Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
íjo de Publicaciones
iglíalunga Flaminí
!n Letras especializada en Filología Griega y Latina por la Universidad
el Sur (Argentina) y ex profesora de Lenguas Griega y Latina en el De-
0 de Lenguas y Literaturas Clásicas de la Universidad de Los Andes,
lialunga coordina el Grupo de Investigación de Lenguas y Literaturas
Jirige la revista Presentía Revista Venezolana de Estudios Clásicos. Ha
libros en Venezuela, Argentina, España y Brasil, así como numerosos
)bre sintaxis griega, sintaxis latina, poética y retórica en la antigüedad
j novela griega, entre los cuales pueden mencionarse Manual de
aria clásica, CDCHT. ULA, Mérida (2001); "Formas de amistad en la
ega", en Circe, de clásicos y modernos, La Pampa (2007) y "Rhetoric in
1 South America" en The International Encyclopedia of Communica-
i (2008).
ite "introducción" intenta ser más bien una preparación, incursión o
)bra destinada a presentar los elementos fundamentales para desen-
mplejo sistema del griego antiguo. La práctica docente y los principios
la lingüística han guiado la elaboración de este texto de estudio en el
¡entación teórico-práctica de las estructuras sintácticas del griego es Introducción al griego
Jsico en torno al cual se organiza el estudio de la morfología. No hay
ue cuando comienza por la memorización de declinaciones y conju- Curso teórico-práctico
I estudiante termina agobiado sin ver su ansiada meta de traducir un
I contrario, el entusiasmo y la dedicación se acrecientan en él a medida
ore la posibilidad de acceder a la lectura de textos reales. Por eso el
de sintaxis y morfología
lérito de este libro reside en la selección de los fragmentos y obras,
en sus originales griegos, capaces de suministrar una visión atractiva y
la literatura y, por ende, de la civilización griega.
ISÜNi^TS-iJíiO-n-IZÍS-')
Universidad de Los Andes
HHL
Consejo de Publicaciones
Facultad de Humanidades y Educación
9 789801 11238 9
HHL
Introducción al griego
Curso teórico-práctico
de sintaxis y morfología
HHL
HHL
Introducción al griego
Curso teórico-práctico
de sintaxis y morfología
HHL
HHL
Diagramación:Juan Acevedo
Diseño de portada: Alberto Gilson
HHL
HHL
A MANERA DE PRESENTACIÓN:
PENSAR UNA LENGUA
la recepción pasiva de conocimientos linealmente entregados, sino Tara el Consejo de Publicaciones de la Universidad de Los
más bien como una invitación a una búsqueda personal que, cerno la Ariies es un altísimo honor y una inmensa satisfacción participar,
curiosidad misma, va saltando y hurgando aquí y allá. El estudioso, junto con la Facultad de Humanidades y Educación, en la segunda
pues, podrá consultar, pasando de la morfología a la sintaxis, a la ciición, cor-egida y aumentada, de este indiscutible aporte a los
fonética, a la prosodia, tratando de practicar con los textos propuestos, estudios clásicos en Venezuela y en Hispanoamérica. Si pensar
ordenados según su dificultad, didácticamente anotados y apoyados una lengua es en cierta forma asumir el caos y tratar de hacerlo
con aclaraciones lexicales pertinentes. imte ligible, \dL Introducción al griego de Paglialunga resume lo más
coiKlensado de una milenaria reñexión que no cesa, y que aún hoy
Escribir una gramática significa intentar asir bajo reglas lógicas no deja de ocupar importantes espacios en congresos y reuniones
el incontrolable y siempre espurio fenómeno que es la lengua, esa cicntííicas dedicados año tras año y en todo el mundo al estudio
lengua viva que fue y es aún hoy, no podemos concebirla de otra de nuestros clásicos: la manera de perfeccionar la enseñanza de
forma, el griego. Una sola lengua griega, la antigua, la clásica, y La lengua griega antigua, oficio quijotesco pero imprescindible.
la moderna, la hablada y la escrita. Francisco Rodríguez Adrados Fruto de esta reflexión decantada y enriquecida por tantos años de
no deja de notar, en su Historia de la lengua griega, que la lengua ejcperiencia docente es el texto que nos presenta Esther Paglialunga,
de los griegos es, junto con el chino, la lengua viva más longeva. para liien de los que tanto amamos las letras y el arte de aquellos
Se trata de 3.000 años de historia a través (o a pesar) de Roma, antigitos helenos.
Bizancio y los otomanos hasta hoy. Pensar una lengua es, en ese
sentido, una enorme tautología, una especie de gigantesco caso Mariano Nava Contreras
perdido, pero en todo caso, un oficio inconmensurable y necesario. Mérida, Venezuela, marzo de 2009
Paglialunga intenta un acercamiento al griego desde el dialecto
ático, pero advierte que no es suficiente. La indiscutible hegemonía
política y cultural ateniense hizo de lo que era un excéntrico y
despreciado dialecto uno de los más formidables instrumentos para
la transmisión del saber y de la cultura de todos los tiempos. La
autora intenta, pues, introducimos al ático, consciente de que se trata
simplemente de una puerta, la históricamente aceptada, es cierto,
para comprender el más que complejo hecho lingüístico, histórico
y cultural que es la lengua de los antiguos helenos. Encontraremos
por ello textos de toda esta tradición literaria, no importa en qué
dialecto, acompañados de útilísimas notas explicativas.
HHL
índice general
Prefacio 15
^ * *
Lección I I 49 Lección V I 88
Las partículas 49 Empleo de las voces del verbo 88
Partículas de intensificación y correlación 50 Sentido de la Voz Media 88
Lección I I I 53 Sentido y empleo de los tiempos 89
Oraciones de predicado verbal 53 Lecturas 96
Inmortalidad de la poesía homérica, 96 • Corona de Meleagro, 97
Los complementos del verbo 53
• Epitafio de Leónidas de Tarento, 97 • 'ApeTY|, 97 • «Y el séptimo
1. Acusativo: 54 día descansó...», 98 • Sobre la filosofía, 98 • Anacreóntica, 99 •
2. El objeto indirecto y otros usos del dativo 56 Anacreóntica: Eros entre las rosas, 99 • Llegada de Odiseo al país
Lecturas 62 de los feacios, 100
El sol y las ranas, 62 • Anacreóntica, 63 • Anacreóntica, 63
Lección V I I 102
Lección I V 55 Sintaxis del Infinitivo 102
Los complementos del verbo (continuación) 65 Funciones del Infinitivo 102
Complementos circunstanciales 67 El infinitivo en función de predicado 105
Complementos constituidos con locuciones preposicionales . 68 La construcción de Acusativo Infinitivo en función de Sujeto . 106
Preposiciones impropias 70 La negación del infinitivo 106
Complementos circunstanciales constituidos con preposición y Lecturas 109
caso 70 Las mejores cosas de la vida, 109 • El alma retorna a la vida, 109
Lecturas 75 • Doctrina de Heráclito de Efeso, 109 • Anacreóntica: La lira no
Las dos alforjas, 75 • Inestabilidad de las fortunas humanas, 75 • El obedece al poeta, 110 . • La sabiduría de Diógenes. 111 La
epitafio de un valiente, 76 • La descendencia de Zeus, 76 • La doble educación de los hijos, 111 - El camino del Hades, 112
naturaleza humana, 77 • La muerte no es un mal, 77
Lección V I I I 114
Lección V 79 Tipos de oraciones principales: Los Modos 114
Sintagmas Nominales (Conclusión) 79 Clasificación de las oraciones según los modos 114
HHL
HHL
HHL
14 ESTHER PAGLIALUNGA
Epigramas 259
Eurípides, Hippolytus 259
Sophocles, Antigone 261
Praecepta salubria 263
Prefacio
Bibliografía 265
HHL
INTRODUCCION
LA LENGUA GRIEGA
Esbozo histórico
HHL
HHL
L A LENGUA G R I E G A
HHL
HHL
E L E S T U D I O D E LOS SONIDOS
corresponde a un estado de lengua determinado: en este caso, de aquellos cuyo primer elemento es una vocal larga, que desapa-
el dialecto ático del siglo V a. C. aproximadamente. Tara ese recieron poco a poco del griego. Así, la i dejó de ser pronunciada
momento la lengua contaba con los siguientes fonemas: y después escrita en los diptongos con vocal inicial larga; pero los
gramáticos acostumbraban indicarla en los textos en la forma de
Vocales una «iota suscrita»:
Las vocales, además de los rasgos de abertura (abiertas, ceiradas) aL=a Tjt^r] coloco
y posición (anteriores, posteriores), se distinguen por la cantidad Cuando la vocal larga es una mayiíscula esta iota se ascribe. Esta
que opone vocales largas a vocales breves que se indican, respecti- iota ascrita no lleva espíritu ni acento, p.ej.: Qz(b = 0EQ1.
vamente, con los siguientes símbolos: / á / / á / , Iti III, IV 1x1, lól lol,
lyl lyl. Como se observa, en la posteriores, aparece, en lii^ar de la E l Sistema Consonantico
luí, una lyl, equivalente al fonema del francés en sur. Las vocal es
Los fonemas consonanticos son 14, diferenciados segiín sus ras-
de timbre /e/ y lol, presentan, en las largas, una o p o s i c i ó r entre e
gos de localización, articulación y sonoridad en:
larga abierta [e] y e larga cerrada [e]; o larga abierta [o] 5- o larga
cerrada [o]. Se constituye así un sistema de Sorda Sorda Sonora
aspirada
7 vocales largas y cinco vocales breve s
Velares Ikl Ikhl /g/
ni lyl i 0 líl lyl i 5 Dentales Itl /th/ Idl
leí lol ou leí 161 e 0 Labiales Ipí Iphl Ihl
>
leí
0
lól •n (0
Nasales
lal a lál a /m//n//r)/
Líquidas
cuyas grafías son las letras del alfabeto griego que se enctiertran a
ni M [rh]
la derecha. Aunque ou representa una o larga cerrada, por razones
Fricativa
pedagógicas se ha convenido en pronunciarla como [w]; asimismo
£t se pronuncia como [ei]. /s/
Diptongos
El sonido aspirado Ihl no puede ser considerado un fonema, por-
Deben distinguirse los diptongos cuyo primer elemente» es una.
que sólo aparece como propiedad relevante en vocales iniciales, y
vocal breve, y, que son, propiamente diptongos, es decir:
está en oposición con comienzos vocálicos no aspirados; es, por
a i , a u , OL, £u. Oí tanto, una marca, no un fonema. Se indica con el llamado espíritu
28 ESTHER PAGLIALUNGA EL ESTUDIO D ELOS SONIDOS 29
áspero, que se inventó por transformación del símbolo H como se difundido resultó el utilizado por los jonios de Asia, que eran
verá al hablar del alfabeto. los que poseían una civilización m á s avanzada. Este alfabeto de
Como puede observarse, la diferencia con los fonemas del Mileto fue introducido en Atenas en 403/402 por una reforma de
español, radica especialmente en las oclusivas, ya que además la escritura; tiene 24 letras cuyos nombres son:
de la oposición sorda/sonora, hallamos la oposición sorda/sorda
MAYÚS. MINÚS. NOMBRE PRONUNCIACIÓN
aspirada.
A a alfa a
Hay también una realización aspirada de la líquida Id en los si- beta pYlTa b
B
guientes contextos: en posición interior, después de /r/, (áppir^KTÓq) r gamma
T g'
o después de aspirada {jp^voq); siempre en posición inicial (por A 8 delta SeXxa d
eso, se escribe en este caso, con espíritu áspero). E £ epsilon e (e i^^Ckóv simple)
La nasal velar [q] debe considerarse una variante fonética de la Z l zeta ds (representa dos fonemas:
Inl ante velar o de la velar ante nasal: es el sonido conocidc coruo /d + s/ /s +d/)
«agma». H eta ^Ta e
0 e theta efÍTa th (como en inglés theater)
I i iota tüxa i
Las sonantes «yod» y «wau»
K X kappa xáTtTra k
Existen dos sonidos que desaparecieron tempranamente del grie- A \ lambda 1
go: son las sonantes «yod» y «wau», que pueden funcionar ya co- M V- my [xO m
mo vocales, ya como consonantes. La «wau» fue pronunciada y N V ny vü n
escrita hasta los tiempos históricos y persistió en algunos dialec- 1 xei x (representa dos fonemas:
tos; se representaba por la letra denominada digamma, así Ikmada Ik + sl)
por el aspecto de la letra maytíscula: f. 0 0 omikron 6 ¡jitxpóv 0 (o [xixpóv)
n K pei Tret p
Es importante conocer estos fonemas, porque su existencia
p 9 rho pw r
permite explicar la forma de numerosas palabras, como se verá
a(?)2 sigma s
en la sección de Morfología.
T T tau xaO t
Y 0 ypsilon 5 (JjiXóv ü (como en francés tu,müre)
E l Alfabeto $ phei (peí ph (como en inglés Philips)
X X chei kh (como en alemán ich)
Los griegos tomaron el alfabeto de los fenicios, pueblo de raza
w psei ps (representa dos fonemas:
semítica. Heródoto narra que se daba a las letras el nombre
/p +s/)
de «letras fenicias». Pero debieron adaptarlo a sus necesidades,
Q co omega 0
introduciendo cambios. A l principio había varios alfabetos; el m á s
' Representa siempre el mismo sonido [g] ante cualquier vocal: yévoc;, Y Í y a ? ' se
pronuncian igual. Ante otra velar (y, x, y) corresponde al sonido agma, es decir
una nasal velar, como en áx^zXoq (se pronuncia [aqgellos]).
HHLHHL
^La grafía o se emplea en silaba inicial o interior, 5 en final de palabra.
30 ESTHER PAGLIALUNGA EL ESTUDIO DE LOS SONIDOS 31
a) Vocales b) Consonantes
Los cambios más importantes que afectan a las vocales son: Las principales modificaciones que sufren las consonantes son:
1) Contracción: 1) Asimilación:
Cuando, especialmente a causa de la desaparición de una con- en contacto con la consonante siguiente, una consonante modi-
sonante intermedia, dos vocales se encuentran, se contraen en una fica su naturaleza, acomodándola a la de la precedente, ya sea:
sola vocal. Este fenómeno es muy frecuente en ático; puede obser- a) En forma parcial como:
varse ampliamente en los llamados verbos contractos, pero tam- — Una consonante sorda en contacto con una sonora se sonoriza:
bién en las declinaciones. 71 seguida de 6 se convierte en [3 (que es la sonora labial
2) Alargamiento: correspondiente).
