Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
QUÍMICA ORGÁNICA 3
carrera:
QUÍMICA DE ALIMENTOS
(Clave 1628)
1
Introducción:
Recordatorio de
conceptos básicos
Bases de Química Orgánica I y II
2
El grupo carbonilo
Tipo 1
O O
ALDEHÍDO CETONA
3
Tipo 2
4
El grupo carbonilo
6
En caso de ataque de amina como nucleófilo
7
Equilibrio imina-enamina
8
En caso de ataque de hidroxilos, alcoholes o
agua. Formación de hemiacetales y cetales
Hemiacetales en azúcares
9
Tautomería ceto-enólica
CATÁLISIS BÁSICA
CATÁLISIS ÁCIDA
10
Reacción y condensación aldólica
O
O
R1
R2 O
O R1
B R2
R1
H
R2
O O
H O
R1
H
R2 H
Ión enolato
O R1
R2
R1
R2
OH
H2O PRODUCTO DE
Deshidratación REACCIÓN
Carbonilo -insaturado
ALDÓLICA
PRODUCTO DE
CONDESACIÓN
ALDÓLICA
11
Reacción de Knoevenagel
B R3
OH
R1 R3 R1
H R1
R4
O
O R4 O
O R2
R2 R2
O O O
H2O
R4
O
R2
O
12
C-alquilación
Mecanismo competitivo
Si tenemos un buen grupo saliente en alfa a uno de los carbonilos tenemos 2
situaciones electrofílicas.
13
O-alquilación
desde ion enolato
R'
X
R'
B O R''
O
O
H R''
R R
X
O
X= OH, Halógeno, amina
15
Concepto de adición conjugada 1,4
H
Esquema general de una adición conjugada Nu O
R1 R2 Transposición de
(1) hidrógeno
H O
Nu Nu O
R1 (4) R2 H
R1 R2
Nu O
H
R1 R2
Producto de adición
conjugada 1,4
Nucleófilo ataca en la posición “4” debido a que no hay una situación E+ sobre
el C del carbonilo (posición “2”)
• El Nu- puede ser una fuente de N o S (por ejemplo NH3, H2S; R-SH; RC=S) 16
• Mejor si R1 es H menor impedimento estérico
Cuando intervienen iones enolato como Nu- en 1,4 conjugadas se conoce como
Reacción de Michael
17
Repaso general de reactividades importantes
18
Otras formaciones de enlaces C-C de interés en esta asignatura
La flecha sale de en medio del doble enlace al C del carbonilo porque indica el movimiento de los electrones
19
Formación de enlaces C-Heteroátomo
20
Adición nucleófila de ácido sulfhídrico o tioles (mercaptanos) a carbonilo
21
Reacciones de deshidratación
R R
R R
H R
-H2O R
OH
R NH R NH H2N R
Forma más estable
R R
El N es electroatrayente de e-
HO
H
N -H2O N
R R Formas con carga no estables
R R
R H en b es ácido
R
H H R
H
R
R
HO -H R H
X -H2O X
R R
R X R
R R
R
H R 22
H
Hidratación de dobles enlaces
23
Hidratación de iminas
Formación de hemiaminales
24
La Sustitución Electrófila Aromática SEAr
H
E
E
Lento Rápido
H
E
B
25
Diagrama de energía SEAr
E
Ea2
Ion bencenonio
Ea1
H
DH < 0 normalmente
E
Coordenada de reacción
26
Activadores y desactivadores del sexteto p en la SEAr
28
Hetero Diels-Alder
• En alimentos puede ocurrir la azo-Diels-Alder
29
UNIDAD 1
Introducción
30
Importancia de los heterocíclicos en
alimentos y principios básicos
• Las moléculas heterocíclicas son responsables de aromas, sabores y colores en
los alimentos.
• Se denominan compuestos de glicosilación avanzada (AGE del inglés advanced
glycation end products) cuando provienen de calentamiento de alimentos.
• No todos son aromáticos.
• Muchos heterociclos se sintetizan por rutas bioquímicas y no por acción del
calentamiento.
• Son precursores de compuestos de mayor peso molecular (melanoidinas).
• Algunos son sintetizados y usados como aditivos.
• También son responsables de toxicidad.
• Se estudiarán los producidos mediante
rutas químicas por calentamiento en este curso.
31
Isocíclos: Un solo tipo de átomo principal en todo el anillo.
Heterocíclos: Uno o más átomos diferentes a los otros.
N, O y S
32
Heterociclos aromáticos
Aquellos que tienen el número más alto posible de dobles enlaces no acumulados en un anillo
33
Nomenclatura
Nombre común: invención conforme se fueron descubriendo y anterior a la nomenclatura
estequimétrica ó sistemática de la Unión Internacional de Química Pura y Aplicada (IUPAC).
COOH
N
N
ácido nicotínico o
3-carboxipiridina
nicotina 34
Existen ciertas reglas: Prefijo
O oxa/oxo
S tio
N aza
# en el Anillo
5 ol/ola
Monocíclos con un heteroátomo
El heteroátomo se nombra como uno 6 ina
Con 2 heteroátomos (AZOLES)
El número más bajo posible. En diazoles el N enlazado a H tiene posición uno.
