Sunteți pe pagina 1din 8

UNIVERSIDAD DE BUENOS AIRES

FACULTAD DE FILOSOFÍA Y LETRAS


MAESTRÍA EN ESTUDIOS CLÁSICOS

SEMINARIO
LOS TEXTOS CLÁSICOS Y LAS TEORÍAS LINGÜÍSTICAS
CONTEMPORÁNEAS
DOCENTES: ADRIANA M. MANFREDINI Y LUIS ÁNGEL SÁNCHEZ
2018

OBJETIVOS GENERALES

Que el alumno:
a) explore metodologías de análisis de textos clásicos a la luz de las teorías lingüísticas
contemporáneas.
b) profundice sus conocimientos teóricos sobre lingüística y análisis del discurso, así como
las posibilidades que ofrecen nuevos corpora al analista.
c) sea capaz de desarrollar una mirada interdisciplinaria sobre los textos clásicos que
enriquezca sus potencialidades interpretativas.
d) conozca la bibliografía teórica pertinente sugerida por el docente y despliegue una
actitud crítica y reflexiva frente a ella.
e) proponga hipótesis de lectura de los textos analizados sobre la base de cuestiones
planteadas por la bibliografía o surgidas en el desarrollo de las reuniones.

CONTENIDOS

1. Teoría: las perspectivas del análisis del discurso, fenómenos y categorías.

a. La Lingüística Sistémico Funcional y su aplicación al estudio de los textos clásicos.


Relación lenguaje – cultura – sociedad. El texto y el contexto: variación de dialecto y de
registro.

b. La gramática funcional del discurso: el modelo de Hengeveld & Lachlan Mackenzie.


Componentes y estratos. Los marcadores discursivos y su ubicación en el modelo:
focalizadores y partículas discursivas del nivel interpersonal; caracterización semántica y
sintáctica y funcionamiento.

2. Las prácticas sociales en la antigüedad y su realización discursiva.

El surgimiento y desarrollo del discurso de la filosofía y de la reflexión lingüística en


Grecia y en Roma: la representación de los saberes del lenguaje en Homero, Platón,
Aristóteles, Varrón, Lucrecio y Cicerón. La autonimia y la metáfora gramatical: su función
en la representación de los conceptos lingüísticos y filosóficos.
3. Focalizadores y partículas discursivas del estrato interpersonal en latín y griego.

Ejemplos en latín: magis, potius, immo. Ejemplos en griego: μᾶλλον, ἀλλά. Valores
correctivos. Relaciones con la actitud del emisor y con la modalidad epistémica; relaciones
con la metadiscursividad. Corpus propuesto: pasajes de Cicerón, De Republica, Epistulae
ad Familiares, Epistulae ad Atticum; extractos de Plauto y Terencio; Platón, Apologia
Socratis, Phaedrus; extractos de Aristófanes y Eurípides.

BIBLIOGRAFÍA

Ediciones críticas

ARISTOPHANIS Fabulae. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit N.G.


Wilson.Oxonii, e typographeo Clarendoniano, 2007.

BAILEY, C. (1922) Lucretius. De rerum natura, Oxford.

CICERO, The Letters to his Friends. With an English translation by W. Glynn Williams,
London, W. Heinemann Ltd., Cambridge, Mass., Harvard University Press, The Loeb
Classical Library, 1958.

ERNOUT, A. (1968) Lucrèce. De la nature, Paris, Les Belles Lettres.

EURIPIDIS Fabulae. Edidit James Diggle, Oxonii, e typographeo Clarendoniano, 1984.

HERNANDEZ MIGUEL, L. (1998a) Varrón, La Lengua Latina. Libros V-VI. Introducción,


traducción y notas. Madrid.

HERNANDEZ MIGUEL, L. (1998b) Varrón, La Lengua Latina. Libros VII-X, fragmentos.


Introducción, traducción y notas. Madrid.

KENT, R. (1938) Varro. On the Latin Language, London (2 tomos).

M. TULLI CICERONIS De Republica, De Legibus, Cato Maior, De Senectute, Laelius De


Amicitia. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit J.G.F. Powel, Oxonii, e
typographeo Clarendoniano, 2006.

M. TULLI CICERONIS Orationes. Recognovit brevi que adnotatione critica instruxit A.C.
Clark. Oxonii, e typographeo Clarendoniano, 1957.

MARCOS CASQUERO, M (1990) Varrón. De lingua latina. Barcelona.

PLATON Phèdre. Texte établi et traduit par Léon Robin, Paris, Les Belles Lettres, 1961.
PLATONIS Opera. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit J. Burnet. Oxonii, e
typographeo Clarendoniano, 1900.

T. MACCI PLAUTI Comoediae. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit W.M.


Lindsay, Oxonii, e typographeo Clarendoniano, 1959.

