Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
ἀλλά
conj.
I 1pero ἐγὼ μενέω ... ἀλλ' ἕταρον πέμπω Il.16.240, πόλλ' οἶδ' ἀλώπηξ ἀλλ' ἐχῖνος
ἓν μέγα Archil.37, σοφὸς σὺ μάντις, ἀλλὰ τἀδικεῖν φιλῶν S.Ant.1059
•respondiendo a μέν: μικρὸς μὲν ἔην δέμας, ἀ. μαχητής Il.5.801, ἡ δέ τοι τύχη
κακὴ μὲν αὐτῇ γ', ἀλλὰ συγγνώμην ἔχει S.Tr.328, κἀγὼ μόλις μέν, ἀλλ' ὅμως
ἠνεσχόμην τὸ πρῶτον Ar.Nu.1363
II la negación acompaña a ἀλλά y se opone a una frase afirmativa pero no, que no
ἐκεῖθεν, ἀλλ' οὐκ ἐνθένδε ἡρπάσθη Pl.Phdr.229d, ταῦτα πάντα γέγονεν διὰ τὴν
ἡμετέραν ἄνοιαν, ἀλλ' οὐ διὰ τὴν ἐκείνου δύναμιν Isoc.4.137
I 1sino οὐδὲ μὲν Ἕκτωρ μίμνεν ... ἀλλ' ... ἐφορμᾶται Il.15.690, οὐ κακός, ἀλλ'
ἀγαθός Thgn.212, οὔτοι συνέχθειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν S.Ant.523, φαίνεται
γὰρ ἠ νῦν Ἑλλὰς καλουμένη οὐ πάλαι βεβαίως οἰκουμένη, ἀλλὰ
μεταναστάσεις τε οὖσαι Th.1.2, νῦν οὐ περὶ δόξης οὐδ' ὑπὲρ μέρους χώρας
πολεμοῦσιν, ἀλλ' ἀναστάσεως καὶ ἀνδραποδισμοῦ τῆς πατρίδος D.1.5, οὐ πᾶς ὁ
λέγων μοι· κύριε κύριε, ... ἀλλ' ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ Πατρός μου Eu.Matt.7.21
•c. dat. dependiente de or. nominal excepto, a no ser ἡδέα δ' οὐκ ἔστιν, ἀλλὰ
τούτοις Arist.EN 1176a22
•οὐ μόνον ... ἀλλὰ καί no sólo ... sino también, sino incluso οὐ μόνον τὴν σὴν
γυναῖκα διέφθαρκεν ἀλλὰ καὶ ἄλλας πολλάς Lys.1.16, ἐκπλαγέντος δὲ οὐκ
ἐμοῦ μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν συμπρέσβεων ἁπάντων Aeschin.2.36, οὐ μόνον δὲ
Χαριάδης τοῦτο πεποίη κεν, ἀλλὰ καὶ ἄλλοι πολλοί Is.4.21
•μὴ μόνον ... ἀλλὰ καὶ no sólo ... sino también μὴ μόνον μέρη τινὰ τοῦ ἱεροῦ
κατα[ρι]πτόντων ἀλλὰ καὶ τά τε λίθινα ἔργα τοῦ ἀδύτου [δι]ασχισ[ά]ντων
PTeb.781.9 (II a.C.)
• οὐ μόνον οὐ ... ἀλλὰ καί no sólo no ... sino que incluso Is.1.14
•sin μόνον: οὐχ ἑσπέρας ... ἀλλὰ καὶ μεσημβρίας E.Fr.1006, ὅρα μὴ τοὐμόν,
ἀλλὰ καὶ τὸ σόν S.Ai.1313
• οὐχ ὅπως ... ἀλλά Is.6.21, D.19.265, μὴ ὅτι ... ἀλλά Pl.Ap.40d
•οὐ ... ἀλλὰ μόνον no ... sino solamente, PSI 1033.7 (II d.C.).
2 la negación acompañada de ἄλλος u otro adj. indef. sino, no otro que οὔ τί μοι
αἴτιος ἄλλος, ἀλλὰ τοκῆε Od.8.312, οὐδέ τις ἄλλη φαίνετο γαιάων, ἀλλ'
οὐρανὸς ἠδὲ θάλασσα Od.12.404, μὴ ἐξέστω Φιλίσκῳ γυναῖκα ἄλλην
ἐπ[α]γ[α]γέσθαι ἀλλὰ Ἀπωλλωνίαν PTeb.104.19 (I a.C.)
•c. οὔτις: ἔπαισε δ' αὐτόχειρ νιν οὔτις, ἀλλ' ἐγὼ τλάμων S.OT 1332.
3 la negación acompañada de adv. o adj. compar. no tanto ... como καὶ ἔστιν ὁ
πόλεμος οὐχ ὅπλων τὸ πλέον, ἀλλὰ δαπάνης Th.1.83, τὸν τάφον ἐπισημότατον,
οὐκ ἐν ᾧ κεῖνται μᾶλλον, ἀλλ' ἐν ᾧ ἡ δόξα αὐτῶν ... καταλείπεται Th.2.43, οὐ
γὰρ νομίζομεν ἡμῖν τούτους δεινοτέρους, ὅσοι ἠπειρῶται ... ἀλλὰ τοὺς
νησιώτας Th.5.99
•el compar. acompaña a ἀλλά no ... sino más bien οὐ δεδύνημαι τὸν λόγον ...
ἀποσείεσθαι ἀλλὰ μᾶλλον ... τὸ αἴτιον τῇ στενώσει ... ἀνεθέμ[ην POxy.1869.10
(VI/VII d.C.).
II c. μή en la crasis μἀλλὰ no ... sino, más bien después de una pregunta μῶν
ἡλιαστά; - μἀλλὰ θἀτέρου τρόπου, ἀπηλιαστά Ar.Au.109, σὲ δὲ ταῦτ' ἀρέσκει; -
μἀλλὰ πλεῖν ἢ μαίνομαι Ar.Ra.103, cf. 611, 745, 751.
1 c. subordinadas afirmativas al menos, sin embargo, en todo caso εἴ περ γάρ σ'
Ἕκτωρ γε κακὸν καὶ ἀνάλκιδα φήσει, ἀλλ' οὐ πείσονται Τρῶες Il.8.154
•reforzado por καί: εἴ περ γάρ τε χόλον γε καὶ αὐτῆμαρ κατεπέψῃ, ἀλλά τε καὶ
μετόπισθεν ἔχει κότον Il.1.82
•reforzado por γε: εἰ δὲ σὺ καρτερός ἐσσι ... ἀλλ' ὅ γε φέρτερός ἐστιν Il.1.281, εἰ
καὶ σμικρά, ἀλλ' ὧν ἴση γε ἡ χάρις Hdt.3.140, en griego posterior a Homero
tiende a ceñirse a oraciones c. prótasis negativas, pero en lit. crist. respondiendo a
prótasis afirmativas, c. valor enfático ἀλλὰ καὶ también, Ep.Rom.6.5.
II c. determ. temp. por lo menos ἢ γνώσεται γοῦν ἀλλὰ τηνικαῦθ' S.Ant.779, gener.
acompañado de adv. temp. ἀλλὰ νῦν S.El.411, Ar.Au.1598, Lys.10.15, D.3.33, ἀλλὰ
τῷ χρόνῳ S.El.1013, E.Med.912.
D en comienzos de frase
1 c. imperat. ea, así pues, ἀλλ' ἀκέουσα κάθησο Il.1.565, ὦ νέοι, ἀλλὰ μάχεσθε
Tyrt.6.15, ἀλλὰ σὺ μέν ... ὦ Μωυσῆ, χρῶ νόμοις I.AI 4.145, ἀλλὰ ... ἐπίθες τὴν
χεῖρά σου ἐπ' αὐτήν Eu.Matt.9.18
•c. opt. expresando un deseo ea, pues que ἐλαύνομαι δὲ κοὐκέτ' ἂν μείναιμ' ἐγώ. -
ἀλλ' εὐτυχοίης A.Ch.1063, ἀλλ' ἵλεῳ μὲν τὸν ἱκέτην δεξαίατο S.OC 44, ἀλλὰ καὶ
σὺ τῶν αὐτῶν τύχοις E.Supp.1182
•c. subj. ἀλλ' ἴομεν Il.6.526, ἀλλ' ... ἀπειλησώμεθα αὐτοῖς μηκέτι λαλεῖν ἐπὶ τῷ
ὀνόματι τούτῳ μηδενὶ ἀνθρώπων Act.Ap.4.17.
•casi adverb. y no conectivo σὺ δ' ἀλλὰ τούτων λέξον τι τῶν νεωτέρων pues
entonces recita algo de los autores modernos Ar.Nu.1369, τόλμησον ... κτανεῖν. -
αἰδούμεθ' ... - νῦν δ' ἀλλὰ παῖδα τὸν ἐπί σοὶ πεφηνότα E.Io 978, cf. Antiph.161.1.
3 para introducir una pregunta insistente pues, pero οὐκ ἔστιν ... Ζεύς. - ἀλλὰ τίς;
Ar.Nu.827, ἀλλὰ πῶς ποιεῖ; X.Cyr.1.3.11, ἀλλὰ ποῖον, ὦ Σώκρατες,
ἐπιχειρήσομεν φίλον ποιεῖσθαι; X.Mem.2.6.4.
4 c. interrogación expresando sorpresa, c. fut. ¿pero ...? ἀλλὰ κτενεῖς νυμφεῖα τοῦ
σαυτοῦ τέκνου; S.Ant.568, ἀλλὰ δεσποτῶν κρατήσεις δοῦλος ὤν; E.Hel.1630.
II como asentimiento sí, bien, en verdad ἐρώτα ἢ ἀποκρίνου. - ἀλλὰ ποιήσω ταῦτα
Pl.Grg.462b, ἀλλὰ νὴ Δία πειράσομαι X.Mem.3.3.15, νὴ τοὺς θεοὺς ἀλλ' ἐπιθυμῶ
Pl.Grg.481b.
•al principio de un discurso que responde a otro y por tanto con matiz adversativo
Od.4.472, X.HG 2.3.35, 4.1.34, Cyr.2.2.18, ἀλλ' ὡς Men.Georg.22
I ἀλλ' ἢ
1 op. a una negación c. ἄλλος o un pron. indef. sino que, solamente οὔτε ἄλλος
πώποτέ μοι παρέσχε τὰ ἑαυτοῦ διοικεῖν ἄλλ' ἢ σὺ νυνὶ ἐθέλεις παρέχειν
X.Oec.2.13
•op. no a toda la frase sino sólo a una palabra sino sólo, excepto ὥστε μηδὲν ἄλλο
δοκεῖν εἶναι ἀληθὲς ἀλλ' ἢ τὸ σωματοειδές Pl.Phd.81b, τίνα ἄλλον ἔχουσι λόγον
βοηθοῦντες ἐμοὶ ἀλλ' ἢ τὸν ὀρθόν τε καὶ δίκαιον; Pl.Ap.34b, μήτε συγγνώμης
μήτ' ἄλλου μηδενός εἰσιν ἀλλ' ἢ τοῦ πλείονος D.37.53, οὐδὲν γὰρ ἄλλο
σημαίνει τὸ λευκὸν ἀλλ' ἢ ποιόν Arist.Cat.3b19, ἐν οὐδεμιᾷ τέχνῃ ἀλλ' <ἢ> ἐν
ῥητορικῇ καὶ ἑριστικῇ Arist.Rh.1402a27.
2 op. a una neg. sin ἄλλος a no ser οὐχὶ φιλεῖ ... ἀλλ' ἢ διὰ τοῦτ' αὔθ' ὁτιή σου τῆς
ἀνθρακιᾶς ἀπολαύει Ar.Eq.780, εἶπον ... τό τε λοιπὸν μηδετέρους δέχεσθαι ἀλλ'
ἢ μιᾷ νηὶ ἡσυχάζοντας Th.3.71, αὐτῷ δ' οὐ συγγεγονέναι ἀλλ' ἢ παιδὶ ὄντι
Pl.La.187d, μὴ χρῆσθαι ἐλαίῳ ἀλλ' ἢ ὅτι σμικροτάτῳ Pl.Prt.334c, τὴν δὲ γῆν ... μὴ
ἐξεῖναι ἐξάγειν μηδε<ν>ὶ ἀλλ' ἢ εἰς αὐτὸ τὸ χωρίον IG 22.2492.28 (Ática IV a.C.).
II ἀλλ' ἦ introduciendo una pregunta pero acaso, pero en verdad, pero por qué ἀλλ' ἦ
δόλον τιν' ὦ ξέν' ἀμφί μοι πλέκεις; A.Ch.220, ἀλλ' ἦ ... οὐκ ἐᾷ θεός ...
E.Heracl.425, ἀλλ' ἦ τις ἔστι Ζηνὸς ὄνομ' ἔχων ... E.Hel.490.
III c. γάρ
1 c. negación pero como no ἀλλ' οὐ γάρ σφιν ἐφαίνετο κέρδιον εἶναι μαίεσθαι
προτέρω, τοὶ μὲν πάλιν αὖτις ἔβαινον Od.14.355, ἀλλ' οὐ γὰρ ἔπειθε, διδοῖ τὸ
φᾶρος Hdt.9.109
•a veces se sobreentiende el verbo ἀλλ' οὐ γάρ σ' ἐθέλω pero (no tengas cuidado)
porque no quiero ..., Il.7.242, ἀλλ' οὐ γάρ οἱ παρέσχε ἐς τότε Hdt.8.8
•en frases afirmativas ἀλλὰ γὰρ Κρέοντα λεύσσω ... παύσω ... γόους cesaré en mis
lamentos porque veo a Creonte E.Ph.1307, ἀλλὰ ... γάρ τοι S.Ph.81, ἀλλ' ὅτε γὰρ δή
S.Ai.167, cf. Ant.155.
2 οὐ γὰρ ἀλλὰ desde luego, pues realmente οὐ γὰρ ἀλλ' ὑπερβάλλει τάδε E.Ba.785,
οὐ γὰρ ἀλλ' ἔχω κακῶς Ar.Ra.58.
•para introducir una interrogación ἀλλ' ἆρα ...; pero ¿acaso ... ? Pl.R.381b.
V c. otras partíc.
1 οὐ μὴν ἀλλά c. verbo impl. pero, sin embargo ὁ ἵππος πίπτει ... καὶ μικροῦ
κἀκεῖνον ἐξετραχήλισεν. Οὐ μὴν ἀλλ' ἐπέμεινεν ὁ Κῦρος μόλις πως X.Cyr.1.4.8,
ταὐτὸν τοῦτ' ἂν αἱροίμην. Οὐ μὴν ἀλλά που καὶ Κλεινίᾳ τῷδ' ἀρέσκειν δεῖ τὰ
νῦν νομοθετούμενα Pl.Lg.722a, cf. D.19.135, UPZ 6.22, 110.116 (ambos II a.C.), οὐ
μὴν ἀλλὰ καὶ ... y no sólo eso, sino que ..., POxy.2133.24 (III d.C.).
4 ἀλλὰ καὶ ὧς pero aun así, sin embargo, Il.1.116, ἀλλ' οὐδ' ὣς Od.1.6.
ἄρα
• Prosodia: [ᾰρᾰ]
• Morfología: ép. frec. ἄρ ante cons.; ép. y poét. ῥα enclít. gener. tras monosílabos o
disílabos que acaban en vocal o diptongo, p. ej. ἐπεί. Tal vez en ocasiones aparece
sólo por razones métricas. Frec. combinada c. otras partíc; ἄλλ' ἄ., εἴτε ἄρα,
δήξομἄρα Ar.Ach.325, οἰμώξεται τἄρ' Ar.Th.248]
I gener. sí que, de veras, nada menos τὸν τρεῖς μὲν ἐπιρρήσσεσκον ... Ἀχιλεὺς δ' ἄρ'
ἐπιρρήσσεσκε καὶ οἷος el (cerrojo) que tres (de los Aqueos) descorrían, Aquiles nada
menos que él solo lo descorría, Il.24.456, στῆ δ' ἄρ' ὑπὲρ κεφαλῆς de veras, se puso sobre
mi cabeza, Il.2.59, δράκων ... τόν ῥ' αὐτὸς Ὀλύμπιος ἧκε φόωσδε, βωμοῦ ὑπαΐξας
πρός ῥα πλατάνιστον ὄρουσεν un dragón ... al que nada menos que el Olímpico sacó a
la luz, surgiendo de debajo del altar saltó, de veras, a un plátano, Il.2.309-310, cf. 5.582,
ὣς ἄρα τήκετο γαῖα σέλαι πυρὸς αἰθομένοιο así, de veras, se fundía la tierra con la
llama del fuego ardiente Hes.Th.867, cf. h.Cer.287, Sapph.141.4, Stesich.4.2, Mimn.13.5,
Pi.O.10.52, φὰς ... εἰπεῖν ἄ. αὐτὸν πρὸς τοὺς ἰχθῦς diciendo que, de veras, dijo a
los peces Hdt.1.141, cf. X.HG 4.2.22, ἀληθῆ ἄρα ἦν era, por increíble que parezca,
verdad Pl.Grg.508b, cf. R.459b
•frec. c. μέλλειν o giros que se refieren al futuro, indicando que la realidad será
otra de lo que uno se cree en realidad, de veras νήπιος, οὐδ' ἄρ' ἔμελλε κακὰς ὑπὸ
κῆρας ἀλύξαι necio, no iba a poder eludir las funestas Ceres e.d. las Parcas, Il.12.113, τῷ
δ' ἄρ' ἔμελλεν αὐτῷ κήδε' ἔσεσθαι a él, en realidad, le estaban reservadas penas,
Od.4.107, cf. S.Ai.926, Ph.1083, Ar.Ach.347
•c. impf. de εἰμί cuyo suj. sea un inf. οὐδ' ἄρ' Ὀδυσσῆϊ ... μόρσιμον ἦεν ...
ἀποκτάμεν Il.5.674, οὐδ' ἄρα ... κιχήμεναι αἴσιμον ἦεν Il.15.274
1 c. imperat. ¡ya!, ¡ah!, en verdad ἀλλ' ἄγε δὴ κατ' ἄρ' ἕζευ ¡pero, ea, siéntate ya!,
Il.24.522, cf. 21.288
• ἦ ῥά ...; Il.5.421, en interr. indirectas ποτιδέγμενοι ὁππότ' ἄρ' ἔλθοι Il.7.415, cf.
Pi.O.10.57, S.Ph.689, Pl.Prt.343c, D.20.68, LXX Nu.22.11, Eu.Marc.11.13.
b) en el segundo término de los símiles μιν ... ἕλεν μένος, ὥς τε λέοντα, ὅν ῥά ...
Il.5.137, cf. 21.495, Od.11.414;
c) unido a caracteres fijos por supuesto, naturalmente Ἔρις δ' ἄρα χαῖρε ...
εἰσορόωσα por supuesto (ante la batalla) Eris se complacía mirando, Il.11.73, cf. 13.302,
Hes.Sc.149;
3 indicando transición:
•tb. acompañando a adv. temporales αὐτίκ' ἄρ εἰς εὐρὺ σπέος ἤλυθεν Od.5.77
•incl. para subrayar la op. entre palabra y realidad ὦ τλῆμον ἀρετή· λόγος ἄρ'
ἦσθ', ἐγὼ δέ σε ὡς ἔργον ἤσκουν ¡oh triste virtud! eres en realidad nada más que
palabra, pero yo te ejercí como realidad Diog.Fr.3, cf. POxy.2680.14 (II/III d.C.),
PCair.Isidor.77.27 (IV d.C.);
b) entre partes del diálogo pues, por consiguiente πυθόμενος ... εἶπε ἄ. Hdt.4.134,
ἐρωτώσης ... τῆς μητρὸς ... ἀπεκρίνατο ἄ. X.Cyr.1.3.2, esp. c. ὥς: ὣς ἄ. φωνήσας
así pues, diciendo, Il.2.35, ὣς ἄρ' ἔφη Il.1.584, cf. Pi.O.6.52, Hdt.1.24, 27, ἦ ῥα Il.3.355,
cf. ἆρα;
c) cerrando una conclusión pues σὺ δ' ἄρα πρώτην ἱκέτευσας Od.7.301, ἀλλὰ
διελὼν τοῦ τείχους; ἅπασιν ἄ. φανερὰ γένοιτ' ἄν Gorg.B 11a.12, cf. bis, οὐδὲν ἄρ'
εἰσιν en resumen, no son nada Emp.B 15.4, cf. S.Ai.269, E.Io 312, Ba.166, Eu.Matt.12.28
(cf. IV).
•esp. en Th.: εἰ ἄ. κωλύοιντο ὑπὸ Κερκυραίων πλεῖν por si acaso se les impedía la
navegación por los corcirenses Th.1.27, cf. 93, Pl.Lg.665b, La.187e, Lys.3.40, Isoc.6.72,
And.3.15, D.3.26, Arist.SE 181b33, elípticamente sin verbo οὐδὲν αὐτὸ καθ' αὑτὸ,
ἀλλ' εἰ ἄρα κατὰ συμβεβηκός Arist.Cat.5b10, cf. Top.106b7, Plb.11.28.5, LXX
Ge.18.3, 1Ep.Cor.15.15.
