Sunteți pe pagina 1din 277

This is a reproduction of a library book that was digitized

by Google as part of an ongoing effort to preserve the


information in books and make it universally accessible.

https://books.google.com
.
г..7 _ г- if..
.. .. Z
. .m
.‚зж'кфяишм т- ‚
»lfbfvwmíl
è

l. A ‘
ч—
l
«A
ï
‚ь
„ь.
гадит
ъ‘
_-.-_«`­V,„>­­«-r‘7.:g,­v­~.f«- »y д. -
v\

r
wl. Кишмиш;
гл E дум—[г .L
zgß; Ь”

ВЧ

‚жида.
я I’t
­ »o
Ч“ u*
...
‘д D -ql
шцшщвщщю @A щам
ёёё “Еёёёё
ATE A ILHÀA DE CHYPRE.
DIRIGIDO

21 Eînìnîw he (Espanha

ЕЁЁЁЁЕЁЁЁЕ EE ЕЁЁЁЁЁЁ.
гадит гамм
СОЪП’ОЗТО POR

¿1ng @www Вт âîoßewmbíguw. W

^ ММ”.

.DA ORDEM no SERAPHICO PADRE SAM FRANCISCO


DA PROVINCIA 1m PonTvGAL.

'dw “Wil i
\. (Je

8 5922
LIBRARY.

LISBOA: 134,92.
-<—ОЁ0—>
TYPOGRAFIA DE A. S. COELHO.
——<:›‚ил/‚фюфиф/чф/пглифюгфю,’‚юф—

Rua do Outeiro ao Loreto n.0 4 ‚ — l.” andar.


l. q 't _* "дм

l ‚в.
‚ `чд.
a о ‘A
«bf
'

_ _ 'nrw-:0

ŕ "

“ki
r’ Ч?
d#

Il. fwn’- . g
u(¿\.a.£­..­'­l

l l ‘ *l
ì l.'0\ ­ f. _
ЕМ?“ ь `
­ .9 ‘щ I." HJ.' ‚з Í’ ` '

uq 9 J I. «Fg-
_ ‚в,
‘i ‚г „ь... ‹.
z? . f 'l .
lo.; I`w _ _n ‚т »q ,I п ‚1 "_.‚‘ч
. . n. h Ь i I u. v
n . ` ß в ‘и
. n а-.. -- о . a .i
’-‘_. аи- d ­­ _.-. з _-— ¢ _nina "' а ._‘ . .' "--_'_.ь'з:

Y ` `~
n\ `ч j
‘ ц ч
. ` ‘д ‘ \_, z \"\‹_‚ ="

‹;- `г f', "www ; -


I «l Í f д“

l n' .
'v (Pnl ’f f* i. f. 1. ‘u’ .°‚а. _ 'i t.
i‘r\.¢\vJ t t ' С'у' ’l ` 11'.' а I и. .
. „г. «J v- Y'»v‘n¢‘_’ ‘­'­.v
ч д“,

‹ l: С 1"»(~1
f ' _' A , ’
оl.’ l` ‘ ‘1"" ‘I {Т
ь о. ‹ .
› IY',
1'; ' l
.ti f.t Н ‘
a'. u
‚Рта ì l
I \`

.. \ Y
JL )v' L11», ь ‚0
l' lì) "l "Ivi
f ‘ I

. ` *_ . D
l . ` ` " u’ с.‘ I
‘ъа - ‘i ‘
` QA’ .7' I 7
_
:d ’
î, ""¢1\-
‘ `~ " ъ
.‘~.
"
s» ‘­ '. " ‘
в Ü 'f —

""".
*Y ч _n
­ `
. l "" Й "
l i __ ‘_ 10—— -— ц-ь— с—м
.

‘ ‚ „Г _ I (\ I _J i ‚с ` _
4v.' к, п ' к..- L с .L

l \
«n »- .

ï' l r ‘ »
‚ .‘ u í Хм: ‚ЧП ¿pui 1 ' в ~'и .vf
f 9 о .
° ""\\‚"""."›'\ \'\" \„\'\.­"\.\""\\’*` *TMm*

. . ъ
l
l \
.l
` " .L
‚1
‘_
Н
`
I’
L.
и Ll. "
\ :.`|(
\ il. g
"v

\‘ `
‘ ' I
Ё“. _,
"
I
’ L
`
-v д .L i .g l . " If ."l lfm «11;
...i \ 1 ф: . ‚ “'1 счзаг
I s
Mi альт) in.:

wl Este Itinerario da India por terra, Author о Pa


Фгеггеу (Зазвав деёащтВетдчфдчя P?‘ трёте“:
Бет‘тё ‚до Wmeth-Géiah'q начнёт? « QW *I'Wdß
imprimir. Em Salm; 398174 дЁМЁЁЁЗ
' . ‘3- V'
'f .' I i." м: гЁ. < ад? 5H- ,Lf :il:
r’w -1 м- ‘я :-= '3 - ‘ „Тку-„тещи ъдЁЁдЗ/ШЬ {пят
' \ - 5 . '» И 5;:-110'1-HHIH мы, 1' „тигр "за”
„ё: Ь - Лг'" „‚ g :f 2 3. 'rmin .‚ ‘из
vlt-Ita. .af '.ínfonmagão. , ,poden irá pmi m il: festa -Dtiqaradiv
da India, por ter-ra , e d'epois'deimpresiu, Vtarmeaeste
Canselho, pera se conferir ,fa длин-девица: рыданием a
mu. еда não correráwEm Lisboa al 19de Mag-oída мы...
А ` |
х“:x к.!=‚:;’н..;п. " .Ahi и: "2 ,- «"ínf 1 M; iw'

Ваш/мойте}:- ' da ‘Fo'r'zxecf;.‘ ' *Ring *Pirai ш ‘Vbqyd.


»sul а. ~ '. I :Iii` w
1 и 1;;41; :my-4'.. .bs-'4.'
. к .T и. i» imm м- или n-.fl
1 Rpm»

“odes'çmfi' ‘r ыг ,' нищими Afiãigägáé фин?! ш;


ffcfo ,‘ f 'a' '20' 'dç МЪЩЬ3 de f1'6 l 1'." .- „гм “~ : "1, TI.) fil'z'fl.
,‘H'; I; ПЕНЫ? :ь„ з-' _ v--:'\ mf: k- fw ‚и и! i' ,.»u'wgfl
- J' :maça '>w:.=,,;:...-p - Ё- „изв '.L~ г f. А; fff 1
riu пыла; МН: f.- шит): (id .;! ги’Ёа’щуи?“ "i :'
» ~‘ fm' „дм! Ы) ‹- -f n п:_› лЬЦ _\ MIM-131, n"
Endfi‘sedmwlmmwi 1mm душа аптекам fosf
rece do bancto Offlclo, e а ser visto na Mesa, e antes
de correr tornará. a ella pera ser tayxado. Em Lisboa a
9! de Mayo de 16l1. `

шиши; ММ“
э gägäêß
Odese vender este Liuro por cem reis em papel. Em
Lisboa a П‘. de Nouembro de 161!.

Magalhães. Mac/Lado. Pinto. Barbosalhz Veg/ga.


oBbtnmmAi DWUSSQWEVERENDIS
simo PadreâlVIiñistro Ggra ,' pera a. com.
.posição deste Liuro.
' t '\ - "(I тёти! '1:17! '-:IÉU 'l-rf i 1* ’
_ REY "Afchafigeloflugimãgfhá Minisuà Gèefaljfè
k 3 Seruo de tochI a Orãemä de_ N'os'so -Sefnphíuó Pal,
`ан: São Franéisco, õtc".I АО“Рай?е”1’?еу"‚(3азрдё

` ~ de São Bernardino da nossa Prouíncia 'dè " or!
Фига! da regular observância ; 'èaude , е paz em о Senhor,
Por quanto Vossa Reuerencia chegou a este Reyno, da
India Oriental por terra, e esteue na Sancta de Hieru?g
sabem , donde fveyo 'a Espanha,..e tras notado quau'toyío,
e passou em sua viagem , 'segundo-l que por experiehcia
телепаты, е todas ellas szlõdigñas (le-»rmta-r,L ember;
1116 mamie em virtude de sanata obediencia , componha
com toda a presteza, e verdade todo о caminho “que fez,
Идол," ßçjplgg надир Эеппз'ш querer gue a ellasej'a dé.:
dica'do, о que consta“ por hüa carta que ella por Vossa
Reuerencia mandou ao Padre Ministro Prouincíal
sua Prqnjnciva. Pelo que_encomendamos ao Paer Guar
dià'f) (lè qualquer'ConuenLo donde moral", Низ-‚(Лещ tod-a
а ajuda, e fagor, e о não occupem em ofñcío algum ,
dentro, ou fora
que sejassfàté quededecasa,
tolo detenha
qualquer
o ditosorte,
tratadoe calidade
compos
to, e acabada Dada em о nosso ConuenLo de São Fran
cis'co (l'e Uõimbra, a'os Ими: Mayo Vdc 1609. ' *"'
v v- "ц"!
__ t 1 '.v ц I ‚ . '
am). *Lu-v.- ‚ .: - ' и '. -'
u :f-'i P" flyff ‚ “I!

«mf-f Fre ,g двинет да. Маша


- unsh'o Geral.
'."2 1" (7 т 1?‘ "'51 "y
3 ` 7'..
ж 'u
- 'ff ‘ . q

.-1 M ‚г, . и x. i г: ‚Мг -- у ‘


3's ‚ i. I i х: l 1-;.‘

5 ‘ ' I' rfi-x- 33'1fl; “'“fly' 1* *‘i‘hz' c"‘-_-. f =;v.'.",'.‘=\.,‘- "\


Ргсжжг ‚1:3'1’2'1‘1‘531ш.:1’;Ь'Ы!ЮЁ:ЁЁ‘1"'Ё:Ь' I ,Y i?

0R Mandado do Reverendo Padre Frey Ambrcrio de les“ Minima'


Prunincinl da Prouincia de Porlugnl, examiney hum "Мало, qucwmpos
о Padre Fr. Gaspar de S. Bernardino, Religioso da пены Prnuipria, em
que trata dn Падет que lez, dennis de se perder em büa пап á »isla il".
llha de S. Lourenggü alf: спадали Ormlm. lormenlas que ‚запомним!
que lomou, propŕie'darle's', sirio , e p'arliculaiidadesdelhns, e то: dasgen.
tes alé chegar l @hpr O.lra|ado lem vinte dws-#rapitolvs . nelle: nâo
achcy cuusa , que sejn contra n Fé Calholirn, e bös fllslumes; ames os
curiosos de saber ilo mundo , aqui lerâo parle delle, ш büa brene relaçîiu
de lodo, e por me ser mandado desse cile ранее: por eseriplo o passey
hnje 5 de Abril de 161|. -

­ F. Martinho а'с мытую De тай/от.


‹‘ .n.21 доят: ff'
._
.‚ `ч
»’."

@REY Anlonio da Concerçäo Lector em S. Thenlngia, rcnfwmearqm


missäu do юную Reverendo Padre пиво F. Ambrosio de les“ Miniser
Proniur'inl dus Frailes Menores da Prouìm'ia fle пищи, \i еще Liuro
шинные Itinerario da India de'Porlugal alé n _llha de Chypre, сотри.
ш pelo Padre Frey Gaspar de Sam Bernardino , Nn o qualnäo “Неусид
sa conlra поезд Sanr'la Fé, e Ions (lullen-es'ldmles ser curicso , e ’com
posto com muth eslildo, e bom eslillb-rvïpórztuèf parecérfrlil., e prnney
foso , pera lodo o Clirisläo folgnr de o Лещ-штат se piede imprimir, м.
je 8 de Abrilile lölI.- 5,. t 5 '­
` ` ` F. ‚шипами Cbmcpçäo. ы
"l , I.' 'n ­i
mi*
д‚ I : НЧ
ЁВЕТА mhrosìo de Iesn Minìslre Provincial ,l 'c ”питии Pronìnqin de
Рапида] , dos- P'ràdes Menores da regiíláïôbäérnä'ncia , Не. Ao PadrelFt.
vGaspar de S. Bernardino, saude, e paz гонг-пабы Seulau les" Сыта.
Por quanlo Чинна Reuerenria me deu conlzrdefhum llińerarioqnecümgios
da jornada , que lez da Indin рог terra-n Hierumlem . e lllabi a сленгу—
no . на qual Иже aconlecerâo соплив nulaueis, e algiias делая mais apra:
ziueis pera contar , que pera passar ., e eu o mandey examinar, pero Pn
dr-e Frey мамам de Maìliïŕeym Deñiri'dorlìle nossa l'rouincia, e pelo
Padre Fr. Anlonio da Conrrepçäo Leclor em Theologìàfno nossoConuen.
lo de Säo Francisco de Lisboa ‚ е ambos гнев Padres me añirmarän, е
deräo sen {внешним por свиную, que a obra näo linha спин: que con
lrarigsse a non» Salida Fé Cnlholica, nem nos bös cuslmnes, anlesscn'a
меня е bem „тьма. Ре|а presenle dou lic-enga a Vossa Reiicrencia,pe
ra que precedendo о que acerca da impresSäo des Limos dispoem о San
cto (inneilio de Таи-то, е as premnlicas del Rey nusso Senhor, о роем
imprimir ; guardando lambem o que о nesso Padre Reuerendissimo LMlnia­
[го Geral lem ordenado nos апатит, que nando“ n cale Reyno aren-a
de senäo [писает as in premies dos limos , a :usla dos Religiosos. Dada
un o nos-lo Сешдепю de Bem Iesu em 12. de Mayo de |611.

Ригу Ambrosio de ‚ст


Miniser Prouìncial.
rd». . ’Í ' ‘Í ". rïr' "nl " ‘ 'TÍ-"11”: 'TT »T "neîfTîuì 'iw
.e ,. ‚ ‚ . .:. - .. - „1 „х ь .n мм l. ~ мышах.
:n ,'gy. |‘ 1J ‘ ‘ ' ~ _. :ß l 9'1. гЁ’!‘ ‘ `. LFI-5') .'ì 9“ Inf "

' ,l »- i . \ ф „2:4. ч мн: 'wg


»Vilìfnì .y ЧП mi.’

?»‘|] „INIA“ ,ZÍI


\ .
I l
6 in». ll "о! '

‚ ' 1: ‚ч :‘ а ‘ ,l',\\’ .4|


и 1—5 l ‘д‘ 'I l` D; ì 'i Í,aa;‘ ”И. ’*”Нпп
п
.’ ~‘~i¢".r«e‘l|:l. ‘!«"I.'t".»_'. ‚чл.
I
.11' Ч" Г "< ’bi ‘im

.10u-Én.; »fà .- ­ ­ ‘g ' h". ‚ „у: ¿l


.i i \

PAG- LIN о Ennos. EMENDAS.


[яд

L 'j'lß-P
` £1', ‘
‘ и п «I ­­'~ ­=~­ гъ .u f.; «..m 113:; ч.
„ю. „­ ‚‚ г азы .N grauados д . „и; agr'auados ...
3g i `7: ¢­­o mostrar'E .Y I l' n’. ,nl-‘Én :n .u "

"
«юза та com. в l
i' .zin ` " Í'. f"t А“ Ã.' '
а: сои'зёз? S
` ` ,u
.,‘ .‹ п...
и ч l
i z,1., _il dal ь \__.)g .., ,lddh ,z l; _." Al’.
.v . ‘1.0 ‚ч —„е de toda;,§:_­. ¿,.n .1 'e {сдан Y.. L. ¿_ И s
65 м ' «vermos-` › « ‘- =‘~'verŕŕos "'-­' М! l ‘f
116
1Q9' 1 З _‘ “"e'uwseusVî
."3'1" l Largeìrpe ` w Làù'gueírhé“
em seus "`

153 §23 Caragone Coragone`


176. ли. ‚. Рог .f Porque «.
9323. "g1 'n 12 ` zàconsèllbiahäòf! . „Д ас‹›‚пёси1агй‹5„` „Гл:
‘ШФ Í '. „i 92,9'. 5 poderßemg ‚‚ рОЦеззе .: «i
l""f7’ А ‘ Viti()V г г ' “ Лёт 1' «vfuuoi www.' 'c
236“ '~ ‘26" "­ Dîulgóuse“ ­1?):'141113'0use ~`
Pag.¿'_ "Доты; I ` ` ” s ‚„ l .fig A

100.. „5,.д„_едъйо аз duas.u1timas.¿notáa trocadas.; -.~_‘Í~'­.» не.


*maia ‘> "l Dagía'ë :"1 57.5 „33: 'Е"_‚ гм: y'. .'ì"Í ‘"hhq
‚ ~ 1 Y в l ‘ n'
и ,nfhß (HÍQ 5111 г (и! r» ` ‚дню, -: . ‘Нм! ‘a- п': ‚ни ’i (их. 'all п
. ‘ _ _ »P _ _ l' а
«IDW 'L ’L fil’ "З SLIM: 'H ‘ 'n If ‘..» . .div-"1 ‘W’ ".1" "ìl":'~`?f »'Í i' 1n. J1.
` .. l , . 'f ‘ .
«чине-кг ,'f“: Нм." * 4—1: ’~’! ‚ЬТ‘Ы‘ Н. . ¿l "1_1 ’. EMM ‘a’ ‘minimi
‚д y с - с. » ' ‚ .- ~ .
-..1.".f^«!­n“­ :nl i-»,. м 1‹“.‚ц‘ u ‘.1 ­ тшд шт .g v, -:‚›1 ню! ;.­ 1! «t5
l ‘ l
' Y ' Y ' ' "ч ъ I’ A "“‘ ‘
fn; i J ШС' ‘:<‘Ё. »rtw l f", щипцам ; д à.. 'ìh ‘‚ _, z Mmm »IMQ ту и
’ "- . ч‘ V v- . l . Í r Y
:-= -­ и ‚ 194.111’. из— и: ' «a 11's »LM „ц 1n щ э ‚4.!.. же! за: милый м,
s с ~ д

’ ‚ .. Г `
d' mum». Í::=.:;¢','» :H ‘Unai 011 1.-., v ‘ .Ip

0 шт!. на.
‚ъ
ищи.‚с пила
_
е. 12ml
° '„
»L11 n
­ ~ д ‘ f
f .-'f а ш кыш}! wie* 1: I.; rim; 't ‘a r.- ‚Ф Н! 2-.3 «nu и'пд'п п ъ ш-э! вы ч? ‹›'2.
' ' ^ ï ' ~ « .I - * . ‘ . °»; '
¿._bG „ътмдйзй вы; !.:-.›) ь »x ›._ 4H» “111- 53.18! 41, [ха-этил u'le ч?)
‚На! Ы; vidi' эй: .bfi Н: „на! ¿uffi ‘5, штат 5 или: и im

i’­:“\ 3M ш; гиду-Ёж v' ~ ï


|
y 1 .
‚‚.- г к Q, . AQ“
.`*`~~a\‘0}‘\~)" i ix‘l .:“
-n l -l .

PROLOGO DO REIMPRESSOR. '

leitura d’alg'uns dos nossos Auctores classi+


cos á qual principiei a dedicar-me, despertou
em mim о desejo de procurar entre elles hum ,
que tanto pelo seu estylo puro e corrente , ocmo
pela curiosa materia de que tratasse, pudesse
excitar nos meus compatriotas a-cobiça de o le
rem , e fosse tambem como hum novo incentivo,
abrindo-lhes este caminho , para emprehenderem
dar á luz outras muitas obras que se não tem'
reimpresso ‚ е se achão bem como hum manancial
' que podendo saciar a sêde de muitos , pela dis
tancia em que está, só о póde fazer a hum рее
queno numero ao qual elle he accessivel: julguei
por tanto que para este fim não podia fazer me
lhor escolha, do que ado presentelivro, que;
tem or titulo: Itinerario da India por terra, por
Fr. (gaspar de S. Bernardino. Nelle se observa
huma linguagem , ainda que singela e ingenua ,
elegante , emesmo elevada, qualidades estas ue
о pódem equiparar aal'guns dos nossos mais aira
lisados Escritores de mile quinhentos e mil e
seiscentos , tempo em que elle publicou este livro.
' Pelo que 0 Auctor promette no seu Prolego
ao qual este vai unido, claro está que tencionava
publicar a continuação de sua viagem a Jerusalcm, .
‚1
. —— В —
até chegar a Portugal; mas vemo-nos privados
de tão interessantes noticias , pois que nunca ap
pareceu mais do que este unico volume que of
fereço. Deve este Original Portuguez com razão
ser preferido а certas traducções que no nosso
tempo por ahi apparecem, as quaes, além da.
futilidade do assumpto, e de palavras totalmen
te alhêas da lingua Portugueza, se achão com
huma infinidade de Galliclsmos ‚ que as tornà'o
fastidiosas ‚ е intoleraveis; como se a nossa lin
gua. na verdade bem rica, precisasse de mendi
gar vocabulos d’outra estrangeira.
Por' todos estes motivos me abalancei á ре:
nosa tarefa de copiar com a possivel exactidão
hum exemplar que casualmente encontrei na Bi
bliotheca publica., usando da propria Orthogra
hia de seu Auctor , enão me poupando a qual
quer trabalho que estivesse ao meu alcance , ра
I'a d’alguma forma me lisongear de que fiz revi
ver, n’hum seculo, em que huma grande parte
dos leitores aprecião mais 0 especioso do que 0
vreal, hum Auctor Portugnez de conhecida erudi
ção , o qual desde muitos annos jazianas escuras
trévas d’ hum longo esquecimento.

É
e д
sumumssmu шииты.
l
›s

Юты даты М атм.


<0.
` ъ

à'lkm NOVA , E dificultosa materia, como


'e__he а q neste Itinerario escreuo, se deuia
justamête tarn extraordinario , e marauilhoso fa
uoi', cofno he о amparo de V. A. q pera 0 dis
curso de meus trabalhos , e a humildade de meu
estilo poderemrapparecer seguros aos olhos do
mundo., era necessario, que a mayor senhora.
delle tomasse em sua defensão minha rudeza. E
se foy sempre verdadeyro premio dos perigos , о
gosto. de os contar depois de passados; outro
mayor tenho dos que me custarão tanto, qual
foy o que а Raynha vossa. mãy , mostrou de os
ouuir no tempo que em o Pardo ,me escutou 0 largo
discurso de minha jornada , encomendandome
particularmente , q fazendo memoria della, lha. .
dedicasse. Mas pois nosso Senhor , quis enrique
cer coella о Ceo ‚ рот а não merecer a terra. V. А.
l i
a quem contemplo em seu lugar, como 'dignis
sima herdeira, não só de suas excelentes vir
tudes., ra'rosmerecimentos , eaferuorado zelfo'da
Religião .Christaãg mas ainda da grandissima de
uaçào . herdada de todos os Catholicos Reys de
Espanha seus progenitores , que â nossa familia
Franciscana sempre tiuerào , peço ., que sem res
peitar minhas faltas , receba em offerta dignade
sua grandeza , a tenção desta obra , que espero
lhe seja apraziuel, eaos que alerem proueytosa,
e'a mi de infinita consolação ., vendo q de meus
liaufragios , е viagem tirey tam bom fruylo. Guar
de Deos nosso Senhor , por largos annos aV. А.
а vida, acrecentandolhe oestado , como este seu
indigno, e humilde seruo deseja.

Frey Gaspar dev S. Bernardino.


PRoLoGo АО LECTOR, _E ARGVMENTO
DETODA А OBRA.

активе Custume he detodos os que escreuem,


pedireŕn perdáo das' faltas , е егюз еш Suas ее
eripturas .commetidosz ‚е com razâo, porque os
.q ditào no repouso , е quietaçäo de seu .estudo,
_a sombra das divinas letras , е author-idadee .dos
Sanctos , onde о gosto de as lerem lhes està. au
gmentando a vonmde pera que as entreguem à
memoria dos mortaes ., nàlo tem disculpa, se com
tantos motiuos de escreuer bem cömelerem culi»
pas ‚. зет ,dallas -pedjrem perdäo. Porem eu .que
nio conto .‚ os durosonaufragíos# que-1i em his
torias antiguas, ou fabulosas, senâo os El por
tontas vezes passey no largomar ‚ `vendor_ne ea
da hora ‚ täo junto à уюта da morte , (111501011—
ge de poder gozar `as da vida, siga tambem а.
_mesma ordem; seria iä .grande falta guardala,
somo sua deyxandO .61165 de a ter. Pelo-que нёс
pego решаю da pouca policia das palauras д copia.
das sentenças ‚ ou cöposiçäo da historia , que näo
AdiAzem bem destas сорвав .a диет аз сошрбе ao
`som _do saltar do 1eme , rasgar-dag vellas , cor
tar dos mastos, quebrar das barras, trincar das
,amarras , alijur do fato, escreuendo `com а репа
`à que'tanta me acrecentaua ver а lastima , tris
teza, grita, magoas, е gemidos de tanta gente
.unusu

a quem eu .aoompanhaua. Е quando mais melho


rado, metido entre emperrados Cafres , Brutos,
Alai-ues ‚ Barbaros , Mouros ‚ Tyranos Arabios ,
Soberbos Turcos ‚ Obstinados Iudeus , Incredu
los Gregos ‚ Cegos Hereges , e outras varias нач
фаз de iníìeis, andando por terras läo alheaw ,
e remotas da -minha ‚ como propinquas amil еп—
fermidades , е‚‹1е5505105 ‚ sô.por fazer presentes
aos absentes , as e'ousas do můdo, que elles nem
viräo. nem muytos ouuiräo. mostrandolhes por
escripto aonatural oque com tanto riSCO развеу,
е notey fora do meu. даны.
Vay a obra repartida em tres partes', nesta
primeira­ trato a perdiçäo da nao (Барнаула nos
saaSenhorïa der Betancor , e da nao Säo Iacinto,
e como ambas vierâo à Ethyopia saluandose а.
gente' toda, ficando hüa ern Mombaça: e outra
em Moçambique ‚ pera depois ordenarem seu ca
‘minho . segundo aoada hüa melhor Ihe estiuesse.
'E comomeu cöpanheyro , e eu viemos ao Маг
Веха, e hindo correndo a costa de Arabia Feli
ce.entrada
chegamos aocaho de
d_e Baçora
Roçalgate, que està
vná. do lEstreito , e desembar-d
>cando па Ilha Ormus ‚ nos passamos à Persia,e
foaminhando por ella ‚ demos na Arabia deserta,
entramos naChaldea, e4 em Babylonia, edepois
l'de vel-mos sua torre na Mesopotamia ‚ atrauessa-.­`
mios os desertos da Palestina, no 6m dos quaes
‘em .a 'Syria tomamos a Cidade Aleppo, cabeça
‘da {Зашедших ‚ onde tiquey sô sem oompanheyro
-ino’Curaçaov de- Тùrquia', da qual ŕuy ter a A"n_­.
надета , edepois de nauegar parte do Mediterra
«~neo. tomey porto rra Шт, de Chypre, е nella
'acaba este primeiro yLimo, ‚ ' #its
lQN() segundo, dou conta do sitio, eI Стай.

\
`-'1­
çäo da Cidade Sancta de Hierusalem, e como
nella visitey o Sanctissimo _Sepu/ichro de CHRLSTO
nosso Senhor , eno deuotissimó MonteCaluario,
о lugar onde espirou: e no Vale de iosaphat о
glorioso Sepulchro da Virgem МАША nossa 58—
nhora. @Sagrado Můte Syon ‚ e Oliuete: e na.
Cidade Bethlem , о Sacramssimo Presepi() ., ohde
'Deos quis nascer. О Sancte =rio Iordäo em .que o
Senhor foy baptizado. О deserto em que tene a
Sacha Corentena. As montanhas de Iudea, ра—
tria do grande Baptista; e se conta por extëso,
tudo o que ha, assi dëtro., como fora da SâctaCi
dade , e mais terra de Promissaö.
Na terceyra parte, trato, como desembarquey
segůda vez em Chypre , e hindo depois a (Jan
dia , 0u Creta., vi nella о möte Ida. Daqui fuy
dar na Ilha Zante, ena de Zafalonia, donde par
ti pera Corfù , ou Gulphô. Entrey о mar Adria
tico, _e tocando Veneza vim а Ottranto, atra~
uessev parte de Italia , atê que oheguey aNapO
les. Da qual embaroando pera Espanha, fny dar
­ em Sardenha., e depois com força de tempestade,
nas Ilhas Baleares , ou de Malhorca, e vendo luy
ça., tomey porto em Denia, fuy a Gandia, en
trey em Valença de Avragäo .‚ da qual caminhey
` рог terra alè acorte de Madrid , em que me de~
tiue poucos dias, sendo nelles com muyta cha
ridade, e animo alegre, festejado, e recebido
de todos os Principes , e Senhores ‚’ que nella es» ~
tauäo. Atè que iinalmente cheguey` a este Rey
no de Portugal, onde com lagrimas de alegria
acrecëtando as do nosso Tejo desembarquey em
Lisboa minha patria, da qual auia seis annos que
partira. Ora jul ay se sò ‚о nomear tantos Rey
nos, terras, е rouincias: nauegartam diuersos
_8

mares: Desembarcar em tantas partes , vos enfav­


da , е cansa , quanto mais oandaria eu neste са
minho , е se erros em täo larga , e comprida via.
gem cô'metidos serào dignos de perdào? Pelo que
а Deos nosso Senhor, а quem deyxey de semi;`
com aquelle espirito , edeuaçâo ‚ que ocaminhar
näo permite sô о peço: aos mais que glosem , e
falem à vontade, que pode ser por lho rogar,
possiuel serà näo веда. Vale.
_NNNIONNNNNNQNNNNNhunnyNwwpn¢luuwnunwnnpnq

GARE'EQLQ ЕЕЕШЩЕЕФ.

.Parfum duas nàos de Goa, as Чине: s`c perdem


па .ll/m de Sam Lourenço. .f

*Q*

l` MPERANDO
MagesladenodelEstado da Indiavnosso
Rey Phelippe а Catholica»
Senhor '`
.Segundo deste nome: e sendo Vice Rey `
nella Dom Martini Afonso de Castro. Partirâo de
Goa pera Portugal, hùa sesta foira trinta do mes
de Dezembro em o anno de mil seiscentos e cinco д"; ‘
duas nàos; A Ca itayna nossa Señora de Betam
chor Capítà'o Mòr ras Telles de Menezes., e a nào
Sam Iacinto Capitào Pero da Sylua de Menezes ,
dos quaes o ViceRey se veyo despedir a bordo
­dellas , mandando dar a cada hum , o Regimem
to , e ordern conforme à que _sua Magestade lhe
tinha dado , e aos Pillotos , e Oliiciaes das nàos
aprestar todas as cousas neoessarias , como era
' fazer aparelhos lestes, cortar as amarras, desfral
'dar velas 5 largando primeiro Sam Iacinto a сшаз
deira ‚ сот tanta alegria, e aluoroço, quanta de“~
pois com tristeza, e pezar soube colhcla. Doutra
parte a Capitayna fazia o mesmo , inda que com
mais vagar. Auendo a bordo muytas ,embarca
фея de amigos , e parentes', que de nòs se vi
...10...
nhâo despedir; cuja saudade acrecentaua о tocar
da frauta, e charamella, a que doutra arte
respondiäo as do Capitäo Mor do Malauar om
Nuno Aluares Pereira, meneando о brando vento
nas Gales ‚ е Nauios, 03 gallardos pendöes, е es
tandartes, Ycuja vista tanto acrecentaua a magoa
em todos7 quanto a despedida em tam largo apar
tamento , era suliìciente pera 0 causar: e assi а
Уоизаз de sentidas lagrimas , e amorosos abracós,
que amigos .‚ е parentes nos dauâo , dando a а
viagem nos partimos hůa lnenhaä, tâo cedo do
dia, quam tarde do tempo. Parece que assi como
se foy perdendo a diligencia com que as auiauäo, ‘
е mandauäo ‚ assi se veo adiautando a facilidade
cum que agora se perdem ‚ е acabâo. g'
Ао primeiro dia de Ашю-Вош- (ее este nome
саЬе àquelle que em perdicöes, traballios, е des
uenturas quasi todo se passou) nos entraräo os
ventosfgeraes em popa , com os quaes caminha
mos atè 03 treze de Ianeiro', e neste dia cahio
ао mar às dez horas da шеи-Над, hum menino d6
dez armos filho do Sotapilloto indo a nào muy deS
pedida, donde nasceo em todos lam grande der»
confiance da vida, quanto foy о cuidado de Deo:
nossoSeniior ein о -liurar da morte; о que todos
atrebuimos a inilagre` grandissimo, porque ves
tido, e calçado , nadou mais de duas horas com
hů'as contas que leuaua ao pescoço: foy pola bar
quinha tomado, e na nào com grandissimo yaluob
roço de todos recebido ‚ como se de лоно nasce
1'31 8 сот razäo ,r que .como 0 mar »seja lili tras»
lado da morte , podemos dizer de nouo resurgir
quem nelle sabe n50 morren O-Capitâo Môr pas
sados aquelles primaires diam-(em -que os-homens
descansarào dosjrabalhos lda einbaiïcaqâo) orde:
-_.|]_.
nou Capitães de vigia, pera que de noite a quar
tos , os tiuessem , como cousa no mar muy ordi
naria. O primeiro foy Dom Pedro Souto Mayor
com seus soldados nomeados: О segundo Fran
cisco Correa da Costa: O terceiro Martim da'
Cunha Deça: ‚О quarto Diogo Florim', repare
tindo por elles toda. а gente necessaria pera este
ministeria_ .
- Vinha. a nào tambem prouida de todas as
Cousas, assi pera a alma, como pera as mais, que
com verdade se pode aflirmal'-, auer muytos an
nos , da India não partir outra semelhante , que
leuasse noue Reli 'i0sos, hum da Companhia de
I Esvs, que era o šadre Preposito Francisco Viey
ra, e osmais de Sam Francisco, sendo hum del‹
,les o Pad re Frey Miguel de Sam Boauentura Cus
todio , e, Commissaer Gèral que acabara ser de
toda а India', e o Padre Frey Manoel de Monte
Oliuete , todos tres Mestres em Sancta Theolov'
gia, Frey Hieronymo de Sam Pedro Prègador, e
eu , -e os mais. Vinha mais o Inquisidor Antonio
de Barros., que na India doze annos o fora , de
cujo procedimento, e authoridade, se teue mu) ta
satisfação, e .podera ser .bom encarecimento desta
perdição , logo em este principio. contar а con
uersà'o da vida que) fez , depois de escapar com
ella, se o conta-r, t'aes particularidades., não
fora cousa alhea de meu intento. Vinhão tam
bem шипов fidalgos e pessoas nobres ‚ de muy
honrado termo, e modestia, sem que ouuesse
escandalo, ou difl'erença мёда, nem inda na gente
eommüa, e do conuès: sendo os officiaes da nào
tambem criados, .e entëdidos que o menos em
que о parecião, era nas cousas de sua obrigação,
que certo lhe podia ter enuejahüa Republica muy
_|cg_
concertada. Os Religiosos tomarão à sua conta.
cantarem todos os dias as Ladaynhas, prègar aos
Domingos , e dias Sanctos ‚ auendo nelles .‚ е ao
Sabbado sempre Missa”, aceytando hum delles ,
ser enfermeyro de toda a'Nùo, obrigandose os
nobres , e tidalgos dar o gasto pera os enfermos
cada hum seu dia; olficio que com tam grande
amor , e charidade exercitauão ‚ quanto о louuor
que se lhes pode dar, lica sendo curto à medida.
de seu merecimento. Outro ensinando no conuês,
todas as tardes a negros ., e brancos a Doutrina
Chrislaà' , o que com grande edificação se fazia.
E jà pode ser tiuesse esta gente milhor criação ,é
e exercicio na nào , do que tiuerâ'o em terra em
casa de seus Senhores, (l) que em todo lugar
busca Deos mayo pera saluar os homës ‚ quando
da nossa parte ha disposição pera recebelo. Ale- ›
gres hiamos (se em quem nauega о temeroso mar
pode caber alegria) quando aos dezasete do mes
de Ianeiro da gauea a grandes brados, come
çou a gritar hum Marinheiro , terra., terra, esta
era a do deserto , а. qual a todos logo se foy des
cobrindo , em altura de sete graos , e dous ter
ços da banda do Norte. E aos vinte dous do
mesmo passamos a linha; e aos vinte oyto cahio
ao mar Manoel da Sylua., que sem a nào espe
rar por elle se meteo nella saluandose a nado.
Aos quatro de Feuereyro tiuemos vista da Ilha
dovAroo que esta dez legoas ao mar da terra fir
me, em dez graos e meo, a qual cuydo que vem
apontada em poucas cartas de marear. Pelo que
os Pilotos vigiem sobre ella por ser terra baixa,
e him coroa de area muy pequena, aqual julga
(I) mi. as. V Ч”?
_
­­­'l3­­­­
räo todos ser о Cabo delgado no'q se ëganm
räo. Este erro ‚ е 1103303 peccados ‚ forâo 0 prin
4cipio de toda nossla perdiçâo ;` acrecëtâdose a
ella, auer jà alguns dias que chouia. grossainen
te, sem em todosvse poder tomar, com 0 А311°01ад
bio aaltura do Sol; e assi caminhamos tè os noue
do mes, em que nos achamos em doze- graos, da
bandado Sul, vendo esta tarde ambas as nàos ,
ue sempre juntas atêqui vielnos, as Illias do
omaro , das quaes Íizerâo terra lirme ‚ е costa
de Mocambique: e posto que näo -faltaräo, alguna
homens ‚ que as conllecerà'o, como foy о Contra
niestre Francisco da Sylueira, e Francisco Lob. ~
to, ambos na> arte do mar muy expertos, e ре
ritos , е outros', com Vtudo nâo valeo seu dito,
porque doutra parte lho contrariou , quem sô
creo nasceo pera ter' contrarios; e como hum
erro seja inuite doutros, socedeo que ao outro día,
fomos sempre caminhando'à vista destas Ilhas
das quaes estauamos afastados seis legoas, sem
nunca as conhecermos. O segundo erro foy que
cuydamos sempre as agoas, correrem pera aterra,
da Vqual nos afastauamos , quanto podíamos, sem
do elo contrario que tirauäo »pera 0 шаг, е Illia
de ïam Lourenço sem cahirmos neste en ano.
A >nào Sam Iacinto conheceo as Il as, e
assi se foy cozendo com ellas , quanto pode , de
sorte7 que sem perigo as passou; e sabendo а '
gente della i] nos hiamos perder, ja mais nos
quiseräo dar sin'al ‚ ou auiso .‚ сот algüa peça de
artelharia dando por escusa sem empacho, que
leuauäo o conuès`muy empachado. Verdade веда
que amaynaräo as velas de gauea ambas, e fer»
raräo a ceugadeira; mas `ludo isto näo baston ,
регионе ao outro dia , que forâo doze de Feuer'
...14...
rei-ro , tres ‘h'oras andadas da Ynoite deixassemos
de ir encalhar na Ilha de Sam Lourenço, indo
com vento em popa largas todas as velas. Тao соп
fiados hiamos todos no gouerno da náo, quanto
descuydados dos reuezes da fortuna ‚ passando a
попе èö varias historias , e contos do passanten»
po; quando hum dos que vigiauäo na proa , соа
, meçou a gritar ‚ olà que vulquam he aquelle nerf. »
gro que aparece? О Contramestre а queml o co-,
raçâo nam aquietaua , que sempre nos casos
aduersos elle he o primeiro correo ., mandou logo
а mural' a ceuadeyra., e traquete. А tempo que
o Пете tinha ja tocado а primeira. vez. О Piloto
a grâdes brados disse: Сасса filhos pela banda
de bòbordo : que näo foy pequena aduertëeia
naquelle tempo , pois об ella virou a nào а proa.
ao mar , q ñcando em contrario ‚ impossiuel fora
sahir ella dalli nunca. Porem na volta que deu ,
foy em tain pouco fundo que o näo teue pera па
dar; saltou forja о lerne ‚ ficando sempre com а
рота aparecendo em cima dagoa, que foygran
dissima merce de Deos.fO mar que andaua grose
so, foy arrolando а nào pera а terra de tal sorte',
que quando o Mestre boton prumo, achou que
estimamos atollados em hù' lamarào, em tres bra~
ças de fundo menos dous рантов. -Dous dias de
pois da perdiçäo, soubemos estar em altura de
quinze graos , e dous terços ‚ junto aA hü porto ,_
que na Carla de Merear se diz (ЕЩЁ; е os da.
terra lhe chamäo enseada de Equileno ‚ па qual
està hum rio de boa largura, а quem nòs cha~
` mamos do resgate ‚ е no meyo delle hun Ilheta’
а que chamâlo Boèny , e nella hum Rey de dous`
mil v'assallos, todos Mouros, que por viuerem­
mais seguros ‚ е quietos da gente da Шла q saöA
seus inimigos , se acolheräo à uelle como cou
то, ou Castello, distante de oa 900. legoas.
Desenganados todos de estarmos encalhados7 в
ее velas desfmldandose em väo, se comeqou a.
romper o Ceo сот gritos , е а ferir os ares com
_alaridos , quaes pode julgar facilmente ‚ quem-ja.
se vio em semelhantes perigos. Que suspiros, vo~
zes, e lagrimas aqui seriam? I-.luns maldeziâo ao
primeiro que tentou nauegar о brauo mar; ои
tros com hüa mal formada voz, pediam confissäo,
е а Deos perdäo-7 е outros а quem o frio suòr
hia. cobrindo', nem animo7 nem forças tinhäo
pera pedilo. 0 Capitâo que neste passo onâo per
deo , mandou cortar 0 masto grande ‚ о que con;
muyta diligencia se fez ‚ е tanto que a enxarcea
foy ~desfeyta. de hüa banda, logo elle cahio da
outrai-7 a cuja pancada tam grande foy а grita
que o 4mundo nos pareceo se acabaua, e consu
mia. A noite esteue sempre resplandecente, e
clara ‚ näo com os ­rayos da Lû'a, mas com os
infernaes ‚ е medonhos relampagos em que ella
osempre
fio daardeo , engrossando
chunat,4 por outra,
quanto pella hüa parte
rriostanto
ba
nhauäo as'lagrimas mais , е mais sem descansa
rem 5 е assi perdidos, е afflictos lançamos a primei
га anchora, cö а mais triste çalamea que creo ja
mais por todo о espaçoso Occeano se ouuiria: e
пёс sey certo se cahio nelle ‚ ou em nossos cora
çöes que tam pesados , едёгаиабозюэ sentimos
naquella hora. A amarre em breúe tempo se шеи,
e cortou , porque о masto grande que ficou ao
longo della, а desfez em vmil pedaços. A pos esta
lançamos outra sobre que estiuemos atè pela me
nhaa; gastando a noite em baptizar escrauos,
que inda näo erâo Christäos ‚ е em confessar os
_1G__
Sacerdotes toda a gente da nào, segundo que
cada hum milhor podia: esperando cada hora
pela derradeyra da vida, e querendo hum conso
lar ao outro , no meyo da consolação ambos cho
rauão. Porem о que mais era pera sentir, (se
naquella hora ouuera ter sentido) ver hum pay
.abraçado com duas tenras crianças hum menino
de cinco annos, e hùa menina de quatro, cadahü
delles debayxo de seu braço, chorando todos tres
tam rijamente que não auia pessoa, que nelles
posesse os olhos, que se lhes não arrazessem dagoa.
As lagrimas do pay banhauà'o os filhos . е o cho
ro, e magoa delles lhas dobrauito. Mas como 0_
remedio principal em tanta tribulação, estaua
so nas mãos de Deos, e no trabalho das nos
sas, ordenouse despejar a nào, não vperdoando
а peças de ouro , e prata: antes cada hum bus
caua as suas pera serem as primeiras, com tanta
vontade como quando as embarcarao; nem era
pera estranhar que em fim cõtra morte , e amor ,
tudo perde sua valia. Vendo Dom Ioao de Mon
royo fidalgo passageyro, as velas rotas; o mas
to cortado ‚ o leme fora , as amarras quebradas ,
as anchoras perdidas , e a. esperança da vida sô
posta na de Deos , que a sostinha; e a he de
todos y se foy a popa da nào , donde a altas v0
zes disse: alegria , alegria irmãos meus , e que
1rendo mais dizer sentimos que suluçaua; mas
esforçandose com a vgz tornou dizendo. Agora
virão os Padres nesta nào aVirgem nossa Senho
ra da Concepção, e como que desejaua ir auante
com a pratica , conhecemos que a falla , se
lhe pegara na garganta. Porem no tempo, que
a magoa lhe atou a lingoa, nesse mesmo, o con
tentamento espiritual nosabrio a nôs os olhos,
pera а feitos fontes., sayssern delles viuas lagri
mas, recrescendo geralmente cõ ellas, tanto ani
mo, .einesforço em todos; que_ya não auia quem
temesse a morte. Desta maneira passamos todos
aquella noite que tam triste 0 foy pera‘nbs , tè
que vindo o dia tiuemos vista da terra , (пицца!
estariamos apartados pouco mais de moya' legoa;
sendo tanto o choro em todos, que nos não dana.
lugar pera hauel'lnos. Tanto q foy conhecida, ser
a Ilha'ildeISam Lourenço., e não a de Ioâ'o da
Nona,
nauào, nem 0 bayxo
4se deu ordem da
aosIndia que alguns
Capitães imagi
daA vigia pera
que elles com toda aimais gente, repartidos de
noyte ‚Чае de'dia despejassem a nào у'е aos Reli
giosos que tiuessem а cargo, vigiar o fogo como
cousa no mar de mais importancia 0 q cõ gran
de tento se fazia .‚ рог ser o mayor perigo que
nelle Ipode auer. Por outra parte 0 Condestable
com seus bolnbardeyros, o Mestre cos marinhey
ros, oGual-diâo com os grumetes se ocupauão to
dos, ora em huns., ora noutros ollicios: gastando
neste comino trabalho catorze dias, e noytes,
alijando sempre sem descansar; e inda que na.
Quaresma despensarâo os Confessores no comer
da carne ‚ porque tão cansados andauão todos,
que algù'as vezes socedia, o fidalgo com o negro
tirarem ambos pelo fardo ‚ e faltandolhe as for
ças cahirem juntamente. О mesmo fazião tam
bem osyFrades., hüs cortando com machados,
outros acarretando fato: »e não ha que duuidar
senão (“j se a este grande expectaculo fora pre
sente о Propheta (I) Hieremias, com типа ra
zão dissera. Lembrayuos Senhor o que nos асоц—

(l) Hier. c. à.
-wlß-f
tcceo ‚ consideray Padre Eterno estefnosso de
semparo, os seruos mà'dando sobre nos, e os за?
eerdotcs gemendo. Mas tornädo aenào, El ba
tendo estaria continuamente; mandou о Capitâo
Môr ao Condestable decesse ao poräo, e visse se
por ventura fazia algůa agee., que segundons
grandes pancadas que dana’7 cada horaresperag
uamos -abrirse pelo meyo: Acompanliey 0 Соп-`
destable ‚ е Martini da Cunha Deea , que neste
trancelse mostrou sempre caualleyro esforçado, Y
e mancebo orgulloso: e vimos que pela Miseri
cordia de Dees , nem abrio ‚ nem fez .nunca hü
palmo dagoa.. Esta noua).demos ao Capitäo, e
companheyros , e dando gracas а nosso Senhor ‚
fomos por diante alijando, àfmòr pressa ,‚ е cuy
dado,` earezäo tinhamos, poisnelle estatua tanto `
nessoy remedioîcerto, quanto no descuydo a ruy-Y
па, e. perdiçâo. Н „1 t ».„t-.W- „из. ‚лап
~ т .‚ „522160 ‚шЬ‘ц-Ч ' - Т ¿nea тез
„д . . f5" ‚; ь f ‘, “L ' „up ,_l . ‚ад ‘ f. ‘.",1

L11-.m z;l «rt-.Q '.11 И ‘ ­\.`­, _* ‚-›


I; и": „ i ,’\\:_` \ «Ц ` J .

_, . -2., р 31. I ‚
‘ if l Y" ‘ì ‘_ .A l. :i

‚ - о; ‚ ‚ д :r i. ì i. .
4 4; п ~ 1 я ` J
‘2 I " х . ‚ г‘ -13
..„- :
\ \ ' вниз;

‚ \ ß ‘ 7. `1
­ е .. 1”.:
л ‚ i я ‚я

Мм, n». . ...n- .»«-,~­ . . ‚ц _. . ._ . .. ._ ..-..


_.19

«v1/11N nl," nizw" „Arer и NNIINNNNNNNNNNIIN мина “или”

идущим тешите.
-›
Aparelhase o Capíláo pera terra, „до соп
certar os barcos; chega hum Embay
mador à гада.

. . *a* ` .1

.oAßADos os catorze dias do alijamëto, se


leuantou a nào com hum cangasso muy
‹- .l = ° grande. Bë. como aquello , que da proli
Xaye ¿orga enfermidadè que tene, porñando com
Suas forças, que sendo poucas, е fracas se quer
nellas ter, е leuamtarf7 е enganado em seu pares
сег, torna logo com mayor desmayo ., е tristeza.
а recahír. Tal à nào acontesceo, que depois de
estar lidando, naquelles dias se leuantou: mas
como estaua fraca das {ох-(газ que näo tinha (que«
ro dizer) das amarras, e anchoras que trazia, que
eräo cinco , das queues nâo auia mais de hùa, е,
евза era .a somenos ‚ enganada em Suas Тощая,
tornou а Cahir ao catorzeno sobre hüa cabeça de
area em que deu,> e esteue deytada de talmodo,
que se podera passear pelo costado com tanta. cô
'ñança estando assi tor-tay. como dentro no con
uès se estíuera direita. О Capitäo vendo quanto
а ventura se Ню. mostraua contraria , e que os
males quando vem com diñculdade se mudâo , е
os- bens pelo contrario: mandou> Газет prestes to
2 n
­­­ во -A
das as armas oñ'ensiuas, е deffensiuas, nâo como
homem que temesse а morte, mas como aquelle
que а todos desejaua a vida. Ver aqui а varie*-ì
dade nos conselhos, о falar manso a orelha, о
aperceber de armas, quem ajuntaua о pequeno
fau'delt,A ` “Каштана os olho's aquillo em que de-y
termińaâksaluarse ‚ quem se aconselhaua sem
conselho, näo
pudi'auag quemseera de hüa opiniâo7
'determi-nâdo e logo sendo
lem"`­algůa, arre
tudo hůa cöfusâo fundada na saluaçâo de hüa
vida que parescia andar mais morta que viuan.A
О botapilloto Мате} Rodrigues, ue andaua
enfermo, те chamou aparte, dizen(lo.(i’adre meu,
а nào da India como se encosta, nâo se sabe mais
virar, por (это auise ао Capitäo Mor, ponha cobro
nos bateis, pera que assi nos possamos todos ватаг.
Desta mancira se passou aquella noyîä, цветет nié
parescer hüa Imagemdo Шуи),- creo sempre me“
lembrarà, cilà pela madrugada: a nào com a -en
chente daunarè, ,se foy pouco , с pouco lena-n-A
tando. Онеги nuerâ que `sem o ver o crea? Mas
testenlurrha me 1re Ввоз, que em tudo digo vel"
dade, e testemunhas saöl tambem della quätosl па
нао himnos ‚ ’pois por sua misericordia ‚ е inter
cessän da Serenissima Raynha dos Anjos7 por
quem todos cbalnamos, nenhum de nôs faleceo em
todos estes trabakiios. Gmças Ню dèmos, por tam
presto 'Imsïleiúrar-
estariamos de ,tantos
­<í>ß`erecidos ‚ а que
‚е quasi pouco- antes
descontiados de
nos устают liures delies. Viuda amenhaä os Re
ligiosos сё toda а mais gente fizemos voto de _com
procìssâo solemne irmos а sua sanctacasa, na pri~
meym terra de Christâos а que fosso seruida leu-a1’
nosèv juntamente prometemos darlhe hûa boa es
тою, е o_preço de hùa pequena anchora, ede hü
delgado virador, seo guardase por ya nä auër outro.
О Capitâo mandou logo, que em nome da Vir
gem МАША se desse hüa espia, pera com ella sahir
mos fera da coroa de area , porque vinde outra,
шаге, nâo tornassemos a cahir nella. Em quanl
to os homens do mar nisto se oecupauäo. Pedio
o Padre Custodio a todos os passageyros passas
semos a popa, e nella de joelhos, diante de hum
deuoto Retabolo..daSenhora, com lagrimas, e де—
midos de deuaçäo entoamos as Suas Ladaynhas:
e vindo naquella palaura que diz, (витым
а/Лбсгогит ora?pro nobis) О que-repetimos tres
vezes, a nao que começaa hir andando, ’tè-nos
hirmos роет em fundo de дую bragas, sem 1eme»,
ou masto grande, sem forces,” e sem fazëda, _mas
com tudo muy ledos , е contentes. AqniÄeSt-iue»
mos dezaseys dias preparandonos do necessario,l
nos ~cpiaes o Mestre fby а terra buscar р masto
grâde , .o qual trouxe desfeyto em pedaços. De
puis forâo desenterrar о 1eme do atoleiro em que
ticou quando Salton fora , desfazendose pera isto
toda a enxar-cea do traquete, pera а forca do ca
brestante, com engenho marauilhoso machinado
pelo Cötra-mestre
de hüa , viesse
grande legoa. a пав
Foräo comoasveo
tantas de mais
l'narauilhŕls­
que o pay de misericordias nos fez , que quasiv
toda a viagem foy milagrosa. Mas de todas el­'
las а meu ver, esta do trazer do lerne foy täd
notauel , ‘ ue cuydo pode ter о primeyro lugar ,
merce de eos pera nos tä grande , quanto de
nòs pera elle mal merecida. Ao som das chara~'
melas com festa, e alegria о yponemos em seu
lugar, tendo nos ja porsegnros, (se pœsiuel he
podelo estar em esta vida.) Logo mandou o Са—
pitäo fosse o batel aterra, pera tomarem lingoa
della, pera isto mandaräo hum negro :natural da
Ilha com barretes vci'lnelhos, е saraças da India,
е alguns pratos de estanho, cousas a que nos pa
receo .os naturaes della scriäo inclinados. Alegra
räose ern terra os Mouros muyto об as alfayas ‚
mas cö tudo näo ouue. alguna-„que quisesse vir a
nao. Contou o negro quando veo, que fora bem ге
сеЫдо, е festejado, е que no que tocaua as armas,
(q foy o que mais se lhe enconicndou notasse) nam
vira algùa де fogo. Ao outro dia pareceo bem man~
dar
prioconcertar
daL nào­ os bateisgque
(cousa em quealern
îha de nzîo descuydo,
tanto serë о рю

quanto. he importante terse nisto bom cuidado)


е nâo jscy> om verdade, se ponha a culpa aos of
iiciaes del Rey ., ou aos da nao, ou à vareza de
todos, „pois por enchereln de fato., o lugar que el
le роде occupar, querem antes auenturar suas vi
das, е almas, que a fazenda; sey porem que aquel
le que niSLO mais Se qui-_Ser desonlpar, nunca carece
ra- Adei ,culpa 5. pois ainda estes dous que leuauaxnos,
eräo velhos, fracos, pequenos,` е. esuaydos. Em
barcaräo nelles trinta ‚ е quatro homens , е еи
com elles, com outras tantas espingardas, e ре
trechos. pera 0s concertarëgfmas traes cstauao7
que näol baston todo о dia sô` pera os calafetarë;
Entre tanto que todos,t1'abalhauäo, eu vigiaua
а terra, e entrando pelo mato dëlro, descobri
hüa grande идею де agoa doce com que nos ale
gramos.
vi Ещ dozeе horas
pessoatalgůa, qruehnella
metendoine estiue,achey
no sertäo, näo
tres cazinhas,l ou palhotas pequenas em E] en
trey. NellaS näoâvimaìs que hůas penas de galinha,
que por,serë muy _pintadas pareciäo brauias „_ 13
до matto. El'äo estas casas; ou choças ‚ pouco
mayores que sepulturas -feitas de follias :1€de
ma. `A terra estauaimuyiyiçosai, f'reueètìda`dè
hum alegre aruoredo: os matos cheos de 'som'
brias'ar-uores', de variasg'e gostosas ‘fruytasyEnà
tre as quaes vi hůalèhamada Iamgomas, qq@
muyto se parece-comsoruas, assi nafgrädezai,
como” na côr,4 excepto que no sabor me рагесео’а 101
' das"V as outras llenar muyta ventagem . @encantados
o'sfbateis о milhol' que» pode ser; partimos pera о
matto earregar da fruyta, e afg'oa; e com ella;
в ее bateisdambos'enramados», chegamos а “11210;
сигает ‘com 'aluoljoço rnos iesperauam. Sauda'molá
primeiro (corriìï ‘he’ сонате 4fazereni: no mar) ad
que da'nào responderâo com tanta-alegria, como
Se- entarn chegassemos da India. Os Ментов 'da
terra, que nos dias do alijam'ento andarâo ' la.
praya furtandoo fato, vendonos ya fora; de .am
temeìioso 'perigo-vierâo a nao em duas embarca;
фен стает refresco de (Забрав ‚ Galinhas ,'Peyà
xe;<`«eiF-igos¢du India. Com elles v_eo hum Mom
Torchaìùado'Faque Volay que sabia {Маг a possa
‘lingoa Poriugliezag'o qual forajcriado-em Мс»
çambique, e peccado's seus o leuàräo aquella.
газет ‚Рсо‘пю а, nosÄ {arnhem-'os nossos. ‘Vinhäó
todos vestidos com hun's 'panos éomo mandin's'i,
feytos de ray-zes de erf-las, com tintas de muy
varias coreay listrados. ‘O cabello reìoŕcido7 al»
gum tanto grande, .el pardo,­ 'e os 'vestidos ёоЬгаь
çadosao modo de M'elindearfAlegŕes, е contentes
cö вещевые ’feyîas авеп modo, rios зашито todosl
"juntos", e nôs com outra'igual; os recebemos abor
do'.`Mandou logo‘o‘Gapitäo'pe1‘a este recebimenL
to apparatar a popa dai нао не ticas меткие de
:Diàz , evpera si hüa cadeyi'ag'fna qual seq'nssen
tòu vest-ido à cortesaä iniliatiîèas bom seu bastäo,
-a quemosüdalgosf, e 'Religiosos теще sua со?—
tezia. Assentados todos chegou о Embayxador
Faque Velay, e depois de correr об а vista quasi
а nao toda, propos sua embayxada desta maneira.
Senhor Capitão el Rey Sultão Quianzy da
Ilha Boeny, que viue daqui tres legoas, te man
da visitar da sua parte, e u toda а mais сбрив
nhia: а quem inuia este pobre saguate, ou pre*
sente, inda que rico no amor, e vontade , com
que a todos o offerece; e que então conhecerá. .~,
estar ella nos desejos tam conforme, quando com
tanta confianca o ocupares , como а elle fica es
perança de te seruir. De ti não quer mais ,_ que
hüa carta., pela qual ,vse outros Portugueses a1
gum hora aqui tornarem , por ella conheçà'o não
ser lingida ,esta vontade. Grandissimo Гну, 0 сб
tentamêto q tiuemos . por- acharmos em partes
tão remotas , quê soubesse falar а lingoa Portu
guesa. Qual outro Monçuyde, em têpo de Vas
co da Gama, em Caleeut, tal F aque Volay aqui
nos pareceo. E preuenidos na reposta datreyção,
que no anno de 4580. os Cafres da Ilha Mazela
gem armaräo (bê perto desta paragö) а Antonio
Godinho, e aos mais Portugueses (“1 com elle vi
Ilhão, querendoos matar; lhe agardecemos com
dadiuas , (que saõ os melhores mcyos de _ а—
пЬаг vontades) as suas , das quaes se pagou Pa
que tunto , que mandando tornar pera terra
seus cõpanheyros, elle sô não quis tornar mais a
ella; mas ficando em nossa companhia , veo па
nao ate Mõbaça, onde o deyxamos muy conten
te , que em fim tam grande gosto he , acharse
hù' saluo em sua patria, como tristeza verse des
terrado della. Tanto que o leme foy posto em-seu
lugar., (no modo q ja fica dito) e о masto inda
que em pedaços recolhido; a enxarcea do traque
_as ­­­Y
te concertada g .a .nao posta .em alto fundóg o pa»
pañgo hiçado , 03 bateis calafetados, ».-F'aque'Voa
lay agasalh'ádo, seus companheyros despedidos‘,
e linalmëte todas as cousas poslas em ala , е а
рбю двзрагШ'тоз; se assentou ij сё“ а primeira
conjunçäo de bö vento, colhessemos anchoraj
q ya entào nâo era outra , que hùa peca de'arte
lharia , encayxada em hüs pacs Va modo de roze
taya quem 03 mareätes Achamäo China',I da qual
auia dias nos semi-amos , por näo termes outra.
Com esta ‘determinaçäoestáuemos mais dous dias
r nelles ventar tëpo contrario , е ao terceiro
forâo onze >de Marco , ou fosse que enfadaäa a
perseguiçâo de nos melestar> com tantas ansias
dalma, (ou por intercessâo da Virgem Senhora
новее ‚ por quë sempre chamamos ‚ е he о ij na'
verdadezse deue crer) começou ante manhä ares
pirar hum brando terrenho , об o qual Älargandò
velas, entre alegres ‚ е descontentes , nos parti
mos. Alegres por nos vel'mos daquelles perigos
liures, e descontentes por nos ñcar, em poder
de Negros Cafres Mouros, о remedio de tan
tos homës, e о empare de tantos pobres como
ali (icou. Е cö tudo 06 а vista na terra que he esta
nossa tam fraca, que sendo criada para oCeo, näo
ha apartarse della, nos fomos della alongando.
El >Rey de Boenyß toda aquella _noite'que parti
mos , fez' fogo ernten-a, .ou-fosse` por. duydarlios
fariamos na volta della , .ou por 0 terem porous;
tume, bastaï que sempre durou'o que nòs do lon
ge muy bem viamos. Mas tanto que aIlha se es~
cödeo,l tomamos' nosso caminho pera as do Co@
maro, em que posemos oyto dias», tendoo anda
do em dous, quando nos vinhamosperdetr, que isto
tem males ‚ e trabalhos , serê tam-»aoceleradoc
n
...gg
em chegar, como »vagarosos emv'se partir.- Porë _
em quäto a nao vay de vagar , sulcando as on
das do largo 0ссеапо,„ео. tëpo nos dà lugar зе—
rà bô dizer da Ilha S. Lourëço , o @I Fa
que AVolay Ша cötando, ajudädonos dos'Authures,
ü-melhor della sentirâo. „и » «ш д .› -
Ser esta hüa das mais notaueis do mundo ,
se tem por cousa certissima; seu sitio 4he nos ter-i
minos 'de Affrica , hüa das quatro partesdb шиш
do ., distando da гена-Ныне .‚‚ que-he на сот da
A-Ethyopia menos de nouenta legoas." lGomeça em
altura de doze graos , е acaba em: vinteîìseys е
maya; tem; em -cireuyto mil-legoasil--E .(1) Tho~1
masfdîorcacho lhe dà maistrezentas ctr-inta», 'de
largg'cgl quasi 1cento `e cincoenta, ieridecomprido
parto rde trezentas : -fe assi das tresmayores que
atègora se tem ,descubertas,­xque saö Затаив
na Assia junto de Malaca у Inglaterra nas partes
do Norte na Europa', Sam Lourenço'he a mayor
de todas. Os Mouros Ню cham'äo Madagascar,'e
sendo no anno de 1508. descubert'a Vpor fora', de
Репьёв Soares», como diz (Q) Damiâo deGoes,
dalla pouce têpo , o foy pola de dentro por Ruy
PireyrarGoutinho , e'­ Tristâo daiCunha .a reco»
Dheceo. toda em roda, ­por mandado de Afonso
de Sam
do _Albu CIlßurenço.
пешие; еlhejposerâo
porque seeste
descobrio
nome , em día
Fl Люде
lem-_, He terra montuosa, mas alegre, fresca, е
chea vde muyt'o Jaruoredo .‚ ‚е largas ribeyras ­dagoa
doce, e ènäoÍ menos de muy caudelosos- rios.,À .e
ençeadas da salgada.. E se os naturaes {ох-йота
Шогез lauradones, näo ha' duuida senäo» que ella `
ЬХБ)‹гЁШ1-х1%л ip-dísvcn dasulimc. З; » д {ТЯНЬ f . i ou
*(Q) Dam„def(_10eaï,=p.~jß. cap.- 20. - i 3 ¿fz-ism mui'
_§27
fora a mais abundante‘duyniuerso.` На nellav вед
teReynps, e gente innumerauel; inda que’ (1)
Marco Paulo Veneto, diz näo ter ReyL algnm ,
mas (диезе gouernà'o por quatro Gouernado'res ‚
pj Д eu näp, sey como elle poderà prouer», pois а
embayxadaq nos veo era de Rey',..e пёс de Эо—
uesnmçyrm'fem _infinito gado de todwa serte gran
de ,f_fermoso., e Ьё крамадо, ЕКерЬйСщ, Са
mellgq-„rg outros ,animaes' de seruiço, e grandis»`
siińa Yagriçdalìewde развит, е aueS,~1am differem>
tesç'na'àespecìe, фото yguaespafermosura. Mas
porque {72),Mar'co Paulo nn sua _viagem que fez
devenezw'à ,China trata de hüa Íaue chamada
Rue ‚ que ¿e cria neetas partes, direy o4 que elle
сома, (porque se he verdadeypera mi hemara-f
uilhosa;Y Diz que tem apparencla'de Aguia cu»
jas azas cada hùa e111 comprido tem deze pas
sos , `os quaes elle näo Шиве saö Geometrißos.,
ou dos outros ‚ ey nellas -tanta Роща ‚ queleuanta
dp tenta ._nas vnhas hü Elephant@ tâo alto,` que
largädoo se faz em pedaços .‚ e"0 соте. О шез—
mo refere (3) Dun1__Martinho „de Bolèa em sua.
historia.; V(i por 1a] alenho. Eu avija pintada, mas
пёс) viua. На; fruytas , assi deces, como de es,
pinho he tào abundante que os matosestâo cheos
dellas. Aqui vi hüas ñgueyras, a que chamà'o
da India, ou -Pomu'm Paradys'i ‚ cujo {тупо af
ñrmâo muytos ser о ¿i foy vedado a-nossos pri-f.
meiros Padres: desta he (4,) S. Agos
tinho., (à) Moyses Berzepha BispofderSyx-ia:
(l) Marco Paul. '1. 3_.c. 39.
(2) Marco-Pani l. '3. с. 40. '
(3) Маг. de Bol. lí З. c.v 40. ' "‘ '
(4) Aug. super Gen. in glosa; c.` ‘s "‘ „
(а) Moyse's Вег. 1f p. сбтёс. de Par. с. 19. "
~­­98­~
(l) a historia Ecclesiastica Philigono Maburgense,
(Q)Nicepl10ro Calisto, (6) S. Ambrosio, e todos
os Rabinos'7 F. Antonio Soares Religioso de S. Ber
nardo ‚ trouxe de Hierusalem hum Vfigo destes, о
qual tem por marauilha o real Cöiiento de All
cobaça .‚ em hum cofre de reliquias no tesouro da
Sancristia, onde mo mostraräo. Este parecer
julgo por muy prouauel porque alè’ do fruyto
ser excelente ‚ bastâo duas follias desta aruore pe
ra cobrirem hůa pessoa da cabeça aos pes; e is
10 he o que diz o (4) Genesis ajuntarâo folhas de
ñgueyra, e cobriräose об ellas. Näo dâo no an
no mais que hum sò ramo delle , que pouco m ais,
ou menos terà hum cëto, pegados todos a hum
talo grosso em cujo remate nasce hüa frol гоха .‚
ue se quer parecer' сё pinha.; sendo os figos ma
uros , logo aligueyra se seca, e do pè della nas
ce outra sem a plantare. Os curiosos fl näo forâo
a partes, onde se ellas dem acharäo tresas quaes eu
vi em Lisboa na от de Manoel Quaresma, defron
te de S. Clara. Të mais a Ilha, arros, тШю;ъ
batatas ‚ inhames ., gengiure ‚ assucar ‚ mel , ce,
ra , algodâo ‚ е muyto ambar ‚ о qual näo nasce
da Balea como algùs cuydäo ‚ e0verefica(5) Mar»
co Paulo, mas em o mar de pouco fundo, que corre
do Cabo de Boa Eperança tè o Mar Roxo , eem
algùas (6) Ilhas: oqual custumäo os negros bus»
ear, ao lò'go das prayasf em tëpo de rigurosas
(1) Нам. Eccles. li. l. -с. 27.
(Ё) Niceph. Calist. 1. 1. c, 77.
(З) Magister historiarů super Gen.; c. Q3.
(4‘) Gen. c. 3. Consuerůpfoliu ñcus. Et Ludouicus
Pireyr. in sua Elegiad. Cáto, 4. Riina ‘ik .‚.„
(.5) Marco Pau. 1. 3. с. 39. „А if
(В) Vide Fr. Ioann. à. Sanctishl. 1. с. ‘38. v_ гл.s1»
tëpestades, em ,q as ondas , ~e tormëtas o ахи-ё—
cäo do fundo onde elle nasce a modo de turtu»
lhos; Вё sey г] (Х) Francisco Tha-mara, e (в)
Diodôro Syculo. dizë ,' пёс nasser mais «"1 ein
Basilea, a quë deramos credito, se a multa co
pia q delle temes da India , nos'näo desenganzvr
räo. Ha nella minas rde ferro , ecobre das quaes
os naturaes senño aproueytäo, q parece шва а
malicia humana nä chegou entre estajgëte a dee
sentranhar da terra o metal F] a tantos enter-ra
nella.,(3) Ioäo Bothero ernfsua .relaçäo vniuersal diz
ter tambem minasde prata. Na guerra peleyjäo
sem ordern , е а sua mais ordinaria he nunca a
tel-em. As armas custumadas saö arco, efrecha,
e paos tostados cö pontas de ossos de animaes.
Os que viuë pela costa, muitos saö marinhey»
в ros, as embarcaçöes em d nauegäo, saô ve
locissimas, mas pequenas, e assi nunca saem
da terra ao mar largo , mas ao longo della , por
hum parcel grandissimo que tem da banda de
dentro, todo semeado de coral fazem sua na
uega'çäo. Näo guardäo ley, ou secta algüa,
nem viuem _em Cidades mas pelos matos como
brutos 'saluagens ,‘ em choqas tä pequenas ‚ que
mais parecë sepulturas, que casas, e bem he
que gente que tal vida vine, em vida раз-вей.)
mortes, ois nä'o conhecë o verdadeyro Author
da vida. uytos ïjlierë dizer que pera a parte
do Sul, ou Меуо ia ., ha (4) gente branca corno
nos. О Conde Dom Francisco da Gama Almi
rante do mar Indico deu no anno de 16.00. a
(l) Francis. Tham. in sua Poli. Virg.
(Q) Diod. Sycul. 1. 6.
(З) Joan. Боте. 1 p. lib. 2.
(4) Vide circa hoc lEthyopiä Orient. l. l. c. 16.
_.30