La pérdida de una consonante o grupo de consonantes puede — O inversamente una sonora seguida de sorda, se ensordece,
acarrear, por compensación, el alargamiento de la vocal preceden- y seguida de x se convierte en x
te. — Una oclusiva no aspirada (sorda o sonora) en contacto con una
3) Metátesis: vocal inicial aspirada, se aspira:
En el interior de una palabra se produce una transposición de y seguida de 9 se transforma en x
cantidad entre dos vocales contiguas: vy]óq se convierte en veúc,. TT seguida de Y)[XWV se convierte en (p (ÚTTÓ T¡¡.ICOV resulta úcp' rm&v
4) Crasis: por la elisión de la vocal final y aspiración de la consonante).
La Vocal o diptongo final de una palabra se fusiona con la vocal b) O en forma total, cuando la consonante se vuelve idéntica a la
o diptongo inicial de la palabra siguiente. La crasis está indicada que la sigue:
por un signo idéntico al espíritu suave o por la permanencia del auv-Xéyo) produce auXAéyco
espíritu áspero, encima de la vocal:
xal éycó resulta xccycó"* 2) Disimilación:
ó auTÓí; resulta aoxóq Por fenómeno contrario, se produce la diferenciación de las con-
5) Elisión: sonantes aspiradas para evitar que dos sflabas seguidas comiencen
La vocal final de una palabra, cuando es breve, desaparece al por aspiradas; generalmente la primera pierde su aspiración. Pue-
encontrarse con la vocal inicial de la palabra siguiente: de observase esta disimilación en la formación de los Perfectos,
ano ¿¡ioü se convierte en áv: éy.oo. por ejemplo.
El apostrofe señala la elisión de la vocal. 3) Caída:
Los diccionarios proporcionan la palabra ya fusionada e indican los dos Como se dijo, dos consonantes desaparecieron tempranamente
elementos que se han combinado. del griego, cuando estaban seguidas de vocal: la «yod» y la «wau».
HHL
HHL
(bárbaro) (Zeus)
í3ío<; X/¿>v
(biología) (zoología)
YJSOVYÍ
(gigante) (hedonismo)
rñ Y¡Y£fjiovía
(geología) (hegemonía)
yuvYJ 'HpaxXfjí;
(ginecología) (Heracles)
SYjiiog Géaxpov
(democracia) (teatro)
CITARISTA íoxopía
DETALLE DE ÁNFORA, S. V A.C. (demonio) (historia)
^Entre paréntesis se coloca un vocablo español proveniente directamente del
griego o a través del latín.
38 ESTHER PAGLIALUNGA
xáQedpa axoXri
(cátedra) (escuela)
(cinematógrafo) (sílaba)
xaxóc,
xücpoe;
(cacofonía) (tifoidea)
(léxico) (himno)
Moüaa
(Musa) (hipótesis)
ÜTZVOC,
(ninfas) (hipnotismo)
^ÉVOÍ; cpiXóaocpoí;
(xenofobia) (filósofo)
"On-qpoc, (púaic,
(Homero) (física)
oíxía Xáoc,
(economía) (caos)
0Í8ÍTZOVC, Xpóvo^
(Edipo) (cronología)
(pedagogo) (oda)
poe^ót; cbxEavót;
(ritmo) (océano)
HHL
HHL
LECCIÓN I
La Oración
La unidad más grande de la descripción gramatical es la oración,
es decir, una forma lingüísticamente independiente no incluida en
otra mayor. Los signos de puntuación y las mayúsculas sirven para
delimitar las oraciones.^
Como señala Lyons, «uno de los principios fundamentales de la
gramática tradicional establece que toda oración simple, declarati-
va está compuesta de dos constituyentes principales obligatorios:
un sujeto y un predicado, y que puede contener, además, uno o
más adjuntos. Los adjuntos son constituyentes opcionales o es-
tructuralmente dispensables, de la oración. Sujeto y predicado, en
cambio, son constituyentes nucleares».^
Según la definición más corriente, el sujeto es la persona o cosa
acerca de la cual se dice algo, y el predicado la afirmación que se
hace sobre esta persona o cosa.
—Preposición + su complemento
oí Tizgi 'HpáxXeixov Sujeto Predicado
los discípulos de Heráclito
"O xwv ávOpcÓTtcov ^íoc, Scopov xüv 8ewv éaxiv
xa Trapa Oecov los dones de los dioses
La vida de los hombres es un don de los dioses.
a) Con las partículas [lév... 8é En cambio, en cualquiera de las siguientes posiciones, el adje-
ó [lev... ó Sé éste... aquél, uno... otro tivo es predicado, y la oración debe traducirse:
b) Con la partícula Sé ó l-KTzoq xakbc,
ó 8é y éste, pero éste el caballo es hermoso
xaXóq ó ITZ-KOC,
HHL
46 ESTHER PAGLIALUNGA LA ORACIÓN 47
El adjetivo predicativo concuerda con el sujeto en caso, género Ejercicios
y número. Si el sujeto es compuesto y los distintos núcleos son de
género diferente: Morfología: declinación - O y - A
a) Cuando se trata de nombres que designan personas, el adje- Verbo zl\íí
tivo, como en español, se coloca en género masculino: Acentuación: las enclíticas
1. 'laxpót; xwv ávayxaiwv xaxwv XPÓvoq éaxtv.
Oí 6eol xal ai Beal áyaOoí eíaiv. 2. 'O xá[xaxoí; ^rpaugóc, taxi TOIC, áv0p(¿TTOLí;.
Los dioses y las diosas son buenos. 3. Apx7¡ aocpíat; tpópoc; Kupíou.
4. 'O oivo^ Ispóv Aiovúoou S¿5póv éaxtv.
b) Cuando se trata de nombres que designan cosas, el adjetivo 5. "Ev [xóvov áyaOóv éaxiv, Y¡ éra.axY¡¡xr], xal é' v p.óvov xaxóv, T¡
se coloca en neutro plural y el verbo en singular: a.\xa%ía.
HHL
48 ESTHER PAGLIALUNGA
HHL
HHL
La partícula conjuntiva más empleada, sea sola o en correlación Sin embargo, el empleo más usual de esta partícula es en correla-
con pÉv es: ción con Sé. En este caso, introduce el primer término de una serie
8é de miembros paralelos u opuestos:
Basta observar al azar cualquier texto griego para advertir la fre- <¡>avzp(¡)C, p.£v ou, xpúcpa Sé.
cuencia y variedad de su uso. De su carácter de medio de refuerzo No abiertamente, sino en secreto.
de la expresión que, a veces, es intraducibie, se desprenden sus dos
valores: Este empleo explica las construcciones del artículo con valor
a) Añade un hecho o elemento nuevo, o retoma algo ya expre- demostrativo:
sado. Equivale, entonces, a una copulativa, y, pero también puede
introducir una explicación o una consecuencia: ó [xév... ó Sé éste... aquél
TÓ [xév... T6 Sé lo uno... lo otro (por una parte... por
Z£Ú<; koTiv (n%r\p, Zeóc, SE yy], otra)
ZEUÍ; 8' oupavóc;.
Zeus es el espacio aéreo, Zeus es también la tierra,
Zeus es asimismo el cielo.
Pueden asimismo utilizarse para establecer simetría o correspon-
dencia entre dos miembros:
TOTE S' auTOv EISOV.
xaí...xaí no sólo, sino también
Y entonces lo vi.
ou [xóvov..áXXá xaí
b) Marca una oposición: pero, sino
52 ESTHER PAGLIALUNGA
NOTA: la frecuencia y variedad de uso de las partículas, como 'O vtavíaq TrÉ^JiTrE!, £-n:ioToXá<; TW á8zk(f)(b.
medios de enlace o refuerzo de la expresión, hacen aconsejable El joven envía cartas a su hermano.
HHL
54 ESTHER PAGLIALUNGA PREDICADO VERBAL 55
más de una función sintáctica, pero, para facilitar su comprensión, Eu Tíoiw: hago bien a Tobe, cpíXoui; zb Koiob[xzv.
se irán presentando en forma progresiva. Hacemos bien a los amigos.
Para indicar el OBJETO DIRECTO, es decir, la noción nominal xaxQíC, TTOico: hago mala, Kaxüc, TY]v TcapOrivov
que marca el resultado y objetivo de la acción verbal, se emplea el maltrato noizlc,.
caso: Maltratas a la doncella.
xaxGic, Xéyco: hablo mal KaxQíC, TÓv áSsXcpóv Xéyei.^.
1. Acusativo: de Injurias a tu hermano.
Como en español y otras lenguas, los verbos que tienen un ob- AouXeÚEi aioxpócv SouXeíav.
jeto directo son, en griego, transitivos. Sin embargo, es necesario Sirve una infame servidumbre.
tener en cuenta que verbos que no son transitivos en español, pue- MáxEfat t^áxvjv.
den serlo en griego. Entre ellos se hallan: Pelea un combate.
HHL
HHL
HHL
60 ESTHER PAGLIALUNGA PREDICADO VERBAL 61
19. 'A SELXE ^eívwv, T] yioi [láXa Oupov opivaq xaüxa SKaaxa 18. Ta xaxá: los males, las desgracias
Xéycov. xauxo: crasis
20. 01 0Y¡Paíoi, SÉvSpa xÓTíTouat, xal oixíaq xaxaxaíouat xal oxav r(. cuando existe
TCpópaTa SiapTrá^ouaiv. á[i(()olv: dativo dual: ambos
21. Tí SYJT' ¿ x e l v o v TÓV OaXfiv 6au¡jiá^op£v; 19. [lov. ver pronombre personal de Ira.
22. 'Ey¿) Toí as Síxaiov pév vofxí^o), oofpóv Sé ÓTrtoaxioüv. xaOxa Exaaxa Xéywv: contando cada una.
23. "QaTtep Xéyouai, Ttávxeig oí aocpcóxaxoi, oóSeli; rcoicov 7tovY¡pá 21. Tí: pronombre interrogativo, acusativo adverbial ¿porqué?
Xaveávei. AÍXYJV. éxzlvoq,Y¡,ov: pronombre demostrativo: aquel, junto a nombres
24. Oux l'aov a y e i oTaQ[ibv éx^pob ¡avYjaixaxía xal cpíXoi) xáptq. de personajes,/amo50, célebre.
22. a s : ver pronombres personales; ÓTrcoaxtoüv adverbio: de algu-
NOTAS na manera.
4. xéw derramar, dispersar 23. Ttoicov: participio en nominativo: que hace
5. ó[jioíw(;: adverbio: igualmente, del mismo modo. "QaTtEp: Introduce subordinada modal: como.
x'= xE conjunción enclítica: y XE... xal: se usan correlativamen- 24. yápic;. Nominativo, 3ra. declinación: gratitud.
te, para unir dos elementos; traducir: tanto... como.
6. ouxco xal como... así también
[xapaívo) consumir
7. 8'= SE elisión
10. Ttavxaxcíx; adverbio: completamente.
xó 'HaióSou: el artículo sustantiva el complemento en Genitivo:
la frase de Hesíodo.
11. evTjxoíai.: 6VY]XOÍÍ;: la desinencia o t a i para el dativo plural se
emplea en poesía. El ejemplo es un dístico elegiaco del poeta
Solón.
a9uxTOc;, ov inevitable.
14. EÍTiEp: Introduce subordinada condicional: si
au¡i[xaxEív: Infinitivo {luchar) objeto del verbo principal
15. xí... aXXo y]: qué otro...que
(pb'Kov,ou, xó: ser vivo.
16.71 conjunción disyuntiva: o
ETrixpÉTcco: confiar
hhl
HHL
rúyEco : Forma homérica del Genitivo= Túyoo de rúyr¡g, OD Los complementos del verbo (continuación)
ávaxToq: Genitivo de ava^ señor Numerosos verbos llevan su complemento en GENITIVO, puesto
^úpoiaiv, póSoiaiv: Dativos en plural: ot,atv= oiq. que una de las funciones fundamentales de este caso es indicar que
a7Ítji£pov= tr¡[izpov el día de hoy.
oiSev: 3ra. persona del verbo oiSa: saber la acción verbal se realiza sobre una parte del objeto (PARTITI-
•Klvz, xúpeuE, aTiévSe: Verbos en Presente Imperativo.
VO). Entre ellos se encuentran los que expresan:
xwi Auaíwi,; £A8Y¡L: Iota adscrita, en lugar de la suscrita, es decir a) Deseo, preocupación, olvido o sus contrarios:
que las formas equivalen a xw, Auaíw, £A6T¡ (Subjuntivo de cppovxí^co: me ocupo de, me inquieto por
epxonat) ávapinvVjaxco: me acuerdo de
f[V. Introduce una subordinada condicional: si. zm'Kav%ávo\xav. olvido
vobooq: forma jónica= vóooq E
' TciAavOávovxai xíje; ol'xaSe óSoü.
Olvidan el camino de regreso.
b) Una percepción sensorial u operación intelectual:
áxoów: escucho
aiaOávofjiai,: percibo
7ruveávo¡jiai: pregunto, averiguo
Tcov py¡xópwv áxoósií;. Tí [jiou 7ruv6áv7];
Escuchas a los oradores. ¿Qué me preguntasl
c) La idea de alcanzar un fin o errar el intento:
xuYX«vw- obtengo
á[xapxávto: yerro
Tuyxávw xóv axoTtóv.
HHL
Alcanzo el blanco.
HHL
66 ESTHER PAGLIALUNGA
LOS COMPLEMENTOS DEL VERBO 67
d) Mando, supremacía:
ápxw: mando, gobierno. Complementos circunstanciales
PaatXeúw: reino, soy rey de. Como se advierte en el empleo del Genitivo, que puede ser
MaúacoXoí; ¿PaaíAeuae Kapíaí; árcáarit;. complemento de un sustantivo o de un verbo —y en este segundo
Mausolo reinó en toda la Caria. aspecto funcionar como Partitivo o Separativo, los casos pueden
realizar más de una función sintáctica. Para sintetizar los restantes
e) Abundancia, saciedad: empleos, además de los ya explicados, se presentan ordenados
Ti:í¡aA7t7]^i[,: yo lleno segtin los complementos circunstanciales:
yé^ico: estoy lleno
1. MEDIO, MODO, INSTRUMENTO DATIVO
Una segunda función del GENITIVO es aquella en que se
desempeña como SEPARATIVO o ablativo' y que explica que Lo mató con su espada.
sirva como complemento a los verbos que indican:
2. CAUSA DATIVO/GENITIVO
1) Alejamiento, separación, privación, cesación, liberación:
áTcéxco: aparto, tengo alejado de Xaípojdzv Tfi víxY].
