Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
DEL TR,ABAJO
LIBRO
ESTA PWLICACI~N ES ~ R C ~ A N O
DEL
LAVADEROS DE LANA
. .
sa .. ,a -; m
al -
n m
napro ap o ~ a r n q ~
El trabajo en los studs
D
á 1111 nivelinferior. E l malfabetisino es comíiri, y pocas salved;l(-m
lii~biiii,que hi~cei.respecto de este piirito.
Los locales en doricle aquellos viven y trabajan adolecen de defec-
tos graves qiie irifluyen, sin duda, corisideral-)lenierite en l a salud y en
las costiiinbr~~s.
E h efecto; los lugares de alojamiento son coniiininente galpories de
iiiat1er:e y xiiic. Sirven á la JTezpara dephsito de forrajes y para dor-
niitorio. ('errando los portalones, no queda ningíin lugar de ventila-
citiii. Qrrier;~lnientelos peones y varetidores que no tienen catre, ini-
provisan lecho sobre los fardos de pasto O las bolsas de avena, utili-
zando (le t~liiioliadül a ropa exterior que visteii. Esta deriiás decir el
peligro que esta sitiiación erit~i\íia.
Los nialos olores provenientes de aguas estancadas en lugares pr6-
xinios y de los pesebres hacen nihs insoportable la permanencia en los
p:ilpoiies.
Hipódromo Argentino
JOCKEYS
Dsl personal de studs son los que están en mejores condiciones. Casi
todos conservan una independencia absoluta en el trabajo, como que
corren donde mas les conviene. Algunos tienen sin embargo, cargo
fijo.
Todos los que pertenecen á este Hipódromo están inscriptos en el
Jockey Club; actual~neritesu número es de 53.
Desde el momento en que obtienen el título de profesionales deben
pagar á esta institución una patente anual de 20 peros. P a r a optar al
título es necesario reiinir los siguientes requisitos: saber leer y escri-
bir, haber ejercido funciones de vareador en la Capital Federal por lo
menos durante un aiío; haber observado buena conducta. Los que
deseen rivalidar títulos del extranjero, deben presentar ademhs, ceiti-
ficados de instituciones similares al Jockey Clnb que los acrediten
como profesionales.
L a labor del jockey está limitada á iiu entrenamiento de tres ó
cuatro horas y á la prueba de la carrera, cuya duración. como se sabe,
es de unos pocos minutos.
L a s irifraccioiief, al reglamento sobre jockeys son castigadas con
suspensión ó destitucih. Los que se encuentren suspendidos-dice
uno de los artículos-no podrán correr en reuniones yiiblicas en niii-
gún hipódromo, mientras dure l a suspensión. Al que violare esta dis-
posición le sera retirada la patente.
Adem&s del salario, que varía entre 150 y 300 pesos, estos enlplea-
BOLET~NDBL DEPARTANENTO NACIONAL DEL TRABAJO
APRENDICES JOCKEYS
TAREADORES Y CAPATACES
MENORES
Hipódromo Nacional
JOCKEYS
tercer puesto. Algunos tienen monta oficial en los studs y perciben una
asignación mensual de 200 á 300 pesos. Estos también gozan de la co-
iiiisión del 5 O/, .
Las infracciones al reglamento son castigadas con multas fijadas en
un mínimun de 10 pesos y un máximun de 200. El producto obtenido
por este concepto se destina á un fondo'especial de socorro en casos de
enfermedad y accidentes de los mismos.
La inspección de las funciones de los jockeys está á cargo del ins-
pector general de studs.
De los inscriptos, 17 son menores de 16 años. Las nacionalidades
predominantes son la argentina y la uruguaya.
APRENDICES JOCKEYS
CAPATACES
son menores de esa edad. Todos ellos están iiiunidos de iina lib
personal, idéntica h la de los capataces, eii cuya primera foja se 1iFe
constar el riombre, la edad, el peso y seíías particiilares del vareador.
Entre las disposiciones se establece que «todo cuidtidor estarh obliga-
do á liacer constatar en dicha libreta la causa por la cual el vareador
haya dejado de estar á su servicio, y ese certificado sera revisado por
el Hipódroiiio Nacional; que ningiiri cuidador po(1i.A toiii;~ih su servi-
cio ~weadoresen cuyn libreta no conste la visacióii del certificado ex-
pedido por su patrón anterior; que los cuidatlores que infrinja11las clis-
posiciones enunciadas iiicurrirhn por la priinera vez en lllliL niiilta de
100 pesos, y eii caso de reincidencia se les retirarli la patente: que le
será retirada la libreta B todo peón cuya coiidricta no fiiese satisfacto-
ria y, finalmente, que todo cuidador está obligado A (lespedir ii cual-
quier peón dentro de los tres días de ser notificada la ortleii 1)or la C'o-
iiiisión de Carreras..
La libreta se otorga, gratiiittLnlerite, y fii6 establecida coii el l~ropó-
sito de cortar los abusos que cometían los ciiitlaclores en iiiuclios caros,
negándose á pagar los salarios del persoiial.
La mayoría de los menores, segíin lie podido coiiiprol~arlo,se eii-
ciientra comprendida en las prescripciones de la ley 11." 5291, en los
artículos 1." y 2 . O del capítulo 1 . O por lo que se refiere ii 1:i ecli~desco-
lar y al trabajo nocturno, respecti~wiieiite,y aun ciiaiitlo la regli~ili~~i-
taci01i de la misiiin ley no prevé esta clase tltl trabajo, 11ii!.tl18:1 s r i taiii-
Fién aplicables las pro1iil)iciones coiisigii:itlus 1Ini':L l a 4 1: i i ~ 1 i x 1 t~ l l i ~
ofrecen peligros.
Hii el siguieiite cuadro deiiiostrati~o se clt~sificii, níi~ii:~rot l t !
(11
HUELGAS
Visitas á
consiiltorios
1
Visitas 5 /curaciones éloperaciones Servicio llrnporte de estos
domicilios inyecciones y consultas odontolúpico
--
servicios
i i ; ~ t ~ dpor
, , el servicio 1 (instado por el servio 1 Importe total
de fmiilin 1 de socios l
LA POI>L.AC'~(~N
1110 LA CAIVTAL, NACIOSAL Y EXTRANJERA, CLASIFICADA POR
SEXO Y P R ~ F W S I (QUE:L>AH
~N. EXCEPTUADOS LOS NENOREJ »E 1-1 ANOS).
Argentinos Extranjeros
Profesiones
Total
Alfombreros . . . . . . . 39
Bordadoras ........ .
Bronceros ......... 169
Biseladores ........ 55
Baiileros .......... 38
Bruñidores . . . . . . . . . 26
Canast~eros. . . . . . . . . 189
Csrpinteros . . . . . . . . 4.537
Calafates .......... 46
Cerveceros ......... 10
Cigarreras . . . . . . . . . . 72
Colchoneros . . . . . . . . 178
Co~tiireras......... .
Ciirtidores .......... 106
Cerrajeros . . . . . . . . . 13
Caldereros . . . . . . . . . 172
Chalqueras . . . . . . . . . .
Corseteras . . . . . . . .
Chocolateros . . . . . . . . 16
Cortadores .......... 1W
Cajoneros . . . . . . . . . . 47
Charoleros .......... 23
Camiseras . . . . . . . . 19
Cerámicas . . . . . . . . . . 2
Cepilleros . . . . . . . . . . 34
Copistas . . . . . . . . . . . . 12
Corbateras . . . . . . . . . .
Cartoneros . . . . . . . . . . don
Cafeteros . . . . . . . . . . . 1
Cinceladores . . . . . . . 10
Decoradores ........ 47
Doradores .......... 234
Ebanist.as . . . . . . . . . . . 43.5
Embolsadores . . . . . . . 43
Empapeladores . . . . . . 37
Enciiadernadores . . . 7321
Engrasadores . . . . . . . lo(<
E ~ c o b e r o s. . . . . . . . . . 81
Empajadores . . . . . . . . 42
Esterilladores . . . . . . . 26
Embaladores ........ 234
Esmaltadores . . . . . 81
Encerdores . . . . . . . .
Estuchistas ......... 73
Embalsamadores . . . . . (i
ItiI
Electricistas ........ 786
Empavonadorcs . . . . . 16
Empaqiietadores . . . . . 36
Fideeros ........... 243
Floristas ............ 36
Fiindidores ......... 468
I~OLFI'L<~N
DEL I)EPARTAI\IENSO NACIONAL UEL TRABAJO
Aryeiitinos Extraiijeros
I,:ir:~l~l:itcis ..........
I,itíigr;if~is .........
~
>.
.
f . iiatr ids de rnirrnol .
)) muebles .
" c31z.do .
1. i~iotipistiw.........
T.iiiipidx . dc mkqiiinas
l
JI:iiliiiiiist:is . . . . . . . . . 1
n l : i i ~ i u o l e ........
i~~~ 1
1
1l1~v;iiiicos. . . . . . . .
RLiiicvos . . . . . . . . . . .I . l
Modishs . . . . . . . . . . . .
3Ii1liiieros. . . . . . . . . . 1
~
:1
~ ~ e t : i i í i r g i c o. .s . . . . . j
JTiirl)lrii~s. . . . . . . . .
Mirieiristns .........
Biosaiqiieros . . . . . . . /
Modelist:~s........
Moldeadores . . . . . . . .
Niq iiel:tdores . . . . . . . .
Pnii:ideros . . . . . . . . . .
f';iragiiei'«s . . . . . . . . .
I'ical~edreros ........
i
I'iiitores . . . . . . . . . . . .
I'eliic~rieros. . . . . . . . .
I'irotPüiiicns . . . . . . . . .
Ploirieros . . . . . . . . . . .
Pliiiiiereros . . . . . . . . . i
i
P O B L A C ~ ~ OBRERA
N DI3 LA ILEPUBLICA ARGENTINA
.
. .
.
..
Argentinos Estraiijeros
l'rofesioiies
r-
.
i
Plegadores . . . . ...
Piilidores . . . . . . .
Pasamaneros . . . . . . . . i
Pasteleros . . . . . . . . . . ~
Paiitalo~ieras........!
Piiuepliegos .........
l'oceros . . . . . . . . . . . .
Relojeros . . . . . . . . N
Sastres . . . . . . . . . . . . . '
Sombrereros . . . . .
Silleteros . . . . . . . . . .
Tidabarteros . . . . . . . .
T~dlistas. . . . . . . . . . . .
Trenzadores . . . . . . .
Tapiceros . . . . . . . . . .
Tejedores . . . . . . . . . .
Tiiltoreros . . . . . . . . .
TipUqrafos . . . . . . . . .
'i'onelerns . . . . . . . . . . .
1oriieros . . . . . . . . '
r 7
Veleros . . . . . . . . . . . . .i
Tidrieros . . . . . . . . . . . :
Vainilladoras . . . . . . . .i
Teseros . . . . . . . . . . . .
Zapateros . . . . . . . . . . . ;
Z i n ~ u e r o s. . . . . . . . .
Zarcidoras . . . . . . . . . ;
Ziieciiieros .......... :
111. Co,,1c?.cio.
Almaceneros . . . . . . . .1
Abastecedores . . . . . .
A ~ e n t e sde publicidad .
1.734
093
13
1
J marítimos ... 1191
comerciales . $21
Balanceadores . . . . . . .
Botelleros ..........
Comerciautes . . . . . . . .
D
(:obradores . . . . . . . . .
Co~nisionistas. . . . . . .
Cajeros .......
Carboneros ..... : : : :1
(?on~teror. . . . . . . . . . .
173
2 ~ (
(.'arniceros . . . . . . . . . . . 1. 328,
¡!onstrnctores ....... 210
Ciiidedores d e bóvedas) 37.
('orisig~i:it:iriox . . . . .
('oiltr:iti<tas. . . . . . . .
1)q)eiid. d e e s c ~ i t o r i o
> 3 comercio
lksp~c1i:iii.d e adiiaiia
Emplead. d e comercio
Einl~res:ii.ios d e obras 9Ci~
teatrales 13l
Ernl~rex.d e ciiieinnt.. 371
Esportadores . . . . . 162:
J:riwteros . . . . . . . . . $13,
Factiireros . . . . . . . . .
(;:~llirictros . . . . . . . . .
Hott~lcrosy foiidistns
49:
73
l55i
~
l i n p o t d o r e ....... 111;
T,c~~:llt~i~i~.: ........ 1 O!)
Lilll ri.c1s . . . . . . . . . . 1 r>2,
M:it:irifw . . . . . . . . . . . 1;;
()pticos . . . . . . . . . . . . !i
I ' : i s t r r ~ ~.s. . . . . . . . . . . :;o
lJlatri.o+ . . . . . . . !Ir1
2!1¡ :;o
142
Hiizos . . . . . . . . .
('iirreros . . . . . . .
Cli:iiiffriir:: . . . . . 1.184 l.%¡($
Estibadores . . . . 952 1 ,226
.Tocke,vs . . . . . . . Sil 279
1,ancheios . . . . . .
J[:iriiioq ........
llozos d r cordel . 1310 038
Rlayorales . . . . . . 2.5181 3.769
J[otornirii . . . . . . 2.478 1 3 . ti83
Argen tiiios Extranjeros
I'sofesiones - :-
lJi.:~ctic~is. . . . . . . .
l
Telefonistas. . . . . . .' .. .. 1
'i'eleg:ifistas . . . . . . . .
roperos . . . . . . . . . . . 1
'i'otai 1\.. . . . . . (
h i a s d e Ilxre.. . . . . .
D leche . . . . .
(':il)allerizos . . . . . . . .
c ' i i i d : i ~ i ~ ~.........
iw.
de cabdlox.
l'ociiieros . . . . . . . . . .
l)oiiind~i~~es ........
~h1iii6sticos .....
1111er1s . . . . . . . . .
(~i.liili~s. ............
t~aiiiclieroa.. . . . . . . . .
L3(.ii!.O~ . . . . . . . . . . . .
Znr:iilder:is . . . . . . . . .
M ~ I Z I Ide S cafe . . . . . . .
>: S restaiiriint ..
Meutja.jeros . . . . . . . . .
illiicaiuos . . . . . . . . . . .
Kiiieras . . . . . . . . . . . .
Poitrros . . . . . . . . . . .
I'eiiiadoiw . . . . . . . . . .
l'!:iiicliadorus . . . . . . . .
Stwiios. . . . . . . . . . . . .
Seiialeiws . . . . . . . . . . .
Sepnltiireros . . . . . . . .
Trabajos doiuésticos. .
T11ta11-.. . . . . .
1~)cwtist~;is . . . . . . . . . .1 148
F:iifei~iiicws. . . . . . . .
1
167
1~:iriii:ic'iiticos . . . . . . .
Idiiiicws de f;iimacia. . 4!)7
Albelicws . . . . . . . . . . . . 7x13
h1:iiiiciii~os. . . . . . . . . . 11
J1:is:i:ist:iu ......... $7
)rtopi.dicos . . . . . . . . . I !)
I':ii.tei.:is . . . . . . . . . . . 1 4
Pcdiciiios. . . . . . . . . . .
\'etcviiiniios . . . . . . . . ,>8
~-
~
' t 1 1 .. 2.242:
Al)ciqiclos. .........
Arrliiitortos . . . - . . . .
Aiwii:~iit;rs. . . . . . . .
A ~ I ~ ~ ) I I .O. I. .I .I .~. H .
A~riiiiciisoies. . . . .
Aitist:ls teatrales . . .
I3otkriicos. . . . . . . . . .
í !aiitorea. . . . . . . . . . .
(':iliq.:ifos .........
( 'ontndores. ........
(!lnsific.nd. d e cereales
Cartbgrafos ........
DsctilRgr:ifos . . . . . .
1)ibojantes. . . . . . . . .
1)irectorrs de orqiiest:
E : s ~ ~ ~ l i i i ~ l.~. :. l.f.o.~.
Es(:rili:iiios . . . . . . . . .
l<sc.iiltoi~~a .........
l.'oti~p:iFos. . . . . . . . .
Fisioos . . . . . . . . . .
1 i i ~ r i i i c ~ i.. o. ~. . . . . . .
Iii tPiyretes. . . . . . . . .
Liter:itos . . . . . . . . .
Aií~sicos ............
N:ttiii.:i.iistiis. . . . . . . . .
Pcrinclistas.. ........
Perit-os .............
Prciciirndoreu . . . . . . . .
3
.
I'rofesores de iiiíisica .
canto.. .
a dibiijo..
baile ...
a esgrima.
>, pintora.
P O B L A C I ~ N OBRERA D E L.4 RBPÚBLICA ARGENTINA
Profesiones ! Argentinos
I I
Extranjeros
I I
1
Profesores de qimnssin 12 8
Prestidigitadores .... 8 -
Qiiíniicos . . . . . . . . . . . 46 -
Tiqiiíyratos . . . . . . . . . 69 4
Toreros . . . . . . . . . . . - -
Tradactoreq . . . . . . . . . 27 11
Total 1S. . . . 7 4 ~ ( i / - , -
X. I~zstrucció~ty educación.
Celadores ..........
Ediicrtcioiiistas .....
Estiidiantes . . . . . . . .
Institotrices. . . . . . . .
Profesores de idiomas
TotalX.. . . .
Mendigos . . . . . . . . . . .
Mayordomos
1
Jorn:deros . . . . . . . . . . 22.389 1.642 21.031 43.658
701
63
361
14
106
77
47
36
2.728 46. 38(1/ 70.411
26
17
731 179
Total X I . ....
BOLET~N DEL DEPARTAMENTO NACIONAL D E L TRABAJO
Censo industrial
Nacionalidad
Perso~ial
d e los propietarios
A
.411(~1ici d e s:iiiye seca.. . . . . . i 2
.Aceite c~oiiictutible.. . . . . . . . . . 20
A w i t e no comestible.. ...... 1, -
.)
,
.\i.trf:~c:tos p a r a liiz. . . . . . . . . 411
.irtic~iilo?;d e carej.. . . . . . . . . 2~
de c e i h . . . . . . . . .
de ciirclio.. . . . . . . . .