Dom Hieronymo Coutlnho> hüa menina‘náturál


desta Ilha ‚ а1па como hüa Framenga.' Em Bom
baym seteflegoas (Ел-Сваи! me moslrarâo hù' me
nino em casa; de Ruyńe Sousa, chamado Bernal“l
dino» tìlho de pay ,` e тау negros , eelle iam bra n`l
eo ‚ que-era­ quasi cego de alluul'a.l Епеьъе Соп
uêto de S;.FRANCISCO de Lisboa vi este 'anno
de `16H. outro do mesmo Заев, -e feytio. Tradi
çäo he antigua que ­os Chin-as pouoaräolesta Ilha;
e que delles dura ainda algůa gente , como cons
ta das :Cartas que escreuerâo до Iapâo, os' Pay­v
dres da Companhia de IEsvs. ­ ч ­
Í'. l*."l¥~L."­:. ­ _);l'lïä `~` ‘ ` ’ " l ¿il?
'l
‘,
,'.4
-31
à

u . l _f д, _ ‚д
«NNNva Англии црщрццннаиптцмпинмммиупмммтли
` .
,i .Y ` . o . , ‘Д ' l ‘Í ' I _. ' z l

@nemesio mammie. ¿ì
« f и ,` . ‚ . I ,n

Temas grandejormenía, `coníase o proucyfo da


„_ Palmçypa, dasse noticia de algumas Плац};
‚гм-з r1* . з т v J’ ­ '
дн. ш: ;; ч и ' i'
rì'm . gf .­.’L­.‘.' l.“ u l:
‚ ¿j l" f. u", . .j l ‚ч AI ,-'ìïäfiï '\ ŕ .. .Li

if. vsPENsos nosA leuauaFaque Velay, (30.11138


‚ ` nou'as que dallhafnos daiIHMiäuâdoliii
. Religioso por'î nome FÃ'íMathi'aís ` idal(que
na India muytos annos fora `soldado,"ahqnein" os
K enganos do mù'do que allangosneste estado lenga-`
nâq, tinhäo ja desenganadoùcolneçou.'apóntandq
com fordedoümostrar a terra, a ‘foal aïodossg
foy logo descobrindo. Esta era a Ílha'do Coma;
ro ‚ de quem antes da perdiçäo д os que Гордо cauf
sa della , deziam ser terra firme, e'costa de'Moŕ
çambique; e em virmos a ella em oyto dias „ б
1iuemoslpor grande mercede Ceo ‚ pois sem ve?
las ‚ vento , tempo , ou gesto ‚ _que hero que em­
­ludo o poem ‚ andamos este caminho. _Ei/iste dos
Mestrcs , 'o pouco que­ montauamos no andar,
ordenarâo de hůa enlena hü mastareo 1 em lugar
do ‚`masto
`do` grande,
Vpor näo о Чиа1`1епаиатоз
anel- cabes perafelle.` _mal
Не aparelha
de notar
внедрён cartas de marear vse pinta bany a
que dizem Bisassas ‚ pelo qual nôs passamos sem
tocar', ou fosse por a nao vir boyante ., ou pelo
нёс auer , nos onâo sentirnps, nem vimos; Тата
Ьет se pintäo nesta paragern, sete, ou oyto
Ilhas", entre as quaes andamos cinco dias , sem
nunca vermos mais que quatrofif,~osgollieia<ea~A as
demarcarâo, e porque as acharîïo differentes,
porey aqui о сото elles as arrurnaräo. A primei
ra a vquem nos chamamos ~do Comaro , e os ne;
“gros >Angaziya ,‘ que-'bede' todas* a mais-alta pela
banda do Sul', `se corre Nordeste Sndueste. A
outra que ao Sul desta tica, a quë os da terra cha
mâo Maòto , se corre a Lessueste , e a Loesno
roeste. A terceyra, (фене Molale., se anda a
Leste , eaquarta do Sudueste. A_outra que cha
_mängnzuanm tica em о meyo destas. Entre el
v'ayÍhurn: canal de dez' legoas, todo'lii'npp.,
e de rn'uyîto“ fundov atê ‘poor o' Батарея е 1" `a,
"_seìn tocar nelle ;‘ ‘por’ elle' hiafm'os `carninlr(rido ,
_quando sobre nossas 'cabe'ças , se 'coineeou _a des
cubrir hůa pequena nuuein, _â qual ein Ъ: ¿ne fern-Í
o, se _forâio ajuntando outrasî'rnuj’as'ihlntîouse o
ol', о _día è'óbriose 'de lutojìe" у.‘ ‘4‘1111'Ъа(19‚
deu mostras de infelicesdàr'rigios , _porque'no'nies~
mo instante, gseralsfgarâoaa ,Jůuïeìns'g desfazen­
' dose em temerosos, '_ ­ he trouöes , e o
mar queyxoso deu _ rindo com aescuma ‚
as estrellas, e lnöëjïeìnendorque o traquete ее:
talasse (que oufgëuaruore nâo auia, em que а
ëöñança 'da vidäfëe ‘pudesse sustentar , mais que
nesta , е дер915'16е11а астме Сншзто) соше
çam'os' todosia'îîac'udir , „as сочнее, que о Mestre
'çö
nos capito?"
auiz'auaï, bra de hůaŕrnaneira,
‚(таи-0hora de em
outra
е шёрбёфатъйз Ilhas 0s
quatto ventos 'gèraes 'se conuerteräo, e сенат
га. „-
as eonheoermoa ¿Y foy causa de лошадей-фидер ‚д р
оон1юсе11а8маёога parece `que `proeuIîalvlgglömossa
тупа; e'toial' perda; porque ta grande фар
{трем-‚1 об Чдеюздуепъоз nos com batiäo., (ша
nem ‚ pera .ylhesiugipmosa ‘dauam lugarngCorrer, lon
voltearvpelo;canalgnam.Ael'a,rpossluel iperl ser _ee
treyto ¿1.mm'1'-ar«em terra era deífïodo acabar „sa
,hir< daquí .nam nos conuinha ‚‚ рог nos parecer que
diánte hum Ьаухо nosgresliallöüßWêŕèëtpflg.vL:Pog
losfneams langustiasfrov'enlçr ¿que ,coulon шведу;
mana, .dando com impetulernelgpeloimgäçnoë
leuou А ambas as velas ,--e паштета;газсеиадеуш,
.ludo feyto em. pedaços, dos quaes ИШЬ/(05 se ar
resllzauào pelo man outros leuamadosv nasL nin*­
_uens cstralando, {агат `cansa de _se form-arem tam~
ŕlandesalaridos ‚ ‹ como era. sobejaììta rasäo` pera
атеисты Contar as ansias que neste día detoglas
дырах-Сев nos cereanäo27 tenhol por impossiuel;
que-mefmâo deixou a реп}, ш liu-re 'oîentendis
mento, а possa escreuelg` a muyta. que padessef
mois: iums-.baste sò saberwquenesta l)g'da mi
serauel os„qne dao «em ',trabalhos „3 пеЦе$
sempre em pion. Passada a, (отразит qyjnto
diareomeçou ¿o уйдет 'nesso )flifßlorfà ‚ corn. ¿o qual
nos sahnnoshdasqllbasf, mdof-a barqulnha do
Mestre фашизме пеНачРгадюйзсш Lobalocom o
ршщоъ‘ва; шт) ь, sondando с o naar= do ¿anal temen-à
«_IoronnesseY (днищ Ьауход „por andar ioilnal: лицу
шчшею por _causa «Kn-closrglâdes eardumesyfçlc? . щ
хе, que,;er1»t1­e aquellasA Ilhas Ãse cria-_,¿ery-saigëuŕlja~
aUyerdade nos винтов delle segujndonpssowav
1ni'nho„¿Elll :quan to , oa Qlliçiaesl eel oocuparam en;
aparelhar a -nao.5f«e­1semelldŕl:fp\’ßlê$ 1 . 053611'ng
$051,'- е pêlssaàgeylfosf, noedloselnoea concertar al”,
iörffs ‚ватты: ; prestes {юсоцагш _neeeeaariagu ред
3
:_ за; ..._
"ra -à @élèbiiaçäedds'omeias Dimmu-',‘wdäisomas
ha Балхаш ique estariamos 1, ‘0s 'quads где. сап
taŕam деканат; моющими q'u'e
lhe пашдрдшё темница, -o 'mais Religioso
Сшита) ‘dd inundó 7adder ',1 ананас à quinta dief
Tä Hä" @cà Missa solemne дд‘сёш Serinäo -e Pro
'è'issäö, ehum
шьдаш Ladäynhasghnuvws cyrios‘acesos;"e
аттестаты aruoí'lufo­ debayxò
‘.He'whum rico ранима-„тиамине (‚рев noytes
passamos com щам; ё foraoaŕn, nas'q'uaesf'sè
iïèßh'fèsâaram To'st @los _Negros captiuos oel
¿anus займёте-‚газ imagens de verdadeyra; есть
iriçäo , quemas штанге шт; perdidos rinhäoßpaë
2am» perᑧèäfñlr-;»eïohorarl A's onze horas yaia-ses'
шт HfShhëta',"horas em què o Spinnen esteué
ткните peccadës _. (am itriste., {вне
@in ‘dé поз-шефа? ‘com- a visio da teria firi
nä'ìèflfiqúeù '-'ïhbdò"~ìle grosses“ núuen's s'e 'nos Ша
ЁЁЗЬФЬЁШНб-‘ёдчёпёо faqüòsf iste ‘as’ coroasldos mais
штатам; que'nella :mia: - ‹ и 1 = «АН
"ljnf ME (Манежи )ressa afazer*acaricluïiras:iesL
têsifopéŕa'aqiŕella arde' se podess'cmos ferrer Jo'
lörïltènlloègambique sahirmos nelle. "Mas como
ngosftos' Gestar'ŕi'da , ïlja maissejäo-perfeytos, ou
verdadeïïiosßf nem4 ide ~o serein lenhäo' 'mais quie
liüa (шашками; estando deze legoas'd'ellel,
намет qual'ro', ‘ou cinco, o vexrtokque-leuauai
íñòs* ëfn- pepa,I fse lnos modoli ein contrario poli;
proa., ïmerbefde¿'Deosinì_uy grande.; ‘indafquedé
‘entäoëmahenfeenäiida E зет-чаши- a nam
declaro ,ffdarey-anot-icia das [Нив ido Grimani, >que
ja' наган nos Íi'cam., змее-диеты”пищат;
a'lon'guënms. f Säo'os natiaraes ma côr 1,1 Идём; e
comercio ., como".='osr de" Sam' ,v Шей
que mais .pobres 1, más m'elhorcs наигрыш , фиг!
с
«_

querestejgeirn hü-as em'barcaçö'es, a'iq'çleellnnchar


¿Pangayos oostumàoiha terrailirmenquedela
les flea- тай; pentońomprar, e-venderfalgiias пеш
sasz;‘ nellas [чешешь mais palnbarl que лавовый»,
е Ра1шеу1‘аз аде llanta eeslimaqŕ que жмёт-(113112128
dâ'o coco-s 'tami grâde'sf, qnea-leuâo'rduas canallas
-dagoa.; e .porque estasîiaruoressaò de штаты
proueyto , izdarey ­aqui ydedoes'.sa‘geiri «утащит
по1‚1с1а‚‹1е11а5. (Iz) Frey-.loamide @amfGeminia
manoiseu `tratarlo «da гЗйштшйе Ernaniplosz,.I lia)
'lando das'éPalnreyras ',‘f-‘diz que entre? ellas 112111111—
с1юз; ne?:femeas-.gl eque as vvezels;-se,ernredalm rcofn
tain-marauillosoî nrtiticirßähue pareeem hùa'itéa
'Inuylbeln ordida, :e este-,he o seu mododeädon'f
eeb'e'rn (агу Aristoteles­ aflirma namfidar a Palma
seuffruy to „ ~Se,»e­arece da vista <10änacho,i'on pe.
lomeńosíesenam |:cômuniea, 'e participa 'dessen
nheyro.¿Da madeyraiqneïhe direjfitafabea'., forte,
e'eomprida, se fazem casas ,pe'àyntodzr'a sorte
dev embarençarn д »comi seus'mastos ,ige entenâsi,
das folhas a que cllamäo", i­olas­, Ее cobl'etn'..casasl
e naœ, seruindo em lugar delelhasz, ,fazësezivel
шт; e». eliapeos> de Ysoligframies,wie pequenos . щ
ЧцееЬашаопш India-sornbreyros ilíforram [шипа
qíuins que saò' -huns anderes que afg-ente ;do
@riente andafcomo- ein Portugal nas'cadeyrasi;
eine ,fnzvpnlpel rperaïesel'eum' , cousasqueîefu nam`
(лёге- ее: :com Eos' "òlbeql о, nam vim , не «ainda -Í'sfrfazq
lair ‚те tëcemfpaçnos ф -li'nh'ovç' festopar, algoklairf,I
inda queï nam muyto perifeyto, `daplfirilféyi'i1’'afasie
Моей-пут Га2ешщ1еп11ед'е do tiayro" (тетей
pegado .nella
3 .
,l l . i Ё) ' .`r " " `
_ ‚
...›г „Tr „Мг; l „ -‚ _ 1

-
заем afaärfäfffaìe¿î
Ansi. ln fracl.. de l lunus. А:
1) Ф ‚ ‚замы.
n.3(

с tomento pera calafetar asnaos ‚` equanto mais


esta nagoa., .tanto melhor а veda. vDa segunda
»casca {азот {одет/а sorte de louça ‚ e vasos muy
coriosos de beber ,» dos quaes seseruem os pobres,
e muy _born caruzîo per-a os ouriues. isDosŕ'rnyto
-varios' inantimentos , como saò' lanhas , cocos,
copra ‚ lagra ., azeyte ,ivmho ‚ agoa, vinagre ‚ as~
sacar., agoa ardente, maçans ‚ @outra Vfruyta.
VJAS virtudes quetem o1€ azeyte da Palmeym pera.
curar feridas 7,ftenlio'lzuorirnp(>s„`siv.1ßel‘ contadas-,com
--faoilidade. » Osf coriosos leäo,o .tratado fdas Drogas
da India, 'que compos (Ulßhristouäo da Costa
АКТЫ-0211105 ou os Coloquios dos Simples, que as
si intitulou.~(2) Gracia Dorta hum Liuto que »fez das
Drogas .da .Lndiaâ ou a Viagem doMalauar до (3)
АноеЫвро де; Goa 7" nos quaes acharain estas сои
sas coniîxrelaçam mais lal'ga7lne copiosa. Е p01'
que os Negros desta eostal nam vsâo de pregos em
suasv embarcaeöes ,i mas sòmente com Митроп—
tosique lhes dâïo ,i oozendoa-s ~com о сауго. su
nein­=a~.falta=­delles ‚ 'vimos ­a conoluyr que' so da
{агдхпеугяг7 annahüa nao a vela ,'fie se ваш-еа
ga de todo .o mantimento necessario ‚` sem leuar
sobreïsiffmais que 'assi mesma. @E muyLa-s ha
em »as vMiras de ,Maldiua .‚ ещоз‘с frueêos , saô
de tanïio valor; e,.estima, como de notauel vir~
tude. 'Mas nä vemos de que .nos mai'auilhar, que
pois esta (ф) aruore foy a que Christo nessoA Re»
dempior -tomou em sua morte ‚крота nella prega#
das sims -ma'iosçíientregaiwa vida , näo: he [шито
(l) Clìçistl._à„Cost.Mc.
' l('¿jí'Grao 12%.»,a I.
ab Ortain Caloqui'Simp. à _ L
n(3) Á'rchiepis'copus Gone ,y inv suo Час. Malau'aprîs,
(4) Vide Lädul'pïiîï de'fSaxonia in suo Vila Chŕisti, 4.
р. с. 63 тощими. ‘ ‘ "2’
. ­-v 37. _
deìtantoiremedio ao corpo,~ lp'öis Beosï'iielia оЪюц
odeinossaalmaaiifp t. нэп; ишпдагбшёъадр‘здэтак}
“Eem Tornandoïagorala terra'lìrme `se tomouleöl-«l
selling" por (пишу)? os vemos. erain mudados :em
ponentes por proa 7. nao
шов 4am'ibaillcomŕa e muitoso deraimque
.a..Mombaca denia
‚ assi porque­
sò. pera làflseruia, -e era piiosipero ‚А como por ser
impossiuel tornarmos» pera a India antesy de en
trar о Inuerno. Orutrns .deziam que como ïo natu
ralldo tempo., era em tudesermudallel , e asua
anais certa constancia nunca a ter. Deuiamos-eœ
perar andando Áaio payroltiuesseialgůa que sò creo
nac Вене грош юную desejarmos. Indeterminados
andamos nestes pareceres dous dias, .e ao tercey
ro .echamos tordesandados a'nao dous graos , for
vgarlahdas icorrëtes idagoa sem .o sentirmos.faNos
Íquaes passamos сё chuueyros ,ibas Ilhas I'de Qui
4621.',l Mötia.,l e Zäzi-bar, sem as vermosia atè Ei
‘laosßfde Abril,­'.,cliegamo.s à Ilha de Pëba sè co
ńliecermos estarińella. Antes des que a. vimos
-euydamos ser Zanzibar; porque nos dias enr-que
'a passamos, gonemauaserao пасте, carpeta fante
ziagsporí Senao» poder tomar o Sol,l quede nos cuido
andaua .escondëdo.. Estando em Pemba ima)
gzinädo ser Zanzibar ‚Ё viamos гад-сана de marcar.,
«huni-=.hairo que cliegaua atêHa Ílha deMontia,
sobueaoïqual nos hiamos calzindo, segundo n'osso
çpareeeno Aque Histo detodos-»de 'âol'l-muytos Gsell.,
"que foy varasse a nac’ emmerna у. porque muyto
mellior erasmorrendo aigus saluarëse os mai do
,que himnos callirfno bayxo ,ronde todos acabág
isemospAndana aleste'tëpo о batelxsondandö 0
.marë,'npera ki,ncarmos1fe11"o cause tomädo fùdo ,
отмыв sc_lpode achangi por ser >muytoßf Vendo
--o-Mestre ища desuent‘ura.,'1dissc em »alta vez',

2 к: ——
­ ...ç im _...
do ее olhos ‘no Ceo ,~ e `as rrnâos erguidasslûh
endito sejaes Dees meu , pois (N1-estando .enea-¿ß
lla-ados em terra, 'ate o fudo'nosvfalta. Mas mal
entender), serë tudo merces derDeos , e inuíe'n4
qäosdo Ceo, so pera obusczxrmos." Poroutra par?
te andaua: a barqninha ,com seys nnarin'heyros;,
buscando 111311211191111'111111, pensimadehumfai'»
reelle', que` todos viames ,were chegar a terra a
tounarllingoa , a ‘qual achou':,f :liraseòtanlo fisco
quenporsnna dos penados em que .as ondasrquei
brauam :„,an'élou saltando com .bcmrìtrabalho ,ados
queV lnell n fihiäo Lute „цветет шеущдееЪее perigos
sebirnoieunteaira; 4na-qualtoparäo »cern tres Ne»
que-.andauäo mahiseando», ps'quaes 315111111
, кошеегпше ърегё'шпгаг Á'ccusa al'gùa. disseniio
erfrisuaìlingoa ser aquella a-llh'a' de PembaßSa
bidi) al'verdadedos nossosgse viel-ao a môr pressa
para nonax() batel а estetempoja tinhaïtfclnado
i'undoviqfueì era allpiquendo arrecife , отсвета
флаееаед ©ОЦ$ЗЮСРЪОЖЮЁЦЦЁ1 , e marauillrosa. Е
фещце chegando a nao muy to a‘l.erra,­ ermpoSr
-Siuel'fdar ¿nella (da quales-tariarnos apartados dous
:Comprimentosida nac) ст himnosv ealr-'i-nnobayxo,
que' todosŕcuydanäofauia , »e "pera ­onde nos pa
319680 `¿Vas agoast sòyeorfrizrm infiernos volta ao
_mar-g nabqunllv-«imos- a..harquinha remarse com
«tanta velocidade’,f:que­ logo ._iulganios едва boa
<moua nos :traziag porquelliúm dos î] nellavinhâq,
rdenquando-„emiquandm.faziaf: sinal¥ q еерегае- -
фетиш Assi- о liz-cines. решенное-11 trinca» alè qu@
_,@hèlgulldobmais parte .gzritïararn a' grandesnozes.,
тешите; 1е111 ЕРщи ba, е arribcm \ 001111 al -nao que esta
(1112411 {щади Pembalnlgue agora lìùaeondiçain
{выпады le liminaoeraqäo" :piadoso ,­ iq Vfesta: ,jle con
,Lwllzmiml to@ aqui A_seria l, А gardecemo's a Веденные
z ' ‘Н
r; ‘
,4
a
n.' ~ 1’ H

tajlnerceifìE como¿se os maling-spor aqui se acaf ` e


n ‚ЗЁЬОЁ .abraçamostmùgendo 9 ’çomxgvpz'ŕm .
. .u — .I 0881*” а - - Д ' ‚ .

. ' ' теге prazenteyros ‚т êntramösïna»


р'
I Chaque; onde emabom fundo ‚ lan.- ‚ ,I
. A’ y — ‘ъ -5v v A`u i ‘ t.. ‘ ì
x. .

п'
ч. я. _ д f­.
«mkb» ‘ ‘ “Vifjbwv'v” гм! {Чаща 1 °.
J
„уйдёмГуж;ы.`м5353@1 #giu ` à ., ,fin .lil 5.., 125!" y
oäeïúq штуки“ ФЮЁХYa #n “Ш“ “д‘ю‘бчёйё f5“ ~i
.ï ‘_1 k "' ц " ‚А ~,_-A A" l" .Ifahß ..‹ “_ 1 n à' ‘
{Гамак домнойдыню w ¿pixel @om чаны“ ё
‚'-‚‹ ` '3*'. A .L . .— A1. д о‘ A _ l ¢ . l! `\ _ _ . ‚- N
джемом? Ё“ 'hlx ‘if "* 5" *î- .*~ -.
.:.'¢' i( .„ьь.
The; 5s“ тк— "
of Матвей $1* ь а?“ „ ’Ys-1i@
‚4.15 *fl-tgl@‘,- wai(fiek-".410
er“ I z к‚хЪ,~ .- “шк
‘° *s ‘ .„ д
“7-
_» ‘A»Í¿\ì` i' ‘ _ с `г Í u . ~ 4 ‘fl _Y l* ` `‚' Д‘ .n o; .` ‘A ‘v .ŕ"‘ L'» щ _ 'i

Мига. ‘ga ‚до?! .$х;? #y „JJMM¿_1-rán. 4ágil -.


- ъ тёще f ŕ . s»
задир видишь .au мышц фцтщдёттз. Ё
,E ‚5шумов ~. отхода: mgfgoïqumgäïiífëhïfí
д @gemeen
Üë'ewnsíl 15313- óâöb"~f2?'m~*?'¥¿îf 'i
www#
млад j
“А ‘ »- (_ ' E ‚
fИ д
тазечёгэигидч
ïqgä'f-fïaàlìiéàsfúů
,Lag p l .sli'i'legofwxifímìliê 'sbg `_ „
М ` “ fsw@ “щадят @i
p ì _i i. г - 7
у г, . ь ‚. . - т 'F- ~ м-"г _ Y -.

i
ogaràîmêimaaßqagqp ¿ - ma Mosman-1:1.- mi' wigs@ _ ‚ ff"
.‚._"‚ ~ " N.' 'L А. "af "C ¿ дев: .. " A ` ‚_ Y f à“ 'u ig. ‘v_’

,_ ­"" ` A'Í_­ ' 4


snags#
im. " "I l
am?‘plámi
эдем:" сцэхнщдёшафчэць
'„`v~.~_~, 4 if! f ‘5 "if" ì
` ,Oßâîïêîßnïäg'ï'i l. " “EN l _, ' .' fusŕäJQf-'Èî-„ïîoiîç

l
@f m^‘f-“¿§f;uf.axîëa ‘Ф `д7 ï i .n'
-‘ ‘ °­
f* ‘
*umm › ‘i A i
l ._ .I 1_4-
4 З A-
e“ .jŕìr'jg г .
es w

,ner einzeln-.b {Ею :nigga e : д. §ůs£1.â¿iwaß ‚


5- , t ¿sbo? дыши?!*:5г!$7:ёЁзён; [вот feesîoäfßle¿Mápzfìlììßß ­`
` t ` r. n ~ ° " in". Гц il“ i v* i ‹.
дЦ<*‘—3*ЮЗЁШЧПШ .38m “ъдвжцдщьтюга Эдьола-ъдапна
(гавань доведутшьрдьмзшж за 4 мы, Si; _mfùggßpëm „à
штат давим-датамММ I
~ ¿i
_. i i ч‘ _' i ¿if
и: ¿o _w
ce мы; ‘mí аи}, -ff но на отца с? Л'ггчт n?
,'.‘­.~;«
. '
:mi .‚и:
l.
'. .
дм.
' ‘ ŕ . ._ у
«iwi wdr. _and ‚ nie-.Ml
qńbmwuńüjnûùmuûnan»Anagnbdnuunwuwuhq
Hi шпиц: î-'i'i . 1­­ I.“.':.,="î'{ а; д а-Нё’хпип‘: . iwf; u
’MM дыши} [tl-...l LII r ‚мм-„ж ‚з È чщмь в l «',.-.

cammeobasename.; _ -
Ване venía mais larga das Иди: , tomamos Ртом
que nos (cua а DIombaça onde achamos norms
л da наг) Sam lacínŕo.

часа

А i s'rrvEMos
em quantoemtemos
Pemba 6. serà
tëpo dias,bom
nos contarY
quaes

. ` das llhas ‚ que ia nos ficäo atras, inda


que de passagem ‚ pois oâo de Barros. Damiäo
de Goes ‚ РегпёюЬорёэ'деСазЪапЬеда, Diego
do Соню, Frey Äntenáovde'Sani Româo, Pero
de Maris, e em particulary Eriey Ioäo dos Sanctos
na sua Ethyopiarfll'ient'all nqellas faläo; пёс ha
pera que nos-deteniiiaïnos. .Baste saber que a prin
cipal’he.Quilôa, cujo` descobridor foy Vasco da.
Gama na primeirafArmada que passou o Gabo
no descobrimento do Oriente', sua grandeza зад
Qyto tè dez le oas7 e da mesma, Saö as Ilhas
Zanzibar , е lVŕontia: entre as quaes corre-hum
Ъаухо sem desaferrar, pelo qualfnarn he possiuel
passar nao grande, enelle cuydauamos Cahir.,
antes que ancorassemos nesta de Pemba. Todas
ellas saö de terra baixa, mas muy frescas.. OS
matos cheos de toda a sorte de laranjas ‚ limöes,
cidl'as, palmeyras, e outras muytas, е varias
fruytas uias; Тem пилю, агюэ, е grädissi#
е:- 4l­ ем
Ines" cahaúeaesfda ss'ucar inasl пёс lo' salient Èfazelè;
l«I’Albundâo“"elrr-'gado notanelmentef,l e em Bandes,
eA Begins-,fle sobre tuèdo em gßalinhas, V'de que ha
tanta cantidade, ‘que däo cincoëta por humïcru»
zadoleVerdade seja Fila’ falta do dinheiro , he
uqui'mayor'? (тесная outras'partes.,+e assi tem
ìnais valía. Dos naturaesde Zanzibar, .diz ( щ Mari
no Paulo,"que' запишиу corina-lentos, ccmilöes, de
gfrafndesïforçasßfde olhos temerosos , Íorelhasdisf
fermes , e »compridas g' e quasisnosqner persuadir
por“ suas л infor-maçöes , Àsereni ' de: differente espe’
еде-дали: natureza : #Ae que' respondo', näo .auer
tal :- porque eln'rno'ssaŕ` côpanhiayvinlräo': negros
nascidos'na 1nesmaî=llhaël e alguns `homensque
>estiueräoïnella , es `"qfuaes aflirmarâo'sereur como
ofséoutros negros ,-' vehngâlo digerirelnlnadzr »dellesg
'eëïñps' 'dias que ‘eu estiueìem Momfbaça chegou
'hůa ¿ëmbareaç'âo gdesta’ #Ilhafa 1 ‚сот 'estaremos ,l que
’todos eräorzsemelhańtes» aos deAv Moçalnbique ;гь e
'mais'terradaïCatraria. Os' Monroe naturaes saö
bäy'xos dejccrpo, na cor basses, nosritos , e ce
remonias,- guardâov'as Arrabicas, saö muy las«
cines; e'. ellasunenos continentes, Idorque вопиет
àflronestidadegäe modestia ­das molheres...0s_ prin.
' ifesfpresurŕŕem de andar cheyrando ‘a amber,
"e ”тазом-79 рог vauer na шахматную «.cantidade
rdellè'ìifßwestir he ao fmodo de.- Melindamsuas
_ "casaslseölaltás; inda ~que"as-rlraislestrefytas,V cousa
H¿feral yentre ,Mleurosa Haînestas Ilha'sralguns ysol-­
dados Portuguesesge ‘lirouuera -a Dees que Богат
menos f, lfporque '_cnstnmâo elles Winer. nestasï. par»
‘tes Зимой эиагуотаёё.) como 'contra а diuina:
‘que 'muytaswezesf a liberdarleyhe causa de. gran
‘Srl-i*z ç «am elif?
а: ш
des atreui'mentos. Daqui lhes vem, serein pone()
щитам, ,e tidos em menos conta. О Capitâg
.de Möbaea., Leni mando sobre estas l,Il_hasï por;
que todas sam sogeytaS à 001011116 Portugal-um)
~~.i Tornando ,à mossa derrota„у nos д1а$ж111о.;ещ
Pemba estiue-mos„ -foy о balel. дцаэ Уеиевдащгдщ
basaal' „щит -Р1По1„о‚э'чпе. daqui nos децаззедё
Mombaça, nelle foquporxlingqa .Sebastián Del?
gadoäfque ja estiuera algůas vezes nella, вещие
daterra, .er pratioavtínha bastante noticia. Mas
em dous dias queelle ,i e seus companheyros la
andaräo, näo se aohol; соиза‚. que спиновые,
ajudarfosse: vsò vierâogmaranilhados, „da {шаг
quidäo da Illia ,~ e bondadeldesares , das muy;
tas ‚ъ e alegres .correntes dagoa ‚ ‚ до „21110. ., 3 (10;
радо ашошдо;‚‹щце „lang-ando seus ,troncos .por
' cima das vagarosas ribeyras ‚ parecia (щедрот
saudoso4 rumor se, queyxauäo , porwereinfmistw
Irar suasidoces agoas nas ‘salgadas ...Ao Éterßefyro
dammi; ‘of batel ,z-leuando Outro caminhodàßerent@
do primeyrœa foy nelle @Seahor seruido. eomprir
-nossosdesejos ‚ deparädonos hiia einbarçaeâggde
Mouros , na qual - nia рог; Malemo., ; ou. Pilloto
hum шиш chained@ Maeumeleymuenmanno de
m97.l Азиат: дщщ. дышат, о Visa Еву .Dom
yFrancisc :.da'Gamaa.Tanto que о Maleino (fa
landoaowmodo da» Ilha),¿vio a INSS@A етЪагсгщгЁдэ
:logo ,se- Yeo а ella; он fosse ,que a lembrança. dos `
bensi? разводи .l que, do( Còde l recebeoI` mincir
tasse; ou lvernos naquelle -miserauel estado», ‚а
до: ‚ e sentimento о сощпащевзачгет ,Gnârâßlp
по nao ‚ ycomeqou аде 011012141". Еву де @dos ¿ma
„mda .muy festeiada', адов elle СОЛЪ-ВПЁШО‘ЫН'
вггетезропдЗаТШдадце alastimn, e Ацидоз, „qilç
ниш de nos ‚ Ню сощацщрщпудав.‚ущавтрые
_4.3.4.
gasto; *porque ‘f-aägüas ‚и pbndo» а vistal emerges.,
lhez'viaŕnosúmenea'r а саЬееаддезоопъетендсоше
aquelle que bem Ivia о езшао-шйветацеГадце
везен ventura nesechegara. Fizer'äo concerto com
elle ,-*è sè mails: pedirafentemdo que mais 111ei dei
rä. 'Mandoulfeuara ancora anima; emheseerxv'elas
abayxò'a о que тот diligencia se Rz; indo elle.,
e о повес ¿Pillole ambos `itl-andimdb'¿mia , e о seu
Pangqvo dianteïmmelìemalguns Portugueses,"
quasiîs'emprß àrfalar, que-,näo-fey pequeno
pera .todosmäQ ventQV-ièrafem pepa, a mar [ай
suchende; e,".nos J fveńdoécadhbhqraŕvarios morn»A
tes, eï'íerms , indsoïaáirando sempre muyrtas ч
gas fde .àrteihaviaqq c contzmdo varias тешит,
gastamos' а таубг'рате пошэаршддпшщ
:naismìeseugydaden.r о' Иные Melindañö más 121111051
trougo- Porto> de жившие“. “1111108, Sabi r 1 135111353, 3
remfp, ем), veia,n'e« iódOS sempregando'vçgyaçigig
helles',î começa а рауееет адсшзаёеёрогдщта
тотем; Iulgue cada humqqßkgoätm ‚есецузпз'
tamento aquí. tpdńslsentáriamâgß 'rifesjnegëäg;k le
meyogastem'os nesta viagelilfiàmquahsegmluçâsë
de escreuer as ansiasquefpassßmœ», V:as {несшее}
sas tempestades que nosîßoßnbaterâaf, :perligos
de Vque еэеаратоз , ¿,e'f-Éìnalmeńie 'inde> quargttç;l
neste 1raba1hgsq ‚сшитые Padeçemes '‚ шедшие
1min ritem p0 f'näo «bastare» sweat@ fpfèlîë; Лететь ',ï
. Mas »bastmr'saber щадите. osyâgyzog d@
saôâ mará'uilhososg; г elle (sabe ŕa-râñâßszdfè 110588?
derrota пашет о ñm шаманит: йевдйайгфюе: _. ‚_ д „q
elle. о porque foy Sermide «дедов;1111га1'.‘ёе:115111й1 `
Peplgos ‚ же еде :seiâeacòmfílldüdadasggraças in- `
питая, pels ,pennwççqge _no meean diaéqlle paxil’.
mos? deaßem ba , îmêHß-rfehegassenms ,a ,Mdm [дача
сшпишаю de hüu here de SQL," mule выпада
— 44 -— g
da barra de Ponente'duas vezes tocamos , sem a
nao correr risco , que parece t'è os males se­ сапч
sarâo de nos perseguir', e cansarßfèî» чти-„гит;
Chedados à barra onCapitäo da Fortaleza
Gaspar Pereyra, comitoda a principalgëte da»
Cidade vieräo a bordo , e com `elles »'algùns llo-1
mens da nao S. Iacinto, Aque da l«India partie em.
nossa Companhia, e de nos se apartaräo, na
Illisf do Comaro, a noyte antes de nossa perdi-`v
çäo. Estes contaräo como aos vinte hum de Feuer»
rey ro‘1forâo encalhar,‘ na Ilhavde Sam .Lourenço-,l
sobre hum"aruoredo de Coral onde perderâoko
lerne, ‘e ancoras, e parte do fato; e estando pera
cortarem os mastos,l lhes veo vento da terra,
com о qual se sahiräo, que nawerdade foy merce
do Ceomuy notauel; porque doutra maneiranäo
ha diluida , senäonque todos `acabariäo awiagem,
e vidas, por serfseu perigo muytoimayor que Q
Rosso ,Y poi's elles deräo em rocha viua, e’ nos em
lama,” elles cinco legoas de terra ,i e nos pouco
tinlra de
mais meya,
huma no elles ondekt
remedio, ve saluaeâoida vida
nos. onde-porA näo
merce
delDeos , facilmente >o aehamos.-î Estando neste
perigoitres -hor'as , Vfvendo”un o tempo lhes ser
Ilia,` deräo as >velas `sein i1eme ,fr ou >cousa quem
podesse ser, tornaräo a lfa'zer 'viag'em, onde cousa
facil serà de entender ,à quertaes todos andariäo,
vendose. no‘»`meyo>` dasâondas, v«em hua naofsem
lerne, quando 'em tëpo que ‘o tinhäo Yf'orâo :narrar
conf'ella em terra. Grandes`saö verdadeyramente
‘0s trabalhösf'd'o mar, se os que lañçäonos direy
tos da cása'jdit IndiaA aqui sencharäo, cuydo A.que
mais Y. piadoslamente se ouuerzî'o moineas partes.
Contar'âo mais ',lflque 'yeůdose sem допейте-2: hum
dos paßsagcyro's que' na паю ‚чипа poseradrïi
a
__.. 4,5 .__
Retabolo que trazia da Senhora de Pen-ha deìFïäqa,
naíìcadeyra doiPilloto pera `que ella gouemîzwsá
como mây ‘defMi'sericordiaz assi-o'fez tresdias.;
e 'n‘oytes, semßl'a ‘nao nelles atravessar nunca,
riem tornar'de luua, ‘ou ‘por dauante, о que certo
fev euidentissima-1narauilha.1iEn¿tres tanto que a
Raynha dos'Anjos gouernauair os oilieiaesse occur
paräo em fazer dnas pas com que chegarâoa Mo
qambiquef inde >que lcom dobrado trabalho ‚до
que selnfßellas tinhäorly 'e4 gastando pouces-«dias
neste eaminho entraxäo'da. ¿barra .desta Ilha, onde
a0 entrar della tamlïeml'tboaräo', e Se tiueräo
segunda vez» por perdidos._ Mas Doos nossoSe
n'hori, que jaide lonje os guiaua, `nam permitio se
rdessem , `>antes liurandoos de todosestes- trab
Eîlhos', chegarâp a desembarcar emcterra', e con,
tritos г. e'l confessados",»i ‚Гордо descalço's> em .pm~
cissäogffdarlhe 'as graçasp'olas memes ne' delle
auiâo recebido; e com razâo,“pois -näo a conm
queA niaisi indureça о coraçâo. deiDeos , .queja
ingratidäo у пё que mais'm abrande , »quero cbr
n'heeimento dos beneficios recebidos. ­Depois дев-—
tas c_ousas se'lajunta'räo dez , ou deze homensyos
quaes considerando'nam poder sahir aquelle Veräo
a'nao de Moçambique, e que lhe era-.1 forçado
esperar conjun'çäo ,Tque nam podia ser «tam cedo
comoelles desejauam,lembrandollxes quede Mey
linde i#partia-` todos` os armes pera Malndia hum
nauio; determinaram'embarcarse em hum> Pam,
gayo, que pera isso todos alugaräo, vno qualcheí­
gai-am a' Mò'baçaA em companhia ¿de..hum Reli@
gioso deSancto Augustinlio chaihado '.Fr..Hap`hael
Brandam-,­ q@ foyl` 01 а mey detras nouasirlahào
S. UIaei-nto ,’ dem í¿quelle tàbë Уйма. pei-awo
'Reyno.­f-Causoufnos moradones de Möbaça .tanto
в 5426 ни
setńińiëfo,I à. perda Edeslasïduas hans, сотовым);
tam'êt'o'a saluaeamidms vidas.,A cousa em q 2110101
mancia 111111111» y.rnestron _ay 11111:у1а"(111е‘=001112 ambas
`tineral, 'zl'iurandßas de stà notaueiïspml el euidëites
perigos-xpe: рот}. naturalmëtef- »heg conselnçàm-de
tristes? ter eòpánllia nos trabalhe's,§ hùsfeö ouf
tros а themes',l gustando о restante do-dïiaeng
relátar as perdigòçs dambas as naossAoßntmise
deu ordë-,1pevà n'nóssa procíssàe,v que'ledosfcmń
vows nos naufragíos passados prometerampsfuzef,
tanto que à Diuina Dlagestnde tiuesse poŕubeln
leuzwnes -n term de Шип-1515004 Е'ош темпа
estamos alizeinos no mede` seguinte.¿_3~.r щ)
sie óiDiante de `todos ,- leuauaifDom IcäoY dek `
royo levantada em alto, him graxlde-.mez',l,a.quul
se fez.y de'duas-ta'boas grosses, que еиЁасЬеудпа
raya> da Ilha S. Lourenço., qu-andolnelle desem?
‘arquey. Logo se seguiäo 0s namens, em prdem,
no modo que es Religiosos custugnâoqir nas: Pro,
cissoës ‘, 110 meyo leuaua Dom Pedro“ Sento Mayor,
hüa ancora de раб ás costas, 119, tamanho da vque
nos tiren 'da cabeç'a de жещ quando amaca/ade;an
nou; nomceuce bia о v-irader, que sempre nos
tene; e seslëtou dos pel-igea, e bayxos Estas
insignias ‘q iidalgqs lemmágú сбивай-а deuaiçâo;`
indo elles , e todos @smilie desealçee> ‚. 081420093;
òjos de nossasnng-ustias „esta memoria', e lem?
lira'nça triste dos ¿males `Ímssados ‚1 em que tpdqs
leuauào ‘osiulhosl Шов ;1 fume causa pera "aquella
Illia, selregnr de позвав lagrimas. Hizìo tambem
acompanhandonos, i loda» afgenteda ,Cidadey e
0S da пае Sain'lracintofeâos Padres de»­S.kA.gos-.
tinhóque >nu terra auia: cpm todos ,osReligioses
rque na' naouvinli'amos ,a vceini».'­.s_yri0s aeesos., lean.
«tand'o Psalmns.,b”e Hymnes. #Bem ‚110: remmende
..._ 74,7 __
tudo, mâoY
lente hia acabada,
a Raynha quedos Anjos,
parecia de
irsetam eXece
gloriando
na sober-an a" merce que' `‘todosvnos `tirera: ‘
modo ordenados entramos na Igreja, e Conuento
de Sancte Antonio, que assi se chama о que ali
te , a ‚ öŕdëiriïÄdg'uäinwi ‘ЁЮЁШЁСЁЁЁЁ Missa
com solemnidade, ’e ouue nella Sermâ'o, o qual
fez o padre Frey Miguel de Sam Boauentura:
nelle.. relatan .as дроиоышаа‚меткие/датами еще
as lagrimas defäleuaqäoäforäodiuìtas, que a grâde
copia. dellas, poderà ser eterna testcmunha desta
vcrdade, q das
verdadeyras cm angustizœpassadas.
lim sô lagrimas sabem ser asa­
Acabada
lVIissa , e todos de commungar, à vista do pouo
de_vxamos no alto da Igreja leuantzxdas,_fQ1'ilz
anchura', T~e vii-ador', "porquel'se еш algutń ъсшиё
faltasseißduem dey ‘tantos 'beneficiost se u',
cesse ,i aquellas' fi guias ~ mudas- о pubiitá'sèëmjfà
toda ‘afite'rraf yOs ollieiaes Edáí nao, e' Capitäuolicbà
meçaräo la стаду nella pera em Septêbro tori
nare' 'pera a India, como' lfïz'e-räo ,"e nesso vSeahor
os leuoufem paz; e nôswpor hora ‘a дед/этапам
concluyndo sò earn“ dizer ,1l q quand@ lâ`fcl$egbill
foy взиманию , due näo 'seruio mais peraïcousa
algüaïzinem Aeralmuyftio, pois em ti'm o auia'te'r,
c omqtem ais mais cusa's da vida, ‘tira.i1do'“äqìlel’~
las fväofundadas ‘no amor, e'seruiçb ’dd-fseí
Bihan-i Beas-¿mae Мигание} шсдш'щнт .&;Нв
‘deli-‘etui .sit-IHM A415 11"( Тат-тай}? @witg-eab ‚9961143
9H лимб een; «nur 1 ' lí 'ieee удач el
op null ',.asr'ind :fi-.n im _„ 'Quill-ß вишь-153011151)
»am ized meen . швы feiloeupn .einenth
,"fwf'írlnů s шзгь аир’дт‘ммзыь это »will
oâtri _J2 ma.; «Алый-Ж :seul muy, ‘adama- enp ,.ßsulßt
«elipse mmol; I o- д выпи-13225 obußup - ,fs-1132i!)
_hun
A' ` Í ‚ ч“ . -
„Юг; 1.'.'r;?'..~ _.1 ‘fw ’- Р ш If.; una e. : .e
- I .
,of Ь? >\

elw* wi'.- '»»‘!',f;=\1!.‘.fî,' wup ‘w '; . fr," "» .l


finniabngqlvamgvuMinenMupmlwvlwlqvffmfvüvvlfyhßewulq

my ‚‚ .._‚') ‚с mi: ту! .:'—т 2. › : \ ‚1:12 72) щ. ,1.1.


Г!) Uff() 1‘ пи!" - ‚ . '. "‘». f t’ ^‘))
i
fwaaemonoemnna
Ипр!) ,f 'ï' . ff ›*'-_ ~ = 'n ›.'›
@tíilrfß' `115 'wir i §5-'f'1'ii
I t’. ш «f Nfl

Estanwsdem“dn'ombaça.'` Ordenasa поезд-ритм f.” ­


о: то f. ‘IIT @hagamos 'àïlllm'lde Pateßißr-‘L i т М
I'rg-,­J.>„.,'__.' ’~~.-Í;i.~'wI ,.#­.if'».­‘ Н.
er: ‘f .»»« ­r­: ‚ l. ma: l ~ :i "r` . l ъ "Э . ч“ .M ,f
j 1: Shri“ ‘mi ww", ¿H1-0*’ гт аи, и.‘ идём ы
(мёд-дуб ‘nu’ iig. ‘z » .1.' .:‚ v;i.= mbv ‚— .ihnflfî
w'- . " `. L'f :.ië ч „51 ‘ь-.—'=Х/“:"
oMBAgA cadeyra, el assento maisordina-l
rio dos ReysdeMelindQLJaZna costa
:de Afl'rica,aßastadaßflaîlinha ¿E_qnino»
cial, pouco mais de hum уверена u parted@ Sul;
ñcandoquasi encostaqlaa terrafmme da ,Eùhyo
pia А em giro тещ-9112410 vlegoas», А ,as quaes наб
todas muy cheaa,de«­aruoi§edo,sque cahindojsc»J
_bre o ,rio que acerca, -_ofa.zem deleytosoVeapra?
диод; „911121 .grasa у .segacrescenta ‚ со а _ тишина
* гччшдёч- 'darme 7 que: mail@l сада Фареэоёо в
(111151,11е,шишдиоды:1212,драндец‚гм/ездим9 pera os ›
давштед- mantimëtos- .bastante-S,- 05 Репин
gueses, se prouern de farinhas , evinhpsgd'e Goa,
a troco de muyto luaer , e Uafraria , que del
la vay, assi pera a India, como pera Отшив. Не -
де notar que a Illia' tem dnas barras, hùa de
Ponente , a que chamâo Tuaca , eesta he ame
lhor. Outra de Leuáite;L a quë dizem a da For-f
taleza, que nâor he tam boa: licando esta à mäo
dire;­ ta , quando entramos , e a outra à esquer
Ada.: а qual doPadrâo peradentro,l tent'A de fundo
sete`braggas7, e .pouco mais alem hum remanço de
vinte cinco atê trinta, e neste pego anchoramos.
Bem ао_ Padrâo esteue ja antiguamente hüa Ci
dade ,­`da_qual ao presente nâo. ha maisque hüs
longes', e mynas do que foy.. А barra de Leuan¢
te', posto q tern outro tanto fundo 001110 а outra,
com tudo nâo-he tä segura., por ser mais peque
па, e estreita; а quem' for necessario tomarla»,A
encostese bem afFort_aleze, porque junto della,
halmáis egon .querias outras partes. Daqui pera.
dentro hum tiro de espingarda està hum rema'ço,l
ou enceada derdez bragas, onde ­muitas naos eus
tumâiotlzìçar,ferroY Deste lugar se vè muy bem ,
toda а Cidade dos Portugueses, que näo he mais
de hijaA rua de algůas setenta casas, a que cha
111110 21 Rapuzeyra. No remate della fica a porta
daâFortaleza chamadarlssvs do Mombaça, -na
qual moräo sempre soldados cle-paga „que conti
nuaînente а yigiäo z- e otiiciaesbastantes а gouer­,
nar duss ordês de artelharia grossa que em si
tem : hun bem ao lume dagoa,. era ~outra na prega.>
de cima» Daqui hum terço 'de legoa pelo rio arri
Ьа, està а Corte del _Rey de Melinde ‚ chamado
ao presente Soltam Mahamet: homem de meya
idadef, Baco na côr, mas no aspecto apraziuel ,
е agl-açlauel, e nâo menos om sua pratica, e
conuersaçgxm., Por _vezes о visito , e ао Principe
seu tilho, os quaes nos receberam sempre а mi,
e а meu cöpanheyro, com grande alegria, Ye
amor. Este aclinrâo nelle, e em seus pays, e
auòs ‚ os Portugueses emV todas as naos ‚ -que t0
mnräo seu porto, desde á primeym Armada que
là passou..„ tè 0 tempo presente cujn 105101111;—
11110 muy claro, e' verdadeyro dâo todas asphjsî
l 4l
— 60 —- —
tol-ias Indianas ‚- е о nosso (I) Camöes com sutil
engenho,l e rara abilidade em seus Lusiadas o
mostra. E no anno de l604. aCatholica Mages
{аде del Rey nesso änhor, conhecerrdo muy bem
esta voniade, lha remunerou com dadiuas reales,
е excelentes, as quaes bastäo pera com ellas ter
mando , e dominio sobre todos os Reys daquellz!
costa; e ser gèralmente entre elles o mais ата—
do, e potente. 'I'o ue em que se conhece o poder'
da Sacra Cesarea (lVIagestade ., pois quulquer Ъс—
nelîcio hasta, pera leßantar estados reaes ‚ inda
que tam longe apartados. Sempre que com el Rey
praticamos ‚ se assentou em hüa cad-eyrade ma~
dre perola, exc`elen§emente acabada; e nôs em
outras de veludo cramesim, brosladas de {ìno ouro.
Acabada а. pratica, quando delle nos despedi
mos, mädou tocar certes anafìns ‚ е Ьйаз trom
bas retorcidas de marflm ‚ com que os montes, e
vales llcarâo repelindo com seu ecco ‚ о amor ‚ е
conlentamenfo com que nos despedia. Depois dL
mos vista à Cidade.y que toda he de casas altas,
e solorauìadas,­ mas ja velhas, e antiguas. Os
moradores dellas saö Mouros7 ao presente pobresT
inda que ja em algum tempo forâo ricos; mas
agora viuem eheos de miserias, sua occupaoâo
mais ordinaria he fazerem esteyras, aleofas ., e
chapeos de pallxa, tarn perfeytos , e acabados ‚
que os trazem os Portugueses por dias de festa,
era aparecerem com elles. Bem па barra de
ïeuante, està hum Mosteyro dos Padres de San
cto Agostinho ‚ que terà atè seys Religiosos mo
radores. No meyo do Claustro tem hum росе,
que quando а шагё está chea, està elle vazio.,

(1) Ludoui. Сашоп. in suis Lusiadi. Cant. 2.


_ _ 4;.;
'v
'- 51-
e quando'ella.-vazia , elle cheo. Bem me lembra
que antes, de minha partida pera :1 India, vi
neste Reyno hùa fontel no termo de Pinhel,
mais agoa nasce , е sae della no Verão, que no
Inuerno. Vejão os curiosos Philosophos , que se
gredos saõ estes da natureza , porque os bons , e
sutis engenhos ,' nas mais dificultosas cousas se
mostrâ'o. Como eu , e meu cô'panheyro, tinha
‘mos as licêças largas pera o Reyno, e vimos não
ser vontede dotudo
achamoslique Senhor ‚ leuarnos
-vinha a ellemão.
de sua sancta por' mar,
Pelo,
que nos não entristecemos, antes lhe demos gra
ças por assi o permitir. E vendo eu que ao pre
sente tinha caminho aberto , 'inda que perigoso ‚
pera poder cù'prir huns desejos grandissimos, que
sempre tiue de visitar os lugares Sanctos de Hle
rusaiem , lancey mão delle nesta boa conjunção.
E bem era ,A que'pois Deos me liurara., dandome
por tantas vezes vida, em tempo que »eu não
finziawaflcaso della', agora а soubesse arriscar,
por seu amor, ofl'erecendome а регс1еПа‚ que
então seria ella bem anhada, (l) quando so pelo
seruir fosse perdida. ` este tempo declarey a meu
cõpanheyro, о dessenho de minha. partida, por- '
que о senti , ”сощзетеПшпгез desejos, e чаше,
е ambos nella conformes, demos conta ao Padre
Frey Miguel, de Sam Boauentura, e maisReli
giososyêi' todos mostrarão grande sentimento em
querermos cometer cousa tam ardua, procurando
com razões tirarnos deste pensamento: lembram'
donos quam pouco auia sahiramos de tantos pe
rigos , e que auenturarmonos tam cedo a outrosL
parecia cousa temeraria. Porem de todos о que
с
(l) Luc. c. 9.
4 я
\ '--sa
mais niste installa, era 0 Padre Prior Frey Paulo
da Puriticaçâo, que com razâo se podera ehamar
da Charidade , pois tanta foy a que nes fez todo
о tempo que ali estinemes , em que sempre nos
traten ,. nam como hemens, mas come Anjes do
Ceo. Debraualhe esta perla tanto , 0 parecerlhe.,
que por respeyte de gasto nos hiriamos , como о
cuydar (j em tam largo caminho nâe escaparia
11103 00111 vida. Daqui se começeu a dinulgar por
toda а Ilha nossa partida, ende huns 11033111
gauam per mortes , e acabados: e outros mes
trauâo ternes enueja. О Capitani da Fortaleza
com algiia gente da 1103321 nào, tambem traba
lhauam desuiarnos, dizendo, que. ya oomeeaua
a entrar o Inuerno , e пёс 301 tempo de 30 fazer
caminhe, nem embarcar, pois elle naquellas par
tes era tam trabalhose, e insut'riuel. Nes dan
dolhes nessas eseusas, e passando per seus incon
uenientes , erdenames nossas consciencias, о me
1hor~que­ podemos. Pedimos a Dees perdâo dos
peccados, e. fauoreeesse 1103303 bons des/ejes., pois
eram sô fundados em seu amer, c seruico, Tine
mos pera iste algüas vigilias na Igreja de Sancte
Antonie de euja casa partimos.. Cenfessamones
geralmente , e celebramos , e vestidos cm nesso
pobre habito de burel , cerdas gressas de Cityro,
­manto eurte, e descalços.il com híia Cruz pequena.
que cada hum de nos leuaua .‚ 0 1103303 Breuia
rios: 1103 despedimos de todos: assi semilaresy,`~
come Religiosos , que nos vierâo acöpanhande`
atè a praya. Antes que de e'asa sahissemes em
Companhia de todos , fomes em Precissào diante
de Sanctissimo Sacramento, ali cantamos de jee- ‘
11103 as Ladaynhas, inuoeando em` 110330 fauor ,
e ajuda a des Sanctes. Onde as lagrimas , e su
­­­ аз — ‘
luços foram tantas , que näo auîa quë `as podesse
refrear. О Padre Frey Miguel, que fora nosso
Prelado, leuätouse em pè e o milhor 6’1 pode,
nos fez esta pratica. '
Padres, e 1111105 meus, а bençäo de Deos
nosso Senhor , e a de nossoSeraphico Padre SAM
FRANCISCO, e a minha vos acompanhe. Lem
brouos que his por terra de inlieis, е inimigos
de nossa Sâcta VFè Catholica , е q hůa das cou
sas com que os Discipulos de nosso Redemptor,
0 (10 nosso Seraphico Padre, mais conuerteram
0` mundo, foy sò pelo bom exemplo que a to
dos de si deram, e pela paciencia, e mansi
dâ'o coin que se auiäo nos trabalhos , le porque
estes nam he possiuel vos faltem em tam lenga
Inella esta encomendouos
viagem, muyto
possuyrdes vossas a tenhais,
(1) almas. Pondepois
os
olhos
vosso em IEsv Crucilicado,
coraçäo, entregailhe
elle vos vajudaral de todo
Leuay por
vossa Guia sua Säctissima May, e ­por ella chamay
em vossas necessidades, que pois atèqui nos liurou
a todos: 'assi tambem nos leu'arà aov Reyno, e
terra de Christäos. Aqui vos entrego a regra de
nosso Padre SAM FRANCISCO; se morl'erdes enter
,rayuos com ella '5 e se Vinex-des näo a largueis de
vos nüca;­ todos vos encomendaremos a nosso
Senlior ., se lodos formos ao Reyno ‚ là: e che
gando aqui suluços näo deräo lugar pera dizer o
mais que desejaaa. Tomamos lhe а bëçâo de joe
lhos ,' os mais Religiosos nos abraçaräo, e alim
pando huns , e outros 0 rostro nos fomos embar
car, acompanllandonos' quasi toda а gente da
À_.

(l) In pafiëtìa veera possidebitis animas пешая:


_54...
nao , e о Capìtâo que com muth eñiçacia podio
aos Mouros com quem nôs himnos, que seriâo
atè vinte: quisessem fazernos boa oonipaullia,
Prometeräo todOS juntos que hiriamos sobre Suas
cabeças,' que he а mayor cortezia que _entre elles
ha. Com esta promessa nos embarcamos: largaf
1°â`o vela, e ein breue tëpo os perdemos de ,vista,
Os que ficauào em terra saudosos de nos verein
partir; Cerrarâo os olhos por nos nào verem са
minhar; e nôs abrimos 0s nossos, porque näo nos
farmuamos de os ver. Е assi com ago@ nelles ‚ е
magoa no çoraçäo, fomos pela costa seguindo
mossa derrota , engolfandonos de tal maneira,
que mais os nâo vimos. Tres horas seriäo da,
tarde, quando chegamos ao Caes da Cidade Me
linde., е näo desembarcando em terra, mas so
indo de vagar com avela omisurada, fomos vendo
as çasas , que todas nos parecerâo altas, e fer-f
mosas; Estan?. no Porto grandissima Caterua de
Ментов çuydando о tomassemos. О Malemo que
gouernaua ,o 1eme ‚ nos perguntou se queríamos
sahir em terra, que nos acompanharia ‚ e mos-A
traria о notauel della. Fizemos ,lhe sinal, que
пат; por sabei'inos em Mombaça, ("1 ao pref
gente 11am auia nella Portugues algü; е p'asf
‘sando por todos elles os deyxamos 3 e razäo
tinhamos , porq com semelhánte gèle amenos
còfuersaçâo he а inelhor, Aboca d_a попе теша-з
mos porto em hum rio а El dizë Chylife; aqui sa?
hiinos em terra lier de Allïica na Ethyopia.
Aueria pouco mais de hora q nella estauamos,
quando vimos descer or hůs montes аЬаухо hü
bando de Cafres ‚ а а chamâo Mosseguejos , tu.­
dos nùs fazendo grandes gritos ‚ е alaridos: os
quaes nos vinhäo roubar 7 cujos costumes torpes
conta а (I) Ethyopia Oriental; es nossos. остра}
nheyros como erde ladröes de casa , >sabiäo о re
medio î] aquile tinha. Mandaräonos embarcar, e
recolhëdo о y«salse q estaua em terra, foräo leuando
>pelo El jazia no mar, ate q о batel se pos а.
pique об 21 fatexa em alto pe o. 0s negros se
lançarâlo de arremesso ao rio te ende а agoa lhe
deu pela barba, e tanto ё näo sentiräo remedio
pera nos entrarë, começarâo -hüa ralhada earre
ganhar de debes, ё ,ao proprio _emonío .do In
ferno poriâe temer, _e espanto. Traziâo as cabe.
(газ cubertas de lodo seco ‚, .e des cabellos з eräo
grades (pero em toda a vida ocertäe) lhes eciäo
hüas como auelâs , {един do mesmo lodo, Ei lhe
rodeauâo ,toda а cabeça, e caindolhe sobre os
elhos , os fazia parecer muy disforrńes, Cöfesso
que me ­@Infadey e senti algü tanto agastado,
per ver Е‘; _o nesso Materno ,se dana e5 hum va ar,
.que sospeitey hirem forros a partir. Meu n pa.
nheyro ternana o Ceo cö _as mâos por ver q пёс
dalla à. yela. Surriose о Pilote , e temido cinco
_cocos os lançou ae mar, cö os quaes lançaarâo а.
fugir aquelles que os tomaräo: ,es entres que tam*
bem es pretendiäo the foräe no alcance ‚ е en
eontrandese .todos em terra, foy tanta _a panca
d'a, grita, e peleija, sobre qnem es leuaria , q
доз—Фешев por' be vingados. Passada 4esta trage,
dia tomamos a sahir em terra, e cö o elho sobre
.o ombre , cozerâo .es mossos de arros, estando
outros entretanto pescando no ríe muth, e bom
реухе, que'tedes juntos Iaquella noyte 'ceasz
com tante geste, e alegria, como se demais longe
nos cenhecerarnos. E a razäo pedia lo íìzessegnos

e) шор, одет. 1. a 13.


._ ы; _.'
assi, q como o amor seja a alma do müde, e te»4
nha de sua natureza ser cömunicatiuo , näo era
muyto q entre Christâ'osfe Barbares se achasse.
.Ao outro día hüa hora ante manhä , tornamos a
sahir do porto ‚ е afastados de terra ao mar tres
legoas camin'hamos com prospero vente. Esta
InoyteI tomamos porto na entrada da Baya fermo
sa, e no dia seguinte a passamos. Е porque te
memos antes de chegar a Pate ‚ _algüa mudança
no tempo , `roguey ao Malomo que em quâto
aquelle nos seruia se aproueytasse delle. О negro
perte, ­e chegar
desejaua a sua casa, porque
hum diaestaua ja
cada hora lhe parecia , meteo
as velas,- e muy contentes vigiamos todos o pri
‘meiro quarto, e no segundo'se recolheräo os q
это vigiar о terceiro, e meu companheiro coml
elles. O' Piloto hia bocejando , e pouce esperto',
e o vëto pelo contrario. Vëdo eu o pouce"cuyda«­'
do do Piloto, e que me era forçado vigiar, o
fiz; assi, porque 'os bramidos das ondas que
quebrauâo na costa me seruiäo deespertador,
como por acordar o Malemo que vencido do sonó
'se esquecia de gouernar; como conuinha. Diańte
‘aula hum grande penedo,ìe1n q o mar quebraua,
que eu näo conheci por estar debayxe dagoa',
'cousa de quatre palmes. Берете] o Piloto, com
muyta pressa, mas näo foy com tanta que о ро
dessemes safar, por ir a embarcaçäo ferindo fogo, ‚
‘e dädo nelle se virou de hüa banda, tomando
Ша. agoa por este borde, `que ficoú mais de meya.
"мадам. Acordaräo todosjgritando, e' logo veyo
hů'", eeutro mar, анафема ares nos lançou fòra
em penado.
de Do qua­
vsete braças afastados
de vfundo ‘onde, estiuemos
lançamos fateixa
>surtes
atè romper a alua 'do dia praticädo sempre на
к
grande merce que oSenhor nos fizera', em senão
desfazer 0 Pangayo em pedaços. E não sey certo,
de qual me'marauilhe mais,k se da certeza com
q os males no mar saõ sempre certos ; se da con-A
fiança com que os que por elle qauegâo cuydão
nam ter algums-'Os que por esta 1costa tratarem ‚
procurem ir ao mar della seys legoas, por ser
fora deste termino chea. de bayxos, e çuja, e
nãov se querendo afastar tanto напевает só de
(На. 114111. y, g - ~
"z
”58——
ß'

NNNNNNNN NNN NNNNNNNNMNNIIIJNNN IINNIIIINIIIIIINNN м.

noemen@ enano.
следам: a Pate .' Recebemnos os Reg/s da Ilka ,
e do mais que aquí passamos.