1 entonces, por tanto para indicar el paso de una proposición a otra, bien en la
deducción entonces, por tanto, por consiguiente ψυχὴν ἄ. ἡμᾶς κελεύει γνωρίσαι ὁ
ἐπιτάττων γνῶναι ἑαυτόν ... ὅστις ἄρα τῶν τοῦ σώματός τι γιγνώσκει, τὰ αὐτοῦ
ἄλλ' οὐχ αὐτὸν ἔγνωκεν ... οὐδεὶς ἄρα τῶν ἰατρῶν ἑαυτὸν γιγνώσκει
Pl.Alc.1.130e-131a, cf. R.387d-e, o en la inducción ἔστιν ἄρα τὰ μὲν γυναικεῖα, τὰ
δὲ ἀνδρεῖα μαθήματα ... οὐκ ἄ. ἐν γε τούτοις ἐστὶν ὁμόνοια γυναιξὶ πρὸς
ἄνδρας ... Pl.Alc.1.127a-b, cf. Men.97c, Tht.203b, Arist.Metaph.1047b22, cf.
Eu.Matt.7.20, Ep.Rom.5.18.
ἆρα
• Alolema(s): en otros dial. frec. ἦρα Alcm.47, Sapph.107, Hp.Prorrh.1.121,
Herod.4.21, acompañada por partíc. como γε, οὖν, δή, ἀλλ' ἆρα, v.
A.D.Coni.223.25, cf. ἄρα
•en preguntas que expresan hipótesis cien. ἆρα ἐκ τουτέων κωματώδεες ...
ἐπιγίνονται; Hp.Prorrh.1.117, ἆρά γε καὶ παρακρουστικὸν τὸ τοιοῦτον;
Hp.Prorrh.1.120, cf. 121
•frec. c. pron. interr. pues τίς ἆρα δαίμων καὶ τέου χολούμενος; Archil.23, cf.
S.Ai.905, E.Tr.247, Ar.Pax 1240, τίς ἦρα ...; Herod.4.21, ἄλλα τίς ἆρα ...; AP 11.26
(Marc.Argent)
•acompañando a adv. de negación c. μή: ὁ ναύτης ἆρα μὴ 'ς πρῷραν φυγὼν ...
ηὗρε μηχανὴν σωτηρίας; ¿acaso el marinero, cuando huye hacia la proa, encuentra la
maniobra salvadora? A.Th.208, cf. S.El.446, Ant.632, ἆρά γε μὴ ἐμοῦ προμηθῇ; ¿acaso
te preocupas por mí...? Pl.Cri.44e, cf. Phd.64c, Chrm.174a, X.Mem.2.6.34
•seguida de οὔ ¿acaso no...? ἆρ' οὐκ ἄμεινον ...; S.OC 791, cf. Ar.V.620, Pl.Grg.453c,
Phlb.11d, Lys.26.13, D.19.130
•en rel. c. la expectativa τῷ δ' ἆρ' ἀλώπηξ κερδαλέη συνήντετο con éste, de veras,
se encontró la zorra logrera Archil.77.5, ὁ δ' ἦρα χρόνῳ ἵκετ' Pi.P.4.78, cf. S.OC 408,
409, E.Cyc.638
2 recogiendo una respuesta o conclusión así pues ἀνήρ τοι δειλὸς ἆρ' ἐφαινόμην
Archil.123.12, ὡς ἆρ' ἀλώπηξ καἰετὸς ξυνωνίην ἔμειξαν Archil.27, cf. Pi.O.8.46,
I.6.55, N.5.30, S.Ph.106
•en frases o γνῶμαι conocidas μέγιστον ἆρ' ἦν ἡ φύσις E.Fr.810, ἆρ' ἐστὶ πάντων
ἀγρυπνία λαλίστατον Men.Fr.152.1, cf. Diph.99.
ἀτάρ
• Prosodia: [ᾰτᾰ]
I c. valor de contraste
•en correlación c. una afirmación μὲν ... ἀτάρ pero, en cambio τὸ μὲν πλεῖον
πολυάϊκος πολέμοιο χεῖρες ἐμαὶ διέπουσι· ἀτὰρ ἤν ποτε δασμὸς ἵκηται, σοὶ τὸ
γέρας πολὺ μεῖζον la mayor parte de la impetuosa guerra mis brazos la soportan; en
cambio, si en algún momento llega el reparto, para ti es mucho mayor el botín, Il.1.166,
ᾔδεα μὲν καὶ πρόσθεν, ἀτὰρ πολὺ λώϊον ἤδη Thgn.1038, λωτῷ μὲν καὶ οὗτοι
χρεώμενοι, ἀτὰρ ἧσσόν γε τῶν πρότερον λεχθέντων Hdt.4.178, cf. A.Pr.341,
S.OT 1052, E.Med.84, Pl.Plt.269d.
II c. valor progresivo
1 además, así como también corriente en enumeraciones ἔνθα δ' ἔσαν στρουθοῖο
νεοσσοί, ... ὀκτώ, ἀτὰρ μήτηρ ἐνάτη ἦν Il.2.313, Ἀγχιάλοιο δαΐφρονος εὔχομαι
εἶναι υἱός, ἀτὰρ Ταφίοισι φιληρέτμοισι ἀνάσσω Od.1.181, τὴν δ' Ἀφροδίτην ...
κικλήσκουσι ...· ἀτὰρ Κυθέρειαν Hes.Th.198, λάμπει δ' ἠελίοιο μένος ... ἀτὰρ
νεφέων οὐδὲν ἔτ' ἔστιν ἰδεῖν Sol.1.24, cf. Il.12.144, Pi.N.4.47, Pl.Phd.60d, LXX
Ib.6.21, Ath.537f, 621a, muy frec. en Hp. unido a καί: πολλῶν ἔμπειρον δεῖ εἶναι
τὸν ἰητρόν, ἀτὰρ δὴ καὶ ἀνατρίψιος Hp.Art.9, cf. 7, Carn.1, a veces como simple
partícula de unión μάλιστα δὲ ... ἀτὰρ καὶ ... ἀτὰρ καί Hp.Epid.2.3.1
•en las fábulas esópicas para introducir el epimitio de manera formularia así
también ἀτὰρ καὶ ὑμᾶς ... Arist.Rh.1393b31, cf. Aesop.13.1, 35.1.
γάρ
• Prosodia: [-ᾰ-]
a) de la or. precedente τῷ γὰρ ἐπὶ φρεσὶ θῆκε θεὰ λευκώλενος Ἥρη· κήδετο γὰρ
Δαναῶν Il.1.56, τοῦ γὰρ κράτος ἐστὶ μέγιστον pues su poder es el más grande,
Il.2.117, τό μ' ἦ μὰν καρδίαν ἐν στήθεσιν ἐπτόαισεν· ὠς γὰρ <ἔς> σ' ἴδω
Sapph.31.7, cf. Alc.10.4, ἔστι δ' ἀνδρὶ φάμεν ἐοικὸς ἀμφὶ δαιμόνων καλά· μείων
γὰρ αἰτία Pi.O.1.35, λεκτέα ἃ γιγνώσκω· ἔμπειρος γάρ εἰμι τῆς χώρας X.An.5.6.6,
ἀδικοῦμαι ὑπὸ Ὥρου ... Φάσκων γάρ με συγγεγράφθαι PEnteux.50.2 (III a.C.), cf.
IG 12(3).1656.2, 5, 7 (Tera III/II a.C.), οὐ γὰρ ἔφυ πάτρας ἱκανὸς πό[θ]ος
Bithynische St.3.11 (II a.C.), Λακεδαιμόνιοι ... ὅπως ὡμίλουν ἀλλήλοις, οὐκ ἂν
ἔχοιμεν εἰπεῖν· ἔκρυπτον γάρ Aristid.Or.1.260, ὁ μὲν βαδίζει, δύναται γάρ· ὁ δὲ
ἀποκρίνεται, οἶδε γάρ Max.Tyr.10.8, τί δαὶ ὁ ἥρως ἐστίν; ἀγνοῶ γάρ
Luc.DMort.10.2, σύγγνωθί μοι· παιδίον γάρ εἰμι Luc.DDeor.6.1, μὴ ἡμᾶς
καταλίψῃς τὸν μικρὸν πάκτωνα ... οὐκ ἐτόλμησεν γὰρ ἡ μικὴ ἐκῖ (sic) ἐμβῆναι
no nos dejes el barquito pequeño, que la nena no se atrevió a montar en él, POxy.2153.24
(III d.C.), ὑπαλλάττειν ... ἱστίον ἕτερον νόθον οὐκ εἴχομεν (ἠνεχυρίαστο γάρ)
Synes.Ep.5 (p.19);
b) de una idea expresada mucho antes αἰσχρὸν γὰρ τόδε γ' ἐστί Il.2.119 (ref. a
δυσκλέα Ἄργος en 115);
c) a veces ref. a una sola palabra ἐσκοπεῖτο πότερον εἴη κρεῖττον ἀπαγαγεῖν καὶ
τοὺς διαβεβηκότας ἢ καὶ τοὺς ὁπλίτας διαβιβάζειν ... ἐδόκει γὰρ τὸ μὲν
ἀπαγαγεῖν X.An.5.2.9.
b) c. atracción del suj. u otro elemento de su principal establece una rel. más
cercana τῇ δὲ κακῶς γὰρ ἔδεε ... γενέσθαι ... εἶπε y ella, como era preciso que acabase
mal, dijo Hdt.9.109, εἷς δὴ τούτων τῶν παίδων ... οὐ γὰρ δὴ ἐποίησε Hdt.1.114, ὁ
δὲ παῖς οὐ γὰρ ἔφη οἱ συμπλεύσεσθαι Hdt.4.149, cf. 200, τῶν δὲ Ἀθηναίων ἔτυχε
γὰρ πρεσβεία ... ἐν τῇ Λακεδαίμονι ... παροῦσα Th.1.72;
3 elipsis:
b) o una explicación de las palabras o el tono adoptados digo (dices) esto porque τί δὴ
χρὴ βοήθημα παρασκευάσασθαι ...; θερμὸν ἢ ψυχρὸν ἢ ξηρὸν ἢ ὑγρόν; δῆλον
γὰρ ὅτι τούτων τι ¿qué remedio preparar? ¿caliente, frío, seco, húmedo?, lo digo porque
está claro que tiene que ser uno de esos Hp.VM 13, ΕΛ. Καὶ τἄμπαλίν γε τῶνδ'
ἀληθείᾳ σαφῆ. ΧΟ. ἐς ξυμφορὰν γὰρ ἀντὶ τἀγαθοῦ φέρῃ Helena: Y, por el
contrario, también hay (relatos) verídicos. Coro: Hablas así porque te inclinas a la
desgracia en lugar de a lo favorable E.Hel.311, οἵδ' οὐκέτ' εἰσί· τοῦτο γάρ σε δήξεται
ellos ya no existen; digo eso porque te atormentará E.Med.1370, cf. Pl.R.337d, 338d,
340d, Hp.Ma.282d;
c) o la fijación de un argumento que, de ser falso, podría invalidar algo que se tiene
por cierto si no, de otro modo, porque en otro caso ἐπεὶ οὐτιδανοῖσιν ἀνάσσεις· ἦ γὰρ
ἄν, Ἀτρεΐδη, νῦν ὕστατα λωβήσαιο porque eres un rey de cobardes, si no, Atrida, éste
hubiera sido tu último ultraje, Il.1.232, esp. frec. en la argumentación de la escuela
eleática εἰ γὰρ ἔγεντ', οὐκ ἔστι, οὐδ' εἴ ποτε μέλλει ἔσεσθαι Parm.B 8.20, εἰ γὰρ
ἑτεροιοῦται, ἀνάγκη τὸ ἐὸν μὴ ὁμοῖον εἶναι pues, si se altera, es forzoso que lo uno
no sea homogéneo Meliss.B 7.2, εἰ γὰρ ἄλλῳ ὄντι ... προσγένοιτο, οὐδὲν ἂν μεῖζον
ποιήσειεν pues, si se añadiera a otra cosa, no la haría mayor Zeno Eleat.B 2, cf.
A.Eu.607, S.Ai.1330, Hdt.1.124, Pl.Smp.222c, Arist.Metaph.1038b29, D.19.293;
f) en elipsis más forzadas ὅς μιν ... τίμα καὶ κύδαινε. Μινυνθάδιος γὰρ ἄμελλεν
ἔσσεσθ' quien le dio honra y gloria (pero no larga vida) pues iba a vivir poco tiempo,
Il.15.612, IP. ποίᾳ γὰρ ἄλλῃ χρὴ πέτεσθαι τοὺς θεούς; ΠI. οὐκ οἶδα μὰ Δί' ἔγωγε·
τῇδε μὲν γὰρ οὔ. Iris: ¿Pues por qué otra vía han de volar los dioses? Pistetero: Yo desde
luego no lo sé, (pero debe haber otro camino) porque no es por aquí Ar.Au.1220.
4 en repetición:
a) el segundo γάρ puede no traducirse οὐ γὰρ οὖν σιγήσομαι ... ἔτικτε γάρ μ'
ἔτικτεν pues no callaré ...; ella fue quien me dio el ser, ella S.OC 980;
d) o cláusulas encadenadas de las que una confirma a la otra καὶ γὰρ τὸ σμικρὸν
ἄπειρον ἦν. ... πάντα γὰρ ἀήρ τε καὶ αἰθὴρ κατεῖχεν ... · ταῦτα γὰρ μέγιστα
ἔνεστιν ἐν τοῖς σύμπασι καὶ πλήθει καὶ μεγέθει pues también lo pequeño era
ilimitado ... y es que todo lo sujetaban el aire y el éter ...; éstas son, en efecto, las más
grandes entre todas las cosas, tanto en cantidad como en tamaño Anaxag.B 1, οὐ γὰρ
φοβηθησόμεθα ἀπὸ υἱῶν Ισραηλ, ἰδοῦ γὰρ λαὸς ἐν ᾧ οὐκ ἔστιν δύναμις LXX
Iu.5.23, cf. 7.27, 1Ma.11.10, Eu.Matt.10.19, Eu.Luc.8.29, Eu.Io.5.21, 46, Act.Ap.2.15,
Ep.Rom.6.14, 8.2;
e) o varios asertos de una misma sentencia confirmándose uno tras otro ἦν γὰρ
αὐτῶν πονηρὰ τὰ ἔργα. πᾶς γὰρ ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τὸ φῶς pues sus obras
eran malas, pues todo el que hace malas obras odia la luz, Eu.Io.3.19-20, cf. LXX Sap.1.5,
en esta distribución γάρ puede aparecer tres veces, LXX Sap.9.13-15, Eu.Matt.16.25-
27, cuatro veces Eu.Marc.8.35-38, e incluso puede repetirse cinco veces,
1Ep.Cor.9.15-17;
5 concluyente:
a) en or. nominal pura ἄγχι γὰρ ἀμέρα pues el día está cerca Sapph.43.9;
6 parentético, esp. en prosa (pero cf. A I 4 e) στραγγουρίη ... ἢν μὲν οὖν ἅμα τῇ
νούσῳ παύηται, φιλεῖ γὰρ ὡς τὰ πολλὰ οὕτω γίνεσθαι si la estranguria cesa con la
enfermedad (tal y como suele pasar la mayor parte de las veces) Hp.Fist.8, διὸ καὶ
ἀντιποιοῦνται τῆς τε τραγῳδίας καὶ τῆς κωμῳδίας οἱ Δωριεῖς (τῆς μὲν γὰρ
κωμῳδίας ... καὶ τῆς τραγῳδίας ...) Arist.Po.1448a31, ἀδυνάτως ... ἔχω ...
συντελέσαι ὑπὲρ οὗ ἂν σπείρω. εἰσὶν γὰρ οἱ σπείραντες καὶ δυνάμενοι
συντελέσαι soy incapaz de pagar contribuciones por lo que pueda sembrar (los que han
sembrado son los que pueden pagar contribución), POxy.2479.20 (VI d.C.) en BL 8.259.
II usos introductorios
b) confirma una idea expuesta o la respuesta a una pregunta en efecto, así es Ἕκτωρ
φίλτατος ἔσκε θεοῖσι ... ὡς γὰρ ἔμοιγ' Héctor era el más querido para los dioses ... y,
en efecto, así lo era también para mí, Il.24.68, οὐκοῦν, ἔφη ὁ Κῦρος, ἀκροβολίζεσθαι
ἀνάγκη ἐστί ... ἀνάγκη γὰρ οὖν, ἔφη ὁ Κυαξάρης X.Cyr.2.1.7, ΦAI. οὖκουν δὴ τό
γ' εἰκός. ΣΩ. οὐ γάρ Fedro: No es sin duda lo verosímil. Sócrates: En efecto, no lo es
Pl.Phdr.276d
•οὐ γάρ pues no, nada de eso Ar.Nu.232, Ra.58, Pl.R.492e, Luc.IConf.16, Act.Ap.16.37;
c) en lírica introduce la ref. mítica ejemplar πά]γχυ δ' εὔμαρες σύνετον πόησαι
[π]άντι τ[ο]ῦτ', ἀ γὰρ ... Ἐλένα muy fácil es hacer que cualquier hombre entienda esto,
así Helena Sapph.16.6, cf. Alc.38a.5, σπέρμ' ... ὑμετέρας ἀκτῖνος ὄλβου δέξατο ...·
τόθι γὰρ γένος Εὐφάμου acogió la semilla de vuestro esplendor de prosperidad ...; en
efecto, la estirpe de Eufemo allí Pi.P.4.256, cf. 5.83, N.9.13, 10.60.
2 introduce testimonios, comprobaciones, ejemplos a saber, esto es puede, incluso,
no traducirse:
a) tras un pron. o adj. demostr. ἀλλὰ τόδ' αἰνὸν ἄχος κραδίην καὶ θυμὸν ἱκάνει·
Ἕκτωρ γάρ ποτε φήσει pero me llega al corazón y al alma este dolor terrible, a saber, que
Héctor un día dirá, Il.8.148, cf. Od.2.163, πρίν μοι τύχη τοιάδ' ἐπέστη ... ἀνὴρ γὰρ ...
S.OT 779, παραπλήσια ... ἐστὶ καὶ ταῦτα· καὶ γάρ ... Hp.Acut.45, ὃ δὲ πάντων
ἀδικώτατον ἔδοξε, τῶν γὰρ προγεγραμμένων ἠτίμωσε καὶ υἱοὺς καὶ υἱωνούς lo
cual pareció ser el colmo de la injusticia, a saber, que excluyera de la ciudadanía a hijos y
nietos de los proscritos Plu.Sull.31, διττῶς δὲ τοῦτο γίνεται· καὶ γὰρ ... Str.9.2.17, cf.
S.Tr.572, E.HF 1295, IT 352, Hdt.1.191, Lys.12.19, 16.6, Pl.Prt.349d, Ap.31d,
X.Mem.1.1.6, Isoc.3.31, Them.Or.1.6a, Gal.8.350;
b) detrás de expresiones τεκμήριον δέ, σημεῖον δέ, μαρτύριον δέ, etc., o de verb.
de conocimiento o demostración μαρτύριον δέ· Δήλου γὰρ καθαιρομένης y ésta es
la prueba, cuando Delos era purificada Th.1.8, μαρτυρεῖ δὲ καὶ αὐτὴ ἡ ἰητρείη·
ἀνάγκη γάρ ... Hp.Fract.25, ἐννοήθητι γάρ· εἰ μή Hp.Ep.18, cf. Fract.28, τεκμήριον
δὲ τούτου τόδε· αἱ μὲν γάρ Hdt.2.58, cf. 8.120, S.OC 146, 1145, Th.1.2, 3, 143, 2.39,
Lys.1.37, Isoc.7.35, X.Mem.1.2.32, Smp.4.17, HG 6.4.13, οὐκ οἶδα πλὴν ἕν· σοῦ γὰρ
... βραχύν τιν' αἰτεῖ μύθον sólo sé una cosa, que es a ti a quien pide una breve palabra
S.OC 1161, ὅμως δὲ λεκτέα ἃ γιγνώσκω ... ἔχει γὰρ (ἡ χώρα) ... πεδία κάλλιστα
sin embargo, tengo que decir lo que sé, a saber, que el país posee llanuras hermosísimas
X.An.5.6.6;
c) tras expresiones c. las que se comunica una noticia o se llama la atención sobre
algo κέκλυτε ... φαμὶ γάρ Pi.P.4.14, en correl. c. sup. neutr. ὃ δὲ δεινότατόν <γ'>
ἐστιν ἁπάντων, ὁ Ζεὺς γάρ y lo que es más terrible de todo es que Zeus Ar.Au.514, τὸ
δὲ μέγιστον τῶν κακῶν· δεδιότες γάρ ... Isoc.5.50, cf. 134, 3.21, 8.53, reforzando
una correl. μέν ... (δέ): ἐρέω δέ τοι ἀμφοτέρωθεν· ἔνθεν μὲν γὰρ πέτραι Od.12.59,
ὀ μὲν γὰρ κάλος ... ὀ δὲ κἄγαθος ... Sapph.50, cf. Hdt.7.2, Th.6.24, Lys.2.70, o c. la
disyuntiva ἤ: δεῖ σε δὴ γυναικεῖόν τι δρᾶν. ἢ γὰρ ξίφος λαβοῦσαν ἢ δόλῳ τινὶ ἢ
φαρμάκοισι σὸν κατακτεῖναι πόσιν tienes que usar algún arma femenina: a saber
matar a tu marido o bien cogiendo una espada, o bien con algún engaño o con venenos E.Io
844.