: 1 .1216
de p:i,j:~.y iniriibre.. . 207
. d. i,:i1,il.. . . . . . 51
. riir:iles . . . . . . . . . . . . N 88
A.;~w:idcmn................ , 283
Awri.iii d e c:el)il.. . . . . . . . . . . . 1
.~s1':11to. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
.4.;till1ws . . . . . . . . . . . . . . . . . . A
9s
AziiC:w briito iiioscabado. . . . . 40
P O B L A C I ~ S OBRERA DE LA R E P ~ B L I C AARGENTINA
Personal
Cabiillerías . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cajas de liierro . . . . . . . . . . . . .
Cajones fúnebres . . . . . . . . . .
Cal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Caldererías . . . . . . . . . . . . . . . . 77' .
Calzado ................... 2918 4170
Ca.mas de hierro ............ 8 10
Camiserías ................. 1086 146;;
Carnp.mas . . . . . . . . . . . . . . 3 1
Canteras d e cal y granito . . . . . 9(i0 tifi
Cápsulas para botelliis . . . . . . . 70 .
Carbím artificial . . . . . . . . . . . . 50 11
Carbóii de l e i h . . . . . . . . . . . . . 960 si13
Carpinterí:~~ ............... 8 6 ' 6 1039
Carriiajes y roú:dos . . . . . . . 6143 Ríi
i h t o n e r i a s. . . . . . . . . . . . . . 71;H Cid
Cedazcia . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 .
Cemento y cemento armado ... 20;1 497
Cerámica .................. l fiS 30
Cerveza . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Clavos . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cliclk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cocinas . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cola . . . . . . . . . . . . . . . . .
Colchonerías . . . . . . . . . . . . . . . .
Confecciones . . . . . . . . . . . . . .
Conservas alimenticiüq . . . . . . .
Conservas de carne . . . . . . . . . 1
Corbatas . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Corolias Eíinebres
.......
Corseterías . . . . . . . . . . . . . . . .
Cremerías .................
Cuadros ....................
r i n r í a s
n
Deacascaradoras de arroz . . . . 6 1l 31 1
Desmotadora de algodón . . . . . .0 - 11 -
Destilerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 4 5 1 -
Doradores . . . . . . . . . . . . . . . 1 6 9 34 - 2
Dulces y confites ............ 230 46 103 5 2(j
E
Embutidos ................. 160 14 114 2 20
Enciiadernación ............ 41 7 4 - 9
Eufardadores dc pasto ....... 79 34 20 - 25
Engrudo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 -. 4 - -
Enlozados . . . . . . . . . . . . . . 4 1 3 - -
B O L E T ~ DEL DEPARTAMENTO NACIONA4L DEL TRABAJO
Clasificaciún
Farifia ..................
Fideos ...................
Flores artificiales . . . . . . . . . .
Fósforos . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fotograbados . . . . . . . . . . . . .
fotografía^. .............
Frigorificos . . . . . . . . . . . . . . .
Fiiiidiciones ...............
Galletitas ................
Gorras ................
Grabadores . . . . . . . . . . . . . .
Graserias . . . . . . . . . . . . . . .
Guantes . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Herramientas . . . . . . . . . . . . .
Herrerías .................
Hielo .....................
Hierro g:.illvaliizado . . . . . . . .
Hilado d e algodón .........
Hojalnteríns ...............
Hormas para calzado . . . . . . .
Imperiiieables . . . . . . . . . . . . . .
Imprentas ................
Impresiones d e miisica .....
5 1 4 - . 1
739 318 302 21 98 739,
2 1 . 1 .
23
6145
. 1
618'
23
676:i
Ingenio de azúcar . . . . . . . . . . 37 2 1
Instrumentoli d e mtisica ...... 43 3 19 . . .
7.
1 >
.J
Jabún ....................
Jaulas ..................... 10 1
J o e r í .................
Jugiietes . . . . . . . . . . . . . . . .
Clasificación
Labrado de piedras.. . . . . . . .
Ladrillos. .................
Lavaderos de r o p a . . .......
Lavaderos de l a n a . . . . .
Letras y carteles. . . . . . . . . . .
Levadura . . . . . . . . . . . . . . . . .
Libros comerciales. . . . . . . . .
Licorerías .................
Limpieza de cereales.. . . . . .
Litografías. ................
Lonerías ...................
Ivlandioca . . . . . . . . . . . . . .
Maniquíes . . . . . . . . . . . . . . . . .
Manteca ...................
Manufactura d e tabacos ...
Marmolerías.. .............
Minas de plomo . . . . . . . .
o 2 cobre.. ...........
w » o r o . . ..........
Nodistas. .................
Moliendas d e azufre.. . . . . . . .
w .café . . . . . . . . . .
1 u especias . . . . . . .
D S . . .~ . . . . . . . . .
>) yerba . . . . . . . . .
Nolinos de harina. . . . . . . .
Dlosaicos . . . . . . . . . . . . . . .
Muebles ..................
Naipes .......
Obrajes forestales.. . . . . . . . . .
Optica ....................
Orfebrerías . . . . . . . . . . . . . . .
Ornamentos para el culto. ...
Ortopedia . . . . . . . . . . . . . . . .
Panaderías. ................
Papel .....................
BOLBT~N D l L DEPARTAMi3NTO NACIONAL DE TRABAJO
Personal A
Clasificación
I->ai:iqi:i~ y sombrillas . . . . . .
Pa.stns aliiiieiiticias .........
Peines . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pcleteríus . . . . . . . . . . . . . . . .
Perfiiiueiias . . . . . . . . . . . . .
Piiitiiin . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pirot.ecuia . . . . . . . . . . . . . . . . .
Poleas . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Polvi de ladi~illos..........
PíJIVili.;i. ...................
Pomos . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Piodiicton lhoteos ..........
Piodiictos qiiíiuii.os . . . . . . . .
Süladeios . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sastreríx . . . . . . . . . . . . . . . .
Scllos de qoiiia . . . . . . . . . . . .
Sillas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Soiiibreios . . . . . . . . . . . . . .
T
T:tci~s1):ii';i billar ...........
T d : ~ b ; i rriíns
l .............
T a l l e i c ~de ulectricidad .....
Tnlleic;~de gas ...........
Tnllwes iuecáiiicos .........
Tnpi c ~ i .k. . . . . . . . . . . . . .
Te.jjdos d e algod0u . . . . . . . . .
T e l ~ l o sde lana . . . . . . . . . .
T(:jidns de poiito . . . . . . . . . . .
Tejidos de seda . . . . . . . . . .
Tiutn . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tintorerías ...............
Tnueleiíus ................
Toinrrias .................
Trab:ijos d e pelo ...........
Trau-vi:is (coclies de) . . . . . .
Tripeiias ..................
P O B L A C I ~ N OBRERA DE L A REP~JBLICA ARGENTINA
Clasificación
Usinas de elec,tricidad...
Usinas de g a s . . ........
Velas de cera.. . . . . . . . .
Velas de estearina.. .....
Vestuario militar.. . . . . . .
Vidriería artística.. . . . .
Vidrios . . . . . . . . . . . . . . . .
Vinagre . . . . . . . . . . . . . .
Yeso .................
Zapaterías.. ............
Zinguerías . . . . . . . . . .
Zuecos ................
Total. .........
BOLET~N DBL DEPARTAMENTO NACIONAL DEL TRABAJO
Provincias y territorios
LITORAL
C'brdoba ..............
San Luis .............
Santiago del Estero ....
BIendoxa . . . . . . . . . . . .
San Jiian . . . . . . . . . . . . .
La Rioja . . . . . . . . . . . . . .
Cat.am arca . . . . . . . . . . . .
Tiiciimkn . . . . . . . . . . . . .
Salta . . . . . . . . . . . . . . . .
Jujiiy . . . . . . . . . . . . . .
TERRITORIOS
Misiones . . . . . . . . . . . . . . .
Formosa . . . . . . . . . . . . . . .
Chaco . . . . . . . . . . . . . . . . .
Paiupa . . . . . . . . . . . . . . . .
Neuqnén . . . . . . . . . . . . .
Río Negro . . . . . . . . . . . . .
Cliiibiit ................
Santa Cruz ............
Tierra del Fuego .......
Los Andes . . . . . . . . . . .
Total ........
IJIPOR'I'ANCIA DI3 LAS INDUSTBIAS S E G ~ NSUS CAPITALES .
Núm . de
Clasificación fábricas y Capital en
talleres U '"In
Ingenios de azticar . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 74.416.933
Bodegas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.409 65.376.511
Usina de electricidad ................. 58 48.738.877
Usinas de gas ...................... 12 46.310.150
Molinos de harina ..................... 330 40.661.700
Prigoríficos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 31.136.973
Cerveza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 29.770.782
Obrages forestales . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 17.273.037
Aserraderos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 10.808.728
Uinas de cobre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 15.820.000
Imprentas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739 14.280.648
Sastrerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.405 14.288.760
Licorerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 12.398.593
Panaderíae .......................... 2.600 ,ll.8O9.877
Ciirtidrirías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 11.580.456
Talleres mecánicos . . . . . . . . . . . . . . . . 335 10.a50.iió
Carpinterías ......................... 2.814 9.461.666
Bianiifactura de tabacos . . . . . . . . . . . . . 171 9.199.635
Herrerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.932 9.037.815
Extracto de quebracho ................ 9 8.N8.013
Calzado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 8.140.580
Piindiciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 7.O04.102
Papel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 7.371.720
Talabarterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747 7.338 .0911
Carriiajes y rodados ................... 876 6.875.382
Zapaterías .......................... 1.968 6.738.604
Ladrillos .......................... 1.281 6.194.519
Itoperías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 5.717.067
Joyerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 829 5.654.124
Diilces y confites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 5.555.523
Muebles ........................... 794 5.476.200
Refrescos y bebidas gaseosas ........... 560 5.439.009
Fideos ............................. 272 5.253.504
Artículos rurales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 .
5 1W . 616
Barracas de frutos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5d 5.lH6.960
Litografías ...................... 39 4.932.356
Confecciones ....................... 210 4.8ti.5 .245
Bolsas de arpillera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 4.956.014
Corservas de carne ................... 6 4.235.000
Hielo ............................... 56 3.042.088
Galletitas .............. ......... 21 3.802.000
BOLET~N DEL DEPARTAMENTO NACIONAL DEL TRABAJO
Nlim . d e
Clasificación fábricas y
talleres
Tejidos d e lana ....................... 33
Cremerían . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Cal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Modistas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538
Minas de oro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Refinería d e aziicar .................. 1
Tejidos de plinto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Sombreros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Alparqatas .......................... 170
Lavaderos d e lana . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Vidrio ............................ 17
Artefactos para liiz ................... 41
Hojnlnterias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 800
Fí~sforos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Jabón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Camiserías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Graserías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Moliendas de yerba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a3
Almidón ........................... 7
~ I o s ~ ~ i ...........................
cos 1-19
Hilado de algodón ................. 1
Destilerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Tejidos de algodón ................... 5
&farinolerías. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Moliendas d e café . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Aceite comestible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Productos químicos . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Manteca ............................ 8
Aceite no comestible . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Velas de estearina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Fotografías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 881
Embutidos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Libros comerciales ................. 8
Productos lácteos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Quesos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Pastas alimenticias . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Tranvías (coches de) . . . . . . . . . . . 1
28.996
Las demás inferiores á $ 1.000.000.... 8.992
31.988
BOLBT~N D I L DBPARTAMENTO NACIONAL I)EL TRABAJO
N4m . d e
Clasificación fábricas y
talleres
Jabúii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Tejidos d e plinto . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Alpargatas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Sombreros ........................... 177
Graseiíns . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Se.j i d o d e lana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Litografías ........................ 39
Cremerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Saladeros ......................... 5
Camiserías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Papel ............................... 12
Hojnlaterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 800
C'al ................................ 116
FOsforos ........................... 10
Eml~iitidos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Pasta# alimenticias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Molieiidas de café . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
~Iosiíicc~s ............................ 149
Tejidos de algodón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Marmolerías ......................... 210
Artefactos para lnz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Galletitas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
C»lcli»nerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
Hielo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Aceite comestible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
A l r n i d h .......................... 7
Vestuario militar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Tidrio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Telas do estearina . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1)eetilerias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1o
Fotoqrafias . . . . . . . . . . . ........... 281
Cama# de hierro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Astilleros . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
29.172
Lss deinRs inferiores á, $$ 2 .000.000 . ... 2.816
31.988
>
q+.,
P O B L A C ~ ~OBRERA
N DE LA REPÚBLICA ARGENTINA
> ;.'
...
a(.
r
I
9
1
I
.
-*
" t
.I
ILIl'ORTAKCIB D E LAS INDUSTRIAS S E G ~ NLA MATERIA PRIMA E M P L E A D A .
~7-l
Núm . de ~1aterfa'~rima
Clasificación fabricas y empleada en
talleres $ "'/.
Frigorificos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Molinos de harina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
Barracas de frutos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Bode$as . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.109
Panaderías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.600
Refinería de azíicar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Aserraderos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
Bolsas de arpillera .................... 20
Ingenios de aziicar . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Licorerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Manufactura de tabaco ................ 171
Sastrerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.405
Calzado ........................... 254
Curtidiirías .......................... 227
Carpinterías ....................... 2.814
Noliendas de yerba . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Cerveza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Talabarterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747
Lavadero de lana ..................... 1
Fideos .............................. 272
Herrerías .......................... 2.932
Conservas de carne . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Artículos rurales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Roperias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Imprentas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739
Manteca ........................... 8
Dulces y confites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
Graserías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Zapaterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.963
Carruajes y rodados . . . . . . . . . . . . . . . . 876
Muebles ............................. 194
Confecciones ........................ 240
Talleres mecánicos ................... 335
Obrajes forestales .................... 100
Fundiciones ......................... 98
Saladeros ........................... 5
BOLET~ND I L DEPARTAMENTO NACIONAL DEiL TRABAJO
Clasificación
.
Nílm de
fábricas y
talleres
S
Materia pri
emplead n
$ "!'n
Extracto de quebracho . . . . . . . . . . . . . . . .
Cremerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.Jabón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ladrillos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ITninas de electricidad . . . . . . . . . . . . . . . . .
Slpargatas .........................
Tejidos de punto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Joyerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cal .................................
Tejidos d e l a n a ......................
Modi~tas............................
Sombreros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Litografías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Usiiias de gas ........................
Embutidos ..........................
Refrescos y bebidas gaseosas ..........
Moliendas de café ....................
Camiserías ..........................
Hojalaterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Velas de estearina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
AliiiidOn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fósforos ............................
Aceite coinestible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tejidos de algodón ...................
Pastas alimenticias . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Galletitas ...........................
Marmolerías .........................
Papel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mosáicos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vestuario militar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aceite no comestible . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bstilleros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Colchonerías ........................
Artefactos para luz . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hielo ...............................
Camas de hierro ....................
Niim. de
Clasificación fábricas y Fiierza motríz
talleres H. P.
Usinas de electricidad . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 80 .8%
Ingenios de az0car . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 34.850
8Iolinos de harina. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 líi.31H
Frigoríficas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 12.424
Aserraderos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 7 .f1-11
I:odeqas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.409 í; .268
Papel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 4 . 7:K;
o quebracho . . . . . . . . . . . . . . . .
E x t r a ~ t ~de 9 4 .%%O
Cirrtidiirías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 4.01-1-
C:qiiiterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.814 2 . 80tj
Talleres mecknicos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.35 2 . 773
Hiel» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 2 . 880
Pnn;tderías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.600 2 . 505
Fideos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -73 Y . 379
Cerveza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 2 . 206
Tejidos de larla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . :<:i 1.093
Artkiilos rurales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 1. 915
Fandiciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 1.883
Obrqes forestales .................... 100 1.822
Imprentas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739 1.7:>7
Usitias de gas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1a 1.697
Refirieria de aeíicar ................... 1 1.CiOO
Herrerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.933 1.669
C~iiruajesy rodados . . . . . . . . . . . . . . . . . . 876 1. 137
Conservas de carne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1.404
Minas de cobre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1. 1f15
Lavadero de lana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.00i)
Destilerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1o 952
Dulces y confites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 936
Cal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 917
Refrescos y bebidas gaseosas ........... 560 8!)0
Cremerías ........................... 112 831
Tejidos de algodón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 800
Tejidos de punto ..................... 47 7!)8
r ( .,
Alpargatas ......................... 17O 1 A>
.
Ntim d e
Clasificación fábricas y
talleres
Iiitoqxlías .......................... 39
Tornerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Aceite comestible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Licoreiiiis ......................... 263
Rolsns de aipillera . . . . . . . . . . . . . . . 20
Aliuidí)ii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
JInnteca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Tintorerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
hsrilleros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Ladrillos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.281
Aceite iio üoinestible . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
S ~escsscarador a. d e arroz . . . . . . . . . . . . . . . o
lliwíicos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Eiubiitidos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
í+:~lletitas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Y1
Chxerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
.1Iarinolei.ít~.;. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
drtcfnütos para luz . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Molieudas dc café . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . '.>a
>'>
Fíisforos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
.I.lbúl1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Hierro qalvaiiizado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
c 'abn1lei.í:~~ .......................... 8
Zapateiíns . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.963
('lavos ............................. 9
(Luniserías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Pioiiiictos Ikcteos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Hilado d e alqodón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
?ieráinica ........................... 14
Eiifardaderoii d e pastos . . . . . . . . . . . . . . 79
Polro de laliillo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
T a l a b n r t e r i . .~.~. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747
Piwtns aliiueuticias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Rri)ucwia.i .......................... :<7
Mina de oro ......................... 1
('B. j.1~ de liicrro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
.
I\IPOl¿TANCIA DE LAS INDUSTRIAS SEGUN EL N Ú M E I ~ O
....
D E OPERARIOS EMPLEADOS .- - r .:
> i
;;
':
.
I ;:
.
' I
Núm . d e ~íim . ?e 2% . . . .
C.lasificación fábricas y
talleres
operarios
empleados
-.- "-
,
- 7::;
Bodegas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.409 45.776
Ingeiiios de azílcar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 38.591
P a n a d e r i : ...........................