«FQ-«h»

EsevaMo's tâto checar a Pate, it em


amanhecende demos a vela , e dali а seys
~ «4 horas a. recolhemos f estando ya ancho
rados ne Porte da Ilha. E come a. nossa embarf
cacao foy a primeyra que com ponentes a elleI
veye aquelle anno , concorree a vernos quasi t0
do o pouo. De mar viamos а gëte pelos' muros,
e praya derramada, que com grandissimo aluc
roço nos esperauäe. E nos que com outro se’
melhäte estauamos de nos vermos em terra. Em
läçä'do ferro se cebrio de Moures _toda а ribeyra,
buns que vinhäo perguntar, e saber nouas , ou»
tros buscar seus amigos , e patentes. Se nôs n_âo
cenheciamos a gente,
perguntar. Entre nem de
о tumulto tinhamos
pone, por
lveyoquem
hum.
rincipe Meuro , por nome Muynhe Gombe , ìr~
mâo que fora de hum Rey a quem Dem Решать
d0 Mascarenhas , manden cortar a cabeça no an,
по de 1603. castigo bem merecido, porolgrande
odio que aes Portugueses tinha. О Ргйпейре ven
do nossos habites, e trajes dos outros Christäos tâ
differentes , chamou onosso Malemo a parte per»
guntandolhe vmanso à erelha , se sabiaque- gente
_eramos , ou quebuscauamos. О Meuro por mos~
trar sua fidelidade , _e nos tirar dalgüa sospeyta,
q'de sua inl'ormaçào pederiamos ter., respödeo
.em Ialta voz estas palaurasx, (Cassis Fran i) que
quer dizer., saö sacerdotes dos Christäos. uuin.
de o Principe estas palauras, ou fosse que па
cabeça do irmâe que elle vio cortar , tornasse ex
periencia, em come nos auia de tratar , ou sua.
natural inclinaqào a tanta cortezia o incitasse:
nos laneou es braces Yao pescoço abraçädonos com
muyta ­alegria e amor. Causou esta nouidade
tâta nos q presentes estauäo, eny tal o ехёт
plo, q todos della receberâo., 'i1 muitos que vi­_
nham sò a vernos , e zembar, precurauam che
garse mais а nôs , _eseruirnes под podiâo. Aqui
acabei de conhecer quäta forca të nos Principes,
e Prelades , as obras q fazë , e exëplos q däe a
_seus subditos e вывоз, E_m quâto a fama de
nossa chegada se diuulgou pela terra , mandaräo
o Principe, e Genemaer buscar casas em q
nos agasalhassemos ‚ offerecendonos cada hü as
Suas. ,Agardecilhe
offerecìmëtos , porqesta
вёл)charidade,
era menosaceitando seus
gesto ­achar
.molos nelles> do' q seu ternes ё sua casa e сбра
nhia. _Indo ja todos jütos muy cötëtes: vimos vir
dous Portugueses correndo, e perguntando aos
Mouros ende estam aqui os Frades? Per entrea
gente os vimos , e elles a nôs , sendo tanto dam-f
bas as partes oI cententamento, queso creo о
sentirà
lhor se ‚ explicäo
quem conhecer que cousas
com sentilas grandes
‚ -do que com me-l
eenA
plicalas se sentem. Deytaramse anessos рёв ‚ e
5-60——

abraçandonos por elles , nos pediram de joelhoso


habito, e benção , cujas mostras de deuação , cau
sarão tanta naquelles que as virão ‚ que não foy
menos a edificação nos Mouros, (que iasmados es
tauão todos а la mira) do que em nos a alegria ,
que o bem inda que poucos o obrem , de todos
com tudo he enuejado. Chegamos à casa dos Por
tugueses acompanhandonos o Principe tè nos poet
nella: e fazendo sua cortezia se despedio de todos.
Os Mouros que tinham notado, tudo oque na
praya com elles ‚ есош os Christãospassaramos,
cada qual delles não sabia, a hora em que che
gasse a dar a попа , aos mais que na Ilha esta
uãoz, e assi forçados por hüa parte ‚ deuerem as
cortezias, habitos, e nosso modo; e por outra
desejosos de ganharem as aluiceras , (“1 tinhão eer
tas nos Portugueses, ficauam indeterminados,
e em fim tudo perdiam. Aueria hum quarto de
hora que descansauamos, quando entrarão ou
lrosPortugueses que vinhão em nossa busca; To
dos nos alegramos , contamoslhe a causa de nos
sa vinda., c como em Sam Lourenço nos perde
ramos', Elles nos disserà'o serem mercadores de
Dio , e que com suas fazendas tratauam naquel
la Ilha, e que esperauão em nosso Señor que
muy cedo, tornariam pera a India, e com elles
hiriamos em sua companhia. Aqui lhes desco
cobrimos nosso intõto , que era passar a Ormus ,
que dali estaua seyscentas, e quarenta legoas ‚ ре
ra se fosse possiuel nos passarmos ao Reyno. E
Standorpraticando nestas , e outras cousas: che
gou hum recado del Rey , o qual trazia hum seu
Cassis. Este disse ‚ que sua Alteza, festejaua muy
to nossa vinda ., e que suposto na Cidade mora->
uam dezoyto Portugueses (que tantos eram os
_ 512...
que ali estnuão) cuydassemos que ainda que'élle.
" o não era ao menos senam negaua de ‘vassall'o
del Rey de Espanha, e irmão delles. E que de
boa vôtade se podia ir ver quem, se algüa tinha
nam era outra mais, queL dc nos seruir. Agarde
cemoslhe todos esta, aflirmandolhe que so a falta.
do (êpo, era a causa de termos cahido nella,
mas que nos otomariamos logo , pera nos hirmos
lançar a seus pès.> As treshoras da tarde man
dou el Rey dizer, .que a qualquer que fossemos
oestimaria muyto. Partimos leuando os Portugue
ses todosfem nossa' cöpanhia muy trajados , e lu
sidos' Achamos el Rey assentado no chão (como
os Mouros custumâ'o) sobre -custosas alcatifas ,
vestido de roupas-brancas ao modo Gêtilico',
acompanhado de todos os principales daterra. Pc
.ra nos estauão
Portugueses junto delle
lcadeiras altas.dous
Fez coxins; e pora
el Rey sinal os
que
nos sentassemos; e Ylogo hü dos principaes que o
acompanhauam, .perguntou por nossa vinda, »e
saude, declarando juntamente quanto com ella
todos >se alegrauam , . allirmando el Rey quc de
nosso habito, e ordem , eramos os primeiros queV
ali foram ter; econfiaua em Deos dali por dian
te não lhc faltar ventura, pois a sua fora tal ‚
que em seu tempo lhe viera aque tinha presen
te. Pedionos quisesscmos aceytar sua casa, pera
'que nella morassemos , os dias que ali estiuesse
mos , que dado fosse de Mouro , a vontade
com que a offerccia cra Christaà'. Agardcce
moslhe com boas-palauras as suas dizêdo, que ~
pois na terra* auia tantos Portugueses , não era Abê
os deixassemos. PareeeoR a Banagogo ‚ que _ assi
se chamaua 0 Rey ter eu razão na reposta, в
com ella se aquieton, offerecendo pera о са
.-52...
minho quite nos fosse necessario. Seria este
Rey de trinta e *cinco annos de idade , na con
dição manso , como todos o gabauao ., de rostro
alegre ‚ па pratica graue ‚ nos meneos modesto;
e finalmente pera representar hum Principe
perfeyto, sô lhe faltaua о nome de verdadei
ro Christão. Tornados pera casa me cötarào que
dali duas legoas, auia outra Cidade chamada
Ampaza em a qual estaua hüa Igreja adminis
trada por hum Religioso de Sancta Agostinho.
Festejamos isto muyto д е logo lhe escreue»
mos, q a vespora da Ascensão do Senhor о hi
riamos ver. Foy pera elle esta попа híia das
mayores , segundo depois nos contaua , ("j muytos
annos ania tiuera., porq estaua so ,se nam tinha
copia de Cõfessor, senão era em Mombaça, que da.i
li estaua sessenta legoas,I onde elle cada anno
não podia ir mais que hüa .i ou duas vezes. Deu
о Padre rebate ao Rey da Cidade, pedindolhe
nos quisesse festejar, e vir receber tato que che
gassemos. A vespora da Ascençâ'o se embarca
ram .os Portugueses .‚ enös сё elles , equado che
gamos à praya de Ampaza; achamos el Rey com
alguns Mouros seus vassalos, ü estauão espe
rando por nôs. Sahidos em terra, fomos todos abra
çalo , e elle com outro igoal amor fez o mesmo:
e depois de nos dar а Ьоа vinda, enos a elle a
sua. estada, fomos andando pera а Igreja indo el
Rey diàte a pê ensinàdonos 0 caminho, que à
verdade onde ha amor verdadeyro, nào se con
sente perfeyta gratuidade. Vendo isto hum dos
Portugueses se chegou ami , e disse. Ah Padre,
pode muy bem ser., q alguifç: o tenha ja por mor
to, e vossa reuerêcia vay agora em companhia
de hum Rey , que lhe vay ensinado o caruinho.
Ao que lhe respondí; taes serem os merecimen~
tos de nosso Padre SAM FRANCISCO, que nam me
nos do que víäo ‚ valía aquelle roto burel com os
Reys do mundo. Hia Mubaná Mufama Luuale
(que assi chamauäo ao Rey ‚) vestido de hüas rou
pas lögas roçagantes, na cabeça hù'a touca de
foias líslradas de fina seda adamascada., а са
Ьауа de algodâo acolchoada , oalfange Turques
со bem arcado, que do ombro esquerdo com gra
ça lhe cabía, com sua guarníçâo muy curiosa.,
e perfeytamente acabada. Na idade de sessenta.
annos, nas feyçöes bem assombrado, índa que
na cor basso, mas de bom juyzo, eentendímento,
se se pode assi dízer de quë näo conhece aDeos.
Acompanhounos atè а porta da Igreja, е daqui
se recolhco feyta primeyro a seu modo а деш—
da corteziaf que parece conheceo, que todo о
tempo que nos leuasse tiraua de gesto ao padre.
Fizemos oracâo, a qual acabada , e ‘saydos fo
m achamos o Padre Reytor Fr.` Diego do Spíi
Sâto (q este era o seu nome) El об moslras dein
crcdiuel amor nos leuou a ambos nos braços, сё
excessos de tâta charídade, quäta os Religiosos
desta ordë (ё com as outras em qualër parte que
estejäo. Recolhidos pera casa , gastouse quasi 10—
do o dìa em darmos cöta de nos , enossa vínda.
Ao outro que foy da Ascësâo do Senhor ‚ е 4. de
Mayo de l606. cöfessey todos os Portugueses,
e se о Senhor foy seruído, na Missa lhes dey a
Sancta (_Íò'munhäo , e depoís por melhor festejar
mos а festajantamos todosjuntos об muyta alegría,
q muytas vezes na tal cöformidade, resplandece а ¿i
‘està na alma, e coraçäo. Là sobre atarde fomosos
tres Religiosos ш sòmëte visitar el Rey asua casa.
Foy tanto 0 contentamento que teue em vernosv
._._64 _...
nella, Ё] certo todos estauamos alegres por ver
mos hü Principe Barbaro д täo afeyçoado, е de.
uoto da Religiâo Chi'istaä. Viose isto muyto bë,
.pois que sendo Rey ‚ e Mouro, cheo de brancas,
idade , e trabalhos , no Юре Е] a Igreja se fazia,
elle proprio acarretaua ‚ eti'azia as costas pedra,
е cal pera ella.ì alë de dar hüa boa esmola de di
nheiro, ё se gastou em sua fabrica. Cousa. que
en ja mais erera , se 0 Padre Reylor a nâo соп—
tara diante do mesmo Rey , «Nl свища enuergo
nhado, por ver o pouco (N1 nella fizerm Demos
lhe os agardeeimentos de lâ assinalado seruiço ,»
feyto a nosso Senhor, ofl'ereeëdonos ao seu , se
pera tanto prestassemos. Ao que respondeo es
tas palauras. Padres em quale nä tine Igreja de
Christäos em minha Cidade, viui nella reeeeso1
mas agora объеме ‚ е descansado , pois nella te
nho muros q a guardäo , eno Padre soldados que
a defendäo. Bem se poderaaqui leuantar a voz,
elëbrar a algůs Christâos ,qque viuë como lWou
ros, aprendessem deste Meuro asser Christíies.
Mas porq meu iniëlo nâo he entre mais q dal'
conta do F] развей neste eaininho,l por tanto níio
quero desuiarme delle. Acabadas nossas prati
eas nosdespedimos do Rey, e dali a tres. dias
do Padre, que tantos estiuemes cò' elle, pare
oëdonos hü so, Ч йэ1о- tem 0 gesto quädo he
grade näo deyxar sentir otetnpo q nelle se gas~
ta. Corno а Illia era_,pcquena, e de paz, eseo~
lhemos âies tornar pera а Cidade Pate , por
terra, que Ypor mar. De `caminho entramos na
Cidade Sio, na. qual nä achamos Chi'istà'o, ou
Portugues algum, në gente El nos conllecesse,
mais C] dous Gërtios lnercadorcs , dos q'uaes
cm Ampaza ya liu-eramos noticia', _por serë na
‘ „.55“
turaes »da Ilha Dio, onde elles tinhaö vislgqńäg
ligiosos da mossa ordern», cuyo» Conuëto self@
cò' suas esmollas, с; elles dauäo cö mais тише,
pera seus infames pagodes. Estes nos leuarào aos
pagos delRey, e nos seruirâo de lingon por sa
berê {Шаг а nossa muyto bë. Festejou Mubanà
Вассаг Muncâdi (que assi se chamaua) mossa virg
da ‚ е conuidandonos pera aquelle día sermos seus
hospedes ‚ е licarmos об elle , nos escusamosquà
to em nos foy dizendo, que tudo o que fosse Iseli~
Anido lhe eò'tarianlos breuemente; nem delle (дне—
riamos mais ‚ Ei darnos licença pera vermos `as
-cousas notaueis г; na Cidade ouuesse dignas deko(
serem. Gastaraö os Gentios cò' elle largo espaço,
em que lhe näo cötarâo outra cousa mais , ё o
vnesso modo de viuer em pobreza pedindo esmo~
la de porta em porta ‚ morâdo em clausura onde
decontino louuauamos а Dcos', cousa cm El o
»Mouroemostraua grandissimo gesto, e admira
‘lçäoßÍTres horas estariamos com elle praticando
-nestas c'o'usas ., e no Вт деПаз ‚ nos mandou mos
.trat toda 'a Cidade em cöpanhia de alguns Mou~
-ros dos mais nobres :` па qual nâo echamos cou
sa пошив] ‚ mais que ser mayor em circu) to ‚ .e
enumera de gente ‘q as outras: porque tanta cra,
avl que pelas janelas ‚ е terrados sabia a venimos ,
iquenosxparecíe cousa impossiuel poder ser 1an
та. Depoiszftornäńo а е1=Веу , lhe demos 0s agar
decimëtos , е delle .‚ е dos mais despedidos, fo
шов dormir a Pate onde os Portugueses _ya nos
-esperauào, com todaamatolotajem prestes ‚ que
-elles ordenaräo entre si ,com tudo'Q mais ,neces
lsario pera partirmos. Em chegando nos auisarào,
век-ё vindos algûs Mouros Arebios .em hùa em
-barcaçào ‚ а. .fazerem resgate de Cafres moçes pe
b
_65...
quenos , os quaes leuauam pera Suas terras ,on
de fcytos Mouros se seruiam delles toda а vida ‚
0 (101105 tinhào ya comprados seys. Agardece
mos meu cöpanheyro , 0 eu muyto este auíso .‚ e
vvendonos об 01 Rey 1110 estranhamos summa
mente consentir nesta venda , pois avontade del
Rey de Espanha ‚ de quem elle era vassalo , nà'o
» `«am outra que saluar almas ., e tíralas das vnhas
‘do inimigo de nossa saluaqäo. Pelo que deuia acu
dir com todo 0 сиуаадо ‚ пат consentindo quen
tal compra se lizesse. Certeliccunos q nam sa
bia da tal venda , e que se а diligencia com que
elle os mandasse buscar ‚ fosse proua bastante
`@desta verdade, nella conheceriaínos clzíramëte
quâto 0110 а (1021а._ Bolouse em breue tëpo рез
quiza por toda а Cidade, andando lneu сотра—
nheyro, e eu об 05 Portugueses que nos tínhäo
auíszído sabendo de todos onde estauäo, tè El fi
nalmente os echamos fcchados cm hùacasa, tris
VLtes , 0 chorosos ., ~e pergùtandolhes se queriâo ser
­Christäos ‚ disseram todos que sim. lOs [301111500
ses os compraräo , e ñzerâo baptizar ‚ 0 dellcs vi
eu dous nesta Cidade de Lisboa. Com esta mer
ce que nosso S'enhor nos fez ‚ entëdcmos serlhe
nossa viagëí aceyta , porque quando della 1121011
raramos mor bem que 0 presente ‚ este bastaua
pera а termes por boa, eacertada. Entre outras
charidades б 05 moradores de Dio nos lizerâo, foy
mostrarnos hum реухе molher, de que nesta cos
ta hamuyto, e por ser hij dos monstros do mar
mais notaueis, dírcysuas feyçöes. A 001100111!)—
da que espalmada comoo rostro ‚ tem muyta pro
porçâo ‚ com 0 (10 outra quulquer molher ‚ na qual
nam tun cabello ‚ mas híi'frt escama muy miuda,
os 011105 perfcytíssimos7 sem pestanas, nem so
_ “- 67 и:
brancelhïas, attestav larga, о narìs grande', e as
ventas tamanhascomo de Bezerro, а Ьоса camo
de arraya ehea de dentes dos quaes quatro lhe
saë fora, mais de hum grade palmo , eestessaö
os prezados, e que tern partieúlar virtude pera.
_algůas enfermidades em especial de sangue. Os
beyqos tem grosses, e descaydos., 4de feyç-âo que
lhesvaparecem de contino--as gengiuas , nam teni
queyxo 'debayxo elnmodo que pareça ter bar»
ba ., Vporepxevse lhe escoa junto dos .dëtes como 'a
Twan-Nam të braqos, mas em seu lugar hüaà
barbatanas largas ‚ е compridas. Daqui atè ofirń
­do `corpo tem todas as feyçô'es de molher, côte#
tas grandes a que cria seus ñlhos , e lhes l-dà _o
leyte. А Ьоса do estamago he alua, e а pelle
bràda , е macia,~ e a das costas pelo contrario
aspera, e grossa. De meyo corpo abayxo {ё tus.
vdo o mais de реухе com rabo , e escama. Näo
fala, е quando топе sae em terra., na qual dà
huns gemidos muy sentidos ‚ е com elles acaba.
'gastando mais tëpo em morrer 'que todo o mais
pescado. A meu ver se no mundo ha Sereas de'
uem ser estas', i'nda que he fabula., e temerida
de ousar а diz'er que cantäo. Digäo os Authores
estrangeyros ‚ 0 Е] quiserem acerca disto ‚ que os
segredos do mar ‚ e terra sò а naçäo Portu гиена.
~aseeo no mundo pera os saber ‚ е descobrir. (l)
ambem vimos leuar а enterrar hum lVIouro об
grandes festas, e tangeres ‚ e perguntando de
tanta nouidade a razäo; disserào auia muyta,
pois о dia d_a morte era melhor , que o do naci
mento ‚ pois este nos metia em humlaberinto de
trabalhos, e o outro nos liuraua dellcs. Notey

„ Eccles. c. ‘7.v '..


_68...
que era Mouro, е сот ser tal lhe fazíäo aquel
las festas ‚ auëdo causa pera eternamente ser sua
morte lamfëtada ‚ pois por ella hia penar pera sem
pre. Е nôs pelo contrario fazemos tais desatines»,
na merle déo- Christäo ‚ que cuydo sô estes saöd'i
gnos de sentir ‚ pois nelles mostramos ‚ como diz
(l) S. Hieronymo ir pera о Ceo constrangidos.
Едет те 1еш brou о q conta (Q) Alexädro Sardío,
e (3) Solino т e (4) Heredoto , е Valerio Maximo,
que os de Thracia, se vestiâo de luto quandoos
lìlhos nasciam , e quando morriáo se ves-tiem de
festa, e cantauam. Mas porque nam pareça que
vou
qual fora clogprometido
està e111A torno
hum grae da a Ilha.
banda Pate ‚ O_sa.
do Norte.
tres Reys que nella ha saö vassalos do nosso de
Espanha; todos elles guardäo a secta de Mafo
ma. A terra tem mais'gente, e m'antimentos que
as outras Ilhas de seu tamanho saö muy domes
ticos ‚ е nossos amigos , e по tl'ayar leuâlo ven
tagë а todos seus vezi'nhos. Aos sete de Mayo,
preparadas todas as cousas pera nos partin'lnos
em hù Pangayo que estaua de caminho pera Ог—
mus , veyo о Piloto com о C'apitäo chamarnos ‚
pera nos embarcarmos; о que logo fìzemos а
companhandonos todos os Portugueses , e algùs
Mouros da Cidade', dos quaes despedidos larga
mos as velas, indo tam saudosos dos que ilcauam,
como elles de nos verem hir.

(l) D. Hîe'ro-nymo.
(2) Alex-an.. I. l. de morì. c. 8.
(З) Sella. с.16. ‘ ' " ` "
(4) Heredot. 6: Valeri Max. in suo пацан: de Morte.
д

"NNNNNNNNNNNN„NNNNNNNNNNNNNNIINNNNIINNNNNÑ

050110000 summum.
Везение“: Атм , ‚с o Mar Кого, 4com
outras paríicularz'dades.

'vd-9*» '

ORNAMos a terceyra vez a dar ao vento as


velas ‚ que eräo 'dejuncog a modo dees
carauellateyra em'hü
, nelle­ Pangayo,
hiri-âo tamanho
ate, vinte cinco como liüa.
Mouros,
cincoenta бай-05 ‚ oyto Portugueses , meu соня—
ра1-1110уг0, 0 011. Com véto prospero, e galerno
vfomos correndo acosta de Affríca, vëdo toda
aquella parte а quem os nauegan-tes chamäo de
serto de Libia. Este custumzîo ver as naos da.
India , quädo vem por dentro pera Portugal,
desde altura de oyto `¿gr-aos; a-tè es cinco , »como
Ynos tambem vimos antes da perdíçam. Тoda es
ш terra he muy buyx'a ‚ 0 nesta paragem he , оп—
.de о vento-leuanta aquellas gràdes ondas de area ,
e as desfaz enterrando em sí 05 homens víuo's , 0
depois mirrandoos а quëtura do Sol,` que neste
clima 110 grandissima5 procede а came momia ,
ou тушь“; lOs Pilotos tenhäo muy notauel vígia
пёс vâo marrer nella como aconteseeo à nao Ма
dre de Deos, no anno de 1.596. da'­qual~‘senâo'
saluaräo mais que dezaseys pessoas, perecendo
as demais ‚ que a verdade dnas cousas Баб, as
que lançào nestes nossos calamitosos tempes as
naos a perder', hüa sobeja cöñança , por lhe nào
chamar soberba de Pilotos , е Mestres ignorantes,
tam amarrados em suas te'ymas , eòpiniòes ‚Ъ que
näo ha razöes bastantes pera tiralos dellas. A ou
tra querer pagar seruiços com oÍlicios do mar a
quem nüea entrounelle , epeccados , e fnr-tospu~
blicos, còmetidos ysem peje dos homes .‚ nem te
mor de Deos. Poreln porque nossa historia, _se
nâo faça odiosa torno a primeira. Daqui fornos na«
negando a vista da terra, vendo nella a saydaïl
faz ao Mar, o rio Ingo , e mais alei'n a Cidade
Magadaxò, que ern algum tempo foy regada,
com osangue de seus naturaes, vendo a seu pés
zar aruoradas , nas mais altas ameyas ‚ e castel-a
los as quinas Reaes de Portugal, Adiäte desco
brimosl o Bandel velho, e о cabo Dofar ‚ 05 Be,
duins , e 0 Bandel dagoa , e outras terras de Mou
ros sem tomarmos porto em algůa dellas. Atè
que chegamos ao cabo de Guarda Fuy . onde se
acaba a vltima parte da segunda do mundo. E
porque muytos Authores , escreueräo della so de
lerem . ou de ouuida ‚ nâo atentando que pera; se
verificar algüa cousa, he necessario vella, e en,
tendela sobpena de cahirem ein faltas tam alheas
da verdade , quanto muytos delles mostrâo esta~
rem della em suas relaçöes; mere-pareceo cousa
conueniente, pois a andey toda farma-roda, dar
aqui hùa breue conta della. мы «in
Tomando o negocio de seu principio’7 conta
a (1) Sagrada Escriptura, que passado aqlle
n
(I) Gen. c. 8. давычъш ‚ „а: ¿ggezkpfêïkíg
..._ 71 .__
vniuersal diluuio em F] Noè, - е sua molher Tis;
tèa ‚ ou Phuarphara, como lhe chama .1(1) His
toria Escholaslica, e seus tres lilhos : Sem, Cham,
e Iaphet ‚ com suas molheres Pandora ‚ ou Par
phia ‚ Noela, ou Catalina ., Ncegla , ou Eliua ,
se saluaräo na Arca, foräo acabado о diluuio
aportar, nos mais altos montes de (wz) Armenia
mayor, aquem os naturaes inda hoje , na sua lin
Lg\oa chamäo: Sale Noach, que quer dizer ', sayda de
Toè. Aos quaes Sancte Isidoro chama Arath ‚е
(3) Зала Hieronymo., e os Hebreos Ararath, е
Maceas Damasceno Baris. Dellezs рамп). Noè
com sua familia, pera Phœnicia sua patria, que
jaz na costa'maritima da terra de Promissâo. Na
qual ordenou lines embarcaçöes a modo de Fu
stas ‚ ou Galeotas (como diz (4) Beroso Caldeo)
descubertas
em que gastonpor dez
cima, nas quaes
annos: fez hüapor
repartindo viagem
seus i
fìlhos no mar Mediterraneo, as partes do mun
do', que melhor lhe pareceo, cò'uinha a cada
hum delles. A Cham, que era mais moco (co
mo diz (5) FlauioßJoseph) deu Alfrica de (диет
himos falando., cujo nome tomou de Apher, ne-`
to que foy do Patriarcha Abraham ‚, e sua mo
lher Getulia, ou Agar, e lilho de llfladiam. Com
isto concorda (6) Thomas ‚(Заменю de Bagnha
Caualo na sua praga vniuel'sal, Author grauis«
simo , e (7) Pedro Bauler em sua (Листва Va
(l) Hist. Esche4 с. 923.
Josep. de antiq. l. l. с. 3.
(3) Hiero. in Gen. са. 8.
(4) Bef. Gal. in sua dellorat. l. 1. c. 4:. "`­ E
(а) Joseph -ele fmt. li. l. ca. 13.
›ц„(б)
(7) Tho.
PetrusGarzonins
Ваш. in insuadiscursu.
Cron. l.37.-1. Cu. à. г 0,
“Ц
_7g-_.
lencíana , e outros muytos. Sua figura he como
Pyramídal ‚ sendo а baza toda a terra, que jaz
deste cabo de Guarda Fuy , atè о cabo de Es
píchcl, em cuja distancia auerà bem petto де
'duas mil legoas ‚ sendo a terceyra а do cabo de
Boa Esperança; Íícando todas tres muy apartadas,
e distantes. A primeira comecando das partes
do Oríëte he esta de Guarda Fuy , б entrando
pelo mar Roxo Пса à mao esquerda. Е deyxâdo
о Reyno Adel. F] lhe tica mais vízinho, damos
na sua lnetropôly. que be a Cidade Zeyla, em
й os Reys deste Reyno sempre residem ‚ aqual
ñca antes das portas do Estreito 26. legoas alë
da qual esta а boca do sino Arabíco, Ё] të de
largo tres e mea, ñcando bè na sua gargâta
hùa Ilha cbalnada Babel Mandel.> Е depois de
I о entrarmos, vào corredo à mao esquerda, os
largos, e espaçosos Reynos doEmperador Belul
‚что, (a que. nòs errando chamamos (1) Preste
Ioao,V e os naturaes Negùs,) e os do Алёшу,
‘ВоЬЭлз, е outros й estäo bë no sertam da terra;
porque a que fica ao lögo do mar Веко, heso
Vgeyta ao Turco', ficando da outra parte em
contrario, adesdítosa Arabia felice, na qual
toda a terra que jaz tè a Ilha Camararn , he do
Xeque de Adem; e daquí tè ludà do Xarife de
Iazem; onde se acaba esta Arabia, e entra a
Petrea. No fun do mar Веко, ou vermelho, es»
la o Porto da Cidade Sues , chalnada antigua
mente, Cini/as Негоит ‚ Cidade dos grandes:
da qual ccmeça acorrer hüa ljngoa de terra
fume, F1 te de largo sessëta lcgoas aqual se

(l) Vide circa hoc Franciscurn Aluares in suadìtbio


.l
pia. '
.e
...-73
fora possìuel cortarse, ticaua sëdo toda A'H'rica
Illia~ e -a viagë da India muy breue; e lposto
que o Soldâo do Egypto Nechao , е depois delle#
Daryo Rey da Persia (como diz (1) Diodôro Sy
culo) tiuerâo pensamentos de cortala; сб tudo por­
cer-tas razò'es , que se lhe opuseräo mudarâo seus
intentos , sem `os eÍTectuarë no modo que pretë~
diäo. >lVIas depois delles Sesostris Rey do Egypte,
mandou abrirshü canal de vinte sete legoa-s,
pelo'qu'al as Drogas
Cidade „'Memphis danossa
, jhoje India, vinhâo
dita GräoiCayro , e delà
la pelo Nilo», à»A de Alexädria. Mas oEmperador
Solimäo assombrado com as victorias , q os Рог—
tugueses alcansauäo na India, mandou entulhar
este canal, temendo que `por elle algü dano no
tauel lhe viesse, como diz. a (92) Historia Ponti~
tical. _Passada esta ponte, ou lingoa comeca о
grâo Cayro, fundado por Osyris Rey que foy do
Е урш.) como diz а`(3) Chronica de Valëça, е
AA exädria ticädo a Prouincia do Egypto no meyo
destas dnas Cidades , na qual (allirma (4) Paulo
Orosio Octauiano Augusto) mädar enterrar em"
hùa sepultura Marco Antonio , »e Cleopatra; e;
bem -era que os que na vida andaräo vnidos , na.
morte senâo
dades, desem
sogeytas à parassem'. Nestas ytemv
casa Othomanaf, famosas Ci
a fami
lia Franciscana,muytasieasas de Oraçäo , eCon­`
uentos, que parece 'acabaraan os Turcos , que sò
elles faltauâo nellas, pera' terem a perfey-çäo,
q a tam Reaes Prouinclas conuinha. E deyxando

(l) nin. sip.. 1. i. с. з. ‘ ‚


(2) Hist! Pñliûc. 2. р. 1. 6. c. 27. 5.
(3) Риг. Baut. l. l. c. 10.
(4) Paulus Orosio, l. 6. с.. 19. ‚ . „i
-- n -
r hora 0 Nilo com sua1 correte banhar toda
aquella terra фантов em; Heliopolis dita ho—
je Damiata, а qual conquistou Luys Rey de
França:N no'anno de D248. (como conta (l) Car-V
los Rey de Nauarra) e depois delle nosso Padre
(2) S. FRANCISCO não cõ guerra, mas com ex
emplos de humildade , e sanctidade , como diz
S. Boauentura, e S. Antonio, e 'o Bispo do
Porto Dom Frey Marcos de Lisboa. А mão die
тема desta Cidade, fica a Sancta de Hierusa
lem , com toda amais terra de Iudea. Mais por
que esta fica na Asia, tornado ao Egypto (que sau
dades da terra de Promissão me leuarà'o agora a
ella) Passado elle `тау correndo ao longo do mar
Mediterraneo а Regiam Barbarica, uasi toda
deserta em particular atè Tripoli Éarbarico.
Deyxando esta terra, se segue outra de gente
bruta chamados os Asbitas, Geulos , е Massa
mõesz, ficando neste direito a Ilha Cretahoje
Candia,'- e* defronte della o Bosphoro de Eles
ponto,_»_?1 díuide Europa de Asia. E deyxando
â mão direyta estas duas partes domíido, indo
descêdolçom as agoas de Leuante, nos fica em
Affrica а Cidade Carthago, que tantas cõpe
tencias жене сот aIllustre Roma , no tempo que
Lusitania estaua cõ (впадаю , Sertorio , e Ani
bal (атм/Гана"? mais abayxo Tunes, cuja ein
presa, e insigne victoria a (4) Golleta ja mais
ligará .a Carlos Quinto'; nem (à) Orão a Frey

Т‘) Cnr. Rex. l. „Зла. '6.


(Q) Cron. Frau; Min. с. 55. 56. 57. in 1. р. 1. 1.
(ММ/шаг. Lusit. 1. p. 1.13. . Ч“. :)
(4) ни. Pam. e. p. 1. 6. c. 27. ад. 1: м. ça;
(д) Hm. Psi. 1. 6. 2. p. с. ç. i. шиш
\
Francisco Ximenes Frade Menor. Alem da qualv
se vè, Fez oabeea de Berbería com asua Mes-_
quita де quatre centas columnas, e deze porq
tas., come diz (1) Нйеюпушо де Mendò'ea.
Aqui entre о altissimo mente Abíla, e о Cal
de Espanha està о Estreyte де Gíbraltar, опа
де Hercules pòs as Suas columnas, parecende~
the nas palauras Non plus lultra , Тег @llegado
ao tim da terra. Depeis de se desembocar este
Estreíto, deíxäde em Affríca emonte мышце, a
quem os Mouros chamâo ldauaehàl dames nose?
gunde cabo dito de Guê .Este fica defròte ae nesso
Algarue em Portugal. Destafyparagem vay vir»l
rando a terra de Aft'ríea, pera a parte de Sul
diuídindea da America о grande Occeane, que
a rega, e cerca tedaf, e porque tante benetíciov
nam tleasse de'sagradeeido, lhe està. pagando
com o rio.¿Negro, entrando cötinvuamente por
seys bocas no largo Athlantiee, onde nos agora
dízemes @abo Verde. Ficando daqui näo muy
desuíada a costa de AGuínè , ende as calmas saö
iam grandes, trabalhosas, einsofriueis, quanto
os queixumes daquelles que cada día as passito,
nos däo verdadeer testemunho dellas; eeu [аш—
Ьеш senti , ,qui-"ide per ella passeyí, Perte daquí està.
a Mina , e pouce _mais auantè atrauessa о müde
a linha Equinecial', alem da qual vâo correndo
\ es Reynes де Magni Congo, terras de Ne es
feytos Christäosi _em têpo delxRey `Dem ïao
Segundo de Portugal, como (й) Rezëde em sua

„ш Hmm“ ‘à Mende. 1. Q. ca. б, - ‚г -


(Q) Gracia àìlt'ezençL ‘ ‚ ‚
.._ 75 .__.
Chronica7 e (1) Frey Antonio de Sam Romão
em sua historia Indiana tratão. Nesta costa vem '
parar hum braço do rio Nilo chamado Zayre, que
nasce na lagôa Bai-zena , depois de vir regando
com sua impetuosa corrente muyta parte de Af
frica. Daqui por dià'te se alarga о mar Ethyopi
co atè o Cabo de Boa Esperança, em cuyo des
tricto cae Angola, ficà'do mais alem ocabo Tro
mentorio .‚ o qual nome lhe mudou El Ref/*Dô
Ioão terceiro cliamãdolhe de Boa Esperança., a
vista no qual eu estiue dias , cö ella bê perdi
da, de poder contar'fos agora tenho de vi
da. Esta he a terceira ponta Pyramidal, mayor,
e mais trabalhosa de dobrar , de quantas no mù
do se sabe. Estax passou , e descobrio primeyro
que algum dos Portugueses, hü Bertholameu Dias
de Alêquer, chamada antiguamente (Q) lel-abri
ca , ou Alenquercana ., cuja vida inda lque este
ja na outra , sua memoria preualecerà na dos ho
mens *eternamente contra a potencia do tempo ‚
Q tudo gasta , e consume. Mais alem està. о ca
Ъо das Agulhas , e a terra do Natal, e o Cabo
das Correntes, onde ya começa a Etliyopia Orien
tal , esta coube em sorte a Chus filho de Cham,
e neto de Noè, e pay de Nembroth ‚ que depois
edificou nos campos de (3) Sennaar, ou Meso
potamia a famosa Torre de Babylonia. Deste
cabo pera о Oriente, vay correrde a terra até
Cof'ala, que jaz na de Moçambique, a qual
corta o rio Nilo com dous braços ргйпсйраеэ“:т
que sam 0 Rio Zambeze , e ode Luabo, quede
ч .
(ll F. Ant. à. S. Rom. in liisl.."Indian. 1.71. (11.4
(9) Ville Ambrosi. à Moralibus, l. ll. cap. 17.;
(3) RGenes. c. 10.
­­­­,77~­-»
is se deuide neutres, que fazem por todos Seya;
e hum delles а quelli 'os Cafres chamâoQuilimaë
ne , dizemos nôs o dos bons sinaes , por quanto­
Vasco da Gama, na primeyra Armada em que­
foy à. India ‚ os acli'ou aqui conformes aos `que el?
le desejaua., Todas estas prayasvsam hojemuhv sa»
bidas dos` Portugueses , `e inda de muytasmolhe’
res Christaäs peregrinadas, etrilhadas ‚ que рег—
dendose r seus peccados , na viagem7 `vain aqui
ter em vida o Purgatorio ‚ que muytas almas dos
Predestinados terrina outra. Eporque da diuisäo
dest'a"costa.` trata( I) HieronymoOsorio', _e адо—
ra nouamente (ё) Frey Ioâo-idoSSanclos na sua
Ethiopia Oriental ‚ relata mu)l ao largo suas par4
ticrularidades, ritos, guerras, treyçöes , е costm
mes , por tanto remetto osa curiosos a_ elle. Mais
adiante jas a nossa I_lha Moçambique., refugio,.
e emparo dos nauegantes da carneyra da India;
Aqui deyxando entre a terra firme , е a Ilhal de
Sameou/renço ‚ о perigosissimo Ьаухо da India,l
cuja Един-а he muy semelhante aos rayos d0 pey»
Xe poluo: е continuàdo com а terra firme„da
Ethyropia , começa а costa de Moçambique-, que
iem dluzëtas le oas atè IVIombaça.r Е daqui vay
correndo a de ÑIelinde, em cuja paragem , а li
nha Equinociai , axrauessa toda a terra , двухкан
do atras mei'a parte doY mundo. E caminhâdoy
daqui por dianteyseseguem as terras desertaá
da ardente Libia , q eu agora venho corrend0,e'
acabam na primeyra рота Pyramidal, que foy
о cabo de Guardafuy donde comecey esta dis.
cripçäo ‚ nà'o me metendo nüca. no sertâo da {ег—

(1) Hier. Ogori: in l. 4. de rebus gestis et Manu.


(2) F. Ivan. à Sàctís in suaEthiopia Oriê'uil.r f» д
ta , mas somete hindo correndo, enomeando pef
la cosla , as mais nauegaueis e conhecidas, que
em toda ella se contem. Resumindo agora toda.
esta parte de Affrica, ella. se aparta da nossa Eu
ropa , cõ 0 mar Mediterraneo, e da Asia com par
te do mesmo mar, ecomoRoxo, eIndico, edo
Perù com oOceeano Athlantico. Ptholomeo a di*
uidio em doze Prouincias, que foram as que elle em
seu tempo pode alcançar ., pois so descreue as que
ficà'o da parte do Norte, е Leste, ou' Oriête. Outros
em sete, que saõ Berberia , Numidia, Libia , Caf
fi'aria, a costar'de G-uinè , a Ethyopia, eoReyJ
no de Manicongo. Porem aquelles , que melhor
della sentem ,fa repartem so nas primeiras qua
tro , dizendo que askmais se contem nellas. Aqui
pôs a natureza amais bruta gente , e menos do
mestica, que no mundo sabemos , pois quasi to*
dos, sam faltos de entendimento, alheos da ra
zão, priuados de letras , inimigos da virtude , e
justiça, ao menos no tempo'r presente , como а
experiencia cada dia nos mostra. Esta'cuydo ser
a causa de auer nella menos gente Clirislaã, do
que ha nas outras partes. Mas por sima de tu
do nam podemos negar, fj em algum modo foy
mais ditosa , que nossa Europa , pois meresceo
ter em si, entreoGram Caer , eaCidadeElec
poly na Prouincia do Egypte, о Menino lesvs
com a Virgem МАША , e Sam Ioseph: onde vi
nerão alguns annos fugindo de Iudea. xE no pro
prio lugar, està hoje hüa Orta , chamada do Bal
samo, muy conhecidaem tod-a esta terra, por
so nella se dar este licor, a qual se rega com
híia. fonte, ein que о fermoso Menino. muytas
vezes se lauaua. Esta assi dos Christàosr, como
dos inlieis , е Mouros , he Lida na veneração , e
...79_
estima, que tam sanctolugar, he bem se tenha.
Dist@ dà testemunho de vista (l) Frey Brochar
do, па sua Descripqâdńo Egypte. Nesta‘parte
nasceram., viuerào, е morrerâo outros muytos
Sanctos. Daqui como rosa de espinhas, sabio
aquelle lume , e resplandor da Igreja Cagholica ‚
Sancte Agostinho natural da Cidade Thagasta ,
e depois bispo na de Bona. Mas com todos estes
bens ‚ Affrica he amây, e patria mais propria“,
de feras monstruosidades , de indomaueis, eme
donhos animaes., como saö Elephantcs ‚ des quaes
amrmäo шихте, serem mais que as Vacas na Eu
ropa', 0s Reynocerontes , que saö as Abadas , as
Pantheras , Camellos ‚ Leöes ‚ Crocodilios , Ti~
gres ‚ Griphos , Dragröes , Serpentes , Ongas ‚ е
outra variedade de bichos, que sam tantes, e
tam disformes , е notaueis ‚ _como à vista teme
rosos , e a vida nociuos. §ij v„alY в... „fvg
"
¿f а???“
. .

(l) F. Bioch. in активе-п‘ять уюте;


....30 ...r _
r ' .
' l

NNNNNNNNNNIIN иммимминимпнпнни‘ММн ’!„М“"О‘ tl NM

@nemmeno on'mvo.
ŕ.

Traiáosc as príncípaes causas de Africa ‚ Mar


Romo', e outros Mares.

«QQ»

м täta variedade de cousas notaueís, Чаде:


ëßsáf saö as de AH'rica , inda que dellas lize
‹ `х - к ra muitos capitolos, näogprade culpar,
pois ha liuros ‚ е tratados cheos de Suas grande-'
zas. Pelo que eu , como quem vay decaminho,
пёс farey mais que apontar as mais celebres , e
principaes, assi por näo ser molesto ., como рог
näo arriscar o credito a que estâo oH'erecidos` os
que tratäo inuitas cousas das terras ‚ donde näo
saö naturaes. A primeyra, que se nos oll'erece he,
a grandeza do lnöte Athlante ‚ a чист outros
chamâo Montes Claros .‚ рог estarem sempre cu~
bel-tos de neue, e as altas nuuës ‚ ja mais che
garem а cubrillos: estes atrauessâo toda Ber
beria, de Oriente a Ponente, e se tem ser o
mais alto de todo mundo., seys legoas do qual
fica a (1) Cidade lVlarrocos7 illustre pelas pre
missas da (а) ordê Franciscana, ê] nella pade
Y (1) Нйегоп, а Medoç. 1. Q. 1. 1:».
(ä) Cro. Frat `Min. 1. р. 1.
­­v81 ­­­.~
сел-50. Nella jaz _tambë o mayor crabo do .-vnif
umso, que he o do Воа Esperança ,i em внушит
reyto nasce 0 rio Nilo, o mais celebre de 'agoa
doce', deytodosos outroslrios, pois com Suas
agogisilaua toda а terra do, Occeano Ethyopico
tè «o» Egypciaco lVIediterraneo.V E quasi nomeyo
delle a'lnayor lagòa qos homës descobrii'âo, cha
mada Cafa, ou. Bethe ­no coraçam da qual està.
'a Illia'Meroè onde a Raynha- Sabà fundou hfia
Cidade, chaluâdoa de seu proprio nome, a qual
affirmer.y (l) Paulov Iouio ser .tà grande (j coutë
tres` Rexnos. No Egypto estäo inda'hqje as Py.,
ramidaes, hüa das marauilhas., .fino mundogise
tem porlaes,. daslquaes diz (9) Ат1апо Mar
celino, El sossentg mil homës poserâoninlefam
nos emlfazer а mayor, a qual foy edificada „рог
mandado del Rey Chamo o_ytauo do Egypto,ßo~
`mo conta (3) @Diodôro- Syculo.. Е (4) Fr. ‚Вго—
.chardo а рбе entre а Cidade Mëphis, 0113108.
miata,` е а Ilha репа а quem Cerca о Nilo. E
nào falta. Author que aflirme trabalharem nella
trezëtosvf e sessenta mil oflioiaes: е (5)10äo Ra
uisio па sua officina diz, q' seyscentos mil 'que
tantos, forâo os Iudeus , que sahiräo do Egypto.
¿Escreuerâo' della (6.) Heredoto, (7) Hieron) mo
Fraiioino _110 sou, Mz'rabz'lía Волне, (8) Sirabo ,_e
vllimamëte (9) Pedro Martirlidilanes, а gué elRey
(l) Paul'. louius in lineÀsui li. ‚. if@ fähig» à)
(i3) A_mian. Marce. с. ее. „(Фддяадщащд’ А .­¿
(3 Diod. Бусы]. li. El. с. Q. www (‚и _,_vf _
(-L) F. Broch. in díscrip. Езди. с. vltim. if.)
’ '
(б) Ionn. lìaui. Text. in offici. p._2.¿ „ _ “(599
(6) Нет. 1u. ‘2.1i- к) . ffl» . rl- .'mí‘l (Р)
Hilf. Ргёсй. in flue. »qll ‚ЕЁ. ¿il /
(8) Slrzib. in. l. “qm nl `535705: (ну
(9) Petrus Mar. in suo tract. lari/‘_ „и; “u_‘i'
. в ' »l
Dom Fernlando о Catholico, mandou de Евра—
nha por embayx-ador а est`as partes. Nas quaes
'també se vè а septimafmarauilha, Q he a Тог—
те , ou Fortaleza."dav Ilha Pharos даю de Alexä
{Ша ‚ а qual шалавы fazer Ptolomeu Philadelpho,
como diz (l). Plinio ., е (Q) Fr. Diego Phelippe
'Bergomate, (з) Solino, e (4) Amiano Marceli
-fńóß е outros muytos; sò a'Íim de nonmâis alto
vìdella., se 'poel' hum Alampadario; Aou Pharòl 7 г;
'Seruisse de поте, aos nauegantes de sinal, e
_lauiso~, donde dizë nasceo chamarë Pharoes ‚ aos
leuäo as Capitaneas nas armadas. (б) Pompo
nio Mellal aflirma , que nella se gastarâo quatro«
vcëlos e -oyt'enta mil escudos douro.- Dasillhas [ё
a. mayor de todo ovniuerso , que he а de S. Lou
теще, em ï] eu fìz о Naufragio ï) ja сёмгу. То—
'do meu trabalho neste czimilrihoqV näo era outro
2} procurar saber , se auia gëte de outra especie,
>ou feyçöesldiñ'erëtes» das fl todos temes. porq
L‘me lëbraua; tewlido,inos1liuros da (6) Cidade de
1Deos’,1auer gëte de hü sò olho. Alquê(7) Plinio
favorece сита.) ,~ F1 os tees шито па. Scithia , е
С(8) Virgilio diz Ej rm Шт de Sicilia даю ao mö
te Ethna', ouue Gigantes de hü sò olho na testa.
¿E (9)’ `Soliifxo об (l0) Pöponio Mella dizë Q os auia
1. . ‘ж HW fill ‚ наш щ mi( " »­
. i.“ (1) из. de naturali histor. 1.
'<1' ‘Jifffïìïâjägf
(52) Didac. Phili. in suplem. Cron. l. 7. 1...’. l
(3) Sölinus. спр. 45). i* Лизать ‚-Е".Ёи.`„д{ь lf
(4) Pôp.
(ó)
Amami.Mella
Marce. 1. и. ‚птица
in l. r' '
‚глас? "141; t» ‘ ь

(6) D. Aug. in l. de Ciuit. Dei, 1.116. c. 8.


(7) Plin. 1. 7. de rebus naluralibusfêic. Ф. „dif-f
(8) \’Ёг{;1. in З. Envy. „вей ш . Jb. will; ‚‚
(9) Solin. in suo tract. ' т‹ .dmjö `| (В) h
(10) Ретро. Mella. твид яды пэдэ‘!‘ ` (Q).
il f ~ Y ‚ ­ '
\ `
*-83 т
noYmöte, Athläte de Libia. S. (1) Hieronymo
na vida de S. Paula. allirma auer Sathyrosmß
(2) quenal , е (3) Aulo Gelio, q oune Pigmeos ,
El erâo sò de dous palmes ‚ em cöprmiento ‚ e no
(linyuplcmenlů Crouícorum ‚ 110111еа_1)105;0 Phe
lippe Bergomate} vinte duas maneiras demos
truosidades; e pois taes , e tantos Authoresoaf»
Íirmâo, nâo heŕbem q eu о negue. Mas co' Ludo
digon@ isto seria ern seu tëpo, e assi nâo du
uido î] ou de vista, ou por tradig-âo aftirmassë es
tas cousas. Porë nop presente, nào sabemos q
no mundo as >possa auer, е cuyde cada hij que
andey ‚ e cömuniqueyv cö tanta variedade de gê
tes ‚Фа andou tantas Prouincias ‚ e Reynos como
eu ‚ os quaes jamais vi'räo , nem Ouuirào de quë
visse homës `differètes de nos ‚ em* algum extre~
mo notauel. Assi ("1 aflirmarm q viuein hoje веп—
tes, que tenhäo rostro de cao, ou de hum 86—
01110 na testa.,y ou de mais de dous braços, ou рёв,
he patranha, e erro muy grande', diga 0 (j qui
ser o auto de Dom Pedro Infante de Portugal,
que dizem correr as sete partidas do mundo, que
este atê no titulo diz_ 0 que quer , pois ellas nä
saö mais de quatre conuem а saber , Asia , Af
frica, Europa , e a,America, que no seu tempo
nà'o era descuberta , pois muyto depois nascèräo
Fernào deMagalhaes decubridor .do seu Estrey
to.,A Portuguesïde muito.’ ' e 'Christouäo Colom
Genoues, que della delli noticia £bastante. Näo
nego vque ouue Gigantes, pois a (ó) Sagrada ЕЗ—
(1) l). Hier. in vit, b'. Paula: viduœ.
lune. in Sathgßllñ.
(3) Aulus Geli. l. 9.
(141) Suplomëtum Umnic. 1i. Q.
(ô) Gen. с. 6. ¿..Lvl‚Р
о

-—84. --_
cripturá diz (Не Gigantes auia па terra ,We (I)
Flauio Ioseph , que inda ticauafgeraçäo de Gi
gantes , os quaes se conheciäo por а grandeza dos
corpos, e estatura. Е (2) Ioâo Lucido afíirma que
Adâ foy o mayor homem de corpo , que no mun
do ouue. Е Noè tambem foy Gigante. Na Sè
da Cidade Valença tiue em minhas mâos hum
dente queyxal de Sam Christouà'o7 tumanho como
hum punho , fora outras reliquias El em seu lugar
direy. As Historias modernas, nos däo testemunho
das Amazonas, molheres Valerosissimas nas аг—
mas ("1 ouue у assi па Seithia7 em Tartaria,i‘co­
mo na Ethiopia, em Affricaddas quaes escreue
räo infinitos Aulhores 7 como diz (3) Pero Mexia
em sua varia historia. Edos Pigmeos, dizem al»l
gůsg que os Armarios, que agora vemos proce
dë dellss. lMas averdade he ‚ que ao presente
­senâo achäo destas cousas , algůa que proceda de
mais que, Ex abundantía aut dçfectu materiœ,
que por esta via nâo nego auellas ‚ o que cada­
hora exprimë'lzimos em partos täo estranhos, ("ì
116s causâo admiraçâo, como se podem ver, emo
liuro Vclmimado (4) Philosophia secreta. Dey todo
este desuio ‚ рощ hůa das'cousas de q {ну mais
perguutado foy desta: e com isto cuydo ter
satisfeyto aos curiosos. Tornando'a Affrica7 о
primeiro',l que nella prègou а Fè de CHRis'ro,
foy o Eunucllo da Raynha ,Candacelqú bapti
­zou 0 Apostolo S. Phelipe. 0s Keys ï; nella ha
mais poderosos ‚ saö o Emperador-dos Abexins.
«uw

‘ ‚(миг '.“-'‚!г: ~ .E ‘зСГ’.


(l) Iosepli de. nntiq. li. Е). спр. 5. ¿if Ш?)
(32) loan. Lucid. 1. 1. de emëdat. t'è'p. с. 4.
(3) Petr. Mexia in sua hist. varia. li. 1. cap. 10.
(4) Philosophìa secreta, 1. 6. сар. 3.» люд
..... 35 _..
0 Rey da Ethyopia , e Marrocos. О gräo Tüf
co Achmat, que hoje viue; e sobre todos el
les ra Catholica Magestade del Rey-inossosê
nhor , que об a Corna de«Portirgal , Ei le'gitima
mente herdou, ficou iSienhor absoluto de muyta's
Cidades, Villas, Castelos, e Fortalezas della,
tëdo por vassalos muytos ÉReys Mouros, que со—
m0 taesflheapagâo vassalagë , ¿e tributo; As ri
quezas mais ordinarias , que desta parte temas,
saö euro, balsamo ,f am bar ‚' martini ,xalmiscam
datiles , gengiure , e outras varias acousas , -que
della cada dia,vemosv. iAsßIlhas principaes saö?,
a de Madagascar, Sacatorà­,'"as Тerceyras, Ta
nariŕ'a ,NCanarias, е a da Madeira com outras mui ­
tas de menos nome. Не Affrica, em compara
çäo de suafgrandeza de mais pouca gente , que
toda al outra terra, о que tddo ser attribue. a0
mao cheyro+dos venenosos animaes ,f que "ершей
cria. Daquilhe vein ser pouco cultiuada 1e т‘ё
nos' ,conhecida у por nâo ter о trato,e comercio,
'que as outras partes tem; como tambelnilfior es
tar separada , е apartada a maneira de Illia, nâo
Catillas. que­por?
caminhando nas .ellav
outrasgëtecustumaauer;
, com aquelleо que
tratopro»y
fe
`¢¿>,ede>,*‘de carecer de ortos delmar, porque os
que nella ha, qiiasi todos saö de pouce поте‘,
е fama, e де menos importancia tirando aquel
les em que os Portugueses шито, como saöa Mi
na, Cabo Verde, Angola, e'defrontedo Algar
ue, Tzingei'e,îCeyt.a, eMazagäo, eoutros seine
lh'antes; .os quaes inda que pela rnayor parte saö
doentios , e de pessimos ares;` com tudo em al
tgůs delles, se dà'o as 'cousas` em sua perfeyçâo , е
inteyrez-a. YDella escreueräo Osorio, Luis de Guz
mäo' , Alisio Cadamu'sto, Francisco Aluares,xloâ`o

n f.; —- т
Bothero. Frev Ioäo dos Sanctos , e'outros?v em
os quaes se pode-ni ver consas dignas de notar.
Passado Oiìcabo 'de Guarclafuy atranessames o
mar Roxo .‚ aquë es Meuros clianiäo BaharQuei
zum, 81011121- dizer mar fechado; Outros sino>
Arabico, ou Estreyto de Mecca., no qual ‘delle
pera dentro , nao ha trouoadas grt trauessòes ,k ou'
tormentas. Esteljaz entre a costaide Affrica na
Ethyopia , e aArabia felice , que tica na Asia:
di-uidi-ndo com_‘suas agoas , estas duas partes do
mundo, Asia, e Aff'rica; ticando na sua entrada
dous cabos, hum na Ethyopia, que he 0 de
Guardafuy; e outro na Arabia , que he 011e Far
taque: auendo de hun: ао out ro sessentalegoas,
e esta he a largura na sua entrada; `e quinhëtas
de oemprìdo , couem a saber- tyrcento alè оЕвт
treyto ‚ e quatrocëlas delle a Cidade SuèsA onde
se acaba. As portas, a quë os Mouros chamäo
Babel Mandel estâo em altura de deze graos,e
dous terços, as quaes nâo saö outra cousa mais,
que dnas pötas de terra, hija q vay da parte de
Al'friça-‘chamada Rosbel, e outra` que vein da
Arabia ‚ por 1101116 Ara: ficando nîo meyoidestas
pontas atr-auessada a Illia Mium , entre a qual,
e a terra tir-me da Asia ,­ corre 1111 canal Fitern de
fundo doze bragas ‚ e de largo boa meya legoa.
Outro tica da outra banda. de Africa lar-_
go tres legoas, e alto vintefrtres bragas: mas
nem poristo he rnelhor , porque desta parte , nâo
ha, portos seguros Ё; as náos possâo tomar {фото
osha da outra. .He bom conselho cometer 0 Es
trUytO 00m tëpo feyto de dia, e sem,sarraçâo.
Das ‚(продав регащёъго se alarga o mar pela
п ' .,.f

ш „уме earner.“ Alpii. dearbuquaa р. ac. 7.111


ordern cö que tèellasvse foy estreytandp, nä@
passando no mais largo de trinta legoas. Otmar-isl
seguro deste caminho, he fazelo pelas (182,11
iicào no meyodasarinta; nas quaes (131111100 de
vinte cinco bragas atè corenla. Por ellas se pode
caminli-lar` de noyte. Mas nas outras (1015 que ñcâq
de cada Yparte ao logo ,da terra.,.,inda que tët de
oyto alè doze de fundo', ha >cö ludo nellaslbayxos
perigosos, Assi x@he melhor nauegar I pelomeyo
do сапа! Kein (пробега lançar yferro cada, hora,
dogue ao longo da gorra.l Se„guise1'em tomar рот
tov na Illia Iebel Zocor,­ 'Duna outra mais ebay,
хо , а‚‚чие‚.с11ашйо Fertâo , bem ‚ o pq@ fazeg,
porque ambas Lem osgsurgidouros quietpfme se»
gums; com täto que nâo _aja despuy gdpa' vigia
dos iin'igos q jamais aqui faitâojfo) rey Ioäo de
Sam Geminiano diz Ique foy ja este’` mar de tanta
grandeza, que (Ладана A aaProuincia do Egyp
1.o
a0 ‚дSol,
e com sualïhumida
tomaua aieòr ,das eeruas,
.„ fazenciaoägres' n >ç_ia
e `@or e) 1аса“.
,sa se chamaua _o Mar Verde. ‚ Mas idepois..que
Suas agoas comcçaräo а 1115-„(1еш1ниу11ар ‚ _ ñcou
com t: pouiezislŕquçay os rayos dq .Solfque nesta?
partes erem com mais veliemençial, tornarâolas
areas vermellgas , ou roxas , e eomo„)a agoa he
clara , e transparente., parecia. daineìsma çordei
las., epor esta causa se chamou Mar Roxp. Po
rem (9) Plinio dizh, queI tem _este 'nome de hum
Rey ¿i foy em estas terras chamadoEriLhreo .que
significa, гохо, 011 vermelho 5 сот elle cöeordai (з)
(l) F. Ioan. à S, Gemi. 1. 1. inisuaisüma Exempl.
с (e)
4:1. Pn. 1. о. Q, ‘WF ш;
‘ ‘ ."*SÄ
" _. ~.‘"î""'”'~
Y
(з) Pap. Mel. Í-‘mïwm “1”; Шт”? ‘l 1111
’ ni. l .ulibmilïl ~riß) ‚' i v¿sg

i“, m4-
38 :r:
l’cmponi'o"Mela, (l) Aristoteles, e outros.:l Mas'œ)
Quinto CursioA lie de contrariaopiniâo, _e diz que
chamarse roxo , procede Ados 'Egyptios que 'nelle
se; afogai'äo', quando liiam no alcance dos ñlhos
tie-Israel , о que aconteceo aos dezanoue де Mar
iço do anno da criaçäo do müdo де dous mil qua'
посещен, е cincoenta '‚ е quatre., como diz (3)
Mig'iíel Zapulho no seu Sůinario da terra Säct'a.
‘Do Io'äof де ­Castro ViceRey que foy da India",
em seus (4) Commentarios ,i no Capitolo que esL
creueo do Mar Roxo, no tempo que se foy armar
'caualleyro ao Monte Sinay; diz?) a'cor roxa дее—
1ё'шаг, ргоседе да muyta copia де coral, que nasi»
'ce emseu fdndo. Outros dizem que nasinuerna
das do Inu'erno , os muytos rios que neste Estrey
to‘se'inetem , depois de passare ‚ por terras bar
'rentas
>‘ter 0 taldanome.
cor vermelhas,
A meu ver ou roxas,(Ё oagregado
cuydoi, lhe Гниет

de todas estasrazöes , h_e a >cansa. de se elle ~chamar


`Boio.`ïA уегдаде he ser toda sua agoaì, como a
Теша-(10 M ar Оссеапо,‘ branca', sem côrgf'e sal`~
lgada. Nelle foy `aquella notauel inarauilha, que
a Sagrada' Escriptura conta n()l Y(ò)'­Exodo, >quam
do Moyses abrio com а 'var'a estradaúrealpërà.
развеют 'os Israelitas ,"¿liïue _erâo quasi "‘seys'eeiii
'tos mil „sein contar as`niòlhëŕës', =e‘1'r1ini‘nos.ï'NelL
'le onde Pharaô passando­ _corn'dozentos mil hoinës
de ре, е cincoenta mil de caualo, todos armados
Se perderâo, `е afogaräo, sein de todos escapar
' и... ¿bg ‘ ,1V мкг—д хау! ,ufl _ `
‚..11‘Т„ _1__;„Й„ёь L' '14 ‚дм +:-:‚ „а.
f. (1
и (Q).lr ' Quint
rist.
’‚ _ » Cms-Al.
. et au. с. иGCMS-
.. 9.4m
и. .l i 1 .
311:3" А!’fа: ‘ ‚

(3) Micha. Zapu. in sua c. 1.!4'1 Г)


(41) l). loan. a (fast. 1n Lomcnt. дым ‘Agr Её) ‚.
(а) ищи. с. 14A.
ы? '
mm
f
. .
'f "ж.
,v
«il „г...“ _. fr,

_ y­‘­‘­ 89' а: .
‚ЗпЭ‘П'Ну ab sin". f.' . ‘.fff mn'
Ц rîcom mals _selscentosfcarrosde :fardelagerngy
Ао longo dats Is'uas ribeyra's, е quasi no'meyo
. ‚ . - г . '. . ' .J
deste-mar, està о Portq dal Cidade Mechawchaî
mado Giralda.
Petreal делите
tem _os Mourosna legoas
Cidade rra _Arabia
Medina., hun?
sepulchro,
com ou вешу
1çIedi'as de ca_vxa'que nosnares
‚ па qual se> sustenta
allirmäoî'foy Asepulf4
tadoz afoma, nem euduuiŕdoidlsto, porquebeur
era, ,que а humïam grande, e infernal' mi;
шт @Sammies qualY что falso lades»
AlisioCadamusto
terra lire faltasse ,ef-,o
confessa
nam quena
recolhesseP
vio'à'inůzäsïv'èô
" 55403
zes. no .terceer liuro da (f2) historia 'Igui'çfue`z¢V
ca, sehtrata algůag vezes nella. Da cayxa nf tefy
nho en `duuida ‚ rnas da ossada Deos sabe~ o
que foy della. No tim deste mar està oMonte
Sinay ‚ е nelle >or inäos dos Anjos em '_hů famo
so Sepulchro colocados î Yos ossos defs. ‘ Gather-ivi
na Virgem , е Martyr; е parece que entre estas
tam entes sepulturas ‚ `ас11а арй'аропзйаегае
cam ‚ parte ‚ que todo osabenî'eastucia
mundane“ 'se (irma n0 ai" ,` e he pura` Vaydadeà
еда outra', que sò he
pienciailChristaä, a sciencia
solida, daisaluaçäo ,i eßsa
elirme; pois "на
mesmo lùgar ‘aos tresde,Mayo do anno referido,
,oolnosdiz (El) Zapulho,` foy ondeìg Senhor­ deu a
>Leyí ‹‚, ‚е Mandamentos a sen amigo , (4):Моу$еа;
Ачиёдррае leuantou . _a (à) serpenteld'e 13e-tal 5 ,pet
‚га que ps feridos ‚ que nella posesseiili os olhos*g

>(l) Alisius Cadarnu. с. 62. et 55. -1 „n .. . ‘eńlïâ


(в) Vicëtius Rocca. 1. 3. _ ‚И; »wir
..-(a) _Zapua с. 1. w 1f.;„.-ï_....-.„„
(ф) Ехо.чс. 19. Numeri. с. .'21, il ulfìffl ` ,
10am с; 3. одьмд ` if: ."i .:l‘;\.i :¿
. ­­­ 90 ­
nam falecessem; Inda que depois de quarenta
dos ,usaluandose sòmente Czileb ,‘ eeIosuêf;
annos, nestes desertos acabarâo morreräo' t0
eseus
ñlhos. Aqui se tornaräovas agoä salgad'as doces;
choueo ò' Маша, Codornizes ,je 'outras'muytas
c_ou'sas , que o Texto Sal VÍtïigihcrintla.“ 'l _’ _
¿"g, Tornando anossa.f vi` do Cabo'dëG'uar'
(дату , demandamostas Ilh'a's de' Obcldalcurya,
efdepois de as vermosfi,”gouernamos ao Noroeste',
e fomos vier dnas lr'maâs", Aquesaö (101151115
Dedos grandissimos, que da Illia Sacatorä distäo
tres lego'as. Aqui vimos' algüas Baleasf quesaö
05 mayorespeyiies de todo' mar , seu comprimen
to., e largur'a'hç como' à’s'eos'tas de'hüa gra-nde
barca _; ’e porque'(l')r' Pliniopdiz dellas, que'todas
i'razein diante ,kf lining: peyxe l’ equeno , ’chamado
Musgduloû que lhes serue' de ­"guia como cäo de
cego, eu "tenteyrl nisto bem de vagar ‚' poŕç'iue
vinhäo m'uvtas Baleas juntoV de nos,” emttanto
que algüas' wiezes’ eòin Loßswciz'ichßäìgsv daŕoa lque lan
‘no_sfmolhfauäo, _mas nunca` dey èdo (треу—
Xe. Esta Historiarëla'táŕ’ '(02) Frey Lourenço: de
C,amo'ra, nafsiua'Monarquia Mist'ica. Oiftrospey
_xes achamo's " nesta paragem jchamados '_ auoadores
da ,feyçäo de' Salmonetes , estes dam huns auoos
como’ de _Perdizes , ­com` ’h'ůas azas'lque teli?, e
muytas vezes marrauäo nas vellas ‘,f e Yoahiam no
‚ Pangayo, e com esta occasiäoo's (у bem de va
gar ,I vëdo com gostoâealegria estas cousas, (3110
gamos â Ílha Szicat'orà, gastando ein camlnho
de quatrocentas legoas treze dias , зет-винтов
elles, nos acontecer desastre,- ou coúsa algu-a
que de contar Seia?? ­ (1 „45. адытэ‘ид/ .(`3.“‚
l l »if l(|f{s‘\: FFX»
. . . . . v,-. ­ f
(l) 1’11 111 11. de ammullhus. A ‚ .r ‚и . g fb 'Y
(2) F. Laur. in Q. p. 11.41. Мои. Mistic. 3_ ((45)) .I
-'91 _n l

î' - д : "гр—1 ,Hirn-115


о
‚А' = J '­ Lf? ’Y
MNNNIINNNNNNN MlarlnrnvllwalNIINNMIINNNO»NNNNNNNN

. н
.› Г „ 1..1..
1` ‚ l л. I
\

i' а
едгшеее еще; Il.: .
ъ

я." ` . .- ,ì
u V

‘Clicgamosa ежата, coníâose os ratos , с сшша


mes da terra , à quam chamaráo Díoscorzda. I!
' `. v i; l ­ я, e'
‚4-1

с "'l
l

f- - ни:
в ' ` "_i l Í `. w( . '