áTToaTEpeco: privo de, despojo de Nos regocijamos por la victoria.
Tcaúo^iai: ceso, desisto
éXeuGEpóco: libero de HuSaifxóviaá oz TOO ipónoo.
(p£Í8o¡jiai: perdono Te felicité por tu carácter.
OuSéva ávGpwTiwv áyaBOv áTrsaxÉpyjaa. 3. PUNTO DE VISTA, RELACION ACUSATIVO
A ningún hombre despojé de sus bienes.
'AXyw T O O Í ; nodác,.
2) Comparación, diferencia: Me duelen los pies.
Siacpépco: me distingo de 'E^eXaiivei ém noxaiiov TÓ 6vo[i.a XáXov.
7]TTáo[xai: soy inferior a
Trpoéxw: supero a
Marcha hasta un río de nombre Calos.
Ná^o<; euSat¡aovía TCOV VYJacov Tcpoecpeps. 4. DURACION : ACUSATIVO
Naxos superaba en fertilidad a las (otras) islas.
'AXxiPiáSYjí; z¡j.zivz auxoü xptiq \xfivaq.
Alcibíades permaneció allí tres meses.
El caso latino que desempeña esta función.
LOS COMPLEMENTOS DEL VERBO 69
68 ESTHER PAGLIALUNGA
Acusativo Genitivo Dativo
5. TIEMPO DATIVO en torno de, a causa de (sólo en poe-
©eapiocpopíoK; tdxzio zic, xó lepóv. len ambos ladosF respecto de sía) a causa de
En las Tesmoforias fue al santuario. avá sobre, encima
de, a través de,
GENITIVO ¡subiendo al durante
01 AaxeSaipóviot xoü auxoü Oepouc; ¿axpáxsuaav. ócvxí en vez de, en
lugar de, por
Los lacedemonios hicieron una campaña el mismo verano. ¡frente
aTió
al de, desde, des-
Los complementos constituidos ¡partiendo del pués de, por
Siá a causa de, por a través de, du-
con locuciones preposicionales rante
la través
(é?) del en, hacia, a,
Como lo evidencia el esquema arriba expuesto, los casos expresan
diferentes funciones sintácticas del nombre en la oración. Sin em- ¡entrando en¡ para, contra
bargo, como laflexiónresulta insuficiente para manifestar todas ex {zD de, desde,
las relaciones, aparece la utilización de preposiciones que preci- ¡desde, dentro a causa de, por
san ciertas relaciones concretas (en principio espacio-temporales, de¡ medio de
aunque luego con las más variadas acepciones). Por ello las pre- EV en, entre
posiciones aparecen utilizadas con los casos que pueden expresar ¡en¡
sobre, junto a, encima de, sobre, sobre la
funciones «locales» concretas: zní
contra sobre, en tiem- base de, a cau-
Genitivo: que indica separación, punto de partida. ¡sobre¡ po de sa de, en vistas
Acusativo: dirección, movimiento hacia algo. a
Dativo: lugar o tiempo en que se realiza la acción. xaxá bajando por, a bajando de,
En griego algunas preposiciones se unen a uno solo de estos ¡de arriba a lo largo de, se- contra, con
abajo¡ gún respecto a
casos, pero otras aparecen con dos de ellos y varias acompañan a [izxá
los tres casos. Esta unión —que tradicionalmente se ha designado después de con
¡entre¡
con el término de «régimen»— produce distintos significados que cerca, junto a, de parte de, de cerca,
dependen de ambos elementos: preposición y caso. Aunque es Tiapá
hacia, contra, al lado de
difícil abarcar todos los matices, se ofrece un cuadro que pretende ¡al lado del además de
dar una idea sumaria de las principales acepciones:
^Entre barras / / se indica el sentido primitivo de la preposición.
HHL
HHL
HHLHHL
74 ESTHER PAGLIALUNGA LOS COMPLEMENTOS DEL VERBO 75
17. Kpívei cpíXovc, ó xatpó¡; (he, xpuoóv xó nop. 'Ev ánopíaic, yócp LECTURAS
ouSs EÍg eaxai 91X01;.
18. OiXóaocpov o68év éaxiv o xi]¡; éXcuOspíaí; ácpaipElxai,. Morfología: verbos contractos
19. 'AvOpcoTtov Gaváxou cpópoe; XOTTEÍ áiteípíoc t^uxíjí;. pronombres demostrativos
2 0 . El Qzoí XI Spwot (paüXov, oux siaiv OEOÍ.
2 1 . 0 6 Tievía XÚTCYJV épyá^exai, áXXóc émQo[iía- ouSe rcXoüxoi; LAS DOS ALFORJAS
(pópou ócTiaXXáxxei, áXXóc Xoyia¡ió^.
AvepcÓTTwv 8 Ú O Tiripaq exaaxog cpépei, xr]v ¡Jiév z\j.-Kpoa%zv, xvjv 8£
2 2 . 'Av xaXóv zxfi xtq aw^ia xal t[»uxv]v xaxYJv, xaXvjv E'XSI. vaüv
oTTtoesv. Vé\LZi Se xaxwv éxaxépa, áXXóc rj \iz\) £pi7ipoa8£v xwv
xal xupspvVjxYjv xaxóv.
áXXoxpíwv, Y¡ 8£ oTnaOEV xoü aoxoü.
K a l bia xoüxo ol av6pw7tot xa ]xzv auxwv x a x á oux ópwai,
NOTAS
x a SE áXXóxpia Travo o-xpi^üq Oecovxai.
3. xá8!,xcóxaxo<;= xal áSixcóxaxot;.
xáya6oí(;= x a l áyaSoíc;. Fábulas de Esopo, 7.2
6. TiELvcov: participio de presente-.hambriento.
1. £ti,Trpooe£v adelante.
pÓTtaXov, ou, xó, vara,bastón.
OTTIOOEV atrás.
1. Trpáaov, xó, puerro. SéSexat: perfecto: está atado. El refrán
Qzáo]j.ai contemplar,examinar
expresa que está mal cerrado.
PaXávxiov, ou, xó, bolsa. INESTABILIDAD DE LAS FORTUNAS HUMANAS
S.ouaía, ai;, y¡, bienes "QoTTEp' y á p év (puxotc; TTOXE ^lév TroXuxapTtíai yíyvovxai TTOXE
9. zvKz: ócTiexpívaxo: aoristos: ¿///o; respondió. 8' ócxapTiíai,^ x a l év ^(hoic, Tcoxé ¡aév TroXuyovíai TTOXE SE x a l
12. áXkoq.. .aXkoiq, es decir, «no con M«a ccía, oíro con otra. áyovíai, x a l év eaXáxxv] EuSíai XE x a l X£1[>IWVE<;, OUXW x a l év píw
14. wv: (ie las cosas que (ver pronombre relativo). TioXXal x a l TcoixíXai' Tcepiaxáasi!;* yiyvójjiEvai^ T i p ó e ; -cáq zvavzíaq
17. Ver futuro del verbo zl]j.í. Kzpiáyooai xou<; áv6pcÓTrou(; xúxa?-
20. el: introduce subordinada adverbial condicional con el Modo
Subjuntivo Spwai. Plutarco, Consolación a Apolonio, 103b, 5
22. 'Av con el verbo en Subjuntivo e'xn: subordinada condicional.
1. waTTsp... ouxco = (he,... ouxw: ver Ej. 6, lección 3, p. 5 9 .
2. Observar la oposición de los términos TxoXuxapTiía—abundan-
cia de frutos/áxapnía—esterilidad, formados sobre xapTióí;;
TzoKvyovía fecundidad/ájovía—esterilidad, formados de la raíz
yíyvo^iai.
3. TTOtxíXot;, r¡, ov: variado,diverso.
76 ESTHER P A G L I A L U N G A LOS C O M P L E M E N T O S DEL V E R B O 77
4. TiepíaTaaií;, zuq, r¡: vicisitud. 2. Apolodoro difiere, al señalar a la ninfa Estigia como madre de
5. yiyvójasvai: participio, adjetivo que modifica a TiEpLOTáoe!,!;: que Perséfone, del relato más general, según el cual su madre fue
ocurren. Démeter.
Morfología: pronombre indefinido. Adjetivos de 2da clase (2do
E L EPITAFIO DE UN VALIENTE tipo).
KapTspóí; év noXéiioiq Ti^éxpiTOt;, ou' TÓSE aocfia-
L A DOBLE NATURALEZA HUMANA: CUERPO Y ESPÍRITU
'ApY¡¡; 8' oux áya0cov cpsíSExat, áXXá xaxwv.
'ETIEISV]' 8ÚO xaüxa év xf) ysvéoEi Y¡[JIWV éyxaxa[i£piixxa!,,'' xo
Antología Palatina, V I I , 160 aülia ¡jiEV xoivóv npbq xá ^wa, ó Xóyoc; Sé xal Y) yvcó^Yj
KOivóv Tcpóí; Touq Qzoóq, áXXoi [izv zm xaúxY¡v aTioxXívouaiv xrjv
1. ou: genitivo del pronombre relativo: de quien. aoyyévEiav' XY¡V áxuxv] xal vExpáv, óXíyoi Sé xivst; ém XY¡V Osíav
xal ¡iaxapíav.
L A DESCENDENCIA DE ZEUS
Epicteto, Disertaciones coleccionadas porArriano, I.III.3
Zeuc; Sé yapiEí ¡j.£v "Hpav, xal TEXVOÍ "HPY¡V EiXeíeuLav 'Ap7¡v,
¡ityvuTai Sé noXXalq Qvfj^alq TE xal áOaváTOií; yuvat^ív. 'Ex
1. éTiEiSy]: puesto que, introduce una subordinada de causa, su
¡aév o5v &z[ii8oq Ty\q Oupavoü ysvva GuyaTÉpaq wpaq, EípVjvYjv
Eüvo^íav AíxTjv, [íoípaq,* KXcoOu Aá^zoiv 'AxpoKov, éx Aiúvqq verbo es el nro. 2.
Sé A(ppo8tTY]v,^ é^ Eupuvó[j.7j^ Sé TTJÍ; 'QxEavoü xápixaí;, AyXaírjv 2. éyxaxa[i£^iixxai: perfecto: están mezclados, unidos.
EucppoaúvYjv ©áXsiav, éx Sé STuyóq ÜEpaEcpóvrjv,^ éx Sé Mvr¡[j,oaóvr¡<; 3. auyyévEia, aq, T¡: parentesco.
[loóoaq, 7TpcóxY¡v ¡iév KaXXiÓTcr]v, Eixa KXEIW M£XTIO¡JI£V7¡V
L A MUERTE NO ES UN MAL
EuxÉpTTYjv 'Epaxcb Tep4)ixópT]v Oupavíav ©áXEiav noXu¡avíav.
El" y E [iY¡v ó Oávaxoe; xeXsía XÍÍ; éaxi cpOopá xal SiáXuan; xoü XE
Apolodoro, Biblioteca, I , I I I , 1 owpiaxo!; xal xriq <i;>\)yriq (xó xpíxov^ yáp ^v xoüxo XYJÍ; SwxpaxiXYjt;
eíxaaíai;), oüS' ouxw xaxóv éaxiv ávaiaOrjaía yáp xiq xax'
1. Moípa: parte correspondiente,destino. Deciden el destino de auxóv yíyvExai xal Tiáoriq áTiaXXayY) XÚTtYji; xal cppovxíSoí;.
cada hombre, personificadas como hilanderas. " Ü O T i E p yáp oux' áyaOóv Y][ÍÍV E'TTEOXIV OOXW<; OÜSE xaxóv.
'AxpoKOí;, inmutable, que hila la vida "ÜOTtep o5v ouSév ^v r¡¡iív Kpo Tqq yzvzazíúq oüx' áyaBóv ouxs
KXwecó, Hilandera, que lo enrolla xaxóv, ouxox; oüSé [xexá XYJV XEXEUXI^V. Kal xaGáTisp^ xá Tcpó
Aáxzoiq, z(x)q, r¡, suerte, que lo corta Yljiwv oüSév ^v T i p ó e ; ri[iáq, ouxox; ouSé xá HE6' r¡\J.d.q ouSév soxai^
2. Según Hesíodo(reog., 188ss.) Afrodita surgió de la espuma que Kpóc; Yj^iáí;.
se formó alrededor de los genitales de Urano, cuando Cronos los
arrojó al mar. Plutarco, Consolación a Apolonio, 109e, 15
HHL
HHL
78 ESTHER PAGLIALUNGA
ol ávñpcdnoi ol év TIÓXEI
Complementos del Adjetivo O desde qué punto de vista alguien posee una cualidad:
La función sintáctica de complemento del adjetivo puede realizar- QaD\xáaioc, Tr¡v ápeTrjv.
se a través de dos medios: Admirable por su valor.
HHL
HHL
10. X a X E T i ó v T Ó ¡jiY¡ ( p i X f i a a i ,
X a X E T C Ó v SE x a l c p i X y i a a i '
X a X E T t w T E p o v SE T c á v x w v
áTioTuyxávEiv tpiXoüvTa.
11. Bioüv x a l ^Yjv S i a c p s p E f Pioüv ¡ÍEV y á p ZTZI á v 6 p w 7 i w v [ j . ó v o v
X é y E x a t , ^TÍV SE EKI á v O p w K W V x a l á X ó y w v ! ^ w w v , r[8r\é TTOTE
xai é m cpuxwv.
NOTAS
Diógenes Laercio, V I , 50
2. £iY¡: optativo del verbo zip.í: se emplea el discurso indirecto en EPITAFIO DE UN ESCLAVO
lugar del Modo Indicativo en que estaría la interrogativa directa. MávY¡í; OUXOÍ; ávr¡pr¡v Í^COV TCOXE- VÜV Sé TzQvqxüq
3. ávñpiáq, ávToq, ó: estatua de hombre. loov Aapeícp xw neycxXco Sóvaxai.
4. Ver declinación del pronombre relativo.
Antología Palatina, V I I , 538M
EPIGRAMA FUNERARIO A LOS CAÍDOS EN
LA BATALLA DE CINOCEFALOS Mávriq, ou: nombre propio frigio; nombre de esclavo en la come-
'AxÁauaTOL xal ádanxoi, ódoinóge, TWS' ¿ni TÓ^PW dia, empleado aquí para expresar la igualdad ante la muerte.
OeaaaXíat; xpioaal xzíy.zQa nvpiádtq,
'H¡aaeír¡ [léya nrma- TÓ Sé 6paau XEÍVO (Dihín-nov
nvzoy.a 6ocov éXácpcov W/ST' éXacppóxspov.
xzlvo= éxeivo
'HfiaOía: Ematia, antiguo nombre de Macedonia.