3 en interr.:
a) introduce la pregunta ¿entonces?, ¿es que? τίς γάρ σε θεῶν ἐμοὶ ἄγγελον ἧκε;
entonces, ¿cuál de los dioses te ha enviado a mí como mensajero?, Il.18.182, πῶς γάρ μοι
μύθῳ ἐπιτέλλεαι ἠδὲ κελεύεις; entonces, ¿qué me encomiendas u ordenas con tu
discurso?, Il.10.61, πατροκτονοῦσα γὰρ ξυνοικήσεις ἐμοί; ¿es que vas a vivir
conmigo, tú, que has matado a mi padre? A.Ch.909, ποιμὴν γὰρ ἦσθα; S.OT 1029,
ὄλωλε γὰρ δύστηνος; S.OC 1583, δοκῶ γάρ σοι παίζειν; Pl.Phdr.234d, cf.
Hyp.Fr.219, I.BI 1.589, AI 9.92, μὴ γὰρ ἐκ τῆς Γαλιλαίας ὁ Χριστὸς ἔρχεται; ¿es que
no es de Galilea de donde procede Cristo?, Eu.Io.7.41, μὴ γὰρ οἰκίας οὐκ ἔχετε; ¿es que
no tenéis casas?, 1Ep.Cor.11.22, πῶς γὰρ ἂν δυναίμην ...; Act.Ap.8.31, cf.
1Ep.Petr.2.20, Aristid.Or.47.27;
b) esp. frec. en preguntas elípticas del tipo τί γάρ; en que suele estar implícito
ἄλλο, y que viene a resultar una fuerte aseveración ¿pues qué, si no?, ¡desde luego!,
¡por supuesto! ἆρ' οὐ πάντα ... διήγησις οὖσα τυγχάνει ... ; -τί γάρ, ἔφη, ἄλλο;
Pl.R.392d, οὐδέν ποτ' εἰ μὴ ξυνθανουμένην. τί γάρ; A.A.1139, cf. 1239, S.OC 1679,
E.Or.482, Supp.51, Pl.R.393c, Plt.259c, Ep.Rom.3.3, Ep.Phil.1.18;
c) τί γάρ;, πῶς γάρ; c. sent. neg. como confirmación o respuesta a un aserto neg.
¡por supuesto que no!, ¿cómo que no? ΧΟ. ἔρεξας. ΟΙ. οὐκ ἔρεξα. ΧΟ. τί γάρ; Coro:
Has cometido ... Edipo: No he cometido. Coro: ¿Cómo que no? S.OC 539, καὶ μάλ'
ἡβῶντος δὲ δεῖ, οὐχ ὡς δ' ἀρῆξαι διαπεπραγμένῳ· τί γάρ; pero se precisa a un
hombre joven, no para socorrer al ya acabado, por supuesto que no A.Ch.880, κἀγὼ μὲν
οὐκ ἔδρασα ... οὐδ' αὖ σύ· πῶς γάρ; y yo desde luego no lo hice ... ni tú tampoco, está
claro S.El.911;
d) τί γὰρ οὔ;, πῶς γὰρ οὔ; confirman un aserto posit. ¿cómo no?, ¡claro! τὸ μὴ
φρονοῦν γὰρ ὡσπερεὶ βοτὸν τρέφειν ἀνάγκη, πῶς γὰρ οὔ; pues a un ser que no
piensa fuerza es criarlo como a un cordero, ¿no es verdad? A.Ch.754, ΧΟ. ἄσκοπος ἁ
λώβα. ΗΛ. πῶς γὰρ οὔκ; Coro: La desgracia es inimaginable. Electra: Está claro
S.El.865, cf. 1307, Pl.Grg.487b, Euthphr.10a, X.Mem.4.4.13, Pl.R.425c, 558d, Prm.134d,
cf. tb. τί δὴ γὰρ οὔ; Pl.Prm.138b, 140e;
e) ἦ γάρ; insta a confirmar algo ¿no es así? ἦ γὰρ τάδ' ὀκνῶν κεῖθεν ἦσθ'
ἀπόπτολις; ¿por miedo de eso estabas allí lejos de tu ciudad, no es así? S.OT 1000, cf.
PTeb.759.5 (III a.C.);
f) οὐ γάρ; mismo sent., pero c. matiz irón. en D. ¿cómo no? ἓν μὲν τοίνυν τοῦτο
τοιοῦτο πολίτευμα τοῦ νεανίου τούτου, ὅμοιόν γε, οὐ γάρ; οἷς ἐμοῦ κατηγορεῖ
sólo eso fue la tal actuación política de ese joven, semejante, ¿cómo no?, a aquéllas de las
que me acusa D.18.136, cf. 19.253, 21.209, 22.73, 23.161.
4 refuerza:
•o introducidas por αἰ (εἰ) γάρ ¡ojalá! εἰ γὰρ ὑπ' Ἰλίῳ ..., πάτερ, ... κατηναρίσθης
¡si hubieras muerto, padre, al pie de Ilión ...! A.Ch.345 (v. s.uu. αἰ, εἰ);
c) o simplemente como refuerzo en or. cond. καὶ γὰρ αἰ φεύγει, ταχέως διώξει
Sapph.1.21, ἄριστα γὰρ ἂν εἰδότες τὰ γενόμενα λέγοιεν εἰς τούτους
And.Myst.69.
4 τε γάρ, v. τε.
1 γὰρ ἄρα, γάρ ῥα pues la verdad es que καὶ γάρ ῥα Κλυταιμνήστρης προβέβουλα
κουριδίης ἀλόχου pues la verdad es que la prefiero a Clitemestra, mi legítima esposa,
Il.1.113, cf. 238, Od.3.143, ἐπεδήμει γὰρ ἄρα καὶ Πρόδικος Pl.Prt.315d, ἀφελόντες
γὰρ ἄρα τοῦ ἔρωτός τι εἶδος ὀνομάζομεν Pl.Smp.205b.
2 γὰρ δή pues claro que, porque por supuesto εὐ γὰρ δὴ τόδε ἴδμεν ἐνὶ φρεσίν
Il.2.301, cf. 5.383, Od.5.23, ἦσαν δὲ τῷ Κροίσῳ δύο παῖδες, τῶν οὕτερος μὲν
διέφθαρτο, ἦν γὰρ δὴ κωφός Hdt.1.34, φαμὲν γὰρ δή pues claro que estamos de
acuerdo Pl.Tht.187e, οὐ γὰρ δὴ προδοῦσ' ἁλώσομαι pues desde luego no seré cogida en
delito de traición S.Ant.46.
3 γὰρ καί pues también, pues precisamente εἰς τοῦτο γὰρ καὶ ἔγραψα 2Ep.Cor.2.9.
4 γάρ νυ sí porque ἔτι γάρ νύ μοι αἶσα βιῶναι sí, porque mi destino es seguir viviendo,
Od.14.359.
5 γὰρ οὖν confirmatorio o explicativo así pues, de hecho τόφρα γὰρ οὖν οἱ ἔγειρε
μένος μέγα así pues, de hecho, infúndele entretanto un gran ardor, Il.15.232, cf.
Pi.I.2.12, Hdt.5.34, S.Ant.489, μάλιστα γὰρ οὖν καὶ ὀλισθάνει ταῦτα sí, porque esas
partes precisamente son las que más se dislocan Hp.Art.9, καὶ γὰρ οὖν οὗτος (οἶνος)
ἧσσον διουρητικός ἐστιν Hp.Acut.50, καὶ γὰρ οὖν ἔξω ὁ ποὺς καὶ τὸ γόνυ ῥέπει
Hp.Mochl.20, φησὶ γὰρ οὖν sí, por supuesto que está de acuerdo Pl.Tht.170a, οὐ
γὰρ οὖν pues no, desde luego Pl.Prm.134b, γὰρ οὖν δή pues en realidad ya
Pl.Prm.148c, cf. τοιγαροῦν.
6 γάρ που porque supongo esp. c. neg. οὐ γάρ που ἐνδεᾶ γε φήσομεν τὸν θεὸν
κάλλους ἢ ἀρετῆς εἶναι porque supongo que no podremos decir de ningún modo que la
divinidad esté carente de belleza o de virtud Pl.R.381c, pero tb. en or. afirmativa
ἀπόχρη καὶ τὰ εἰρημένα δεῖξαι τὴν ἰδέαν, ἣν ἐφιλοσόφει Λούκιος, ἱκανὰ γάρ
που ταῦτα δηλῶσαι τὸν ἄνδρα y basta con lo dicho para mostrar la idea que
desarrollaba filosóficamente Lucio, pues supongo que eso es suficiente para describir al
hombre Philostr.VS 557.
7 οὐ γὰρ δήπου pues sin duda no οὐ γὰρ δήπου τινὶ καλλίονι ἐνέτυχες ἄλλῳ ἔν γε
τῇδε τῇ πόλει porque sin duda no habrás podido encontrar en esta ciudad a nadie más
bello Pl.Prt.309c.
8 γάρ τε pues en efecto σοὶ γάρ τε μάλιστά γε λαὸς Ἀχαιῶν πείσονται μύθοισι
pues en efecto a tí más que a nadie el pueblo aqueo te obedecerá en lo que digas, Il.23.156,
cf. 1.81, Od.1.152, τε γάρ mismo sent., D.19.159, Arist.Pol.1333a2.
9 γάρ τοι porque seguramente οὐ γάρ τοι σέ γε τοῖον ἐγείνατο πότνια μήτηρ οἷόν
τε ῥυτῆρα βιοῦ τ' ἔμεναι καὶ ὀϊστῶν pues seguramente no te engendró tu augusta
madre para ser buen arquero o feliz flechador, Od.21.172, τὸ γάρ τοι πρᾶγμα
συμφορὰν ἔχει porque seguro que el hecho implica una calamidad E.Hel.93, τὸ γάρ τοι
τῆς Δίκης σῴζων φάος πολλοὺς ὑπερφύγοις ἂν ἀνθρώπων ψόγους pues seguro
que, si salvaguardas la justicia, evitarás muchos reproches de los hombres E.Supp.564, cf.
Pi.P.3.85, N.8.17, v. τοιγάρτοι.
• Etimología: Comp. de γε y ἄρα.
γε
I c. pron. y subst.
1 c. pron. y art.:
a) c. pron. pers. βαρέα σύ γ' εἶπας A.Supp.342, μὴ εἰδέναι σέ γ' ἥτις εἶ S.Tr.321, cf.
E.Or.1617, Ar.Au.85, Th.1004, φὰς σέ γε εἶναι τὸν κελεύονταHdt.1.117, τί δὲ
χύτρα νώ γ' ὠφελήσει; Ar.Au.358 (cód.), τὸ μὲν γὰρ πλῆθος ἡμεῖς γε τῶν
πολεμίων οὐδὲ διωξόμεθα X.Cyr.4.1.19
•formando una palabra c. ἐγώ como en ἔγωγε (v. ἐγώ, ἔγωγε, ἔγωγα, ἐγώνγα,
ἰώνγα), id. como -γί: αὑτηγί Ar.Ach.784, τουτογί,
ταυταγίAr.V.781, Pax 1057, ἐγγεταυθί Ar.Th.646;
e) c. interr. τίνος γ' ὑπ' ἄλλου E.Hec.774, ποίου δε τούτου πλήν γ' Ὀδυσσέως
ἐρεῖς; S.Ph.441;
f) c. relat. κοίτοιο τάχ' ἔσσεται ... ὥρη, ὅν τινά γ' ὕπνος ἕλοι pronto será la hora de
dormir, para quienquiera que le coja el sueño, Od.19.511, ὅς γ' ἐξέλυσας ...
δασμόν S.OT 35, cf. 365, φράσον δ' ἅπερ γ' ἔλεξας S.Ph.559, cf. 1364, ὅς γ' ἐμὲ ...
ἀπέλυσ' ἄδειπνον el tío este que me despidió sin comerAr.Ach.1152, ἥτις γε τῆς σῆς
προύθανε ψυχῆς ella, la que murió en tu lugar Alcestis, E.Alc.620, cf. Io 942,
Ar.Pax 479, Pl.Cra.422b, οἷόν γέ μοι φαίνεταιPl.R.329a;
g) c. indef. esp. c. ἄλλος, ἕτερος, πᾶς: τί δῆτ' ἂν ἄλλο γ' ἐννέποις; S.Tr.630
•esp. c. la neg. οὐδὲν ἄλλο γ' ἢ ... A.Pers.209, Ar.V.1507 (cód.), en la frase τί δ'
ἄλλο γ' ἢ ... A.Th.852, Ar.Nu.1287, Pl.Phdr.268b, οὐκ ἔχω εἰπεῖν ... ἄλλο γε ἢ
ὅτι Hdt.1.49, τί ὄνομα ἄλλο γε λεγόμενον περὶ Πρωταγόρου
ἀκούομεν; Pl.Prt.311e, πάντων γ' ἂν εἴη σχετλιώτατος Isoc.5.103, καὶ νὴ Δί', ὦ
ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἕτεροι γε D.13.16;
h) c. prep. εἴην δὲ τότ' ἐγὼ Φολεγάνδριος ἢ Σικινήτης ἀντί γ' Ἀθηναίου fuera yo
folegandrio o sicineta, que no ateniense Sol.2.4, cf. Hp.Art.32.
a) en gener. frec. en negaciones μὴ σύ γε S.OC 1441, τόλμα, θυμέ, ... μηδὲ σύ γ'
... Thgn.1031, cf. 560, μὴ δῆτα, θυμέ, μὴ σύ γ' ἐργάσῃ τάδεE.Med.1056, cf. Hec.408,
Pl.Cra.393b, μή μοί γε Ar.Eq.19, οὐ σύ γ' Ar.V.518, etc., D.19.242, μὴ ὑμεῖς γε, ὦ
Ἀθηναῖοι X.HG 1.7.29, σὺ δ' οὐ λέγεις γεE.Andr.239;
b) introducido por disyuntivas para realzar un contraste u oposición εἰπέ μοι, ἠὲ
ἑκὼν ὑποδάμνασαι, ἦ σέ γε λαοὶ ἐχθαίρουσ' Od.3.214, repetidoἤ σέ γε Μοῦσ'
ἐδίδαξε ... ἤ σέ γε Ἀπόλλων Od.8.488, cf. S.OT 1101, ἤτοι κεῖνόν γε ... ἢ
σέ Hdt.1.11, cf. Th.2.40, ζώει ὅ γ' ἢ τέθνηκε Od.2.131
•c. adj. ἢ γάρ μιν ζωόν γε κιχήσεαι, ἢ ... o si, ojalá, le alcanzas vivo, o
..., Od.4.546, ἤτοι ἀγαθόν γ' ἐστὶν ἢ κακόν Pl.Grg.467e;
c) introducido por adversativas c. ἀλλά Gorg.B 11a.10, ἀλλ' ὧδέ γ' Ἀτρείδας ἂν
εὐφράναιμί που pero así, sí que daría una alegría a los AtridasS.Ai.469, ἀλλὰ τὸν
αὑτοῦ γε νεὼν βάλλει pero nada menos que él dispara a su propio
templo Ar.Nu.401, ἀλλὰ μὴν τόν γε Παίονα ... ἡγεῖσθαι χρήD.1.23, cf. Pl.Cra.386d,
412a, c. adj. ἀλλὰ ‘βλαβερόν’ γε καὶ ‘ζημιῶδες’ Pl.Cra.417d
•c. ἀτάρ: ἀτὰρ δέομαί γε πτωχικοῦ βακτηρίου Ar.V.1514, cf. Eq.427, Nu.801,
X.Oec.21.1;
d) introducido por conectivas ἦ τοι ἐμὸν θυμὸν καὶ ἔπειτά γ', ὀΐω, γνώσεαι ¡en
verdad que muy pronto, creo, conocerás mi ánimo!, Od.16.309, cf. Ar.Ra.116, καὶ νῦν
γε ¡y aún más! S.Ai.1376, ἔβλεψεν εἴς με ... κἀμυκᾶτό γε ¡me lanzó una mirada y
nada menos que mugió! Ar.Ra.562, καὶ μὴν ... καὶ κατ' ἐκεῖνόν γε τὸν
λόγον Pl.Phd.72e, cf. R.464b, καὶ μὴν τύποι γε ¡y he aquí los sellos! E.Hipp.862,
cf. Alc.518, Ar.Ra.1198, Pl.Cra.412a, X.Mem.1.4.12, D.8.28, καὶ μὲν δὴ ... ἀτεχνῶς γέ
μοι δοκεῖς Pl.Cra.396d, οὐκ ἄρα ἡγεῖσθαί γε προσήκει ..., ἀλλὰ
ἕπεσθαι Pl.Phd.93a.
b) c. adj. calificativos: c. partículas e interj. ¡muy!, ¡sí que!, ¡vaya! πόθεόν γε μὲν
ἀρχόν ¡y bien que echaban de menos a su jefe!, Il.2.703, φεῦ· ταχεῖα γ'
ἦλθε A.Pers.739, θαυμαστόν γε, ὦ βουλή Lys.4.1, ὑβριστής γ' εἶ Pl.Men.76a
•frec. orac. nomin. pura δεινόν γε S.El.341, E.Hec.846, κακός γε
μάντις A.Ch.777, στυγναί γε δὴ δαΐοις A.Pers.286, κομψός γ' ὁ κῆρυξ E.Supp.426,
cf. Ba.445, σχέτλιά γε λέγεις Pl.Grg.467b, φιλόλογός γ' εἶ ἀτεχνῶς Pl.Tht.161a, cf.
X.Mem.2.3.9
•a veces irónico δεινόν γ' ὄνειδος S.OT 1035, cf. E.Cyc.551, D.9.65, δημοτικός
γε Din.1.79;
3 c. verbos:
a) para reforzar una orden, en imper. ¡!, ¡ya!, ¡pues! ἑλοῦ γε S.El.345,
cf. Ph.1003, δρᾶ γ' E.IA 817, οἴου γε σύ Pl.R.336e
•en disyuntivas ἢ σὺ κτεῖνε ... ἢ 'μοὶ πάρες γε E.Rh.623
•c. subj. yusivo ἴωμέν γε καὶ σκοπῶμεν Pl.Tht.201a
•en órdenes negativas μὴ νῦν ἀφῆτε γ' αὐτόν Ar.V.922
•en otros tiempos y modos ¡!, ¡eh!, ¡ah! ἦ μὴν κελεύσω κἀπιθωύξω γε
πρός A.Pr.73, οὐκ εὐσεβεῖς γε E.Io 1290, ἥδομαι γ' ἥδομαι Ar.Pax 1127,
cf.Ach.836, δουλεύουσί γε D.9.66, ἤτοι κρίνομέν γε ἢ ἐνθυμούμεθα ὀρθῶς τὰ
πράγματα y además, nosotros sí que juzgamos o razonamos correctamente sobre los
asuntos Th.2.40.
II c. ref. oracional, para marcar segmentos
1 para enfatizar la afirmación, a veces trad. como ¡sí!, ¡sí, y ...!, ¡bien que! en
respuestas retóricas o no τίς ἂν φιλέοντι μάχοιτο; ἄφρων δὴ κεῖνός γε Od.8.209, ἦ
που στενάζει; κλαίει γε E.Alc.201, cf. Med.818, Io 1413, φήσεις
γ' Ar.Eq.1388, ἔπεμψέ τίς σοι ... κρέα; -καλῶς γε ποιῶν Ar.Ach.1050, cf.
Pl.R.457c, οὕτω γέ πως Pl.Tht.165c
•frec. para reforzar la afirmación c. μήν A.Pr.42, Th.2.62, tb. ὡς οἷόν τέ γε
μάλιστα ¡y es lo más importante! X.Mem.4.5.2, Pl.R.412b
•en respuestas a preguntas negativas ἀλλ' οὐ σοὶ βλάβος; -ἐμοί γε E.Heracl.256, cf.
Ar.Eq.411, Pl.Cri.53d, Grg.491e, D.23.197, E.Hec.421
•en esticomitías y réplicas rápidas τί μέλλεις κομίζειν δόμων τόνδ' ἔσω; -
μαθοῦσα γ' ἥτις ἡ τύχη S.OT 680, -πόλλ' ἂν γένοιτο καὶ διὰ ψευδῶν ἔπη. -καὶ
τἄμπαλίν γε τῶνδ' ἀληθείᾳ σαφῆ E.Hel.310, cf. Ph.417, καὶ ἀληθῆ γε
ἐρῶ Pl.Grg.470e, cf. Prt.341d, Tht.200a
•indicando concesión pues, entonces εἶμί γε E.HF 861.
b) combinado c. ἄν: κοὐκ ἄν γε λέξαιμ' ἐπ' ἀγαθοῖσι σοῖς κακά E.Ph.1215, καί τις
ἄν γέ μ' οἰκτίσειε E.Or.784.
