931

–– lÌËÏfl— ––

µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?

¬⁄U◊ÊÕ¸-¬òÊÊfl‹Ë (÷ʪ-v)
©UhÊ⁄U ∑Ò§‚ „UÙ ? (ªÈ¡⁄UÊÃË)

I‰‹ı‰ ‹Î÷Î « Ï’÷Î I‰‹ı‰ ––

I‰‹ı‰ ⁄L‘ç Á¬Î I‰‹ı‰ ––
I‰‹ı‰ ωzÎ ƒÏ‰HÎ_ I‰‹ı‰ ––
I‰‹ı‰ Á‰* ‹‹ ÿı‰ÿı‰ ––

…›ÿ›Î· √˘›Lÿ¿Î
 –– lÌËÏfl— ––

Ïfi‰ıÿfi
±Î fiÎfi¿ÕÌ ’„V÷¿Î‹Î_ l©ı›
lÌ …›ÿ›Î·∞ √˘›Lÿ¿ÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ’h΢fi˘
(±fi‰Îÿfi˘) Á_√˛Ë »ı; …ı ±ı‹HÎı ‰¬÷˘-
‰¬÷ ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘̱˘fiı ±fiı Á_√̱˘fiı
·A›Î_ »ı. ÷ı ’h΢fi˘ √…flÎ÷̤ÎÊÌ …fi÷Î
‹ÎÀı ±fi‰Îÿ ¿flÌfiı ≠¿ÎÏÂ÷ ¿flÌ flèÎÎ_
»Ì±ı. ±ı‹fiÎ ÿflı¿ ’h΋Î_ … ¿_¥ fiı ¿_¥
Â̬‰Î ›˘B› ‰Î÷ flËı »ı, Ωı ⁄‘Î_ ’h΢fi˘
Á_√˛Ë ¿flÌfiı ≠¿ÎÏÂ÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷˘
±ı¿ CÎH΢ ‹˘À˘ ±I›L÷ µ’Îÿı› ±fiı
ÏÂZÎÎ≠ÿ √˛L◊ ⁄fiÌ Â¿ı ±ı‹ »ı, ’fl_÷
±Î ¿Î‹ ωÂıÊ ≠›Ifi˘◊Ì ÏÁ© ◊¥ ¿ı
±ı‰_ »ı. ±Î…ı ÷˘ ◊˘Õο «Ò_Àı·Î ’hÎfi˘ ±Î
Á_√˛Ë ≠¿ÎÏÂ÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, ±Î√‚
µ’fl ⁄ÌΩı ’HÎ ¿flÌ Â¿Î› ±ı‹ »ı. ‘‹˝-
≠ı‹Ì …fi÷Îfiı ±Îfi˘ ·Î¤ ·ı‰Î ≠Î◊˝fiÎ »ı.
ó ≠¿Î¿
 –– lÌËÏfl— ––

ωʛÁÒÏ«
ø‹ ωʛ M≤WÃ-Á_A›Î

1. «ı÷‰HÎÌ ............................................................. 7
2. ≠ı‹ ±fiı ÂflHÎ .................................................... 8
3. ≠ı‹ ◊‰ÎfiÎ µ’Λ ............................................. 8
4. ÏfiW¿Î‹ T›‰ËÎfl ............................................. 10
5. µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? ................................... 11
6. Q≤I›fi˘ ‹¿t‹˘ ±◊‰Î ¤‰fl˘√....................... 17
7. ÁÎ«Ì Á·ÎË ................................................... 19
8. Á‹› @›Î_ ? ................................................... 22
9. ∞‰L‹„@÷fi_ ¿‹˝ ............................................. 22
10. fi΋ ±fiı ≠ı‹ ............................................... 26
11. Ëı ’Ï÷÷’Ήfi ! ≠ÎHÎΑÎfl !!........................... 28
12. Á«ı÷ ¿ı‹ ◊÷Î fi◊Ì ? ................................... 29
13. ¤„@÷fi˘ ≠‰ÎË ............................................... 30
14. ¤√‰ÎfifiÌ Ïfifl_÷fl VQ≤Ï÷ ................................ 30
15. ‰ˆflÎB› ±fiı ≠ı‹-≠Ï÷iÎÎ ................................. 34
16. ‰ˆflÎB› ±fiı ≠ı‹fi˘ ’˘¿Îfl .............................. 35
17. ≠¤fi˘ ≠ı‹Ì … ‘L› »ı ! .............................. 38
18. ƒpÎfi_ K›Îfi ................................................... 40
19. Á«ı÷ ◊α˘ ! ................................................. 43
20. ÁΑfiÎ ............................................................ 44
21. …’, ’Îà ±fiı ∞‰fifiÌ ÁÎ◊˝¿÷Î .................... 47
22. F›Î_ Á‘Ì Q≤I› ÿÒfl »ı ! ................................ 49
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 5

23. ÁIÁ_√ ............................................................ 51

24. ≠ı‹ ±fiı Áı‰Î ............................................... 53
25. ±fiL› ≠ı‹ .................................................... 54
26. ‹fi „V◊fl ◊‰Îfi˘ µ’Λ ................................. 55
27. ’ÒHν ≠ı‹ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ? ............................... 56
28. ±Â˘E›ÎfiL‰Â˘«VI‰‹˚ ...................................... 57
29. ø˘‘fiÎÂfi˘ µ’Λ ............................................ 58
30. ≠ı‹ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ‰‘ı ?....................................... 59
31. Á√HÎfi_ K›Îfi ±fiı ‹Î÷Î-Ï’÷ÎfiÌ Áı‰Î ............ 59
32. ¤√‰I¿Ú’Î ±fiı ≠ı‹ ....................................... 62
33. ≠¤fi˘ ≠¤Î‰, √HÎ ±fiı V‰w’ ..................... 70
34. ‰ˆflÎB›, ≠ı‹ ±fiı K›Îfi .................................. 72
35. “Ë_” fi˘ I›Î√ ................................................ 76
36. «ÎË I›Î_ flÎË !.............................................. 77
37. ≠ı‹fi˘ ‰fl÷Ή ................................................ 78
38. ‹˘ËΩ‚‹Î_◊Ì ¿ı‰Ì flÌ÷ı fiÌ¿‚‰_ ? ................... 78
39. ¤…fi‹Î_ ≠ı‹ ◊‰Îfi˘ µ’Λ ............................ 79
40. l©Î, ÁIÁ_√ … µ’Λ »ı .............................. 80
41. Á„E«ÿÎfi_ÿ ’Ïfl’ÒHν »ı ! ................................. 81
42. “‹flÌ …™ ’HÎ ‹Î√_ fiËŸ” ............................. 82
43. “Ë_” “Ë_” ‹˘ÀÌ ⁄·Î »ı .................................. 83
44. T›‰ËÎfl Á‘Îfl ±fiı ¤„@÷ ............................. 84
45. ¿Î›fl÷Î … Q≤I› »ı ó .................................... 88
46. “ÿ—¬‹ı‰ Á‰* ω‰ıÏ¿fi—” .................................. 90
47. ¤˘√ Õ<⁄ΉfiÎflÎ »ı......................................... 91
48. “¬S·˘ ±˘Õ˝fl” ................................................ 91
49. K›Îfi ¿ı‹ ◊Λ ? ............................................ 92
50. ⁄ÒflÎ¥fiı ⁄ÿ·ı ¤·Î¥...................................... 92
51. ‰ˆflÎB› ±fiı K›Îfi .......................................... 93
á á á
 –– lÌËÏfl— ––

±Î ’h΢fiÎ ¿ıÀ·Î¿ «Ò_Àı·Î ωʛ˘

ωʛ ’hÎ-Á_A›Î
1. «ı÷‰HÎÌ 1,6,8,12,14,15
16,19,22,46,47
2. ‰ˆflÎB› ±fiı ‹fi˘Ïfi√˛Ë 1,16,18,22,26
28,34,46,47,51
3. ÁIÁ_√ ±fiı l©Î 7,21,23,38,40
4. ¤…fi ¿ı fi΋-…’ 0,11,14,20,21,42
5. ±¤ıÿ ÏfiflοÎflfi_ K›Îfi 7.9.14.16.18.34
35,41,43,49,51
6. ≠ı‹, ≠¤Î‰, 2,3,5,10,14,15,16,
V‰w’ ±fiı ÂflHÎ 17,24,25,27,30,31
32,33,34,44,48
7. ¤√‰I¿Ú’Î 17,32
8. ÏfiW¿Î‹ ¤Î‰ 4,42
9. ø˘‘fiÎÂfi˘ µ’Λ 16,29,50
10. T›Î’Îfl ±fiı ‰÷˝fi Á‘Îfl 4,7,37,44
11. Áı‰Î 24,31,45
12. ≠«Îfl 5,13,36
 –– ü lÌ’fl‹ÎI‹fiı fi‹— ––

µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?

[1]
±Î’ …√÷‹Î_ Â_ ¿ËÌfiı ±ÎT›Î Ë÷Î ? ≠Ï÷iÎÎfi˘ ¤_√ ¿fl‰˘
¿ıÀ·_ ‹˘À<_ ’Î’ »ı ! ‘fi, ›˙‰fi, ±„V◊fl »ı. ‹ÎhÎ ¤√‰I≠ı‹ ±fiı
¤„@÷ … „V◊fl »ı ó ÷ı‹fiı ‹ı‚‰‰Î Ωı¥±ı. ‹fiw’Ì fiÀfiı
¤√‰I«flHÎw’Ì ◊Î_¤·Î µ’fl «œÎ‰÷Î flËı‰Î◊Ì ±ıfiÌ «_«‚÷Î ‹À÷Ì
flËı »ı. ±Î ±ÁÎfl Á_ÁÎfl‹Î_ ‹ÎhÎ fl΋-fi΋ … ÁÎfl »ı. Á_ÁÎflfiÌ
±ÁÎfl÷Î …^fiÎ ±‰ÂıÊ˘ ±fiı V‹ÂÎfi˘fiı ÏfiË΂÷Î_ ≠I›ZÎ ÿı¬Î› »ı.
Á‹ƒfiÎ …‚‹Î_ ‹ÌÃ<_, ·Î¿Õ΋Î_ ±„Bfi ±fiı ÿÒ‘‹Î_ CÎÌ …ı‹ fl‹Ì flèÎ_
»ı; ÷ı‹ ’fl‹ÎI‹Î Á‰˝‹Î_ fl‹Ì flè΢ »ı. ÷ıfiÎ … ÏfiI› K›Îfi◊Ì ¿S›ÎHÎfiÌ
≠΄M÷ ◊Λ »ı. ÷‹ı ‹ÎÏ·¿fiı ÂÎ ‹ÎÀı ¤Ò·Ì flèÎÎ »˘ ? VhÎÌ, ’hÎ
±fiı ‘fi ÂÎ ¿Î‹‹Î_ ±Î‰‰ÎfiÎ_ »ı ? ≠ÎHÎ fiÌ¿‚÷Ì ‰ı‚αı ¿˘¥
ÁËΛ÷Î ¿flÌ Â¿Âı fiËŸ. ÁÎ◊ı ÷˘ ÂflÌfl ’HÎ ±Î‰Âı fiËŸ. …ı ¿_¥
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ÷ı … ÁÎ◊ı Ω› »ı. ÷‹ı ±ı ≠¤fiÌ ÁÎ◊ı ‹ˆhÎÌ
ÂÎ ‹ÎÀı ¿fl÷Î fi◊Ì ? ÷ı‹fiÎ …ı‰˘ ≠¤ ±fiı ≠ı‹Ì ⁄ÌΩı ¿˘HÎ ‹‚Âı ?
±ı‰˘ ÏË÷ˆÊÌ ⁄ÌΩı ¿˘HÎ »ı ?
“µ‹Î fl΋ Á‹ ÏË÷ …√‹ÎËŸ – √fl Ï’÷ ‹Î÷ ⁄L‘ ¿˘µ fiÎËŸ ––
Á˙ ‹÷·⁄fiÌ ‹fi‰Îfl ¿flfiÎflÎ »ı. ÷˘ ’»Ì ÷‹ı ÷ı ≠¤ ÁÎ◊ı ÂÎ
‹ÎÀı ≠ı‹ ¿fl÷Î fi◊Ì ? ≠¤ ÷˘ ÷‹ÎflÌ ’ÎÁı◊Ì ¿_¥ … ‹Î√÷Î fi◊Ì.
‹ÎhÎ ÷ıfiı ÿflı¿ Á‹›ı V‹flHÎ flά‰˘ Ωı¥±ı; ÷ıfiÎ fi΋fi˘ …’ ±fiı K›Îfi
… ÁÎfl »ı, …’ ¿fl‰Î◊Ì K›Îfi ±Î’‹ı‚ı … ◊‰Î ·Î√ı »ı.
÷‹ÎflÎ ±Î ⁄‘Î ’ÿÎ◊˘˝ ÂÎ ¿Î‹‹Î_ ±Î‰Âı ? ±ı¿ Ïÿ‰Á ⁄‘_
‹ÎÀÌ‹Î_ ‹‚Ì …‰Îfi_ »ı, …ı ¿_¥ ·¥ ¿Λ ÷ı …·ÿÌ ·¥ ·ı‰_ Ωı¥±ı,
±‹ÒS› rÎÁ˘fiı fi¿Î‹Î ¬˘‰Î ÷ı µÏ«÷ fi◊Ì; ’»Ì ÷˘ ±Î’fiÌ …ı‰Ì
‹fl∞.
á á á
8 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?

[2]
’˘÷ÎfiÎ V‰Î◊˝fiı ‹ÎÀı ¿˘¥fiÌ ’ÎÁı◊Ì Áı‰Î ¿flΉ‰Ì Ωı¥±ı fiËŸ,
V‰Î◊˝ … ’Î’fi_ ‹Ò‚ »ı. ’˘÷ÎfiÎ ‘‹˝ ÷flŒ Ωı‰_ ±ı … ‹fiW›fi_
¿÷˝T› »ı. wÏ’›Î-’ˆÁÎfiÌ ÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ »ı; ¤·ıfiı ⁄‘_ … fiÎÂ
’΋ı, ’fl_÷ ±ı¿ ≠¤ µ’flfi˘ ¤fl˘Á˘ flάÌfiı ⁄οÌfiÎ Á˙fi˘ ±Îl›
»˘ÕÌ ÿı‰˘ Ωı¥±ı. ≠¤fiÌ …ı‰Ì ‹fl∞ ˢ› »ı, ÷ı‰_ … ◊Λ »ı.
’»Ì Ï«L÷Î ÂÌ ? ÷ıfiÌ ≠΄M÷fiÌ ·√fi‹Î_ ¤·ıfiı ⁄‘_ … «ÎS›_ Ω› !
“fiÎflΛHΔ ˢ‰ı ¤·ı, Ωı ¿»\ ˢ‰fiËÎfl ––
ËÏflÁ˘Ó ≠ÌÏ÷ ·√Λ¿ı, ÏŒfl ¿ËÎ Á˘« ω«Îfl ––
·√fi ·√Ì Á⁄ ËÌ ¿Ëˆ, ·√fi ¿ËΉˆ Á˘› ––
“fiÎflΛHΔ Ω ·√fi ‹ıÓ, ÷fi ‹fi ÿÌ…ˆ ¬˘› ––
≠¤fiÌ flÎ∞◊Ì Ωı fifl¿ ’HÎ ¤˘√‰‰_ ’Õı ÷˘ ’HÎ ÷ıfiı ±Îfi_ÿ◊Ì
¤˘√‰‰_ Ωı¥±ı. …ı ¿_¥ ◊Λ »ı, ÷ı ⁄‘_ ≠¤fiÌ fi…fl‹Î_ ◊Λ »ı.
F›Îflı ±ıfiÌ fi…fl◊Ì ’fl ¿_¥ … fi◊Ì, I›Îflı Ï«_÷Î ¿flÌfiı ÷ıfiÎ ÂflH΋Î_
ÿ˘ÊÌ ÂÎ ‹ÎÀı ÏÁ© ◊‰_ Ωı¥±ı ? ÷ı ⁄‘Ì …√αı V‰›_ Á√HÎ ¿ı
√HÎÎ÷Ì÷ w’◊Ì ËÎ…fl »ı, ’»Ì ÷‹Îflı ¿¥ ‰Î÷fiÌ Ï«_÷Î »ı ? ≠¤
µ’fl ’Òfl˘ ωrÎÁ flά‰˘ Ωı¥±ı. …ı ¿_¥ ◊Λ, ÷ı Ωı÷Î flËı‰_. ≠¤
…ı ¿_¥ ¿flı, ÷ıfiı … ±Îfi_ÿ◊Ì V‰Ì¿Îfl÷Î_ flËı‰_. ÷ıfiΠω‘Îfi ’flI‰ı
‹fi ‹ı·_ ¿fl‰Î◊Ì ÷ı ¿ı‰Ì flÌ÷ı Á_÷WÀ ◊Λ ? ‹ÎhÎ ±ıfiÎ fi΋fi˘
…’ ¿fl÷Î flËı‰_, ’»Ì K›Îfi ÷˘ ±Î’‹ı‚ı … ◊¥ Ω› »ı. ◊˘ÕÎ
ÂOÿ˘‹Î_ ≠ı‹ ±fiı ÂflHÎfi˘ ¤Î‰ ·¬‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ »ı. F›Îflı Ï«kÎ
µÿÎÁ ˢ›, I›Îflı ±Îfiı ‰Î_«‰_ Ωı¥±ı.
á á á
[3]
÷‹ı ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ ◊‰Îfi˘ µ’Λ ’Ò»u˘, ÷ı ⁄flÎ⁄fl »ı; ≠ı‹
◊‰ÎfiÎ CÎHÎÎ ⁄‘Î µ’Λ »ı, …ı‹Î_fiÎ ¿ıÀ·Î¿ fiÌ«ı ·¬‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı —
1. ¤√‰ÿ˚¤@÷˘ ◊¿Ì l̤√‰Îfifi˘ √HÎÎfi‰Îÿ ±fiı ÷ıfiÎ ≠ı‹ ÷◊Î
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 9

≠¤Î‰fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î◊Ì ¬Ò⁄ … …·ÿÌ ≠ı‹ ◊¥ ¿ı »ı.

¤@÷˘fiÎ Á_√fiÎ ±¤Î‰‹Î_ ÂÎVh΢fi˘ ±P›ÎÁ … ÁIÁ_√ …ı‰˘
ˢ› »ı.
2. lÌ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ fi΋fi˘ …’ ÏfiW¿Î‹¤Î‰◊Ì ±fiı K›Îfi ÁÏË÷
Ïfifl_÷fl ¿fl‰ÎfiÎ ±P›ÎÁ◊Ì ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ ◊¥ ¿ı »ı.
3. lÌ’fl‹ÎI‹Îfiı ‹‚‰ÎfiÌ ÷̉˛ ≥E»Î ◊‰Î◊Ì ’HÎ ≠ı‹ ‰‘Ì
¿ı »ı.
4. lÌ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ‹…⁄ ±Î«flHÎ ¿fl‰Î◊Ì ÷ıfiÎ ‹fi ‹…⁄
«Î·‰Î◊Ì ÷ı‹Î_ ≠ı‹ ◊¥ ¿ı »ı. ÂÎVhÎfiÌ ±ÎiÎÎfiı ’HÎ
’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ±ÎiÎÎ Á‹…‰Ì Ωı¥±ı.
5. ¤√‰ÎfifiÎ ≠ı‹Ì ¤@÷˘ ’ÎÁı◊Ì ÁÎ_¤‚ı·Ì ±fiı ÂÎVh΢‹Î_ ‰Î_«ı·Ì
lÌ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ √HÎ, ≠¤Î‰ ±fiı ≠ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ÏfiW¿Î‹¤Î‰◊Ì
·˘¿˘‹Î_ ¿Ëı÷Î flËı‰Î◊Ì ¤√‰Îfi‹Î_ CÎH΢ ‹Ëk‰fi˘ ≠ı‹ ◊¥
¿ı »ı.
µ’fl …HÎΉı·Î ’Î_« ÁΑfi˘‹Î_◊Ì Ωı ±ı¿fi_ ’HÎ ÁflÁ flÌ÷ı
±Î«flHÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷˘ ≠ı‹ ◊‰˘ Á_¤‰ »ı. ‹Îfi-±’‹Îfifiı Áfl¬Î_
Á‹∞fiı ÏfiW¿Î‹¤Î‰◊Ì Á˙fiı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ΩHÎÌ Á˙fiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì
Ωı¥±ı. ±Î‹ ¿fl‰Î◊Ì ¤√‰I¿Ú’Î◊Ì ±Î’‹ı‚ı … ≠ı‹ ◊¥ ¿ı »ı.
Á˙‹Î_ ¤√‰Îfifi˘ ¤Î‰ ◊÷Î ¿˘¥fiÌ µ’fl √VÁ˘ ◊Âı fiËŸ. Ωı √VÁ˘
◊Λ, ÷˘ Á‹…‰_ ¿ı Ë…\ ±ı ¤Î‰ ◊›˘ fi◊Ì. Ï«k΋Î_ ¿ÿÌ µÿ˚‰ı√
◊‰˘ Ωı¥±ı fiËŸ. …ı ¿_¥ ’HÎ ◊Λ, ÷ı‹Î_ … ±Îfi_ÿ ‹Îfi‰˘; ¿ı‹
¿ı ⁄‘_ ÷ı ≠¤fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ±fiı ÷ıfiÎ ‹÷fiı ±fi¿>‚ … ◊Λ »ı.
Ωı ≠¤fiı ±fi¿>‚ ◊Λ »ı ÷˘ ’»Ì ±Î’HÎı ’HÎ ÷ıfiÌ ±fi¿>‚÷΋Î_
±fi¿>‚ flËı‰_. ÷ı ’fl‹ÎI‹Îfiı ≠Ï÷¿>‚ ±fiı ÷ıfiÌ ±ÎiÎÎ ‰√fl ¿_¥
’HÎ ◊‰_ Á_¤‰ fi◊Ì, ±ı‰˘ Ïfiç› ¿flÌfiı ≠¤fiÌ ≠ÁLfi÷΋Î_ ≠ÁLfi
◊¥fiı ÿflı¿ ‰¬÷ı ±Îfi_ÿ‹Î_ ‹Bfi flËı‰_ Ωı¥±ı.
á á á
10 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?

[4]
’Ëı·Î_ ¿fl÷Î_ ¤√‰IÁ_⁄_‘Ì ÁΑfi ¿_¥¿ ÃÌ¿ ·A›_ »ı, ±ı CÎHÎÎ
±Îfi_ÿfiÌ ‰Î÷ »ı. ’h΋Î_ ‹ÎflÌ ≠Â_ÁÎ ·¬Ì, ÷ı ›˘B› fi◊Ì. ≠Â_ÁÎfiı
›˘B› ÷˘ lÌ’fl‹ÎI‹ÿı‰ »ı, ÷ı‹fiÎ flËı÷Î_ ⁄ÌΩ ¿˘¥fiÌ ‹˘ÀÎ¥ ¿fl‰Ì
ÃÌ¿ fi◊Ì. ±Î’ı ’Ò»u_ ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤…fi-K›Îfifiı ‹ÎÀı ¿¥ flÌ÷ı
«ıpÎ ¿fl‰Ì ÷◊Î ⁄‘˘ ‰¬÷ ’fl‹ÎI‹Îfiı ›Îÿ flÎ¬Ì ›◊Î ÁÎK› ÂÎflÌÏfl¿
Ïfi‰Î˝Ëfi_ ¿Î›˝ ÏfiW¿Î‹¤Î‰◊Ì ¿÷˝T› Á‹∞fiı ¿¥ flÌ÷ı ¿flÌ Â¿Î›
»ı; ÷˘ ±Î ωʛ‹Î_ ωÂıÊw’◊Ì ÷˘ ¿˘¥ ‰Îfl ‹‚ÌÂ_ I›Îflı ¿ËÌ
¿ÎÂı; ’fl_÷ ÁΑÎflHÎw’◊Ì fiÌ«ı ¿ıÀ·_¿ ·¬‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı —
1. ¿˘¥’HÎ ‰V÷fi_ ‹ÒS› fiyÌ ¿›Î˝ ’»Ì ÷ı ‰V÷ ‰…fi‹Î_, ‹Î’‹Î_
¿ı Á_A›Î‹Î_ fi ÷˘ ±˘»Ì ±Î’‰Ì Ωı¥±ı ±fiı fiËŸ ‰‘Îflı ·ı‰Ì
Ωı¥±ı.
2. …ı ‰V÷ √˛ÎË¿fiı ⁄÷Ή‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷ı … ÷ıfiı ±Î’‰Ì. ±ı‹Î_
◊˘ÕÌ ’HÎ ⁄Ì∞ ‰V÷ ‹ı‚‰‰Ì fiËŸ.
3. fiŒ˘ ÃflÎT›Î ’»Ì fi ÷˘ ±˘»\_ ±Î’‰_ ±fiı fi ÷˘ ‰‘Îflı ·ı‰_.
4. T›‰ËÎfl‹Î_ ωfiÎ Ë¿fi˘ ’ˆÁ˘ ·ı‰˘ fiËŸ Ωı¥±ı. …^Ã-¿’À ¿ı
…⁄flÿV÷Ì◊Ì fi ·ı‰˘ ±fiı Ë¿ ωfiÎ ¿˘¥fiÌ ’ÎÁı ‹Î_√Ìfiı ’HÎ
»^À ¿flΉ‰Ì fiËŸ.
5. ÏfiÏÊ© ‰V÷fi˘ T›‰ËÎfl ¿fl‰˘ fiËŸ. ωÂıÊ ’Î’ ¿ı ∞‰ÏË_ÁÎ
◊÷Ì Ë˘›, ±ı‰Ì ‰V÷fi˘ ’HÎ T›‰ËÎfl ¿fl‰˘ fiËŸ.
6. ’˘÷ÎfiÎ ‹fifiı ’Ò»Ì …ı‹Î_ ’Î’ ˢ›, ÷ı ¿Î‹ fi ¿fl‰_.
T›‰ËÎflfiÎ µ’fl ¿Ëı·Î ÿ˘Ê˘ ’Î’fiÎ ¤›◊Ì, Q≤I›fiÎ ¤›◊Ì,
’fl·˘¿‹Î_ ÿ_Õ ‹‚Âı ±ı ¤›◊Ì ¿ı ¥rfl-Ï‹·fi‹Î_ ‹˘Õ<_ ◊‰ÎfiÎ ¤›◊Ì
±˘»Î ◊¥ ¿ı »ı, ’fl_÷ ·˘¤fi˘ I›Î√ ¿›Î˝ ωfiÎ ±ı‹fi_ Á‰˝◊Î
»^À‰_ Á_¤Ô‰ fi◊Ì. l̤√‰Îfi‹Î_ ◊˘Õ˘¿ ≠ı‹ µI’Lfi ◊÷Î_, ±ı‹fi˘
≠¤Î‰ ΩHÎÌ ·ı‰Î◊Ì ·˘¤ »^ÀÌ Â¿ı »ı. ±ıÀ·ı Á˙◊Ì ’Ëı·˘ ±ı …
µ’Λ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı ¿ı …ı◊Ì l̤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ ◊Λ ! ±ıfiÎ µ’Λ˘
hÎÌΩ ’h΋Î_ ·A›Î »ı. µ’›˝@÷ Â© T›‰ËÎflfiÎ µ’Λ˘ ÷˘ ’Î’◊Ì
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 11

⁄«Î‰‰Î ‹ÎÀı ·¬‰Î‹Î_ ±ÎT›Î »ı, ’fl_÷ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ±ıfiÎ◊Ì ±Î√‚
‰‘Ìfiı »ı ±fiı ÷ı ÏfiQfiϷϬ÷ »ı ó
·˘¤-I›Î√’Ò‰˝¿ ‹ÎhÎ ‘‹˝fiÌ ¤Î‰fiÎ◊Ì, ¤√‰Îfifiı … ⁄‘_ ΩHÎÌ
±fiı ÷ı‹fiÌ … ±ÎiÎÎ ‹ÎfiÌfiı …ı T›Î‰ËÎÏfl¿ ¿‹˝ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı,
÷ı‹fiÎ◊Ì Á_ÁÎflfiÎ ·˘¿˘fiı CÎH΢ ·Î¤ ◊Λ »ı. …ı‹fiÎ T›‰ËÎfl‹Î_
’˘÷ÎfiÎ ‹ÎÀı ‹ÎhÎ ÂflÌfl-Ïfi‰Î˝Ëfi˘ … ¤Î‰ flËı »ı ! ÷ı ’HÎ ¤·ı fi
ˢ› ! ±fiı …ı‹fiı ·Î¤-ËÎÏfi‹Î_ ËÊ˝-¢¿ ◊÷˘ fi◊Ì, ±ı‰Î ’flÊ˘fi˘
T›‰ËÎfl ‹ÎhÎ ·˘¿ÏË÷fiı ‹ÎÀı … ◊÷˘ ˢ› »ı, ‘fifiı ‹ÎÀı fiËŸ. ±Îfi_
… fi΋ ÏfiW¿Î‹ T›‰ËÎfl »ı. ±Î◊Ì xÿ›fiÌ ¤Îflı ÂÏ© ◊Λ »ı.
CÎflfiÎ ±fiı Á_ÁÎflfiÎ ⁄‘Î ‹fiW›˘fiÌ ÁÎ◊ı V‰Î◊˝ I›∞ ÿ¥fiı
÷ı‹fi_ ÏË÷-Ï«_÷fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ …ı ‰÷˝c¿ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, ÷ı …
‰÷˝c¿ µk΋ »ı ±fiı ÷ıfiÎ◊Ì … xÿ›fiÌ ÂÏ© ◊Λ »ı. ¤…fi-ÁIÁ_√fi_
’HÎ ›◊ÎÁÎK› ÁΑfi ±Î‹Î_ ◊¥ ¿ı »ı.
K›Îfifi˘ ±P›ÎÁ ¿fl‰Î◊Ì K›Îfi ’HÎ ◊‰_ Á_¤‰ »ı. «ıpÎ flάÌfiı
±P›ÎÁ ¿fl‰Î◊Ì ⁄‘_ ◊¥ ¿ı »ı. ÁIÁ_√ ±fiı …’fi˘ ‰‘Îflı ±P›ÎÁ
◊¥ …÷Î_ K›Îfi Ïfifl_÷fl ◊¥ ¿ı »ı. ¿Î‹ ¿fl÷Î_ rÎÁ ¶ÎflÎ fi΋fi˘
…’ ±fiı ‹fi ◊¿Ì ¤√‰÷˚ V‰w’fi_ K›Îfi ¿fl‰ÎfiÌ «ıpÎ ¿fl‰Î◊Ì
±ı¿ÎL÷‹Î_ ’HÎ CÎH΢ ·Î¤ ◊Λ »ı. ÁIÁ_√ ±˘»˘ ˢ›, ÷˘
¤√‰ÿ˚¤„@÷fiÎ ¤ÎÊÎ√˛L◊ ‰Î_«‰Î Ωı¥±ı. ±ı ’HÎ ÁIÁ_√ … »ı.
á á á
[5]
(±Î ’h΋Î_ ≠ë˘kÎfl »ı, ≠ë¿÷νfiÎ ≠ë˘ ·¬Ìfiı ÷ı‹fi˘ …‰Î⁄
±Î’‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ »ı. - Á_’Îÿ¿)
≠ë — ±Î¬Î› Á_ÁÎfl‹Î_ ∞‰ CÎH΢ … ÿ—¬Ì ◊¥ flè΢ »ı. ¿˘¥
’HÎ ÿı‹Î_ Â΄L÷ fi◊Ì; ÿıÂ-ÿıÂfiÌ ‰E«ı, CÎfl-CÎflfiÌ ‰E«ı {CÎÕÎ ◊¥
flèÎÎ »ı, V◊‚ı-V◊‚ı ·˘¿˘ ±ı¿⁄ÌΩfi_ ±ÏfiWÀ ¿flÌ flèÎÎ »ı. ±Î
„V◊Ï÷◊Ì ∞‰˘fi˘ µ©Îfl ◊‰˘ Ωı¥±ı.
12 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
µkÎfl — ⁄flÎ⁄fl »ı, µ©Îfl ÷˘ ◊‰˘ … Ωı¥±ı, ±ıfiÎ µ’Λ˘
÷‹ÎflÎ ⁄ÌΩ ≠ëfiÎ …‰Î⁄‹Î_ ±Î√‚ ·¬‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.
≠ë — ±I›Îflı …√÷ ‹Îfi˘ ¿ı ÿ—¬-ÿΉÎfi‚◊Ì ⁄‚Ì flèÎ_ »ı.
±Î flÌ÷fiÌ „V◊Ï÷ flËÌ, ÷˘ Á_¤Ô‰ »ı ¿ı ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á˘ ’»Ì CÎfl-
CÎfl‹Î_, ¤Î¥-¤Î¥‹Î_, ±Î’Á‹Î_ ¤›Îfi¿ ‹Îfl-¿ÎÀ ◊‰Îfi˘ Á_¤‰ »ı,
·˘¿˘‹Î_ ¤√‰Îfi ≠I›ı ωrÎÁ ∂Ã÷˘ …¥ flè΢ »ı. Ïÿ‰Áı Ïÿ‰Áı
…√÷fi_ ¤Ï‰W› ±˘»Î‹Î_ ±˘»\_ ±ı¿ ‰Îfl ÷˘ CÎb_ … ¤›Îfi¿w’
‘ÎflHÎ ¿fl÷_ …¥ flèÎ_ »ı, ±ıfi_ ¿ÎflHÎ Â_ »ı ?
µkÎfl — ±Î ‰Î÷ ¿ıÀ·Î¿ ±_¢‹Î_ ÃÌ¿ »ı, ’fl_÷ ±Î‹ ◊‰Îfi_
¿ÎflHÎ ¤„@÷’Ò‰˝¿ ¤√‰IÁ_⁄_‘Ì ««Î˝fi˘ ±¤Î‰ »ı. CÎb_ ¿flÌfiı ±Î¬_›
…√÷ ‹ÎhÎ ¤˙Ï÷¿ Á¬fiı … ’fl‹ ÁÎK› ‹ÎfiÌfiı ÷ı ÷flŒ ÿ˘ÕÌ flèÎ_
»ı, ±I›Îflı …√÷fiÌ ºÏp ‹˘Àı ¤Î√ı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ωʛ˘ ÷flŒ … ·Î√ı·Ì
»ı. ¤˘√‰‰Î ’ÎhÎ ‰V÷±˘fiı ¤ı√Ì ¿fl‰Îfiı … ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ ·˘¿˘±ı
’fl‹ ’flÊÎ◊˝ ‹ÎfiÌ ·Ì‘˘ »ı. ±Î◊Ì … Á‰˝ ≠¿ÎflfiÌ ⁄ÒflÎ¥±˘ ≠¿À
◊¥ flËÌ »ı. …ı‹ wÏ’›ÎfiÎ ·˘¤◊Ì T›‰ËÎfl ⁄√ÕÌ Ω› »ı, ÷ı‹
ωʛ-·Î·ÁÎ◊Ì ⁄‘Î_ ‘‹Î˝«flH΢ ⁄√ÕÌ Ω› »ı. Ωı ±Î‰Ì … „V◊Ï÷
flËÌ ÷˘ Á_¤‰ »ı ¿ı {CÎÕÎ ‰‘ı ! ¿ÎflHÎ ¿ı ¤˙Ï÷¿ Á¬fiÌ ≠⁄‚
±Î¿Î_ZÎÎ ‹fiW›fiı ’ÂfiÌ Á_iÎ΋Î_ ⁄ÿ·Ì fiάı »ı. ⁄‘Î ¤˘√˘ ÷flŒ
ÿ˘Õı »ı, F›Î_ ¤˘√’ÿÎ◊˘˝ ˢ› »ı, I›Î_ … ±ı¿ÌÁÎ◊ı {’Àı »ı. …ı‹
¿˘¥ ¿>÷flÎfiÎ ‹˘œÎ‹Î_ fl˘À·Ì ˢ›, ±◊‰Î ¿˘¥ ’ZÎÌ ‹Î_Áfi˘ À¿Õ˘
‹˘Ó‹Î_ ·¥ Œfl÷_ ˢ›, ÷˘ CÎb_ ¿flÌfiı ±fiı¿ ¿>÷flα˘ ±fiı ’ZÎ̱˘
÷ı‹fiÌ ’λ‚ ’ÕÌ Ω› »ı ±fiı ÷ı‹fi_ ’flV’fl ‹˘À<_ ›© ◊Λ »ı.
…Õ‰Îÿfiı ±Îÿ½ ‹ÎfiÌ ·ı‰Îfi_ ’ÏflHÎ΋ ’HÎ CÎb_ ¿flÌfiı ±Î‰_ …
ˢ› »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ±Î‰Î ±Îfl΋ ‹˘…-¢¬ ‰√ıflı ω·ÎÏÁ÷Ή΂Î
Á_ÁÎflfiÌ ⁄‘Ì … ¤˘√ÎÁ„@÷fi˘ ‹fi ‰Õı I›Î√ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ±Î‹
◊‰Î◊Ì … Á¬ Á_¤‰ı »ı.
≠ë — ∞‰˘ ±Î „V◊Ï÷‹Î_ @›Î_ Á‘Ì ’ÕuÎ flËıÂı ±ıÀ·ı ¿ı ±ı‹fi˘
µ©Îfl @›Îflı ◊Âı ?
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 13

µkÎfl — ±Î ‰Î÷fi˘ …‰Î⁄ ±Î’Ì Â¿Î› ±ı‹ fi◊Ì. ›˘√Ì ≥E»ı

÷˘ ¿_¥¿ ‹Î·Ò‹ ¿flÌ Â¿ı. ’flÊÎ◊˝ ±Ïfi›÷ »ı. ±ı ‰Î÷fi˘ ÏfiHν›
fi ◊¥ ¿ı ¿ı ’flÊÎ◊˝fi_ Œ‚ @›Îflı ¿ı‰_ ËÂı, ¿˘fiÎ ÁΑfifi_ Œ‚
@›Îflı ±fiı ¿ı‰_ ËÂı, ±ıfi˘ ’k΢ ‹ÎhÎ ¤√‰Îfifiı … »ı. ±Î Á_⁄_‘‹Î_
‹fiW› ¶ÎflÎ ÏfiÏç÷w’◊Ì ¿_¥ ’HÎ ¿ËÌ Â¿Î› ±ı‹ fi◊Ì. ±Î ‰Î÷
Ωı ’Ò‰˝ÏfiÏç÷ ‹ÎfiÌ ·ı‰Î‹Î_ ±Î‰ı ¿ı ±‹¿ ∞‰ ±‹¿ Á‹›ı ’fl‹’ÿfiı
≠ÎM÷ ◊Âı, ÷˘ ÁΑfi µ’fl◊Ì l©Î ËÀÌ …Âı. ·˘¿˘ ¿ËÌ Â¿Âı ¿ı
µ©Îflfi˘ Á‹› ’Ò‰˝ÏfiÏç÷ »ı …. ’»Ì ÁΑfifiÌ ÂÌ …wfl »ı. Ωı
±ı‹ ‹Îfi‰Î‹Î_ ±Î‰ı ¿ı ’fl‹ÎI‹Î ’HÎ ±Î ¤Ï‰W›fiı fi◊Ì ΩHÎ÷Î
÷˘ ÷ı‹fiÌ ÏhοηiÎ÷΋Î_ ⁄ΑΠ±Î‰ı »ı. ±ıÀ·ı ±ı … ¿ËÌ Â¿Î›
±ı‹ »ı ¿ı, “±Î ‰Î÷fiı ¤√‰Îfi ΩHÎı »ı.” ’fl_÷ ±Î ¬flÎ⁄ ÿÂÎ◊Ì
µ©Îfl ’΋‰Î ‹ÎÀı ¿ıÀ·Î¿ µ’Λ »ı. Ωı ÏËLÿ-ΩÏ÷fiÌ ºÏp±ı ¿Ëı‰Î‹Î_
±Î‰ı ÷˘ ±Î ΩÏ÷fiÎ ¿p ÿÒfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Î «Îfl µ’Λ˘ ¿Î‹‹Î_
·Î‰Ì ¿Λ »ı ó
1. ‘ÎÏ‹˝¿ ÏÂZÎÎfi˘ ≠«Îfl.
2. I›Î√Ì, ±fi¤‰Ì ±fiı ω¶Îfi ÁF…fi˘ ¶ÎflÎ ÿı¤fl‹Î_ Â©
‘ÎÏ‹˝¿ ¤Î‰˘fi˘ ≠«Îfl.
3. ±˘»Î ‹ÒS›‹Î_ ‘ÎÏ‹˝¿ √˛L◊˘fi˘ ≠«Îfl.
4. ±fiÎ◊ ⁄΂¿˘fiÌ ‘‹˝-flZÎÎ ‹ÎÀı ±fiÎ◊η›˘fiÌ V◊Î’fiÎ.
±Î flÌ÷ı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷˘ ±Î ΩÏ÷‹Î_ fiÌÏ÷, I›Î√, ¤„@÷
±fiı ‘‹Î˝«flHÎfi˘ ω¿ÎÁ ±fiı ≠ÁÎfl ◊¥ ¿ı »ı ±fiı ±ı‹fiÎ ≠ÁÎfl◊Ì
Á_¤‰ »ı ±Î ΩÏ÷ ÿ—¬fiÎ ÿΉÎfi‚‹Î_ ÿB‘ ◊‰Î◊Ì ⁄«Ì ¿ı »ı.
Ωı ±Î¬Î› …√÷fiÌ ºÏp±ı ¿Ëı‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ ’HÎ CÎb_ ¿flÌfiı
±Î‰Ì … ‰Î÷ »ı. Á‹„WÀfiÎ µ©Îfl ‹ÎÀı ’HÎ I›Î√, ωzÎ, ¤„@÷ ±fiı
ÁÿΫÎflfiΠωV÷ÎflfiÌ … ωÂıÊ ±Î‰U›¿÷Î »ı ±fiı ±Î ¿Î‹
V‰Î◊˝I›Î√Ì, Áı‰Î’flΛHÎ ÁI’flÊ˘fiÌ ÷I’fl÷Î◊Ì … ◊¥ ¿ı »ı.
ÏfiW¿Î‹ Áı‰Î … ±ı¿ ±ı‰Ì ωzÎ »ı ¿ı …ı◊Ì Á_ÁÎfl ∞÷Ì Â¿Î› »ı.
F›Î_ Á‘Ì ±Î‰Î ’flÏË÷fi_ ‰˛÷ ‘ÎflHÎ ¿flfiÎflÎ, V‰Î◊˝I›Î√Ì ’flÊ˘ ‰Õı
14 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
…√÷‹Î_ µ’›˝@÷ ¤Î‰˘fi˘ ≠«Îfl ◊Âı fiËŸ, I›Î_ Á‘Ì …√÷fiÎ ÿ—¬˘fi˘
fiΠ◊‰˘ ¿ÏÃfi »ı. ±Î‰Î ’flÊ˘ …√÷‹Î_ CÎHÎÎ … ±˘»Î »ı, ±ı ¿ÎflHÎı
…√÷ ÿ—¬Ì »ı. Á_¤‰ ˢ› ÷˘ ±Î‰Î Ïfi—V‰Î◊a ’flÊ˘ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î
Ωı¥±ı, ±Î ¿Î‹ ‹ËÎ’flÊ˘ ¿flÌ Â¿ı »ı. lÌ√Ì÷Î∞ (±K›Î› 12fiÎ
f·˘¿ 3-4 ±fiı 13-14) ‹…⁄ V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı … Á‰˝¤Ò÷˘fiÎ
ÏË÷‹Î_ ·Î√ı·Î, Á‰˝¤Ò÷˘‹Î_ ±¶ıWÀÎ, ‹ˆhÎÌ ±fiı ¿flHÎÎ ‰√ıflı √H΢◊Ì
Á_’Lfi ’flÊ Ωı «ÎËı ÷˘ …√÷fiÎ …ıÀ·Î ¤Î√‹Î_ ÷ı±˘ ’Ïfll‹ ¿flı,
÷ıÀ·Î ¤Î√‹Î_ ∞‰˘fi_ ÿ—¬ CÎHÎÎ ±_Âı ÿÒfl ¿flÌ Â¿ı »ı.
≠ë — ∞‰˘fiÌ ±Î ÿÂÎ µ’fl ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ¿flHÎÎ ÷˘ »ı …,
’fl_÷ ˉı ÷˘ ¿flHÎÎfiÎ ÁÎ√flfiÌ ‹›Î˝ÿÎ ’HÎ ÷ÒÀÌ …‰Ì Ωı¥±ı.
µkÎfl — ±Î ≠ëfi˘ ±◊˝ Á_¤‰ »ı ±ı ◊Λ ¿ı ¤√‰Îfiı ±‰÷Îfl
·¥fiı ∞‰˘fi˘ µ©Îfl ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ¿flHÎÎfiı ·Ì‘ı ±Î‰_ ¿ËÌ Â¿Î›,
’fl_÷ ‰ÎV÷‰‹Î_ ±Î‰˘ Á‹› Ë…\ ±ÎT›˘ »ı ¿ı fiËŸ ±ı ‰Î÷fiı ¤√‰Îfi
… ΩHÎı. ±fi‹Îfi◊Ì ±ı‰_ ¿ËÌ Â¿Î› »ı ¿ı Á_¤‰÷— ¤√‰Îfifiı ‹ÎÀı
V‰›_ ±‰÷Îfl ·ı‰Îfi˘ Á‹› Ë…\ Á‘Ì ±ÎT›˘ fi◊Ì. ±ÎT›˘ ˢ÷ ÷˘
÷ı±˘ ±I›Îfl Á‘Ì ±‰÷Îfl ·¥ … ·ı÷. ∞‰˘fiÌ ÿÂÎ ÷˘ ±ı‹fiÎ◊Ì
»\’Λı·Ì »ı … fiËŸ, ’fl_÷ ‹Î·Ò‹ ’Õı »ı ¿ı ÷ı‰˘ Á‹› Ë…\ Á‘Ì
±ÎT›˘ fi◊Ì. ¿Ï·›√‹Î_ …ı ≠¿ÎflfiÌ „V◊Ï÷ ˢ‰Ì Ωı¥±ı, ÷ıfiÎ◊Ì
‰‘Îflı ¬flÎ⁄ „V◊Ï÷ ◊¥ Ω›, I›Îflı ¤√‰Îfi ±‰÷Îfl ·¥ ¿ı »ı.
’fl_÷ ±ı‰Ì ÿÂÎ Ë…\ Á‘Ì ±Î‰Ì ˢ›, ÷ı‹ …HÎÎ÷_ fi◊Ì. ‹fiW›
Ë…\ Á‘Ì ‹˘Àı¤Î√ı ’˘÷ÎfiÎ ‹˘÷◊Ì … ‹flı »ı. ’ıÀ ¤fl‰Î ‹ÎÀı ±Lfi
‹‚ı … »ı. CÎb_ ¿flÌfiı ⁄·Î÷˚ ≠ÎHÎËflHÎ ◊÷_ fi◊Ì. ±Î flÌ÷fi_ Á_¿À
¿Î_ ÷˘ ’Â-’ZÎ̱˘ µ’fl »ı ¿ı …ı ¿˘¥ fiı ¿˘¥ ±_Âı Ë_‹ıÂ◊Ì Ë÷_
±◊‰Î ¤Îfl÷‰Ê˝‹Î_ ±Î‰_ Á_¿À √˘ΩÏ÷ µ’fl »ı ¿ı, …ı ⁄·Î÷˚ ‹Îfl‰Î‹Î_
±Î‰ı »ı, ωÂıÊ ¿flÌfiı ÿÒ‘ ±Î’fiÎflÌ …‰Îfi √Λ˘, …ı ωfiÎ ‹˘÷ı
‹Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ÷‹fiı …ı Á_ÁÎflfiÌ ‰÷˝‹Îfi ÿÂÎ ±ÎÀ·Ì ±ÁËfiÌ›
≠÷Ì÷ ◊Λ »ı, ±ı ÷˘ ÷‹ÎflÌ ¿‹ΩıflÌ ¿ı ¿flHÎÎfi_ ’ÏflHÎ΋ »ı; ’fl_÷
Ωı ±fi‰fl÷ √Ï÷◊Ì ±Î‰Ì … ±_‘ΑÒ_‘Ì «Î·÷Ì flËÌ ÷˘ Á_¤‰ »ı
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 15

¿ı ¤√‰Îfifi˘ ±‰÷Îfl ·ı‰Îfi˘ Á‹› ’HÎ ±Î‰Ì Ω› ±◊‰Î ±ı‹fi˘

±Ï‘¿Îfl ≠ÎM÷ ¿˘¥ ¿Îfl¿ ’flÊÖ ±Î‰Ì Ω› ±◊‰Î ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î◊Ì
¤@÷ ‹ËÎI‹Î±˘fiı ±Î‰˘ ±Ï‘¿Îfl ≠ÎM÷ ◊¥ Ω› ¿ı …ı◊Ì ÷ı ·˘¿˘
… ±Î ¿Î‹fiı Á_¤Î‚Ì ·ı; …ı‹ Á‹˛ÎÀ Ωı ±ËŸfiÎ … ¿˘¥ ÁF…fifiı
‰Î≥ÁflÎ"›fi˘ ±Ï‘¿Îfl Á˘Ó’Ì ÿı, ÷˘ ÷ı ⁄‘_ ¿Î‹ «·Î‰Ì ¿ı »ı.
≠ë — lÌ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ÏfiI› ¿Ú’Îfi˘ ±fi¤‰ ∞‰˘fiı Áfl‚÷Î◊Ì
◊‰Î ·Î√ı ÷˘ ∞‰ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ¿Ú’Îfi˘ ·Î¤ ’΋Ìfiı ¿Ú÷Î◊˝ ◊¥
¿ı »ı.
µkÎfl — ⁄flÎ⁄fl »ı, ∞‰ «ÎËı ÷˘ ±Î‹ ◊¥ ¿ı »ı.
≠ë — ¬⁄fl fi◊Ì ¿ı ‹Î›ÎfiÌ ¿ıÀ·Ì ≠⁄‚ „@÷ »ı ¿ı
’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ±ÁÌ‹ ¿Ú’Îfi_ Õ√·ı fiı ’√·ı ≠I›ZÎ ÿ½fi ¿fl÷˘ ˢ‰Î
»÷Î_ ‹˘ËÎT≤kÎ ∞‰ ‰Îfl_‰Îfl ¤Ò·Ì Ω› »ı.
µkÎfl — ⁄flÎ⁄fl »ı. ’fl_÷ ¤√‰ÎfifiÌ ≠⁄‚ „@÷fiÌ Á΋ı
‹Î›ÎfiÌ ¿_¥ … „@÷ fi◊Ì. …ı ‹Î›ÎfiÎ ‰Â‹Î_ »ı ÷ı‹fiı ‹ÎÀı ‹Î›Î
≠⁄‚ »ı. ’fl‹ÎI‹Îfiı ±fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ≠¤Î‰fiı ΩHÎfiÎflα˘fiÌ Á΋ı
‹Î›ÎfiÌ Â„@÷ ¿_¥ … fi◊Ì. ¿ı‹ ¿ı ‰ÎV÷‰‹Î_ ‹Î›ÎfiÌ ±Î‰Ì „@÷
»ı … fiËŸ. ‹Î›ÎfiÎ ‰Â‹Î_ ’Õı·Î ∞‰˘±ı … ±ıfiÌ ±Î‰Ì „@÷
‹ÎfiÌ flÎ¬Ì »ı. …ı‹ ÷LƒÎfiÌ ±‰V◊΋Î_ ’Õı·˘ ‹ÎHÎÁ »Î÷Ì µ’fl
ËÎ◊ ’ÕÌ …‰Î◊Ì «˘flfiÌ ¿S’fiÎ ¿flÌ ’˘÷ÎfiÌ »Î÷Ì µ’fl ‹˘À˘ ¤Îfl
Á‹∞ ·ı »ı ±fiı ’˘÷Îfiı ±ıÀ·˘ ÿ⁄Λı·˘ ‹Îfiı »ı ¿ı ÷ıfiı …\⁄Îfi
˷Ή‰Î‹Î_ ’HÎ ¤› ‹Î·Ò‹ ’Õı »ı; ’fl_÷ ‰ÎV÷‰‹Î_ I›Î_ fi◊Ì «˘fl
¿ı fi◊Ì ÷ıfi˘ ¤Îfl. ±Î‰Ì … ÿÂÎ ‹Î›ÎfiÌ »ı. ∞‰ F›Î_ Á‘Ì Á«ı÷
fi◊Ì ◊÷˘ I›Î_ Á‘Ì ‹Î›ÎfiÌ ≠⁄‚ „@÷ ‹ÎfiÌfiı ÷ı ÷ıfiÎ◊Ì ÿ⁄Λı·˘
flËı »ı. Ωı «ı÷Ìfiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ÂflHÎ ·¥ ·ı ±fiı ÷ıfiÎ V‰w’fiı
ΩHÎÌ ·ı ÷˘ ’»Ì ‹Î›ÎfiÌ Â„@÷ ¿_¥ ’HÎ flËı fiËŸ. (√Ì÷Î ±K›Î›
7‹Î_ f·˘¿-14 ±fiı ±K›Î› 13 f·˘¿-25‹Î_ Ωı‰_). ∞‰ …ı
Ö ¿Îfl¿ ’flÊfiÌ ’Ïfl¤ÎÊÎ ’hÎ Á_. 32‹Î_, ±_÷¤Î√‹Î_ ±Î’Ì »ı.
16 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁfiÎ÷fi ±_ »ı, ’˘÷ÎfiÌ Â„@÷fiı ¤Ò·Ì flè΢ »ı, ±ıÀ·Î
‹ÎÀı ÷ıfiı ‹Î›Î ≠⁄‚ ≠÷Ì÷ ◊Λ »ı. Ωı ’˘÷ÎfiÌ Â„@÷ ΩB≤÷ ¿flÌ
·ı‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷˘ ‹Î›ÎfiÌ Â„@÷ ÁË… flÌ÷ı … ’flÎV÷ ◊¥ Ω›.
‹Î›Î‹Î_ ±iÎÎfi Ëı÷ »ı ±fiı ±iÎÎfifiÎ fiÎÂ◊Ì … ‹Î›Îfi˘ fiΠ»ı.
≠ë — …ı ‰¬÷ı ÷ı (’fl‹ÎI‹Î) ¿˘¥ w’‹Î_ ’˘÷Îfi_ w’ ⁄÷Ήı
»ı, ÷ı ‰¬÷ı ÷˘ ¿_¥¿ ±ÎfiLÿ ◊Λ »ı, ’HÎ ÷ı ±ÎfiLÿ‹Î_ ±ı
±Îfi_ÿw’fiı fi ±˘‚¬Ìfiı ∞‰ ±ıfiı »˘ÕÌ ÿı »ı, ’»Ì ’çÎkÎÎ’ ◊Λ
»ı. ¬⁄fl fiËŸ, ÷ı ’çÎkÎÎ’ ±Á·Ì »ı ¿ı fi¿·Ì ? ±Á·Ì ˢ÷,
÷˘ ÂÎ ‹ÎÀı ’¿ÕÌ ·ı fiËŸ ?
µkÎfl — ⁄flÎ⁄fl … »ı. ’çÎkÎÎ’ ±Á·Ì ˢ÷, ÷˘ »˘Õ÷ …
¿ı‹ ?
≠ë — ±Î‰Ì „V◊Ï÷‹Î_ ∞‰fi˘ ‹˘Ë fiΠ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
µkÎfl — Á_ÁÎflÎÁ„@÷ … ±Î ‹˘Ëfi_ ¿ÎflHÎ »ı, ÷ıfi˘ fiΠ‰ˆflÎB›
◊¿Ì … ◊¥ ¿ı »ı. ‰ˆflÎB›‹Î_ ’Ò‰˝ Á_Ï«÷ ’Î’˘ ⁄ΑΠfiάı »ı,
’fl_÷ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ÂflHÎ◊Ì ÷ıfi˘ ’HÎ fiΠ◊¥ ¿ı »ı.
≠ë — @›Î µ’Λ◊Ì ∞‰fiÎ ±L÷fl‹Î_ ÷I¿Î‚ ‰Ì…‚Ì ÿ˘ÕÌ Ω›,
÷ı «ˆ÷L› ⁄fiÌ Ω› ±fiı ÷ı «ı÷fifiı ’΋÷Î_ … ’˘÷ÎfiÎ Ï≠›÷‹fiı
’¿ÕÌ ·ı. ¤Ò·ı … fiËŸ, ±ı‰˘ ¿˘¥ Áfl‚ µ’Λ ⁄‘Î … ∞‰˘fiÎ
¿S›ÎHÎfiı ‹ÎÀı ⁄÷Ή‰˘ Ωı¥±ı ±fiı ÷ı µ’Λfiı …√÷‹Î_ ÁÎÿ ’ÎÕÌfiı
¿ËÌ ÿı‰_ Ωı¥±ı ¿ı …ı◊Ì ⁄‘Î … ∞‰˘ ‹˘ËfiÌ ’˛Ëı·Ì¿Îfiı ÷˘ÕÌ ÿ¥
’˘÷ÎfiÎ Ï≠›÷‹fiı ’¿ÕÌ ’ÎÕı.
µkÎfl — ÃÌ¿ »ı, …’ ±fiı ÁIÁ_√◊Ì ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ≠¤Î‰fiı ΩHÎÌ
ÂflÌfl ±fiı Á_ÁÎflfiı ±ÏfiI› Á‹∞ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ K›Îfi‹Î_ „V◊÷ flËı‰Î◊Ì
±Î ¿Î›˝ ◊¥ ¿ı »ı. ±Î … ÁÎÿ ’ÎÕÌfiı ¿Ëı‰Îfi_ »ı.
≠ë — …⁄flÿV÷Ì ¬ıÓ«Ìfiı ’Ήfi ¿fl‰Îfi˘ ±‰Áfl »ı, I›Îflı …
÷˘ ’Ï÷÷’Ήfi fi΋fiÌ ÁÎ◊˝¿÷Î »ı.
µkÎfl — ’Ï÷÷’Ήfi ÷˘ ¤·ı ¿˘¥ ±ı‹fiı fi ¿Ëı, ±ı ÷˘ ¿ËıfiÎflfiÌ
‹fl∞fiÌ ‰Î÷ »ı, ÷ı (’fl‹ÎI‹Î) ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ¿ÎfiÒfi ‹…⁄ … ⁄‘_
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 17