En la batalla de Cinocéfalos (en Tesalia) fue vencido Filipo V de
Macedonia, por los pueblos helénicos ayudados por el poder de
Roma.
HHL
HHL
decir en el tiempo— sino expresan principalmente las diferentes e) En la narración de hechos pasados, para dar mayor vivacidad al
perspectivas bajo las cuales aparece la acción desde el punto de relato: presente histórico.
vista de su acabamiento.
E L IMPERFECTO
La teoría de los estoicos, aunque referida a los tiempos, utiliza
El Imperfecto, que morfológicamente se forma sobre el tema de
denominaciones que coinciden con las utilizadas por los lingüistas
Presente, expresa el aspecto durativo en el pasado, en contraste
modernos para la noción de aspecto. En efecto, el tema de presente
con el Aoristo, que constata un hecho pasado cuya duración no
era para los estoicos, un aTeX-qq (imperfecto) o un napaiaTixóc,^
interesa al sujeto hablante. De allí su empleo:
«durativo», tanto si es presente como imperfecto. El tema de
perfecto era TÉXEIOÍ; O TZTzXza[iévoq, es decir, un «perfecto». El a) Muy frecuente en la narración para insistir en la idea de duración
á ó p L O T O í ; (de Indicativo) es un pretérito indefinido. El futuro es de hechos o estados pasados; es el tiempo que se usa para toda
un tiempo desprovisto de valor aspectual. descripción detallada y concreta, que, a menudo, en español,
Por tanto, desde el punto de vista del aspecto, resulta un sistema debe traducirse por un Pretérito Indefinido.
ternario, en el cual el Aoristo es un término no marcado, un
b) Para expresar la repetición en el pasado:
indefinido, mientras que son marcados sus opuestos: el presente,
que designa una acción en curso, y el perfecto que designa una npót; Tr]v YüiETÉpav TTÓXIV ácpixoüvxo éx
acción ya cumplida. TTíc; 'EXXáSot; ai ngzo^zlai.
Hacia nuestra ciudad llegaban las embajadas de Grecia.
EMPLEOS DEL PRESENTE
Puesto que el tema de Presente sirve para presentar la acción en su c) Como el presente, para marcar el esfuerzo, la tentativa hecha en
transcurso o duración, el mismo aparece usado: el pasado, a menudo sin resultado (imperfecto de conato):
a) Para indicar una acción o estado actual.
napeSÓETO eii; n£Xo7róvY¡oov.
b) En las máximas o sentencias cuyo valor es permanente.
Intentaba introducirse en el Peloponeso.
c) Para expresar el esfuerzo por realizar algo, la acción que dura
en vistas a un resultado (presente de conato): E L AORISTO
Uzídíú auTÓv. Intento persuadirlo. Como hemos dicho, el Aoristo debe su nombre a la teoría de los
d) Para referirse a acciones o estados habituales o repetidos: estoicos, segíin la cual distinguían dos tipos de tiempos: determi-
nados (cópi.a[iévoO e indeterminados (áópioToi). El Aoristo Indica-
návTEc; oí ápíaxcov Uzpoüv Tialdzq zizi xalq
tivo indica una acción simple y completa, sin consideración de su
BaoiKzúq Oúpaic; TraiSEÚovTai.
duración, que puede ser físicamente mayor o menor. Un Imperfec-
Todos los hijos de los nobles persas son educados en
to indica una acción completada o no, considerada habitualmente
la corte (la puerta) del Gran Rey.
en función de su desarrollo. Ambas están ubicadas en el pasado.
'De TvapaTstvto: extender. Los lingüistas modernos han dado diversas interpretaciones del
HHLHHL
92 ESTHER P A G L I A L U N G A
VOCES Y TIEMPOS DEL VERBO 93
Aoristo: por una parte, encontramos la de quienes lo consideran un Idénticamente, Adrados advierte que no hay base gramatical para
puntual; por otra, la de quienes sostienen que tiene un valor neu- separar «puntuales» y «finitivos», pues áTréGave murió, supuesto
tro, es decir, que indica acción pura y simple. Algunos autores^ «puntual» señala el fin de un proceso.
señalan distintos tipos: puntual, ingresivo, terminativo, complexi- El Aoristo se emplea, además, para expresar un hecho de
vo. Para ellos, hay: experiencia o una reflexión moral (es el llamado Aoristo gnómico).
HHLHHL
96 ESTHER PAGLIALUNGA VOCES Y TIEMPOS DEL VERBO 97
Morfología: los tiempos verbales 'Evxó<; z^L'Tiq xpa6ÍT]t; XYJV suXaXov 'HXioScópav
<\)uyy\v xf\c, '^UJTIC, ETrXaaev auxót; "Epwq.
L A INMORTALIDAD DE LA POESÍA HOMERICA
Antología Palatina, V, 155
Para expresar la idea de la perennidad del nombre de Home-
ro, el poeta emplea el recurso de la numeración de imposibles xpa8ÍYi= xapSía
(áSóvaTa). EuXaXoq, ov de bello hablar (como dice Horacio, «dulce loquen-
Oupavót; a a x p a xáx,iov ocTioapéaEi r¡ láya voxibc, fóm». Oda L X X Ü , 24).
YjéXiOí;' cpaiSpYjv ó([jiv áTTspYáaeTat
xal yAuxu va^a Qákaaaa PpoTOi¡; ápoTYÍai¡>iov' z%zi E L EPITAFIO DE LEÓNIDAS DE TARENTO
x a l véxuc; ziq í^wwv x¿>pov áva8pá[xeTat, IloXXóv áir' IxaXÍYjg xzl\xai y^owc, ex xe Tápavxot;
yf noTZ MaiovíSao ^aQuxXezq ouvoy.' 'O\xr¡pou Tráxpvjt;- xoóxo 6é ¡ioi Tnxpóxepov 6aváxou.
XriQr] yyjpaXécov ápTráaeTai, asXíSwv/ Toioüxoi; TrXavícov a[3iog píoc;- áXXá [LZ Moüaai
eaxep^av, Xoypwv 6' ávxl [Lzkiypbv zr/iyi.
Antología Palatina, IX, 575 Oüvofxa 8' oux Tjpiuae AecovíSou- aüxcx [le Scopa
NOTAS XY¡púaaei, Mouaziiiv Kávxaq CTT' YjeXíoue;.'
1. Y¡£XLO<; = YJXiog: en el epigrama se utilizan varias formas propias
Antología Palatina, V I I , 715
de la poesía épica, para lograr un lenguaje acorde con la
solemnidad del tema; las mismas son, además de la señalada:
NOTAS
cpaiSpv^v = tpaiSpáv
1. Pueden observarse en este epigrama, formas dialectales expli-
Duvo^ia = ovojxa
cadas en el anterior. Asimismo la forma sin contracción del Ge-
MaLovíSao: genitivo de Maioví8r¡c,: meonio, el Meónida, es
nitivo Mouaécov.
decir, Homero.
2. r[\e el 2do término de la comparación que se inicia con 'ApexVi
xáyiov y xá^a: más rápidamente... que, o antes... que
3. az'kíc,, íboq, Y¡: página IloXXoí xoi TrXouxoüai, xaxoí, áyaOol Se Trcvovxai,,
4. ápux7^oi,[vio<;, ov: potable áXX' r\]J.zlc, XOÚXOK; O6 S[.a¡ic[.(jjó¡jieea
xriq ágzxriq xóv TTXOÜXOV, ¿rrel' xó [aev efXTteSov aleí,
Xpiíiiaxa 8' ávOpcÓKcov áXXoxe^ ak'Aoq z^zi.
Solón, Elegías, 15
VOCES Y TIEMPOS DEL VERBO 99
98 ESTHER PAGLIALUNGA
HHLHHLHHLHHL
100 VOCES Y TIEMPOS DEL VERBO 101
ESTHER PAGLIALUNGA
Verso 1: recordar que la desinencia -oiai se emplea para Dativo = 4. Tiempos secundarios sin aumento.
oiq. 5. pÍY¡(pt.: antiguo dativo de pía, aq = pív] en dialecto jonio,
Verso 4: el acusativo de relación modifica al participio. violencia, fuerza.
Verso 6: neTaoQzíc, participio de neTávvo[j.!., volar. 6. (pépTEpoq, a, ov más fuerte.
Verso 11: ver declinación del pronombre relativo. 7. Compuesto del verbo XoTriiLi (ver conj. de verbos en -[íi).
Verso 16: oooot; pronombre relativo, se sobreentiende el sustantivo 8. Aoristo de eí^co.
«aquellos». 9. Aoristo (sin aumento) de éAaóvco.
10. Participio de olSa del que dependen el acusativo: [í-qdza y el
LLEGADA DE ODISEO AL PAÍS DE LOS FEACIOS complemento ano Qz(bv.
[jir¡doq, ooq, TÓ, solo plural, pensamiento.
"Qq ó ¡jiév £v6a xaGeóSe' no'XÓTXaq 8loq "Oduaazbq
Advertir las formas no contractas.
OTiviú x a l xa[iáT(x> á p i q ^ é v o q - a u x ó c p AQr¡vr¡
a) C o n artículo:
Sintaxis d e l I n f i n i t i v o
C o m p l e m e n t o c o n preposición: el i n f i n i t i v o puede unirse a t o -
E l i n f i n i t i v o es u n sustantivo verbal, es decir, una f o r m a que das las preposiciones para i n d i c a r los más diversos complementos:
p a r t i c i p a de una doble naturaleza: causa, fin, t i e m p o , etc.:
Nominal: es u n sustantivo neutro que, acompañado de artículo, ' E m Tw xaxóv rp.aq é p y á ^ e o e a i
puede declinarse: aTpaTSÚELv K a p a a x E u á ^ o v T a u
L a construcción de Acusativo I n f i n i t i v o
en función de Sujeto
L a construcción de A c u s a t i v o I n f i n i t i v o puede c u m p l i r l a función
de Sujeto de verbos impersonales xp>í, Seí, e^eaTi, Tzgoarixzi {es
necesario, conviene).
ST^XÓV é o T i es evidente xaXóv éaxi es noble
2) C o n verbos de v o l u n t a d PY¡
'ExéXeuae lobc, bnXíxaq ¡ÍY] auxoü [xévziv.
Ordenó que los hoplitas no permanecieran allí.
' V e r p . 115.
108 ESTHER PAGLIALUNGA SINTAXIS D E L INFINITIVO 109
Ejercicios LECTURAS
10. XpY) TOUÍ; apxovTttí; xaTÓc TOU<; VÓ^IOUÍ; TnoXtTEÚeiv x a l [ÍYJ Taíg
3. Y¡pácd: estar en la flor de la juventud.
YjSovaii; SouX£Ú£iv.
1 1 . OpyY) oz TtoXXá S p á v á v a y x á ^ e i x a x á .
E L A L M A RETORNA A L A VIDA
12. O u x ECTTIV £Úp£lV (3ÍOV OcXuTtOV OUSEVÍ.
AÉye!, Se x a l nívSapo<; x a l aXXoi noXXol TWV T:oiY¡Ttov oaot, 0eíoí*
13. OuTOt auv£x6£t,v áXXá au¡acpi,X£ív é'cpu.
Eiatv TY]v ([luxrjv TOÜ ávOpcÓTiou e i v a i áeávaTOV, x a l TOTE [XEV
14. "QpY¡ é p á v , &pr¡ ya¡i£ív, wpY] dz nznaúadai.
TEXEOTOCV-O SY] á7ro6vYÍax£iv xaXoüai^-TOTS Se TZOKIV yíyvEoOai,
15. Azi e i v a i cpopEpáv TOÍÍ; [xkv (pavXoic, rr¡v TOÜ píou TEXEUTYJV,
áTióXXuaeai, S' OUSETIOTE- Seív SY¡ Siá TaÜTa üc, baiáxaxa Sia-
TOít; S E aTTOuSaíoic; TY¡V év T W ^YJV á S o ^ í a v .
P i w v a t TÓv píov.
Platón, Menón, 81 b (levemente adaptado)
NOTAS
6. OU [ i ó v o v . . . áXXá: no sólo... sino también. 1. o a o i : cuantos
13. Ecpu: nací. auvExBaípco: o í / w r ( f a m o s o verso de Antígona e n l a Qzlov. epíteto aplicado a los poetas, porque reciben su d o n de
tragedia de Sófocles). los dioses.
14. 6SpY¡ = w p a . Toda l a sentencia está d i r i g i d a a quien se i n c l i n a 2. o... xaXoüai: lo que llaman.
al amor en l a vejez.
LA DOCTRINA DE HERÁCLITO DE EPESO
EÍHap¡xévr¡v'' xal dio. xfic, zvavxio8po[LÍaq' rig[ióoQai xa. ovxa- xal 'HpaxAsoUí;,^ Aúpr] S E
Tíávxa i¡;uxwv zlvai xal dai[ióv(úv TTAYÍPT]. epcoTac; ávTEcpcóvsi.
K a í TÓC ém [lépooq^ dz avxcú todz zxei TCOV doyyiáxoiv nop zlvai X a í p o i T E * AoLTióv r¡yilv,
oxoixzlov xal nupbq áfioipvjv TÓC návxa, ápaicóaei* x a l Ttuxvcóaei' ripcúzq- y] AúpT] y á p
yivónEva. 'Lacpüq S ' ovdzv éxTÍeeTai,. FívzoQaí xz návxa xax' [lóvooq zpoixac, ÓCISEL
¿vavTLÓTYjTa x a l p s t v TÓC oKa Tzoxanob SÍXTJV,* 7i£7tEpáv6ai TE T Ó
Tcáv x a l E v a E i v a i , xóa^iov. 1. [jLoóvov: f o r m a j o n i a , p r o p i a d e l d i a l e c t o é p i c o y d e l a p o e s í a =
¡JIÓVOV.
Diógenes Laercio, I X , 7 - 8
2. Aúpr]: f o r m a j o n i a = A u p a .
3. 'HpaxAÉouí;: g e n i t i v o c o n t r a c t o ( v e r 3 r a d e c l i n a c i ó n , t e m a s e n
1. x a 0 o X i x c o g : de manera general, sumariamente.
2. omzoxávai: I n f . Perfecto auvíaTVjpi. -0-).
6. ápaícoaií;, zíóq, r¡: rarefacción. teto recuerda la sabiduría del filósofo cínico Diógenes.