~~ 2 . (i00 14.143
Sastrerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.405 13. ,5.5!1
Ladrillos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.281 11.150
Obrajes forestales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 10 . r17-k
Carpinterí.is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.814 9.321
Herrerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.932 8.735
Calzado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 8. OHR
Aserraderos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 8.081
Iniprentas ........................... 739 G . 76:3
Frigoríficcs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 6.817
Carruajes g rodados . . . . . . . . . . . . . . . . . 876 5 .22!1
Zapaterías ........................... 1.963 5.066
~1aniif;~ctiirss d e tabaco . . . . . . . . . . . . . . . . 171 4.626
Talleres mecánicos .................... 335 4.399
Molinos de harina .................... 330 4.309
Vestiiario militar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 4.303
Confecciones ........................ 2-10 4.191
Nnebles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 794 H . 8711
Roperías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 3 . 1.4!1
Salabartrrias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747 3.579
Extracto d e qi~ebraclio................ 9 3.495
Fundiciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 3.415
Cortidiirías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 3.389
Cerveza ............................. El 3 .04!)
Tejidos d e lana ....................... 33 3.006
Dulces y confites . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 2.998
Alpargatas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 2.986
Litografías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3s 2.8%
Artículos riirales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 2 . G42
Camiserítrs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 2 . 040
Conservax d e carne . . . . . . . . . . . . . . . . . . ti 2.58,;
Modistas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588 2 .109
Usinas d e electricidad . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 8.402
Tejidos de piiiito ...................... 47 2.300
Fósforos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 2.313
Fideos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 2.301
Bolsas de arpillera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 2. WS
DEL DEPARTAMENTO NACIONAL DEL TRABAJO
I~OLET~N
Niim . de
Clasificación fábricas y
talleres
C'al . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Licorerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Usinas de gas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Refrescos J- bebidas gaseosas . . . . . . . . . . . 560
Hojalntciías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 800
i'x&'~iide leiia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
157
Vidrio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
DIos::icos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
A;tilleror . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Tejidos dc algodón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
lJ;qel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Jojerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 829
Atinas d e cobre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
.7 1
o
1
215
200
1':rifard:idei~os de pasto . . . . . . . . . . . . . . . 7:)
1 iiitortriits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
r 7
82
112
43
177
11i.tef:ictos para liiz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
( 'citielito y cenieiito arniwio . . . . . . . . . . . 1.?
180
21
AIolieildas de yerba . . . . . . . . . . . . . . 22
( ' m a s de Iilerro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Hielo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
1-18
8
< 'oi.etciias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Aiticiilos de p:tja y iniiiibre . . . . . . . . . . . . 207
(; raserías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Hierro g ~ l v a n i z a d o. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Fotografías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
29.5.33
li:is 11en1:l~.inferiores 500 ............ 2.455
P O B L A C I ~ NOBRERA DE LA REIP~JBLICAARGESTINA
Níim . de
Clasificación fkbricas y
talleres
Bodegas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Herrerías ..................
Carpinterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Panaderías ...........................
Sastrerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zapaterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ladrillos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Carruajes y rodados . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Joyerías .............................
Hojalaterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Muebles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Talabarterias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Imprentas ...........................
Refrescos y bebidas gaseosas . . . . . . . . . .
Modistas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tallerea mecánicos . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Molinos de hariiia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Colclionerias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aserraderos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fotografías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fideos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Licorerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Calzado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Confecciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dulces y confites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Curtidiirías .........................
Marmolerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Artículos de paja y mimbre . . . . . . . . . . . .
Jabún . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Embutidos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pastas alimenticias . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sombreros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Manufacturas de tabacos . . . . . . . . . . . . . .
Alpargatas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mosaicos ............................
BOLET~H DEL DEPARTAMENTO NACIONAL DEL TRABAJO
Núm . de M
fábricas 7
talleres"
m
Quesos ................
Cremerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Escobas y cepillos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Corseterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Obrajes forestales . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fundiciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Esciiltura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tornerías ............................
Camiserías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
hrt.ículos r~irales ......................
Talleres de gas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Roperías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tintorerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eufardadcros de pasto . . . . . . . . . . . . . . .
Tapicerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sillas ...............................
Baiiles y valijas .......................
Cuadros .............................
Hielo ...............................
Usinas de electricidad ................
Cocinas..............................
Barracas de frutos ....................
Grabadores ........................
Lonerías ............................
Talleres de electricidad ................
Tonelerías ..........................
.
...
...
..
Sacionalidad
1
-.
Personal
a .
de 10%propietarios
Departamentos
Slfarería ..................
Armerías ..................
Artefactos para liiz ........
Artíciilos riirales ..........
Aserraderos . . . . . . . . . . . . . . . 1 5-
Barracas de frutos . . . . . . . .
Cal .......................
Calzado ...................
Camiserías ................
i'arrtiages y rodados .......
Carpinterías . . . . . . . . . . . . . . .
('emento . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cerámica ................ . 1-
i'olclionerías .............. 8 8-
Corseterías ............... . 1-
Cirrtidiirías ............... .
1-
Doradores . . . . . . . . . . . . . . . . 1.
Dulces y coufites ........... 1 4-
Encuadernaciún ........... . al-
Enfardaderos de pasto . . . . . .
Escobas y cepillos ..........
Fideos . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fotografías ...............
Fundiciones ...............
Grabadores ...............
Herrerías ................. 26 57 .
Hielo .................... 4 1-
Hojalaterías ............... 1 17-
Imprentas ................ 7 7-
Jabún . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-
Joyerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 13-
Ladrillos . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 8-
Licores ................... 1 1-
Litografias ............... . 1-
Marmolerías . . . . . . . . . . . . . . . 2-
Modas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 12-
i\Iolinos de harina ......... ! 7 o-
J$liebles .................. . 3-
Optica ................... 1-
Panaderías ................ 10 24 .
Paraguas y sombrillas ...... 1-
Pirotecnia ................ . 2-
BOLET~NDEL DEPARTAMENTO NACIONAL DEL TRABAJO
Clasificación
Níim . de
Clasificaciún operarios
empleados
Enfardaderos de past.0. . . . . . . . . . . . . . . .
Cemento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Carpinterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sastrerías ...........................
Panaderías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Herrerías ...........................
Ladrillos ............................
Carruajes y rodados . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Talabartenas ........................
Zapateríaa ..........................
Molinos de harina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Imprentas .........................
Talleres mecánicos . . . . . . . . . . . . . . .
Refrescos y bebidas gaseosas ..........
Modas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tonelerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Calzados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dulces y confites . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Artefactos para luz . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Joyerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fideos ...........................
Usinas de electricidad . . . . . . . . . . . . . . . . .
Roperías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Licores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aserraderos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Colchonerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hielo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alfarerías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hojalaterías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Armerías ...........................
Aserraderos. ..............
Aserrín de cebil ...........
Barracas de frutos.. . . . . . .
Cal ......................
Carpinterías. . . . . . . . . . . . . . .
Carruages y rodados.. . . . . .
Curtidurías . . . . . . . . . . . . . . .
Dulces y coiifites . . . . . . . . . .
Embiitidos ................
Fotografías ...............
Herrerías ...............
H~jalat~erías. ..............
Imprentas . . . . . . . . . . . . . . . .
Joyerías ..................
Ladrillos . . . . . . . . . . . . . . . . .
Licores ...................
Modas ....................
Molinos de harina.. . . . . . . . .
Obrajes forestales. . . . . . . . .
Panaderías. . . . . . . . . . . . . . . .
Refrescos y bebidas gaseosas.
Sastrerías. ................
Talabarterías : . . . . . . . . . . . .
Talleres Mecánicos . . . . . . . .
Usinas de Electricidad. . . . .
Zapaterías . . . . . . . . . . . . . . .
Totales .
P O B L A C I ~ N OBRERA D E L A R E P ~ B L I C A ARGENTISA
PROVINCIA DE JUJUY
-- --- -
V1
..
cj
O Nacionalidad
de los propietarios
L
Departamentos
..
S -
Capital.. ..........
Cochinoca ..........
.il 47
8 -
13 161 -
3 -
1
El Carmen.. ....... 39 17 6 -
Huamahuaca ........ 17 6 6 -
Ledesma.. .......... 20 5 4 -
Rinconada.. . . . . . . . 2 - - - e
San Antonio. ...... 9 6 2 - 14
San Pedro. .......... 16 1 5 -
Santa Bárbara.. ...... 4 - 1 -
Santa Catalina. . . . . . 1 - 1 - - 2
Tilcara ............. 13 3 - -
-
Tumbaya.. . . . . . . . . 9 1 - 10
Valle Grande.. ...... 2 1 1 - - 2
Y aví ............... 6 l a - 3 10, a 12
-------
Total. .... 183, 58 4 3 - 82 1831 6 7 1 ' 7 9 1.210
LA JURISPRUDENCIA ARGENTINA EN LOS ACCIDENTES
DEL TRABAJO
Vistos los presentes autos seguidos por Don José Orlando contra
Enrique F p n , sobre cobro de pesos de los que resulta:
Que con fecha 1-einte y tres de noviembre del aíío 1905, se presentó
Don Juan Nassei, en representación del actor exponiendo:
Que s11 niandante, de oficio herrero, estaba empleado en un depósito
de l a Granja Blaricn, sito en l a calle Europa n.O 3058, empresa depro-
piedad del deniandado, ganando iin jornal diario de cuatro pesos con
cincuenta ceii tnvos inoneda nacional.
Qiie el día 25 de abril del mismo aiío 1905, en circunstancia en que
sii mandante se encontraba algo fatigado por haber colocado un eje
A un carro recibió orden de bajjnr a l sótano donde estaba situado el
taller de la einpresa; que obedeció l a orden pero como, para bajar al
tidler era nieiiester liacerlo por iiun abertnra hecha en el piso atrave-
sado por un tirante (le hierro y por iiiia escalera movible perdió pie A
causa de haberse pegado en el tirante, y cayó al sútario hiriéndose en
varias partes del cuerpo.
Qiie recogido por l a Asistencia Pública fué llevado a l Hospital San
Roqne donde le cortaron una pierna ti la altura de l a rótula, y de donde
salió el 12 de julio del iiiismo uiío del ingreso.
Que al hecho de no tenerse en condiciones requeridas l a entrada a l
subsuelo, se debe el accidente, que ha inutilizado su mandante, padre
de cuatro criaturas.
Que éste, una vez egresado del hospital, acudió al seííor Fynn, en
procura de una indemnización, quien le manifestó que por el momento
súlo le podía proporcionar trabajo, pero que niás adelante vería de
indemnizarlo.
Que habiendo aceptado su mandante tal promesa, reanudó su tribajo
en casa del seííor Fynn, si bien no en las mismas condiciones anteriol
pues el jornal diario de cuatro pesos cincuenta centavos se le disi
nuyó a dos pesos treinta centavos, sin que hasta ahora haya recib
indemnización alguna, no obstante las gestiones hechas para conse-
guirla.
Que, l a negativa del demandado lo coloca en el caso de tener
que presentarse judicialmente, cieniailda,ndo el importe de esa iridem-
nizacih que, dada l a naturaleza de l a lesión recibida que lo imposibi-
lita para toda su vida, estinia en l a suinn de treinta y cinco mil pesos
moneda nacional.
Que la responsabilidad del deniandado en el presente caso es evi-
dente, y l a consagran expresaniente las disposiciones contenidas en el
título 9.O, libro 2.O, sección 2.' del Código Civil (articulo 1105 y sus
correlativos).
Que en iiierito de lo expuesto, solicitaba en su oportunidad se con-
dene al sefior Fynn, al pago de l a expresada suma ó en su defecto Li
la que fije el Juzgado, con especial condenación en costas.
Corrido traslado de l a demanda, fué evocada á f. 7.R por Aiitonio A.
Peraita, en representación del demandado, expresando:
Qne los hechos en que se funda l a demanda, son falsos, pues nadie
ordenó al actor que bajara al sótano, ni existe ninguna ordenanza
iiiunicipal referente a las entradas á los sótanos.
Que Orlando Iitt sido victinla de un accidente casiial, sin que haya
culpa ni responsabilidad por parte de terceros, y que tanto el sótano
corno el resto del edificio ha sido construído de acuerdo con los plaiios
aprobados por l a Muiiicipalidaci.
Que es igualmente falso que su mandante haya prometido indemni-
zación alguna a1 actor, habiéndose limitado á darle trabajo.
Que lo único cierto, y que ha de probar en su oportunidad, es que
se trata de un accidente casual, ocurrido por negligencia de l a propia
víctima, que debe sufrir las consecuencias de su falta. Artículo 1111
Código Civil.
Que aún en lahipótesis de que existiera respo~isabilidadpor paite
de su mandante, l a suma que reclama es exagerada por cuanto el
demandante no ha quedado imposibilitado para el trabajo.
Que en consecuencia, solicita el rechazo con costas de l a demanda.
Abierta l a causa á prueba, se produjo lo que resulta del certificado de
foja 105, sobre cuyo mérito alegaron ambas partes, llanihndose ense-
guida auto para sentencia. - y;
( 'ousiileiaiitlu: - Que el tleiilaridüclo recunoce expres:tiiieiite la exl
ti~iiciadel acciilente, del cm1 se liaceii surgir los diiios y p e r r
~.wlaiundos,si bien excusa toda responsabilidad sobre el particulai..
sostenienilo tratarse (le un accidente 1)urariiente casual, ocurrido por
iii~gligeiicinde l a propia víctinia, quién coiiforine A l a dislmición del
;wt íciilo 1111 del Código Civil, debe snfrir las consecuencias de sil
faIt:1.
(,he reconoce igiinlrnente, nbsolvierido el pliego de posiciones de foja
37, que ciiautlo el deniandante sufrió el accidente de que se trata, ser-
vía Ií sus órilenes, ó á las de los eiiipleailos en el taller (le herrería,
qiw anexo al estableciii~ientocle lechería de sn propiedad, deriominatlo
« L a Granja Blanca», tenía y tiene instalado en el sótano de l a casa
ciille Europa, iiúiii. 3068.
Que de autos, tleclaracioiies de fojas 30,31 y 46, informe pericial de
foja 66, ililige~icin esta iiltirna decretada con calidad de para mejor
proveer por el Juzgado, resulta coniprobado que el descenso a1 sótano.
O sea, a l taller de herrería, donde el ileniaiiclarite prestaba sus serri-
cios, se liacía por una escdera sin pasaiiiarios ni baranda, al descender
la cual, se tropezaba, superioriiiente, con i i i i i l viga (le acero todavía no
srrriiclincla, qiie obligaba <i l a persona que descendía, <i inclinarse, so
pena de golpearse contra ella.
Que del mismo informe pericial citado, resulta demostrado que dicha
viga en las coiidiciones que se encontraba colocada, ofrecía un verda-
dero peligro para toda persona que quisiera descender a l sótano, es
qiie por tiaber chocado con ella el deruaudante, debido á no haber,e
agachado lo suficieute, se produjo el accidente en cuestión.
Que de lo expuesto se deduce que l a caída del deiriandante, segura-
ni~iiteno se habría producido, si l a entrada al sótano se hubiera encon-
trado en condiciones normales, es decir, sin obstáculos ó trabas qiie
dificiiltabnn su fácil acceso.
Que tratándose de cuasi delito, es priiicipio universal de doctrina y
de jiirispriidencia, que la falta de adoptaci0n de todas aquellas rnedi-
~ 1 ; aconsejadas
~s por l a mtis simple prudencia para evitar un accidente,
obligan al pago de daiíos y perjuicios que esa omisión haya ocasio-
riado. Cámara de lo Civil, tonio 10, página 195, serie 4."; tomo 4.", pá-
giuas 256 y 27 7, serie 5.7 tomo 7.", páginas 276 y 320, serie 4."; toiiio
7.", página 289, serie 3."; tomo 11, página 95, serie 6.5 Larent S. 466
y 490.
Que en el preseiite caso es indudable l a negligericia con que hs pro-
cedido el deinaiidatlo, al instalar ó permitir la iiistalizción de un ta m
en un local cuyo acceso era no solo difícil, siiio peligroso por la 1
que obstmía su entrada y por la falta de pasarnarios en la escalera,
tanto más iiecesxios dada la poricicíil violeiitn 6 iiicóiiiocla, que tliclia
viga ob1ig;aba h atloptar h las personas que preteiiilíaii penetrar al
sótano.
Que aiiii en el wpiiesto que el deilinildaiite liubiern 1)rocetlido con
ligereza ó falta de cuidado al descender de la escalem, lo que no se ha
justificado, así inisino, ello iio excusaría la reslioiisabilidntl del clriuaii-
dado, en el accidente en tela de juicio, dadas las cniisns que lo 1ian origi-
nado, pues co1uo lo tiene resuelto la Exceleiitísinia C h a r n en lo C'i-
741 en casos aii&logos,entre otros en el que se registran en el toiiio 26.
página 216 de la colección de siis fallos, la ciilpa de la víctiiiliz no exinie
de su resporisitbilidnd ii los daíios de otras eiiipresns de traiisportes,
etc., por daííos y perjuicios en que incurran por la oinisióii de aquellas
medidas que hubieran podido evitar el accideiite.
Que la falt,a de pruebas en contrario, qiie en el preserite caso no se
ha rendido, debe presumirse qiie el deinaiiclante, eri el rnoniento del ac-
cidente, descendía al sótano en cumplimiento de los deheres que su
e~iipleole imponía, ó sea en acto de servicio desde que se dirigía al
sitio donde estaba instalado el taller de herrería donde trabajaba, al
cukl estaba forzosaiiierite obligado á bajar por razón de sus fuii-
ciories.
Que los nrtículos 1109 y 1112, del Código (Jjvil, prescribe11 qiie el
que ejecuta un hecho que por su ciilpa ó negligencia, ocasionara un
daíio á otro esth obligado á la reparación del perjuicio, y que la obli-
gación del que ha causado un daíío, se extiende A los daííos que causaren
los que están bajo su dependencia, por los casos de que se sirve ó que
tiene á su cuidado.
Que estando justificado la existencia de los daííos y perjuicios J- el
derecho para reclainarlos, pero no su monto, proviene el juramento
estiinatorio del actor, conforine á lo dispuesto en el art. 220 del Código
(le Procedimientos.
Que para fijar la suiiia dentro de la cual el damnific;ido debe prestar
el jurainerito estiiiiatorio, debe tenerse presente además (le la p6rdida
jiistificailu la ganaiicia dejada de percibir.