Heteroátomos distintos preferencia O > S > N
35
Cuando son parcialmente hidrogenados/Parcialmente insaturados
O S
36
Derivados reducidos (hidrogenados)
de heterociclos aromáticos
H
Ión piridinio
H
H
H
N N
H
H
N
N
N
N H
37
Sustituidos. Los carbonilos/hidroxilos tienen preferencia sobre los halógenos
1
5 H 1
N Cl
2 5 O
2
COOH
4 3 4
Br 3
OMe ácido 5-cloro-2-furoico
O
4-bromo-2,5-dimetil-1H-pirrol-3-carboxilato de metilo
38
Sustituidos. Los sustituyentes sobre el átomo de Nitrógeno
39
Principios básicos de Química Heterocíclica
EL HETEROÁTOMO TIPO-PIRROL
H
N
Par no enlazante contribuye a la aromaticidad
El pirrol es un compuesto aromático. Molécula plana
H
N
COMPUESTO -EXCESIVO Experimenta reacciones de
Los e- no enlazantes del N los da al anillo SEAr
E
N
El pirrol no es básico pKa = 0.4 de base conjugada
40
TAMBIÉN SON
TIPO PIRROL
41
42
UNIDAD 2
QUÍMICA del
Pirrol, furano y tiofeno
43
Compuestos representativos
44
Resonancia en los heterociclos de 5 miembros
X X X
X X 45
Momentos dipolares. Polarización molecular
D = Debyes
46
Concepto de aromaticidad
Heteroátomos “tipo-pirrol” en furano, tiofeno y pirrol.
Hay 6 electrones
47
Heterociclos aromáticos de 5 miembros
Furano Pirrol Tiofeno benceno
Aromaticidad
HO
O
+ H2O
O
O HO
O O
1,4-dicarbonilo
Ejemplo 2 H2O O
H
Furano
X
O
O HO C-alquilación
O O
H2S S
OH HO 2 H2O
S
O HS
O O OH
49
Pueden co-existir más de una retrosíntesis posible.
50
Retrosíntesis a pirroles
H
+ H2O X
HO
N
+ H2O
H N
H O H2N O
HN
N
+ H2O
H N
H NH2 O X
O
R si es COOR es mejor
mayor estabilidad de
ion enolato
R
O
NH2
O
Si R es carbonilo ( COOR) mejor 51
estabilidad de intermedio ion enolato
Síntesis química básica de formación de
heterocíclos de 5 miembros y un heteroátomo
La ciclación iónica
52
ANILLOS DE 5 MIEMBROS
IDEALMENTE DESDE 1,4-DICARBONÍLICOS
R2 R3
f uente de azufre R1
S
R1 H H2S
O
R1 R4 R4
R4
O O
R2
R2
R3
R3 RNH2
TIOFENOS
FURANOS
R1
N
54
Síntesis de Furanos
El Furano se puede obtener de su derivado 2-aldehído (FURFURAL).
El FURFURAL se obtiene con facilidad por hidrólisis de polisacáridos de cáscaras
de avena u otras sustancias naturales que contienen fragmentos de pentosas,
como mazorcas de maíz y paja
55
Síntesis de Paal-Knorr de Furanos
Calentamiento de un 1,4-dicarbonílico “enolizable” en medio ácido.
R2 R3
O R3
H
R4
R1
R1
R4
O
R2 O
Ejemplo
56
Mecanismo de Paal-Knorr a Furanos
57
Síntesis de Furanos por la reacción de
FEIST-BENARY
R1 O
R1 R3 C
58
Mecanismo de Feist-Benary
Ejemplo
Primero reacción
aldólica seguido de ataque
nucleófilo intramolecular
de tipo O-alquilación
Me
Me O O Me COOEt
OH COOEt
Me B
H
NaOH, H2O -HCl (2)
Me -H2O O
Me
Condiciones más f uertes Cl O
Condensación aldólica Mayoritario
Tí picamente Feist-Benary
( Para evitar mezclas de minoritario mejor base f uerte) 60
•
•
Pirroles
Pirrol del griego (pyrr) 'de color fuego' + ole- latín 'aceite'
Acuñada en 1834 en por F.F. Runge. Etimol. es ‘aceite rojo‘
• Principales derivados N-metilpirrol y ácido N-metilpirrolcarboxílico
• Forma parte de sustancias de gran interés biológico,
como los pigmentos biliares, las hemoglobinas, las clorofilas, etc.