C uso limitativo
a) en orac. temp., frec. c. neg. οὐ μὲν σφῶΐ γ' ὀΐω πρίν γ' ἀποπαύσεσθαι, πρίν γ' ἢ
ἕτερόν γε ... ¡que creo que solo entonces cejaremos, no antes que uno de los dos
...!, Il.5.288, cf. Od.2.128, μὴ ... πρὶν ἄν γε τῶν χρησμῶν ἀκούσῃς τῶν
ἐμῶν Ar.Eq.961, cf. Ra.78, ὅτε γε Pl.Phd.84e, ὁπότε γε καὶ τὸν ἐν χεροῖν
κατεῖχον cuando por lo menos le podía abrazar S.OC 1699;
b) causales ἐπειδὴ σοί γ' ἐφῆκα πᾶν λέγειν puesto que, al menos, te he permitido decir
todo S.El.631, cf. E.Hipp.946, Ar.Th.145, Hdt.1.60, Pl.Cri.49b,Phd.114d, Tht.158b, ἐπεί
γε X.An.1.3.9, ὅπου γε X.Cyr.2.3.11
•c. ὡς: ὡς πάντά γ' ἔστ' ἐκεῖνα διαπεπραγμένα sobre todo porque en este caso
aquellos ejércitos han sido desbaratados A.Pers.260, cf. S.Ant.570,
E.Cyc.164, Alc.800, Hipp.651, Ar.Ach.327, V.218, Pl.Alc.1.131e, X.Cyr.1.4.13,
Aen.Tact.28.4;
d) condicionales εἰ ... γε ὣς ἔον, εἴ ποτ' ἔον γε, μετ' ἀνδράσιν así era yo, al menos
entonces, entre los guerreros, Il.11.762, cf. Od.9.529, εἴ κ' ἐθέλων γε μένοις en el caso
de que quisieras quedarte, Od.7.315, πῶς δ' οὐχί, παῖς γ' εἰ τῶνδε γεννητῶν
ἔφυν; ¿cómo que no, si se da el caso que nací de estos padres?S.OT 1015, cf. E.Med.88,
512, Ar.Eq.276, εἴ πέρ γε Hdt.7.16γ, 143, ἢν δὲ βούλωνταί γε ἐμοὶ
ὁμολογέειν Hdt.8.140α, cf. 3.73, 4.120, Th.6.18, Ar.Ach.317,
Pl.Euthd.272d, Phd.115c, Phdr.253c, Ep.Eph.3.2, 4.21
•tb. en la apódosis εἰ μὲν δὴ σύ γ' ἔπειτα ... ἶσον ἐμοὶ φρονέουσα ... τῶ κε
Ποσειδάων γε pues si tú piensas lo mismo que yo, qué menos (hará) Posidón, Il.15.49, εἰ
γὰρ βλέποντος μὴ 'δυνήθημεν κρατεῖν, πάντως θανόντος γ' ἄρξομεν si mientras
vivía no hemos podido mandar, mandemos al menos una vez muerto S.Ai.1068, cf.
X.Cyr.5.5.20, D.18.27, Eu.Luc.11.8, 18.5
•en la frase εἰ μὴ ... γε simplemente τί δέ, εἰ μὴ ὑπισχνεῖτό γε ... X.Oec.9.1, cf.
10.9, Cyr.1.4.13, μὰ τοὺς θεούς, εἰ μὴ 'κ πονηρῶν γ' ¡por los dioses, si no soy más que
un pobretón! Ar.Eq.186, cf. Lys.943, Th.898, εἰ μή γε ἄλλῳ τινὶ μείζονι, τῇ γε
παρούσῃ ἀτιμίᾳ si no con una pena mayor, por lo menos con el baldón actual Lys.31.29,
cf. Isoc.10.8, IEphesos 1486.14 (II d.C.);
3 c. rel. ni siquiera πῶς δ' οὐκ ἐγὼ κάτοιδ' ἅ γ' εἶδον ἐμφανῶς; ¿cómo que no sé ni
siquiera lo que ví claramente? S.El.923, cf. Pl.R.343a, Grg.471b.
II c. subst. y pron. en aposición, a veces trad. es decir ἀνὴρ ... ὅς τις πινυτός γε
μετέλθοι un hombre ... es decir uno que fuera listo, Od.1.229, πατέρα τὸν ἀμὸν μὴ
στύγει, πόσιν γε σόν E.IA 1454, εἰς δυ' ἡμέρας ἔθηκεν, εἴς γε τὴν ἕνην τε καὶ
νέαν Ar.Nu.1190, cf. Pl.Cra.438e; v. tb. γα.
• Etimología: Gener. se rel. c. la partíc. final de gót. mi-k, arm. is, y c. otras partíc.
que presentan aspirada como gr. -χι, ai. -hi; het. ammuk, toc. -k pueden proceder de
*g o *gh.
δέ
1 y, y también o intrad.:
a) gener. μῆνιν ἄειδε ... ἣ μυρί' Ἀχαιοῖς ἄλγε' ἔθηκε, πολλὰς δ' ἰφθίμους ψυχὰς
Ἄϊδι προΐαψεν ἡρώων, αὐτοὺς δὲ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν canta la cólera ... que
causó a los aqueos incontables dolores, precipitó en el Hades muchas valientes almas de
héroes y a ellos mismos los hizo presa para los perros, Il.1.3-4,ὣς ἔφατ' εὐχόμενος, τοῦ
δ' ἔκλυε Φοῖβος Ἀπόλλων, βῆ δὲ κατ' Οὐλύμποιο καρήνων así habló en su plegaria
y Febo Apolo lo escuchó, y descendió de las cumbres del Olimpo, Il.1.43-44, cf.
1.10, h.Cer.39, τῷ δ' ἄρα νέκταρ ἔδωκε πατὴρ ..., ἔπειτα δὲ δαίμονες ἄλλοι ἔνθα
καθίζουσιν el padre entonces le ofreció néctar ..., y a continuación las demás deidades se
sientan allí, h.Ap.10-11, cf. Hes.Op.61-63, Alcm.27.2, Q.S.1.16, ὁ Κροῖσος
μεταπέμπεται τὸν Φρύγα Ἄδρηστον, ἀπικομένῳ δέ οἱ λέγει ... Creso envía a
buscar al frigio Adrasto, y una vez llegado éste le dice ... Hdt.1.41, cf. Th.1.24,
Pl.R.614b, Eu.Matt.1.2-16,κεκομισμένων ..., οἰομένων δέ Plb.1.70.3;
b) frec. en anáfora de dos o más elementos, frec. poét. ὣς Ἀχιλεὺς θάμβησεν ...
θάμβησαν δὲ καὶ ἄλλοι Il.24.484, cf. Od.15.50, πάντων ἄνασσα, πάντων δὲ Γᾶ
τροφός E.Ph.686, cf. Il.15.50, S.OT 1490, 312, Tr.517-521,
E.Or.709, Med.99, Andr.1168, ῥεῖ δὲ γάλακτι πέδον, ῥεῖ δ' οἶνῳ, ῥεῖ δὲ μελισσᾶν
νέκταρι E.Ba.142, τί δείσαντες; κοίην πλήθεος συστροφήν; κοίην δὲ χρημάτων
δύναμιν; Hdt.7.9α, cf. 10ε, 9.16, Pl.Lg.649b, Ζεύς ἐστιν αἰθήρ, Ζεὺς δὲ γῆ, Ζεὺς δ'
οὐρανός A.Fr.70, ὄζει ἴων, ὄζει δὲ ῥόδων, ὄζει δὲ ὑακίνθου Hermipp.77.8
(paród.), cf. X.Cyr.1.2.7, 2Ep.Petr.1.5, 7
•frec. la conexión se amplía c. asíndeton, apareciendo δέ sólo en alguno de los
términos ἦλθε ..., ἦλθε ..., ἦλθεν δὲ ... Od.8.323, εὗδε βρέφος, εὑδέτω δὲ πόντος,
εὑδέτω δ' ἄμετρον κακόν Simon.38.22, θέλων πόλλ' ἀνερέσθαι, πολλὰ
πυθέσθαι, πολλὰ δ' ἀθρῆσαι S.OT 1305, ἢν δ' ἡγῶνται σὲ θεόν, σὲ βίον, σὲ δὲ
γῆν, σὲ Κρόνον, σὲ Ποσειδῶ pero si ven en ti a un dios, en ti la vida, en ti la tierra, en ti
a Crono, en ti a Posidón Ar.Au.586, cf.Lys.546, 963-4, Lycurg.150;
b) frec. tras una pausa fuerte ὑπὸ παντὶ λίθῳ σκορπίος ... φράζευ μή σε βάλῃ· τῷ
δ' ἀφανεῖ πᾶς ἕπεται δόλος bajo cada piedra hay un escorpión ... cuida que no te
alcance, pues todo tipo de engaños sigue a lo que está oculto, Carm.Conu.20, ἔχε τὴν
σπολάδα· πάντως δέ μοι ῥιγῶν δοκεῖς toma la pelliza, que me parece que estás
completamente helado Ar.Au.935, οὐδὲ μελλήσομεν τιμωρεῖν· οἱ δ' οὐκέτι μέλλουσι
κακῶς πάσχειν y no aplazaremos nuestra venganza, puesto que ellos de ningún modo
aplazan su sufrimiento Th.1.86, cf. Hdt.2.100 (cód.), Lys.12.68;
d) en relación c. πλήν: ὡπλισμένοι ... πάντες πλὴν Κύρου· Κῦρος δὲ ψιλὴν ἔχων
τὴν κεφαλήν armados todos excepto Ciro, pues Ciro, con la cabeza descubierta
... X.An.1.8.6, cf. S.OT 370, Ph.1053.
II adversativo
1 tras or. afirmativa pero, mas más suave que ἀλλά, e.d., no excluyente:
a) frec. en poesía ὤλετό μοι κλέος ἐσθλόν, ἐπὶ δηρὸν δέ μοι αἰὼν ἔσσεται se acabó
para mí la noble gloria, pero mi vida será duradera, Il.9.415, cf. 1.108,
Archil.12.3, εὐθημοσύνη γὰρ ἀρίστη ... κακοθημοσύνη δὲ κακίστη Hes.Op.472,
cf. A.Eu.650, S.Tr.198, οὐκ εἶ κακὸς σύ, πρὸς κακῶν δ' ἀνδρῶν μαθὼν ἔοικας
ἥκειν αἰσχρά S.Ph.971, τοὔνομα γένοιτ' ἂν πολλαχοῦ, τὸ σῶμα δ' οὔ el nombre
puede estar en muchos lugares, pero el cuerpo no E.Hel.588,σιγᾷς· σιωπῆς δ' οὐδὲν
ἔργον ἐν κακοῖς callas; pero el silencio no es ninguna ayuda en la
desgracia E.Hipp.911, γενναιότης σοι, μωρία δ' ἔνεστί τιςE.Ph.1680, ὀρθῶς ἔλεξας,
οὐ φίλως δ' ἐμοὶ λέγεις E.Or.100, πονηρά γ', ὦ Νεφέλαι, δίκαια δέ Ar.Nu.1462,
cf. Th.737, Ra.1461, Q.S.1.67;
b) raro en prosa, donde aparece μέν en or. previa (cf. B I 2) εἰ πρὸς τοὺς Μήδους
ἐγένοντο ἀγαθοί τοτε, πρὸς δ' ἡμᾶς κακοὶ νῦν Th.1.86, μοι φαίνεαι εὔξασθαι
νησιώτας ἱππευομένους λαβεῖν ἐν ἠπείρῳ ... νησιώτας δὲ τί δοκέεις
εὔχεσθαι ...; me parece que deseas sorprender a los isleños a caballo, sobre tierra firme,
pero ¿qué crees que desean los isleños? Hdt.1.27, αἰχμάλωτοι ... ᾤχοντο εἰς
Δεκέλειαν, οἱ δ' εἰς Μέγαρα X.HG 1.2.14, ὅτι γε μόνος ἐστὶ σοφός, ἐμὲ δὲ οὐ
ποιεῖ porque es sabio él solo, pero a mí no me convierte en sabio Pl.Prt.310d, cf.
329e, Grg.513c, Lys.13.85, D.6.11, IG5(1).1390.38 (Andania I a.C.), πολλοὶ γάρ εἰσιν
κλητοί, ὀλίγοι δὲ ἐκλεκτοί Eu.Matt.22.14, cf. 6.1, 8.20;
c) tras una or. neg. οὐδαμῶς ἡδύ, ἀναγκαῖον δ' ἐνίοτέ ἐστιν no es agradable, pero a
veces es necesario Pl.Lg.660c, cf. 923e, R.359d, Ap.32a, καὶ οὐκ ἐγνώκατε αὐτόν, ἐγὼ
δὲ οἶδα αὐτόν Eu.Io.8.55 (pero cf. A II 2).
a) expr. sorpresa τίς δ' οὗτος κατὰ νῆας ἀνὰ στρατὸν ἔρχεαι οἶος ...; pregunta
Néstor al despertarlo Agamenón Il.10.82, cf. 21.481, Od.6.276, A.Pr.67, S.Tr.403,
E.HF 1114, Ar.Eq.1339, Hdt.5.33, Pl.Men.92b, Is.8.24, D.9.16
•impaciencia o indignación XO.- ... τυράννῳ τῆσδε γῆς ... KH.- τίς δ' ἐστὶ χώρας
τῆσδε καὶ πόλεως ἄναξ; E.Heracl.114, τίς δ' ἄλλος; ¿y quién es el
otro? E.Or.435, ἑώρακας δ', ἔφη, ὦ Κῦρε, τὴν γυναῖκα ἥν με κελεύεις
φυλάττειν; X.Cyr.5.1.4, cf. E.Io 308, Pl.Lg.664d, Plt.261c, Plb.12.15.3, D.S.11.59;
b) frec. tras un apóstrofe o exclamación, un imper. o una frase breve Ἕκτορ, υἱὲ
Πριάμοιο, τίη δὲ σὺ ...; Il.15.244, cf. 17.170, τέκνον, τί δ' ἦλθες;S.OC 332,
cf. Tr.1027, Ph.1225, OT 437, E.Or.1072, Med.116, Hel.832, Hdt.1.32, X.Mem.2.1.26,
Pl.Lg.963b, Call.Del.316, πρὸς τῶν θεῶν σὺ δ' εἶ τίς ἀνδρῶν; Ar.Au.997, εἰπέ μοι,
σὺ δὲ τὴν κορώνην οὐκ ἀφῆκας καταπεσών; Ar.Au.89, cf. Ach.785, Pl.Plt.304b,
X.Mem.2.9.2;
d) tb. marcando que el hablante se desentiende ¿y (a mí) qué? ἀλγεῖς· τί δ'; ἦ 'μὲ
παιδὸς οὐκ ἀλγεῖν δοκεῖς; sufres, ¿y qué?, ¿crees acaso que yo no sufro por mi
hijo? E.Hec.1256, cf. Or.672;
e) como fórmula de transición, esp. en prosa, equivaliendo a pues bien E.IT 563,
Ar.Pl.172, And.3.6, Pl.Prm.130c, D.19.309
•πῶς δ' οὔ; ¿cómo no? indicando acuerdo c. el hablante anterior παρέσχομεν, πῶς
δ' οὐχί; S.OT 567, cf. Pl.Euthphr.13c
• πῶς δέ X.Cyr.7.2.16.
2 en respuestas:
a) esp. a una segunda pregunta Αἴαντα ἰδὼν ἐρέειν' ὁ γεραιός· «τίς τ' ἄρ' ὅδ'
ἄλλος Ἀχαιὸς ἀνήρ ...;» τὸν δ' Ἑλένη ... ἀμείβετο ...· «οὗτος δ' Αἴας ἐστὶ
πελώριος» viendo a Áyax preguntó el anciano: «¿Quién es ese otro aqueo ...?» A él
Helena ... respondió ...: «Ese es el temible Áyax», Il.3.229, BA.- σὺ δ' εἰπέ, ναῶν αἳ
πεφεύγασιν μόρον, ποῦ τάσδ' ἔλειπες ...; ΑΓ.- ναῶν δὲ ταγοὶ τῶν λελειμμένων
... αἴρονται φυγήν Reina: y dime, las naves que escaparon a la desgracia, ¿dónde las
dejaste? Mensajero: Los capitanes de las naves que se salvaron ... se dieron a la
fuga A.Pers.480, AN.- διπλᾶ λέγειν. ΙΣ.- διπλᾶ δ' ὁρᾶν A.Th.973, cf.
Pl.Chrm.172c, Cra.409a;
b) marcando una oposición fuerte c. lo anterior TE.- Κρέοντος ἢ σοῦ ταῦτα
τἀξευρήματα; OI.- Κρέων δέ σοι πῆμ' οὐδέν, ἀλλ' αὐτὸς σὺ σοίTiresias: ¿son de
Creonte o tuyas esas invenciones? Edipo: Creonte no es para ti ningún dolor, sino tú
mismo S.OT 379, cf. El.402, OC 395, E.Alc.710, EY.- ἐγὼ δὲ πειθώ γ', ἔπος ἄριστ'
εἰρημένον. ΔI.- πειθὼ δὲ κοῦφόν ἐστι καὶ νοῦν οὐκ ἔχον. Eurípides: yo soy la
persuasión, la palabra mejor dicha Dioniso: La persuasión es vana y carece de
sentido Ar.Ra.1396, cf. Ach.292
•raro en prosa, Pl.Smp.212e, Ap.38b.
1 tras subord. de relat., frec. encabeza la principal un pron. demostr. o pers. οἵη
περ φύλλων γενεή, τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν cual la generación de las hojas, tal la de los
hombres, Il.6.146, εἰ δ' ἄγε, τοὺς ἂν ἐγὼ ἐπιόψομαι, οἱ δὲ πιθέσθων Il.9.167, cf.
2.718, 10.490, Hes.Th.974, τοὺς δὲ ἠνδραποδίσαντο ... τούτους δὲ
... Hdt.4.204, ἆθλα γὰρ οἷς κεῖται ἀρετῆς μέγιστα, τοῖς δὲ καὶ ἄνδρες ἄριστοι
πολιτεύουσιν Th.2.46, cf. Hdt.7.188, Pl.Amat.137c, X.Cyr.3.3.36, Arist.GC 314a12
•sin pron. en la principal ὃς δέ κ' ἀνήνηται ... λίσσονται δ' ἄρα ταί γε Il.9.510
•no ref. el pron. de la principal al relat. de la subord. ὅσα δέ τις ... τοῦτον δὲ
... Pl.Lg.878c, cf. X.An.5.5.22
•a veces en subord. y principal puede considerarse duplicación, op. ambos a la
idea precedente τῶν ἄλλων θεῶν Αἰγυπτίοισι αἰεί κοτε τὰ οὐνόματά ἐστι ἐν τῇ
χώρῃ ... τῶν δὲ οὔ φασι θεῶν γινώσκειν τὰ οὐνόματα, οὗτοι δέ μοι δοκέουσι
ὑπὸ Πελασγῶν ὀνομασθῆναι los nombres de los demás dioses existen desde siempre en
el país de los egipcios ..., en cuanto a los de los dioses que (los egipcios) dicen no conocer,
me parece que ésos recibieron el nombre de los pelasgos Hdt.2.50, cf. 4.66.
2 tras subord. temporal. ὄφρ' οἱ τοὺς ἐνάριζον ἀπ' ἔντεα, τόφρα δ' Ἀχαιοί
... Il.15.343, οἱ δ' ἐπεὶ οὖν ἔγερθεν ... τοῖσι δ' ἀνιστάμενος Il.1.58, οἱ δ' ἐπεὶ ἐκ
πόλιος κατέβαν, τάχα δ' ἀγρὸν ἵκοντο Od.24.205, cf. Il.4.212, Hes.Th.60, Op.681,
Thgn.724, A.A.205, S.OT 1267, LXX 2Ma.1.34, UPZ 17.14 (II a.C.), Q.S.2.605, 3.667.
3 tras subord. compar. ὅσσον Φαίηκες περὶ πάντων ἴδριες ἀνδρῶν ... ὣς δὲ
γυναῖκες cuanto los feacios son sabios sobre todos los hombres ... otro tanto las
mujeres, Od.7.109, ὡς δέ περ ἐξ ἀγαθῶν ἔλαβες κακόν, ὣς δὲ καὶ αὖτις ἐκδῦναι
πειρῶ Thgn.357, cf. Hes.Th.600, Emp.B 84, ὥσπερ γὰρ ἵππος εὐγενής, ... ὡσαύτως
δὲ σὺ ... S.El.27, cf. Tr.116, Hp.VM 1, Pl.Prt.326d, X.Cyr.8.5.12, Arist.Mete.355b15.