Que el deinandntlo no ha desconocido, y resulta por otra parte coiii-
probulo de ~z~itos, en forma de fojas 40 y posicioiies de fojns 38.
Priiiiero.-Que por razón del aceideiite eii cuestiúii el deiuandante
sufrió la ainpritaciún de iina de sus piernas & 11%altura de la rodilla.
B O L E T ~ N DBL DEPARTSMENTO NACIONAL DEL TRABAJO
D
nocer el recurso interpuesto en los autos caratidados: «Orlando Jo! m
contra Fynn Enrique, sobre cobro de pesos)) respecto de l a sentenc, m
corriente á fojns 68. el tribunal estableció l a siguiente cuestión:
¿Es arreglada á derecho la seriteiicia de fojas 6 8 ?
Practicado el sorteo, resultó que la rotación debía teiier lugar en el
orden siguiente: seliores Vocales Doctor Arana, Gellr, Basualdo y
Williams.
E1 Doctor A.rana dijo:
El hecho de que fuS victiiiia el actor y que iiiotivb este juicio, se lia
producido, segun lin quedado debidanmite prob:~doi3ii niito\, en circiiiis-
tancias que hacen iiiexcusable l a responsabilidad del ilrniaii(lado.
Se trata, en efecto, de un hecho proclricido eii ocasióii del trabajo qiie
prestaba el actor en un taller ubicado en un sGt;~iio,cuyo acceso era
evidenteineiite dificil y peligroso.
E l deiiiandado debió proceder A la seguridad (le sus obreros, facili-
tando desde luego la entrada á diclio IocaI; y iio puede pretender que
se le exima de responsabilidad sosteiiieiido la casodiclnd del accidente
ó falta de cuidado de l a víctiina, cuando iio puede coiisitlerarse sino
como coiisecuencia natural de In forma irregular en cpe se tieiie l a
entrada en el taller.
Creo, pues, que los fiindmiiientos de 1ii. seiiteiicia, soii justos y debe
confirmarse.
Disiento, sin ernbnrgo, con el juez tr p o eii cuanto h la estiiiiaciím
de los claiios y perjuicios. que coiisidero elevados.
E l actor no ha quedado iinl)osibilita(lopara el ti.abajo y eliiiisnio de-
inaritlaiite le 11% dado ociipacióii eii l a flíl)rica despu6s (le1 accidente,
aunque con iin jornal inny reducido.
Consitlero, pues, que una indemnización de seis mil pesos, libres de
gastos, sería erlnitntivo, y voto en consecuencia, porque se reforiiie l a
sentencia en ese sentido.
Los seiíores Tocales, Doctores Gelly, Busnnlclo, TVilliaiiir se adhirie-
ron al voto nnterior.
Con lo que terriiitih el acto, qiiedaiiclo acorclarlo la siguiente senten-
cia.
F i m a d o : Bcr.clrcl7do.-Arn9zcr.-Gell!l.- TI7i1Zici~,is.
Es copia fiel del acuerdo original que redactado por nii exis
libro respectivo.
l
1 Precio mensual Precio mensual Precio mensual Precio mensual
de una pieza á de una pieza al de dos piezas á de dos piezas al
Ubicación la calle interior la calle interior
-- --
.-
-
- -
'recio tnenqll: Precio niensual
de I pieza :i1 de 2 piezas al -
interior interior
Antofagi~sta... . . . . .
Serena . . . . . . . . . . .
Ovalle. . . . . . . . . . . . .
Los Andes .........
Valpaiaiso ........
Viíía. del 3Iar.. .....
Qnill«t,a. . . . . . . . . . .
Limaclie . . . . . . . . . . .
Rancagia.. . . . . . . . .
San Fernando. . . . . .
Rengo.. ...........
Cnricó . . . . . . . . . . . . .
Talca . . . . . . . . . . . . .
Linnres . . . . . . . . . . . .
HABITACIONES OBRERAS
~onventillo 1 Pieza
Tacna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Arica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Antofagasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ovalle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Serena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . '
Los Andes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Limaclie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Qiiillota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ;
Valparaíso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
!
SanFernando . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i
Rengo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N
Cl11ric13. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Talca .............................. 1
Molina .............................
Linnres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cliillán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i
Concepcií~ii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Talcaliii~uo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tomé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Coronel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lebii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Los Angeles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dlulclien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Valdivia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Osorno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Puerto Nontt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . '
1
Punta Arenas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~
Ley general de Chile sobre habitaciones obreras, de 20 de febrero
de 1906
las partes, cl Jue,o se yronuw;inríí sin mcis tuimite detztro del plrlzo de r
quince días» (1). 1
Se coricrt1ei.á npelncióri de la resoliicióri del Jiiez sólo cuando la ciian-
tía exceda (le pesos 30,segiiii el pi.esnltiiesto aconiltaííado por elconsejo.
«Ln q~elaciónse resolverci sitz uqiitrrdw l n eonzparecev~ciccde Icispctrtes,
y el Fribriiznl de segrolda iuclrwcin dicf(wti fcillo precisnmetzte el7 el t67-
miuo de t ~ c i & &((S, co)zt((do~ desde que recilw los ~iiitos.Eit estos.juicios
tzo procederti el recurso de cnscició~l.,)
E l Consejo qiieda exento (le todo tlei.eclio fijado por los nri~iiceles
jiitlicides ít por l a ley de 1)npel sellatlo.
8i.t. 12.-Los coriventillos ó casas colectivas cnlificndos por senten-
cia de téi-niino (le iiisdiibres O iiihnbitnbles, en tériiiinos que sean ca-
paces (le dnñnr ;is:ts iiiosatlores y ;ilos recirios, serAri clnusiirados ó
deniolitlos dentro del 1)Ixofijado l)or el Juez.
Si la deiiiolicióii iio se hubiera llevrttlo cabo (1eriti.o del plazo seña-
lado, la h;ti.á, l a :tiitori(ld local con cargo al diieiío.
propiedad;
2.O Los que sean ¿icreedorzsd6 pago de (lafios y perjuicios en virtud
de una sentencia en niateria criniinal.
Art. 29.- K i i los coiitr;~tosde reiita plazo U (Le arreniliiniiento coi1
pronitw de veritii, se teiidrá por no escrita l a cláiisiila de que el coni-
prador pieida el todo ó parte de la suma dada á cuenta (le1 piwio, si
no pagare l i i ~cuotas rest,antes.
1i:I 1)rojecto (le ley sobre casas haixtai qiie el iiiiiiisti~oqiie wscri be
tirnr honor tlr soiiietrr ii I t i de1il~tmrií)iide las C'oi,rrs, iio difiere
rsrricai;zliiieiitt.t l ~ h l qiie fiié presentndo en el Senado rii junio de 1908,
1)i1(>s:znil)os w(:onoren con10 origen el qiie en diclio aiío estiirlió el Iiis-
titnto tlr Xt:forni;is Socialec; y elrl7ó al Gobierno (le S. M. Eri el 1)ro-
yerto t~iitr~i.ior, q i i i enihttrgo, por razones que nliortr no son del caso,
pci.o t111(~ rxplican en r l prekiibiilo cori~eq)oiidiriite.SI. ci8ey0opor-
tiiiio tlrjt~i-1,arti. el Heglniiieiito (le l a Ley niiiclinr tlc I ~ L S iiieclitlas de
proteccií~iiy tlr eitíniiilo encririiinaclas rí l a coiistixcc*ií)iide viviendas
1iigii.iiirac: y 1wi.irttts y fi su fAcil n~lqiiisicií~ii.iiietliílns (lile figi~raban
en el piUoycc.toílrl Iiistitiito, así conio ttiiii1)icin se c~iitt~ii(licí eiitorices
que P I X C O U \ ~ n i c n t eprescindir clt? algiiiios pi.ecepto\ rt+creiltt~\á cor-
portirioiies i i i n iiicipnles y prorinciales que qiiizii piicliertin iio citar eri
nriiioiií:~con las tlisposiciones de otros proyectos de ley que ;rl la sazón
se disciititin. Hi~bieridocaiiibitido tales circiiii~taiicii~s, gobierno al
t b l
( ~ P Í T D LPRIMERO
O
6
Art. 28.-Enterado el Ayuntaniiento de l a denuncia, de
tomarh, acuerdo sobre si conviene aplicar l a presente ley.
Si el aciierdo fuese afirmativo, se procederá á hacer el plan de obras
necesarias para la den~oliciónó reforma de las casas ó del grupo de
viviendas ~leriuiicia~lns.
Si el Aytintnrniento no creyese ol)ortiino aplicar la presente ley,
razonará su acuerdo.
Art. 29.-Cuando se trate de ciisas aisladas, sin constituir grupo, el
Ayiint:i~iiieiitonotificará al yimpietario 6 propietarios de las mismas
el acuerdo to~rii~do, con e1 plan de obras propuestas y sil presiipuesto,
al efecto, (le que se ejecnten las reforinas riecesai-ias. Los propietarios
podrHn oponer los reparos que estinien oportunos, y el Ayuntamiento
resolver& acerca de ello, previo inforiiie de la junta, de fomento y rne-
jora de hahitaciories baratas.
E n el caso de que el Ayiintainierito irisistiere cri la refornia í)denio-
licibn de l a casa ó c ; w ileniincitiilas,
~ invitará de nuevo al dueíío á
q i i ~realice Ins obrar proyectadas por su cuenta; y si kste se negare,
potlrh prowdei- á, renliznrlas preri:t esl)i~opincióndel inuiueble, que
sera eiiajerindo, tina vez renlixadar las obras acodarlas.
d r t . 30.-El rcglaiiierito tletcriiiirini~#In tranii tncibii que haya de
seguirse rri el tlespaclio y resoliici0ri de los expedientes que diere
lngnr l a aplieacii~nde los nrticulos anteriores.
Art. 31.--(:tiando se trate de denuncia referente á un grupo de ca-
sas, al plan de obras proyectadas se aconipaiíará una Menioria rilzo-
nándole y el presupuesto de gastos, con l a indicación de los recursos
con que se cuente para cubrirlos.
Diclio plali se' publicará oportun:iniente, y rl reglaniento determi-
nar& 1%forma en que deba oirse k los qiie se creyeren perjudicados
por aqiiC.1. Srgnidainente se reniitirú el expediente al Ministro de l a
Gol)erriacióri, quien antes de rrsolrer oii% á, la Coniisibn perniaiiente
del C'onsejo de Estido y al Real Consejo (le Sanidad.
Art. 32. -bprobatlo por el gobierno lo propuesto por el ayunta-
miento, las obras acordadas se coiisiclernráii conio ( 1 utilidad
~ píiblica,
á los efectos de la expropiación forzosa, si6ridoles adeniás ayliciibles
los preceptos (le la presente ley.
Art. 33.-Recibido por el ayiiiitaniierito el plan de obras al~robad9
por el gobierno, proceclerA aqiiel B arbitrar los recursos necesarios
para su ejecución. Al efecto, el ajuntaniieiito podrá. contratar un eni-
préstito amortizable.
Art. 34.-E1 ayuntamiento destiiiará k amortizar este eliipr6stito:
HABITACIONES OBRERAS
DISl'OBICIONES GENERALES.
(1) Capítulo de un trabajo que termino, titulado: <Lavida del obrero en la Repú-
blica.. -Habitación. -Costos de vida.-Salarios, horarios é higiene del trabajo.-
Accidentes del trabajo.-Seguro obrero.
R O L E T ~DEL DEPARTAJKENTO NACIONAL DEL TRABAJO
Veamos ahora cuales son las cifras y resultados del reciente Cen-
so á este respecto, que demuestran á l a evidencia y con l a reveladora
elocuencia de los números, toda la intensidad y determinismo de ese
proceso urbano de translaciún interna de los barrios centrales de l a
Capital hacia las afueras y suburbios, de ese desalojo espontáneo que
ha descongestionado y despoblado las parroquias centrales poblafdo
y ocupando los de las orillas. ó sea de l a periferia.
Y es tanto más notable y sugerente ese rápido y feliz éxodo, cuan-
to que el aumento y crecimiento de l a población, que constata el mis-
mo censo, es por dernlis grandioso y superior nl de las niAs progresistas
y grandes ciudades del universo, coiiio enseguida lo deiiiostrareinos.
Resulta pues, que l a ley general del creciiuiento de l a población, no
solo se ha alterado ó detenido en las parroqiiias iiliis centr;des y antes
mas densamente pobladas, sino que 1% einigracicíii ó driiilo,jo operado
hasta lia disininuído en algunas, las cifras de la pol)liiciim itiite~exis-
tente, lo que indica, ln iiiit~iiit~itl del fenónieno y In doble foriiiit rn qiie
su intensidad se ha nianifestado.
Por el contrario, otros biti-rio.; (los sub-ui.l):tnos), lian niiinentado y
hasta duplicntlo en cinco aiios su poblacicíii.
Trnnscribo siiiii~triitii~entelas cifras 1)rincipnles y las coi~ll)arativ:is
que arroja el Censo, para demostrar coi1 toda claridad el fenói~ieno
operado, su intensidad y sus coiiseciiencias, asi coino l a eiiorii~itla~l del
crecimiento de l a pol)lacicíii en l a graii Ci~piti~l ¿t~'qi?~iti~iit,
opei.ido por
l a acción conciirrente de diversos factores conocidos.
Del reciente Censo resulta que la Capital tenía el 24 cle octubre de
1909 (fecha de su realización), 1.231,698 Iiabitt~iitrs,tlistiibuitlos eii
20 circuriscripcioiies, «cifra que da sobre el Censo de 18 de septiein-
u bre de 1904 (el anterior) ni1 crecimiento ab.;oluto de 286,604 habi-
U tantes en solo 5 ahos, lo que in~plicilu11 aunlento nie(lio aniiid de
m
-
CIRCITNSCRIPCIONES DE LA CAPITAL.
D
PRECIOS DE VENTA
E n mercado
Pollos c/ri...........
Gallinas ..........
Patos » .........
Hnevos doc. . . . . . . . .
Conejos ciii ........
Repollos ..........
Papas kilo.. ........
Zapallitos doc.. .......
Cl1oclos ..........
Cebollas a .........
Sandías c/ii .........
Diiraznos d o c . . .......
Anchoas c,'n .........
Hesugos P .........
Cor1)iiias .........
Merliiza .........
Pnlorueta .........
Q
Hiirsod kilo. . . .
Pecllc, y aguja » .....
Falda n .....
lZ~adocostillas D ....
bifes )) ....
(:'srn:~za
y nalq . . . . .
1,000 kilos carne, yerba y 1):tcitlno. 200 kilos porotos, 40 kilos clinu-
clias, 1 piclioriern, 40 saridías, 2 cnjories uva, 4 pichorieras, 2 cajoiies
Iiiieros. cerdo: 200 kilos porotos, 20 kilos iiiniiteca, (5 cajoiies frii
50 sniidías, 100 itl., 5U id., 8 cajoiies pescado, 50 kilos paii 1." y 8 0 2. .
7 pichoiieras, 5 cajoiit's 1111131-0s.150 kilos queso, 100 kilos factura, 1 pi-
-
D
clioiiera, 1 cajóii hiievos, 1 caj0n c11ir:iziios. iijies y cliaii~liii~,
3 ciljonrs
pescado.
I'recios tlc roitci (fo.itr).-Pollou 0.60 ii 1.00 l~esos,yalliiias 1,00,ptitos
1,00, pichoiies 0,50 p i t a . liiirros de 0.65 ii 0.70 cloceiia, pnii 1." 0,20
kilo. id. 2." O,l!), qiieso parilirsttiio 2,00 kilo, id. yo'a 1.00. cariie 0,15,
0,20 y 0,25 kilo, coi'hina 0.05 A 0.10, iileriilzn 0.10 A 0.15. ~~aloriietas
o,10, siuitlias (le 0.20 ;i0.55, diir;iziios de ($20 A 0.30 doceii¿i. peras (le
0,lO A 0,40 doceiiu, snlcliichas 0.40 kilo, porotos de 0.12 it 0,40 kilo,
bnca1:io (le 0,40 ii 0.60 kilo, cliaiiclia\ de 0,35 A 0.50.
1.50 litros leclie, 200 panes iiiaritecn de 100 graiiios cada uno, 2 ter-
I I ~ ~ I - ~ 500
IS, 1iilos factura, arroz, porotos, bacailao, 100 I d o s queso,
l o 0 kilos factura, 3 teimeras, 50 kilos carne curiiero, artículos de nl-
riiact;ri. 800 kilos calme, 100 sandías, 20 ristras cebollas. 2 l~icliorierns.
30 tlocentts 1iuevos, 12 pichorieras, 2 cajones hiievor, 50 saiidías, 2 ca-
joiies liiievos, 30 sandías, 2 pichoner:is, 200 kilos f a c t ~ i r ;200
~ , tloceiiar
Iiiirros, 2 piclioiieras, 2 cajones huevos, 200 kilos yerba, 500 kilos
verdura, 10 cajoiies fruta, 1 cajbri tomates, 9 pichoneras, 4 cajones
Iiiirros. 150 docenas liueros. 2 lienzos repollos, 100 ristras cebollas,
50 kilos ],an 1." y 140 2.".
I'recios.-Carne 0,15, 0,20 y 0,25 kilo, pollos 0.50 á. 0,70 cada uiio.
plliiias 1,10 A 1,50, Iiuevos 0,65 docena, pichones 0,59 junta, (liii~aziios
de 0.20 á 0,30 docena, finilibres 1,50 kilo, ternera 0,40 kilo, cebollas
0,25 ristra, ajos 0,30 ristra, sandías 0,20 á 0,30 cacla iiiia, leclie litro
í;.14, vaso 0,10, iiinnteca 100 gramos 0,10, papas 0,l 7 kilo, yerhii 0,Rt)
kilo, poi~)tos0,12 kilo, znpallilos 0,20 docena, pan de 1." 0,23 -y tle 2."
0.18 kilo, choi-izos0,25 docena, salchicha 0.40 kilo.
ARARATAMIESTO 111 LOS A R T ~ C U L O S DE COKSLTAIO
Eii el ciiadro que sigue se expresan lns cifras del precio de los diver-
sos ~rticiilosde priinera iiecesitiad eri los iriercados de esf a ci iitlad.