~"`
- » ‘ _ ‹ Ъ ‘ ‘ i
. . minimos ja tä~desejosos de. tomarlporto
' ` em terra, como enfastiados' dos .largos
‘ enfadamentos do mar. Antes de lança»
mos ferro., chegou anôs hùa embarcaçâo pequ'ev
_­na, eA nella seys homens Arabios , os quaes nos
vinhäo -auisar, em а 1ц9аг апсЬогаззешовв‚ „que
parece terem isto por custumeL-.porque como o
vëto com mais furia 3- combate aquella Ilha , pros
curam os nauegantes, tomar remanços quietos-,
onde cömais seguridade possam descansar. Com e1~
les vivnha hum :Capitäo do Xeq'ue _Goùernador да
»-Ilha, que sempre heo Principe ñlho del Rey de
-Caxem ,~ elija ella he. Saudaräonos сё виазеог—
.tezi'as ,1 'o q com outrasrsemelhà'tes lh'es agardece
mos: 'tomamos oPorto do C,­oco da .banda do
Mar Roxo , е emcompanhia-do.Capitäo ,., desemf
barcamos todos os Portugueses“, Yeu д е meu сош—
panheyro , e o Piloto, e juntos foinos _a^.`ÄTdéä;
que estalla perm., Entramos ,em casado’ @api'täfß
que era alta, е sobradada ,` na qgalîricjs ,ogni
l

dou com tamaras, leyte, e manteyga, e nòs а


elle com arros , cocos , e niilho, E) pera a terra,
erâo as milhores ignarias, q seî'lhe podiâo dal'.
Antes q chegassemos a Sacatorà ‚ tinha eu muy
tas vezes ouuido ‚ е ainda lido, nas (l) Decadas
de Ioäo de Barros , que nella estiuera o Aposto
lo Sam Thome, e que auia inda agora Igrejas
que elle lizera , e gente Christaäl ‚ descendëte
doutra», г; o' `Sancto baptizara. .E assi tanto ё sen
ti occasiâo, a tomey vpera dizer ao Capitâo, Ame
dissesse а verdade do que nesta materia Sabia.
Elle q logo conheceo, о q eu delle pretendía .‚
(que muytas vezes saö faceis de conliecer certas
vontades,) nos leuou asua Igreja , ё nalingoa da
terra se diz Mochamo, a qual era pequena, e
bayxa com tres portas iguaes a sua grandeza,
cuberta de argamaça, sem telhado .,‚ mas com
tel-rado falando aoicustume daquellas partes.V En
cima delle vimos oyto Abutres, q saö aues mayo
res que minhotos , inda q a elles muy semellaan.
tes ‚ todos brancos _, os quaes de ordinario alli an
dâo. Allirmäo os naturaes, q quando näo achäo
¿j dar a comer aos tìlhos ,. se ferem no peyto,)e
como os Pilicanoslcö seu proprio sangue os sos
ten'tzïo : concorda com isto a (Q) . Monarchia Misti
.ca.1i(3) Е Pierio diz que mais andâo a pè do ф cor
re hum caualo. Dentroïna Mesquita em enträ
vdo à mäo direyta estaua hůa tallia chea .desna
teyga; e junto a ella hü ferro como balança.,
Sustëtado por tres cadeas comorTuribolo.- N o Mo
chamo näo vimos mais ‚ que hüa Capella if'eö seu
Ёж На. . ‘J ‚ ‚ .c y. fgïg;1 ‚11 д .u ¿Ld
Bf" i 'l «ff .' s ъ" V. . l.'
А 10a . a. Barrusfll“ » с ”а ‘з ' .n (a. 1
‘I F. ILau'rífrtiua à Саша: in symbfß. §218.’1ï"“l)
Yisrìris'..l f@ .invii-mln e . мы из anp
-» 93.' -­
altar, ornado com l‘hija toalha listrada da Tndia;
que hùs Portugueses lhe -deram por esmola , рге—
gada com hüas esîaquinh'as de pao. No altar esta“
uâo .tres'Cruzesf a do nieyo, й e'ra mayor se
parecia fcom Commëda deV Malta,~e as duas que
ñcauâo nasilhargas com frol de Lis. Todas pa.
reciam. de pao prete, q istonâo pude bë julgar,
porquenja gmais»conrsentiräo, quel'as tomassemos
na mâo. áEstando vëdo.;estas сонная, entrou hů
Arabidyaltode corpo , .bai-ba comprida, da côr
baco ;'.e lem nbs vendo começou agritar, e fa.
zer'ngrandes escarceos , e meneos descöpostos. Ев:
te era ofseu sacerdote, a' quem elles nasua lin»
goa ychamäo Hoda-mo; Pera oquietar, me aneu
turey а abraçalo, no que me lancaua а perder
serlogolhe näo acudira cö arms, cocos, -e .-mi
lho , q forâo osamelliores padrinhos,. ii em seme.
lhantel caso'eu' родам tomarì, pois com elles se
aplacou desua lingida colera. Des que о vi man’~
so ,'-quieto, e quasi contente , (que dadiuas tu
do'­acabäo)'"lhe pergütey, de q seruia aquella
balança , e talha de manteyga? Pera nos gil-5,
nhar as'vötades, ouiperafmelhor dizer'o arros:
ferieëfogo-diätende ­nos , tomando dous pacs, ros
sandofhů pelo-outro, sem mais outra algüa Ape
dra ¿r1-fusil ,l ou-hisca , cousa gèral em muytas
иьщ ейёчапдочшз сашбев па baläça se »foi
à Фата; da'an tirou hü'a pouca de manteyga,
com-iqueï'vntou as Atres Cruzes ,. comecando pela
do meyo. Tomou depois а balança, e ‘botando
nellaI h-ü's cauaquinhos , como de рао de Calam­>
ha.; cujo cheyre era odorifero , ­e excelenteas en
lseînqou ; -e depois toda а Mesquita (ou Mochamo)
:port'asg e adro pela banda de fora, rezando cer
­ta >:manga ,quenenhů dnsnossosientendeo. Nä
­­­ 94?
ca e Hodame nestas ceremonias (que em algä
mode me contentarâe) se vestio de mais que sell
ordinario vestido, E] elle Пата; que era como
о dos mais Arabios. Cein'ia vista destas ceu-i
sas.) nos bpersuadimes a que pederiäe ser (3111-1
5151оз,1е11 pele menosi que guardanáe algü mo
de de religiâe; inda ("1 per outra parte., nem
vemos pia de baptismo,në liuros, nem escriptu
ra algùa, nein inda sinal de saberëller. Esta
duuida mei-deu ousadia , pera lhe Sperguntar se
por ventura erâe Christäos ,- ou sabiao algun cou
sa pertencenteïà Ley de Ciimsre.Y О Hodamo
come era sagaz., е se prezaua de sabechâo,­ven­«
до Q neste lance tinha e ganho ce1-to, 2 respom
deo pouce alterado, е com Шт dissimulaçàoen
enberta , com capa де iingida grauidade- que
aim', 0 que as molheres , se chamauâe Mariai e
os homes Thome. Тodos nos alegramos сё estas
palaui'as, e dissomes ¿j tainbem entrelnòs- auia
»muytas pessoas ё tinhao es prepriosnomes, cou
sa que о Hed-amo cö. semelhante cententamen
to , que e, nesso mostraua ouuir. Entâo 111е регс
guntey como se baptizauà'o , cenfessauâo , сош—
mungauäo, e porque liuros deziäo a sua Missa?
Aqui vi о ,Negro Arabie einbaraqado, e poste que
com toda а simulaoäo ling-ie a терема , com tu
do nain foy coin tanta , que deyxassemos de co
nhecer claramente ‚1 sercm suas palauras todas
laces coinvïìsò nos armaua a seu preueite ., e in
teresse: porq nem saö Christâos , nem se bapti­
zäe',`antes se circuncidaö como es mais Ментов,
е Iudeos. Nàe crem ein Dees nesso Senhor, nem
conhecë lfoutremais que a Lüa, a que per tal
aderâo , e olïerecem seus sacrificios ', n-ë es heinens
se chamäo Тhome, nem outro algù nome de Бац—
ete 3" nem as mellieres o nemefque tem de Maria);
lieta honra da Virgë nossa Senhera; mas sem'ë#
te vsâe delle , porquena'lsualingoapmesme Sigi
niña Maria., q entre nôs mollier. De sorte, que
quando querem chamar hiia molher, dizein esà
ta'palaura Maria. Edaqui precede oengane,des
que dizem serein Christâos , e terem este nome.’
Verdade seja ., que entre elles , he a Sancta Cruz
muy venerada , е honrada; mas nam per ser tal, '
senain к]? o terem 'per custume de seus antepas~
sados. uytes snö de parecer, que 0 Apostolo
Sam Themèî, esteue nesta Ilha, elembrame que
em quatre Authores graues o ly , es quaes atl~ir~
mäo que nella prêgeu , baptizeu; e planteuaFè
de nesso Sentier Ißsv Сншзто. Mas como es та—
les sempre durâe , e es bens logo assäe', passa
do aquelle bem , que tam pouce hesdureu,tor­
nai'äe aos males que dantes tinhäo. De feyçäo,
que cuydar.alguem que saô Christäes , eque ce
me taes aderäe aLCruzçllhe erro grandissimo':
porque todos saö Meeres , е пат sey se pieres
que elles, he verdade , quejejüam sessenta dias,
que começâ'e, e primeiro da Ша noua de Abril`
es quaes guardâo com muyta abstinencia р nâe
comende nelles mais que tamaras , e eruas : Mas
nemipor iste se deue dar credito a sua Christan
dade , porque es'iMoures’," e Turcos , ey quasi te»
das as naçöes, fazeifi e mesmo, tirando ses es
Hereges, e Luteraries , que dizë (l) q eque en
tra pela beca, -näfaz mal ao liomein; nam se
lembi-ande estes malauenturades, que e dema
siado vinhe, quesempre bebè,” os faz andar ca.
whindo .pelas was; alhees de>set1 juyzo", e enten
ь! , ILL» -‹ 5...
" ”` (l) >Maub.vc`.»1€»‘.iAIIÁL ’v im“ ‘
""‘
.....\
' -96.­.­­­­­
dimento. Mas nam he muyto que os quedeDeos,
e da saluaçäo da suafalmame apartäo, que as ро—
tencias della em :certo modo `seapartem; e absen-­
_tem tambem delles. Tornando. aos Sacatorinos ,
elles saö gente
uem polas seri-asbruta, e saluagemfecomo
encouados taes ро—
увели casa,l nem vi«

uoaçào: ,pobres , emal assombrados : osmais del


les com as'mäos , dedos , e braces cortados , que
este he @castigo mais ordinario t,contra os cul
pados. llluytos se enterram inda viuos , em hüas
couas como cisternas, e dizë que tanto monta
quasi morto,4 como de todo. Nam të pezo ,. di
nheyro , ou medida g mas so compräo , e vendem,
.trocando as cpusas,hüa_s por outras. Näo sabë а!—
gli ollicjo machanico; saluo serein pescadores,e
pastoresdegado. Seus vestidos займы eàbolinS
listradosúde branco, e _preto , que fazem ‚ е te
eë da 1аё'с1а5 cabras. Ia mais cortäo о cabelo da
caber , ou barba,w cm toda a~ vida ‚т que 0s` faz
parecer Centliauros, porq a. namiigcobremgj por
¿mais Sol, vic-iu frio. que faça. Podem casar quam
Qtas. vezes , le >com quantas mollieres quiserein , e
_tanto que tem qualquerdesgosto., ou штаты?
Ato_,cö_ ella , .logo lhe .dâo Talaca ,'¿ique'ihe о mes
mpf'que licenca pera. se hir: embora', elogo tomäo
outra ;‚ So o primeiro tilho sustentào , e tem `por
solicits mais .diio a> criar, а quem llies parece
que oskpodora sustentar'. Näo {ё armas algůas,
mais que hiis tröclios de pao que trazem sempre
poiicoinayores de hii couado, eliůas facas gran
des como as xdos cai'niceyros, e cö ellasq.se‘san­
gi'iiorno meyo da testa', Quando estäoi enfermos
_senäo conualecem em breue tëpo; niatäose cö
ISuas proprias mäos. Ncnhüa mollier pode entrai'
nos Mochaxnos, nem 0s mancebos tratar nego
l«_.QÜ-...i

'cios , 'näe tein sinos , mas com duas taboas baf


tëdo nellas por largo'espaçe, chamäo ao Mocha­
ino. Seus juyzes , e julgadores, saö os seus Но—
damos, que tante es estimäo , e da sentença que
dao, nâe ha agrauo», nem appellacäo, antes se
pöe logo em execuçäe. Estes trazë per vara , hija.
Cruz nn mäo, pouce mayor de dous palmes. E
certe F] he muyto de notar , ё] antes da vinda deY
Cnnis're 110550 Saluador-ao mundo , ja aCruz en
tre esta gëte era venerada: e tida em tanta ев
tima, que diz (l) Ruphine, que os Egyptios а
mädauäe esculpir no peito де seu Dees Serapis ;
е рог ella sig'niiicauäoaesperança da 52111де7 e vida
'que esperauäo , que em algüa maneyra parece is
to prophecia ,"e indicio do remedio , e bem F] por
ella nos auia de vir. (3) Pedro Crenito diz outro
tante encarecende о ­grâde respeyte que os Egyp
1105 tiueräe sempre а Cruz. Mas assi como ne
es до Egypte nem os Arabios , veneräo aCruz
per Снш5то ЁепЬог 110550 пе11а morrer , senäo
sô per o terem per custume de seus antepassa
des. Assi tambem os de Sacatorà, a nam hon
râe, mais­ que no modo t) ja Bca dito. Quasi to
dos sabein {211111- algùa cousa de Portugues , que
aprenderäo da gente da nao Sancte Antonio. Баб
confiados, na conuersaçäo domesticos , о que creo
ihesV павсе де 110550 trate, e­ cömercie, de pouces
annes a esta parte. la? Sacatorà em deze graos dà.
parte de Norte quasi na boca do Mar Rexo, Неап
до das suas portas cento, evinte oytolegeas, ede
Guardafuy trinta, e cinco, e de Fal-laque na Arabi'a
- (1) нирь. Ain итог. 'Et-cies. 1. 1|. с. es.
Philosophia Principů, 1. 3. c. 7.
(3) Petr. Степи. 11. 7. honest. disciplinze.
7
...M_-,_
vinte e cinco, tè en?l çircuy tesetenta de compi-ido,
~vgjiitee tres de large, eyto , _riequal espace contë а
AIllia largas euceadas, inda que perigesas , e segeif
las atempestadesfey conquistada por Afonso de
Albi;v uerque ne Anno de 1507. por mandado del
Rey (born Manoel , ouernande, nellal Соуе Abra
äern filhe delRey Caxem, a _qnëa tomen
«- iristäo. de, Спада wm@ dizem (1)- Paulo, 191110 ‚
e ('2). Fr.. Antonio de S.. Romae. Nella Lineage;
.is Ferlalezapera. guarda. d0 Estreno» esami:
dem@ 0 muy 10 давние родео рючеу 10 qu@ dallas@
Sultana , sey arrazeu toda, ticande se pera
vistas. fiilsßfàssasarmadas Начнет 1ёро
as Mar goro... atè que (1.0. ted@ Se www а lar:
saws euros., Para. que nella viußssem сот
. - f ...sie
K . Ao presente nain meräo, Ínella Portugueses
algüs, infierire defies. vez@ Шт Штат nella
Bort@ ‚ @01119 agora. tzer-aes; lgs, mi. Ilka tres P0:
Liingagrïes. AP principal eae, ne ligiëte _da partedo
1:par Occeape nella reside Q_Principe 61110 del Rey
,de Caxem.. Ohutral fica à.' parte do Norte , e he a
mais4 semenos., çhamada Calacea de C,eco : А ten
ceira ae Penête , q he esta, ein qagera estamos;
yos moradores della saö pouces,.pebre,s .‚ e misera?
ueis, osmais:delles'pescaderes, por qos Byduins,
q, naÀ linges, Arabicasigniñca pastores , inoräe pe
las inentanbas, eserras, come ja disse.` Em sayn-y
de na praya desta Aldea, a parecem hůas Pal~
meyras em hurn teze: ae. р _dellas nascem tres
lentes perenaes , de muyd excelente ageadeçedei
‘u

(l) Paul. leui. c..8,.A _


(Q) 1". Aut. aS. 110. l, l. c. 19.
. 599
was este; “a ’sembra das qms @ssamm-sfar
güas" tai-'des em q as saudosas'lembŕaiiçás' 'donos
-so'Port'ugal mais nos inagoauäo. ‘Aqui'vin-h'a Ь
Сарййб ¿Arabie visitamos algüas veas, irazëtib
da sus pobreza, сбито amor', помаде, вошь
se fora ihnâo do nosso Padre S. FRANCISCO. Pos
“tò' que em algùas partes a Il-ha seja fresca, è'àpraz'i
hel,c`ö túdo pela mayor parte, ‘he тещ-бензин ,- e
escalu'ada, eque nasce do fioíico'que nella öhöúë,
que тут vezes succede passar quasi tödo'o
anno, sem nella' 'chouer; абаз vèm tei- pouces
rios', pois nâo 'passiîiodeL qu'atroye 'rbhy'pe'q'ue
nos. As serras saö altisslmas, e hùa della-s шта
uessa toda a Ilha, а qual sempre esta cuberta de
neuoa. Com tudo lie sogeytaa grandissimos or
ualhos, e furiosos ventos q aqui sempre reynäo.
Os Byduins que saö 0s naturaes , e nloräo pelas
montanhas , padecem grandes fríos, e pelo con
trario os Arabios, que viuem ao longo do mar
insufriueis calmas. Estes saö excelentes pfscadoá
res, ollicio, q perpetuamente vsâo, em hùs ma
deiros atados, sem modo algum , ou feyçam de
barco. Por remos (тают hùa taboa de tres pal
mos, esem mais inuençâ'o tomäo intinito ре) хе,
dentro nas enceadas onde elle se recolhe pera
desouar. Баб os mares de contino nesta paragern
grandes, por causa das correntes do Mar cho,
4e continuas as tempestades que jamais aqui
faltâo. Omantimëto ordinario da gente desta ter
ra, saö cabras,~mâteyga, leyte, peyxe, algiias
tamaras, e eruas, sem outra cousa, e cö esta
-pouquidade , viuem tam content-es . como se Уй—
ueräo em'algum Parayso', tam boa he'nossa na..
dureza de contentar, senam ünòs a визита.
mos mal,- e aipomos em mao foro. Na lllia se
‘ 7 i»
ч— 100 ­­,­­
acha uma hüa (1) rezina vermelha, queamas
.sada se diz sangue de Dragäo por nascer em
.hůas amores chamadas Dragoeyras, da feyçâo
Lde Pinheyro, mas as felhas como _Lyrios,_ as
.quaes däo hüas maqäs comode (e) GilBarbeira,
_cuja virtude he rara, e excelente. Tambë nas
„ее aqui а erua Aloès, on Babeza, a que ou
,tres chamäo (3) Azeure Sacaterino, da qual a.
experiencia tem be mostrado seu prece , e valer.
E outras de tam pouca virtude , que se tem al
güa nâo he outra , que'priluar da vida em breue'
.espace , que todos desejamos quel Dees ne la dè
larga.

(1) Vide circahoc Archiepiscepus Geac, l. З. ca. et 10


(3) Christen. àCost. ex trat. Plälarů Indias. с. 95—
(Q) Fr. loan à. Sanctis. l. 5. c. 17. 18, 19.
w-lOI-'á

“ними NNNNNNNN NNNNNNnNNNNNNNNN NNNNNNNNIIOIN

@Aglïßùû ШЩЩЩШФ.

Partimos de Засады-д, iemos grande Iormcnla,


ватта: на Persia , chegamas a Ormus.

*e*

_ Erois de fazerrnes nessa ageada , eos ma


rinheyros cemprai'ë , е venderern algüas
~ -i ceusas per outras , que pera este effeite
traziäe de Pate: Nes disse o Pilote que se fesse
mos a terra , Viessemos com tëpe , pois epresen
te nos estaua cöuidando pera apartida, e deter
minaiia dar à vella aquella tarde. Cem este aui
se nos jùtames es Portugueses , e Готов à Ermi
da, ou Mechamo, e qual barremos, e alimpa~
mes о melher que pudemes ‚ inde outros entre
tâte collier-rames de palma pera o eni'ainarnios ,
como lizemos. Cencertada a Igreja cantamos
as Ladaynhas, pedinde ae Sancte Apostolo, emais '
Sanctes , neue atente , e ajuda pera es trabalhes,
que inda tinhames per assar: Isto feyto escre
uenies nesses nomes na hrmida da banda de fe
ra, e lege nes embarcamos. De caminhe visita
rnos о Capitani Arabie nesso amigo , que inda .q
гид“
infiel, mestrou que em tâ` larga absencìa sentia
nosso apartamento porconheceromuyto que inda
tinhamos que andar, e ce' os olliosg-m nes, e quasi
de si esquecide, Íiceu asseritade na praya coin о
rcstre sobre hüa mäo , ao que julgames, saude
se, descentente, e pesatiue, е nes com Yas ve~
las dadas , e a vista nelle , e feines deyxande de
sorte, que nüca mais seubemos delle. Summa.’
mente desejey trazer a este Reyno, hůa peque
naCruz do Mechamo, per me parecer que о
Apostolo Sain Thome. а 'faria por suas mâosz
lilas ~nem ­aidiligencia eò' que a precurey , nem
dadiuas que per ella prometí , bastaram pera a
poder auer. As cinco horas da tarde desamar­­
rames da Ilha, e tanto б а perdemos de vis~
ta, indo demandar a Arabia nes acalmeu о
vente de tal mede, que nàe andamos ein eyte
dias corenta legoas, nos quaes es marinlieyres ,
porque e; Pangaye, andaua pouce , e asseytauäo
сит` cabos decordas , deslienrandee com Vpala->
uras injuriosas, e mal cöpostas, per se. fazer
zeireiro, e perguicoso, come fazem es Nayres
Da India aes Elepliantes, Outras vezes а tita- '
une , chamandee vente ne mede que`v es caeado-~
res fazem. aos Falcöes; e porq llies estranhey, es
ta pequisse , responderäe ser aquelle e mais cer
te remedie , pera espertar , e fazer andarl as suas
embarcacöes. Porem ae nene dia, andando com ..

aquelles enfadanientes, tam sebejos que o _mar


teni consigo, mandamos vigiar ae Gajeyro. da
` „gaueaa edepeis de auerl hum large espace, q nel
' la estaua, cemeça agr-ital', terra, terra de Arabia,
per proa. Festejames todos esta neua, porq com
ella nos vee entrando eterrenhe, com que che,
games begli perte della._ Seu sitio lie entre es deis
Estreytes de Mecha, e Ваши, ficaride entré'
elles a parte do Meyo Dia, este mar por 'que
ora hiinos nauegande. Chamase Felice , por­­
que das tres Arabias , ella he amelhor mais po
uoada de Cidades , e ne cömercio , -e trato mais
abùdäte ,' e rica: por a grande multidâo de Ca#
melos , carneiros de cinco quartes sem armacâe;
canales de gëtil rassa, ligeyres, fortes , bem ta;
lhados , e que melher sostentam a fome, e sede,
que todos os outros , tem muyto encense, myr
rha, е asmelhores fruytas ¿laquellas partes. Не
cercada com tres mares , q sae' о Rexe' ,­ Occea~
no, Austral, e Persico; della foy natural о per
fido Mafcm-a, come dizë es Ментов ‚ e` (l) Vi
cëte Roca em suahisteriaTurquezca. Nella nas?
сет-50 S. Cosme,‘e S. Damiâe e nella a parte
de Oriente, tem el Rey nesso Senhor а зи-а For
taleza de Mascate. YOs natura'es saö descenden
tes de Ismael», ñlho bastardo de Abrali'ä,` e de
А gar sua escraua se dizë A garenos , e de Sara
que foy sua legitimal molher , se cham-ao Sarra
cenes; e de Nabaoth, primogenito de Ismael,se
chameu aPreuincia Nabathea, ede (Q) Sabe tilhe
de Chus , e nete de Cha, e bisnete de Noè se
_chamou Sabea. Esta gëte era aquella a què> es
irmäos no' nome , e imigos ne feite queriào ven'
der'e sangue de Ioseph. Aqui foy ende começeu
per nesses peccades жажда sectaade Mafoma.- que
depeis' tanto pelo­ müde se espalh'ou, e estendeo:
pelo @if coni mais raz'am , lhe ouueram'os chamar
terra infelice, e desditesa': q Felice. Nella (Se

(l) Vicente Roca ,' li. l'. c'. 1. i' ~


(Q) Fr. Joannes á Pinedav 1-. p. ca. 19. 6. В.
„104——
he verdade que ne mùde ha (l) Aue Fenix) di.
zein nascer. He terra sobre toda a outra segeita
ae Sol , cuyos _rayos com vehemencia inerediuel
apenetrâe, ajudando muito aeenseruar sua quer».
tura ., a falta dasinuernadas, e ehuuas, que nel,
la em todo e anne saö muy poucas ‚ e raras: so
poste que todas a noites fazemhù's erualhes tam
grosses , que elles bastam pera _suprirem as en
chentes da nessa Europa; Nella vimesaCidade
Dofar , que tica de cabe de Fartaque cerët'a 1еч
goas ae Norte , e depois es Ilhees de Curia l\’Iu-.
ria, e e cabe de Matr-aca, e a enceada de S.
Pedro, e aMacieyra , tè Ё] chegarnes ae cabe de
Rosalgate, terras que cada dia viames, centen
tes da boa viagein que leuauamos, nâe nes lë
brando que 03 de
contentamentes
te saö vigilias desgestes , e, pezares.
pela mayer
О par-_
vque
claramente vimos; porque ae outre dia , que foy
о рг1теуго de Lüa de nies de Iunho , afastades
de Sacaterà duzentas legeas ., querendo entrar e
Estreyte da Persia, nos deu hum vente tä rijO ,
e ferte .‚ que _com elle 1103 persuadimosnam ñcar
211103, nein со _esperança da vida. A tempestade
era tàe grande, e contraria, come a embarca
cam em que hiames , pequena, e aberta per mil
partes , leuantaramse es mares ‚ quaes altas ser~
ras ‚ ‚сеггоцзе de todo e tempo , entrounosaney
te , Creceo о vente , assouieu a enXareea., e ein
r tim traballieu 0 triste Pangaye tanto, que sem
falta nos pareceo., que aberte pele meyo nos le
uaria apique a0 funde , sende а ageaq fazia 11111—
ta ‚ que nein gametes , e bombas, a qи dauames

(l) l". Didac Philip. Borge'. li. Q. in tractact. de


Arabia, diz q nasce na Arabia deserta no Monte Sinay.
-— 105 —
continuamëte bastauäo, pera della nos aleuiare'mu
Lançamoslhe cabos , atâdoo de hüa , eeutra para`
te , que a necessidade inuentera das ceusas. ce-V
mo lhe chama(t)Xenophente, e(2)QuinteCur~
sie , nos ensinaua a buscar varios remedies, sem
nos aproueitar algum delles. E vende quam pou
co а industria de todos aproueytaua , erdenames
correr em pepa , pera onde nos leuassem es ven
tos , e ondas, pois aembareaçà'o nzìo era sutlicien~
te, pera mostrar о rostro aes trabalhos, ue
а triste ventura cada hora nos representaua. el->
les andamos tres dias, leuandenes о tëpo à par~
te do Sinde, e poste que e vëte aqui se mudou,
näe se vireu com tudo a furia delle, que nüca
es males facilmente se mudà'o. ­Estando de tätas.
angustias cercados , leuanta e Pilote hum gran
de brado dizendo. Amainay todas as vellas, ф
поз quebrou o 1eme pelle meyo. F 'cames com es
tas palauras tam tristes , e enfadades , que cuy­.
do facil ceusa serà sentir, quaes neste passe ti~
cariamos. Oli quâte deue a Dees nesso Senliero
Christäe, que posto no secreto de sua casa` nam
sabe elitra cousa mais q encomëdarse a elle, e
gozar, a doce quietaçäo, erepeuso della: näe an
dando .por (3) mar., е terra, exprimentando es
descuydos do {еш1›Ъ‚ъе reuezes da fortuna, que
a tantes persegue , e consume. Perdido e Леше ‚.
ou pera melhor dizer ,ipa- esperança da vida , о
Pangayo se atrauesseu., e a nôs aalma , e cora
çâo: porq hüas vezes parecia as furiosas .ondas
leuaremnes aos (М Cees, e outras, viues nes se
(l) Xenoph. lib. “З. "" i ’ в à
(2) Quint. Сиг. 1. З. ­­~­»~‘­­­­‘
(3) Eccles с. 44. Qui nauigât mare. бес ' `
(4) Ps. 106. Ascendůt. vague ad cœlos et ‘descëdůh &c.
­­­l06­­
pultarem nas entranhas do profundo mar. Aqui
deyxados de todo os remedies da vida , nos ар—
parelhaines pera а morte , comecando a tercon«
ta, com quem entendemos dali a peucas horas
a dariamos , cent'essaraose todos , pedinth a Dees
perdâo, e (l) misericordia, e ("1 ein tanta ат—
cäe de nossa alma , nos näo desemparasse. Aca
bades algüs dias no tim delles , quis a. Clemen
cia Diuina tella de nòs , (Q) liurandenes de tan
tos periges, e trabalbos, se a limdeobusca-rmos,
e ne meyo delles acedir com sua ajuda., efauor.
Añlle dia tomamos perte na terra (irme da Per
sia, eude se diz Tes , cincoenta, e seys legoas
apartados (le Orinus, em equal achame's hum Pi
lote Arabie , que com seus cempanheyres, es
tauâo aparelhande hůa pequena embarcaçâo, a
quem naquellas partes chamae Tel-rada, concer
tammos cem elle, se nos ueria leuar dali aOr­
mus , p.>rque tain areado hceu o nesso Piloto da
tormenta passada, que ne de si mesmo daua
acorde , quì-to mais hir ein estado pera geuernar
a embarcaçŕi.), nein era muyto que es trabalhos
grandes . facilmente quando saö taes, bastam pe
ra peer em semelhante extremo, qualqueif~ se
geyto por animoso ,. e vareil que seja. Tante que
e Pilote Arabie, entreu nelPangayo, elcemeçou
mandar а via , lege nos derâle as' cal'marias , que
.do Estreyte pera dentro , а mayer parte do an
no saö sempre certas. Com ellas andamos dous
dias, sein nelles caminharines cousa algù'a.A Ae ter
ceiro vimos outra" terrada à. vela , nolla-posemos
а proa, e embarcados alguns Portugueses cern

(1) Ps. [013. Miserere nostri Domine miserere nostri.


(Q) РЫЛ. 82. Imple facieseorů ignominia. &c.,~­,
suas espingardas ‚ no batel do Pangayo foy, соц:
sa facil tomala 21 remo', econeertados 101103 com
о Arrays . ou dono della ‚ рог preço de dez cru-v
zados .‚ se obrigaram a nos leuar a Ormus. `Nel*`
la embarcamos seis l’ortugueses,eu e meu con».
panheiro , e algùs Cafres captiuos: iìcando 0
Capitâo com algüs mais no Pangayo, que senâlo
quiserào sayr delle, assi_ por a pouca agoa que le~>
nauamos, .como por auer tres diasïlmuy regrada
mente se bebía , por quanto no temporal passado,
todas as vasilhas della se quebrarâo , 112111110 1111213
рог outras, Íìcando sôs duas-näo muy grandes, (1213
quaes bebiamos com muyto têlo, em tempo que
as са1111213.,1 nos consumiâo, e abrazauäo. Peraŕ
remedio desta. falta, pareceo a todos bem, se,`
tomasse porto na Persia em hum lugar 121131113—
do Bombarecha , perte do cabo de Iasques ‚ co~~
4 m0 lizemos. Sahidos em terra, Паш ouue Portu
gues , queseatreuesse a hir buscarla, por temerë
que 03 Мот-03 03 captiuassem. Vendo eu opou
со queem mi se perdía, е a*muylafalliaquerel-v
la 21 todos fazia , por nào perecermos , me offer
recy a hir por ella, se ouuesse quem me acom
panhasse pera atrazer. Aoqueseoffereceo, hum;
Soldado natural de Lisboa, aeejlàdo de boa vô
tade о partido. Cö 31160 cinco Mouros mais do-Y
nos da ten-ada, e об outros. tantos ,cälaros , д q
elles chamâo calòes; partimos pera a fontälCZa ‚
_que d0 esteiro onde a bar_ca. ñcaua com 0s mais,
companheyrps, seríaE h_üa boa legoa, toda de area,V
a qual camlinhamos ao longo da prava, sendo
tâtos nella 03 Crâguejos ‚ que näo podíamos pôr
os pês,v senâo sobre elles ,_ em que conhecemos
claramente , quäo pouooirilhada era doslrumar
n0$­ @llegados a.f0rlaleza,que era- de taypa,ve~
. -—- |08A -­

lha , e toda quebrada', näo vimos реэзоа algüa,


nem geyto de morarem nella ‚ рог suamuyta. ve
lhisse, e antiguidade. Mas dali pouco mais de
теуа legoa, vimos outra pouoaçâo . cö sua for»
taleza pera aqunl tomamos nosso oaminho'7 nella
topamos , com dous Persianos ‚ aos quaes os поз—
sos perguntaräo onde achariamos agoa. Mostra
ramnos ао longe hùas Palmeyras , dizendo, que
ао dellas nascia hüa fonte ‚ e que näo sabiâo
доны-а, que mais рено евйиеззе. Eu hia cansa
dissimo , assi pelo descustume ‚ сото рог sempre
caminharmos por montes de area , que estes fo,
râo os mayores que achey em toda esta jornada;
О Sol fazia seu officio сот tanto rigor', contra.
quë passano de dous dias ("1 quasi nam bebía;
que em lim me пёс atreui а passar cö elles a
fonte. De sorte, q forçado da necessidade, os
deyxev , e sô me Гну а pouoaçzïo, F] Íìcaua mais
рено. Antes de nos apartarmos lhes perguntey,
como вереща agoa na lingoa da terra, с disse#
ram que Magi. Entrey no lugar bem receoso,e
contra mìnlm vontade, mas jà näo podia ser al.
Vlerào tel* comigo alguns homens, que começa
то а Гати, e fazer pergotus , a quem eu nâo em
tendi, пё soube responder., outra palaura mais
que dizer, Magi .‚ Magi ‚ que era pedirlhe agoa;
’o que por muytas vezes repeti. '
Pelos assenos conhecerâo , que eu vinha sus
pirando por olla, а qual me deram por vezes,
que näo auia abastarme. Em menos de hum quar
to de hora С] auia chegado а Aldea, me ~vi rodea
do, e cercado de muitos Mouros ‚ molheres, e
meninos , ("1 como а extremo ., me vinham ver,
perguniando cada hum ‚ о que а vontadc lhe di
taua: Eu а tudo mudo, tondome hüs por tal,
xs
На109-—
outros por espia, e eu poste em tal estado como
aquelle que jamais ein outro semelhante se 1101121`
ra. Niste vieram de fera es dous Mouros , que eu
encontrara ne caminhe: estes contaram aos mais,
come na praya aparecía, hùaembarcaçâo,eco­
me meus cöpanheyres cram hides à fonte, que
elles lhes ensinarain. Тedes estauäe pasmados,
vendee habite de burel, que eu leuaua, per
ue nem lhes parecia Portugues ne trayo, nein
elles sabiam de E) nacäo podesse ser; per jamais
verë outro semelhante. Deram desta nouidade
rebate , e còta ao Capitam da Fortaleza, Q 10
ge 5211110 сот algüs homes bem trayados a Per
siana com seus alfanges arcades. Quando vi sa
hir tanta gente, 0 soldados, aparteyme de to
dos, e virandoine contra elles , pus os 011105 по
Cee, e disse (l) Pöde Senhor em mi es (leves
sa misericordia. A diâteyme de todos , e fuy re­­
ceber es que vinhzîo, com a angustia, e (lesejo
que nesso Senlior sabe. Mas porque ja era for
çado fazcr da neoessidade virtude , 01100 (le re
cces per dentro, e com mestras de alegria per
fera; clieguey aquelle, que de todos me pareceo,
seria 0 Capitam , e sem lhe dizer palaura algtia,
coin toda a humildade q me foy pessiuel, lan
çandeme a seusI рёв e abracey. Riese o Capi
täe, e сот es elhos alegres, tomandeme а mäe
disse. Padre quem te trouxe aesta terra tamlon~
ge da India.
Quando ouui falaz' Portugues, cm parte
que menos о esperaua , falteume a vez pera lhe
responder, e chorando de alegria, liquey sem

­(l) Ps. 118. Aspice in me, et miserere mei Do~


mine. '
­'1.,
ella pera lhe poder falar: e inda agora; cuydo
bastarão poucas рыдание, pera dal' a entender,
e sentir. o que eu naquelle breue tempo senti-i
ria: porque as cousas que chegà'o a' alma , mais
se sentem sem contalas , do que com dizelas se
entêdem. Em fim abraçoume o Capitão, dizendo,
que пат temesse , pois estaua em sua casa ; des
pedir) os mais, que com elle vinhão, e ambos
juntos nos fomos à Fortaleza em que elle тошна :
ejunta toda sua familia, me pergùtou como ali l'ora
ter,- donde vinha , epera onde hin. Deylhe con
ta de tudo 0 que passara da hora que partira de
Goa tè a. presente: e assi como 'eu lhe Ша сот
tando minha vida, e sucessos, elle os hia eXpli
'ca'nd-o а toda sua gente , e mais homens que pre
sentes se achei-ão. Estauão todos pasmados de o
ouuirem; mas de tudo 'o que o Capitão lhes dis
-se mostrarão mais espnnlo, como quando contou
ser eu Padre , e Sacerdote dos Christâos, e que
de meu habito' ania muytos, assi em Portugal,
como na' India', cujo officio era viuer de esmolas
pedindo de porta em porta ‚ pelo amor de Deos,
sem por isso deyxarmos de ser estimados dos Prin
cipes , e Reys do mundo7 antes eramos de todos
amados , e tratados com respeito , e cortesia, e
que muytos ania , que (leyxauão riquezas ‚ titulos,
e estados, so por seruirem a nosso Senhor na
quelle humilde habito . *e apos estas cousas., ou
vtras semelhantes ., pelas quaes não apartauam de
mi os olhos , nem falnu'ão palaura algùa .‚ рог não
interromperem as do Capitão, que tanto folga
uà'o ouuir; E virandose pera. mi disse: Padre eu
lestiue ja muyto tcmpoem Goa. Chan], Baçaym,
e Dio , e'agora contey a. esta. gente . quem sam
os Frades de S. FRANCISCO ‚ e por tanto estam assi
/ “— —`

mados. Neste tempo chegou osoldado Portugues,


que em me vendo beyjou о habito com muyta со]:— .
tezia, o que todos os Mouros notaräo, elhes pa#
receo muy bem ‚ е а. mi muyto melhor , que os
homens auisados , от зешеПштез passes , nada
lhes delle passar por alto. Foy bem recebido vdo
Qapitäo, mâdundonos dar de comer', e sò se ti
nha por ditoso , o que nos seruia â mesa , emais
ее chegaua. а nos. Em quanto comemos mandou
о Capitiàotapaxelhar algum refresco , е сот elle,
e alg-uns soldados de guarda, nos partimos todos
juntosl pera а nossa embarcaçäo. Depois de dat»
mos vista aquasi-toda а А1‹10а,; ст que näo acha»
mos cousa de notar, mais que а Fortaleza que
era der taypawMeu companlieiro со os mais , que
сова; elle [;`|oa`lj«à`o„I andauâo pela praya, quasi de~
sesperados , ,de im, poder tornar , tendome ja por
свыше, porque auiaìmais de seishoras , queeu,
е o soldado ,. (1е11ез nos apartaramos, nem os nossos
Arabiosâque trouxeram alagoa , souberam dm' de
nos mais nouns, que ficarmos па Aldea, onde
elles näo entraräo. Postos nestas duuidas, nos
que appareciamos. Оз nossos vendo tarita gente,
julgaram hirmos captiuos , e sô. hirem pedir o
resgate, Remeteräo com furia as armas, е сот
ellas chegando mais porto , lhes fiz sinal se aquie«
tassem , porque todos eram amigos. Abraçaram
se huns aos outros, eos Cafres aseu modo, tam.k
bem festejarâo o Capitani, que näo cabía de
prazer em ver tanta humanidade. Aquella noy
te ceamos todos de parqaria, com grande ale
gria, e festa , e ante manhaâ despedido o Capi
[ат .‚ е оз _seus , depois de os contentarmos; lar.
gancio a vela seguimos nossa jornada, e dali а
clous dias , que foy hum Domingo dezoyto de Iu
¿lm
11110, auendo mais de mes 0 meyo ,~ ~ que ватта
11105 (10 Mombaça-chegamos a Ormus. Desem
barcados em terra, nos agasalhamos 110М0510у
ro (10 5011010 Agostinho, onde entramos 221001116
рап1121(105 (10 infìnita gente, 21551 Chrislâos; со
mo infìeis. Feyta 1105521 01:10:10, 0 dadas graças
ао Senhol'.j que de tantos perigos, e trabnlhos,
nos liurara: chegaram 0s Religiosos, deytarâose
а п05505 рёз, ubraçandon'os por elles, e поз 21
elles; Aqui nos mandon visitar о С-г1р1121т da.
Fortaleza, Dom Pedro Coulinho, 21 quem de~
mos nouas, (121 perdiçam das (111215 11005. com
215 quaes toda 21 Cidade, se entristeeeo tanto,
uanto por outra parte' os alegraua vernos neld
121. Aquelle (1121 visitamos о Сар1150, 0 210 ou-A
tro (1121 01 Rey Meuro de Ormus Sollam Piruxìì
que com grandissima alegria nos recebeo ,~ e nôs
da mesma maneyraa elle ,que 215 obras de amor,
sò com 0011215 511215 semelhan'tes se pagäo. f'l’
Tres (11215 (1011015 chegou 0 110550 Pangaîy'o
que 2111215 (10уха11105, indo todos visitarnos 210
М0510уго.7 alè 05 Mouros.
Aqui 051111011105 211510115 meses, 1105 quaes
andey vendo 215 00115215 ‚ dignas de serem notndas
que por serem muytas , no Capitolo seguinte as
direy. ‘ —
,v
-llS

“но!!! "мадмьдгдимид,„091:минмннннмннннннлм11аонмн”

афишам» шиш. ' '


Da [lha Ormus, с de suns propricdades , e
' calidades.

«ß»- ~­

NDA que da Ilha Ormus aja muitos que ев—


creucssem , os quaes contäo ositio , modo,
ч е assento da Cidade: com tudo nä'o dey
xarey de dizcr, 0 que nella particularmente no
tey ‚ е vi: porq se cö о 1ёро (como dizë) se mu
da ludo ‚ pode scr esteja hoje iäo differente
do q foy ‚ como as cousas todas saö de quë an
tes erào. (1) 10510 de Barros outro Тilo Liuio,
mas Portugues nasua terceira Decada ‚ tratandq
desta Ilha diz, E] seu n'ome primeirony Gerù: eq
_Ormus erahůa Cidade, детища na terra firme da.
Persia, onde agora dizemos о Mag'uslâoz, e а.
verdade elle adiz , рог q inda agorumuylos cha
, mäo ао _Magustào Ormus vellio, no qual porque
os moradores delle erào dos Persianos muytas ve
zes molestados, e oprimidos: determinuram mu
darse рега Gerù ‚с nesta träsmigmçäo que lize
ráxo, da. terra lirme рега а Ilha .‚ licou ella рег

{|) loîio de .Barrosa Dccad. 3.


­­­ 11%
dëdo 0 nome primeiro ‚ е participado do presen
te El. hoje tern , inda que alheo. Seu sitio he no
Estreyto da Persia, a"‘quem (l) Plinio chama
mar Babylonico , e outros Estreyto de Baeora.
Esta Cidade entre todas as de Asia he muy co
nhecida; assi por ser a vltima que o Grao Tur
co tem mais chegada a nossa India, como por
este Estreyto nella se acabar: eaqni terë lim os
dous celeb-res rios., Eufrates, eTigrileBem di f
.ferente desta opiniäo saö muytos Autliores, dos
quaes (Q) Шато Íoseph, e (3) Seneca Tragico .‚
е o nosso (4) Valadares , e outros muitos: näo
querem consentir {1 estes 'rios enti-ë mais 21 no
mai' Roxo. Е certo que cösiderando estiue г} razäo
poderiam ter por si , e nä lhes acho algüa, pois
querem por 50193, а ou o sino Persico se cha
те Маг Нохо; ou ¿j os dous rios entre nelle , serl
do assi Q menos incöueniente fora dizer ,. e affir
Шаг .‚ i) 0 Douro entra по Mediterraneo , ou ("1 о
Tejo, e Исаак-е entraö noïMondego, do й арог1
liar , й o Tigres“,Ä e Eufrates entraò' no Mai-'Ver
-melho , pois estes distäo deste mar mais de qui»
Jilientas legoas , е os nossos rios do Mediterraneo
-menos de oytenta , e quem duuidar‘disto veja o
(Mapa ., que elle quero seja nosso julgador. Е зе
.ouuer què afiii'me o mar Оссеапо F1 corre aolon
go de Arabia felice se chama Roxo, e (Nl o si
no Persico [ё també o mesmo nome.: cöl'essem

(l) Plini. in vita Luculi.


(92) losep. de anti. 1. 1. с. ‘2. vidi“ Q
(3) Sen. Tragi. Diod. Syculus, 1. 3 c. 4. —
(4) Vailnd. 1. Q. с. 8.
(ò) Vide Monar, .licclesilasticä inl. p. 1. 1. с. 3
за
­­­ Hä ­­­
граде há sino Persico, elli о Маг Occeano perl
defo >seu nome, e A("1 tudo herhum mar fj nâo
‘pode serA mor erro. Largeyme neste particular,
'porq анашу, e vi todos estes mares,` а ja pode
ser näo-terê vistos, os г] salì de contraria opi»
niâo da 'minha , ve quë quiser ver- (1) Fr. Diogo
Phelippe Видевшие, acharà ser tambë deste mou
parecer; e deixàdo'agora gastar o tempo un ar
gumentos , а que-o tè mais-largo do q eutenho:
Ao Nor-te­tem Ormus o mar da India., no Sulo
169149110;- ao Oriente а Persia, e ао Ponente о.
AA rabia »felice 31 ticàdo desta noue lt'goas., e da ou
traftites, Em circuyto"të"qùatro, nas quaes se,
näo тет 'mais El sal ‚ enxofre , cinza , fe -viey
rcs! (Цитата; VAlg-iis querem atlìrmar ‚ г: antigua
тете—зато della olhos de fogo, о que pro
uáto сё n einza q hojelvemos. Viuiäo nella os Mou
ros muy quietos , е contentes (naquella Шпагат
de , ("1 summaldita secta tà torpemente lhcs con
cedeìftam engolfados em seus abominaueis clus-Á
tumesg” e vicios ,'­‘¢`omo descuydados dzts'varias
voltas ‚фу-жившим”; »quando com tanta лифта.
aquelleüfamoso À¿Luteri'tplo de valerosos Capìtâes
Afonso 'de' Albuquerque assombrando com lsua.
armada o mundo, vcom а qual aportou а esta
Illia.; sendo Roy nella, Zeyfadim segundo des
te home, e vltimo >(los que com' aliberdade anti
gliaA a' possuirâo .ticädotributaria à coron de Por'
‘tugahI como inda agora ïhe¢ _Nella'nào ha fonte,
ou rio algum , mais que trés poetas, onde se diz
Turumbaque,
qual do pouoldesuiados'hùzt
senâo эстет legoa;
я, Àassi ~por1sua distan-cin da
l, .co
mo por ser mlth Шут. А .causa de шагам ‚
tt) r. ицшс хиппи). bei-5min варите-Шиш Сго—
nicorum, 1. _1.1i`­
3*
—- lll!> «
he pola milita, а ùë das cli-unas ä aqui saö те—
nos q emtoda a outra _terra da India. Porë tà'bê
partieipa dos orualhos'daëìllas partes , que posto
sojâo continuos ‚ e oruallië as mais das noytes .,
cö tu-do näo bastâo pera criarem hùai итоге .‚ ou
ema; e ind'a F1 ma опа del Rey aya algüas Pal
.meyras ,_ essas se regâo cö a agoa dos poços ("1
estäo em Turumbaque. Ибо tem а Cidade te
llmdos7 cousa generalissima em toda а Монта—
ma, пеш he murada. As casas saö altas , fer
mosas, е beiri~¢zicabadas ‚ inda El à primeira vis
ta ‚ as julgào todos por quebradas , donde veyo
hü Author nossoachalnarlhe ossada de Cidades:
por causa de hùs eatauëtos que tun feitosamzv
neira de chumines, e Helles lriias eon-cauidades.,
q parecë nichos , pelos (‚паев no Veráo ldoce о
тете аЬаухо peraresfriar as casas.f por ser nel
le tà demasiado ,' e sobejzo о ealor , q se tem por
causa certissi'ma leuar neste particular ventagê
а todas. as тай-540111040. Е es moradores da
Guarda no nosso Portugal , por causa dos gran
des fríos do Inuerno Q nellaha , dizem, qos tres
meses do Verào saö os (lo {пот o 0s noue de In
ferno; об muita mais razäo, os de Ormus ро- '
dem allinan ‚ que os tres do Inucrno saöde Ve
râo e os noue de Inferno. Custume he da terr-a,
ao primeiro de Mayo , leiiarexn todos Suas camas
aos terrados ., ou eyrados ‚ das quaes algùas nam
saö outra cousa, que `híis eeuros do Sinde mo
lhaclos em que (Лопнет ao sereno; mandando
os q' tem posse aos seus Negros, que de noitea
цианоз os estejâo auanando."1`odo o viuëte neste
töpo dormo forade casa, utè os caualos por nilo
abal'arè, ijäo dormir а praya do mar: е certo q sò
dos prtzos so pode aller lastima, с paixào. As
_- -—-П7-—
molheres pejadas, ao ar , е sereno as alumea поезд
Senhor, se sua hora succede ser de noite 3 eos er1
fermos nos terrados se purgäo sem i1 lhes faça algü
mal 5 Hum dia vi leuar hů Negroa enterrar , ea
may detras fazendo grandes exclamaçöes, e а
morte foy que liindo o fìlho fora lhe deu hum Sol
täo grande` ï] ein allegando-acusa _morreo logo. Cö
’ tudo isto dizem os Mouros , й o mundo he hum
anel; e Ormus а pedra delle', e creo. que näo
v-äo fora da verdade , porq he muyto sadia , rica,
e bë prouida de todo o necessario; tendo o me~
Ihor, e mais frequentando porto, de gëte estrà'
geyra de todos os da India s, ondecontinuamente
estäo naos de varias naeôes. Os mantimëtos (com
todos vi-rê de fora) saô tantos, 'e tà varios ¿eque
parece cousa incrediuel. Nella lia todas as frui
tas verdes , e deces do nosso Portugal, excepto,
castanhas, e cereijas, as quaes näo vi.Tem muy
tos carneiros de cinco quartos:7 e porque algùas
pessoas me perguntarâo , como era possiuel ter
tantos quartos, digo î'fcliamño quinto ao cabo
por ter de largura nelle mais de dous palmes, 'a
qual carne he a modo de vbre , etam gordaque
lhes serue de toucinho; о qual sua secta lhes de
fende об grandissimo rigor , como ainda. direy.
Esta, e outra muita carne de gaiinhas , perdi
zes , е toda а mais variedade se' vëde na praça
a quem naquellas partes ellamäo Bazar , cosida,
assada., e do modo Fl cada hum mais gosta , nö
muita limpeza, e muy barato, e tudo a pezo,
sem engano, ou дают algüa; esômenteaagoa
se vende a olho , tudo omais atè palha, e lenha
por medida , pera o que seruem muytas embar
eaçöes, ou terradas, que de cötino se ocupam
em trazerem da Persia aCidade todos estes man
timentos. На ет ()rmus him podra, que he 'aY
propria de que se Fazem as casas , cliainftda ре,
(11‘а peyXe ., a qual ja mais па agua se my ao fun
do, e sempre anda sobre ella; e pelo contrario
hn pao а que chamäo.H_orrà ‚ que nasee debay
Xo dagoa, e deytädoo nella se тау но fundo, e
' tirandoo delle . e pondooao fogo , arde> logo co-­
mosefosse de Oliueyrazlnem аз cozinhns gastzïo
outro mais q’ este; donde nu India correhùnda
gio que diz: Qual he а terra onde vàÍo buscar а
1еп1ш ао шаг, е o sal ao mato: о que entende
por esta llha. Мил/[аз vezes , corre nella hu ven’
to, cujo nome he Бинт; que quanto elle he IllayOr,
tàto sua quëtum menos sufriuel , e se vos ещоич
paes pera.
Ybris e cobris hem , ticaes
desabnt'nrdes, frio 2v обе calma.
morreis se vos Есощ
desco~

ter esta propriedado. а egon no cantare, ou ро—


te. fala tarn Fria, que de muyto parece nâo se,
poder beber. Bem veyoî quam duro serà isto de
crer, а quë nunca o vio ‚ nem ouuio ‚ таз [аш—
bem sey ,t näo faltarem neste Re) no, testemu
nhas desta verdade. Е outras varias cousas ha no
mundo., mais Inarauilliosas que estas „las quaes
nilo espantàq àquelles que andando por elle ; vi»
rito> outras tanto ,we mais notaueis ‚ таз sò creo,
as [стае рог'йпсгеайцейз ‚ todos aquelles, cujein
credulidade nasce mais da fraqueza de seu 4:tni
mo, e pourra curiosidade de as ver, e lsaber5que
da falta dellas. Os naturaes saö muy inclinados
â musica., e poesia, amigos de lèr historias, e
antiguidades. Algùzts vezes indo en_ ,einen com_-`
panheyro visitar el Rey, vimos _junto ao paco
hum Mouro velbo, estar lendo as historias deAle
xztndre Magno, e DétrioReys, que foräo da Per,
sia, as. quaes explicarle, .com tanta, eficacia, e
_ о
-- 119 -—
espiritu , q hüas vezes parecía., estar desafiando
todo mundo , е outras fulana cõ tanta brandura;
que nos persuadimos' representar algüa desastra¡
da , ou magoada morte, ao que se juntaua tanta
gente ., como se naquillo estiue'ra. а saluação do*
todos. Não podë os Mouros trazer armas;> mais
q quando caminhão [шпаге jornadas,- o ñ se
guarda. em todas as idades, e pouos de Тur
quia. E quando algum por particular merce do
Rey ,” ou de quem \tem sua authoridade., .alcan
çasse licença-pera na 'pouoação em que mora po'
der ävsar della', о tal'se leuasso da espada pera
outrem „ seria castigado asperamente, por ser
contra sua secta , que manda, nam tragic ar—
mas , mais que pora os irn-igm della. E quando
а colera hemo sobeja, que ›obriga a se desafron‹
tarem , poem as annassem terra, e a coyces, o
рифт/даю se determinan questão: Todo 0 Мои—
ro pau'. Turco que desabaV outro,- пасы que senão
execute о tal desafio tem репа de morte , e а mes
ma se'dà. а todo o que fere a outro , posto que
о não mate. Por esta. causa, vemos tam poucos
aleyjados , ou шансов entre estes infieis, sendo
pelo contrario na India. , onde sò aquelle se .tem
por mais valente, e esforçado., que mais-desafia
dessepa', e corta ‚ não а Mouros ,_.mas ш) seu'
oompanheynore amigo, nam atentando estes
taes, que' todas-estas manqueyras'caê sobre Las
tristes de suas almas. Mas deixando isto aDeos
de quê sô pode vir o remedio; A moeda mais
comüa'he о falus ., a quem na India ehamão Ba
zaruco , e nestle Reyno real. Outra-ha de prata,
que se diz latim-'que tem а valia de quatro vin
teins, egputra de ouro chamada saquim ‚ aqua¡
val 'pardao e mayo, q saõ seys tosLões em- Or
t

ь
-—l’20-—
mus. Esta moeda , е as nossas patacas de Espa
ña, vale em todo mundo, e em particularan
taca, quanto mais lôge anda de Espanha , tato
mayor preço tè .‚ o que não sabemosde algüa ou
tra moeda. He notauel a renda da Alfandega des
ta Cidade , porque todas as cousas , que passão
da Europa pera Asia , ou pelo contrario: de Гоп
çado resistem nella. Em especial a compra dos
caualos rende notauelmente , os quites não pas
sâo a India sem ordem de Ormus. Hum pouco
fora da Cidade , esta а fortaleza que el Rey Dô
Ioâo terceyro (leste nome, mãdou fazer tam inex—
pugnauel , e forte ., como ao Capitão de honra ,
e proueito. Nella residem continuamente, qui
nhentos Portugueses de paga ‚ cõ sua praca dar
mas, e corpo de guarda. Dentro nella ha tres
cisternas muy grandes, das quaes senão gasta.
mais que cm tempo de cerco, e extrema. neces
sidade, e por- esta causa, estão sempre quasi
cheas. Тет mais duas casas cm que fazem pol
пота, e sessenta peças grossas de artelharia de
bronze.I sete baluartes , e outros tantos sinos de
vigia a qual fazem de noyte a quartos os Portu
gueses. He toda cercada pela bada da terra, com
hùa caua larga. e funda cõ sua ponte leuadiça.
Em entrado pela porta da Fortaleza. aprimeira
cousa que vunos, he a ymagcm, e figura de
Afonso de Albuquerque que Deos tenha em glo
ria, com hùa barba q lhe da pela cinta, como
elle a trazia bè differente das (le agora , em que
os hemês as mudarão pera 0 topete da cabeça., e
com razão, porque aque he tam lcue., bem he
que lhe ponhà'o algum pezo. Esta mesma figura.
vemos em Goa, e Malaca, cujas tres Cidades .,
qa: saõ as chaues da India ‚ elle tomou aos Mou
‚,`
_ml
ros: comopodem ver, os que lerem seus( _i)Com
mentarios, e as mais Cronicas da India.v En vi
muytos hom-ès tir-arem o chapeo aesta`ymagem,
como se foral а de hum Sancte , e .com muyta. ra
zäo por certo. . . ‚
Тет а Cidade cinco Igrejas, duas Mesqui:
tas de Mouros, com hum soberbo Alcoräo que
quasi tica no ,meyo della , e hüa Asnoga de Iu
deus ,. e ja que faley nelles contarey hùa mara-.
uilha das notaueis do můdo, а qual foy ver hum
Iudeu de naçäo, о qual me mostrarán os вен.
giosos de Sancto .Agostinho, que criou a seus
peytos hum til-ho, como se fora- sua mäy.
Bern sey quanto auenturo o creditorcom es
ta marauilha, mas leäo os escrupulosos, (2) Frey
Ioäo dos Sanctos' na vsuaEthyopia Oriental, na
qual -diz ter visto em Sofala hum Cafre родно
ше Pedro, que por morte de sua. molher sus-_
tentou hüa menina ka seus peitos petto de hum
anno; (a) Gabriel Rebelio no seu tratado de
Maluco diz ter'visto na mesma fortaleza hum
Bode dar del mamar а algüs cabritos, os quaes
agasalhaua, como se fora suamäy delles. Os
moradores da terra naturaes, que saö Mouros.
guardäo a sect-a de Майнца; Estes tem seus
cimiterios, ou sepulturas fora da Cidade, onde
se vem algùas de grandeza, e magestade. Indo
velas por curiosidade hůdia, achamos hum Mou-`
ro com muytos cäes que о seguiam, aos quaes
andaua lançando de comer em certassepulturas,
que deuia ser pela alma do defuncto, que em
т

(1)
(Qt FVide cömëtaria
loan. Aldefonsí
â. Sanct. li. l. с.de16.
Albuquerq.
Ц
(3) Gabi'. Rehel..1. p. cap. lO, ".1.
> —- lli-2 ­­­»
cada qual dellas jazia. Estranheylhe dar aquelle
mitimente 21 câes, estando 111611101 em pregado ces
pobres. A .iste respendee , que es pobres sabiam
pedir esmola, e nunca falteua quem lhes lizesse
algum bem: e es càles а conta de sere'm taes, nem
11168 faziäe bem, nem elles esabiäe pedir. Apes
iste côteu hum milagre, que Dees lizera 60111
hüa Mmm vellu ‚ inde pele deserte, de Egypte
pera
qual Medina., а visitar deserte
foy sebir (laquelle 0 corpolem
de Corpo,
Malloma.
6 211О
ma 210 Ceo, por 111121 obra de charidade , que com
hum cîie vsara, а qual elle depeis centeu cem
vez hummm., а gente (16 hun Gafilla que passen
610 lugar ende este ease acöteceo. Bem me lem
1:16 ler esta mesma Historia em (l) Vicente Ree
ca, naJ sun. Turquezca. Mas а contes de cäes ‚
bem he que sò elles 1116 dem credito. Com tudo
näe deyxey (16 notar esta. ellaridade indiscïreta,
vende а роиса que ha entre algues Clu'istâos ,
de quem com razzîe pedera formar minhas quey
xas; uns porque fazelle7 serà hir'ìfera. de meu
institute 5 ы plisszirey _atlante , cö 21 mag-ea , que ou
tros de meu habito Щ bem passäe. Alem deste
eimiterie, se leuzinta hù'e serra ‚ toda de vieyres
dalmagm, enxefre, sal, 6 einza: bem 110 alto
della està. hïia Ermida ‚ 611611121с121 nossa Senheru
(121 Penna, cuje neme 1116 peseräe pela muyta
Semellläen que tem cem а (16 Sintra. »rf
Inde eu, e meu cempnnheyro hum Sabba
de por nessa deuaçâo dizer Missa nella g nos cer
'h'licou 0 Ermitäe ., (que està à conta des Padres
.Agostinhesysentir cada. hum anne, leuantarse,
@un л

n a
(1) Vicente Roccia, 1. са. 12. i ‘l
ь- 12: -- Q
'e abaixarse'íàqiíeila Igreja algüa. cousa: e' а mi
são dcue ser por czrusa (laquelle sal ,Q e enxofre.,
e vievros em certas conjunções de Lùa спасшем;
'e mingourem , como as mares no 'tempo' (lagoas
viu'as; Depois de пощаде as cousas, que eram d'i-lr
gnus deoserem. 'Demos ordem pera =aflnossajmrg
tida; о que 'sabido do pono com hù'a 'liberal
vontade. e animo charidoso, se offereceo pera
quanto nos fosse necessario; Em especial о Са—
pitão Dom Pedro Coutinho, que enlani era, nos
deu hùa esmola tam grande па contia. como pe
quena na völade, e desejo. О mesmo fez el Rey'
de Ormus ‚ е os irmãos da Misericordia, e to
dos os Portugueses, e 0 Capitam dos Gentios.
Mas (le todos 0 que mais se uuêtejou , foi 0 ir
mão de S. FRANCISCO Antonio Dalcaceua, e
sua molher, e familia. Porque todas as vezes q
hiamos а sua casa , que foram menos doque sua
deuação merecia, nos beijzmâ'o os рёв, quemui
tas vezes hião suados , ou empozulos , têdose por
indignos de porê sua. bocano'lmbito: qual ou
tra(l)D0na Iacoba de sele Solios , Matrona Ro
mana. se ouue na morte (lo Seraphico Padre
Sam FRANCISCO;
Nem Deos nosso tal aqui toda
Senhor, que esta
das casa parecia.
alturas eml
que mora, olha sempre semelhantes actos de
charidade, lhes dilatou a paga а sua deuação:
porque nos dias que em Ormus estiuemos, lhes
leuou pera a gloria a, premissa de seus filhos ,que
não chegaua а anno, e meyo, vestido no nos
so habito, o qual eu, e meu companheiro leua
mos а sepultar , e este foy o pl'imeyro, que os

(I) Cronic. 1. р. 1. 92. ca. 67.


- 124" .-r
natur-aes desta Cidade , virão enterrar por mãos
de Frades Menores, a que acodio tanta gente ,
que com ella não podiamos romper pelas ruas.
Fiz esta particular lembrança, porque sem fal
ta a merecia sua deuaçam, echaridade, aqual
nos trouxe а este Reyno, e confio рог ella о
Senhor lhes darà o premio no eterno.
“мини 'vNNNNNNN ”лишними” NNNNNNN NNNNNNNanßl'

ЁАЕЩ‘ЕФЬФ Eûëß.

Partimos de Отлив, pera a Persia, c do que


notamos do Bande] alè Lara.

*e*

vNTAs as ceusas que nos conuinhäe Юта


mos lingoa , а чист todas se entregaräo ,
com pacto, e cò'certo, de nos peer em а
Cidade Aleppo cm Turquia ., prouendonos à sua
custa de todo o necessario atè botica, q sò pera
este effeyto leuou consigo, па“ maneira possiuel.
Fomenos despedir del Reyfe pergunlarlhe se pe
ra o nesso de Espanha ‚ queria ulgùucouea, que
ludo fariamos, sò pelo seruir: о que sobre iste pals
sumos ‚ nào he necessario se diga aqui. Mas bas
te saber, que nrs acempanllou tè а деггадеуш
sala, na qual nos mostrou hum retrato, tirado
ao natural de sua Magestade ‚ а quë todos tres
Íizemos а cortesia que conuinha. Louuamoslhe
tanto amer, e lidelidade, e com razà'e-, perf] os
`Meures aberrecem es retratos, e per nenhum
_mede es cò'sentem em suas casas, pelos terém
por agouro. Tàbem nos despedimos de Capitâo,
e mais gente da Cidade , е vllimamente dos Pa»
-sr-1. “2_6` _­­­­­
dres de Запас Agostinho, que com algüs ho
mes nos acompanharào tè o caes , onde embari
стоя „е. dall..¿\\.-tres\.­l1c,1­:1s> tomamos. porto.».em
terra firme (la> Persia, em hùa pouoagao рефле
na. chamada o Ваше! do Comora'o , nella то:
räo Christiios, Mouros, o Gentios, que. por todos
serâo duzemos vezinhos g-’eujas casas saö de tay
ра , e do mesmo he a fortaleza, que el Rey nos
so Serlhor nella tom , situada ao longo do mar,
new em- {ода »a Persia` lm__outra que pex'tençzrí'a
Coma de ¿Portugal ,Rlìmisfque esta. .-'No anno de
|602. а cercarao quinze mil Persianos dos quites '
se deffendeo o Capitani Hieronymo de Coadros
cö trìnta soldados Portugueses, por tëpo de dous
meses, Sem dalles morrer mais que hù sò por­
querer saluur hüa pega de artelharia, Q cuide?
poisvy na Cidade Xiras. «Dos imigïosßoai'àdanń
­cäpo' tres mil mortos ‚ inda que os Ymaiê
de doëça,­ atè q. vergonliosamente jîleuàtar'îïöï
cerco. E porq esta guerra anda ja em'p'aynèisâ
ue en vi`7 epera
питаете näo voutros
he de mais
minhaCuriosos,
obrigaçîioo trata
("1 se
папайю nella'. Nos dias que estiuemos no Bande-li
‘nos agasalhou ko Capitán na fortaleza сё infinito
ашш'; e сёлах-Шпагу е pzlrecend'olhe й Hola l'azia
particular, inns disse 3V Sao’ vindo's de Ormus,
hijs lPorluguescs ‚1 Ft' väo` de caminho pera hùs
banllos ‚ г] (laqui estäo sete legoas ‚ em lium
vallo й se diz Simo., se quiserë-ir vellos eu da~
rei logo ordem *perafisso :fao а meu còpauh'eiré
Ase escusou dizèdog-nào- estar em estado pera бёд
mînhar. PorëV cu inîio sabia , qual'aui'a" ser
a hora de partir. vA Írneya ломе ‘do’ mesmo dia
chegamos aos Juanhç-s avendo' mais de duas 110+
ras, ä decíamos созсадъаахо por oamínho tâ
ingrertíe,>­e perigoso E] a todos causou temor;
е espanto. Esta fonte està em Ы: prol'undissi,
m0 vale.; do qual sae hù ulho dagoa, ‘(ё terà
tres palmes em roda) сё tanto impeto, e furia
que louanta podras , е ,seixos ‚ se а caso lhos bc»
tào. A esta fonte cerca hùa Lagoa {й grande
como hüa sala Iicâdo ella no шеуо. Nella. entra~
mos cento e sete pcssoas ., das qusies oyto eräo
Christäos, 0s mais Моих-05, е Gentios. Aqui'
foy a primeyra vez, onde vi hùschamarë por
9605, с Sácta Maria, _outros por Ale, e Ма—
foma. Os na'turaes' tcm estes banhos, por tâ
milagrososye raros, @j me aÍÜrmarào, saliirem
muytas vezes os coyxos, waleijados de, todo
saös. Em nossa ACompanhia hia. hù Negro cego
dâbos 0s olhos, q seipersuadiâo scm falta ton
naria сё vista, tal he -a opiniäo em `«"1 os tè@
Depuis de todos sahidos, entrey nelles., nos
quaes näo estiue тайна seis credos, assi por
.sua quëtura grandissima, como pelo pessimo
cheer de marezia, e enxofrc Ej dalles sabia.
Bë me lembrey nesta cöjunçâo, ter visto no Bis»
pado de СоушЪга7 аЬаухо da Villa de Canthanhe
de, duas legoas, pera aparte do mai-,hùa fonte,
a que chamäo as. Ред-шепчет, que ua grandeza.
tem muyta apparencia com est-es banlios., inda
que па Calidade differëtes, pois as de Ginao
lançâio рега fora; e as Fefuëças em alg-ù' m0
do leuào pera dentro.« Е porque (1) Plinio ern
sua historia natural, eo (2)()urso Conibriccnse
nos Metlmuros. e (3) Ambrosio de Morales na
P1(I) РНЦ с. 193.
("2) Ours. Coni,in tmclact._defont. _c. 7.
(3) АтЬг.`ёъ
tib.1i. It?. МоцаЦЬца. >in
' disçr.Hispn. tract,
_ de fon
l
­­ P28 ­~
Discripqäe de Espanha c ( l) Gracia ‚ de Rezen
de `nas antigualhas de Portugal, e (2) Fr. Вег
nardo de Brite em sua Monarchia Lusitana ,» e
outros falläo nellas me pareceo bem , auisarmos
aqui hùa particularidade, па qual elles mostrar)
náe cahirem, e he f que as Feruenças, nae le­’
uäopera. dêtro tude quáto lhe lançâo, como el«
les allìrmäo, mas sòmente as cousas, em que а
area que juntamente salta com а agoa de mis;l
tura pode fazer empreza, come saô ramos de
aruores, lait, e panos, como eu exprimentey
em cinco annos , por muitas- vezes. E inde
muito melhor que eu, hum Leonis da Cesta filho
de Pero da Cesta Escriuäo que foy da Mesa dos Вед
sembargaderes da; Paco, о qual inde ver Íesta
Fernen-ca se cllegeu tante а ella ‚дие‘сауо em
hü des olhos dagen, e perguntâdolhe pela na
tureza delles, me disse, que sò о peso da area.,
que selbe melee nos calçöes, e betas, о -ßle ai»
ua ao funde, e näe a agee. Bem seyßque (з) ‚а
seu no tratado das fentes diz, que о Cardeîll
Infante Dom Anrrique, diante del Rey Dem
10510 terceiro ein Portugal, manden lançar hùa
caualgadura nestes olhos , a qual com saber па—
turalmente nadar , foy dillicultosa de sahir. Mas
iste nite diz cötra mi , porque nem a caualgadu
ra. tiuha lugar pera se poder reueluer', në espaço
pera nadar , e pois vemos que as que caem em
atteleyros , raramente se çafao, que mu)l to era.
que aquella cahinde em hum olhe de area morta
prefundissilno , senâo subisse? Assi quë allirmur

(l) Graci. а Hexen. l. ‘2. anliq. Lusit.