5 menos frec. tras otras subord.: tras causal ἐπεὶ τοίνυν οὐ δύναμαί σε πείθειν μὴ
ἐκθεῖναι, σὺ δὲ ὧδε ποίησον Hdt.1.112, cf. 5.40, Arist.Rh.1355a8, LXX 1Ma.14.29
•tras final ὅπως δ' ... εἰδῶσιν ... ἀνα[γ]ράψαι δὲ τόδε τὸ ψήφισμα IG 22.1193.28
(IV a.C.).
7 tras πλήν o χωρίς: πλὴν γὰρ ἢ ὅτι ... τὰ δὲ ἄλλα πάντα κατὰ τὠυτὸ
ἔσταλται excepto en que ... en todo lo demás está vestida igual Hdt.4.189, cf. 1.164, 7.95,
Pl.Lg.824a, 873e.
V usos particulares
3 introd. una aposición explicativa μήτηρ βασιλέως, βασίλεια δ' ἐμή madre del rey
y reina mía A.Pers.151, οὗτός ἐστιν Ἀγαμέμνων ἐμὸς πόσις, νεκρὸς δέ este es
Agamenón, mi esposo, muerto A.A.1405, cf. S.OC 1275, ὑπὸ τοῦ σοῦ δούλου,
βουκόλου δὲ παιδός Hdt.1.114, cf. 7.8β, Pl.Prt.310a,Ep.Tit.1.1.
4 en transiciones:
a) indicando una consecuencia por tanto, pues bien ἦ γὰρ ὀΐομαι ἄνδρα χολωσέμεν
... σὺ δὲ φράσαι εἴ με σαώσεις pienso que voy a irritar a un hombre ... por tanto dime si
me salvarás, Il.1.83, cf. 8.204, Od.21.259, ἐγὼ ... εἰμί, παῖς σέθεν ... οἴκτιρε δ' ὦ
μῆτέρ με soy yo, tu hijo ... tenme compasión, madre E.Ba.1120, cf. Hel.710, Call.Iou.31;
b) bien, bueno, pues bien, pues entonces ταῦτα δὲ Θεραῖοι λέγουσι bueno, esto es lo que
dicen los de Tera Hdt.4.154;
1 sin idea de oposición por un lado ... por otro casi c. valor copulativo similar al de τε
... καί: σάρκας μὲν ..., ὀστέα δ' CEG 98 (Atenas V a.C.),Κροῖσος ἦν Λυδὸς μὲν
γένος, παῖς δὲ Ἀλλυάττεω, τύραννος δὲ ἐθνέων τῶν ἐντὸς Ἅλυος
ποταμοῦ Creso era de raza lidia, hijo de Aliates y soberano de los pueblos a este lado del
río Halis Hdt.1.6, προτείνοντες μὲν ... πολεμοῦντες δέ Plb.2.42.3
•en ocasiones en series de más de dos términos Il.1.18ss., 308-311 (cinco frases c.
δέ), 433-439, Sapph.31.9ss. (ambos ocho frases c. δέ), cf. X.An.1.3.14,
7.10ss., Cyr.1.5.12
•c.valor casi concesivo εἴ τις ὑμῶν ταῦτα μὲν οὕτως ἔχειν ἡγεῖται, οἴεται δέ ... si
alguno de vosotros cree que esto es así, aunque piensa que ... D.2.9,ὅρα μὴ τούτων μὲν
ἐχθρὸς ᾖς, ἐμοὶ δὲ προσποιῇ mira no seas enemigo de éstos, pretendiendo serlo
mío D.18.125, cf. S.OT 673.
2 frec. en anáfora e intrad. οἱ περὶ μὲν βουλὴν Δαναῶν, περὶ δ' ἐστὲ
μάχεσθαι vosotros que sobresalís entre los dánaos en el consejo y en la
lucha,Il.1.258, πάντων μὲν κρατέειν ἐθέλει, πάντεσσι δ' ἀνάσσειν, πᾶσι δὲ
σημαίνει Il.1.288-289, cf. Od.15.71, ἔνι μὲν φιλότης, ἐν δ' ἵμερος, ἐν δ'
ὀαριστύς Il.14.216, cf. Call.Iou.84, ῥέα μὲν γὰρ βριάει, ῥέα δὲ βριάοντα
χαλέπτει Hes.Op.5, πολλὰ μὲν Κυδώνια μᾶλα ..., πολλὰ δὲ μύρσινα
φύλλαStesich.10.2, Ξέρξης μὲν ἄγαγεν ... Ξέρξης δ' ἀπώλεσεν A.Pers.551, cf. 561,
695, πολλοὶ μὲν ἱππῆς, πολλὰ πελταστῶν τέλη, πολλοὶ δ' ἀτράκτων
τοξόται E.Rh.312, δᾳώσας ἑπτὰ μ<ὲ>ν ἄνδρας, ἑπτὰ δὲ ἀπορρή<ξ>ας
λόγχας IG 13.135.3 (V a.C.), πάντα μὲν πόνον ἀνατλῆναι, πάντα δὲ κίνδυνον
ὑπομεῖναι X.Cyr.1.2.1, cf. An.5.8.20, τοῖς μὲν Ὀλυνθίοις βοηθεῖν ... πρὸς δὲ
Θετταλοὺς πρεσβείαν πέμπειν D.2.11, τῇ σῇ μὲν εὐδαιμονίῃ, τῇ ἐμεωυτοῦ δὲ
κακοδαιμονίῃ por tu buena fortuna y por mi funesto destino Hdt.1.87, cf. S.Ai.625
•frec. c. los valores de A en gr. clásico.
1 pero, pero por el contrario, por un lado, ... (pero) por otro gener. ἀλλ' εἰ μὲν δώσουσι
... εἰ δέ κε μὴ δώωσιν Il.1.137, cf. Pl.Prt.313e, Nonn.D.37.342,οἰ μὲν ... ἐγὼ δέ unos
... pero yo Sapph.16.1-2, ἔχει μὲν τὄνομα κρι , φωτὸς δὲ ψυχὴν ἔσχε
δικαιοτάτο lleva el nombre del carnero, pero tenía el alma del hombre más justo, CEG 105
(Atenas V/IV a.C.), τὸ μὲν (ἡ ἀδικία) μέγιστον κακῶν, δικαιοσύνη δὲ μέγιστον
ἀγαθόν (la injusticia) es el mayor de los males, por el contrario, la justicia es el mayor
bien Pl.R.366e, τὴν νῦν μὲν Βοιωτίαν, πρότερον δὲ Καδμηΐδα γῆν
καλουμένην Th.1.12, πῇ μὲν ... πῇ δέPlu.Caes.25, Nonn.D.29.13, νεκροὺς μὲν τῇ
ἁμαρτίᾳ, ζῶντας δὲ τῷ θεῷ Ep.Rom.6.11
•c. gran separación entre los términos: (Βοιωτοὶ μὲν) οἳ δ' Ἀσπληδόνα ναῖον ...
Λοκρῶν δ' ἡγεμόνευεν Il.2.511-527, πρῶτον μὲν ... ἐπεὶ δέX.An.1.9.2-6.
3 esp. siguiendo al art. en uso pronominal ὁ μὲν ... ὁ δέ el uno ... el otro, uno, por un
lado ..., otro, por el contrario οἱ μὲν γὰρ Δρακάνῳ σ', οἱ δ' Ἰκάρῳ ἠνεμοέσσῃ φάσ',
οἱ δ' ἐν Νάξῳ δῖον γένος εἰραφιῶτα, οἱ δέ σ' ἐπ' Ἀλφειῷ ποταμῷ ... Σεμέλην
τεκέειν pues unos dicen que en Drácano, otros que en la borrascosa Ícaro, otros que en
Naxos, otros que junto al río Alfeo a tí, divino vástago, Taurino, te parió
Sémele, h.Hom.1.1-3, οἰ μὲν ἰππήων στρότον, οἰ δὲ πέσδων, οἰ δὲ νάων φαῖσι
... unos dicen que una hueste de jinetes, otros de infantes, otros de naves ... Sapph.16.1-2,
cf. Nonn.D.19.233, 36.209ss.
•frec. en prosa οἱ μὲν κατὰ γῆν, οἱ δὲ ναυσίν Th.1.18, τοὺς μὲν ἐκβαλόντες τοὺς
δ' ἀποσφάξαντες Plb.1.7.8, cf. Hdt.1.27, 65, Pl.Phd.110c,Eu.Matt.13.8
•en aposiciones explicativas ἐπὶ γαῖαν εἰσὶ δύω (Ἔριδες)· τὴν μέν κεν ἐπαινήσειε
νοήσας, ἣ δ' ἐπιμωμητή Hes.Op.13, ἐν στ λαιν δυοῖν ... τ ν μὲν ... τ ν δὲ
ἑτέραν IG 13.78.50 (V a.C.), cf. Plb.3.61.8, 12.16.2
•frec. en prosa heleníst. en el esquema πλὴν τὸ μὲν ... τὸ δέ excepto en que uno (de
los dos) ... y el otro por el contrario Arist.Top.119b22, Ph.203a6, Thphr.HP 3.9.7.
III tras primer término neg. marca op. fuerte sino, sino por el contrario ΗΛ.- ἐπίστω
γ' οἷ μ' ἀτιμίας ἄγεις. XP.- ἀτιμίας μὲν οὔ, προμηθίας δὲ σοῦS.El.1036, τῇ δίκῃ
μὲν οὔ, τὸ δ' Ἄργος ὀγκῶν no por justicia, sino por lisonjear a Argos E.Heracl.195,
cf. Hec.386, φίλοις μὲ οὐ πείθεσθε, τοῖς δὲ πράγμασιν E.Supp.747, ἀπεγίγνετο
μὲν οὐδὲν τοῦ στρατοῦ ..., προσεγίγνετο δέ Th.2.98, Μήδων μὲν ... οὐδενὶ διδοῖ
γυναῖκα, ὁ δὲ Πέρσῃ διδοῖHdt.1.107, cf. Ar.Th.1035, Pl.R.543b, Lys.9.20.
IV en or. principal responde a μέν en la subord., frec. por añadirse una segunda
subord. introducida por otro δέ:
a) tras subord. de relat. c. μέν, frec. introducida por un pron. ἀλλ' ὃς μὲν ... ἵπποι
δὲ πλανόωνται Il.23.321, cf. X.An.5.7.7, ὅσοι μὲν ... οἱ δ' ἔφθησαν Hdt.7.188, οἷα
μὲν ἕκαστα ἐμοὶ φαίνεται τοιαῦτα μὲν ἔστιν ἐμοί, οἷα δὲ σοί, τοιαῦτα δὲ αὖ
σοί Pl.Tht.152a;
b) tras prót. cond. c. μέν: εἰ μὲν δή με κελεύεις οἴκοθεν ἄλλο Εὐμήλῳ ἐπιδοῦναι,
ἐγὼ δέ κε καὶ τὸ τελέσσω Il.23.559, εἰ δ' ἀριστεύει μὲν ὕδωρ, κτεάνων δὲ χρυσὸς
αἰδοιέστατος Pi.O.3.43, cf. Hdt.3.49, εἰ μὲν γὰρ ... σὺ δὲ ...· εἰ δὲ ... σὺ δὲ
... Hdt.4.126, cf. 3.36, 9.48;
c) tras subord. temp. c. μέν al que responde otro δέ en una 2a subord. καὶ ἐπεὰν
μὲν ἐκρέῃ ἔξω (τῆς λίμνης), ἡ δὲ τότε τοὺς ἓξ μῆνας ἐς τὸ βασιλήιον
καταβάλλει ... τάλαντον ἀργυρίου ..., ἐπεὰν δὲ ἐσίῃ τὸ ὕδωρ ἐς αὐτήν, εἴκοσι
μνέας Hdt.2.149, μέχρι μὲν οὖν οἱ τοξόται εἶχον ... οἱ δὲ ἀντεῖχον ... ἐπειδὴ δὲ ...
οὕτω δὴ τραπόμενοι ἔφευγον Th.3.98, ὄφρα μὲν ... τόφρα δέ Nonn.D.1.322.
a) καὶ δέ en Hom. ἀλλ' ἐγὼ οὐδέν σε ῥέξω κακά, καὶ δέ κεν ἄλλον σεῦ
ἀπαλεξήσαιμι pero yo no te haré daño, e incluso te defendería de otro que te lo
hiciera, Il.24.370, cf. 7.113, 9.709
•a veces respondiendo a un μέν anterior ἀλλ' ἐμὲ μὲν κὴρ ἀμφέχανε στυγερή, ...
καὶ δὲ σοὶ αὐτῷ μοῖρα ... ἀπολέσθαι a mí me ha engullido la parca abominable, ... y
también tu propio destino ... es perecer, Il.23.80
•repitiendo una palabra εἰπέμεν ... καὶ δὲ τόδ' εἰπέμεναι πυκινὸν ἔπος Il.7.375
•c. matiz causal λίσσωμ' ἀνέρα τοῦτον ἀτάσθαλον ... καὶ δέ νυ τῷ γε πατὴρ
τοιόσδε τέτυκται quiero suplicar a ese hombre violento ... pues también él tiene un padre
así, Il.22.420, cf. 20.105;
b) καὶ ... δέ en teatro, poco frec. χλιδῶντας ὧδε τοὺς ἐμοὺς ἐγὼ ἐχθροὺς ἴδοιμι·
καὶ σὲ δ' ἐν τούτοις λέγω A.Pr.973, cf. Ch.879, S.Ph.1362, E.El.1117, ΠA.- ἕλξω σε
πρὸς τὸν δῆμον ... ἈΛ.- κἀγὼ δέ σ' ἕλξω Ar.Eq.711
•más frec. en prosa καὶ τοῖς ἀγάλμασι δὲ τουτέοισιν εὔχονται Heraclit.B 5, cf.
Anaxag.B 6, Pherecyd.18a, Democr.B 191, Gorg.B 11.11, Hdt.2.44,
Th.1.132, POxy.743.39 (II a.C.), IG 5(2).268.53 (Mantinea I
a./d.C.), Eu.Matt.10.18, ὅταν ἄρα ... καὶ ὅταν δέ Pl.Grg.475a, cf. Prt.331b, D.9.70,
D.S.1.11
•en enumeraciones πᾶν γύναιον καὶ παιδίον καὶ θηρίον δέ toda mujer y niño e
incluso fiera Pl.Tht.171e, πελταστὰς πολλοὺς καὶ τοξότας καὶ σφενδονήτας καὶ
ἱππέας δέ X.An.5.6.15, cf. Lac.13.4, D.52.11, Aeschin.1.50
•frec. repitiendo una palabra ἐφθέγξαντο πάντες ... καὶ πάντες δὲ
ἔθεον X.An.1.8.18
•en el esquema τε ... καὶ ... δέ Pl.Cri.48b
•y μὲν ... καὶ ... δέ: ζημιούσθω μὲν ... καὶ μὴ μετεχέτω δὲ τιμῶν Pl.Lg.721d, cf.
X.HG 5.3.26, D.59.126
•reforzado por οὖν: καὶ τὴν ἄλλην δὲ οὖν φρόνησιν Pl.Epin.977b, por τοι
X.Cyr.8.3.44, HG 5.1.16;
c) καὶ ... μὲν ... καὶ δέ por un lado ... y también, e incluso por otro καὶ πρότερον μέν,
ἔτι καὶ νῦν δέ antes y también ahora, e.d. tanto antes como incluso ahora, OGI 51.5
(Ptolemaide III a.C.);
d) οὐδὲ ... δέ ni tampoco οὐδὲ τοῦτον παθεῖν ἔφασαν, οὐδ' ἄλλος δὲ τῶν
Ἑλλήνων ... ἔπαθεν dijeron que ni éste había sufrido ningún daño, ni ningún otro de los
griegos lo sufrió X.An.1.8.20, cf. Arist.EN 1120a31, Metaph.1066b34, D.S.3.40.
2 en la correspondencia ἠμὲν ... δέ, poco frec. (normal ἠμὲν ... ἠδέ), añade a μὲν ...
δέ el valor afirmativo de ἦ: πολλοὶ δ' οὐτάζοντο ... ἠμὲν ὅτεῳ στρεφθέντι
μετάφρενα γυμνωθείη μαρναμένων, πολλοὶ δὲ διαμπερὲς ἀσπίδος
αὐτῆς Il.12.429.
• DMic.: -de.
δή
A enfático
II c. adj.
4 c. adj. expr. una cantidad o número indef. πολλοὶ δὴ ξεῖνοι ... ἐνθάδ'
ἵκοντο Od.19.379, cf. Pi.O.6.79, Hdt.3.157, S.El.603, 764, E.Io 1394, Ar.Ach.694,
Th.6.61, 7.75, ἐν πολλῇ δὴ ἀπορίᾳ ἦσαν X.An.3.1.2, cf. Pl.Prt.361e, Phd.68a,
Isoc.5.42, κατὰ πάντα δὴ τρόπον Ar.Au.451, cf. Pl.La.196d, X.HG 6.2.24, ἃ ...
ὀλίγοις δὴ ἅμα πάντα ξυνέβη Th.1.33, cf. Pl.Ep.316a, ἀλλ' ἐν βραχεῖ δὴ τήνδε μ'
ἐξαιτῇ χάριν pequeño favor es ése que me pides S.OC586, cf. E.Hipp.1246, παρθένε
μακρὸν δὴ μῆκος ... χρόνου doncella durante muy larga extensión de tiempo E.Or.72,
cf. Fr.821.2, Pl.R.373d, μυρίοισι δὴ βροτῶν E.Andr.319.
III c. adv.
b) esp. c. adv. temp. πολλάκι δή μοι τοῦτον Ἀχαιοὶ μῦθον ἔειπον Il.19.85, cf.
S.Ph.1456, Pl.Smp.215e, αἰεὶ δή Il.12.323, Pl.Lg.836d, δηρὸν δήdurante muy largo
tiempo, h.Merc.126
•νῦν δή (a veces escrito νυνδή) ahora mismo, precisamente ahora, exactamente ahora ὦ
τέκνα, νῦν δὴ νῦν ἐλεύθεροι πόνων ... ἔσεσθε ¡oh hijos, ahora por fin estaréis libres
de sufrimientos! E.Heracl.873, νῦν δὴ κατεῖδον ahora mismo (lo) acabo de ver Ar.Ra.410
(cód.), cf. E.Hipp.233, Th.6.24, Pl.La.179a, Lys.13.93, τότε δὴ τότε <δή> precisamente
entonces, sí, entonces E.El.727, D.18.47, ἐνταῦθα δή Th.2.58, Pl.Prt.324a,
X.HG 1.2.15, αὐτίκα δή en este mismo instante Hyp.Phil.8, cf. Ar.Pl.942, Pl.R.338b,
D.19.39, θάμα δή muy a menudo Pi.N.1.17, πάλαι, πάλαι δή Ar.Au.921, οὐ νεωστὶ
δή E.Heracl.484, cf.El.653, οὔπω δή X.An.1.9.25, αὔριον δή Pl.Phd.89b, para δὴ αὖτε
v. αὖτε;
c) frec. tras subord. temp., cuyo contenido resume el adv. ἦμος δ' ἠέλιος κατέδυ ...
δὴ τότε κοιμήσαντο cuando se puso el sol ... entonces se acostaron,Il.1.476, ὁπόταν ...
δὴ τότε Ar.Eq.199, cf. Pl.Smp.184e, Antipho 6.38, νῦν δ' ἡνίκ' ... ἔφυ, ἐνταῦθα δὴ
μάλιστα ταρβήσασ' ἔχω S.Tr.37, cf. E.Hipp.38, Ar.Nu.62, para indef. δή ποτε v. s.u.
δήποτε.
3 c. adv. modales ἄλλως δὴ φράζεσθε Il.19.401, εὖ δὴ ταῦτά γ' ἔφησθα muy bien
has dicho esto, Od.3.357, cf. Ar.Lys.1102, Pl.Hp.Ma.299b, Th.7.81, X.An.5.4.25, μάλα
δὴ κεκορημένοις Γόργως muy hartos de Gorgo Sapph.144, δὴ
μάλιστα S.Ai.994, Tr.464, E.Hel.563, cf. X.An.7.7.16, Ap.27, πολὺ δὴ πολὺ δὴ
χαλεπωτάτους λόγους ἤνεγκας Ar.Au.539, ἐπηπείλησε οὕτω δή μιν ἀσθενέα
ποιήσειν amenazó con volverlo tan sumamente débil Hdt.1.189, cf. 3.3, Pl.Men.88e
•οὕτω δή frec. en preguntas expr. sorpresa o indignación οὕτω δή, Μελάνιππε,
μεθήσομεν; ¿es que vamos a abandonar así sin más, Melanipo?,Il.15.553, cf. 2.174,
14.88, Od.5.204, E.Tr.1060, Pl.Phdr.234d
•tb. tras subord. compar. cuyo contenido resume el adv. ὥσπερ ... οὕτω
δή Pl.Smp.184c, καθάπερ ... οὕτω δή Pl.Criti.113c, cf. R.484d
•tb. tras part. ἀγόμενος ἐς τὰς ἀνάγκας οὕτω δὴ ἔφαινε τὸν ἐόντα
λόγον Hdt.1.116, ἡγούμενοι ... ταύτῃ δὴ τρέπονται Pl.Phd.82d
•en Hdt. frec. οὕτω δή τι c. un adj. hasta tal punto κρήνη πικρή, οὕτω δή τι ἐοῦσα
πικρή una fuente amarga, hasta tal punto amarga Hdt.4.52, cf. 1.185, 3.120, 4.184
•tb. c. verb. ἔτερψε οὕτω δή τι Περσέων τοὺς ὑπολειφθέντας alegró hasta tal punto
a los persas que se habían quedado Hdt.8.99, cf. 4.58.