61
Síntesis comercial de Pirroles
62
Síntesis de Paal-Knorr de Pirroles
Calentamiento de 1,4-dicarbonílico en presencia de
amoniaco o amina primaria
63
Mecanismo de la Síntesis de Paal-Knorr a Pirroles
OH
O
NH4CO3
H NH2 -H / + H H3C
H3C 110-115 °C
CH3 HO
OH
N
O H
Ataque nucleóf ilo a carbonilo
( aldehí do más reactivo que cetona) O
Segundo ataque nucleóf ilo a carbonilo 2 H2O
( intermolecular)
H3C
N
H
64
Síntesis de Knorr de Pirroles
Ciclocondensación entre a-aminocarbonílico a un 1,3-dicarbonílico en presencia de base.
Seguido de deshidratación
65
Síntesis de Knorr de Pirroles
Si primero hay ataque nucleófilo de amina se tiene un intermedio b-enaminona.
Seguida de adición nucleófila intramolecular catalizada (puede ser asistida por base)
66
Síntesis de Hantzsch
• 1,3-dicarbonilo (normalmente un cetoéster) + amoniaco + a-halocarbonilo
• Primero ataque nucleófilo del amoniaco a 1,3-dicarbonilo
• Seguido de N-alquilación sobre carbono alfa del a-halocarbonilo
• Por último ataque nucleófilo intermolecular al carbonilo catalizado por base
67
Mecanismo de Hantzsch sin presencia de base
Explica la formación de
Pirroles N-sustituidos
68
Mecanismo secundario en Hantzsch
Hemiaminal
E
b-enaminona
Enamina Pirrol
Coord. de reacción
70
Tiofeno
El tiofeno es líquido, p.eb. 84°C, que se encuentra en el alquitrán de hulla. Su
presencia como contaminante en el benceno derivado de alquitrán se detectó en
1882 y se denominó tiofeno para resaltar su aparente similitud con el benceno
71
Síntesis de Paal-Knorr
1,4-dicarbonilo reacciona
con fuente de azufre seguido
de ataque nucleófilo interno
72
Síntesis de Hinsberg de Tiofenos
Compuestos 1,2-dicarbonílicos condensan (Medio básico) con tiodiacetales o
tiobismetilencetonas para dar tiofenos disustituidos: (2,5-diácidos o dicetonas)
73
UNIDAD 2 Continuación:
74
Reacción de Diels-Alder
Dieno rico en electrones reacción favorecida
Diels Alder en tiofenos. Dieno activado
R S
C
R
C
R
160 °C
S
O R
O
O S
CH
2
O
Cl 2
Exo y Endo
O
O 76
OJO! El Pirrol Reacciona con bases. Naturaleza ácida del protón en N.
pKa = 17.51
77
La sustitución electrófila
aromática (SEAr)
X E
X E X E E
-H X
H H
H
X X
E Mayoritario
Complejo
X X
X
-H
E E
H H
E
Minoritario
Complejos
79
Reactividad frente a SEAr
H O S
N
H
O N S
81
EJEMPLOS
(Pueden ser los mismos vistos en SEAr de bencenos)
Acilación
Nitración
82
Reacción de adición 1,4. Los furanos actúan como 1,3-dienos conjugados
MeO
O O
Me O Br
Br Br
H
HBr
Acilación a tiofeno
83
SEAr en Pirroles
84
Reacción con sales de diazonio para dar azo compuestos
Dimerización
85
SEAr en heterociclos
de 5 miembros sustituidos
86
Cuando posición C2 y C5 están sustituidas la reacción transcurre por C3 o C4
O
CH3
R
HN
O
X
COOC2H5
R
mayoritario O2N
H
O
O
CH3 SEAr
CH3
HN
O HN O
CH3 HNO3 O
H COOC2H5
H COOC2H5
HN
O O2N
O2N
COOC2H5
O
En sustitución C2 y C5 asimétrica siempre
O CH3
CH3 HNO3
hay una posición más favorecida para SEAr
HN
HN O
O
COOC2H5
COOC2H5
H
minoritario
NO2
NO2 87
Cuando en posición C3 hay un electrodonador C2
X
SEAr
i) HCN, HCl O
O
ii) H2O
CHO
Gr Electrodonador
CH3 CH3
H S H
S H S
S
HNO3 NO2 NO2
NO2 etc...
(CH3CO)2O
Br Br
Br Br
NO2
Br 88
Cuando en C3 hay un electroatractor C5
Mayor número de estructuras resonantes y más estables
H3C
CH3 CH3
H
N COCH3 H
N N
etc...
COCH3 COCH3
O
N O2N
O N
O CH3
O
CH3 CH3
CH3 N
N N
N
(CH3CO)2O
O O2N
O H
O H N
N COCH3
N
COCH3 COCH3
O O
O CH3
CH3 CH3
H H H3COC
H3COC H3COC N
N N
etc...
O O
N O2N
N
O O 89
Con electroatractor en C3
90
Con electrodonador en C2
C5
91
OJO con electrodonador en C2 pueden haber mezclas en tiofenos
En el tiofeno este efecto se observa por ser menos reactivo frente a la SEAr. El S es
menos electronegativo (menos efecto inductivo) luego tiene más peso el grupo
electrodonador.
92
Con electroatractor en C2
C5 o C4
93
El O es el más electronegativo luego
Con electroatractor en C2 tiene mayor efecto orientador.