Los datos 1 i i ~ i sido
i toiiiados por eiiiplendos del Depnrtamento n x i o i i n l
del trabajo.
Ultimos meses del aiio 1910
4 . - U >. -
('arroceros
Pintores >:
3
-
,) ............
............
Aserradores, por inetrn. coiireneioiial. .
4.-B.;.--
3.-- U 3.50
SALTA
Por-
- dia 1-'01. 1nes
Albañil
('arpintero~
1Iiiebleros
(jornal de S lloras). . . . . . . .
y a ........
......
4.-
3.-
4.-
..
.:\ 5 . -
4.-
t;:-
Herreros : ...... 2.- 2 H.-
Pintores > ........ 4.-- ., 6 . -
Sastres (aeqiiii obrn).. . . . . . . . . . . . ;t.- D 8.-
Zapateros » > ............. 3.- >, 6 . -
Panaderos a ............. -.
9 - D 4.-
Tipógafos 2 D ............. 2.- 3 4.-
BIozos (restaurant, coiiíitei'ía, etc.) (con
comida). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
('oiifiteros (con comida). ............
I'eones (en geiierd).. . . . . .
I ~ L E T Í NDEL D E P S R T A Y E N T O NACIONAL I > E L T R A B A 4 J 0
Herreros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
( 'itldereros.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
( 'nrroceros.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hoj;tlateros. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3larrnoleros.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Talabarteros. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zapateros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
r
l apiceri,s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
l'nuideros. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
'I'ipOq~dos... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
S:ixtres.. . . . . . . . . ...........
I.lectricirtas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I'rliirliieros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.\I:q~iiriistas(de FE'. ('C.). . . . . . . . . . . .
('cirt:irlorr~sde iiii~terial:
1'01. d a mil ladrillos de i5X80.. . . . .
I'oi. cwis mil tejiielas d e 15 X 30. . . .
baldosas » a0 X 20. . . .
adobes segíiii medida. . .
c'~i.lierosp carrerns (con comida). . . . .
l i e r i . e i ~ ~(seqhu
s clase). . . . . . . . . . . . . . .
Hojalateros )> B ................
.Toi.o:ileros ( ,
) n g edad). .........
: (eu coii~ti.iicoi:~iij..........
I,:ir:iiidei.as (1:ir;ido y plsiicliado cada
doceiia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1~;irnndei~as(lavado y planclindo de
cmiiiuas c a h iiu:~).. . . . . . . . . . . . . . . .
Mo*aicos (oliernrios). . . . . . . . . . . . . . . .
Oficios P o r me!
Oficios Por
- -
día Por
--
me3
. (peón) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Herreros (oficial l.").. . . . . . . . . . . . .
> ( A 2): . . . . . . . . . . . . . .
(peón) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
All~aliileu (oficial l . " ) . .. . . . . . . . . . . .
( 2."). . . . . . . . . . . .
(peón d e mezclas). .......
( >> ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zapateros (por par botín cosido para
hombre) ........................
Zapateros (por par botas cosido para
hombre). ........................
Zapateros (por par botín clavado para
hombre). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zapateros (por par botas clavadas para
hombre). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zapateros por par botín cosido taco
Liiis XV para señora). ...........
Zapateros (por par botín clavado taco
Liiis XV para sefiora). ...........
Hojalateros (oficial l."). . . . . . . . . . . . .
(oficial plomero l.").. . . .
. (peón) . . . . . . . . . . . . . . .
Oficios Por día
Sastres (por saco) . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 ( 9 jaqiiet) . . . . . . . . . . . . . . . .
( » levit.a) . . . . . . . . . . . . . . . .
( )>sol~retodo). . . . . . . . . . . . .
( )) frac) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
( a pantalím) . . . . . . . . . . . . . .
( 2 clialeco) ...............
>
n
( .
Talabarteros (oficial l.").. . . . . . . . . . .
2 . O ) . ...........
(peón) . . . . . . . . . . . . . . . .
( .
Peliiqiieros (oficial l.").. . . . . . . . . . . . .
2.") . . . . . . . . . . . . . .
(peón) . . . . . . . . . . . . . . . . .
TipRqrnfos (oficial 1.") .............
(por col~imnad e 70 centi-
metros ciierpo 12) ......
>* ípeí~n)..................
1':iiiad~~i-osininestro d e pala ). . . . . .
U ( . 9 batea) . . . . . . .
(oficial) .................
Repartidor (15 sobre la venta 6)
Plateros (seqíin obra) . . . . . . . . . . . . . . .
Pintores (por ohra, seyíin el trabajo
Electricistas (seqíin cateyoría\ .......
Mechicos j D ). . . . . . .
Mnqiiinifitas ( » ). . . . . . .
Cortador d e material (por ladrillo y
.
por mil baldosas 12 $. teja 23 $)
Picapedrero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
'arniaero (peOn).................... D 45 B 50
SALARIOS CORRIENTBS
Oficios P o.
r día Por mes. 1
. p.
1 I
~':tryintero (oficial) . . . . . ...... $ 4 .o á 5.
2 ( l i l y » ) .........
C'iqarrero .................
C'ocinero {con comida) . . . . . . . . . . . . . .
Confitero ..........................
Depeiidiente (con comida) .........
Electricista . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Estibador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » ri.- Y S.-
ípeí~n). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 4.- >> 5...
Pideero ( oficial j . . . . . . . . . . . . . . . . . . » i..- . 4.
Herrero ( u ) .................. » 4.- » T> .
(1j2 B ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 a.r,o » 3. -
SAN IAUIS
Oficios .
.
.Por dí:i ....
Por iiiea
_Ilbafiiles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c 'arpínteros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Herreros ..........................
Sastres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Picapedreros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.Iorualeros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zapateros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hojalateros .......................
Cocineros (casa y comida) . . . . . . . . . .
Cocineras ( D y D ). . . . . . . . . .
3Iiisicos ...........................
Siiíeras (casa y comida) . . . . . . . . . . .
Xiicamas ( » y )...........
d i n a s de leche (casa y comida) . . . . . . .
Pintores ...........................
;iqriciilt~ores(casa y comida . . . . . . . . .
Panaderos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maestro d e pala (casa y comida) . . . . . .
('arroceros .........................
.T ardiiieros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mineros (casa y comida) . . . . . . . . . . . .
Plateros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Barberos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
R O L E T ~ NDEL DEPARSAYENTO NACIONAL DEL TRABAJO
a
D
Por día
Alhniiiles de inoldara . . . . . . . . . . .
3 >: l.a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
n 2.". . . . . . . . . . . . . . . . . .
3." . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
riprendiees . . . . . . . . . . . . . . . . .
('arl~interosde l.".. . . . . . . . . . . . . . . . .
3 S.". . . . . . . . . . . . . . . . . .
Parreros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
('oclieros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Herreros de 1.". . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
S o 2." .....................
Peones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Porteros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Znpateros cortadores . . . . . . . . . . . . . . . .
3 de?." . . . . . ....
Al1)aiiil. oficial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 peGn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(larpintero. oficial . . . . . . . . . . . . . . . . .
D 'i2 2 .................
Cocineros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Confiteros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dependientes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
Herreros, oficial . . . . . . . . . . . . . . . . .
'!, » ..................
Hojalateros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jornaleros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lavanderas doc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maqiiinistas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Molineros (de yerba, embolsadores) . . . 0 . 0 1 kil .
Mozos d e café . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mozos d e hotel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Panaderos (maestro d e pala) .........
) (amasador) . . . . . . . . . . . . . . .
D (ajustadores) ............
(estibadores) . . . . . . . . . . . . .
(maqiiincros) . . . . . . . . . . . . .
( p e h d e horno) ..........
Oficios Por día
Peón (de chacra ó quinta). . . . . . . . . . . l .50 á 2 . 0 0
Platero (oficial) .................... 8.- 2 10.-
Pe1aqu:ro (oficial). . . . . . . . . . . . . . . . .
Pintores y empapeladores.. .......... á destajo.
D decoradores . . . . . . . . . . . . . . 8.-
Planchadoras (camisas cada una) . . . . . O . 20
)> (cuellos y pufios). . . . . . . . 0 . 0 5
Sast,res ............................
obreros á destajo! como siqiie:
Por iin saco segím tela y clase. . . . . . . 5 . - k 9.-
o 3 pantalón.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 . 5 0 » 2.--
a )) chaleco.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 . 5 0 D S.-
» » f r a c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20.- » 2 5 . -
* yaqiiet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.- B 15.-
2 , l e v i t a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14.- » 18.-
2 D sobretodo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10:- 15.-
D » s m o k i n g................... 12.- 3 1 6 . -
Sirvientes .........................
Tipógrafos (regente d e imprenta). . . . .
oficiales.. ............... 2 . - 3.-
Zapateros id. . . . . . . . . . . . . . . . . .
i. '12 id. .................
POSADAS
3 (particular . 0 )......
('."illp" . » ) ......
Pintores. oficial . . . . . . . . . . . . . . . . .
Carpinteros a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dlbaliil » ....................
Herreros ....................
Caldereros o . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Carroceros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hojalateros » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Toneleros ......................
riIarmoleros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
T:ilal)arteros . . . . . . . . . . . . . .
11.5
1
SALARIOS CORRIENTES E N L A REPUBLICA ARGENTIXA
SALTA
Abaíiiles . . . . . . . . .
Carpinteros . . . . . . .
¡Muebleros. . . . . . . .
Pintores . . . . . . . . . . . . .
H e r i e r o ~. . . . . . . . . . . .
Zapateros . . . . . . . . . . .
Tipíryrafos . . . . . . . . . . . . . .
Sastres . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Confiteros . . . . . . . . . . . .
Cocineros . . . . . . . . . . . . . . . .
Jlozos de C'afé: Hotel . . . . . .
Peones en qeneral . . . . . . . . .
SANTA FE
POSADAS
D vaporls P .
aspirante ip .
Carreros: capataz . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 empresas (con comida) ......
» particdar » ......
Cochero )) )> )> ......
empresa 20 "i, del trabajo .
»
>> » .
l." hora ...................
secciones ...........
Electricistas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
aspirante . . . . . . . . . . . . . . .
SALARIOS CORRIENTES EN L A REP~JBLICAARGENTINA
Guarda hilo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
» Bereno. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Farmacéutico ayudandante (con comida) .
Fideero maestro ....................
s oficial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Foguistas vapores (con comida) ......
» lancha » ......
D panadería » 2 ......
u usma .....................
r talleres . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Herreros fraguador . . . . . . . . . . . . . . . .
» oficial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
x electricistas . . . . . . . . . . . . . . . .
x aspirantes . . . . . . . . . . . . . . . . .
x mecánicos .................
Jardinero municipal ................
D particular .................
fiIaquinistss vapores (con comida) ....
> > » )' ....
9 I) ....
» >> » » ....
2 mina » ....
D aserrador ................
Peluqiiero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Panadero maestro (con comida) . . . . . :
» oficial l . a 2 .....
n D 2.a D ) .......
Peones comercio » ......
» particular » ......
w campo a 9 ......
w cocheria D » ......
u asina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 alfarería . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
s miinicipal . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
P playa de día . . . . . . . . . . . . . . . . .
D » noche . . . . . . . . . . . . . .
» capataz » ...............
,, » de día . . . . . . . . . . . . . .
Pintor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sastre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tornero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Techador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oficios Por día
Varones Total
sapno!sa~o.zd sau
.o!o'Bo!rop 0.q.e.
p p s a p a p p a y .X
@!d "1
;;»uaur) sop!Ca$ so1 a
p z p a ~ ~ a g'1
u1 ~
--
~!.I~II!.IIIQ)!~?~
o)c.lodv l a p
s a p v p a u ~ ~ q u,111
g
sosauv S
~!)~a.8!po$~l'Bd'B19
s a p s p a u m j u g '11
ses
opoaju! sapxaua:
s a p . e p a m ~ a j n 3.I
--
1. Enfermedades
,enerales é infeccio-
83s
11. Enferniedades
el aparato d i ~ e s t i v o
y anexos
111. Enfermedades
del apa.rato
génito-iirinario
'. Enfermedades del
aparato
irciilatorio liiifático a
VI. Enfermedad 1 *
del 1 2:
parato rerpirntorio /
GL
m
1'11. Enfermedad m
31 sistema nerrioso 5
y órganos d e los
sentidos m
5 a
a
VIII. Enferniedad g
de la piel
IX. Enfermedad
e los tejidos (menos
l a piel)
X. Accidentes del
.abajo é intosicncio-
nes profesionales
ZII. Enfermedades
mal deterniinadns
Total
1. Enfermedades
,eiierales P iiifecciu
sas
11. Eiiferiiiedades
el aparnto digext,iv'
y anexos
[II. Enfermedades
del aparato
génito-uri~iario
T. Enferriiedadcs
del aparato
ircnlatorio linfktic
-
y qsiiqlionar---
VI. Enfermedad
del
par ato re~piratoria
-- -- - - --
VIL Eiiferinedad
el sistema nerviosi
y í)rqanos de los
witidos
VIIJ. Enferiuedad
de l a piel
IS. Enfermedad
e los tejidos (ineiio
1a piel)
S. Accidentes del
irabajo é intoxica-
iones profesionales
CII. Eufermedades
mal deteriuiriad;is
Total
rer
SCS
o!.>.mju! 9 sap.rana:
sayeparudajng '1
, . . , . .
. . . . . . . . . . . . . . .
... .. .. .. . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. . . " ' : " .. . .
.. ... ... .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . . . . . . . -
s
.. .
..
.
..
.
... ... .. . .. . .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .o2 ..:. .:. ..:. ..: :
. . . . . . . . . . m . . . . .
. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
.. ... ... .. .. . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . .
... . . -~-- --
-
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . . . . . .---
1. Enfermedades
m venerales 6 infeccio-
q r I I + I m I r x m '> ilas
LC,C++ WLO+ awcwLO% l -J l
11. Enfermedades
aparato digestivs
L* l l l,Glr:! 1 y anexos
r Lo c.+ + ,1 1 1 r r w
- ide'
1 111. Enfermedades
del apxi'sto
1 1 + ; gpnito-i~riiiario
1
C %
I I I I I r lrp rrp,G.sm
1
IT.Enfermedades
1 del aparato
1 i 1 1 1 1 1 LO
1 1 1 1 circulatorio linfiticr
c.rtCi+- IC
+
-- g g,zilqlioiiar
VI. Enfermedades
del
1 LC Za l +
I aparato respiratorio
--
1-11. Enfermedad
del sistema rierviosc
1 1 FSC:
_, 1 r
1 1 ; y úrganos de los
---- -- sentidos
/ IX. Enfermedad
, d e los tejidos me no^
r l l l I + m + / ! 1 l a piel)
WW;r r O;W lc-4 +c.sí" r r
S. Accidentes del
trabajo e intoaica-
1 1 1 1 1 1 1 1 1 . 1 1 1 1 1 1 1 1 cioiiesprofesionales
- LC L
C
- - -
111. Enfermedades
I 1 l / l 1 I r l l l L~ l l 1 I l 1 mal determinadas
w r ic LO m +w
Agrllpn~.ií~ii
de enfermedades
Profesiones
Mozos de corael.. . . . . . . . . . . .
K ~ e b l e r o .s . . . . . . . . . . . . . . . . .
Músicos.. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Panaderos. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pasteleros. . . . . . . . . . . . . . . . . .
"
Para,m e r o s . ...............
Pastores.. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Peluqiieros . . . . . . . . . . . . . . . . .
Peones jornaleros . . . . . . . . . .
Id., de ferrocarril ...........
Id., de S t ~ i d ... . . . . . . . . . . . . . .
Periodistas.. ........ ....
Pesc,adores . . . . . . . . . . . . . . . . .
Picapedrero3 . . . . . . . . . . . . . . . .
Pilotos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pintores.. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pirotécnicos.. . . . . . . . . . . . . . . .
Planchadores.. . . . . . . . . . . . . .
Plateros. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Plomeros.. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Poceros . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prácticos. ..................
Profesores . . . . . . . . . . . . . . . . . .
' E ' . ' '
.. .. .. .. .. .. ' F . . . . wq
S . .
. . O . .
. $.
.. ... . .. . ... ... .. .m . . ... ... _
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
-- - -- - --
/ 1. Enfermedades
r generales é infeccio-
r wm l 10
a t w w - d + w ~ r w c r & w w z - J LcrKLc I 1 sas
111. Enfermedades
del aparato
génito ~irinario
/S'. Enfermedades del
-- - -
TI. Enfermedad
del C-
1 ' 1 1 1 ' 1 1 1 ' 1 1 aparato respiratorio
CD
/ VI'. Enfermedad
del sistema nervioso 5
1 1 1 1 1 + 1 1 1 1 y Orqanos de los
rr l r w r l ~3 F (D
3
' -- -
' / sentidos a
a
1
1 TI11d eEnfermedad
la piel
C LC ¿1 w
1 IX. Enfermedad
d e los tejidos (menos
- 1
I l¿
1 -'=,1 -Ir3
CI I iCrW -+-
I.Accidentes del
é
1trabajo intoxicacio-
1 I I w
I I I -l I +
I l I I l I 1 w
I ! I 1 nea profesiona,es
ROLET~NDEL DEPARTAMENTO NACIONAL DEL T R A B 9 J O
01mb~mw5.l~nmriolri0lwo1ri3w*
31 01 C" ri r i c o m .
ri
s.[
:»irarn) sop!!aq sol ap
pcpannajnz ' ) í ~
-- --- -
--- -
-
sopgrias
so1 ap s o n v k r ~L
wo!axan smals!s la
-
p.r:yanr.ragrix '11~1
n!ropqdsar oqv.10~1~
IaP
PPamJaJrr3 .IA
-- -- --
.~OUO!~.<:UO.O. S
3!+?JU!I O!JO~O1U3.1!
ol~~cds
> p q s p a m J a y r r-
z
o!.wn!m-oj!n?3
o ~ c ~ c dp cp
s a p v p a m ~ a ~ n,1311
soranc L
q s a h p oqwede la1
sapepamxajrrx '11
i m s ü a r i m DEL ARO 1909. VARONES ~IIATORES DE 10 AÑOS DADOR DE ALTA
IOX TIOS IIOSI'ITALIS D 1 L A C d P I T A L NACIONAL. CL9SI2'ICAI)OS POR PROFESION T EDAD
Edad
Abastecedores .........
Abogados . . . . . . . . . . .
Acopiadores . . . . . . . . . .
Bfil:dores ...........
Afinadores . . . . . . . . . . .
Ageiicieros . . . . . . . . . . . .
Aqeiites d e l'olicia .....
Agiciiltores . . . . . . . . .
diyateros ............
Ajiist:~dores ...........
Alainbradores ........
Albaíiiles .............
Alfoiiibreros ..........
Alp:~rgateros. . . . . . . .
Aparadores ..........
Arqiiitectos ...........
Armeros ..............
Artissas ..............
Aserradores . . . . . . . . . .
Avisadores . . . . . . . . . . . .
Aziicareros ...........
Bniíistas . . . . . . . . . . . . .
Barreiideroa ..........
Basiireros . . . . . . . . . . . .
Baiileros . . . . . . . . . . . . .
Bodeqiieros ..........
Rolseros . . . . . . . . . . . . .
Romberos .............
Botelleros . . . . . . . . . . . .
Bot.eros ..............
Thyeros . . . . . . . . . . . . .
Bronceros ............
Biisos ...............
Caballerizos ...........
Cafeteros ............
Caladores .............
Caldereros ............
Cnmareros ............
Cambistas ............
Canasteros ............
Can teros ..............
D E ~ I O C ~ R A FPROFESIONAL
~A
Edad
Profesiones 3
Y
ir:
i
ni
Carboneros ..........
Carniceros ...........
Carpinteros ..........
.
Carreros .............
Carteros .............
Cartoneros...........
Cazadores ...........
Cerveceros ...........
Ciclistas . . . . . . . . . . . .
Cigarreros ...........
Cocineros ............
Cocheros ............
Colchoneros ..........
Comerciantes .........
Comisionistas ........
Conductores . . . . . . . . .
Confiteros ...........
Constructores ........
Contadores ...........
Contramaestres ......
Contratistas . . . . . . . . . .
Corredores ...........
Cortadores ...........
Corseteros ...........
Criadores ............
Cuarteadores .........
Curtidores ...........
Chanchero~..........
Chanffeurs ............
Chocolateros ..........
Decoradores . . . . . . . . . .
Dentistas ............
Dependientes ..........
Despenseros . . . . . . . . .
Destiladores . . . . . . . . . .
Dibnjantes ............
Domadores ...........
Doradores . . . . . . . . . . . .
Ebanistas .............
Educacionistas . . . . . . . .
Electricistas . . . . . . . . . .
Embaladores . . . . . . . . .
Empapeladores . . . . . . .
Empleados . . . . . . . . . . .
Id . de Ferrocarril ....
Empedradores .........
Empresarios . . . . . . . . . .
Enceradores ..........
Encuadernadores . . . . . .
Edad
1~ilfoi~liiuros .........
l~~uqriiii3doi~es .......
13nqrasadoies ........
Escoberos . . . . . . . . . . .
ITscribaiios ...........
Esciiltores . . . . . . . . . . .
Estibadores . . . . . . . . . .
Est.iidiarit.es..........
Fahric.~iit.es..........
Fal)ricaiites de coches .
I k h r e r o s ..........
Farniact?uticos . . . . . . . .
Paroleros . . . . . . . . . . .
Fideeros .............
Foiyiiiski.s ............
l~oiideros. . . . . . . . . . . .
li'otí, yr.1fos . . . . . . . . . . .
Fosforeros ............
1~'iiritlidores...........
Gasist.as ..............
G ii:~rdas. . . . . . . . . . . . . .
(+ri:ird:~cnrceles . . . . . . .
(liiarda hilos . . . . . . . . . .
( I ii:~idavías . . . . . . . . . .
(liiardianes ...........
Gorreros . . . . . . . . . . . . .
(: rnbadores ...........
(4iiiinetes . . . . . . . . . . . .
Hacendados . . . . . . . . . . .
Hnrradores . . . . . . . . . . .
Herreros .............
Hojnlateros ...........
Horiieros . . . . . . . . . . .
Hoteleros . . . . . . . . . . . .
Impresores . . . . . . . . .
Iiidiint,rialeu ...........
Ingenieros ............
.1nrdinerou ............
Jockeys . . . . . . . . . . . . . .
Joyeros . . . . . . . . . . . . . .
.1iigiieteros . . . . . . . . . . .
Lecheros .............
T~eh.iores. . . . . . . . . . . .
Libreros . . . . . . . . . . . . .
T~icoristas............
Liiiotipirtas . . . . . . . . . .
LitRqrxfos . . . . . . . . . . .
Lristra botas . . . . . . . . . .
Lustradores d e muebles .
Edad
Profesiones
Maqiiinistas . . . . . . . . . .
Marineros . . . . . . . . . . . .
iKarinoleros . . . . . . . . . .
Masaqistas . . . . . . . . . . .
Matarifes . . . . . . . . . . . .
Mechicos . . . . . . . . . . . .
Médicos. . . . . . . . . . . . . .
Mendigos . . . . . . . . . . . .
Mensajeros . . . . . . . . . . .
Militares . . . . . . . . . . . . .
Mineros . . . . . . . . . . . . . .
Dlinervistas . . . . . . . . . . .
Moldeadores . . . . . . . . . .
Molineros . . . . . . . . . . . .
Motormen . . . . . . . . . . . .
Mosaiqueros . . . . . . . . .
Mozos . . . . . . . . . . . . . . .
Mozos de cordel. . . . . . .
Miiebleros . . . . . . . . . . . .
Miisicos . . . . . . . . . . . . . .
PanaderBs . . . . . . . . . . . .
Pasteleros . . . . . . . . . . . .
Paragiieros . . . . . . . . . . .
Pastores . . . . . . . . . . . . .
- Peliiqiieros . . . . . . . . . . .
Peones jornaleros . . . . .
Peones de Ferrocarril. .
Peones de St,ud. .......
Periodistas . . . . . . . . . . .
Pescadores . . . . . . . . . . .
Picapedreros. . . . . . . . . .
Pilotos. . . . . . . . . . . . . . .
Pintores . . . . . . . . . . . . . .
Pirotécnicos . . . . . . . . . .
Planchadores .........
Plateros . . . . . . . . . . . . .
Plomeros. . . . . . . . . . . . .
Poseros . . . . . . . . . . . . . .
Prácticos. . . . . . . . . . . .
Prófesores . . . . . . . . . . . .
Profesores de esgrima. .
Proctiradores . . . . . . . . .
Pnesteros . . . . . . . . . . . .
Queseros . . . . . . . . . . . . .
Qninteros . . . . . . . . . . . .
Recibidores d e friitos . .
Relojeros . . . . . . . . . . . .
Rentistas. . . . . . . . . . . . .
Rematadores . . . . . . . . .
B O L E T ~ N DEL DEPARTAMENTO NACIONAL DEL TRABAJO
Edad
Profesiones
Repartidores .........
Sacerdotes ..........
Sacristanes . . . . . . . . . .
Sastres .............
Serenos . . . . . . . . . . . . .
Sepriltoreros . . . . . . . . .
Servicios domésticos . .
Silleros .............
Sombrereros . . . . . . . . .
Tabacliieros . . . . . . . . . .
Talabarteros .........
Tallistas . . . . . . . . . . . .
Taniberos . . . . . . . . . . .
Tapiceros ..........
7!eleforifstns . . . . . . . . .
,
,lelepratistas .........
Tejedores . . . . . . . . . . .
Tenedores de libros ...
Tipí~grafos. . . . . . . . . .
Tintoreros . . . . . . . . . . .
Tolderos . . . . . . . . . . . .
'i'oiieleroe . . . . . . . . . . .
Torneros . . . . . . . . . . . .
Troleros ............
Troperos ............
\Tareadores . . . . . . . . . .
\'cleros . . . . . . . . . . . . .
T'eiidedores a~nbiilaiites
Vendedores d e aves . . .
Vendedores de cepillos
X7eiidedores de diarios
Vendedores de flores . .
Tendedores de frutas .
Vendedores d e pastos .
Tendedores de perfirrile:
T7erdiileros . . . . . . . . . . .
T7eteriii:rrios . . . . . . . . .
Viajantes . . . . . . . . . . . .
T'idrieros .............
\ X c i i l t o r e s ..........
Yeseros . . . . . . . . . . . . . .
Zapateros . . . . . . . . . . . .
Zinqiieros ............
Sin datos . . . . . . . . . . . .
Total general .....
RESUMEN DEL ASO 1909: VARONES DlAYORES D E 10 ~ Ñ o DADOS
s DE ALTA EN LOS HOSPITALES D E LA CAPITAL NACIONAL,
CLdS11~C.iDOS POR AGREPACION D E ENFERMEDADES Y DIAS D E ASlSTENCI-4
DIAS DE ASISTENCIA
Agriipacim de enfermedades
( .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . .. . . . . . = . .
.......... : m ::-S::
' e ; " " ' " "
a : : : : : : , : :
.1 % :. :S .:. ::. -e ?-: . :
.
$ $i,% mt e%%.E
%%
C
EDAD
A(íric111toras. . . . . . . . . . . . .
Amas de leche . . . . . . . . . . .
Aparadoras ...............
Artistas . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hordadoras ...............
(:amareras . . . . . . . . . . . . . . .
Cigarreras . . . . . . . . . . . . . . .
(:«cineras . . . . . . . . . . . . . . . .
Comerciantes . . . . . . . . . . . . .
C<orseteras . . . . . . . . . . . . . . .
('ostiirerns . . . . . . . . . . . . . . .
I)il,ii.i.intex . . . . . . . . . . . . . . .
Ediicacionistas. . . . . . . . . . . .
F:iiipleadas . . . . . . . . . . . . . . .
Enciiadernadoras . . . . . . . . . .
11:nfermeras. . . . . . . . . . . . . . .
Estndiantas . . . . . . . . . . . . . .
Floristas . . . . . . . . . . . . . . . .
Hermaiias d e Caridad . . . . .
liidiistriales . . . . . . . . . . . . . .
Inat.itiitiices . . . . . . . . . . . . .
Lüvü~ideras ...............
Blasajistas . . . . . . . . . . . . . . .
Meodi =..is . . . . . . . . . . . . . . . .
D1odist:is . . . . . . . . . . . . . . . .
Op(~rarias. . . . . . . . . . . . . . . .
OrtopPdicas . . . . . . . . . . . . . .
I'.~n.~deras ................
Parteras . . . . . . . . . . . . . . . .
Peinadoras ...............
Plaiicliadoras .............
l'rofesoras de rníisica . . . . .
Prostitiitas ...............
($iiinteras. . . . . . . . . . . . . . . .
Xeliqiosas ...............
Reutistas . . . . . . . . . . . . . . . .
S:~stres. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Servicio doméstico . . . . . . . .
Som1)rererns . . . . . . . . . . . . .
'i'ejedoras . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tin toi.er.is . . . . . . . . . . . . . . . . .
TipOpafos . . . . . . . . . . . . . . . .
Vendedores ambiilantes .....
Sin datos . . . . . . . . . . . . . . . . .
Totales . . . . . . . . . . .
EOLET~NDEL DEPARTAhIENTO NACIONAL IIEL SRARAJO
Fallecimientos en 19 10
Varones Total
-- -
l . 700 2 . $117
2.017 3.016
2.289 3.654
2 .o23 3.311
1 3 2 a P 3 'ILI
O!.tO+ 1
a.qd8a.t o~v.ivdc1 DI^,?-+^ +,?m *m* +al* m
I I I l
+
1"P 1
1 1 1 1 1 1:
upatu.la3u:i ' 1 ~
-- --
.1wro![.8nc>
""!$Q0!1
)!.tOJZlU3.t!3 O p . 1
1 +
1 1 1
- - X C
-rilI
rn-cm41?~lwm
+ I ~ ' - I 1~ I
cdu lap . . t a ~ n 3 . ~ 1 , ---
o!.tco!.Iii-o~!u~: / t- !gmm - 4
ormxie lapsap 1 1 1 1 1 Z'O 1 1 1 1 ( 3 I l
c p m n a j n ~ ,111,
-
sosans B I
a!~sa%poqvrcde -1 31 3 31 l p o ~ m
I I I I I ' l l l
+
lar' i ,m1
~ZfFg~~~~$FF~~resYogF8PE2
5 3 g g 3 gm, ; L e- W2Wg* go'i.p'e*'opeo' q5~ ~ ~ g EF. g ZKgi
(D
g , a e , 1 m m ,E $ z g g . 2 $ r I gegg,ge:
e Q e : 5 Q y Y 0 O !$ E.: $
, ro,(Do.
g g: . . m 13.g O ,$,.m?P :.
. . . . . . e ( D .
.. .. .. .. .. .. .. .. o- m: ?. : . G' m: %m: .: .. .. ... .. .. . m. . ... ... ..
1.Eukerriied:~desi
generales 1
é infrccio~as '
-
LI. Enfrrinedades
del
q a r a t o diyestivl
des
del nuaiato
qBnito-urinario
Y.Enfei del :ma
g yanglionar
TI. Fnfernieda-
des del
aparato respira-
- torio
-
VII. Enfer. del
sistema nervioso
y órganos
d e los sentidos
VIII. Enferme-
dades
d e l a piel
S. Enfei. d e los
tejidos
(menos la piel)
-
C. Accidentes del
trabajo
é intoxicaciones
arof(:sionales
XI. Muertes
Po'
m i s a s violentas
---
SII. Enferme-
dades mal
determinadas
Total
I I I I
- -
sopguas sol a p
R O U ~ B JLQ
?so!a.larr nura?s!r
P P 'JaJuR ,-'
- -
O!.IO+
.v.q(Isa~o ls.rsd<
Ial) sap
d i
I I I I
. -~ ~~ . ~ ~-
sop!)lidS S U [ J p
aon1:.2.11,16
Oho!AJaU QIIialS!S
131) ..qu:tf
-
.[]A.
- -- --
O!JO)
-.i:.qdsa.r o)a.ic¿h
lay sap
-~q)aiir.ia~n>[
--- .-
- -
.TA
ruiio![.Zuv.R I
09!)'I,!JU!l
o!.io)l![""i.I!"i oye.
WII: lap ' f i a ~ 1 1--3'A-
~l!.isu!.lli-o~!u~.8
o)s.redu p p
"ap
-%l&llII J8JIlz '111
soxaiio d
qso5!p o ~ s ~ v d ~
:ayoyanr.1a~u3 '11 ~ - - ~
sopyuas sol a p
s o n s 8 ~ gL
osoprari smalsrr
-
1V2?JU3 I I A
O!.W
-w!cIsa~ o j c r ~ d c
&
a' l sal?
-spnm.rap3 'I,I
-- - -
SGU~I!~$UV$ A
03!)1:J11!1
0~0+71[113.1!~ 0$QJ
.--V ~pVy ..rajrrR -,\
-
o!.II!II!.III-~J!~~~
o+s.rctin lap
sap
-spaurxapg ,111
-- --
SOYdUV S
)a!qsaFhp o)c.r~dr
IaP
iapspamxajug '11
-
ssso!aqmy 9
sa~~.1aua"8
q n p o m . r a ~ g3
---
--- -
-
- -
IXOLIT~N DEL DEPARTAMBNTO NACIONAL D E L TRABAJO
svpnn!mn?ap
p m sap
-am.xajn:$ 'IIX
ss$uap!A scsiivo
rod rial.tanjf 'IX
RESUMEN AROS I'ALI. E('IDW
E N L A CAPITAL NACIONAL E N EL AÑO 1910. C L A S I ~ I C A I ~ Ol'OI¿
S
P R O F E S I ~ N Y EDAD .
Edad
Profesiones
Abastecedores . . . . . . . . . . . . .
Abogados .................
Acopiadores . . . . . . . . . . . . . . .
Afiladores ................
Agentes de policía ..........
Agricultores ...............
Agrimensores. . . . . . . . . . . . . .
Agrómanos . . . . . . . . . . . . . . .
Ajustadores . . . . . . . . . . . . . . .
Alambradores . . . . . . . . . . . . .
-4lbaÍiiles .................
Alparqateros . . . . . . . . . . . . . .
Aparadores ................
Armeros ..................
Arquitectos ................
Artist.as...................
Aserradores . . . . . . . . . . . . . . .
Barrenderos . . . . . . . . . . . . . . .
Hanleros . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bomberos .................
Caballerizos . . . . . . . . . . . . . . .
C'alafates . . . . . . . . . . . . . . . . .
Caldereros . . . . . . . . . . . . . . . .
Camareros . . . . . . . . . . . . . . .
Carboneros . . . . . . . . . . . . . . . .
Carniceros ................
C!arpinteros . . . . . . . . . . . . . . .
Carrero5 ..................
Cartoneros . . . . . . . . . . . . . . . .
Cerveceros . . . . . . . . . . . . . . . .
Cigarreros ................
Cocineros. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cocheros..................
Colchoiieros . . . . . . . . . . . . . . .
('omerciantes . . . . . . . . . . . . . .
Comisionistas . . . . . . . . . . . . .
Condnctores ...............
Confiteros . . . . . . . . . . . . . . . . .
Consignatarios. . . . . . . . . . . . .
R O L E T ~ NDEL DEPARTAMENTO NACIONAL DEL TRAI:AJO
Edad
7
c:.
('oiixti~iictoies.............. 1 -
('ontadores.. .............. 1 --
('oiitr:~tistns. . . . . . . . . . . . . . .
Corredores. ............... 1 -
- I
('orkidores . . . . . . . . . . . . . . .
('ortadorcs de c:riuisss. . . . .
Criadores . . . . . . . . . . . . . . .
Coriidores ...............
Cliaiiffeiirs . . . . . . . . . . . . . . . l
: 1
Decor:idtrrcs . . . . . . . . . . . . . .
Deiit,istns ................
Uelwiidiei~tes. . . . . . . . . . . . .
T)ibiijnntes. . . . . . . . . . . . . . .
1)or:idores. . . . . . . . . . . . . . . .
l3b:iiiisttis. . . . . . . . . . . . . . . .
Edictores . . . . . . . . . . . . . . . .