TAYLOR, D. (1996) Varro. De lingua latina X. A new critical text and english translation
with prolegomena and commentary. Amsterdam.

TERENTIUS AFER, P. Comoediae. Recognovit brevique adnotatione critica instruxerunt


R. Kauer, Oxonii, e typographeo Clarendoniano, 1958.

Instrumenta Studiorum

BAÑOS-BAÑOS, J.M. ed. (2009) Sintaxis del Latín Clásico, Madrid, Liceus E-Excellence.

HUMBERT, J. (1960) Syntaxe grecque. Paris, Klincksieck.

KÜHNER, R., STEGMANN, C. (1955) Ausführliche Grammatik der lateinischen Sprache,


Zweiter Teil, DritteAuflage, Gottschalksche Verlagsbuchhandlung, Leverkusen.

KÜHNER, R., GERTH, B. (1955) Ausführliche Grammatik der Griechischen Sprache,


Band I, Leverkusen, Gottschalksche.

LIDDELL, H.G., SCOTT, R. (19409) Greek-English Lexicon, Oxford, at the Clarendon


Press.

Oxford Latin Dictionary (l968-l982) Oxford, at the Clarendon Press.

PINKSTER, H. (1995) Sintaxis y semántica del latín, Madrid, Ediciones Clásicas.

PINKSTER, H. (2015) Oxford Latin Syntax. Vol.1. The Simple Clause. Oxford, Oxford
University Press.

SIHLER, A.L. (1995) New Comparative Grammar of Greek and Latin, Oxford, Oxford
University Press.

SMYTH, H.W. (1916) A Greek Grammar for schools and colleges, New York/Cincinnati/
Chicago, American Book Company.

Específica

ADAM, M. (1997) Les textes: types et prototypes. Récit, description, argumentation,


explication et dialogue. Paris, Nathan.
ANGENOT, M. (1982) La parole pamphlétaire. Paris, Payot.

ARIEL, M. (2008) Pragmatics and Grammar. Cambridge, Cambridge University Press.

BAJTIN, M.M. (1982) Estética de la creación verbal. México, Siglo XXI.

BAJTIN, M.M. (1986) Speech genres & Other Late Essays. Austin, University of Texas
Press.

BAYER, J., HINTERHÖLZL, R., TROTZKE, A. eds. (2015) Discourse-oriented Syntax.


Amsterdam/Philadelplhia, John Benjamins Publishing Company.

BENVENISTE, E. (1966) Problèmes de linguistique générale. Paris, Gallimard.

BROWN, G., YULE, G. (1983) Discourse analysis. Cambridge, Cambridge University


Press.

BUTLER, C., HIDALGO DOWNING, R., LAVID, J. eds. (2007) Functional Perspectives
on Grammar and Discourse. Amsterdam/Philadelphia, John Benjamins Publishing
Company.

BUZÓN, R., FRASCHINI, A. et al. eds. Docenda: Homenaje al Dr. Gerardo Horacio
Pagés. Buenos Aires, Editorial de la Facultad de Filosofía y Letras, UBA.

CALSAMIGLIA, H., TUSÓN, A. (1999) Las cosas del decir. Manual de análisis del
discurso. Barcelona, Ariel.

CORNISH, F. (2009) “Text and discourse as context: Discourse anaphora and the FDG
Contextual Component” en WP-FDG, pp. 97-115; [online] en
http://home.hum.uva.nl/fdg/Publications_web-papers.html.

de BUSTOS TOVAR, J.J., CANO AGUILAR, R., MÉNDEZ GARCÍA DE PAREDES, E.,
LÓPEZ SERENA, A. coords. (2011) Sintaxis y Análisis del Discurso Hablado en Español.
Homenaje a Antonio Narbona. Sevilla, Universidad de Sevilla.

DENNISTON, J.D. (19542) The Greek Particles, Oxford, at the Clarendon Press.

DIK, S. (1997) The Theory of Functional Grammar. Part 1 and 2. Berlin/New York,
Mouton de Gruyter.

EGGINS, S. (2003) An introduction to systemic functional linguistics. London/New York,


Continuum.

FAIRCLOUGH, N. (1992) Discourse and Social Change. Cambridge, Polity Press.

FILINICH, M. I. (1998) Enunciación. Buenos Aires, Eudeba.


FISCHER, K. (ed.) (2006) Approaches to Discourse Particles. Amsterdam, Elsevier.

FRASER, B. (2007) “The English contrastive discourse marker instead” en BUTLER, C.,
HIDALGO DOWNING, R., LAVID, J. eds., pp. 301-312.