(pÚr¡Tai, TÓV aÓTÓV TpÓTZOV^ ^PX'Í'^ '^^ "^¿^^ T É X V W V 7)67] poe^AÍ^ELv 1. üq: como.
Tcpoov^xEL EÜTiXaaTov yócp x a t ú y p ó v 7¡ V£ÓT7)^,^ x a l TCXÍC; TOÚTCOV 2. 'AtSou: en G e n i t i v o , porque tras l a preposición se sobreentiende
i|>uxal(; ánákalq ETI TÓC ¡jiaOrií^aTa svTT^XETai- rcáv S E T Ó CTXXTJPÓV oíxíav.
XaXETTcoc; ^aXáTTETai. KaBáTtEp yócp a(ppaylS£<; TOCÍ; ánáXolq 3. áv: c o n Imperfecto: enunciativa i r r e a l . Ver Lección siguiente.
évanoy-áiTovcai^ x7]poí(;, OUTCOÍ; a i paOriaEi!; Tale; xcov zxi rratSícov
4. áv: c o n O p t a t i v o : enunciativa potencial. Ver Lección siguiente.
cl^uxatq EvaTTOTUTTOüvTaL^ K a í n o t S O X E I HXáTcov ó Saipóvtoi;
5. [iiáq ÓSoü oba-qq: G e n i t i v o absoluto: si el camino fuera uno
£¡i¡i£Xcov TtapaivEiv Taí<; TÍTOati; [>i7]S£ Touq Tu/óvTaq^ y.ú^ooq xolq
solo.
Tzaidíoiq XéyEiv, I v a ¡J7¡ TÓC<; TOÚTCOV cpu/óce; E ^ ócpxTjc; ávoíac, x a l
Scacpeopác; ávaTcí[j,7TXaa6ai,' aupPaívT).
Platón, Feí/o/í, 1 0 7 e
HHLHHL
HHL
* Interrogativas
y expresar el hecho c o m o real, posible o i r r e a l ( l a i r r e a l i d a d puede
ser actual o pasada:
LECCIÓN V I I I MODO Traducción en español
INDICATIVO INDICATIVO
Reales
{todos los tiempos)
Tipos de oraciones p r i n c i p a l e s Potenciales OPTATIVO + áv P O T E N C I A L Simple
0 podría + infinitivo
Los M o d o s TiaiSeúoi áv
TraiSeúooci. áv
E n l a oración se puede indicar l a actitud d e l hablante respecto de I N D I C A T I V O + áv
Irreales
la situación factual de l o que está d i c i e n d o : su c e r t i d u m b r e , duda, Imperfecto {actual) P O T E N C I A L Simple
deseo, etc. Las lenguas poseen diversos recursos gramaticales para e u a í S e u E v áv
marcar l a manera en que el hablante concibe l a acción verbal; Aoristo {pasada) POTENCIAL
el más frecuente es, precisamente el empleo de los distintos ¿TTaíSeuoEV áv Compuesto
Modos de l a flexión verbal. E l término « m o d o » fue u t i l i z a d o p o r
los gramáticos latinos, l o m i s m o que las expresiones «estados Ejemplos:
de ánimo» o «inclinación d e l alma», para t r a d u c i r los vocablos
Afirmativa
T o O t o yévoixo áv.
griegos lyyXiaic, (inclinación) o diá^eoic, '¡^uxqc, ( a c t i t u d
Esto podría suceder.
mental) que fueron empleados para referirse a los m od os . E n Negativa
'AVEU ótxovoíocc; 8f[\ioc, o u x áv eó
tanto que el I n d i c a t i v o expresa el proceso en su realidad, los
Potenciales TroXtxeueeírj.
otros M o d o s ( S u b j u n t i v o , O p t a t i v o ) añaden matices subjetivos.
Sin concordia un pueblo no podría ser go-
E n griego, j u n t o a las formas de l a flexión verbal, c u m p l e u n r o l
especial para l a expresión d e l m o d o l a partícula av, a l a c u a l se bernado.
"E-KzgpúoQY[ S' áv xiq éxclvo íScóv. Afirmativa — O u x o ü v AüTiai a i [XEV xQf\o-zax e l a i v , a i S E 7:ovr]paí;
Uno habría recobrado el ánimo, viendo
—Ilcog yáp ou;
aquello.
—¿Las penas, no son unas nobles, otras viles?
apa, Y]
SÍ/NO 2) Interrogación parcial:
ApaGíav a p a xó xoióvSe Aéyexs; L a pregunta se plantea sobre u n determinado elemento o cir-
¿Llamáis a esto ignorancia?
cunstancia de la oración, por' m e d i o de pronombres y adverbios
interrogativos:
b) En espera de respuesta afirmativa:
Tic, ouxóc, éoxiv; ¿Quién es éste?
a p a o u x , o u x , ouxoüv Sí
nóxe x a úftéxEpa •Kpá'E,Bxz;- ¿Cuándo haréis lo vuestro?
HHLHHLHHL
118 ESTHER P A G L I A L U N G A
LOS MODOS EN LAS ORACIONES PRINCIPALES
119
I I . Las oraciones volitivas
¿QUÉ DIFERENCIA EXISTE ENTRE E L PRESENTE Y E L AORISTO DE
u n deseo o u n a deliberación. L o s m o d o s en que se expresan son E n muchos textos, se observa e l uso de ambas formas, una a
los siguientes: continuación de la otra, sin que hayan cambiado n i el sujeto n i
Negación: y.ri el objeto de l a oración. Tal l i b e r t a d de uso hace que la diferencia
se torne i m p e r c e p t i b l e , al menos para nosotros. N o se trata de
MODO Traducción valores temporales diferentes, pues toda orden tiene su esperado
Orden IMPERATIVO cpeüye IMPERATIVO c u m p l i m i e n t o en el futuro. Son los valores aspectuales los que
cpúyE
entran en j u e g o . U n a acción abierta, en curso, h a b i t u a l m e n t e
Prohibición y.r¡+ ¡ir] cpsOye SUBJUNTIVO durativa, se espera que comience sin más: de ahí el uso del
IMPERATIVO lír¡ cpÚYnq PRESENTE Presente. U n a acción cerrada sin consideración de su duración, no
SUBJUNTIVO
Exhortación está en relación de c o n t i n u i d a d o distancia respecto al m o m e n t o en
SUBJUNTIVO Cp£ÚyCO(X£V SUBJUNTIVO
que se da l a orden: hay neutralidad en este sentido; en tales casos
PRESENTE
Posible (eXde) se usa el I m p e r a t i v o de A o r i s t o .
eíOe (peú-foi (Ojalá)
OPTATIVO
SUBJUNTIVO
(ei yáp)
PRESENTE
I n f i n i t i v o con valor de imperativo
E l i n f i n i t i v o puede equivaler a u n i m p e r a t i v o . Se trata de u n uso
(£Í0£)
frecuente en H o m e r o , que se m a n t u v o en ático. Puede llevar sujeto,
INDICATIVO
Deseo en caso N o m i n a t i v o .
E j e m p l o s de oraciones v o l i t i v a s Ejercicios
Irreal Kídz aoi xóxE ouvey£vó¡jir]v. 4. " H Xéye x i oiyy\c, xpsixxov T] aiyrjv zv/z.
Ojalá entonces me hubiera encontrado contigo. 5. « K a l x í » , cpViaai xic; áv, «é'xo^iEv? xí 8' o u x zjp\izv;» «6 ¡jiév
FÍ6' fioQa dovaxbq Spáv, oaov Tcpódupoc; e i . Só^av, ó S' oixov, ó Sé yápiov, xw Sé (píXoc; áyaQóc, é a x i v » .
Ojalá fueras capaz de hacer cuanto anhelas. 6. Tívi y á p áv TTÓXK; ápéaxoi áveu vó¡jia)v;
7. SupPoúXcue pr¡ x a TÍSiaxa, áXXá xá PeXxíaxa xolq nokíxmc,.
8. MYjSé 6íxY¡v SixáaY]<; Ttpív á¡i(polv [xüOov áxoÚT](;.
Deliberación ' E y w aicoTcw xcpSs;
9. ' Q Tcai. y c v o i o Tiaxpoi; euxuxéaxepog, xá S' áXX' ópoioí;- x a l
¿Debo callarme ante éste?
yévoi' áv ou xaxóc;.
10. Los dioses, dice Sócrates, han dado a los hombres la más
elevada de las almas: Tívoc, áXXou ^cóou I1JUXY¡ riaQr\xm o x i
6eot e i a i ; xí Sé (pOXov áXXo ri ávOpcorroi 0EOU<; OepaTreúouai;
Tioía Sé (Jjuxv] Tf¡c, ávCpcoTrívr]^ íxavwxépa TTpo<puXáxx£a6ai
Xip.6v r¡ Sí4)0(; ipuxií vi eáXTtY¡, yj o a a áv áxoúay¡ yj iSy] yj [xá6y]
íxavwxépa éaxi Siap£{ivyjaeai;
11. ' H KÚTCpLí; xvjv KÚTipiv évl KvíSw EITIEV iSoüaa.
(pzv, cpsü, TTOÜ yupivyjv EISE [iz Hpa^ixéXyjc;;
12. "HBy] (píXwv yívwoxE, [ii[ir¡ari Sé [ir\- o x i o u SEÍ Tiávxa (píXw
£7TEo6ai.
NOTAS
9. Trpív: introduce una subordinada de t i e m p o : antes de que, antes
HHLHHL
de
122 ESTHER PAGLIALUNGA LOS MODOS E N LAS ORACIONES PRINCIPALES
123
ápi(polv: G e n i t i v o d e l d u a l : ambos, es decir las dos partes en LECTURAS
litigio.
10. xá áXÁa: acusativo de relación: respecto de, en lo demás. L o s
versos pertenecen al Ayax de Sófocles; e l personaje habla c o n SENTENCIAS D E SOLÓN
L u c i a n o , Demonax, 43
A N A C R E Ó N T I C A 22.1
L O S DESEOS D E L POETA P A R A ESTAR S I E M P R E J U N T O A L A A M A D A
D E T A L L E D E U N A C R A T E R A A T E N I E N S E . S. V . A . C . ptópov, y ú v a i , yEvoí^iY¡v,
OTzoiq e y c ó a ' áX£Í();w.
124 ESTHER P A G L I A L U N G A LOS M O D O S E N LAS ORACIONES PRINCIPALES 125
A N A C R E Ó N T I C A 52.1
TToXuópuaTOv 'Apyov T o o v o p a ' ¿TCÉaTYjaEv,'' óc; VE^IEI TT]V SáfxaXtv
áüTcvot; wv.
E L POETA N O DESEA A P R E N D E R N A D A SERIO
EPMHS
Tí pe Tobc, vó[íOuq didáaxeiq^ T í ouv rinac; xpv¡ TTOIEÍV;
TWV [iy¡8év wcpeXoúvTwv;^ XOXEÍ EXEÍVOV ÓCTTÓXTEIVOV, TYjV Ss I w 8lá TOÜ TtEXáyoUí; £<; T Y ) V
¡jiáXXov 8í8aoxe -rcíveiv 5 Al'yuTTTov áyaywv^ ^lotv Troírjaov x a l TÓ XOITIÓV EOTW Oeói; TWV
1. 8i8áaxEi!;: e l verbo lleva doble acusativo: enseñar algo (acus.) 1. olaGa: 2da pers. oiSa: conoces.
a a l g u i e n (acus.). 2. Í^Y]XoTU7iYÍaaaa: p a r t i c i p i o de aoristo, concuerda c o n H e r a :
2. wcpeXoúvTwv: p a r d c i p i o de presente, que concuerda c o n Xóywv.' celosa.
«que de nada sirven». 3. To5vo¡j,a: acusativo de relación: de nombre.
3. Auaío^: que libra de las penas, epíteto de Baco. 4. £7i;£aTY¡a£v: aoristo de EcpíaTTjpi (compuesto de íaTvjpi: v e r
verbos en -¡ii).
D I Á L O G O S D E LOS DIOSES
5. xaTaTiTáfjiEvoig: p a r t i c i p i o aoristo de xaTa7iÉTO[xa!.: después de
ZEUS Y KERMES
bajar volando, o baja volando (Ver Lección del p a r t i c i p i o ) .
ZETS
6. áyaywv: p a r t i c i p i o aoristo de áyw: tras conducirla.
Trjv TOÜ 'Iváxou nalda TTJV xaXvjv oloQa,' & 'Eppyj; 1. TzKéovxac;. los navegantes.
EPMH2
Naí- TY]v ' I w XéyEii;;
HHLHHLHHLHHLHHL
126 ESTHER P A G L I A L U N G A
L A SÚPLICA D E SÓCRATES
Sócrates y Fedro, tras una caminata por las riberas del Iliso, se
han sentado a la sombra de un plátano, a continuar hablando del
amor y la belleza. Antes de partir, Sócrates dirige al dios Pan esta
LECCIÓN I X
súplica:
cpíAe n á v T£ x a l áXXot o a o t TfíSe Qzoí, SOÍYJTÉ' \ioi xaXü
yevéaeai TavSoesv' zfy^Qzv Se o a a e'xw, TOÍÍ; EVTÓÍ; thai \íoi Sintaxis d e l P a r t i c i p i o
cpíXta.' n X o ó a i o v Se v o p í ^ o i n i TÓV a o c p ó v TÓ Sé x p t ) o o í ) TtX7í6o<;
U n a de las características de l a sintaxis griega es el empleo fre-
zír\ ooov n-qxz cpápeiv ^n^Te a y e i v SóvaiTO aXXo¡; r¡ 6 acíxppcov.
cuente y variado de los p a r t i c i p i o s . L o s antiguos ya habían seña-
lado, c o n el nombre, que esta f o r m a se caracteriza p o r participar
C o m o puede observarse, e l p a r t i c i p i o , referido a l sujeto o a l 'Hpív E^óv Í^Yiv pY¡ xaXdx; aípoú[iE6a páXXov TEXEUTOCV.
c o m p l e m e n t o d e l verbo, equivale a una c o m p l e t i v a de i n f i n i t i v o Pues es posible que vivamos de manera no honrosa,
o a una subordinada i n t r o d u c i d a p o r la conjunción OTI «que». preferimos morir.