J ~ ~ d i i c : : i c . i ~ ~ i i .i s.t.~.~.s ., .. . . .
Electrici~ias... . . . . . . . . . . .
TIiinj)edr:~dores.. . . . . . . . . . -
1l:rnpleados.. . . . . . . . . . . . . . lit
Einpiw:irios . . . . . . . . . . . . . . 1
Eiic.er;itlores . . . . . . . . . . . . . . . -
Eiiciindeint~dores.. . . . . . . . J
Eiil't~rriic~ros. ............. -
Eiitrtvieiirs . . . . . . . . . . . . . . . 1
Hscol,t~l.os... . . . . . . . . . . . . . . 1
Ercribn.iios ................ ->
Escritores . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Eaciiltores . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Esti1):idoi.e~. . . . . . . . . . . . . . . 1s
Est iidi:iiites.. . . . . . . . . . . . . . . -
ticms . . . . . . . . . . . . .
I<':~rii~nc:~ii i
li'id~rro::. . . . . . . . . . . . . . . . . . -
Fogiiist:is. . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Fotí,:rnfos.. . . . . . . . . . . . . . . . -
Frniyi:idores . . . . . . . . . . . . . . -
Fiindirlores.. . . . . . . . . . . . . 2
G:isistns . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
(;rn.l~:idores.. . . . . . . . . . . . . . . -
(;iinirl:is.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Cfii:irrl :L 1)nirei:ts . . . . . . . . . . . 1
Oiinrl :i feriw:iii.il . . . . . . . . . -
Gii:~rrliniic.s. . . . . . . . . . . . . . . 1
Giiiricli cms . . . . . . . . . . . . . . . -
Harc~nd:idos. .............. 7
Herrcws . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Hoj:iI:itoros.. . . . . . . . . . . . . . . 2
)
Hor.iit~i.os... . . . . . . . . . . . . . . . -
Jrnprrsores. . . . . . . . . . . . . . .
DEYOGRAF~APROFESIONAL
Edad
Profesiones
Industriales . . . . . . . . . . . .
Ingenieros . . . . . . . . . . . . . . .
Jardineros . . . . . . . . . . . . . . .
.Jockeys . . . . . . . . . . . . . . . . .
Joyeros ..................
Lecheros. . . . . . . . . . . . . . . . .
Leñadores . . . . . . . . . . . . . . .
Licoristas . . . . . . . . . . . . . . . .
Linotipistas . . . . . . . . . . . . . .
Litógrafos . . . . . . . . . . . . . . . .
Loneros . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lustradores . . . . . . . . . . . . . . .
Maqiiinietas . . . . . . . . . . . . . . .
Narmoleros . . . . . . . . . . . . . . .
Marineros . . . . . . . . . . . . . . . .
Mecfnicos ................
Médicos ...................
Milit.ares ..................
Mineros . . . . . . . . . . . . . . . . ,. .
Molineros . . . . . . . . . . . . . . . . .
DIosaiqiiistas . . . . . . . . . . . . . . .
Dhtormens . . . . . . . . . . . . . . . .
Mozos ...................
Mozos de cordel . . . . . . . . . . .
Muebleros . . . . . . . . . . . . . . . . .
liiI6sicos. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Natiiralistas . . . . . . . . . . . . . . .
Panaderos . . . . . . . . . . . . . . . . .
Para;'> neros . . . . . . . . . . . . . . . .
Pasteleros. . . . . . . . . . . . . . . . .
Peinadores . . . . . . . . . . . . . . . .
Peloqueros . . . . . . . . . . . . . . . .
Peones de campo . . . . . . . . . .
Peones jornaleros ..........
Periodistas . . . . . . . . . . . . . . .
Peritos mercantiles . . . . . . . .
Pescadores . . . . . . . . . . . . . . . .
Picapedreros . . . . . . . . . . . . . .
Pilotos . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pintores . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pirot&nicos . . . . . . . . . . . . . .
Pizarreros . . . . . . . . . . . . . . . .
P!ancliarlores . . . . . . . . . . . .
Plateros . . . . . . . . . . . . . . . . .
Poceros . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prácticos . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prensadorcn . . . . . . . . . . . . . .
Procuradores . . . . . . . . . . . . . .
Profesores d e esgrima . . . . . .
1:)1 B O L H T ~ N DEL DHPARTAMENTO NAOIOKAL DE TRABAJO
- -- .- - - -- - -
I
Edad D
Profesiones
Proyectistas . . . . . . . . . . . . . .
ZJloirieros . . . . . . . . . . . . . . . .
Qiie3eros ................
Qiii~uicos... . . . . . . . . . . . . . .
Q,iiiiiteros. ...............
Rclo,jeros . . . . . . . . . . . . . . . .
Heiii:lt:~doreu. . . . . . . . . . . . .
Reiitistas . . . . . . . . . . . . . . . .
Repartidores . . . . . . . . . . . . .
Sacerdotes ...............
Sacristaiies . . . . . . . . . . . . . .
Sastres . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sepiilt~irei~os. .............
Seieiios . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sei-ricio dniiihstico. . . . . . . . .
F i l l ~ w s.. . . . . . . . . . . . . . . . . .
S~~iiil)ri:i.eros. ..............
T:ii:~l~:~i.t eros. . . . . . . . . . . . . . .
r1
1alIist:~s.. . . . . . . . . . . . . . . . .
Ta11ic:er.o~.. . . . . . . . . . . . . . . .
Tejedores. . . . . . . . . . . . . . . .
Teiefoiiistas. . . . . . . . . . . . . . .
T e l u q i t i q t : ~. . . . . . . . . . . . . .
Teiiedores de libros. . . . . . .
Tipíqr;iFo;;. . . . . . . . . . . . . . . .
Toiielercix . . . . . . . . . . . . . . . .
Toriicros . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Trncliitores. . . . . . . . . . . . . . . .
T i o l ) e i o ~. . . . . . . . . . . . . . . . .
Vare:idores. . . . . . . . . . . . . . . .
Veleros . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Trrndl:doies n.rnI~rilantes.. . .
Veudc:dotw de fiambres . . . .
Veiiiltvlnies d e flores . . . . . . .
Veuilerlorw d e friitas . . . . . .
Vendedores d e pastos . . . . . .
Verdiileros. . . . . . . . . . . . . . . .
Veteriiiaiior . . . . . . . . . . . . . . .
Vidrieros.. ................
Yeseros. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zapateros. . . . . . . . . . . . . . . . .
Sin d a t o s . . . . . . . . . . . . . . . . .
Totales. ......
ir:
C.
1-
%
-
?.:
c
-
71
L?
--
3
3
C?
i
-
-
t
?C
i
-.
-.--
,y
o
'Z
91
1. Enfermedades
%enerales é infecciosas
11. Enfermedades
del aparato digestivo
p auexos
111. Enfermedades
le1 aparato gknitn-iiri-1
ii nri o
IV. Estado piieryeral
V. Eiiieriiiedades gt
le1 aparato circiilatorio 2
linfático y ganplii~n:ir
-
a
O
VI. Enfermedades
Le1 aparato respiratorioj
VII. Enfermedades / Z -
le1 sistema nervioso y LF
Irganos de- los sentidos
-
a
(D
a
VIII. Eiifermedades g
CD
de l a piel
-
IX. Enfermedades
de los
teiidos (menos 1:t niel)
X. Accidentes del
rabaio é intoxicaciones
- -
profesionales
XI. Muertes
I I I I I I I I I por causas violentas
u A u
XII. E n f e r m e d a d e ~ l
mal determinadas 1 .- -
Total
,op!+uam sol a l ) bvuuZs«
d OSO!AJaU %Ui¿lS!5 lap / 1 1
o1 01 3 01 m
BOLF,T~NDEL DEPARTAMENTO NACIONAL DEL TRABAJO
a
DE 1910,
i:i.:~ú~i:x JIUJEI~ES JIAYORES DE 10 AÑOS
FA1,I,IS('T1)AS E N LA CAPITAL NACIONAL, CLASIFICADAS P O R PWOFESIONES,
A G R U P A C I ~ N D E ENFEHMEDAD Y E D A D
Agrupación de enfermedades
Profesiones
.ilgriciiitoras . . . . . . . . . .
Albniiiles . . . . . ....
-ip:lrador:~s. . . ....
Rordad«ras . . . ....
('ociiieias . . . . . . . . . . . . . . . .
( 'omercitiiites . . . . . . . . . . . .
Comisioniat:~~ ............
C!orbaterau. . . . . . . . . . . . . .
Costureras . . . . . . . . . . . . . . .
Ediicacionistas . . . . . . . . . . .
Einplendns . . . . . . . . . . . . . . .
Estiidiarites . . . . . . . . . . . . . .
Lnrande,ras . . . . . . . . . . . . . .
Modistas . . . . . . . . . . . . . . . .
O p ~ r a r i a s. . . . . . . . . . . . . . .
(':irteras. . . . . . . . . . . . . . . . .
Planchadoras . . . . . . . . . . . . .
Relijiosas. . . . . . . . . . . . . . . . .
Rentistas . . . . . . . . . . . . . . . . .
Servicios dorn6stico . . . . . . . .
Sombrereras . . . . . . . . . . . . . .
Tejedoras . . . . . . . . . . . . . . . .
Pninilladorn.: . . . . . . . . . . . . .
Si11 d a t o s . . . . . . . . . . . . . . . .
L J E M O C ~ R A I ~PROFESIONAL
A
OF ?! It
-- -
0%Y TS
---
os: Y IZ
.
. - -
OP 11 LT
DESCANSO DOMINICAL
hebe cerzwn.
En Br;~ricia,doiide el asiiiito preocupa l)rofiiiiilaiii~iite;ilos estailis-
tas, porque solo eii París había 30.000 c1esl~;iclios(le l)i~l)i(la$ y (-.ii toch
Francia iin derl)aciio por iiieiins de cada 100 1-iabit;irites.sc lia. 1leg;atlo
á la concliisi0ii de que conviene aceiituar l a pro;)ngaii(ln eii f;~r.ordr
las bebidac; menos alcoholizntln~,prrcisniilentc~1)iLi'a coiiihntir iiicjor el
nlcoholisiiio.
Se ha, adopt;do corno t1iri.s;~LElvirio wiitra el alcolrol,),r.iiio qiie t i e i i ~
una alcoliolizacií~ricle 10 ii1 2 por ciento coii iiiq-or y niotiro (lehe favo-
recer el corisiiiiio de 1n cerveza conlo bebida n o nlcoliúliw, qianváiitlola
con iiri iiiipuesto irisigiiificaiite, en relaci0n ;il de las tli~iiilisbrbitlas.
Ese tainbién es iiurstro criterio fiscal, de iiiniiern. que no se explica-
ría que seiiiejaiite política liigienica, si cabe expresnrse así, se iiialogre
por u i n c1itusiii.a inneces;iria, los días domingos, de los negocios que
expenden cerreza.
Se puede establecer coiiio un postulado de liigieiir piil~licn,ratificado
por la experiei~ciay de todo piinto inatacable, que los estragos del
verdadero alcoholisiiio, del repiittdo pernicioso por los iii6dicos y
estadistas, disniiniiyeii en razón directa del coi1s11n1o de cerveza.
El reputnclo iri6dico Di.. José M. dlvarez, diputado por Ctjrdoba, se
inició en las tareas parlniiieritariar coi1 un lii~iiiiiosodiscurso sobre el
alcoholisnio, eri el que hacía l a apología de la cerveza.
Todos sabenios que la cerveza se ha colocado eii la categoría (le uii
esliecifico pus favorecer Zn secreción Ttícterc.
11
D E L DEPARTAJIWNTO NAC1C)NAL DEL T R A B A J O
I~OLET~N
fl
Las iiindres (le faiiiilin qiir críaii sus hijos y el gran e
iiotlrizas. iisaii l a cerveza coiiio l a 1)ebjtla necesaria, sana, agradable y
I)nrntii, qiie reeiiiplnzn A l a leche, ri los reinedios y á ciialqiiier otra
lbf~bidil.
E s i i i i Iieclio taiiihih sabido que l a iiiirierisa iiiayoria de 18 gente
(lile iio tichiie Iielatleras rii su casa y In coiisigiie fresca. P a r a qiie tal
siicedn es iieci.sniio ( ~ i ipor ( ~ lo iiienos 6 algiiiins horas del día se per-
iiiita t p l los iicypcios veiidnii ~ ( ~ r v t v x .
Esto, iiitlel)eii~lieiitei11e1it~: de las r;izoiit~sde Iiiqieiie y coiiioilidatl
11íil)lici~ qiir esisteii para que iio se iiirliiyn ;í l a cerveza entre Inr
1)c~l)itl;is c.iiyo c~prriiliosci proliibt. eii tloiiiiiigos.
P o r 10 c~oritixrio, clrbe pi.opeiirleisr á, qiie se coiisiinin rri graiide
t'\(':~l;i,totlii n L zque COIIIO SP lia tliclio. todo coii~iiiiiirlorde cerveza es
i i i i c.;iiitlitliito iiieiios p i r a PI i~l~oholisiiio prol)i;iiiieiite tal.
Si se liic4eix iiii p1t~l)isritosiii.giríaii 6 lieilir 1% libre T eiitn de l a
c.tlr\ wn. iio bt~l)rilorrsy viciosos, \iiio liis iiiatlim <lefniiiilia, las norlri-
xi1.i. la\ iiiilrs y iiiilrs dr plrsoiiiih (jiie ~);ISC~;III por liis isltis, 1 ) o r l i costlt
~
y eii todo5 los 4tios a1 n k r libre, eii que se esl)artae el espiritii y rrs-
tiiiiix tb1 oigiiiiisriio.
Las riizoiies (le liigieiie qiie acabo (le esbozar so11 siificierites p m i
qiie el tisiiiito iiitwzca l a atericicíii de los poderes piiblicos, pero taiii-
11it;iiliny iiria raxcíii coricretn. de interks fiscal, que debe decidir ti pro-
ct~l(ki. riil)itlniii~iite.
T,n wiita qiie 1)rotliice el iiiipiiesto A l a ten-ezn ilisiiiinuirU en 1111 30
l'oi ciciito ])orlo iiieiios, si iio se inollifica el r6giiileri implttritntlo el
iiltiiiio doiiiiiigo. Sieritlo esa renta (le 5.000.000 c!e pesos a l alio, poco
iiiiis i, iiieiio\, l)rie.: el zraviiiiieii (le ciiico centavo-; i w x e sobre poco
iiiAr O iiiciioi cirii iiiillories (le litros, la cliiiiiiiiicicíii (!e relita a1caiizai.í:~
;i l.T,OO.(JOO1 1 ~ ciirho ) s I('g;i1 u1 nlio.
S o s o t i ~lieriio\ p t l i d o coiiiprobnr en los pedidos esa diiniriucióii de
:iO 11orciciito ~ i eli coiisuiiio de In cnpitnl el día doiiiiiigo, y es iiiuy
fiicil coiirc.iicrrse de que así tieiie qiie ociirrir iiecesnikiiierite.
El cloiiiiiigo rrl)i.eseiitii, c n 4 el 1 5 por cielito del tieiiipo qiie viviiuos
y cs c~leiiieiitalqiie eii los días festiros, cuando la g e i ~ t eaiida desocii-
l)mlit y Iiiice siis 1)asror y di~ersiones,se beba y se gaste inás del
ilolilt! (ir lo qiie he hebe y he gnbta eii (lías oidirini-ios.
L:i lGwlida qiie n!ioto no pz, t;tii iiivigiiificaiite coiiio para pas;w por
t>lln4 1 1 1~rociiri~r r(~t1iicirlti.E l iiiil>iie>toA l a ten-ezii es lioy iiii reiiglhii
iiiilwrtaiitc de l a reiitn fiscal y coii sii protIiiciilo se lia coiiipensado la
iiieriiia tl:i la reiita del alcohol, lo qiie corifiixia lo que antes lie afir-
inado respecto al reeiiil~lnzoque se prodiice entre l a ten-eza y
demis bebidas.
Corisidero qiie lo qiie lrececlr jiistifica siificieiit~iileiiteesta presrii-
tación ri la que espero el Seiior AIdii~iiiistr¿idoi*le prestarii prefere!itr
atención.
Dios giiarde al Seíior ,Idiiiiiiistr¿iclor.
- - --
Al Real
i l Reqlamcii- A la. Ley
A la ley de Niijeres to de 13 decreto de
Distritos i e l Uesiuiso
iiiiios iioriem bre Do~niuic:il Z i i de jiiiiio
l!,OO d e 1902
-
i r t . 1(
-Irt. 1"
aprraclo 3'
- .-
Inclusa . . . . . . . . (id
Hospital . . . . . . . 70
Latina . . . . . . . . . --
!O8
806
LAS CUESTIONES OBRERAS ANTE LOS TRIBUNALES
DE ESTADOS UNIDOS
1. LA A C C I ~ NCONSTITUCIONAL
(1) Despii6~de iednctdci este nrticnlo. 1:i. i1iii.v:~ ley lm sido deeinrnrln incoiicti-
tiicioiinl por la C'oite de i'oiiiieticiit, pero por otras ixíoiies la c~iestión est{t en
n1)elnG'm eii \Yasliiiiqton, doude será 1wiielt;i deiitro de alq~iiinsnieses.
LAR CUESTIONES OBRBRAS ANTE LOS TRIBUNALES
una ley bilateral, en nila causa donde se podría, con razón, constituir-
se parte civil & causa de las medidas parciales tomadas con--u
do por formar parte O no de tina unión profesional. E s posible, también,
tlada l a sentencia de l a Corte, reconocer el poder del Congreso para
reglamentar las relaciones entre dadores de trabajo y empleados ocu-
pados en el Comercio interfederal, por qiie una ley de ese género, estipu-
lniido una sanción civil y ttplicnda bilateralniente á todos los empleados
que fornieii parte ó no de asociaciones profesionales, ser6 de l a conipe-
tencis del Congreso. Una ley de esta naturaleza, podría ser reforzada
eii coiisecuericia y formar parte de iin sistema general tendiente ii.
iiitrodiicir la paz incliistrial en las grmider empresas del servicio de
trausportes píiblicos sometidos á l a jurisdiccihn federal.