GIAMMATTEO, M., FERRARI, L., ALBANO, H. (2012) “Operadores de foco: aspectos


léxico-sintácticos y procesos de gramaticalización” en Giammatteo, M., Ferrari, L., Albano,
H. eds. Léxico y sintaxis. Mendoza, Editorial FFyL-UNCuyo y SAL, pp. 107-123.
Disponible en http://ffyl.uncu.edu.ar/spip.php?article3638.

GIVÓN, T. (2007) “Grammar as an adaptive evolutionary product” en BUTLER, C.,


HIDALGO DOWNING, R., LAVID, J. eds., pp. 1-40.

GUMPERZ, J. (1982) Discourse Strategies. Cambridge, Cambridge University Press.

HALLIDAY, M. (1990) Spoken and written language. Oxford, Oxford University Press.

HALLIDAY, M. (1998a) El lenguaje como semiótica social. México, Fondo de Cultura


Económica.

HALLIDAY, M. (1998b) “Things and relations. Regrammaticising experience as technical


knowledge” en MARTIN, J., VELL, R. eds. Reading Science. Critical and functional
perspectives on discourses of science. London/New York, Routledge.

HALLIDAY, M. (2003) On language and linguistics. Vol. 3: The Collected Works of


M.A.K. Halliday. London/New York.

HALLIDAY, M. (2005) On grammar. London/New York, Continuum International


Publishing.

HALLIDAY, M., HASAN, R. (1999) Cohesion in English. London, Longman.

HALLIDAY, M., MARTIN, J. (1993) Writing Science. Literacy and discursive power.
London, Falmer/Pittsburg, University of Pittsburg Press.

HALLIDAY, M., MATTHIESSEN, C. (1999) Construing experience through language. A


language based approach to cognition, London / New York: Continuum.

HALLIDAY, M., MATTHIESSEN, C. (2004) An introduction to functional grammar.


London, Hodder Education.

KERBRAT-ORECCHIONI, C. (1980) L'énonciation. De la subjectivité dans le langage.


Paris, Hachette.

KROON, C. (1995) Discourse Particles in Latin. A Study of nam, enim, autem, vero and at.
Amsterdam, J.C. Gieben Publisher.
KROON, C. (1998) “A framework for the description of Latin discourse markers” en
Journal of Pragmatics, 30 (1998), pp.205-223.

KROON, C. (2005) “Acts and the relationship between discourse and grammar” en
Functions of Language, 12:1, pp. 87-124.

LEONETTI, M. (2008) “Gramática y pragmática” en Frecuencia-L 35, 3-9 [on line]


http:// www2.uah.es/leonetti/papers/Leonetti-Frecuencia-ELE.pdf

LLAMAS SAÍZ, C. (2010) “Los marcadores del discurso y su morfología” en LOUREDA,


O.; E. ACÍN (eds.) Los estudios sobre marcadores del discurso en español, hoy, Madrid,
pp.183-239.

MAINGUENEAU, D. (1980) Introducción a los métodos del análisis del discurso.


Buenos Aires, Hachette.

MAINGUENEAU, D. (1987) Nouvelles tendances en analyse du discours. Paris, Hachette.

MANFREDINI, A. (2015a) La elipsis verbal en las estructuras comparativas del latín.


Zaragoza, Pórtico, cap. 5.

MANFREDINI, A. (2015b) “Algo más sobre las estructuras pseudocomparativas en Latín”


en Haverling, G. (ed.) Latin Linguistics in the Early 21st Century. Acts of the 16th
International Colloquium on Latin Linguistics Uppsala, June 6-11, 2011. Uppsala Universitet,
pp. 480-491.

MARTIN, J., ROSE, D. (2002) Working with discourse. Meaning beyond the clause.
London/New York, Continuum.

MARTÍ SÁNCHEZ, M. (2011) “Entre la gramática y la pragmática (sobre la


pragmagramática)” en de BUSTOS TOVAR, J.J.; CANO AGUILAR, R., MÉNDEZ
GARCÍA DE PAREDES, E., LÓPEZ SERENA, A. coords., pp. 827-841.

MATTHIESSEN, C. (1991) “Language on language: the grammar of semiosis” en Social


Semiotics 1.2, pp. 69-111.

MATTHIESSEN, C. (1995) Lexicogrammatical Carthography. Tokio, International


Language Sciences Publishers.

PANHUIS, D. (1982) The Communicative Perspective in the Sentence. A Study of Latin


Word Order. Amsterdam/Philadelphia, John Benjamins Publishing Company.

PERELMAN, C. (1977), L'empire rhétorique. Rhétorique et argumentation. Paris, Vrin.


PERELMAN, C., OLBRECHTS-TYTECA, L. (1958), La nouvelle rhétorique. Traité de
l'argumentation. 2 volumes, Presses Universitaires de France, Paris [trad. cast. La nueva
retórica. Tratado de la argumentación, Madrid, Gredos, 1989].