HHL
132 ESTHER PAGLIALUNGA SINTAXIS D E L PARTICIPIO 133
P a r t i c i p i o c o n l a partícula av Ejercicios
L a partícula m o d a l puede acompañar también al p a r t i c i p i o : en este
caso e l P a r t i c i p i o de Presente + d v adquiere e l valor de potencial Los fragmentos que se presentan a continuación muestran e l
irreal actual; e l p a r t i c i p i o de A o r i s t o + dv, de potencial o irreal a m p l i o empleo del p a r t i c i p i o en cualquier texto griego. Para l o g r a r
en el pasado. una traducción fluida, es aconsejable, además d e l recurso de
T d TrixpÓTaxa x a l pdÁiax' d v ú p a g verterlos mediante oraciones subordinadas, co nsti tui r oraciones
XuTrrjaovTa 7TapaX£Í([)(o. independientes. Observar e l siguiente ejemplo: se trata de una sola
Yo dejo de lado lo más duro y que podría causarnos más pena. oración, cuyo verbo es ZTzzioa; todas las acciones o circunstancias
que l o acompañan están expresadas por p a r t i c i p i o s :
1. siaeXewv: n o m i n a t i v o singular m a s c u l i n o d e l p a r t i c i p i o de
A o r i s t o referido al sujeto.
2. TWV xapvóvTwv: genitivo p l u r a l d e l p a r t i c i p i o presente usado
c o m o sustantivo.
PENÉLOPE Y T E L É M A C O
3. éOéXovTa: acusativo singular del p a r t i c i p i o presente referido a l
Á N F O R A D E C H I U S I , S. V A . C .
p r o n o m b r e Tivá.
4. Suvapievou TOÜ íaTpoü: genitivo absoluto.
TRADUCCIÓN
Con frecuencia fui con mi hermano y con otros médicos a visitar
a alguno de sus enfermos, que no quería tomar un medicamento o
someterse al médico para que lo cortara o cauterizara. Cuando el
médico no lograba persuadirlo, yo lo conseguía sin otro recurso
que la retórica.
134 ESTHER P A G L I A L U N G A SINTAXIS D E L PARTICIPIO 135
a ) 'AXé^avSpoc; EXI naiq ¿Sv, TCOXXOC TOÜ OIXXÍTTOU xaTopGoüvTot;, XIVÓÍ;, «LIVCOKEÍÍ; a o o (puyY]v x a x é y v c o a a v » , « é y c o Sé y s » , EITIEV,
I I . TiRESIAS A E D I P O
P l u t a r c o , Moralia, V I , 466d
AEXY¡6évai OE cpvjfxl oüv xoic, cpiXxaxoíí;.
TCETTOVOE: perfecto de Ttácjxco: que lo afligía a i o r x . i a 6 " ópiXoüvx', o ü S ' ó p d v i v a E I x a x o ü ^ .
yeyóvapsv: perfecto de y í y v o p a i : (verbo copulativo).
S ó f o c l e s , Edipo Rey, 3 6 6 - 6 7
2) A G E S I L A O E L G R A N D E
n u 6 o n £ V O U y o ü v TIVOÍ; TÍ 7Tepi£TtoÍY¡aav o í v ó p o i TYJ STrápTV), 1. al'cTXiae' = oLÍoyiaxa: a d v e r b i o : de la manera más vergonzosa.
« x a T a c p p o v E í v » , E(pY¡, «xcov Y¡8ovcov». 2. i v a E l x a x o ü : en qué males te encuentras.
P l u t a r c o , Moralia, I I I , 210f
3) DIÓGENES DE S Í N O P E , EL CÍNICO
Diógenes Laercio, V I , 5 8
HHL
136 ESTHER P A G L I A L U N G A SINTAXIS DEL PARTICIPIO 137
xal évxaüOa é'pevov. X e t n w v o q Sé acpoSpoü xaTaXapóvxot; x a l Creso, Midas y Sardanápalo se quejan ante Plutón de la con-
Tfic, v-qoc, T r e p i T p s T T o p é v Y j í ; ó év ifi Tcpú¡iVY¡ éTTuvOávETo Tiapá TOÜ ducta del filósofo cínico Menipo de Gádara.
xupEpvVJTOu, TTspl TToíov ¡ji£po<; xaTaSÜEaBat, TÓ a x á c p o g rcpcoTov KPOISOS
xivSuveúsL Toü Sé EITTÓVTOÍ;- «xaia TYJV T t p c ó p a v » , é'cpYj- «ócXX' Oü fpépopEv, w nXoÚTwv, MéviTTTrov TOUTOvl TÓV x ú v a Tcapoi-
é'poiye o ü x É T i XuTiYipóe; ó GávaTÓc; EOTI, siyE ópáv [iéXXo TÓV xoüvTa- W O T E ' y\v TIOL xaTdaTYjoov Y^ r\\ízlq peToixYÍaopev
éxGpóv p o u T r p o a T r o T T V i y ó p e v o v . » Úq ETepOV TÓTIOV.
nAOYTQN
E s o p o , Fábulas, 6 9
T í S ' b[Laq SeLvóv épyd^sTai. ó[jióvExpo<; w v ;
KPOISOS
HHLHHL
138 ESTHER PAGLIALUNGA
MENinnos
K a l ob ¡iwpaíveií;, w UXOÓTCÚV, 6[ió(\)r¡q>o(; ¿iv Toíg TOÚTCOV
aTsvaYpoíc;;
nAOYTQN LECCIÓN X
Ob8a\j.Q)<;, áXX' obx av édéXoiyn oxaoiaC,zLV upag.
MENinnos
Kal ixr¡v, co xáxtoxoi AuScov x a l (Dpuycov x a l AaCTuptcov, L a oración compuesta
ouTco yivcóaxsTS cóg obdk Ttauaopévou p o u - evea y á p áv X-qxe,
áxoXooQriotí ávicov x a l xaxcxScov xal xaxayeAcov. Clases de subordinación
Se l l a m a oración compuesta a l a que está integrada p o r u n deter-
L u c i a n o , Diálogos de los muertos, III, 1
m i n a d o número de oraciones simples: en este caso las oraciones
L coaxe: de manera que. suelen designarse c o n el n o m b r e de proposiciones. Las oraciones
ópóvexpot;, o v compañero de muerte. compuestas se d i v i d e n en dos clases:
2. zmidav: i n t r o d u c e una subordinada de t i e m p o con M o d o S u b - 1) Las proposiciones que constituyen l a oración compuesta
j u n t i v o : siempre que. están gramaticalmente coordinadas, sin que n i n g u n a dependa
3. Ver p r o n o m b r e relativo. de las demás. L o s elementos que establecen el enlace entre las
Ttapoixéco habitar. proposiciones se h a n explicado en l a Lección de las partículas.
pexoixéco habitar junto a. 2) U n a de las oraciones — a l a que se d e n o m i n a principal— está
ánoxpátí: en 3ra Pers. Sing.: ser suficiente, bastar. modificada p o r una o más proposiciones dependientes de ella, i n -
TiepLÉxonat se preocupan. troducidas, en general, p o r nexos de subordinación: conjunciones,
zvQa áv 1'Y]X£ donde vayáis. pronombres y adverbios relativos.
E n este caso, l a subordinada c u m p l e l a función de u n n o m b r e ,
un sintagma n o m i n a l o u n adverbio en l a oración simple c o m o
puede advertirse en los siguientes ejemplos, m u y sencillos, en que
una proposición sustituye a una palabra o sintagma:
I a) ORACIÓN SIMPLE
SUJETO PREDICADO
HHL
HHL
142 ESTHER PAGLIALUNGA L A ORACIÓN COMPUESTA 143
El Optativo llamado oblicuo es el que se utiliza en el discurso Oí vó[ioi [obq Apáxwv eypaijjsv], xa^^Tiol ypav.
indirecto; se emplea cuando el verbo principal está en un tiempo O. D. de la Subord.
secundario, aunque no es obligatorio.-^ (Acusativo)
LMS leyes que redactó Dracón eran severas.
Irreal: la hipótesis se plantea como incompatible con la realidad, Proposiciones subordinadas concesivas
ya sea: Se construyen con los mismos modos que las condicionales; la
a) Actual conjunción es asimismo si éáv para el Eventual) que se combina
con x a l , dando como resultado:
Subordinada: Principal:
IMPERFECTO I R R E A L (Imperfecto + av) x a l El (xEi)
El oí avOptoTTOi áyaGoi Si los hombres fueran buenos El x a í
YÍaav, Y¡u8ai¡jióvouv av. (pero no lo son) serían feli- aunque, aun cuando
x a l éáv (xav)
ces. éáv x a i
HHL L E C T U R A S EPQS
Tí Sai ae [léya yjSíxYjaa ó yépcov á>q (pr¡q éycó, Sióxi y.z x a l
TXESYjaai SiavoYj;
Morfología: Comparativos irregulares
Pronombre relativo ZEYS
SxÓKEt, co xaxápaxE, E Í [xixpá, 6<; z[iol [izv ouxcoc; évxpucpae;,
woxE ouSÉv éaxtv o ¡iri nenoí-qxáq ¡ Í E , oáxupov, xaüpov, xpooóv,
L A S FORMAS D E G O B I E R N O xóxvov, áexóv é ¡ i o 5 Sé oAcoq ouSE^itav Yjvxtva épaaGT^vat mnoí-
Tf^i; TtoXiTEÍai; éaxlv eídr\- T Ó [ Í E V yáp (XOTTIC, éaxi SY]¡j.oxpa- Y]xa<;, ouSé auvYjxa' r¡dbq yuvatxl Stá as yEyEVYj^tévoc;, áAAá
Tixóv, ÓcAAo S E áptaTOxpaxtxóv, Tpítov S E óAiyapxixóv, TETap-cov S E Í ¡jtayyavEÚEtv en' abxáq xal xpÚTixEtv é[iauxóv al S E X Ó V ¡ J I E V
PaaiAixóv, Tiá^iTrTOv Tupavvixóv. Ari[ioxpaTt.xóv ¡ J I E V O U V eaxiv, é v xaüpov y] xóxvov (piAouoiv, i[iz Sé r¡v^ 't'Swat, x e 0 v á a t v bnb xob
ale; -Kokzai x p a x E Í t ó TrAYjeoí; xal xáq ápxáq x a l xooq vóiíooc, 8C déooq.
éauToü a í p E í T a i . Apiaxoxpaxía Sé éaxiv, év f¡ ¡jní0' oí TcAoóai- EPQS
oi ¡aYje' oí TTEVYjTEc; y.r¡d' oí evSo^oi ápxouaiv, áAA' oí á p i a x o i T Y ) ; EÍXÓXCOÍ;- O U yáp cpépouatv, w Z E Ü , 0VY]xal oóaat X Y ] V OYJV
Tz x a l xidapíozMq- oí Se SiSáaxaXoi, T O Ó T C O V TZ ZTCi[izXobvxai, El' [JLOi Ttpóí; x a ü x a EITCOIXE- «^Q Scóxpaxsq, vüv [xév Avóxcp* oü
xal énzíSáv ab xpáyL^axa [xádMoiv xal ¡jiéXXcoatv auvqaziv TOiaó^Eea áXX' áípíepiév az, é m xoúxw [izvxoi, écp' W X E ^ ¡j.Y¡xéxi
xá yEYpa¡anéva ÜOTÍZQ T O T E T T J V (poivqv, TzapaiiQzaaiv aúxolq év xaúxY¡ x^ X;r\xrfszi Siaxpípsiv [JIY]8£ (piXoaocpEív éáv S E áXwi;
znl Twv pdOpcov ávayiyvtóoxEiv Troirjxcov áyaOcov TroiVÍpaTa xal E X L xoüxo Tcpáxxwv, aTToeavYí»
£X[iaveáv£(,v ávayxá^ouaiv, év O I Í ; noXkaX pév voue£T7Íaei,<;^ Eí oov txe, OTTEp EITIOV, ETil X O Ú X O K ; ácpíoixE, el'Tiotp.' áv
£V£toiv TioXXal 8 E Sié^oSoi xal é'Tratvot, xal éyxcó¡aia TcaXaiwv 6[jiív oxi, «'Eyoi útxáq, w ávSpsi; A6Y¡vaí0L, áa7Tá(^o¡za!, [Í-EV x a l
ávSpcov áyaOcov, iva ó naíí; ^yjXcov [imf¡TaL xal ópéyyjxai T O I O O T O Í ; cptXco, TtEÍaonai Sé [xáXXov xw Qz(¿> Y¡ ú^iív, x a l ecoaTiEp^ áv
yEvéaGai. Oí T ' a ó xtOapiaxaí, £ T £ p a ToiaOxa, acocppoaúvYji; T £ é^TivECx) x a l o!ó^ X E * tó, OU \iyf v:abo(^\iai cpiXoaocpcov x a l únív
éTciHEXoDvTai xal OTXCÓC; áv oí véoi [i-qdzv xaxoupywaiv Trpóc; T:apaxEX£UÓ¡iEvó(; X E x a l £vSEt,xvú¡jievo(; oxeo áv áel évxuyxávw
dk T O Ó T O I Í ; , ércEtSáv xiOapí^civ ¡jiáSwaiv, áXXcov au K O I 7 ¡ T C O V ú^wv, Xéywv o l á n E p Eiwea, oxi «"Q áptaxE ávSpwv, Aey]vaío<; ¿ív,
á y a 0 w v 7toi7Í[iaTa S i S á a x o u a t [ji£Xo7iot,d)v, zic, xá x t O a p í a p a x a TTÓXECOC; xr]C, \izyíüxr\c, x a l £Ü8oxi¡jicoxáxy¡i; EÍI; aocpíav x a l laybv,
évTEÍvovTEi;, xal xobq pue^GÚí; T £ xal x á ; áp^ovía^ ávayxá^ouatv Xpr¡[J.áxo)v [iév oux aíox^vy] é7í!.pi£Xoú[;i£vo<; oTxcoe;^ aoi zoxai CÓC,
oíxEioüaeai" xaíq 'l>oxalq xwv TraíSwv, iva Y¡[X£p(óx£poí x£ waiv, Tzkzloxa, xal dófy]^ x a l xi[ir¡c,, (ppovriazoyq Sé x a l áXT^eeíai; x a l xfj!;
xal £upu6¡xóxepot xal £uappoaxóx£poi yiyvóp,£voL X9'h'^'-P-(^<- "«''•v (IJUXYJÍ; bnuc, üq PEXXÍOXY] Eoxat oux é-KipiEXyi O U S E cppovxíí;Ei,c;;»
ziq xó Xéyeiv x£ xal TrpáxxEiv náq y á p ó píog xoO dvOpcÓTCOu xal éáv xiq ópitov áy-cpio^rfcriari xal cpíj é T n n E X E í a e a i , oux EÜ0ÜÍ;
Eupue^íai; xe xal euappoaxíaí; SeíxaL ácpiaoi auxóv ouS' á7tEi,[jii,, áXX' épriaonai auxóv x a l é^Exáoto
x a l éXÉy^co...