Una sanción civil, para las medidas injustificadas de ese género,
sería iniicho 1nii.s preferible 6 iina ley penal, del punto de vista de 1s
justicia ideal, puesto qiie el empleado despedido injustamente, no pide
una veiigitiiza sino una reparncióri. Y, por otra parte, nlirarido el lado
prtictico, iina ley penal no constitiiiría sino iina protecciijn ilusoria en
los iiiiinerosos caso3 donde se puede descubrir un niotivo perfectaniei:te
plaiisible de licencianiierito sin provocar de ninguria manera una coride-
nación ulterior.
Ano Accidentes
--
1907
- 1908
- 1909
- 1910
-
Aqentes de policía.. .......... 13 36 60 59
Albniiiles.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 247 239 364
Carpinteros . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 63 46 105
Cnrreros .................... 123 210 247 266
AC<:II>EKTXS DEL r r ~ EN~LA ~CIGDAD
~ DE
~ ROXSOS
o AIRES 187
D
fl
1907
-~--
1908
-
1909
-
1910
-
Las cifras que preceden son el total de las víctimws en cada gremio
y año. A continuación trataremos de establecer la proporciún por mil
de losmismos sobre el total de accidentes de cada aiio.
1907
-
A;entes d e policía. . . . . . . . . 15.8
Albañiles . . . . . . . . . . . . . . . . . 148.2
Carpinteros . . . . . . . . . . . . . . . -15. 1
Carreros . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148.2
Estibadores . . . . . . . . . . . . . . . 6.1
Herreros.. . . . . . . . . . . . . . . . 33.3
Marineros . . . . . . . . . . . . . . . . -
Mecánicos.. . . . . . . . . . . . . . . . 32.9
Panaderos. ......... ... 34.4
Pintores . . . . . . . ... 15.8
Estibadores. .......................
Carreros ..........................
Caballerizos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Albaííiles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Agentes de policía. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Marineros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vidrieros ..........................
Electricistas.. ......................
Carniceros .........................
Peones jornaleros.. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Carboneros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Carpinteros.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Herreros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mecánicos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pintores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Panaderos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dependientes ......................
Zapateros .........................
Empleados (1) .....................
lgg
de que se cayó de un ascensor, en inarchi~,fractiircíse un brazo; 1,
circunstancias que sujetaba un animal para herrarlo, éste le aplicó 1
coz en l a mandíbula derecha; 1, por caerse desde iin gninche, se lesic
l a cabeza; 1, limpiando un ridrio y á causa de que se le rompió se
hirió con los fragmentos; 1, por trabajar descalzo pisó sobre un vidrio,
hiriéndose el pie izquierdo; 1,le cayó sobre los ojos iin poco de cal
viva produciéndole una irritación; 1, á cniisa de qne lo derribó iin
carruaje; 1, por habérsele roto una cadena se (lió,-un golpe; 1, aguje-
reatido un tirante se hirió el dedo pulgar derecho; 1, se cortcí con el filo
de una lata; 1, al tirar tierra se golpeó en l a cara, con l a palanca; 1,
limpiando la calzada, fué pisado por un coche; 1, á causa de l a explo-
sión de un depósito de nafta, sufrió qiieniadiiras en el cuerpo; 1,al atar
un animal, éste le aplicó una coz en una pierna; 9, se cortaron con las
cucliillas qiie trabajaban; 1,al levantar un cuartel se lesiorih en un pie;
1, sufrió una contusión en la pierna derecha por caerse desde un carro;
el otro, se aproxirnó demasiado á un ventilndor golpeándose en l a
frente y en l a cabeza.
Peones de adicana.-1 accidente: este por haberse caído á un sótano
se infirió una lesión en l a región occipital.
1'intores.-4 accidentes: todos sufrieron golpes ti consecuencia de
que se cayeron de las escaleras sobre las cuales pintaban.
Poceros.-1 accidente: á causa de que se le rompió un torno sufri6
contusiones graves.
Servicio doméstico.-1 accidente: por haber costalado el caballo que
montaba se infiriú una leve lesión.
Vidrieros.-1 accidente: se resbali) y al caerse apoyó l a niaiio
izquierda sobre unos vidrios, liiriétidosela.
Zapateros.-S accidentes: 3, por herramientas en circiinstancias que
confeccionaban calzado; 1, fué apretado por una correa y el otro, H
causa de que se cayó sobre una máquina, se lesionó l a rodilla derecha.
. . . . . . . . . . . . . . . . .. .' La .' . ' .
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .
C . .
m
m
a
m 1 --
O?
Ot.
OK
? lf
1:
1:,
I'E
~a
-A-
O ó ? L[
--
81 1:, O[
- -- - - -
-
--
ll
Acta solucionando el conflicto suscitado entre los maquinistas y
fogoneros de maniobras y la Empresa del Ferrocarril al Pacifico
por cuestiones de horarios
«En Buenos Aires, ;í primero (Ir marzo de iiiil novecientos once, lia-
1)it;iidose acordado las bases pura iirreglar el conflicto entre los nin-
qiiiiiistas y fogoneros de niniiiobi.ns y 13 empresa clcl ferrocarril al
I'iicífico, con respecto al horario del servicio que deben prestar aqiié-
110s y deseando dejar constancia por escrito de los procediinientos, se
lin con\-enido en levantar esta acta.
E l 1 5 de febrero la enipresa del ferrocarril a1 Pacífico dirigió al
niiiiisterio del Iiiterior iina coniiiriict1ci6n con el objeto de explicar el
conflicto en que se encoritraba con el personal de 1naniobras, que desde
el 5 del niisiiio mes se negaba ií toniar el servicio en los tiirnos corres-
pon dientes, y de pedir que el niiiiisterio arbitrase una pronta solución
tiel conflicto. A esta nota hizo seguir otras de fcclia 16, 17, 20, 22, 23
y 25, con los mismos objetos.
Al día siguiente los seííores Guilleimo Tello y Tinioteo Echelini, eri
i~epresentaciónde L a Fraternidad, entregaron a l seííor ministro del In-
terior, para su infoi.mación, copias de docunientos y un meniorandum,
Iinciendo verbalmente el misnio pedido que l a empresa. E n estos docii-
rnentos coi~stanel origen, l a naturaleza y el desarrollo del conflicto
con respecto a l horario de nmniobras y son de fechas 23 de julio de
1910, 1 5 de enero, 3, 9,10, 1 5 y 16 de febrero.
E l 21, los seííores Ambrini y Tello: presidente y secretario de L a
l h t e r i i i d a d , presentaron a l ministerio una nota tendiente á demostrar
l a sinrazbn de las penas impuestas por l a empresa Li los maquinistas
que se habían tomado de hecho el descanso semanal que les acuerda
el artículo 1 8 del reglamento. El ministro les manifestó tan pronto
como hubo leido l a nota, que se consagraría inmediatamente á estu-
CONFLICTOS FBRROVIARIOS
aíio por l a luz solar y de modo yiie en ningiin tiempo exceda dt. ,':,-" m
horas.
Art. 5." No se aunientai6 la duración de las jornadas inferiores A
I n máxirnn fijada por l a ley que en ciertas explotacioiies hnyari esta-
1)lecido los coiiveiiio~ó las cocitiiinbres.
Art. 6." E11 las laboi-es subteridneas, l a jornada oidiiiiiria eii~pezará,
ciisndo el obrero entre en la jaula ó escalera de bajada, 6 penetre en
l a galería, si no hiibiera pozo de entrada, sin de.:conti~rse eii ;iqii~lla
la duración del triq-ecto hasta el ponto de la 1:~bor eii qiie I i n ~ i t de
trabajar. ConclairS 12%jornada en l a boca exterior del pozo 0 o;alei.ía.
Los descanros en el interior de l a riiiria, cledic;~tlosA I:LS coiiiitlas y
a1 reposo periódico del obrero, no están coiiipi~eiidiilosrii la tliir;icióii
de la joi.iin<li~; pero si se iricliiiriiii en ella las iiiteriiil)cioiies 11i11traba-
jo independientes de la voluiitacl del obrero que las neccsidntli~~ del
laboreo hiigiiii neces:~rias.
En las labores al aire libre, la jornada conipreiitle d w l e la lista
Iirtsta la terniinación del trabajo cri el tajo, tlescoritnrido 104 tles.c;iiiso,s
iiitermedios é iiicluyentlo en aquélla las iiiterrupciones por irc~cesida-
des del laboreo.
Art. 7 . O En la jornadii 1ri6xiiila legal de los iiiat~uiiiist;~.;, fogoiic~i'os
y en general de los encargados del fiiricioriniiiierito tle las ~ ~ i ; i t ~ i i i ~ i n s
de todas clases einp1et:dns en las Inborer coiiipi~eiit1i~l;rs t.11 111 iii.tit.i~lt>
1.0 no está incluído el tieiiipo necesario pnra poiitAi'i~(~i16llas rii ni;rrt~lin
6 parada.
Art. 8." Cuaiitlo omi'rnii n ~ e i h s(í nt*ciileiitVst l i i cw.;ilns, tornos,
d a s , ji~iilar,iuiíqiiiiins y ap;~rrltoseiii~~leailos en I;r b:~jiitla y sril)ida
de los obreros por 1)ozos y gnleríns, 1)odr;i proloiigai~si~. l a ,joriiiith eii
la parte alíciiofi~inotirniln por esas caiisns, p r o tilo poi*rl tit'iill~o
e~trictaiileiitenecesario pnrn la r~p;i~*i~,ciÓn CIPlas ;ivi~rí;i.:,[)ajo 1:1 res-
po~i~iibilirlittldel propietnrio 6 tin.t~ii(7atnriode 1 ~ Iill)oiaes,
s qiiirii t l 4 e -
rá, coniiinicar iriiiirdi¿itniiiente al go1)erniulor de Ia provincia esta iiici-
dencia y su reiiieclio. ~ U tl~~beriiii
P ser jnterrcniilo.: por los iiigc~iiit~i.os
de iiiinns.
h r t . 9." Se perii~itirAI n reitertwión de la jorii:ida Ileiitro de Ins rrin-
ticiiatro Iioias tlel día:
Cl~iiiit10las 1 t~boresno pilediiii ser iritc~rriiii~l)i~l; en t~riti~citjri(le
alteracioiies iinportniites cn iiim iriiria O parte de l a i ~ i i i i ~ .
En liis explotixiories en qiio por costiiiiihre estab1witl;ty coi1 iiciier-
do favorable de los obrero(;, ;í iiri día de trubajo, en (los tiiiaiios. sique
un día entero de descanso.
B O L E T ~ N DEL DEPARTAMENTO NACIONAL DEL TRA(JAJ0
E l nov vi miento de los gremios clurarite los cuatro l)eríotlos del año
fenecido, revistió proporciones que superari á los resultados de años
anteriores, como lo demuestra el cuadro coinl)arativo. Debe anotarse.
ante todo, que durante el tercer tiiniestre no se produjo riiriguiia huel-
ga y en el cuarto, fiié relativaniente escaso el moviiniento obrero.
alcanzando tan sOlo á 11 huelgas con 307 obreros afectados. En nú-
meros anteriores de este BOLETIN, se han explicado y a las causas á que
obedece esta paralización de las agitaciones obreras, que en el primer
y segundo trimestre alcanzaron inusitada, aniiliacióii, d;t~ido á este
Departamento l a ocasión de intervenir, dentro de sus atribuciones,
en estos conflictos con el propósito de inducir á patronos y obreros,
A términos conciliatorios ó bien al arbitraje.
Las causas de estas huelgas se represeritm en los pIityos tle contli-
ciones, y sobresalen en ellas, deterniinniirlo el iilo~iiiii~iito (lt. 1 ; iiia-
~
yor parte de conflictos, el arinierito de 10s s a l ~ r i o sy 1ii joriiatln d t b
ocho horas.
E l resultado de estos conflictos el1 su mayoría lin sitlo favorable A
las pretensiones obreras, sobre todo en las hiielgas que nsuiiiieron inás
vasta importancia por e1 iiiímero de obreros g el crirácter del niovi-
miento.
Así tenemos un total generril (le 298 Iiiielgas, afectamlo á 18,806
obreros, siiinas en n~ncliosiiperiores 6 1;t de los aííos anteriores.
-- --
1 ler.trimestre 2." trimestre SpT.~ r i m e r t r d 4. Trimestre Total de obreros
---
Profesión
Obreros
afectados / Obreros (1 2
afectados
-f1 2
Obreros
afectados
--
1
li
-p
--
Obreros
afectados
E l ?
W
! 80Q!N I l l I I ~ I I I I l l l l l I I I I I I I I / a
- --
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. d. .. ..
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Y .. ..
... ... .. . .. . .. ... ... ... ... .. . .. ... ... ... ... .. . .. ... ...5dL . . .
.. .. .. .. . . . .. .. .. .. .. .. .. . . . .. .. .. .. .. .. . . . ..
.. . . m. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . . . . . .. .. .. .. e. . . ..
o .. ".. .. ... :.. ... . .. . .. . ... ... ... ... ... .. .. .. e
.. i .. o -- ... ...
: % S : . . :. .. : .. . . . : : : : : : : :.- n : :
:: Sza :d :s : . . . i g : s : : : : :':
u i o m , . $ . L . m g .;e : m
,gzgg,fia'* . m r : g * j % g o m m O
o,,
w* fi ' = ~ ~ t ~ 8r 2n 2s g ~ = &S>
a fi.- a', r--.- gs3a 3 , a'Lk* 5
2.g 5 g ameg.%*g2
O d d d o , . 4 04 d dma d
~XXHH~XHZ4ammBHHbHBBWN
('U.4I)RO (~OMPAItATIVO DE TAS HUELGAS OCURRIDAS EN LA CIUDAD
DIZ IllWNOS AIRES, DURANTE LOS AÑOS 1908, 1909 'i 1910.
l Dt,raciOn en dias
1 Huelgas de doracibn en días de
Trimestres / ---
I
1 1908 1 1909 1910
Tercero . . . . . . I :N $9 -
i
HUELGAS JNlClADAS Y TERMINADAS EN E L 4." S 1 ~ I ~ l & S r ~DREE 1910
Y
E N L A CILJDAl) DI41 13UENOS AIILES, CLASIFICADAH I101L P R O F E S ~ ~ N
NU~MERODE ORlLEltOS
Profesión
Carpinteros . . . . . . . . . . . . . . . . . .......
Conductores de carruajes. . . . . . ....
Constriictores . . . . . . . . . . . . ....
Electricistas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Foguistas, engrasadores, maquinistas, etc. .
Fundidores. . . . ....
Sombrereros. . . . . ....
Torneros. . . . . . . . . . . . . . . . .
Tipógrafos y minervistas. . . . .
Talleres del Dique de Carena. . . . . .
R O C E T ~ N DEL DEPARTAMENTO NACIONAL DEL TKARAJO
D
1 Cuarto trimestre
de 1908
1 < ' ~ , a r t otriinrstre
d e 1910
Profesión
l
Aserradores . . . . . . . . . . . . . .
..I
Albañiles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alpargateros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .i
Bronceros.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . /
Carpinteros. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
('ondiictores de carriiiljcn . . . . . . . . . . .
('oiistriictores d e c:irrilajes.. . . . . . . .
C'oiid~ictores de carros . . . . . . . . . . . . .
Cortadores d e calzados. . . . . . . . . . . . .
Curtidorea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ebanist,as . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Escoberos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Estibadores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Electricistas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Foqiiist:w, engras:idores. . . . . . . . .
Fuiididores. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Herreros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Linotipist,as . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ahqainistas de calzado . . . . . . . . . . . .
Mecánicos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Peones barrenderos. . . . . . . . . . . . . . . .
Peones d e elevadore8 de sangre. . . . .
Peones d e fábrica . . . . . . . . . . . . . . . . .
Peones d e fábrica de cemento.. . . . . .
Peones molineros de yerbales . . . . . . .
Repartidores d e diarios.. . . . . . . . . . .
Repartidores d e p a n . . . . . . . . . . . . . . .
Sombrereros. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Torneros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Teladores en mármol . . . . . . . . . . . . . .
Tipógrafos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Talleres dique d e carena . . . . . . . . . . .
Teseros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zapateros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LEGISLACIÓN OBRERA AMERICL4PU'A
N1 presidente de la Repíiblica,
Por cuanto el corigseso ha dado la ley siguiente:
«El congreso de l a república peruana Iia dado l a l e r siguiente:
PRINCIPIOS GENERALES
Art. 36.- Dentro del tercer día de realizado t.1 sccitlcnte que 0c.n-
siorie el fallecin~ieutode la víctinla ó la incapacidatl 1):~ri~ el trabajo,
deberá el empresario 6 sil representante, comunicarlo la pl'inier;~
autoridad política del lugar, que le otorgará constancia de haber reci-
bido aviso.
Art. 37.- Si ocurriese el accidente en in(1ustrias inaritiiiias, se dwii
el aviso al capitán del puerto. Cuando ocurra en viaje, el t6i.niino 1)iLril
el aviso correrá desde el día en que el huque haga su priiuera escala
en puerto nacional.
&t. 38.- E1 aviso contendrá el noiiibre y cloiiiicilio del einprc-
s x i o y de la víctiina, la fecha, la hora. la naturaleza y todas las cii-
canstancias del accidente. la naturaleza de las lesiones; los nombres y
do:nicilio de los testigos; el noiiibre de la compañía de seguros y el
valor de la póliza si la víctima estuviese asegurada y el certificado
iiiCdico si lo hay, ó á f d t a de este el de un enipírico que fije en lo posi-
ble la época en que podrii conocerse el resiiltitdo definitivo de lar
lesiones.
Art. 39.-La declt~rixiónpuede llncerse titiiibi6n por la víctinia,
B O L B T ~ NDEL DEPARTAMENTO NACIOXAL DEL TRABAJO
El Tresitle?tte de la N w i ó ~ lArgentina,
La inmigración en 1910
Aüo 1
O' ""
KgsdeHarina
Elaborada
Precio medio del
KilGgramo de pan
Pan d e 2."
0 . 13
o .1.5
0.14
0.14
0.13
0.15
0.18
O . 18
0.18
0.22
B O L E T ~DEL DEPIRTA?4EXTO N B C l O N h L DEL TRABAJO