HNO3
No hay mezclas
C (CH3CO)2O O2N
O C
O
O
O2N O
HNO3
C O2N
S (CH3CO)2O C C
S S
O
O2N O O
HNO3
(CH3CO)2O O2N
C C C
N N N
H H H
O O O
94
Esquema
general
95
Polimerización (y apertura de anillo)
En furano o tiofeno
Igualmente en pirrol
96
UNIDAD 2
Formación de
monoheterocíclos de 5
miembros
EN ALIMENTOS
97
Reacciones o transformaciones
que ocurren en alimentos al
calentarse y que dan lugar a
precursores (segmentos)
de los compuestos heterocíclicos
98
Azúcares reductores + proteínas/aminoácidos
Ruta de Maillard
N-glicosilaminas o N-fructosilaminas
Ruta sin nitrógeno
(caramelización)
2-amino-2-deoxi-1-aldosa (Intermedio de Amadori) o
1-amino-1-deoxi-2-ketosa (Intermedio de Heyns)
aldohexosa
101
Alternativamente
alfa-dicarbonilo
en posición 2,3
102
Mecanismo de
formación de
alfa-dicarbonilos
en medio ácido
103
Caramelización desde una cetosa en medio básico
104
Caramelización desde una cetosa en medio ácido
CH2OH CH2OH
C O C O
H2O
C O C O
CH2 CH
H C OH CH
CH2OH CH2OH
-insaturado
105
La reacción de Maillard
• También conocida como glicación o glicosilación no enzimática.
106
Condiciones o factores que afectan a Maillard
• Tipo y cantidad de aminoácidos y proteínas
Presentes junto con los azúcares.
• Temperatura
• Tiempo
107
La reacción de Maillard desde aldosa
FORMACIÓN DEL
PRODUCTO DE AMADORI
108
Explicación alternativa a la formación del catión de Schiff
109
Transformación del intermedio de Amadori
en medio básico
110
Transformación de Amadori en
medio ácido
111
Desde una cetosa.
Producto de Heyns
112
Trans. de int. Heyns en medio básico o ácido
113
Posible deshidratación para formar compuesto más estable
CH2OH CH2OH
C O C O
H2 O
C O C O
CH2 CH
H C OH CH
CH2OH CH2OH
-insaturado
114
La reacción de Maillard también puede darse con aminoácidos
O
H
O
CHO H O N
N
H2N CH C OH
H2C
H OH H2C
CH3
CH3 CH3
CO2 O
H OH O
H OH
H OH H OH
H OH
H OH H OH
H OH
CH2OH H OH
CH2OH
CH2OH
Producto de Amadori
H
O O SH
SH
HN CO2
H2N CH C OH
CHO N
CH2
HO H O
O
SH
H OH H OH
H OH
H OH H OH
H OH
H OH H OH
H OH
CH2OH CH2OH
CH2OH
115
Producto de Amadori
Formación de glioxales desde alfa-dicarbonilos
O O O
H H3C H3C
H H CH3
O O O
117
Retroaldólica a partir de dicarbonilo desde medio básico
118
Formación del glioxal desde glicolaldehído
2 OH
H H2O2
H H
O O
O O
H
H2C O C
O H
H O O
Glicolaldehí do H
OH
H
O
El oxígeno es un agente oxidante en alimentos.
También hay otros como H2O2
H
O
Glioxal
119
Formación del glioxal desde gliceraladehído o formaldehído
H
O H
Retroaldólisis H O2
HO O
HO O
O O
H
Gliceraldehí do O Glicoladehí do Glioxal H
H H
La reacción de Formosa
¿El origen de los azúcares?
H
O H O O
2 2o3
H H
HO Azúcares
H H O HO
OH
120
Resumen simplificado desde aldopentosa
Formación de glioxales y a-hidroxialdehído (glicolaldehído)
H C OH H C OH H C CH2
C H2C
H3C O OH
H C OH H C OH H C OH H C OH
Piruvaldehí do
H2C OH H2C OH H2C OH H2C OH metilglioxal H2O2 O2
Enodiol -Dicarbonilo o Reductona
H O
Enolización Deshidratación Retroaldólisis C
Glioxal
C
Oxidación H O
121
La degradación de Strecker
Formación de NH3, H2S, a-aminocarbonilos y aldehídos
• Aminoácido reacciona con glioxales (También pueden ser reductonas)
• Dependiendo del aminoácido puedo tener diferentes productos de degradación
a-Dicarbonilo Aminoácido
122
Mecanismo de degradación de Strecker
123
Posible mecanismo de degradación de Strecker de cisteína
a través de b-eliminación para producir H2S
124
Formación de H2S y mercaptanos por termodegradación
directa de aminoácidos
Cisteina
Metionina
metilmercaptano 125
Descarboxilación directa de cisteína a H2S
HS O
H
C O
H C
T
N H
H2S
H
CO2
H C
N H
H
126
Unidad 2 continuación:
Posibles rutas a pirroles,
furanos y tiofenos
EN ALIMENTOS
Oxidación lipídica
tóxico
128
Mecanismo Formación de Isomaltol
(y maltol) desde reductona en forma cetónica
Poder Edulcorante
129
Obtención de furfural
Al tener 5 C se forma desde pentosas
130
O
HC
O
C O B
H
CH H
OH
CH HO
O
H C OH BH
H2O
CH2OH
Reductona por reordenamiento
de producto de Amadori medio ácido o Heyns
hidroximetulfurfural (HMF) OH
H
O
O HMF 131
Polimerización de HMF
OH
OH H H
H H
H O O
H
O H
OH
H O O
O HMF
BH3 H
OH OH
H2O
O O
H H H
H H
O O
OH OH OH
O O
132
Formación de Furanmetanol desde Amadori por otra ruta
Color ambarino-café,
contribuye al color,
aparece en la texturización (puffing)
de ginseng
133
Formación de 2-acetilfurano desde Amadori por otra ruta
OH OH R OH OH R
O H (R)
N N CO2 o Proteína
OH OH O H O OH OH OH H
Intermedio de Amadori
OH O OH OH
OH O OH OH O
¿SE ENTIENDE H2O
EL MECANISMO?
134
Formación de furanos y furaneol desde dioxales
Olor a caramelo,
fruta fermentada,
tierra mohosa.
Encontrado en fresas
135
Rutas a furanos sulfurados (furantioles, sulfidas y
disulfidas) gran contribución a aromas de carne o café
136
Rutas a furanos sulfurados (furantioles, sulfidas y
disulfidas) gran contribución a aromas de carne o café
H2O
H2O Furfural
OH O O
H H O
O
O OH O H
OH
3-deoxisona
H2S
CH3SH
Furfuriltiol
S
SH
S O
O
S O
O S
137
Formación de pirroles
O
HC
OH
OH
C O
CH2 H
H H
H NH OH
HC OH OH OH OH
O OH O
O H
H C OH R
N
CH2OH R
H
alfa-dicarbonilo
H2O
OH
OH
H2O
H
OH
H N
OH H
O OH
N
N R H OH
O
O H2O R
R
a-amino carbonilo
140
Otra posible formación de pirroles
Siguiendo el mecanismo
de la síntesis de Knorr
de Pirroles
141
Formación de tiofenos
142
Formación de tiofenos desde glioxales
143
Ruta propuesta a 2-tioltiofeno desde cisteína vía Strecker
144
Posible Ruta vía reacción de Hinsberg
145
Formación de
melanoidinas: El último H
paso de Maillard N O
HO
R
H N
N
N
N
R OH
R
R OH
SEAr
Z X X
Polímero
Es una sucesión de condensaciones vía adiciones electrófilas aromáticas
a los anillos de pirrol. También pueden ser furanos o tiofenos en menor medida. Las
estructuras moleculares pueden ser muy complejas. Tipo lineales y ramificadas
146
Melanoidinas: H
Mecanismos de ramificación O
HO
HO R
N
N
H R
R
N
N
N N
R OH
R O R
N R
SEAr N
R OH
O
HO N
R O H
R
N N
R
O N
R N
HO
R
R
N
N
R
O
O
H 147
148
149
Las melanoidinas son polímeros
de furanos, tiofenos, pirroles o cuerpos
carbonados como dicarbonílicos.
HO
HO O
O
HO O H3C
N
O
COMPUESTO COLORIDO
151
OH OH
OH
RNH2
glucosa
NR
-H2O NR
-H2O
OH OH OH
OH OH OH
HO O
OH
OH O HO OH OH R
O N
OH
HO OH
N
O
HO
R
O
OH OH O OH
N
O
HO
R
152
COMPUESTO COLORIDO
Cromóforos encargados de dar color a los alimentos
HO
HO O HO
HO
HO HO OH
OH O
O OH O
O
O H O
OH OH
Glucósido Condensación aldólica H2O OH
OH
Adición E+
O O
HO
HO HO H
HO
O HO
HO OH O
O
O
O O
OH O
HO
O HO
H2O OH
equilibrio ceto-enol OH O
O
ciclación
HO
HO HO
O HO
O O
O OH
O O
O
O
O O
OH equilibrio ceto-enolico O
H2O
O
deshidratación O O
O
Aldólica
H2O
HO
O
O
O H
O
O
O 153
UNIDAD 4
ANILLOS HETEROCÍCLICOS DE CINCO
MIEMBROS CON DOS HETEROÁTOMOS
TIAZOLES, IMIDAZOLES Y OXAZOLES
• El imidazol es el más reactivo frente a reacciones de SEAr por estabilidad del intermedio complejo-s.
• En cuanto a tiazol y oxazol no hay un orden específico y depende de las condiciones de reacción.
• En el oxazol y tiazol los heteroátomos O y S son “tipo-pirrol” (electrones p contribuyen a la resonancia)
mientras que N es “tipo-piridina” (el par no enlazado no contribuye a la resonancia).