Platón, Protágoras, 325 c-326 b T a ü x a xal v E W x é p w xal TCpEopuxépw oxw' áv évxuyxávto
TtoiT^aco, x a l ^évcp x a l áaxcp, ¡aáXXov Sé xotc; áoxolq, OOCÚ [lov
1. ETTEiSáv xáxxov: tan pronto como.
éyyuxépco zoxk yévEi. T a ü x a y á p X E X E Ú E I Ó dzóq, zb laxe,* x a l
2. TToÍE!,: Imperativo.
éyw ol'onai ouSáv K C O ótxív ¡JIEÍÍ^OV á y a 0 ó v yEvéo0ai év xf¡ nóXzi
3. évxéXXco: V . M . recomendar.
Y) XY)v épiY]v xw QzQ b-K-qpzoíav O U S E V y á p áXXo Tipáxxcov éyw
4. éKinEXEíaGat TIOXÜ ¡ÍÓCXXOV...: dedicarse mucho más a... que
TtEptspxonai ri TTEÍGWV byLciv xal vEwxépoutg x a l TCpEaPux£pou<;
a...
[iT¡xE ow^iáxcov ém[X£XEía9ai \j.r¡xz xp^lt^áxcov Tipóxepov HTJSE
5. voueÉxiqotí;, EC0(;, y\
ouxw acpóSpa w<; xr¡q (J^ux^it; Ó T T W ; ápíaxiq éaxai 7ipó<; x a ü x a , »
6. oíxEtoüoea!, con Dativo {i^uxo-lq): unirse íntimamente con,
(paÍY¡v áv, «w áv8pE<; A07]vat;oi,, Y] •n;£Í0£a9E Avúxw Y¡ ^ I T ^ , x a l r]
familiarizarse.
ácpÍExé ¡iz r¡ [iY¡, wt; ¿[lob oux áv^ uoiYjaavxO!; áXXa, o ü 8 ' E Í ^ÉXXW
L A T A R E A D E L FILÓSOFO:
KoXXáxiq xzdvávai.»
MISIÓN S A G R A D A E I M P E R A T I V O C A T E G Ó R I C O
Platón, Apología de Sócrates, 29 c-30b
Sócrates dice a los jueces que no renunciará a la filosofía, 1. Los tres acusadores de Sócrates fueron Meleto, poeta; Licón,
aunque ello le acarre la condena a muerte orador y Anito, mercader y político influyente. El cargo: co-
HHL
HHL
rromper a la juventud, negar a los dioses patrios e introducir Xtyupy¡v S' éScoxcv oi[ir¡v
nuevos seres demónicos. La pena pedida: la muerte. TÓ Sé yripaq ou ae Teípei. 15
2. ecp' co (Ver el cuadro de subordinadas en esta Lección). Socpc, yr[YevYi<;, cpíXu^ive,
3. ccooTcep = t(úq aTiad-qc;, á v a i p ó a a p x e -
4. olot; Tc: con el verbo «ser»: soy capaz. (T/zdbv zl 9E0t(; 6\ioioq.
5. ou [iri: entre ou y \ir\e sobreentiende un verbo o locución
de «temor»: (po^ob\iai. déoc, éaxtv, XÍVSUVOÍ;: no hay temor de verso 4: 6TZ(Ú<;: como.
que... verso 5: xeíva = éxetva.
6. Después de verbo que expresa preocupación, se emplea OTTOX; verso 10: recordar que el dativo plural puede presentar, en poesía,
con Futuro {de que). otra forma.
7. oTcp = cdTtvt: ver Lección de pronombres relativos en Morfolo-
gía.
8. íaxe: 2da pers. plural del Imperativo de olSa (Ver su conjuga-
ción).
9. La partícula áv acompaña al participio dándole valor Potencial.
ANACREÓNTICA 34.1
A L A C I G A R R A
M O R F O L O G Í A
HHL
HHL
LECCIÓN I
Definiciones preliminares
Elementos constitutivos de la palabra
La distinción entre Morfología y Sintaxis es tradicional en la
teoría gramatical. Sin embargo, la palabra Morfología (del griego
¡lopípri: forma) sólo fue introducida en el siglo X I X para dar
a entender el estudio de la estructura interna de la palabra y
sus variaciones formales. Esta denominación sustituyó a lo que
anteriormente en la descripción de las lenguas clásicas, aparecía
bajo los títulos de flexión (o accidencia), es decir, el cambio que
tiene lugar en la forma de una palabra para expresar la relación que
tiene con otras palabras de la oración; y derivación, o formación
de palabras.
Ahora bien, si se analizan los así llamados accidentes o flexión
del verbo o del nombre (género, níímero, persona, tiempo, mo-
do), puede advertirse que están representados por determinados
elementos portadores de información gramatical, por ejemplo:
ubic-ába-mos Ira pers. p l . del tiempo Pretérito Imperfecto de
Indicativo.
Dicho en otros términos, la palabra puede segmentarse en uni-
dades m á s pequeñas: estas-unidades mínimas se denominan mor-
femas. Los morfemas pueden subdividirse en morfemas lexicales o
lexemas, lo que comúnmente se conoce como raíz, y que contiene
en germen el significado de la palabra, y morfemas gramaticales:
en general, se reservará el nombre de morfema para las unidades
158 ESTHER P A G L I A L U N G A DEFINICIONES P R E L I M I N A R E S 159
portadoras de información gramatical: caso, niímero, tiempo, mo- preposiciones se usan como prefijos para formar nuevos vocablos;
do, persona. se acostumbra designarlas como «preverbios» cuando se emplean
para la formación de nuevos verbos.
Alternancia vocálica
En griego es frecuente que la raíz muestre una variación de su ele-
El sistema morfológico nominal
mento vocal: es el fenómeno morfológico conocido como alter- Los sustantivos y adjeüvos en griego se clasifican tradicionalmen-
nancia vocálica, que puede revestir tres grados; e/o/cero (ausencia te de acuerdo con modelos selectos de formación o «paradigmas»
de vocal). de declinación para las categorías de caso y número. E l término
caso (latín casus traducción del griego TTTCOOK;) significa «caída»,
Tema «desviación», es decir, una expresión metafórica de la misma na-
En la clasificación y descripción de las declinaciones y conjuga- turaleza que «declinación», «flexión», que evidencia que la varia-
ciones es fundamental la definición de un elemento mayor que la ción de formas que presenta una palabra se veía como una des-
raíz, el tema, es decir, la forma que sirve de base para la flexión viación de su normal forma justa. De allí también la designación
de la palabra, y que está formado por la raíz y una vocal llamada del Nominativo como «caso recto» y de los restantes como «casos
temática, al que se añaden los morfemas gramaticales: oblicuos».
El caso es el morfema que expresa la función del nombre
XÚ£Te= en la oración. En los siguientes ejemplos, muy simples, puede
Aú raíz observarse c ó m o una misma palabra cambia su forma según
, ^ Tema
£ vocal temática desempeñe la función de sujeto, objeto directo, complemento, etc.;
T £ morfema gramatical (2da pers. plural) así como de acuerdo con el número que indique:
HHLHHLHHLHHL
160 E S T H E R P A G L I A L U N G A DEFINICIONES P R E L I M I N A R E S 161
OBJETO Ilapéxw Swpa xw O E C O . —Tercera declinación, que reúne a los sustantivos y adjetivos
INDIRECTO Ofrezco dones al dios. DATIVO cuyos temas son una consonante, las vocales i - u y los diptongos.
Ilapéxw Scopa xolig 0£oí<;. Los sustantivos se presentan en los diccionarios enunciados
Ofrezco dones a los dioses. en caso Nominativo, seguidos de la terminación de Genitivo
(morfema que permite identificar la declinación a que pertenecen)
y del artículo que indica su género.
COMPLEMENTO D E SUSTANTIVO
Los adjetivos se enuncian en Nominativo de cada uno de los
Tó ÍEpóv OEOÜ XOKÓV Eaxiv.
géneros (de manera similar, en español, el diccionario presenta
El templo del dios es bello. GENITIVO
blanco, a)
TÓC ÍEpóc OEWV xaXá Etatv
G É N E R O
Los templos de los dioses son bellos.
E l griego poseía tres géneros: masculino, femenino y neutro.
NÚMERO
El indoeuropeo presentaba ocho casos, que en griego se reduje-
Existían tres números: singular; plural y dual, para referirse a
ron a cinco:
dos personas o cosas?
NOMINATIVO ACUSATIVO
DATIVO Declinación del artículo
GENITIVO VOCATIVO Como se explica en la parte de Sintaxis, el artículo habitualmente
acompaña en griego al sustantivo, como el artículo determinado
en español. Los gramáticos estoicos definían su función diciendo
El paradigma de declinación consiste, por lo tanto, en la presen-
tación de las 10 formas que toma el sustantivo: cinco del singular que servía para distinguir el género y número de los sustantivos.
y cinco del plural. Por ello es importante conocer su declinación antes que la del
sustantivo.
Los sustantivos y adjetivos se agrupan, según su tema, en tres Mase. Fem. Neutro Mase. Fem. Neutro
modelos de declinación: Nominativo ó xó oí ai xá
—Declinación de tema en - A (llamada tradicionalmente en las Genitivo xoü xoü xtov xwv xwv
gramáticas Primera) Dativo xw xw XOÍÍ; xaíí; TOlC,
—Declinación de tema en -O (conocida como segunda).' Acusativo xóv Tf\V xó xoúc; xác, xá
M O D E L O S D E DECLINACIÓN
No todos los casos se distinguen por un morfema propio. En casi
todas las declinaciones el Vocativo coincide con el Nominativo. Masculinos
Todos los sustantivos neutros presentan la misma forma para los Tema cpiXo- SouXo- taxpo- ávOptoTto-
casos Nominativo, Acusativo y Vocativo, tanto en singular como amigo esclavo médico hombre
en plural. En todas las declinaciones la forma del plural neutro se sg. Nom. ó (pikoc, SoüXoq iaxQÓq ávQpoinoq
caracteriza por el morfema -a, como se advierte en el artículo. Gen. TOO cpíXou SoúXou laTpoü áv0pcÓ7rou
Dat. TW (píXw SoúXcp íaTpw ávOpCÓTTO)
La declinación -O Acus. tóv cpíXov 60OX0V iaxpóv ávOpcoTiov
Voc. cpíXe SoüXs iaxpé ávSpcoTtE
Esta declinación comprende los nombres cuyo tema se forma con
Pl. Nom. 01 (ptXoi 80ÜX01 laxpoí áveptOTTOl
la vocal temática - o -. Abarca sustantivos y adjetivos:
Gen. TWV (ptXwv SoúXcov laxpcov ávOpcÓTTWV
a) Masculinos (los m á s numerosos) y femeninos en -oc,
Dat. •zolq cpíXoií; SoúXoii; iaxpoíí; ávQpdmoiq
b) Neutros en -ov
Acus. Toút; cpíXout; SoóXoui; iaxpoúí; ávQpú>ouq
Voc. (ptXot SoüXoL íaxpot ócvOpcoTroi
Cuadro de los morfemas de la declinación -O
SINGULAR P L U R A L
Neutro
Masculino Neutro Masculino Neutro
Swpo-
Nom. -o<; -ov -OI -a regalo
Gen. -ou -COV
xó Swpov xóc Swpa
Dat. -w -oiq
xoO Scópou xcov Scópwv
Acus. -ov -ov -oui; -a
X(p Síópcp xoít; Scópoic;
Voc. -£ -ov -OL -a
xó SíSpov xá Swpa
Swpov Scopa
O + O = OU La declinación -A
£ + O= ou
La -a que caracteriza al tema de esta declinación puede advertirse
£ + a = Y] que se convierte en a después de p, £, t claramente en plural. En singular, en dialecto ático, sólo se man-
Nótese que oye desaparecen ante vocal larga. tiene cuando está precedida de - i , -£, -p. Después de otros fonemas
pasa a -f\.'^ Ello determina que los nombres femeninos (la mayor
Masculinos Neutros
parte) y masculinos pertenecientes a esta declinación, presenten
Tema TTXOO- navegación óaT£o- hueso
las siguientes formas:
Sing. Nom. ó nXooq (nXóoq) TÓ óaToOv (óaTÉov)
Gen. •KKOO (TTXÓOU) ÓaTOÜ (ÓOTÉOU) 1) Sustantivos y adj. femeninos en -a (Gen. -aq)
Dat. TTXOW (TTXÓO)) ó a T w (óaTÉcp) y en -y\ (Gen. -riq)
Acus. TtXoOv (TTXÓOV) ÓCTTOOV (ÓaTÉov) 2) Sustantivos femeninos en - á (Gen. -riq)
Pl. Nom. TTXOÍ (TCXÓOI) óaTá (óoTéa)^ (Dat. -r¡)
Gen. TtXüv (TTXÓWV) óaTcov (óaxécov) 3) Sustantivos masculinos en -a^
Dat. (Gen. -ou)
TTXOÍ!;
(nXóoiq) óoTolq (óaiéoiq) y en -rjc;
Acus. nXooq (itkóooq) ÓaTá
C u a d r o de l o s m o r f e m a s de l a d e c l i n a c i ó n - A
La llamada «declinación ática»
SINGULAR P L U R A L
Se designa con esta denominación la declinación de algunos Femeninos Masculinos Fem. y Mase.
sustantivos masculinos y femeninos, en la que las formas han Nom. -a -a -aq -ai
sufrido un cambio por metátesis de cantidad (£w > rjo)), fenómeno -ou -wv
Gen. -a?
que ocurría sobre todo en dialecto ático. -V -v -a -V -aic,
Dat. -ex
Acus. -ocv Y]V -av -av -•qv -aq
Singular Plural
Voc. -a -^^ -a -a -Y¡/-OC -ai
Tema VY]0- templo MeveXrp- Menelao
Nom. Ó VECÓg oí vecó MevéXecoí; Los sustantivos masculinos tomaron de la declinación -O los
Gen. V£CÓ V£CÓV MEVÉXEW
morfemas de Nominativo y Genitivo singular.
Dat. vea V£có¡; MEVÉXECO
El Genitivo plural es el resultado de la contracción de a + co;
Acus. véoiv veúq MEVÉXECOV
de ahí que todos los sustantivos llevan acento circunflejo en esta
Voc. = Nom. = Nom.
última silaba.
^La forma se explica por analogía: sobre el modelo Swpa (se esperaría En dorio la -a se mantiene siempre; en jonio pasa a -T).
*óaTf\).