4 c. adv. interr. πῇ δή τοι φρένες οἴχονθ' ... Il.24.201, πῶς δή; Il.18.364, Od.22.231,
S.El.1400, Ar.Nu.673, Pl.Phd.89a, ὦ παῖδες Ἑλλάνων, πότε δὴ πότε ...
ἥξετ'; ¿cuándo, hijos de los griegos, cuándo llegaréis por fin? E.Hec.930, ποῖ δὴ καὶ
πόθεν; Pl.Phdr.227a.
5 c. adv. relat. ὅποι δή a cualquier parte Antipho Soph.B 54, τὸν δὲ ὡς ἐξεῦρον ...
ὅκου δὴ ἀπημελημένον y cuando encontró a éste ... desatendido en algún
lado Hdt.3.129.
IV c. pron.
1 c. pron. pers. φεῦγε ... - ἐγὼ δὴ τοῦτο δρῶ huye ... - yo desde luego eso es lo que
hago Ar.Th.1209, cf. Lys.684, Cratin.18, Pl.Grg.469c, ἀπωλόμην ἄρ', εἴ με δὴ
λείψεις, γύναι E.Alc.386, cf. S.Tr.1063
•c. σύ frec. en tono irón., despect. o indignado τίπτε σὺ δὴ αὖ μεμαυῖα ... ἦλθες
ἀπ' Οὐλύμποιο ...; ¿por qué con tanta prisa viniste del Olimpo?,Il.7.24, εἰς σὲ δὴ
βλέπω es a ti a quien miro S.El.954, cf. Ant.441, Ai.1226, A.Pr.298, E.Rh.686,
Pl.Euthphr.9d, νῶϊν δὴ τόδε πῆμα κυλίνδεται sobre nosotros rueda esta
desgracia, Il.11.347, cf. S.OC 1670, ὦ Λακεδαιμόνιοι, ὑμεῖς δὴ λέγεσθε εἶναι
ἄνδρες ἄριστοι Hdt.9.48, cf. Pl.Phd.63e.
2 a)c. pron. y adj. demostr. τὸ δὴ περὶ θαῦμα τέτυκτο ésta era la maravilla
representada, Il.18.549, ἥδε δὴ ἠὼς εἶσι δυσώνυμος Od.19.571, cf. 4.819,ἐκεῖνοι
δή S.Tr.1091
•frec. en apariciones de personajes en el teatro πορεύονται γὰρ οἵδε δή τινες ...
παλαιοί aquí vienen unos viejos S.OC 111, cf. E.Hipp.1342, Alc.233
•tras una or. subord. cuyo contenido resume el pron. ἀλλ' ὅτε δὴ ... τοῦτο δὴ
... Il.22.74-76, ὃ δ' οὖν ἐρωτᾶτ' ... τοῦτο δὴ σαφηνιῶ lo que preguntáis ... esto es lo que
voy a aclarar A.Pr.227, ἢν μὲν πείθωνται, ταῦτα δὴ τὰ κάλλιστα Hdt.8.80, cf.
Pl.Prm.127e
•en respuestas ταῦτα δή muy bien, de acuerdo, claro que sí περίμεν' αὐτοῦ. - ταῦτα
δή Ar.Ach.815, cf. V.851;
b) c. οὗτος frec. en tono despect. οὗτος δή τοι, ... πάτερ, δόμος ésta es, padre, la
casa, Od.7.48, cf. A.Pers.159, Th.6.92, Pl.R.338b, X.Cyr.8.4.9
•frec. seguido por καί precisamente esto, exactamente esto οὐκοῦν τοῦτο δὴ καὶ τὸ
ἀγανακτητόν; ¿no es precisamente esto lo que es tan desagradable?Pl.Grg.511b;
c) c. αὐτός: αὐτοὺς δή περ ἔασον Il.8.243, ὦ παῖδες, αὐτοὶ δὴ τάδ'
εἰσηκούσατε E.Alc.371, cf. Hel.646, Pl.Phdr.258a, R.473c, D.19.136
•frec. αὐτὸ δὴ τοῦτο esto mismo, precisamente esto ἀλλ' αὐτὰ δή σοι ταῦτα καὶ
πράσσω pero si es esto mismo precisamente lo que te estoy haciendoS.Tr.600, cf.
Pl.Phdr.227c, D.51.2.
3 c. pron. poses. σὸν δὴ λέγουσι παῖδα ... dicen que es tu hijo E.Heracl.856, ἀλλ'
ἡμέτερον δὴ ἔργον Pl.La.189c, cf. Ar.Pax 603, Cratin.211.
4 c. pron. indef.:
a) gener. δή τις, a veces escrito δήτις sin concretar cualquiera y en neg. ninguno δεῖ
... δή τι τοῦ ποθουμένου σημεῖον se precisa cualquier prenda del
amado E.Hipp.513, ἐπ' αἰτίῃ δή τινι οὐ σμικρῇ por alguna causa, la que sea, no
pequeña Hdt.3.69, εἰς δή τινα τόπον a cualquier parte Pl.Phd.107d, κατὰ δή τινα
τρόπον Pl.Plt.306b, ἡσυχώτερα δή τι σμικρὸν ἦν era algo más
moderada Hp.Epid.4.30, cf. Acut.50;
b) concretando alguno, cierto ἴδιον ἐμαυτῆς δή τι πρὸς σέ βούλομαι ... εἰπεῖν quiero
comentarte cierto asunto mío privado E.Hec.978, ἀκούσατ'· ἐς γὰρ δή τιν' ἥκομεν
λόγον escuchad, hemos llegado a una determinada idea E.IT 578, cf. 526, IA 661, si bien
hay casos dudosos ἦν δή τις S.Ph.573
•excep. el pron. precede a la partíc. τίκτει ναύταν σύν τινι δὴ θεῶν E.Fr.20.9H.-
R., παίζοντά ἐστιν διαβιωτέον τινὰς δὴ παιδιάς hay que vivir jugando a ciertos
juegos Pl.Lg.803e, cf. E.IT 946.
5 c. pron. interr. τίς δὴ ὅδε ξεῖνος νέον εἰλήλουθε; ¿quién es exactamente ese huésped
que hace poco ha llegado?, Od.20.191, cf. Pi.O.10.60, A.Pr.118,Ἅρπαγε, τέῳ δὴ μόρῳ
τὸν παῖδα κατεχρήσαο ...; Hdt.1.117, cf. 7.135, E.El.566, Pl.Hp.Mi.371a,
Pl.Lg.705d, Tht.176e, κοίῃ δὴ κρίνεις Τέλλον εἶναι ὀλβιώτατον; Hdt.1.30, cf.
Pl.Phd.81e, Grg.454a, πῶλε Θρῃκίη, τί δή με ... φεύγεις; potra tracia, ¿por qué me
huyes? Anacr.78.1, τιὴ τί δή; Ar.V.1155, cf.Nu.755, ἀλλὰ τί δή; elíptico ¿pero qué
quieres decir? Pl.R.357d, τί δὴ γὰρ οὔ; ¿por qué no? Pl.Prm.138b, ὅτι δὴ τί
μάλιστα; Pl.R.343a, ἵνα δὴ τί τοῦτο δρᾶτον; ¿con qué fin exactamente hacen esto los
dos? Ar.Pax 409, cf. E.IT 557, Io 525, Or.796
•a veces δή precede al pron. τί φῇς; λέγουσι δὴ τίνας λόγους; Ar.Au.416, κατὰ δὴ
τίνα; Pl.R.556a, οἷον δή τι; παράδειγμα εἰπέ ¿como qué exactamente?; di un
ejemplo Pl.Sph.251a
•frec. καὶ precede al interr., expr. sorpresa καὶ τί δὴ τὸ σῆμα; E.Rh.688, καὶ τί δὴ ...
ἐπαινεῖς; D.19.336, cf. X.Mem.4.4.10, Oec.1.18, Cyr.1.3.5
•en E. a veces en el orden καὶ δὴ τί: καὶ δὴ τί τοῦτ' Αἴαντι γίγνεται
κακόν; E.Hel.101, cf. Hec.758.
a) c. el artículo: οὕτω που Διὶ μέλλει ... φίλον εἶναι, ὃς δὴ πολλάων πολίων
κατέλυσε κάρηνα así le place a Zeus, él que ya de muchas ciudades ha demolido las
torres, Il.2.117, cf. 6.98, ὃν δὴ σὺ πειρᾷς ἐκβαλεῖν al que he aquí que tú intentas
expulsar S.OT 399, ἀπειπάμενος τὴν ὄψιν ἔπεμπε τὴν πομπήν, ἐν τῇ δὴ
τελευτᾷ rechazando la visión, organizó la procesión, en la que efectivamente
pereció Hdt.5.56, cf. S.Tr.1011, Pl.Tht.144a
•frec. repitiendo el verb. que rige el relat. βουλόμενος ποιῆσαι τὰ δὴ καὶ
ἐποίησε con la intención de hacer lo que en efecto hizo Hdt.3.16, cf. Pl.Phd.107e,
D.16.23
• δι' ὃ δὴ καί por lo cual precisamente Th.1.128, 2.21, 2.42
•c. matiz peyorativo o escéptico ἃ δὴ βοτὰ ζώομεν vivimos cual ganado Semon.2.4,
cf. S.Ai.1043, τοῦτο <ὃ> δὴ ἀγαπᾷς eso que te complacePl.Grg.461b;
b) c. οἷος: τοιόνδ' ... ὁδοιπόρον ... αἴσιον, οἷος δὴ σὺ δέμας καὶ εἶδος ἀγητός tal
caminante de buen augurio cual tú (eres) por tu estatura y aspecto admirable, Il.24.376,
cf. h.Ven.179, Hdt.1.132, X.Cyr.1.2.6
•frec. peyor. o irón. πάρεσμεν, οἵα δή γ' ἐμοῦ παρουσία estamos presentes, cuanto
queda al menos de mi presencia E.Heracl.632, ἥδονται οἷα δή τις ἂν εἰκάσειεν
ἥδεσθαι Antipho Soph.B 53, cf. E.El.870, Pl.Cri.53d, X.Cyr.2.1.24, τί δ' ἄλλο
πράττεθ' οἱ Μεγαρῆς νῦν; - οἷα δή ¿qué más hacéis los de Mégara ahora? - cosas de ese
estilo, e.e. poca cosa Ar.Ach.753;
1 ya o intraducible:
b) en respuestas afirmativas ¡sí!, por supuesto, ¡claro que sí! ξύμφημι δή σοι ¡sí!, estoy
de acuerdo contigo S.Ai.278, cf. Ar.Pax 973, οὐχ οὕτως ἔχει; ἔχει δή ¿no es así? claro
que lo es Pl.Ap.27c, - ἐρώτα. - ἐρωτῶ δή Pl.Grg.448b, cf. Prt.359c, R.381a, 523a;
2 c. imperat.:
b) reforzado por νῦν (δὴ νῦν) ¡ahora!, ¡vamos! expresa gran urgencia en una orden
o llamada κέκλυτε δὴ νῦν μευ escuchadme bien, Od.24.454, cf. S.El.947, E.Cyc.441,
Pl.Lg.693d, εἰπὲ δή νύν μοι τοδί Ar.Nu.500, cf. Cratin.237;
1 gener. οὐκ ἂν δή τις ἐπὶ ῥηθέντι δικαίῳ ... χαλεπαίνοι nadie podría enojarse por lo
dicho con justicia, Od.20.322, οὐκέτι δὴ ... συνδουλεύσω ya no seré más tu compañera
de esclavitud E.Hec.202
•οὐ δή frec. expr. sorpresa o incredulidad οὐ δή ποθ' ἧς ἡκούσαμεν φήμης
φέροντες ἐμφανῆ τεκμήρια; ¿no será que traen pruebas visibles del rumor que
escuchamos? S.El.1108, cf. OT 1472, Ph.900
•οὐκ ἂν δή introd. una petición cortés οὐκ ἂν δὴ Τρῶας μὲν ἐάσαιμεν καὶ
Ἀχαιοὺς μάρνασθ' ...; ¿no podríamos dejar combatir a troyanos y griegos?,Il.5.32,
cf. Od.6.57.
2 μὴ δή
3 μή τι δή no digamos ya, menos aún frec. en Pl. πεττευταὶ τοσοῦτοι ... οὒκ ἂν
γένοιντό ποτε, μή τι δὴ βασιλῆς γε no habría tantos campeones en el juego de damas,
menos aún tantos reyes Pl.Plt.292e, cf. Ep.321a
•tb. μὴ ὅτι δή: ἃ καὶ λόγῳ ἐστὶν ἀκούειν οὐκ ἐπιτερπές, μὴ ὅτι δὴ ἔργῳ ...
μεταχειρίζεσθαι lo que no es agradable de oír, no digamos ya de enfrentarse a ello de
hecho Pl.Phdr.240e (cf. D III 2 c).
2 esp. c. ciertas interj. y adv. exclam. δεῦρο δὴ ὄρσο Od.22.395, βάλε δὴ βάλε ¡ojalá,
sí ojalá! Alcm.26.2, εἶα δή ¡vamos! A.A.1650, δεῦρο δή ¡(ven) aquí! (cf. A III 2) δεῦρο
δή, φίλον ἐμόν ¡aquí, querido mío! Ar.Ec.952, δεῦρο δὴ πρόσελθ' Ar.Eq.8, δεῦρο
δή Pl.Ly.203b.
3 compar.:
b) οἷον δή, οἷα δή: οὐδὲ μὲν κληθεὶς ... ἦλθες, οἷα δὴ φίλος Archil.78.3, cf.
Hdt.6.26
•ac. adv. Ζεὺς δ' ἀντεμηχανήσαθ' οἷα δὴ θεός Zeus fue el autor de este designio, cual
dios que es E.Ba.291, cf. Pl.Smp.203b, 219e, X.HG 4.5.4
•frec. despect. ἀλιτρός γ' ἐσσὶ ... οἷον δὴ τὸν μῦθον ἐπεφράσθης ἀγορεῦσαι eres
astuto de verdad ... tal y como te has atrevido a decir esas palabras,Od.5.183, κἀγὼ
μετέσχον, οἷα δὴ γυνή, φόνου E.Or.32, cf. Andr.911, Th.8.84
•introd. un ej. οἷον δὴ λέγω así por ejemplo, afirmo Pl.Lg.667b, (cf. A IV 6 b);
c) ἅτε δή: ἅτε δὴ δημότην τὸ πρὶν ἐόντα como hombre del pueblo que había
sido Hdt.2.172, ἅτε δὴ ἐν θερμῷ ἐοῦσα estando como está al calorHp.Nat.Puer.12,
cf. Fract.7, X.HG 4.2.21.
4 cond. εἰ (ἐὰν) δή si realmente ἀλλ' εἰ δὴ καὶ πάμπαν ἐτήτυμον αἴτιός ἐστιν ἥρως
Ἀτρεΐδης incluso si en realidad es el héroe Atrida el verdadero culpable, Il.13.111, καὶ δὴ
μεθίημ', <εἴ> τι δὴ πλέον φρονεῖς bien, te suelto, si de verdad te vuelves más
razonable S.Ph.818, εἰ δὴ πᾶσά γε ἀνάγκη si realmente hay total necesidad Hdt.1.112,
cf. Pl.Grg.481b, Arist.Rh.1394b7
•a veces repitiendo una palabra de la apódosis ὁ κλεινός, εἰ δὴ κλεινός,
Ἀγαμέμνων el ilustre, si es que lo es realmente, Agamenón E.Or.17, cf. S.Tr.27,
E.HF 41, D.8.36.
X para marcar citas o evocaciones del autor u otros τὰ τοῦ ἀνδρὸς δὴ ταῦτα
πράττοντα aludiendo a las frecuentes referencias de Calias al ‘hombre’,
Pl.Grg.500c
•esp. mediante las fórmulas τὸ σόν δή y τὸ λεγόμενον δή: ὡς νῦν, τὸ σὸν δή, καὶ
θανεῖν πολλὴ χάρις ¡cuán agradable me sería ahora, como tú dices, morir
también! A.A.550, τὸ νεανικὸν δὴ τοῦτο τὸ τοῦ σοῦ λόγου para citar tu enérgica
expresión Pl.Grg.508d
•parentético τὸ σὸν δὴ τοῦτο son tus palabras, en palabras
tuyas Pl.Smp.221b, πανωλεθρίᾳ δὴ τὸ λεγόμενον con el desastre total como se
dice Th.7.87,τὸ δὴ λεγόμενον πικρῷ γλυκὺ μεμειγμένον la dulzura mezclada, según
se dice, con la amargura Pl.Phlb.46c, cf. Sph.241d
•c. prov. τὸ λεγόμενον δὴ τοῦτο ἐν τῷ πίθῳ τὴν κεραμείαν ἐπιχειρεῖν
μανθάνειν empezar a aprender la alfarería, según dice el proverbio, por una
tinaja Pl.Grg.514e.
I ahora, entonces, pues bien indic. transición o progresión temp., a veces casi
lóg. αἱρέεται αὐτὸς περιεῖναι. ἐπειρώτα δὴ λέγων τάδε· elige salvarse él mismo;
entonces preguntó esto: Hdt.1.11, cf. 98, γέρων ἔλεξ'· ἀφαρπάζειν χρεὼν οἰνηρὰ
τεύχη ... ἦν δὴ φερόντων μόχθος ... φιάλας dijo el viejo: «es preciso llevarse esas
vasijas de vino ...». Hubo entonces el jaleo de quienes traían las
copas E.Io 1181, προσῆλθον δὴ καὶ οἱ ἄλλοι entonces se acercaron también los
demás Pl.Ly.207b, cf. d, συνωμολογείτην δὴ ταῦτ' εἶναι ἄμφω entonces ambos
estuvieron de acuerdo en que era esto Pl.Phd.91d, εἶεν, ἦν δ' ἐγώ· τὸ δὴ μετὰ τοῦτο,
ἐπειδὴ βουλόμεθα εὖ πράττειν bien, respondí yo, y ahora, tras esto, puesto que
queremos ser felices Pl.Euthd.279a.
3 en or. finales:
1 en or. causales τὸν μὲν ἐπίστιον καλέων, διότι δὴ οἰκίοισι ὑποδεξάμενος τὸν
ξεῖνον φονέα τοῦ παιδὸς ἐλάνθανε βόσκων llamando (a Zeus)protector del hogar,
sin duda porque al acoger en su casa al extranjero se le escapaba que estaba alimentando al
asesino de su hijo Hdt.1.44, cf. 1.141, 4.120, Ar.Ra.1189, προσποιησάμενος τὸν
Πειραιᾶ καταλήψεσθαι, ὅτι δὴ ἀπύλωτος ἦν pretendiendo tomar el Pireo, sin duda
porque no tenía puertas X.HG5.4.20, ὕβριζες, ὡς δὴ βασιλικοὺς ἔχων δόμους te
ufanabas, sin duda porque poseías un palacio E.El.947
•en preguntas como parece, como yo creo, acaso τί μοι ὧδ' ἐπέχεις κεκοτηότι θυμῷ; ἦ
ὅτι δὴ ῥυπόω, κακὰ δὲ χροῒ εἵματα εἷμαι ...; ¿por qué te revuelves contra mí con tal
ira? ¿es acaso porque voy sucio y vestido de andrajos?, Od.19.72.
2 en or. finales ἐρωτᾷς ... ἵνα δὴ εὐθὺς φαίνωμαι αὐτὸς ἐμαυτῷ τἀναντία
λέγων me preguntas ... sin duda para que parezca que me contradigo a mí
mismo Pl.Men.82a, σὺ σαυτοῦ μὲν οὐδ' ἐπιχειρεῖς ἄρχειν, ἵνα δὴ ἐλεύθερος ᾖς tú
no haces ningún esfuerzo por gobernarte a tí mismo, sin duda para mantenerte
libre Pl.Men.86d, ἵνα δὴ πραγμάτων ἀπαλλαγῶμεν como es lógico para evitarnos
molestias Is.2.30, φρουρὰν ἐν τῇ ἀκροπόλει κατέστησεν, ἵνα δὴ αὐτόνομοι ὦσιν y
estableció una guarnición en la ciudadela, evidentemente para poder ser
independientes D.7.32, cf. Hdt.1.29, 32, 94, Th.5.85, 7.18, Pl.Chrm.165a,
X.HG 4.1.26, Smp.1.14
•c. ὡς y part. fut. καὶ ὡς διαβαλῶν δὴ ἔρχεται εἰς τὸ δικαστήριον para
calumniarte, sin duda, viene ante el tribunal Pl.Euthphr.3b, cf. X.Cyr.7.4.3
•en preguntas acaso, como parece, e.d. según creo τίπτε σὺ ... ἦλθες ἀπ' Ολύμποιο ...;
ἦ ἵνα δὴ Δαναοῖσι ... νίκην δῷς; ¿por qué tú has venido del Olimpo? ¿acaso, como
parece, para dar la victoria a los Dánaos?, Il.7.26, λόγου ἕνεκα ... λέγεις τὸν λόγον,
ἵνα δὴ ἄτοπον λέγῃς ...; Pl.Euthd.286d, cf. E.IT1025.