• En imidazol uno de ellos es “tipo-pirrol” (posición 1) y otro “tipo-piridina” (hay equilibrio tautomérico).
155
Aromaticidad LA ELECTRONEGATIVIDAD DE LOS HETEROÁTOMOS
- aromático + aromático
156
OXAZOLES: el 1,3-oxazol
SEAr
• SEAr en posiciones 4 y 5
• Molécula plana
• Compuesto p-excesivo
• Átomo de N “tipo-piridina”
157
Síntesis de oxazoles
Rutas retrosintéticas
158
Síntesis de Gabriel
(partimos de a-aminocetonas)
159
Síntesis de Blümlein-Lewy
Partimos de una amida y un alfa-halocetona
160
Síntesis de oxazoles a partir de carboxilatos
R2
R3 R1
O X R2 O
+ NH3 N
O R3
O
R2
R1 O -2H2O R3
O R1 O
NH3
-H2O
R2
R2
O
O OH
R1 R3 R1
R3
N
NH O
R2
OH Sustitución
nucleóf ila neta
R1 R3
N
161
O
TIAZOLES: 1,3-TIAZOL
SEAr
• Compuesto p-excesivo
• La SEAr comparando tiazol y oxazol es controversial
NO hay una regla fija y depende del Electrófilo
162
Síntesis de Gabriel
R2
b-amidocetona
P4S10 o H2S N
R1
N O
H R1
R2
S
O O
R1
N R2
S H
Intermedio
164
Síntesis de Hantszch de tiazoles
La reacción con N-sustitución da lugar a sales
165
Imidazol
Heteroátomo tipo piridina. Los e- no
SEAr contribuyen a la aromaticidad. Carácter básico.
166
Síntesis de imidazoles. Ruta retrosintética
167
Síntesis de Gabriel de O
imidazoles N R1
OH
NH2 H R H
O N
NH3
Sustitución R1
R
nucleóf ila
N R1 N
neta
O H
H O
N
R
R1
NH2
O R H
N
R R1
NH2 X R1
N
O
X
O
R X = Halógeno, OH
H2N R1
168
Imidazoles a partir de anhídridos
O R3
R2
H2O
N
R1
R1 R3 CH3COOH
NH2 H R1
O N
R2
O R3
R2
O O
O O
NH3
H
N R3 R1 H
N
R1
R3
N
R2 NH O
H2O
R2
169
Síntesis de imidazoles a partir de segmentos
a-dicarbonilo
170
Síntesis de glioxalina
NH3
O O
O H
H H
H
O
NH3
H OH
NH N
O
H H
H H2O
NH
H H
N
N
OH
N
N
N H2O H
imidazol
(Glioxalina)
172
Posibles rutas hacia
Tiazoles, imidazoles y oxazoles
EN ALIMENTOS
Taller de revisión crítica de
artículos científicos
173
Azúcares reductores + proteínas/aminoácidos
Ruta de Maillard
N-glicosilaminas o N-fructosilaminas
Ruta sin nitrógeno
(caramelización)
2-amino-2-deoxi-1-aldosa (Intermedio de Amadori) o
1-amino-1-deoxi-2-ketosa (Intermedio de Heyns)
R:
Carne de
Tejido pollo
Muscular de
res
175
Rutas a oxazoles propuestas: Revisión crítica
176
Rutas a oxazoles propuestas: Maillard desde aminoácido, descarboxilación y ciclación
intramolecular.
O
H H H
H O N
N N N
O
CHO H2C H2C O
H O
H CH3
H2N CH C OH CH3
O
H OH O CO2 O
CH3 O
OH
H OH H OH H OH Cetonización
H OH H OH
H OH H OH H OH
CH2OH CH2OH
CH2OH CH2OH CH2OH
Producto de Amadori
Transposición de H
producto más estable
H OH
H OH
H OH
CH2OH
177
Rutas a oxazoles propuestas: revisión crítica
178
Formación de imidazoles y oxazoles
179
Formación de imidazoles y oxazoles
R1 H R1
N CHR3 N N
[O]
R1 R3 R3
O O
R2 O
R2
R2 oxazolina
180
Ruta por ataque nucleófilo de glicina
r
cke
tr e
S
Otra vez?
181
Desde 2,3-butanodiona/NH3/aldehído
182
Rutas a tiazoles O
Aldehído de Strecker desde
alanina
propuestas H
Amoniaco de Strecker
Desde ácido sulfhídrico y 1,2-dicarbonilos
NH3
Cisteína
NH
O
HO R1 R2
O
R1 H2N
H2S SH H
R2 O R1
R2 S
O HO
Glioxal o reductona
H2O
desde Maillard o caramelización
R2 H2O R2
N HO N
R1 R1
S S 183
Rutas a alquiltiazoles desde segmentos a-hidroxilcarbonilos con
aldehídos, amoniaco y ácido sulfhídrico desde la degradación de
Strecker o directa de cisteína
184
Ruta propuesta en presencia de aldehído y H2S
de Strecker con 1,2-dicarbonilos
185
Arginina podría ser fuente de imidazoles
186
Degradación de Strecker Piruvaldehído
Gliceraldehído
Retroaldólisis
Degradación
de Strecker
187
Los heterociclos pueden estructuras de anillos condensados
O O
H2
H H N C
O N C
histidina C C
H2 H
O CO2
N HN N
HN
-4H
N
N
COCH3
188
Algunos heterocíclicos de 5 miembros con
2 heteroátomos detectados en alimentos
189
UNIDADES 5 y 6
Anillos de 6 miembros
190
Piridina
• Piridina: del griego (pyros) que significa fuego.