(2) Fr. Bern â Brit. I. р 1. 1. с. à.
(3) Vaseus in tract de fontib.
­ "- 129 -B
fietń distinçäo', -u cötrario eu о teria por 'sobeja
(дизайну pois varas lisas , canas sem l'olhas, paos
-rolicos ,l metehdoos dentro, sacm pera fora com
'tanta forca , como a mesma agoa, o que näio-tia
плац, se sua naturcza forao'ontraria. Largueyme
‘nist'o por tirar o abuso, e ignorancia de que os
esti'angeyros se rim, na qual atè os naturales de
(Janthanhede caëm Tornados ao Bundel , nos de»
râo hüa carta de Dom Pedro~Coutinho, escripta
em lingoa Arabica per-a elRey Ombareca, por
'cujasterras auiamos passar, u qual era em nos
so fau'orl, e depoishos> foy bem proueytosa, como
adiante- direy. No tempo que`> no Comoräo esti
uemos, ношу aligüasl cousas, das quaes a pri
mcira que se offerece he dizer' de hum Pagode
dos' Gêtios, pera q com a lembrança delle, a.
tenhamos de agardccer а Deos fazernos Chris
täos , criados com о leyte , e doctrina do Sancto
Euñgelho , e juntamente lhe peçamos queyra alu
`miar os _entendimentos destes miseraueis, pois
que tendo olhos (como diz o Sancto Prophetai nà'b
(l) vem , ouuidos näo ouuem , e boca. näo» falläo,
— fs'cnd-'o pera outras cousas de grande habilidade,
1e' engenho. Pera mclhor conhecimëto do г] tra~
:tamos , he _de saber, que ao que nòsdizemos lgrc
ja, dizolTur-co, e Mouro Mesquita, os Ara
-bios Mochamo, os Iudeus Asnoga, e о Gëtio
Pagode, e ao que dizemos Sacerdote , dizem os
primeiros Cassis , os scgùdos Hodamo , os ludeus
Rabbi , o G-entio Brnmene, ou losim, ou Iogue.
Estes [ё figuras de vultoïeu seus Pagodes, -e
altares do mesmo modo que 0s (й) Chinas, oque
(1)' Paal. 113-. ~ ’­ ­
щ) fr. loan. Gon. à, Mëdôg. 1.. с.
9
-.v_rmnwû-v'pfn

~­ .liso ­~­
os Iudeus, e Mouros , ou Turcos , рог-пепЬиш
modo sofrem ,. ou 'consentenm Mas em seu lugar'
vsäo os Hebreos do Testamento Velho , e Ley
queDeos deuA a Moyses , inda que muyta parte
dellaentendida, como elles querem ,- e nao co
mo депеш; a qual costui'näo ter escripta na sua
lingoa Hebrea, em dnas cartas de pergaminho
muy grandes, melidas em hùs cayxöes feytos а
modo de roda de freyras ‚ enrollados em hùas co
lumnasyde' pao delgadas , por scnào cortar, со
mo-eu vi na Шт de Gulpho, onde elles nào Га!
täo. Os que seguem a secta de Майнца tè o Alco
то, que saö)hù's liuros quea Instancia de Moa
Vuia se compuseräo em Damasco , sendo elle (1)
НгШГа', ou'Califa, que (como diz Theatro de
Principes) significa Reytor., ou Emperador: Vin
.do a nosso primeiro intëto os Gentios ., ou Banea
Lnes7 Баб gëte mais acommodada com а, razào.,
e de melhor natural.f que todas as outras naçöes
»cinñleis ;. mangos de condicàïo; grandes chatins,ou
(mercaderes 7 em cuyo trato tem por timbre ‚ fa
lar sempre verdade, cousa de Ё] muyto se pre
zâìo. Nos oflicios machanicos saö perfeytissimos ,
na ley obseruätissimos. Nilo comem carne em toda
a vida, nem шато cousa viua, inda que seja bicho
>peconhento, e que lhes faca mal ‚ ou danoalgü.
Com todos tem paz ‚ näo trazem armas ‚ nem pe
¿leijam cö nacäo algùa, nam tem Rey aque par
ticularmente obedeçzîo. Säo tam compassiuos de
condiçäo ‚ que se o mar anda brauo .‚ botamlhe
cousas delcomer sô.a lim de que se abrande, e
amanse. Saö grandes peregrinos , e fazem os seus
Iosins, ou padres ponitencias tam excessiuas., e
f. - Í I ‚ 'MII l

(1) Joann. àLconginxita Maliametli. in. ‘2. р.


abstinentias*tamlèxtraordinarîaa l'que mü'ytos дег
105`тогтет n-ellas, sem porem cobro nas vidas.
Muytes ваб do parecer ,~ que esta gente decende
de hum des deze Tribus de Israel . que ' se peru
deo; mas porque nâ'o ache)l escriptura autentica,
crea cada linmnisto, о que` me'lhor lhe parecer.
do,v~vCom terem .toda
randissin'ies esta cendiçäe,
feytieei-ros, saö animaes
sacriticäîo com tu.'

aes îemonies', crem os'agouros, e jamais se


occupäo,'em ceusa algùa , inda que seja comer;
ou beber; sem queA primeiro se lauè'f, e arazam
dizë ser, porq a agen. laua os peccados', ­no `q
tinham muyta se о entenderà'o pela devsancte
baptismoi 2 Ч -; Mirabel» ‘ l ‘l
Hum delles ve'ye а tomar tanta amizadecomi'»
ge em aquelles- pouces dias , que nella confiado,
me pergunteu se queria ir ver hum Pagedeseu;
aceytey о cemprimento , assi por llle fazeravoni
tade , como por satisfazer a minha , per me pa~
reeer veria nelle , cousas que sabidas dos Chris
täes conheceriam melhor por ellas, ya quantcs que
:o namsaö , tras o' Demonio abatumados seus en.
>tendimentos, e captiuas suas vontades. 'Entra
`mes nelle , e a primeira cousa que vi , foy a fi
>gura dehum Elephante, posta em hum altar,
Ёвот“ tres olhos de prata, deus em seu lugar, е
~ve entre lío meyo da testa.. Pei-guntey a causa de
“adoraremìhum animal tam feo , е nam ' ао Dees
que ocr-iarat- Ао que respendeo o seu Bramene,
eu sacerdote: ique merrëdo hum Baneane , qua
1lo falecera se tomara em Elephante , e porque
`esta. muda'nça arguhia milagre , por tanto come
-a tal o adorauâo. A iste nae ha que llie argu
mentar, porque logo dizem , que näo sabë mais.
'que aquillo. No meyo da casa tinhào outro altar,
9 i
e nelle hůa Tourinha pintada de ouro, e sen'dal
lo, que he hùa ,tinta vermellia ï] poem ,nos Pa»,
godes, cuberta её) hum рано de damasgo', Dian-à
¿www te desta brutal `abominaçäo , .ardiào quatre апат—
padae„e .sellleperguntíio aeausa, nàodizë mais
que teren() por custume, sem algum outro Гит
damento. A outra parte do Pagode tinhào outro
altar, e ,nelle de vulto (como os mais) a figura
de Cupido ,-»sentado sobre hüayAguia, com hum
coldre de frechus а tiracolo e hù arco «na mâo
direita , e na esquerda , hü meninocego dambos
os olhos. E notey a pintura ,o e ac'hcquue se fun’
dauäo na razäo , se razà'o pode cabcrem täoitor
ре fundamento. Porque à ver-dado o amor nä be
iäcego ,» quanto cega aquelles sobre quem tem
dominio, e jurdiçâo, e isso parece querer signi
licar o menino cego; etToitos sem fundamè'fto ,
Cegos, e mal fundados. Toda esta casa estaucs
enrramada. como se aquelle diafosse рога elles de
festa) Vi estas cousus com aquella lastima , que
era bë dellas tiuesse, ou pera milhor dizer deb
les. Estranheyas а quem me pareceog eöpetia
mais rcmedialasf, sobre as quaes me deu 111121303
peran-cas (шла que boas) tà largas , que näo sey
Vse he ya chegado о tëpo de as cöprir. Entre tani-`
to que eu поищи estas cotisas , 0 nesso ling-oa, que
cra Tudesoo de nacido, e sabia muy bë {1 Рег—
siana, Turquesca, Arabien, Italiana, Frame
да ., е a" nossa Portuguesa , andaua concluindo,
suus сотая; e pondo om orde ludo eque соп—
uinha
zäo, ­e , pratico.
como aquelle
Nesta que na jornada
conjunçào era уа aru
se começou fra

gir que Cliamberebcque senhor de Lara, e Vassa


lo do Sopbi, vinba co ищут. gente de e de
cauallo ‚У dar sobre 0 Magustâo terra sita nal’er~
1 f.“
р— 133 i...
sia ,emas'd'ajùhi-igäo; edestricto del'Rey ‘de Отв
шнвыРега давит: conhecimëto da historia “у sa
dene notar', )Émoaalmo'de 16024' tinha. о Sult'äo
da )Cidade ‚- Airas“, -Jvindo Isobre esta 1 Aldeay de
que vouialädo",'--alqúalI-ftomou) com mais outras
quatro’ deilnenos- importancia que es*
tag ¿e 'desmlydandoseinof-prouer de presidio, se
leuantourloî'pouoc'ontœa esseïpou'co , a» tem-pori
ellesminliäo ponmais ‘segurosge quietos, ваша
osi Mdoresfnöl-leefds'lmserào a tio d'eespada.
Sahidweutgsieowsasfn'ó Reyno de Lara, elo es#
tado mi'serauelì de seus vriaturaes ‚У - juntou Cham#
be'rebequeg` a' mayor- барда deïluzida-'gëtede pe, ede
саиаНщ peraïdar no 'Magust-äo,l ежей! 31'? .mini
juria ,' 'e treyçâoipassada.' îForëiologo ~e ‘ Rey dè
Ormes; el'o'lßajiitäof'Dom-Pedro'Coutinlio, des»
ta ’rinda amoestadosf, e auisadosw' pera o que mani
darä'o vfortalecer deâsoldades ,' -‘e=­mun­ioöes a -For'
{Меха dn Ватага]; onde agora estou , pera q
affnâo {станеш- Фйоиёевшйаайа como tizerâo da
primeirawez д ‹ que-‘nella- deräo. ' Hum Domingo
nos »Q 7. do mesiV A gestoA` tendo înos jaI ludoI prestes.)
elaparelhadogfviimqs vir барана do Magust'âß;
muytaigente `ßgritando'ga­ alms` vozes , e corredo,
petals. »mssag'~tbrt`alezn:, hüs ycarregados de falo;
e outros meyosdfes idos (segůdoquea pressa to»
вашими) Цйаеч '1 патина) pera а ‘ortaleza
(пинай, чаефв‘йшйёовЗ-‘тёпьшг petto, edestruilb
do -pelasńvldeas rinato aohauaiw sem perdoarem
at censala'lgfüai Com esta 'reuolta nos 'ordenamos
pera partir Jaqueilaltardee como Битов-‚- Шиш
Despedimonos -do- (Варикап Hieronymo de
Coadros '5 e' de algunsß депеш; Portugueses que
com-elle estauam ein recollier a gente
диетам. fogindo , 'porcuyìo vespeon o nam ñzef
„.134;_.„
ram,
se comoacerca
passen cada hum ydelles desejaua.
destaslceusas Dode
, ­nein lie mais que
_minha
ebrigacam ltratalas, nem eu seube mais o lim ,
e ri mate dellas. Pelo que ,cert-andeas aqui (que
as eousas duuidesas, nielhor he vendellas per
taes , a conta de ignorancia , que por» verdadei
ras sendo falsashe lançando mâo das que tocäo
ae caminho: pera elle se _apparelharam mais een?
to e trinta pesseas , entre gente de pè , e de caf
ualo, e todosjuntos cö algüs Camelles ein С; hia a fa
zenda dalgüs mercaderes Persianes , nos partimos
a boca da no)` te , temëde que os iniigos viessem
einfnosso alcance , a lim de nos roubarë. Aquella.
madrugadafernes descansar , junte de hùas erf
tas qticariào cinco legoas do Comoräo', e porq
indameste tëpo о Sel nos maltrataua netauel
mente .‚ nos detiuemos ali todo e día, là sobre a
tarde me mostraräo fera da estratta , hüa fonte
de :igea salgada, cousa de que todos nos mara-A
uilhainos. Ao outro dia passaines рог hüa ponte
de duzentesgarcos, dos quaes sôs vinte cinco
estauàe inteiros, e os mais todos quebrados, mas em
estado Ei'íse contanam. No principio, e remate
della, auia duas torres pequenas, postas 'mais'
pera' gallardia. , e lustre da obra, q pera defen
della em caso que fesse necessario, 'In r
мы О Ryo Drnt , que por Ьаухо corría era de
agoajsalgada, o que .todos sentimos. Mas dali
dnas leguas ‚ denies com aAldeaCabrestarn , ou
Criurestarn , que ja Труде! Rey de Ormes pos
t_o que hoje seja do Sophi. Таможне nella enf
trames nosy veyo recebcr ainayer parte de peue.
Bergiitey pelo Capitâe , а que dey hüacarta que e
nesso. do Comorâo lhe mandarla, na qual lhe dezia
quemlerainos , e q todos( es {апогее que военн
*135.-*
zesse tomarla elle а sua conta ,I eY nos tambemob
sabeniamosicòtarga lel Rey *da Persia se'ńom «ele
le nos vissemos em Ispaam pera onderhiamosf.;
Coin estas vvltimaspalauras {E} nam ha (решает:
o Rey, nà'o desejelter valia)eticou,tào contente,
que cliegando arellas nos >manden asseutarpe
aquelleA día униатов .todos quatre .nafsun Forta- ­
leza. Е porque teur no comer differente modo (10
liesse,` (Лизу .o que lhe доту. вАфгЗчпеЬш tseu-sa
que se fez foy estèderwrm ,nhaohùai grande es#`
teu-a, e encima hùa mesa de _coer _redonda amo
do da dos irinâos da Misericordia: nella se pose
rao iguarias pera _o Capitâo, р nosso lingoa,
meu companheiro , _e eu , Ej fomos os й sò соше
)nos nella, no restante da esteyra sobre huns pa
nos pintados comerà'o ate os catiuos. Antes de co
lnerem bocado, deräo gracas a Deos рог lhes
dar о (que presentevtinlçàomTodos cstauamos
asserita os em terra, como rigollieres, As igua
rias forâo cziriieiro‘cosido com arros, e algùa
carne assada, mas Ч"1150 (10‚рогсо, nam come
ram pâo, mas hïis, bollos ¿Ligue Chamâo прав
ou сипи-11315, ucm 1411110° рог ser cötru a _Sua
secta, em lugar delle beberâ'o agoa cosida com
passas , e assucar. Saö Suas viandas mal tempe
radas, e os _comeres pouco gostosos. Sobre me
sa se praticou hum родео em cöprimentos de
hiia, e outra parte, esendo horas nos partimos
nao querëdo aceytar de nos o tributo que todos
os mais lhe pagarao, que era por cabeça , ou
de gente, ou de caualg'adura hum larim, alem
desta cliaridade lnos fez outra que foy darnos
doze homës de guarda (а î] elles chamäo His
` 'acompanharào atè а Cidade Lara, ¿Ao (“пудра
n- 136 _,
demos em outra расе do rio Iesìlrofgwfeuia agua
era sal ada como aïque deyxamos atras.« `Del|af
atè a äidade näoiachafmos cousalnotauel, лещ
mais agua que de cisternas',.lqueericontrauamos
muytasx vezesJe-Aoquuatrorde Septêbro chegah
musi-g1 Lara , auëdo .noue d'iasßique @admiramos do
‚Ваша! fdo Ccmorâo._` Bein" «me -lernbina­ ter lido nos
l(it)Commentarios de Afonsolde Albuquerque, quev
дегОшшз а La'ra зад tres legoasfìmas engaf'.`
почве-о “Аишоцрогчце ваб'шайв ‘de «Se-tentar?
«отваживает @fr ‘ '\f е 'em and mimmo# pmi@
‚д; i ,_ _ '.' .'i; »ugh ё
l f „i l .
" . я ' '.‘ ‘ "ì"
'Lw\ g'А . ‚ i ‚в, t f

"J l l .'­' ‘ '­."1r i l f


› Y , n f с

\_ ч _l ' ' ' ч'


.
1 и i .

и ‘t А ""1
Д: ‘l '_' ' .`

L l l l

A' J MV) l'


1. ч и. I l Il '

_, \ ц‘_ ¢

*Liu д l ’ ` , l _) я ".
l .
„и s 1 ч ._
I' 1 ‘1 l ‘ р

‹_‚„ ai I' ' l \ ' ' '

L. ‘ ты! ‘x -l . l, ‘ я
'.11 . " .­| :i l '

ц. l u v ‘ t’ .
­ l' I ŕ f' . ' n.. "Y "u »

wv . К.‘ -_ › ‘ "‘1 _ l.’ l г" 'ЁГЕ 1";


l. ­ « , l ì '­ i
In 4;. р. с. 39.
' 'J
“Ч"(дичимприпи”прими“минимимнмнииирпитии“

‘ l
,glp-v.

esenseae nanna@ j l
.'.i'i

Da Cidade Lara, e-cousas izofailefs que nella


aconteccráo. ­ ' ‘
-‚ r ‚ ..' ­ i'. ­ ~ ~i n(
_h :_ ‚1. ¿i ' i ц ‚ _ ' t."

l ' ‘:,'­-,­,‘| " i 't i“ :if Ё‘ё


'
.',‘ ‘n ~' lп :ne
»’ л › n ЩИ

Сшита Lara, de que а moeda' Байт";


tâo conhecida, >por todo e Oriëtedtel
. `‘ma o nome) tem seu sitio 4neÁ senhorio
daLPersia, entre tres serres 'q quasi a cercäe
toda, assentnda em hum playno largo," eigealì
De lsua fundaçäo, e~origem me n:`ie;fey'pos'si'«
не! achar razáo certa: porque bus a'f'azem- tau
antigua que dizë ter-principio pelos primaires
descendentes de nossesl primeires Padres z, Outros `
СТ ha mil e duzëtos annos, em cuja' antiguidade
amayor certeza he­ nad-na ader. О que se поз?
constav das Chronicas Persianas (se 'llista Тата
werdade) he que' понесёте annos foy cabec'a ^ ile
eyno. Mas come as causas da. vida, sejà'o bës
limitados , e tragäe comy ella о tim ; ‘ tiueramno'
'tambem ,' as Suas prosperidades;, Por@ sendo in«
uiado Aluerdichäo Sultäo de Xiras, por màdado
de Xahatamas Rey da Persia, no Anno de 1609.
сот gente bastante а hůa grandeempresa. a
destruye, e assolou, prëdeo- seu'­ Rey', fe' 0 ma
~­­­ `l­3ì3 ч—ч
tou castigo nelle muy bë empregado, e mere-f
cido. Porque foy Abrahi Mochom vltimo Reydel»
la, Ы} dos mais facinorosos , -e crucis' homes ña
natureza formou , nem em nossos tempes-se vio.
Pelo que sendo de Deos muitas vezes amoestado,
oom castigos bastantes' flier-ä" 4cöfiati)ejizît'firlelles.,
conheoer a muita que Suas culpas , e erros ше—
reciäo, ja mais quis об elles, poer emmendaem
silak цешадааыща „nem сот. - tantas мнет
mellioralzî. Antes oDeinoniogue o enganaua o
induzia а commeter erros mais crassos, e 811
pinos, sem auer amoestaoöcs bastantes а (Изя
suadillo delles. Evenâpïßeos nosso Senhor,l que
sua Misericordia nelle, era motiuo, e causade­
sua insolëcia, e principio de mais graues спь
pas,_eî peccados: Mandou hoje .fazicorentfâgtm
nos, hum tremjor da terra. nesta Cidade
ё cahio a 'mayor parte della ‚ t de »que-'ffm
muyta gente.,l por ser de noytefuß adeshoras»
ElAIRey tene lugar de seifacolher a hijy de '£563
castellosńquenella auia,.onde com вещица doi
венздезсарощ, всощо 0s temores "наживает;
pamdurerußmais», queiem qnäto está ‚там
causa dalles, passada а presente tornouf-ayser
anemidätßs era, Senao вегетации plurielle@
maus lixustuiues,como diz o1Philosoplio (Al)~saö;hn­.'
bites que/com ditlißuldade , semudâo de* sens
subjectifs» E шато, Deos »naar metenda k(le-‘Mm
attuati-mais queacoauersgäobzlfdellafpma que iti»
камелии . desfaleça. o tornen.` a visitar ,mori
0mm: Gaëtìgûßi permdtindo .quen sete-numeri#
ci . ‚д; if, „ua-:iii el) ';:»u,«n‘xjii«;l». elisir!
.`­':' Ё '.il I.. 1,7" '-l'. t'. —' :ll n.) "Г” :.5V '_'. , я.‚..‹`.
.ŕ'Y JL*
c:
за (l) -Aagesfinfœfdequsttutw т: tua ~..=.:I g. u.- ,­-=
«12h- шкафе ¿al щиты -q z „мы А, 'J ‘L oían-1J.)
tivnguos na'o cliouesse neste Reyno ‚1 de que nas
cerao tantas feines , lsedes ., e trabalhos ‚ que: ‚а
mayor arte delle pereceo. Mas nem este se
gundev aston, pera voltarein no conhecimento
.desuanpertinacia, El _hùa alma perdida, os meyos
que Ввоз toma de remediala, esses mesmos lhe
seruernñmuytas vezes de mayor condenaeäo.
Comorsenvio- na crueldade, que este tyrano
vsou об 03 Portugueses emfNiquilù , .onde тог—
rerain таз/(‚03 ldelles , cuyos 03303, в eaueyras,
manden trazcr a esta Cidade , na qual os effe.
receo ao Sancarrào de Mafoma, fazendo com
ellas hum grande , e soberbo Alchoräo, pondo fir
lXas nas paredes pela banda de fora yas caueyras
dosChrislàos, pera E; a todos fesseln exfëplo те—
morauel de,tal victoria„£.e aos Mouros (sua vis
ta) seruisse de os animarvseinpre contrarios. Ро—
rem a diuina prouidëcia, que semeihantes atre~
uimentos nâo dissimule., nem a seus amigos de
ветрами, o tornou a. castigar com outro .tremor
da terra muito mayor que o primeiro,~ com о
qual a mayor parte da Cidade cahiol, e а mais
da gëte morreoïhe o Alchoräo lenun'îfiestauäo
postas _as cabecas .dos Portugueses selçonsumio,
e enterrou, ä parece nào permitio a Clemëcia
diuina ‚ ("1 aquelles qdefendendo sua sanctanley
pe'rderâo arida, fieassem seus,».ossos sê v{sepul
tura, seruindo Kem [edificio- tào infernal .n posto
¿j suas almas gozassë do premio que elle dà a
que 0 301110. Cö este notauel castigo ficarâo os
Lares tà atemorizados ‚ ŕ'l proposera() em seu ат—
mo nâo perseguir' _mais es Christäos., në tei-ö
com elles guerras ‚ ,ou pëdëcias algůas., E assi
os prim'eiros .seteuannos seguintes ‚ч senäo occu
parin em mais que em refazcr a Cidade ‚ =е ref
»L 140 ­'­‘­
parar tantas faltas ,donantes nellatîwauiasg daß-'des
â'ruyçäo passada, tornâdea neste tempo ae' me
lhor estado que lhe fey>possiuelìl As Calillas tor
naräo а correr dev neue como de `primeiro, сё
geste дым dos mercaderes., e lvinde einlhílga del
las alg-tis Ghristâes Venezianos comodinheiro, е
algùas pecas de preeogà feyJA brahi lvl-echen aui
sado dellasl, per` aigus Moures da comp-anhin, .e
tanto llle atiçeu о f emonio a vontadeO, queE ti
nlia de es roubar, quelogo a cebiça queues dias
atras nelle andaua como reprezada-,fcômßoß'im
peto de suaityrania , e deshumanidade deu mos
tras da,infernal«cendiçâ­o ein que'f'andara en
'fronhadw Armen-_»suas'ttrampas ,We galazias aes
pobres Christâos , como elles sem pre custufmâo,
eenlisceulhe as't'azendas , sem razam, eïßjusti
ça, e perqueßa quiseräe deffenderì, es manden
matar a todos. Foy de toda esta maranlia aul
satle Sancte Fontei', tilho de Iulio Fontetgentil
lzomei'n de Veneza, que entam estaua na Per
sia , e vendese com o'Sophi lhe contou tudo о
passation, queyxandose de tao grande tyrania,
e deshumanidade , feyta а депъедсьпзшя , ё;
sò na l-ealdatle de seus vassalos , caminliaua cö
tanta contiançav p'or Suas terras , como pelas de
Veneza. Desta queixa formen` 0 (1) Xa tâo по.
tauelpaixâo ‘,“1 que logo manden ao Areliiduque
de Xiras , desse по Reyno de Lara, e _o posesse
todo a ferro, e Fogo 5 näe perdoandeacousa viua.
Cemprioseginteyranrente o"­`mandado del Rey',
destruynde Alua-rdichäe a Cidadeiye matado 0 Rey
com cinco mil homes ,"Jquasi tedesprincipaes, c
ais eminentes do estado . arrazeu vQ_sCa'ste'lles.
43(1)’ Yideůxyïßùiepiscepù Geus. l. 25. с. lil. fel. ld?.
cel. 9, «i LJ i; ‘1, яр . ш uw et»
derni-bolina muros-„rpôdo tudo por terra, detal
sorte , quenào (Звуков nella cotisa. que fosse de
substancia , ou-penderaçâo. Deste modo ticou o
Reyno de Lara , это a Cerca Persiana., e agora
de ‚попе se tornamediticar', au'endoya nella dnas
coufsas, notaueis, `que saô hum .castello que ,terri
nasi mey-alegoa em roda, о qual lhe tica ao
грызли: ‚ даззетаёо sobre liíia ser-ra pequena ,fr
вещь-щитам sobre toda a Cidade; Nelle ha сотен.
ta, e ovm baluartes, todos muyfortes, com suas
torres .Ifa measl, .rebelinsgI „синтезе ,estribos , e
pontòes-tgsabre os uiurosfngiào :todaa noyte co~
reta ,» e quatre heinous( de ~­guurda, й nos tres,
quer-tos fazë cento e trinta e .dous homes, es.
_tesi-'están „toda . anoite respondendo , hûs aos ou
tros», lcom tarn grandes gritos, e alaridos, que
parece .estarem de continotpeleyjando com os imi?
gos. Nelle _'të elfyRey quatrocentos Parseos de
presidio , os yquaes em todo anno , nem elles, nè
o Capitäo podtm saliir fora, sem expresso ma"
(шар. del 1iey„~nem menos entrar pessoa algüa
estrailgeyra, inclaque nao -seja mais F1 auer о
сошшп, e praga delle, Е pera que as cousus
песенник-Зав lhe namfaltem, и? dentro seu bazar
ein que todas se venden] por proco acomodado,
mas em` parte d ,senâo pode dar fèqdo `interior
do Castello. Nenhum homeln natural; ou estran;
.gejro , pode entrar com armas na Cidade , mais
ё aquelles que a guardam que saö soldados a quem
elles chamáo, Curqui, que na lingoa significa
soldado de pè. Nào tem a Cidade muros, nem
as casas que saö todas de ta)1 pa, ou ladrilhos, tel
tirados, `ums sòmenteterrados' como a's de Ormus.
Asegundn cousa поищи] , he hùa praça, ou ba
zarinouo, feytoeanruz, no qual se vendent
_-- ma --=v
{одев as cousas д? assi de vestir , e comer, como
armas , das quaes os arcos , sam de tanta estima,
que os leuão pera todos os Reynos , e coffe en
tre cs moradores deste', por adagio dize'i' Árc'os
de Lara. ccmo nós dizemos ред/105 de Millà'oäf'
Tem su'btillissimos olficiaesdefirech'asf escudos,
lorigas , cemilarras , freyos,- e c'ellas de aco, e
outras curiosidades semelhantes muy perfeyt'as .,
e acabadas. Tambem sd vende' todafi'a maneira
de sedas , velu'dos, brocados, telilhas, das (диез
mais commummente vsam asinol'hefe'sl N0 mej'o
do baz-ar se vende toda asorte de espec'iaria, ре—
draria, lpraliaf e oui-Q. Oalto da praças he him
теуа laranja (le abobeda muy grande, Штаба
de varias pinturas ,- com mil em'redos, cord-ões,
e 'hr'u'tescus , que lhe-dão mu'yta graça, 'a qual
se acreeenta com а claridade. e resplandor das
janellas,D que saõ inuyfas, e' muy perfeyías. De
bayxo dar- bobeda, e bem no шеуо della, está
hum-fermosissimo tanque (lagoa doce, que por
canos vem' ali ter de muy longe. Esta se repar
te ca а dia pelas mas da Cidade. ., segundo que
lhe cae distributiuamente pelas semanas; e no
cabo se vão juntar em hum cano Rea}, que en
testa na horta del Rey ‚ aqual està fora'inda que
perto. Em toda .Lara não ha шит/адов ‚ ou fon
te, que corra mais' que esta; mas com ludo he
abundantissima della , porque todas as casas tem
cisternas , em que no Inuerno recolhem muyta.
As molheres, nunca mudão 0 traje, e vestido
que primeiro tomarão, e 0 mesmo guar-dão as
Turcas, Anubias, e Chinas .‚ inda que estas па
ções cada hüa varia no seu modo. О ordinario
pois das Persianas he, trazerem 0 cabello da ca
beça sempre solto д е negro, sem о curarem, e
è» 14W' qll.

.indu (191001219 buiscäo 111000050 pera, о fazexfßxlpl


prete: ,Porcoifa vsâo de humrbarrele, aquçuhan
mào ‚АшхЁт ., que muytas vezes he 4de Lella ¿auf
хо , segundo а posse de cada hun, e subrellehum
modo de fonil del Prata, porque „вегуаугевцеу:
tando pera sima ‚ е sobre-,este fonil роет alaaf
lha., ITingem as sobria-ncelhas, fazendo, qu@ g
lmeyo que fica entre ambos os olhos pareça 1am-.g
‚Ьеш sc_brancelha , o que 1110, dâ muy рощщдга
vga, sam aluissimas quasi,todas. Np naris cosim
>mâo {газет humbrinco de euro, mule iaurada,
dol соты-111101110 (10 mesmo naris , е рога que lhe
nâ'o
modoсауа. furâo аtirocido,
de alfanete venta, _Q,por humpegado.
otrnzem ganchinhoq.
Bem
junto do 01110 se remata este brinco Lc_om` hija pero
Ja ;eist.o vsam quasi todas atè as pobres.r_Mas ag
‚Тигсав пат custumarmtrazer allai 111000950 no
paris, mas em lugar delle furà'o a barba , Ьещ
junto donde cnmeçaa papada , _e alli [газет hůus
argolinhas de prata, ou 01110, segundo a posse
.de cada hüa. As Genlias nam curâo destas соц
sas , mais que nas orelhas;, as quaesv furâo tan
.to que а muytas cò' 0 pezo (10 ouro, `ou. prata,
ilhe chegam ao pescosso, garganta, е ainda aos
iombros. As camisas das Ре1‘51апав,„еТщеаз, _saö
muy finas de tafelà de cores , lauradas no, cabe
15210, 0 mâgas. Trazem corpinho, gibâQwe. por
,sima Suas çotaynas ,‘ q saö abertas todas por-diä
_-te , е lhes chegâo Lè os giolhos , andà'osempre сё
as mäos metidas nas algibeyraa, е пшуШаЦдНаз
as trazë pintadas, e muylauradas, e as „ynhgg
,yermelhami inda que »outras zombäp; desisisjlpinl­
xmas, е рог conseguinte .nam (3111510- delige; Q
Irosiro. anda continuamente сцЬехёщ çomnhulë
vental preto de sedas de caualo а фанатом;
nfäó bahía , cristo he Зета} em todas 'pàftîcufaŕ'ä
mente quädo vào fora de casa. Por тающее
hum como lançol -todo branco de carieqüim com
que se Cobre., de modo,- чае nem 0s maridos
as corrhecem quando as topâofnas'rùas: vestê
'calçôes de homes, meas, e çapa'tos, näo alî':
dao 'acompanhadas mais i1 com oùtŕas molheresg,
seu'ëaminhar he apressado, e sempre fallando;
Saö grossas ,»- altasl ‚ е mais amigas de rubiq'ue i,
ue toda а outra naçâo: su`a cödiçäo he береге? ',
mal inclinada. ,«= de reim’ bofe g» am'i'gas de vaguea'i
е mny lasciuas. Com >tud@ të' ricas mäos de еоа
тег-‚е 1апгаг3е particular'gräça em Серег damas#
cos, broslar , е vrdir teares (Те жена de prata', e',
ourof, „cem- пшуго menos fabrica: Ст os hossos;
Идете lembra que visse 6m“, algùzr, е cúydo
’que о näo sab'em Газет": Querido arrdào M1‘gas'jor"~
nadas е caminhos, vâo acnualo Ifo modo (те os
holnës, e col-rem melhfor Ej muytos deHes; sfiö
muy-'inteyessfeyrasg pouc'o pokitica's .,' ej de mam»
uìlha comen! com seus maridos Nos fólgares, е
festas , as cousas а que sam mais inclinzxdzrs ‚ he
а iangerem hum modo de adufes ‚ а que chumäo
rabanas , е а elles bayl-arïl д, е cantam, ccusa em
que tcm muyta graça. Os homens cada hum
veste da raga ,- 0uv рапо а que sua possibilidade
abräge, posto, que о mais cornum he eetim cra~
mesi acolchoado, ‘e panos de graä com muytos
alam'ares de euro ,­ е seda. As camisas saö semf
manteo': e os‘giböe§. Imuy esquipados, com
Suas ropetas домом ‹1е marlotas ‚ que däo por
терн “сапеПаДчПб corpo muyto apartadas, as шап
gas coìnpridas'.; о que' nam temes Turcos. por
que todas as'suas'naìn chegam mais que же
meyobraçoï, com' roupôes de mangas compridas
н- 145‘­­­
forradas dearminhos , е martas; outros de те
nos posse trazem huns roupöes de pelles de rapo
zas .‚ e cordeyros muy quarteados, pintados ‚ e
laura'dos: e nestes
­doslàelßsas: trajos F]пат
la diferença differem
ha entre ellesos he,
Turcos
que
о Tureo'tras а louea ‚ ou turbante branco, so
bre bárrete verde , ou vermelho. Os Persianos tra
zem а touca branca ‚ е hum carapuçâo gra-nde,
e alto com (loze verdugos а modo de dobras de
gorra; a qual aparece sempre por sima da tou
са ‚ ou turbäte ‚ e os taes se chamâo Queselbàs,
а qual palaura he Barbara, que signiñca cabeça.
Вика, porque а syllabe дн Bàs, quer dizer cabe
рад-е Quesel, гохо, ou vermelho. Esta foy аде—
'uisa que Ismael Боры, primeiro deste nomelhes
deu , comoveremos quando delle tratarmos. Tra
zem todos as cabeças rapadas, e sò no meyo
ŕ_,¿ghù'a pequena gadelha em que dizem estar seu vi
gor, e Гоша ‚ como estaua em Sarisâo. No mais
vestido de calçöes ‚ meyas, çapalos, näo temdif~
ferenqa; mais que os Turcos trazerem hüas fer
raduras pequenas, nos çapatos debayxo do са1—
canhar, e muytos pregos debayxo dos dedos dos
pes; os Persianos tem as pontas dos­ çapatos re- ' ­
bitadas pera sima, e os ealcanhares muy altos
como pantufos, ou chinellas altas ‚ que lhes faz
ищут гоуш caminhar, porque todos andâo por
bicosv, que рагесет aleyjados', as mais particu
laridades no vestir, ecomer, podem ver` em (1)
Анюта Tenrreyro, e (92) Vicente Rocca. lunto
ао .Bazar vimos hùa sepultura' de hum Parseo (que

(l) Ant. Тёщ-ей. с. ô.


Vicem..­l{occ. 1. 3. 0.6.- el 7.
‚‘ 10
­- me; -­
elles tem porsancto) metida em hum claustro ,
no qual ardiâo muytas alampadas. Рено ,della
vi oyto Mouros que estauäo rezando, ou pera
melhor d'izer blasphemando como -Mercieyros , a
que elles chamäo Dreuis, ou Deruis, que quer
dizer Irmitäo: aos quaes .todos dauâo esmolla,
estesA nos festejarâo , `querendo mostrar que о
nosso habito despreziuel, elles overrerauâo. Nes
ftaßidade achamos quatto Portugueses, merca
dores de Chaul, com os (развез estiuem'os o tem~ _
`po que all nos detiuemoss, que foŕâoâsete dias;
fazendonos lnelles- muytas festas, e charidades.
~Hüa tarde sahimos todos а ,ver a Cidade , e hor
ta del Rey ‚ Вагаг‘‚_Са3(еПО , e esta sepultura.
Certeiìco de verdade , que era :1_ gente а. {Юнгу
tanta que foy forçado com paos , e pancadas ар.
.redalos, porque as was., janellas., el terradosf,
-tudo estaua cheo ‚ sem .auer Шла pessoa que nos Y
iizesse descortesia, ou mal algum: antes anda
iuäo todos pasmados, c marauilh-ados do noSSo
~I 'hiâo
-mododeclarando
de viuer , aos
que principaes
о lingoa ‚ е ós Portugueses
Indo по lim de
ludo, ver a horta del Rey, nos'sahio ао Camif
nho ‚ hüa тента de seys актов ‚ alua como hůa
Framenga7 mußr linda. , е ricamente vestida, e
chegando nos diante ‚ da sua porta., veo a cor
rer, е se nos atrauessou diante ,l e pondo amâo
no peyto, e abayxando acabeça, disse (Salà Ma:V
lech) que quer dizer, beyjmxos as mäos. О lin~­
goa; e Portugueses lhe r'esponderäo na sua, e
nòs lho . agardecemos , no modo й nos foy
possiuel. О negocio era que esta menina fora fi
Ша de hum arrenegado, que ja era falecido, e
`deuia o pay contar à molher, о costume de os
meninos beijarem о habito, e por vesta. causa а
на- 147 -
тау, inda que infiel, teue esta curiosidade por
ver о que lhe fazíamos , а qual estaua vendo tu
do por o resquicio da janella, e segundo depois
nos contarão, ella era molher nobre, e rica. e
todas as vezes que lhe falauão em nôs, chora
ün, e suspiraua: ou fosse dalembrança da morte
do marido, ou do que quer que fosse. Chega
mos à horta del Rey onde fomos todos muy bem aga
salhados dos nobres, е fidalgos, e com elles es
Liuomos praticando largo espaço: e aquella noy
te , ceamos todos na Horta. pedindonos que nam
perdessemos nada doque fosse nosso custume;
porque isso era oque desejauam ver, e notar. E
0 que todos mais sentiram, foy estar naquelle tem
po Chamberebeque Gouernador da. terra, no
Bande] do Comoram , comoja ficadito: pera nos
agasalhar, como elles desejauam, e nôs lhe nam
ine-reclamos.

lo:
-—14‹8-

”ад.”‚димммцмли:щ„дикции-индииипм1гигрл‘нлнмнннм

3 _ . . « . у м -
. _ 'x 1- *V ' q g ‚ , ч, y

-= -QAEE'QQEQQ QA'ÉQEEE.
-1. ‚ ‚ ' ` . i

:Partimos Je Lara .- Dou conla da Persia, cke


-- gamos à' Cidade Xyras.
I

am.—

‚штоз, saõ os Iiuros, que tratâo das con;


sas da. Persia como varios os juyzos dos
que escreuerãodellas. Mas porque nem
os curiosos se queyxem de minha breuidade, _пё
os que o não saõ, fiquem sem as conhecer', me
pareceo bem localas ‚ segundo que melhor as pu»
de alcançar dos naturaes da propria terra, como
daquelles que nella-se criarão, e lhe sabiãoseus
segredos. E dado (“j- al'güas sejão tão dignas de
se saberem, como outras indignos de se imitarem :
com tudo
pasito,L escolhereyo
deixãdo а 'mais
o que'n'ão fizer a ameu
conuem meuinten
pro
to. Preparado pois tudoo que nos importaua, е
desnedidos dos Portugueses mercadores, que em
Lara ficarão :'com hùa cõpanhia ‚ que ja nos es
taua esperãdo , que seria de quatrocêtos homês,
entre a gente de pè ‚ e de caualo , nos partimos
hum Sab-bado pela menhaã , 0 qua] gastamos
quasi todo em porfias; sobre o grão Tamorlão
(а què as Chi-(micas Persianas chamão Tamur
-*- '14-9 -—
langue) sel-'natural de Lara, ou não. Os da ter'
га afiii'mà'o nella nascer ‚ e começar seu mundo,
com os quaes cõcorda 0 nosso (l) Ioão de Barros,
e (92) Antonio Térreer na sua viagem da India
por terra. Porem o (3) Papa Pio nasegunda par
te da sua Geographia , e0(4) Cardeal Cesar Ba
ronio em seus Annaes , e(5) Ioão de Leão, e (6)
Platina , e a (7) Historia Pontifical, (В) Cambi
vno Florentino, e (9) Vicente Rocca em suas 'his
tol-ias Turquescas о fazem Tar-taro de nação , e
diz (10) loão Bothero que a' Cidade em que nas
ceo se chama Camoraante у eque es-ta'he a Me
tijopoii de' toda aTartaria. Lembrado estou que
(l1) Francisco do Couto na. quarta Decada, diz
ser elle natural da Villa'Quex junto de Camor
сите: cujos naturaes antiguamente se dezià'o os
Massagetas, ou Chacal-ayos, e nos hoje na India
chamamos os Mogores, e que seu primeer no
me foy Themurcutlu , que quer -dizer fèrro'dito'
so , e depois se chamou Thamurlan' ue ‚ que si
gnifica terror do mundo , ou iradeãkos. Ehim
do todos praticando (nas muytas Prouin'cias, Rey
поз, e terras que conquistou,bandeyras que'ven-y
ceo, Cidadesfque entrou', e insignes victorias
I" x 'Mr вам“); mw* ‘1‘ -i un
(1) Ionen-à Bar. in. з. Вссад, 1. 4. с, 1. "
(Q Ant. Têrrci c. 3. ` ' `
(з) Pius sa. Puntif. » ’
(4) (Ia-sar Buro. in annali'bus.- -v I' г, ' _
(Ь) Ioan.. à Leon 6. (p. .histh. mundi. V - . . .g
(6) Plati. in vin Ванный]. IX. , i ,
(7) HistufPGta ‘2. p. l. б. c. 9. ' . ~
` (8) Câb. Florent in sua hist. Turqu.
(9)l Vicent Босс. in sua hist. Turquyl. *2.
(10) Ioan. Both.« in sua relax; vniuen. 2. p. l. Q.
(Ц) Franc. à Cout. no.4. Deca. 1. lO. c.9. x _
ue do Turco Bajaceto alcäcou , sem jamais em
quantas batalhas deu, ver as costas à Fortuna ‚
veyo а. ter tanto credito, e nome , que lhe näo
faltou pera poder emparelliar cöo do grande Ale
xandre, mais que em nâo ter hum Homero,
ou Tullio, que em prosa, e rima escreuessëY suas
cousas com а elegancia, e estilo, queellas те
reciàot) Demos em hùas altissimas serras, entre
as quaes vimos as aruores do Encenso , que erào
tätas , que por espaço de ole legoas , nâo ара
recía outra. cousa. Estas saö tamanhas como Oli- j
ueiras , mas а folha parece de Madronheiro : nas
quaes nascem hüs caches pouco fechados, ата
neira de vuas de balça, na côr vermelhos', que
muytos da Companhia comiäo. Esta deue scr _a
causa, porque (1) Solino diz, queoEncenso nas
ce ет vinhas, па Arabia felice: as quaes se asl
entende pelo modo F1 se däo as vinhas, entre Бои,
ro, e Minho, que he em amores altas diz _muy
bem. Mas pelo que nos arredores de Lisboa,
nam sey eu como elle possa. заплат seu dilo. О
Encenso se tira, dando hůs golpes , ou feridas ,
nos troncos grosses das`aruores,­' das quaeszimo
do de grosso mel, ou branda rezina, se estilâo
Suas lagrimas, cahindo sobre hüas vieyras , ou
candieyros de lodo seco, ,donde vimos va seus do
nos recolhelo. Вё по шеуо desta (leueza, demos
(ш hû caminho {до estreyto , que nä'o cabiamos
por elle senâ'o enliados , e _assi hiamos todos te
merosos dalgurn roim encontro de ladröes: рог
que se de nòs tiuèrâo noticia, em nenhüa. pai'-`
te , tanto а seu saluo nos poderäo roubar , como
nesta, por terem as serras de cada banda, mais
r

(l) Solin. c.~ 36. :di


" _LM
de sessenta braças daltura, cortadas (до direi
las , i1 пёс parecia obra da natureza. , mae arti-l
ñciosa, .e .talhada ао picäo. E certo que este he
hum dos temerosos passos que deue auer ern to
do 0 Reyno. « '
Em о caminho que de Ormus atè qui п
zemos ‚ nâo achamos fonte dagoa doce nativa,Y
në rio, que `fosse mais que »da salgada.,Acha
uamos porem muytas _cisternas , de que nos pro
niamos sem padece-unos falta della. Aos 22. de
Septembre deze legoas antes da Cidade Xyras
encontramos com а .primeira fonte, que de todos
foy muy festejada , nafqual gastamos todo o día
refrescandonos do eäçasso do eaminho: näo ven
do em сую dias que de Lara. atèqui posemos,`
mais que homës , e molheres ., eaminharë ,assem
tadas encima dos boys., cö suns callas no modo
que as caualgaduras as trazë .‚ е as pei-dises se»
rem portod-a а Persia tantas ‚ e lâ baratas, que
dauäo vinte cinco por hum larim , as quaes saö
dotamanho das позвав, inda que а carne, algum
tanto mais agreste: e ins os companheyros ез
täo¿de Nagar па fonte , е о tempo me >dà lugar
pera. lançar mäo delle , direy breuemente em gè
та] о que vy , e notey da Persia. De ois de per
didos ‚А e desbaratados nos campos dexèabylonia, i
сё а confusäo das lingoas ‚ os altiuos pensamen
tos do soberbo Nembroth, que entâo se tinha
por monarcha do mundo no tëporal , den a seus
sequazes lieença, pera. que lÈollwasxsem as terras
aq sua vêtura os guiasse. aMedo ñlho de Ia
phet , а que o (l) Sagrado Texto chamaMaday
mandou habitar na Persia ju,nto.a,o~»Mar Caspio,
тю de seu nome se chamou а Media ‚ cuja» Ме
(l) Uren. с. 10.
_155
tropoli he а Cidade Tauris. Por terminos tëesá
te Reyno, da parte do Oriente as terrasdo grâo
Mogol’ , ou Açabar (apertandose quasi delle, com
o rio Incfo, de' quë toma а India onome, como
diz a (l) Monarchia Ecclesiastioa) cö-o qual o
,Sophi mui raramële se encötra por lho esterna
rem hüas grädes serras ., semelhanles ì aos Pyri
neos de França ‚ ou aos Alpes de Ytalia, por
cuja causa v'iue delle mais se uro , que dos ou
tros imigos. Ao Ponente lhe nca o Turco seu ad
uersario , e emulo capital, com quem continua
mente anda em guerra: е posto que esteem nu
mero de gente, e artelharia, ponha muytas ve
zes o PerseFortalezas,
Cidades, em confusâo, tomandolhevas
е VCëlstelos­ Praqas,
Com [нас-пас
sabemos que o Тurco passassea Persia, nem por
si, nem por seus Capitâes, ¿i de là nâo viesse
perdido , sua gëte morta . ev-elle afrontado: nâo
sendo outra acausa, mais@ fugirëlhe os natu
raes pera as serras , leuàdo cösigo loda a'. serle
demantimëtos: е como grâdes exercitos senäo
possáo sustentar porlzu'gos dias , sem elles, nem
lhe seja. possiuel aos Turcos , cometellos nas ser-J
ras añ se acolhem; nâo tem outro remedio que .
„тогпагвё .‚ е como as retiradas cömümëte saö sem
ordem,<descëdo os Persas das serras com mangas
de caualo em seu alcance, os `destruem , edes
baraläo. Esta ventágem tem posto no tempo pre
sente а casa Othomana em täo miserauel esta
do , que näo sabemos quando se vio em out'i'o se#
melhante, e permitirá-Deos sedo a vejamos de
todo acabadacom
se auezinha , eodestruyda.
mar lCaspioDa
, eparte
.oriodo Norte
Охо , е

(l) Fr. loan. à Pinedfî’. pfl. 1. .c. 1.9'. i _ _


-'­­ 153г
Zagatayo, terras do gräo Chäo Rey da 'I`a1'taria,fv ^
com o qual nâo cölina tanto, po‘auer lnesteen»
tremeyo, algüs Keys, inda que pequenos, com
os quaes està delle seguro, bem como а Chris#
tandade da Europa com Veneza do Turco. D3
banda
treyto do
de Sul confina,
Baçora , ou com
sino оPersico.
nosso Ormus , ees
Sua compri-V
däo, saö
nzl'fê'tas qua'trocentas
e cincoenta, legoas , no
e quatroí e de Iargura
qual du
espaço'd'e
terra, como diz (l) Plinio,'e (2) Amiano Marceli
no se contem largos, e potëlissimos Reynos ‚ё
nelles vpopulosas, e Imperiaes Cidades , como
saö na Bactriana Estigias, que he a mayor de
toda а Persia ','e sua Metropoli. Na Margiana’
„Indien ," па Paropamisada Chirmaim , na Carmp
mania Câdahor, na Parthia а q hoje chamâo'
l Arach, ou Persia Hispaam., e esta he ao рте—
sente а corte dalcasa Sophiniana. A Assi'ria, a
Sufiana, а Media,'amayor Hircania, a выдаш
na, a Scithia, a Serica, Aaria, Drangiana,
Aracosia , Gedrosia, em cujodistrictocaë as Ci~
dades Argistâo, Casbim , Tauris, Com, leset,
Casam, Eri., «Lara , Caraçone , e anobre Xiras,
а quern coin suas con-entes däo vista cada dia
о famoso rio Brindimiro,.0sirto, о Iesdro , Q
Drut , o Tiritiro,l o Diala ,' е outros muytos,
Не а Persia de terras montuosas, е de serras
altissimas, escaluadas, e secas, as quaes se que~`>
rem parecer muyto com а nossa Веуга ‚ posto
q 'em muytas partes, lhe faltâo as fontes , e rios
della, e inda que tenha os nomeados, com tu~l
do а terra em si no Veräo he muy queme, ese
Y(l) 'PIin.«1.-­6. с. 97. " i
(9) Amiau. Магсе. 1. и, '
» _,.- 154. -- f ¿ï
c_a, ventosa, eesteril, em particular pera'alpai'
te do`Sul , q da outra do Norte , he fria', fres
ca, e apraziuel, e por ser tal, se dâo nella as
. maisr das fruitas do nosso Portugal, comy tanta
Ñerfeyçäo, е barateza, q me causaua espanto.
esta Persia esteue catorze annos a Cruz de Chris-4
to em poder de Cosdroas ., segundo deste nome ç
` a quem a Фотон o Emperador Heraclio. 'Aqui
(como diz о liuro чайную de Beroso). ReynouNiî'
no ñlho de Bello, e neto de Nëbrolh o qual (е—
ие а primeira Monarchia em Babylonia, mil в
duzentos e trinta e quatro annos , em г] succes»
siuamente reynaräo trinta e seys Reys .‚ sendo о
vllimo Sardanapalo. Depuis veyo Cyr-o, que сее—`
ue na Media a segunda Monarchia , _e este foy
oprimeiro Rey da Persia ‚ а qual em oy-to Reys
Медея, е treze Babylonios, durou duzenlos, e
_nouëta e tres annos. Aqui esteue` tambem por
espaço de duzentos, e vinte актов, а terceira Moi ~
narchia debayxo de onze Reys, öl acabaräo ещ
Dario. E а elle a tomou Alexandre Magno, em
cujo poder esteue sòs doze (como diz no l. dos
(l) Machabeos) q foi o tëpo q viueo depois Q
começou areynar. 0 й tambem alfirmäoœ) Mi'
guel Zapulho, e (3) Plutarcho. Contar as ешь
nuas guerras , cruas batalhas , е os grandissimo:
exercitos ("1 nestas par-tes se consumirâo, em tem
po de sessenta e hum Rey , que nella reynaräo,
desde Сухо tè о presente а quem chamäo Xaba»
tamàs', tenho por impossi-uel, nem ellas saö de
meu sojeyto. Com tudo , porque os afeyçoados a
.__.\_„ Ц

(l) Mach. c. l. Y
(Q) Mich. Zapul. in _suo Sůma. hist. c. Il.
(3) Plut. in vita Alexandri. gj., v_ _ . *
”155——

i lèr
Idos semelhäles
Authores, cousas, nâotralà'o
que dellas liquë nomearey
sem os nomefq
aqu;
ps @entre nôs, dem ter nonies de verdadeyn'
ros, como saö halorino Zeno Patricio, Ашд;
brosio Contarino, Frey Ioäo de Pineda, Paulo
Iouio , Luys Ioäo, e Ioäo de Leäo-,a Pontifical,
' е Imperial, a Carolea, 0 Tharcagnota, as his«
' lorias Turquescas .‚ е outros muitos que eu по—
mear-a, se 0 Sol queja se hia'pondo mederalu
gar, e os companheiros me nam chamaräo,per~a
nos fazermas presles , por quanto ordenauäo pan
.tirmos â meya noyte , pera` ao outro dia entrar..
mos em Xyras com tempo: e assi foy q lcuadœ
deste aluoroço chegamos a ter vista da Cidade
às. tres horas da tarde. Mas antes que nella en
tremos, quero auisar que esta näo he aquellaXy¢
ras., chamada antiguamële Persepoly , que Су—
ro fundou junto à ribeyra de Brindimiro,` faze'nf,
doa Imperial, e cabeca. de todooReyno, da qual
se dezia, que quando Xyras era Xyras» o grrì
‚Сауго era sua Aldea, que he sinal que foy hùa
das nolaueis do můdo: a qual a instancia de hüa
dama (que deuia de o serbes» pouce) a mandou
(como diz (I) Plutarcho), queymar Alexandre“
Magno; qual outraHerod-iades se ouue com Нед,
rodes na ymerle dogrande Baptista. Da qual ao
presentenäo'ha mais que hüs pedaçosde parede»
chea de musgo, е humidade, em que parece ixnda
agora lamentare. sua desastrada-sorte. Osquaes
ñcäodesta em que agora vou entrando, aparta-y
dos doze legoas. Cujo sitio he no meyo de tres
serras , duas que lhe ficäo de cada ilharga, е а
outra na cabiceyra: assentada em hum rociolau
(1) Plut. in vim Alekandri. Y
*156
go, grade, e igual. E quem mellior oquiser еп—
tender, Yvirese. pera o Oriente »e estendida а mäo
direita, largue ol dedo polegar, do queY fica.
junto aïelle, e entre elles ponha a Cidade. A
qual chamaräo Xyras 'em .lembrança , e memoria»
da'antigua. Assi como a hia entrando , lhe no
tauasuas particularidades. E lëbrame que os
muros eräo todos de taypa, Ьаухоз, е роисо
grossos , e em partes quebrados. Delles perto de
meya legoa em hum tezo vi о castello com 0n
ze torres tà fracas como-elles, e certo que me# per
suadfi о. castello, e muros estare maispor se di
{се-г чае os tinha: do que pera defensäo da terra.
Fora as Mesquitas pequenas que saöl muytas,
tem' ¿Cidade catorze muy sumptuosas, das
quäëtìïtr-es saö de
Al-‘lchofräesA tam estranha
altos grandeza
nas' paredes (Elf , saöA
comlaura
seus
das amodo­de­ enxadresA muy curiosas) como bai
хоз; pelas torpeza, ï] d'elles cada dia Ise pre
goâo,
hüa das e boas
ensinäo.
Ide Iulguey aquella pouoaçäo
toda a Persia. Nellaha ‚` treрог
`zemilfogos, e cincomil homësl de canale, й
nestaspartes saö muitos , baratos , e excelëtes..
Tem duas praças menos curiosas que as de
' Lara, mas­ muyto mais ricas', e abundantes , de
todas as cousas n'ecessarias. Iunto> dellas est_äo
quatro cas-as, chamadasgna sua lingoa Carban
çaràs ,~ tam grädes como mosteiros , em que se
aposenta todo о forasteiroi de' qu'alquer -naçäo д
4oil-.estado"ique seja; Hum delles, queïfoy~ o em
que' moramosi tem cento edoze casas, com -suas
varandas”, e embayxo estrebarfias ‘pera 'quinhe'n
tas" caualgaduras , e «hum ­ pateo ~ fermosissimo ,
no mayo ..delle,.„ hüa fonte-'pereaaldagoa muy
Ъоа. Tanto q nelle entramos, veyo.lo.go va jus
\ l
#-157
tica ~pezar quanto fato, e fazëda traziamos., е
guardado em hůas logeas. , pelo mesmo pezo o
tornarào a entregar, qnàdo partimos, sem lena-f'
rë delle direito algum ‚ nem pedirem hü sò
real. Meu companheiro admirado tanto da li#
beralidade»7 como lidelidade destes Monroe me
disse. Pode ser ё] ауа terrade Christâos, onde
se nam faça outro tanto, Os outros tres Car
bancaràs, saö mayores девиз; mas porque care»
сё da fonte, trabalhäo os mercaderes por terö,
neste seus aposentos, por iicarem mais Vezi
nhos (lo paco em q mora oGouernador chamafI
do Alnerdichäo„o qual ao presente andaua cöo»
Sophi no cäpo côtra о Turco: e em seu lugarï
presidía seu ûlho Oehaä moçode vinte актов,
ao qual mandey pedirlicëca pera ov'isitar,conf,
sa cm F1 elle mostrou leuar particular gesto. A
primeira cousa E] vi enträdo no paco, l'orâduasf
peças de artelharia,­ e em hüa.dellas, as qui'n
nas rcaes de Portugal. Estal foy a `que» toma-
rào .es de Lara no Baiiclel,-como tica dito no­ capi-f
tolo deze. Por hüa parte me alegrev, em ver
as armasv deste Reyno, täo longe delle, .er por.
outra me entristeceo vellas ein ypoder de in»
tieis. Em lim fuy bem recebido de todos 3` ve de#
pois de lhe dar larga conta` de minha там
como eu customaua fazer nas terras em que me.
detinha; meldespedi delle, offerecendose a to»Y
шаг: sobre sua `cabega minhas consas, e sô'lhe’.
решат näo estar seu pay presente, pera me feste-z ~
jar , como elle deseiauaz, e poraqui outros eem"r
primentos em que. nam conuem gastar о tempo..
Sò me pedio que dalir a dous dias, >me quisessez
achar presente à audië'eia real, que elle auia dei
fazer. no ‘terreer do paço T como tinha porìccsf'f
—— 158 -—
гите. А terça feyra me'fuypôr em hli'a varaJ
da, na qual des с] sabia lo Sol, atè porespaço de'
hüa hora , se tangerâo muytos atabales , e Шот—
betas , com tanta desordë que parecia hüa confu~
säo, cujo rumor se ouuio por toda a Cidade , e
elle seruio de chamar о pouo ‘a audiencia. Logo
se armou hum ricordocel, e tudo preparado veyo 0*
Gouernador, acöpanhado de todos ‘ os grandes,
os quaes se foräo assentando , segundo 'seus
graos, е dignidades , como conuinha a cada;>
hum. Isto fcyto'sah'io hum Elephante, aparatzv
do сё panos de brocado., com as limbrias , e стр
dilhos cheas de campaynhas de preda.,> fazendo
hum experto som. О Nayre que vinha nelle , se
chegou a Ochaä onde о fez ajiolhar ,k e dar tres
l pliés berros, como чает reconheeia senho~
río , e lhe fazia sala ,. e сонетах: Daqui se foy
pera hum canto , onde sempre esteue bayland'o.
Apos elle sahirâo tres Tigres, hum delles bran
oo , e de’ corpo disforme, os dous melados , e mais
pequenos , presos por cadeas de ferro , os quaes
apresentou a seu senllor', quem os trazia; .Fízerâo
lhe sinal que se afastasse ; е aos porte)7 ros de maça,
ordenasse'ìn a gente que era infinita. `Едете do
'Geuernador, mas afastados vhum pouce delle se
poserà'o todos os que traziâo negocios .q auiar ‚
е despachar, tudo escripto: .porque ’ ali nâo he
lícito a pessoa algüa. abrir a boca pera falar pa
laura. A primeira sorte de gente г] sedespachou,
foräo asrmolheres , e depois os pobres, eujos pa
f peis 0 Ochaam todos leo, e depoìs o_s дана а
quatre Cacises., que seruiäo como de Desembar
gadores , homens velhos , e 'veneraueìs em'suas
pessoas: os quaes dauäo sua reposta, segundo
lhes parecia, е o Gouernador a contirmaua` de
­­­if>s>­­­`
seu nome. Desta sorte forâo todos ouuidos, e
despachados, sem por isso se leuar cousa algùa aosl
requerentes: os quaes nâoeram muytos, poresta '
laudiencia gèral se fazer duas vezes na semana,
que he à terça feyra , esabbado, em que as de
mandas nëo ¿tem lugar de serem largas: porque
dada a sentëça näo ha mais agrauar, nem ap
pellaçâo della. Em quäto estas cousas se faziam
mandaram dentro em liüa ccua como sepultura
por fogo a hůa fogueyra, em Ei fizeräo meter os
pès a tres liomës , spor. auer sospeytas que erâo
Iadröes. Cö estes tratos dauâo cs tristes tam gran-_
des gritos , q nam auia pessoa que delles senam
doesse. О que confessarâo eu o nâo sey , mas sò
dou {ё que os leuarâo arrastrando, por terem os
pès pellados do fogo. Depois destes entrou hum
d'esasvtrado , carregado de ferros,­ oqual fora acha
do. com о furto nas mâos. Este diante (1060110:
nador foy estirado no châo, echamadooElepham
te pòs sobre elle os pès , e mäos por tanto espa
90 ‚ atè q 0 matou. Os Tigres estauâo a la mi
ra , quebrando as cadeas por chegarem, e dando
sobre elle,à vista de todoo pouo, oespedaçanäo,e
corneram , dandolhexem si mesmos ao miserauel
corpo sepultura, e a alma aos infernos, com a
morte destemoñno se acabou aquelle expectacu
lo, e recolhendose todos , teue tim a audiencia..
ч
~160—

"NI'MNNIIIINIIIIII I!" MNIIMNNMMIIIINNN"MMNI;N"llll'lnnn

с
eeemene emmm.
Da mais que ozu/ey cim Xyras, e' das calidades
do. Elaja/lante, 'e pedra Ваши.

4+0».
` t

NDA (дне-сё о_ juizo, e cadafalso passado


podera dar fimfàs cousas tocátes à justiça
. destas partes; com tudo', porque entre el
les ha hüa muy particular, a conturey. Тem esta
gente por costume., em toda ' а Cidade, Villa,
- eou0 Aldea, auer
maisL rico da hum
terra',Alcayde
o qual homem
não tem abonado,
outro es
tipendio', ou comedia (excepto sua fazenda)que
a que el Rey por seu ollicio lhe dà., sem lcuar
ao pouo pena algù'a, por mais diligencias q
faça. Este tem por-obrigação prender todo o ladrão,
que ouuer no lugar, ou Cidade emu ue s'eruir
oditooflicioye não no podendo auerfest kbrigado
apagar o furto qualquer 11 elle seja , constando
' sem malicia., q realmente se fez por pulce cuy
dado '‚ ou идиша do Alcayde. .E se o furLo foy
nas estradas, ou caminhos: os quater Alcaydes
(mais chegados ao lugar em que o tal roubo se
cõmeteo) saõ obrigados entregar 'os salteadores ,
»n 181 а: _ '
e'fnäo os achando , 'dentro deA certo tempo, Трав
gäo lodos (‚нашу а valía do furto que os ladl'öes
баш-{ю em seu districto, pera o que estää todos
03 eaminhos delnarcados, vsô a tim de nenhum'del
les alegar ignorancia. Por esta causa ha muytas.
vigias ,Hqueauisà'o da gente queipasso'u, em que
tempo, trajos, e de que hargne. Е linalmëte por
Suas inteligencias os prendem, `e castigäo uomo
do que agora contey. Por'esta `diligencia tâolou~
uauel eslao os caminhos,e `estradas tarn seguras,
que podcm шо11пег03'сот-(111111000 nas mâos,ca~
minliar porellas ,ilsem terem algum receo. Se es
te custume se guardaralna Christandade,ruh
quantos quemella lcom'präotas varas dajustiça,
«buuerzîo dar dinheiro polas nâo terem. Esta ven
tagem nos leuà'o os Persas ,i ‘queelles buscâ'o 03
homës pera 03 olñ'cios', e nos buscamos os ollicios
pera 03 homes.’ Aooutro dia veo ter comigo hum
ermitâo (а que elles chamzîo Gioinaylei‘))que­se~
gundo- depois те disserzîo , era nobre, e de san
gue illustre (se nobreza se pode dar entre tal gen
te) c'ujos- vestidosLerâode seda vermelha, com
hůas sintas do mesmo, entretecidas, 06 1101100—
ro em cujos remates trazia liù's' cascaue'is de pra
ta ,île nas'costas, sobre a seda a pelle ,de hum
grande Tigre. Aß'cabeça descubierta, e 03 cabel
-los q eräo muy ‘roompridosHY emnastrados ,l os de
dosvcheos de aneis', е nasmäos hum liu'roïde quar-l
to grande', e nelle escripto de mäoem lingoa Рет—
siana, a v-ida de Mofoma, e Ale seu discípulo:
com a origem , e principio de Ismael Sophi) co
mo homem que se prezaua, ser visto'lnaquella
sua negra Biblia. Еггъо M'ouro де’согота annos
де idade ,- gentil homem sobre maneira, os 011103
. .
muy mortmcados, de lium falar 1100130,” д‘conside

‘ ‘ 11
'l

»1624
rado, e graue, e em lim quemr offvisse, facil«
mente entenderia ser homë de tomo, e consi«
deraçäo. Por lingoa trazia hum umoço arrene
gado. Abraçoume quasi pelos рёв, e eu a е1—
le, e cögos ollios norchäo me disse, que 0 lia
bito fj me vialhe parecia muy bem .‚ е que capti
uo delle , edo termo î] eu tiuera 0 Domingo pas
sado cö 0 lith do Gouernador, a que elle esti
нега presente , o tizeräo tanto meu at'eycoado,
que entendia faria treyçâo ao amor, se _com
aquellas mostras delle me nño viesse visitar.
Agardecilhe quanto em, mim-foy esta boa appa
rencia , e depois de gastarmos largo tempo-,i em
cousas que delle procurei saber que depois con
tarey: se recolheo prolnetëdome, que ao outro
dia à tarde tornaria, pera com elle, e meu
companheiro hirmos ver a horta del Rey ,que es
>rtaua dous tiros de espingarda fora da Cidade.
Partido o c_rmil'âo, trauamos todos pratica sobre
0 Е1ер1шп1ё, e por mejiparecer serâ„aos leyto
res cousa agradauel tocar algûas calidades,e pro
priedades suas, as contarey , porq saö ellas taes,
e tà'o notaueis, que todos teräoo tempo, por bë
empregado em sabellas. (l) Eliane», falandò deste
faniinal, allirma ser 0 mayor de corpo, forças,e
destincto natural, que na terra se sabe',1 de com
prido të cinco couados , de altura noue ,1de gros
sura quinze. О couro do corpo he grosso, aspe
го ‚ clico de verrugas , e de tâ pouco cabello, que
parece pellado. A cor de cinza escura , que ofaz
parecer muy feo. A cabeça he grandissima, e
¿as orelhas saö compridas tres palmes, largas hum
e meyo, asiquaes Inoue, e abana de contino.
(1) ЕПапиз, с. 31. ‚Ш L
­­­­163­­~
Na vtesta .que he notauel,A tê quasi sua força em
tantaque com ella lança ao mar as mais das cm*
harcaçöes. -Os olhos saö viuos , mas pequenos ,~ о
о11даг_›зогга[е11‘о солю ‹1е porco , a boca façamhglf
sa , е nella vdous dentes , que lhe saë fora scys ‚7
ou sete palmes , os quaes nam muda. em toda а.
vida, nem os tem as Aliàs, ou femeas, mas sò
os Elephäles machos, estes за'б de Marüm ‚ рог
maisique .F.uchsio aporÍie-'nam no auer» no' mun
do proprio „е тканевую, пет- eu tenho рез—ай“
me deter em „prou-1r »engano täo! claro e mami
festo`a~u tromba q Albe' вех-не de naris, .të de сот
ргйшето quatro couados., а qual junto `da boca.
he grossa, e quäto mais della se арт-Шее vay
adelgaçando, como cano de alambique., em cu~
jo remate .tem dous .buraco's, q saô as ventas do
na-ris , е пе11а leua , -e tras ‚ todo о seruiço..atau­e
` d-o hùa corda .em que o leua nos dëtes, que mui*
tasf-vezes hcïhüa Ápeca; de artelharia, ou outro se
melhante pezo. О pescoço tem `muy curlo em
tanto que Senam sabe bem onde começa, nunca»
ba, о ventre he muy largo, е as costas тат],
tas, que todo о mais corpo , e cabeça. Nà'o lh@
falta vnas mâos, e рёв conjuntura algüa os quaes
fsaö. redondos , grosses , е disformes em tanto que
:Ilonssento dclles të gross-Ura de quatro palmos ‚
.em cada hum tem cinco dedos, па parleql1<­:»x'es»h
‚рше à sola dopèycö Suas vnhas destinclzas e
.apartadas hùas das outras; е indu que (l) Paulo
AGn'gncta. as louue de medicinais, nâosabemosqö
_ludo qu_e atè hoje se Гаеаща India, ou Ethyopia
caso algum dellas. (2)Sanc_toTl1f-mgxslquua muy
аж .4L

11) Paul. 4(Signet. cn. de Elephallcus. д I l ‘f7-“f


(Q) I). Tho. sup. lob. C. 4-0. lecliune. 1") f '
‚ 11 c
­­­' 164 —- .
to seu destinato', e prudencia ,~ näo'=1q'txe ’vel-dai
deyrameute-entenda , mas ‘pelav пашут participai
Qäo , que -pßrece tercö ella. ( l) Aristoteleso 'ga
ba 'de' gentil 'memoria , e domestieo ,lef diz :que
elle sò dos irracionaes, >adora 03 Beyer; e Prin-f
cipes datei-ra ;' ye eu digo que vi'em Goa adoiarem
tres о 'Sanctissimo Sai:rarneutoy postes de'giolhos,
à porta vcla-Se., о 'dia octauo da Paschoaï, em _que
na India se гага Procissâo do Corpo ldre Dees,
por' respeito'das ealmas. He uaturalmêtee-Ele
pliante marisa; benigno , clemente, vergonhoso,
ezamorbso. lDeytïase em terra, еще leuantaY to
das', е quantas. vezes quer. Lembrado estouiî
(В) Fr.l Plielippe Dias diz qja- mais Se dey ta, mas
que dorme fenc'ostad-o a hüa aruore. Бета де näo
.exprimentar esta ­verdade , como' er: -algüas ve
zes liz rogädo ao Наугад) fizesseÍ deitar, евг
guer como fez.~ Entendem'a’ Итог-д 'se vsa
na sua Patria, >e qualqu'er'o'utra? que llie ensi
' лет. Нштг (103 notaueis castigos@ Ille poden!
. dar,fhe dizerllres'` pelauras vinjuriosas. (3) Gillio
diz ëfd-e noyte choräo , gemem, e lamentäeo sufi
pouca sorte ,pois foy tal` q 03 che'go'u a seruirë
emroliì'eios rbayxos, e de 'pouea honra». E tan
to, que sente' gente, porque nâo os enuergonhem
dissimulâo» Suas lagrimas, e gemidos. Presumë
de лете honra: mas desclouralhey esteA primor 0
prezaremse de vingatiuos, por qualquer peque
'fńodesprezoj ou afronta que feontra- elles 36:18
tiga. Na ribeira de сваи-штаты ¿ellesy hüape"
‘i l» l î lin ‘l'riih rïî. 1.', mi '..f'fnî „1 Sil “ж:
)my ­~miaî«'nf_ штанам f“ ‘ ­ "1 ab 'Y
(9) F. Phelipus -Semrrn-MNat'rrzitatirDo`
mini~ _ и и iii) ШИН
(З) cv'värin.: . .‘ ` '.“f 11.1'! "al i
a
.ì ‘y
_165
drada a hum moço com a tröba , por hůa traues'
sura El lhe fez,i estando o Elephàte prezo. (l) ‚
Eliane sublima tanto .suas cousas, que afiirma hü
delles escreuer versos em Latim , о ("1 eu tenho
por fabula. О que sabemos , por hum estronlem
to publico , q ha* na Cidade Cochim he , que an
dandowhuln Capitâ n_a ribeira, lançando Nauios
ao'mar, vendo que 0 Elephante que 0s botaua“,
andaua ya cansado , _se foy а elle ; elhe disse, ir
mâo ques melançar рог seruiço del Reywle Por
tugal , hüa Galeota ao mar? Elle respondeo hoo,
hoo , F] .na lingoa Malauar , quer dizer ,i quero ,
quero. Е inda as palauras nam eram ditas„quan­
do as pòs porfobrailcomo lho Jpedirâo. (9) Ор
piano he de opiniäo'; que sem falta se entendë
huns aos outros, por seu modo de falar. Е diz
(3) Eliane n0 cupitolo'nacima referido , que tem
religiäo, e qtquando nasce 01801 oadoráe, eno
capn«9..e 19. aflirma que oft'erecem ramos ver»
des àILùa-.emisua crescente em lugar .de sacri~ `
(icio. E (4) Cliristouâo da Costa se dâ рог teste
munha de vista do tal .offici-eciinento.(â)1"r. loâo
de S. Geminiano, e (6) Elianotnam acabâo de>
encarecer sua continencia., e como aborrecan о
adulterio, e queja mais tem coyto q com hùa sò
femeagz e isto em parte que nâo possa ser visto
de algum viuente. Mas com todos estes bës, nào
lhe faltâo seusrachaques ‚у: e mazellas , pois` saö
(l) ЕГ'ЁТП ь ..;..‚ .. TFT?.
fr 4 ian. c. _ ' an... „en м. I . ¿im
Oppian,l 1n tract.. dye Llephatibus ¿aan?
(3) Elim.
1' (4)
J4. ‚ d
Christ. à Costaffin. tract. herbarů Indias c.­
vltimo. di i au!) «t И.)
(ò) F. Ioan.àS.Gemin.iusuma exëplorů с. 2J. i».
(6) Е11ап. с. 36.“ „JA ` _` ,0).
»isc
muy sugcytos ao frio, е telncm mais 0 foga,
alg-um dos outrossianimaes, alem,de serê subje
cics a malenconia, mal que ein estremo os per
segue. (1) Aristoteles he de parecer que viuëdu
zenlos anncs, e quàdo moi-rem diz que conhe
сё sua'miseria, e que saö mortaes: e certo?! he
denotar, ver que о animal de 'El mais selemem,
,gaö fcrniigas . е ratos ‚ os quaes se а casolheen
trâ'o nas orelhas, ou tröbas, os fazem totalmë
te desatinar, e por esta causa quando acordàolle
sempre cö furia, е impeto. Vâo a guerra arma
dos , e encubei'tados , е leuà'o nas costas hum cas
tello de madeira, e nelle gèle de armas cö man
»iimëtos pera muytos dias. Не cousa lmuy certa
serë mais os Elephâtes na Ethyopia,~‘que as Va
cas na Europa. Mas de todos elles 0s melhores
saö os da Illia Ce)lâ`o. Gontâ'ose delles casos ma
rauilliosos , e notaueis, os qua-es alë dos Autho
тез alegados se podë ver nas nossas Chronicas
da India. e em Helicdolo, Porphirio, Aristo
phano ‚ Plutarch() .‚ А111епе0, Philostrato ‚ Afö
so Cadamuslo, Plinio, e Marco "Tullio, е 0u
iros que dellestratâo. Nestas ccusas eslauamos
pl'aticàdo hùa шедший, quando nos enti-ou репа
porta hu mercader Persiano , cöhùa buceta chea.
de pedras de Bazar, que eu estimey muito ver,
por as desta terra serë as mclhoresque se sabem
em todo о Oriente: e pois por sua singular vir
iude, merecem se faça commemoraçào dellas;
direy sua natureza, e serey breuer’
Nasce esta excelente pedra, em о bucho de
huns A'nimaes, aquem os Perses, chamâolPazäo,
‚ estes sam da feyçáo dos Bodes , e mayores que
»__

(1) Arist. 8. Animalium.