¿flı »ı, ’fl‹ÎI‹Îfiı ’Ï÷÷’Ήfi, ÿÌfi⁄L‘ ±fiı ÿÌfiÿ›Î‚ ‰√ıflı

fi΋˘◊Ì ’˘¿ÎflÌ ÷ı‹fiÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿fl‰Ì µk΋ »ı, ±ı‹Î_ ¿˘¥ ÿ˘Ê fi◊Ì,
±ı‹Î_ ’HÎ ≠ı‹ ±fiı ¿flHÎÎfi˘ ¤Î‰ »ı, ’fl_÷ ±ıfiÎ◊Ì ’HÎ µk΋
±ı »ı ¿ı ±ı‹fiı ¿_¥ ’HÎ ¿Ëı fiËŸ. ¿˘¥ Ω÷fiÌ ¬Â΋ÿ ¿flı fiËŸ,
÷ı‹fiÌ √fl… ˢ› ÷˘ ±Î‰ı, fi ˢ› ÷˘ ÷ı‹fiÌ ‹fl∞.
á á á
[6]
±Î’ı ·A›_ »ı ¿ı “‹ÎflÎ µ’fl Œ˘…ÿÎflÌ ‹Î‹·˘ «Î·÷˘ Ë÷˘
÷ı ¬ÎÏfl… ◊¥ √›˘ »ı” ó ÷ı ±Îfi_ÿfiÌ ‰Î÷ »ı. ±Î’ı ·A›_ »ı
¿ı “ˉı ‹ÎflÎ µ’fl ¿˘¥ ’HÎ ‹Î‹·˘ flè΢ fi◊Ì” ó ÷˘ ÷ı ’HÎ CÎHÎÎ
… ±Îfi_ÿfiÌ ‰Î÷ »ı, ’fl_÷ ›‹flÎ…fiÎ CÎflfi˘ ±ı¿ ‹¿t‹˘ Á˙ µ’fl
·Î√ı·˘ »ı, ÷ıfiı ¬ÎÏfl… ¿flΉ‰˘ Ωı¥±ı, fiËŸ ÷˘ ¤Îflı ‹U¿ı·Ì flËıÂı.
’ı·Î ‹¿t‹Î ‹ÎÀı ÷‹ı …ıÀ·Ì «ıpÎ ¿flÌ, ÷ıÀ·Ì Ωı ±Î ‹¿t‹Î ‹ÎÀı
’HÎ ¿fḻı, ÷˘ CÎH΢ ·Î¤ ◊¥ ¿ı »ı. ÷‹ı ·¬˘ »˘ ¿ı ‹ÎflÎ µ’fl
ˉı ¿˘¥ ’HÎ ‹¿t‹˘ flè΢ fi◊Ì, ±ı◊Ì ‹Î·Ò‹ ’Õı »ı ¿ı ±Î ‹¿t‹Îfiı
÷˘ ¿˘¥ ‹Îfi÷_ … fi◊Ì; ‰ÎV÷‰‹Î_ ±Î … Q≤I›w’Ì ¤›Îfi¿ ‰Îfl_Àfi˘
‹¿t‹˘ »ı ¿ı …ıfiı ¿˘¥ ’HÎ ÀÎ‚Ì Â¿ı fiËŸ. ‹ÎhÎ ±ı … À΂Ì
¿ı »ı …ı ¤√‰Îfifi_ ÂflHÎ V‰Ì¿ÎflÌ ·ı »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı … Á˙±ı
¤√‰Îfifi_ ÂflHÎ ·ı‰_ Ωı¥±ı. ¤√‰ÎfifiÎ …ı ¤@÷ »ı, ÷ı±˘ ÷˘ ÁΫÎ
‰¿Ì· »ı ±fiı ‰ıÿ-ÂÎVhÎ ‰√ıflı √˛L◊˘ ¿ÎfiÒfifiÎ_ ’V÷¿˘ »ı; ±ıÀ·ı
±Î‰Î ‰¿Ì·˘fiı ‹‚‰_ Ωı¥±ı ±fiı ¿ÎfiÒfifiÎ_ ’V÷¿˘, ‰ıÿ-ÂÎVh΢ Ωı‰Îfiı
‹ÎÀı ’HÎ Á‹› ¿Îœ‰˘ Ωı¥±ı.
±Î flÌ÷ı «ı÷‰HÎÌ ‹‚ı, »÷Î_ ’HÎ ±Î’fiı «ı÷ fi◊Ì ◊÷˘, ÷˘
’»Ì @›Îflı ◊Âı ? ±Î flÌ÷fi˘ ±‰Áfl ÿflı¿ ‰¬÷ı ‹‚‰˘ CÎH΢ …
¿ÏÃfi »ı. ±Î’ı ·A›_ ¿ı “‹Î_ÿ√Ìfiı ·Ì‘ı ‹Îfl_ ÂflÌfl œÌ·_ flËı »ı” ó
÷˘ ÷ı ‹ÎÀı ±Î’ı ÿ‰Î ¿flΉ‰Ì Ωı¥±ı. ‹Î_ÿ√Ì CÎHÎÌ … ¬flÎ⁄ ‰V÷
»ı, ±ıÀ·ı ÿ‰ÎfiÌ «ıpÎ …wfl ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ÷ı ‹Î_ÿ√Ìfiı
ÿÒfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’HÎ ›Ifi ¿fl‰˘ Ωı¥±ı ¿ı …ıfiÎ◊Ì ±I›Îfl Á‘Ì …L‹-
18 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
‹flHÎ ◊÷Î_ «ÎS›Î ±Î‰ı »ı ±fiı ¤Ï‰W›‹Î_ ’HÎ ◊‰Îfi˘ Á_¤‰ »ı.
µ’Λ ¿›Î˝ ωfiÎ ÷ı ‹Î_ÿ√Ì ‹À‰Ì ¿ÏÃfi »ı. ÂflÌflfiÌ ‹Î_ÿ√Ì ÷˘
’Î’˘fi˘ ¤˘√ Á‹ÎM÷ ◊÷Î_ ±Î’‹ı‚ı ‹ÀÌ Â¿ı »ı, ’fl_÷ ¤‰ÁÎ√fl‹Î_
…L‹-‹flHÎfiÎ w’‹Î_ ¤À¿Î‰fiÎflÌ ‹Î_ÿ√Ì ±Î’‹ı‚ı ‹À÷Ì fi◊Ì, ±ıfiÌ
ÿ‰Î ¿flΉ‰ÎfiÌ CÎHÎÌ …wflÌ »ı. ÏfiW¿Î‹¤Î‰◊Ì Ïfifl_÷fl lÌ’fl‹ÎI‹Îfi_
¤…fi-K›Îfi ¿fl‰_ ó ±ı ¤‰fl˘√fiÌ µk΋ ÿ‰Î »ı. ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷˘
ˢÏ›Îfl ‰ˆz »ı, ‰ıÿÂÎVhÎ ±fiı ¤„@÷fiı ·√÷Î √˛_◊˘ … ‰ˆz¿ÂÎVhÎ
»ı, µk΋ ¿‹˝ ÷◊Î µk΋ ±Î«flHÎ Á’J› »ı ±fiı ’ΒΫflHÎ …
¿<’J› »ı. ±Î flÌ÷ı Á‹∞fiı ±Î ‹Î_ÿ√Ìfi˘ fiΠ¿fl‰Î ‹ÎÀı «ıpÎ
¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ±ıfiÎ ‹ÎÀı …ı «ıpÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, ÷ı ¿ÿÌ T›◊˝
…÷Ì fi◊Ì. ¤√‰Lfi΋-…’ ±fiı K›Îfiw’Ì ±˙Ê‘ ¿ÿÌ ÏfiWŒ‚ …÷Î_
fi◊Ì. ÂÎflÌÏfl¿ fl˘√˘fiÌ ÿ‰Î T›◊˝ ’HÎ ◊¥ ¿ı »ı ±fiı ÷ıfi_ ‹ÒS›
’HÎ «Ò¿‰‰_ ’Õı »ı. ‰ˆz˘ ’HÎ CÎb_ ¿flÌfiı ·˘¤Ì ‹‚ı »ı ±fiı «ıpÎ
’HÎ ±Î‹ … «Î·Ì Ω› »ı, ’fl_÷ ¤√‰Îfi lÌÁ„E«ÿÎfiLÿfiÎ ¤…fi-
K›ÎfifiÌ «ıpÎ ¿ÿÌ T›◊˝ …¥ ¿÷Ì fi◊Ì. ¬ıÿ »ı ¿ı ·˘¿˘ ±Î ‰Î÷
µ’fl ωrÎÁ ¿fl÷Î fi◊Ì. ¤Î¥∞ ! ±Î ‹˘ÀÎ ±Îç›˝fiÌ ‰Î÷ »ı
¿ı √fl‹ ’ÎHÎÌfiÎ ∂¿‚÷Î ¿<_Õ‹Î_ ’Õı·Î ‹fiW›˘fiÌ ‹ÎŒ¿ ·˘¿˘ Ïfifl_÷fl
Ï«L÷Îw’Ì ±„Bfi‹Î_ ⁄‚Ì flèÎÎ »ı, ’fl_÷ ±Î ÿ—¬fiı ÿÒfl ¿fl‰ÎfiÌ
«ıpÎ ¿fl÷Î fi◊Ì, ±ÎfiÎ◊Ì ‰‘Îflı ‹Ò¬˝÷Î ⁄Ì∞ ÂÌ Ë˘¥ ¿ı ?
±Î’ı “ÿ¿Îfifi_ ¿Î‹ {Õ’◊Ì Á_¿ı·Ì ·ı‰ÎfiÌ «ıpÎ ·¬Ì” ó ÷˘
÷ı ÃÌ¿ »ı. ±Î Á_ÁÎflfiÌ {_{À ⁄Ë … ¬flÎ⁄ »ı ±ıÀ·ı ±ıfiı Á_¿ı·Ì
·ı‰Ì ±ı … ‰Î…⁄Ì »ı. ¿˘¥ ¿Î‹ ’λ‚ flάÌfiı ’HÎ fi …‰_ Ωı¥±ı.
Á_ÁÎflfiÎ ¿˘¥’HÎ ¿Î‹‹Î_ Ï«kÎ ¤À¿÷_ flËÌ …‰Î◊Ì ŒflÌ …L‹ ·ı‰˘
’Õı »ı, ±ı‹ Á‹∞fiı ¿Î‹ …·ÿÌ◊Ì Á_¿ı·Ì ·ı‰_ Ωı¥±ı, ¿ı …ı◊Ì
Ë_‹ıÂfiı ‹ÎÀı ±Îfi_ÿ ◊¥ Ω›. ¤Î¥∞ ! …ı‹ flı·fiÎ VÀıÂfi ’fl ÏÀÏ¿À
·¥fiı ‹fiW› √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁ‰Î ‹ÎÀı ÷ˆ›Îfl flËı »ı, ÷ı‹ ⁄‘Î_ ¿Î‹˘
’÷Î‰Ì ÿ¥ ÷ˆ›Îfl flËı‰_ Ωı¥±ı, ’»Ì ¿˘¥ Ï«_÷ÎfiÌ ‰Î÷ fi◊Ì !
á á á
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 19

[7]
±Î’ı T›‰ËÎflfiÎ Á_⁄_‘‹Î_ …ı ¿_¥ ’Ò»u_ »ı, ÷ıfi˘ …‰Î⁄ fiÌ«ı
‹…⁄ »ı ó
(1) ¤√‰ÎfifiÎ ¤…fi ±fiı ÁIÁ_√‹Î_ Ï’÷Î, ’hÎ, VhÎÌ, ¿<À<_⁄,
ÂflÌfl ±fiı ‘fi ‰√ıflıfi_ ⁄_‘fi Á‹…‰_ ¤Ò· »ı. ⁄_‘fi ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ
‹fifiÌ ÿ⁄˝‚÷Î »ı. ‹fi … ⁄_‘fifi˘ Ëı÷ »ı. Ωı ‰ˆflÎB› ˢ› ÷˘
CÎfl‹Î_ flËı‰Î◊Ì ’HÎ ¿˘¥ ËÎÏfi fi◊Ì ±fiı ‰ˆflÎB› fi ˢ› ÷˘ CÎfl
»˘ÕÌ ÿı‰Î◊Ì ’HÎ ¿˘¥ ·Î¤ fi◊Ì; Ωı ¤…fi ±fiı K›Îfifi_ ÁΑfi
÷ı… ◊÷_ flËı ±fiı flËı‰Îfi_ CÎfl‹Î_ … ˢ›, ÷˘ ÂÌ ±Î’ÏkÎ »ı ?
‰ˆflÎB››@÷ ¤…fi-K›Îfifi_ ÁΑfi fi ˢ›, ÷˘ Ãıfl Ãıfl ¤À¿‰Îfi˘ ¿˘¥
·Î¤ fi◊Ì.
ÁIÁ_√‹Î_ l©Î ˢ› ÷˘ ◊˘Õο Á_√◊Ì … ¤√‰I≠΄M÷ ◊¥
¿ı »ı, ÁIÁ_√fiÌ µI¿_ÃÎ ◊÷Î_ Ωı ¿˘¥ L›Î››@÷ ¿ÎflHÎ◊Ì ÁIÁ_√‹Î_
ËÎ…flÌ fi ’HÎ ◊Λ, ÷˘ ÷ıfiı CÎflı ⁄ıÃÎ⁄ıÃÎ … µk΋ µ’ÿı ±fiı
ÁΑ-Á_√fiÌ ≠΄M÷ ◊¥ ¿ı »ı.
¤√‰I≠ÎÏM÷ ‹ÎÀı Ωı ÁIÁ_√fiÌ Ï‰ÂıÊ µI¿_ÃÎ ◊¥ Ω› ÷˘ Á_¤‰
»ı ¿ı V‰›_ ¤√‰Îfi ÁΑfiÎ ‰ı‹Î_ ÷ıfiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ì Ω›, ±ıÀ·Î ‹ÎÀı
¤…fi-K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√fiÌ Ï‰ÂıÊ µI¿_ÃÎ flά‰Ì Ωı¥±ı. ¤…fi-K›Îfi
±fiı ÁIÁ_√fiÎ ≠÷Î’ı ‹‚, ωZÎı’ ±fiı ±Î‰flHÎ ZÎÌHÎ ◊÷Î_ ÁΑ¿fiı
¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ ◊Λ »ı ±fiı ÷ı ’»Ì Á_ÁÎfl◊Ì ‰ˆflÎB› µI’Lfi ◊Λ »ı,
±Î‰Ì ±‰V◊Î ◊¥ …÷Î_ ÷ıfiı Á_ÁÎflfi_ ¿˘¥’HÎ ¿Î‹ ¤Îflı ≠÷Ì÷ ◊÷_
fi◊Ì ±fiı fi ¿˘¥ ¿Î›˝ ¿fl‰Î‹Î_ ±ıfiı {_{À … ‹Î·Ò‹ ’Õı »ı, ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ
ÏfiW¿Î‹-¤Î‰◊Ì ⁄‘Î_ ¿Î‹˘ fl‹÷fiÌ ‹ÎŒ¿ ◊›Î ¿flı »ı. ±Î‰˘ ’flÊ
‰fi‹Î_ flËı ¿ı CÎfl‹Î_, ±ıfiı ‹ÎÀı ⁄_fiı Á‹Îfi … »ı.
(2) ±Î’ı Â_ ¿fl‰_ Ωı¥±ı ó ±ı Á_⁄_‘‹Î_ ‹ÎflÌ Á_‹Ï÷ ±Î »ı ó
(¿) «Îfl ¿ı » ¿·Î¿ ÏfiW¿Î‹ ¿‹˝›˘√ ‹…⁄ ’fl‹ÎI‹Îfi_ V‹flHÎ
20 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
¿fl÷Î_ ÿ¿Îfi-Á_⁄_‘Ì ¿Î‹ ¿fl‰Îfi˘ ±P›ÎÁ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. Ωı
±«Îfi¿ ±Î flÌ÷ı fi ◊¥ ¿ı ÷˘ ±˘»Î‹Î_ ±˘»\_ ±Î’fiÌ ÿ¿ÎfifiÎ
¿Î‹◊Ì …fi÷Îfi_ ‰‘Îflı ÏË÷ ◊÷_ flËı, ÷˘’HÎ ¿˘¥ ±Î’ÏkÎfiÌ
‰Î÷ fi◊Ì. ±Î’b_ ·Z› ¿÷˝T› ÷flŒ flËı‰_ Ωı¥±ı, ·˘¤ ÷flŒ
fiËŸ. ±Î flÌ÷fiÎ T›‰ËÎflfi_ ’ÏflHÎ΋ ÁÎfl_ … ◊‰ÎfiÌ ±ÎÂÎ
¿flÌ Â¿Î› »ı.
(¬) » ¿·Î¿ ÁIÁ_√ ¿ı ÂÎVh΢ ¶ÎflÎ ≠ÎM÷ ¿flı·Î µ’ÿı¢ ‹…⁄
±ı¿ÎL÷ V◊Îfi‹Î_ ÏfiW¿Î‹ ¤Î‰◊Ì …’ÁÏË÷ K›Îfifi_ Ïfifl_÷fl
ÁΑfi ¿fl‰_ Ωı¥±ı.
(√) ±_ÿÎ…ı » ¿·Î¿ K›ÎfiV◊ flËÌfiı ÁÒ‰_ Ωı¥±ı.
(CÎ) ⁄οÌfiÎ Á‹›‹Î_ ÷‹ı ≥E»ÎfiÁÎfl ¿Î›˝ ¿flÌ Â¿˘ »˘, ’fl_÷ ÿflı¿
«ıpÎ fi΋fiÎ …’ ±fiı V‰w’fiÎ K›Îfi ÁÎ◊ı ◊‰Ì Ωı¥±ı ! …’
±fiı K›Îfi ⁄_fiı fi ˢ›, ÷˘ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ fi΋fi_ V‹flHÎ ÷˘
±‰U› … ¿fl÷Î_ flËı‰_ Ωı¥±ı ! ‹fi, rÎÁ ¿ı ‰ÎHÎÌ◊Ì.
(3) “¿Î‹ fi ¿fl‰Î‹Î_ ·˘¿-·Î…fiÌ ‰Î÷ ·¬Ì” ó ÷˘ ÷ı ’HÎ
±ı¿ flÌ÷ı ÷˘ ÃÌ¿ »ı, ’fl_÷ ωÂıÊ ËÎÏfi ÷˘ ¿÷˝T›fi˘ I›Î√ ¿fl‰Î◊Ì
◊Λ »ı. l̤√‰Îfiı lÌ√Ì÷Î ±K›Î› 2fiÎ 47‹Î f·˘¿‹Î_ ±Î …
¤Î‰ ⁄÷ÎT›˘ »ı ¿ı ¿‹˝fi˘ I›Î√ ’HÎ fiËŸ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı, ¿ÎflHÎ
¿ı ¿÷˝T›fi˘ I›Î√ ¿fl‰˘ ±ı CÎb_ ·˘¿-ËÎÏfi ¿flı »ı.
(4) ±Î’ı ·A›_ ¿ı “Ïfi‰Î˝ËfiÌ Ï«L÷Îfiı ‹ÎÀı ¿Î‹ ¿fl‰Îfi˘ ¿˘¥
Ëı÷ fi◊Ì” ó ÷˘ ÷ı CÎHÎÌ … µk΋ ‰Î÷ »ı, ’fl_÷ V‰Î◊˝flÏË÷ ¿‹˝
¿fl÷Ì ‰ı‚αı Ωı ‹fi ‘˘¬˘ fi ÿı÷_ ˢ›, ÷˘ ¤…fi »^À‰Îfi_ Â_
¿ÎflHÎ »ı ? Ωı ±P›ÎÁfiÌ ¤Ò·fiı ·Ì‘ı ±Î‹ ◊÷_ ˢ› ÷˘ ±P›ÎÁ
¿flÌfiı ±ı ¤Ò·fiı Ï‹ÀÎ‰Ì ÿı‰Ì Ωı¥±ı.
(5) ¢¿ Á_⁄_‘Ì ‰Î÷«Ì÷◊Ì ±fiı ’h΢fiÎ ±Î‰‰Î-…‰Î◊Ì
xÿ›‹Î_ µ¶ı√ ◊‰˘ ±L÷—¿flHÎfiÌ Ïfi⁄˝‚÷Î ¿ı ±ÎI‹⁄‚fiÌ ¿‹ΩıflÌfi_
’ÏflHÎ΋ »ı. ‰÷퉋Î_ ¢¿fi˘ ◊˘Õ˘ T›‰ËÎfl ÷˘ ±‰U› flά‰˘ Ωı¥±ı,
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 21

’fl_÷ ±L÷—¿flH΋Î_ µ¶ı√ ˢ‰˘ ±ı µÏ«÷ fi◊Ì.

(6) ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ „V◊÷ flËı÷Î …ı ¿_¥ ’HÎ ◊Λ, ÷ıfiı
¤√‰ÎfifiÌ ·Ì·Î Á‹∞fiı Ïfiω˝¿Îfl ±fiı „V◊÷≠iÎ flËı‰Îfi˘ ±P›ÎÁ
¿fl‰˘ Ωı¥±ı. Á‹›fiı ±‹ÒS› Á‹…‰˘ Ωı¥±ı, Á‹›fiÌ ±‹ÒS›÷Îfi_
flËV› Á‹F›Î ’»Ì ¿_¥ ’HÎ Á‹…‰_ ⁄Î¿Ì flËÌ …÷_ fi◊Ì.
(7) ÂflÌfl◊Ì …\ÿÎ flËÌfiı ±fiı ÂflÌflfiÎ_ ¿‹˘˝fiÎ ÁÎZÎÌ ⁄fiÌfiı
…ı ¿‹˝ ¿flı »ı, ÷ıfiÎ xÿ›‹Î_ ω¿Îfl ◊¥ ¿÷˘ fi◊Ì. Ωı ω¿Îfl
◊Λ ÷˘ ÷ıfiÌ „V◊Ï÷ ÂflÌfl‹Î_ Á‹…‰Ì Ωı¥±ı. ±Î ωÂı lÌ√Ì÷Î∞
±K›Î› 14fiÎ 19‹Î f·˘¿‹Î_ …ı ¿_¥ ¿èÎ_ »ı, ÷ıfi_ flËV› lÌ....
fiı ’Ò»‰_ Ωı¥±ı. lÌfiÎflΛHÎfiÎ V‰w’fi_ K›Îfi ±Î’fiı “…ı‰_ Ï≠›
ˢ›”, ÷ı‰_ … fi΋-…’fiÌ ÁÎ◊ı ‘fl÷Î_ flËÌfiı ±Îfi_ÿ‹Î_ ‹Bfi flËı‰_
Ωı¥±ı. ±Îfi_ÿ fi ◊Λ ÷˘ ’HÎ ÷ı ‰√fl … ±Îfi_ÿfiÌ ¤Î‰fiÎ ¿fl‰Ì
Ωı¥±ı. ±ı¿ Ïÿ‰Á ÁΫ˘ ±Îfi_ÿ ’HÎ ≠ÎM÷ ◊¥ ¿ı »ı.
(8) ±Î¬Î› Á_ÁÎflfiı ±ı¿ ±Îfi_ÿCÎfi‹Î_ ¿„S’÷ Á‹∞fiı Á‰˝fiı
±Îfi_ÿ◊Ì ’Ïfl’ÒHν Á‹…‰Î Ωı¥±ı. …ı‹ ’ÎHÎÌ‹Î_ flËı·˘ ⁄flŒfi˘ À¿Õ˘
‹ÎhÎ ’ÎHÎÌ◊Ì ’ÒHν »ı, ÷ı‹ Á˙fiı ±Îfi_ÿCÎfi ’fl‹ÎI‹Î‹Î_ ±fiı
’fl‹ÎI‹Î◊Ì ’Ïfl’ÒHν Á‹…‰Î Ωı¥±ı.
(9) ¿˘¥ ’HÎ flÌ÷ı ±ı‰_ iÎÎfi ‹ı‚‰‰_ ¿ı ÂflÌfl Ï‹J›Î ±fiı
fiΉÎfi »ı ÷◊Î ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ±ıfi˘ ¿˘¥ Á_⁄_‘ fi◊Ì. ¿_¥ ’HÎ
◊Λ, ±L÷—¿flH΋Î_ ◊˘Õ˘¿ ’HΠω¿Îfl ·Î‰‰˘ fiËŸ. ÿflı¿ ‰¬÷ı
⁄ı’fl‰ÎË (ÏfiÏç_÷) flËı‰_. ±Î¬˘ ‰¬÷ lÌ√Ì÷Î ±K›Î› 2 fiÎ 71‹Î
f·˘¿ ‹…⁄ ¤Î‰ flά‰˘ ±fiı ¿˘¥ ‰¬÷ ¤·ıfiı √‹ı ÷ı‰˘ ¢¿
ˢ›, lÌ√Ì÷Î ±K›Î› 2 fiÎ 11‹Î f·˘¿fi˘ ±◊˝ Á‹…‰˘ Ωı¥±ı,
±ıfiÌ Á‹… ±Î‰Ì …÷Î_ ¢¿ ±fiı Ï«_÷Î flËı‰Ì Á_¤‰ fi◊Ì.
á á á
22 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?

[8]
±Î’ı µk΋ ±Î«flH΢fiı ¿Î…ı ωÂıÊ «ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ÁIÁ_√◊Ì
… µk΋ ±Î«flHÎfi_ ◊‰_ Á_¤‰ »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¤…fi-K›Îfi ±fiı
ÁIÁ_√fiı ‹ÎÀı ωÂıÊ ≠›Ifi ¿fl‰˘. Á_ÁÎflfiÎ ÷E» ¤˘√˘ ÷flŒ ¤Ò·◊Ì
’HÎ ‹fi ·√Ή‰_ fiËŸ. Á_ÁÎflfiÎ ¤˘√˘‹Î_ …ı Á‹› Ω› »ı, ÷ı
fi¿Î‹˘ Ω› »ı. ±Î ‰Î÷fiı Á‹∞fiı ÷ı ÁΫΠ≠ı‹Ì ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ¤…fi-
K›Îfifi_ … ÂflHÎ ·ı‰_. Á‹› CÎH΢ ±˘»˘ »ı, CÎb_ Á‹∞-ω«ÎflÌfiı
±ıfi˘ Áÿ’›˘√ ¿fl‰˘. ±ı¿ ’‚fiÎ ÁΑfifiÌ ’HÎ ¤Ò· flËÌ √¥ ÷˘
ŒflÌ …L‹ ·ı‰˘ ’ÕÂı, ±ıÀ·ı ±ı‰Ì … «ıpÎ ¿fl‰Ì ¿ı …ı◊Ì ÂÌCβ ¤√‰÷˚-
≠΄M÷ ◊¥ Ω›.
á á á
[9]
(±Î ’h΋Î_ ≠ë¿÷ν±ı ¿flı·Î ≠ë˘ ·¬Ìfiı ÷ı‹fi˘ µkÎfl
±Î’‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ »ı. ó ÁQ’Îÿ¿)
≠ë — Ïfifl_÷fl V‰w’fiÌ „V◊Ï÷ flËı÷Î_ ÂflÌfl ±fiı ±L÷—¿flHÎ
‰Õı ⁄Ì…\_ ¿Î‹ ◊¥ ¿ı »ı ¿ı fiËŸ ? Ωı ◊¥ ¿ı ÷˘ ÷ı Á‹›ı ÷ıÀ·Î
Á‹›fiı ‹ÎÀı Â_ V‰w’fiÌ Ï‰VQ≤Ï÷ ◊Λ »ı ? Ωı V‰w’fiÌ Ï‰VQ≤Ï÷
fi◊Ì ◊÷Ì ±fiı ⁄Ì…\_ ¿Î‹ ’HÎ ÁflÁ flÌ÷ı ’Îfl ’Õı »ı, ÷˘ ÷ı ¿¥
flÌ÷ı ◊Λ »ı ?
µkÎfl — Ïfifl_÷fl ¤√‰IV‰w’‹Î_ (T›Ïp-«ı÷fifiÎ Á‹„WÀ-«ı÷fi‹Î_
±ı¿Ì¤Î‰◊Ì) „V◊÷ flËı‰Î »÷Î_ ±L÷—¿flHÎ ±fiı ≥„Lƒ›˘ ‰Õı ¿÷˝T›¿Î›˝
◊‰Î‹Î_ ¿˘¥ ±Õ«HÎ ’Õ÷Ì fi◊Ì. ÷ı Á‹›ı ¤√‰IV‰w’‹Î_ „V◊÷
’flÊfiÌ „V◊Ï÷‹Î_ ◊˘Õ˘¿ ’HÎ ±L÷flΛ ±Î‰‰Îfi˘ ¿˘¥ Ëı÷ ˢ÷˘
fi◊Ì, ¿ı‹¿ı ’fl‹ÎI‹Îfiı ≠ÎM÷ ◊›ı·Î ’flÊfi˘ Ë¿Ì¿÷‹Î_ ±L÷—¿flHÎfiÌ
ÁÎ◊ı ¿˘¥ Á_⁄_‘ flËı÷˘ fi◊Ì. ‹ÎhÎ ·˘¿ºÏp‹Î_ ±ıfiÎ ±L÷—¿flHÎ ±fiı
≥„Lƒ›˘ ◊¿Ì ⁄‘Î_ ¿Î›˘˝ ◊÷Î_ ≠÷Ì÷ ◊Λ »ı, ÷ı ÷˘ Á‹Ïp-«ı÷fifiÌ
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 23

ÁkÎÎ ◊¿Ì ¿I≤˝I‰ÎϤ‹Îfi ωfiÎ ’Ëı·Î_fiÎ ±P›ÎÁ ‹…⁄ ◊›Î ¿flı

»ı. ¤√‰Îfiı √Ì÷΋Î_ ¿èÎ_ »ı ó
›V› Á‰ı˝ Á‹ÎflQ¤Î— ¿Î‹Á_¿S’‰Ï…˝÷Η ––
iÎÎfi΄BfiÿB‘¿‹Î˝HÎ_ ÷‹ÎË— ’„HÕ÷_ ⁄‘Η ––
(4/19)
Á‰˝¿‹Î˝ÏHÎ ‹fiÁÎ Á_L›V›ÎV÷ı Á¬_ ‰ÂÌ ––
fi‰¶Îflı ’flı ÿıËÌ fiˆ‰ ¿<‰˝Lfi ¿Îfl›fi˚ ––
(5/13)
≠ë — ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ≠΄M÷ ’»Ì ÷ı ’flÊfiı ¿Î‹-ø˘‘ ‰√ıflı ◊Λ
»ı ¿ı fiËŸ ? Ωı ◊÷Î fi◊Ì ÷˘ ‹ËÏÊ˝ ·˘‹Âı ¿Î¿¤Â_ÏÕfiı ÂÎ’ ÂÎ
‹ÎÀı ±ÎM›˘ ±fiı ¤√‰Îfi Â_¿fl ¿Î‹◊Ì ’ÌÏÕ÷ ◊¥fiı ‹˘ÏËfiÌfiÌ ’λ‚
¿ı‹ ÿ˘ÕuÎ ? ±Î flÌ÷fiÎ ⁄ÌΩ_ ’HÎ µÿÎËflH΢ ‹‚ı »ı. ±ı‹fi˘ ¢
µkÎfl »ı ? ·˘¿˘fi_ ¿Ëı‰_ »ı ¿ı ¿Î‹-ø˘‘fiÎ flËı‰Î‹ÎhÎ◊Ì … V‰w’fiÌ
„V◊Ï÷‹Î_ ¿˘¥ ±Õ«HÎ ’ÕÌ Â¿÷Ì fi◊Ì.
µkÎfl — ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ≠΄M÷ ’»Ì ±Ë_¿ÎflflÏË÷ Â© ±L÷—¿flH΋Î_
¿Î‹-ø˘‘ ‰√ıflı ÿ√˝H΢fiÎ µI’Lfi ◊‰Î‹Î_ ¿˘¥ Ëı÷ flËÌ …÷˘ fi◊Ì.
‹ËÏÊ˝ ·˘‹Âfiı Ωı ø˘‘ ‰ÎV÷‰‹Î_ ◊›˘ fi ˢ›, ±fiı ‹ÎhÎ ÂÎVhÎÎfiÁÎfl
¿˘¥fiÌ ¤·Î¥ ‹ÎÀı ÷ı‰˘ ‰÷ν‰ ¿ı ¤Î‰ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ ˢ›, ÷˘
÷˘ ¿˘¥ ±Î’ÏkÎ fi◊Ì, ’fl_÷ ‰ÎV÷‰‹Î_ ±ı‹fiı ø˘‘ ◊›˘, ±ı‹ ‹Îfi‰Î‹Î_
±Î‰ı, ÷˘ Á‹…‰_ Ωı¥±ı ¿ı I›Î_ Á‘Ì ÷ı‹fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ≠΄M÷ ◊¥
fi◊Ì. ±Î ωÂı … lÌ ¤Â_ÏÕ∞±ı ¿èÎ_ »ı ó “ø˘‘ Ï¿ ¶ˆ÷ ⁄Ï©
Ï⁄fi...”
lÌÂ_¿fl ¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘‹Î_ ¿_¥ ¿ËÌ Â¿Î› fiËŸ. ¤√‰Îfi
ωWb ±fiı ω ÁÎZÎÎ÷˚ ¥rfl »ı. ±ı‹fiÎ_ ¿‹˘˝fi˘ ‹‹˝ Á‹…‰˘
‹fiW›fiÌ ⁄Ï©fiÌ ⁄ËÎfl »ı. ¥rflfiÌ ·Ì·Îfiı Á‹…‰ÎfiÌ Â„@÷
‹fiW›‹Î_ fi◊Ì. ·˘¿˘fi_ …ı ¿◊fi »ı ¿ı ¿Î‹-ø˘‘ ‰√ıflıfiÎ flËı‰Î‹ÎhÎ◊Ì
… V‰w’fiÌ „V◊Ï÷‹Î_ ¿˘¥ ±Õ«HÎ ±Î‰Ì ¿÷Ì fi◊Ì, ÷˘ ±ı‰_ ¿Ëı‰_
24 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
⁄fiÌ Â¿÷_ fi◊Ì. ±ı‹Î_ ¿˘¥ ≠ΫÌfi ‹ËÏÊ˝fiÎ_ ‰«fi˘fi_ ≠‹ÎHΠˢ‰_
Ωı¥±ı, ±ıfiÌ Ï‰fl© ÷˘ CÎHÎÎ ≠‹ÎHÎ »ı. √Ì÷Î ±K›Î› 3 f·˘¿
36◊Ì 43 Á‘Ì ±fiı ±K›Î› 16fiÎ f·˘¿ 21-22fiı Ωı‰Î Ωı¥±ı.
±Î µ’flÎ_÷ ⁄ÌΩ ’HÎ ±fiı¿ ≠‹ÎHÎ »ı.
≠ë — ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ≠΄M÷ ÷˘ »ı …. ¿˘¥ ’HÎ ¿Î‚‹Î_ ±ÎI‹ÎfiÌ
±ÎI‹„V◊Ï÷ ËÀ÷Ì fi◊Ì. ¿ı‰‚ ¤˛‹ Ë÷˘ ÷ı fip ◊¥ √›˘. V‰Mfi
¤Î_√Ì √›_. ±ı ’»Ì …ı ¿_¥ Ë÷_ ÷ı … ⁄Î¿Ì flËÌ √›_, ±ıÀ·ı ≠΄M÷
’Ëı·Î_ fi Ë÷Ì, ’λ‚◊Ì ¿˘¥ ÁΑfi◊Ì ◊¥, ±ı ‰Î÷ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¿ËÌ
¿Λ »ı ?
µkÎfl — ±ÎI‹ÎfiÌ ’˘÷ÎfiÎ V‰w’‹Î_ Ë_‹ıÂÎ_ ±ı¿ …ı‰Ì „V◊Ï÷
flËı·Ì »ı. ±ıÀ·ı ’fl‹ÎI‹Îfiı ≠ÎM÷ ◊›ı·Î ’flÊfi˘ ±ı ¤Î‰ ’HÎ fi◊Ì
flËı÷˘ ¿ı ‹fiı ’Ëı·Î_ ±iÎÎfi Ë÷_ ±fiı ’λ‚◊Ì ±‹¿ ÁΑfi◊Ì ±‹¿
¿Î‚‹Î_ iÎÎfi ◊›_ »ı. ÷ı‹ »÷Î_ …ı ±iÎÎfiÌ ∞‰ »ı ÷ı‹fiı ’˘÷Îfi_
±iÎÎfi fip ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÁΑfifiÌ «˘yÁ ’ÒflÌ ±Î‰U›¿÷Î »ı. …ı
’flÊ˘fiÌ ±iÎÎfiÏfiƒÎ fiΠ’Î‹Ì »ı ±◊‰Î Á_ÁÎflfi˘ V‰MfifiÎÂ◊Ì
…ı‹ ±¤Î‰ ◊¥ √›˘ »ı ÷ı‹fiÎ ±L÷fl‹Î_ ¿Î‹-ø˘‘ ‰√ıflı ÿ√˝HÎ
¿ı‰Ì flÌ÷ı flËÌ Â¿ı ? …ı ’flÊfiÌ ¨CÎ ∂ÕÌ Ω› »ı ÷ıfi˘ V‰MfifiÌ
ÁÎ◊ı ¿˘¥ Á_⁄_‘ flËı »ı ? Â_ V‰Mfifi˘ ±¤Î‰ ◊÷Î_ V‰MfifiÎ ¿Î‹-
ø˘‘ ‰√ıflıfi˘ ±¤Î‰ fi◊Ì ◊÷˘ ?
≠ë — ≠ÎflO‘ ‹…⁄ Œ‚˘fi˘ ¤˘√ ¿fl‰˘ … ’Õı »ı, ¤˘√T›Î
ωfiÎ ≠ÎflO‘fi˘ fiΠfi◊Ì ◊÷˘, ∞‰L‹@÷Îıfiı ’HÎ ≠ÎflO‘fiÎ ¤˘√
¤˘√‰‰Î_ ’Õı »ı.
Ωı ‹fiW› ¬flÎ⁄ ¿‹˝ fi ¿flı ÷˘ ÷ı ¬flÎ⁄ Œ‚ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¤˘√‰ı ?
±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿Î‹fiÎ ¿ı ≥E»Î fi ˢ‰Î »÷Î_ ’HÎ ≠ÎflO‘fiÌ ≠⁄‚÷Î◊Ì
’flΑÌfifiÌ ‹ÎŒ¿ ≠ÎflO‘ ¿‹˝ ¤˘√‰‰Îfiı ‹ÎÀı ‹fiW›ı ¬flÎ⁄ ¿‹˝
¿fl‰Î ’Õı »ı. ±Î◊Ì iÎÎfi‹Î_ ¿ı V‰w’fiÌ „V◊Ï÷‹Î_ Â_ ⁄ΑΠ’Õı »ı ?
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 25

µkÎfl — ‰ÎV÷‰‹Î_ ∞‰L‹@÷ ’flÊfiı ‹ÎÀı ÷˘ ¿˘¥ ’HÎ ¿‹˝ ⁄οÌ

flËı÷_ fi◊Ì. F›Îflı ±ıfiÌ ºÏp‹Î_ ±ı¿ ’fl‹ÎI‹Î ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩ ¿˘¥fi_
’HÎ ±„V÷I‰ flËı÷_ fi◊Ì, I›Îflı ¿˘¥ ’HÎ ¿‹˝fi˘ ¤˘√ ±ıfiı ¿ı‰Ì
flÌ÷ı ¤˘√‰‰˘ ’Õı ? ’fl_÷ ÂÎVhκÏp ±fiı ·˘¿ºÏp ‹…⁄ ±ıfiÎ
±L÷—¿flHÎ ±fiı ≥„Lƒ›˘ ‰Õı ≠ÎflO‘fiÎ ¤˘√˘ ¤˘√‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı,
±ı ⁄flÎ⁄fl »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ‹Îfi‰_ Ωı¥±ı ¿ı ±ı‰_ ≠ÎflO‘ ⁄fiÌ Â¿÷_
fi◊Ì ¿ı …ı ’Î’-¿‹˝ ¿›Î˝ ωfiÎ fi ¤˘√‰Ì ¿Λ. Ωı ’Î’-¿‹˘˝‹Î_
≠ÎflO‘fiı Ëı÷ ‹Îfi‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷˘ ±ı‹Î_ hÎHÎ ±Î’Ïkα˘ ±Î‰ı »ı ó
(1) ωϑ-ÏfiÊı‘fi_ ¿◊fi ¿flfiÎflÎ_ ÂÎVhÎ T›◊˝ ⁄fiÌ Ω› »ı.
(2) ¥rflfiÌ L›Î›ÂÌ·÷΋Î_ ÿ˘Ê ±Î‰ı »ı. Ωı ω‘Î÷αı ’˘÷ı
±ıfiÎ ≠ÎflO‘‹Î_ ’Î’-¿‹˝fi_ ω‘Îfi fiyÌ ¿flÌ ÿÌ‘_ »ı, I›Îflı ÷˘ ÷ıfiı
÷ı ’Î’fi˘ ÿ_Õ ÂÎ ‹ÎÀı ‹‚‰˘ Ωı¥±ı ! ±Î µ’flÎ_÷ ±ı ›„@÷›@÷
’HÎ fi◊Ì ¿ı ±ı¿ ±’flΑfiÎ Œ‚w’ı ŒflÌ ⁄ÌΩı ±’flΑ ¿fl‰Îfi_ ω‘Îfi
ˢ›, ’Î’ ¿ı ±’flΑfi_ Œ‚ ÿ—¬ ¤˘√ ˢ‰_ Ωı¥±ı, fiËŸ ¿ı ŒflÌ
’λ\_ ’Î’-¿‹˝.
(3) …ıfiÎ ◊¿Ì «˘flÌ-ΩflÌ ‰√ıflı fiÌ« ¿‹˘˝ ⁄fiı »ı ÷ı ¿Î‹-
ø˘‘ ‰√ıflı ÿ√˝H΢◊Ì ›@÷ »ı, ÷ıfiı iÎÎfiÌ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ‹ÎfiÌ Â¿Î›;
÷ıfiı ÷˘ fiÌ« … ‹Îfi‰˘ Ωı¥±ı. F›Îflı ‹‚-ωZÎı’ ±fiı ±Î‰flHÎw’
hÎHÎı› ÿ˘Ê˘fi˘ fiΠ◊÷Î_ ±L÷—¿flHÎ Â© ◊›Î ’»Ì iÎÎfifiÌ ≠΄M÷
◊Λ »ı I›Îflı ÷ı Â© ±L÷—¿flH΋Î_ ¿Î‹-ø˘‘ ‰√ıflı ‹‚ ¿ı‰Ì flÌ÷ı
µI’Lfi ◊¥ ¿ı ? ±ıÀ·ı ±ı ‹Îfi‰_ ¿ı ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ≠΄M÷ ◊›Î ’»Ì
’HÎ ≠ÎflO‘ ¿‹˝ ⁄Î¿Ì flËı‰Îfiı ·Ì‘ı ¿Î‹-ø˘‘ ‰√ıflı fiÌ« ±Î«flHÎ
ÂıÊ flËÌ Ω› »ı, ±ı Á‰˝◊Î ¤˛‹‹Ò·¿ »ı. ¿Î‹-ø˘‘fiÌ µI’ÏkÎfi_
¿ÎflHÎ ±ÎÁ„@÷ »ı. (√Ì÷Î ±K›Î› 2 f·˘¿ 62-63 Ωı‰Î Ωı¥±ı.)
±fiı ±ÎÁ„@÷fi˘ Á‰˝◊Î ±¤Î‰ ◊÷Î_ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ≠΄M÷ ◊Λ »ı.
(√Ì÷Î ±K›Î›-2 f·˘¿-59 Ωı‰˘ Ωı¥±ı.) F›Îflı ¿ÎflHÎfi˘ … ±¤Î‰
◊¥ √›˘ I›Îflı ¿Î›˝ ¿˘fiÎ◊Ì µI’Lfi ◊Âı ?
á á á
26 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?

[10]
“‹fifiÌ «_«‚÷ÎfiÎ Á_⁄_‘‹Î_ ·A›_” ÷ı ÃÌ¿ »ı. ¿˘¥ Ï«_÷Î fi◊Ì,
≠ı‹ ±fiı ËÊ˝’Ò‰˝¿ Ïfifl_÷fl ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ fi΋fi_ V‹flHÎ ◊÷_ flËı ±ı
‰Î÷fiÌ «ıpÎ ¬Ò⁄ Ωıfl◊Ì ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. K›Îfi ‰¬÷ı ±Î‚Á ±Î‰ı
÷˘ ±Î_¬˘ ¬˘·Ì ·ı‰Ì Ωı¥±ı, ’»Ì ’HÎ ±Î‚Á ÿÒfl fi ◊Λ ÷˘
Áÿ˚√˛L◊ Ωı‰Î Ωı¥±ı. ±ÎÀ·Î◊Ì ’HÎ ±Î‚Á flËÌ …÷Ì Ë˘›, ÷˘
∂¤Î ◊¥fiı Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ fi΋-…’ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı; Ωı ¿˘¥ ’HÎ flÌ÷ı
±Î‚Á fi Ω› ÷˘ ◊˘ÕÎ ‰¬÷ ‹ÎÀı ÁÒ¥ …‰_ µÏ«÷ »ı. ±Î‚Á
‰‘Îflı ◊‰Î‹Î_ ¤√‰Îfi ÷flŒ ≠ı‹fi˘ ±¤Î‰ ±fiı ’Î’˘fiÌ ±Ï‘¿÷Î
… ¿ÎflHÎ »ı. ¤√‰Lfi΋-…’ ±fiı ÁIÁ_√fiÎ ÷̉˛ ±P›ÎÁ ωfiÎ
¿Ï·›√‹Î_ ’Î’˘fi˘ fiΠ◊‰˘ ¿ÏÃfi »ı. ¤…fi ‰‘Îflı ◊÷Î_ ±ı ≠÷Ì÷
◊‰Î ·Î√Âı ¿ı ±Î¬˘› Á_ÁÎfl ¿Î‚ ◊¿Ì ≠I›ZÎ flÌ÷ı fip ◊¥ flè΢
»ı. ÁIÁ_√◊Ì ¤…fi ‰‘Îflı ◊Λ »ı. ¤…fifiÌ ±Ï‘¿÷Î◊Ì ¤√‰Îfi‹Î_
≠ı‹ ±fiı Á_ÁÎfl‹Î_ ‰ˆflÎB› ◊Λ »ı, ‰ˆflÎB›fi˘ ≠Îÿ¤Î˝‰ ◊÷Î_ «ıpÎ
‰√fl … ’fl‹ÎI‹Îfi_ K›Îfi flËı‰Î ·Î√ı »ı, I›Îflı K›Îfifiı ‹ÎÀı ωÂıÊ
ÁΑfi ¿fl‰ÎfiÌ ±Î‰U›¿÷Î flËı÷Ì fi◊Ì.
·¬ı·Ì ‰Î÷˘ ‘ÎflHÎ ◊÷Ì fi◊Ì, ±ı◊Ì ‹Îfl΋Î_ l©Î ±˘»Ì Á‹Ω›
»ı, ±ı‰_ ·A›_ »ı, ÷˘ ¤Î¥ ! Ë_ ÷˘ ÁΑÎflHÎ ‹ÎHÎÁ »\_, l©Î ¿fl‰Îfiı
›˘B› ÷˘ ¤√‰Îfi »ı ±ıÀ·ı ÷ı‹Î_ ±fiı ÷ıfiÎ_ ‰«fi˘‹Î_ l©ÎfiÌ hÎÏÀ
flËı‰Ì Ωı¥±ı fiËŸ.
±Ï¤‹Îfi ±fiı I≤WHÎÎfiÌ ±Ï‘¿÷ÎfiÎ fiÎÂfi˘ µ’Λ ’Ò»u˘ »ı,
÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ fi΋fi˘ …’ ±fiı ÁI’flÊ˘fi˘ Á_√ … Á√‹ ±fiı
µk΋ »ı. ±ı¿ ¤√‰ÎfifiÎ fi΋◊Ì … ⁄‘Î ÿ˘Ê fip ◊¥ Ω› »ı;
ÿ˘Ê˘fiı À¿‰Î ‹ÎÀı V◊Îfi … ‹‚÷_ fi◊Ì. ¤√‰Lfi΋fi_ ÂflHÎ ◊÷Î_
⁄ÌΩ ¿˘¥ µ’ΛfiÌ ±Î‰U›¿÷Î flËı÷Ì fi◊Ì. ¤…fi-ÁIÁ_√fiÎ ‰‘Îflı
±P›ÎÁ◊Ì ¤√‰Îfifi˘ ‹‹˝ ΩHÎÌ Â¿Î› »ı, ‹‹˝fi_ iÎÎfi ◊‰Î◊Ì F›Îflı
¤√‰Îfi‹Î_ ’ÒHν ≠ı‹ ◊¥ Ω› »ı, I›Îflı ÂflÌfl‹Î_ ≠ı‹fi_ flËı‰_ Á_¤‰
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 27

⁄fi÷_ fi◊Ì; F›Îflı ÂflÌfl‹Î_ … ≠ı‹ fi ˢ›, I›Îflı ‹Îfi-‹fl÷⁄ÎfiÌ

÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ »ı ?
÷‹ı ·A›_ »ı ¿ı ¤√‰ÎfifiÌ ’ÒHν¿Ú’Πˢ‰Î »÷Î_ ÁΑfi‹Î_ ¿‹Ì
ÿÒfl ◊÷Ì fi◊Ì, ÷˘ ÷ı ÃÌ¿ »ı; ’fl_÷ ¤√‰ÎfifiÌ ’ÒHν ¿Ú’Îfi˘ ≠¤Î‰
Ë…\ Á‘Ì Ï‰Ïÿ÷ ◊›˘ fi◊Ì. ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Îfi˘ Ïfifl_÷fl ±fi¤‰ ◊÷˘
flËıÂı ±fiı ’˘÷Îfiı ÷ı‹fi˘ ¿Ú’Î’ÎhÎ ‹ÎL›Î ⁄Îÿ ÷˘ Ï«L÷Î-ÏŒ¿fl flËı‰Ì
Á_¤‰ ◊Âı fiËŸ. ±ı ’»Ì ’HÎ Ωı Ï«_÷Î flËÌ Ω›, ÷˘ ÷ı ≠¤fiı
·„F…÷ ¿flfiÎflÌ »ı. ‰ÎV÷‰‹Î_ Ë…\ Á‘Ì ¤√‰I¿Ú’ÎfiÌ ’ÒHν÷Î
‹Îfi‰Î‹Î_ ±Î‰Ì fi◊Ì. ‹ÎL›Î ωfiÎ Œ‚ ◊÷_ fi◊Ì. ¤…fifi˘ ‰‘Îflı
±P›ÎÁ ◊›Î ‰√fl ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î›˘˝◊Ì ±fiı ·˙Ï¿¿ ‰Î÷«Ì÷◊Ì ≠ÌÏ÷fi_
÷ÒÀ‰_-¤Î_√‰_ ¿ÃHÎ »ı. ‰ÎV÷‰‹Î_ ÷ı ¿Ú’΂fiÌ ¿Ú’Î ÷˘ Ïfifl_÷fl ⁄‘Î
µ’fl ’Òflı’ÒflÌ »ı. ‹fiW› ‰‚Ì ¿Ú’Î ¿flfiÎfl ¿˘HÎ »ı ?
Ωı ¤√‰Lfi΋fi˘ …’ Ïfifl_÷fl ≠ı‹ÁÏË÷ fi◊Ì ◊÷˘ ÷˘ ‰√fl
≠ı‹ı … ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. …’fiÎ ≠¤Î‰◊Ì ≠ı‹ ±Î’‹ı‚ı … ◊¥ ¿ı
»ı. ÷‹ı ·A›_ ¿ı CÎHÎÎ ⁄‘Î ·˘¿˘fi_ ÁΑfi ÁÎfl_ ÿı¬Î› »ı; ÷ı
’HÎ ÃÌ¿ »ı. ·˘¿˘fiÎ ¤…fi-K›ÎfifiÎ ÁΑfifiÌ ÷̉˛÷Îfi_ Ωı‰_ ±ı
’HÎ ‹˘À<_ ·Î¤ÿΛ¿ »ı. ±ı‹fiÌ ÿı¬Îÿı¬Ì◊Ì ÁΑfifiı ≠⁄‚ ¿fl‰Î
‹ÎÀı µkÎı…fiÎ ‹‚ı »ı. µkÎı…fiÎ◊Ì ÁΑfifiÌ ÷ı∞‹Î_ ·Î¤ ◊Λ »ı,
±ı◊Ì ¤…fi ‰‘ı »ı, ¤…fifiÌ ±Ï‘¿÷Î◊Ì ±L÷—¿flHÎfiÌ ÂÏ© ◊Λ
»ı ±fiı ÷ı ’»Ì ‘ÎflHÎÎ ◊Λ »ı. ¤Î¥ ËflÌfl΋ ! ÷‹Îflı ’˘÷ÎfiÎ
±Î fi΋fiı @›Îflı› ¤·Î‰‰_ Ωı¥±ı fiËŸ. ¿ÿÌ ÏfiflΠ◊‰_ Ωı¥±ı
fiËŸ ±fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ÏfiW¿Î‹ ≠ı‹¤„@÷‹Î_ ‹Bfi flËı‰_ Ωı¥±ı.
¤√‰Îfi ’ÎÁı ¿_¥¿ ‹Î_√‰_ ±ı ’HÎ µÏ«÷ fi◊Ì, ≠ı‹ ‹ÎhÎ ≠ı‹fiı
‹ÎÀı … ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ¤√‰Îfi … ±ı¿ ≠ı‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı. ≠ı‹fiÎ
ÁΫΠ‹‹˝fiı ÷ı±˘ … ΩHÎı »ı. Á_ÁÎfl‹Î_ ±ı¿ ≠ı‹ …ı‰_ ⁄Ì…\_ ¿_¥
… fi◊Ì. ÷ı ≠ı‹fiÎ ‹‹˝fiı ΩHΉΠ‹ÎÀı … ’fl‹ÎI‹Î ÁÎ◊ı ‹ˆhÎÌ
¿fl‰Ì Ωı¥±ı. Ï‹hΤΉ ÁΫ˘ ˢ‰˘ Ωı¥±ı. ’˘÷ÎfiÎ Ï≠›÷‹ Ï‹hÎfiı
28 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
‹ÎÀı ≠ÎH΢fiı ’HÎ ÷E» Á‹…‰Î Ωı¥±ı. ±Î‰Î ≠ı‹Ì ·˘¿˘ …
¤√‰Îfifiı M›ÎflÎ ·Î√ı »ı. ¤√‰Îfi ÷˘ ≠ı‹fiı ±Î‘Ìfi »ı. ≠ı‹Ì
’˘÷ÎfiÌ ≠ı‹flF…\◊Ì ¤√‰Îfifiı ⁄Î_‘Ì Â¿ı »ı. ¤√‰Îfi ’˘÷ÎfiÎ
≠ı‹Ìfi˘ ÁÎ◊ ¿ÿÌ »˘Õ÷Î fi◊Ì. ÁΫ˘ ≠ı‹Ì ÷ıfiı … ‹Îfi‰˘ Ωı¥±ı,
…ı ≠ı‹fiı ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_ ±ÎI‹-Á‹’˝HÎ ¿flÌ Â¿÷˘ ˢ›, …ı ’˘÷ÎfiÎ
÷fi, ‹fi, ‘fi, ⁄‘Î_fiı ’˘÷ÎfiÎ ≠ı‹ÎV’ÿfiÌ ÁQ’ÏkÎ Á‹…÷˘ ˢ›.
…ı ‰V÷ ’˘÷ÎfiÎ ≠ı‹ÌfiÎ ¿Î‹‹Î_ ±Î‰Ì √¥, ÷ı … ÁÎ◊˝¿ »ı, ±ı‹
Á‹…fiÎfl … ›◊Î◊˝ ≠ı‹Ì »ı. ±Î‰˘ ≠ı‹Ì … Ë_‹ıÂÎ_ ’Ò…fiÌ› »ı.
á á á
[11]
fi΋fiÎ …’‹Î_ ‰‘Îflı ¤Ò· ◊‰Ì fi Ωı¥±ı. …ı ‰¬÷ı fi΋ ›Îÿ
±Î‰ı ÷ı … ‰¬÷ı fi΋-V‹flHÎ ‰√fl ‰Ì÷ı·Î ¿Î‚ ‹ÎÀı ’çÎkÎÎ’ ¿fl‰˘
Ωı¥±ı. ‹fi‹Î_ ±ı‹ ¿Ëı‰_ Ωı¥±ı ¿ı fl΋ ! fl΋ !! ‹Îfl˘ ±ÎÀ·˘
‰¬÷ T›◊˝ √›˘. Ë_ ±ÁΉ‘ÎfiÌfiı ·Ì‘ı ±fiÎ◊fiÌ ‹ÎŒ¿ Ã√Λ˘. Ëı
ËÏfl ! Ë_ ±Î’fiÎ ÂflHÎı »\_. ±Î’ … ±fiÎ◊˘fiÎ flZο »˘. Ë_ fi΋‹ÎhÎfiı
‹ÎÀı ’˘÷Îfiı ±fiÎ◊ ÷˘ ‹Îfi_ »\_, ’fl_÷ ±Î’ ¿flHÎÎÁÎ√fl »˘, ±Î’fiÌ
÷flŒ Ωı¥fiı ‹fi‹Î_ ‘Ìfl… ±Î‰ı »ı. Ωı Ë_ ‹ÎflÌ ÷flŒ Ωı™ »\_ ÷˘
‹ÎflÌ ÏË_‹÷ flËı÷Ì fi◊Ì ’HÎ F›Îflı ±Î’fi˘ V‰¤Î‰, Áxÿ›÷Î,
ÿ›Î‚÷Î ±fiı ≠ı‹fiı Ωı™ »\_ ÷˘ ‹˘ÀÌ ÏË_‹÷ ±Î‰ı »ı. ±Î flÌ÷ı
Ωı ¿flHÎÎ’ÒHν ¤Î‰˘◊Ì ±l’Î÷ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ’fl‹ÎI‹Îfiı ≠Î◊˝fiÎ
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷˘ ±ı◊Ì xÿ›fiÎ ’Î’˘fi˘ fiΠ◊Λ »ı; ±L÷—¿flHÎfiÌ
ÂÏ© ◊Λ »ı. …ı ·˘¿˘fiÎ ≠ı‹fiÌ ≠⁄‚÷Πˢ› »ı, ÷ı‹fi˘ ÷˘ ≠ı‹Îl’Î÷
◊Λ »ı …, ±fiı ÷ı‹fiÎ ‹fi‹Î_ ¿ÿÌ ‘ˆ›˝fi˘ ±¤Î‰ flËı÷˘ fi◊Ì.
fi΋fi˘ …’ ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ÷ı fiÎflΛHÎfiÎ V‰w’fi_ Ï«_÷fi ¿fl÷Î_
÷ı‹fiÌ V÷Ï÷ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı ±fiı ¿Ëı‰_ Ωı¥±ı ¿ı “±Î’fiÎ flËı÷Î_ Ωı
‹ÎflÌ ÿ√˝Ï÷ ’HÎ ◊¥ Ω›, ÷˘ ¿˘¥ ±Î’ÏkÎ fi◊Ì. ±Î’fi_ Ï«_÷fi
◊÷_ flËı‰_ Ωı¥±ı. ’»Ì ¤·ıfiı ¿ıÀ·Î ’HÎ ÂÎflÌÏfl¿ @·ı ¿ı‹ fi
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 29

◊Λ ! ±Î’fiÎ Ï«_÷fifiı »˘ÕÌ Ë_ ¿˘¥ Á¬ «ÎË÷˘ fi◊Ì. ‹fiı ±Î’fi_
Ï«_÷fi ≠ÎH΢ ¿fl÷Î_ ’HÎ ‰‘Îflı Ï≠› @›Îflı ·Î√‰Î ‹Î_ÕÂı ≠¤˘ ?
…ı ·˘¿˘fiı ±Î’fi_ Ï«_÷fi ≠ÎH΢◊Ì ’HÎ ‰‘Îflı Ï≠› »ı ÷ı±˘ … ‘L›
»ı, …ı±˘ ±Î‰Î fi◊Ì ±ı‹fi˘ ÷˘ ‹fiW›ÿıË ‘ÎflHÎ ¿fl‰˘ Á‰˝◊Î fi¿Î‹˘
… »ı.”
á á á
[12]
ÁΑfifiı ≠⁄‚ ⁄fiΉ‰Î ‹ÎÀı ωÂıÊ «ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı, ÁÎËÁ
»˘Õ‰_ Ωı¥±ı fiËŸ. ÷‹Îfl˘ …ıÀ·˘ Á‘Îfl ◊¥ «Ò@›˘ »ı ÷ı ÷˘ ÷‹fiı
’fl‹ ·Î¤ ◊›˘ »ı, ˉı ±Î√‚ ÷ı ‹ÎÀı ¿_¥¿ ¿fl‰_ ±ı ÷‹ÎflÎ ÁΑfifiı
±Î‘Ìfi »ı ! ’Ò‰˝¿Î‚‹Î_ ËΩfl˘ ‰Ê˘˝ Á‘Ì ·√Î÷Îfl «ıpÎ ¿fl‰Î◊Ì
¤√‰ÎfifiÎ_ ÿ½fi ◊›Î ¿fl÷Î_ Ë÷Î_, ’fl_÷ ˉı ÷˘ CÎHÎÌ …·ÿÌ ◊¥
¿ı »ı. ËÎ, ±I›Îfl Á‘Ì ÷‹Îfl_ …ı flÌ÷fi_ ÁΑfi »ı, ÷ı‹Î_ ÷˘ Á_¤‰
»ı CÎH΢ Á‹› ·Î√ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ˉı ÷‹Îflı ¬Ò⁄ … Ωıfl◊Ì ÁΑfi‹Î_
·Î√‰_ Ωı¥±ı, lÌfiÎflΛHÎÿı‰fi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿›Î˝ ‰√fl ±ËŸ◊Ì …‰_
’Õu_, ÷˘ ÷ı ‹˘ÀÌ ËÎÏfi »ı. ‹fiW›ÿıË CÎHÎÎ … µk΋ ¿‹˘˝◊Ì ‹‚ı
»ı. ±ı ‹ÎhÎ ¤√‰I≠΄M÷fiÎ ÁΑfifiı ‹ÎÀı »ı. ‹Ò¬˝ ·˘¿˘ … ±Îfiı
’÷_Ï√›ÎfiÌ …ı‹ ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¤˘√˘fiÎ ÿ—¬ÿÎ›Ì ±„Bfi‹Î_ ⁄΂Ìfiı flά
¿flÌ ÿı »ı. ÷‹Îflı ±Î‰_ fi ¿fl‰_ Ωı¥±ı. Á_ÁÎflfiÎ ¤˘√˘fiı ±„Bfi
…ı‰Î Á‹∞fiı ÷ı‹fiÎ◊Ì ⁄«‰_ Ωı¥±ı. ÷‹ÎflÌ ±_ÿfl Á_ÁÎflfiÌ
±ÎÁ„@÷fi˘ ÿ˘Ê ωÂıÊ Á‹Ω› »ı, ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ÷‹fiı ±Î «ı÷‰HÎÌ
±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ÷‹Îflı ÷‹ÎflÌ ÷‹Î‹ „@÷ ±Î ÁΑfi‹Î_ ·√ΉÌ
ÿı‰Ì Ωı¥±ı, fiËŸ ÷˘ ’fl‹ÎI‹Îfi_ Ï‹·fi ◊Âı ¿ı‰Ì flÌ÷ı ? ÷‹ÎflÌ
±_ÿfl „@÷ CÎHÎÌ »ı; ÷‹Îflı ±ıfiı ¿Î‹‹Î_ ·Î‰‰Ì Ωı¥±ı. Ωı ±ÎÀ·Î◊Ì
’HÎ ÷‹fiı ¤√‰ÎfifiÎ ÿ½fi fi ◊Λ, ÷˘ ’»Ì ÷‹ÎflÌ ¿˘¥ ¤Ò·
fi◊Ì. ¿_¥ Á‹…‹Î_ fi◊Ì ±Î‰÷_ ¿ı ÷‹ı ±Î ÷E» Á_ÁÎflfiÎ fiΉÎfi,
ZÎHΤ_√fl ±fiı ±ÏfiI› ¤˘√˘fiÎ ·˘¤‹Î_ ŒÁÎ¥fiı ’˘÷ÎfiÎ ±‹ÒS›
30 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
Á‹›fiı ÂÎ ‹ÎÀı ‘Ò‚‹Î_ ‹ı‚‰Ì flèÎÎ »˘ ? ÷‹Îflı ÷‹ÎflÎ ‹fifiı ’Ò»‰_
Ωı¥±ı ¿ı ÷ı µ©Îflfiı ‹ÎÀı ωÂıÊ «ıpÎ ÂÎ ‹ÎÀı fi◊Ì ¿fl÷_. ±ÎÀ·_
Ëfl΋̒b_ @›Î_◊Ì ±Î‰Ì √›_ ?
á á á
[13]
Á_ÁÎfl‹Î_ lÌfiÎflΛHÎfiÌ ¤„@÷fiı ¤Îflı Ωıfl◊Ì ‰‘Îfl‰Ì Ωı¥±ı.
Á‹› ‰Ì÷Ì flè΢ »ı. ¤„@÷fi˘ ≠‰ÎË ≠⁄‚ ◊›Î ωfiÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı
¿Î‹ «Î·Âı ? ±Î’ ·˘¿˘fi_ ±Î Á_ÁÎfl‹Î_ ÂÎ Ëı÷◊Ì ±Î√‹fi ◊›_
»ı, ±ı ‰Î÷fi˘ A›Î· flά‰˘ Ωı¥±ı. µtıU› Á˙◊Ì ¨«˘ flά‰˘ Ωı¥±ı.
‹fiW›fi_ ’fl‹ ¿÷˝T› Á_ÁÎflfiÎ ·˘¿˘fiı ¤√‰ÿ˚¤„@÷‹Î_ ·√Ή‰Î ±fiı
‘‹˝fiÌ V◊Î’fiÎ ¿fl‰Ì ±ı … »ı. …ı±˘ ≠I›ZÎ fiÎflΛHÎfiı ±≠ÎM÷
±◊‰Î ÿÒfl ‹Îfiı »ı ÷ı‹fiı ωrÎÁ ¿flΉ‰Î ‹ÎÀı ±fiı ÷ı‹fi˘ fiÎflΛH΋Î_
≠ı‹ ◊‰Îfiı ‹ÎÀı fi΋fiÎ …’fi˘ ≠«Îfl ¿fl‰ÎfiÌ Ï‰ÂıÊ «ıpÎ ¿fl‰Ì
Ωı¥±ı. …ı ±ı ‰Î÷fiı ΩHÎı »ı ¿ı ¤√‰Îfi … ⁄‘ı T›ÎM÷ »ı ±fiı
¤√‰Îfi … Á˙fiÎ ±ÎI‹Î »ı, ÷ı±˘ … ‹ËÎI‹Î »ı; ÷ı‹fiı ‹ÎÀı ¤√‰Îfi
⁄‘Ì …√αı ≠I›ZÎ »ı. ÷ı‹fiı ¿_¥ ’HÎ ¿fl‰Îfi_ ⁄Î¿Ì flËı÷_ fi◊Ì.
±ı ·˘¿˘ ¶ÎflÎ …ı ¿_¥ Ïø›Î ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, ÷ı ÷˘ ‹ÎhÎ ·˘¿ÏË÷fiı
‹ÎÀı … ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. …ı‹fiı ±Î‰˘ ¤Î‰ fi◊Ì ◊›˘, ÷ı‹fiı ‹ÎÀı
’HÎ ±Î ¤Î‰◊Ì ÁΑfi ¿fl‰_ µk΋ »ı. µk΋ ’flÊ˘fiÎ_ ¿‹˘˝fi_ ±fi¿flHÎ
’HÎ µk΋ ˢ› »ı.
á á á
[14]
¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷ Ë_‹ıÂÎ_ ⁄fiÌ flËı, ±ı ‹ÎÀı ¤…fi, K›Îfi,
ÁIÁ_√fiÌ ÷̉˛ «ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ±Î’ı ·A›_ »ı ¿ı …’‹Î_ CÎHÎÌ
¤Ò·˘ ◊Λ »ı; ±ı ¤Ò·˘ {Õ’◊Ì ÿÒfl ◊‰Ì Ωı¥±ı. ¤Ò·˘fiı ‹ÀΉ‰ÎfiÌ
≥E»Î ˢ‰Ì ±ı CÎHÎÌ µk΋ ‰Î÷ »ı. ¤Ò· ¿ı‹ ‹À÷Ì fi◊Ì, ±ı ωÂı
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 31

±Î’ı ω«Îfl ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ¤Ò·fiı ‹ÀÎÕ‰ÎfiÌ ’ÒflÌ «ıpÎ ◊Λ, ÷˘

¤Ò· ‹ÀÌ Â¿ı »ı... ! Á_ÁÎfl, ¤˘√ ±fiı ÂflÌflfiı Ë_‹ıÂÎ_ Q≤I›fiÎ ‹¬‹Î_
Ωı‰Î_ Ωı¥±ı. ⁄‘Ì …√αı ¤√‰Îfifiı Á÷˚w’◊Ì Ωı‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘
¤Ò·˘ ±˘»Ì ◊¥ ¿ı »ı. ±Î Ï‹J›Î Á_ÁÎfl CÎHÎÎ Á‹›fiÎ ±P›ÎÁ◊Ì
ÁI› …ı‰˘ ≠÷Ì÷ ◊Λ »ı, ‰ÎV÷‰‹Î_ Á_ÁÎfl ¿˘¥ ’HÎ ‰V÷ fi◊Ì.
⁄‘ı ‹ÎhÎ ±ı¿ Á„E«ÿÎfi_ÿ … ’Ïfl’ÒHν »ı, ’fl_÷ ωrÎÁ ˢ‰˘ Ωı¥±ı.
⁄‘Ì …√αı ¤√‰Îfi ≠ÎM÷ ◊¥ flèÎÎ »ı, ±ı‰_ ‹Îfi‰_ Ωı¥±ı. ±Î‰Ì
‹ÎL›÷Î …’, K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√fiÌ ±Ï‘¿÷Î◊Ì Á_¤‰ »ı. …ı‹HÎı
Á_ÁÎflfiı ÿflı¿ Á‹›fiı ‹ÎÀı ºœ ¿flÌ flÎA›˘ »ı, ÷ı‹fiı ÿflı¿ Á‹›ı
¤√‰Îfifi_ Ï«_÷fi ¿¥ flÌ÷ı ◊¥ ¿ı ? Ωı ÿflı¿ ‰¬÷ı ·Î·ÁÎ ⁄fiÌ
flËı, ÷˘ ¤√‰Îfifi_ V‹flHÎ ’HÎ ⁄flÎ⁄fl ◊÷_ flËı, ±ı ¿˘¥ ‹˘ÀÌ ‰Î÷
fi◊Ì. ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î‹˘ ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ±Î ÂflÌfl ÁÏË÷ ±Î¬Î› Á_ÁÎflfiı
Q≤I›fiÎ ‹¬‹Î_ fiΉ_÷ Ωı‰Î◊Ì fi΋fiÌ VQ≤Ï÷ ‰‘Îflı flËÌ Â¿ı »ı.
Á_ÁÎflfiÎ_ ¿‹˘˝fiı Ï‹J›Î ΩHÎÌ ≠ÁLfi Ï«kÎ◊Ì ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ±fiı
¤√‰Îfifiı ›Îÿ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ fl‹÷fiÌ ‹ÎŒ¿ ¿fl‰Î_ Ωı¥±ı ±◊‰Î
Á„E«ÿÎfi_ÿ ¤√‰ÎfifiÎ Á‰˝T›Î’Ì V‰w’‹Î_ „V◊÷ ◊¥fiı ÂflÌfl◊Ì ±·√
ƒpÎ ⁄fiÌfiı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î‹˘fiı ¿fl‰Î Ωı¥±ı.
lÌ √Ì÷Î∞ ±K›Î› 14fiÎ f·˘¿ 19 ‹…⁄ ÁΑfi ¿fl‰_
Ωı¥±ı.
¤√‰Îfi ÷flŒ ≠ı‹ ‰‘‰Îfi˘ µ’Λ ’Ò»u˘, ÷˘ ¤√‰Îfifi˘ ¤Î‰
ΩHÎÌ ·Ì‘Î ’»Ì F›Îflı ÷̉˛ ≥E»Î ◊Λ »ı, I›Îflı ≠ı‹ ‰‘ı »ı ±fiı
÷ı ’»Ì ¤√‰ÎfifiÌ ≠΄M÷ ◊Λ »ı. ‘fi ¿‹Î‰‰Î ‹ÎÀı …ıÀ·Ì «ıpÎ
◊Λ »ı, Ωı ÷ı◊Ì ‰‘Îflı «ıpÎ ¤√‰Îfifiı ‹‚‰Î ‹ÎÀı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı,
÷˘ ¤√‰Îfi ‹‚Ì Â¿ı »ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı ⁄˘·‰_ ‰‘Îflı ’Õı »ı ±fiı ¿Î‹ ‰‘Îflı Ωı‰_ ’Õı
»ı, ÷˘ ÷ı‹Î_ ÂÌ ËÎÏfi »ı ? ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ „V◊÷ flËÌfiı ÷ı‹fiÎ
fi΋fiÌ VQ≤Ï÷ flά÷Î_ ≠ÁLfi ‹fi◊Ì «ı÷Ì-«ı÷Ìfiı ⁄˘·‰_ Ωı¥±ı. Ωı
32 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
±Î‹ ˢ›, ÷˘ ‹˘ÀÎ ±Îfi_ÿfiÌ ‰Î÷ »ı. ±P›ÎÁ ¿fl‰Î◊Ì ±Î‰Ì „V◊Ï÷
◊¥ ¿ı »ı. ¤√‰Îfi‹Î_ ±ı‰˘ ≠ı‹ ◊¥ …‰˘ Ωı¥±ı ¿ı …ı◊Ì ±ı‹fiı
‹Y›Î ‰√fl Ï«k΋Î_ «ıfi … fi ’Õı ? ±Î‹ ◊÷Î_ ¤Ò· fiËŸ ◊¥
¿ı. Ωı ±ı¿ÿ‹ Á_ÁÎfl◊Ì ≠ı‹ fi ËÀı, ÷˘ ¿_¥ fiËŸ, ÿflı¿ ‰¬÷ı
¤√‰ÎfifiÎ fi΋fi_ V‹flHÎ ±fiı ÷ı‹fiÎ V‰w’fi_ Ï«_÷fi ◊÷_ flËı‰_
Ωı¥±ı. ’»Ì ÷˘ ±Î’‹ı‚ı Á_ÁÎfl‹Î_◊Ì ËÀÌfiı ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ ◊¥
¿ı »ı. ⁄‘Ì …√αı ±ı¿ fiÎflΛHÎ … ’ÒHν ◊¥ flèÎÎ »ı, fiÎflΛHÎ
ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿_¥ »ı … fiËŸ. Á_ÁÎfl ⁄‘˘ Ï‹J›Î »ı, ±ı‹ ΩHÎÌ
Ïfifl_÷fl fiÎflΛHÎfiÎ Ï«_÷fifi_ ÂflHÎ ·ı‰_ Ωı¥±ı. Á_ÁÎflfiÎ ¿˘¥ ’HÎ
’ÿÎ◊˝fiÌ ≥E»Î ¿ÿÌ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı fiËŸ, ÿfl Á‹›ı ¤√‰ÎfifiÎ K›Îfi-
±Îfi_ÿ◊Ì ±Îfi_ÿ‹Bfi flËı‰_ Ωı¥±ı.
…ı ¿_¥ ’HÎ ◊Λ »ı ÷ı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ◊Λ »ı, ±ı‹
Á‹∞fiı …ı ¿_¥ ◊Λ, ÷ı‹Î_ … ≠ÁLfi flËı‰_ Ωı¥±ı. Ï«k΋Î_ Ï«L÷Î
¿ı ¿˘¥ ≠¿ÎflfiÌ ≥E»Î ◊¥ …‰Î◊Ì ÷˘ ÂflHÎÎ√Ï÷‹Î_ ÿ˘Ê ±Î‰ı »ı.
⁄‘˘ ±ı‹fi˘ … Á_¿S’ »ı, ÷ı ¤√‰Îfi ≥E»ı ÷ı ¿flı ÷ı◊Ì Ï‰¿Îfl
◊‰Î‹Î_ ¿˘¥ ¿ÎflHÎ fi◊Ì. ¤√‰ÎfifiΠω‘Îfi‹Î_ ’˘÷Îfi˘ ¿˘¥ Ω÷fi˘
±Î√˛Ë fi flά‰Î◊Ì ‰ˆflÎB› ±fiı ÁIÁ_√‹Î_ ≠ı‹fiÌ ±Ï‘¿÷Î Ωı‰Î
‹‚ı »ı.
ωrÎÁ’Ò‰˝¿ ¤…fi-K›Îfi-ÁIÁ_√fiÌ «ıpÎ ¿fl÷Î_ flËı‰_ Ωı¥±ı.
±Î‹ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ¤√‰Îfifi˘ ‹‹˝ ΩHÎÌ Â¿Î› »ı, ±ı ’»Ì ¤…fi
K›Îfi ‰√fl «ıpαı ◊÷Î_ flËı »ı; ±ıÀ·Î ‹ÎÀı … ’Ëı·Î_ ±P›ÎÁ
‰Õı ‹‹˝fiı ΩHΉ˘. «ıpÎ ‰‘Îflı ◊‰Î‹Î_ ωrÎÁ … µ’Λ »ı. ‹‹˝
fiËŸ Á‹Ω› I›Î_ Á‘Ì Ωı Á_ÁÎflfiÌ VdflHÎα˘ …⁄flÿV÷Ì ◊÷Ì flËı,
÷˘ ¿˘¥ Ï«_÷ÎfiÌ ‰Î÷ fi◊Ì. ≠ÁLfi ‹fi◊Ì Á„E«ÿÎfi_ÿ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ
Ï«_÷fi ÁÏË÷fiÎ rÎÁ ‰Õı ◊÷Î fi΋-…’fiÌ «ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı.
¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’ÎfiÎ ≠¤Î‰fi˘ Ïfiç› ±L÷—¿flHÎfiÌ ÂÏ© ◊÷Î_ ◊Λ
»ı; ÁflÁ flÌ÷ı ω«Îfl ¿fl‰Î◊Ì ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î, ÿ›Î ‰√ıflı √H΢fiÌ
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 33

≠÷ÌÏ÷ ◊Λ »ı. ¤…fi, K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√ ‰√ıflı ⁄‘_ … ¤√‰ÎfifiÌ
¿Ú’Î◊Ì ◊Λ »ı. ±L÷—¿flHÎfiÌ ÂÏ© ¤…fi, K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√◊Ì ◊Λ
»ı. ¤√‰Îfi‹Î_ ÿfl ‰¬÷ı ≠ı‹ ˢ‰˘ ±fiı Á_ÁÎfl◊Ì ÷̉˛ ‰ˆflÎB› ˢ‰˘
±ı ⁄_fiı ÷̉˛ ≥E»Îfiı ±Î‘Îflı »ı, F›Î_ Á‘Ì ±Î ωÂıfi˘ ’Òfl˘ ±Îfi_ÿ
±Î‰÷˘ fi◊Ì, I›Î_ Á‘Ì ÷̉˛ ≥E»Î ◊‰Îfiı ‹ÎÀı «ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı.
l̤√‰ÎfifiÎ «flHο‹‚w’Ì fiΉfi˘ ±Îl› ÷ı‹… ¤√‰ÎfifiÎ
fi΋…’w’Ì ÿ˘flÕÎfi˘ ±Î‘Îfl Ëo‹ıÂÎ ⁄fiÎ‰Ì flά‰Îfi˘ µ’Λ ÷̉˛
≥E»Î … »ı. Á‹› ‰Ì÷Ì flè΢ »ı. ÁI‰flı ±Î ÂflÌfl ‹ÎÀÌ‹Î_ ‹‚Ì …‰Îfi_
»ı. F›Îflı ÂflÌfl … ±Î’b_ fi◊Ì, ÷˘ wÏ’›Î ±fiı Á_ÁÎflfiÎ ¤˘√˘fiÌ ÷˘
‰Î÷ ÂÌ »ı ! ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ±Î’ı ±ı¿ ’HÎ ZÎHÎfiÌ ‰Îfl ¿fl‰Ì Ωı¥±ı
fiËŸ. ±Î’fiı ±ı‰_ ¿›_ ¿Î›˝ »ı, …ı lÌ ¤√‰Îfifiı ‹‚‰Î‹Î_ ‹˘Õ<_ ¿flΉÌ
flèÎ_ »ı ? l̤√‰Îfifi˘ ω›˘√ ±Î’ ÁËÌ flèÎÎ »˘ ±ıÀ·ı ±Î’fiı
·¬‰_ ’Õı ¿ı ±Î’ı ¤√‰Îfifi˘ ’Òfl˘ ≠¤Î‰ ΩH›˘ fi◊Ì. ±Î wÏ’›Î,
VhÎÌ ÷◊Î Á_ÁÎflfiÎ ¤˘√˘ ÷ı‹… Á_ÁÎflfiÌ ‰V÷±˘ ±Î’fiÎ ÂÎ ¿Î‹‹Î_
±Î‰Âı ? ±Î ‰¬÷ı ÷˘ Á‹∞-⁄Ò∞fiı ±Î’fiı ‘˘¬˘ ◊‰˘ fi Ωı¥±ı.
±ı‰Ì ¿¥ ⁄ΑΠ»ı ¿ı …ıfiÎ◊Ì lÌfiÎflΛHÎfiÎ ≠ı‹‹Î_ hÎÏÀ flËı »ı ? ±Î’
…ıfiÎ ‹ÎÀı ¤…fi-K›Îfi‹Î_ ‹˘Õ<_ ¿flÌ flèÎÎ »˘, ÷ı ⁄‘_ ’HÎ ¿_¥ ¿Î‹‹Î_
fiËŸ ±Î‰ı. ±Î’ …ı ¿_¥ ’˘÷Îfi_ ‹ÎfiÌ flèÎÎ »˘, ÷ı ¿_¥ ’HÎ ±Î’fi_
fi◊Ì. ±Î’fiÎ ÷˘ ±ı¿‹ÎhÎ fiÎflΛHÎ »ı, ±ıÀ·ı ±Î’ı ±ı‹fi_ ÂflHÎ ·ı‰_
Ωı¥±ı, ⁄Î¿Ì ⁄‘_ Ï‹J›Î »ı. …ı‹ ÷‹ı ’˘÷Îfi΋Î_ ⁄Ì∞ ¿˘¥ ’HÎ ‰V÷fiı
Ωı÷Î fi◊Ì, ÷ı‹ ¤√‰Îfi‹Î_ ÷ıfiÎ ÏÁ‰Î› ¿_¥ ’HÎ fi◊Ì. V‰Mfi‹Î_ …ı
¿_¥ ¤ÎÁı »ı ÷ı ÷˘ ‰ÎV÷‰‹Î_ ¿_¥ ’HÎ »ı … fiËŸ. ±ı … flÌ÷ı Á_ÁÎfl
…ı ¤ÎÁı »ı ÷ı ’HÎ ¿_¥ »ı … fiËŸ. F›Î_ ±Î’ »˘ ÷ı …√αı ±fiı
±Î’fiÌ ±_ÿfl ⁄ÌΩ ¿˘¥ ’HÎ ±_Âfi_ ±fi‹Îfi ◊÷_ fi◊Ì. ±ÎfiÎ ±◊˝fiı
Ωı ÷‹ı Á‹F›Î fiËŸ ÷˘ ¿˘¥ ‰¬÷ı ‹‚̱ı, I›Îflı ’Ò»Ì ·ıΩı. ±Î …
¤√‰ÎfifiÎ ±„V÷I‰fi˘ (ˢ‰Î’HÎÎfi˘) ¤Î‰ ·¬‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ »ı.
ÂflÌfl‹Î_ CÎHÎΠω¿Îfl˘ »ı. ±L÷—¿flH΋Î_ ’HΠω¿Îfl »ı, ’fl_÷ F›Î_ ±Î’
34 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
»˘, ÷ı …√αı ¿_¥ ’HΠω¿Îfl fi◊Ì. ±Î’‹Î_ ¿_¥ ⁄Ì…\_ ÷◊Î ±Î’fiÌ
±_ÿfl ¿_¥ ⁄Ì…\_ …\ÿ_ ÿı¬Î÷_ fi◊Ì. F›Î_ ±Î’ »˘, ÷ı …√αı ⁄Ì∞
‰V÷fiı V◊Îfi fi◊Ì. ±Î flÌ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ ±Îfi_ÿV‰w’fiÌ CÎfi÷Î »ı.
Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿_¥ ’HÎ fi◊Ì, ±ı‹ ‹Îfi‰_ Ωı¥±ı.
‰ÎV÷‰‹Î_ ¿˘¥ »ı ’HÎ fiËŸ. ±Î flÌ÷fi˘ ωrÎÁ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı ¿ı Á‰˝
…√αı ¤√‰Îfi … »ı. Ωı ±Î‰˘ ±fi¤‰ ◊¥ Ω› ÷˘ ⁄‘ı ¤√‰Îfi
… ¤ÎÁ‰Î ·Î√ı. @›Îflı¿ ±Î ’»Ì Á_ÁÎflfi˘ ¤ÎÁ ◊Λ ÷˘ ’HÎ ¿˘¥
±Î’ÏkÎ fi◊Ì. Ωı ÿfl ‰¬÷ı ±Î flÌ÷fi_ K›Îfi ◊÷_ flËı ÷˘’HÎ
¤√‰I≠΄M÷ »ı.
á á á
[15]
±Î’ı ÷ı … ¿Î‹ ¿fl‰_ Ωı¥±ı ¿ı …ı◊Ì ¤√‰ÎfifiÌ ≠΄M÷ ÁI‰flı
◊Λ. «Î÷¿fiÌ …ı‹ ‹fi‹Î_ ‘ÎflHÎÎ ¿flÌfiı ºœ≠Ï÷iÎ ◊‰_ Ωı¥±ı. ≠ÎHÎ
¤·ı «ÎS›Î Ω›, ’fl_÷ ¤√‰I≠΄M÷fiÎ_ ÁΑfi ¤…fi-K›Îfi ±ı¿ ’‚fiı
‹ÎÀı ’HÎ »^Àı fiËŸ. ¤…fi, K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√‹Î_ hÎÏÀ ÂÎ ‹ÎÀı ¿fl‰Î‹Î_
±Î‰ı »ı ? ’»Ì◊Ì ’V÷Ή˘ ¿fl‰Îfi˘ ¿˘¥ ±◊˝ fi◊Ì. ±Î’fiÌ ’ÎÁı
±ı‰Ì ¿¥ „@÷ »ı ¿ı …ıfiÎ ◊¿Ì ±Î’ Q≤I›◊Ì ⁄«Ì ¿‰ÎfiÎ »˘ !
±ıÀ·Î ‹ÎÀı «Î÷¿fiÌ ‹ÎŒ¿ ≠ÎH΢fiÌ ’fl‰Î fi ¿flÌfiı ≠HÎ-≠Ï÷iÎÎfiı
fi¤Î‰‰Ì Ωı¥±ı.
’Ï’ËÎ ≠HÎ ¿⁄Ën fi ÷…ˆ, ÷…ˆ ÷˘ ÷fi ⁄ı¿Î… ––
÷fi »^Àˆ ÷˘ ¿»\ fiËŸ, ≠HÎ »^Àˆ ÷˘ ·Î… ––
±Î‹ ω«Îfl ¿flÌfiı ±Î’ı ÷ı ¿Î‹ ¿ÿÌ ’HÎ ¤Ò·‰_ fi Ωı¥±ı,
…ı ¿Î‹fiı ‹ÎÀı ±Î’fi_ Á_ÁÎfl‹Î_ ±Î√‹fi ◊›_ »ı. ¤√‰ÎfifiÎ fi΋-
…’, K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√fi_ ‹fi‹Î_ ‹˘À<_ Ωıfl flά‰_ Ωı¥±ı. ÁIÁ_√,
¤…fi ±fiı K›Îfi ‰ˆflÎB› ‰√fl ◊¥ ¿÷Î_ fi◊Ì. Á_ÁÎflfiÎ ¤˘√˘‹Î_
‰ˆflÎB› ◊›Î ωfiÎ ¥rfl‹Î_ ’ÒHν ≠ı‹ ◊¥ ¿÷˘ fi◊Ì. Á_ÁÎflfiÎ_ Á¬
±fiı wÏ’›Î Â_ ¿Î‹ ±Î‰Âı ? ⁄‘_ … ±ËŸ flËÌ …Âı. Ωı ¤√‰ÎfifiÎ
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 35

fi΋fi˘ …’ fi ◊›˘ ÷˘ Á_ÁÎflfiÎ_ Á¬ ÂÎ ¿Î‹fiÎ_ ?

Á¬ ¿ı ‹Î◊ı ÏÁ· ’Õ˘, (Ωı) fi΋ xÿ› Áı Ω› ––
⁄Ï·ËÎflÌ ‰Î ÿ—¬ ¿Ì, (Ωı) ’· ’· fl΋ flÀΛ ––
ÂflÌfl ±fiı wÏ’›Î ±ËŸ flËÌ …Âı, ±Î√‚ «Î·Ìfiı ±ı ±Î’fiÎ
¿˘¥ ¿Î‹‹Î_ ±Î‰Âı fiËŸ, ±ıÀ·ı F›Î_ Á‘Ì ±ıfiÎ µ’fl ±Î’fi˘ ±Ï‘¿Îfl
»ı I›Î_ Á‘Ì ±Î’ ±ıfiÎ◊Ì ’˘÷ÎfiÌ ≥E»ÎfiÁÎfl ¿Î‹ ·¥ ·˘. ¥rflfiÌ
≠΄M÷‹Î_ ’flÊÎ◊˝ … ≠‘Îfi »ı; ±ı‹ Á‹∞fiı ‘fifiı ‘Ò‚ Á‹Îfi ‹ÎfiÌ
±Á· ±Îfi_ÿ‹Î_ ‹˘ÀÎ µIÁÎË◊Ì ·Î√Ì …‰_ Ωı¥±ı ¿ı …ı◊Ì ÷fl÷
… ¤√‰Îfi ‹‚ı.
á á á
[16]
F›Îflı ±Î’fi_ ÂflÌfl »^ÀÌ …Âı I›Îflı ÂflÌfl ±fiı wÏ’›Î ÂÎ
¿Î‹‹Î_ ±Î‰Âı ? ⁄‘_ … ‹ÎÀÌ‹Î_ ‹‚Ì …Âı. ±ıÀ·ı F›Î_ Á‘Ì ±Î’fi˘
±Ï‘¿Îfl »ı I›Î_ Á‘Ì «Îˢ ÷ı ¿flÌ Â¿˘ »˘, ÷˘ ÂÎ ‹ÎÀı ‹˘Õ<_ ¿flÌ
flèÎÎ »˘ ? Á‹› ‰Ì÷Ì flè΢ »ı. ⁄‘Ì ‰V÷±˘fiı ŒflÏ…›Î÷ »˘Õ‰Ì
’ÕÂı. ’λ‚◊Ì ’V÷ΉÎ◊Ì ¿_¥ ¿Î‹ ◊Âı fiËŸ. ±Î flÌ÷ı ΩHÎÌfiı ‹fiW›ı
÷ı ’fl‹ÎfiLÿ V‰w’‹Î_ ‹Bfi ◊¥ …‰_ Ωı¥±ı. “Ë_ ±fiı ‹Îfl_” ±ı
¤Î‰fiı ÷fl÷ … »˘ÕÌ ÿı‰Î Ω¥±ı. fiËŸ ÷˘ CÎHÎÌ ‹˘ÀÌ ËÎÏfi ◊Λ
»ı.
‹ˆÓ ΩfiÎ ‹ˆÓ ±˙fl ◊Î, ‹ˆÓ ÷˘ ¤›Î ±⁄ Á˘› ––
‹ˆÓ ÷ˆÓ ÿ˘∂ Ï‹À √¥, flËÌ ¿Ëfi ¿Ì ÿ˘› ––
±Î‰˘ ¤ÎÁ ◊Λ ±ı‰˘ µ’Λ Ëfl ‰¬÷ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ⁄ÌΩ
¿Î‹‹Î_ ±ı¿ ’‚ ’HÎ ‰ıÕŒ‰Ì, ±ı ‹Ë΋Ҭ˝÷Î »ı. ±ıfi_ ¿ÎflHÎ ±Ï‰rÎÁ
»ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı fi΋-…’fiÌ ÁÎ◊ı ±ı‰Ì ‹ÎL›÷Πˢ‰Ì Ωı¥±ı ¿ı
…ı ¿_¥ »ı, ÷ı ⁄‘_ “ü” … »ı. Ë_ ¿_¥ ’HÎ fi◊Ì. F›Îflı Ë_ …
fi◊Ì I›Îflı ‹fiı ¿ÿÌ ¿_¥ ◊¥ ¿ı ±ı‹ fi◊Ì. ±ı¿ “ü” ±◊ν÷˚
36 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi … »ı. Á‰˝T›Î’Ì ÂÎL÷Îfi_ÿ ’ÒHÎνfiLÿ◊Ì …\ÿ_ ⁄Ì…\_ ¿_¥
’HÎ fi◊Ì. fi΋-…’fiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±◊˝‹Î_ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ ’HÎ
K›Îfi flËı‰_ Ωı¥±ı. K›Îfi ±ı‰_ ˢ‰_ Ωı¥±ı ¿ı ±ı‹Î_ ‹fi ’ÒHνw’◊Ì
·Ìfi ◊¥ Ω›. ±Îfi_ÿCÎfifiı … ’˘÷Îfi_ V‰w’ Á‹∞ ±Îfi_ÿCÎfi‹Î_
… ’˘÷ÎfiÌ Ω÷fiı Á‹∞ ±Î¬Î› …√÷fiı ’˘÷ÎfiÎ ±ı¿ ±_‹Î_ ¿ÏS’÷
‹ÎfiÌ ±Îfi_ÿCÎfi‹Î_ „V◊÷ ˢ‰Î◊Ì “Ë_” ±Î’‹ı‚ı ÂÎL÷ ◊¥ Ω› »ı.
ºU›fi˘ ±¤Î‰ ◊÷Î_ “Ë_”fi˘ ±¤Î‰ V‰›_‹ı‰ ◊¥ ¿ı »ı.
’’ˆ›ÎfiÌ ‰Î÷ ’Ò»Ì »ı ÷˘ ’’ˆ›ÎfiÎ ≠ÎHÎ ¤·ı «ÎS›Î Ω›,
’fl_÷ ÁÎ_¤Y›_ »ı ¿ı ÷ı ‰flÁÎÿfiÎ ’ÎHÎÌ ÏÁ‰Î› M≤J‰Ì µ’fl ’Õı·_
’ÎHÎÌ ’Ì÷_ fi◊Ì.
«Î÷¿ Á÷ÏË_ ’œÎ‰ËÌ, ±Îfi fiÌfl ‹÷ ·ı› ––
‹‹ ¿<· ›ËÌ V‰¤Î‰ ˈ, V‰ÎÏ÷ ⁄Ònÿ Ï«÷ ÿı› ––
±Î flÌ÷ı ¤√‰ÎfifiÌ ÁÎ◊ı ≠ı‹ ·√Ή‰˘ Ωı¥±ı. ÁÎ_¤Y›_ »ı,
¤√‰Îfi Á΋ı ’HÎ ∞‰ı ≠Ï÷iÎÎ ¿flÌ »ı ¿ı Ë_ …L‹ ·¥fiı ±Î’fi_
V‹flHÎ ¿flÌÂ. ±ıÀ·ı ±ı ≠HÎfiı, ¿ı …ıfiı ‹ÎÀı ±Î’ (Á_ÁÎfl‹Î_) ±ÎT›Î
Ë÷Î, ¿ÿÌ ’HÎ fi »˘Õ‰˘ Ωı¥±ı. ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ ◊‰Îfi˘ µ’Λ
’Ò»u˘, ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ fi΋-…’-K›Îfi … ÁΫΠµ’Λ˘ »ı ±fiı
¤√‰ÎfifiÎ fi΋fiÎ …’ ±fiı V‹flH΋Î_ T≤Ï© ◊‰Îfi˘ µ’Λ ÁIÁ_√
»ı. ÁIÁ_√ ¿fl‰Î◊Ì ±fiı ¤√‰Îfifi˘ √HÎÎfi‰Îÿ ¿fl‰Î◊Ì ¤√‰Îfi‹Î_
l©Î ⁄fiÌfiı ¤√‰Îfifi_ V‹flHÎ ‰‘Îflı flËı »ı, ±fiı ÷ı◊Ì ’Î’˘fi˘ fiÎÂ
◊¥fiı ’ÒHν ≠ı‹ ◊¥ … Ω› »ı, ±ı‰_ ÁÎ_¤‚‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ±ıÀ·ı
‹fifiı Á_ÁÎflfiÎ ⁄‘Î ¤˘√˘ ÷flŒ◊Ì ËÀÎ‰Ì ·¥ ‹ÎhÎ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ
fi΋fi˘ …’ ±fiı K›Îfi ‰‘Îflı ◊Λ, ±ı‰˘ µ’Λ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. …^ÃÎ_
Á¬˘ ±Î’fiÎ Â_ ¿Î‹ ±Î‰Âı ?
Á¬ ¿ı ‹Î◊ı ÏÁ· ’Õ˘, (Ωı) fi΋ xÿ› Áı Ω› ––
⁄Ï·ËÎflÌ ‰Î ÿ—¬ ¿Ì, (Ωı) ’· ’· fi΋ flÀΛ ––
ÂÎflÌÏfl¿ Á¬-¤˘√ ÷◊Î wÏ’›Î ±ËŸ flËÌ …Âı. ±ÏfiI› ‰V÷fiı
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 37

‹ÎÀı ÏfiI› ‰V÷fi˘ I›Î√ ¿flfiÎfl …ı‰˘ ¿˘HÎ ‹Ò¬˝ »ı ? Á_ÁÎflfiÌ «Ì…-
‰V÷±˘, wÏ’›Î-’ˆÁÎ ±fiı ÂflÌflfiı Á„E«ÿÎfi_ÿ ¤√‰ÎfifiÌ ≠΄M÷
ÁI‰flı ◊Λ, ±ı‰Î ¿Î‹‹Î_ ·√Ή‰Î_ Ωı¥±ı.
⁄‘˘ ‰¬÷ ¤√‰Îfifi_ fi΋ V‹flH΋Î_ flËı ±ı ωÂı ’Ò»u_ »ı
÷˘ ÷ı ¤√‰Îfi ÷flŒ ≠ı‹ ◊‰Î◊Ì ±fiı Á_ÁÎflfiÎ ¤˘√˘‹Î_ ÷̉˛ ‰ˆflÎB›
ˢ‰Î◊Ì … flËÌ Â¿ı »ı. ≠ı‹ÁÏË÷ ¤√‰ÎfifiÎ fi΋fi˘ …’ ◊‰Îfi˘
µ’Λ ’Ò»u˘ »ı ÷˘ ÷ı ±_√ı Ë_ Â_ ¿ËÌ Â¿<_ ? ’fl_÷ ±fi‹Îfi◊Ì
¿_¥¿ ·¬‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ¤√‰ÎfifiÎ √HÎÎfi‰Îÿ ±fiı ≠¤Î‰fiÌ ‰Î÷˘
‰Î_«‰Î, ÁÎ_¤‚‰Î ±fiı ‹fifi ¿fl÷Î_ ÷ı‹… ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi_ Ï«_÷fi
¿fl÷Î_ ≠ÁLfiÏ«kÎ◊Ì ±Îfi_ÿ‹Î_ ‹Bfi ◊¥fiı ‰Îfl_‰Îfl V‹flHÎ ¿fl‰_ Ωı¥±ı,
…ı‰_ ¿ı Á_…›ı √Ì÷Î ±K›Î› 18 f·˘¿ 77‹Î_ ¿èÎ_ »ı. …’ ±fiı
K›Îfi‹Î_ ¤Ò· fi ◊Λ, ±ı‰˘ µ’Λ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ±Î flÌ÷fiÌ ≥E»Î
◊‰Ì ±ı … ‹˘ÀÌ µk΋ ‰Î÷ »ı. ±Î‰Ì ≥E»Î ◊÷Î_ ωÂıÊ ‰Îfl ◊÷Ì
fi◊Ì. ¿ı‹ ¿ı ÁÎ«Ì ≥E»Î‰Î‚˘ ‹fiW› ≠›Ifi’Ò‰˝¿ ÷I’fl ⁄fiÌ Ω›
»ı. …ıfiı Ïfifl_÷fl ¤…fi-K›Îfi ¿fl‰ÎfiÌ ≥E»Î ËÂı, ÷ıfiı ¤…fi-K›Îfi
ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿_¥ ’HÎ ÁÎfl_ ·Î√Âı fiËŸ. ±Î‹ ◊÷Î_ VdflHÎÎ ’HÎ
±˘»Ì ◊¥ Ω› »ı. Ωı …’fiÎ Á‹›ı VdflHÎÎ ◊Λ, ÷˘ ◊÷Ì flËı,
’fl_÷ ÏfiW¿Î‹ ¤Î‰◊Ì …’ ÷˘ ÿfl ‰¬÷ı ◊‰˘ Ωı¥±ı. ‰‘Îflı …’
◊‰Î◊Ì F›Îflı ¤√‰Îfi ÷flŒ ≠ı‹ÁÏË÷ ±Î’‹ı‚ı K›Îfi ◊‰Î ·Î√ı
»ı, I›Îflı VdflHÎÎ ’HÎ ±Î’‹ı‚ı fiΠ’΋ı »ı. Ωı ◊˘ÕÌ¿ VdflHÎÎ
◊Λ, ÷˘ ÷ı ’HΠωÂıÊ ‰Îfl Á‘Ì À¿Ì ¿÷Ì fi◊Ì. F›Î_ Á‘Ì Á_ÁÎfl‹Î_
≠ı‹ ±fiı ÷ıfiÌ ÁkÎÎfi˘ fiΠfi◊Ì ◊÷˘ I›Î_ Á‘Ì VdflHÎÎ ◊Λ »ı,
±ı‹Î_ ¿_¥ ËÎÏfi fi◊Ì. ¤√‰Îfi‹Î_ ‰‘Îflı ≠ı‹ ◊‰Îfi˘ µ’Λ ¤√‰Îfifi_
Ï«_÷fi ¿fl‰_ ±ı … »ı. ¤·ı √‹ı ÷ı‹ ◊Λ, ’HÎ ±ıfi_ Ï«_÷fi ◊‰_
Ωı¥±ı. Ωı Ï«_÷fi fi ◊¥ ¿ı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ fi΋fi˘ …’ ÷˘ ±‰U›
◊‰˘ Ωı¥±ı. …ı‹Î_ ≠ı‹ ËÂı, ÷ıfi_ … Ï«_÷fi ‰‘Îflı ◊Âı.
ø˘‘fiÌ ‰Î÷ ΩHÎÌ. Á_ÁÎfl‹Î_ ÁkÎÎ ±fiı ≠ı‹fi˘ ±¤Î‰ ◊÷Î_
38 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
ø˘‘fi˘ Á‹Ò‚ fiΠ◊¥ Ω› »ı, ’fl_÷ ÿflı¿ ’‚ı Q≤I›fiı ›Îÿ flά‰Î◊Ì,
…ı ¿_¥ ’HÎ ¤ÎÁı »ı, ÷ı ⁄‘_ Q≤I›fiÎ ‹¬‹Î_ Á‹…‰Î◊Ì, ¿Î‚ÎL÷flı
±¤Î‰ Á‹…‰Î◊Ì, ¤√‰ÎfifiÌ ·Ì·Î‹ÎhÎ ΩHΉÎ◊Ì ±fiı ’fl‹ırflfiÎ
V‹flHÎ◊Ì ’HÎ ø˘‘ µI’Lfi ◊¥ ¿÷˘ fi◊Ì. …ı ¿_¥ ’HÎ ◊Λ, ÷ı‹Î_
±Îfi_ÿ ‹Îfi‰˘ Ωı¥±ı. …ı ¿_¥ ◊Λ »ı, ÷ı ⁄‘_ ’fl‹ırflfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì
◊Λ »ı. …ı ¿_¥ »ı ÷ı ’fl‹ırflfi_ … »ı. ÷ıfiÌ ·Ì·Î‹ÎhÎ Á‹∞fiı
±Îfi_ÿ … ‹Îfi‰˘ Ωı¥±ı. ÷ı‹Î_ ωfl© ≥E»Î … ÂÎ ‹ÎÀı ¿fl‰Ì Ωı¥±ı ?
≥E»Î … ø˘‘fi_ ‹Ò‚ »ı.
á á á
[17]
K›Îfi ⁄flÎ⁄fl ·Î√÷_ fi◊Ì, ÷˘ fi΋-…’fi˘ Ïfifl_÷fl ±P›ÎÁ ◊‰ÎfiÌ
’ÒHν «ıWÀÎ ◊‰Î◊Ì … ÷ı ·Î√Ì Â¿ı »ı. ¤√‰ÎfifiÎ fi΋fi˘ ÿfl ‰¬÷
…’ ◊÷˘ flËı ±ı ‹ÎÀı ÁIÁ_√ ¿fl‰ÎfiÎ ±fiı ÂÎVh΢fiÎ ¤HΉÎfiÎ
±P›ÎÁfiÌ «ıpÎ ◊‰Ì Ωı¥±ı. ÷̉˛ w’◊Ì ÿfl ‰¬÷ı ¤√‰ÎfifiÎ fi΋fi˘
…’ ◊‰Î ·Î√ı ÷˘ ’»Ì ¤√‰Îfi ÷flŒ ≠ı‹ µI’Lfi ◊¥fiı ±Î’‹ı‚ı
≠ı‹ÁÏË÷ …’ ◊‰Î ·Î√ı »ı. ’»Ì ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Îfi˘ ≠¤Î‰ ’HÎ
±Î’‹ı‚ı … iÎÎ÷ ◊¥ Ω› »ı. ¤√‰ÎfifiÌ ÷˘ ’ÒHνw’◊Ì ¿Ú’Î »ı …,
’fl_÷ ÷ı ›˘B› ’Îh΋Î_ ≠I›ZÎ ¤ÎÁı »ı. …ı‹ ÁÒ›˝fi˘ ≠¿Î ⁄‘ı ’Ïfl’ÒHν
ˢ‰Î »÷Î_ ’HÎ ÿ’˝H΋Î_ ≠I›ZΉ÷˚ ¤ÎÁı »ı. ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Îfi˘ ◊˘Õ˘¿
’HÎ ≠¤Î‰ ΩHÎÌ ·ı÷Î_ ÁΑ¿ …ı ¿_¥ ◊Λ »ı ÷ı ⁄‘Î_fiı ¤√‰ÎfifiÌ
¿Ú’Î … Á‹…ı »ı ±fiı I›Îflı ÷ı ’˘÷ÎfiÌ ≥E»Îfiı »˘ÕÌ ÿ¥ ÁÎZÎÌ ⁄fiÌfiı
±Îfi_ÿ‹Î_ ‹Bfi flËı »ı. ¤√‰Îfi‹Î_ ±ıÀ·˘ ≠ı‹ ‰‘ı »ı ¿ı ¤√‰Îfifiı
÷ı »˘ÕÌ Â¿÷˘ fi◊Ì. ’flÊÎ◊˝ ‰‘Îflı ◊‰Î◊Ì … ¤…fi ‰‘Îflı ◊Λ »ı.
¤…fi ‰‘Îflı ◊‰Î◊Ì ¤√‰Îfifi˘ ≠¤Î‰ ΩHÎÌ Â¿Î› »ı. ¤√‰ÎfifiÎ
fi΋fi˘ …’ ‰‘Îflı ¿fl‰ÎfiÎ ±P›ÎÁfiÌ ‰‘Îflı «ıpÎ ¿fl‰Ì ±ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ
… ’flÊÎ◊˝fiı ±‘Ìfi »ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ ≠ı‹fi˘ ωʛ …HÎΉ‰Î◊Ì … ΩHÎÌ
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 39

¿Λ, ÷˘ ÷ıfiı …HÎΉfiÎfl ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ_ ¤…fi-K›Îfi … »ı. ¤…fi-

K›Îfi ‰Õı xÿ› Â© ◊‰Î◊Ì ≠ı‹ µI’Lfi ◊Λ »ı. ±Î’ı ·A›_ ¿ı
‹Îfl˘ CÎH΢ ‰¬÷ ‰Ì÷Ì √›˘, ˉı …·ÿÌ µ’Λ ◊‰˘ Ωı¥±ı, ÷˘
±ı‰Ì ≥E»Î ◊‰Ì CÎHÎÌ … µk΋ »ı. ±Î’ı ·A›_ ¿ı ±Î‰˘ Á±‰Áfl
’΋Ìfiı ’HÎ Ωı µ©Îfl fiËŸ ◊Λ, ÷˘ ’»Ì @›Îflı ◊Âı ? ÷˘ ÷ı ÃÌ¿
… »ı. …ı ±Î flÌ÷ı Á‹›fiÎ ≠¤Î‰fiı ΩHÎÌ ·ı, ÷ıfi˘ Á‹› ¤…fi-
K›Îfi‹Î_ … T›÷Ì÷ ◊‰˘ Ωı¥±ı. Á‹›fi_ ‹ÒS› ΩHÎÌ ·ı÷Î_ ’˘÷Îfi˘
µ©Îfl ◊‰Î‹Î_ ÂÌ ‹˘ÀÌ ‰Î÷ »ı ? ⁄S¿ı ÷ı ¶ÎflÎ ⁄ÌΩ_ ±fiı¿ ≠ÎHÎ̱˘fi˘
’HÎ µ©Îfl ◊¥ ¿ı »ı. ’˘÷Îfi˘ µ©Îfl ¤·ı fi ◊Λ, ‹ÎhÎ ≠ı‹ÁÏË÷
¤√‰Îfifi_ Ï«_÷fi ◊‰_ Ωı¥±ı. Ωı ±Î’fiÌ ¬Ò⁄ … ÁI‰flı µ©Îflfi˘
µ’Λ ◊‰ÎfiÌ ≥E»Î ⁄fiÌ flËı, ÷˘ ±Ï÷ µk΋ »ı. ’»Ì ¿˘¥ Ï«_÷Î
fi◊Ì. ±Î’ı ·A›_ ¿ı Ë…\ ±Îfi_ÿ fi◊Ì ◊÷˘, ÷˘ ±Îfi_ÿ «ÎËı fi ◊Λ,
‹ÎhÎ ≠ı‹ÁÏË÷ ¤√‰Îfifi_ Ï«_÷fi ◊‰_ Ωı¥±ı. ±Îfi_ÿfiÌ ≥E»Î ÷E»
»ı. K›Îfi, Â_ ±Îfi_ÿfiı ‹ÎÀı ◊˘Õ<_ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ? ¤…fi ±fiı
K›Îfi ÷˘ ¤√‰Îfifiı ‹ÎÀı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ‹ıÓ ±Î’fiı ¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷ ·A›Î Ë÷Î, ÷ı ÷˘ ⁄flÎ⁄fl … ·A›_ Ë÷_. ±fiı ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘
ΩHΉÎfiÌ ’HÎ …wflÌ Ë÷Ì. ’ÒHν ¤@÷ ◊÷Î_ “Ë_” ±fiı “‹Îfl_”fi˘ ±¤Î‰
◊¥ Ω› »ı.
Á_›˘√-ω›˘√ ⁄‘_ ±Lfi-…‚ (Á_›˘√)fiı ±‘Ìfi »ı. ‹‚‰Îfi_
¤·ı ±˘»\_ … ◊Λ, ’fl_÷ ≠ı‹ ˢ‰˘ CÎÀı, ÷ı ÷˘ ±Î’fi˘ »ı ….
ÏfiW¿Î‹ ≠ı‹ …ıÀ·˘ ‰‘ı ÷ı … µk΋ »ı.
±Î’ı ·A›_ »ı ¿ı …ı‰_ ±Î ‰¬÷ı K›Îfi ◊›_ ÷ı‰_ ◊˘Õ<_¿ ’HÎ
‘ÎflHÎ ◊¥ Ω› ÷˘ ¿Ú÷¿ÚI› ⁄fiÌ Ω™, ÷˘ ¿Ú÷¿ÚI› ¤·ı fi ◊¥±ı,
’fl_÷ ≠ı‹ÁÏË÷ Ïfifl_÷fl K›Îfi ÷˘ flËı‰_ … Ωı¥±ı, ÏfiW¿Î‹ ¤Î‰◊Ì
¤√‰Îfifi_ Ïfifl_÷fl ¤…fi ¿flfiÎfl ’flÊfiÎ_ ÿ½fi◊Ì ËΩfl˘ ’flÊ ¿Ú÷¿ÚI›
⁄fiÌ Ω› »ı. Ωı ÷ı±˘ l©Î ±fiı ¤„@÷ ÁÎ◊ı ¤@÷˘fiÎ ÿ½fi ÷◊Î
÷ı‹fiÎ ≠¤Î‰fiı ΩHÎı.
40 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
Á_ÁÎfl Ï‹J›Î »ı, ¤√‰ÎfifiÌ ·Ì·Î »ı, ÷ıfiı ÁI› ΩHΉÎ◊Ì
±ÎÁ„@÷ ◊¥fiı ≥E»Î µI’Lfi ◊‰Î◊Ì ‹fiW›‹Î_ CÎHÎÎ ⁄‘Î ÿ˘Ê˘ ±Î‰Ì
Ω› »ı, ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¤√‰Îfifi_ ÂflHÎ ·ı‰_ ±ı … µk΋ »ı. …ı ¿_¥
◊Λ »ı ÷ı ⁄‘_ ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì … ◊Λ »ı. ¤√‰Îfifi_ ÂflHÎ
◊÷Î_ ±ıfiÌ ±ÎiÎÎfiı ÂÎ ‹ÎÀı À΂‰Ì ? …ı ¿_¥ ◊Λ »ı, ÷ı ÷ıfi_ …
¿„S’÷ - Ï‹J›Î ±fiı ÷ıfiÌ ·Ì·Î‹ÎhÎ »ı. ¤·ı fiı ¿_¥ ’HÎ ◊Λ,
±Î’HÎfiı ¿˘¥ ±Î’ÏkÎ fi◊Ì. ‹ÎhÎ ÁÎZÎÌ flËı‰_ Ωı¥±ı. Ωı ±Î‹ flËı‰Î
»÷Î_ ’HÎ ÿ—¬ ◊Λ ÷˘ (Á‹…‰_ Ωı¥±ı ¿ı) ¤√‰Îfifi_ ÂflHÎ …
fi◊Ì ·Ì‘_. ¤√‰Îfi …ı ¿_¥ ¿flı, ÷ıfiı ±Îfi_ÿÁÏË÷ ‘ÎflHÎ ¿fl‰_ Ωı¥±ı.
Ωı ‹fi‹Î_ ◊˘Õ<_¿ ’HÎ ÿ—¬ ◊Λ ÷˘ Á‹…‰_ Ωı¥±ı ¿ı V‰Î‹ÌfiÎ ¿›Î˝
µ’fl ωrÎÁ … fi◊Ì. ⁄‘_ V‰Î‹Ìfi_ … ÷˘ »ı. ÷ı ’˘÷ÎfiÌ ‰V÷fiı
«ÎËı ÷ı flÌ÷ı ‰÷a ¿ı »ı, ±Î’HÎfiı ¢ ‹÷·⁄ ? ±ı‹Î_ ‹fifiı ‹ı·_
¿fl‰Î◊Ì (ÿ—¬ ‹Îfi‰Î◊Ì) ‹ÎÏ·¿ ±Î’HÎfiı ‹Ò¬˝ Á‹∞ ·ı »ı ¿ı ±ÎÀ·Ì
Ï‹J›Î ‰V÷±˘ ÁÎ«Ì ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÎfiÌ ·Ì‘Ì »ı. ±Î Á_ÁÎflfiÌ
Ï‹J›Î ‰V÷±˘fi˘ ±Îl› ·ı »ı. ±Î ‹Ò¬˝ Á_ÁÎflfi˘ ÿÎÁ »ı. …ı Á_ÁÎflfi˘
ÿÎÁ ËÂı, ÷ı … Á_ÁÎflfiÌ ≥E»Î ¿flÂı. ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ‰V÷±˘fiÌ ≥E»Î
¿flfiÎfl … Á_ÁÎfl‹Î_ …L‹ ·ı »ı. ±Î‰˘ ’flÊ ¤√‰ÎfifiÎ ±L÷—¿flHÎ
±fiı ‹fifi˘ V‰Î‹Ì ◊¥ ¿÷˘ fi◊Ì. ¤√‰ÎfifiÎ Á‰˝V‰fi˘ ÷˘ ‹ÎÏ·¿
÷ı ◊Λ »ı …ı ¤√‰Îfifi˘ ≠ı‹Ì ˢ› »ı. Á_ÁÎflfiÎ ¤˘√˘fi˘ ≠ı‹Ì
÷˘ ±ı¿ Á_ÁÎflfi˘ ¿ÌÕ˘ »ı. Á_ÁÎflfiÎ ¤˘√˘fiı Ï‹J›Î ±fiı ·Ì·Î‹ÎhÎ
ΩHÎÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ‹fi‹Î_◊Ì ÷ı‹fi˘ I›Î√ ¿flÌ ÿı‰˘ Ωı¥±ı. …ı hΈ·˘@›fiÎ
flÎF›fiı ÷E» Á‹∞ ‹ÎhÎ ±ı¿ fiÎflΛHÎfi˘ … ≠ı‹Ì »ı, ÷ı … ‘L›‰Îÿfiı
’ÎhÎ »ı, ¤√‰Îfi ⁄‘˘ ‰¬÷ ÷ıfiÌ ’ÎÁı … flËı »ı.
á á á
[18]
‰ˆflÎB›fiÌ ÷̉˛÷Î Ë_‹ıÂÎ_ ⁄fiÌ flËı‰Îfi_ ÁΑfi ’Ò»u_ »ı. ÷˘
÷ıfi_ ÁΑfi ¤…fi, K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√fi˘ ÷̉˛ ±P›ÎÁ … Á‹Ω›
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 41

»ı. Á_ÁÎfl‹Î_ ÿ—¬ ±fiı ÿ˘Ê⁄Ï© ◊‰Î◊Ì ’HÎ ‰ˆflÎB› ◊Λ »ı, ’fl_÷
Á_ÁÎfl‹Î_ ±¤Î‰ ±fiı Á„E«ÿÎfi_ÿ‹Î_ ¤Î‰-⁄Ï© ◊›Î ωfiÎ Á_ÁÎfl◊Ì
’ÒHν ‰ˆflÎB› ◊÷˘ fi◊Ì.
lÌ Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’fiÌ ≠ı‹ÁÏË÷ „V◊Ï÷ ⁄fiÌ
flËı‰Îfi˘ µ’Λ ’Ò»u˘ »ı, ÷˘ ≠ı‹ ±fiı ≠¤Î‰ÁÏË÷ ¤…fi ±fiı
ÁIÁ_√fiÎ ÷̉˛ ±P›ÎÁfiÌ ÷̉˛ «ıpÎ … ±ı¿ µ’Λ »ı, ±ı‰_ …
‹ÎflÌ Á‹…‹Î_ ±Î‰ı »ı, ±ıÀ·Î ‹ÎÀı Ïfifl_÷fl ±P›ÎÁ ◊‰Î ‹ÎÀı ωÂıÊ
«ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ’»Ì ≠ı‹ ÷˘ ±Î’‹ı‚ı ◊¥ ¿ı »ı.
Ïfifl_÷fl ≠ı‹ÁÏË÷ ±P›ÎÁ ◊‰ÎfiΠωÂı ΩıflÿÎfl µ’Λ ’Ò»u˘
»ı, ÷˘ ‹ÎflÌ Á‹… ‹…⁄ ÷˘ ±Î‚Á »˘ÕÌfiı ÂflÌflfiı ‹ÎÀÌ Á‹Îfi
Á‹∞ ωrÎÁ’Ò‰˝¿ ÷fi-‹fi◊Ì K›Îfi ±fiı …’fiÌ ÷̉˛ «ıWÀÎ ¿fl‰Ì
Ωı¥±ı. K›ÎfifiÌ „V◊Ï÷ ‰¬÷ı Ωı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ VdflHÎÎ ◊Λ, ÷˘ …ı ¿_¥
¤ÎÁı ÷ıfiı ‹ÎhÎ ¿„S’÷ ±fiı Q≤√I≤WHÎÎfiÎ …‚fiÌ ‹ÎŒ¿ Á‹…‰_ ±ı
… µÏ«÷ »ı. ¿_¥ ’HÎ fi◊Ì, ±ı‹ ‹ÎfiÌfiı ºU›fiÎ ·Z›fiı ¤·Î‰Ì
ÿı‰_ Ωı¥±ı ±fiı ±ÏfiI› Á‹∞fiı ÷ıfiı »˘ÕÌ ÿı‰_ Ωı¥±ı. ‹ÎhÎ
±Ï«_I›‹Î_ ±Ï«_I› ◊¥fiı Á_¿S’-I›Î√fiÎ iÎÎfifiı ’HÎ ¤Ò·Ì …‰_ µÏ«÷
»ı. ‹ÎhÎ Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿_¥ »ı … fiËŸ, ±ı‰˘ ¤Î‰
◊¥ …‰˘ Ωı¥±ı. Ωı ‰ˆflÎB› ◊÷˘ ˢ›, ÷˘ ωfiÎ «ıpαı ’HÎ ÁΑfi
⁄‘Ì flÌ÷ı ÃÌ¿ flËÌ Â¿ı »ı, ’fl_÷ ±L÷—¿flHÎ Â© ◊›Î ωfiÎ ‰ˆflÎB›
ωÂıÊ Á‹› Á‘Ì À¿Ì flËı‰˘ ¿ÏÃfi »ı. Á_ÁÎfl ±fiı ÂflÌflfiı ZÎHΤ_√fl
±fiı ¿Î‚fiÎ ‹¬‹Î_ Ωı‰Î◊Ì ±fiı Á‹›fiı ±‹ÒS› Á‹∞ ¤…fi
‰‘Îfl‰Î◊Ì ¤…fi-K›Îfi ‰‘Îflı ◊¥fiı ±L÷—¿flHÎ Ïfi‹˝‚ ◊¥ Ω› »ı
±fiı F›Îflı ±L÷—¿flHÎfiÎ ’Î’ ±fiı ÿ˘Ê fip ◊¥ Ω› »ı, I›Îflı
‰ˆflÎB› ‰‘Îflı Á‹› Á‘Ì À¿Ì ¿ı »ı.
ÉÉÉÉfiÎ ’h΋Î_ ·¬ı·Î K›Îfi ωÂıfi˘ …ı ¬·ÎÁ˘ ‹ÎB›˘ »ı,
÷ıfi˘ ÁÎflÎ_ ±Î flÌ÷ı Á‹…‹Î_ ±Î‰ı »ı.
(1) ⁄‘Ì …√αı ±ı¿ Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi … Á‹Îfi-¤Î‰◊Ì „V◊÷
42 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
»ı. ÷ı‹Î_ …ı ¿_¥ ºU› ‰V÷±˘ ¤ÎÁı »ı, ÷ı ÷˘ »ı … fiËŸ. …ıfiÎ
◊¿Ì ¤ÎÁı »ı, ±fiı …ı ¿_¥ ¤ÎÁı »ı, ÷ı ÂflÌfl ±fiı Á_ÁÎfl ⁄‘_
¿S’fi΋ÎhÎ »ı. ‰ÎV÷‰‹Î_ ±ı¿ ’fl‹ırfl … Á‹¤Î‰◊Ì ⁄‘Ì …√αı
’ÒHν ◊¥ flè΢ »ı. Ωı ⁄Ì∞ ¿˘¥ ‰V÷ ¤ÎÁı ÷˘ ÷ıfiı fi ‹Îfi‰Ì,
‹ÎhÎ ±Îfi_ÿCÎfi … ⁄Î¿Ì flËÌ Ω› ±fiı ÷ı ±Îfi_ÿCÎfifiΠˢ‰Î’HÎÎfi˘
¤Î‰ ’HÎ ÷ı ±Îfi_ÿCÎfi‹Î_ … »ı. ±Îfi_ÿCÎfifiı ΩHÎfiÎfl ⁄ÌΩı ¿˘¥
…\ÿ˘ fi◊Ì.
(2) Á‰˝T›Î’¿ Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’‹Î_ „V◊÷
◊¥fiı ÷ı Á‰˝T›Î’¿ V‰w’fiÌ ±L÷√˝÷ Á_ÁÎflfiı Á_¿S’fi˘ ±Î‘Îfl
‹ÎfiÌ Á‰˝T›Î’¿ ƒpÎ ⁄fiÌfiı Á‰˝T›Î’¿ iÎÎfifiıh΢ ◊¿Ì Á_ÁÎflfiı
¿„S’÷ ±fiı ’fl‹ÎI‹Î◊Ì …\ÿ˘ Ωı‰˘. √Ì÷Î ±K›Î› 14 f·˘¿ 19
‹…⁄ Á‰˝T›Î’¿fiÌ ±L÷√˝÷ ¿„S’÷ ÂflÌfl ‰Õı ≠I›ı¿ ZÎHÎ ¤…fi
◊¥ flèÎ_ »ı.
Á‰˝T›Î’¿ ¤√‰IV‰w’‹Î_ „V◊÷ flËÌfiı ÷ı ÂflÌflflÏË÷ ¤…fifiı
Á‹Ïp⁄Ï©◊Ì ±◊ν÷˚ Á‰˝T›Î’Ì iÎÎfifiıh΢◊Ì Ωı‰_.
(3) Á‰˝T›Î’¿ ±fi_÷ ⁄˘‘V‰w’ ƒpÎ ◊¥fiı ±Î ‹fiW›ÂflÌflfiı
…ı‹Î_ ’Ëı·Î_ ’˘÷ÎfiÌ „V◊Ï÷ Ë÷Ì, ÷ıfiı ü¿Îflfi_ V‰w’ Á‹∞fiı ü¿Îflfi_
Ï«_÷fi ¿fl÷Î_ flËı‰_. ÷ı ü¿Îflw’ ÂflÌflfiı ’˘÷ÎfiÎ Á_¿S’fi˘ ±Î‘Îfl
Á‹…‰˘. ‰ÎV÷‰‹Î_ ÷ı Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi◊Ì Ë_ ⁄Ì…\_ ¿_¥ … fi◊Ì. ±Î
… flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ Ïfi盋Î_ „V◊÷ flËı‰_. ±ı‰˘ ºœ ±P›ÎÁ ◊‰Î◊Ì
±ı¿ Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿_¥ flËı÷_ … fi◊Ì, ¿„S’÷ ÂflÌflfi_
·Z› ’HÎ »^ÀÌ Ω› »ı. ü¿Îflfi˘ ±◊˝ Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi »ı ±fiı ÷ı
… ÂıÊ‹Î_ ⁄Î¿Ì flËı »ı. ü¿ÎflfiÎ Ï«_÷fifiı ΩH›Î ’»Ì »˘Õ‰_ fiËŸ.
±ı¿ÎL÷‹Î_ ±Î flÌ÷ı ÁΑfi ¿fl‰_ Ωı¥±ı.
(4) lÌ Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfifi˘ ¤Î‰ (ˢ‰Î’b_) ±fiı ÂflÌfl, Á_ÁÎfl
÷◊Î …ı ¿_¥ ’HÎ Ï«_÷fi‹Î_ ±Î‰ı ÷ıfi˘ ±I›_÷ ±¤Î‰ ±ıÀ·ı ¿ı ºU›‹ÎhÎ
¿_¥ »ı … fiËŸ, ±ı‰˘ ºœ Ïfiç› ◊‰˘ Ωı¥±ı. ±Î flÌ÷fi˘ ºœ Ïfiç›
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 43

◊‰Î◊Ì ±ı¿ Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi ÏÁ‰Î› Á‰˝fi˘ ±¤Î‰ ◊¥fiı ’fl‹Îfi_ÿ‹›

±ı¿ Á„E«ÿÎfi_ÿ … ⁄‘Ì …√αı flËÌ Ω› »ı; ±Î … ’fl‹ ’ÿ
»ı.
µ’›˝@÷ Á‹Î«Îfl ÉÉÉÉ fiÌ Ï«ßÌfiÎ ¤Î‰ »ı. ‹ÎflÌ ⁄Ï©
≠‹ÎHÎı K›ÎfifiΠωʛ‹Î_ ÃÌ¿ Á‹…‹Î_ ±Î‰ı ±ı ‹ÎÀı ◊˘Õ<_¿ ‰‘Îflı
’HΠωV÷Îfl◊Ì ·A›_ »ı.
Á‹›fiı ±‹ÒS› ΩHΉ˘ Ωı¥±ı. ±Î‰_ ΩHÎfiÎfl ±ı¿ ’‚ ’HÎ
fi¿Î‹Î_ ¿Î‹˘‹Î_ ¬˘÷˘ fi◊Ì. …ı Ï‹J›Î ±fiı T≤◊Î fi¿Î‹Î_ ¿Î‹˘‹Î_
Á‹› √΂ı »ı, ÷ı Á‹›fiÎ ‹ÒS›fiı fi◊Ì ΩHÎ÷˘. ±˘»Î ‹ÒS›‰Î‚Ì
‰V÷fiı ’HÎ ¿˘¥ fi¿Î‹Ì …‰Î ÿı÷_ fi◊Ì. ÷˘ ’»Ì ±Î ±‹ÒS› ‰V÷fiı
÷˘ fi¿Î‹Ì …‰Î … ¿ı‰Ì flÌ÷ı ÿı‰Î› ?
…ı K›Îfifiı ‰¬÷ı ±Îfi_ÿfiÌ ·Î·ÁÎ flËı »ı, ÷ı K›Îfi fiÌ«Ì ¿ZÎÎfi_
»ı. ±ı‰_ «ÎËfiÎflı ÷˘ ◊˘ÕÌ¿ ‰ÎflfiÎ Á¬ ¿ı ±Îfi_ÿfiı ‹ÎÀı … K›Îfi
¿›* ¿Ëı‰Î›. ¤√‰Îfifi_ Ï«_÷fi … ±ı¿ ±‹ÒS› ‰V÷ »ı. ±Î ‹‹˝fiı
ΩHÎfiÎfl ÷˘ Ïfifl_÷fl K›Îfi ·Î√ı·_ flËı ±ı‰Ì … «ıpÎ ¿flÂı, ±Îfi_ÿfiÌ
±Î¿Î_ZÎÎ flάÂı fiËŸ, ◊˘Õο ‰¬÷fiı ‹ÎÀı ◊fiÎfl˘ ±Îfi_ÿ ¤·ı fiı
◊Λ fiËŸ, ±ıfiÌ ¿˘¥ √fl… fi◊Ì, ’fl_÷ ¤√‰Îfifi_ Ïfifl_÷fl V‹flHÎ
flËı‰_ Ωı¥±ı.
á á á
[19]
Á‹› T›÷Ì÷ ◊¥ flè΢ »ı. …ı ¿_¥ ¿fl‰_ ˢ›, ÷ı …·ÿÌ ¿flÌ
·ı‰_ Ωı¥±ı. ÷‹ı ÂÎ ‹ÎÀı ‹˘Õ<_ ¿flÌ flèÎÎ »˘ ? ÷‹fiı ÂÌ …wfl »ı ?
÷‹fiı ¿˘HÎı ÿ⁄Î‰Ì flÎA›Î »ı ? ÷‹Îflı ÷˘ fiÎflΛHÎfiı ±ı¿ ’‚fiı ‹ÎÀı
’HÎ ¤·Î‰‰Î fiËŸ Ωı¥±ı. ±_÷‹Î_ ±ı¿ fiÎflΛHÎfiı »˘ÕÌ ⁄Ì…\_ ¿˘¥
’HÎ ÷‹Îfl_ flËıÂı fiËŸ. ±Î ±ÁÎfl Á_ÁÎfl‹Î_ ¿_¥ ’HÎ ÁÎfl fi◊Ì.
⁄‘Ì ‹Î›ÎfiÌ »ı÷flÏ’_ÕÌ »ı. ±Î‹ Á‹∞ ⁄Ï©‹Îfi ÷˘ ±ıfiÌ Ω‚‹Î_
44 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
ŒÁÎ÷˘ fi◊Ì, ’fl_÷ …ı Á‹…÷˘ fi◊Ì, ÷ı ±Î ‹Î›Îw’Ì Ã√fiÌ
‹˘ËΩ‚‹Î_ ¤˘√w’Ì ÿÎHÎÎfiÎ ·˘¤◊Ì ’ÕÌfiı ŒÁÎ¥ Ω› »ı.
á á á
[20]
ÿÿ˝fiı ¿ÎflHÎı ‰‘Îflı ‰¬÷ ÁÒ¥ flËı‰_ ’Õı »ı ±fiı ±ı◊Ì ±Î‚Á
±fiı ÏfiƒÎ ‰‘Îflı ±Î‰ı »ı; ±Îfiı ·Ì‘ı ÁΑfi‹Î_ ‰‘Îflı ¤Ò·˘ ◊Λ
»ı, ·A›_ »ı, ÷ı ΩH›_. ±Î‰Î ±‰Áflı lÌ√Ì÷Î∞fiÎ ±◊˝fi˘ ±P›ÎÁ
¿fl‰˘ Ωı¥±ı. Ωı ‰‘Îflı Á‹› ±P›ÎÁ ¿fl‰Îfiı ·Ì‘ı ÏfiƒÎ ±Î‰ı,
÷˘ K›ÎfiÁÏË÷ ¤…fi ¿fl÷Î_¿fl÷Î_ … ÁÒ‰_ Ωı¥±ı. ¤√‰Îfifi_ V‹flHÎ
flά‰Î‹Î_ CÎHÎÌ ¤Ò·˘ ◊Λ »ı, ÷˘ ÷ıfiı ‹ÀΉ‰Îfi˘ µ’Λ ÷̉˛
±P›ÎÁfiÌ «ıpÎ … »ı.
¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ ‰‘‰ÎfiΠωʛ‹Î_ ’Ò»u_ ÷˘ ÷ı Á_⁄_‘‹Î_ ’Ëı·Î_
… ·A›_ Ë÷_. ¤√‰ÎfifiÎ √HÎÎfi‰Îÿ˘fiı ‰Î_«‰Î, ÁÎ_¤‚‰Î, ¿Ëı‰Î ±fiı
÷ı‹fiÎ ·ZÎHÎ, ±Î› ±fiı ≠¤Î‰fiÌ ÷flŒ K›Îfi ±Î’‰Î◊Ì ¤√‰Îfi‹Î_
‰‘Îflı ≠ı‹ ◊¥ ¿ı »ı ±fiı ±Î ⁄‘Ì ‰Î÷˘ ÷̉˛ ¤…fi ±fiı ÁIÁ_√
¿fl‰Î◊Ì … ÏÁ© ◊Λ »ı. …ı ‰V÷fiÌ ÷̉˛ ≥E»Î ◊Λ »ı, ÷ıfiı ‹ÎÀı
V‰Î¤Îω¿ … CÎH΢ ‰‘Îflı ≠›Ifi ±fiı «ıpÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. …ı‹fiı
wÏ’›ÎfiÌ …wÏfl›Î÷ »ı, ÷ı±˘ ÷ıfiı ≠ÎM÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±fiı¿ «ıpα˘
÷fi-‹fi◊Ì ¿flı »ı ±fiı ÷ı‹fiÎ ‹fi‹Î_ CÎb_ ¿flÌfiı ÿflı¿ ’‚ı ±Î …
Ï«L÷Î ⁄fiÌ flËı »ı ¿ı wÏ’›Î ¿ı‰Ì flÌ÷ı ’ıÿÎ ◊Λ ? wÏ’›Î ’ıÿÎ
¿fl‰ÎfiÎ µ’Λ‹Î_ ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ ‹fi-⁄Ï© ⁄‘_ ±Ï’˝÷ ¿flÌ ÿı »ı.
…ı‹fiı wÏ’›ÎfiÌ Ï‰ÂıÊ ≥E»Î ◊Λ »ı, ÷ı‹fiı wÏ’›ÎfiÌ … ‰‘Îflı Ï«_÷Î
ˢ› »ı. ±Î … flÌ÷ı …ı‹fiı ¤√‰Îfifiı ‹‚‰ÎfiÌ ≥E»Î ◊Λ »ı,
÷ı‹fiÎ ‹fi⁄Ï© ’HÎ ¤√‰Îfifiı … ±Ï’˝÷ ◊¥ …÷Î_ ˢ› »ı ±fiı
÷ı‹fiÌ ÷̉˛ ≥E»Î ¤√‰Îfifiı ‹ı‚‰‰ÎfiÎ µ’Λ, ¤…fi ±fiı ÁIÁ_√
¿fl‰ÎfiÌ … ◊¥ Ω› »ı. ÷̉˛ ≥E»Î ◊‰Î◊Ì ¿ı‰Ì ÿÂÎ ◊Λ »ı ÷ı
wÏ’›ÎfiÎ µÿÎËflHÎ◊Ì ΩHÎÌ Â¿Î› »ı. …ı ‰V÷fiÌ ÷̉˛ ≥E»Î ◊Λ
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 45

»ı, ÷ıfiı ‹ÎÀı µ’Λ ±fiı «ıpÎ ’HÎ ÷̉˛ … ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı.
¿˘¥ ‹ÎHÎÁ ‹Î_ÿ˘ »ı. ‰ˆÿ ¿Ëı »ı ¿ı ±‹¿ ‰V÷ ±Î’‰Î◊Ì
⁄«Ì ¿ı ±ı‹ »ı. ±Î‰Î ÀÎHÎı ÷ı ‰V÷fiı ‹ÎÀı ¿ıÀ·Ì ‰‘Îflı «ıpÎ
◊Λ »ı. ±Î‰Ì … «ıpÎ ¤…fi ±fiı ÁIÁ_√fiı ‹ÎÀı ◊‰Ì Ωı¥±ı.
≥E»Î ÷̉˛ ◊‰Î◊Ì … ÷̉˛ «ıpÎ ◊Λ »ı ±fiı ÷̉˛ «ıpÎ ◊‰Î◊Ì
… ¥p ‰V÷fiÌ ≠΄M÷ ◊Λ »ı. Ï‹J›Î ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ‰V÷±˘ ÷˘ «ıpÎ
¿fl‰Î »÷Î_ ’HÎ Á_¤Ô‰ »ı, ‹‚÷Ì fi◊Ì ±fiı ‹‚ı ÷˘’HÎ fl˘√Ìfiı
¿ÿΫ ·Î¤ ’ˢӫı ¿ı fi ’HÎ ’ˢӫı; ’fl_÷ ¤…fi ±fiı ÁIÁ_√fiı
‹ÎÀı «ıpÎ ¿fl‰Î◊Ì ÷˘ …wfl ÁŒ‚÷Î ‹‚ı »ı. ¤…fi-ÁIÁ_√w’Ì
±˙Ê‘fi_ CÎHÎÎ Ïÿ‰Á˘ Á‘Ì Áı‰fi ¿fl‰Î◊Ì …L‹‹flHÎw’Ì ¿ÏÃfi ¤‰-
fl˘√ …wfl fip ◊¥ Ω› »ı. ÁI›fiÌ «ıpÎ ¿ÿÌ T›◊˝ fi◊Ì …÷Ì.
“…’‹Î_ ‰‘Îflı ¤Ò·˘ ◊Λ »ı” ó ±ı‹ ¿èÎ_, ÷˘ ÷ı ‹ÎÀı ’Ëı·Î_
±Î’fiı … ·A›_ Ë÷_. …’fi˘ ‰‘Îflı ±P›ÎÁ ¿fl‰Î◊Ì … …’fiÌ ¤Ò·˘
ÿÒfl ◊¥ ¿ı »ı ±fiı ¤Ò· ◊÷Î_ ≠ÁLfi ‹fi◊Ì …’ ¿fl‰Îfi˘ ±P›ÎÁ
flά‰Î◊Ì ±Î√‚ «Î·Ìfiı ≠ı‹’Ò‰˝¿ …’ ◊¥ ¿ı »ı. …ı Á‹›ı …’
Ïfifl_÷fl ◊Λ »ı ÷ı Á‹›ı ÷˘ ≠ı‹’Ò‰˝¿ … ◊Λ »ı. ‰ˆflÎB› ◊÷Î_ ÷˘
K›ÎfiÁÏË÷ …’ ‰√fl «ıpαı … Ïfifl_÷fl ◊÷˘ flËı »ı. “¤√‰Îfifi_
V‹flHÎ ≠I›ı¿ ’‚ı flËı‰_ Ωı¥±ı.” ±ı‰Ì ≥E»Î … ¤√‰ÎfifiÎ Ïfifl_÷fl
Ï«_÷fi ◊‰Î‹Î_ Ëı÷ »ı.
Ωı …’ ¿fl÷Ì ‰ı‚αı Á_ÁÎflfiÌ VdflHÎÎ ◊Λ, ÷˘ ‰‘Îflı Ωıfl◊Ì
¤√‰ÿ˚ωʛ¿ VdflHÎÎ µI’Lfi ¿fl‰Îfi˘ ±P›ÎÁ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ±Î‰˘
±P›ÎÁ ¿fl‰Î◊Ì …’fiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı K›ÎfifiÌ T≤Ï© ±fiı ÁÎ_ÁÎÏfl¿
‰ÎÁfiÎfi˘ fiΠ◊¥ ¿ı »ı. Ωı ÁkÎÎ ±fiı ±ÎÁ„@÷◊Ì flÏË÷ VdflHÎÎ
◊Λ ÷˘ ¿_¥ ËÎÏfi fi◊Ì. Á_ÁÎflfiÌ ÁkÎÎ ±fiı ±ÎÁ„@÷fi˘ fiΠ◊‰Îfi˘
µ’Λ …’ ±fiı ÁIÁ_√ »ı. ±ı‹fiÎ ◊‰Î‹Î_ ±P›ÎÁfiÌ CÎHÎÌ ⁄‘Ì
…wfl »ı.
¤√‰Lfi΋fi_ V‹flHÎ ÿfl ‰¬÷ flËı‰_ Ωı¥±ı. ’»Ì ÷˘ ±P›ÎÁ
46 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
‰‘‰Î◊Ì Á_ÁÎfl‹Î_ ‰ˆflÎB› ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ „V◊Ï÷ ’HÎ ◊¥
¿ı »ı. lÌ’fl‹ÎI‹ÿı‰fiÌ ÷˘ Á‰˝ µ’fl ’ÒflÌ ¿Ú’Î »ı, …ıfiı ±Î‰˘
Ïfiç› ◊¥ Ω› »ı, ÷ı … ¤√‰Îfifi˘ ¿Ú’Î’ÎhÎ »ı. ’»Ì ÷ıfiı ÁI‰flı
¤√‰Îfi ‹‚Ì Ω› »ı. ¿ı‹ ¿ı ÷ıfiÌ ‰√fl ÷ıfiı «ıfi … ’Õ÷_ fi◊Ì.
Á_ÁÎfl ±fiı ÂflÌflfiı Ï‹J›Î ±fiı fiΉ_÷ ÷ı‹ … ±ı¿ ’fl‹ÎI‹Îfiı
±Îfi_ÿ◊Ì ’Ïfl’ÒHν Ωı‰Î◊Ì ’HÎ ‰ˆflÎB› ◊¥ ¿ı »ı. Á_ÁÎfl ÷flŒ C≤HÎÎ
◊‰Î◊Ì Á_ÁÎflfi_ Ï«_÷fi ±Î’‹ı‚ı ±˘»\_ ◊¥ ¿ı »ı.
≠ı‹ ◊‰Îfi˘ µ’Λ ÷ıfiÎ V‰w’fi_ Ï«_÷fi, fi΋fi˘ …’ ±fiı ÁIÁ_√
… »ı. …ıÀ·Ì ‰‘Îflı «ıpÎ ËÂı, ÷ıÀ·˘ … ‰‘Îflı …’ ◊Âı. …ı ¤√‰Îfifiı
Á‰˝iÎ, ±L÷›Î˝‹Ì, ÿ›ÎÏÁL‘ ±fiı ωfiÎ ¿ÎflHÎ ÏË÷ ¿flfiÎfl ΩHÎÂı,
÷˘ ÷ı ¿ÿÌ ¿˘¥ ‰V÷fiı ‹ÎÀı ÷ıfiı ≠Î◊˝fiÎ ¿flÂı fiËŸ; Ωı ÷ı ≠Î◊˝fiÎ
¿flÂı, ÷˘ Ïfifl_÷fl ¤Î‰ÁÏË÷ Ï«_÷fi ◊‰Î ‹ÎÀı … ¿flÂı. ≠Ï÷’‚
fi΋fiı ›Îÿ flά‰Îfi˘ ±P›ÎÁ ◊¥ Ω›, ÷˘ ’»Ì K›ÎfifiÌ „V◊Ï÷
’HÎ ◊¥ ¿ı »ı. ¤√‰Îfifiı ›Îÿ flά÷Î_ … ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î‹˘ ◊Λ,
±ı‰Ì «ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î‹˘fiÌ ±’ıZÎαı ¤…fi-K›Îfifiı
‰‘Îflı µk΋ ±fiı ⁄Ë‹ÒS› Á‹…‰Î Ωı¥±ı. Á_ÁÎflfiÎ_ ¿Î‹˘fiÌ ¤·ı
fiı √‹ı ÷ıÀ·Ì ËÎÏfi ¿ı‹ fi ◊Λ, ’fl_÷ ÷ı ±ÏfiI› ¿Î‹˘fiı ‹ÎÀı ¤…fi-
K›Îfi »^À‰Î_ Ωı¥±ı fiËŸ. ±Î flÌ÷fiÌ ’Î¿Ì ‘ÎflHÎÎ ◊¥ …‰Î◊Ì
Á_ÁÎflfiÎ_ ¿Î‹˘ ¿fl÷Î_¿fl÷Î_ ’HÎ ¤…fi ◊¥ ¿ı »ı.
ω‰ÎËfiÎ ¿Î‹ ‰¬÷ı ¿¥ flÌ÷ı Â_ ¿fl‰_ Ωı¥±ı ±ı ωÂı ’HÎ
’Ëı·Î_ ·A›_ … Ë÷_. ω‰ÎË ‰√ıflı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î‹˘ fiÿÌfiÎ ≠‰ÎËfiÌ
…ı‹ »ı. Ωı ¿˘¥ ’flÊ ¤√‰÷˚-«flHÎw’Ì fiΉ ’fl fi΋w’Ì flVÁÎfiı
’¿ÕÌ K›Îfi ¶ÎflÎ ±Îwœ ◊¥ Ω› »ı, ÷ı … ⁄«Ì ¿ı »ı. …ı fiÿÌfiÎ
≠‰ÎË‹Î_ ‰ËÌ Ω› »ı, ÷ıfiÌ ¤Îflı ±‰ÿÂÎ ◊Λ »ı.
¤…fi-ÁIÁ_√ ‰‘Îflı ◊‰Î◊Ì ±L÷—¿flHÎ Â© ◊¥ …÷Î_ ‘ÎflHÎÎ
◊‰Î‹Î_ ‰Îfl ◊÷Ì fi◊Ì. ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î‹fiÎ flËÌ fi Ω›, ±ı ‰Î÷fiÌ
«ıpÎ ÷˘ ±Î’ ¿fl˘ … »˘, ’fl_÷ ±ıfiı ‹ÎÀı ⁄Ì∞ ’HÎ ‰‘Îflı «ıpÎ
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 47

±fiı ’flÊÎ◊˝ ¿fl‰Î Ωı¥±ı. ±Î ¿Î‹‹Î_ ±P›ÎÁ … ≠‘Îfi »ı. ±P›ÎÁ

¿fl‰Î‹Î_ ±Î’HÎı V‰÷_hÎ »Ì±ı. ±Î ±Î’HÎÎ µ’fl ¥rflfiÌ ¿Ú’Î »ı.
±Î’ı Á_ÁÎfl‹Î_ ±Î‰Ìfiı Â_ ¿›* ? ±Î flÌ÷ı Ωı Á‹› ‰Ì÷÷˘ √›˘
÷˘ ¿Î‹ …·ÿÌ◊Ì ’Òfl_ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Âı ? Á‹›fiı ±‹ÒS› ¿Î‹˘‹Î_ …
√΂‰˘ Ωı¥±ı. ’»Ì ÷˘ Á_ÁÎfl ±fiı wÏ’›Î ÷ı‹… ¤˘√ ÂÎ ¿Î‹‹Î_
±Î‰Âı ? ‰V÷ ÷˘ ÷ı … ±Î’HÎÌ »ı ¿ı …ı ¤√‰Îfi‹Î_ ±Î’H΢ ‰‘Îflı
≠ı‹ ¿flΉı. ⁄Î¿Ì ⁄‘_ ‹ÎÀÌ »ı. Á˘fiÎfiÎ ±fiı ’J◊flfiÎ ’‰˝÷˘‹Î_ Â_
±L÷fl »ı ? ¿˘¥’HÎ ÁÎ◊ı ±Î‰fiÎflÎ fi◊Ì. ÂflÌfl ’HÎ ‹ÎÀÌ‹Î_ ¤‚Ì
…‰Îfi_ »ı. ±Î flÌ÷ı ΩHÎÌfiı ±Î ÂflÌfl◊Ì ’Òflı’Òfl˘ ·Î¤ µÃΉ‰˘ Ωı¥±ı.
¤√‰ÎfifiÎ ¤…fi-K›Îfi ÏÁ‰Î› ±ı¿ ’‚ ’HÎ fi¿Î‹Ì ÂÎ ‹ÎÀı Ω› ?
¿˘¥’HÎ ‰Î÷fiı ‹ÎÀı ±ı¿ ’‚ ’HÎ ¤…fi-K›Îfi ωfiÎfiÌ …‰Î ÿı‰Ì
Ωı¥±ı fiËŸ, ¿ı‹ ¿ı ⁄‘_ … ±ÏfiI› »ı. ±ÏfiI›fiı ‹ÎÀı ’˘÷Îfi˘
±‹ÒS› Á‹› ËÎ◊◊Ì ¿ÿÌ ¬˘‰˘ Ωı¥±ı fiËŸ.
á á á
[21]
±Î’ı ’Ò»u_ ¿ı lÌ ¤√‰Îfifi_ ¤…fi ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¿fl‰_ Ωı¥±ı,
÷˘ (÷ı ‹ÎÀı …HÎΉ‰Îfi_ ¿ı) ≠I›ı¿ Á‹› ¤√‰ÎfifiÎ fi΋fi˘ …’
±fiı ÷ıfiÎ V‰w’fi_ K›Îfi ¿fl‰_ Ωı¥±ı. ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷˘fi˘ Á_√
÷◊Î ÂÎVh΢fi˘ ω«Îfl ¿fl‰Î◊Ì ’HÎ ¤…fi ‰‘Îflı ◊¥ ¿ı »ı. ¤@÷˘
◊¿Ì ¤√‰ÎfifiÎ √HÎ ±fiı ÷ı‹fiÎ ≠¤Î‰fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î◊Ì
¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ ¬Ò⁄ … …·ÿÌ ◊¥ ¿ı »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¤@÷˘fi˘
Á_√ ¿fl‰Î ÁÎfl_ ωÂıÊ «ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı Ë_ Á_ÿfl¿Î_Õfi˘ ’Îà ¿fl_ »\_, ÷˘ ÷ı µk΋ »ı;
’fl_÷ ⁄η, ±flH› ±fiı µkÎfl¿Î_Õfi˘ ’HÎ ±P›ÎÁ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı; ±ı‹Î_
’HÎ ¤√‰I≠ı‹ ±fiı ¤„@÷fiÌ CÎHÎÌ ⁄‘Ì ÁÎflÌ ‰Î÷˘ »ı. ±Î¬Î›
fl΋ΛHÎfi˘ … ’Îà ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ±Î’ı ·A›_ ¿ı lÌ √Ì÷Î∞ ±fiı
lÌωWbÁËôÎfi΋fi˘ ’HÎ ’Îà ¿fl_ »\_, ÷˘ ÷ı ‹˘ÀÎ ±Îfi_ÿfiÌ ‰Î÷
48 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
»ı, ’fl_÷ ’Îà ±◊˝ ÁÏË÷ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ±ıfi˘ ±◊˝ÁÏË÷ ±P›ÎÁ
¿fl‰Î◊Ì ‹fi-⁄Ï©fi_ ¤√‰Îfi‹Î_ ·Î√‰_ Á_¤‰ »ı.
¤√‰ÎfifiÌ Á√HÎ ‹ÒÏ÷˝fi_ K›Îfi …ı flÌ÷ı ‘˛‰∞±ı ¿›* Ë÷_ ÷ı‰Ì
… flÌ÷ı ¿fl‰_ Ωı¥±ı.
≠Î÷—¿Î‚ ÁÒ›˘˝ÿ›fiÌ «Îfl CÎÕÌ (ÿ˘œ ¿·Î¿) ’Ò‰˝ µÃΛ ÷˘ CÎb_
µk΋ »ı, fiËŸ ÷˘ ±ı¿ ¿·Î¿ ’Ëı·Î_ ÷˘ …wfl ∂ÃÌ …‰_ Ωı¥±ı
±fiı ÷ı … ‰¬÷ı Â˙«-VfiÎfi ¿flÌ Á_K›Î-√ΛhÎÌfiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı
µ’›˝@÷w’◊Ì ’Îà ¿fl‰˘ Ωı¥±ı.
¤˘…fi Ïÿ‰ÁfiÎ ÿÁ ‰Î√ı ‹˙fi ◊¥fiı ¿fl‰_ Ωı¥±ı, ±ı¿ … ‰Îfl
¤˘…fifiÌ Á΋√˛Ì ·¥ ÷ıfiı ¤√‰ÿ’˝HÎ ¿flÌ …‹‰_ µÏ«÷ »ı. ’_«‹ËΛiÎ
≠Ï÷Ïÿfi ¿fl‰Î µÏ«÷ »ı; ⁄‘Î fi ◊¥ ¿ı ÷˘ ±˘»Î‹Î_ ±˘»\_ Á_K›Î,
√ΛhÎÌ-…’ ±fiı ⁄Ï·‰ˆrÿı‰ ÷˘ …wfl ¿fl‰Î Ωı¥±ı.
ÁIÁ_√ ≠Î÷—¿Î‚ ±fiı ÁΛ_¿Î‚ ⁄_fiı ‰¬÷ ¿fl‰˘ µÏ«÷ »ı.
¤…fi, K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√fiÎ ‰‘Îflı ±P›ÎÁ◊Ì Á_ÁÎfl ÷flŒ ‰ˆflÎB›
±Î’‹ı‚ı … ◊¥ ¿ı »ı. Á_ÁÎflfiÎ ⁄‘Î ’ÿÎ◊˘˝ fiΉÎfi ±fiı ZÎHΤ_√fl
Á‹∞fiı ¤˘√˘fi˘ I›Î√ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı.
Ωı Á_ÁÎfl-Á‹ƒ◊Ì ’Îfl …‰_ ˢ›, ÷˘ ÿflı¿ Á‹› ¤√‰ÎfifiÎ
fi΋fi˘ …’ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. …’ ¿fl‰Î◊Ì ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi_ K›Îfi
±fiı ÷ı‹Î_ ±fiL› ≠ı‹ ±Î’‹ı‚ı … ◊¥ Ω› »ı. ÏfiW¿Î‹÷Î ◊¥
…÷Î_ ÷˘ ≠ı‹ ◊‰Î‹Î_ ‰Îfl ·Î√÷Ì … fi◊Ì. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ⁄‘Î_ ÁΑfi˘fi˘
ÁÎfl ÏfiW¿Î‹¤Î‰◊Ì ¤√‰ÎfifiÎ fi΋fi˘ …’ ¿fl‰˘ ±ı … »ı.
Á‹› T›÷Ì÷ ◊¥ flè΢ »ı ±fiı √›ı·˘ Á‹› ’λ˘ ±Î‰Ì ¿÷˘
fi◊Ì, ±ıÀ·ı ±‹ÒS› Á‹›fiÌ ±ı¿ı› ZÎHÎfiı T›◊˝ √‹Î‰‰Ì Ωı¥±ı fiËŸ.
±◊ν÷˚ ¤…fi-K›Îfifiı ¤Ò·‰Î_ Ωı¥±ı fiËŸ.
¿Î‹, ø˘‘, ·˘¤ ±fiı ‹˘Ë ‰√ıflı ÂhÎ±˘ ±Î’HÎÎ ±Á·Ì ‘fifiı
·Ò_ÀÌ flèÎÎ »ı, ±ıÀ·Î ‹ÎÀı fl΋ fi΋fi_ O›√· ‰√ÎÕ÷Î_ flËı‰_ Ωı¥±ı.
O›√· ‰Î√÷_ flËı‰Î◊Ì …ı‹ ÂhÎ (Õο<) ’ÎÁı ±Î‰÷Î fi◊Ì, ÷ı‹
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 49

fl΋fi΋w’Ì O›√· ‰Î√÷_ flËı‰Î◊Ì ¿Î‹-ø˘‘ ‰√ıflı ÂhÎ ’HÎ ’ÎÁı

±Î‰÷Î fi◊Ì, ±ıÀ·Î ‹ÎÀı Á«ı÷ ◊‰_ Ωı¥±ı.
Ï⁄fi fl¬‰Îflı ⁄Ήflı, Ï«Ï՛Π¬Î›Î ¬ı÷ ––
±Î‘Î ’fl‘Î ∂⁄flˆ, «ı÷ Á¿ı ÷˘ «ı÷ ––
≥Á ±˙Áfl «ı÷Î fiËŸ, ’Â F›˘Ó ’Î·Ì ÿıË ––
fl΋fi΋ ΩfiÎ fiËŸ, ±_÷ ’ÕÌ ‹¬ ¬ıË ––
±Î ÿ˘Ëα˘fiÎ ÷ÎI’›˝fiı ω«Îfl‰_ Ωı¥±ı. ÁIÁ_√ ±fiı ¤√‰Îfifi˘
ÏfiW¿Î‹¤Î‰◊Ì ≠ı‹’Ò‰˝¿ Ïfifl_÷fl …’ ¿fl‰˘ ±ı … ’fl‹ ’flÊÎ◊˝ »ı,
÷ı ’»Ì ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹-ωrÎÁ ±fiı ÷ıfi_ K›Îfi ÷˘ ±‰U› ◊¥
Ω› »ı. ±Î’HÎÎ ∞‰fifiÎ ±‰Ï‘fi˘ Á‹› ’ÎÁı ±Î‰Ì flè΢ »ı ±ıÀ·Î
‹ÎÀı ±iÎÎfiÏfiƒÎ◊Ì ÷fl÷ … Á«ı÷ ◊‰ÎfiÌ …wfl »ı.
±Î ÿı‰-ÿ·˝¤ ‹fiW›ÂflÌflfiı ’΋Ìfiı ±Î‰Î ∞‰fifiı fi¿Î‹_ fi
‰ıÕŒÌfiı ÁÎ◊˝¿ ¿fl‰_ Ωı¥±ı. …ı T›„@÷ ‹fiW›-…L‹fiı ≠ÎM÷ ¿flÌfiı
’HÎ ¤√‰ÿ˚¤…fi fi◊Ì ¿fl÷˘, ÷ı »ıS·ı ‹˘À˘ ’çÎkÎÎ’ ¿flı »ı, ¿ı‹
¿ı F›Îflı ’˘÷Îfi_ ÂflÌfl ’HÎ ¿˘¥ ¿Î›˝‹Î_ fiËŸ ±Î‰ı, I›Îflı ⁄ÌΩ
’ÿÎ◊˘˝fiÌ ÷˘ ±ÎÂÎ flά‰Ì … T›◊˝ »ı.
á á á
[22]
÷‹fiı …ı ¿Î‹ ‹ÎÀı Á_ÁÎfl‹Î_ ‹fiW›-ÂflÌfl ‹Y›_ »ı ÷ı ¿Î‹fiı
±Î flÌ÷ı ¤Ò·‰_ fi Ωı¥±ı. ≠◊‹ ÷˘ ‹fiW›-ÂflÌflfiÌ ≠΄M÷ ◊‰Ì
±ı … ¿Ãfi »ı. µ’flÎ_÷ ϶…fiÎ CÎfl‹Î_ …L‹ ◊‰˘, ›i΢’‰Ì÷-Á_V¿Îfl
◊¥ …‰˘, ‹Î÷Î, Ï’÷Î, ¤Î¥, VhÎÌ, ÁL÷Îfi ±fiı T›Î’Îflfi_ ‹fifiı
±fi¿>‚ ˢ‰_ - ±ı ÷˘ ‹˘ÀÎ ¤ÎB›fiÌ ‰Î÷ »ı. …wfl÷ ‹…⁄fi_ ‘fi
±fiı ‹¿Îfi ’HÎ ÷‹ÎflÌ ’ÎÁı »ı, ±ı‰Ì „V◊Ï÷‹Î_ ’HÎ Ωı ±ÎI‹ÎfiÎ
µ©Îflfiı ‹ÎÀı µ’Λ fiËŸ ◊Λ ÷˘ ’»Ì @›Îflı ◊Âı ? ±Î flÌ÷fiÌ
±fi¿>‚ „V◊Ï÷ Ë_‹ıÂÎ_ fiËŸ flËı; ±ıÀ·ı F›Î_ Á‘Ì Q≤I› ÿÒfl »ı ±fiı
50 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
ÂflÌfl Ïfifl˘√Ì »ı ÷◊Î µ’›˝@÷ ±fi¿>‚ ’Ïfl„V◊Ï÷ »ı, ÷ıÀ·Î …
‰¬÷‹Î_ …ı ¿_¥ µk΋ ¿Î‹ ¿fl‰Îfi_ ˢ›, ÷ı ¬Ò⁄ … {Õ’◊Ì ¿flÌ
·ı‰_ Ωı¥±ı, …ı◊Ì ±Î√‚ «Î·Ìfiı ’çÎkÎÎ’ ¿fl‰˘ fi ’Õı. µ’›˝@÷
’ÿÎ◊˘˝‹Î_◊Ì ⁄ı-«Îfl CÎÀı ¿ı ‰‘ı ÷˘’HÎ ¿˘¥ ËÎÏfi fi◊Ì, ’fl_÷ ˉı
±ÁΉ‘Îfi fi flËı‰_ Ωı¥±ı. Á_ÁÎfl‹Î_ ˉı ÷‹ı ⁄Ì∞ ÂÌ ±fi¿>‚÷Î
«Îˢ »˘ ? ÷‹fiı ±ı‰Ì ¿¥ ‰Î÷fiÌ ¿‹Ì »ı ¿ı …ıfiÌ ’ÒÏ÷˝ ’»Ì …
÷‹ı ’˘÷ÎfiÎ ¿S›ÎHÎfiı ¿Î…ı «ıpÎ ¿fl¢ ? ±Î Á_ÁÎfl‹Î_ ±ı¿ ¤√‰Îfi
ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿˘¥ ÷‹Îfl_ fi◊Ì. ‹Î÷Î, Ï’÷Î, ¤Î¥, VhÎÌ, ’hÎ, ‹¿Îfi,
wÏ’›Î ⁄‘_ fiΉÎfi »ı, ±ı‹fi˘ Á_√ ◊˘Õο … Ïÿ‰Á˘fi˘ »ı. ±ı‹Î_◊Ì
¿˘¥ ’HÎ ’ÿÎ◊˝ ÷‹ÎflÌ ÁÎ◊ı ±Î‰Âı fiËŸ. ⁄ÌΩfiÌ ÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ
»ı, ÷‹Îfl_ ±Î ÂflÌfl ’HÎ ±ËŸ … flËÌ …Âı ! ±‹ÎflÎ ⁄‘Îfi˘ Á_›˘√
’HÎ Ë_‹ıÂÎ_ flËıfiÎfl˘ fi◊Ì. ÂflÌflfi˘ ¿˘¥ ¤fl˘Á˘ fi◊Ì. ‹ÎflÎ flËı÷Î
’HÎ F›Îflı ÷‹ÎflÎ◊Ì ’˘÷ÎfiÌ ’fl‹ √Ï÷fiı ‹ÎÀı «ıpÎ ◊÷Ì fi◊Ì, Ωı
‹Îfl_ ÂflÌfl ’Ëı·Î_ … »^ÀÌ √›_ I›Îflı ÷˘ ÷‹ÎflÎ ¿S›ÎHÎfiÎ ÁΑfi‹Î_
⁄Ì∞ ’HÎ œÌ·Î ±Î‰Ì …‰Ì ±ı ¿˘¥ ‹˘ÀÌ ‰Î÷ fi◊Ì. ÷‹ı fiΉÎfi
ZÎHΤ_√fl ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ’ÿÎ◊˘˝ ‹ÎÀı …ıÀ·Ì «ıpÎ ¿fl˘ »˘, ÷ıÀ·Ì Ωı
l̤√‰ÎfifiÌ ≠΄M÷fiı ‹ÎÀı ¿fl˘, ÷˘ ¬Ò⁄ … …·ÿÌ ¤√‰I≠΄M÷
◊¥ ¿ı »ı. l̤√‰Îfi …ı‰˘ ≠ı‹Ì, ÿ›Î‚ ±fiı Á‰˝Â„@÷‹Îfi ⁄ÌΩı
¿˘¥ ’HÎ fi◊Ì. ’»Ì ÷‹ı ÂÎ ‹ÎÀı ÷ı ÁΫΠ≠ı‹ÌfiÎ ≠ı‹fiı ‹ÎÀı «ıpÎ
¿fl÷Î fi◊Ì ? flÎ÷-Ïÿ‰Á ÷E» ‘fifiı ’flΛHÎ ÂÎ ‹ÎÀı ◊¥ flèÎÎ »˘ ?
F›Îflı ±Î ÂflÌfl … ÷‹ÎflÎ ¿Î‹‹Î_ fiËŸ ±Î‰ı, I›Îflı wÏ’›ÎfiÌ ÷˘
‰Î÷ … ÂÌ »ı ? ÂflÌflfi˘ fiΠ◊›Î ’»Ì ‹ÎhÎ (±I›Îflfi_ ¿flı·_)
¤…fi, K›Îfi, ÁIÁ_√ ±fiı ÂÎVh΢fi˘ ±P›ÎÁ ±ı … ¿Î‹ ±Î‰Âı;
⁄Ì…\_ ¿_¥ ’HÎ ¿Î‹ ±Î‰Âı fiËŸ. ÂflÌflfi˘ fiΠ±‰U› ◊Âı. ±ıfiı
⁄«Î‰‰Îfi˘ ¿˘¥ ’HÎ µ’Λ fi◊Ì, ’fl_÷ ÂflÌflfi˘ fiΠ◊÷˘ ˢ‰Î
»÷Î_ ±ÎI‹Îfi˘ fiΠ◊÷˘ fi◊Ì ±ıÀ·ı ÂflÌfl fiΠ◊›Î ’»Ì ±ÎI‹Îfiı
’fl‹ Á¬-’fl‹ ±Îfi_ÿ ‹‚ı, ÷ı ‹ÎÀı flÎ÷-Ïÿ‰Á «ıpÎ ¿fl‰Ì
‹fiW›…L‹fi_ µk΋ Œ‚ »ı. ±Î◊Ì … lÌÁ„E«ÿÎfi_ÿ ¤√‰ÎfifiÌ ≠΄M÷
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 51

◊Λ »ı. ‹fiW›fi˘ …L‹ ±Î ‹ÎÀı … ‹Y›˘ »ı. ±ıÀ·ı ¤√‰I≠΄M÷fiı

‹ÎÀı ÷I’fl ⁄fiÌfiı «ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı.
á á á
[23]
±Î’ı ·A›_ ¿ı ‰÷˝‹Îfi Á_ÁÎfl‹Î_ Ï«kÎfiÌ T≤Ïkα˘ Á_ÁÎflfi_ Ï«_÷fi
ωÂıÊw’ı ¿flı »ı, ÷˘ ÷ı ΩH›_. ±ÎÁ„@÷’Ò‰˝¿ ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î›˝fiı ωÂıÊw’ı
ÿı¬‰Î◊Ì ±Î‰_ ◊›Î ¿flı »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ÁIÁ_√ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. F›Îflı
±Î’fiı ÁIÁ_√ ¿fl‰ÎfiÌ Ï‰ÂıÊ ±Ï¤·ÎÊÎ … fi◊Ì, I›Îflı ⁄Ì…\_ ¿˘¥
Â_ ¿flı ? ±fiı F›Îflı ±Î’fiı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î›˘˝‹Î_◊Ì flΩ … ‹‚Ì fi◊Ì,
I›Îflı Ë_ ’HΠ¢ µ’Λ ¿fl_ ?
ÁÎ_¤Y›_ »ı ¿ı ±Î’fiÎ CÎflı ÁIÁ_√ ◊Λ »ı, ’HÎ ±Î’fi_ ±ı‹Î_
…‰Îfi_ ◊÷_ fi◊Ì. ±Î’ı ω‰ı¿ ºÏp◊Ì Ï‰«Îfl ¿fl‰˘ Ωı¥±ı ¿ı Â_
ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î›˘˝◊Ì ’HÎ ÁIÁ_√ ¿fl‰˘ ±ı ∂÷fl÷_ ¿Î‹ »ı ?
±Î’ı ·A›_ ¿ı F›Îflı Ë_ ’˘÷ÎfiÌ ¤√‰ÿ˚¤…fiK›ÎfifiÎ ÁΑfi-
Á_⁄_‘Ì ‰÷˝‹Îfi ÿÂÎ ÷flŒ ω«Îfl ¿fl_ »\_ I›Îflı Ï«kÎ ¤Îflı ϬLfi
◊¥ Ω› »ı ±fiı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î›˘˝ ’HÎ ¬Ò⁄ … ±˘»Î ◊Λ »ı; ÷ı
iÎÎ÷ ◊›_. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı … ¤√‰ÿ˚-¤…fi-K›Îfi ¿fl‰Îfiı ‹ÎÀı ‰Îfl_‰Îfl
·¬‰Îfi_ ◊›Î ¿flı »ı, ’fl_÷ ±Î’ ÷ıfiÌ µ’fl ’HΠω«Îfl ¿fl÷Î fi◊Ì,
÷˘ ÷ıfi˘ ω«Îfl ¿fl‰˘ Ωı¥±ı ¿ı Á‹› ‰Ì÷Ì flè΢ »ı, ¤√‰Îfifiı
¿flı·˘ ‰Î›ÿÎfi˘ Ïÿ‰Á ’ÎÁı ±Î‰Ì flè΢ »ı. …ı Á‹› ‰Ì÷Ì √›˘
»ı, ÷ı ’λ˘ ‰‚Ìfiı ±Î‰÷˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ‹fiW›-…L‹fiı ÁÎ◊˝¿ ¿fl‰˘
Ωı¥±ı. ±◊ν÷˚ ¤√‰ÿ˚¤…fi-K›Îfifiı ‹ÎÀı Á‹› ¿Îœ‰˘ Ωı¥±ı, ¿ı‹¿ı
Á‹› ÷˘ ±ı¿ Ïÿ‰Á …wfl◊Ì ¿Îœ‰˘ … ’ÕÂı ±◊ν÷˚ ¿Î·ÿı‰fi˘ Á_ÿıÂ
±Î‰Âı ±ıÀ·ı ±ı¿ Ï‹ÏfiÀ ’HÎ fl˘¿Î¥ ¿ÎÂı fiËŸ. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ±Î
‰Î÷fiı ω«ÎflÌfiı ±Î’ı ’Ëı·Î_◊Ì … Á«ı÷ ◊¥ …‰_ Ωı¥±ı; Ωı ±Î‹
¿fl˘ ÷˘ CÎHÎÎ … ±Îfi_ÿfiÌ ‰Î÷ »ı, fiËŸ ÷˘ ’»Ì ’çÎkÎÎ’ ¿fl‰˘
’ÕÂı.
52 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
±Î’ı ·A›_ »ı ¿ı ±Î’fiÌ ÁÎ◊ı …ı‰_ ¤…fi-K›Îfi ◊›Î ¿fl÷_
Ë÷_, ÷ı‰_ ˉı ◊÷_ fi◊Ì, ÷ı ΩH›_. ±Î flÌ÷ı ·¬‰_ ±ı ÷˘ ±Î’fiÎ
≠ı‹ ±fiı l©ÎfiÌ ‰Î÷ »ı. Ë_ ÷˘ ±ı¿ ÁΑÎflHÎ ‹fiW› »\_. ±Î’
Ë…\ Á‘Ì ¤…fi-K›ÎfifiÎ ≠¤Î‰fiı ΩHÎ÷Î fi◊Ì. Ωı ⁄flÎ⁄fl flÌ÷ı
¤…fi-K›Îfifi˘ ≠¤Î‰ ΩHÎÌ ·Ì‘˘ ˢ÷, ÷˘ ±Î’fi_ ¤…fi-K›Îfi »^ÀÌ
¿÷ fiËŸ.
±Î’ı ·A›_ »ı ¿ı ÷‹ÎflÎ Á_√◊Ì ¤…fi-K›Îfi ωÂıÊ ◊›Î ¿fl÷_
Ë÷_. Ωı ±Î ‰Î÷ ÁI› »ı, ±fiı ÷‹ı ¤…fi-K›ÎfifiÎ ≠¤Î‰fiı ΩH΢
»˘, ÷˘ ‹Îfl˘ ÁÎ◊ »^ÀÌ …‰˘ ±ıÀ·ı ¿ı ‹Îfl˘ ω›˘√ ◊‰˘, ±Î’
¿ı‰Ì flÌ÷ı ÁËfi ¿flÌ Â¿˘ ? ‹ÎflÎ Á_√fiÌ ÷˘ ¿˘¥ ‰Î÷ fi◊Ì, ’fl_÷
lÌfiÎflΛHÎÿı‰fiı ¿˘¥ ¿Î‚ı ¤Ò·‰Î Ωı¥±ı fiËŸ. ±ıÀ·ı ¿ı ÷ı‹fi_ Ïfifl_÷fl
Ï«_÷fi ¿fl‰_ Ωı¥±ı ±fiı ±ı‰˘ ≠ı‹ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı ¿ı ÷ı‹fi˘ ω›˘√
ÁËfi fi ¿flÌ Â¿Î›. ±◊ν÷˚ ÷ı‹fi˘ ω›˘√ ◊‰Î◊Ì ÂflÌfl‹Î_ ≠ÎHÎ
flËÌ fi ¿ı, …ı‹ ’ÎHÎÌ ‰√fl ‹Î»·ÌfiÎ ≠ÎHÎ flËÌ Â¿÷Î fi◊Ì.
Ωı ÷‹ı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¤˘√˘◊Ì lÌ’fl‹ÎI‹ÿı‰fiÎ K›Îfifiı lıWà ΩHÎ÷Î
ˢ÷, ±fiı K›ÎfifiÎ ±ı¿ ±_‹ÎhÎ◊Ì ’HÎ Ïhη˘¿ÌfiÎ flÎF›fiı ±˘»\_
‹Îfi÷Πˢ÷, ÷˘ ±Î’fi_ ÁΑfi Ïÿ‰Áı fiı Ïÿ‰Áı ÷ı… ◊÷_ Ω÷ ±fiı
Ïfifl_÷fl K›Îfifiı ‹ÎÀıfiÌ ±Ï¤·ÎÊÎ ⁄fiÌ flËı÷. Ωı ±Î’fiı ¤√‰ÿ˚K›Îfi
±fiı ÁIÁ_√fiÌ Ï‰ÂıÊ …wÏfl›Î÷ …HÎÎ¥ ˢ÷, ÷˘ ÷ıfiı ‹ÎÀı ≠›Ifi
’HÎ ◊¥ Â@›˘ ˢ÷. ‹ÎflÎ Á_√fiı ‹ÎÀı …ı ±Î’ı ◊˘ÕÌ-CÎHÎÌ ≥E»Î
≠¿À ¿flÌ »ı, ±ı ÷˘ ±Î’fiÌ ¿Ú’Î »ı, ’fl_÷ CÎHÎÎ ’çÎkÎÎ’fiÌ ‰Î÷
÷˘ ±ı »ı ¿ı ±Î’fiı ◊˘Õ˘ CÎH΢ K›Îfi◊Ì µI’Lfi ◊›ı·˘ ±Îfi_ÿ ‹Y›˘
ˢ‰Î »÷Î_ ÷ı ±Îfi_ÿfi˘ Ï÷flV¿Îfl ±Î’fiÎ ¶ÎflÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¿fl‰Î‹Î_
±ÎT›˘ ? Ωı K›Îfi‹Î_ ±Îfi_ÿ ÁΫ˘ »ı, I›Îflı ÷˘ ÷ı ±Îfi_ÿfiı ‹ÎÀı
≠ÎHÎÎL÷ Á‘Ì ≠›Ifi ¿ı‹ ¿fl÷Î fi◊Ì ? ±fiı Ωı ÷ı K›Îfi‹Î_ ±Îfi_ÿ
fi◊Ì, ÷˘ ÷‹ı ÷ı K›Îfi◊Ì …L‹ı·Î ±Îfi_ÿfiÌ ≠Â_ÁÎ ÂÎ ≠›˘…fi◊Ì
¿fl÷Î Ë÷Î ? ˉı …ı ‰Î÷ ‰Ì÷Ì √¥ ˢ›, ÷ıfiı …‰Î ÿ˘. ¤Ï‰W›‹Î_
÷˘ ÁΉ‘Îfi flËı‰_ Ωı¥±ı.
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 53

±Î’ ¿›Î_ ¿Î›˘˝‹Î_ ±Î’fi˘ ±‹ÒS› Á‹› ω÷Î‰Ì flèÎÎ »˘ ?

Â_ ±Î … flÌ÷ı ±Î∞‰fi Á‹› ω÷Ή÷Î flËı‰Î◊Ì ±Î’fiı ±Î …L‹fiÎ
±L÷ Á‘Ì ’˘÷Îfi_ ¿S›ÎHÎ ◊‰ÎfiÌ Á_¤Î‰fiÎ »ı ? ±fiı Ωı ¿S›ÎHÎfiÌ
Á_¤Î‰fiÎ fi◊Ì, ÷˘ ÷fl÷ … ’˘÷ÎfiÎ µ©Îflfiı ‹ÎÀı ¿ÏÀ⁄© ◊¥fiı CÎHÎÎ
{Õ’Ì ÁΑfifiı ‹ÎÀı ≠›Ifi ¿fl‰˘ Ωı¥±ı; ¿ı‹ ¿ı ÂflÌfl ÷˘ ZÎHΤ_√fl
»ı; ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ÂflÌflfi˘ ¿˘¥ ωrÎÁ fi◊Ì. Ωı ÷fl÷ … ≠ÎHÎL÷
◊¥ …Âı ÷˘ ’λ‚◊Ì Â_ ¿flÌ Â¿Â˘ ? ÷‹ı ¿˘fiÎ ¤fl˘Áı ÏfiÏç_÷
◊¥ flèÎÎ »˘ ? ±Î’fiÌ ’ÎÁı ¿˘fi_ ⁄‚ »ı ? ‹ÎhÎ ±ı¿ fiÎflΛHÎÿı‰
ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿˘¥ ’HÎ ±Î’fiÌ ÁËΛ÷Î ¿flfiÎfl_ fi◊Ì, ’»Ì ÂÎ ‹ÎÀı
±Î ±ÁÎfl Á_ÁÎflfi˘ ±Îl› ·¥fiı ’˘÷ÎfiÎ ±‹ÒS› ∞‰fifiı T›◊˝
¬˘¥ flèÎÎ »˘ ?
á á á
[24]
Á_ÁÎfl‹Î_ ¤√‰I≠ı‹fi˘ ≠‰ÎË CÎH΢ {Õ’◊Ì «·Î‰‰˘ Ωı¥±ı.
’Ò‰˝¿Î‚‹Î_ ¿ıÀ·Ì› ‰Îfl Á‹›-Á‹› ’fl ≠‰ÎË CÎHÎÎ Ωıfl◊Ì ‰ËÌ
«Ò@›Î »ı. ‰÷˝‹Îfi ¿Î‚‹Î_ ’HÎ, Ωı¿ı lÌfiÎflΛHÎÿı‰fiÌ ÷˘ ’ÒHν ¿Ú’Î
◊¥ flËÌ »ı, ÷ı‹ »÷Î_ …ı ¿_¥ ω·_⁄ ◊¥ flè΢ »ı, ÷ı ‹ÎhÎ ±Î’HÎÎ
÷flŒ◊Ì … ◊¥ flè΢ »ı.
Á_ÁÎfl‹Î_ ¤√‰ÿ˚¤Î‰fi˘ ≠«Îfl ¿flfiÎfl CÎHÎÎ ‹ÎHÎÁ˘ ÷ˆ›Îfl ◊¥
Ω›, ÷˘ CÎHÎÌ …·ÿÌ◊Ì lÌ ¤√‰ÿ˚¤„@÷fi˘ ≠«Îfl ◊¥ ¿ı »ı; ’fl_÷
ω¶Îfi I›Î√Ì ±fiı ÁÿΫÎflÌ ’flÊ˘fiÌ ±I›_÷ ±Î‰U›¿÷Î »ı. ±Î‰Ì
T›„@÷±˘ ’˘÷ı ≠ı‹‹Î_ ‹Bfi ⁄fiÌfiı Á_ÁÎfl‹Î_ ¤√‰I≠ı‹, ¤„@÷fi˘
≠«Îfl ¿flı, ÷˘ ≠ı‹fi˘ CÎH΢ {Õ’Ì ≠‰ÎË ‰ËÌ Â¿ı »ı.
ÏfiW¿Î‹ ≠ı‹-¤Î‰◊Ì Á˙fiÌ ’fl‹ Áı‰Î ¿fl‰Î …ı‰_ ⁄Ì…\_ ¿˘¥
’HÎ ¿Î›˝ fi◊Ì. ’fl‹Áı‰Î ‰ÎV÷‰‹Î_ ÷ıfiı … ¿Ëı‰Î› »ı ¿ı …ı Áı‰Î
¿›Î˝ ’»Ì ¿_¥ ’HÎ ¿Î›˝ ⁄Î¿Ì fi flËı, ±◊ν÷˚ Á_ÁÎflÌ ‹fiW›˘fiı
¤√‰I≠ı‹‹Î_ ·√Î‰Ì ÷ı‹fiı ¤√‰ÎfifiÎ ’fl‹‘΋‹Î_ ’ˢӫÎÕÌ ÿı‰Îfi_
54 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
fi΋ … ‰ÎV÷‰‹Î_ ’fl‹Áı‰Î »ı.
Ωı¿ı ¤ÒA›Î, ±fiÎ◊, ÿ—¬Ì, fl˘√Ì ÷◊ΠϤZÎ¿ ‰√ıflıfiı ±Lfi
‰VhÎ, ±˙Ê‘ ±fiı …ı ‰V÷fi˘ …ıfiÌ ’ÎÁı ±¤Î‰ ˢ›, ÷ı ‰V÷ ‰Õı
±ı Á˙fiı Á¬ ’ˢӫÎÕÌfiı ÷◊Î lıWà ±Î«flHΉ΂Π›˘B› ω¶Îfi
⁄˛ÎõHÎ…fi˘fiı ‘fi ‰√ıflı Á‰˝ ’ÿÎ◊˘˝ ‰Õı Á¬ ’ˢӫÎÕ‰_ ±ı ’HÎ ±ı¿
≠¿ÎflfiÌ Áı‰Î … »ı; »÷Î_ ’fl‹Áı‰Î ÷˘ ÷ıfi_ … fi΋ ˢ¥ ¿ı »ı
¿ı Áı‰Î ¿›Î˝ ’»Ì ⁄Ì…\_ ¿_¥ ’HÎ ¿fl‰Îfi_ ⁄Î¿Ì flËı fiËŸ. ±Î‰Ì
Áı‰Î Á‹Îfi ⁄Ì∞ ¿˘¥ ’HÎ Áı‰Î ˢ¥ ¿÷Ì fi◊Ì. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı
÷‹Îflı ’HÎ ÏfiW¿Î‹ ≠ı‹¤Î‰◊Ì Á‰˝ ∞‰˘fiÌ ’fl‹ Áı‰Î ¿fl‰Ì Ωı¥±ı.
’˘÷Îfi_ ÷fi, ‹fi, ‘fi ±fiı ⁄Ì…\_ ’HÎ …ı ¿_¥ ˢ›, ÷ı Ωı
Á_’ÒHν ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ∞‰˘fiÎ µ©Îflfiı ‹ÎÀı, ÷ı‹fiÌ Áı‰ÎfiÎ ¿Î›˝‹Î_ ±Î‰Ì
Ω›, ÷˘ ÷ı ÁÎ◊˝¿ »ı, ±fiı …ı ‰V÷±˘ ÷ı‹fiÌ Áı‰Î ‰√fl … ⁄οÌ
flËı ÷˘ ÷ı Ïfifl◊˝¿ »ı. ±Î‹ Á‹∞ ÷ı‹fiÌ ’fl‹Áı‰Î ¿fl‰Ì Ωı¥±ı.
±Î flÌ÷ı ¿fl‰Î◊Ì ⁄‘Î ∞‰˘ ÷flŒ CÎH΢ ≠ı‹ ◊¥ ¿ı »ı ±fiı Á‰˝
∞‰˘fiÌ ÁÎ◊ı …ı ÏfiW¿Î‹ ≠ı‹ »ı, ÷ı ≠ı‹ ¤√‰ÎfifiÌ ÁÎ◊ı … »ı;
¿ı‹ ¿ı ¤√‰Îfi … Á‰˝ ∞‰˘fi˘ ±ÎI‹Î »ı.
á á á
[25]
±Î’ı ·A›_ »ı ¿ı “lÌ’fl‹ÎI‹ÿı‰‹Î_ ±fiL› ≠ı‹ ◊¥fiı Á_ÁÎflfiÌ
ÁkÎÎfi˘ ±I›L÷ ±¤Î‰ ◊Λ, ÷ı ‹ÎÀı …wflÌ ÁΑfi ·¬‰_ Ωı¥±ı,
÷˘ ±ı iÎÎ÷ ◊›_. ÿflı¿ ‰¬÷ Á_ÁÎflfiı V‰MfifiÌ ±◊‰Î Q≤√I≤WHÎÎfiÎ
’ÎHÎÌfiÌ ‹ÎŒ¿ ÿı¬÷Î_ flËı‰_ ±fiı ⁄‘ı … ¤√‰ÎfifiÎ Á‰˝T›Î’Ì V‰w’fi_
Ï«_÷fi ¿fl‰Î◊Ì Á_ÁÎflfiÌ ÁkÎÎfi˘ ±¤Î‰ ◊¥fiı Á‰˝hÎ lÌÁ„E«ÿÎfiLÿCÎfi
’fl‹ÎI‹ÿı‰ … ≠÷Ì÷ ◊¥ ¿ı »ı. ¤√‰Îfifi_ Á‰˝ Á‹›ı ±fiı Á‰˝hÎ
Ï«_÷fi ¿fl‰Î◊Ì ±fiı ÷ı‹fiÎ ≠ı‹Ì ¤@÷˘fi˘ Á_√ ¿fl‰Î◊Ì ’fl‹ÎI‹Î‹Î_
≠ı‹ ◊¥ ¿ı »ı.
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 55

lÌ‹ÿ˚¤√‰ÿ˚√Ì÷Îfi˘ ±◊˝ÁÏË÷ ±P›ÎÁ ¿fl‰Î◊Ì ±◊‰Î

’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ’Ïfi÷ fi΋fi˘ …’ ¿fl‰Î◊Ì ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ‹…⁄
T›‰ËÎfl ¿fl‰Î◊Ì ÷ı‹fi΋Î_ ±fiL› ≠ı‹ ◊¥fiı ÷ı‹fiÌ ≠΄M÷fiı ‹ÎÀı
÷̉˛ ≥E»Î ◊‰Î◊Ì ¤√‰I≠ÎÏM÷ ÁI‰flı ◊¥ ¿ı »ı. ±Î ¿Î›˝‹Î_ ’flÊÎ◊˝
… ≠‘Îfi »ı.
á á á
[26]
‹fifiÎ „V◊fl ◊‰ÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ µ’Λ˘ ±√ε ·A›Î Ë÷Î, ˉı
ŒflÌ ·¬Ì±ı »Ì±ı -
1. ±P›ÎÁ ±fiı ‰ˆflÎB›◊Ì ‹fifiÌ T≤Ïkα˘ „V◊fl ◊Λ »ı.
2. ÿflı¿ ‰¬÷ı rÎÁ ¶ÎflÎ ›Ifi’Ò‰˝¿ ωrÎÁ ±fiı ≠ı‹ ÁÏË÷ ≠HΉ
(±˘Ó¿Îfl)fi_ V‹flHÎ ¿fl‰_ ±ı ±P›ÎÁ ¿Ëı‰Î› »ı.
3. F›Î_ ‹fi Ω› I›Î_ … ÷ıfiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’‹Î_ ·√Ή‰_ Ωı¥±ı.
4. …ı‹Î_ ‹fi Ω› ÷ı‹Î_ … ’fl‹ÎI‹Îfi_ V‰w’ Ωı‰_.
5. …ı‹Î_ ‰‘Îflı ≠ÌÏ÷ ˢ›, ÷ı‹Î_ ¤√‰ÎfifiÌ ¤Î‰fiÎ ¿flÌfiı ÷ıfi_
K›Îfi ¿fl‰_.
6. ±ı¿ÎL÷ V◊Îfi‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ±˘Ó¿Îflfi˘ …’ ¿fl÷Î_ fiÎÏÁ¿Î ‰Õı ‘Ìflı-
‘Ìflı ≠ÎHΉΛfiı ⁄ËÎfl ¿ÎœÌ Á΋J›˝ ‹…⁄ fl˘¿‰˘ ±fiı ’»Ì
÷ı … flÌ÷ı ±˘Ó¿ÎflfiÎ …’fiÌ ÁÎ◊ı … ±’Îfi‰Î› (±_ÿflfiÌ ⁄Î…\±ı
·ı‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î rÎÁ)fiı ’Òfl˘ ¿flÌ (fl˘¿Ìfiı) »˘ÕÌ ÿı‰˘. ±Î
⁄‘Î ±P›ÎÁfiÎ w’ »ı.
7. ÁÎ_¤‚ı·Ì ±fiı ÿı¬ı·Ì ‰V÷±˘fiÌ VdflHÎÎ◊Ì Ï«kÎfiı ⁄«Î‰Ì
’fl‹ÎI‹Î‹Î_ ·√Ή‰Îfi_ fi΋ … ‰ˆflÎB› »ı. µ’fl ‹…⁄ ±P›ÎÁ
¿fl‰Î◊Ì ±fiı ‰ˆflÎB›fiÌ ¤Î‰fiÎ ¿fl‰Î◊Ì ‹fi „V◊fl ◊¥ ¿ı
»ı. ±Î‹Î_◊Ì …ı ÁΑfi‹Î_ flÏ« ˢ›, ’˘÷Îfi_ ‹fi ≠ÁLfi flËı÷_
ˢ›, ‹ÎflÎ ‹÷ı ÷ıfi˘ … ±P›ÎÁ ¿fl‰˘ µk΋ »ı.
á á á
56 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?

[27]
lÌ ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ ◊‰Îfi˘ µ’Λ ’Ò»u˘ »ı, ÷˘ ±Î ‰Î÷fiı ÷ı
… ·˘¿˘ ÁÎflÌ flÌ÷ı ΩHÎÌ Â¿ı »ı, …ı‹fi˘ ¤√‰Îfi‹Î_ ’ÒHν ≠ı‹ »ı,
’fl_÷ F›Îflı ÷‹ı ’Ò»u_ »ı I›Îflı ¿_¥¿ ·¬‰_ …wflÌ ⁄fiı »ı. µk΋
’flÊ˘fi_ ¿◊fi »ı ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ ≠¤Î‰ ±fiı √HÎÎfi‰ÎÿfiÌ ¿◊α˘
‰Î_«‰Î-ÁÎ_¤‚‰Î ±fiı ¤√‰Lfi΋-…’ ¿fl‰Î◊Ì ±L÷—¿flHÎfiÌ ÂÏ©
◊Λ »ı ±fiı I›Îflı ¤√‰Îfi‹Î_ ’ÒHν ≠ı‹ ◊¥ ¿ı »ı. ÷ıfiÎ Ï«_÷fi◊Ì
ÏfiW¿Î‹¤Î‰’Ò‰˝¿ ÷ıfiÌ ⁄ÕÎ¥ ±fiı √HÎÎfi‰Îÿfi_ ¿◊fi ¿fl‰Î◊Ì ÷◊Î
÷ıfiÎ √HÎ ±fiı ≠¤Î‰fiı ΩHΉÎ◊Ì ÷ı‹Î_ ≠ı‹ ◊‰˘ Á_¤‰ »ı. ≠ı‹ ◊›Î
’»Ì ÷˘ ≠ı‹ÌfiÌ ¿˘¥ …flο Áfl¬Ì ’HÎ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚÷Î_ … fl˘‹Î_«,
±l’Î÷ ‰√ıflı ≠ı‹ÎfiLÿfiÎ_ Ï«Ë˚fi˘ ≠I›ZÎ ◊‰Î ·Î√ı »ı. ≠ı‹ÎV’ÿfiÌ
’ÎÁı◊Ì ±Î‰ı·˘ ÁΑÎflHÎ ‹fiW› ’HÎ CÎH΢ Ï≠› ·Î√ı »ı. ±ı¿ ÁΑÎflHÎ
‹fiW›fiÌ ÁÎ◊ı ≠ı‹ ˢ‰Î »÷Î_ ’HÎ F›Îflı ÷ıfiÎ √HÎÎfi‰Îÿ ±fiı ≠ı‹fiÌ
‰Î÷ ÁÎ_¤‚‰Î◊Ì ±Îfi_ÿ ◊Λ »ı, I›Îflı ≠ıÏ‹¿-ÏÂfl˘‹ÏHÎ ¤√‰ÎfifiÌ
÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ »ı ? µ©‰fiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı √˘Ï’¿Î±˘fiı …ı‰˘ ≠ı‹
◊›˘ Ë÷˘, ÷ı‰˘ … ≠ı‹ ±Î…ı ’HÎ ◊¥ ¿ı »ı. ≠ı‹‹Î_ …ıÀ·Ì hÎÏÀ
»ı, ÷ıÀ·˘ … ω·_⁄ »ı. ¤√‰Îfi ÷˘ ⁄‘Ì …√αı µ’„V◊÷ »ı, F›Î_
Á‘Ì ÷‹fiı ωrÎÁ fi◊Ì ◊÷˘, I›Î_ Á‘Ì ÷ı±˘ Á_÷Λı·Î flËı »ı.
÷‹ı ·A›_ »ı ¿ı ±Î…¿Î· ¤…fi ±˘»\_ ◊Λ »ı, ÷˘ ±ı‹Î_ Â_
¿ÎflHÎ »ı ? ¤…fi ±˘»\_ ◊÷_ ˢ›, ÷˘ ≠ı‹ ’HÎ ±˘»˘ … Á‹…‰˘
Ωı¥±ı. Á_ÁÎfl ÷◊Î ÂflÌfl ±ÎÏÿfiı ±ÏfiI› ±fiı ZÎHΤ_√fl Á‹∞
·Ì‘Î ’»Ì ω·_⁄ ◊¥ ¿÷˘ fi◊Ì. ¤…fi ‰‘Îflı ◊‰Îfi˘ µ’Λ ⁄ÌΩ
’h΋Î_ ·A›˘ »ı. ¿ı‰‚ Á‹›fiı ±‹ÒS› Á‹…‰˘ Ωı¥±ı, ’»Ì ¿_¥
’HÎ ¿fl‰ÎfiÌ ±Î‰U›¿÷Î flËı÷Ì fi◊Ì. Ωı ¿_¥ ¿flÌ Â¿˘ ÷˘ ÷ı ’fl‹
Ï≠› ¤√‰ÎfifiÌ ÁÎ◊ı ÏfiW¿Î‹¤Î‰◊Ì ’ÒHν ≠ı‹ ◊‰Îfiı ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_
Á‰˝V‰ ÷ıfiı ±’˝HÎ ¿flÌ ÿı‰_ Ωı¥±ı. ’˘÷Îfi_ ÂflÌfl ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ≠ÎHÎ
Ωı ±Î ¿Î‹‹Î_ ·Î√Ì Ω› ÷˘ ’˘÷Îfiı ‘L› ‹Îfi‰˘ Ωı¥±ı. ÁIÁ_√
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 57

¿fl‰Î »÷Î_ ’fl‹ÎI‹Î‹Î_ ‹fi fi ·Î√ı, ±ı‰_ ⁄fiÌ Â¿ı fiËŸ, ÁIÁ_√◊Ì

÷˘ µ©Îfl ◊¥ ¿ı »ı. Ωı Ë…\ ÁI’flÊ ‹Y›Î fi ˢ›, ÷˘ ±·√
‰Î÷ »ı. ¤…fifiı ‹ÎÀı Á‹› ±˘»˘ ‹‚‰ÎfiÌ ‰Î÷ ·¬Ì »ı, ÷˘ ±Î
¿Î‹fiı ‹ÎÀı ÷˘ Á‹› ‹‚‰˘ … Ωı¥±ı. ±ı¿ Ïÿ‰Á Á˙±ı Ë_‹ıÂÎ_fiı
‹ÎÀı ±ËŸ◊Ì ±‰Áfl √˛ËHÎ ¿fl‰˘ ’ÕÂı, …ı ’Ëı·Î_◊Ì Á‹› ¿ÎœÌ
·ı »ı, ÷ı … Ë_‹ıÂfiı ‹ÎÀı ‹@÷ ◊¥fiı Á¬Ì ⁄fiÌ Ω› »ı.
á á á
[28]
±Î’fiÎ Ï’÷Î∞fiÎ ÿıËÎL÷fiÎ Á‹Î«Îfl ±fiı ±Î’fiÎ ’hÎ-
ω›˘√fiÎ Á‹Î«Îfl ‹Y›Î. ±Î’fiÎ Ï’÷Î∞fiÎ ÿıËÎL÷fiÎ Á‹Î«Îfl◊Ì
±ıÀ·˘ ω«Îfl ◊›˘ fi Ë÷˘; ’fl_÷ ±Î’fiÎ ’hÎω›˘√fiÎ Á‹Î«Îfl
ΩHÎÌfiı CÎH΢ ω«Îfl ◊›˘, ’HÎ …ı‹Î_ ±Î’b_ ¿_¥ Ωıfl fi◊Ì, ÷ıfiı
‹ÎÀı Â_ ¿flÌ Â¿Î›. Ï«L÷Î ¿fl‰Î◊Ì ’HÎ ¿_¥ ÁŒ‚ ◊‰Îfi_ fi◊Ì.
÷ı ·˘¿˘±ı ·A›_ »ı ¿ı ±Î’fiı CÎHÎÌ Ï«_÷Î ±fiı µ¶ı√ ◊›Î ¿flı »ı,
÷˘ ÷ı ⁄flÎ⁄fl … »ı; ’fl_÷ ±Î ≠¿ÎflfiÌ CÎÀfiÎ Ωı¥fiı ’HÎ ‰ˆflÎB›
÷◊Î µ’fl΋÷Î fi ◊Λ ÷˘ ÷ı ‹˘ÀÎ ±Îç›˝fiÌ ‰Î÷ »ı.
Ë_ ±Î’fiı ÂÌ ‘Ìfl… ±’Ή_ ? Á_ÁÎfl‹Î_ ·˘¿˘ ⁄ÌΩfiı ‘Ìfl…
‘flΉ‰Î ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ-‹˘ÀÎ µ’ÿı¢ ±ÎM›Î ¿flı »ı; ’fl_÷ ’˘÷Îfiı ‹ÎÀı
÷ı‰˘ … ±‰Áfl ±Î‰Ì ’Õı, I›Îflı …ıfiı ‘Ìfl… flËı »ı, ÷ı … ÁΫÎ
‘ˆ›˝‰Îfi ±fiı ÷ı‹fi˘ … µ’ÿı ÁΫ˘ Á‹Ω› »ı. Ë_ ÷˘ ‹ÎhÎ
Ï‹hΤΉ◊Ì ±Î’fiı ·¬Ì flè΢ »\_. Ωı ¿_¥ ¤Ò· ◊¥ Ω›, ÷˘ ≠ı‹fiı
·Ì‘ı Ë_‹ıÂÎ_ … ±Î’fiÌ Á΋ı Z΋Î≠Î◊a »\_.
±‰U› ◊fiÎflÌ ‰Î÷˘ ÀÎ‚Ì Â¿Î÷Ì fi◊Ì. ±Ï¤‹L›fi_ Q≤I› ≠ÏÁ©
»ı. ±L› ’HÎ ±Î‰Ì ±fiı¿ CÎÀfiα˘ ◊¥ »ı. µk΋ ’flÊ˘fi_ ÷˘ ±ı‰_
¿◊fi »ı ¿ı Á_ÁÎfl‹Î_ Ï«L÷Î ¿fl‰Îfiı ›˘B› ¿_¥ ’HÎ fi◊Ì. fiÌ«ı ·¬ı·Î
¤√‰ÎfifiÎ µ’ÿıÂfi˘ ±Î ±ı¿ ±_ ’HÎ ÁÎflÌ flÌ÷ı Á‹∞ ·ı‰Î‹Î_
±Î‰ı, ÷˘ Ï«_÷Î flËÌ Â¿÷Ì … fi◊Ìó
58 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
“±Â˘E›ÎfiL‰Â˘«VI‰‹˚”
±Îfi˘ ‰ÎV÷ω¿ ±◊˝ Á‹∞ ·ı‰Î◊Ì Ë¿Ì¿÷‹Î_ Ï«L÷Î ¿fl‰Î
·Î›¿ ¿_¥ ’HÎ flËÌ …÷_ fi◊Ì; ’»Ì ’HÎ Ωı ¿˘¥ Ï«_÷Î flËı, ÷˘
÷ı ‹ÎhÎ ±ı¿ ¤√‰Îfifiı ≠ÎM÷ ¿fl‰ÎfiÌ … flËı »ı.
á á á
[29]
ø˘‘fiÌ ±Ï‘¿÷ÎfiÎ fiÎÂfi˘ µ’Λ ’Ò»u˘ »ı, ÷˘ ÷ı ÏfiQfiϷϬ÷
ÁΑfi˘fiı ¿Î‹‹Î_ ·Î‰‰Î◊Ì ø˘‘fi˘ fiΠ◊¥ Ω› »ı.
1. ⁄‘Ì …√αı ±ı¿ ‰ÎÁÿı‰ ¤√‰Îfifi_ … ÿ½fi ¿fl‰_. F›Îflı
¤√‰Îfi ÏÁ‰Î› ⁄Ì∞ ¿˘¥ ‰V÷ … flËıÂı fiËŸ I›Îflı ø˘‘ ¿˘fiÌ
’fl ◊Âı ?
2. Ωı ⁄‘_ … fiÎflΛHÎ »ı, ÷˘ ’»Ì fiÎflΛHÎ ’fl ø˘‘ ¿ı‰Ì flÌ÷ı
◊Λ ! Á˙ fiÎflΛHÎ-V‰w’ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı Ë_ Á˙fi˘ ÿÎÁ »\_. ÷ı
fiÎflΛHÎfiÌ ≥E»Î ‹…⁄ … ⁄‘_ ◊Λ »ı ±fiı ÷ı ≠¤ … ⁄‘_
¿flı »ı — ÷˘ ’»Ì ø˘‘ ¿˘fiÎ ’fl ¿fl‰˘ ?
3. fiÎflΛHÎfiı ÂflHÎı ˢ‰_ Ωı¥±ı, …ı ¿_¥ ◊Λ »ı ÷ı ÷ıfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì
◊Λ »ı. ’˘÷ÎfiÌ ≥E»Î◊Ì ¿fl‰Î‹Î_ fiÎflΛHÎfiÌ ÂflHÎÎ√Ï÷‹Î_
ÿ˘Ê ±Î‰ı »ı. ‹ÎÏ·¿ ’˘÷ı «ÎËı ÷ı ¿flı, Ë_ ÏfiÏç_÷ »\_, ±ı‰Ì
¤Î‰fiΠˢ‰Ì Ωı¥±ı. «ÎËfiÎ ¿fl‰Î◊Ì ø˘‘ ◊Λ »ı. ≥E»Î ‰√fl
ø˘‘ ◊¥ ¿÷˘ fi◊Ì.
4. ⁄‘_ … ¿Î‚¤√‰ÎfifiÎ ‹¬‹Î_ Ωı‰_ Ωı¥±ı. ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Áfiı ‹ÎÀı
Ë_ ÂÎ ‹ÎÀı ø˘‘ ¿fl_ ? Á_ÁÎfl ⁄‘˘ ±ÏfiI› »ı, Á‹› ‹…⁄
Á‰˝fi˘ fiΠ◊‰Îfi˘ »ı, ∞‰fi CÎb_ … ±S’ »ı, ¿˘¥fiÎ ‹fifiı
¿p ’ˢӫı ±ı‰_ ¿Î‹ ÂÎ ‹ÎÀı ¿fl‰_ Ωı¥±ı ?
5. Ωı ±Î’HÎÎ◊Ì ‹˘ÀÌ T›„@÷ ’fl ø˘‘ µI’Lfi ◊Λ, ÷˘ ÷ı‹fiÌ
’ÎÁı Z΋Π‹Î_√Ì ·ı‰Ì ±fiı ÷ı‹fiÎ «flH΢‹Î_ ’ÕÌ …‰_ ±fiı
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 59

Ωı ÷ı ±Î’HÎÎ ’fl ø˘‘ ¿flı ÷˘’HÎ ÷ı‹fiÎ «flH΢‹Î_ ’ÕÌ …‰_

÷◊Î ËÁÌfiı ≠ÁLfi ‹fi◊Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı «Ò’ ◊¥ …‰_.
6. ’˘÷ÎfiÎ◊Ì fiÎfiÌ T›„@÷ ’fl ø˘‘ ±Î‰ı, ÷˘ ÷ıfiÎ ÏË÷fiı ‹ÎÀı
‹ÎhÎ ÿı¬Î‰ ’Òfl÷˘ … ø˘‘ ˢ‰˘ Ωı¥±ı. ’˘÷ÎfiÎ V‰Î◊˝fi˘ I›Î√
ˢ‰˘ Ωı¥±ı. ≥E»Î … ø˘‘ ◊‰Î‹Î_ Ëı÷ »ı, ±ıÀ·ı ≥E»Îfi˘
fiΠ◊Λ ±ı‰˘ µ’Λ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’ ±fiı
fi΋fi_ Ï«_÷fi ◊›Î ωfiÎ ±Î‹ ◊‰_ ¿ÏÃfi »ı.
á á á
[30]
±Î’ı lÌ ’fl‹ÎI‹Î‹Î_ ≠ı‹ ‰‘‰Îfi˘ µ’Λ ’Ò»u˘ »ı, ÷˘ ÷ı ÁÎflÌ
‰Î÷ »ı. ’fl‹ırfl‹Î_ …ı ’flÊ˘fiÎı ≠ı‹ »ı, ÷ı±˘ … ‘L›‰Îÿfiı ›˘B›
»ı. Ë_ ÷˘ ÁΑÎflHÎ ‹fiW› »\_. ±Î ωʛ‹Î_ Â_ ·¬_ ? ’fl_÷ ±Î’
·˘¿˘±ı ’Ò»u_ »ı ±ıÀ·ı ‹ÎflÌ ’˘÷ÎfiÌ Á‹… ‹…⁄ ¿_¥¿ ·¬‰_ Ωı¥±ı.
‹ÎflÌ Á‹… ‹…⁄ ’fl‹ırflfi˘ ≠¤Î‰ ±fiı ±Î› ΩHΉÎ◊Ì
÷ı‹fi΋Î_ ≠ı‹ ‰‘Ì Â¿ı »ı. lÌ’fl‹ırflfiÌ Á‹Îfi Á_ÁÎfl‹Î_ ≠ı‹ ¿fl‰Îfiı
·Î›¿ ⁄ÌΩı ¿˘¥ ’HÎ fi◊Ì. ¿˘¥ ’HÎ lÌ’fl‹ırfl ÁÎ◊ı ≠ı‹ ¿fl‰ÎfiÌ
≥E»Î ¿flı, ÷ı±˘ Á˙fiÌ ÁÎ◊ı ≠ı‹ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÷ˆ›Îfl flËı »ı. ≠ı‹
¿flfiÎfl ¤·ıfiı fiÌ«Î Ë˘›, ’fl_÷ ÷ı±˘ ÷ıfiÌ fiÌ«÷Î ÷flŒ ¿ÿÌ A›Î·
¿fl÷Î fi◊Ì. F›Îflı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷˘fi˘ ’HÎ ±Î‰˘ … V‰¤Î‰ ˢ›
»ı I›Îflı V‰›_ ≠¤fiÌ ÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ »ı ! ’fl‹ırflfi˘ ≠¤Î‰ ΩHΉÎ
‹ÎÀı ÷ı‹fiÎ ¤@÷˘fi˘ Á_√, fi΋fi˘ …’, V‰w’fi_ K›Îfi ±fiı ›◊ÎÁÎK›
÷ı‹fiÌ ±ÎiÎÎfi_ ’ηfi Á˙◊Ì µk΋ Á‹∞fiı ¿fl÷Î flËı‰_ Ωı¥±ı. ±Î◊Ì
‰‘Îflı µ’Λ ‹ÎflÌ Á‹…‹Î_ ⁄ÌΩı ¿˘¥ ’HÎ fi◊Ì.
á á á
[31]
’hÎ ‹Y›˘, “Á‰˝T›Î’Ì”fi_ ÁΑfi ≠ı‹-ÁÏË÷ ◊‰Î‹Î_ hÎÏÀ ·¬Ì
»ı, ÷˘ ÷ı ¿˘¥ Ï«_÷Î fi◊Ì, Á√HÎ ¤√‰ÎfifiÎ K›Îfifi_ ÁΑfi ◊‰_
60 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
Ωı¥±ı. Á√H΋Î_ ≠ı‹ ◊÷Î_ ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi ◊¥ …÷Î_ Ïfi√˝HÎfi˘ ¤Î‰
÷fl÷ … ΩHÎÌ Â¿Î› »ı. ≠F‰Ï·÷ ±„Bfifi_ ÷k‰ ΩHÎÌ ·ı‰Î◊Ì T›Î’¿
±„Bfifi_ iÎÎfi ’HÎ ÷fl÷ … ◊¥ Ω› »ı. ±ı‹ Á‹∞fiı “≠ı‹¤„@÷≠¿Î”
fi΋fiÎ ’V÷¿ ‹…⁄ Á√HÎ ¤√‰ÎfifiÎ «flH΢fi_ K›Îfi ¿fl‰_ Ωı¥±ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı “lÌ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’‹Î_ ‹fi ·› ’ÎQ›_ fi◊Ì” ÷˘
÷ı ‹ÎÀı ’HÎ ¿˘¥ Ï«L÷Î fi◊Ì. Á√HÎ ¤√‰Îfifi_ K›Îfi ±ı‰Î ≠ı‹◊Ì
¿fl‰_ Ωı¥±ı ¿ı …ı◊Ì ±Î’fiı ±Î’fiÎ ÂflÌflfiÌ ’HÎ ¬⁄fl flËı fiËŸ.
«÷¤˝… lÌωWb ¤√‰Îfi ¿ı ϶¤… ‹fl·Ì‹fi˘Ëfl lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi
- ±Î ⁄_fiı‹Î_◊Ì ±Î’ ±Î’fiÌ flÏ« ‹…⁄ ¿˘¥ ’HÎ V‰w’fi_ K›Îfi
¿flÌ Â¿˘ »˘.
±Î’ı ·A›_ ¿ı “⁄Ï© Ë…\ Á‘Ì ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’fi˘ Ïfiç›
¿flÌ Â¿Ì fi◊Ì.” ‰ÎV÷‰‹Î_ Â© Á÷˚ Ï«÷˚ ±Îfi_ÿCÎfifi_ V‰w’ ⁄Ï©fiÎ
Ïfi盋Î_ ±Î‰fiÎflÌ ‰V÷ fi◊Ì. Ïfi√˝HÎfiÎ K›Îfifi˘ ωʛ ¿ÏÃfi »ı.
÷ıfiÌ ±’ıZÎαı Á√HÎfi_ K›Îfi ¬Ò⁄ … Á√‹ »ı. Œ‚ ⁄_fiıfi_ Á‹Îfi
»ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ±Î’ı Á√HÎ-K›Îfi … ¿fl‰_ Ωı¥±ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı “±ı‰Ì µI¿_ÃΠˢ‰Ì Ωı¥±ı ¿ı …ı‹Î_ ±ı¿ fiÎflΛHÎ
ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿_¥ ’HÎ fiËŸ.” ±Î‰Ì µI¿_ÃÎ √˘’̱˘fiÌ Ë÷Ì. ÷ı±˘
F›Îflı lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰ÎfifiÎ K›Îfi‹Î_ ‹Bfi ◊÷Ì, I›Îflı ÷ı‹fiı ⁄Ì…\_ ¿_¥
’HÎ ÿı¬Î÷_ fi Ë÷_. ±P›ÎÁ ¿fl‰Î◊Ì ±Î’fiÌ ’HÎ ±ı‰Ì … ÿÂÎ
◊¥ ¿ı »ı.
ÁΑfifiÌ hÎÏÀfiΠωÂı ·A›_, ÷˘ ÁIÁ_√ ±fiı …’fi˘ ±P›ÎÁ
‰‘‰Î◊Ì ÁΑfifiÌ hÎÏÀ±˘ ÿÒfl ◊¥ ¿ı »ı. Á√HÎ ¤√‰ÎfifiÎ Ï‹·fifiÌ
±I›L÷ µI¿_ÃΠˢ‰Î◊Ì ÷ı‹fiÎ ÿ½fi ’HÎ ◊¥ ¿ı »ı. ±Î ÏÁ‰Î›
⁄ÌΩı ¿˘¥ µ’Λ ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì. ¤√‰I≠ı‹fiÌ ±ıÀ·Ì ≠⁄‚÷Πˢ‰Ì
Ωı¥±ı ¿ı …ı◊Ì ¤√‰ÎfifiÎ ‹Y›Î ‰√fl flËÌ … fi ¿Λ ! ±Î‰Ì
÷̉˛ µI¿_ÃÎ ◊÷Î_ … ¤√‰Îfi ‹‚ı »ı.
‹Î÷Î-Ï’÷ÎfiÌ Áı‰Î‹Î_ hÎÏÀ ◊‰ÎfiÎ Á‹Î«Îfl ΩH›Î. ±Î‰_ ¿ı‹
◊Λ »ı ? ‹Î÷Î-Ï’÷ÎfiÌ Áı‰Î ÷˘ ’fl‹‘‹˝ »ı, ’fl_÷ ±Î hÎÏÀ ’HÎ
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 61

¤√‰ÎfifiÎ ¤…fi◊Ì ’ÒflÌ ◊¥ ¿ı »ı. Ïfifl_÷fl ¤√‰ÿ˚¤…fi ◊›Î

‰√fl ÿ˘Ê˘fi˘ Áÿ_÷fl fiΠ◊‰˘ ¿ÏÃfi »ı. …ı ·˘¿˘ ‹Î÷Î-Ï’÷ÎfiÌ
Áı‰Î ¿fl÷Î fi◊Ì, ÷ı‹fiÎ ∞‰fifiı Ï‘yÎfl »ı. ‹Î÷Î-Ï’÷Îfiı ÷˘ ¿˘¥
’HÎ ‰Î÷fiı ‹ÎÀı fiÎflÎ… ¿fl‰Î Ωı¥±ı fiËŸ. ¤…fiK›Îfi, ÁIÁ_√fiı
‹ÎÀı ’HÎ ÷ı‹fiÌ V‰Î◊˝‰Â ±ÎiÎÎfi_ µS·_CÎfi ¿fl‰_ Ωı¥±ı fiËŸ. ’˘÷Îfi_
‹˘À΋Î_ ‹˘À<_ V‰Î◊˝fi_ ¿Î‹ ’HÎ ‹Î÷Î-Ï’÷ÎfiÌ ±ÎiÎΠωfl© ¿fl‰_ Ωı¥±ı
fiËŸ. Ωı ¿˘¥ ±ı‰Ì ±ÎiÎΠˢ›, ¿ı …ıfiÎ ‹Îfi‰Î‹Î_ ‹Î÷Î-Ï’÷ÎfiÎ
µ©Îfl‹Î_ ⁄ΑΠ’Õı ±ı‹ ˢ›, ÷ı‹fiı ’Î’fiÎ ¤Î√Ì ⁄fi‰_ ’Õ÷_ ˢ›,
÷˘ ÷ıfiı ¤·ı fi ‹Îfiı; …ı‹ ¿ı ¤@÷flÎ… ≠Ë˚·Îÿ∞±ı Ï’÷ÎfiÎ ÏË÷fiı
‹ÎÀı ÷ı‹fiÌ ±ÎiÎÎ ‹ÎfiÌ fi Ë÷Ì.
±Î ¤Î‰◊Ì Ωı ¤…fi, K›Îfi, ÁIÁ_√‹Î_ ⁄ΑΠ±Î’fiÎflÌ ±◊‰Î
ÏË_ÁÎ ‰√ıflı‹Î_ ·√ΉfiÎflÌ ‹Î÷Î-Ï’÷ÎfiÌ ±ÎiÎÎfiı ’hÎ ‹Îfiı fiËŸ, ÷˘
¿˘¥ ±Î’ÏkÎ fi◊Ì; ¿ı‹ ¿ı ±Î‹Î_ ‹Î÷Î-Ï’÷Îfiı ’Î’◊Ì ⁄«Î‰‰ÎfiÎ
¤Î‰◊Ì ÷ı‹fiÎ ÏË÷fiÎ ‹ÎÀı ±Î‰_ ¿flı »ı, ’˘÷ÎfiÎ V‰Î◊˝fiı ‹ÎÀı ¿fl÷˘
fi◊Ì. ±Î‰Ì ‰Î÷˘ ÏÁ‰Î› Á_ÁÎflfiÎ_ ¿Î‹˘‹Î_ ÷˘ ÷ı‹fiÌ ±ÎiÎÎfi˘ ¤_√
¿ÿÌ ’HÎ fi ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ‘fi-Á_’ÏkÎfiÌ ÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ »ı, ÷ı‹fiÌ
±ÎiÎÎ ’΂‰Î‹Î_ Ωı ≠ÎHÎ «ÎS›Î Ω›, ÷˘ ’HÎ ¿˘¥ ±Î’ÏkÎ fi◊Ì,
¿ı‹¿ı ±Î ÂflÌfl ÷˘ ÷ı‹fiÎ … fl…-‰Ì›˝◊Ì ÷ˆ›Îfl ◊›ı·_ »ı, ÷ı‹HÎı
… ±ıfi_ ’ηfi ¿›* »ı. ±Î ÂflÌfl µ’fl ±Î’H΢ ¢ Ë¿ »ı ? ±ÎfiÌ
µ’fl ’˘÷Îfi_ ≠¤I‰ ‹Îfi‰_ ±ı ÷˘ fiηΛ¿Ì … »ı. Á_ÁÎfl‹Î_ ±ı‰Î
CÎHÎÎ ‹Ò¬˝ »ı ¿ı …ı VhÎÌ, ’hÎ, ‘fi ±fiı ±Îfl΋fiı ‹ÎÀı ‹Î÷Î-Ï’÷ÎfiÎ
ÂhÎ ⁄fiÌ ÷ı‹fiı ¿p ’ˢӫÎÕı »ı, ÷ı‹fiÌ ‹ËÎfi ÿ√˝Ï÷ ◊Λ »ı ±fiı
÷ı‹fiı ±Î ’Î’˘fiı ·Ì‘ı ¤›Îfi¿ fifl¿‹Î_ …‰_ ’Õı »ı. Ωı ÂÎVhÎ ÁI›
»ı, ÷˘ ±Î‰Î ’flÊ˘fi˘ µ©Îfl ◊‰˘ ‹U¿ı· »ı.
±ı‹Î_ ¿˘¥ Á_ÿıË fi◊Ì ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤…fi, K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√◊Ì
±I›L÷ fiÌ« ≠ÎHÎÌ ’HÎ ÷flÌ Ω› »ı; ’fl_÷ ‰‘Îflı …^fiÌ ⁄Ì‹ÎflÌ‹Î_
ÿ‰Î ’HÎ Á‚_√ CÎHÎÎ Ïÿ‰Á˘ Á‘Ì ·ı‰Ì ’Õı »ı; ÷ı‹ …ı‹fiÎ_ …ıÀ·Î_
‰‘Îflı ’Î’˘ ˢ› »ı, ÷ı‹fiı ¤√‰ÎfifiÎ ÿ½fi‹Î_ ÷ıÀ·˘ … ‰‘Îflı ω·_⁄
62 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
◊Λ »ı. ’Î’˘fiı ·Ì‘ı ÷ı‹fi˘ ¤√‰Îfi‹Î_ …·ÿÌ◊Ì Ï‰rÎÁ ⁄ıÁ÷˘
fi◊Ì. ±ı◊Ì ’Î’fiÎ fiÎÂfiı ‹ÎÀı ÷ı‹fiı ·Î_⁄Î Á‹› Á‘Ì ¤…fi ¿fl‰_
’Õı »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ’Î’˘◊Ì ⁄«Ìfiı ⁄‘Ì flÌ÷ı ¤√‰Îfifi_ ¤…fi ¿fl‰_
Ωı¥±ı.
á á á
[32]
÷‹Îfl˘ ’hÎ ‹Y›˘, ÷‹ı ·A›_ ¿ı “Á‹„WÀ (ƒpÎ)fi_ K›Îfi ‹˘Àı
¤Î√ı Ïfifl_÷fl flËı »ı, ÁÒ‰_ ÷◊Î ∂É_ ’HÎ ±Î … „V◊Ï÷‹Î_ ◊‰Îfi_
±fi‹Îfi »ı; ’fl_÷ ±Ï«LI›fiÎ K›ÎfifiÌ „V◊Ï÷ ⁄flÎ⁄fl ±ı¿ …ı‰Ì
flËı÷Ì fi◊Ì. K›Îfi¿Î‚‹Î_ ÷˘ ±Ï«LI›fi_ K›Îfi ω·ZÎHÎ ◊Λ »ı, ’fl_÷
±Î ω·ZÎHÎ÷Îfiı ΩHÎfiÎflÌ T≤ÏkÎfi˘ ±¤Î‰ K›Îfi¿Î‚ ’»Ì ◊÷˘ fi◊Ì.
±Î◊Ì …HÎÎ¥ ±Î‰ı »ı ¿ı K›Îfi¿Î‚‹Î_ ’HΠω·ZÎHÎ÷Îfi˘ ±fi¤‰
¿flfiÎflÌ T≤ÏkÎ ±≠I›ZÎw’Ì Ë÷Ì,” ÷˘ ÷ı ÃÌ¿ »ı. ÷‹ı ·A›_ ¿ı “‹ÎflÌ
±Î ÁΑfifiÌ „V◊Ï÷ ±Î√‚ ‹…⁄ »ı, ’λ·Î ‰Ê˝fiÌ ‹ÎŒ¿ {Õ’◊Ì
‰‘Ì fi◊Ì, ±À‰Î›ı·Ì ‹Î·Ò‹ ’Õı »ı.” ÷˘ ÷ı ÃÌ¿ »ı. ÷‹ÎflÌ „V◊Ï÷fi_
‰‘‰_ ±À‰Î›ı·_ fi◊Ì. „V◊Ï÷ ±À‰Î›ı·Ì ÷‹fiı ‹ÎhÎ ≠÷Ì÷ ◊Λ »ı.
’λ·Î ‰Ê˝ ¿fl÷Î_ ±Î ‰Êı˝ ÁΑfi ‰K›_ »ı, ’fl_÷ ±À‰Î›ı·Î …ı‰_
≠÷Ì÷ ◊‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı¿ ÷˘ ±ı »ı ¿ı ÁΑfi CÎHÎÎ Ωıfl◊Ì ‰K›Î
ÏÁ‰Î› ÁΑ¿fiı ◊˘ÕÌ T≤Ï©‹Î_ ±ıfiÌ T≤Ï© ≠÷Ì÷ ◊÷Ì fi◊Ì. ⁄Ì…\_,
’λ·Î ‰Êı˝ ÷˘ …ı‹ ¿˘¥ ωzÎ◊a±ı ’Ëı·Î_ ¿ÿÌ ¿˙‹ÿÌfiÎı ’Ò‰Î˝‘˝
‰Î_E›˘ ˢ›, ‰E«ı ±ıfiÌ Ï‰VQ≤Ï÷ ◊¥ √¥ ˢ› ±fiı ◊˘Õ˘ ‰¬÷
’»Ì ŒflÌ ¤HΉÎfi˘ ±Îfl_¤ ¿flı, I›Îflı …ı‹ ÷ı ’Ò‰Î˝‘˝ ’Ëı·Î_ ¤HÎı·˘
ˢ¥fiı ¬Ò⁄ … {Õ’◊Ì ¤HÎÌ ·ı‰Î› »ı, ’HÎ µkÎflΑ˝fiı ¤HΉ΋Î_
ω·_⁄ ≠÷Ì÷ ◊Λ »ı; ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ÷‹Îfl_ ’Ëı·_ ±√ε ¿flı·_ ÁΑfi
◊˘Õο ±P›ÎÁ◊Ì … ≠¿À ◊¥ √›_ Ë÷_. ÿÀΛı·Î ±iÎÎ÷ ‘fifiÎ
‹‚Ì …‰ÎfiÌ ‹ÎŒ¿ ÷‹ÎflÎ ’Ò‰˝≠ÎM÷ ’fl_÷ ±iÎÎ÷ ÁΑfifiÎ ±«Îfi¿
≠¿À ◊¥ …‰Î◊Ì ÷‹fiı ÁΑfi ÷◊Î „V◊Ï÷ CÎHÎÌ ‰‘÷Ì …÷Ì ‹Î·Ò‹
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 63

’Õ÷Ì Ë÷Ì. ±Î … ’λ·Î ‰Ê˝ ±fiı ±Î ‰Ê˝fiÌ „V◊Ï÷‹Î_ ±L÷fl

≠÷Ì÷ ◊‰Îfi_ ¿ÎflHÎ »ı. ÁΑfi ’HÎ ±À@›_ fi◊Ì ±fiı ’λ·Î ‰Ê˝fiÌ
±’ıZÎÎ, …ıÀ·_ ÷‹ı Á‹Ωı »˘, ÷ıÀ·Ì ÁΑfifiÌ flŒ÷Îfl ±˘»Ì ◊¥
fi◊Ì. …ı ¿_¥ √Ï÷ ±˘»Ì ◊¥ …HÎΛ »ı ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ±Î »ı ¿ı √÷‰Êı˝
‰‘Îflı ·Î¤ …HÎΛ˘ ˢ‰Î◊Ì ËÊ˝fiı ·Ì‘ı µIÁÎË ‰‘Ì √›˘ Ë÷˘. …ıfiÎ◊Ì
ÁΑfi‹Î_ ωÂıÊ √Ï÷ ±Î‰Ì Ë÷Ì. ±Î ‰Êı˝ ·Î¤ ±˘»˘ Á‹…‰Î◊Ì
÷ıÀ·Î µIÁÎË◊Ì «ıpÎ ◊¥ fi◊Ì, ÷ı‹ »÷Î_ ÁΑfi ÷˘ ‰K›_ … »ı,
’fl_÷ …ı‹ ¿˘¥ Á_Ïfi’Î÷fiÎ fl˘√Ìfiı Á_Ïfi’Î÷ÿ˘Ê ‹ÀÌ …÷Î_ Ωı ÷ıfiÎ
’ıÀ‹Î_ ◊˘Õ<_¿ ÿÿ˝ flËÌ Ω› »ı, ÷˘ ÷ı ‰ˆÿfiı ¿Ëı »ı ¿ı ‹Îfl_ ’ıÀ
ÿ—¬ı »ı, Ë_ ÁÎΩı ◊›˘ fi◊Ì. ±Î ‹ÎÀı ‰ˆÿ ¿Ëı »ı ¿ı ¤Î¥! ÷‹Îfl˘
≠‘Îfi fl˘√ ÷˘ ‹ÀÌ √›˘, ˉı ’ıÀ ÿ—¬ı »ı ÷ı ‹ÎÀı Ï«L÷Î ÂÌ ?
÷‹ÎflÌ ’HÎ ±Î‰Ì … „V◊Ï÷ Á‹…‰Ì Ωı¥±ı.
÷‹ı ·A›_ »ı ¿ı “ˉı ‹˘Õ<_ ÂÎ ‹ÎÀı ◊¥ flèÎ_ »ı ?” ÷˘ ‹˘Õ<_
±ıÀ·Î ‹ÎÀı ◊Λ »ı ¿ı ÁΑ¿ ±Î ‹˘Õ<_ ◊‰Îfiı ÁËÌ flè΢ »ı. Ωı
ÁΑ¿fiı ≠¤fi˘ ω›˘√ ±ıÀ·˘ ±ÁèÎ ⁄fiÌ Ω› ¿ı ÷ıfiÎ ≠ÎHÎ fiÌ¿‚‰Î
·Î√ı ÷˘ ‹‚‰Î‹Î_ ◊˘Õ<_¿ ’HÎ ‹˘Õ<_ ◊Λ fiËŸ. F›Î_ Á‘Ì ÁΑ¿
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ fi ‹‚‰Îfiı ÁËfi ¿flÌ flè΢ »ı, F›Î_ Á‘Ì ¤√‰Îfi ‰√fl
÷ıfi_ ¿Î‹ «Î·Ì flèÎ_ »ı; I›Î_ Á‘Ì ¤√‰Îfi ’HÎ …\±ı »ı ¿ı ±ıfi_
¿Î‹ ÷˘ ‹ÎflÎ ‰√fl ’HÎ «Î·Ì … flèÎ_ »ı; ’»Ì ‹Îflı ±ıÀ·Ì ÂÌ
…·ÿÌ »ı. …ı Ïÿ‰Áı ¤√‰Îfi ‰√fl ÁΑ¿ flËÌ Â¿ı fiËŸ, ÷ı …
Ïÿ‰Áı ¤√‰Îfi ’HÎ ¤@÷ ωfiÎ flËÌ Â¿Âı fiËŸ, ¿ı‹ ¿ı ¤√‰Îfi
÷˘ ’fl‹ ÿ›Î‚ »ı. ‹˘Õ<_ ÷˘ ¤√‰Îfifiı «Îˉ΋Î_ »ı, ’΋‰Î‹Î_ fiËŸ.
‰ÎV÷‰‹Î_ ÷ı‹fiı ‹‚‰Î‹Î_ ‹˘Õ<_ ÷˘ ÷‹ı … ¿flÌ flèÎÎ »˘.
÷‹ı ·A›_ ¿ı “‹Îfl_ ÁΑfi, ≠ı‹ ±fiı ⁄‚ ’Ëı·Î_◊Ì … ±Î‰_
Ë÷_” ÷˘ ±ı ‰Î÷ ÃÌ¿ fi◊Ì. ÁΑfi, ≠ı‹ ±fiı ⁄‚ ’Ëı·Î_ ’HÎ ‰K›_
Ë÷_ ±fiı Ë…\ Á‘Ì ÷ı µkÎfl˘kÎfl ‰‘Ì flèÎ_ »ı. ÷‹fiı ±ıfiÌ ¬⁄fl
flËı÷Ì fi◊Ì. …ı ¿_¥ ⁄‚ ≠ÎM÷ ◊¥ Ω› »ı; Ïfi—V‰Î◊˝ ±fiı
ÏfiW¿Î‹¤Î‰fiÌ …ı ¿_¥ ‹ÒÕÌ Ë˘› »ı; ÷ı ¿ÿÌ ±˘»Ì ÷˘ ◊÷Ì … fi◊Ì,
64 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
µkÎfl˘kÎfl ‰‘ı »ı. ÁΑ¿ «ÎËı ÷˘ ÷ıfiı CÎb_ ‰‘ÎflÌ Â¿ı »ı. …ı‹ ‹ÒÁ
(Á˘fi_ √΂‰ÎfiÌ ¿<·ÕÌ)fiÌ …ıÀ·Ì …B›Î Á˘fiÎ◊Ì ¤flÎ¥ Ω› »ı,
÷ıfi˘ ÷˘ ¿ÿÌ fiΠ◊÷˘ … fi◊Ì, ⁄Î¿Ì flËı·Ì …B›Îfiı Á˘fiÎ◊Ì ¤flÌ
ÿı‰ÎfiÌ …wfl »ı. (ºpÎL÷) Á˘fi_ ÷’ΉfiÎflÎ ·˘¿˘ ±˘√΂Ìfiı Á˘fi_
Â© ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Á· Á˘fi_ ÷◊Î ±Î‹-÷ı‹ ‰ıflΛı·_ Á˘fi_ ±fiı ⁄Ì∞
‘Î÷±˘‹Î_ ÷ı‹ … ¿«fl΋Î_ ¤‚ı·_ Á˘fi_ ±ı ⁄‘Ì ‰V÷±˘fiÌ ÁÎ◊ı
… ‹ÒÁ‹Î_ fiÎ_¬Ìfiı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı À_¿HάÎfl ¤ı‚‰Ì ÿ¥fiı ±Î√‹Î_ ‹Ò¿Ì
ÿı »ı ±fiı ±Î√fiı ‘‹HÎ◊Ì Á÷÷ e_¿÷Î flËı »ı ¿ı …ı◊Ì ÷ı ±Î√
¿ÿÌ ⁄Ò{Î÷Ì fi◊Ì, ⁄S¿ı µkÎfl˘kÎfl ‰‘÷Ì … flËı »ı. ±„BfifiÎ ÷Î’◊Ì
‹ÒÁfiÌ ±_ÿfl ’Õı·_ Á˘fi_ À_¿HάÎflfiı ·Ì‘ı ÷’Ìfiı ’˘÷ÎfiÌ V‰Î¤Îω¿
Â©÷Îfiı ≠ÎM÷ ¿flÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ¤ÎflÌ’HÎÎfiı ·Ì‘ı ‹ÒÁfiÎ fiÌ«ıfiÎ ¤Î√‹Î_
¤ı√_ ◊÷_ flËı »ı. ÷ıfiÌ µ’fl Á˘fi΋Î_ ¤‚ı·Ì ⁄Ì∞ ‘Î÷±˘ …\ÿÌ
’ÕÌfiı ±ı¿hÎ ◊¥ Ω› »ı ±fiı ±I›L÷ Ë·¿˘ ˢ‰Îfiı ·Ì‘ı ¿«fl˘
÷˘ Á˙◊Ì µ’fl ±Î‰Ì Ω› »ı. ±ı ’»Ì ±„BfifiΠωÂıÊ ÷Î’◊Ì ⁄Ì∞
‘Î÷ ±fiı ¿«fl˘ ÷˘ ⁄‚Ì Ω› »ı ±fiı ‹ÎhÎ ÷’ı·_ Â© Á˘fi_ ÷ı
‹ÒÁfiÎ fiÌ«ıfiÎ ¤Î√‹Î_ flËÌ Ω› »ı. ‹ÒÁfiÌ ¬Î·Ì …B›Î‹Î_ ‰Îfl_‰Îfl
µ’fl◊Ì ⁄Ì…\_ Á˘fi_ fi_¬Î÷_ flËı »ı, …ı◊Ì ‘Ìflı ‘Ìflı ±Î¬Ì ‹ÒÁ ÷’ı·Î
Â© Á˘fiÎ◊Ì ¤flÎ¥ Ω› »ı, ¿«fl˘ ±fiı ⁄Ì∞ ‘Î÷±˘fi˘ Á‹ÒË ¿Î_
÷˘ ±_ÿfl … ⁄‚Ì Ω› »ı. ¿Î_ ÷˘ Á˘fiÎfiÌ ±Ï‘¿÷Îfiı ·Ì‘ı ‹ÒÁ‹Î_
@›Î_› V◊Îfi fi ‹‚‰Î◊Ì µ’fl◊Ì ÷flÌfiı fiÌ«ı ±„Bfi‹Î_ ’Õı »ı, ±fiı
flά ◊¥ Ω› »ı. Á˘fiÎfiı ⁄Ì∞ ‘Î÷±˘ ±fiı ¿«flÎ◊Ì …\ÿ_ ’ÎÕfiÎfl
À_¿HάÎfl ’HÎ ’˘÷Îfi_ ¿Î‹ ¿flÌfiı flά ◊¥ Ω› »ı. »ıS·ı ÷ı µ’fl
Á‘Ì ¤flı·Ì ‹ÒÁ‹Î_ …ı flËÌ Ω› »ı, ÷ı … ÁΫ_ Á˘fi_ »ı. ÷ıfiÎ◊Ì
ÿÏflƒ÷Îfi˘ Ë_‹ıÂfiı ‹ÎÀı fiΠ◊¥ Ω› »ı. ±Î ±ı¿ ºpÎ_÷ »ı. ±ıfi_
÷ÎI’›˝ ±Î flÌ÷ı Á‹…‰_ Ωı¥±ı ¿ı ‹ÒÁ ±ı ÁΑ¿fi_ xÿ› »ı. ÏfiW¿Î‹-
¤…fi, K›Îfi, Áı‰Î ±fiı ÁÿΫÎfl ‰√ıflı ÁΫ_ Á˘fi_ »ı ±fiı ¿Î‹,
ø˘‘, ±iÎÎfi, Á_›, ωʛÎÁ„@÷, ≠‹Îÿ, ±Ï¤‹Îfi ±fiı ±Î‚Á
±ı ±Îà ≠¿ÎflfiÎ ÿ˘Ê˘ ⁄Ì∞-⁄Ì∞ ‘Î÷±˘ »ı. Á_ÁÎflÏ«h΢fi_ Ï«_÷fi
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 65

±ı ¿«fl˘ »ı. ÷k‰iÎÎfi ±„Bfi »ı. ÁIÁ_√ ±ı ±„Bfifiı ‰‘ÎflfiÎfl

‰Î›fiÌ ‘‹HÎ »ı, ÂÎVh΢fi˘ ω«Îfl À_¿HάÎfl »ı. ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ±¤Î‰fi˘
A›Î· … ÷ı ‹ÒÁ‹Îfi_ ¬Î·Ì V◊Îfi »ı. ÁΑ¿fiÌ xÿ›w’Ì - ‹ÒÁ‹Î_
ÏfiW¿Î‹-¤…fi, Áı‰Î ±fiı ÁÿΫÎfl ‰√ıflı Á˘fiÎfiÌ ÁÎ◊ı ¿Î‹-ø˘‘ ‰√ıflı
ÿ˘Êw’Ì ⁄Ì∞ ‘Î÷ ±fiı Á_ÁÎflfi˘ Ï«hÎw’Ì ¿«fl˘ ’HÎ ¤ı√˘ ◊Λ
»ı; ’fl_÷ ÁIÁ_√ w’Ì ‰Î›fiÌ ‘‹HÎ◊Ì ‰‘ı·Î ÷k‰iÎÎfi w’ ±„BfifiÎ
÷Î’◊Ì ±fiı ÂÎVh΢fiΠω«Îfl w’ À_¿HάÎflfiÌ ÁËΛ÷Î◊Ì xÿ›w’
‹ÒÁfi˘ fiÌ«ıfi˘ ¤Î√ ÏfiW¿Î‹-¤…fi, K›Îfi, Áı‰Î ±fiı ÁÿΫÎfl w’
Â© ÷’ı·Î Á˘fiÎ◊Ì ¤flÎ¥ Ω› »ı. ¿Î‹-ø˘‘ ‰√ıflı ÿ˘Êw’ ±L›ÎL›
‘Î÷±˘ ±fiı Á_ÁÎflfi˘ Ï«hÎ-Ï«_÷fiw’ ¿«fl˘ ⁄‚Ì Ω› »ı. ÂÎVhÎω«Îflw’
À_¿HάÎfl ’HÎ Á˘fiÎfiı Â© ¿flÌfiı ’˘÷ı ·M÷ ◊¥ Ω› »ı. »ı‰Àı
‹ÎhÎ ÏfiW¿Î‹ ¤…fi, K›Îfi, Áı‰Î ±fiı ÁÿΫÎfl ‰√ıflı w’ Â© Á˘fi_
… ⁄Î¿Ì flËÌ Ω› »ı. ±Î flÌ÷ı ÁΑ¿fiÎ xÿ›fi_ …ıÀ·_ …ıÀ·_ V◊‚
ÏfiW¿Î‹-¤…fi ‰√ıflı◊Ì ¤flÎ¥ Ω› »ı, ÷ıfi˘ ÷˘ ¿ÿÌ fiΠfi◊Ì ◊÷˘;
’fl_÷ ÷ı xÿ›w’ ‹ÒÁfi_ …ıÀ·_ V◊‚ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ±¤Î‰iÎÎfiw’
ÂÒL›÷Î◊Ì ¬Î·Ì ’Õı·_ »ı, ÷ı I›Î_ Á‘Ì ¤flÎ÷_ fi◊Ì F›Î_ Á‘Ì ±iÎÎfiw’
ÿÏflƒ÷Îfi˘ Á‰˝◊Î fiΠ◊÷˘ fi◊Ì. …ı‹ ¿·¿kÎÎ …fiÎfl ¿˘¥ ›ÎhÎÌ
’ÎÁı Ωı ¤ÎÕÎfiÎ wÏ’›Î‹Î_ ◊˘ÕÎ ’HÎ ±˘»Î ˢ› ÷˘ ¿·¿kÎÎ Á‘ÌfiÌ
ÏÀÏ¿À ‹‚÷Ì fi◊Ì, …ıÀ·Î ’ˆÁÎ ±˘»Î ËÂı, ÷ıÀ·Ì … ±Î ⁄Î…\fiÎ
VÀıÂfifiÌ ÏÀÏ¿À ‹‚Âı. ’˘÷Îfiı …‰ÎfiÎ V◊‚ Á‘Ì ÏÀÏ¿À ·ı‰Ì ˢ›,
÷˘ ÷ı ‹ÎÀı ¤ÎÕÎfiÎ ’ÒflÎ ’ˆÁÎ Ωı¥±ı. ±ı … flÌ÷ı ÁΑ¿fi_ xÿ›
’HÎ F›Î_ Á‘Ì ’Òfl_ ¤flÎ¥ …÷_ fi◊Ì I›Î_ Á‘Ì ÷ıfiı ¤√‰I≠΄M÷
◊¥ ¿÷Ì fi◊Ì. …ıÀ·_ V◊‚ ¬Î·Ì flËı »ı, ÷ıÀ·˘ … ÷ı ’fl‹ÎI‹Î◊Ì
±Î ⁄Î…\ flËÌ Ω› »ı. xÿ›w’ ‹ÒÁfiı µ’fl Á‘Ì ¤flÌ ÿı‰Îfiı ‹ÎÀı
‰Îfl_‰Îfl Á˘fi_ fiά‰_ Ωı¥±ı ±fiı ÷ıfiı ÷’Î‰Ì Â© ¿fl‰Îfiı ‹ÎÀı
÷k‰iÎÎfiw’ ±„Bfi ±fiı ÷ı ±„Bfifiı ≠⁄‚ flά‰Î ‹ÎÀı ÁIÁ_√w’
‰Î›fiÌ ‘‹HÎ ÷◊Î ¿Î‹-ø˘‘ÎÏÿw’ ‘Î÷±˘ ±fiı Á_ÁÎflfiÎ Ï«hÎw’
¿«flÎfiı …\ÿ˘ ’ÎՉΠ‹ÎÀı ÂÎVhÎ-ω«Îflw’ À_¿HάÎfl fiά÷Î flËı‰_
66 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
Ωı¥±ı. ±Î ⁄‘Î_ ¿Î‹˘ ⁄flÎ⁄fl ◊÷Î flËı‰Î Ωı¥±ı. ±Î ⁄‘΋Î_
ÏfiW¿Î‹-¤…fi, K›Îfi, Áı‰Î ±fiı ÁÿΫÎfl ‰√ıflıw’ Á‰Hν ±fiı
ÁIÁ_√w’ ‰Î›fiÌ ‘‹HÎfiı ≠‹¬ Á‹…‰Î Ωı¥±ı. Ωı Á˘fi_ … fi
ˢ›; ⁄Î¿Ì ⁄‘Ì ⁄Î⁄÷˘ ˢ›, ÷˘ ÷ıfiÎ◊Ì ÿÎÏflƒu ÿÒfl ◊¥ ¿÷_
fi◊Ì. Á˘fi_ fi ˢ› ÷˘ ‰Î›fiÌ ‘‹HÎ …ı‰˘ ÁIÁ_√ ’HÎ Â_ ¿flÌ Â¿‰Îfi˘
»ı ? ÿ‰Î ·Ì‘Î ‰√fl ‰ˆÿfiÌ Á·ÎË ‹ÎhÎ◊Ì Â_ ◊¥ ¿‰Îfi_ »ı ?
±ıÀ·ı ÏfiW¿Î‹-¤…fi, K›Îfi, Áı‰Î ±fiı ÁÿΫÎfl ‰√ıflıfiÌ ÷˘ Ïfi÷ÎL÷
…wÏfl›Î÷ »ı; ’fl_÷ ÁIÁ_√w’Ì ‰Î›fiÌ ‘‹HÎ fi ˢ›, ÷˘ ÷k‰iÎÎfiw’
±„BfifiÎ ÂÎL÷ ◊¥ …‰Îfi˘ ¤› flËı »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ÁIÁ_√ ’HÎ
…wflÌ »ı. Ωı¿ı ±Î ±„Bfi ±ı¿ ‰Îfl Á‚√Ì ∂Ãı ÷˘ ÁË… flÌ÷ı
⁄Ò{÷˘ fi◊Ì, ¿˘¥¿ ‰Îfl ⁄Ò{Î¥ Ω› ÷˘’HÎ ⁄οÌfiÌ ⁄Ì∞ ‰V÷±˘
⁄‚Ìfiı ‹ÎhÎ Â© Á˘fi_ flËÌ Ω› I›Îflı … ⁄Ò{Λ »ı ±fiı ÁË…‹Î_
… ±Î ÁIÁ_√w’ ‰Î›fiÌ ‘‹HÎ ’HÎ fl˘¿Î÷Ì fi◊Ì. ÁΑÎflHÎ ±„Bfi
÷˘ ‹ÎhÎ Á˘fiÎfiı ÷’ΉÌfiı Â© … ¿flı »ı; ’fl_÷ ±Î ÷k‰iÎÎfi΄Bfi
÷˘ Á˘fiÎfiÌ µkÎfl˘kÎfl T≤Ï©‹Î_ ÁËΛ¿ ⁄fiı »ı. ±Î flÌ÷ı ±Î xÿ›w’
‹ÒÁ ÷’ı·Î Â© Á˘fiÎ◊Ì ’Ïfl’ÒHν ◊¥ Ω› »ı. ÏfiW¿Î‹-¤…fi, K›Îfi,
Áı‰Î ±fiı ÁÿΫÎfl ‰√ıflı◊Ì xÿ›fi_ ¤flÎ¥ …‰_ ±ı … ¤√‰I≠΄M÷
»ı. …ı‹ ¿˘Ï‚›Î ·ı‰Î◊Ì ’ıÀ ¤flÎ¥ Ω› »ı, ±ı‹ ±Î Á˘fi_ ¤flÎ¥
…‰Î‹Î_ … ¤√‰I≠΄M÷ »ı; ’»Ì ¬Î·Ì V◊‚ ◊˘Õ<_¿ ’HÎ flËÌ …÷_
fi◊Ì. ±ı¿ Á„E«ÿÎfiLÿCÎfi ’fl‹ÎI‹Î … ’Ïfl’ÒHν ◊¥ Ω› »ı. ±ıÀ·Î
‹ÎÀı µ’›˝@÷ ºpÎL÷ ‹…⁄ Ïfifl_÷fl ’ÒHνw’◊Ì ÷I’fl flËÌfiı
¤√‰I≠΄M÷ ‹ÎÀı ›Ifi ¿fl‰˘ Ωı¥±ı.
÷‹ı ·A›_ ¿ı “ÁΑfifiÌ µLfiÏ÷‹Î_ ‹Îfl_ ⁄‚ ±fiı ≠ı‹ ¿_¥ …
fi Ë÷_, …ı ¿_¥ ◊›_ ÷ı ≠¤fiÎ ±ÿ˚¤÷ ±fi√˛Ë◊Ì … ◊›_” ó ÷˘
±Î‹ … ‹Îfi‰_ µk΋ »ı. ωÂıÊ ±_‹Î_ ‰Î÷ ’HÎ ±Î … »ı.
¤√‰I≠΄M÷‹Î_ ’flÊÎ◊˝ ≠‘Îfi »ı. ’flÊÎ◊˝fiÎ ◊‰Î‹Î_ ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î
≠‘Îfi »ı, ±fiı ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î Á‰˝ ∞‰˘ ’fl Ïfifl_÷fl »ı; ·Î¤
÷ıfiı … ◊Λ »ı, …ı ±ıfiı ‹Îfiı »ı. …ı‹ ¿˘¥fiÌ ’ÎÁı ’ÎflÁ-’J◊fl
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 67

»ı ±fiı ’ÎflÁfiÎ V’½◊Ì √‹ı ÷ıÀ·Î ·˘œÎfiı Á˘fi_ ⁄fiÎ‰Ì Â¿Î›

»ı ±fiı ÿÏflƒ÷Î ÿÒfl ¿flÌ Â¿Î› »ı, ’fl_÷ Ωı ¿˘¥ ’ÎflÁfiı ’ÎflÁ
… fi ‹Îfiı ÷˘ ±ı‹Î_ ’ÎflÁfi˘ ¢ ÿ˘Ê ? ’ÎflÁfiı ÷˘ ’ÎflÁ Á‹…‰Î‹Î_
… ·Î¤ »ı. ±Î‰Ì … ÿÂÎ ¤√‰I¿Ú’ÎfiÌ »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÌ
¿Ú’Î ‹Îfi‰Î‹Î_ … ’fl‹ ·Î¤ »ı. ÁIÁ_√◊Ì ¤√‰Îfifi˘ ≠¤Î‰ ΩHÎÌ
¿Λ »ı. ¤√‰Îfifi˘ ≠¤Î‰ ΩHΉÎ◊Ì ÷ı‹fiÌ ¿Ú’Îfi˘ ±fi¤‰ ◊Λ
»ı, ¤√‰I¿Ú’Î◊Ì ÷ı‹fiÌ ≠΄M÷ ‹ÎÀı ’flÊÎ◊˝ ‰‘ı »ı ±fiı ’flÊÎ◊˝
◊¿Ì ¤√‰I≠΄M÷ ◊Λ »ı.
÷‹ı ·A›_ ¿ı “ÏfiI›ÎϤ›@÷ (ÏfiI›-Ïfifl_÷fl Ï«_÷fiÂÌ·) ◊›Î
ÏÁ‰Î› ›˘√ZÎı‹fi_ ‰Ëfi ’fl‹ÎI‹Î ÂÎ ‹ÎÀı ¿flı ?” ó ÷˘ ÷ı ⁄flÎ⁄fl
»ı. ÏfiI›ÎϤ›@÷ ÷˘ ◊‰_ … Ωı¥±ı, ’fl_÷ ›˘√ZÎı‹ fi «Îˉ˘ ±ı
µk΋ »ı. Ωı¿ı ›˘√ZÎı‹ «Îˉ˘, ±ı ¿˘¥ ÿ˘ÊfiÌ ‰Î÷ fi◊Ì, ’HÎ
Ïfi›˘˝√ZÎı‹Ì (›˘√-ZÎı‹fiÌ Ï«_÷Î◊Ì flÏË÷) ±ıfiÎ◊Ì ’HÎ ‰‘Îflı µk΋
»ı. “Ïfi›˘˝√ZÎı‹Ì ◊‰Î◊Ì …·ÿÌ ≠΄M÷ ◊Âı” ó ±ı‰Ì ¤Î‰fiÎ◊Ì
Ïfi›˘˝√ZÎı‹Ì ◊‰_ … µk΋ »ı, ’fl_÷ Á˙◊Ì µk΋ ÷˘ ±ı ‰Î÷ »ı ¿ı
…ı‹Î_ ≠΄M÷fiÌ ≥E»Î … fi flËı. ‹‚ı ¿ı fi ‹‚ı ±Î ¤Î‰ı ’fl‹ÎI‹Î‹Î_
±fiL› ≠ı‹ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ±Î‹ ¿fl‰Î◊Ì ’fl‹ÎI‹Î ±Î’HÎÎ ∑HÎÌ
Ω› »ı. …ı‹ ±ı¿ ‹…^fl ‹ÎÏ·¿ ’ÎÁı◊Ì «Îfl ±ÎfiÎfiÌ ‹…^flÌ ‹ı‚‰‰Î
‹ÎÀı ÷ıfiÌ Áı‰Î ¿flı »ı; ±ı◊Ì µk΋ ÷˘ ÷ı »ı ¿ı …ı ’˘÷ÎfiÎ ‹˘œı
‹…^flÌ ‹Î√÷˘ fi◊Ì, ÷ı ¿Ëı »ı ¿ı Ë_ ¿_¥ fi◊Ì ¿Ëı÷˘. ±Î‹ ±ıfiÎ
‹fi‹Î_ ±ı ¤Î‰ flËı »ı ¿ı ‹˘œÎ◊Ì fi ‹Î_√‰Îfiı ·Ì‘ı ‹ÎÏ·¿ ¿_¥¿
‰‘Îflı ±Î’Âı. ◊Λ ’HÎ ±ı‹ … »ı. µÿÎfl ‹ÎÏ·¿ Á‹…ı »ı ¿ı ±Î
’˘÷ı ¿_¥ ’HÎ ¿Ëı÷˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ±ıfiı ◊˘ÕÎ ‰‘Îflı ’ˆÁÎ ±Î’‰Î
Ωı¥±ı. ±Î‹ ω«ÎflÌ «÷fl ‹ÎÏ·¿ ±ıfiı «Îfl ±ÎfiÎfiÌ …√αı »
±ÎfiÎ ±Î’Ì ÿı »ı. ±Î‹ ’˘÷ÎfiÎ ‹˘œı fi ¿Ëı‰Î‹Î_ ·Î¤ ‰‘Îflı ◊Λ
»ı. ±Î … ÏËÁÎ⁄ı ›˘√ZÎı‹ «ÎˉÎfiÌ ±’ıZÎÎ ÷˘ …·ÿÌ ≠΄M÷ ◊‰ÎfiÌ
¤Î‰fiÎ◊Ì ’HÎ Ïfi›˘˝√ZÎı‹Ì ◊‰_, ±ı µk΋ »ı, ’fl_÷ ÷ı ‹…^fl Ωı
Ï⁄·¿<· ·ı … fiËŸ, ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ ’HÎ V‰Ì¿Îfl fi ¿flı, I›Îflı
68 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
÷˘ ‹ÎÏ·¿fiı CÎH΢ Á_¿˘« ◊Λ »ı ±fiı ÷ı ’Ëı·Î_◊Ì› ‰‘Îflı ±Î’‰Î
«ÎËı »ı; ’HÎ F›Îflı ÷ı ¿˘¥ ≠¿Îflı ·ı÷˘ fi◊Ì, I›Îflı ‹ÎÏ·¿ ±ıfi˘
∑HÎÌ ⁄fiÌ Ω› »ı. ±Î flÌ÷ı F›Îflı ÁΑ¿ ’fl‹ÎI‹Î ’ÎÁı◊Ì ¿_¥
’HÎ ·ı‰Î «ÎË÷˘ fi◊Ì, ‹ÎhÎ ≠ı‹fiı ‹ÎÀı … ÷ıfiı ≠ı‹ ¿flı »ı, ÷ı
÷˘ ±ı‹ … ¿Ëı »ı ¿ı ⁄Á, ‹fiı ÷˘ ≠ı‹‹Î_ … Á¬ ‹‚ı »ı; ‹fiı
÷˘ ‹ÎhÎ ≠ı‹ … Ωı¥±ı I›Îflı ’fl‹ÎI‹Î ±ıfiÎ ∑HÎÌ ⁄fiÌ Ω› »ı.
±ı ’»Ì Ωı ’fl‹ÎI‹Î ±ı ≠ı‹ÌfiÌ ’ÎÁı ±ÎT›Î ‰√fl flËÌ Â¿ı ÷˘
±ı‹fiÌ ‹fl∞ ÷ı ÷˘ ‹ÎhÎ ≠ı‹‹Î_ … ≠‹kÎ flËı »ı. ÷‹ı ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ
±fi√˛Ë‹Î_ ωʋ÷Î ◊‰Ì ±Á_¤‰ Á‹∞ »ı, ÷ı ⁄flÎ⁄fl … »ı.
‰ÎV÷‰‹Î_ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ¿Ú’΋Î_ ¿˘¥ ωʋ÷Î fi◊Ì.
÷‹ı ·A›_ »ı ¿ı, “≠¤fiÌ Õ√·ı fiı ’√·ı ≠¿À ◊fiÎflÌ ±’Îfl
¿Ú’Îfi˘ ±fi¤‰ ÂÎ ‹ÎÀı ◊÷˘ fi◊Ì ?” ±ı‹Î_ ’Ò‰˝Á_Ï«÷ ’Î’ ⁄Α¿
»ı. Á_Ï«÷fi˘ fiΠ’flÊÎ◊˝ ‰Õı ◊Λ »ı. ’Î’w’ ±_‘ÎflÎfi˘ fiΠ◊÷Î_
…, ±Î’HÎÌ ºÏpfiı œÎ_¿fiÎfl ‰Îÿ‚˘fiÎ ¬ÁÌ …‰Î◊Ì ÁÒ›˝fiÎ ≠¿À ◊‰ÎfiÌ
…ı‹ ¤√‰÷˚-¿Ú’Î w’Ì ÁÒ›˝ ≠¿À ◊¥ Ω› »ı. ¤√‰I¿Ú’Îfi˘ ÁÒ›˝
÷˘ »ı … »ı, ’Î’w’Ì ±_‘ÎflÎ◊Ì ±Î’HÎÌ ±L÷—¿flHÎw’Ì ºÏp œ_¿Î›ı·Ì
»ı. ±ı◊Ì ÷ı ¿Ú’ÎÁÒ›˝ ±Î’HÎfiı ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı Ïfifl_÷fl ¤√‰ÎfifiÌ
’ÒHν¿Ú’Î ‹Îfi÷Î flËı‰_ Ωı¥±ı. ‹Îfi÷Î flËı‰Î◊Ì ¿˘¥¿‰Îfl ÁΑfi ÷ı…
◊÷Î_ … ±_‘Îfl_ fiΠ’΋Âı, ±fiı ¤√‰I¿Ú’Î ≠¿À ◊¥ …Âı.
÷‹ı ·A›_ »ı ¿ı “≠ı‹ fi◊Ì, ’fl_÷ ≠ı‹-ÿÎfi …⁄flÿV÷Ì ±Î’‰Î‹Î_
ÂÌ ±Î’ÏkÎ »ı ?” ó ’fl‹ÎI‹Î ÷˘ ≠ı‹-ÿÎfi ÿı‰Îfiı ‹ÎÀı Ë_‹ıÂÎ_ ËÎ…fl
»ı, ’fl_÷ ≠ı‹ ·ıfiÎflfiÌ ÷I’fl÷Î ±Á· ˢ‰Ì Ωı¥±ı. F›Îflı ’fl‹ÎI‹Î
‹ÎÀı ·FΩ, ¤›, ‘‹˝, fiÌÏ÷, ›˘B›÷Î, ±›˘B›÷Î, Á_¿˘«, ‘fi, ‹Îfi,
±’‹Îfi, ’Ïfl‰Îfl ±fiı ’hÎ ‰√ıflı Á˙fiı ¤·Î‰Ì ÿ¥ ‹ÎhÎ ÷ıfiı …
’΋‰Î ‹ÎÀı ±I›L÷ µI¿_ÃÎ ◊Λ »ı, I›Îflı ÷ıfiÌ ≠΄M÷ ◊‰Î‹Î_ ‰Îfl
◊÷Ì fi◊Ì. µ’›˝@÷ ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÌ ⁄‘Ì … ‰Î÷˘fi˘ I›Î√ ΩHÎÌfiı
fi ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ΩHÎÌfiı I›Î√ ¿fl‰Î◊Ì ÷˘ µ·ÀÎfi˘ ÿ˘Ê ±Î‰ı »ı.
±ı‰_ ¿fl‰_ ±ı ÷˘ ≠‹Îÿ ±fiı ÿ_¤ »ı, ’fl_÷ ≠ı‹fiÌ Ï‰ú‚÷΋Î_ ¿˘¥
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 69

≠¿Îflfi_ K›Îfi … fi flËı‰Î◊Ì F›Îflı ±Î‹fi˘ ±Î’‹ı‚ı I›Î√ ◊¥

Ω› »ı, I›Îflı ÷ı ≠ı‹’Ò‰˝¿fi˘ I›Î√ ¿Ëı‰Î› »ı. …ı‹ lÌωÿfl∞fiÎ
VhÎÌ ≠ı‹fiÌ ≠√Îœ÷΋Î_ ›˘B›÷Î-±›˘B›÷Îfiı ¤Ò·Ì √›Î_ Ë÷Î_. …ı‹
’fl‹ ¤„@÷‹÷Ì √˘’̱˘ ¤√‰ÎfifiÎ ≠ı‹‹Î_ ωú‚ ⁄fiÌfiı CÎfl, ¶Îfl,
’Ï÷, ’hÎ, ·˘¿, ·FΩ, ‹Îfi-±’‹Îfi, ‘‹˝ ±fiı ¤› ‰√ıflı ⁄‘Îfi˘
I›Î√ ¿flÌfiı ’fl‹ÎI‹Î ¿ÚWHÎfiÌ ’flΛHÎ ◊¥ √¥ Ë÷Ì. √˘’̱˘±ı
ΩHÎÌ-⁄Ò{Ìfiı ±ı‰_ ¿›* fi Ë÷_. ¤√‰Îfi‹Î_ ±ı‹fi˘ ±ÎI›„L÷¿ ≠ı‹
… ±ı‹Î_ ±ı¿ ‹ÎhÎ ¿ÎflHÎ Ë÷˘. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¤√‰Îfiı ¿èÎ_ ¿ı ‹Îfl˘
≠¤Î‰ ‹ÎhÎ √˘’̱˘ … ΩHÎı »ı. ±Î ¤Î‰‹Î_ …ıÀ·Î ±_‹Î_ hÎÏÀ
»ı, ÷ıÀ·Î … ±_‹Î_ ≠ı‹ÿÎfi‹Î_ ‰Îfl Á‹…‰Ì Ωı¥±ı. ≠ı‹ …ı «ÎËı
»ı, ÷ıfiı … ‹‚ı »ı. ‰√fl «ÎËı …⁄flÿV÷Ì ≠ı‹ÿÎfi ÿı‰Îfi˘ ¤√‰Îfifi˘
Ïfi›‹ fi◊Ì. Ωı ±ı‹ ˢ÷ ÷˘ ±I›Îfl Á‘Ì ⁄‘Î ∞‰˘ ‹@÷ ◊¥
√›Î ˢ÷. ¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl ’HÎ ±Î‰_ ¿fl÷Î fi◊Ì. Ωı ¿fl÷Πˢ÷
÷˘ ÷ı‹fiÌ Á΋ı … ÷ı‹fiÎ Á‹›fiÎ ⁄‘Î ·˘¿˘fiı ≠΄M÷ ◊¥ √¥
ˢ÷. ¿ı‹ ¿ı ÷ı±˘ ±Î‹ ÷˘ ¿ËÌ … fi ¿ı ¿ı ‹Îfl΋Î_ ≠ı‹ÿÎfi
¿fl‰Îfi_ Á΋J›˝ fi◊Ì. ’fl_÷ ±Î‹ √‚ı ’ÕÌfiı ‹@÷ ¿flΉ‰Îfi˘ ±ı‹fi˘
¿Î›ÿ˘ fi◊Ì. ¤@÷˘‹Î_ ±‰U› ±ı‰Ì ωÂıÊ÷Πˢ› »ı ±fiı ¤@÷
·˘¿˘ ’˘÷ÎfiÎ Á΋J›˝ ‹…⁄ «ıpÎ ¿fl÷Î … ˢ› »ı. ±Î ¿Î›ÿ˘
÷˘ ÷ı ·˘¿˘ µ’fl ·Î√ ’Õı »ı ¿ı …ı ¿Î_ ÷˘ ∞‰˘fiÎ µ©Îflfiı ‹ÎÀı
¤√‰Îfi ’ÎÁı◊Ì ¬S·Ì ’fl‰Îfi√Ì (’Òfl˘ ±Ï‘¿Îfl) ’Î‹Ì «Ò@›Î »ı,
¿Î_ ÷˘ …ı‹fiÎ_ ‹ÎhÎ ÿ½fi, V’½, Ï«_÷fi ±fiı ¤ÎÊHÎ◊Ì … ∞‰˘fi_
¿S›ÎHÎ ◊Λ »ı. …ı‹ ¿ı ¤@÷ ≠Ë˚·Îÿ∞ ±fiı ⁄_√΂fiÎ lÌ«ˆ÷L›‹ËÎ≠¤
‰√ıflı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¤√‰Îfi ¿fl÷Î_ ’HÎ ¤¿÷˘fiÌ Ï‰ÂıÊ÷Î »ı.
÷·ÁÌÿÎÁ∞±ı fl΋ΛH΋Î_ ¿èÎ_ »ı ó
‹˘fl_ı ‹fi ≠¤ ±Á Ï⁄V‰ÎÁÎ – fl΋ ÷ı ±Ï‘¿ fl΋ ¿fl ÿÎÁÎ ––
fl΋ ÏÁ_‘ CÎfi ÁF…fi ‘ÌflÎ – «_ÿfi ÷fl ËÏfl Á_÷ Á‹ÌflÎ ––
±◊‰Î ¿Îfl¿ ’flÊ˘ µ’fl ±Î ¿Î›ÿ˘ ·Î√ ’Õı »ı. ¿Îfl¿ ’flÊ
÷ıfiı ¿Ëı »ı ¿ı …ı ø‹‹„@÷ ‰Õı ¤√‰ÎfifiÎ ’fl‹‘΋‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì √›Î
70 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
’»Ì ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ‹ÎhÎ ∞‰˘fiÎ µ©Îflfiı ‹ÎÀı … ’fl‹‘΋◊Ì
…√÷‹Î_ ±Î‰ı »ı, …ı‹¿ı T›ÎÁ, ‰ÏÁWà ‰√ıflı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¤√‰Îfifi˘
…⁄flÿV÷Ì ≠ı‹ÿÎfi ¿fl‰Îfi˘ ¿Î›ÿ˘ fi◊Ì.
á á á
[33]
¤…fi, K›Îfi ±˘»\_ ◊‰Î‹Î_ ÷‹ı …ı Ëı÷ ⁄÷ÎT›˘ »ı, ÷ı ⁄flÎ⁄fl
… ±fi‹Îfi ¿flΛ˘ »ı. ’fl_÷ ºœ ’flÊÎ◊˝fiÎ ±P›ÎÁ◊Ì Á_Ï«÷ ¿‹˘˝
±fiı ±Î‚Áfi˘ ’HÎ fiΠ◊¥ Ω› »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı Á΋J›˝ ‹…⁄
’flÊÎ◊˝ ¿fl‰ÎfiÌ Ë…\ ’HÎ ‰‘Îflı «ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ÷‹ı ·A›_ »ı
¿ı ¤…fi, K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√fiÌ «ıpÎ …ıÀ·Ì ◊‰Ì Ωı¥±ı ÷ıÀ·Ì ◊÷Ì
fi◊Ì, ÷˘ «ıpÎ ◊‰Î‹Î_ ’flÊÎ◊˝ … ≠‘Îfi »ı. ÷̉˛ ’flÊÎ◊˝ ¿fl÷Î_
¿fl÷Î_ …ı‹ …ı‹ Á_Ï«÷ ’Î’˘fi˘ fiΠ◊Λ »ı, ÷ı‹ ÷ı‹ ±L÷—¿flHÎ
’HÎ Â© ◊¥ Ω› »ı. ±L÷—¿flHÎ Â© ◊‰Î◊Ì ºœ ‰ˆflÎB› ◊¥fiı
{Õ’◊Ì ¤√‰I≠΄M÷ ◊¥ Ω› »ı.
¤√‰ÎfifiÎ ≠¤Î‰, V‰¤Î‰, √HÎ ±fiı ·ZÎHÎfiΠωʛ‹Î_ Ë_
Â_ ·¬_ ? Ωı¿ı ±Î ωÂı ¿˘¥fi_ Á΋J›˝ fi◊Ì, »÷Î_ ’˘÷ÎfiÌ Á‹…
‹…⁄, Á_ZÎı’◊Ì ¤Î‰ ·¬Ì flè΢ »\_.
±ΩıûÏ’ ÁLfiT››ÎI‹Î ¤Ò÷Îfi΋Ìrfl˘ûÏ’ Áfi˚ ––
≠¿ÚÏ÷_ V‰Î‹Ï‘WÃΛ Á_¤‰ÎQ›ÎI‹‹Î››Î ––
(√Ì÷Î 4/6)
’ÏflhÎÎHÎΛ ÁΑÒfiÎ_ ωfiÎÂΛ « ÿW¿Ú÷΋˚ ––
‘‹˝ Á _ V ◊Î’fiÎ◊ν › Á_ ¤ ‰ÎÏ‹ › √ ı › √ ı ––
(√Ì÷Î 4/8)
Á‰˝ ‘ ‹Î˝ L ’ÏflI›F› ‹Î‹ı ¿ _ ÂflHÎ_ ‰˛ … ––
±Ë_ I‰Î Á‰˝’Î’ıP›˘ ‹˘ZÎÏ›W›ÎÏ‹ ‹Î Â«— ––
(√Ì÷Î 18/66)
‰√ıflı f·˘¿˘‹Î_ ±ı‹fiÎ ≠¤Î‰ ωÂı ·A›_ »ı.
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 71

›ı ›◊Î ‹Î_ ≠’zL÷ı ÷Î_V÷◊ˆ‰ ¤ΩQ›Ë‹Ô˚ ––

‹‹ ‰I‹Î˝fi‰÷˝L÷ı ‹fiW›Î— ’Î◊˝ Á‰˝Â— ––
(√Ì÷Î 4/11)
Áxÿo Á‰˝¤Ò÷ÎfiÎ_ iÎÎI‰Î ‹Î_ Â΄L÷Q≤E»Ï÷ ––
(√Ì÷Î 5/29)
÷ıÊÎ_ Á÷÷›@÷ÎfiÎ_ ¤…÷Î_ ≠ÌÏ÷’Ò‰˝¿‹Ô˚ ––
ÿÿÎÏ‹ ⁄Ï©›˘√_ ÷_ ›ıfi ‹Î‹’›Î„L÷ ÷ı ––
(√Ì÷Î 10/10)
÷ıÊ΋ı‰Îfi¿Q’Î◊˝‹Ë‹iÎÎfi…_ ÷‹— ––
fiΛÎQ›ÎI‹¤Î‰V◊˘ iÎÎfiÿÌ’ıfi ¤ÎV‰÷Î ––
(√Ì÷Î 10/11)
≥I›ÎÏÿ f·˘¿˘‹Î_ ±ı‹fiÎ V‰¤Î‰fiΠωÂı ·A›_ »ı ±fiı √HÎ
÷˘ ±’Îfl »ı.
K≤Ï÷— Z΋Πÿ‹˘ûV÷ı›_ Â˙«Ï‹„Lƒ›Ïfi√˛Ë— ––
‘Ìω˝zÎ ÁI›‹ø˘‘˘ ÿ¿_ ‘‹˝·ZÎH΋˚ ––
(‹fi. 6/92)
÷ı…— Z΋ΠK≤Ï÷— Â˙«‹ƒ˘Ë˘ fiÎÏ÷‹ÎÏfi÷Î ––
(√Ì÷Î 16/3)
ÁI›_ ÿ‹V÷’— Â˙«_ Á_÷˘Ê˘ ãÌ— Z΋΅˝‰‹˚ ––
iÎÎfi_ ‹˘ ÿ›Î K›Îfi‹ıÊ ‘‹˝— ÁfiÎ÷fi— ––
‰√ıflı f·˘¿˘fi˘ ¤Î‰ ÁfiÎ÷fi-‘‹˝fi_ V‰w’ »ı ±fiı ±Î …
Áÿ˚√HÎ ‹Îfi‰Î‹Î_ ±ÎT›Î »ı. ’fl‹ÎI‹Î‹Î_ ±Î √H΢ V‰Î¤Îω¿ ˢ›
»ı. ±Î … flÌ÷ı ⁄ÌΩ ’HÎ ±’Îfl √H΢ »ı ±fiı ÷ı ⁄‘Î ¤√‰Îfi‹Î_
’Ïfl’ÒHν »ı.
¿Ï‰_ ’flÎH΋fiÂÎÏÁ÷Îfl‹H΢flHÎÌ›Î_Á‹fiV‹flız— ––
Á‰˝V› ‘Î÷Îfl‹Ï«LI›w’‹ÎÏÿI›‰HÎ* ÷‹Á— ’flV÷Î÷Ô˚ ––
(√Ì÷Î 8/9)
72 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
›ı I‰ZÎfl‹Ïfiÿı˝U›‹T›@÷_ ’›˝’ÎÁ÷ı ––
Á‰˝hÎ√‹Ï«LI›_ « ¿>ÀV◊‹«·_ ‘˛‰‹Ô˚ ––
(√Ì÷Î 12/3)
⁄ÏËflL÷ç ¤Ò÷Îfi΋«fl_ «fl‹ı‰ « ––
ÁÒZ‹I‰ÎkÎÿωiÎı›_ ÿÒflV◊_ «Î„L÷¿ı « ÷÷Ô˚ ––
(√Ì÷Î 13/15)
‰_ÂÌω¤ÒÏÊ÷¿flÎLfi‰fiÌflÿΤÎI’Ì÷ÎQ⁄flÎÿvHÎÏ⁄Q⁄Œ·Î‘fl˘WÃÎ÷˚ ––
’ÒHÎı˝LÿÁLÿfl‹¬ÎÿflωLÿfiıhÎÎ÷˚ ¿ÚWHÎÎI’fl_ Ï¿‹Ï’ ÷k‰‹Ë_ fi Ωfiı ––
ÂÎL÷οÎfl_ ¤…√›fi_ ’•fiΤ_ ÁflıÂ_ ––
ωrΑÎfl_ √√fiÁºÂ_ ‹ıCΉHÎ* Á¤Îï‹˚ ––
·Z‹Ì¿ÎL÷_ ¿‹·fi›fi_ ›˘Ï√ϤK›Î˝fi√Q›_ ––
‰Lÿı ωWb_ ¤‰¤›Ëfl_ Á‰˝·˘¿ˆ¿fiÎ◊‹˚ ––
‰√ıflı f·˘¿˘‹Î_ ¤√‰ÎfifiÎ ÁοÎfl ±fiı ÏfiflοÎfl V‰w’fiÎ_ ·ZÎH΢
¿Ëı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ »ı.
±Î … flÌ÷ı ⁄ÌΩ ’HÎ F›Î_ Á‘Ì Á‹…‹Î_ ±Î‰ı, ≠¤Î‰ ±◊ν÷˚
÷ı‹fi_ Á΋J›˝, V‰¤Î‰ ±◊ν÷˚ ÷ı‹fi˘ ±Î›, Áÿ˚√HÎ ±fiı ÷ı‹fiÎ
V‰w’fiı V‹flHÎ flάÌfiı fi΋fi˘ …’ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷˘ CÎH΢ … ·Î¤
◊¥ ¿ı »ı. ÷‹ı ·A›_ ¿ı ÷ı‹fi_ Á΋J›˝ ±◊ν÷˚ ≠¤Î‰ ΩH›Î ‰√fl,
fi΋-…’fiÎ Á‹›ı ÷ı‹fi_ V‰w’ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ›Îÿ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı; ±ıÀ·Î
‹ÎÀı ±Î ωÂı ±ËŸ ¿_¥¿ ·A›_ »ı.
á á á
[34]
Á_ÁÎfl‹Î_ ‰ˆflÎB› ±fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ CÎH΢ …·ÿÌ ◊¥ Ω›;
±ı ωÂı µ’Λ ’Ò»u˘ »ı, ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ √HÎÎfi‰Îÿ, ≠¤Î‰ flËV›
±fiı ≠ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ‰Î_«‰Î-ÁÎ_¤‚‰Î◊Ì ÷◊Î fi΋fi˘ …’ ±fiı V‰w’fi_
K›Îfi ¿fl‰Î◊Ì, CÎHÎÌ …·ÿÌ ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ ±fiı Á_ÁÎfl‹Î_ ‰ˆflÎB›
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 73

◊¥ ¿ı »ı.
ÉÉÉÉfiÎ K›Îfifiı ωÂı ’Ò»u_ »ı, ÷˘ ‹ÎflÎ ±fi‹Îfi◊Ì
¿Î›˝¿Î‚‹Î_ √Ì÷Î ±K›Î› 14/19fiÎ ±fiÁÎfl ƒpÎ ÁÎZÎÌfi_ K›Îfi ◊Λ
»ı ±fiı ±ı¿ÎL÷ Á‹›‹Î_ Á_ÁÎflfi˘ ±¤Î‰ ±fiı Á„E«ÿÎfi_ÿfi˘ ¤Î‰
÷ı‹… ±Ï«LI›fiÎ K›ÎfifiÌ Ï‰ÂıÊ «ıpÎ flËı »ı. ¿˘¥ ‰¬÷ı Ï«_÷fi
◊Λ »ı ÷˘ ‹ÎhÎ ±Îfi_ÿCÎfifi_ … ◊Λ »ı. ±Îfi_ÿCÎfifiı »˘ÕÌ ⁄Ì∞
VdflHÎÎ ±˘»Ì ◊Λ »ı. T›I◊Îfi (T›‰ËÎfl ¿Î‚‹Î_) ±‰V◊΋Î_ Á_ÁÎflfiÌ
VdflHÎÎ ÷◊Î Á_¿S’ ◊Λ »ı, ÷ı Á_ÁÎflfi˘ ±¤Î‰ flάÌfiı … ◊Λ
»ı. ±Î ±‰V◊Îfi_ ¿_¥¿ ±fi‹Îfi ÷ı‹fiÎ T›‰ËÎfl◊Ì ¿flÌ Â¿Î› »ı.
‹ÎfiÏÁ¿-…’fiΠωʛ‹Î_ Á‹Î«Îfl iÎÎ÷ ◊›Î. …ı …’‹Î_ ‹fi
ωÂıÊ ·ÎB›_ flËı, ÷ı … ‹ÎfiÏÁ¿-…’ ¿Ëı‰Î› »ı. rÎÁ ‰Õı ◊fiÎflÎ
…’◊Ì fiÎÕÌ ¶ÎflÎ …’‹Î_, fiÎÕÌ ¶ÎflÎ ◊fiÎflÎfiÌ ±’ıZÎαı ‹ÎhÎ ‹fi◊Ì
fi΋ÎZÎfl˘fiÎ Ï«_÷fi ◊‰Î‹Î_ ±fiı ±ıfiÌ ±’ıZÎαı ’HÎ ‹ÎhÎ ±◊˝‹ÎhÎ
(’fl‹ÎI‹V‰w’)fi_ iÎÎfi flËı‰Î‹Î_ ‹fi ‰‘Îflı ·Î√ı·_ Á‹…‰Î‹Î_ ±Î‰ı
»ı. …ıÀ·_ …ıÀ·_ ‹fi ‰‘Îflı ·Î√ı »ı, ÷ıÀ·_ ÷ıÀ·_ … ÁΑfi ÷ı…
Á‹…‰_ Ωı¥±ı, ’fl_÷ rÎÁ ±fiı fiÎÕÌ ¶ÎflÎ ◊fiÎflÎ …’fiı ’HÎ ±˘»˘
Á‹…‰˘ Ωı¥±ı fiËŸ, ¿ÎflHÎ ¿ı fi΋-…’fiÌ Á_A›Î ‰‘Îflı ◊‰Î◊Ì
’ÏflHÎ΋‹Î_ µk΋ »ı. µ’›˝@÷ ωϑ±˘‹Î_ …ı ±Î’fiı Á√‹ …HÎΛ,
÷ı ‹…⁄ ¿flÌ Â¿˘ »˘. ¤·ı √‹ı ÷ı ωϑ ˢ›, ‰ÎV÷‰‹Î_ Ïfifl_÷fl
◊‰ÎfiÌ Ï‰ÂıÊ ±Î‰U›¿÷Î »ı. …ı ÁΑfi Ïfifl_÷fl ωÂıÊ ¿Î‚ Á‘Ì
±fiı ±Îÿfl’Ò‰˝¿ ◊Λ »ı, ÷ı … ‹Ëk‰fi_ Á‹Ω› »ı.
±Î’ı ’Ò»u_, “’fl‰ˆflÎB› ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ,” ÷˘ µ’›˝@÷ ωϑ ‹…⁄
¤√‰Lfi΋-…’, ÷ıfiÎ V‰w’-Ï«_÷fi, ÁIÁ_√ ±fiı ÷̉˛ ±P›ÎÁ◊Ì
◊¥ ¿ı »ı. ’fl‰ˆflÎB›fi_ V‰w’ ’fl‹’flÊ ’fl‹ÎI‹Îfi_ iÎÎfi ±fiı ÷ıfi_
Œ‚ ’fl‹’flÊ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ≠΄M÷ »ı. ±Î’ı ±Î’fiÎ ’flÊÎ◊˝fiÌ hÎÏÀ
⁄÷Î‰Ì »ı, ÷˘ ÷ı flËı‰Ì Ωı¥±ı fiËŸ, ¿ı‹ ¿ı ±Î ωʛ‹Î_ ’flÊÎ◊˝
… ≠‘Îfi »ı. ’flÊÎ◊˝ËÌfifi˘ µ’Λ ’fl‹ÎI‹Î ’HÎ ¿fl÷Î fi◊Ì. Ωı
¿fl÷Πˢ÷, ÷˘ ±Î… Á‘Ì ¿flÌ … ÿı÷.
74 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
±Î’ı ’Ò»u_ ¿ı “⁄‘˘ ‰¬÷ Ïfifl_÷fl ÁΑfi‹Î_ … ¿ı‰Ì flÌ÷ı ‰Ì÷ı”,
÷˘ Á_ÁÎfl‹Î_ ‰ˆflÎB› ±fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ı‹ flËı‰Î◊Ì … ±Î‰_ ◊¥
¿ı »ı. F›Î_ Á‘Ì ±Î‹ ◊÷_ fi◊Ì, I›Î_ Á‘Ì K›Îfi ±Q≤÷w’ ¤ÎÁ÷_
fi◊Ì. K›Îfi ±Q≤÷w’ ≠÷Ì÷ ◊›Î ’»Ì ÷˘ K›Îfifi˘ ÷Îfl ÷ÒÀı … ¿ı‰Ì
flÌ÷ı ? Ë_‹ıÂÎ_ ¤√‰IV‰w’fi˘ ±Î‰˘ Ïfiç› flËı‰Î◊Ì … ’fl‹ırflfiÎ
V‰w’‹Î_ Ïfifl_÷fl „V◊Ï÷ flËÌ Â¿ı »ı. …ıÀ·˘ …ıÀ·˘ ¤√‰ÎfifiÎ
±„V÷I‰fi˘ ωrÎÁ ◊÷˘ …Âı, ÷ıÀ·Ì ÷ıÀ·Ì … ÷ıfiı ¤√‰I≠΄M÷
Á‹Ω‰Ì Ωı¥±ı. ‰ˆflÎB›fiÌ T≤Ï© ◊‰Î◊Ì … ⁄‘˘ ‰¬÷ ±ı¿flÁ „V◊Ï÷
flËÌ Â¿ı »ı, ±ıfiÌ Á‹Îfi ⁄ÌΩı ¿˘¥ µ’Λ Ωı‰Î‹Î_ ±Î‰÷˘ fi◊Ì.
±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¤…fi ±fiı ÁIÁ_√fiÎ ÷̉˛ ±P›ÎÁfiÌ … «ıWÀÎ ¿fl‰Ì
Ωı¥±ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı “V‰Î‹Ì lÌV‰›_F›˘Ï÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î◊Ì
‰ˆflÎB› µI’Lfi ◊÷_ …HÎΛ »ı; ’fl_÷ ⁄‘˘ ‰¬÷ ±ı¿ flÌ÷fiÌ ±‰V◊Î
…HÎÎ÷Ì fi◊Ì; ÷˘ ÷ı ⁄flÎ⁄fl »ı. ±L÷—¿flHÎ Ï⁄·¿· Â© ◊‰Î◊Ì,
‹ÎhÎ Ák‰≠‘Îfi ±L÷—¿flHÎ ◊‰Î◊Ì ó ±ı¿flÁ ±‰V◊Î flËÌ Â¿ı »ı.
±L÷—¿flH΋Î_ ‰ˆflÎB› µI’Lfi ◊‰Î ‹ÎÀı ¿˘¥ ωÂıÊ µ’Λ ’Ò»u˘
»ı, ÷˘ fi΋-…’fi˘ ÷̉˛ ±P›ÎÁ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı ±fiı ¤„@÷, ‰ˆflÎB›fiÎ
ÂÎVh΢fi˘ ±P›ÎÁ ÷◊Î ÁI’flÊ˘fi˘ Á_√ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı.
’Ëı·Î_ ±ı¿‰Îfl ±Î’ı ’Ò»u_ Ë÷_ ¿ı ±ÎÁ„@÷ ‰√fl F›Îflı Á_ÁÎflfiÌ
‰Î÷ ÁÎ_¤‚‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, I›Îflı ‰E«ı ‰E«ı ⁄˘·‰_ ’Õı »ı, ’»Ì
‹fi‹Î_ fi¿Î‹Ì ‰Î÷˘fiÌ VdflHÎÎ ◊¥ Ω› »ı, ±ı ‹ÎÀı ¿˘¥ µ’Λ
¿fl‰˘ Ωı¥±ı; ÷˘ ‰Î÷ ÷˘ ±ı »ı ¿ı …ıfiı fi¿Î‹Ì ‰Î÷˘‹Î_ ‰ˆflÎB›
ˢ› »ı, ÷ı ÷˘ ÷ıfiı ÁÎ_¤‚÷Î_ … fi◊Ì, Ωı ¿˘¥ Á_¤‚Î÷Ì Ë˘›,
÷˘ ÷ı ÷ıfiÎ ‹fi‹Î_ Ãfl÷Ì fi◊Ì, ±ı◊Ì ±ıfi˘ µ’Λ ¿fl‰ÎfiÌ ¿˘¥ …wfl
… fi◊Ì.
Á„E«ÿÎfi_ÿ ¤√‰Îfi … ⁄‘ı ’Ïfl’ÒHν ◊¥ flèÎÎ »ı. ÷ı
±ÎfiLÿCÎfifiÎ ±„V÷I‰fi_ iÎÎfi ’HÎ ÷ı ±ÎfiLÿ‹› ¤√‰Îfifiı … »ı.
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 75

¤√‰Îfi ’˘÷ÎfiÎ V‰w’‹Î_ … Ë_‹ıÂÎ_ „V◊÷ »ı; ±Î flÌ÷ı ¿˘¥ ‰¬÷

≠I›ZÎfiÌ …ı‹ ≠÷Ì÷ ◊Λ »ı, “±Ë_”fi˘ ±¤Î‰ ≠÷Ì÷ ◊Λ »ı, “Ë_”
¢‘‰Î »÷Î_ ‹‚÷˘ fi◊Ì, ’HÎ Ë_‹ıÂÎ_ ±ı¿ flÌ÷fi˘ ¤Î‰ flËı÷˘ fi◊Ì.
±ı ‹ÎÀı ±Î’ı µ’Λ ’Ò»u˘, ÷˘ “Ë_”fi˘ fiΠ… µ’Λ »ı. µ’›˝@÷
±ÎfiLÿCÎfifiÌ „V◊Ï÷ Á‹›ı “Ë_” ZÎÌHÎ ÷◊Î Ë·¿˘ ⁄fiı »ı. “Ë_”
Á‰˝T›Î’Ì ÁÎZÎÌ «ı÷fi‹Î_ »\’Λı·˘ »ı. Ωı ¢‘‰Î »÷Î_ ’HÎ “Ë_”
fi ‹‚ı, ÷˘ ÷ı ‰¬÷ı ¢‘fiÎfl iÎÎ÷΋Î_ ’HÎ “Ë_” T›Î’¿ Á‹…‰˘
›˘B› »ı. “Ë_”fi˘ ±I›L÷ ±¤Î‰ ◊¥ Ω› ’»Ì ±ıfiı ¢‘‰Îfi˘ Á_¿S’
’HÎ ◊÷˘ fi◊Ì. ’»Ì “Ë_”fiı ÂÎ ≠›˘…fifiı ‹ÎÀı ¿˘HΠ¢‘ı ? ±Î
’hÎfiÎ ¿˘¥ Á‹Î«Îfl ÷‹ÎflÌ Á‹…‹Î_ fi ±Î‰ı, ÷˘ ‹‚̱ı I›Îflı
’Ò»Ì ·ı‰Î Ωı¥±ı.
±Î’ı ∑ÏÊ¿ıÂfiÎ ÁΑfifiı ωÂı ·A›_, ±fiı ±ı ’HÎ ·A›_ ¿ı
“…ı ¿_¥ ÁΑfi »ı, ÷ı ±Î’fiÌ Á΋ı »ı. Ωı ¿_¥ ·¬‰Îfiı ›˘B› ÁΑfi
ˢ÷, ÷˘ ·¬‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î,” ÷˘ ±Î’fi_ ·¬‰_ ›˘B› »ı, ’fl_÷ ±Î’ı
·A›_ »ı ¿ı, “…ı ¿_¥ ÁΑfi »ı ÷ı ±Î’fiÌ Á΋ı … »ı,” ÷˘ ÷ı ¿ı‰Ì
flÌ÷ı ·A›_ ? Ë_ ¿˘¥ ±L÷›Î˝‹Ì ◊˘Õ˘ »\_ ?
÷ı… K›Îfi ◊‰Îfiı ¿ÎflHÎı .......fi˘ …L‹ ÁŒ‚ ·A›˘, ÷˘ ÷ı
⁄flÎ⁄fl »ı. “ÁŒ‚” ÂOÿ◊Ì ¤√‰I≠΄M÷fiÌ ¿Î‹fiÎ ‹Î·Ò‹ ’Õı »ı.
’HÎ ¤√‰I≠΄M÷w’ Œ‚fiÌ ≥E»Î‹Î_ ÿ˘Ê fi◊Ì, ±ı◊Ì “ÁŒ‚” ÂOÿ
Ë_ ’HÎ ·A›Î ¿fl_ »\_.
±Î’ı ’Ò»u_ ¿ı .......fiÌ ±˘flÕÌ‹Î_ ±fiı fiÿÌfiÎ Ï¿fiÎflı …ı‰_ K›Îfi
◊÷_ Ë÷_ ÷ıfiÎ◊Ì lÌ ....... K›Îfi ÷ı… ·A›_, ÷˘ ÷ı‹fiÎ K›Îfi‹Î_ ‹ÎhÎ
Ïfifl_÷fl÷Î … ωÂıÊ »ı ¿ı ’»Ì ⁄Ì∞ ’HÎ ¿o¥ ω·ZÎHÎ÷Î »ı ? ÷˘
Ïfifl_÷fl÷Î ÷˘ ωÂıÊ »ı …, ’HÎ ¿_¥¿ ω·ZÎHÎ÷Î ’HÎ »ı, ÷ı ◊˘ÕÌCÎHÎÌ
’hÎ ¶ÎflÎ ·¬‰Îfi˘ ω«Îfl »ı ±fiı ωÂıÊw’◊Ì ‹‚ÌÂ_ I›Îflı ⁄÷Ή‰_
µÏ«÷ »ı.
…ı Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfifi_ K›Îfi »ı, ÷ı … Á„E«ÿÎfi_ÿ ¤√‰Îfifi_ V‰w’
»ı. K›Îfi …ıfi_ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, ÷ı ±Q≤÷w’ »ı. ÷ı Á‹›ı K›Îfi
76 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
… ÁÎZÎÎ÷˚ ±Q≤÷‹› ◊¥ Ω› »ı ÷◊Î ¿ı‰‚ ±◊˝‹ÎhÎ … flËÌ Ω›
»ı ±fiı K›Î÷Î, K›Îfi, K›ı›w’ ÏhÎ’ÀÌ »ı, ±ı‹ ¿Ëı‰Îfi_ fi◊Ì ⁄fi÷_,
±Q≤÷fi_ iÎÎfi, ±Q≤÷V‰w’ ’fl‹ÎI‹Îfiı »ı, ’»Ì ±Q≤÷‹›fiÌ ≥E»Î
¿˘fiı ◊Λ ?
ÁΑfifiÌ «ıpΠωÂı ±Î’ı ·A›_ ¿ı ‹ÎflÎ ’flÊÎ◊˝◊Ì ÷˘ ¿_¥
◊¥ ¿÷_ fi◊Ì, ÷ı ’fl‹ÎI‹Î … Á΋J›˝‰Îfi˚ »ı, Ë…\ ’HÎ …ı ¿_¥
ÁΑfi ⁄fiı »ı, ÷ı‹Î_ ‹Îfl˘ ¢ ’flÊÎ◊˝ »ı ? ±ı ÷˘ ÃÌ¿ »ı, ±Î‹
… ‹Îfi‰_ Ωı¥±ı. ’HÎ ’flÊÎ◊˝, «ıpÎ ¿flÌfiı ÁΑfi ¿fl÷Î_ flËı‰_ Ωı¥±ı
±fiı ±ı‹Î_ ’HÎ ≠¤fiÌ … ≠ıflHÎÎ ‹Îfi‰Ì Ωı¥±ı, …ı◊Ì ¿ÿÌ ’HÎ
±Ë_÷Î ±Î‰ı fiËŸ. Ωı ≠¤ ’flÊÎ◊˝ ¿›Î˝ ‰√fl … ÿ›Î ¿flÌfiı, ’˘÷ÎfiÌ
¿Ú’Î◊Ì µ©Îfl ¿flÌ ÿı÷, ÷˘ ÿ›Î ÷˘ ÷ı‹fiÌ Ë_‹ıÂÎ_ »ı …, ’HÎ «ıpÎ
¿›Î˝ ωfiÎ, ’fl‹ ’flÊÎ◊˝ ¿›Î˝ ωfiÎ ¿˘¥fiı› ¤√‰I≠΄M÷ ◊÷Ì fi◊Ì,
¤√‰I≠΄M÷ ’˘÷ÎfiÎ ’flÊÎ◊˝◊Ì … ◊Λ »ı ±fiı ÷ı ’flÊÎ◊˝
¤√‰I≠ıflHÎÎ◊Ì … ◊Λ »ı. ¤√‰÷˚fiÌ ¿Ú’Î Á˙fiÌ µ’fl »ı, ’fl_÷
¿Ú’Î ‹Îfi‰Î◊Ì … ¿Ú’Î Œ‚̤Ò÷ ⁄fiı »ı. rÎÁ ‰Õı ¤…fi ◊Λ »ı,
÷ı‹Î_ ‹fi flËı »ı; ’HÎ ‹ÎfiÏÁ¿ ±ıÀ·ı ¿ı …ı ‹ÎhÎ ‹fi◊Ì … Ï«_÷fi
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷ı … …’ ‹ÎfiÏÁ¿ Á‹Ω› »ı. rÎÁ ¶ÎflÎ ◊fiÎfl˘
…’ ’HÎ CÎH΢ µk΋ »ı, ±ıfiÎ◊Ì ’HÎ ‰ÎÁfiÎfi˘ CÎH΢ fiΠ◊Λ
»ı, ±ı◊Ì ±_÷‹Î_, ’ÏflHÎ΋‹Î_ ±ı ’HÎ CÎH΢ µk΋ »ı.
á á á
[35]
ÿfl ‰¬÷ ÂflÌfl, ≠ÎHÎ, ‹fi, ⁄Ï© ±fiı ≥„Lƒ›˘‹Î_◊Ì “Ë_”fiı
ËÀΉ‰ÎfiÌ «ıpÎ ¿fl÷Î_ flËı‰_ Ωı¥±ı. ⁄flÎ⁄fl A›Î· flά‰˘ Ωı¥±ı
¿ı ÂflÌfl ‰√ıflı “Ë_” fi◊Ì, “Ë_” ÷˘ ±ıfiÎ◊Ì …\ÿ˘ »ı, “Ë_” ±Î‹fi˘
ƒpÎ »ı.
lÌ Á„E«ÿÎfiLÿCÎfi ’fl‹ÎI‹Î … ÷Îfl_ V‰w’ »ı, ÷ı‹Î_ … “Ë_”fi˘
¤Î‰ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. T›‰ËÎfl-¿Î‚‹Î_ ÷◊Î ⁄˘·‰ÎfiÎ Á‹›ı ’HÎ
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 77

ÂflÌfl‹Î_ “Ë_”fi˘ ¤Î‰ ◊‰Î ÿı‰˘ Ωı¥±ı fiËŸ. A›Î· flά‰˘ Ωı¥±ı
¿ı ÂflÌfl‹Î_ “Ë_” ¤Î‰ ±Î‰Ì fi Ω›. ±ÎfiÎ ÁΑfi‹Î_ ±ı ›„@÷ »ı,
ƒpÎ ⁄fiÌfiı ÂflÌflfiı Ωı‰Î◊Ì ÂflÌfl‹Î_◊Ì “Ë_”fi˘ ¤Î‰ ÿÒfl Ω› »ı.
⁄˘·‰ÎfiÎ Á‹›ı A›Î· flάÌfiı ‰E«ı-‰E«ı ±À¿÷Î flËı‰_, ÷ı◊Ì ±ıfi_
V‹flHÎ ⁄fiÌ flËı »ı.
VhÎÌ, ’hÎ, ‘fi ±fiı Á_’ÒHν ωʛ¤˘√˘‹Î_ Á¬ fi◊Ì. Ωı
‰ÎV÷‰‹Î_ ±Î‹fi΋Î_ Á¬ ˢ÷, ÷˘ ±ı‹fiÎ flËı÷Î_ ÿ—¬ ◊‰_ … fi
Ωı¥±ı. ’HÎ …ı ’ÿÎ◊˘˝fiÎ flËı‰Î◊Ì ’HÎ ÿ—¬ ◊Λ »ı, ÷ı‹Î_ Á¬
fi◊Ì, ±ı ÏÁ© »ı. Á¬ ÷˘ ω«Îfl, Â΄L÷ ±fiı Á_÷˘Ê‹Î_ … »ı.
á á á
[36]
±Î’ı ’Ò»u_ ¿ı “·˘¿˘fi˘ µ©Îfl ¬Ò⁄ … …·ÿÌ ◊¥ Ω› ±fiı
⁄‘Î ¤√‰ÎfifiÎ ≠ı‹Ì-¤@÷ ⁄fiÌ Ω›, ±ı ‹ÎÀı ±Î’HÎı ÷I’fl÷Î◊Ì
¿›˘ ’flÊÎ◊˝ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı ?” Ë_ ±Îfi˘ ¢ µ’Λ ⁄÷Ή_ ? ±Îfi˘
µ’Λ ÷˘ …ı ≠Ë˚·ÎÿfiÌ ‹ÎŒ¿ ¤√‰ÎfifiÎ ’fl‹ ¤@÷ »ı, ÷ı±˘ …
ΩHÎı »ı. …ıfiÎ K›Îfi◊Ì, V’½◊Ì ±fiı …ıfiÌ ««Î˝◊Ì ∞‰ ¤√‰Îfifi˘
’fl‹ ¤@÷ ⁄fiÌfiı µ©Îflfiı ≠ÎM÷ ◊¥ Ω› »ı, ÷ı … ÏfiW¿Î‹Ì, iÎÎfiÌ
±fiı ¤@÷-ÏÂfl˘‹ÏHÎ »ı; ’fl_÷ ±Î’ı ’Ò»u_ »ı, ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÌ ⁄Ï©
‹…⁄ µkÎfl ·¬‰˘ ›˘B› Á‹∞ ·¬‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı.
±Î’ı ±Î’fi˘ µtıU› ⁄÷ÎT›˘, ‹ÎflÌ Á‹…‹Î_ ÷ı µtıU› … µk΋
µ’Λ »ı. ¤@÷˘fi˘ ±Î … µtıU› ˢ‰˘ Ωı¥±ı. ±Î ±ÁÎfl Á_ÁÎfl‹Î_
¤√‰Lfi΋-…’ … ≠ı‹, ¤„@÷fiÌ T≤Ï©fiı ‹ÎÀı ‹ÎflÌ Á‹…‹Î_ lıWÃ
µ’Λ »ı, ‹fiW›…L‹ ≠ÎM÷ ¿flÌfiı …ı ¤√‰ÿ˚¤„@÷fiÌ «ıpÎ ¿fl÷Î
fi◊Ì, ÷ı‹fiı Ï‘yÎfl »ı. ·˘¿˘fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤…fi, K›Îfi, ¿Ì÷˝fi‹Î_
›˘…‰Î ±ı … ’fl‹ ¿÷˝T› »ı, ±ı … ∞‰fifi˘ µtıU› Á‹…‰˘ Ωı¥±ı.
…ı ±Î … ¿Î‹fiı ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_ ∞‰fi Á‹…ı »ı, ÷ı … ‘L›‰Îÿfiı
’ÎhÎ »ı. …ı ’˘÷ÎfiÎ ÷fi, ‹fi, ‘fi ⁄‘Îfiı Á_ÁÎflfiÎ ‹fiW›˘fiı
78 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
¤√‰ÿ˚¤„@÷‹Î_ ›˘…‰Îfiı ‹ÎÀı … Á‹Ï’˝÷ Á‹…ı »ı, ±ıfiı ±’˝HÎ
¿fl‰_ ’Õ÷_ fi◊Ì, ÷ıfiı ‹ÎÀı ⁄‘_ … ¤√‰Îfifi_ »ı ±fiı ÷ı ÷ıfiÎ_ …
¿Î‹‹Î_ ·Î√Ì flèÎ_ »ı, ·˘¿˘fiı ¤√‰ÿ˚¤„@÷‹Î_ ›˘…‰Îfiı ‹ÎÀı, ÷ı
’˘÷ÎfiÎ ÂflÌflfiÌ ¬Î·ÕÌ ¬ıӫΉÎfiı ‹ÎÀı ’HÎ Á_¿˘« ¿fl÷˘ fi◊Ì. ÷ıfi_
∞‰fi ·˘¿˘fiÎ µ©Îflfiı ‹ÎÀı … »ı. ÷ı ¤„@÷fiÎ ≠«Îflfiı ‹ÎÀı
≠ÁLfi÷Î’Ò‰˝¿ ’˘÷ÎfiÎ ≠ÎHÎ ÁK‘Î_fiÌ ±ÎËÏ÷ ±Î’Ì ÿı »ı.
á á á
[37]
÷‹ÎflÌ VhÎÌ ±fiı CÎflfiÎ ·˘¿˘ ⁄‘Î ÷‹ÎflÎ◊Ì Ï‰ÂıÊ ≠ÁLfi fi◊Ì,
±ıÀ·ı ÷‹Îflı ±ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ≠ı‹fi˘ ‰÷ν‰ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ‹Îfl˘ V‰¤Î‰
÷˘ Á˙fiÌ ÁÎ◊ı ≠ı‹◊Ì ‰÷˝c¿ ¿fl‰Îfi˘ »ı. CÎfl‰ÎԂα˘fiı …ı‰Ì flÌ÷ı
±Îfl΋ ‹‚ı ±fiı ±ı‹fi_ ‹fi flÎ∞ flËı, ±ı‰Ì flÌ÷ı … L›Î››@÷
‰÷ν‰ ¿fl‰˘, ±ıfiı Ë_ µk΋ Á‹…\_ »\_, ÂflÌflfiı ÷˘ CÎfl ±fiı Á_ÁÎflfiÎ
÷‹Î‹ ‹fiW›˘fiÌ Áı‰Î‹Î_ ·√Ή‰_ Ωı¥±ı.
ÁIÁ_√fiÌ Ï‰ÂıÊ «ıpÎ flά‰Ì Ωı¥±ı. ÁIÁ_√fiÎ ≠÷Î’ı fiÌ«
’HÎ Á‘flÌ Ω› »ı. ¤√‰÷˚-¤„@÷ ±ı¿ ±ı‰Ì µk΋ ‰V÷ »ı ¿ı ±ıfiÌ
Á‹Îfi ⁄Ì…\_ ¿_¥ ’HÎ fi◊Ì.
…ı±˘ ¤√‰Îfifi˘ √HÎÎfi‰Îÿ ¿fl÷Î flËı »ı, ÷ı±˘ … ‘L›‰Îÿfiı
›˘B› »ı. ¤√‰I¿Ú’Î◊Ì … ¤√‰÷˚-««Î˝ ◊Λ »ı.
á á á
[38]
±Î’ı ·A›_ ¿ı “…ı ’Ëı·Î_◊Ì … ‹˘ËΩ‚‹Î_ ŒÁΛı·˘ »ı, ÷ı
±Î’‹ı‚ı ¿ı‰Ì flÌ÷ı fiÌ¿‚Ì Â¿ı »ı, ±ıÀ·ı ¤·ı √‹ı ÷ı‹ ◊Λ, ±Î’ı
… ⁄ËÎfl ¿Îœ‰˘ Ωı¥±ı.” ó ÷˘ ⁄ËÎfl ¿ÎœfiÎfl lÌ ’fl‹ÎI‹Îÿı‰ »ı.
fiÌ«ı ·¬ı·Î f·˘¿ ≠‹ÎHÎı ÷ı ’fl‹ÎI‹Îfi_ ÂflHÎ ·ı‰_ Ωı¥±ı, ±ı◊Ì
‰‘Ìfiı ⁄ÌΩı ¿˘¥ µ’Λ fi◊Ì.
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 79

÷‹ı‰ ÂflHÎ_ √E» Á‰˝¤Î‰ıfi ¤Îfl÷ ––

÷I≠ÁÎÿÎI’flÎ_ Â΄L÷_ V◊Îfi_ ≠ÎMV›ÏÁ ÂÎr÷‹Ô˚ ––
(√Ì÷Î 18/62)
“Ëı ¤Îfl÷ ! ÿflı¿ flÌ÷ı ÷ı ’fl‹ırflfiÎ … ±fiL›ÂflHÎfiı ≠ÎM÷
◊Î, ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ¿Ú’Î◊Ì … ’fl‹ Â΄L÷fiı ±fiı ÁfiÎ÷fi ’fl‹‘΋fiı
≠ÎM÷ ◊¥Â.”
±Î ÂflHÎfiı ‹ÎÀı ÁIÁ_√ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ÁIÁ_√fi˘ ‹‹˝ ΩHÎÌ
·Ì‘Î ’»Ì ±ı¿ ’‚ ’HÎ ÁIÁ_√ »^À‰Î◊Ì ‹˘À<_ fi¿ÁÎfi ◊›ı·_ ·Î√ı
»ı. ÁIÁ_√ …ı‰_ ⁄Ì…\_ ¿_¥ ÿı¬Î÷_ fi◊Ì. Á_ÁÎflfiΠωʛ-¤˘√˘ ÁÎflÎ
·Î√÷Î fi◊Ì. ÁIÁ_√ ¿fl÷Ì ‰ı‚αı CÎH΢ ±Îfi_ÿ ◊Λ »ı, ±l’Î÷
’HÎ ◊Λ »ı ±fiı ‰Îfl_‰Îfl fl˘‹Î_« ◊Λ »ı. F›Î_ Á‘Ì ±Î‰Ì ±‰V◊Î
fi ◊Λ, I›Î_ Á‘Ì Á‹…‰_ Ωı¥±ı ¿ı ‰ÎV÷ω¿ ÁIÁ_√ ◊›˘ fi◊Ì
±fiı ÷ıfi˘ ‹‹˝ …HÎΛ˘ fi◊Ì.
á á á
[39]
÷‹ÎflÎ CÎflfiÎ ·˘¿˘ ÷‹ÎflÎ◊Ì ≠ı‹ ¿flı, ±ıfiÌ «ıpÎ ¿fl‰Ì ±ı
… Ë_ ÃÌ¿ Á‹…\_ »\_. ±ÎÁ„@÷ ‰√fl ’HÎ ÿ¿Îfifi_ ¿Î‹ CÎHÎÌ ÁÎflÌ
flÌ÷ı ◊‰Îfi˘ µ’Λ ±Î√‚ ·A›˘ … Ë÷˘. ±ı … flÌ÷ı ¿fl‰ÎfiÌ
«ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ÷‹ı ’Ò»u_ ¿ı “¤√‰ÎfifiÎ ¤…fi‹Î_ ¿ı‰Ì flÌ÷ı
≠ı‹ ◊Λ” ó ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ ¤…fifi˘ ≠¤Î‰ ΩHΉÎ◊Ì ÷◊Î ÷ı‹Î_
l©Î ◊‰Î◊Ì ≠ı‹ ◊Λ »ı. ¤√‰Îfi‹Î_ …ı‹fiÌ l©Î »ı, ÷ı‹fi˘ Á_√
¿fl‰Î◊Ì l©Î ‰‘ı »ı. ¤…fi ¿flfiÎflα˘fi˘ Á_√ ¿fl‰Î◊Ì ¤…fi,
K›Îfi ‰‘Îflı ◊Λ »ı ±fiı ≠ı‹Ì ¤@÷˘fi˘ Á_√ ¿fl‰Î◊Ì ÷◊Î ÷ı‹fiÌ
·¬ı·Ì ‰Î÷˘ ‰Î_«‰Î◊Ì, ¤√‰Îfi‹Î_ ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ¤…fi‹Î_ ≠ı‹ ◊¥
¿ı »ı. ¿˘¥ ‰V÷fiÌ …wÏfl›Î÷ ˢ›, ÷˘ ÷ı ‰V÷ …ıfiÌ ’ÎÁı ˢ›,
÷ıfi˘ ÷◊Î ÷ı ‰V÷fi˘ Á_√ ¿fl‰Î◊Ì …, ÷ı ‰V÷‹Î_ ≠ı‹ ÷◊Î ÷ıfiÌ
≠΄M÷ ◊¥ ¿ı »ı.
80 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
Ωı ‹ÎHÎÁ ≠ı‹ ±fiı µI¿À ≥E»Î◊Ì ¿˘¥fi˘ Á_√ ¿flı »ı, ÷˘
÷ı ‹…⁄ ÷ıfi˘ ¤Î‰ ±‰U› ◊¥ Ω› »ı ±fiı ¤…fi ◊÷Î_ ◊÷Î_
… ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î‹ …ıÀ·_ ◊¥ ¿ı, ÷ıÀ·_ ¿fl‰ÎfiÌ «ıpÎ …wfl flά‰Ì
Ωı¥±ı.
á á á
[40]
±Î’ı ·A›_ ¿ı, “lÌ’fl‹ÎI‹Î ÷◊Î lÌ√flÿı‰fiÌ ⁄ÕÎ¥ ¿flı, ÷ı
… ‘L›‰Îÿfiı ›˘B› »ı; ÷◊Î lÌ’fl‹ÎI‹Î ±fiı lÌ√flÿı‰fiÎ_ ‰«fi˘‹Î_
l©Î ◊›Î ’»Ì √‹ı ÷ı‰˘ ’HÎ ’Î’Ì ¿ı‹ fi ˢ›, ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ ◊¥
Ω› »ı,” ÷˘ ±Î’fi_ ÷ı ·¬‰_ CÎb_ … ÃÌ¿ »ı. l©Î ◊›Î ’»Ì
÷˘ ¿_¥ ’HÎ ‹˘ÀÌ ‰Î÷ fi◊Ì. lÌ’fl‹ÎI‹ÿı‰‹Î_ ÷◊Î √flÿı‰‹Î_ l©Î
(ωrÎÁ) ◊›Î ’»Ì ÷˘ ÷ı ⁄ÌΩ ’HÎ CÎHÎÎ ⁄‘Î ‹ÎHÎÁ˘fi_ ¿S›ÎHÎ
¿fl‰Îfiı ›˘B› ⁄fiÌ Ω› »ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı “’fl‹ÎI‹Î‹Î_ l©Î ◊¥fiı ¿S›ÎHÎ ◊Λ, ±ı‰˘ µ’Λ
◊‰˘ Ωı¥±ı,” ÷˘ ÃÌ¿ »ı, µ’Λ ◊‰˘ ¿_¥ ’HÎ ‹˘ÀÌ ‰Î÷ fi◊Ì.
Ωı µ’Λ ¿fl‰˘ ˢ›, ÷˘ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ¤√‰Îfi ÷flŒ◊Ì ÷˘ ¿_¥
‹˘Õ<_ »ı … fiËŸ. …ı ‹fiW›ı lÌ’fl‹ÎI‹ÿı‰fiı ‹‚‰Îfi˘ µ’Λ ¿fl‰˘
ËÂı, √‹ı ÷ı flÌ÷ı ◊Λ, ÷ı ÷˘ ÷ı‹fiÎ … ’flΛHÎ ⁄fiÌ …Âı; ’»Ì
÷ı ¤√‰ÎfifiÌ Á‹Îfi ¿_¥ ’HÎ Á‹…Âı fiËŸ. ±Î‹ ◊÷Î_ ÷ıfiÎ ‹ÎÀı
µ’Λ ¿_¥ ’HÎ ¿ÏÃfi fi◊Ì.
±Î’ı ·A›_ »ı ¿ı “’fl‹ÎI‹ÿı‰‹Î_ ‹ÎflÌ l©Î ◊‰Ì Ωı¥±ı”, ÷˘
ÃÌ¿ »ı; Ωı l©Î ≥E»˘, ÷˘ ⁄‘_ ¤√‰Îfifiı ±’˝HÎ ¿fl‰Î◊Ì ◊¥
¿ı »ı ±fiı fi ¥E»˘, ÷˘ ±Î flÌ÷ı ·¬‰Îfi_ ⁄fi÷_ fi◊Ì.
±Î’ı ±ı¿ …√αı ·A›_ ¿ı, “Ë_ ÷˘ lÌ√flÿı‰fiÌ Á¤Î‹Î_ fiÎfi΋Î_
fiÎfi_ ÁΑfi ¿flfiÎfl »\_,” ’»Ì ⁄Ì∞ …B›Î±ı ·A›_ ¿ı “‹Îfl_ ÁΑfi
¿_¥ ’HÎ fi◊Ì,” ÷˘ ±Î ⁄ı flÌ÷fiÌ ‰Î÷˘fi˘ ¢ ‹÷·⁄ »ı ? ±fiı
lÌ√flÿı‰fiÌ ÷ı Á¤Î ¿¥ »ı ¿ı …ı‹Î_ ÷‹ı fiÎfi΋Î_ fiÎfiÎ ÁΑ¿ »˘ ?
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 81

ÁΑfi ÷˘ fiÎfi_ ˢ›, ÷˘ ’HÎ µk΋ … »ı. fiÎfiÎ ÁΑfi◊Ì … ‹˘À<_

ÁΑfi ◊›Î ¿flı »ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı “‹ÎflÎ ¤…fi-ÁΑfifiÎ ¤fl˘Áı ÷˘ µ©Îfl ◊‰˘
¿ÏÃfi »ı. Ωı ¿˘¥ fiÌ«‹Î_ fiÌ« ’HÎ ‹ËÎfi ’flÊ˘fiÌ ’ÎÁı Ω›,
÷˘ ÷ı±˘ ±ıfi˘ V‰Ì¿Îfl ¿flÌ ·ı »ı; ±ı‰Ì flÌ÷ı Ωı ◊Λ ÷˘ ‹Îfl˘
’HÎ µ©Îfl ◊¥ ¿ı »ı,” ó ÷˘ ÃÌ¿ ‰Î÷ »ı. ‹ËÎI‹Î ÷˘ ÿ›Î‚
ˢ› »ı. ±ı‹fiÎ_ ÷˘ ÿ½fi ¿fl‰Î◊Ì ’HÎ µ©Îfl ÷ı‹… ¿S›ÎHÎ ◊‰_
Ωı¥±ı; ’»Ì ’ÎÁı √›Î ’»ÌfiÌ ÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ »ı ? ÁΫΠ‹ËÎI‹Î
÷˘ ‹‚‰Î … ‹U¿ı· »ı, ‹‚Ì Ω› ÷˘ CÎHÎÎ ±Îfi_ÿfiÌ ‰Î÷ »ı.
‹ËÎI‹Îfi_ ÂflHÎ ·Ì‘Î ’»Ì ÷˘ ¤…fi-K›Îfi ◊‰Î‹Î_ ¿_¥ ’HÎ ‹U¿ı·Ì
flËı÷Ì fi◊Ì ±fiı V‰¤Î‰ ’HÎ ±Î’‹ı‚ı … Á‘flÌ Ω› »ı.
á á á
[41]
±Î’fi_ K›Îfi ¿ı‰_ ◊Λ »ı ? Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi‹Î_ ÿfl ‰¬÷ı ±Î
flÌ÷ı K›Îfi flά‰_ ¿ı, “Ë_”fi˘ Ï⁄·¿<· ±¤Î‰ ◊¥ Ω› ±fiı ’˘÷ÎfiÎ
ÂflÌflfiı ÷ı‹… Á_ÁÎflfiı ±Îfi_ÿ‹Î_ ¿„S’÷ Ωı÷Î_ Ωı÷Î_ ±ıfiı Ï‹J›Î
Á‹∞fiı ÷ıfi˘ Á_¿S’ … »˘ÕÌ ÿı‰˘. ÂflÌflfiÌ ¬⁄fl … fiËŸ flËı‰Ì
Ωı¥±ı.
…⁄ ‹ˆÓ ◊Î ÷⁄ ËÏfl fiËŸ, ±⁄ ËÏfl ˈ ‹ˆÓ fiÎÏË_ ––
¿Ï⁄flÎ fi√flÌ ±ı¿ ‹ıÓ, flÎΩ ÿ˘ fi Á‹ÎÏË_ ––
“…ı ¿_¥ »ı ±ı¿ Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi … »ı” ±ı‰_ K›Îfi »˘ÕÌfiı …ı
‹ÎHÎÁ Ï‹J›Î Á_ÁÎflfiÌ ‰V÷±˘fiÎ Ï«_÷fi‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ‹fifiı ·√Ήı
»ı, ÷ı ‹Ë΋Ҭ˝ »ı. Ï‹J›Î fiΉÎfi ‰V÷±˘fi_ ÂÎ ‹ÎÀı V‹flHÎ ¿fl‰_ ?
…ı ’ÒHν ±ÎfiLÿ xÿ›‹Î_ Á‹Î÷˘ fi◊Ì, ÷ıfi_ ≠I›ı¿ Á‹›ı K›Îfi
¿fl‰Î◊Ì K›Î÷Î ’˘÷ı ’HÎ ±Îfi_ÿV‰w’ ⁄fiÌ Ω› »ı. “Ë_”fi˘ ¤Î‰fiÎ
Áÿ_÷fl fiΠ◊¥ …÷Î_ ±ı¿ Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi … flËÌ Ω› »ı.
82 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
‹ˆÓ ΩfiÎ ‹ˆÓ ±˙fl ◊Î, ‹ˆÓ ÷˘ ¤›Î ±⁄ Á˘› ––
“‹ˆÓ” “÷ˆÓ” ÿ˘fi˘Ó Ï‹À √¥, flËÌ ¿Ëfi ¿Ì ÿ˘› ––
á á á
[42]
±Î’fiı ÂÌ ⁄Ì‹ÎflÌ »ı, ÷ı ·¬‰_ Ωı¥±ı. ±Î’ı ·A›_ ¿ı
“lÌ’fl‹ÎI‹ÿı‰ ÿÁ-‰ÌÁ Ïÿ‰Á‹Î_ ±Îfl΋ ¿flÌ ÿıÂı.” ÷˘ ¤√‰Îfi
’ÎÁı ±Î ÷E» ÂflÌflfiı ‹ÎÀı ≠Î◊˝fiÎ fi ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ¿ı‹¿ı ±Î‹
¿fl‰Î◊Ì ¤„@÷ Á¿Î‹ ⁄fiÌ Ω› »ı. ¤√‰Îfi ’ÎÁı ‹Î_√‰_ … ˢ›,
÷˘ ±ıfiÎ_ ÿ½fifiÌ ‹Î√HÎÌ ¿fl‰Ì ±◊‰Î ±ı‰Ì ‰V÷ ‹Î_√‰Ì ¿ı …ı
‹‚Ì …÷Î_ ’»Ì ¿_¥ ’HÎ ‹Î√‰_ ’Õı fiËŸ. ÂflÌfl, ’hÎ, VhÎÌ ±fiı
wÏ’›Îfiı ‹ÎÀı ±ÎÀ·Î ‹˘ÀÎ ‹ÎÏ·¿ ’ÎÁı ±fl… √Ωfl‰Ì fiËŸ. ÷E»
Ï‹J›Î ÂflÌfl ±fiı ¤˘√ ÷˘ ±ËŸ … flËÌ …‰ÎfiÎ »ı. ‹ËÎI‹Î ·˘¿˘
¿Ëı »ı ¿ı “¤·ı ‹flÌ … …¥±ı, ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ‹ÎÀı ¤√‰Îfi ’ÎÁı
¿_¥ ’HÎ ‹Î√‰_ fiËŸ !”
‹fl Ωµn ‹În√Ò fiËŸ, ±’fiı ÷fi¿ı ¿Î… ––
’fl‹Îfl◊¿ı ¿ÎflHÎı, ‹˘ÏË_ fi ±Î‰ˆ ·Î… ––
’fl‹Î◊˝ ±◊ν÷˚ ’fl‹ırflfiı ‹ÎÀı ‹Î_√‰Î‹Î_ ¿˘¥ ‰Î_‘˘ fi◊Ì.
’˘÷ÎfiÎ ÂflÌflfiı ‹ÎÀı V‰Î‹Ìfiı ¿_¥ ¿Ëı‰_ CÎHÎÌ fiÎfiÌ ‰Î÷ »ı.
fi΋fi˘ …’ ◊‰Î◊Ì K›Îfi ’HÎ ±Î’‹ı‚ı … ◊¥ Ω› »ı. fl΋-
fi΋fiÌ ‹ÒÕÌ ±ı … ±Á· ‘fi »ı, ±ıfiı Ï‹J›Î ¿Î‹‹Î_ ·√Ή‰_ fiËŸ.
¿èÎ_ ’HÎ »ı ó
¿Ï⁄flÎ Á⁄ …√ Ïfifl‘fiÎ, ‘fi‰_÷Î fiËŸ ¿˘› ––
‘fi‰_÷Î Á˘ ΩÏfi›ı, (Ω¿ı) fl΋fi΋ ‘fi ˢ› ––
fl΋-fi΋ ±‹ÒS› flIfi »ı. ÷ıfiı ÂflÌflfiı ±Îfl΋ ±Î’fiÎfl
Á_ÁÎflfiÎ ¤˘√w’Ì ’J◊fl˘◊Ì Œ˘Õ‰_ Ωı¥±ı fiËŸ. ¤√‰Îfi ’ÎÁı Ï‹J›Î
‰V÷ ‹Î_√‰Ì fiËŸ.
á á á
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 83

[43]
ÿflı¿ ‰¬÷ fi΋-…’fiÌ ÁÎ◊ı “Ë_ fi◊Ì”, “Ë_ fi◊Ì”fi˘ ±P›ÎÁ
¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ÂflÌfl◊Ì “Ë_” ¤Î‰ ¿ÎœÌ fiά‰˘. fiËŸ ÷˘ ±Î√‚
«Î·Ìfiı ‹U¿ı·Ì »ı.
“‹ˆÓ” “‹ˆÓ” ⁄ÕÌ ⁄·Î› ˈ, Á¿˘ ÷˘ Ïfi¿Á˘ ¤Î√ ––
¿⁄ ·√ flά˘ fl΋∞, v¥ ·’ıÀÌ ±Î√ ––
ÂflÌfl Ï‹J›Î ±fiı fiΉÎfi »ı. ±Î w‹Î_ ·’ıÀı·Ì ±Î√ @›Î_
Á‘Ì flËıÂı ? ±ıfiı ÂflÌfl‹Î_◊Ì ÁI‰flı ⁄ËÎfl ¿Îœ‰Ì. Ï‹J›Î ÂflÌfl‹Î_
…ı “Ë_” ¤Î‰ ±Îfl˘Ï’÷ ◊¥ √›˘ »ı, ÷ıfiı ¿Îœ‰Î‹Î_ ‹˘Õ<_ ¿fl‰_ fi
Ωı¥±ı. Á_ÁÎfl‹Î_ CÎHÎÎ ‹ÎHÎÁ˘ “Ë_” ±fiı “‹Îfl_”fiÌ ¤Î‰fiÎw’ ÿ˘flÌ◊Ì
⁄_‘Î¥ flèÎÎ »ı, ’HÎ …ıfiı ¤√‰Îfifi˘ ±Î‘Îfl »ı ÷ıfiı ¿˘¥ ⁄_‘fi
fi◊Ì.
‹˘fl ÷˘fl¿Ì …ı ‰ flÌ, √· ⁄În ‘ Ì Á_ Á Îfl ––
ÿÎÁ ¿⁄ÌflÎ @›˘Ó ⁄n‘ˆ, (Ω¿ı) fl΋ fi΋ ±Î‘Îfl ––
⁄_‘fi ˢ›, ÷˘ ÷ı ’HÎ »^ÀÌ Ω› »ı. ±ıÀ·ı ±ı ’fl‹ÎI‹Îfi˘
±Îl› ±ı‰Ì flÌ÷ı ·ı‰˘ ¿ı “…ı ¿_¥ ’HÎ »ı ¤√‰Îfi »ı”, ±ı ‹ÎÏ·¿fiı
≠ÎH΢◊Ì ’HÎ ‰‘Îflı ‹Îfi‰˘.
±ıfi˘ √HÎÎfi‰Îÿ ±fiı ≠¤Î‰ ÁÎ_¤‚‰Î◊Ì ≠ı‹ ‰‘ı »ı. ≠¤Î‰
ÁIÁ_√◊Ì ΩHΉ΋Î_ ±Î‰ı »ı ±ıÀ·ı ÁIÁ_√ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ÂÎVh΢fi˘
±P›ÎÁ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ËÏfl¿◊Î ‰Õı ËÏfl‹Î_ ¤Î‰ ‰‘ı »ı. ¤Î‰◊Ì
‹‚‰ÎfiÌ ≥E»Î ‰‘ı »ı. ≥E»Î ‰‘÷Î_ «ıpÎ◊Ì ¤…fi ‰‘Îflı ◊Λ »ı.
¤…fi◊Ì ÏfiW¿Î‹ ≠ı‹ ◊¥fiı ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı. ‹ËÎI‹Î ÷◊Î
¤@÷ ±Î ‰Î÷ ¿èÎÎ ¿flı »ı.
÷‹ı ·A›_ ¿ı “Á_ÁÎflfiÌ ±ÎÁ„@÷fiı ·Ì‘ı ÷‹ÎflÎ◊Ì Ï‰›˘√ ◊›˘
»ı” ÷˘ ±ÎÁ„@÷ ÷˘ ¬flÎ⁄ … »ı; ’HΠω›˘√fi_ ¿ÎflHÎ ‹‚‰Î ‹ÎÀıfiÌ
÷ÎHÎ ±˘»Ì ˢ› ±ı ’HΠˢ› !
84 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
¤Î¥ ! fi΋fi˘ …’, ÁIÁ_√, ¤√‰Îfifi_ K›Îfi ±fiı ¤Î‰ ÁÏË÷
V‹flHÎ ÏfiW¿Î‹ ¤Î‰◊Ì ¿flÌfiı ≠ı‹ ‰‘Îfl‰˘ Ωı¥±ı. ’»Ì ‹‚‰Îfi_
¤·ıfiı ±˘»\_ ◊Λ, ≠ı‹ÎV’ÿ‹Î_ ≠ı‹ Ωı¥±ı, ≠ı‹ … ≠‹¬ »ı. ≠ı‹
fi ˢ›, ÷˘ ‹‚‰Îfi_ ωÂıÊ ‹ÒS› fi◊Ì !
á á á
[44]
Á_ÁÎfl‹Î_ flËÌfiı Â© xÿ›◊Ì ¿Î‹ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷˘ CÎHÎÌ ÁÎflÌ
flÌ÷ı ¿Î‹ «Î·Ì ¿ı »ı. «÷fl ‹ÎHÎÁ˘fiÌ ÁÎ◊ı «÷flÎ¥fiÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰Î‹Î_
±Î’ÏkÎ fi◊Ì. ±Î’ÏkÎ »ı »‚-¿’À ¿fl‰Î‹Î_; ’fl_÷ xÿ› Â© ◊›Î
‰√fl T›‰ËÎfl Â© ◊‰˘ CÎH΢ ¿ÃHÎ »ı. ¤…fi-K›Îfi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_
Á_ÁÎflfiÎ_ ¿Î‹˘ ¿fl‰Î◊Ì ’Î’fi˘ fiΠ◊÷Î_ F›Îflı xÿ› Â© ◊¥ Ω›,
I›Îflı ¿˘¥ ±Õ«HÎ ◊Âı fiËŸ. F›Îflı ‘fifi˘ ·˘¤ … »^ÀÌ …Âı I›Îflı
÷ıfiı ‹ÎÀı ¿’ÀfiÌ …wfl … ¿ı‹ flËıÂı ?
V‰Î◊˝fi˘ I›Î√ ¿fl‰Î◊Ì T›‰ËÎfl Â© ◊¥ ¿ı »ı, ’fl_÷ T›‰ËÎfl
(T›Î’Îfl) ‰‘Îflı ¿fl‰˘ ÃÌ¿ fi◊Ì. ÁΑfi CÎb_ ÷̉˛ ◊¥ √›Î ’»Ì
‰‘Îflı ¿Î‹ ¿fl‰Î‹Î_ ¿_¥ ËÎÏfi fi◊Ì, ’fl_÷ ’Ëı·Î_ „@÷ ‰√fl ‰‘Îflı
¿Î‹ ¿fl‰_ Ωı¥±ı fiËŸ. ¤…fi, K›Îfi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ …ıÀ·Î_ ¿Î‹ ◊¥
¿ı, ÷ıÀ·Î_ ¿fl‰Î_ ±ı … µÏ«÷ »ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı “lÌ‹ÿ˚¤√‰ÿ˚√Ì÷΋Î_ ¤√‰Îfiı ±…\˝fifiı ÷◊Î
›˘√‰ÎÏÁWËÎ_ l̉ÏÁWÃ∞±ı ¤√‰Îfi lÌfl΋«Lƒ∞fiı B≤ËV◊Îl‹
»˘Õ‰Îfi˘ ¤Î‰ ⁄÷ÎT›˘ »ı,” ÷˘ ±Î ‰Î÷ ⁄flÎ⁄fl fi◊Ì. Ωı B≤ËV◊
»˘Õ‰Îfi_ ¿Ëı‰Î‹Î_ ±Î‰÷ ÷˘ ±…\˝fi ±fiı lÌfl΋«Lƒ∞ ±ıfiı »˘ÕÌ
ÿı÷. ±…\˝fi ÷˘ B≤ËV◊ »˘Õ‰Îfiı ÷ˆ›Îfl … Ë÷˘. ¤√‰Îfiı µ’ÿı ±Î’Ìfiı
±…\˝fifiı ›©‹Î_ ≠T≤kÎ ¿›˘˝. ¤√‰Îfi ¿Ëı »ı ó
÷V‹ÎIÁ‰ı˝Ê ¿Î·ıÊ ‹Î‹fiV‹fl ›K› « ––(√Ì÷Î 8/7)
“÷_ ⁄‘˘ ‰¬÷ Ïfifl_÷fl ‹Îfl_ V‹flHÎ ¿fl ±fiı ›© ’HÎ ¿fl.”
⁄ÌΩ_ V◊‚˘‹Î_ ’HÎ ¤√‰Îfiı ±Î … ±Î›fiÎ_ ‰«fi˘ ¿èÎÎ_ »ı
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 85

¿ı “ÏfiW¿Î‹ ¤Î‰◊Ì ¿‹˝ ¿fl÷˘ Á_ÁÎfl‹Î_ ω«fl”, “‹Îfl_ K›Îfi ¿fl÷˘

‹fi, ⁄Ï© ‹Îfl΋Î_ flά÷˘ flËÌfiı V‰Î◊˝fiı I›∞ Á_ÁÎfl‹Î_ ¿÷˝T› ¿‹˝
¿fl, ‹ÎflÌ ¿Ú’Î◊Ì ÷Îfl˘ µ©Îfl ◊¥ …Âı.” B≤ËV◊ »˘Õ‰ÎfiÌ ‰Î÷ ÷˘
@›Î_› ¿ËÌ fi◊Ì !
±Î’ı ·A›_ ¿ı “‹fiı ¿<Á_√ fi◊Ì” ÷˘ ±ı ÷˘ ‹fiı ’HÎ ¬⁄fl
»ı ¿ı ±Î’fiı CÎH΢ ¬flÎ⁄ Á_√ fi◊Ì; ’fl_÷ Á_ÁÎfl, Á_ÁÎflfiÎ ’ÿÎ◊˝,
¤˘√-‘fi ±fiı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ Á¬ ±Î’fiÎflÌ ‰V÷±˘fi_ …ı ±Î’ ≠ı‹◊Ì
Ï«_÷fi ¿fl˘ »˘, ÷˘ ÷ı ⁄‘_ ¿<Á_√ … »ı. ±ı¿ lÌfiÎflΛHÎÿı‰fiÎ ¤…fi,
K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ⁄‘_ ¿<Á_√ »ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı, “Á√˛Ì‰, µ©‰ ±fiı ±…\˝fifiÎ Ï‹hÎ ⁄fiÌfiı
¤√‰Îfiı ±ı‹fiÌ ’fl ‹˘ÀÌ ¿Ú’Î ¿flÌ. ÷ı‹fiÌ ‹ÎŒ¿ ⁄ÌΩ ¿˘¥fiÌ µ’fl
’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ ±ı‰Ì ¿Ú’Î ◊¥ fi◊Ì, ±ıÀ·_ ˢ‰Î »÷Î_ ’HÎ Á√˛Ì‰,
µ©‰ ±fiı ±…\˝fifiı iÎÎfi ◊›_ fiËŸ.” ±Î’fiÌ ±Î Á‹… ¬˘ÀÌ »ı.
Ë_ ÷˘ ±ı‹ ‹Îfi_ »\_ ¿ı ÷ı‹fiı …wfl iÎÎfi ◊¥ √›_ Ë÷_. ±ı‹fiÎ ’˘÷ÎfiÎ
µ©Îfl ◊‰Î‹Î_ ÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ »ı, ⁄S¿ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ±fiı
Á¬Î±˘fiÌ ¿Ú’Î ’HÎ …ı‹fiÌ µ’fl ˢ› »ı, ÷ı‹fiı ’HÎ iÎÎfi ≠ÎM÷
◊¥ Ω› »ı ±fiı ÷ı ±Î ±ÁÎfl-Á_ÁÎfl◊Ì ÷flÌ Ω› »ı.
¤√‰Lfi΋ …’, ≠ı‹Î¤„@÷ ÷◊Î ¤√‰I¿Ú’Î◊Ì ‹fiW›fi˘ µ©Îfl
◊¥ Ω› »ı. ¤√‰Îfi ’˘÷ı … ÷ıfiı ⁄Ï©›˘√ ±Î’Ì ÿı »ı. ¤√‰Îfi
¿Ëı »ı ó
‹„E«kÎÎ ‹®÷≠ÎHÎÎ ⁄˘‘›L÷— ’flV’fl‹Ô˚ ––
¿◊›L÷ç ‹Î_ ÏfiI›_ ÷W›„L÷ « fl‹„L÷ « ––
÷ıÊÎ_ Á÷÷›@÷ÎfiÎ_ ¤…÷Î_ ≠ÌÏ÷’Ò‰˝¿‹Ô˚ ––
ÿÿÎÏ‹ ⁄Ï©›˘√_ ÷_ ›ıfi ‹Î‹’›Î„L÷ ÷ı ––
(√Ì÷Î 10/9-10)
“÷ı±˘ Ïfifl_÷fl ‹Îfl΋Î_ ‹fi ·√ΉfiÎflÎ, ‹Îfl΋Î_ … ≠ÎH΢fiı
±’˝HÎ ¿flfiÎflÎ ¤@÷…fi˘ Ë_‹ıÂÎ_ ‹ÎflÌ ¤„@÷fiÌ ««Î˝ ¶ÎflÎ ’flV’fl‹Î_
86 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
‹ÎflÎ ≠¤Î‰fiı …HÎΉ÷Î_ ÷ı‹… √HÎ ±fiı ≠¤Î‰ÁÏË÷ ‹Îfl_ ¿◊fi
¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ … ÁL÷WÀ flËı »ı ±fiı ‹… ‰ÎÁÿı‰‹Î_ … Ïfifl_÷fl
fl‹HÎ ¿flı »ı. ÷ı Ïfifl_÷fl K›Îfi‹Î_ ·Î√ı·Î ±fiı ≠ı‹’Ò‰˝¿ ¤…fiÎflÎ
¤@÷˘fiı Ë_ ÷ı ÷k‰iÎÎfiw’ ›˘√ ±Î’_ »\_ ¿ı …ı◊Ì ÷ı±˘ ‹fiı …
≠ÎM÷ ◊Λ »ı.”
±Î’ı ·A›_ ¿ı “¿¥ ¿Ú’Î◊Ì µ©Îfl ◊¥ ¿ı »ı.” ÷˘ fiÌ«ı ·¬ı·Î
f·˘¿ ‹…⁄ ¤√‰Îfifi_ ÂflHÎ √˛ËHÎ ¿fl‰_ Ωı¥±ı.
÷‹ı‰ ÂflHÎ_ √E» Á‰˝¤Î‰ıfi ¤Îfl÷ ––
÷I≠ÁÎÿÎI’flÎ_ Â΄L÷_ V◊Îfi_ ≠ÎMV›ÏÁ ÂÎr÷‹Ô˚ ––
(√Ì÷Î 18/62)
“Ëı ¤Îfl÷ ! ÿflı¿ flÌ÷ı ’fl‹ırflfiÎ … ±fiL› ÂflHÎfiı ≠ÎM÷
◊Ή, ÷ı ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ¿Ú’Î◊Ì … ’fl‹ Â΄L÷ ±fiı ÁfiÎ÷fi ’fl‹‘΋fiı
≠ÎM÷ ◊¥Â.”
Á‰˝‘‹Î˝L’ÏflI›F› ‹Î‹ı¿_ ÂflHÎ_ ‰˛… ––
±Ë_ I‰Î Á‰˝’Î’ıP›˘ ‹˘ZÎÏ›W›ÎÏ‹ ‹Î Â«— ––
(√Ì÷Î 18/66)
“⁄‘Î ‘‹˘˝fiı ±◊ν÷˚ Á_’ÒHν ¿‹˘˝fiÎ ±Îl›fi˘ I›Î√ ¿flÌ ‹ÎhÎ
±ı¿ ‹… Á„E«ÿÎfi_ÿCÎfi ‰ÎÁÿı‰ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ … ±fiL› ÂflHÎfiı ≠ÎM÷
◊Î, Ë_ ÷fiı ⁄‘Î_ ’Î’˘◊Ì ‹@÷ ¿flÌ ÿ¥Â, ÷_ ¢¿ ¿fl fiËŸ.”
¤√‰Îfifi_ ⁄‘˘ ‰¬÷ Ï«_÷fi ¿fl‰Î◊Ì … ±Î flÌ÷ı ÂflHÎ ◊¥
…‰Î› »ı ±fiı ±Î flÌ÷ı ÷ı ¤√‰I¿Ú’Î◊Ì iÎÎfi ‹ı‚‰Ìfiı «˘yÁ ’fl‹
’ÿfiı ≠ÎM÷ ¿flÌ ·ı »ı. ¤√‰ÎfifiÌ ±Î ¿Ú’Î◊Ì … ¤√‰Îfi ‹‚ı
»ı ±fiı ∞‰fi˘ µ©Îfl ◊Λ »ı. ±Î ⁄‘Ì ‰Î÷˘fiı ⁄flÎ⁄fl ÁÎflÌ flÌ÷ı
Á‹…‰Ì Ωı¥±ı.
±Î’ı ’Ò»u_ ¿ı “‹Îflı Á_ÁÎfl‹Î_ flËÌfiı Â_ ¿fl‰_ Ωı¥±ı ?” ±ıfi˘
µkÎfl µ’fl ·A›˘ … »ı. ¤√‰ÎfifiÎ √HÎÎfi‰Îÿ, ≠¤Î‰ ±fiı ≠ı‹fiÌ
‰Î÷˘ ‰Î_«‰Ì ±fiı ÁÎ_¤‚‰Ì Ωı¥±ı. ÿflı¿ ‰¬÷ ¤√‰ÎfifiÎ fi΋fi˘
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 87

…’ ±fiı V‰w’fi_ K›Îfi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ … ±ÎÁ„@÷ ±fiı V‰Î◊˝ »˘ÕÌfiı

Á_ÁÎflfi_ ¿Î‹ ¿fl‰_ Ωı¥±ı. ±ÎÁ„@÷ »^Àı fiËŸ ÷˘ ¿˘¥ Ï«L÷Î fi◊Ì,
⁄‘_ ¤√‰Îfifi_ Á‹∞fiı …ı‹ √‹ÎV÷˘ ‹ÎÏ·¿fiı ‹ÎÀı ¿Î‹ ¿flı »ı,
÷ı‹ ’˘÷Îfi˘ V‰Î◊˝ »˘ÕÌfiı Á_ÁÎflfiÎ ⁄‘Î_ ¿Î‹˘ ¤√‰Îfifiı ‹ÎÀı …
¿fl‰Î_ Ωı¥±ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı “µ’ÿıÂfi_ ÁÿΉ˛÷ ‹fiı ’HÎ ’Ï◊¿ Á‹∞fiı ±Î’‰_
Ωı¥±ı” ó ÷˘ µ’ÿı ±Î’fiÎfl Ë_ ¿˘HÎ »\_, ’HÎ ±Î’fiÌ ±ÎiÎÎ ‹ÎfiÌfiı
‹ÎflÌ Á‹… ‹…⁄ ÂÎVh΢fiÌ ◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ·¬Ì ÿÌ‘Ì »ı.
±Î’ı ·A›_ ¿ı “Á_ÁÎfl‹Î_ ÷˘ ÿ—¬ … »ı” ó ÷˘ ±Î … ‰Î÷
ÃÌ¿ »ı. Á_ÁÎfl‹Î_ ¿_¥ ’HÎ Á¬ fi◊Ì. …ı ¿_¥ Á¬ ÿı¬Î› »ı, ÷ı
’HÎ Ï‹J›Î … ¤ÎÁı »ı, ±L÷‹Î_ ÷˘ ÿ—¬ … ÿ—¬ »ı.
‹ËÎflÎ… ÿÂfl◊∞ ±fiı ‰Áÿı‰∞fiΠωʛ‹Î_ Á‹Î«Îfl ‰Î_E›Î,
÷ı ·˘¿˘ ‘L› »ı …ı‹fiÎ CÎfl˘‹Î_ ¤√‰Îfiı ±‰÷Îfl ·Ì‘˘. Ωı‰Î‹Î_
÷˘ ±ı ·˘¿˘fiı CÎHÎÎ_ ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ÿ—¬˘ ◊›Î_, ’fl_÷ ±L÷‹Î_ ÷ı‹fi˘ Á_ÁÎfl◊Ì
µ©Îfl ◊¥ √›˘. ÷ı±˘ ÁÿÎfiı ‹ÎÀı ±Îfi_ÿCÎfi ’fl‹ÎI‹Îfiı ≠ÎM÷ ◊¥
√›Î. ‹ÎflÌ Á‹…◊Ì ÷ı‹fi˘ ’fi…˝L‹ ◊Âı fiËŸ. ‹fiı ±ı‹fiÎ µ©Îfl‹Î_
¿˘¥ Â_¿Î fi◊Ì. ±ı‹fiı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿·ı¢ Ωı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î, ÷˘ ±ı ÃÌ¿
»ı, ’Ëı·Î_fiÎ ¿flı·Î_ ¿_¥¿ ’Î’ ’HÎ ⁄Î¿Ì ËÂı, …ı‹fiı ¤˘√‰Ìfiı ÷ı±˘
Â© ⁄fiÌ √›Î ±fiı ¤√‰Îfifi˘ ±ı‹fiÎ CÎflı ±‰÷Îfl ◊‰Î◊Ì ±ı‹fi˘
µ©Îfl ◊¥ √›˘. ÷ı±˘ ’H›ÎI‹Î ’HÎ Ë÷Î. ’H›-’Î’ Á˙fiÎ flËı »ı,
¿˘¥fiÎ ’Î’ ‰‘Îflı flËı »ı ÷˘ ¿˘¥fiÎ ’H› ‰‘Îflı !
lÌÿÂfl◊∞ ±fiı l̉Áÿı‰∞ ’Ò‰˝…L‹‹Î_ ¤√‰ÎfifiÎ ‹˘ÀÎ ¤@÷
Ë÷Î. Á_¤‰ »ı ¿˘¥ ’Ò‰˝fiÎ …L‹fiÎ ◊˘ÕÎ_ ’Î’ ⁄Î¿Ì flèÎÎ_ ˢ›, ÷ı
⁄‘Î_ ’Î’˘fiı ¤˘√‰Ìfiı ÷◊Î ¤„@÷fiÎ ≠÷Î’ı ’Î’˘fi˘ fiΠ◊÷Î_ ±L÷ı
÷ı‹fi˘ ±Î Á_ÁÎfl-ÁÎ√fl◊Ì µ©Îfl ◊¥ √›˘.
±Î’ı ’Ò»u_ ¿ı “Á_ÁÎfl‹Î_ ∞‰fiı Á¬ ÷˘ Ωı‰Î‹Î_ fi◊Ì ±Î‰÷_
»÷Î_ ’HÎ ±Î ∞‰ ÂÎ ‹ÎÀı Á_ÁÎfl‹Î_ ¤À¿÷˘ flËı »ı ?” ÷˘ ±ı ‹Ò¬˝÷Î
88 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
±◊ν÷˚ ±iÎÎfifiı ¿ÎflHÎı ¤À¿ı »ı. ±ıHÎı ¤Ò·◊Ì Á_ÁÎfl‹Î_ Á¬ ‹ÎfiÌ
flÎA›_ »ı; Q≤√I≤WHÎÎfiÎ …‚fiÌ ‹ÎŒ¿ Á_ÁÎfl‹Î_ Ï‹J›Î Á¬ ¤ÎÁı »ı;
±ı◊Ì ±ı ‹Ò¬˝÷΋Î_ ŒÁÎ¥fiı Q≤√fiÌ ‹ÎŒ¿ ¤À¿÷˘ Œflı »ı.
±Î’ı ’Ò»u_ ¿ı “±Î ∞‰fiı Á¬ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?” ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ
¤„@÷◊Ì Á¬ ◊Λ »ı. ¿ı‹ ¿ı ¤„@÷‹Î_ … Á¬ »ı. ¤„@÷◊Ì ¤√‰Îfi
‹‚ı »ı …ı◊Ì Ë_‹ıÂfiı ‹ÎÀı ’ÒHν ±Îfi_ÿ ◊¥ Ω› »ı. √Ì÷Î ±K›Î›-
6 f·˘¿ 11◊Ì 32 Á‘Ìfi˘ ±◊˝ ‰Î_«‰˘ Ωı¥±ı. ÷ı ‹…⁄ ¤…fi,
K›Îfi ¿fl‰Î◊Ì ±’Îfl Á¬fiÌ ≠΄M÷ ◊¥ ¿ı »ı. ’»Ì ¿˘¥ ‰¬÷
’HÎ ÿ—¬ fi◊Ì ◊¥ ¿÷_. ±ı‰˘ ±Îfi_ÿ ≠ÎM÷ ◊Λ »ı ¿ı …ıfiÌ Á‹Îfi
⁄ÌΩı ¿˘¥ ±Îfi_ÿ fi◊Ì ±fiı fi ±ıfi˘ ¿ÿÌ fiΠ◊Λ »ı.
±Î’ı ’Ò»u_ ¿ı “Á_ÁÎfl‹Î_ flËÌfiı ¿ı‰˘ ‰÷ν‰ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı ?” ó
÷˘ ’˘÷ÎfiÎ◊Ì ‹˘Àα˘‹Î_ l©Î, Á‹Îfi‹Î_ Ï‹hÎ÷Î, fiÎfiα˘‹Î_ ’ηfi
¿fl‰Îfi˘ ¤Î‰ flάÌfiı Á˙fiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì Ωı¥±ı.
á á á
[45]
‹fiı ¬⁄fl ’ÕÌ »ı ¿ı ÏËLÿó‹Á·‹Îfi˘fiÎ ‹Î‹·ı ±Î’ CÎHÎÎ
µÏ¶Bfi »˘, ±fiı CÎHÎÌ Ï«L÷Î ¿fl˘ »˘. ‹ÎflÌ Á‹… ≠‹ÎHÎı ÷˘ ±Î
CÎHÎÌ ·FΩfiÌ ‰Î÷ »ı. ’fl˘’¿Îfl‹Î_ ∞‰fi ¬’Ì Ω› ±ı CÎb_ …
µk΋ »ı, ±ı‹Î_ ÷˘ ±Îfi_ÿ ‹Îfi‰˘ Ωı¥±ı. ·˘¿Áı‰Î ¿flfiÎfl ‹fiW›˘
µ’fl ‹˘ÀÌ-‹˘ÀÌ Ï‰’Ïkα˘ ±ÎT›Î ¿flı »ı; ±ıfiÎ ‹ÎÀı ÷ı±˘ ¿ÿÌ
¢¿ fi◊Ì ¿fl÷Î. ±ı‹Î_ √¤flΉÎfiÌ ‰Î÷ … ÂÌ »ı ? Ωı ±Î’ı ·˘¿ÏË÷fiı
‹ÎÀı L›Î›’Ò‰˝¿ «ıpÎ ¿flÌ »ı ±fiı ÷ıfiı ‹ÎÀı ±Î’fiÌ µ’fl ±Î’ÏkÎ
±Î‰Ì »ı, ÷˘ ÷ıfiı ‹ÎÀı ±Î’ı ±Îfi_ÿ ‹Îfi‰˘.
Ωı ±Î’ Ïfiÿ˘˝Ê »˘, ÷˘ ±ı ωrÎÁ ¿fl‰˘ ¿ı ±Î’fi_ fi¿ÁÎfi
fi◊Ì ◊¥ ¿‰Îfi_, ±fiı Ωı ÿ˘ÊÌ »˘, ÷˘ ÿ_Õ ¤˘√‰‰Îfiı ‹ÎÀı ’HÎ
±Îfi_ÿ◊Ì ÷ˆ›Îfl flËı‰_, ±fiı ±Î’ Ωı ±ı‹ Á‹…÷Πˢ ¿ı ‰√fl ÿ˘Êı
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 89

±Î’fiÌ µ’fl ·˘¿ÏË÷ ¿fl÷Î_ ±Î ±Î’ÏkÎ ±Î‰Ì »ı, ÷˘ ±Î’ı ±ı¿

‰ÌflfiÌ ‹ÎŒ¿ ≠ÁLfi÷Î◊Ì …ı· …‰_ Ωı¥±ı ±◊‰Î ≠‹ÎH΢◊Ì ’˘÷Îfiı
Ïfiÿ˘˝Ê ÁÎÏ⁄÷ ¿fl‰Î Ωı¥±ı. flÕ‰_, Ï«L÷Î ¿fl‰Ì ±fiı Á_÷Ή_ ±ı
÷˘ ¿Î›fl÷ÎfiÎ_ ·ZÎHÎ »ı. ¿Î›fl÷Î CÎHÎÌ ¬flÎ⁄ ‰V÷ »ı. √Ì÷Î ±K›Î›
2 f·˘¿ 2, 3fi˘ ±◊˝ Á‹∞fiı ¿Î›fl÷Îfi˘ I›Î√ ¿fl‰˘. ±ËŸ ‰Ìfl÷Î
… ‹„@÷ ‹ÎÀıfi˘ Ëı÷ »ı, ¿Î›fl÷Î’ÒHν ∞‰fi ÷˘ Q≤I›fiÌ Á‹Îfi »ı.
ÂÒfl÷΋Î_ ≠ÎH΢fi˘ I›Î√ ¿fl‰˘ ·Î¤¿Îfl¿ ±fiı ‘‹˝ »ı. √Ì÷Î ±K›Î›
2 f·˘¿ 37, 38 ±fiı ±K›Î› 3 f·˘¿ 35fi˘ ±◊˝ …\±˘. ±Î’
F›Îflı ±ËŸfiÎ Á΋ÎL› ±ı‰Î ‰˘fl_À◊Ì ±ÎÀ·Î √¤flΉ »˘, I›Îflı
÷ı ‹ËÎfi flÎΩ ›‹flÎΩfi˘ ‰˘fl_À ‹‚Âı, I›Îflı ÷˘ ÂÌ ¬⁄fl ±Î’fiÌ
ÂÌ ÿÂÎ ◊Âı ? ±Î’fiı ÷˘ ÷ı ‰˘fl_À◊Ì ’HÎ Õfl‰_ fi Ωı¥±ı, ÂflÌfl
÷˘ ±ı¿ Ïÿ‰Á …‰Îfi_ … »ı, ’»Ì ¿˘¥ ÁÎfl_ ¿Î‹ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ «ÎS›_
Ω›, ÷˘ CÎHÎÌ ÁÎflÌ ‰Î÷ »ı. …ı·fiÌ ÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ, ’fl˘’¿Îfl ¿fl÷Î_
¿fl÷Î_ ŒÎ_ÁÌ µ’fl ·À¿‰_ ’Õı, ÷˘ ’HÎ CÎHÎÎ ±Îfi_ÿfiÌ ‰Î÷ »ı.
¿Î›fl÷Î◊Ì ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á ∞‰Ì ’HÎ ·¥Â_ ÷˘ Â_ ◊Âı ?
Â_ ±Î’ ±Î‹Î_ ’˘÷Îfi_ ±’‹Îfi Á‹Ωı »˘ ? ±’‹Îfi ÷˘
¿Î›fl÷΋Î_ »ı, ‰Ìfl÷΋Î_ fiËŸ. ‘‹˝fiÎ I›Î√‹Î_ »ı, ‘‹˝fiÌ flZÎ΋Î_ fiËŸ.
±fiı ¿_¥ ⁄fiÌ fi ¿ı ÷˘ …ı ¿_¥ ‹ÎÏ·¿fiÌ ‹fl∞◊Ì ◊Λ »ı, ÷ı‹Î_
≠ÁLfi ÷˘ flËı‰_ … Ωı¥±ı. ω«Îfl◊Ì ◊Λ ¿ı ËÃ◊Ì, ¿˘¥ ’HÎ flÌ÷ı
¢¿, Ï«L÷Î ±fiı ÿ—¬fiı ËÀÎ‰Ì ÿfl ‰¬÷ı ÿflı¿ ±‰V◊΋Î_ ±ÎfiLÿ‹Bfi
flËı‰_ Ωı¥±ı. ¤…fi, K›Îfifiı ‹ÎÀı Ïfifl_÷fl ≠›Ifi ¿fl÷Î_¿fl÷Î_ ±ı ‰Î÷
µ’fl ωrÎÁ flά‰˘ Ωı¥±ı ¿ı …ı ¿_¥ ◊Λ »ı, ÷ı ⁄‘_ ¤√‰ÎfifiÌ
ÿ›Î◊Ì ◊Λ »ı ±fiı ÷ı‹Î_ … ‹_√‚ »ı.Ö
á á á

Ö ¿˘¥ ‹Î‹·Î‹Î_ ŒÁΛı·Î ±ı¿ Ï«L÷Î÷fl ÁF…fifiı ±Î ’hÎ ¿ıÀ·Î_¿ ‰Ê˘˝˝

’Ò‰˝ ·¬‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ Ë÷˘.
90 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?

[46]
±Î’ı ·A›_ ¿ı “±Î Ïÿ‰Á˘‹Î_ ¤…fi-K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√ ‹ÎflÎ◊Ì
◊÷˘ fi◊Ì” ó ÷˘ ¤…fi, K›Îfi ‰√ıflı ¿fl‰Î ‹ÎÀı ≠›Ifi ¿fl‰˘ Ωı¥±ı.
fiËŸ ÷˘ ‹˘ÀÌ ¿ÏÃfi Á‹V›Î »ı.
ƒT›˘’Î…˝fifiı ‹ÎÀı T›Î’Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ÷˘ ±Î’◊Ì ’Ïfll‹ ◊¥
¿ı »ı, ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ÁΫΠ¿S›ÎHÎfiı ‹ÎÀı ≠›Ifi fi◊Ì ◊÷˘, ±ı◊Ì
…HÎΛ »ı ¿ı ±Î’ ¤…fi, K›Îfi ±fiı ÁIÁ_√fiı ‘fifiÌ Á‹Îfi ’HÎ
‹Îfi÷Î fi◊Ì. ±Î’ı ω‰ı¿’Ò‰˝¿ ω«Îfl ¿fl‰˘ Ωı¥±ı ¿ı ±Î firfl
ƒT› Â_ Q≤I› ‰¬÷ı ±Î’fiÌ ÁËΛ÷Î ¿flÌ Â¿Âı? Â_ ƒT›◊Ì ±Î’fiı
¤√‰IÁ_⁄_‘Ì ±ÎfiLÿ ≠ÎM÷ ◊¥ ¿Âı! ±ı‰_ ¿ÿÌ fiËŸ ◊Λ, ¿ı‹¿ı
I›Î_ ¿˘¥ ·Î_« ·ıfiÎfl fi◊Ì. ’fl·˘¿fiÌ ‰Î÷ ÷˘ ÿÒfl flËÌ, ‘fi◊Ì ±Î
·˘¿‹Î_ ’HÎ ‰ÎV÷ω¿ Á¬ ‹‚Ì Â¿÷_ fi◊Ì. Á_ÁÎfl‹Î_ ‹Ò¬˘˝fiı …
Á¬ ≠÷Ì÷ ◊Λ »ı; ω‰ı¿Á_’Lfi ’flÊ˘fiı ‹ÎÀı ÷˘ ÁÎ_ÁÎÏfl¿ Á¬
ÿ—¬w’ … »ı. ‹ËÏÊ˝ ’÷_…Ï· ¿Ëı »ı ó
“’ÏflHÎ΋÷Î’Á_V¿Îflÿ—¬ˆ√˝HÎT≤ÏkÎωfl˘‘ÎE« ÿ—¬‹ı‰ Á‰*
ω‰ıÏ¿fi— !”
Á_ÁÎfl‹Î_ Ωı ‰ÎV÷ω¿ Á¬ ˢ÷, ÷˘ ∑ÏÊ-‹Ïfi·˘¿˘ ÁÎ_ÁÎÏfl¿
Á¬˘fi˘ I›Î√ ¿flÌ ÂÎ ‹ÎÀı ‰fi‹Î_ …¥ ÷’V›Î ¿fl÷ ? ±Î’fiı Ωı
’˘÷ÎfiÎ ¿S›ÎHÎfiÌ ≥E»Î ˢ›, ÷˘ ÏfiW¿Î‹¤Î‰◊Ì ≠ı‹’Ò‰¿˝ lÌ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ
’fiÌ÷ fi΋fi˘ Ïfifl_÷fl …’ ¿fl‰Îfiı ‹ÎÀı ≠›Ifi ¿fl‰˘. ÷ı ‰ÎV÷ω¿
ÁΫΠÏfiW¿Î‹Ì ’fl‹ M›ÎflÎ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ≠ı‹‹Î_ ¿·_¿ ·√Ή‰_ fiËŸ.
…ı T›„@÷ ±Î ±ÁÎfl Á_ÁÎflfiÎ ÷E», ±ÏfiI› ±fiı ZÎHΤ_√fl
¤˘√˘‹Î_ ŒÁÎ¥fiı ¤√‰ÿ˚¤…fi, K›Îfi, ÁIÁ_√ »˘ÕÌ ÿı »ı, ÷ı ‹Ë΋Ҭ˝
»ı. »ıS·ı ±ıfiÌ ¤Îflı ÿÿ˝ÂÎ ◊Λ »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ±Î’ı ±Î‰_ ±‘˘√Ï÷‹Î_
·¥ …fiÎfl ¿Î›˝ ¤Ò·◊Ì ’HÎ fi ¿fl‰_ Ωı¥±ı.
±Î’fiÎ ¿S›ÎH΢’›˘√Ì ¿Î›˘˝‹Î_ …ı T›„@÷ ±Î’fiÌ ÁËΛ÷Î ¿flı
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 91

»ı, ÷ıfiı … ’˘÷Îfi˘ ’fl‹ Ï‹hÎ ΩHÎÌfiı ÂıÊ Á˙fiı ⁄fiΉÀÌ Ï‹h΢
Á‹…‰Î. ωÂıÊ ·¬‰Î‹Î_ Â_ »ı, Ωı ±Î’fiı ±Î’fiÎ ¿S›ÎHÎfiÌ ≥E»Î
ˢ›, ÷˘ ¿_¥ ’HΠω«Îfl fi ¿flÌfiı ÁI‰flı «ı÷‰_ ±fiı ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ‹˘Ë-
Ω‚‹Î_ fi ŒÁÎ¥fiı ÷̉˛ ÁΑfifiı ‹ÎÀı ÷ˆ›Îfl ◊¥ …‰_ Ωı¥±ı.
á á á
[47]
lÌ’fl‹ÎI‹Îfi_ ¤…fi, K›Îfi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ … ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¿Î›˘˝fiÌ
«ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ⁄ÌΩ ¿˘¥ ¿Î‹‹Î_ ¤·ı ¤Ò· ◊¥ Ω›, ’fl_÷
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ¤…fi, K›Îfi‹Î_ ¤Ò· fi ¿fl‰Ì. ¤@÷ ≠Ë˚·ÎÿfiÎ ±Îÿ½fiı
Á΋ı flÎ¬Ì «ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. Ωı ±ı‹Î_ ‹Î÷Î, Ï’÷Î ¿ı ¤Î¥ ‰√ıflı
±‰fl˘‘ ¿flı, ÷˘ ÷ı‹fiÌ ¬Â΋ÿ ±fiı Áı‰Î ¿flÌfiı ÷ı‹fiı ≠ÁLfi ¿fl‰Î.
Áı‰Î ÷˘ ⁄‘Î ∞‰˘fiÌ ¿fl‰Ì µk΋ »ı ±fiı ¿÷˝T› »ı.
Á_ÁÎflfiÎ ¤˘√˘‹Î_ fi ŒÁΉ_, ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ¤˘√-ω·ÎÁ, ±ıÂ-
±Îfl΋ ±fiı V‰Îÿ-¢¬ ‰√ıflı ⁄‘Πωʛ˘ ZÎHΤ_√fl ±fiı ±ÏfiI›
»ı; ‘˘¬˘ ÿ¥fiı Õ⁄ΉfiÎflÎ »ı ±fiı ·Î·« ±Î’Ìfiı √‚΋Î_ ŒÎ_Á˘
·√ΉfiÎflÎ »ı; ±ı‹ Á‹∞fiı ¤Ò·Ìfiı ’HΠωʛ˘◊Ì ≠ı‹ fi ¿fl‰˘.
±ı‹Î_ ±ı¿ ‰¬÷ ◊˘ÕÎ Á‹› Á‘Ì Á¬-…ı‰_ ≠÷Ì÷ ◊Λ »ı; ’fl_÷
±L÷ı ÷˘ fiΠ◊¥ Ω› »ı; ±ıÀ·ı ±ı‹fiÎ◊Ì Õfl÷Î flËı‰_ Ωı¥±ı.
±Î flÌ÷fiÎ ÁΑfi◊Ì Ï«k΋Î_ ≠ÁLfi÷Î ±fiı ωʛ˘‹Î_ ‰ˆflÎB› ◊¥
¿ı »ı ±fiı ±ı ’»Ì Á_ÁÎflfi˘ ¿˘¥ ¤˘√ ÁÎfl˘ fi◊Ì ·Î√÷˘.
á á á
[48]
¤√‰Îfi◊Ì ≠ı‹ ¿fl‰ÎfiÌ ≥E»Î ˢ›, ÷˘ ¤√‰Îfifiı … Á˙◊Ì
µk΋ Á‹…‰Î. Á_ÁÎfl‹Î_ lÌfiÎflΛHÎfiÌ Á‹Îfi ÿ›Î‚ ÷◊Î Áxÿ ⁄Ì…\_
¿˘¥ ’HÎ fi◊Ì. ÷ı‹fiÌ Á‹Îfi ¿˘¥ ≠ı‹Ì ’HÎ fi◊Ì. ÷ı fiÌ«fiÌ ÁÎ◊ı
’HÎ ≠ı‹ ¿flı »ı, ¿˘¥◊Ì C≤HÎÎ ¿fl÷Î fi◊Ì. Ωı ¿˘¥ ‹fiW› ’˘÷ÎfiÌ
92 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?
fiÌ«÷Îfi˘ A›Î· ¿flÌfiı ¤√‰Îfifiı ¤…ı fiËŸ, I›Îflı ÷˘ ¿˘¥ µ’Λ
fi◊Ì, ’fl_÷ ¤√‰Îfi ÷flŒ◊Ì ÷˘ Á˙fiı ‹ÎÀı “¬S·˘ ±˘Õ˝fl” »ı. ¤·ıfiı
¿˘¥ √‹ı ÷ıÀ·˘ fiÌ« ¿ı‹ fi ˢ›, Ωı ÷ı Ïfifl_÷fl ¤…fi ¿flı, ÷˘
÷ıfiı ’HÎ ¤…fifiÎ ≠÷Î’ı ’fl‹ÎfiLÿfiÌ ≠΄M÷ ◊¥ Ω› »ı. ¤√‰ÎfifiÎ
±Î‰Î ≠¤Î‰fiı ¿˘¥ fi ΩHÎı, ÷˘ ±ı‹Î_ ¤√‰Îfifi˘ ¿˘¥ ÿ˘Ê fi◊Ì.
á á á
[49]
±Î’ı ·A›_ ¿ı “K›Îfi fi◊Ì ·Î√÷_, ±ıÀ·ı ‹ÎflÎ ‹ÎÀı K›Îfi
·√Ή‰ÎfiÌ «ıpÎ ¿fl‰Ì” ó ÷˘ Ë_ «ıpÎ ¿flfiÎfl ¿˘HÎ »\_ ? ¤…fi
±fiı ÁIÁ_√ CÎHÎÎ ‰‘Îflı ◊‰Î◊Ì K›Îfi ±Î’‹ı‚ı ·Î√Ì Â¿ı »ı. Ë_
ÂÌ «ıpÎ ¿fl_ ? ±ı‹Î_ ÷˘ ±Î’fiÌ «ıpÎ … ωÂıÊ ¿Î‹ ¿flÌ Â¿ı »ı.
F›Î_ ÁIÁ_√ ◊÷˘ ˢ›, I›Î_ √‹ı ÷ı‰_ ¿Î‹ »˘ÕÌfiı ’HÎ …‰_ ±fiı
K›ÎfifiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı … flÌ÷ı K›Îfi ·√Ή‰ÎfiÌ «ıpÎ ¿fl‰Ì.
K›Îfi‰Î‚Î ’flÊ˘fiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁÌfiı K›Îfi ·√Ή‰_. K›Îfi‹Î_ Ωı ωCfi
◊Λ, ÷˘ ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷˘fiı ¿Ëı‰Î_. ’»Ì ÷ı‹fiÎ ⁄÷ÎT›Î ‹…⁄
ÁΑfifiÌ «ıpÎ ¿fl‰Ì. ±Î‹ ¿fl‰Î◊Ì K›Îfi ·Î√Ì Â¿ı »ı.
á á á
[50]
±Î’fiÌ ÁÎ◊ı Ωı ¿˘¥ ≥W›Î˝ ¿flı, ÷˘ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ’HÎ ±Î’ı ≠ı‹
¿fl‰˘. Ωı ¿˘¥ ±Î’fi_ ⁄Òfl_ ¿flı, ÷ıfi_ ’HÎ ±Î’ı ¤·_ ¿fl‰_ Ωı¥±ı
±fiı ‰ıfl flάfiÎflfi_ ’HÎ ¤·_ ¿fl‰ÎfiÌ «ıpÎ ¿fl‰Ì. V‰Î◊˝ ±fiı ‹Îfi-
‹fl÷⁄˘ »˘ÕÌ fi‹˛¤Î‰◊Ì Á˙fiÌ ÁÎ◊ı ≠ı‹ ¿fl‰˘ ±ı ¿÷˝T› »ı. ‹Îfi-
‹fl÷⁄Î ‰√ıflıfiÌ ¿Î‹fiÎfiı ∞÷fiÎfl … ÿ·˝¤ »ı. ¿èÎ_ »ı ó
¿çfi ÷…fiÎ ÁË… ˈ, ÁË… Ï÷›Î¿Î fiıË ––
‹Îfi ⁄ÕÎ¥ ¥Êν, ÿ·˝¤ ÷…fiÎ ±ıË ––
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 93

ø˘‘ ¿fl‰˘, ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ±‰√H΢ µ’fl ¿fl‰˘, ⁄ÌΩ±˘fiÎ

±‰√H΢ µ’fl K›Îfi fi ±Î’‰_ Ωı¥±ı. ‰ÎV÷‰‹Î_ ¤…fi ±fiı
ÁIÁ_√fiÎ ◊‰Î◊Ì ±Î ÿ˘Ê ±Î’‹ı‚ı … »^ÀÌ Ω› »ı. Á‰˝ flÌ÷ı ÏfiW¿Î‹
◊÷Î_ ±ıÀ·ı ¿ı ¿Î‹fi˘ fiΠ◊¥ √›Î ’»Ì ø˘‘-‰ıfl ¿ı ‹Îfi-‹fl÷⁄Îfiı
V◊Îfi flËı÷_ fi◊Ì; F›Î_ Á‘Ì ±Î ⁄L›Î flËı »ı, I›Î_ Á‘Ì ÏfiW¿Î‹
◊›Î ±ı‹ Á‹…‰_ fiËŸ.
á á á
[51]
K›Îfi ±fiı ‰ˆflÎB›fiÌ ÁΑÎflHÎ ‰Î÷˘ ·¬‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, ωÂıÊ
‰Î÷˘ ≠I›ZÎ ‹‚̱ı I›Îflı ’Ò»Ì ·ı‰Î› ÷ı ÃÌ¿ »ı.
…ı ¿_¥ ¤ÎÁÌ flèÎ_ »ı ÷ı ⁄‘_ ‹Î›Î ‹ÎhÎ »ı. ‹Î›ÎfiÎ ±‘Ìrfl
¤√‰Îfifiı ±ıfi˘ Ωÿ√fl Á‹∞fiı Ωÿ√flfiÎ …_⁄ÒflÎfiÌ ‹ÎŒ¿ Á_ÁÎflfiÌ
‰V÷±˘fiı ·¥ ¬ı· ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ¿˘¥ ‰¬÷ı ’HÎ ±Î ¿„S’÷ Á_ÁÎflfiÌ
ÁkÎÎ ‹Îfi‰Ì µÏ«÷ fi◊Ì. ¬ı·fiı …ı ‹ÎHÎÁ ÁI› Á‹∞ ·ı »ı, ÷ı
Ã√Λ »ı. ¤√‰Îfi ±ıfiı ‹Ò¬˝ Á‹…ı »ı ±fiı ±ı Á‹…ı »ı ¿ı ±ıHÎı
‹Îfl˘ ≠¤Î‰ ΩH›˘ fi◊Ì. …ı ¤√‰Îfifi˘ ‹‹˝ ΩHÎÌ ·ı »ı ÷ı ¿ÿÌ
‹˘ÏË÷ ◊÷˘ fi◊Ì. Á_ÁÎfl ¿˘¥ ‰V÷ fi◊Ì, ‰ÎV÷‰‹Î_ …ı ¿_¥ »ı ÷ı
lÌÁ„E«ÿÎfiLÿCÎfi … »ı, ±Î ≠¿Îflfi_ K›Îfi … ‰ˆflÎB››@÷ K›Îfi
¿Ëı‰Î› »ı. ±ı¿ fiÎflΛHÎÿı‰ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿_¥ ’HÎ fi◊Ì. …ı ¤ÎÁÌ
flèÎ_ »ı, ÷ı ÷˘ »ı … fiËŸ ±fiı …ı »ı ÷ı ¤ÎÁ÷_ fi◊Ì, ¿ı‹ ¿ı ¤√‰Îfifi_
√HÎÎ÷Ì÷ V‰w’ ≥„Lƒ›˘fi˘ ωʛ fi◊Ì. Á√HÎ V‰w’fi˘ ¤ÎÁ ◊‰˘
Á_¤‰ »ı, ’fl_÷ ÷ıfiÎ_ ÿ½fi ◊÷Î_ Ïfi√˝HÎfi˘ ‹‹˝ ΩHΉ΋Î_ ¿_¥ ’HÎ
ω·_⁄ ◊÷˘ fi◊Ì.
á á á
94 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ?

Á_÷‰ÎHÎÌ
±Î’H΢ ≠ı‹, ±Î’HÎÌ ¿flHÎÌ ÷˘ ‹˘Õ<_ … ¿flfiÎflÎ »ı Ï¿L÷
±Î ±Î’HÎÌ ‹ÎL›÷Îfiı »˘ÕÌ ≠¤fiÌ ÷flŒ A›Î· ¿fḻı, ÷˘ ’»Ì
ω·_⁄ ◊‰˘ Ωı¥±ı fiËŸ. ±Î’HÎÌ ‘ÎflHÎÎ ⁄‚‰÷Ì Ë˘‰Ì Ωı¥±ı ó
“≠¤˘ ! ±Î’ ÷˘ ’fl‹ ÿ›Î‚ »˘, ±Î’ ÷˘ ÿÎÁ-…fi˘fiÎ ÿ˘Ê˘fiı
Ωı÷Î_ … fi◊Ì. ±Î’fiÌ ÿ›Î ÷˘ ≠I›ZÎ »ı. ±Î’ ’fl‹≠ı‹Ì »˘.
±Î’fi˘ ≠ı‹ ÷˘ ωfiÎ ¿ÎflHÎı … ◊Λ »ı. ≠¤˘ ! Ë_ F›Îflı ±ı‹
‹Îfi÷˘ Ë÷˘ ¿ı, “≠¤ L›Î›¿ÎflÌ »ı, F›Îflı ±Î’HÎı ¤…fi ¿flÌÂ_,
I›Îflı ÷ı±˘ ÿ½fi ±Î’Âı I›Î_ Á‘Ì ÷˘ ω·_⁄ ◊‰˘ ⁄flÎ⁄fl …
Ë÷˘, ’fl_÷ ≠¤˘ ! ˉı ÷˘ Ë_ ±ı‹ ‹Îfi_ »\_ ¿ı ±Î’ ’fl‹ ÿ›Î‚
»˘, ÿ›Î ¿fl‰Ì ±ı … ±ı¿‹ÎhÎ ±Î’fi˘ V‰¤Î‰ »ı. ‹Îfl˘ ºœ
ωrÎÁ »ı ¿ı ±Î’ ˉı ±ı¿ ZÎHÎ ’HÎ ‹˘Õ<_ fiËŸ ¿fl˘” ó ±Î‰˘
ºœ ωrÎÁ flά̱ı, ÷˘ ÷ı ¿Î›ÿÎ◊Ì …ı ω·_⁄ ◊¥ flè΢ »ı,
÷ı fiËŸ ◊Λ.
á á á
‹ÎHÎÁ‹Î_ ÿ˘Ê Ωı¥fiı ±ıfiÎ◊Ì C≤HÎÎ ¿ı ¶ıÊ fi ¿fl‰˘ Ωı¥±ı.
C≤HÎÎ ¿ı ¶ıÊ ¿fl‰˘ ˢ›, ÷˘ ‹fiW›fiÌ ±_ÿfl flËıfiÎfl ÿ˘Êw’Ì
ω¿Îfl˘◊Ì ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. …ı‹ ¿˘¥ ‹ÎHÎÁfiı M·ı√ ◊¥ Ω›, I›Îflı
÷ıfiÎ CÎfl‰Î‚Î M·ı√fiÌ ⁄Ì¿◊Ì ÷ıfiÌ ’ÎÁı …‰Î ≥E»÷Î fi◊Ì, ’fl_÷
±ıfiı M·ı√fiÌ ⁄Ì‹ÎflÌ◊Ì ⁄«Î‰‰Î …wfl ≥E»ı »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı
’˘÷Îfiı ⁄«Î‰Ìfiı ›◊ÎÁÎK› «ıpÎ ’HÎ ’ÒflÌ flÌ÷ı ¿flı »ı; ¿ı‹ ¿ı
÷ı ÷ı‹fi˘ M›Îfl˘ ‹ÎHÎÁ »ı. ±ı … flÌ÷ı …ı ‹ÎHÎÁ‹Î_ «˘flÌ, ΩflÌ
‰√ıflı ÿ˘Êw’Ì fl˘√ ˢ›, ÷ıfiı ’˘÷Îfi˘ M›Îfl˘ ⁄L‘ Á‹∞fiı ÷ıfiÌ
ÁÎ◊ı C≤HÎÎ ¿ı ¶ıÊ fi ¿flÌfiı ÷ıfiÎ fl˘√◊Ì ⁄«÷Î flËÌfiı ÷ıfiı fl˘√‹@÷
¿fl‰ÎfiÌ «ıpÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı.
á á á
 µ©Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? 95

“Á΄k‰¿ ±Î«flHÎ ±fiı ¤√‰ÎfifiÌ Ï‰Â© ¤„@÷◊Ì

±L÷—¿flHÎfiÌ ÂÏ© ◊÷Î_ F›Îflı ¤˛‹ ‹ÀÌ Ω› »ı, I›Îflı ÁΑ¿
¿Ú÷¿ÚI› ⁄fiÌ Ω› »ı.”
“¤√‰Îfi √HÎÎ÷Ì÷ »ı, ÁÎflÎ-fiflÁÎ ⁄‘Î √H΢◊Ì ›@÷ »ı
±fiı ¿ı‰‚ Áÿ˚√HÎ-Á_’Lfi »ı.”
“¤√‰Îfi ≥E»ı ÷ı‰Ì flÌ÷ı, ≥E»ı I›Îflı, ≥E»ı I›Î_, ≥E»ı
±ı w’‹Î_ ≠√À ◊¥ ¿ı »ı.”
“«flΫfl ⁄˛õÎ_Õ ¥rfl »ı, ÷ıfiÌ Áı‰Î ¥rflfiÌ Áı‰Î »ı.
Á_ÁÎflfiı Á¬ ’ˢӫÎÕ‰Îfi_ ±ı ’fl‹ÎI‹Îfiı Á¬ ’ˢӫÎÕ‰_ »ı.”
“ÏfiW¿Î‹¤Î‰◊Ì ≠ı‹’Ò‰˝¿ ωϑÁÏË÷ …’ ¿flfiÎfl ÁΑ¿
CÎH΢ …·ÿÌ ÁÎfl˘ ±ı‰˘ ·Î¤ µÃÎ‰Ì Â¿ı »ı.”
“‹˘À΋Î_ ‹˘À<_ Á_¿À ±Î‰Ì ’ՉΠ»÷Î_ ’HΠωÂ© ≠ı‹¤„@÷
±fiı ¤√‰÷˚-ÁÎZÎÎI¿Îfl ÏÁ‰Î› ⁄Ì∞ ¿˘¥’HÎ ÁÎ_ÁÎÏfl¿ ‰V÷fiÌ
¿Î‹fiÎ, ›Î«fiÎ ¿ı ≥E»Î ¿ÿÌ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı fiËŸ.”
“¤√‰Îfi‹Î_ ÁΫ˘ ≠ı‹ ◊‰Î‹Î_ ±fiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹fi‹˘ÏËfiÌ
‹ÒÏ÷˝fiÎ ≠I›ZÎ ÿ½fi ‹‚‰Î‹Î_ ωrÎÁ … ‹Ò‚ ¿ÎflHÎ »ı.”
“ÏfiflοÎfl-ÁοÎfl Á˙ ±ı¿ … ÷k‰ »ı.”
“÷ı Á‰˝hÎ, Á‰˝T›Î’Ì, Á‰˝√HÎ-Á_’Lfi, Á‰˝Á‹◊˝, Á‰˝fi˘
ÁÎZÎÌ, Á÷˚-Ï«÷˚-±ÎfiLÿCÎfi ’fl‹ÎI‹Î … ’˘÷ÎfiÌ ·Ì·Î◊Ì
¤@÷˘fiÎ µ©Îflfiı ‹ÎÀı ϤLfiϤLfi V‰w’˘ ‘ÎflHÎ ¿flÌfiı ±fiı¿
·Ì·Î±˘ ¿flı »ı.”
“÷ı ’fl‹ÎI‹Îfiı ÂflHÎı ◊‰_ ÁΑ¿fi_ ¿÷˝T› »ı. ÂflHÎı ◊÷Î_
≠¤ ’˘÷ı ⁄‘˘ ¤Îfl µ’ÎÕÌ ·ı »ı.”
á á á
 “√Ì÷Î÷k‰Ï‰‰ı«fiÌ” ’V÷¿‹Î_◊Ì
›˘Ï√fi΋ϒ Á‰ı˝ÊÎ_ ‹®÷ıfiÎL÷flÎI‹fiÎ ––
l©Î‰ÎL¤…÷ı ›˘ ‹Î_ Á ‹ı ›@÷÷‹˘ ‹÷— ––
√Ì÷Î 6/47
l̤√‰Îfi ±ËŸ ’˘÷ÎfiÎ ≠ı‹Ì ¤@÷˘fi˘ ‹ÏË‹Î ‰Hν‰÷Î ¿Ëı
»ı ¿ı Ωı¿ı ‹fiı ÷’V‰Ì, iÎÎfiÌ ±fiı ¿‹a ‰√ıflı Á˙ M›ÎflÎ »ı, ±fiı
±Î Á˙fiÎ ¿fl÷Î_› ‰‘Îflı ÷ı ›˘√Ì ‹fiı M›Îfl˘ »ı, …ı ‹ÎflÌ … ≠΄M÷fiı
‹ÎÀı ÁΑfi ¿flı »ı; ’fl_÷ …ı, ‹ÎflÎ Á‹√˛w’fiı ΩHÎÌfiı ‹ÎflÌ ÁÎ◊ı
±fiL› ≠ı‹ ¿flı »ı, ‹ÎhÎ ‹fiı … ’˘÷Îfi˘ ’fl‹ ≠ı‹ÎV’ÿ ‹ÎfiÌfiı,
¿˘¥ ‰Î÷fiÌ ±’ıZÎÎ, ±Î¿Î_ZÎÎ ±fiı ’fl‰Î fi flάÌfiı ’˘÷ÎfiÎ
±L÷flÎI‹Îfiı Ïÿ‰Á-flÎ÷ ‹Îfl΋Î_ … ·√Ήı·˘ flάı »ı, ‹ÎI≤’flΛHÎ
ÏÂÂfiÌ …ı‹ …ı ‹fiı »˘ÕÌ ⁄ÌΩ ¿˘¥fiı ΩHÎ÷˘ … fi◊Ì, ÷ı ÷˘ ‹ÎflÎ
xÿ›fi_ ’fl‹ ‘fi »ı. ⁄΂¿fiÎ VfiıË◊Ì …ıfi_ xÿ› ’Ïfl’ÒHν »ı, …ıfiı
Ïÿ‰Á-flÎ÷ ’˘÷ÎfiÎ M›ÎflÎ ⁄΂¿fiÌ ÷flŒ Ωı÷Î flËı‰Î‹Î_ … ÏfiI›
fi‰˘ ±Îfi_ÿ ‹‚ı »ı, ±ı‰Ì ‰ÎIÁS› VfiıË‹›Ì ±fi_÷ ‹Î÷α˘fiÎ_ xÿ›
‹ÎflÎ …ı ±Ï«LI›-±fi_÷ ≠ı‹‹› xÿ›ÁÎ√flfiÎ ±ı¿ Ï⁄LÿfiÌ ⁄flÎ⁄fl
’HÎ fi◊Ì, ÷ı ‹ÎflÎ ’˘÷ÎfiÎ xÿ›◊Ì Ë_ ÷ıfiÌ ÷flŒ Ωı÷˘ flË_ »\_ ±fiı
÷ıfiÌ ÿflı¿ «ıWÀÎ ‹fiı ±’Îfl Á¬ ’ˢӫÎÕfiÎflÌ Ë˘› »ı. ±Î¬Î›
…√÷fiı ±fiÎÏÿ¿Î‚◊Ì …ıÀ·Î ≠¿ÎflfiÎ …ı …ı ±ÎfiLÿ ‹‚÷Î ±Î‰Ì
flèÎÎ »ı, ÷ı Á˙ ÷˘ ‹… ±ÎfiLÿÁÎ√flfiÌ ±ı¿ Ï⁄LÿfiÌ Áfl¬Î‹HÎÌ‹Î_
’HÎ ±Î‰Ì ¿ı fiËŸ. ±Î‰Î ±fi_÷ ±ÎfiLÿfi˘ ±’Îfl ±Q⁄Ï‘ ˢ¥fiı
’HÎ Ë_ ’˘÷ÎfiÎ ±ı “‹ÿ˚√÷ÎL÷flÎI‹Î” ¤@÷fiÌ «ıpÎ Ωı¥-Ωı¥fiı
’fl‹ ±ÎfiLÿfiı ≠ÎM÷ ◊÷˘ flË_ »\_. ÷ıfiÌ ÂÌ ⁄ÕÎ¥ ¿fl_ ? ÷ı ‹Îfl˘
’˘÷Îfi˘ »ı, ‹Îfl˘ … »ı, ±ı◊Ì ‰‘Ìfiı ‹Îfl˘ Ï≠›÷‹ ⁄ÌΩı ¿˘HÎ »ı ?
…ı ‹Îfl˘ Ï≠›÷‹ »ı, ÷ı … lıWà »ı, ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ‹ÎflÎ ‹fi‹Î_ ÷ı
… Á‰˘˝k΋ ¤@÷ »ı ±fiı ÷ı … Á‰˘˝k΋ ›˘√Ì »ı.
á á á