• Alta inflamabilidad.
• Fue descubierta por Thomas Anderson (1849).
• Aceite incoloro de olor desagradable al calentar huesos
de animales.
• Extendida en la naturaleza en forma derivado (NAD;
vitaminas B3 y B6 etc…).
+ H2O
N
+ H2O
-NH3
+2H
O
H2N O
O
+2H
+2H
+ H2O
+ H2O
N
H -NH3
H2N O
O O
N
O O 193
O
2
H
O
R2
O
NH3
ii) Oxidación R1
N R2
Síntesis de
Chichibabin
R1
R1 H
Mecanismo
NH3 R2
R2 NH2
R2 NH
O
H
H
H
Primera síntesis industrial de
piridina y derivados
Condensación aldólica H
(rendimientos bajos en general)
H2O
H NH3
H O
O H O
R1
O
R1 H
NH2 N R2
R1
H R1 R1 R1
Na
R1
FeCl3
NaNO2 /ác. acético
HNO3
195
Ciclocondensación de 1,3-dicetonas (b-dicarbonilos)
en presencia de amoniaco
196
Otra posible ruta
197
Síntesis de Hantzsch
198
Mecanismo de Hantzsch para la
síntesis de piridinas
Reacción inicial de carbonilos
199
Mecanismo de Hantzsch con acetaldehído para
la síntesis de piridinas sustituidas en posición 4
Isoquinolina
• Son aromáticos/resonancia
• La protonación/acilación tiene lugar sobre el N al igual que en el caso de piridinas
• SEAr en anillo bencénico mayormente por ser más activado (más rico en electrones; el
N tiene efecto electroatrayente desactivador del anillo piridinoide)
• SNAr más rápida que con piridina debido a la estabilización por conjugación en los anillos
fusionados de los productos de adición (Quinolina (C2 y C4); Isoquinolina (C1 y C3)
201
Retrosíntesis de quinolinas similar a la piridina con la inclusión del
anillo bencénico en la posición adecuada
Síntesis de Skraup
203
Síntesis de Skraup y Doebner-Miller
Adición de Michael SEAr OH
R1
R1
O
R1 R2
R2
H
R3 O
R3 R3
NH2 N
R2 N H
H
R1 R1
R2 -2H R2
R3 R3
N N
H
204
Síntesis de Skraup H
H2SO4
O N
NH2
anilina O
H2SO4
205
PIRAZINAS
Heteroátomos tipo-piridina
N Sus electrones no participan en la resonancia
1
6 2
54 3 Muy usadas en aditivos alimentarios.
Especialmente la metil, dimetil y trimetil
pirazinas.
N
• Molécula plana.
• No muy buenas para la SEAr mejor si hay un electrodonador.
• Adición E+ a los nitrógenos.
• Pares no enlazantes no contribuyen a la resonancia.
206
Retrosíntesis a pirazinas
O H2N
N
O H2N
N
O H2N
N O H2N
N
NH2 O
N
O H2N
207
Condensación de 1,2 dicarbonilos y 1,2-diaminas seguido de oxidación
(efecto estérico en la formación del producto mayoritario)
Si se trabaja con compuestos asimétricos se obtienen mezclas pero prevalecen los
efectos estéricos en cuanto a productos mayoritarios
209
Condensación de
alfa-endiaminas y alfa-dicarbonilos
210
Posibles rutas a anillos
de 6 miembros
EN ALIMENTOS
211
Azúcares reductores + proteínas/aminoácidos
Ruta de Maillard
N-glicosilaminas o N-fructosilaminas
Ruta sin nitrógeno
(caramelización)
2-amino-2-deoxi-1-aldosa (Intermedio de Amadori) o
1-amino-1-deoxi-2-ketosa (Intermedio de Heyns)
C O NH2 CH2OH H2
HO N C
Desde dicarbonilos y CH2
CH HC
OH OH
NH3
fuente de nitrógeno CH
C
H C OH
C
O H2 HO
OH
H C OH -3 H2O
CH2OH
213
Rutas a piridinas en alimentos
Aldólica
R2
O O H2C Medio R2
H
C C C H
básico C
HC M ichael H2C
H2C O
H H
HC HC
HC H
HN O
R1 HN H2 O R1
R1 Z
Z
H2N
Z
Ataque nucleófilo
Z: lisina, terminal de proteína, H intra-molecular
Idealmente R1 = H
R2
R2
[O]
R1 N
R1 N R
216
Rutas a pirazinas
Las rutas más probables se basan en autocondensación de 2 moléculas
(intermedios de Maillard)