_161
Carneyros , velozissimos em correr, de sentidos
muy espertos, e nisto se querë muyto parecer
cô os Veados, saluo que 10 а côr mais acesa, е
quasi que tira a r(>xa.mAs figuras ,île cores das
pedras saò' muytas , e varias ., porque algù'as ha
que näo saö mayores q auelâs , ou nozes , outras
cöpridas, e grossas como ouos, е algůas 11-15—
gulares , e outras bayxas, e amassadas como cas
tanhas, etinalmente se achño outras que saö com
pridas , e redödas a maneìra de columnas. Todo
0 corpo desta редка. he cuberto de camisas des
tinctas hùas das outras, como cascos de cebola.
No intimo saö as mais dellas vâs, йода fi nâo
todas , e neste vâo se achäo hùas alhiuhas, e
‘a que lern hüasò, se tem por mel or, e hede
mais estima. Nas cores hüas saö verde claras,
ou verde escuras , outras da oôr de beringellas,
e algüas tiräo algum tanto a hum amarelo pou
со lustroso. Na Cidade Coraçone onde se vent
.dë as melhores the chamäo pedra Рога; do ani
mal Pazâo , e dizë os Persianos que este he seu
verdadeyro nome , q na sua lingoa , significa
Raynha contra veneno: _e com muyta razâo, por
que de todas as contrapeqonhas Ei das partes Orië
taes temos , де nenhùa a experienclarnos tem
dado mais verdadeer testemunho El della, cujaiv
virtude he prestantissima, e verdadeyro antïdJo,
сёмга todos os males , eentermidades da vida 0sl
Mouros dizem que Deos nosso Senhoryquando
criou as cousas todas pera os homes, 30 reser~
­ uou esta pera. os de bë, e honrados. Е por es
ta estima ein que hoje se tem ‚ veo auwllciahu
mana a fazer algù'as falsas täo proprias , е паш—
raes, q ate cs mercaderes que nellas tratäo se
enganäo muitas vezes. Mas porque sua ignoran
.-.ma .
cia não nos alcãcei а nos ,'*rquê aqùiser conhece:i
as verdadeiras, não tê maianue топните , ero
çalas na cal, e se a tingirde verde he boa , e
tanto (‘1’ não he falsa. De suas virtudes fala о Dou
tor Garcia Dorta Portugues , no seu tratado das
.Medicinas Oriêtaes. (I) Amatto Lusitano. (2)
Andre Malhiolo (3) Christouâ'o da Costa. е ou tros
que por não ser molesto deyxo,l oonel-uyndo so com
dizer que este nome Puzar-he o seu proprio , e о
de Bazar improprio , e corrupto. böb' . ем
As duas horas d'a tarde chegou o Ermitâ'o, '
pera com elle. meu companheiro, eofnossolingoa
hirmos ver а horta del Rey , que ser-ia, de gran
de .meva Iegoa, comí-tres ribeyras muy caudalo
sas ‚ que а atrauessauão, e l'egauão toda. .Bem
no meyo, estauãlo muylos alogretes., por gentil
ordem dispostos ,'e traçados; об toda -a varieda
de de rosas , e boninns , assida India ‚ como de
Espanha, e entre ellas as casas em те! Rey se
recrea , erfio‘todas pintadas, com varias historias,
e algüas'» figuras monstruosas. Na primeyra' sala.
enrique entramos, vimos па parede pintada а
Raynha
ços , flcomdos' Anjos
cuja vistacom
nos oalegramos
Menino IEsvs nos bra
estranhamen
te, e não faltou na companhia, quem de alegria
ъ chorasse'. Postrados'em terra a adoramos, e' re
uerenciamos ,'como em tanta breuidade nos foy
possiuel. Nom aos Mouros pareceo mal' o nosso
modo, que em fim as cousas de Deos а todos
contentào, e alegrão. f fh* 8821503 21:
-m Não 'Ise espante ninguem disto', porque na.
-ш$ - F mi

f'fl) Amin..x МИН. 1. Q. пап‘. 39. ё“: 75x31' E *CH-m


€'f((2)«fi-A'nllr>, Ma-lhsvl.l>ãt'.>cf- 73. 'am' 2035111 - гит
»(3) »aghi-iw. à. оазис. Q1. fol..»163-mímu обивал:
‘~­­­­u|‘¿(`n’9 —
India, надсадное шьш,.ы‹ hüaîcaœtà, (шедшим
«Bloure mandaua laeutro i.; :ne qual vinll'a pintada а
`.Wlfìv'de Dees.; com 'o Menino nos braqes,>aqual саг-е
ta ifiotambem gDem Luisl sLebe, eichm Bras
Lehm»- е Dem Antenio-lßbeseus sobrinhos.. е
Aoutrosihomens ,' que todos jun-tos v-Euamos de Ваз-1
çaimï-"pei'aEl Gea. Bem >differente .erazesta (le
' ieutrasf que oscreueni pessoas', апсида cotaesta;
,terem' muytarem sua nota. Saludos,l das casasí
«demos iemahuns tanquesgrnndesf, largos , е Ешь
dos; emuî sô pera passa-‘tempo ‚` e desenfadeann~
dauäf твое, galès, e Ьагсовдречиепоз; А roda
delles auia inuybos esgu-iehes, carrancas', встав,
e outros' monstres insarin'lros-l tam perfeites ,i que
Lmais pareciâo"preprios­,‘ehaiuraes, rque centra~
­'feyt0s.,1e-'L'lntastieost 'Baqliisnoe leuou .o Erm'lf
~tâe por liiias rua'sfde атаки-всю} видав; ramas pa?
Тестовый: as nuuêsq »e 'me Медицина della
«echamos o( Geuernader assentade com outros
`Ygrandes . que ,estimaräo hirmes’ ali dar 06
«Assent/ados: nos-perguntarâe' que nosfparecia «a
hortaq ewihagabe'y perL amèlhor' que deum auer
em 'toda `a Persia , 'peignella'estaua _Isace Maf
„наш ‚(чае assì'êhamâe naquellas partes аСншеъ
то Senhoŕ` nosse,_­ «е àMây'de Dees , que as mais
'couáas mepareciam типу bem , mas quei'delles
'aquella' era a prineipal,`l iefwmelher; ySorririìoáe
-iedes5 : :festejamlo m ayto *aîafeyçäol quoziente part-i:
culnrmostrauamos.' E' ydepeis депонент? aqui
cousa Íde-meya‘hierzu-,fries leuarâe adjuge (майтес
meende Ochlaâ com es'mais ajugalram a'eaualoï,
eem-maite desenuolluraße graçap'ind'a'qüe com
tantas gritas ‚ como elles costumâq (же: gm
qualquer pequeno' excesso. Com iste @ntl-0u а
110th , e despedidos todos rsetfòy. calla hu-m pera
—1то—' f
sua casa. Considerando estou, a quantos а pjn
tura da soberana Raynha dos Ceos , serà mate
ria de duuida: mas porque tenho da minha par
te o Arcebispo de Goa na suajornada do Mala.
uar , que desta Persia conta,0utras cousas mayo
res , Ьё creo ficarão dando credito às minhas , os
que julgarem qual he mais: ter hü Rey Mouro,
him Ymagexn da Mãy de Deos em sua orta, ou
hùa Igreja em sua corte? e com tudo sabemos,
que na sua Metropoli que he Aspaam , tê a Re
ligiosa Ordem' (le Sancta Agostinho ‚ hum Con
uento que elle defende , e sustenta à. sua custa.
Ma; nem isto me marauilha, porque Rey que
entra triumphando com hùa Cruz ao pescoço,
sendo infiel, à vista de todo seu'pouo; e della se
preza tanto, que a tem em sua camara, e lhe
faz todas as noytes oração, e nam contente com
isto. chega a ensinar a benzer toda a gente de
seu paço, sendo elle o mestre dellaßestãdo to
dos de joelhos até о mesmo Rey, que menos se
pode cuydar , senam que assi como o Senhor tc
ue por bem vir do Ceo à terra, so pera nos sal
uar, assi tambe dandolhe verdadeyro conheci
mento de si, leuarà. da terra ao Ceo, hum Rey ,
e pouo, ("j tanto na Persia o venera. Nè nos te
mos F] duuidar, porq terra em q a propria Cruz
de Christo esteue catorze annos , que muyto he
ouçamos cada anno ,Y catorze mil marauilhas del
la? Outrasrfmuytas cousas podera dizer, mas
porque audio ja escriptastno liuro, e capitulos
referidos as deyxo, concluyndo este com dizer,
que se as obras saõ as verdadeyras mostras de
of" i' 'CU 'mi

:i'- vp: i
(l) Liber 3. с. ll. el. 13. 'wlm (из?) в f'vlfißfl'
‘-— 171 ‘1
amor., e não pnlauras: saõ as deste Rey, pera
com todos os Chrislãos que caminhão., e pas
sâo por suas terras lacs, que,tcm«.l'uandado,.que
nenhum Christão pague direyto de fazenda, qual
quer que ella for , nem lhe seja olhada , ou vista,
seu', os».pos$ão
nem inda que prender sem ex eresso
tenhâ'o mortes mandado
homem, lque
certo não ha mais encarecimêto, nem mostras
de verdade ro amor, permita oSenhor Deosdar
lhe muito* Ъ seu, pera que. inda'vejamos, se:
a Persia outra Espanha na Christandade , como
ja о foy em algum tempo.
: .
I l i ‚- l ’ о
LEE-i i 'J l' l ' i" 56 'll'.:ß 1," "у" lil! “и: L_'
.
дм) .'­: '
Nhynnwuv»Munkrrnúuińńhuunwblnbvńuùnmnnńnnwavnu
zr.- ' ;.­',¿:Ã.­)'i¿-.,¿i~ «1112.,5'
'-'/"’ , 1131411.) „n“ Ё" ï»ì'l. ‘) ‚Л. ~

_ {омытое отмыв;
ил _i.. ._ ­i,~'.»­ »':i a' .1.a 1 ­ .
т
"ì)r„ ‘à_l‘r‘­":‘): ßr.
‘i-.i'z-ii ° зп-Х .Ã'i
Partimos de Xyras , следите: щ Вотищшсодо
‚мы: _i -: >virus que'passamosiíè Lam.y ›
магам? ни: i х.:.

*a*

AssADos deze dias, que na Cidade nos


detiuemos, ao seguinte se ocupeuonos
se lingua em cobrar sua fazenda pelo
mesme peze, emedidaf-,que'ps guardas а tinhâo
recebide quâde chegamos', per cujo trabalhe , е
aluguel de casas ein,‘que es ­sete Christâos то
ramos, que erâo meu cempanheire , eu , o nesso
` lingoa Diego Fernandez, ens mocos que nos
seruiam, se pagarâe deze larins , e estes feräe
todos es direitos ‚ pagas , е peytas , que 0 nos
so Faraute fez, em toda a Persia de todo seu
fato , e fazenda que näe era pouca. F açe lem-­
brança destas cousas, pera que 0 mundo теч
ja , quam pouce pode a cobiça na Persia entre
euros: e quanto Afera della entre Christäos.
Em quäto se faziâo estas diligencias ein-que поз
` _näo enlëdiamos, nos despedimos de algüas pes
seas nobr-es , е de obrigaçäe, e jüta hüa Galil
la de quinhentas almas entre a gente de ре, е
` «- 173 —- .
_dè cauaïò nos‘ï'parthnos.»‘îSahidvs. атомам, де?
mos `lem' tantas' Iarmé»,fpçmmles,'f` jsurdifilsr,x :te
вниз ‚ que" por'espaço de» tresï iegoa'sß ~näofwll
mos outra cousm, rugadańlodxasficôfpnuytnm ffm»
ses, ‘e~1c0mbhùn­~fri'bei'ra Aavlagoa 'excelentissiinß
ao lögo- da quali'caminhiimos dous digs,`­ _scm
Ню =роаегшов шпаг о principio, ou. origem';
_ por alter' 'desuiada _do' Cami'nhm' Езштдзэ viì'
Aluardîchâo .oiann'ond'exniil "е seyscentog c qua» '
`tro , fà; Рома» ‘delf Rey de mais-de fvinle flegoa's:
'Tanto ïquehperdamòsßafßribeyra de Магазинов
етЬгепЬатовдеш Ьёвхдтайаеэ bosques-5î de' раш
uä'lh'os", ё апюгеэ Неенсепво, por' énlrè as quaes
andamus dous'üjas ё m'eyogcòm Юную домодпъ
dd sempreemparadosïcogn suas=sombras. Aqui
“тов? АМеяе,‘ Lugares ‚ еРоъюасбещюото Сашу
be'm no mais naminho :atr'as'aáo' >d$äquaes atèì
goa-a näo ñ; mençâo ‚- porque' nâowì'nellas'cousà.
que pudesse notar.' Passada estadeu'ezaö que bem
veria Yvint@ cinco игом, começamosaemrar por
hüasw'erŕasmsperas, е medonhas, Anoñm dag
quaes еш hum vale, ао longo dc hüa pequena
leuuda , *nos mœtràraßmlßsvossóäfàe hu'mï corpo
Humanog iodosjùntos-,HB armados metidos entre
hùas »pedms-z вычищать. dos- Camelqyèrosa, uu»
вы` daquella тита‹1в',юопшга-ш;‘Чае ‘пЬ mpl'fio
lugar 'vindo'douscompanheyros, humidei xs mq
'1ara no outro ‚грог-"Ша Штат huh! 'pqueò dé "dì
Aríheifro ., е осиные ‘em`que‘vinha :"fe'pond'ose'nei
"1е о шатает, depuis ‘de Camíhhar toda à туш
«a mòrpressu ‚ quando fv'îerà'o outro día ‚' зеаеьа
ra по“ proprio em que' Прага »a»vida,'1zx Seh' amiìgú.,
e companhey_1'o: donde-fbyí achado'ì, ‘e1 morloî
Sju'sticga. ‚ eideste cram essada que hora'vinmoè.
'fcdos sabidó> о _caso -lhe botáranimugalnávphalgas,
‚ -i 174- -v

çb apédrejm'äo, e `cuydozque тех-250 tinhäo , por


que лён ha mayor mal'que {шею а qu'em vos quer
bom', .nem щёк Ьет queU) amar ао imigo. 4 Assi
que com а propria vida,A радон este míserauel
aalhea ,­ e lcom o dinheiro alheyo comprou _sua
propria morte. Passada .a calma nos partimos,
marauilhados .dos ,incomprehensiueis jnyzos de _
Ecos ‚х vendo como-por шнуре ,'lam'fincogn'itos _.,
' castigarwa'quem wydaua estandnais hure, ese'
' о_. v,Eindo contando шутя sucessos aeste зе—
meJÍxantes, descobrìmos do'humolio por entre
шипов зйпсеугаещюЬсшров; ealemosffhumyio
а чирка os Persos qhamâo o doce# tam grande
como о ноэзочМолаеёо де: СоушЬга_, lvendo ao
longo de' semj ri Ьеуга Уеаапз, Сашов„еСог‹;аз‚
eïinda lnos certefìcarâo ,1 anker Pórcosl тотеме y,
‚е онйганпийа caga, de ames1` е апйшаев : nem о
lugar promeìŕia de si menos,por ser muy esp'esso,e
ßopado de Yl'nvuïyto, е gracioso,m'uoredoŕ Quando
acobamosrdew passar era quasi .o Sol posto. ‚е
por esta causa nos alojamosaquellà noyte ao lò'go
delle. ' ‘ 4 , д
(„5 «0 110550 flingoa nos allison, que se fosse роз
51ие1, vigiassomos sempre, _porque à cont-a de
cortas emboscadas que :ali vauia: -custumauam
zalguns ladroens ватт а roubar nesta. parágem ‚
-por ser muy~ acò'modada рега somelhante .ef
feyto. Е pera ‚тауог seguro seu degolauâo os
que achauäo dormindo, como acontecera a 011
tros, (Донна vez c", por ali passarào. Deyordë (por
»quäto vinhamosqcansados) ¿j se vigiassepor toda¥`
.u Camuanardenoyte а quartos distributiuamen
.te
sar.peraque com seguridad@
Assib ñzeram podessemos
todos ‚ tëdo sempre asl герон—
агщаз
(l) пшене йиТиЁсо; пятыми. с. Ба.-.
ria vmâo; «Aaprima Iney-te (iz _dar lium' rebate fai#
so , pera ver о _come se auiam em temalas, e os
despertar рега .e que _sucedesse Mas em todael~
la nâolsentimosA cousa. algůa. Tante que aestrel-l
la dalua'sahie, se den por toda a Catilla,_„o le:
ua', lena, об que partimos, desejoses de съедал:
а Cidade: Remus., quedaqui nos ficaua lcater?
ze, legoas , .por nos acharme em hůa feyra, ‘q
xlOnliavsegninte se fazia. Qyto legoasantes da
Cidade'lopa'mes-»fcomïhůa .ag0a, que ,na por
rente `era .muy- boa,y e nas pocas endel-nâoE cor
ria era e sal _ refinado, e delle nosy seruimos 'por
vezes na. mesa. AElla «passada, estando à _vista
de` Remus, _topames об e rie Rugante , >tâe cau~
daleso , come о nesso тер ein. Abrantes: e
per estay causa „diuidide еш:‹1е2аве1е ribeiras,
об as quaes se regâo es espaçosos , e larges сё.—
pos-ide Remus , mais ‹ fertis, e playnos, E] o_s
nosses de'Sanctarem , pois alê da nouidade dos
legumes: :däe cada anno duas, hüa de arros,
outra de `trigo. Donde nasce , >andai-em `nelles ,
grandissimos bandos de lrůsv passaros , а que
chamâe Тurrins, q por ende passam, fazem som
bra eome vnuuens, que pode emparar de Sol.
Muyto saö pera ver neste campe sua grâdeza,
`porquenelles cemeça a entrar a Arabia: sopes
tel que inda aqui senâe tenhaper tal. A muita
abůdaacia de agoa cö que es lauradereseregäo.
AA nouidade que produs, a copia de gade que nel
¿le-se cria, efface, е a maldiçäo dos passaros ii
,nelle ha , `que sa@ tantos em numero, q' pory se
.nâoinaultiiplicarem mais,î nâo ousâo os laurado
`rea a plàtarem aruorcalgüa, por tirarem a eca
диоде criarenr nellas.i-A Cidadeestà assentada
jem .hů campovrazo, e a serra que mais ред-101116

Y ¿fifa а
Eea' he na Persia. Quando' e'ntramosßse Гаага ai
feyra па praça, na qual vi tantasn'ultidam de'
саванна; е Mouramayque me marauilhey , р0‹
der gacmlilflantoI нищего della .,‘ а ‘terru'fftam ре
quena.»CQ|n а noss'alentrnda .‚ se plerturbouopo-i
но de'mollo',y »que hùs deyxando Das tendus ,~ опа
пае suasfßestancìas ‘,Uvivnhào ìcorrerìckll vernos , e'
{бог 01gran€le {Юре} ‘_drigenleque 'vqydcarregam
(lo , foy forgado ‚ ­por'monos ‘zr сайты; рог ' nâo
:mer outro'jmelhor meyo pera nos szîfnrîm'os delles).
Кош nindáüno'Cal'bangarà em г; nos gecolhemos
1юайаън‘ое'езшг: =-Peŕa о а; se 1nandou,‘pòer'guar­­
das à, porfa' об «fu-mas na 'mäo ‚5 штепабчие nâo
cntŕu'ssem щтэ 'qùe ` sêwos principaés .5 fé Dobles,1
què "utèf elles рог posi veer lhes [mgauämq Cö ша
d'0 pela' îxpisericorélia' de'Deos, ja mais ouue чает
se atl-‘suesse а al'euantm' mào ,Jou dizerulgùa ра
Vlaura -1'uim , Оп, descòposta ‚пашен! todos ' Пошла—
то nesso an'imò , е` тозиацёо eimmjáx“V o lmviiro
què ieriaumsïandado, e vislo.b¿0utr9s 'pon-d0 Os
01m-s поъаыш p0rn-e ,. simples@ „e humilde, в
>cauâo admirados vendo а quâtoslzrl_fanle­ 0 tìnha
dado a conllecer ‘pelo mundo .'- por'ja­` mais che
диву а РаЕСеЦрог remot.a'que'fossè)'em que fal- '
iassé (рецидивам-Ша ‚ Ènam ft'iuessefnotieia de
Frades- de SÁM FRÀNìelsCok' posto'l ("1l nunca os
vissemf'ú qual os девиз partes ‘alcansâo рог via
dos Т игсоз , com queitntem ftraiv0"e cò'm'ercio.,
em c'ujas 'Cidades ha Conuentos nossos ; е’па -I m
Iperial delCöstantinopla ,qque he-a corte"d0 grâo
Turco La pesar de'
muy magnìñcos ‚ eA*кода а 5Моиюша)
ватт-(10505 ‚ em аtemós'duu's
Сотйпца
тете агат-1165103 , е-Сапйссщ‘ю seńhor h'eleuua
‘ìdçn Nos' (ПАЗ que cstfuémus'èm' Rur'nusà",ì forzïo
'sös tres Рано acheyïïcmi'seŕ рога—"Потап" r'rr'áis'I q
I »Uf- ` 177 н

se'ndo as molheres (й aluas como nôs, andarë


todos ferradasf, no rostro, mäos, e pès ‚ е hüa.
'Mesquita grädissima de sessenta e quatro colùnas,
cö hu recebimëto mui lustroso eno mayo hùafon
te bè acabada. Tudo o mais era pobreza, emi~
seria, asrcasas bayxas, e de barro, e do mesmo,
os muros quasi todos quebrados. Tàto Q стада:
mos porgùtey pelo Gouernador cham.'de Sultäo
Mirocë , pera о visitar, .como eu custumaua fa- “
zer
era nos pouos em
ido visitar E] entraua.
a sepultural daResponderäome,
Sancte. Raynha Es
ter,_molhe1' а foy de] Rey Assuero, de quë o
Texto Sagrado oöla tâtas grandezas', о qual аг—
fn'mauâo estar em hůa Aldea chamadzr Buster,
que dali estaria meyo dia de caminho. Вё seyq
na sua (l) historia, nä diz ser ella aqui sepulta
da ‚ е o Bispo (2) Equilino na vida desta Säcta,
e (3) Flauio Ioseph, e (4) Afonso de Vilhegas
nos dâo a'entëder',_q viueo, е тоггео еш Susa.
(sua Cidade ‚ е î] nella foy sepultada cö as mais
Raynhas. Mas como o mundo, tem dadaum
tas voltas, e hoje senâ'o sayba, nem. onde foy’
Susa, possiuel seria., que depois da destruyçäo
desta Cidade ‚ querendo os ludeus reconhecer a.,
grande obrigagâo em que а esta Sancta Íìcaräo,
pelo memorauel beneñcjo , que viuendo lhes lize
ra, ­lho quiscssem agardecer, com tresladarem
seus o'ssos ‚ ou sepultura aosta Aldea, por nào ñ
саг pero. sempre em outra'de esqueclmento se
pultada. Por esta»y causa cuydo eu lhe poriâo о

(I) Vide lib.


Equiî. Hester.
in vila Host. l
(3) 1озер|ъ de anliqui. l. 11 c. 6.
(4) Alfons.v Villxe. p. inn/ila Hest. с. 1.
”2
l

'- 178 --'- .


nome de Suster, significando em а Ethymolo
gia delle ., estar aqui o corpo de Hester que es
teue em Susa. Seja о que for, eu desejey em es
tremo yr vela; mas nem Mouro, nem Iudeu achey
q se atreuesse a outro tãto. Esta magoa tiue, alè
que ао terceiro dia , a horas de vespera nos par
timos; e a boca da noyte , chegamos ao 11000—
pal. Este ao presente he o que diuide a Persia
da Arabia deserta,'e por cõseguinte Romus he
a.vltima Cidade 5 ao menos por esta parte, perten
cente а Coroa Persiana. Verdade seja , que an
tiguamente , não foy esta Monarchia tarn limita
da , .como а vemos agora ‚ pois Arlaxerses , Ale
xandre Magno, Dario, e outros tamhem erâo se*
nhores dos Babylonios , como dão testemunho ,
as historias diuinas, e humanas: e daqui pro
eedeo о erro de alguns escriptores, em contarem
as cousas succedidas na. Arabia., por aconteci
das na Persia; a conta de hum Rey assenhorear
ambas , deferindo hù'a da outra tanto, como Fran.
ea ‚, de nossa Espanha. Fiz esta menção , porque
nos serue pera a vida de Майнца, е caminho dos
Sanctos tres Reys Magos. Passado pois о r10,
entramos no deserto a que comummête cbamão о
.peqneno; por quanto o cortão algùs rios, que saõ
causa de ao longo delles ser em algù'as parteslia
hilado. Os Pilotos começaram seu caminho, in
.dowdiante de nos hum bom pedaço , leuando sem
pre oI tête, nonascimêto do Sol ‚ е pera onde de
aclinaua,
agulha.,e elhes fieaua
Norte porL aonde
sombra, porque, esta
se regiam sem era
fa
lar hum com о outro, 0 que deuia ser por nam.
perderem o tino da derrota que leuauam. l'or el
le caminhamos sem estrada, ou caminho, por
que nem о ha em todo elle, nem se о ouuera ‚
“179——
fora possiuel segnillo ., por causa dos muytos'sal
teadores, e ladrões , ё рог estes campos ao lon
go destes rios viuem em aduares, ou bandos;
aos quaes custara pouco esperamos nelles, e'cada'
hora nos roubarem. E certo (“j he cousa notanel,
ver (“1 em quinhentas legoas ij о deserto tem de cir
cuyto, nam choua em todo 0 anno, por cuja
causa he inhabitauel, e a terra Ш seca, ecsteril
que nam consente rastro de algüa caualgadura:
e pera 0 feitio dellas os Cameleiros tem modo,
com que não apareça. Depois (le caminharmos
quatro dias sem nelles toparmos cousa viua,nem
sinal de viuente. Demos ao quinto com a vista
em hum castello de {аура o mais delle quebraà
do , e ao pè со rio Charom ‚ onde vimos barcos
à vella, e nelles о passamos da outra banda : 11—
cãdo so а quem de estoutra o nosso lingoa,l (los
Arabios de industria não quiserão passar. Е рог
q lhe pareceo inuenção de о quererem roubar,
lançou mão ao alfange , e ocorrendo atras dos Bar
queyros, lhes valerão os рёв, 11саш10111е а elle
tepo pera se passar da nossa parte ‚ onde ya 10—
dos estauamos. Mas о Demonio que em todolu
gar arma seus laços ‚ nos inquietou aqui desor
te, que so Deos, que em sua guarda nos trazia,.
foy o que delles nos guardou. Antes que 0 lin
goa sahisse em terra, 0 esperarão outros Arabfos
com paos7 e Varas, alem de о lançarem no rio
em parte, que sua vida correo grãdissimo risco;
donde o pobre vsahio mais morto que vi'uo, e mais
moydo que sal. Ficamos com este desgosto muy
enfadados, assi por não auer homem , que so
atreuesse a falar por elle, como por' Час-гетто
поз valer das armas fora muito pior , tè que com
peytas 7-1'0g0s7 c abraços, e sobre tudo huns pou
Ш 11
_ - moli-I _
cos de larins acabarão a contenda. Na propria
‚ I tarde trabalhey por nos hirmos , porque enten
di, Ise'estenderialrl os desgastes а outros 'mayo
Ares se- ali dormissemos. О .Capitão da Cafilla se
pós ao caminho , e ao outro dia chegamosjabem
de noyte ao rio Cerca., junio delle deseansam'os,
bem pesarosos de 0 não podermos passar da ou
tra banda. Porem tanto que rompeo a menhä,
fizemos зйпа1-аов barcos (que erão muitos) pera
nos leuarem ,- e todos jíitos passamos.da outra
parte , e fomos aportar junto a hùa fortaleza gran.
de , ,e попа em que авт—днище torres bem guar.
necidas; e detras dellas , vimos andade Сити,
.cujos muros se andauão acabando de taypa , al'
tos , grosses , е quadrados , е em cada pano deza
' noue torres. Mas com todos estes benefiçios, não
auia em toda ella him casa que prestasse., porque
alem de serem poucas', essas que ania eram «de
cana, palha , e lodo, e tam fracas 'que o vento
as leu-aria. Esta mandoul fundar Xeeh Vmbarecb
Rey de Lasa, ou Aueza, a qual tè 0 presente
era hù'a triste Aldea, ou pera melhor dizer, ce
на" de ladrões , como inda agora he.- Nam fizemos
aqui detença .‚ a'ssi por não darmos lugar, a nos
*armarem suas trapaças, e inuenções ‚ como por
ja estarmos a vista dos muros de Lasa , gue da.
qui estarião 'tres legOaS.J das quaes andadas às
duas e meya: demos com -o rio (lotam , que tem
>de largo vinte duasbraças 7- e quasi tres de fun
(щ, Este passamos por duas pontes de barcas ,‚
afastadas meya lagoa da Cidade, e corte del Rey
Xech Vmbarech; a quem se tinha ya contada,
toda a desgraça que passaremos , -no rio Charon.,
onde о nosso lingoav fora espancado. Tanto que
na Cidade ‚У 'correo ‚а попа de nossa vinda ‚ se
-— 18_*1 ——
despouoou quasi toda ‚ vindonos esperar a mayor
' parte da gente ao car-ninho ‚ inda que nam muy
to desuiados della. Com elles veye, hum-Chris
150 Arabie de nação que est'iuera ya em Goa, о
qual' os annos atras fora daqui inuiado ao Arce
bispo Dom Frey Aleyxo de Menezes , de quem
recebera algùas merces ,~ alem de hum bom pre
sente, que pera seu Rey., e senhor trouxern: i
(segundo que elle mesmo 0 вонища) сот 0 lqual
ficou Xech Vmbarech, га obrigado aos Portu
gueses , que ya não sabi-a ., com que modo , een
carecimento podesse mostra-r, quanto sen-tia. o
agg-raue, que se nos fizera. Pera о q-ue he .de
saber, que dous annos antes, fazendo “о nosso
Feraute outra viagem , neste pcaminho , e para'
gem, lhe sahirão ao encontro entre о rio Car
cha , e о Charon ., noue ladrões ‚ atárandolhe às
frechadas , de que ficou muy mal ferido. Deste
successo determinou el Rey tomar vingança, mas
porque os não pode colher, 'dissimulou com ella,
até а veyo а prêder dous delles ., q hora estauã
em ferros, .e asperas prisões. Hüa hora antes de
chegarmos , por mostrar quanto nosso apayxona-
do era , deu sentença de morte contra elles, man
dando que logo os enforcassern ,. 0 que tudo se
fez dentro de hüa hora; sem que nos soubesse
mos parte destas cousas , mais que quando che
gamos , acabarem de morrer , com o que о nos
so linges. se deu por bem vingado , pois via sem _
vida, quem tanto desejava tirarlha. Auisamolo
com tudo que não mostrasse gosto particular nii
to, aos que lhe vinhãodar'e noun, e pedir as
aluieeras. Antes deziamos а todos, que nalma
sentíamos amorte dtaquelles homês , e que sb
.nos pezaua não chegarmos а tempo de pedirmos
>-­- 182 _.
perdäo porl elles; e ч а pressa com que sua AI
tezn os mandara justiçar, era verdadeyra mos- v
irá de ser рог outros respeìtos que os mossos;
que quâdo por elles 'fora , pera mais nos obrigar
ouuern dal' а senlença, estando nôs presentes.
Todas estas razöes lhes demos , porque en
tre elles. vinhâo alguns alimpando aslagrimas ,
que deuiam ser patentes seus , e temiamos por
via. dostes.,> nos viesse algnm помпе] desgosto,
do qual Deos nos liurou а todos. Estauam estes
padecentes ‚ à porta da Cidade, da banda de fo
ra, pera que entrando os vissemos. No'alto da
mesma. porta, auizx vinte duas oabeças de Tur
cos , que este Rey captjuou ‚ quando foy sobre
а. Cidade Baçora ‚ е da. banda de dentro Lrinta. ho
mens de guarda., е эеуз berços assestados to
dos de bronze. Daqui n'os entregamos ар Chris­
то Arabie, pera que nos acommodasse , como
fez „ em hüas casas , ern que estiuemos oyto dias
vendo., е notando o que na. terra auia, 0041.10 по
Capitolo seguinte se юга.
_183

IINIIN „NNN NNIINIINNNNNNNNNNNIIN NNN" IIN NNNNNNNN

@AEE'QQÈQD EELASE'EE.

Estamos ет Lasa: Partimos pera о deserto:


c/zcgamos a _Niniue ‚ e a Babylouz'a.

«Inmo

CIDADE Lasa, ou Aueza, foy edifica


`da no Anno de mil equatrocëtos eno~
пенса е seys ‚ por hü Arabio chamado
m os desertos de Arabia, cujos muros
saö nouos como os de Cuthu , nos quaes contey
sessenta torres. Ао Oriente lhe ñcäo as Persia
nas serras, ao Ponente о rio Eufrates , ao Norte
Babylonian, ao Sul Baçora Cidade Tul'quesca, e
remate do Eslreyto que della nestas partes toma
о поте. Ao outro dia (отец oChristäo Arabio,
pera coelle, meu companheiro ‚ е eu , е о tios
so lingoa .‚ hirmos visitar el Rey ,- pera quern eil
trazia hüa. carta de recomendaçäo, а qual Dö
Pedro Coulinho me dem em Ormus7 quando delle
me despedi. Antes que chegassemos ао paço pas
samos ‘por hum terreiro, em ï] se custumäo
correr canas, e outros jogos de cau-alo; роисо
' mais шпате vimos а porta del Rey, entre ber
gos Cameletes, c falcöes trinta pegas de arte
~ r­­­ 184, —
lharia e sessanta homës de guarda., aos quaes о
Christäo Arabic disse quem nos eramos , е que
tinhamos que tratar comsua Alteza. Bastou isto
pera entrarrnos n0 pateo, onde el Rey nos recebeo
acorrìpanhandoo alguns Arabios velhos, 0s quaes
nos auisarào ., que näo chegassemos а elle , nem
lhe~tocassemos com as mäos , inda que fosse cö
tençâo de lhe querermos beyjar as suns. Fizemo
10 assi, e comnossas cortesias о saudamos dan
` do a carta ‚ а hum Principe irmäo seu pera que
‚а lesse, como fez-7 ¿tempo que а ïte era .ja
tanta no pateo que näo cabía nelle. ida а car
tarnos disse que а estimaua: perguntow como fi~
сапа 0 Capitäo; offereceo впав casas pera estar
mos nellas, as quaes nâ'o aceytamos. Pedionos
que os dias (j na terra esiiuessemos 0 visitas
semos , porquedesejaua saber algüas cousas dos
Christâos de quem .elle era amigo. Deunos licen
. _ça pera vel-mos [одна Cidade , cousa que muy
to estimey por me parecer veria nella algüa cu
riosidade peregrina. Mas em toda ella , näç achey
cousa pera notar, mais Ei estar сет-сада de tres
rios 5 hum que lhe passa рено meyo: e o_s dous
cada hù por
i fortaleza, quesua
he ilharga.
de poucoFora
porteda‚ Cidade
nem temestà
cona
sa boa mais, que hum dos'riosdar volta atoda а.
eсапа, sendosaö
molheres о restàte comocòr
da ­In'opria Culhu. Os homës,
dos Sig-anos, ti
rando trazerem ellas hùas tunicas azuys com
as mangas de mais de cinco palmos de largo,
sem algüa se singir, .ou apartar, El as faz pare
cer muy mal. Por galàtaria andào ferradas por
todo осогро; е os cabelos soltos, eespalhados,~
e na cabeça Шла beatilha lança-da ао desdë de
còr azul, .ou negra. Cousa notauel he, sendo
__. _1'35 _..
'este Rey tä pobre, e miserauel fazer guerra aos
mayores dous Monarchas inlieis do mundo , со—
mo saö os da casa Othomana , eSophiniana, aos
quaes dà cada día assaltos» e rebates, cò'liado
na muita gente 'q (ё de caualo, ñ seräo be trin
tamil, e nos seus rios, porq tanto Q 0 imigoI
vem sobre elle., se alaga de modo, q mais de
hùa legoa, antes de chegarem a Cidade faz dar
»o lodo pelos peytos aos F1 lha vë tomar, e com
esta inuençäo viue delles seguro: sò nos os Por
tugueses cö а nossa armada lhe podemos fazer
guerra em toda а parte , e a ella agardeço ,dar
se por nosso amigo , de 6'1 lhe näo resulta pouco
ganho, e interesse. Saò' os Arabios naturalmen»
te gente de muito trabalho , enxutos do corpo,
grädes caçadores, е pastores , eno gado cösiste
toda sua riqueza, e aueres; de ordinario viuë
em 03 desertos em tëdas, e pauilhòes de pano
em quë parece inda­ agora se cöseruar aquella
primeira criaçäo do mundo. I
Quando faläo parece ё] peleyjâo , e que afa»
la lhes sae do intimo das entranlias; saö exce~
lentes cauuleiros , e Íinissimos salteadores , e la
dröes, amigos de pëdencias , eguerra , sem ley,
fè, justica, ou verdade , luxuriosos sobre manei
' ra , eo' q pior he., que quem entre elles näo sabe
sereste; nem he estimado, nem venerado. Don­ .
de se pode colegir, que gente a quem todos osl
bës parecem males, poucos pôde auer E] elles näo
tenhäo por bës. Depois de pagos os direitos das
fazendas @j 03 mercaderes leuauäo , q foy avinte
por cento , estando em vesperas da partida: tor
namos а mandar-recado а el Rey dizendo que
sequisesse escreuer pera Espanha,opodia fazer,
porque ao outro día determinauamos hirnos des- -
_ 186 .
pedir de sua Alteza ‚ е juntamëte leuar as-car
las se as tiuesse escriptas. Agardeceo estalem.
brà'ça: mas que ao presente näo auia causa pe
ra о fazer ‚ е largandose em> cöprimentos , como
elles custumäo sem passar'ë delles , escreueo por
sua mâo em quatro dedos de papel, estas pala
uras em Arabigo. Se topardes estes Cacises Frä
ues ‚ hörayos, q tambem eu vos honrarey. Xech
mbarech Rey , o qual selou de suas armas ‚ е
sello pequeno, que era hůa chapa redonda com
hüas letras Arabigas em а estaua о seu nome.
A gardecilhe muylo este fauor, posto ë! nâo nos
seruio, nem foy necessario. Era este Rey de co»v
rëta e cinco annos de idade ‚ rostro comprido,
e grande , os olhos saltados , a côr haga, e de
hüa catadura terriuel ‚ а barbalarga , e pouoa
da, de condiçâo afauel , e naturalmente bemin
clinado, mas cheo de hüs indicios 6'] mostrauäo
prezarse деянию, е arrogâte. Na cabeça sua
touca singida, cö hü rabo de seda,` que lhey
decia pelas costas como trançado ‚ е sobre cada
orelha hůa роща dov turbante que em algüa та—
neira demonstrauäo trazer toalha, об hüa fey
çäo desengraçada, e pouco ayrosa. А camisa
era de seda bräca lfina, сё lis-tras da `mesma
azul .‚ е vermelha, e por Sinto hůa ñuella de coy
го, larga oyto dedos. Alfange largo, e grosso,
com hùa adaga do mesmo jaes, com~ suajs bai
nhas de p'rata mui perfeitas, e acabadas. Da
fiuella lhe deciâo' por duas cad-eas douro , os sel
los mayor e menor em queesta'uäo suas armas
e nome, nos pès çapatos laräjados, e por capa
hum' albornos , lancado sem conserto, e quasi
deste modo se Vestë todos os nobres ‚ е princil
раев’, excepto а. gëte plebeya7 е cömum ‚ que
­­­ 1’87 -
esta näo tras mais с] а tunica azul como as morv
lheres ‚ atados об tudo 06 а Huella de couro1 e sua
touca. Mas porque o dito parece bastar acerca dos
Arabios ‚ е. seu modo, torno a cmôtinuar об ode
serto. Sahidos duas legoas fora da Cidade acha
mos hù'a­ Cafilla de oytëta pessoas , й рог auerem
noticia de поз nos esperauäo auia ja algù's dias ,
pera irmos todos juntos. Da Cidade partimos cö
duas horas de Sol fora, e ao lneyo dia chegamos
aos El estauäo esperando. Toda esta tarde se gas
tou em preparar as cargas dos Camellos, e en
cher odres dagoa ‚ е outras cousas que requeriâo
tempo. Entrada a noyte , começaräo os da Cida
de a dar assaltos, e roubar a Catìlla: e assi foi
forçado vigiala об as armas na mäo, a qual to
dos passarâo com muyta inquietaçäo , gritas ‚ e
brigas ‚ hüs defendendo seu fato ‚ outros preten
dendo leualo .‚ com 'tanta tyrania ‚ que atè os pa.
uilhöes de seus naturaes roubaram. О nosso lin
goa, bem sospeytou о que aconteceo , e preue ­
nido desta maranha mandou armar a nossa ten
da , ou pauilhäo jüto ao rio, pera que de hůa
parte tiuesse nelle muro', e da outra se» deffen
desse cö duas espingardas que trazia ‚ as quaes
desparaua de quädo em qnando ‚ о que foy re
medio bastâte pera näo quererem picarse об elle.
` Em sallindo a luzda menhaä nos partimos ‚ tor
nando 0s Pilotos a cötinuar cö seu ofîìcio. Desta
Iidade atè aY de Babyloniapozernos dezoyto dias;
nos quaes näo vimos casa , nem gente , saluoao
lögo de algù's rios, dos quaes me lem`bra passar
mos oyto. Em hü delles encontramos algüs pas
tores Arabios ‚ сот suas tendas de рапс arma-`
das` em quatro pnos , a maneira de palcocö muy
to gado grosso, e mìudo que pastauäo ao longo do;
r.
—— 188 ——
rie. No tëpo q a elles chegames , nos mostrarâ'o
hüa Camella que estaua parinde , cuyo parte por '
ser notauel contarey, e juntamente a-differença
que ha do Camello ae Dromedario. Entre es ani
maes ~q sabemos, o mayer (des da terra) depois
do Elephante he o Camello , em cöpride [ё quin«
ze palmes , seys de pesceee, e neue de corpo ,
e dez de alte. A cabeça se quer parecer шпио
cö a do canale , exceptorter a testa mais estrey
ta, e ldey'xàe
‘te lhe as sobrancelhas tà’ peuoadas
ver os olhos , ("1 escaeamë
E] saò malencenizades
e tristes. As orelhas saö pequenas, redödas , e
querë parecer cortadas: e naris bayxe como de
Gate em tante que apenas 30 farta de felego. A
beca larga e grande ,. e e'queyxo decima corta
do pele meye, e nelle ses quatre dentes , ¿j saö
as prezas , e ne de -bayxo todos. sem lhe faltar
nenliü. Remoe .como Boy , e Ouellia , e algüas
­ vezes faz hûa gralheada об as guellas tam gran
de, q parece saliirem per ellas muyta. agea de
tropel , aqual 30 011110 lögc , e em particular
quando os~carregäez е outras vezes lancäo fora
da beca hù'as bexigas que parecem >es bofes, mas .
logo as recelhem , enem per iste valem menosl
que 03 out-ros. Подано das cestas tem hüa al
corceua muy pouoada de cabello , e demasiada
mëte leuantada. As mäes saö mayores que es рёв ,
entre ellas no todo de peyto , tem hum cale grau
desebre que descança, quando se deyta. 03
mesmes cales tem nes eeteuelles das mâos , e pês,‘­
sobre es quaes dorme com tal arte, que de gran
de marauilha teca com 0 corpo na terra: edey
tados os carregäe, pödolhe tanta carga , comoy
elles com ella se pedem leuantar , sem ajuda deu~
trem , que de ordinario saö vinte quatre arrebas
‘ ‘e 189 -Í
de pezo , as quaes leuäo por mesesy de caminho.
Баб muy sogeytos à. chuua, porque tanto que es
corregäo , e саеш indo carregados , nunca mais
se leuâtâo ., е рог esta causa em chouendo logo
parâo. As femeas saò' mais pequenas de corpo ‚
г] os machos. Quando parem deylâose de hüa
ilharga, e nâo ее pode saber nos primeiros tres
dias,- se pario macho, ou femea, por que о ¿i
nouamente nasce , vem ­metido dëtro. em hum
folle ‚ ou bexiga .,i daqui procedeo allirmarë algùs
Authores que o Camello naseia imperfeito ‚ е Ei
depois se hia perfeyçoàdo. О negocio he, 51003.
melinho vem metido em hů folle (assi como os
pintos nos оное) do qual nâo pode sahirantes de
passarë tres dias , nem tardarmais (j atè os no- ,
ue .. nos quacs a may o sostêta sò com o lamber,
bafo ‚ е quentura ‚ е quantos dias se detem деп
tro nesta bexiga , sem sahir della,tantos depois
sendo grande, pode eaminhar sem beber. Шею _
se tem muyto tento pera ее saber quando os чё
dem de que tempo a tempo lhes deuem dar agoa.
Е certo que foy merce de Deos muy particular,
dar tal Calidade a este animal, porque se bebe
ra como о Воу , ou Caualo .‚ foraimpossiuel cou
sa pederem caminhar por estes desertos , ondea
agoa he tam pouca, e elles tantos, e inda os
mayores ‚ е mais fortes do mundo todo; О Dro
_medario näo he doutra especie differente do Са—
шеПо (­como algüs cuidäo) porque ambos saò' de
fhüa'inesnia. Mas sò differem na grâdcza do cor
po ,ligeyreza no andar , e velocidade no Correr.
Assi como entree Galgo, 'e o Libreo, nâo ha
mais Vdifferença , ïì hù ser muytoligeiro, eoou
1ro mais carregado; assi tambem se haoCamel
lo cö о Dromedario, que este he tam veloz ‚ q
-—-190—— '
pode caminhar em 1111 (110111010 legeas , е mais;
e que näe tem 0 Gemelle, q quando muyte andará
neue, euA dez. Е tambenl aduirto, que në todos
os Dremedarios saö velezes , e ligeyres, mas sô
aquellos (l de pequenos ensiniie aserem taes. AS-`
si come entre es canales ha hiis de andadura, e
outros que a näe tem', da mesmamnneyra acon
tece nos Dromedaries, entre es quaes saö täe
pouces es ligeyres , que da India [ё este Reyno,
nâe vi mais que tres. Agora fica clara hù'a (111—
uida que anda entre es Doctores acerca (105 San~­ _
› ctos tres Reys М ages, se poserà'e hum anno ne сан
` minhe, ou ses treze dias , porque sende de Ba#
abyleniay döde elles caminho
Hierusalemiper partiräe,direyto
come adiante direy'
trezentas 10—
geas., pouce mais., 011 menos, 0011521 facil era vin
de em Dremedaries porem na viagem ses treze
dias, e sob'arlhes tempo. Tambem vimos nes
tes desertes particularmëte ао loge des ries, grä
des quadrilhas de Gasellas , 0 Burres braues da
côr brances, pequenos de corpo. mas tam ligey
ros ne correr , ("1 nos näe foy pessiuel tomar hum,
per mais que a gente de Canale traballiou pelo
alcanear. No; que teca 21 Liöes, Tigres, 0110215,
с outros animaes näo es­ vimos em todo 0 0211111
п110, poste que em muytas partes cenhecemes
Suas pegadas, 0 п51о1121 duuida de es aner: mas
como vinhamos tanta gente junta, pessiuel 110,
aque temêdenes,
­dessemes fugissem
ver. (1) Diego‚21 Phelippe
tempo 3j Bergomale,
näe 05 pe»
110 (10 epiniâe que о Mente Sinay esta nesta
Arabia , pela qual agora venhe , ne que sem du
uida. se enganeu, equë `111101 qualquer pequeno
(1) Didam Philipp. Berg. 1.v Q.
_- mi _.
cenliecimento do müde, entëdel'à facilmëte af
firmalo eu com verdade. E pera es que о näe
Sabe, digo йnohacömercio.,
a principal tres Arabias: A felice
riqueza, que со.
e,l trate, 110 `
me ja tequey ne capitolo X. e (l) Ioâe Bethero,
(г) Pempenio Mella, (3) Soline, e(4) Plinio es
creueräe suas grandezas, e particularidades, ern
quem 03 011110303 а3 pedem ver. A segunda he
a Petrea, cujo neme temeu de Petreyo bisneto
de lNoè, q foy e' primeiro q a poueou. Bë
se)T que algůs Autlieres saö de outra epiniâo ,- e
dizem que ter este neme precede da Cidade Pe
trea, que nella esteue, ede ser muy pedrage
sa, ne que cuyde que hùs, e outros errarào,
ae menos 03 Arabios näo censentem neste pare
cer', e sô të 'este meu, `do qual he täbë a (à)
Monarchia Ecclesiastica, e a nessa (6) Lusita
lna. Esta se estende de Medina de Iuda atèo
Egypte, e neste destricto està. 0 Möte Sinay, l
do qual vay entestar ce Mediterraneo, e> dan~
de volta pelo dezerto q a Vir ‘ë MARIAcem
. seu Esposo loseph , e o Menine Esvs caminha
rae, vay dar nas mötanhas de Iudea, e dey.;
Xando(7) Hierusalem à mäo esquerda, atrauessa
outre ,'em que eSenher teue a Sancta Cerëte
‚на, 0 tocando as fraldas da Cidade Damasco,
faz volta pera 0 Oriente diuidindese da Felice, e

(l) loan. Beth. 1. (à. in relation. Asiœ.


(Q) Pöp. Mel. 1i. 3. с. 8.01 9.
(З) Sel` c. 36;` `
(4) Р1111. 1. 5). c. 11. et 1. 6. c Q7.
(б) Mener. Eccles-_ 1. р. 0. 19.
(6) Men. Lusilan. 1. р. li. l.tilul. l.
(7) Sina enim .mös est in Arabia qui cöjůctus est ci,
quae nî'ic est Hierusalem Ad. Gal. с. 4.
fi-lQQ-fl
Deserta com as mõlanhas negras. Nella hamuy
tos montes de area grandissimos que se mudàQ
com os ventos -, e mais< falta de agoa, que em
todas as outras Arabias, e porque (1)14udulpho
de Saxonkz,<fiz_auer hfia, que fica Beflflê de
Iudea hü anno de canúnho; digo q nanlha мы,
е а razão 0 mostra, porque nam ha mais que
tres Arabias., as quaes estão todas juntas, e
immediatas hüas a outras. E se ouuera a quar
ta forçado ouuera estar ao Oriente, pois (23) Sam
Matheus diz .‚ que os Magos vierâo do Oriente ‚
e sendo a vltima terra firme da Asia a China»
dado que nella ouuesse а tal Arabia', caminho
era que se podia fazer em seys meses , quanto
mais que na; çhina nam ha Prouincia , nem Reyó
no que мы попмзъепЬц.1Зц1пйо nuzespantover
alguns Escriptores -hirem lam longe da verdade
nestas relações , que como falarão de pal-testam
remotas ‚ еш tempo que aula pouca noticia del
las nam tê culpa em seus erros. Mas pois ago
ra Deos nosso Señor mas deixou ver, acho que
mmmumnww,finßämmmww,amowm»
Ьё , porque os que lerem por elles saybão a raù
são que tenho, pera os contrarlar neste meu
Itinerari; 1i terceyra he esta deserta, porque
hora caminho, na qual não ha montes 7 nem
vales , nem pedra, nè area .‚ nem cousa que im
pida. a vista em tanto queA se pode ver hùa pes-'
soa oyto e noue legoas de espaço tã direyta ‚ е
р1аупа he toda a terra que parece hù mar em
*cahna.() prhneyro honunn que neHa entnmbfby
д ‚
(1) Lndulflà. Saxo. in l. p. 92.11. in fesro. Epipha‘
nim. Dilig/<3. l. › . ‚
(Q) Math. c. 92.
¿u 1133'

bu'lñ dos'descëdentes de Noë chamado Arabe;


de qúë aterra temen о nome , chamandese ArmA
bia', eA per ydepois ser pouce peuoada , lhe pese»y
râle ­por-»sobrenome a. Deserta. YToda a gente que
vine,r l'e moranes'tasï tres grandes Preuincias, saö
Arabies de naçäo ‚ es quaes feräe antiguamente
tam valeroses ‚ e temides, ` que­ sahinde ­ de sua
'pût-ria conquistaräe a Persia'-7 Asiria; Constan­
tinolńa.,y Egypto..Atl”1~ßiCa , a Ilha de Sardenha,
e Cicilia ,­ etinalïnëte possa Espanha, e es pri
meìres
zerâo , muros' desta
e a nossa Se Cidade
foy­ ¿sua Lisboa, elles
Mesquita. es dell
­Mas "6J

pois Yque a Diuina Magestad'e , teue por bem le


uantar'a mâe de sua' justiça ., е per em nôs es
elhos de sua misericordia ‚ .feräo es `Reys de Es-­
panha lançandeos della, em` ouja empreza os
Rmesses de Portugal. se derâe bë >a‘~r`:enhecer entre
esta canalha , atè que vierâo "a deminuir ,tanioig
que se euuera outros desertes mais apartados , e
remotes, eu- о q apenta Ludulphe' nelles ‘se fo
ram .meter , e habitar. Deze dias auiaq cami
nhauamos per estes desabitades campos , quädo
demos rde subito, com: tantes pratos verdes que
brados ‚ е pedaçes de vidro, que näe era possi~
uel por-mos es pès na terra, sem que fosse sobre
elles.. Fiquey lnarauilhade deste grande excesse,
por occuparem mais de eyte legeas de terra ‚ em
parte tam distante, e remontada; e inquerindo
des pratices naquelle caminho ‚ que neuidade
aquella seria: respenderà'o, que alizfora edifica
da por AssirioNine, tilhe de Belo, e da Raynha
Semiramis, aCidade Nì'niue ‚ indaque e (1) Tar
canheta näe queyra, Pareceeme fraca arazäo des

(1) loan. à Tarcan. in'sua histor. müdi.


13
­­­­ .19141 —
vidrosf, e aßssiv пае lhe dey imeyŕevcneditofl Mag'
tan to que eheguey, ende foy a ртйтеугпзВазьуйопйщ
antigua, evi os'mesmosindicios'wentamqme perl
suadi ,' а quel seria verdade ,le àsie esfes'empuloses
nella , lerem cemetenggäïemQI) Heredeto. Author
Gregg ‚ I ev (a). Plinio, -nelles veräel estas* palancas»
А: Cidade -Niniue està „_i-unto­ da, corrente `do lil-ie
Tigris ae Oriente da lVÍesepotamia.'i­ Lemhrade
esten que .(3). Diodere. Sycule, nâe'censente-seu
assente .f senâle na Pribeyra de Eufrates...Mas­ de
todas est/as duuidas', .mosyaparta eSagradeTex'
te ., dizendogx que (4.), Tobias .emoçe partie 'de
Niniue'` pera a­ Media, e que apriineira noyte
foy descanqar', -junte ao rie'Tigris , #endequ
rendo диатеза ›рёв;ареухе-агтеше1ео 'a elle.r Foy
estazCidade tam.. magnifica.)` e epe-lenta., que a
(à) -SagradaFßeriptura ,.~näe ach-eu entre neme;
q lhe per seaâe- Cidade grande de tres dias 'de
зашитых (161). Monarchia Ecclesiastica, affir
ша ter ella .emi eircuyto kquatrocentos e.; Oytëm
_ estad-ies, que saö; dez legeas: Os mures‘.diz"(\7')
Saö Cyrille-,fque-es manden fazer а. наживе:
miramis, e que eram tam.` largesï,`e espaço-goéi
que tresv carros juntes-'andauäo por elles , затве
епсопъгагешмЫпЬёо emalte'cem pes, ve mit e
quinhentas torres. que Helles-:aula sebiäo acima
outros eem pès. Perem de toda esta grandeza,
emaehina näe vemos mais q vidres quebrados-g
' ’ ' 1‘ l . *il f . 1 х
l . _
_(1) Hered.'l_. 1. c.. Q.. „in n».‚мкл :mier: въёшщш
'1, 6:_ё.;'.13д L , {wi-,_va ,DH РЕ,
(ау DiCasycm. 1. laten.. “l '
f-.iine iin'r "ï
»irq Тоь.‘ еще: *l ‘»
f’ (Ь ­1»îloœc.§'li.1 f. `“mŕl ix alerting
(6)...ManL.-„Eches. inl. p. c. QQ. ё. €8.
(7) Cyril. Sitctihxs.„l-_i.L ‚сёл. Iulianü.I apost. ¿lé
.-1

«i» lig-5 ­­­­~ ‚


е terra, que em (im como tudo ега (101151; nella
se tol-neu. Е se а agua do rio tiuera poder nas cousas
lizas , ewidradasyatè-eslas foräo уа acabadas- ,­ е
consumidas. Aqui foy onde prègou о (1)1)r0phe
ш lonas ‚ depois que a Balea ovomitou no Роп—
to Euxind, 'alem de Confstziiit'inòplà'fgü солю diz
(Q) ’Iosepho em Suas antiguidades. Ао Outro dia.
vimos о rio Tigris; mas porque adianle nos ñ
cauajgutro ‚ q corre junto delle , 0s viemos qos
teandó Yquatto dias ‚„ inda >que delles afastados
cousa de dez legoas,f por( 'fugirmós os ladröes.
Tè q aos dezasete ‚ depois de partirmos de Laza,
vimos os muros de Babylonia ‚ com que me ale
grey em estremo: е outras шпуйаз Aldeas Чис
bi'adas, е sem gente. Ао outro 'dia a0 pôr do
Sol, c-hegamos audio Biella.,­ que'licaftres le
goas da Cidade ¿fundadormimosiaquella попе ‚
em quanto forâo pedir licëqa peraentrarmos nel
lai7 porque assi se custuma naquellas terras;. ,mg
i - 'i ‚ VHP-J ‚мы!
.:J . ._ l» _ ‚ (Г: „Е ¿IV ,im („и
' '-‘ "и ::‘- 'Í '‚ .\'».'­ Н; и ч. ».0
r .uw .i t .i f . „3 r 2".:
~ ç ~| if ‚ ‘U *I*

.' l v. I' l ‚д l из! `

»Il х ŕ! ‚я n1 :Lì ’ì

‘i '_x' \
А TÍ" :nl P . x ’§

С ` ‘ r `l »î .. "t
fwïgn д , A) u u“, а“ ь‚.‘‚.!1`ч;

l L к . i ` l il .‚ l J.,S| ì Uf l }

а ‘ 'n
` l " "­ ­ ‚ ц . ' 1' .
` Iona, с. 1_ et Q. ­ . . __ _I
(Q) .
los. de aunq. 11.. 9. с. 11, -. ._A l
-196­­~
1V'.A j ' . _f.\ .1‘\1’«_|\ ‘n f.

p
„мимики-нм NIJNIINNIINIINNnNNNNN NNI'N'INNAANMIINNM

J,
@gamme uusesfïue.
'Dd antígú'idarle, sitio , egrandesa' Je Бай/дота,
по tempo amigo, ¿presente ‚ e vsua -"
­ ` - Torre. '

*e* ' ` "

_.\'У^'ГА$ saö as cous'as, que da Cidade


_ `
Babylonia estäe escriptas: mas porti
hüas saö tä antiguas,- Aque quasi nâe
ha dellas memoria .‚. е deutPa/s essa que temeshe
tam varia , assi per a distancia de caminhe. co
me per as reins informacöes que dellas nes däo ,
es que as näe virâe; eu como quem nella свите
algüs dias, es quaes gastey em notar, emedir,
as que me pareceräe dignas ‚ as contarey laqui ,
e com 0 credito das presen-tes desfarey as falsas :
tratando primeiro da antiguidade ‚ sitio 1e gran
deza da primeyra.
De duas Babylonias fazem es Autheres men
çäo., hüa dellas diz (1) Heredete, e (Q) Ieäe
Bothere, г] foy no Egypte, ende hora he ogrà'e
Cayre ‚ е desta näe trato aqui. А outra he Ba
\

(1) Неге. 1. 3.
02)- Ieau. Bot. in sua relat. verb. l. 3. пищевик.
pto circ. fmë. л
il' ‚—
ч— 197 ——
щита; site; ­lilo campofld'a .Mesepetamia, «da
qual-fala o (1)> Sagrado Texte, que he выгнет
а; agora esten. (в) Ветоноде пафф’СЬаМео, ie.
Chrenista , ­que foy desta Cidade d'iz, диетах)
to queesinais altos mentes, epinacelos de Arme
nia comeearäe a se descobrir em o Diluuie , foy
Noè com sua Nae , eu Area tomar perte em hr1
vdelles a quem es Chaldees .chamarâo Gordieô, e
es Hebreos Ararath, por o rio Araxes com sua
.corrente os regar , -cuje neme tomen de hůa {i
lha de Noè chamada Araxa. diz mais que
inda em seu tëpe se celhiäe. pedaçes .da .arca,es
quaes se estimauäe »come cousa milagrosa: .de
que tambem däe testemunlie (З) Iesephe «em
suas antiguidades , (‚ц-е Hieronyme Eg ypcie nas
`que escreuee de Phenicia. Tate .o primeiro
mareante, e Pilote demunde, Adesembarco-u com
sua gëte, .que por iedos erâo eyte pesseas, a
.primeira ceusa em ("1 Se ocupa/rae foy fazer ao
pe de mente hüas choupanas em que pedessem
morar liures das injurias do tempo, as quaes
por elle adiante se fer-ao multiplicado em. tä
teì numero, _juntamente com os descendëtes,
que entenderâo em lienralas об titolo de- Ci»
dade por serë as primeiras depeis de diluvio,
>come fizerâo, .e se chameu Saga Albina, q si
gnifica., come diz (à) Ioâo Annie-.y lugar de за—
orificio, em memoria de .que ali)el`ferecee 0555
cte velhe »Noè cm cenhecimente da sober-ana

(l) Gen. @QTL ’ и _ _

¿(2) „ vBcn» in deflorationeßhamaica 1mli. @$53.


Ioscp. de antiq,.|.y_l.; l. cab. Y 1 „д. `‚ .
i. (Ф) HÍGIIO.v Egypti lin_ant., .Ifluanieiaav î „Н , `„"\
10Ё.`Аипйиз sup secůdumhßekrosìim ,LA ¿ilnlïbfl д)
­­ 1‘98 —
.merceiůll deiDeoTs'receberox: ahum-ar cometod-à
sun-familia dnienundaçâoŕdas agoas . Por. muros
da. vmetida:hâb'i'taçâo ваги-Заодно Araxesv que а сег
сишачоода.\‘ЫеПа 3viìïexràìe моё; e'seus fìlhos, e
descéndëtes cento@ eronzeannos'-, » como dizY (1)
PedroBauter, em »02 qualtempo >se multiplicaräo
em ftñiolnumero', que. lhes A foyifórçado y ficando
lAràzîá.; e seu marido обоим-69 que se cöteni'arño
da terra ç' apartarëse 0s mais ~a buscarwoutr'a em
queJ mais cömodamente paodessem` passar-‘aividlag
'nipomandosócamiwho do Sul, oullleyo'kliaf, viei
iïäoipararlemfhů campo lango., е apmziuel ,» apto',
diconuenieilte a'seuuinten'to; ~a. que poserâo ner
:me Зашла“, que quervdizeryleuantese- 021 dorme;
Blasdeprois'ïosti-egos lho mudaräo' em Mesopo
-ta'miaiçqpor :estarlentŕeiosûdousl rios Tigris-¿ye
fEul`nat­es.'<(9»))ë0 Meètre' daé\ histoi'ias (Пни 4razäo
desta: mudßnçafe> diz, que'a Vpalziura , Meso, ~em
«Grego significa m'eyo :,- е Rolannia',«»agoas; @assi
comoikiiterradentre'Duurol,» e Miilho. tem- este
воща, рог езгагетгечезъеёйш rios. A-ssi. la mbem
omudaräo a-Se'nazzr", chamädolherlvlesoímtamiai,
¿wr'èstar'erŕtre agoas. ­Dep0is os Cha'ldeos Ню
ehhmarào af (з)СЬаШеа, - e hoje 0s Turcos (‚еще nel,
,lali'mò'räoß lhefplìamäo' ‘Dialibechŕ'xe à Cidade
ВаЁЦщшРавёаёоэайёйвшатров em que os' попов
camiïnhantes descaifçarîio' da viagëique iñzerâg
1561? «f1 знач; а’шсшааеа Sagaf Albinav tely. , Deter,
máznonîNenibroth штате ~Chus.=, тю de Charm,y
е bislneiov de ,Noè _fam Юга. mail@ азчиё со)“:
.<- ¿.1104

(1) »We ваммывишневыми. 'mi рдёдэ.


(Q) Magist. |155‚[._5&р11йёНЦЩ‘Е‘“: ”Ми"
(в) СЬаШеа шпинат ‘Hamam ‘idem штат quod
Cllasdim idemqk"y „думы-ы щи: плащ; „all @l
.- 11399 ._
pahheireaffumdada em seuinteresse', 'inda'îîz si.
`muladaefifcapa de. virtude ‚ ер disse. маните
ea; façarnos hüa» Cidade, еьгоггёгд. па. qual рога
Samos escapar de ‘entre diluuie se View# efcôel»
la yfaremes nesso­ потерт-‚Гита eenheeideï по mär
110„ в quando caso Fl per elleinesdiuìdames;
come agora ñzemes es'tädeem':Armenìagf'ae mei
nos eenheceràe per ellaes víindeuros 'El new) pri»
meiregconsilie ‚ .e'eeelebre ajůtamento . ¿i es» »In er
îaes, celebraräe , feylneste lugan'»em'»<`{f ‘estmnesr
131305851 vêtura neleìdeparefu tâe een-ferrite ao q
mes-ebuscauames ‚с fresco l»pera наш-1015110 des 5:1—
«des ., fertil rio-,pasto'pelalfaeůdidsade-da terra;,fë
vizinhâça des ries», ,alhea de 'ter-lmët'as,­ »eï vtempes
tades , f pois as nâe"sentimos depeis que nella es
tamos; tam tëperadatne climayicerne delgada
nossalutifereslares ,1' seu/de parecen; пёо‘атйе—
»mesma-is por. lares alheos,~)exprimentaudoaf vent
T.tura „El cômùmente helsem pre .curtaàquellesfq
mais .apretëdenr E perqueLn'äo ~pareeamos’‘ceri
posem eabeça ‚ ou@ eXe'reito sem aCapltâioloiqlie
ehrt-odas as eeusas­ deue auer- hüa ¿if or«~endex§e
ygenen-nem Aas demais ‘,1 erdenemesientre todos hum
guernosgeuerne, :e mandeç'? a Èquerer/es lenti-os
‘ebedeçâe , `реприз: assi: sera Dees­ melbor seŕrnideö
eas :eousas se farâo com mais'erdemgne conse»V
Rie. Acabada esta'ìpr'atica',‘ldiz »(3) lPhilo¿r-'qufiiw
de cömü per
aclamado eensentimento foy Nebretlr___de
Rey", >e lerrinpzs'nîticular todos
doser-ledens
cendiâle da linha de Cham.­ Estellny re ’primeiro
que ne mundo euue-k destíeïnemeâne q Íc'ö",eus(adia.
_? ­ . дн: (д „i
_6E .o .di suino/‘1 .emol (t)
( ) Gene. ll. . д _ .Dl .aanaU (d)
(41) Vide Berosumliml. А. delleral шиши! (El
\
(
Philus in antiq. Biblicae ca. 10. super Genes.
_900
ее atreueo a sqiugar as liures vontades., q os'hei
mës tinhäe..1ste quereminostrar as palaura'snde
Moyges.,.quande diz, q Nembrothwfey esferça
(10.7.8, valeroso (l)~caçador.y Peste na dignidade
real, Diz (в) Berese que eprincipio de seu Rey
no foyA neanne cëte e trint'a e hu depeis de Die
luuio .em Babylonia primeira Cidade ТгеЬгарЫуг;
que quer dizer quadrada. п een
..u;(3) Xenophente , e (4) Ieäo Annie dizë, que
os antiges cliamaua'e as Cidades rusticas ,we рд—
bres Monopoly; palaura Grega , que signitica
singela', e as que erae ricas „e politicas deziâo
Dipoly.; que quer dizer debrada, e aique -era
principal em hüa Preuincia, se cliamaua Tripo
ly; е tal era a que hoje vemos `deste neme , na
cesta de Pbenicia, ou Iudea : e a que eraflash
sente, e cabeça de Reyno se cliamauaTetrape
ly, por ter o senliorio em quatre bayres, come
em Lisboa dizemos ,o de Alfama, S. Ieseph ,
S.- Roque , e Bea Vista g deziïio elles e de Aracb,
A'chad, `Clialamne , e Babylonia. E iste he o ("1
diz о (5) Sagrado Texte, que e principio-.de
Nëbreth , foy nestes quatre bayres. (6) Ieäo. de
Leâo tratando `da fundaqâo desta Cidade diz, q
da criaçäe de_míide tè о diluuie se passaram mil
e seyscentosV e' cinceentafe seys annes, eque aos
cento etrinta e hum depeis delle se edificem(7)-Be~
...nog ab нюхали '-.1'<il,oln.ííti.l'lk Je. ritueel-eb
«Ñ» 2N» тын 'îîfaiîïaìeñ welommuaoë
f».1._(là1iG€n­ ОАЦОм-Б! e д'“ ' urteil eboïsìbuee
¿(2)1„131212 inîdîtlor.. Clialdaic. с. 4. . @gum од ¿wp
(3)
(4)
Xenep. In aequiuecís.
lean~ Annìus in. с. гЗ. Ч 1_ '.
(б) Genes. с. 10. .. -H "HHH (l)
(6) Imedia' Leon. in ïl.«lp.ïl.'1.*­"f"¿l­_ @if 'isili
(7=)›: »BerenÁ 1. à." ¿alldid . u' nl êUlldqi
— »901 -—
roso ‚де (1) Раи1о Iouio'v aflirmam q Semi'rëv
mis mây de Nino avfez tal em Lriquezas ‚чист;
riffs 2* armas",Í triůphos , esenhoi'ios ‚ què об тай
ta mais razäo seA lhe pode ätrìbuir ahonra de edi@
ficala,­ que а fama de restaurala. (Q) Diodôro Бу
culo affirma­terem os muros'da Cidadeç emfcirl»
.cuyto trezëtos e ввезены], estadios.
10,0(4) Aminnoi'Marcelino, (b) (а), Негедоа
lPlinio, (6).,v
-Iosepho , (7)1-œSaI1-cto» Agostinho ",‘l„j(8)ëfSt-r&bo`,‘
(9) Solino, e (IO) Xenophöte, qu'ási todosdîfä`
ferom pouco na сета; е verri а dizer=, .que ‘ca-4
_‚_ . da quadra tinha cento , .ve ‘vinte estadios , eem
roda quatrocëtos e oytëta-que saö dez legoas pou'
со mais , ou menos. yMas (11) S. Hieronymo вод
bre о terceyro de lonas, e (1Q) Nicolao de -Ly
га no mesmo lugar afñrmâo tel-em os muros trin­`
ta e duas legoas em ‘circuyto ‚ concorda cö elles
(13) Aristotoles, dizëdo quando foyy entrada dos
imigos ‚1 рог hůa parte , о vierâo а saber o's mo
radores da outra , dali а tres dias. E em outro
lugar ., сЬа'ша а ВаЬу1оп1а Prouincia cercadaeom
muros: das quaes palauras venho`a1inferir ser'a.
opinià'o deis. Hieronymol'verdadey'ra. Е eu se
. „ . ‚. С . т
(1)‹ Paul. Iouixfl. 13. c. 10.*'2 „г мы - ' ¿fir ¿mi
­ac11(9)7:fDi0.' Sic; 1. @La 4i. ‚201115330: тугдэЬвЬюч
'~" (З) Helado?" AlueL -çìsojîbmufm amoxlmñ

. (в) Insep ami., 1_ para] вахтовый) завитки!


5810) WAM; 1i_'16_adé'îciuit. C. '3_`èöl'ì3;ßóo min-13mm
(на) Strah.` 1.- 6mm а was ubi . Кишат!) .srsno'id
sa' (9) 501. аде-„ы {Юд ша! готам: штб’яйй
“о (10) ХРЮ-‚т ”Шитое. muil „мы, там „5051353
n ‚(П)ГН1ег. sup. Ipnä с. 3.Ä.|'~,f.'11 г lh;
6 .‚ .y ,.,` .. f n» 1 м). 031-0406) ¿Ism
(12)„N1c01._a Lir. ш eodem..c. „т а da
(13) Arise-Q. pom; с. 4. cf 1. аза-2.“ s
—- $02 -—
entre semelhantes'Autheres fenhe »lugar , dige
eeme'testemunha de vista ‚инее Sancte Doctor
mostra hir muyfundade na razäe. Porque Baby»
lenia, come jafdiss'efoy. edificada-entre: es deus
rios Tigris; е Euů'ates, е come v«de hum' ao ou'è
1re. nestarparagemha eyto leg-oas ‚ sende' a .Gb
dädñ-quadrada ‚те quatreivezes eyte saö-­ trinta.
стопе; lbë @lare fiealque » 0‘ :dite-tde; .Sancte , he
muy. yerdadeyro. ;Muytos escriptere's saö de paí
regeer que e AEufrates passaua pelefmeyo l.de Ba~
bylenia, a imi lnainçme quadra este dite „al porque
аддГенЦМаёе idaquellas terras. nam. consiste mais,
uentasvehßasdes nies „ ‘else e rie"atrauessara a
Uidadeçestiueraf ella senîp'remlagad'a», . querce»
mejhelcä-pina `, .f'seria tney-.diiůeultesa .de falimpur,
Ceîlïabëlbesa deiseruìn „-.ex'ńâo'fseespòde lener ¿que
emi hum ¿peuotâe grandes@ »consentisseftam no:
(„вишу te.- Рею que . cuYdeâmezlhbrrescreuenam
081151 (112911113603011110-(1110 passauafz'pbn ella-,nger'f
(Ёж: .deste mode idlzemes Y»nes- passars 0:-, тер lper
'_feledeönefLisboa: vee'DeureípelefiPerte ,mere
Mondege.'rper.:Ceymbras: leem; Fre »rio teh tre nes.
tas Qidàdeswrßalque.' al Cidadefesise ‚выстави
tre es deils--rios-1-aEseriptura Sagrada; e as шу—
nas della em que eu ,muytasw vezesßentre'y .‚ j ¿saö
verdadeyras testemunhas 1117556. -Referë ‘mais os
Autheres acima dites ‚ чде-бзчйцгоэмегёё 111105
dezentes pès, e largos cirïe'eeìttäîůnos'riiilaesauia
dezentas e cineeenta terres',àepadaffhii,ai.era alta
sessenta couades ce_cempuertgsgìrandissimasîde
bronze. Cereaua toda esta machina eigrandeza,
hüa сапа de dozentes pèS 6111 ЕЪШ‘ЗЁДЭ 151111 ¿hea
dagea ‚ que parecia hum *grande “1101““Ади121’ 'n0
mais estreyte de ,Eufrates-plhüäpentjle,§queîaßay­
nba Semiramis _qual Ühhäf 131“
com primento seyscentos, passes, @sobre ‚дважды
simas 4colimas-,l'icujasupedrasf se ligau.'.`§q(.l (com,
hüas- barras v,de >ferro îestran h as. ‚Э com seus :boga
reos , .e штативе, .6. @u vi aindahum grandgipgn
das@ 'dest-a Pöte 1 a-»quatsrßi 10de. d@ режим
«a Raynhaem barcos mandou vili рей; rie'Eufrat,
tes de ту, longes 'termi Si)er 'sSthm'qu„1.e
.muros Щгеш.(-1)Д QHÍIILCMCWSÍQ т; е
ma@ » hüs'tlárdim ‚ : в: отдаёт giammai... la);
teneis», »que forâò (задав :; (ЁЗЩЬДММ ;’ РЧЩЭЧРКН
шей‘аг, e. mais celebre. marauillia,de,_.m.ùdo„f]2gg§
iegoas ido. riaßuframsai è-.alesi 419. were ‚чащи
daders: edilìcarâo а: tolîre;.,e; di.; (Qlißlhilppque esJ
homes , que neltrivtrabal,h.arâw,-paasauëia,.dei ,mi
zentesnnil ‚аза: qual näe era eutr'apeusa, quellen»
monte tde. terra­mocissŕov,._ i/estide4 gean hun pare-#_
de 7de tijotos-.gcozides ...ao „Боги ётдзёшаз 509.111.
hum «betume-„fque .nilâce naquellas partesb im@
lhery , e maisvfonte .peragesiß .minisißl'lpmelìpsßllë
:ical-quesos fP-edreyros cà__.vsàe. .-'1Íinha,«bíia Acog,
me Escada, lz'îçadaœniy caracol' aqmodo афишей
m,.i1a1n'.‘espaçesa~e.larga), .que says, garmszjgav
tes senâes pediamgkencentrêllî. f дача? (0915, IJ. gen tg
tanta, e estando аэъшгещазсйдаде -ŕ ll'äußlßliß
ceìusa fêtaitacodiream.todos , .diz Sanetoälsido;
ro que'a -peserâeem alturaße .cinco прудами;
е этим-е шато развоз Mi pela intensa ¿wie
seri hijav legeae. meya „U-e intimageifa efpëaügstrà,
beque теще >mais iem oireuyte ,dediíiaigrapdg leg;
goa. Е. parecëdQllies polaplftäâl. Que leuaiiâpb muy',
сеао ¿legi-impara¿pussariào as .wives «femme-r
riam es Heos.; `afanes .com estaivaâgleriìaoçonggg
(i) Gamma1...5;`„Swa§.l„45.515,13. ь. едят; Щ; г"
(Q) Philusin ant. Bibl. гирю-‚ваЮдЬЬГЮДцН (g)
Isidor.?li. lâ.;frsudrůsßtliimpgligf: дышит (Ё)
а; 2021 =­­­
beräo Cösigo hüs Ypensamentos tä soberbos , q bas
raräoY pera moueremY а Dinina Magestade а cas
tiïgalos ‘3' näo no‘coraqäo vonde se elles feriäo :'lVlas
na lingoa, como secretario , .e ministro delle. De
sottequ а lingoa Hebrea ,g que foy­ а primeira
do mundo Yieomo añirma y(1)08. Hieronymo se
tornou aquicöfusäo, que isso quer dizer a pai
laura, Babel, por quanto nesta obra a'confun.
dio o 'Senhor , а todos aquelles q» Lrabalhauäo nel
la. Vëdo hüs Ei quando pediâb terra , ¿Illes tra»
ziäo outros b'etume ,' e quando betume terra : со
пЬесегат о successo ser marauilloso ,Y e que lhes
conuinha parar com seus intentos, como lizeräol
Вези: notauel mudança procedeo chamarse a
Cidade Babylonia, ‘que he o mesmo q diZer de con
fusäo'. (1) А historia Escholastica diz, E) таи
dou Doos, hum terremoto grandissimo, e liùa
furia de ventos tà fortes , que tod-ara derribauao,
elàrrazaräo. Deuia o Author синий isto de 011111—
da', porq e'uïa vi .‚ e tragofdeblixada ao natural,
no modo em que hoje està,- como quem avio de
vagar , efpassou' bem perto della. (5)'11110011010—
fo dà а rezâo , por' uel esta torre nâo foyßde ре
dra,"e diz­ F1 pela ржавчина que della hama
quellas' partes; e tem elle muyta , por em todos
estes)des'er'tos`,ï vn'äo" au'erJ hüa Ípedina por muyl ре
quena que sëja. Nesta gloria, gran-dezagne bës
da fortúńäl ’ésteue Babylonia Imperio, у o »cabe
çav do'm'uhdo 'perto dedous mil ann'os ,ftriüpham
do 'éor'n soberana’ Magestade', da mais; altar, .e
illustre fama .‚ ique a terra" engrandeseeo: mas
oom'o toda ellaf era caduca, ' e corrupiiu-el , no
(1i-i H'ierò. 6.111150р11.е|; Origines Homann. 111
(2) Н13131Е30110. 0.871" ‘ »f »fr wwirßb {ШТ
(3) Theodo. Sanclus 3111301- Genes. c.f.]1»oïvixlï.-.(€)§k
«- sea -u
'tempo em й a ventura parescia cellecar Suas» es»,
perâeas na summa de sualvaä prosperidade, en.
täo desfechande tudeem desuenturaï, a censu-A
11110, e acaben de tal sorte, Q nem hüa peque~
na mostra 'de Suas ruynas vemos hoje, se quer
pera dizermes.,v aqui foy Troya: em que se cem
prie a letra, o que (l) Hieremias, e (s) lsayas,
della tinhâe prephetizade, como depeis Баб Ieâe
mestroune seu (3) Apocalypse, e (4) Daniel ne
capit. 5. naquellas palauras que expliceu Mane,
­‘­í Thecel, Phares , que signiñcäe, numero, me
dida, destruyçäo. Quem viras aquella poueaçäo
tä grade, prospera em riquezas, abundäte em
1Ье50и1'05, come lhe с11ап10и1е1'еш1а5, aêjlla (11—
dade guarnecida de eure, e pedras preciosas, со—
me Saô Ieäo em seu Apocalypse lhe chameu,
por impessiuel tenhe (1 vendoa agora, deixasse
de cenheeer , o em que para a gloria domando,
e Fl se delle triüpha quë mais e despreza. Cen
tar es sucessos desta Cidade', as prephecias, e
visöes que nella acenteeeräe, seria eneher gran
des liures , е quasi tresladar a Biblia em Pertu
gues. Aqui come diz (e) Daniel foy a onde es
tres mocos Sidraeh, Misach7 e Abdenage fe
1510 metidos na for'nalha per mandado de Nabu
chdeneser, e e lage des Leöes em г] (6) Daniel
Prephetavfoy laneade. О (ев1е1111111110'с1е Sâ~
eta Susana. Abaehu de Hierusalë 0 treuxe o
Anjo de Senlier pelos cabeles a esta Cidade , em
(l) lere. c. àl. . a, маем до
(Q) Isai. с. 13. _ K .h 211112131]
(3) Ароса1.‚1с5 И: et c. 18.1 ni ‚Ёрш ‚111311111. (S)
(4«) Daniel. c. 5). Э i'itŕâmslqn?. -flri'l (за)
(à) Danie. с. 13. .Ll .fioul 1: . ` (L) n
(6) Dani. с. 13 et 141. i .i .a-:äagf'l .'f....~_ilf­'_ (è)
-206
(1) que es itilhos de'lsraelgestiuerâe captiues seáen.
ta annostaqu/il-foy Tobias o velhe , emerge., Aa
Afbna'häe, Labào,-~Lia, Rachel,na' Mesopotamia
foyj Jacob' Àpastordp gado. nella reynou iSemiramis»,
Nabuchdonosor , es deus .Baltezares,l»Cyre-, v1).'11
rie«.‘>e1em1ti|n nella mei-ree AlexandreMagne Ci
dade-if permtam grande’ d/lenarclia aindallbe-fey.l
pequena'. Daquilpa'rtiräw pera Hieruîsalem es San
otostzresÍR'eys Мages, como ycontaiiiìßáapulbe :
e nella linalmen tef'foy ende acòteoeomquellewca
sefdignede'eterna umemeriaua .el Re? Assuere
com liti ministre dejustiçayquedandebiiafsenten
ça sem ella , o тандем: esfolar, eque com apelle
se ferrasse a eadeyra daludicatura., sobreexun
mädarà'o 'assentar pera dar outra ,~ hù lilbevde'dw
functiellicädelhe diáte dos volhos scrite este vers.
Y махи!) .me mv ш; ‚ ЧП“
„ebuumoSif tibi lucerna, luxe lex, ‘ "ninna al!
-notâ ¿rmewpcllisque paterna. upm' .leb ea «p 'e
à: .I "3"“ i"'l\l :"1' ­"l~ .l'f ’l "‘!,':'€ 2.1! ‘È ­’
­. ¿Que .quer dizertema por .exëplop a «pe»
le de teu- pai , e a Iverdade сету-(“1 hast-de» _inl
gar(3) .Posta Babylonia ne estado t) os sautes-Prue
plietasil atras referidos a tinhâo prephetizado. Diè
зет (4) IeâodeLeâe, e (ó)­ Fr. Ieäode Py'neda, que
das 'Suas'. тупая se edilicou per mandado de«~Ma~
llame-t Halifa, filho de Aram Raxid vintequaì
trono Califado a Cidade Bagdat', que-heje vi
. ‘ .4' д i' ‚ 11* ’liv ' i

и `(1) 1. Esdr. Ё. Diz que os liures< de Babylonia ferä


45360. sem es escrauos e megas de seruigofque-brâ7337.
pcssoas. ` » v Y
(Q) Micha. Zap. in tract. bistor. Hierosolimi. c. 6.
(3) Vide Suplemëtů Cronicorů ‚ 1. 5.3 ë
(4i) Iann. à Leen. 1. 3. д * w1"
(â) Monar. Eccles. 1. 17. ci QL." .;: .wi ¿6)
“€07
ue , cuja fundaçäo foy no anno de oytocentos e
noue depois da vinda, eNasCimento de nosso Зе—
пЬог—ЪвзчСнтзто; Näo onde apri'meira esteue, que
neste lugar, como diz o (l) Propheta Isayas,
näo se leuantou mais casa, në se leuantarà': mas
. sò дате" pera .past`arë'_ *os (Заплыл çïî'gîCaualeg ‚ е
mais gado dos Pastores Arabio's que em Baby
lonia moräo. E certo que quando estaua nesta
terra, 4 ‚е„_ Падезъе. capitolo ‚ Чив.‘йсащъ
vendo como os 'juißosxde =Нужда?) .marauilhosos,
e iueöprehensiueis.` Os que quiserë facilmente
entëder a onde està a0 presente a Cidade esten
däo pera о Oriëte a .mâdesquerda virädo a pal
ma pera bayxo : tudo o que ñear bëjunto ao dedo
meminho he Arabia deserta, em cujo destricto
cae propriamente a terra 'a que ehamâo Буди.
О dedoI meminhowœe deueA (шубах вен numeric,
quasi t-amanho .como oTigiris, а quetn es'Turì
cos vclíamâo Diala. vEste se mete ¿tres- legoas
abayxofßde Babylonian no rio Tigris , ondense
acaba, e` perde o nome. Но dedo que tica jůto ao
meminho se deue fingir que he о Tigris ‚5 e entre
estes dous rios esta hoje Babylonia , ou.Bagdat~,
q' tudo he 'hüa cousa. Nodedo grande qiie»itiea
no-'meyo de toda a mäo, auemos pôr oEufrates,
esentre estes dous rios jaz aterra Mesopotamia,
eäpoSenaar, ou Chaldea; e aquiesteue agrandie
Babylonia antigua. А terra q esta nooutro dedo
mais alem , se chama, ou Palestina, ou a Arab-ift
grande. Entenditla na mäo esta figura, claroficaide
saber, oude foy Babylon ia, e onde esta ao presëte.
V'Das cousas que 'nella- `vi,„darei vconta nocapitolo
веёитйе. ¿l «una utale „ьШЩША Ц ‚ЬОЭ" ‘3 31j’
Píilh y() иди“ nLJl'ìu') ц- »Jh-im 'r vlnr) V n
д . „за—г: и
.„ ‘Uf-,Than 913.( im; д... с; »j ;:.«` ‘op 215er;
I' Pll" ""' I 11112.

«(9.4 ' í 1 . .I

"N" ‚(ми- „ммминдшмммммимпц:инициал „мнимую, „‚

i‘iamgmw ’ щадит
Estou em Вам/[ома а Norm, conic о que nella
' ' vi, е notey alè partir.

.. ._ x 1; д ~7.,.. ‚ _ M
> ESTAVRADA Bubylonia , por o Пата Ма—
; j hameth; dali a poucosannos viel-ão os
-- v Tartaros sobre ella, dos quaes recebeo
hum assath tã notauel , que inda que :de todo
a não destruy'mm , -cõ tudo ficou muy perdida ,
e acabada. A0 presente tem' seus muros em -cir
cuyto, hüa legoa nã muy grande; os quaes saõ
rossos noue palmos, altos cincoenta, e mais
da banda de fora , que de dêlro, nelles ha noue
baluartes, cincuenta torres, e hum castello em que
mora о Sultão Бака, ou Vice Rey: não contan
do outro, muyto mais' forte, q està (la 'outra
parte alem do rio Tigris bem defrõte da Cidade,
na qual, e em toda amais pouoação.,l auerà, bem
cento е vinte peças de al'telharia entre grandes,
e pequenas: e quinze mil homês de pè, que ‚ро
dem tomar-armas , e quatro mil de caualo, en
tre Turcos, e Arabios. Tem mais цыган-Офиге
tas em Сшила quaes se fechão todos os dias.
antes que anoyteça, cö outras de pao chapeafi
FWM

‚ a: £09
dasã ¿cubertas todas аё ferro, e' do mesmo наб
as das Fortalezas. Quasi todas as ruas saõ de tal
modo ordenadas, 'q no principio , e fim dellas,
se rematào com postigos que cada noyte se fe
chão .‚ Iassi por causa dos'ladrões ‚ como pelos xa‹
ques'č] os imigos custumão dar cada hora nes
tas partes; Das portas a principal fica ao meyo
dia: por ella custumão 'entrar os que vem do
Oriente , --como eu tambem enti-ey , а 'segunda
està ao Ponente, e se chama а da роте,” porq'
em sahindo della , damos na ribeira do реухе , e
logo na ponte do rio. A tercoi 'a fica ao Norte z.
e se chama а porta de Magdum ‚ е sobre ella es'
tà o Castelo ., е casa do Baxâ. A quarta ao Orien
te, esta se diz а porta do meyo, na qualha m'e
nos concurso, por cuyo respeyto se fecha hüaho
ra antes de se* poer o'Sol; nas quaes ha decô'li
no presidio de soldadesca com seus Capitães Ge
nizaros. Tem mais dous postigos ao logo do rio,
e estes sòs se custumão fechar com hüa, ou duas
horas da noyte. Todo o corpo da Cidade serà pou
co mayor que Sanctarem cõ а ribeyl'a, contando
tambem a Babylonia, hum pedaço da Cidade que
està alë do rio Tigris em que morarão tè mil al
mas, que quasi responde а Cassilh'asfm Lisboa,
inda que fica” mais perto , pois toda а distancia,
serà. poùco mais F] hum tiro de pedra. A roda.
dos muros vay hüa сапа larga Cincoenta palmos,
e funda braça e moya ,m'a qual està sempre chea.
dagoa. A terra que della se tirou ,q'flançarão 'ao
longo do muro ‚ da bãda de dentro , e esta he а
razão , porqueldesta parte saõ menos altos que'
de fora. (1) А historia Pontifical falando na vin
(1) Hist. Pst. in'e. р. 1. в. c. 927. §. Q. 'l o к
1-1
_exo
da do Emperador Selimäe , quâde tornen da Per--J
sia victorioso, diz que entrou om Babylonia (a
quem (.hama mayor do mundo sende ella qual eu
a tenllo aqui. pintada.) e que hùa das ceusas `em
que о Turco тезы-011 mais cententamente, eale
`gria: foy em ver Suas ertas, ejardins, e sa
bemos muy Ьё que do anno 1030. а esta parte.,
Däe foy а Cidade mais destruida , dado que fos
se eereada. Pelo que entende, que e Author foy
mal informado. Ао menos eu ein vinte tantes
dias , que nella estiue nam vi hùa de que possa
aqui fazer meneäo; nem cousa pera notar mais
6] а pente, na qual meu cöpanheyre, e euf„, al­.
gůas vezes nos hiames assentar , nem fora des
mures da parte da Cidade ha casa , nem erta,
mais que algùas peucas palmeyras. Verdade se
ja Q em barcos ‚ acede de fera toda a fruy ta , e
ertaliea necessaria, mas iste he de muy longe ,_
enam proprie da terra. Diz mais a Pentifieal qe
lìufrates развала pele meye da Cidade indo del
la o§te legeas, como ja tenhe dite.> ‚
Dentro em Bagdat ha quinze Alchoreen
grandissimes., e costosos eem suas Мезс11111аз;‚
em hija das quaes assiste e seu Califa mer que1
representa entre elles , e Ei em Roma'enesso Su
mePontitice. О trajo de todos he muy luzido,.e
limpie.1 në he muyte peis,eò`correm naMAlfandt-ìfv
ga desta Cidade es mais .fines panos de ttodonLe"ì
нате, cujos direites nâo passäe de cinee ‘port’
cento, e pera que com mais cemmedidade seganj
temV as mercaderías na terra : asmais das ruas ser-,
uem de Bazares ‚ е. praeas, lnas quaes ha feyra
gèral todos es dias , em que senâe paga eeusa al~)
gua a etlieial de justiea., e se vende tudea lVIeu.~q
ro, e Iudeu cö muyta liberdade, e desengane.
ы
м— 6211.---Y
Hüa tarde vimos passar pela ponteoSullam Ma-L
llameth ‚ homem louro7 olhos verdes, as feyeâes
delgadas _, idade corëta annos , е no gesto mais
afìdalgado de quantos co elle hiam. Na cabeça.
barrete de cramesi lnurado, e nelle por дающа
nia. hum cgtello pequeno de lio douro (ё deuia ser
sua deuisa,) e por cima hůa finissima {овса de se
da, e liofde prata, е entre ella hum penacho de
ayrones , que lhe respondía doutra parte ao cu
telo', sobre os mais> vestidos, hüa шепота de
veludo verde laurado chea de {Наташе сот ño
de pl'ata7e botöes douro tà grandes como nozes,
e ao pescoço hum rosayro de grosses, е finos alam
bres: а tiracolo hum'alfange com terços douro,
e baynha de prata, e а do punhzil do mesmo fey
tio, por sinto hùa fiuella mais larga. que relho
сб pedras de muyto prego, e estima. Acompa
nhauäno quatro mil homësV de pê que hiäo naven
guardia; e Ьё junto delle seis Genizaros а сапа
10 com outros tätos à destra , паз cabeqas leua
uäo mitras de агате, е еш cada him pedras {Ь
nissimas , e entre estes , е o Baxà vintehomens
despidos de meyo corpo acima , os quaes estimäo
sobre todos de mais valentes; e esl'orçados ‚ in
da queden os julguey por os mais necios , е раг—
uos. Logo о Vice Rey em hum caualo alazam
bem aparatado, e detras delle vinte moços en
feytados., e mais atras quinhentos liomës à gi
neta.,ra,­que­m seguia a retaguarda com muyta.
bagajem. .Quando entëdi quevinha pela ponte .‚
disseA avm-eu companheiro ("1 nos fossemos,­ таз.
os Turcos- que começauäo aV passar o näo con
sentirâo, e porque entëderào temermos algüa des
cortesia, licaräo dous acompanhandonos pero mais
quielaçäo.' ' Ao tempo que o-Baxâ-nos yem parelhou,
и я;
-QIQ
lhe fizemos а reuerencia deuida, à qual elle se
inclinou , e sorrindose disse. Que he isto , Sam
Francisco em Bagdat? venha embora. Destas pa
lauras näo entendemos mais que as de nosso Pa
dre , e о nome da Cidade ‚ as mais nos explica
râo , рощ as disse na lingoa Тurquesea. vBë nov
meyo da Cidade , e defronte das casas em que»
morauamos .‚ ern o alto de hùa parede vi pinta«
do hum home a Portugueza, no modo Ff andäo
na India, e doutra parte hüv Anjo com hum со
ро de vin-ho na mâo , e даю delle hum Leam ‚ а
quë cercauäo duas cobras ‚ emais acima em hum
concauo como nicho ‚ estaua aligurada hù-zx mäo
tudo pintado. О negocio he, öl dizem elles, ter dado»
Ale hüa palmada , e ficarlhe a mà'o debuxada ао
natural, е рог esta doudice, que elles tem por
milagre, ardem­ neste lugar , a que chamäo Pa
nyaly todas as noitesA coréta- vellas de cebo. Näo’
me marauilhey-ver i-sto , porque a primeira idofy
latria que no mundo ouue foy . nesta Cidade;` е
como o Antechristo ha лазает nella., como diz
S. loam em seu` (l) Apocalypse. Oque tambem
aflìrma (2) Landulpho de Saxonia, e o tras (3)
Bras Viegas ., pode muy bem ser nasca nesta ca.
за, е aquella mäo sima como de relogio, pera`
quando> Deos for seruido. О que de ludo sô me
Inarauilhaua era о Turco, PersianoT Gentio,
Arabio, Iudeu, Greg-o,y e Armenio, zombarem
huns das leys ‚ е sectas dos outros , е todos con-v
formare ser а dos Christäos mais verdadeyra, е?
bem ordenada,I que cadahüa das outras. Mas por-l
‚ ‚

(l) Арьс. с. 11. « . @53:2 ы


(Q) Land. deSaxo. in 44. р. с. 77. 3..;
(3) Bla. Vic. с. 13. cömcnt. sect. 10. _
_213
que a preua (11310 , elles a testemunhz'ìoaseu ре
sar, nà`e tenhe eu neeessidade buscar entra. As`
casas, muros , Torres , Castelles , e Mesquitas
todas saö de adebes , e betume sem auer hùa de
pedra. He а Cidade muy abundante de todosos
mantimentos , es quaes se vendem a peze atè >car
uäo, com sua ribeira. de peyxe, que se pesca nos
tres rios, em que se tomäe algùs täo grandes ,
come pescadas muy gordo', e gostese. Quem
duuidar diste, lea 0 liuro de (l) Tobias, que
nelle acharà que taes saö,­ pois que estando o
Sancte lauando
a elle hü 03 pès,i 1:10
täe grande querio1110Tigris
acodie, hum
arremetee
Anjo
pera e liurar. Mas com ser tante, todo he пе—
cessario por a grande variedade de nacò'es que
concorre a esta Cidade ‚ come cëtre , e refugio
de todas aquellas Arabias, e desertes, na qual
achey dous Portugueses , -e 0у10 Venezianes, to
dos es mais eräo intieis. (e) Heredete, e(3) Stra
bo, leuuâe muito , e mode об que es Babylonios
antiguamë-te curauäo seus enfermos, que era le
ualos à praça, ende sabido seu mal 1110 aplica
näe a mezinha об q .de outro semelhante foräo
liures , e cöualeceräo ; -a razâe q pera ~iste dauzîe
era 03 Medicos necios matarem a gente , e nam
auer justica pera elles. (4~) Ieam de Tareagnheta
conta na sua historia do müde , ser custume nes
ta terra venderë es paes as filhas , e cöedinliei
ro q recebiam per as fermosas ,e Ьё engracadas7
casauâo as pouce ayrosas, e'mal assembradas,
__»

(1) Teb. c. 7.
(9) Неге. 1. 1.
(3) Strab. 1i. 16. 311110 Geograp.
(4) Icann. à Тагс. 1. 8.
~­­_­ "1314 -—

Eu vi а hum Mouro cöpmr em Babylonia dnas


mollleres, as quaes trouxe ë nossa Companhia
pera Aleppo, e por lhe faltar a despeza no са—
minho, tornalas а vender, fi foy materia. a to
dos muy larga pera o passarem. Täbem se deue
notar que em toda Turquia nâo ha _nenhum mo
vrdo de sciencia ‚ mais que sò lèr ‚ eescreuer. Hüa
tarde me leuaräo а hůa. escola` de meninos, os
quaes achey assentados no châo como molhercs.,
todos encruzados cabeceundo sem descansarem».
Perguntey pera q faziäo aquillo tantas vezes, ao
que responderäo. Achamos neslas cartas escri ptos
шиш vezes о nome de Deos. Tanta he »a
.reuerëcia que todos lhe tem , dse acharë na ter
ra algù papel, inda а seja limpo, Её obrigaçä
¿de o leuätaŕ. Este pësz-nnëto teue nosso P. S.
Francisco , quàdo nos encomëdou em seu(l) tes
tamento ‚ que 0s taes escriptos, e papeis collo.
cassern'os ‚ em lugar honesto, -e decëte. Seu es.
creuer he as auessas, e mais feohäo carta por
mais segredo que leue, inda que seja do Rey.
Näo tem modo algü de impressam , e todo meu
_trabalho era tirarlhe das mâos o Breuiario , que
.nâo auia poderemse fai-tzu' de o ver, Os Philoso
рЬозЭ 0u Astrologos que entre elles ha , ou saò'
Montos, ou Persianos porque os Turcos näo apren-­
dem letras , nem se curào de tomar esse traba
Ню. Vsam _muyto de banhos em todas Suas ter’
ras , nos quaes he lícito aos Christäos entrar se
ïquiserë „ е а verdade näo 03 esensâo, porque sem,
pre andäo cheirâ'do mal., vicio particularda Mou»
rama. Em впав Mesquitas nam pode entrar Chris

(l) Vide leslamentîi beatissi. Patria nostri Francisci


circa Regulzxm. . ­
_ '§15 ­'­`­­
't'äo algum de qùalq'uer Calidade ‚ он nacâ'o q sa*­
ja, sobpena de morte, ou de arrenegar. О seu
Domingo he a sexta feira: neste dia , e todos os
Vmais, custuma sobir ао mais alto do Alchoräo
(q entre nôs respöde à torre dos sinos) humTur
со, que serue como de ТЬеиоигеуго , aquem el
les chamâo Telismano, ou Meyzim. Este vira
do pera o Oriëte , -pödo as mäos nas orelhas, co
mcça a gritar com' hù'a voz muy alta , sentida,
.le vagarosa , estas palam'as. Ala , hcc , Bar,
„Неваде! ‚ Alá lle/è, с leia, Mahamelh , Basal,
'Al/a. As quaes tomadas do Arabic ё Portugues,
querë dizer Deos grande nâo [ё outro Deos, Ma
famede lie Embayxad-or de Deos. Fora estas di
zem outras muilas em que pedem aopouo vonha
a Mesquita rogar a Deos pelo .seu Rey ‚ e lhe
queyra acrescentar seu pouo, »e­nacâo, .e extin
guir о vChristäo , e nos dè a nos perpetua guer
ra, e a elles paz, e muytos bës nesta vida7 е
'a gloria na outra em cöpanhia de Mafoma. Es.
tas palauras repetem uatro vezes, virados pera
vo Oriente , Ponente , orte ‚ е Sul z as quaesdi
zë quatre vezes cada dia. A primeira, duas ho
ras ante manhaä. A segunda, ao meyo dia. А
yterceira , ao por do Sol. A quarta, antes da meya
~noyte. ‘Chegados á Mesquila nenhü entra den
tro, sem primeiro descalcar à porta os capatos:
asegunda. cousa ¿j fazem he,la­ua1' rostro, mäos,
>e рёв ‚ е mais partes secretas., parecendolhes que
com estes lauatol'ios lhes pel'doa Deos seus pec
cados. Descalços todos alè о Rey entranl na. Mes
quita, na qual пёс ha pintura, ligura ‚ ou уша
gem algüa, mais F] hüa cadeira pequena, e nel
la posto о Alchoräo, que he о liuro da secta de
Mafoma. Pera melhor entendimento do que von
-Qlöf
tratado, se dene notar ,_ que ha duas‘maneiras de
Alcheräo; hüa dellas significa summa , ou copia
de preceytes , e i'nandamento's , e este he о que
tem nas Suas Mesquitas escripie em a lingua Arabi
ca.4 A segunda maneira de Aleherâo he 0 que
responde entre elles a torre dos sines: e este
Inode de fallar nâe he tâe proprie, mas secüda
rio; come llie chamâe >es Philosophes. Entra
dos na Mesquíta, tema o'Cassis-e Alehorâe,
` etende nelle postes es elhes , e tencäe; comeca
hůa arenga entoada alte, e com grandissimas
mesi ras de deuaçâe; ella acabada alarga es
braces em Cruz como se' estiuesse crucificado ,
fazende o mesme todos _ 0s que se achäo presen
tes. Logo se pöe de giolhes ., efbeijâ'e a terra,
e tornando aendereytarse, estando ainda de gie.
lhos tapäe as erellias , pende es olhos ne Cee , esf
täe rezando hum pouce com grande silencio, e
que repetßm cinco vezes , as quaes acabadas er
guemse em pê, e pendese em Cruz, come pri
meiro tizerâe, estâo assi outro espace, o `qual
acabado beijâe a terra , e cö a beca nella se dei.
Xà'o estar tempo de tres credos. Depeis dos quaes
i-ndireitäe e corpo , e tapäe as erelhas tìxâde se
güda vez es elhos no Ceo estäe rezando hum
quarto de hora, e об „iste dao tim às suas cere
monias , e obrigaçöes daquelle dia; à qual saò'
ebrigades acodirfteda, e qualquer condieäe de
hemem-, e molher de qualquer sorte, e estado
F] soja, e sô ficàe isentos dellavos enfermos, e
doëtes. A mesma ceremoniafazë pelas estradas,
e campos , ­quando caminhäo, principalmëte ae _
nascer e per do Sel. Nite aderäe es Meeres ou
tre Dees , senäo e nesso que es Cliristäes adora
mos. Е dizem (Ё Dees ne principio da criaçâo, nos
-19317 ­-.
deu Moyses pera.Y quenos ensinasse о caminhp
da verdade ,. е depuis ao grande Prophetaßhnisf
to , o qual deyxou no mundo hùa ley 11111.)r pen
feita ‚ mas porque os homësaacharäo rigurosa,
e näo рында guardnl'a, `donde naciaeondenarenif
se muytos .‚ e saluarëse 'pouces :LA pera que todos
fossem ao Ceo ,_ manden а МаГоша pera. con)
sua reforinacäo saluarA о mudo.I Dando nelle hüa
secta, qual а „(гачреаа humane podesse.facil­
mente guardar, "Estahe а écegueyra em 4que es
tes desauëturados todos шито ‚ е pode ella tanto
v_com elles, que por ¿nam largan aquella vida ve
Ниша em que viuem ,_,queremi êmites perdere al
„mat9 _que perdella. Comlltudohistol _tem muyta.
l'euerencia а Virgem МАША mossa` Senhora; е
confessam ser Sempre Virgem , antes do parto,
nelle „e depois delle.; Näo temëem Suas Mesqui»
las , VAltares , Capellàisàzorgäos, nemSynos. Ie
juäo seys semanas cada anno: neste modo: _que
_do `nasser do Sol atè- se pôr, nam comem ‚ nem
beben:> cousa algùa. inda, que morrâo com sede,
`e .caminhemg posto que `yäo a ре, em tanto,
,que nem .o _cuspoleuam pera bayxo.. Mas tanto
что Sol se
:ga-pers esconde
comer „ate
carne pela
, you menhaà’
peixe ‚ ate, _tem licen;
prrebenta
rem .se quiserem' No fim da. sua Quaresma tem
Pasehoa. , eque ellesl` chamâe Bay/¿râo ,com duas
octauas , nas сущее 3е.етЬеЬе‹15щ‚ е‘ dene _ser
por lhe defender а ley que nam bebâo _v_inho.
Setenta dias depois da, sua Paschoa, Газет а1`е31
ta doutraß, ,que chamâo' GuchiBayram ‚ massu
tes della nam precede jejuni: е п01еу como о
demonio entre elles se {nih/lona, e Bogio de Deos,
Outras muytas cousus tìcäo pera contar, a.
quem о discurso da historia hirà abrindo cami
_QUI
lbhe, quäde a ecasiäe о demandar. Perav da Ci
iliade pera aparte de meye dia distancia de tres
legeas ‚ está hů arco а modo de capela mer por
ij näe passa о väo delle a outra banda , a quem
‘es Turcos chamäe Selmö Pac; este tem de lar
#ge c'ëte .‚ e hum pê , e de altura trezentes palmes,
se 'fora vaö ceubera muy Ьё ‘рог elle hüa Nae à.
--velag dizem que Fatima tilha de Mafema ‚ eme
Vlher de Ale о manden fazer, porque Dees ­lhe
desse tilhos; seja e que for elle he grandissime,
‘e netauel.
' Meya legea delle pera a parte de Oriente
jaz'hum sapal muy grande cuberte de siluado,
‘em que andam muytos Leöes, dende ’vier-am a
"dizer algüs , que aqui fera elage delles , em que
ffoi metido e Propheta (l) Daniel, como iste
пёс centradiz а Escriptura, possiuel seria que fesse,
­Outras tres legoas da Cidade , da parte do
Ponente alem de rio Tigris ‚ na Mesopotamia es
’tà hůa terre chamada Cercefa, tamanha come
а nessa de Bethlem , que algù's cuydäo ser a de
Nembro'th ., no que se enganño, porq Cercofa he
‘de adobes secos ао Sol , е aeutra de ‘ladrilhos (ч2)
cozides ao fege, eu trago debuxade .ae-natural
arche, e terres. No tempo que estiue em Ba"
bylonia, -estaua о Baxa Arebellade contraeTur­.
ce .‚ о que sabido do gräe senlior ‚ manden so
'bre elle tres mil lancas de canale; mas porque
Sua vinda n'äo foy tâe secreta , que a попа della
nä ehegasse primeiro7 ("1 eneue ßaxa: lhe sabio
este que hora serue ae encontre, em рак-идет
‘que sôs vinteeince escapar-ae , que pedessem 1e
д.

(1) Dan. с. 6.
(9) Lateres coctos igni. Gene. C. 11.
uar a nona a Estambor (que assi chamäo os Tur
cos a Constantinopla. Sentido o Grâo Turc-o de
_täe netauel afronta , mandou entre poder mayor,
e porque seu caminho por onde elles vinliâo era о
nesso: se ordenen tomassemos outro diferente , e
com а eeasiäo desta volta , a tiuemos pera ver
lnos a torre de Babel, a qual està fora do cami
nho ordinario oyte legeas , e quädo es que esti
ueräo em Babilonia dizë que а viräo, ha se en
tender q faläe Corcofa_i„?{ fica «à-vistatda Ci
dade , e näo da propria de Babel. Depois de vis
tas estas ceusas, se ordenen nessa vinda, pera.
a Cidade Aleppo ein cöpanhia de hüa Cañlla
de duas mil almas, e mil e quatrecentes Ca
mellos, e eytocentas caualgaduras, em q vi
nhàïo quasi todas :as naçöes do Oriente. Allirma'
uâe es Piletosizdo deserto, y aber mnyte tempo ,
vque deBagdatfnäo partira tam grande Catilla'à
a razäe era por causa d'oaleuentamentode BaXrì,
porque tanto que ha guerras, lego os caminhos
se empedem. Peste tude em ordë nos partimos
liůa quarta feyra, e a sexta seguinte Vimos а
torre de Babel, e ao Sabbade e `lngar'döde es
teue а (1) Cidade Mexeta, ejuuto della hüa gran
de Mesquita'ende esta enterrado. ovcorpo de Ale
lgenre de M'afoma ,"‘e hum dos mais notaueis in
terpretes de sua secta. A este denemos em cer
to mode todos os Christäos muyto; porqueA elle
he a cansa, e erigem de todas as guerras que
os Reys da Persia tem com es Turcos , sobre a
declaraçîio de sua secta. A qual veremos mais
largamente no capitolo seguinte, antes `de pasà
sar o rio Eufrates, que inda daqui tica duas
legoas e meya.
(l) Vide Antoniů Tëfeir. с.
-QQO

"N"NNNNNII'NIINNNNNNNNNNNIIIIIJNIIIINNN IJ'le IINIINNIÓ

@ABE'EQBQQ ‘ШЫ'ЩЩ.

Origen: de lllafoma , c seus successores.

*Q*

Ч ì VAS foräo as razöes, Ё] me obrigarzïo adey


ì Xar de preposito pera este lugar , a vi
da de Mafoma, e de seus Halifas. Hüa
dellas poros negocios , е caminllo atêgora. 01111
’ pedirem , е а eoutra.,
ra. de tëpo, quandoporque as cousas Газет
nâo conuem: ditas foa.V
historia menos verdadeyra, e gostosa. Mafoma
a quë os Arabios, por todas estas partes chamäo
Mahamet , nasceo na Arabia Felice ,junto à Ci
dade Mecha, na Aldea Itrarip , em 0 anno de
quinhentos e sessenta e noue, aos vinte tres
dias do mes Rabè, que he 0 де Feuereyro.
Seu pay Abdala foy ñlho де Hesim Gentio Ido
latra, pela linha de Ismael lìlho de Abraham;
e sua may Emilia iilha де Abdelmenef [идеи де
nacäo, pela linlia de Sarra , e desta se chama
räo Sarracenos, e де Ismael, ­Ismaelitas, e de
Agar sua may Agarenos, 0s quaes nomes foräo de»
pois variando, següdo as terras que habitauäo. De
Sorte que de Mauritania se dieserâio Mouros , de
­­Q¢21­~
Arabia Arabies , e assi de outras muytas terras,
e Preuincias. Sete meses auia que Ernina mäy de
Mat'oma andaua delle pejada, quando lhe faleceo
o pay-7 «j cuyde atè elle se correo ver com seus
olhes nesta vida, hum täo reim lilhe. Dali adeus
Sallie ao mundo este monstre infernal: a cuja
nascença se acheu presente hů tie seu , irmâo da
may per neme Baheyra grandissime Magico, e
Astrologe. Este tirandelhe e nascimente por el~
le conheceo , auer de ser em poder, e secta, hü
dos mais notaneis hemës do müde; per cuje res
peyle о criarîie sempre об muita guarda , е vi
gilancia; posto que a may näo viueo mais Fl an
ne e meye depois de seu parte, da qual idade
ñcou erfàe de pay , e may: Debayxo da tutela,
e empare de Abdeltalif, irmâe de Pay, ede sua
ama Helima, em cuja casa esteue atê idade de
deze aimes; e dando nestes pouces , mestrasde
seu engenl-xe , e abilidade, entëdee о tio irmäo
da may em doctrinalo na arte magica, e cere
monias Iudaycas: sem consentir aprendesse a
lêr, on escl-euer: e que fez por aodiàte menos
cenheeer pelas letras seus enganes , e terpezas.
Ania neste tempo na Arabia lium homem prin
cipal chamade Abdclmenafis senher de vassales,
e de algùas aldeas, e lugares grandes; eem ca
sa de Abdeltalit', liùa lilha sua por neme Hadi
Xa dama de muytas partes, com quem a nature- -
za as шиш bem repartidas, a quem Mafoma
amaua , assi per se criar com ella em casa do
pay desde menine ., сопю per ser sua prima: es
ta casou com Abdclmenatis. Pouce têpe dcpeis
deste despeserie , falecee о tie , e pay da neiua,
o que viste de Mal'oma se foy pera а casa da
prima, na qual esteue atè idade de vinte densa
-Qïëd
апп053`501111п00 0 parente Abdclmonañs em Ihè
lenar recouas 00 Саше1105 cö fuzëdas, ао Grä
Сауго, Hierusalë ., Damasco , Aleppo .‚ 0 Baby
lonia , caminhos- em» й adquirio grande credito.,
0 fama: porq em aconselhar 0 bem; era facilis
simo, em reprehëder о mal , muy seuero, 0111
fazer merces libcralissimo, 0 на guarda da secta
(1110 а5р1гаиа, obseruâtissimo: tanto que ya 11215
Cidades, e Villas.) а pratica mais corrente 011
tre aquelles Barbaros era , sobre seus louuores ,
virtudß, 0 does natui'zzes , 0111 102100 que menos
(10110 50.05110101150. Acrecëtaua este nome ., 501‘
no 1211111- engraçado , no que emprehendia ditoso7
granel em. seu modo, de hüa estatura. meaâ , ros
tro-varoil , sô Linlra а` 021130021 gräde inda F1 nzîo
disforme, 0 no mais 21110 hüa gadelha em qu@`
(102121. estar а força , e vigor do homem', por 011—
ya 001152121 trazë 1000550 (гагат, bem encarnado,
os­olhos»pretos , 21 testalal'ga, onaris algum tan
to grosso, zubarba preta, e composta', tendo
em fìm no mais corpo, pouco ¿j emmëdar. Por
outras [1111105- andinia 0 parente no mesmo trato.,
inda Q com menos ventura, pois Fl alrauessam
do 0 deserto foi 110110 saliendo dos 121010050 mor
10 as frechadns: Cuja morte foi muy sentida da
moìher', 111021181 todos-os extremos della vicrzîo 21
1‘05011101‘50 ein casarcö o primo, que 1110 lrazia
0 1001100 princi-pal , de 5011 trato , 0 fazêda, 00—
mo fez» no аппо seguinte em~ Ё] MafomnA enti-aua
nos vinte 011100110 sua 101100. Della 10110 dnas
lìllias,v que'foräo Fatima, q depois casou com
А-10 , 0 Zahara й foy molher de А bubequor pri
1110110 successor-no Halifado (10 Maf'oma. Таш
Ьеш 10110 hù ñlho ij 50 01121111011 Cacim , Q 12110—
ceo menino de- seys- annos. Fora estos , loue ou-»l
@-923
tros de Cöcubiuasq nac-importa nomealos.
ze annos viueräo 03 primos casados, n0 fini do».
quaes querendo Пашка dar а hù iilho vida, osi
leuou juntos a morte, cujo parto foi tä lamëtm.
do de todas as Arabias д Mafoma delle sentido.
cuydou ñcar sem ella. Dali por diante se deu
mais a. religiäo, e cousas tinllâo apparëcias de.
a terem, e por se mostrar particular zeloso das;
tres leys q auia no-mundoq eräo a Christä, Iu-,
dayca, e Gëtilica.; fez hůa teada. misturà'doaS
todas, e tomâdo decada hüa 0 El lhe pareceo.
mais cöforme , segùdo ¿2,0 acöselhauâo Sergio,
loâo; e Celeno seu criado. De maneira E] dos»
Cliristäos aprouou (1) hü sô Ввоз todo родего—к
so, e osmilagres deChristo S. nesso., e algüas»
cousas dos Euangelhos, ё especial as q toca-`
айда Virgë Maria. N.. Señora., cöfessando ê..
seu Alchorà` sua. virgindade _pura e-limpa, asi
sì no parte, como antes, e depois d_elle;,;obri­»`
gâdo..a todosflhe tiuessë 111111121.- deuaçäo, e ге-а
uerëcia, como na verdade të. Cölessou а agou:
do S. Baptism() lauar os peccados, e por esta.`
causa' mädou, д еш os cometëdo. lac-assé mâo
della, e jejuassë os setëta diasde q ja fiz mè@A
çäo. Dos Iudeus aprouou a circùcissaö , mandä
do q todos se circuncidassem comoera custumev
na (Q) ley velha. Consentio os lauatorios , e
cousasy q do testamëto velho mais lhe quadrarâo,
como foy nâo auer nas Mesquitas _(3) images, ouA

(l) Ad Eph. c. 4. Vnus Deus, et vnî'i 'Baptismzn


(Q) Gen. с. 17. Circumcidetis cnrncm praeputij res
trl', vl sit in signů fœderis inter me, et vos. »
(З) Ne forte decepti facialis vobis. scultä 511111111“—
dînë ut imaginë. Deuter. c. 4. . И g
#- 924 ——
figuras. Vedeu totalmente a carne de ( l) Po'rce, pet*
ser animal suje, e immůdo. Da Gentilidade' to
lheoo vinhe, por ser licor que varia, отпад"
e entendimente. Des Hereges admitidos erres'
de Arrie', Sabelices, eManichees. Manden que
a'sextaV fei'ra 'fossede guarda, e ‘dediceu este
diaaVen'us ,1a quem es antiges (tam nescies ce#v
me elle) tiueräo per Deesa das terpezas, e vif
cies sensuaes. E finalmente considerando a fra
queza humana , e come nossa natureza he inten ta,
o prompta, pera es appetites, ~e rebelde a he-i
nestidade, perlnitie a redea solta, opeccade da
дате, inuëçäe de demonio machinada naquelle
infernal espirito, sejo, e torpe-:ï e come o auia
ee' gente bestial, deshenesta, edesalm'ada, foy
cousa facilissima об ­esla­negaqa, atrahir'assi,
a mayor parte d'0 mundo, como per nessos'pec->
cados hoje vernos. Persuadio tâb'em aquella gen-f'
te velha'ca ,f qualaua eem-o Anjo S, Gabriel,
e que-delle 'reeebia todos estes preeeytes, e1nan~‘
damentes, q hum hemem mao quäde na terral
lhe' falta a quem' leuäteA testemunhes ,» 'aes -An
jos do Cee es leuantará. 'Composta >de -ta-ntas
achegas, e pedaçes esta secta; нёбо euseu'sa
hir loge об ella em publico,` -assi per nâo se"
vcr tâc-entabelade, como negocio de tante ре-‘
ze requería, como, porque determinaua ваза!”
as lilhas (q ja eräe deidade cenueniëte) côhe-'
mës cinque pedessem- ter as .cestas quentèspe-LA
ra sahir об а sua a limpe.. Pera cujo effeyto deu
consigo na Persia, e concer-landese com Ale
lbni l'Iabitales (que assi se cliameu _este seu
f____.­____

(l) ’El gus: quœ Cum ungulä dividat, non ruminat,


immunda erii. w .
gëro) o caäou cö sua ñlha Fatima'. Foy Ale .l10
mem­nos bës da fortuna riquissinio, na opiniäo ‘
de ищут pera cö todos ; е nas armas .destrisv
`simo ‚ inda que da~ventura pouco mimoso. ‚Раз—
Sados estes desposorios-, ‘tornou Mafoma а Ме—
cha, onde foy muy bem reoebido, e feslçjudo
de Abubequer, q entäo estaua vino,- em com
panhia de, sua filha Аха menina de oyto annos ,
е de módo se ouueräo ambos q Abubeqner са—
SOu cö Zahara irmä de Fatima, е Mafoma об
Axa ficando ambos genros , esogros juntamente.
Teue mais algüas comcubinas em Öentraräo duas
_principaes: hùa dellals foy Acada, fìlha mais mo
(га de Odmäo Восага'; е aoutra. foy Hazifa ßlha.
de Omar Вене], os quaes como otinhîo por Pro
pheta, ибо-ею muito lhas entregassem ‚ que dc
,sejos da cobiça a. mais se estendë , е como nes
(‚ее eräo grädes de se verem aparentados com
hum homë cujo nome таю jasoaua pelo n_iundo;
achauäo а tudo era pouco', em respeito do muy
to ("1 delle esperauäo. Casado a. segundavez, a.
primeira cousá em que mais meteo o resto, Í'oy
acabar com seus дешев virem morar todos аМе—
cha ‚ Acomo ñzeräo; а cuja Companhia se acostu
râo muyta soma de velhacos, com dessenho de so
leüätarem com а Cidade q era de Iudeus. Mas
como hum excesso destes senäo possa acabar
com täta dissimulaçâo , que a sospeila da пош—
' dude, deixe de cqusar nos animos'algůa. 031,11—
deus que sospeytauäo esta treyçâo sabendo a
verdade dellâ, derâo nelles cö tanto animo ‚ е `
esforço: que nam sò os lançaräo, e excluyl'äo
Ida Cidade, mas inda matarào muytos delles, e
Mofoma escapou por grâde ventura suav Mal
cuydou que o jogo lhe sahisse täo custooo. Mas
\ lâ
- em -
considerando a variedade nas cousas desta vida,
е que as de mais estima , saõ as que custão caro.
Determinou virse pera a Cidade Mexela, que
he este lugar em que agora estou; n'a qual fez
a primeira Mesquita, que depois foy a elle de
dicada, cesta he em que hoje jazocorpo de Ale
seu genro. Nella vimos hum Turco de nouenta
annos, que passaua de cincoenta ("1 aqui mor-aua.,
e nella determinaua acabar seus dias. Conside
rando estiue 0 espirito daquella cansada 'idade ,
e a paga que de seu trabalho auia ter no fim ,
que era pena , e inferno sem fim: e opouco que
em mi auia, esperando a gloria sem merecela. _
Mas porque esta lembrâça he mais propria de ou
tro lugar ,-'me não detenho aqui nella. Foy esta
retirada de Mafoma tão notauel e conhecida pe
las nações do Oriente, que em memoria del
la; os annos que tè aquelle tempo se conla
uão, entre* elles pela hera de Cesar', dali por
(Наше se contarão pela de Hixara, que significa
peregrinação ., ou fugida , a qual foy em dezaseys
de Iulho de seyscentos e treze , do Nascimento
- de CHRISTO, sendo Mafomade cincoentahequa
tro de idade. Nesta Gidade viueo alguns annos,'
juntãdo per si , e seus apaniguados, quantos I_s
maelitas , е Turquimões pode , ordenando de to
dos hum exercito, bastante a commeter qual
quer grande empreza ‚ do qual nomeou por Со—
roneis seus genros , e Odmão, eOmar; aquem
chamou , os quatro outellos do müde; porque'de
zia , que elles о auião cõquistar , como na ver
dade tizerão. Posto tudo em ordem forão contra
os pouos de Abdul , е Bualha,l os quaes vence
rão , fazendo depois aos moradores mil afagos, e
caricias, com (“1 de todos era muy louuada a-cle
. 227 ­~­ _ `
mencia , e man'sidäo de Mafoma. luntando'selhe
cada dia innumeraueis gentes оста foy segunda.
vez sobre Meca, da qual alcancen hüa gräde vi~
ctoria , metendo a Cidade a xaque 5 com q enrique
eee os soldados, ficande todos presperes , e elle
cheyo de попа fama. Depeis desta victoria, соше—
çeu a prègar descubertam'ente sua secta, e о primei~
re que se cenuertee aella (ou pera'milhor dizer) abrio
a porta de inferno ,por esta via, а sua alma, foy Zey
dim seu criado, a quem seguiräe tantes, come vemos.
` . Denùciada a попа secta , eelle de todos acla
made per Rey , manden seus geros a conquistar
as terras vezinhas, e­ prègar e Alchorâe aquella
canalha , que semillie porë tacha , ou glesa, se
segeytaräe a elle, ebrigandese a guardale, na`
manei'ra q nelle se contiiìa. Na conquista das,ter«
’ ' ras ceube a Ale Arabia, a Odmâe Еду te, e
muytaparte de Affrica, a Bubequer a alesti
na, e a Omar a Persia. Ет quante estes qua
tro'Capitâes andauäe nestas côquistas,viueo“lVla`~
fonia` em Almedina. e sende ja velhe, echeo de
dias , fez seus apontamentes , em’` que nemeeu `
per seufimmediate successor no Halifade , a'seu
genre Ale. Descuydade e triste velhede ser che
‘gado e termine de seus dias , entreu hüa tarde
seu secretario Buhanduça, a> lhe falar, com hůa
maçaâ'fna
per ir chea­mäe muyte fermosa,
de veneno; e nella
e ae outro a morte
dia que feräo ‚
de sua idade setenta e tres annes , e do Nasci
_ mëte de Christo seyscentes e trintaevdeusr, ~_ede
Hixara vinte , ò acharäo morte em sua cama,
sem saberem a causa de iäe repentina громе.
Quando es seus o ‘viräe daquelle mede , espera
räe-alguns dias pera e verein 'sobir aos Cees, e
- resurgir (como elle tinha dite) peraeque foy .pes
, ' . 15 и
` «- me ­.­
lo em­ hum lugar publico , muy bem aparatado,
mas ao terceiro día. acharamno tam podre ,t е fe-f
dorento, que nam auia quem se atreuessea tra
talo.' О que visto de todos ‚ ordenarâo hůa cay
ха de aço, onde о sepultaram ‚ рог nam chegadi
rem'A os homen-s a se desenganar de tantos enga~
` nos, е falsidades. Esta cayxa, ou sepultura, es
ta ao presente em Almedina, е nam em Mecha,
como muytos cuydam. Este foy o fìm deste mal
-­ auenturado, segundo Iudas, pela parte de Indeu
»o lhe coube da may, е de Ismael pela do pay.
Pera o que se dene notar , que Abraham Сене de
Agar , Ismael que gerouNabaoth pay que foy de'
Cedar, d_e quem nasceo Hamel, que foy ‘proge
nitor de"Thehicht, a quem socedeo seu ñlho Ha
miefat ‚ pay de Aduue, de qu'ë descendeo Adnem,­ d
cujo filho foy Machat, e deste мы: .Q e de Nizat ,
Muzarem , e delle Aliez ,\ (î gerona Madracaz pay
-de Melich Vain , de'quem foy fìlho Pharadz, a
quem soeedee Chynena, e a elle Anofra, е a'
este Luit , ("1 gerou Galiben ., `que foy pay de
.Chab Marra , pay-de vinte dous filhos , dos quaes
о primogenito ,~ foi Guday1 que gerou Abdelme
­nef, _bizauò de Mafoma,l e pay de Hesim ser!
.auò , a quem. socedeo Abdala que газон comí Emi
­na de quem naceo Mafoma. Atèqui'saö palaura's
do Ermita de Xyras, e tresladad'as do Arabic
na lingua Persiana, e sò concertadas em algüas
partes, que logo se deyxamïver, e conhecer.
Bementenderäo os: quatro Capitäes quam çuja
cra а secta que prègauâo; mas como па côser
uaçà'o della, estaua'asuadelies,` aapuraram darf
dolhe cada hü о sentido .‚ que' mais conformaua
. кош seu querer e vö-tade. A que. compos АЬиЬе—
'quer se chamou Melquia ‚ esta> guardamos Моп
l «e29
ros; а de Omàr se chama Hanezia, esta ob»`
seruäodizer
quer os Turcos; а de Odmäo,
ley de religiäo, Buanefia,
ev deuaçäo, que
а que
interpretou Ale, se diz Immemia, .que signi
fica ley Pötifìcal; esta guardata os Perses., e
­ muitos Arabios com multa parte da Mourama
da India. Das quairo exposiçöes , sô a de Ale ,
differe
artigos.,mais das capitolos
regras, outras tres, por ter _muytos
, e preceptos у, muy
dessemelhantes dos outros. Desta fonte., -e .ori-_
gem procede a grande corrente de odios ‚ ._o
guerras, que 'ha entre Татов, е Persas, të~
dose hùs aos outros por Hereges. Esta sobera
na merce, fez Ale a toda a Chrisiädade, pois
(leixou entre estas duas barbaras e fortissimas
naçöes, inuençäo, e .traça com ue cada dia
hüs aos outros:~ se matäo : estan о. nòs entre
tanto quietos , e sossegaclosv, ouuindo cada ho
ra. suas mortes, e desastres: .que na verdad'ej
se as [dnas casas andarâo Лабаз em parètes
co, custaranos muyto, vermonos liures de tan
tos. inñeis , quätos nellas ha. Mas porquedestas
cousas, os Embayxaflores, que vem da Persiaa
este Reyno de Portugal, nos däo muy largas re
lacöes: quero tornar ao fio da historia, q pare
ce irse desatando. Тeue Ale de sua molher Fa
tima dous filhos , hum que faleceo antes de ch
sar. estando уа desposado , e outro chamado Ale
Husçaim, q foy pay de doze ñlhos, Fl entre os
Persianos (ацетат todos-momes de sanctos , edes
tes procedem os Sophis da Persia, em euja me
moria ordenaräo , quertodos trouxessem no seu
carapuçâo vermelho doze pregas , -ou dobras, co
mo Cle gorras , eisto ñcasse por diuisa entre as
dnas imigas naçöes. Ajudou muyto а sustentar
’ ­­­ 230 ­­ y ­
este odio que se tem ‚ ver q deixou Mat'ema ne
meadamëte por seu im mediate successor a seu ge'
ro Ale, ceusa , q es cötraries nàe cösentirao, në
lhe quiserâo obedecer: de q Ale anojade se foy
pera Макет, onde prègou sua doctrina , por ver~
dadeyra , allirmando toda aoutra ser falsa, e men
tirosa. Deus annos'viuee Abubequerldepois da »
morte de Mafoma) no Halifado , no lim des quaes
-falecee de peconha q lhe deram seus contrarios.
Iaz sepultado em Almediña na propria sepultura
de Materna. Вё imaginou Ale q per morte de
Abubequer entrasse no cargo; Ámas Omar il de
seu predecessor , ticou nemeado se meteo de pes
se delle: e porque Ale qnis aueriguar sua conta
pelas armas , como nellas teue sem pre menos ven~
­tura, de que elle esperaua; foy vencido do cô
trario , temandelhe' algůs lugares deneme , eim
portancia, de ("1 Omar ticeu täe soberbo, que dan
do па Siria, desbaratou muita parte de cam
do Emperador Eraclio , tomou `a Cidade Damas»
ce , sejugeu a Phenicia ,l asseleu e Egypte , ва—
queen Hierusalem, ganhouaPalestina, destruye
а Mesopotamia, assombrou a Persia, matou el­.
Rey Orlnisda, e auëdo dez annes q corría ven
te pepa nas batalhas que den , veyo ne fim del
las a ter о seu, atrauessade de hüa cruel lança~
da ‚ que -seu vassale Mal-gancia Almigiralhe deu,
cuidando dala noutrem. Fey sepultadeem Alme
dina em-sepnlchre seu particular, junto 'de seu
Segre Mafoma. Ficeu por sua mor-te nemeado per
successor Odmâe, que mostrandese mais zeleso
da seeta que seus antepassados , a refermou de
noue, e lhe pes neme Xefaya, a qual compos
das cedullas que ficaräe na mâe de Axa mollxer
que foy de Mafoma. Foy este Meuro tam dito
*asl-'
' so na guerra , como Omar , e continuando об
ella assolou a Ilha. Chypre , venceooConde Gre.
gorio Capitäo do Emperador Eraclio; desbaratou
por seu General Moauia Mucha , 0 Emperador
Constante -, anhou» Rodes, е nella desfez o seu
memorauel olloso , do qual tratarey quando for
tempo; pôs por terra em Cicilia _muyta parte da
Cidade C,aragoca , e sendo de oyteuta e sete an
nos, estando descansando, e gozandoo premio dos
trabalhos, que padecera deze, nas guerras г} гене:
Entrou Ale> , que inda que naidade, era igoal сё
elle, lhe embebeo hüa espada de que Odmäo logo
_ morreo, e hora jazcö os mais em Almedina. Faleci- 1
(10 Odmäo näo faltaräo requestas no entrar do-Hali
fado, mas como A le tinha muy ta gête de sua parte, _
(е os Capitäes d'e Odmä'o näo se acharâo presentes)
foy obedecido por vnieo successor de sell Pötilicado
(se este nome lhe oabe,e _he _lícito dizer) mas como
eraja muy velho, e lhe faltaua a idade que requerem
as armas , persuadiose El boilsl'azöes as supririâo,
e об algüas lhesr propos, queo Anjo Sam Gabriel,
mandaua por elle denunciar „ ао mundo, que Mafo
» ma em quanto nelle viuera, com sua vida, e costu
mes offendera grauissimamëte a Deos, e que sua (10
ctrina era vaä, e falsa e F] esta fora a causa de Abu
bequer, Omar, e Odmäo lhe darë outro sentido : e (“1
sò a verdadeira cösistia na delle pregaua, elhes
ensinaua. Quatro annos, e noue meses viueo Ale., le
uando seus sequazes por este termo ‚_ com ¿j todos
estauäo об 811912616168 , — е amigos; `_mas quädo
de todo os ouuera do cöñrmar, entrou Moauia
‘ Mucha Capilläo ,de Odmä , pela Aporta principal
da grade Mesquita de Maxeta, onde 0 cansado
e desditoso veLho A_le estalla orâdo, eatirando
lhe _hüa gräd'e estocada о matou a пед/(250 den
tro na propri-a Mesquita , q he esta q agora es
-232-r
tamos vëdo, e nella foy sepultado ‚ onde he чет
- nerado de toda a gëte da Persia , е mais partes
da India que cada dìa o visitäo eö grandes gas»
tos , e despezas , nätA temendo vir de muy longes
terras , a esta Mesopotamia, onde seu corpojaz
cinco legoas de Babylonia, pera a parte do Po.
nente, e tres da torre Babel, e dnas e meya
do rio Eufrates. Por seu falecimento lhe восе
ydeo seu filho Ale Husçaim, que gouernou sô
meyo anno, pelo matar Moauia com peçonha
a fim de elle entrar no Halifaclo, como enlrou,
e foy o sexto no seu Pontificado. Este quâdo`¢
seus successes lhe deräo lugar, chamou, а Бич
masco os homës que lhe pareceräo em saber, e
letras mais eminëtes , e neste como consillo, ou
sinodo, forâo vistos, e examinados, todos os`
preceptos, e mandamëtos que Maf'oma deixou;
'dos quaes se composerâo seis liuros em hü volu
me, aq de comü consentimento cham aräo A lchoräo
ï] significa recopilaçäo
mandoüodos» da mandou
os Ymais' se secta ,' esob
ley:grandissi
e quey-»
mas penas , 0 guardassem todos, e 'qqu lhe' po
sesse glosa, ou tacha ñcass'e dos mais auido por
lhei'ege, el infame. Assi que ficando estemodo
de viuer aos Turcos ,"e o de> 'Ale aos 'Pei-sas , li
carâo as guerras em pè Vpera sempre , е permi
tira Deoslhes durë vmuitos annos pera que hulls f
com outros se cösumäo , eacabem. Forâo восе—
dëdo por morte de Moauia outros muytos no Ha.
lit'ado , como foräo сети ‚ Abdala ,Abdimelech,
Zulamo, Aomar , AGeizid segundo _deste no-­
' me, ‘Euclide , е Geizid terceiro , Ioès ‚ Магнат,
<Abubalàt, Abedelà, A_bdalà, Mahameth , Madis,
Moyses, Aräo, Mahamet segundo, Abdala se
gundo deste nome; e Mahamad, e outros que
vâo socedendo que näo digo por näo ser molesto.
#annuel-Nunn"„NN'IANWNNNNA'NN N винницким “платим”

easrseae aniramA mm.