HHLHHLHHLHHL
166 E S T H E R P A G L I A L U N G A D E F I N I C I O N E S P R E L I M I N A R E S 167
6p%6q,ri,óv
bello recto, correcto
xapT£pó(;,á,óv 6aioq,a,ov
fuerte sagrado, santo, piadoso LECCIÓN II
xzvóq,y],óv Txakaióc„á,óv
vacío antiguo
xoivóq,ri,óv mxpóc„á,óv La tercera declinación
común agudo, penetrante
Como se ha dicho, la tercera declinación comprende:
Auypó(;,á,óv maxóq,ri,óv
triste confiable, fiel 1) Temas consonanticos que, a su vez, pueden subdividirse en:
[iaxápioq,a,ov TzXavíoq,a,ov a) Temas terminados en oclusivas:
dichoso errante velares T- X -X
liaxpóq,á,óv 'Kkziaxoq,r¡,ov
labiales P - TI —9
grande numerosísimo dentales §- T - 8
[j.akaxóq,ri,óv TzXoúoioq,a,ov b) Temas terminados en líquida: A - p
mullido, delicado rico c) Termas terminados en nasal: v
^i£yiaToc;,7],ov 7roXAot,aí,á d) Temas terminados en - q
muy grande muchos 2) Temas vocálicos, que pueden subdividirse en:
TZp(ÚTOq,7],OV a) Temas en i
dulce como la miel primero b) Temas en u
[iiKpóq,á,óv az[j.vóq,-r\,óv c) Temas en diptongo
pequeño venerable
[ióvo<;,Y],ov ax'kripóq,á,óv CUADRO D ELOS MORFEMAS CASUALES D EL A 3ERA DECLINACION
HHLHHLHHL
L A T E R C E R A D E C L I N A C I O N
177
176 E S T H E R P A G L I A L U N G A
TEMAS EN OCLUSIVA V E L A R Y L A B I A L
El Nominativo singular de los masculinos y femeninos es varia-
yuTi- (pXep-
ble, ya que puede: Tema cpuXax- óvuX"
T buitre vena
cahra uña
guardia
a) Carecer de marca alguna y coincidir con el tema: ó ovu^ óyú(]j y¡ (pXé(lj
Nom. ó cpóXa^
"EXXYIV, "EXXTf]v-0(; griego (gentilicio) (púXax-oc; ai-y-óc; OVOX-OÍ; yuTT-óí; cpXep-ó^
Gen.
b) Presentar la vocal final del tema alargada: áij-í ovux-i yuTC-í (pXep-í
Dat. (póXaK-t
cpúXax-a m'-y-a ovux-oc yÜTi-a (pXép-a
;ioip,T|v, Tioi[j.év-o5, ó pastor Acus.
T y57r-e<;
Saípcov, 8aí[i.ov-oq, ó divinidad, genio Nom. (púXax-Ec; aly-ei; ovox-e?
cpuXáx-wv aly-wv óvúx-wv yuTC-wv (pXcp-wv
c) Estar caracterizado por el morfema - S - (nominativo sigmático): Gen.
(púXa^i. (v) aili (v) ovo^t (v) yuclJÍ (v) cpXsclJÍ (v)
xópa^, xópax-oi;, ó cuervo Dat.
Acus tpóXax-a? aly-aí; 6vux-oc<; yÜTC-aq (pXép-a<;
d) Presentar vocal alargada y - S -:
áXfÓ7iY¡^, áXc¿K£x-o<;, YJ zorra
El Nominativo singular de los neutros coincide con el tema,
TEMAS EN OCLUSIVA DENTAL
si bien ha desaparecido la dental, pues esta consonante nunca
xopue- awpax-
persiste al final de palabra: Tema VULLVEX- TtaxpiS- TioS-
1 i patria pie yelmo cuerpo
Spápia, §pá¡j.aT-o<;, xó acción, drama soldado
oQ[ia, ocó¡jiax-0(;, xó cuerpo armado a
In Iwera
ó r¡ xópui; xó owtxa
N. ó YOUVTlt: 7¡ T^axpíc; Ttoót;
N. TiaiSEÚaavTEí; TiatSEÚaavTa
Dado que el formante característico de los participios activos
G. -aávTcov -acxvTcov
(Presente, Futuro, Aoristo) y de Aoristo Pasivo, es - V T - , los
mismos siguen esta declinación para el masculino y neutro. D. naibzúaaoi (v) TiaiSEÚaaai
N. 7i:ai.8£u6évTE<; TiaiSEuOévTtt
G. -6évTwv -6EVTWV
D. •KaiheoQzlai ( v ) TraiSEuOEíai
Los nombres propios terminados en -xky\c, (tema xlzpzcj-) con- aox\)-lao-zzf-l áoj-q f-
Tema TzoXi-lndXzjlTzókfiJ-
traen: ciudad
ciudad-estado
N . ó nep!.>íXfi<; G. T O 5 nepixXéouc; N. y¡ Tiokiq TÓ aOTU
TióX£-o)<; áaxz-03q
G.
{metátesis por KÓXTJ-OC;)
D . Tcp IleptxXeí Ac. T Ó V ITepixXéa KÓXei. áaxzi
D.
TlÓXlV aoxo
Ac.
B) T E M A E N -aa- Y C) T E M A E N -OO- TTÓXeic; aOTYj
N.
TcóXe-ov ócaTE-wv
G.
Tema xpéaa- aidoa- áoxz-oi (v)
D. TTÓXe-at
carne pudor áOTYl
Ac. TcóXeic;
N. TÓ xpéaq aidúq
G. aidooc,
c) Temas en diptongo
D. xpéfi ai8ol
Ac. xpéa al5G> Tema nziBoj- Y¡pcou - VIPW(F)
N. xpéa No se emplea persuasión héroe
G. xpeG>v en plural ó r¡p(jiq oí YÍpco£<;
N.
D. xpéaai(v) nziQobq YÍp(oo<; YÍpCÓWV
G.
Ac. xpéa 7I£10(Ó TÍpcoí rip(úai{v)
D.
TIEIOGÍ riptíq TÍpCOE?
Ac.
2) Temas vocálicos
A l g u n o s temas aislados
T E M A S E N -I, - U {BREVES)
a) Los temas terminados en - i alternan con -e/; - r ¡ / Esta «yod» BOO-, p0(/r) vau-VT¡(f)
Tema
intervocálica desaparece y hay contracción de vocales contiguas, buey nave
como se observa, por ejemplo, en el Nominativo plural. ó (ri) Pooc; oí (ai) póEí; r¡ vabc, al vrizq
N.
b) Asimismo los temas en -u alternan con temas con digamma Poó^ Powv vzúq* VEWV
G.
-£f; -rif. que se eliminó en posición intervocálica. D. Pouoí(v) VTjí vauai
Ac. ¡3o5v poüc; vaüv vabq
VÜ^,VUXTÓÍ;,Y¡
Xt¡jn^v,£VO£;,ó Temas en -t y en -u
puerto mano
7rüp.7iupóí;,TÓ X£Xt,Scóv,óvo(;,r¡ áTTÓSei^i(;,e(o¡;,Y] \).áb-f\aiq,z(¿>(;,-r\
fuego golondrina demostración, prueba acción de aprender, instruc-
u6a)p,uSaTOc;,TÓ xQ(óv,ovóc„ó AxiXXEÚ<;,écOí;,ó ción
agua tierra Aquiles vzKOC,,uoc„b-ri
Xzi[i(í)V,(úVOc„ X(.T(¿v,covo(;,ó yév£ai(;,ew(;,y¡ muerto,cadáver
invierno, mal tiempo vestimenta, túnica origen, creación 6(pi<;,£W(;,ó
8á\xdKiq,z(úc„ri serpiente
Temas en -o
becerra oclji<;,EW<;,y¡
8iá'kooiq,z(ñq,ri acción de ver, la vista, apa-
'HpaxX'^(;,£OUí;,ó xáXko<;,ooc„xó
disolución riencia
Heracles belleza
novrfiiq,z(x>c,,y\
ávQoc;,ooq,TÓ
fuerza creación, poesía
flor miembro, miembro de una
^TÍT£ai(;,£W(;,Y¡ •KQafyq,ziúq,'r\
Pp£(poc;,ou(;,TÓ frase musical, canto
búsqueda acción
cachorrito, infante
pépo^,ou(;,TÓ l£peó<;,Éco(;,ó Trpóao(lji,(;,£Ci)t;,T¡
déoq,8éooq,TÓ
parte sacerdote mirada, aspecto
temor
OQoq,o\)c„x6 axíoLq,z(¿>q,ri
Síijjo<;,ou<;,TO
monte fuerza, vigor separación
sed
é6vo(;,oui;,TO 7i£Xayo<;,ouc;,TÓ xá6apaL(;,£C0(;,Y¡ bpgiq,z(úoc;,r¡
insensato sabio,conocedor
HHL
188 E S T H E R P A G L I A L U N G A
acó<ppwv,ov áTia6r¡q,éq
prudente infatigable, impasible
¡ivi^pa)v,ov áxuxriq,éq.
que recuerda (recordador) desdichado LECCIÓN III
Primera clase
Dentro de este grupo pueden distinguirse los adjetivos que presen-
tan formas contractas de aquellos de formas no contractas.
HHLHHL
En ambos, las terminaciones del género femenino pueden adop- b) Tema en -o-
tar las dos variedades -a, --q que tienen los temas en - A . Tema aacpza-evidente
sino que utilizan la misma forma del masculino. E n esta categoría Masculino y Neutro Masculino y Neutro
se encuentran, sobre todo, los adjetivos compuestos. Femenino Femenino
N. aa(pr\q aafpzq oacpzlq aacpfi
1) Adjetivos no contractos
a) Femenino en -a: Síxaioq, dixaía, Síxaiov: justo. G. aa(()obq aacpwv
D. aacpeí oacpéai (v)
b) Femenino en -Y¡: áyaQóq, áyaQri, ócyaOóv: bueno.
Ac. oacpYí aa(pzq aacpzlq oacpYj
c) Femenino igual al masculino: OCSIXOÍ;, ádixoq, áStxov: injusto.
V. oa(pzq aacpeii; oacpf¡
2) Adjetivos contractos
a) Femenino en -a: ápyupoüt;, á p y u p a , ápyupoüv: plateado.
b) Femenino en -r¡: xpoaobq, XP^^% xP^f^oüv: áureo, dorado. Tercera clase
c) Femenino igual al masculino: EUVOUÍ;, euvou<;, euvouv: favora-
En este grupo se encuentran los adjetivos cuyas formas de mascu-
ble.
lino y neutro siguen la tercera declinación (temas en - V T , - V , - U )
y los femeninos la declinación de temas en - A . Como se explicó
Segunda clase
a propósito de los participios femeninos la presencia de su sufijo
Los adjetivos de este grupo, que pertenecen a la 3ra. declinación, «yod» es la causante de la transformación de esta forma.
presentan, por consiguiente, los cambios fonéticos indicados a T E M A E N-VT-
propósito de la declinación de los sustantivos. Existen adjetivos Ttái;, Tiáaa, Tráv (Tema: TiavT- navTJa), cuya declinación se
terminados en oclusiva o nasal y adjetivos terminados en -a-. E n presentó con la de los sustantivos pertenecientes a este grupo.
ellos la forma de femenino y masculino coinciden.
T E M A E N NASAL
a) Tema en nasal
Tema EuSa[.¡jiov-/e//z Tema peXav- [leXavja—negro
SINGULAR PLURAL
SINGULAR P L U R A L
T E M A E N - U COMPARATIVO SUPERLATIVO
-TEp- -Tax-
Tema 7]8u-/r¡6£ p-/r¡dzfja—dulce
SINGULAR PLURAL
que se añaden al tema del adjetivo, formando con las terminacio-
Mase. Fem. Neutro Mase. Fem. Neutro
N. ridúq r¡dela r¡8ú r¡8tlq Y¡8£íai r\8éa nes de las declinaciones -A (femenino) y -O (masculino, neutro)
G. ridéoq r¡dzíaq f¡déoq r¡dé(xiv un nuevo adjetivo:
D. T¡8£Í Tidtía r¡8zl r¡8éoi (v) y]8zíaiq rtdéai (v) oo(póq,ri,óv aocpo- aocpc¿-TEp-0(;,a,ov más sabio
Ac. T¡6ÓV •íjSeíav r¡8ú Y¡8£íc; rideíaq ridéa
Ppaxó<;,£ía,ú Ppaxo- [3paxó-T£p-o<;,a,ov más breve
V. T¡6Ú 7¡6eía y¡6ú r¡8eíq f¡S£íai,
aXriQriq,zq áXY¡6Ea- áXr¡6£a-T£p-0(;,a,ov más verdadero
al unirse a la raíz del comparativo, de a h í que algunas formas mucho mas muchísimo
aparecen como «irregulares» según las gramáticas; entre ellas:
En la llamada declinación ática, resultan las siguientes formas: La declinación de los pronombres
SINGULAR P L U R A L
Pronombres posesivos Mase. Fem. Neutro Mase. Fem. Neutro
Se han creado a partir de la forma de los pronombres personales: N. O6TOC; aUTT] TOÜTO OÜTOl auTat TttÜTa
Los adjetivos que indican los números son de dos tipos: Letra Valor Letra Valor Letra Valor
Cardinales: de ellos, se declinan los cuatro primeros y los términos a 1 i 10 P' 100
P' 2 x' 20 a 200
que expresan los números de las centenas, a partir de 200.
Y 3 X' 30 T' 300
Ordinales: son adjetivos de primera clase, es decir, que siguen los
8' 4 40 o 400
modelos de las declinaciones -O y -A: npüxoq, -y¡, -ov/8zmepoq,
a, ov/ipÍToq, r¡, ov, etc. E' 5 v' 50 (?' 500
p' 0 í^' 0 ai' 6 ? 60 1 600
7 o 70 ^' 700
DECLINACIÓN D E LOSCUATRO PRIMEROS NÚMEROS
8 80 co' 800
Mase. Fem. Neutro Mase. Fem. Neutro
90 ^' 900
6' 9 4'
N. e!<;, uno [lía, una £v,uno Súo
G. évóq [iiáq évóq Suoív
D. éví [lia éví Suoív
Por ejemplo: xe' = 25 — T ^ E ' = 365.
Ac. eva [líav ev Súo
El encuentro de estas vocales con la vocal temática produce, por ACTIVA MEDIO-PASIVA
contracción, una vocal larga o diptongo. Tiempos Tiempos Impera- Tiempos Tiempos Impera-
Primarios Secundarios tivo Primarios Secundarios tivo
2) