Napredni telekomunikacijski

protokoli i mreže nove

generacije

Bežični (širokopojasni) pristup

 Sadržaj predavanja
• Istorija bežičnog širokopojasnog pristupa
• Osnove bežičnih pristupnih mreža
• 3GPP arhitektura
• IMS
• Konvergencija fiksne i mobilne
• Integracija videa u bežični prenos

NTPMNG - Bežični pristup 2

 Istorija
• IMT-2000 specifikacije radio interfejsa
– IMT - Direct Sequence
• W-CDMA i Ultra-FDD (kod UMTS)
– IMT – Time Division
• TD-CDMA i TD-SCDMA
– IMT – Multi-Carrier
• CDMA2000
– IMT – Single Carrier
• UWC (dio EDGE)
– IMT – Frequency Time
• DECT

NTPMNG - Bežični pristup 3

Put od 2G do 3G (CDMA i GSM)

NTPMNG - Bežični pristup 4

GSM evolucija (3GPP)

NTPMNG - Bežični pristup 5

CDMA evolucija (3GPP2)

NTPMNG - Bežični pristup 6

 Sadržaj predavanja
• Istorija bežičnog širokopojasnog pristupa
• Osnove bežičnih pristupnih mreža
• 3GPP arhitektura
• IMS
• Konvergencija fiksne i mobilne
• Integracija videa u bežični prenos

NTPMNG - Bežični pristup 7

Osnovne komponente

NTPMNG - Bežični pristup 8

 3GPP i 3GPP2 terminologija
Termin 3GPP (WCDMA/UMTS) 3GPP2 (CDMA2000/1x)
Bazna stanica Node-B BTS
(Base station)
Kontroler bazne stanice RNC BSC
(Base station controler)
Rubni uređaj kod MSC/MGW MSC
komutacije krugova
(Circut edge device)
Rubni uređaj kod SGSN, GGSN PDSN
komutacije paketa
(Packet edge device)

NTPMNG - Bežični pristup 9

 Prednosti paketnih usluga
• Bolja iskorištenost resursa
– radio veze (frekvencije i vremena)
• Statističko multipleksiranje
• Više krajnjih korisnika koristi isti kanal za
prenos podataka
• Bolji signalizacijski protokoli
– SIP

NTPMNG - Bežični pristup 10

GPRS

NTPMNG - Bežični pristup 11

 Sadržaj predavanja
• Istorija bežičnog širokopojasnog pristupa
• Osnove bežičnih pristupnih mreža
• 3GPP arhitektura
• IMS
• Konvergencija fiksne i mobilne
• Integracija videa u bežični prenos

NTPMNG - Bežični pristup 12

3GPP arhitektura (R99)

NTPMNG - Bežični pristup 13

3GPP QoS (UMTS)

NTPMNG - Bežični pristup 14

 UMTS klase saobraćaja
Klasa Kašnjenje Varijacija Mala Garantovan Primjer
u prenosu kašnjenja vjerovatnoća n bitski primjene
bitskih protok
grešaka
Konverzacijska strogi strogi nije da razgovor,
zahtjevi zahtjevi zahtjevano video poziv,
konferencije
Streaming ograničeno ograničena nije da VoD,
kašnjenje zahtjevano slušanje
muzike,
Web TV
Interaktivna nije strogo nije bitno neophodno ne pregled
ograničeno Web
stranica
Osnovna bez nije bitno neophodno ne e-mail,
(Background) ograničenja preuzimanje
datoteka

NTPMNG - Bežični pristup 15

 Sadržaj predavanja
• Istorija bežičnog širokopojasnog pristupa
• Osnove bežičnih pristupnih mreža
• 3GPP arhitektura
• IMS
• Konvergencija fiksne i mobilne
• Integracija videa u bežični prenos

NTPMNG - Bežični pristup 16

 IMS
slojevi

NTPMNG - Bežični pristup 17

 IMS podrška za
• Nezavisnost od pristupnog medija
(tehnologije)
• Nezavisnost od (fizičke) arhitekture
• Mobilost uređaja/korisnika
• Proširiv/bogat skup IP usluga

NTPMNG - Bežični pristup 18

IMS izvedba NGN ideje

NTPMNG - Bežični pristup 19

 IMS
core
mreža

NTPMNG - Bežični pristup 20

 Transportni nivo
• Transport ili Connectivity nivo
• osnovne funkcije za povezivanje korisnika
– inter-operabilnost, sigurnost
• Uglavnom ruteri i switch-evi koji čine
pristupnu mrežu i backbone infrastrukturu
• IP i/ili MPLS