tipo a-aminocarbonilo
R1 O
R1 O
Degradación
de Strecker
R2 NH2
R2 O
NH3
O
R1
OH
R2 217
Condensación de a-aminocetonas provenientes
de la degradación de Strecker
218
Condensación de a-aminocetonas provenientes de la
degradación de Strecker con enaminol de la ruta de Maillard
Strecker
NH2 O
NH2
N R
H C NH2
H CH i)
R
C OH C O
R' H N R'
C H C H
ii) [O] H
H
H C H C HOH2C
H C OH H C OH OH
N R'
CH2OH CH2OH
NH3
1,2-eneaminol
H N R
H2O
O H
H C H
HOH2C
C O
OH
C H
H C
H C OH
CH2OH
220
1,2-dicarbonilo: glioxálicos, reductonas lisina
O O
H2 H
H2N C (CH2)3 C NH2 O O
R C C R'
C R C C R'
O OH
H
H
N C (CH2)3 C NH2
H
H2 R
O H
C C H2N C (CH2)3 C N
C C
R O OH
C
C
R'
Pirazinas desde degradación O O
O
R'
de aminoácidos H
N
H
C (CH2)3
H
C NH 2
(Strecker) CO2
OH
C C H2 R
R C O OH H2N C (CH2)3 C N
R N R' H C
R'
C
H2O R'
HO
R' N R H 2O
O NH2
NH2
OH
HC (CH2)3 + C OH H2
C C H2N C CH
R C + (CH2)3
CH R
NH2 R' O
R'
O C
221
OH
Pirazina desde glioxal con reacción con amoniaco y
a-aminocarbonilo de Strecker
222
Chiles contienen 2-isobutil-3-metoxipirazina
HO
H
H2C OH NH3
CH2
C OH
H C
H C
HC
O H2O
NH
NH2
H2N
O OH
N H
Ox, Metilación N
N OCH3 N OH
2-isobutil-3-metoxipirazina
223
Rutas a pirazinas desde dipéptidos
Similar al mecanismo de degradación de Strecker.
224
Rutas a AIAs o aminas
heterocíclicas aromáticas
225
Alquilpiridinas detectadas en café tostado
Referencia: Ivon Flament. Coffe flavor chemistry, Ed. Wiley
226
Pirazinas detectadas en cacahuate tostado
227
Pirazinas detectadas en tubérculos (papa)
228
N OMe
Detectadas
2-sec-butil-3-metoxipirazina
en chile
N OMe
2-isopropil-3-metoxipirazina 229
ANEXO 1:
Aminas heterocíclicas aromáticas
• Se conocen también como aminas térmicas.
• Se producen en el calentamiento de carnes y
pescados.
• Presentan actividad biológica y toxicológica.
• Implicaciones en la toxicidad en los alimentos.
• Pueden ser cancerígenas.
230
Rutas a aminoimidoazoazarenos (AIA)
“Aminas térmicas”
Mutágenos que se forman al cocinar alimentos
ricos en proteínas (carne o pescado)
231
Aminoimidazoazarenos (AIA) Toxicidad
Ruta AIA base pirazina
232
Rutas a AIAs
Se forman al calentar por debajo
de 300 °C. Son cancerígenas.
(> 300 °C se forman carbolinas)
Estructura de carbolina
H O CH3
N
H NH2
N
N
CH3 CH3
[O]
N N
NH2 NH2
N N
N N
233
Carbolinas
Intermedio de
Amadori
234
ANEXO 2:
Otros heterociclos de importancia en alimentos
por rutas biológicas o biológico-químicas
235
Ejemplos de Heterociclos
R R'
de interés en alimentos Clorofilas N
NH N
Porfirinas H
Feofitinas
N HN
HOOC N COOH
H
Flavonoides Betalaínas
Flavonas O
O O
Cumarinas
N
N
OH
Taninos
O condensados N
O N H
Flavonoles Guanina Purinas
Antocianinas
citosina
N
O
Xantonas H
O N N
N
HN
N
Fenazinas
O
O Flavinas
N
Riboflavina H
(vitamina B2) 236
Fenoxazinas
Ejemplo:
Síntesis de
betalaínas
237
Ejemplo: síntesis Biológica-química de una fenazina
238
Ejemplo: Biosíntesis O
de una xantona
SCoA O OH
HaBPS
benzoil CoA (proteína enlazante)
O O
HO OH
HO SCoA
malonil-CoA
B3'H
O OH
O OH
HO
HO OH
HO OH
OH
O OH O OH
HO
O OH O OH
OH
239
Química orgánica 3 para la carrera de
Química de Alimentos (10 Créditos)
Facultad de Química UNAM
Curso teórico-práctico
Evaluación:
60% calificación de teoría
40% calificación experimental
3 o 4 exámenes parciales (exentan ≥7.5)
Exámenes ordinarios vueltas A y B
240