REVUELTA PUIGDOLLERS, A. (2006) “Los adverbios en griego antiguo. Las partículas”


en Jiménez López, M.D. (ed.) Sintaxis griega,Liceus E-Excellence.También disponible en
https://www.academia.edu/2018695/_2006_22._Los_adverbios._Las_partículas

RISSELADA, R. ed. (1998) Latin in Use. Amsterdam Studies in the Pragmatics of Latin,
Amsterdam, J.C. Gieben Publisher.

RIJKSBARON, A. (ed.) (1997) New Approaches to Greek Particles. Amsterdam, J.C.


Gieben Publisher.

SÁNCHEZ, L. (2007b) “Niveles e interfaces en la teoría del lenguaje de Varrón”, en DE


SANTIS, G.; MIÉ, F.; G. VENECIANO eds. Prácticas discursivas en la antigüedad
grecolatina. Ordia Prima, Studia Nº4, Córdoba, Ediciones del Copista, pp. 217-230.

SÁNCHEZ, L. (2014) “El componente lexicográfico del De Lingua Latina de Varrón”, en


Anales de Filología Clásica 26, 2013, pp. 95-106.

SÁNCHEZ, L. (2015) “La formación del registro metalingüístico en latín tardo-


republicano (siglo I a.C.). El testimonio del De Lingua Latina de Varrón”. En Revista
argentina de historiografía lingüística, VII, 1, pp. 69-82.

SÁNCHEZ, L. (2016) “El lugar de la autonimia en la gramática del latín”, en Poccetti, P.


(ed.) Latinitatis Rationes. Descriptive and Historical Accounts for the Latin Language, De
Gruyter, Berlin/Boston, pp. 464-479.

SELTING, M., E. COUPER-KUHLEN (2001) Studies in Interactional Linguistics.


Amsterdam/Philadelphia, JohnBenjamins.

SIMONE, R. (2011) “On discourse operations” en de BUSTOS TOVAR, J.J.; CANO


AGUILAR, R., MÉNDEZ GARCÍA DE PAREDES, E., LÓPEZ SERENA, A. coords. pp.
943-961.

TARRIÑO RUIZ, E. (2007b) “Pseudocomparativas en latín: potius quam dictis”, en


HINOJO, G., FERNÁNDEZ CORTE, J.C. eds. Munus quaesitum meritis. Homenaje a
Carmen Codoñer. Salamanca, U. de Salamanca, pp. 815-824.

van DIJK, T.A. (1999), Ideología. Una aproximación multidisciplinaria. Barcelona/Buenos


Aires, Gedisa.

van DIJK, T. A. (1995) Texto y contexto. Semántica y pragmática del discurso. Madrid,
Cátedra.
van DIJK, T. A. (1990) “Issues in Functional Discourse Analysis” en PINKSTER, H. Ed.
Liber Amicorum for Simon Dik. Dordrecht, Foris, pp.27-46.

VERSCHUEREN, J. (1999) Understanding Pragmatics. London, Arnold.

VERSCHUEREN, J., OSTMAN, J.O., BLOMMAERT, J. eds. (1994) Handbook of


pragmatics. Philadelphia, John Benjamins Publishing Company.

ZORROAQUINO, M. A.; J. PORTOLÉS LÁZARO (1999) “Los marcadores del discurso” en


BOSQUE, I., DEMONTE, V. (dirs.) Gramática descriptiva de la lengua española. Madrid,
Espasa, pp. 4051-4213.

CARGA HORARIA

El seminario abarca 32 hs, distribuidas en 2 sesiones a cargo del Prof. Sánchez, de 6 horas
cada una, y 3 sesiones a cargo de la Prof. Manfredini, de 4 horas cada una. Las restantes
horas (4 por docente) se utilizarán para tutorías a distancia, para la realización de consultas
y la elaboración del trabajo final.

TIPOS DE ACTIVIDADES PLANIFICADAS

La modalidad de trabajo prevista para el seminario es la de taller, de modo de crear un


ámbito genuino de debate y producción conjunta, que limite lo más posible las
exposiciones magistrales y abunde en la participación de los maestrandos. Para ello, al
comienzo del curso, los docentes a cargo distribuirán el material de trabajo de los sucesivos
encuentros en función del número de asistentes, sus intereses y posibilidades. La labor en sí
consistirá en el análisis de los textos de autores griegos y latinos, lo que se realizará con
el aporte de bibliografía crítica, oportunamente expuesta y debatida.

EVALUACIÓN
De acuerdo con la reglamentación vigente, los maestrandos deben:
- asistir al 75 % de las reuniones del seminario;
- aprobar periódicamente la exposición de los textos y/o bibliografía crítica;
- aprobar un trabajo monográfico.

Dra. Adriana M. Manfredini Dr. Luis Ángel Sánchez

S-ar putea să vă placă și