NTPMNG - Bežični pristup 21

 Upravljački nivo
• Politika, rutiranje, upravljanje korisnicima
• Kontrola aplikacija
• Sakrivanje detalja transportnog sloja

NTPMNG - Bežični pristup 22

 Upravljački nivo (elementi)
• Baza podataka
• Upravljački elementi
• Upravljanje resursima
• Interfejsi

NTPMNG - Bežični pristup 23

 Baza podataka
• HSS (Home Subscriber Server)
• baza podataka
– o korisnicima (profili, sigurnosne
informacije, tekuće usluge,...)
– servisima
• evolucija HLR+AUC (Home Location
Register i Authentication Centre)
• koristi se za upravljanje
multimedijalnim sesijama
NTPMNG - Bežični pristup 24
 Baza podataka - interfejsi
• Pruža informacija o korisnicima
• Koriste ih CSCF (I i S) i AS
• Podrška za AAA
– potvrđivanje identiteta (authentication)
– provjera ovlaštenja (authorization)
– evidentiranje (accounting)
• Putem Diameter protokola
– zamjena za Radius protokol

NTPMNG - Bežični pristup 25

 Diameter protokol
• Protokol za AAA
• Unaprijeđenja u odnosu na Radius
– pouzdan prenos (TCP, umjesto UDP)
– sigurnost (IPsec i TLS)
– veći obim mogućih vrijednosti za atribute i
vrijednosti
– dva puta veći (prečnik od poluprečnika) 

NTPMNG - Bežični pristup 26

 Baza podataka (2)
• SLF (Subscriber Location Function)
• Lokacija korisnika kad u mreži ima više od
jednog HSS

NTPMNG - Bežični pristup 27

 Upravljački elementi
• sesijom poziva - CSCF (Call Session CF)
• medijskim izlazom – MGCF (Media
Gateway CF)
• izlazom ka drugačijim sistemima – BGCF
(Breakout GW CF)
• konverzijom signala – SGW (Signaling
GW)

NTPMNG - Bežični pristup 28

 CSCF
• SIP platforma
• Obrada cjelokupne SIP signalizacije
– uspostavljanje, održavanje i raskidanje
sesi.
• Serving-CSCF (S-CSCF)
– centralni za signalizaciju (kontrola sesije)
• Proxy-CSCF (P-CSCF)
– SIP posrednik (proxy)
• Interogating-CSCF (I-CSCF)
– posrednik između IMS domena

NTPMNG - Bežični pristup 29

 MGCF

• Media Gateway Control Function

• komunikacija sa media gateway
• uspostava, modifikacija i oslobađanje veza
na pojedinim media gateway
• rezervacija resursa na media gateway
• MEGACO protokol

NTPMNG - Bežični pristup 30

 BGCF i SGW
• Breakout Gateway Control Function
• izbor mreže i čvora za interfejs sa PSTN
(na zahtjev S-CSCF)
– ili SIP zahtjev BGCF čvoru u drugoj mreži
• Signaling Gateway
– povezivanje različitih signalizacijskih mreža
– konverzija signala na transportnom nivou
– povezivanje sa mrežom sa komutacijom
krugova
– media gateway
NTPMNG - Bežični pristup 31
 Upravljanje resursima
• MRF - Media Resource Function
• izvor medijskih sadržaja u mreži (domenu)
• Upravljanje (MRFC – MRF Control)
• Obrada (MRFP – MRF Processing)

NTPMNG - Bežični pristup 32

 MRFC i MRFP
• MRFC
– upravlja sa MRFP čvor(ovima) (MEGACO)
– na osnovu naredbi AS po S-CSCF
– ispis tarifnih podataka
– SIP korisnički agent (kraj SIP signala)
• MRFP
– distribucija medija prema mreži
– operacije nad tokovima podataka
• mješanje, transkodiranje, kontrola
brzine, tarifni podaci, ...
NTPMNG - Bežični pristup 33
 Interfejsi
• media gateway – interfejs ka transportnom
sloju
• referentne tačke – interfejsi između
elemenata IMS

NTPMNG - Bežični pristup 34

 Nivo usluga (aplikacijski)
• Aplikacijski serveri
• Pružaju IMS usluge (“hostiraju” i
izvršavaju)
• Svaki server (aplikacija) komunicira SIP-
om sa S-CSCF

NTPMNG - Bežični pristup 35

 Nivo usluga - serveri
• Aplikacijski i podatkovni serveri
– SIP AS (SIP Application Server)
• usluge zasnovane na SIP
– OSA-SCS (Open Service Access – Service
Compatibility Server)
• interfejs ka mrežnoj funkcionalnosti
– (CAMEL) IM-SSF (IP Multimedia – Service
Switching Function)
• povezivanje sa GSM aplikacijama