1 en expr. del tipo según dicen, según creen (no yo), según parece (no es que yo lo
afirme) ἔτι δὲ ἕνα ἐόντα τὸν Ἡρακλέα καὶ ἔτι ἄνθρωπον, ὡς δή φασι, κῶς φύσιν
ἔχει πολλὰς μυριάδας φονεῦσαι; siendo uno solo Heracles y siendo aún mortal, según
dicen, ¿cómo es posible que matara a miles? Hdt.2.45,ὡς δὴ λέγονταί γε ὑπὸ
Λιβύων al menos según dicen los libios Hdt.4.191, βουλόμενος, ὡς ἐδόκει δή Th.8.87,
cf. Pl.Lg.727b
•en diálogos ὡς δὴ σύ elidiendo el verb. de lengua o apariencia según
tú (dices), por lo visto tú, al parecer tú ὡς δὴ σύ μοι τύραννος Ἀργείων ἔσῃ¡al parecer
tú vas a ser rey de Argos! A.A.1633, ὡς δὴ σὺ ... ταῦτα δ' ἐν καιρῷ λέγεις S.OC 809,
cf. Pl.Grg.468e
•p. ext. en or. complet. dep. de verb. de pensamiento οἴονται, ὡς δὴ ἡ ἡμέρα
ἥμερα ποιεῖ expl. etim., Pl.Cra.418d.
3 c. part. τοῦτον τὸν μῦθον προστεθηκέναι κατὰ τοῦ Διός, ἵνα ἑπόμενοι δὴ τῷ
θεῷ καρπῶνται καὶ ταύτην τὴν ἡδονήν haber atribuido además este mito (el de
Ganímedes) a Zeus, para, siguiendo -según ellos- el modelo del dios, disfrutar también de
este placer Pl.Lg.636d, σὺ δ' ὢν δὴ διαφέρων tú que, según dices, eres
superior Pl.Lg.963b, cf. X.HG 2.3.18.
a) tras or. afirm. pero, en cambio, sin embargo οὐδ' οἱ ἐπίτροποι ... βοηθεῖν
ἐθέλουσιν ... ἀλλὰ δὴ αὐτοὶ κινδυνεύσομεν τοῦ δικαίου ἕνεκ' αὐτῷ βοηθεῖν ni
los tutores quieren ayudarle ... en cambio nosotros nos arriesgaremos, por la justicia, a
ayudarle Pl.Tht.164e, cf. R.352c, 365d, Diph.31.18, εἰς Κάλπης δὲ λιμένα ...
ἐλαχίστη ὁδός. ἀλλὰ δὴ ἐκεῖ μὲν οὔτε πλοῖά ἐστιν hasta el puerto de Calpe el
camino es muy corto, pero allí no hay ni barcosX.An.6.3.16;
b) tras neg. sino ὁπόταν καλοὶ ἐν ψυχῇ λόγοι ἐνόντες μηδὲν ποιῶσιν πλέον
ἀλλὰ δὴ τούτοις πᾶν τοὐναντίον cuando bellas razones presentes en el alma no les dan
mayor resultado sino todo lo contrario Pl.Lg.689b.
2 progresivo:
II γὰρ δή
1 causal, v. γάρ B II 2.
2 introd. una narración anunciada a saber, esto es o intraducible χρὴ ἀκοῦσαι ...
συσσιτοῦμεν γὰρ δὴ ἐγὼ καὶ Μελησίας es preciso escucharlo ..., esto es, estamos
comiendo Melesias y yo Pl.La.179b, ἐγὼ φράσω. ἔδοξε γὰρ δὴ ἡμῖν Pl.Euthd.291c,
cf. Phd.59d.
3 οὐ γὰρ δή γε, μὴ γὰρ δή γε desechando al menos una posibilidad, pues desde luego
no, pues en cualquier caso no ὄνομα μόνον δείσαντες; οὐ γὰρ δὴ τό γε σῶμ' οὐδὲ
τἄργα τἄμ' ¿sólo temiendo mi nombre?, pues desde luego no mi cuerpo ni mis
actos S.OC 265, τίς γάρ νιν ἐξέθηκεν; οὐ γὰρ δὴ σύ γε;¿quién lo abandonó?, tú está
claro que no E.Io 954, cf. Ar.Nu.402, Pl.Chrm.161c, Isoc.15.24, Arist.Pol.1264b23.
4 en respuestas afirmativas sí, por supuesto, así pues, de hecho, efectivamente - ψευδῆ
φαμεν ...; - φαμὲν γὰρ δή Pl.Tht.187e, λέγεται γὰρ δή, ἔφη, καὶ πολὺ τοῦτο τὸ
ῥῆμα Pl.R.562c, ἔστι γὰρ δή, ἔφη, περὶ πολλοὺς τοῦτο τὸ πάθος es efectivamente,
dije, el caso de muchos Pl.R.454a.
5 en interr. pues, entonces - τεθνᾶσιν ἄνδρες ... - εἶεν· τί γὰρ δὴ παῖς ὁ τοῦ
Λαερτίου; - han muerto los hombres. - bien, ¿y el hijo de Laertes, pues?S.Ai.101, πῶς
γὰρ δὴ Διὸς υἱὸς ἀδηφάγον ἄνδρα καθεῖλεν; ¿cómo entonces el hijo de Zeus abatió a
ese glotón? Theoc.22.115, τίς γὰρ δὴ θάνεν ἄλλος;¿quién es, pues, el otro que
murió? A.R.2.851, cf. 4.450.
III γε δή
1 enfático, frec. c. relat. τό γε δὴ καὶ ἴδμεν ἅπαντες Il.7.281, καὶ δ' ἔτι κεν καὶ
πλείον' ἐγὼ κακὰ μυθησαίμην, ὅσσα γε δὴ ... μόγησα y aún podría alargarme yo
más relatando las desgracias que he sufrido, Od.7.214, συμβέβηκέ μοι ἅπερ ὁρᾶτε καὶ
αὐτοί, ταυτὶ ἅ γε δὴ οἰηθείη ἄν τις ... ἔσχατα κακῶν εἶναι me sucede, como podéis
ver, lo que se podría considerar el peor mal Pl.Ap.40a
•gener. ἐν οἷς ἄλλοτε πολλάκις γε δὴ ἀπέδειξα en las circunstancias que ya otras
muchas veces os he mostrado Th.2.62, πάντα γὰρ πάρεστι νῷν ... πλήν γε δὴ τῆς
κλεψύδρας Ar.V.857, τοῦτό γε δὴ ... μόνον διάφορον ἐν τῇ πορείᾳ ἐγένετο éste
exactamente fue el único motivo de discusión en el caminoX.An.4.6.3.
a) en or. afirmativas καὶ ... γε δή y además, e incluso, y sobre todo δι' ἀχρηματίαν τά
τε πρὸ τούτων ἀσθενῆ ἦν καὶ αὐτά γε δὴ ταῦτα δηλοῦται la falta de dinero explica
la debilidad de épocas anteriores y también estos mismos sucesos Th.1.11, καὶ μάλιστά γε
δὴ πάντων y sobre todo, de todas las cosasPl.Sph.237b, καὶ ψύξεις τε καὶ καύσεις καὶ
ἡδοναί γε δὴ καὶ λῦπαι las sensaciones de frío y de calor, y especialmente los placeres y
las penas Pl.Tht.156b, cf. X.Oec.5.20, Cyr.1.6.43, Mem.1.2.53;
b) en or. interr. con más razón, entonces κοῦ γε δὴ ... οὐκ ἂν χωσθείη κόλπος καὶ
πολλῷ μέζων ἔτι τούτου ὑπὸ τοσούτου τε ποταμοῦ καὶ οὕτως ἐργατικοῦ; ¿cómo,
con más razón, no habría de cubrirse un golfo mucho mayor que éste por un río tan
caudaloso y activo? Hdt.2.11, καὶ γὰρ εἰ ἐν τῷ ἔμπροσθεν (τῶν μυκτήρων) ἀσηρὸν
τὸ φόρημα, πῶς γε δὴ οὐκ ἐν τῷ ἐσωτέρω; pues si es molesto sostener un peso a la
entrada de la nariz, ¿cómo no habría de serlo entonces llevarlo en el interior? Hp.Art.37;
c) en or. neg. menos aún, no digamos ya τὴν γὰρ Θεσσαλίαν ἄλλως τε οὐκ εὔπορον
ἦν διιέναι ἄνευ ἀγωγοῦ καὶ μετὰ ὅπλων γε δή nunca fue fácil atravesar Tesalia sin
un guía y menos aún armados Th.4.78
•esp. μή τί γε δή, μὴ ὅτι γε δή (cf. A VI 3): οὐκ ἔνι ... οὐδὲ τοῖς φίλοις ἐπιτάττειν
... μή τί γε δὴ τοῖς θεοῖς D.2.23, ἃ πολλὴν αἰσχύνην ἔχει καὶ λέγειν, μὴ ὅτι γε δὴ
ποιεῖν ἀνθρώπους μετρίους cosas que los hombres honestos se avergüenzan de decir, no
digamos ya de hacer D.54.17 (cód.), excep. μὴ ὅτι δή γε Pl.Phlb.60d.
IV καὶ δή
a) en Hom. marcando cierto clímax τῶν ... οὐδ' ἀλεγίζεις· καὶ δή μοι γέρας ...
ἀφαιρήσεσθαι ἀπειλεῖς de lo cual no te preocupas, y encima me amenazas con quitarme
mi parte del botín, Il.1.161, cf. 5.175, 9.349, Od.2.315;
b) gener. σ' ἐδόκουν θήσεσθαι ἑταῖρον πιστόν· καὶ δὴ νῦν ἄλλον ἔχεισθα
φίλον esperaba hacerte amigo fiel ... y sin embargo ahora vas y tienes otro
amigo Thgn.1316, καὶ δὴ ὅτι οὕτω ταῦτα ἔχει y de hecho, como esto es
así Hp.VC 2, ὄλωλα καὶ δὴ νερτέρων ὁρῶ πύλας E.Hipp.1447, ἥκειν ἔφη τῇ
ὑστεραίᾳ, καὶ δὴ κόπτειν τὴν θύραν dijo que llegó al día siguiente, y fue y golpeó la
puerta And.Myst.41, cf. Ar.Pax 178, Pl.Phdr.255e;
c) expresando una consecuencia inmediata y (en consecuencia), y así, y por eso ἐννέα
δὴ βεβάασι ... ἐνιαυτοί, καὶ δὴ δοῦρα σέσηπε νεῶν nueve años han pasado, y así la
madera de nuestros barcos está podrida, Il.2.135, τὰς δὲ σάρκας τὸ λίτρον κατατήκει,
καὶ δὴ λείπεται τοῦ νεκροῦ τὸ δέρμα μοῦνον καὶ τὰ ὀστέα Hdt.2.87, cf.
7.149, ἄλλην ἔδωκα κύλικα ... καὶ δὴ πρὸς ᾠδὰς εἷρπε E.Cyc.423;
3 καὶ δὴ καί
1 μὲν δὴ ... δέ: υἱὸς μὲν δή τοι λέλυται ... νῦν δὲ μνησώμεθα δόρπου tu hijo ya está
liberado ... ahora, pensemos en la cena, Il.24.599, cf. Sapph.112.1, Anacr.7.1, A.Pr.500,
E.Alc.156, Pl.Smp.216c, καὶ τὰ μὲν δὴ ἀφανῆ ... ἃ δὲ πάντες ἴσασι X.An.2.6.28
•frec. en anáfora, esp. en X. πολλὰ μὲν δὴ ... πολλὰ δέ Gorg.B 6, X.An.7.6.36,
cf. Cyr.1.3.9, Oec.1.15.
2 (μὲν) ... δὲ δή, en que δέ es conectivo κεῖται Πάτροκλος, νέκυος δὲ δὴ
ἀμφιμάχονται γυμνοῦ Il.18.20, ἐμοὶ θαυμαστὸς ἐφάνη ... οἱ δὲ δὴ ἄλλοι πάντες
ἐρᾶν ἔμοιγε ἐδόκουν αὐτοῦ yo lo ví admirable, y me pareció que todos los demás lo
amaban Pl.Chrm.154c
•o en que δέ es adversativo τίς σὰς παρήειρε φρένας ᾗς τὸ πρὶν ἠρήρεισθα; νῦν
δὲ δή ¿quién ha echado a perder la cordura que antes tenías? Ahora, por el contrario
... Archil.22.3, πόλις μὲν ἔθ' ἥδη πόλις, λαοὶ δὲ δὴ ἄλλοι esta ciudad aún es una
ciudad, pero sus habitantes son otros Thgn.53, cf. E.El.37
•tb. en preguntas sorpresivas, enfáticas o cruciales εἴργει δὲ δὴ τίς ... νόμος; ¿y (lo)
impide qué ley? E.Heracl.963, κρινεῖ δὲ δὴ τίς ταῦτα; ¿y quién va a ser el
juez? Ar.Ra.805, cf. E.Ph.1277, Ar.Au.112, Pl.Euthphr.3e.
3 μὲν δὴ ... δὲ δή, raro σοὶ μὲν δὴ ... ἡμῖν δὲ δή Pl.Tht.170d, cf. R.456c, E.Supp.457.
1 uniendo palabras o sintagmas πολὺν ... δαρόν τε δὴ ... χρόνον durante mucho y
largo tiempo S.Ai.414
•frec. en prosa ἐπαγγείλας δὲ καὶ Λακεδαιμονίοισι ... ἁλίσας τε δὴ
τούτους Hdt.1.77, cf. 3.108, Th.4.40, Pl.Lg.967d
•tb. uniendo oraciones e incluso párrafos ἀποπέμπωμεν, ... ξυμβῶμεν, ...
ἀναλαβώμεθα. τὸ ξύμπαν τε δὴ γνῶμεν ... Th.4.63, cf. Hdt.5.69.
2 τε δὴ ... καί tanto ... como o simplemente y πῶς τε δὴ καὶ ποῖ (φασίν)
τελευτᾶν; ¿cómo y dónde (dicen) que ha muerto? A.Pers.735, τὸν δὲ πεισθῆναί τε δὴ
καὶ καταμεῖναι Hdt.2.121δ, νῷν ..., ἐμοί τε δὴ καὶ τῇ γυναικὶ τἀγαθῇ a nosotros, es
decir, a mí y a mi buena esposa Ar.Nu.61, cf. Th.7.13, φωνῆς τε δὴ καὶ ἀκοῆς sobre la
voz y la audición Pl.Ti.47c, cf. Ly.206e, Isoc.6.3
•en Hdt. frec. estableciendo una rel. temp. entre las oraciones cuando ...
entonces, mientras ... entretanto κάτω τε δὴ ἐγίνετο καὶ ἐξισοῦτο τοῖσι ἄλλοισι τὸ
ἔργον Hdt.3.76, οὗτοί τε δὴ παρεσκευάζοντο ταῦτα καί Hdt.6.49, cf. 7.23.
3 τε δὴ ... καὶ δὴ καί tanto ... como en particular ἥ τε δὴ πολλὴ τῆς Περσικῆς
στρατιῆς αὐτοῦ ταύτῃ διεφθάρη καὶ δὴ καὶ αὐτὸς Κῦρος τελευτᾷHdt.1.214, οἵ τε
δὴ ἄλλοι νησιῶται ... καὶ δὴ καὶ Αἰγινῆται Hdt.6.49, cf. 4.118, 8.105.
4 εἴτε δή, οὔτε δή en que enfatiza el término al que acompaña εἴτ' ἐν γραφικῇ εἴτ'
ἐν μουσικῇ εἴτε δὴ ἐν πολιτικῇ Pl.R.493d, εἴτε δὴ ... εἴτε καίHdt.1.19, εἴτε δὴ ὦν ...
εἴτε καί Hdt.1.191, εἴτε δὴ ... εἴτε ἄλλως κως Hdt.3.24, καὶ εἴτε δὴ ... εἰ δ'
αὖ Pl.Ap.40c-d, οὔτε δὴ μέσος οὔτε Pl.Ti.62d, οὔτε σοὶ οὔτε δὴ
ἐκείνῳ Pl.Phlb.58b, Chrm.171c, cf. δηὖτε, αὖτε.
• Etimología: Cf. lat. dē, air. dí-, etc.; se trata de una forma alargada de δέ q.u.
δήπου
adv.
a) en or. afirmativa καὶ μὲν δή πού τις μέλλει βροτὸς ἀνδρὶ τελέσσαι, ὅς περ
θνητός τ' ἐστι incluso un mortal, supongo, está dispuesto a cumplir lo que pueda para
otro hombre, Il.18.362, cf. 16.746, 21.583, Od.1.161, καὶ δή κου μάλιστα τῶν
μνηστήρων ἠρέσκοντό <οἱ> οἱ ἀπ' Ἀθηνέων ἀπιγμένοι de los pretendientes, los
venidos de Atenas parecían complacerle más Hdt.6.128, cf. 6.11, 9.113, εἰσὶ δ.
πολέμιοι Th.4.92, ὅθεν δ. καὶ κόθορνος ἐπικαλεῖται por ello seguramente recibió el
sobrenombre de coturno X.HG 2.3.31, cf. Gorg.B 11a.11, Hp.Art.36, Acut.56, VM 19,
Pl.Tht.159b, Prt.309c, Ar.Pl.491, 582, V.663, 1375, Isoc.16.44, X.Lac.7.1, Alex.7.2,
Antiph.220.1, Men.Sam.486, Satyr.Vit.Eur.39.7.16, Plb.18.14.10, Charito 1.12.3,
I.BI 2.36, D.C.38.20.3, Philostr.VS 482, frec. en or. impers. tipo δεῖ δ. X.Eq.Mag.2.1,
cf. Oec.17.12, An.5.7.6, Plb.2.58.5, εἰκὸς δ. es sin duda lógico Ar.Fr.572,
X.HG 6.1.12, ἀνάγκη δή που D.19.102,ἄδικον δ. Porph.Abst.2.22
•esp. enfatiza la palabra a la que sigue νῦν δή που Ἀχιλλῆος ὀλοὸν κῆρ γηθεῖ ἐνὶ
στήθεσσι ahora seguramente el funesto corazón de Aquiles se regocija en sus
entrañas, Il.14.139, τῶν Λαΐου δ. τις ὠνομάζετο era sin duda de los de
Layo S.OT 1042, τῇ γε εὐψυχίᾳ δ. περιεσόμεθα Th.1.121, cf. Plu.2.1146a, ἐμὲ μὲν δ.
ἀπέλυον a mí por supuesto me excluyeron Antipho 6.32, cf. Herod.5.24, καὶ ἐκεῖνος
δ. Ael.NA 16.29, ταῦτα δ. μανθάνω esto de verdad que lo entiendo Men.Asp.443, πᾶσι
δ. φανερὸν ὑμῖν ἐστιν ὅτι Is.1.26, πολὺ δ. I.Ap.1.127;
b) en or. neg. οὐκ ἔνι δ. Plot.4.4.7, οὐδεὶς ἀγνοεῖ δήπου D.21.156, τῆς γῆς ὄγκος
καὶ τὸ μέγεθος οὐδέν ἐστι δή που πρὸς τὸν ὅλον οὐρανόν la masa y la magnitud de
la tierra desde luego no son nada en relación a las del universo Arist.Mete.352a28,
cf. Pol.1288a25
•esp. en neg. de adj. οὐ γὰρ δ. ... τλητὸν ... ἔπος palabra en verdad no
tolerable A.Pr.1065, οὐ δή που πάτριον Isoc.4.63, οὐ δ. βουλητόν Plot.1.4.6, οὐ δή
που πιστός ἐστι Plu.Art.28, οὐ μία δ. ... κάτθανεν ὠκύμορος sin duda no es la única
que murió de forma súbita, AP 7.700 (Diod.Tars.), cf. Plb.6.4.2;
c) c. or. de rel. χωόμενος, ᾧ δή που ἀδελφεὸν ἔκτανεν Ἕκτωρ enfurecido, sin duda
porque Héctor había matado a su hermano, Il.24.736, πάντως γὰρ δή κου τόν γε
ἑωυτῆς ἀδελφεὸν γινώσκει Hdt.3.68.
2 en or. cond. indic. duda quizá, tal vez, acaso εἰ δή που por si acaso, Od.4.739, εἰ δή
που τις ἐπουράνιος θεός ἐστι Od.17.484.
3 en interr. supone una respuesta afirmativa ¿no es así?, ¿no es cierto? τὴν
αἰχμάλωτον κάτοισθα δήπου; conoces a la cautiva, ¿no es cierto? S.Tr.418,οὐχ οὗτος
οὖν δ. 'στὶν ὀρνίθων πόλος; Ar.Au.179, cf. S.Ant.381, Ar.Ec.327, Anaxandr.1.4, οὐ
δή που; ¿no es así? Ar.Ra.526, ὁδὶ δὲ τίς ποτ' ἐστίν; οὐ δ. Στράτων; ¿y éste de aquí
quién es?, ¿no es Estratón? Ar.Ach.122, cf. Eq.900, Pl.Men.72c, Smp.194b.
δῆτα
adv., forma reforzada y enf. de δή q.u.; frec. en diál. y Pl.; nunca a comienzo de
frase o verso (pero v. S.Ai.986)
a) c. pron. o adv. interr. -οὐ μεγαίρω τοῦδε τοῦ δωρήματος. -τί δ. μέλλεις μὴ οὐ
γεγωνίσκειν τὸ πᾶν; no intento negarte este favor. -¿por qué entonces demoras
anunciármelo todo? A.Pr.627, -τί δῆτ' ἐκεῖνον τὸν Θαλῆν θαυμάζομεν; ¿por qué,
entonces, admiramos al Tales aquel? tras escuchar una ingeniosidad de Sócrates,
Ar.Nu.180, τί δ., ἐμαυτῆς καταγέλωτ' ἔχω τάδε; A.A.1264, cf. 1211, Ch.916, 1075,
Hdt.3.6, 7.147, Lys.8.3, X.Cyr.6.1.13,Lac.2.8, -τί δ. ποίμναις τήνδ' ἐπεμπίπτει
βάσιν; S.Ai.42, -τί δῆθ' ὁ πρωκτὸς ἐς τὸν οὐρανὸν βλέπει; Ar.Nu.193, cf.
E.Supp.734, 937, 946, Pl.Phdr.236e,τί δ., ἔφη, οἰόμεθα, εἰ ...; Pl.Smp.211d, cf.
Thphr.Fr.124, Theoc.30.12, Plot.1.6.7, Eun.VS 458, -παρὰ τοῖσι θεοῖς (ἐστὶν ἡ δίκη).
-πῶς δ. δίκης οὔσης ὁ Ζεὺς οὐκ ἀπόλωλεν; -en los dioses (está la justicia) -¿cómo
entonces, si hay justicia, Zeus no pereció-? Ar.Nu.904, cf. E.Ba.1273-77, Hld.4.16.8, -
αἰαῖ, δυστάλαινα, ποῦ δῆτ' ...; S.OC 1735, ποῦ δ. σου τὰ μαντεύματα; D.C.44.18.4,
cf. Them.Or.1.3b
•frec. elíptico τί δ.; Ar.Nu.1105, Plu.2.874b, Aphth.Fab.24, 30, τί δῆτ' ἄν; ¿y qué
pasaría? Eup.53, -πῶς δ., ὦ Σώκρατες; Pl.Grg.469b, -ποῖ δ.; D.C.55.1.3
•tb. en interr. indir. πάλιν ... λέγωμεν τί δ. ἐστι τὸ ἐν τοῖς σώμασι καλὸν
πρῶτον de nuevo digamos primero, pues, qué es la belleza en los cuerposPlot.1.6.2;
b) no siguiendo a la interr. πόσον τιν' ἤδη δῆθ' ὁ Λάϊος χρόνον ...; S.OT 558, ποῖ
φύγω δ.; E.Io 1253;
a) tras ταῦτα: ὦ Λημνία χθὼν ... ταῦτα δῆτ' ἀνασχετά, εἰ ...; S.Ph.987, ταῦτ' οὐχ
ὕβρις δῆτ' ἐστίν; Ar.Nu.1299, cf. Ach.618;
b) tras οὖν, οὔκουν frec. separadas πὼς ἂν οὖν ποτε εἴποιμ' ἂν αὐτὸ δ.
κομψευριπικῶς; Ar.Eq.18, yuxtapuestas ἔγνωκας οὖν δῆτ' αὐτὸν ...;Ar.Eq.871,
cf. Au.27, Hdt.2.22, Pl.Tht.164c, e inversamente τί δῆτ' οὖν γένοιτ' ἂν ἔτι
δεινόν; E.Med.1290, cf. Ar.Nu.423, δὴ ... δῆτα sólo en τῷ δὴ δοκεῖ σοι δ. τῶν
λοιπῶν; Ar.Pax 929 (cód.);
c) καὶ δῆτα expr. a veces mera energía, conservando cada partíc. su valor y ...
entonces καὶ δ. ... τί καὶ βούλεσθε, ὦ νεώτεροι; Th.6.38, -ᾔδη (κηρυχθέντα μὴ
πράσσειν τάδε) ... -καὶ δῆτ' ἐτόλμας τούσδ' ὑπερβαίνειν νόμους; S.Ant.449;
d) γὰρ δῆτα conservando tb. cada una su valor pues entonces τί γάρ ἐστιν δῆθ' ὁ
κεραυνός; pues ¿qué es el rayo entonces? Ar.Nu.403;
e) ἀλλὰ δῆτα (ἀλλὰ ... δῆτα) frec. en preguntas que siguen una idea
desechada pero entonces, bien, entonces οὐκ ἔστι τοὔργον τλητόν. ἀλλὰ δῆτ' ἰὼν
πρὸς ἔρυμα Τρώων ... εἶτα λοίσθιον θάνω; no es cosa soportable (volver a
casa). Entonces, ¿debo ir a la fortificación de los troyanos ... para finalmente
morir? S.Ai.466, ἀλλὰ τί δῆτ' ᾄδω; ¿bien, qué he de cantar, entonces? Ar.Pax 1279
•mostrando sorpresa, indignación o una objeción ἀλλ' ἐκδιδαχθῶ δ. δυσσεβεῖν,
πάτερ; protestando, S.Tr.1245, ἔπειτα δοῦλον οὐδὲ εἶς κεκτήσετ' οὐδὲ δούλην,
ἀλλ' αὐτὸς αὐτῷ δῆτ' ἀνὴρ γέρων διακονήσει; Crates Com.16.2, ἀλλ' ἐμοὶ δ. τί
παραφυλάττειν ἐπιστέλλεις; ¿pero qué recomendación tienes que hacerme? Hld.7.5.5,
cf. Gal.8.157.
I en la neg. οὐ δ. por supuesto que no, claro que no, desde luego que no, sin duda no
a) que anticipa la respuesta negativa -ταῦτα δῆτ' ἀνασχετά; -οὐ δῆτ' -es esto
tolerable? -por supuesto que no Ar.Ach.619, -ἔσθ' ὅστις βούλεται βλάπτεθαι; -οὐ δ. -
¿hay alguien que quiera ser maltratado? -claro que no Pl.Ap.25d, cf. Ar.Eq.870,
Pl.Grg.453d, R.472e, X.Mem.2.2.9
•en el discurso continuo en respuestas a preguntas retóricas τί δεῖ με ... δὶς τόσα
κτᾶσθαι κακά; οὐ δῆτ' ἔγωγε E.Med.1048, ἔστιν οὖν ὅστις ...; οὐ δ. Aeschin.1.88,
cf. E.Heracl.507, Antipho 5.63;
b) que es neutral -ἦ κἀν δόμοισι τυγχάνει τανῦν παρών; -οὐ δῆτ' -¿por causalidad
se encuentra ahora en palacio? -no, por cierto S.OT 758, -ἔχομεν φράζειν; -οὐ δ. ...
σαφῶς γε ¿podemos decirlo? -con seguridad ciertamente no Pl.Lg.962c, -ἔχεις τι; -μὰ
Δί' οὐ δῆτ' ἔγωγε ¿tienes algo? -no, por Zeus, yo noAr.Nu.733, cf. S.Ph.735,
Men.Pc.786;
c) que, o bien espera una respuesta afirmativa, o bien reconoce con desgana o
sorpresa que puede recibir una respuesta negativa -σὺ δ' οὐχὶ πείσῃ καὶ
συναινέσεις ἐμοί; -οὐ δ. -¿y tú no vas a convencerte y a estar de acuerdo conmigo? -
desde luego que no S.El.403, -τί δ'; οὐχ ὁ πρέσβυς Πόλυβος ἐγκρατὴς ἔτι; -οὐ δῆτ',
ἐπεί νιν θάνατος ἐν τάφοις ἔχει ¿cómo?, ¿es que ya no está en el poder el anciano
Pólibo? -no, ya que la muerte lo tiene en su tumbaS.OT 942, cf. A.Pr.770, Ar.V.1496,
Pl.Grg.470e, Arist.Pol.1313a33, Rh.1419a34
•v. consideraciones gramaticales, Sch.D.T.432.2.
a) confirmando o ratificando una negativa previa -οὐ μὴ θάνωσι ... -οὐ δῆτ' -no hay
miedo de que mueran ... -no ciertamente S.Ph.419, -οὐκ ἄρα ... ὀδύροιτ' ἄν. -οὐ
δ. Pl.R.387d, cf. S.Tr.1127, E.Hel.1228, Ar.Eq.1309
•tb. en el discurso continuo, A.Pr.347, Antipho 6.15;
b) desmintiendo o refutando una afirmación ἁνὴρ ὅδ', ὡς ἔοικε, ἐς τριβὰς ἐλᾷ. -οὐ
δῆτ' ἔγωγε -este hombre, según parece, se encamina a la dilación. -no, yo desde luego
no S.OT 1161, cf. E.Heracl.61, Pherecr.5.2, Ar.Eq.1110, V.169, Pl.Grg.473b
•en el discurso continuo respondiendo a una supuesta objeción εἴποις ἂν ὡς ... οὐ
δ. podrías decir (como objeción) ... pues no es así S.OC 433, cf. D.58.64;
c) negándose a obedecer una orden o a seguir una sugerencia -ἄπελθε πρὸς θεῶν
δεξιᾶς τ' ἐμῆς μέθες. -οὐ δῆτ' -apártate, por los dioses y suelta mi diestra. -no, no lo
haré E.Hipp.334, cf. Med.1378, Ar.Eq.1229.
1 como eco de las palabras del hablante anterior frec. en diálogo -εἴη δ' ἄνατον
πρᾶγμα ... -ἴδοιτο δῆτ' ἄνατον φυγὰν ... Θέμις ojalá no sea un asunto dañino ... -ojalá
vea Temis este auxilio como no dañino A.Supp.359, -φεῦ. -φεῦ δ. -¡ay de mí! -sí,
¡ay! S.El.844, -κόμιζέ με. -κομιζέτω δῆθ' S.OT 445, -ἴσασιν ὅστις ἦρξε ... -ἴσασι
δ. E.Med.1373
•a veces reforzado por un juramento -καλά γε. -καλὰ δῆτ', ὦ θεοί Antiph.59.3, -
μισῶ δ' ἅπαντας τοὺς θεούς ... -νὴ τὸν Δί' ἀεὶ δ. θεομισὴς ἔφυςAr.Au.1548,
cf. Eq.6, Ach.1228, Pl.R.333a
•a veces rectificando en parte -οἴκτιρέ γ' ἡμᾶς ... -οἴκτιρε δ. σοῦ ...
ἐκγόνους compadécete de nosotros ... -compadécete más bien de tus
descendientesE.El.673, cf. 676, Pl.Lg.636a
•tb. en el discurso continuo, apoyando la repetición δι' εὐωνύμων τετυμμένοι,
τετυμμένοι δῆθ' A.Th.889, ὥς μ' ἀπώλεσας· ἀπώλεσας δῆτ', ὦ κασιγνητὸν
κάρα ¡cómo me has perdido, sin duda me has perdido, hermano! S.El.1164, ἰὼ ἰὼ
δύστηνε σύ, δύστηνε δ. desgraciado tú, desgraciado sin dudaS.Ph.760, ἑσπέρας γε ...
ἑσπέρας δ. por la tarde ... pues bien, por la tarde Pl.Prt.310c, cf. Ar.Nu.269, Ec.1122.
4 tras relat. precisamente el que ἢ ... κλαύσω πολεμάρχους, οἳ δῆτ' ὀρθῶς ... ὤλοντ'
ἀσεβεῖ διανοίᾳ; o ¿he de llorar a los jefes guerreros, los que precisamente han perecido
con razón por su forma impía de pensar? A.Th.829, cf. Eu.399, S.Ph.130.
5 c. verb. u or. αὐτὸς (ὁ δαίμων) δ' ἀναλοῖ δ. δύσποτμον γένος el (dios) que
precisamente está llevando a la perdición a ese linaje infortunado A.Th.813,σκόπει δ., ὦ
Σώκρατες mira bien, Sócrates Pl.Grg.452c, cf. Ar.Nu.1058.
a) ἀλλὰ δῆτα, frec. mostrando sorpresa o haciendo una objeción ἀλλὰ δ., ὦ
Σώκρατες, πολὺ ἐπιδίδως verdaderamente, Sócrates, haces grandes
progresos Pl.Cra.410e, cf. Tht.171d, X.Oec.11.4, ἀλλ' ἀπ' ἐχθρῶν δ. πολλὰ
μανθάνουσιν οἱ σοφοί pero precisamente de sus enemigos los sabios aprenden muchas
cosas Ar.Au.375;
C introd. la opinión del autor o el hablante, tb. enf., frec. en prosa, tard.
εἶτα
adv.
a) c. idea de sucesión o continuidad ξένος λόγῳ ... εἶ. δ' ἐγγενὴς φανήσεται
Θηβαῖος S.OT 452, cf. OC 418, Ai.468, E.Alc.701, ἆρ' ἂν κλύουσα, μῆτερ, εἶτ'
ἔρξαις κακῶς; ¿no me harás daño, madre, después de oírme? E.El.1058, ἄκουσον, εἶ.
διάκρινον, τόδε escucha y decide luego sobre esto Ar.Eq.1036, cf.
Arist.Rh.1398a6, ἐκνεφίαι δὲ γίγνονται μετοπώρου μὲν μάλιστα, εἶτ' ἔαρος los
huracanes se producen sobre todo en otoño y después en primaveraArist.Mete.365a2, εἶ.
μεγίστη τῶν (πόλεων) ἐν Ἰταλίᾳ Τάρας en enumeración de ciu., Scymn.l.c., cf.
502, IG 7.3073.150 (Lebadea II a.C.), εἶ. καλέσεις, ἐγὼ δέ σοι ὑπακούσομαι luego
llamarás y yo te responderé LXX Ib.13.22, εἶ. γενομένης θλίψεως después cuando
sobreviene una tribulación, Eu.Marc.4.17, reforzado c. otros adv. εἶτα πάλιν luego de
nuevo Hp.Epid.7.11, οὐδ' ἐν τρισὶν ἡμέρῃσιν εἶθ' ὕστερον menos de tres días después,
ni siquiera han pasado tres días Hp.Flat.12, εἶ. οὕτως διδόναι πιεῖν Hp.Int.36, cf. 42,
51, PFay.12.20 (II a.C.), εἶ. αὖτις Hp.Epid.7.1, Int.12, 33, εἶτ'
αὖθις D.H.Comp.18.6,ἐμέειν ..., πίνειν ἔλαιον, εἶ. αὖθις ἐξεμέειν Aret.CA 2.5.2,
cf. SD 2.13.6, εἶτ' οὖν λέγεται καὶ ἐπὶ τῶν ἐκβακχευμάτων Sch.Pi.O.7.68;
b) en correl. c. πρῶτον: πρῶτα μέν ... εἶ. primeramente ... luego S.El.262, πρῶτον ...
εἶ. Th.4.58, cf. Critias B 34, S.El.53, Pl.Phdr.251a, Plb.15.25.11,IIasos 4.62 (II a.C.),
I.AI 15.149, Hermog.Stat.7
•repetido ἡ γῆ καρποφορεῖ, πρῶτον χόρτον εἶ. στάχυν εἶ. ... σῖτον la tierra
produce fruto, primero hierba, luego una espiga, luego grano, Eu.Marc.4.28, cf.
Arr.Epict.1.15.7, πρῶτον ..., εἶτεν ..., εἶτεν Milet l.c.
•en correl. c. νῦν: γαμεῖτε νῦν, γαμεῖτε, κᾆτα θνῄσκετε E.Fr.464
•antepuesto a νῦν δέ: κᾆτα εἰ μὲν ἀπεχόμενον τῆς ἡμετέρας πόλεως ἀπέκτεινέ
τις αὐτόν, ἐπαίνου ἂν ἐτύγχανε· νῦν δὲ ὅτι πάλιν ἦλθεν X.HG7.3.10, εἶ.
δειπνήσομεν, εἶ. τὸ δειλινὸν περιδινησόμεθα ἐν Λυκείῳ, νῦν δὲ ἤδη καιρός ἐστι
χρίεσθαι Luc.Lex.2
•c. ordinales ὁ πρῶτος ..., ἔπειθ' ὁ δεύτερος, εἶθ' ὁ τρίτος, εἶθ' ὁ τέταρτος, εἶθ' ὁ
μεταγενής Men.Fr.119, ἐν τῷ πρώτῳ μέρει ... ἐν τῷ δευτέρῳ ... ἐν τῷ τρίτῳ ...
εἶ. Plb.10.44.5
•repetido en diversas correlaciones ἔπειτα ..., εἶτα ..., εἶτα ... Aristox.Harm.8.8-
11, εἶτα ..., εἶτα πάλιν ..., εἶτα ... Aristox.Harm.68.20, Arist.EN1164a28, cf.
Men.Fr.186, εἶθ' ... ἔπειθ' ... εἶτα D.H.Comp.18.11, εἶτα ..., πάλιν ...,
εἶτα ICr.1.17.17.10-12 (Lebena I a.C.), εἶτεν ..., εἶτεν ..., εἶτεν ... IG5(1).1390.31
(Andania I a.C.);
2 introd. un nuevo argumen. o demostración además εἶτα τοὺς μὲν τῆς σαρκὸς
ἡμῶν πατέρας εἴχομεν παιδευτάς además teníamos a nuestros padres carnales como
educadores, Ep.Hebr.12.9.
3 c. valor consecutivo según eso, en consecuencia, por lo tanto οἱ μὲν ἔφασαν ...
κατακοπῆναι ὑπὸ τῶν Κιλίκων, οἱ δὲ ... οὐ δυναμένους εὑρεῖν ... τὰς ὁδοὺς εἶ.
πλανωμένους ἀπολέσθαι X.An.1.2.25
•repetido y en correlación c. ἤ: ἢ τέθνηκέ τις, εἶτ' ἀποτρέχειν δεῖ μισθὸν οὐκ
ἔχοντα με ἢ τέτοκε τῶν ἔνδον κυοῦσά τις λάθρᾳ, εἶτ' οὐκέτι θύουσ'
ἐξαπίνης Men.Asp.216-8
•en interr. o exclam. expr. sorpresa, indignación, ironía, etc., como conclusión
después de enunciar varios hechos κᾷτα τίς γαμεῖ; por lo tanto, ¿quién querrá
desposaros? habla Edipo de sus hijas, S.OT 1500, εἶτ' ἐγὼ μὲν οὐ φρονῶ μισῶν τὰ
μὴ δίκαια, σοὶ δ' ἔνεστι νοῦς; ¿y, entonces, no estoy cuerdo por odiar lo que no es justo
y, en cambio, tú tienes razón? E.Andr.666, cf. Ph.598, IA 894, X.Oec.2.4, Ar.Pl.79, εἶτα
τί τοῦτο; y eso ¿qué? Ar.Nu.347, Pl.Prt.309a, εἶτ' ἄνδρα τῶν αὑτοῦ τι χρὴ
προϊέναι; ¿entonces, es preciso que un hombre pierda una parte de sus
bienes? Ar.Nu.1214, εἶτ' οὐκ ἐπῳδούς φασιν ἰσχύειν τινές ¡y después de eso, hay
quienes dicen que los encantadores no tienen poder! Antiph.216.15, εἶτ' οὐ περίεργόν
ἐστιν ἄνθρωπος φυτόν;¿entonces, no es el hombre una criatura
complicada? Alex.145.1, εἶτ' οὐκ αἰσχύνεσθε ...; D.1.24, cf. Pl.Ap.28b, οὐ γὰρ
ἐξέρχεσθε, οὐδ' οἴεσθε δεῖν χρήματ' εἰσφέρειν. εἶ. θαυμάζετ' εἰ κακῶς τὰ
πράγμαθ' ὑμῖν ἔχει; D.21.203, εἶ. συκῆς μὲν καρπὸς ἄφνω καὶ μιᾷ ὥρᾳ οὐ
τελειοῦται, γνώμης δ' ἀνθρώπου καρπὸν θέλεις οὕτως δι' ὀλίγου καὶ εὐκόλως
κτήσασθαι; Arr.Epict.1.15.8.
• Etimología: Comp. de εἰ q.u. y, respectivamente, del grado cero *-tm̥ y del pleno
*-tem, cf. prob. av. təm ‘por eso’, lat. tam, item, germ. ðan en gót. ðande‘mientras’,
frig. tan ‘allí’, ‘entonces’.