Da Orígcm de Ismael Sophi, с dos qìlalro rios i

que sahíâo _do Parayso Terreal.

пиво а fama do gram Turco Hahometo'


`segundo deste neme , andaua com suas
insignes victorias, assombrando o mundo,
parecendelhe que-a fortuna que a täo alto estado
о leuantara, nâo poderia ja mais desandar com
sua inconstante roda. Ordeneu mudar sua casa,
e certe de Constantinopla, pera Thracia , entre
gadose tanto na Cidade Diometoca , a seus gos
tes , e prazeres , quanto depeis cuidados tristes ,
­o baralharäe em angustias , epezares. Porque no
mesmo tëpe Dauid Celoyanes Emperador Chris
täe da Trapizenda , teue da Emperatriz sua me
lher a Princeza Despina fermosissima ­denze
la , ,nâo
raes sò em
mais feyçöes
ainda , e excelëtes
em todo genere de partes natu
primeres ,e i
virtudes. Reynaua nestes annos em Armenia
Asumbeye Vsurn Cassano descëdëte de Ale la
linha de seu filhe Ale'Husçaim (de quë ja aley
no capitolo ­passado) mäcebe de afauel cödicä e
generosoanlmo, e mais mimoso da vëtura qu@
о
_231,
muitos de seus antepassados , pois cö tâta alcä
cou o Imperio de muita parte de Asia, cm uis
tädo cö seus esquadröes , varios Reynos ,> 31310
uincias de d lhe resultoutäta höra , efama', co
mo a Mahometo vituperio _einfämia. Е como fos
se afeyçoadissimo aos Christäos , de q saö teste­
munhas, as largas merces, e obras, d 00 tâo
liberal mäo fez ao Papa Calisto 111. deste nome.
Determinou pedir ao Emperador Caloyanes'a
Princesa sua iilliayperacasar co ella cö todas as
condiçöesfì apötassc, inda ¿1 fosse hüa dellas, ser
ella sempre Christaa , (1 tudo facilita amor, (11121
do he grande , e verdadeìro. ConsiderandooEm
perador, q cö а noua liança , de tà’ grade Prin
cipe, asseguraua mellior seu Imperio, e estado das _
`.forças Turquescas, d em toda a parte atemori~ ‘
zauäo a terra; teue 0 cösentimëto por acertado ,
cujos desposorios foräo (ё celebres, fj sôa famaos
fez nomüdo conhecidos , e notaueis. Destes dous n
Principes nasceo Iacupo e sua irma Martha se
ñora а quë a natureza doctou de tätasperf'eiçöes,
ij quâtos nella empregauâo 0s olhos a julgauâo
por extremo dellas. Em vida do pay , casou esta
señora cö Harduel Aydar, Persianoide naçâo , tâ.
valeroso nas armas , como _afamado na religiäo ‚
îj naquellas terras de nouo' se introduzia, ("1 eraa.
noua deliraçâo, e doctrina de Ale que ja todos se
guiäo. Por morte do Emperador lhe socedeo seu
111110 Iaicupo homë mal inclinado l, de f1 deu pro
на 0 odio, d sempre'teue а, seu cunhado Har
duel, pois que tomando a sua conta,o gouerno,
e administraçäo do pouo ., a tomou tambë de 0
y priuar da vida , temëdo (como couarde’. que era)
Yse lhe leuantasse cö 0 Reyno pelo credito , e. re
v vputaçäo em Ej todos'o tinhâo; assi pela пошив],
\
-- 9235 —
е ехетр1аг vida , q fazia, como por defender ,
queso aexplicaçäo , e sentido de Ale acerca da. .
sua secta era a verdadeira` e pelo contrarioade
Omar vaä, e mentirosa. Era ja nascido neste
tempo hü filho fermosissimo aMartha , e Arduel,
a quem chamaram Ismael, em cujo nascimëto,
se pronosticarâo muytas aousas, e quando pa- A
receo aos pays poderiäo gozar о fructo, ij tantas
esperanças'ao mundoprometia, entâo os criados
de Iacupo lhas cortaräo, tirando a vida ao pay
cö tanta cmeldade, e dureza; como cö pouca ra
zâo, e justiça, licando Martha viuua , e tâo chea
de angustias pela morte de seu Harduel, comoY
sentida, e temerosa , de se executar a cruel ty
rania'do irmäo, no innocëte moco, q Íicara , Q
yna. verdade correra 0 mesmo risco, se a may nä
dera coelle em Hircania, na Piroui-ncia de Seyf
la., junto ao mar Cas io, vezinho a grâo¢'llarta­
ria , onde morou об ’irchail , Gouernador da Ci
dade Sezim, e grädissimo amigo de Harduel, de
quë elle fora discípulo, e'aprëdera asectaí'l диаг—
daua. Aqui se deu Ismael a todos-os actos de
virtude, pedindo esmola , q todos lhe dauäo , as
si por ser Íilho de tä bös pays: como porq а re~ '
partía cö os outros pobres, os quaes seruia об
tanto amor, e charidade, q todos semarauilha.
uâo , da. madureza , virtude, ereligiâoâi naquel.
la pouca'idade viäo; em täto Q_otinhäo mais por
homë do Ceo , q terreno , com «î cobrou nome de
virtuosissimo, e'sancto. E por esta causa se lhe
offereciäo'todos , com Suas armas., e pessoas, pe
ra a vingança da morte (lo-pay, Fi elles muy bem
conheceräo, e tanto sentiräo. Em quanto Ismael
entendeo ser seu tio lacupo viuo, ja maisse quis
тонет de Hircania. Mas llogge que foy certo de
*236
sua morte, determinen ir contra Aluantheî'llhe
secedee. Вё entëdee Pirchail о risce q corría e
mancebo sem eacò'panhar, e porq e amaua como
filhe, ordenen cò' sua pessea, e gëte seruilo nes
ta empreza, e com a muyta q cada hora se lhe
juntaua, passaram ambos es eenlins da Media ,
ende de caminhe, dei-ae na Cidade Cumachia;
que lego se lhes rendeo , cötentes de serein ca
ptiues , de quem se es-libertaua. Entre os _mais
discípulos que Íicarâo do pay de Ismael, foy hü
delles Thechel Cnselbas , que escapan por mila
gre das imigas mäes de Iacnpe, o qual depeis
de passar о Tigris , e _Eufrates , den cösigo no
monte Thaure, onde moron na Armenia menor,
emboscade ein hüa mötanha, e nella metido em
4hüa lapa ­em que passen avida , todo о tempoq
duron a do'imigo, fazendo hüa -täo abstera, e
virtuosa , q» näo sò seen sna'fama nos presentes,
,mas índa agora he de seus naturaesedescëdëtes
enuejada. Е como seja propriedade de müde, fn
gir a quem о busca , e buscar -a qnë lhe fo e;a
este q parecia fogirlhe , veyo> desëtranhar a la
pa em viuia , da qualsahido, cemecou a de
clarar àquelles pastores, e gëte Barbara a nena
exposicâlo de Alcheräe, conforme Ale , e Har
duel lhe tinhäo explicado em sua vida. Diulgeu
se a fama desta doctrina pelas comarcas , even
do todos com quanta differenca, a declaracam
da secta difteria daquella ("1 os Turcos guardauam,
`lhe pedíräe ordenasse algüa diuisa , com q *nas
toucas se conbec'essem , nam serë da parcialida
de dos imiges , në seguirem seus deliramëtes, e
doctrina. Entäoïlembrade Techel 'des deze lilhes
sancto's q tiuera Ale Huscaím , ordenen em sua
memoria, hů carapuçäe vermelhe cö deze debras,
­'~­­ 937 —
que isso significa a palaura, Cuselbas, que The~
chel tomou por sobrenome , da qual 0s Persas vsa«
râo dali em diante , como inda agora fazë , e eu
os vi. Em quanto estas cousas passauâ'o, näo es«
taua Ismael ocioso, antes com hum animo in
uëciuel andaua ari-:izando Cidades, vencendo сб
trarìos, ganhando bädeyras, e fazendo outros
feitos dignos dev seu generoso animo ,cujas victo-Í
rias soädo nas orelhas de Thechel; propos verse
comelle', pera ambos darem nas terras que fo
ram de Harduel, queV a breues läços conquista
râo, Ve nâo podendo a Imperial Cidade Tamis,
sofrer о ímpetu de ysua furia se lhes . rendeo , e
eaminhando com esta corrëte de victorias, che
garäo a apresentar batalha campal a Aluà'the, a `
quë venceräo, e desbarataräo. Com esta victo
ria foy Ismael aclamado de todo pouo por verda
deyro Rey da Persia', e nâo se aquietando aquelá-`
1e peyto inuenciuel deu na Mesopotamia, entrow.
Babylonia , destruye Capadocia , assolou` Alba~
nia, atemorizou a Armen/ia , assombrou as Cida
des Casam, Spaam , Xyras, e outras deyxan
do em todas Magistrados , eGouernadores, acu
’ja conta ficou teremprnuyta , em fazerë4 guardar,
-inteiramente a interpretaçäo que elle, eseu ami
go Thechel ensinauäo , vque ent tudo era a mes
ma de Ale. Algiis dias descansou Ismael cöseu
_campo, pera 'depois mais a seu s'aluo poder dar
no Gram Turcoй Bayaccto
parecendolhe cousa tamsegundo
grande deste
nam nome;
eraÍ bemе
- se cömelesse , sem primeiro dar parte kà señoría
de Veneza , pera que ella da sua о ajudasse 5 lhe
mandou Embayxadores , que tornando com a re
posta lha leuarâo muy differëte do que espera
- ua, ("1 foy escusarse aquelle Estado, por ter na
-QBB-ß
quelle tempo paz com о Turco, »de quë mais se recea
ua , pois о tinlia à porta', enam muy debilitado.
Gouernaua na nossa India Oriental, o grande.
Afonso de Albuquerque, pera quem a gloria de
tam illustre empreza о Сео а tinha reseruada;
cuja fama por todo oOriente , era ja bem conhe-`
cida de todos os amigos della; e 'conhec'endo ls
mael , que nelle sò acharia о emparo, que поз
outros Principes do mundo nam achou. lhe шап—
dou Embayxadores com presentes dein'finito pre~
co, e valia ,- a quem elle respondeo com outros
iguaes, por nam dizer q eram melhoresf, enca
recendolhe quanto sentia , e lhe­ pezaua näo po
der ser о primeiro; mas que daquelles que cö­
sigo tinha, ’lhe mandaria parte delles , 4e nâo ti
uesse em pouco , parecerlhe nam serë muytos , »
porque 0s Portugueses , eräo como osde ouro , q
‚ ucos em cantidade valê muito na Calidade (со
mo Ismael) q entäo se chamou Sophi (q quer
dizer sabio, ouinterprete de Deos) muy bem ex
perimentou, e conheceo, como podem ver os
curiosos nas Cronicas da India, ePersia. Alcan
cada esta victoria , no modo possiuel, os Portu
gueses contentes.­ e hörados .se tornaräo. g' els
mael de idade de cincoëta annos , pouço mais ,
ou menos veyo a Talecer de sua doença em o an
no de 1522. licon por sua morte, seu filho Thà
más, em esforço, e ventural a telle igual а
seu pay , acrecentando seu estado täto об a aju
da dos nossos Portugueses, como deminuindo о
do Grâo Turco Selim , а quë deu algůs assaltos,
em q о pòs por vezes ‚а risco de sua vida, edo
Imperio; tè que descançando tam eheo de
dias, como de Philosophia, de q foy muy cu~
rioso, veyo a faiecer na Cidade Casbim , pera
_9239*
ende mudeu sua certe, com nome de s:1ncte,`eA4
virtuose entre aquella gente. Algùasinquietacôes
nasceräo no Reyno сот sua morte', porq des li
lhes que lhe ficaräo, Aydem que era о mais mo
co, se leuâtou a mayores, com outros de sua
parcialidade , que todos cö elle merrerâe a ferro
sem licar hüdelles. Seu irmäo Ismael foy obede­l
cido, e jurado por Rey : mas tanto q se ‘vio
no geuerne , ou fosse ai'nstancia , erege deTur
co, (ou per sua ma inclinaçäo) elle manden se
guardasse a secta , ne mede que es Turcos fa
zíâo, sem respeitar a deliracäo do auô, nem de
Ale; E como mudar patria, esecta'custe muyto,
acheu o pene, que mais facil lhe era, mudalle aelle
desta vida pera a outra, de q obedecer a nego
cie täe mal ordenado , e pier asseyto. Е assi hüa
tarde , em que sahie ajngar as canas, se 1116101
naram todas lancas , e dellas atrauessade* acaben
miserauelmente: Deyxando toda _a Persiaztain
desaliuada , como ticou Roma cöa morte do cruel
Nero. Secedeulhe seu irmäo Mahametll Cuda
bende , tä amigo de damas , como imigo das ar
mas , por cuja floxídade , se perdee Tauris com
entras muytas Cidades: tê que linalmente veyo
a morrer de sua doença. Mas destas cinzas, se
leuantou aquelle rayo de fogo contra a casa О
thomana, Xa Abaybàs, que lioje vine, cuyo
amor pera com es Christäos , aqui nâ`o digo, assi
per ser muy conhecide , come porq asingeleza ,I ч
6116 professa, tera minha verdade por lisonya;
por ende sem e permitiravon'tade certeeenten
dimento, o que -meu curto engenho näo alcança;
e 36 ouuer quem julge estas regras por escusas ,
tirando о пеиоеуго da payxäo de entëdimento
julgue qual he mais , Se escreuellas; se hum Rey
——24‹0——
Meuro , tam ygrande Principe, como he о Gräe
Sephi , sustentar no meyo de sua corte,- que he
a Cidade Aspaäo, humlConuento' de Religiosos,
da Ordem de Sancte Agostinho, a quem ama
tanto, que o dia que os näe të consigo „ he e de
mayor pena, f1 se lhe pode dar. Confusam certo
pera todos os Hereges , e Iudeus de nossos tem
pos, pois Q sende iste obras de Deos tam nota
ueis; vìuem em sua cegueira Í'azendose piores.
Delle vimosrnesta Cidade Lisboa no Anno de
1602. о Embayxador Esimalibeque, E1 veyo com
riquissimos presentesÍ a sua Sanctidade Clemen
te Octauo, e ao Emperador Rodolphe de Ale#
manha, e a Catholica Magestade delRey nessoI
Senhor, pedindo a todos, como a columnas da'
Igreja, quisessem da sua parte, armar оба-а o
Turco, pera 31 dando elle por outra de todo (p.
acabassë. О Emperador, esua Sanctidade гете
teram esta hemosa empreza, а sua Magestade,
como a vnice amparo de tâo grande e impor-V
tante negocio. Oque se lhe respödee , пёс he de
minha aleada contallo. Baste sabor, F1 neste An1
no de 16| l. vimos oEmbayxader Tanguis Весь
сот quem eu faley e deuey vir ao mesmo: per
mita o Senhor por tndoem bem , pera que tenha
о (im desejado: e pois eu o tenho dado às соц—
sas de Ismael, serà razâo conte agora_dos„qua~
tro rios ("1 sahiäo do Parayso Terreal , pois *esten`
entre dous delles. _
‚ Centam as (1) Diuinas letras , que do Рас
rayso terrestre sahia hum rio, 51 se diuidia em qua
tre, es quaes Meyses nemea por seus nemes.
_ VE ae primeiro, a quem nôs cliamalnes Ganges,

' (l) Gen. с. Q.


- Н— QAM ­­~
de hü filho de Gogo bisneto ' de Noè, chamadò
deste nome; diz elle Phison , palaura Gre'ga,
como atiir'ma (1) Ioseph, sigiiitieainnüdaçäo,pe
los muitos rios, grandes, e nauegaueis,'­ï1 пе!—
1е se encorporâo. (в) Arriano he de parecer., que
este he o'mayor do mundo, об quem se vay тата
Ьеш (3) -Ioam вешаю. (4) Straboz tem pera si
ter seu nascimento no monte Caucaso, v'e (b)
Pomponio -Mella no Emodio, que possiuel he se'h
ja о mesmo. Nelle enträo dezasete rios, ‘q saö:
О rio Caynam, e Ranoboam, Cosoano, Sitoca
te», Sono, Sambô , 'Solomate ,_Magon'a , Cando
`cate, Agoranis , Omnlis ,_ Cömenases ,Y Cacuteï,
Amiste, Andomate, Erirases, Oxima'go..(6) So
lino louua sua'corren-te de täo grandiosa , ecau
dal', que na mais estreyta parte, `lhe dà' tres 1e~
4goas , e па. mais larga sete'.` Porer'ń . `7‘)¿Ioäo Ra'
­uisio, näor consente , que se lhe 'say aŕfsua ori
gem , e principio ,- sò se aliirma e1n"çorreŕ` pera
o Norte-,Wlargo espaço, tè depois vir descar
regar suas agoas', no Occeano Oriëtal , ju'nto a
Bengalafonde se diuide em sete' braços, e que
Cer Rey da Persia ‘o diuidio ein quatrocentos.,
e sessenta rios,­ pera о passancö seu exercito. Em
~quâto estiue na India nâlvi 'este rio , ese me pa
receta,i viria tepo em q eu podesse ver os outros,
»por impossiueltenho esc'apárme. Mas direy о q
Ame cötou hum nosso Portugues , q o> passou al
„дн—‚щ

s (Uv Iosep.l de anti. l; 1. с. З. '


(92) - Аг-г1а. l; ¿ret-8. ‘ '
(3) Боте. in relatione Asiœ l. Q.'
(.1.) Sir. 1. 15. \- _ l
(à) Pompen. Miell. in tract.v Gägis.
(а) эта. с. за. ‘ ~ щ;
t..

(7) ltauis.- in Пасса; de tluminibus.


is
Y -w' 271-@ _»
güas vezes; clizia q depeis de regar as. largas
terras de Bengala , bia desembocar em oseu gol
fo, em parte q amayer largura nâ chegauaaser
come,a do nesso. Tejo em Lisboa. E q de seu
nascimëto sena tinha verdadeira noticia. Osegů
dd se Charna (l) Geen, (92) Ioseph côta delle q
osGreges lho mudaräo em Nile, e assi se cha
ma hoje. (3.) Ioàe de Leäe aflirma que tem este
nome de hum Rey , que foy do Е ypte chama
de Nilee. De. mesmo veto he (4) Èiodore Sycu
lo , ae qual en deu muyto credito , assi por её
crener delle muy largo como se pode ver no pri
meiro „esegunde Capitolo de prilneirofiLiure,
come per serern .muytes , es que nistocencerdam.
Mas porque „es `velrdadeyros descubridores de su as
fontes , foram .es nossos Portugueses ,. pera quem
Deoshtinha guardado seu descebrímente ,A com
outros demais substancia, a cujacenta lícou dar
a verdadeyra , e mais certa relaqâer dellas. — Рог
tanto deyxando por hora enuoltos ‚ nas-.trenes da
ignorancia os Geegraphosantígos , que com tam­ `
` ta soberba., e presnmpcam de seus engenhos.,
nella cal'iirâo ,i Direy' o que os nossos pessoalmen
dte exprimentarâio. (a) Francisco Aluarez Presby
tero ,t que foy ydeste Reyno , ae Preste loâe(cl1.a­
merneslhe assi) conta na sua Etliyopia Oriental,
navscer este famosissimo rie, no iteyno de Goya
me, juntode hüas serras , em que haygrandis
simas alagoas, e nellas varias Ilhas, donde la
zendo seu discurso caminho do Egypte, >se vem
(1) (iene. с, 2. 5,- . _ Mirail
(E)
(3) Iosep. de
Icann. anti. l.in 1.l. с.p. ‘2.f. 60.'
à Leone яды l 1.7.2.,"

(fl) Died. Бусы. 1. 1. с. Q. el l. “3. с. Q.
(Ь) Francis. Aluar. in sua Ethyopia Orient,
1...
. y ‘lâ’ __
frietèr 'no Mediterraneo.' Porë outros mais ‘cu-troll
'sbs que elle', dlzem ter seu nascimen to, em hüas изд
peras'mentanhas, chamadas mötes da Lüa, täo all-lA l

tos, que imaginan osfnaturaes passarem as nuuens,' ­


porverer'n
do es ’altesquantas
dellas­ costeâo aquellas
tâe claros serras, que
,1 e limpos: deixan-"
pa~l
rece outro Ceo , e nona terra; aopee das quaes,
estäoasalágoas, Barzena, Nigris, e' Bethe, cer
` cada's df'etâofcepadas 'ar-notes ‚ cerrados , e esi
cures bosques , quepor ’causa delles, e `da Inuy-V
га copiade animales;'que'nelles criäe ,' sef letti
per auer quem' se atreua a> descubrir
sewnáscinìento, eerigein: Inhtas as agoas des#
tes'lagos ,i vein com suacerrëte `em îvvarias 'vel-Y
t'as--, `-fbusczlan o Norte g ¿tevi-rfdescantga-r , na grani-f
(le lagos. Cafa ,sf-de quê- osÈ-*lńeradores se disse“v
` r'äo-Caf'ate's.'ïl fàftîuìifelñî; Hita@ Pëhiäßiasï quev
nella ha“, se fv'e'ë (i monstrüssbfanifmäîlfd): Cami
blèpas ;` e saliintl'ô ‘dësëëìlì'rgarf o эшафот sua Гид
гйа cestnmada _, faz«na`volta de yl"lerdeste5ïeY
al'güas verles do Noroeste ,sendo-sua verdadeyrä
derrota' buscar _o Norte', cous'a @de »nenhumïo'u'è,
tro'rio sabemos.. Desta'paragein cammhande-ho# _.
ra 'per espacesas Campinas',I hora decendo de al-l
tos, e'ingreme's 'recliedos , vom fazende Suas сов?
teafdas veltas , fem partes com tanta ligeyreza; '
eë-’yelocidadef,' 'como noutras (letendose cemseus
tìieandl'o'slv tam’ quietos ', e vagarososñ helles _
parece estar cenu'idandofomundo- todo al vello'.l
Шайтан-[о que cliega , a' quebrada da Chatadu-­
pa, ватта ai`alterar,~'com tâodisformc estl'en2
(lo,l que a _queyxa delle", “seounemais deîhüadei
Ц) ¿"1'11, '*l:i=ï‘^‘î“ Hihi?. ."1 2q" 'i

(1) Vide circa hoc D. A_mator` Anais Dial. 4|.


c. .Q_ .u .D ‚Е .î ._„`i:)."'. _ 3.,' ‘ci |\` ` '

Шеи
_AM-4.
goa. Tè que finalmente se vem entregar >por se
te bragos, ao Mediterraneo, vergonhoso..dtï:,v ­o
näo receber о largo Occeano. Quem lèríoyLiurQ
do (1) Exodo, nelle acliarà., que оное tempo,
em que о Nilo se conuerteo em sangue, do que
he testen-)unha (2) Ioseph, ein suas antiguidades.
Nelle acöteceo aquelle marauilhosoliui'amento de
Moyses , que sendo menino foy aehado ein hum
cesto, _e Tlieniura _fillia de Pharaô, o, entregou ’ -
а (ах-121111 sua propria inây „sem ,saber q _o -era ,
cousa de que a may do meninoleuou muytogos
горох lhe sahir atraea conforme ao intento com
que a ordenara , porl esta­ causa _sejeharnonngë
ses, q significa liur-e das agoa's.; _Nelle nasce Q
temeroso _animal Crocodilo, „e posto _digâo
alguns,.»nâo auer quem o possa matar, euydo
que. se enganäo ,.. porque eu vi vhum morto em. a
Cidade Valëça, le este alguë о matou. Hum 131—
с111п1ао ha neste rio, chamado Endros , que sem»
74_re `anda euuolto na lama ‚до qual entrandoIJ ре
1:1 boca do Crocodile, l-liedeee ao ventre ,' ,onf
de. lhe come todoßo interior _atè que о mataëde
sorte ,. que а criaçäo, evida de hum , ließ-_cow
r'upçâo-, e morte do outro. Rega este notauelrio.,
maisde mil e dozentas legoasde terra,_noqual
espaço se lhe ajuntam outros шнуров; e o que
maißhe, vque quando osontros em lull-1.o,e А gos-`
tn_leuäonnenos
naturali, altura agoa, entäo.‚ sae
de catorze elle ¿foraeouados,
ou Íq1r._inae de seu

regando as Prouincias do Egy pto, Alexandria,


Gram Cayro, _ deyxando os campos fartos, da
sede de todo o anno», por jamais nelles ehouerl
A causa desta enchëte nestes meses °, dizem muy
Ll)¢~lìiço._c.7. ,. д 9.
(42) losep. de Antiq. 3. c. 6.
в? а)
и
_Mb-'- ‘
tes proceder, de naquelle tempo ser Inuerno nas
terras , ondeelle nasce. Outros '," que d'erreten
`dese a neue
zem com quedellas, que heSeja
creca'itäto. muyta nasfor,
e que serras fa'
e rie
he' e mais notauel de'toda Asia, Affrica ,' e Eu
ropa, colno ne Capitolo sete,"`e oyto fica dite.`
Delle Тез o Papa Iulie Segundo deste nome hum
Tratado,eif1’qne conta suas grandezas, onde es
curiosos as podem ver,~ О Terceyrehe o (1) Ti ris,
aque-m (с; [азерь‘сьата Diglarh, que quer iw
arrebatado, e teue muyta razâo, pera lhe dar
tall neme; porque dos que vi , epassey , 'da In
'diatè Lisboa", nam achey entre, que tam apres
sa'damente'seguisse seu caminho. (в) loam Ra
­uisío, (4)-'Solino, e (ò) Boecio, dizem nascarV
e'm hüa serra de Armenia, chamada Longosine:
e tanto quie. che' rif-:af `grt'iu'iricia da. Media se co
_ meca a charnár Pigrl na lingeada terra;
significa seta. Depois'decorŕèr'a'lgüas legoas de
terra desabitauel', 'se niete ne lago Arethusa,'näo
enträdoneilefopeyxe que tras', le cria em si, nem
depeis que о rio se aparta , `es péjŕirfës #delage se
querë fazer na sua volta: pera o acómpanhareme
О segredo disto'deuiaa natureza, reseruar ` pe
­ra si ', como >fez ae de entras muytas cousas , a
que as razò'es naturaes nam chegam. Sahido de
Arethusa caminha direito ao meyo tdía, e mar
randocome monte Tauro, em parte que nâo
tem sayda, se esconde ’por bayxo da terra , ede
peisde ­fazer hum large espace , seu’ Camín-ho as
‘(1) Gun. с. s. y i
i (f2)
(3) fosep. de anti. li. l.'c. 9.
loan,- Rauisius in: tract. do ñumiuibus. - _ .
(4) Sel. c. 49.
(5) Boeri. de Consel, ~
' ни— 7-1

escuras,Y ту ваЫвдрегсокфе Zereanda, .e рощиц;


legeas della ,~, se .terna a esconder por _bayrio da
vterra, atè passar hüas serras , ,F1 se lhe орде, Vern 1
depois aparecer, nos >des,àbitados campos daSyv:L
riaì, e, Arabia', _ficandelhe esta a mäe es цепь}.
ealMesopotamia, a direyta, chega a Bapylenia ’
_cercanan .pela parte do.A Ponente, «yay täo junto
das. .-easas.,~,~que«semï взыщет <feta ¿allais
ne www genwï-dellertlleslfaïbo
eutestemunha, porque abebi todo foïtß )§99
„Y
estiueifnaÁCidade,.no«direiteda qual tem вид 'y fe
ge, dezentes eeytenta passes „(15ue eu conteyä-p '
muytas,.vezes atrauessando a` ete, que " '_
tritata e hüa barcasîgrandes, e lëbro que aca a uf;
dang/a de pee , phameghum passo', '_ge este do аи?"
(1.аг5;„ока&пагй,и „рикше пае. queria .que os' Tur­ °
nosy me fgntendessemm'rreslegeas abayio yde_Baf` ‘
bylonia, lheefntrao rio Dialat quasi tam gran'-k
decome elle,_ecaminhando ambos _ne @(18 Y"
cercata .ar-lliià Cornàa.,_q'ue (listaŕîeìl
(rinomata, в; quatwileggas .‚ `onde. ajuii'vtaiiâòss
(penn-(3€,Eufrateswl perde д. lbem î«JlTigrisîseu nef"
ine, pois_,da_lif_1è‘_„a¿_Qida la Basora, que saöjseys
leg-,oas ,. janäo JE@Lagifverrlgiepido , ¿nem Pse lhe sabe
que поте ища; Щеп: for lids." UGS Ш'Сётг j
~ même@ d ‘ " гоЩвф1Ь-ичёечзче- . a'çháltà
î ведавшие ‘äèït зета-по га 0, 0f» туш,
егчнерьгйръшаъш алчет а1ё1дп$ Mpùros., Cha#
11150.:Fiìamwgzheßquqffulglg ¿Arabia ‚ёа, Persia., '
тщета по, man andere@ nalrrqès chaman"
Xerde'guada“,f sendo bem alheyo, dogque
eu aqui digo: o que so; Детище; que eu escre
uo.de vista',tf»orea„cadaa hun)A agora; a lquem
quiser. ­ ' ‘ ` Из ’ÍH
т Côment. Ещё: р. с; [Над I' " ` i \'‘M_-q
.
я i

NNN N IINNNNNIINNN'IIÑNN NNIIIINNN NN лннннннмммнмм

daarmee vnuunnows.
Passamos "ri Ещё-тез, с/ьеуатоз Aleppo, aira
шло o Меж/[имама , desembarco
‘ ст Chypre.

. ’ дна?

._ QvART'o mo , que he este qagora you


A «gs - passando, se chama
(Q) Iosephl por (l) o,Foras,que
outro nome Eufrates, si-
e .

1 gnìfica Flor.­naА Armenia


nascimento _(3) historia Pontifical
mayor lhe Piriar
'no Möte dàseu
` des. (4) Ioäo lRauisio yayse pelo antigo, dizendo
l ‘nascer no Parayso Terreal. ( a) Strabo nos Montes
"Niphèos, (6)Solino no Monte Zimarajunto ao Mon
l_i.elGafpote, donde Vern com sua corrëte dar no Möte
Tauro, e depois
¿Camogena de oa atŕauessar,
, q he rega >os
Cidade Aleppo , Pe>nonfins
daqui da.
se _
fazina volta do Sul, eaminhâdo- pela. Arabia, e
j .t '_ ‚ _ . ‚ j
(l) Gen. c. а. ' ­
‘ (a) тозерь d.. anu. 1. 1. с. z.
' (3) Hist. P61. 1; 6. c. 24. ф. 2.
1(4) _. loan. Rauisius in tract. de fluminibus. '
(6) Strab. " ­
(6)» Solin. c. 4.0. 1
Mesopotamia alè `chegar nodireyto da antigua _
Babylonia ., da qual se läça por seus campos abay
хо alè а ПЬаСогпй ereceber о Tjgœis, Ё}. pa.“
rece lhe Годе , e aqui todos em hü corpo se cha
та dali alè Baçora Eufra: sem а syllabe , tes ,
tè que finalmente sevay sepu'ltar no sino Persi
со зет -Baçoraperdéndo nâo sô слоте, е сог
rente, mas inda sua doçura, e bondade. `Eu o
mandey medir cö hů cerdel pqr hij Mouro ать
goìnexr,~ acheyfter trezentos e vi'nte paseos de
largo nesta paragë em que о passamos.”îsto foi1
о mais F1 desles quatre rios pude alcançar, e
cuydo que nâo ñz роисо. porq näoli atègora quë
mais claramële
dou; desse
е certo que delles còla do que
em lfazer'perguntas eu aqui
acerca del
]es , trazkia ya' а gente enfadada; e posto que os
de milhor juyzq louuauâo aenriosidade , com tu»
do outros aehauâońa'sebe'a, Вещий _se póde со
nhecer a'ponca que há entre eslevîgeiitegeîcœ
­mo h_oje ~rg/äo hálfter'raìlmonte , 011 14505: дне tqnhß
‘ЫЪНдыейдо‘ ln'òrx'lefzënntigo _, та; ‚душ 'vafriall
„д'... \î.('a „1., ­ .
до, '_¿e em todas as cqusas cornet-nonal moedaesìë '
”тег чует Saá’be 'das теша ' No Шпица
ърсё’ъфгагауво 'ferrea
mi@ @1S î'PfOIifi'Q ,’ no gegundoLiurouceino
‘о Наташу :' 1епёыапдо дерн ‘
завета 'Me'seppLamLa,À
'ÈfeÍÍëfafïqliàllhé ronde muytos` egydäo
toda Lelj'rnlszìbidq'ïe trilhë.

da , sem', 0011`а7’а1110г"ра,ё1;р0`; vestigio,î ou neuas'dç


Iltal' Paráyso". ‘Рйёше "ná" ‘I'embranç'a ‚‘ este dito ,
porque he muy ‘üeeésszïriò pera 0 adiante._ А
mesma noticia se trè dagmais' ten-¿1de ßsiria ,
Arabia , e Palestilîa ‚1 „sem "Ёфде ayà'f.;luîga1"',"ou
parte, jun to a estas* é`ì§1` _se pugsgjßqspeytar
estiuesse em algum'ïémpof' Passadofnasf bpncas
0 Eufrates ‚ рог falta de решен] näo -lemfg de
—— 249 ­­­
mos na sáncta terra de Palestina4 ,"a qual bey
jamos hüa,y е muytas vezes ‚ porque Энда que fî
ca'ua distante de Hierusal'em , *mais de ­ treason-A
tas legoas: com -tudo como' -nell'as- senâo entre#
mete ljio , ou mar algun] ‚ е he toda ‘terra cötìgúa,
pareciïanos E] pouco'faltaua, pera chegarmosÍ a
vella:7 ей se nossos peccados , näo nos atalhas#
sem (то Ьет, em- parte estauamos em que cedo
se comprit'iäo nossos desejos. A meya noite ., ched
gou hůn mâga de gëte Arabia де canalo, com I
grandes estron'dos ‚ е gritas: Estes erâo чаевые
los del Rey Burixa senhor desta Arabia, os quaes
vinhäo arrecadar os direitos`, que custum`äo>pa­~
gar os mercadores ‚ que passäo por este деве]?
to. Bemlnos enfadamos com este enconl.ro;'Mas
como os
* fazer ou cobiçosos
por fas , desejos
ou por daquellaauarenta
nefas , se auiäo satis#
genvà
te , concou'tarzîose` hüs ‚ ‘ е outros em sete mil cru
zados; gastando primeiro no au'eriguar das con
х tas seys dias, que-meu 'companheyro , o еп раз—
. samos ao longo do rio sentados com muyto gos
' to, na fralda de sua ribeira, lembrzmdonos os
muytos que nella gástarâlo,A os Íìlhos де Israel
'estädo'captiuos 'e'm Babylonian , entoando ao som
de sua corrente,"o saqdoso (1) vPsalmo ‚ que co
meça; Sentados sobre 'os'rios de Babylonian cho
ramos ­as lembranças »de Syon ‚ &с. E' muytas
vezes com os'olhos vírados pera aparte да San
cta Cidade, entoauamoä-aìnbos este Psalmo: 4.tè
. q ao. septimo dia nos {Iartimos , е confesso .q cheos
де sandade до, rio 5i embxiandonos que seu prin- „
с1р1о fora no Perayso Terrealsß, horas de meyo
dla ‚. е no ргорпо que partimos ‚ .tirou о Capltäo
(1) Рза1. 136.Y
_ l __' aso _
da Calilla, chamado de todos Calillaßaxi; lifia`
Pöba de hüa Gayola, em que hiâo outras muy,
tas, q todas. deyxauäoem Bagdat seus tilhosgno
ninho ­, a qual läçou a auoar, com lhü _escripto -ao резе;
coço, em q breuemente se eo'ntaua quanto passamos;
coszrabios; e tanto q alargaräo о amor delles,
aguiou pera ta Cidade, onde ella os tinlia, e no mes
mo dia chegou оба, noua, comqnôs depois soube
mos. _E esta ordë se guardou dali por diante., й
os mais dos dias. se llargaua hůa. Pomba atè qu@
chegamos-Aleppo.'
е Pareeeome
contandoo neste. Reyno, o modo
Ya algüas excelente,
pessoas, titres*à
ritono por abuzäo', e materia dezòmbaria. (Диет lèr
(l)Antonio Ferreyra Cronista de sua Magestav
de., vera que ein nossos tempos se. vsoulesta in
uféçâoem Flandres.; -О mesmo conta.A (и) .Luis
Ariosto, _o (3). Antonio Tëreyro , que as .-vio laut­
ear-,como euv yi: e outros muytos; enporque
os Assirios, como di-z (It) Frey_l’._edro~­ da Vey'ga,
fora-m os, primeiros inuentores destes correos, or.
denaram teremfsuas armas por diuisa _hüa Pemba ,
como inila agora tem.` . ‘ г:
Doze dias caminhamos atrauessando o Deserto, \
em toparmos consagviua ,-’e aos tirßze Büçßntriimos
outros А rabios d_e caualo, quevinhäo pediros dlreyr
tos del Rey,ao que responderäoquejaeîs tinham _
pagos ‚д e fque 'näo deuiâo nada; sobre. о ques@
Y (шатен tam grande enfadamento, de gritas», рею!—
jas, e pancadas, que acharam `os mercadotesser mais
л .Ífitiigr/ (Ша: - -: - '~-'"" ЗЁ’” '4

2?'(1) Amon.' Fair'. in aus, _1. 1l с. a.. '


С“ (2) Ludo. `iArio. infcätu 15. oclau. 93. "а"!
wie). Ань/Вёлшипит; ~ ' 824-011 ` :j .
-»~ (4) F. Per. à Veyg. in'Q.. p. sup. Psalm. 5. vers.
`14|. num. 46. fol. 70. со111. 1. _ _ .Lч r ~ 1 ‘Í.
, ‚
ч-н 261
barato pagalos ‚г que deteremse co elles aos 1101111;в
Porque os Cameleyros cujos eramos Cagelos, e2
Camelos , `receossos de lhos matarem os актёрам
lançauamse da sua parte ‚. e como eral mayor q
perda, de licarem as fazendas no DeSerlo,‘-que
satisfazerem .âquella canalha; foy l'orçado„¿jungî
tare'm dezv mil cruzados , os quaes-pagosl tome
mos ~a camínhar. Y Ц
De todo este successo, foy logo pelnPQpiha s
auisado о Baxà de Babylonia, ,que virwloççzqrggY
mâo armada sobrey ogBurixa,.que стат esigua.
em Arma Cidade Arabie, ‚А ybem ,descuydado,y
deu sobr’elle.,­ ­a. (1116111 oom .todo omais polio,
pò's а fio deespada., lcuandolpdo; (111111110 0011011.
na Cidade sem perdoar a cousajlllgâíla.> д, „b
Poucos dias dephis deste -encçmlrçhn tiueipqs
outro, pera «todos-‘de grande admiraçan) ;: .que
foy darmos com Чикаго fontes», apartadas. hüada
outra hum tiro de ‚реф-ад _Pera-.mi foy. о’шаущ
extremo, que' vi da. India` alè este Reyno. K ,JS
Da primeira sabia­ agoa tam queme , vque
pelaria hum .Leyläog Por 001101110, таз dq
lam ruym cheyro., .de enxoŕ're „ e marezia, `que:
а näo podemos beber, A terceyra ‚ 101101111111111113
pedaçogde pez, como lal'lanjas, e dentro grani, `
e- cifafl A outra era dágoa salgadai2 desople ‚ ique
nenhüa nos seruio. ` ’ if Hmm, „a sà `
Quem duuidar disto veja (1)«Sancto Адом,
tinho , nos liuros da­ Cidade de Dees;4 Sep;
cto Ysidoro, ou ( 3) Frey »Ioäo de S. Geminiano, qqç
i. l112l

f. Уз. Aug. infl. deciuit. Dei. ‚ 1111515- .; ъ


' ) ‘5k ISÍdOr» ‘M _"f и - " "6211212; "и
' (3) F. loan. _à S. ‘GemL in sua Sůmßz заемщика,
11.1%9138'i. J.: l i ' ` s` «2x-nam.
' _§52 а
d'iz auer e'm Boesia duasfo'ntes,­ nas'quaes a'agoa
де hůa faz'ia perder­ а memoria, ea'da'outra re
cuperala. Outras дпаз diz o mesmo Author auerno
Евфрат; ‘em д“ metendo tochasvadesas, se:y apa
gauâo', e metendoas 'apagadas , sahíäo acesas. E
na treslimpa,tresde
ja, Idumea auia. hüa,
corque tres meses'estaua
sanguínea.,­ еп—
e tres decor
verde. Na Illia de Sardenha ouue outra (següdo me
certiñcarâo os moradores della) em 3| mandauäo me
ter amäo, atodos os ïljurauäo, e se era falso oq
allirmauäo, ‘a tiraùäo seca, e se verdade зад;
Se девиз ouuera muitas 'nomüdo ,` роде ser fo»
räo os testemunhos menos", e'- ouuera »mais чег—
`dades nelle.' Partimos das fontes m-arauilhados
dos segredos da natureza ,_ е dellas atea-Aldea
Thaybe ,fnos näo faltaräo desgostos , e assaltos,
cousa muy comůa nestes desertos, tè quev a
voltas de muytos trabalhos, e~algüas sedes no
taneis, chegamos a Thaybe, està 'em hů te
zo', cercada cö seus'muros, eaopè delles fora. da
Aldea, h'ůa fonte de agoa doce, inde ¿j де mao
cheyro: mas com tudo- por 'näo дне: outra , Ase
bebe, e gasta, е regäo algüas `pequenas ortas,
q estäo a года della. Aqui nos pedirâojoutros
direitos , q juntos aos passados , e ao aluguel dos
caualos, е Camellos , e gasto, -Fi »toda aCafilla
fez , sò desde Babylonia atè chegarm-os. a Сйда—
' de Aleppo: achamos mötar, cëto- e corëba etres
mil cruzados. Iüto a"1`haybe vimos mu-.ytos ¿ca
nos de pedraria , casas ,« castellos ,l .e oficinas- de
muyta machina , indicio certo ¿de em >algüY Серо.
ser aquella terra muypouoadas Dizë os naturaes,
q quando os Franceses passarâo a conquista да
terra Sancta; deltal modo destruyrâo aîlllasgco­
marcas , q ja mais se pouoarâo. De Thaybe nos
­­­ 953; „1.
partimos pera Aleppo, q inda licaua seis dias de
eaminlio, e ao_ quinto qny o penultimo, encö
tramos em hüa Aldeapor nome Clara, hüa Ca
rabana, q hia pera Babylonia., em qwinhäo no
ue Venezianos.» Alegramonos naquella noyte q
toda passou em nouas de hůa, e outra parte:
Е ао outro dia a tarde , vimos _de longe o Cas
tello'da Cidade; e dali tèchegarmos a ella, 111—
Íinitas-vinhas, ligueiraes, e outras aruores: te q
tinî'almët-e, entramos ein Aleppo onde nos leuarä
aoMosteyro de nosso Р. S,L Francisco, q ,na Cida
de ha. Aqui diàte do Säctissimo Saeramëto, pros
tradosem terra , llie demos- as graças de tà’ as»
sinalada -merce , como foy trazernos da India em
paz, e> cö saude , e cliorando об alegria, por ja
estarmos entre Frades ,. eReligiosos da (1055210:—
(Юг,- posto Е] по coraqâo «deTurquia descansamos
algùs dias.. Em .fcliegâdo derâo rebate ao P .__ Guai“,
ldiâo., q eö outro igoal ,aluornço, ­aeompanhado
dos maia_Religiosos, nos sahio areceber, e ге—
colhidos, nos trouxerâo agoa peraolauatorio dos
pes, como lie-custume da nossa Orde ,r e _o ‚рю—
/ prio Guardiäo .foy 0. qos lauou , 'cö täto amor e
charidade g tij` lhe,nâo faltou >mais , -q' limpallos
cö .ai bar-ba., q era branca como neue , el tä сб—
prida q lhe dauatpelo cordäo; e elle de täo pou->
ea substancia pela abstera vida, q fazia, _que
logo no exterior de fora`, mostraua bë qual se.
ria o de dëtro.` Cötamoslhe nossa viagë , -e tra
balhos, e come Deos ordenara nesso caminho.
Näosabia mais о virtuoso velho ‚ q louuaroani
nio, q. a tanto se atreuera. Depois de notar ,na
.Cidade as cousas q me pareceräo dignas. Decla
l'ey ao Guardián' os vdesejos q tinlia .de estar em
Hierusalëa Coresma», .q ja ‘se 111111111` chegando;
­- 954 ­­
`­por la'th Fl teria em muyto darme ordë ,' 0 .lí«y
cëça pera isso. Estaua neste tempo no Porto de
Escandarona, Fl fica trinta-e cinco-legaal; (10
Aleppo'; hůa fermosissima nao Yeneziànade'caà
minhopera Chypre. 0­'Guardiâo se concerten
com'oi Capitâo (1011155 pera 1105 leuar'a 0510 I'lha,
'e dépois pass/armes e I'apho', porto de terra'Sam
0111. Auia tâbem no m'esmofporlo outra nan Fгап
èesa ,« й hin рева Магсе11ш 001110030 Palräo meu
cöpanheyro 50 auiou ‚ 50111 eusaber nada , e de
. (10401 tudo ordenado me disse linha esem
pulode passar n' terra Sancta, pois 110211100 des-ß
uiadu do caminho ‚ mais de duzëtas' leg'oasî,‘f5 e
hossas licëçzxs., näo no la darem mais ­ que pera.
fazermos nossa viagê (111-0110, Еп1ё`(11 serë` estas
escusas., Jdesejos de se ver na palriaïg тратта-15
102605 01110 delfnäo bastarâo todas, pera 1110 жб
panhàr. jTè 'q'mefdeterminey'em'ñear e ir
'semelle »au'H'ierusalem como Hz: 'effse'verâ nase
gunda'parte 0 que nella passey ‚ а qual 1100 054
pontló,`fe confìâ'ça tenho em n'osso Senhor seja
'aceíla. Mien» cöpanheìro se ‘partie-5 e chegarido'
-á Marseihafpassou Frâqa, veyo a'Espanha5'es
'ieuelna Corte emoasa do Conde de Salinas,~cö­
mo dep'ois elle .‚ ve oConde de Gelb'esRuy-'Gomesg
5011 1111150 m-eïconlaram,V dondepartio peŕh Lisboa;
e Achegou com saude; mas depois tornando ‘pera á '
Indië, no anno vde'mil seyseentos e"noue,'faleceo
no mar, sem ver Hierursalem, posto queugoŕai est
tarà па verdadeira celeste., onde 110550 5001101 ofte’
nha. Este foylo remate de sua come'çadäifîvingë'.
Muy descötëte, e enfadado ñqueyem- Aleppo, vë'f­
dome entre gële, î] quzisi näo ëntendia, në elles
a mi. Mas porq o lêpo senä và em desgosto's',`
cötarey 0 q noteyna» Cidade, i1' he еш— grande'9
Y - еда -
zaza! íerceyra das »que tê о Turcoem suas ter
ras. Aleppo cabeça da Camogena foy fundada
(como diz (I) Diogo do Couto) por 0 Patriarcha
Abraham , que nella Regnou. Bem no coração
(la Cidade está-hum Castelo muy forte, com mil
homês de presidio , e quinhentas peças de акте;
lharia., com sua сапа; е porque se não suba а
elle , а ladeyra he Lodalageada , e muy íngreme,
de sorte , que nào he possivel sobi'r acima. por
parte algüa, saluo entrando pela porta, em que
ha de comino muyta guarda, e Vigilancia. Nes
le monte se ordenhauáo as ouelhzns do Sancto Ра
(rian-cha , e porque o leyte dellas se colhia era.
талую, se chamou о lugar Aleppo, que signifi
ca monte de leyte , те delle о tomou a Cidade,
como hora vemos. Nella (тега quatrocentas mil
almas , he tão comprida como nossa Lisboa, mas
muth menos larga. Todas as ruas se fechà'o ca
da noyte, porque no principio, e fim dellas tê
suas portas fortes , е, grossas chapeadas de ferro. ’
Не toda mui-ada com suas torres , eameyas, em
que ha doze portas que tambem se fecham todos
(дач-(11215, das quaes scys saõ mais principaes ,re
(le mayor concurso, e trafego. .A primeira se
-chama_, Babêtache , ai segunda Babynera , а tel'
ceira, Babafarage, a quarta Bubenaser, ‚а 5.
Babemacham ‚ а sexta Babuxam. Ao longo ,de
algù'as dellas corre a ribeyra Singa de muy bon
agoa. Ho trato da terra he grandissimo, pela
muyta variedade de nações que nellamcram.
Mas de., todas a principal depois dos Turcos;
saõ os Venezianos com seu Consul, а cuja con
ta està todo 0 gasto , e sustêtaçâo dos nossos Fm

(1) Didac. à. Cou in 4. р. Веса. 1. lO. f Jé?


_256
des. Tambë a naçäo Francesa tem. seu Consul,
e a Inglesa. Os Armeni'os `viuern como naturaes,
eos- ludeos quesaö muytos, como de einpresta
do, e com menos `venturaf] na nossa Europa,
pelo mao trato que 05 Turcos. lhcs däo cada Abdo-_
ra. Seu vestir saö hüas vestes cöpridas azuys,
com híis barrotes da ­forma de päo dassucar sem
nenhü modo de abas dacôr vermelhos,­quef«
os faz parecer muy mal. Ha na 'Cidade corenta
Mesquitas, e a principal se chamou Sâo «Ioâo
Chrysostomo , e inda'agora no Alchoräo appare
cem os lugares., onde- estiueram 0551005т Тcm
tres Mosteiros de Religiosos, q saö р nosso de
S. Francisco, em q se celebra 0 0111010 diuino
com täta liberdade , como neste de Ipisboa'çeos
(10115 de Freiras Gregas.. Alem destcs ha dnas
.casas em que viuem Т111'005 em congregaçâo;
como se fossem fFi'ades, nas quaes fguardäo ase
ctaïde -Mafo'ma >Hîia dellas esta fora dos muros,
mas muy' petto delles О Padre Guardiäo , me
leuou'a ella ,I onde os Turcos q» por todos' erào
vinte dous ,' nos sahiräo a receber», об muita hu'
mildade, lançädose a nossos pcs', >e tomâdonos
pela mâo',.nos ­leuarâo dentro,- e mostraram to
da a casa , na qual näo vi mais, ­que -algůas se
pulturas muy soberba's, e sulnptuosas, de Bay
xàs F1 semandarâo ali sepultar д“ acuja conta es#
tauaïo sustentaçäo delles', 110 trajo näodifferiäo
nada, nodos Iudeus, mais que na cor do рапс",
que era parda de sedasde Camellos , e trazer'cm
‘as barbasrapadas, esobrancelhas 0 que fazem
por desprezo do nitido. outra-casa , ‘ouflVIostei
ro tica meya legoa da Cidade;l pera а рей-113 do
Norte , q `рог-5011510 atreuer обмен-(1150 а andar
tanto näo, vi. Ha tambem hospitaes emrque se
’§- ew» _l Ч
cla-'dei córner-’tres ‘dias 4a'l'odoî ho'me'm ,"inda que
seja @litislâoè ' posto iq' ‘fläo bulli ‘dizcŕ`,1 F] algum',e l
«fesse М'- тесам'гет muytosteares de ведёт;а
damaseòi", Brocade.; é lelilhasi Quâdö _aqui ‘elief'
games ,' ’nos ’contaräo'ös ‘Fifadèsg » queA 'guia роща
"tempo ,ique'ïo ­Baxâ deta'ein Damasco ,' e's'e ñzerfaY
Charnan Rey-dambas as Cidades , а pezar'. do Grad
Тчггсе‘: ~'contra quem 'es'taua ‘ rebellado', ‘como’
oldeQBHBY-lońiaé Nas mais cousas'viùê como os!
de Bagdabl, тет—ец sinio algůa de que possa fa
' zewpàrticulunmençâoì Àòsquatro de. Feuereiro
partimos' pei'œEscandai-ona „тиса pessoas.1 Dez
legoas‘»de‘_`Al'eppo--eneötrainog em -arru'yaadog
сбит sumptuoso edificio“,­ más' lmuy ‘hüa 'seri-a,

ватт algüs 4‘queGolholüedo'del Bulh'ar'n , ofman#


dara edifice-rj; действ степе-ша hum Castello",
que deuiaf-seruiŕ'de fg'iraïrda de Тетрю‘ ‚' que” issö
representa aquella' obra Рог algù'ás sépultures;
nella Ivimos. Mais 'abayxo,'-estauá'a'ossada' de
hüa Cidade sem' Ъйа casa infeiraf7 nëgenleïnèll
la. Aokmtro' diaaît'eirde .descobrir'nos'ë de­ ”В ù'aliů
a’Cidaddfir\fhlióchià, «da qual foy natural Бай
105001‘111‘у50916пю', ечо’ЕиапЁ'еПзъа Sam Luc'èfsï
Estraffoy крышам ,fque>í no mundo 'se àssinoyi
`
ï nö titolo deïChristaäWNellaL foy sete' afnn'os Bisl
@o Apostolo'Sam Pedro7 e' 1-pŕegou fo’ Aposiolo
n; Paulo.' fFoyfundada por ‘Seleucó vlÍ\'Ii'cha1iol‘;
e“ ¿hepoîsqueï'A n'i'ioehofüif t'óimo'u'ìihe inud'oiì
ein 'me"que ‘ftinha diefì Bebla'ta ‚вы ‚ Antiochia;
Servia ' to lie ha 'lölàa de"l1`üa'­'sè`rm , ai) рё del
la; .vimos­ hù' -ïcäpo 'girêlmdis'si'mo.,~ 'e muy Ген-Ш, ‘r'e
gado: de muy tas »ribeiras-‘,‘f’.` que “por 'elle cori-e'inî
-Ae `'presente чаш {ё-га'бйёаае mais quej 'buns ‘ pe
дачи» deixnurös ¿Éseiîi'trato"7 ’gële ‚ 0u casaaiig'üà'.
Verdadefsej'a qfuefemfseus arredores , ha muyla's
' 17

.*`
-Qóß-d
Aldeas , е lugares habitados. Aos oyto de Feilea
reer` entramos em Escandarona , ou Alexädreta,
gue ludo he hüa cousa ‚ onde achzxmos a nao Се
rina а ponto de partir.- Aqui achey Mosteyro
dla; nossa Ordem em que me detiuo hü sò día, е
ao oulro _demos as vellas .pera Chipre.l .Mas ст
mo os juyzos de Deos saò' profundissimos ,- е.а саг
расшайе de­nosso entendimento insuHìc-ienœ pera'
os театрах. Embarcados todos ао .segundo día
da víagem, toldouse о tempo, louan'taräose os
mares, сгесео а furia dos ventos, de modo qu@r
todos tomemos, algum dano помпы. Nisto >de
сео do Ceo 4hůa Sota de fog-o, e dà nomeyo
da пао cö lâvo grande estrenado, que ima-ginaräof
muylos so posera fogo а агЕеШагйа. Estando ате—
morisados, com i510 пойте] prodigio; dà hùa`
pedrade corisco на vella grande, _que ja пива
ъошааа, que por Cinemania,- е tres partes aras~
gou >lod-a, cahindo muyia gente no con ues chea de
modo, е temor,e tres homës abrazados, com que `.
se leuantou [до grande grita .,. que а, 111211105 mi;
I'eceoA sor ahogado ,o1 jguyzo final. Aqui cha.;> '
hůs pou-cos, pera _dizel'mos as Ladaynhas., “è”
quercndoaœ сошесдаг, dà outra no moyo da. nao,
deyxalndo no mesmo estado outras tres pessoas.
Entendi que а conñssâo era а que rollouaua ou
uirso ‚ е с11ашапс10 адйа parte aos'que а pedif
rào ‚ veyo' outro rayo de fogo, que correo loda`
а naosem fazcr’mal algum. Cento esete homësA
hìamos nella, dos quaesv hum era Gentio, e-ou- -
ltro Тш'со; а estes pedi quisessem atentar., co~­
mo Dèos Apor este. meyo os chamaua, репа os
o_s saluant; е рогачцй outras cousas quaesß
Es'pirlto Банан? те ensinaua ‚к de шапейга que os>
ditosos hcmnës se h'zeräo Chribtâos ‚ е hum se cha
к -‚—
1-" —-

тон Paulo, por ser natural de Tharso, como


foy о Saneto Apostolo, e o que fora Gentio, se
disse Francisco Depois delles confessarã'o alguns
Gregos, que а Igreja Latina., em a verdadey
та ‚ e não а sua Grega, pois nella auia cousas ,
que impediam a saluaoam. Estando nesta sanata
occupaçam. Deu o vltimo rayo em dous homes,
que tambem passaram pelo termo dos outros: de
modo que os rayos foram einco,'os abrazados
' .o to, ou noue; os Memorizados todos , os em
mendados nenhum ., como depois veremos 1101143
te fim , eremate que а ,nao teue, com quantos
nella hiam ‚ saluo eu ue no tempo de sua per
diçam estauaja em Hierusalem, onde ma contarão
m'fly largamente , e eu depois tornando а Chypre,
'soupe d0s*proprlos que nella hiam. A0 outro dia
- Qbrflndou 0 tempo, mudandose em popa , fizemos
nosso caminho ,' e aos рапиде de Feuereyro,
alle
9
amos a Chypre. Enlrey no Mosteyro do nos
'7" - ,sori adre Sam Francisco , que està em A'rniea ‚
Трети) ‚(138 Salinas, onde 'o Padre Guardião me
. 'fi/eo com grandissima deflação, amor, e
. (.l'idad'e. ll/Ias porque esta primeira parte аса
ba nesta Ilha. Na segun-dadirey o mais da Via
gem , e Terra Sancta 5 E poisajornada da India,
aqui (еще fim: bo'm será' iedirinos а Deos nos dè
graça com que todos alcancemos o desejado.
Amen. Ж - ' '

Omnia qua: in Iwc opere continenlm' Saar-osan


elm Ecclesia, шато, et corrections
subiccta sunto.

se
«@»Mwweaseeieeeeeeeeewœ
EÈÈÈÈÈÈÈ ЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁ
~2. .i -; ‹ "ip l. '­ _

il i _"

.._.:-5'.‘;. " . ,~§.".­ '- .. Ji"


apilolo primeiro. Vnrlem dnas Nuus de GOM'l 85 ‘lllaeß Щ. Ё"!
‚штат hh Шт 'dé S.' Lourenqo. ' " ` f 9
„ада?- j, .Apnrelhasa o Capitan реи тыка: v concertar онт
coi; Чижа- h_nm_ Elgbayxìnlzlur g'n Nar?. . _. _ ‚ дн ' . . ­ .i9
‘apn з. Tifmos 'grande l'orm'enta :' confuse о proneilo da Pah" ~ `
типична: шарами „малыши; « ' ‘ " 'f ’ ­ " 3l
Сак-3.4. Патроны тайная-„дм штдщтпщодтщгдчццдщ .
Maliens а l\10inh§'|ça;l oildé nchamfiéhouas' da {ЧАО Suiń facilite. ._ 40
(‚ИМЕТЬ Eilßlflhi Вт ~l\Ioinbai;a; ordenará n'ossa рыгает: chal-'l -J
парша Р-Ш‘дд‘? Prüfe-W ï' ‘. с ­'» -,1.i| 2 ‚ s'ïl-il: ­.'
l. Cap. 6.Chegamosa Pale; Reçebemiiou o_s Reysda Illia ; е do mais
(Шшййй‘рйяашбйм И " ^ .i'n l'..'.­» »5 '58 il*
. Сер. 7. _Desereuese Amica. е'о Магнит. wl'? °“'!‘9’P"""ï1" ^
cplaŕif'lades. .
Cap. 8ï' Tr'aläose к . i Ё L : 6-9A
as principaes cousas de Affrícn, 'Mgnwp"
CQIDWMÍOS mares. ' ­ ­ -­ i i' " "ц 8"
Cap. 9. смерти а Ёасаюга; 1 ,conßoœ cs_rilos, _evwallwiçlâldä 5,., .
(одну а’ quem rhamarîío Dinscoriila'... '_ ' ’ _ и ¿9| .
‚ Cap. [Ou-_Paramus de‘Sumailornzleńiosjrnßdëivlmelllaá “ш”: 'a ¿ï
mos над? rain ;_r\hegarinoys а Ormus.. www . 5 „д‘ 4 .ï и if; А Pfl l
Cap. lm'. `ai lehà Ormlis ‚7 ЕЩЁ suas'pr'oprièdńdes ` eenlid ddii;Jill п43 .‘
-aCIlp- l2. ‚пинта de Or`|uus pera'àïEPersin; Veidu que'nu
`l'nvifllpMarplel alé Lara. j; ›.„.1Г‚.„ и. А. »I `
' Cap. 13. ‘Da Cidade Lara , e cousus noianeis queI nella _ng-0_1' V' „_ . ‘
lßderâoß'mï "Г“ " " ‘э ; -= “1191? ‘ с». Н и е ‘- r11-l.
_ (Бурды. РщЦщоцде. Дягцдарщтчш da, Ван-55; Ёйгёдтм.‘ ‘ f
â Chiflail, Xyras. ‘- _ -_; A -‚ ` ‚ '. .
.¿Cainìl'ôf‘Dwniaís'qne'noleyfem y'migi “ведущими Ele(
тётки Pßdv'» Bazar.. .. ц ~~ f. " ­'­ "f “- ' "_1 ”3160
"‘Cáih >16.V Pârlimos deXyras ‚ chegamo! :_1 Remus, 6 {И Wfl’. l. ‚
qu@l pansáŕnoè' alé ‚ахи. " " -' ’ ’ “" l ' «
Cjap. I7. Eslamos em Laza; Parlìmol pera odesertu ; ЗЁЪеБмЕЩ: . д .
тов а Ninìne , e a Bahylonia. _ 183
сар. 18 ш amiguidade , smo. е grandeza de Babylonla, по
lampo апсиде ;` presente; @que шуте; 4. 1 ~ Y "à t .I А, м ‘А';‚ к
‘ ‘.'Gaplî 19’ Est0u` ein' Bàßykiniii :a _nona , como а gue nella vi~, е
noley alé-.paniít.g~»ç\­yx .`»‘,'. ‘1 ‚ "_`- ъ‘: ‘_ '_ f`ß‘ ­ ¿v_ ‘2_03
Cap. 20. D“ марш «leA Mlafgma ,_ç seus spçcessores. 220
Cap. Ш. Da опиши (те “lsìíiacl Sdphi ';"e"d'ós qualro rios que
sahiäo do Parayso Terreal. 233
Cap. 22. Passamop'pßyffalf's; Ирод штампов и“
Mediterraneo; däei'nlia'ircîoâçirnlgliyprfë “за: . . ‚ _ с

Í.
'l

S-ar putea să vă placă și