NTPMNG - Bežični pristup 36

 Sadržaj predavanja
• Istorija bežičnog širokopojasnog pristupa
• Osnove bežičnih pristupnih mreža
• 3GPP arhitektura
• IMS
• Konvergencija fiksne i mobilne
• Integracija videa u bežični prenos

NTPMNG - Bežični pristup 37

 Konvergencija fiksne i mobilne
• FMC (Fixed/Mobile Convergence)
• Jedan uređaj (telefon) za sve vrste mreža
– automatski izbor “najbolje”
– savremeni mobilni (smart) telefoni
• mobilna mreža, WLAN 802.11 mreža
• Podrška operatora
– povoljnije cijene zavisno od mreže

NTPMNG - Bežični pristup 38

 Integracija sa WLAN
• 3GPP (release 6) predviđa inetroperbil.
• Pristup IMS terminalima povezanim preko
WLAN
• IMS AAA
• Potvrđivanje identiteta korisnika
– oslanjanje na USIM/SIM mehanizme

NTPMNG - Bežični pristup 39

Integracija sa WLAN

NTPMNG - Bežični pristup 40

 Dual Mode Handset (DMH)
• Telefon sa dva radia (UMTS i 802.11)
• SIP pozivi (VoIP ili video)
– čak i prema korisnicima van mreže
• Neosjetan prelaz sa jedne na drugu mrežu
– tokom poziva
• Zahtjeva dosta signalizacije
– ali radi se na rješavanju

NTPMNG - Bežični pristup 41

Generic Access Network
(GAN/UMA)

NTPMNG - Bežični pristup 42

 SIP bazirani FMC
• FMC na aplikativnom nivou
• IMS
– nezavisnost od transportnog sloja
– kontrolni sloj omogućava povezivanje preko
različith mreža
– aplikativni koordinira pozive i konekcije

NTPMNG - Bežični pristup 43

 Voice Call Continuity (VCC)
• IMS aplikacija
• Omogućava prebacivanje poziva između
komutacije krugova i IMS
• Svjesna statusa i drugih aspekata
korisničke sesije

NTPMNG - Bežični pristup 44

VCC arhitektura

NTPMNG - Bežični pristup 45

 Sadržaj predavanja
• Istorija bežičnog širokopojasnog pristupa
• Osnove bežičnih pristupnih mreža
• 3GPP arhitektura
• IMS
• Konvergencija fiksne i mobilne
• Integracija videa u bežični prenos

NTPMNG - Bežični pristup 46

 Integracija videa u bežični
prenos
• Prenos videa preko mobilne telefonske
mreže (3G) donosi nove izazove
• Vezani za parametre QoS
– propusnost
– kašnjenje
– varijabilno kašnjenje
– gubitak paketa

NTPMNG - Bežični pristup 47

 Digitalno emitovanje videa za
mobilne uređaje
• Različiti standardi i pristupi:
– MBMS (Multimedia Broadcast/Multicast
Services)
– DVB-H (Digital Video Broadcasting –
Handheld)
– FLO (Media Forward Link Only)

NTPMNG - Bežični pristup 48

 MBMS
• 3GPP (Release 6)
• Nigdje se još ne koristi

NTPMNG - Bežični pristup 49

 DVB-H
• ETSI standard

NTPMNG - Bežični pristup 50

 DVB multipleksiranje
• Istovremeno slanje T i H

NTPMNG - Bežični pristup 51

 FLO

NTPMNG - Bežični pristup 52

Brzine različitih pristupnih
tehnologija

NTPMNG - Bežični pristup 53

Evolucija multipleksiranja radio
interfejsa

NTPMNG - Bežični pristup 54

 Zaključak
• Mobilna telefonija postoji već dugo
• Postepeni prelazak na komutaciju paketa
• Korisnici očekuju isti nivo starih usluga
• Korisnici očekuju i nove usluge
• Ova oblast je u intenzivnom razvoju

NTPMNG - Bežični pristup 55

 Literatura
• C. Hellberg, D. Greene, T. Boyes,
“Broadband Network Architectures:
Designing and Deploying Triple-Play
Services”, 2007, poglavlje 9, “The Future
of Wireless Broadband”
• F. Hens, J. Caballero, “ Triple Play:
Building the converged network for IP,
VoIP and IPTV”, poglavlje 9, “Quadruple
Play”

NTPMNG - Bežični pristup 56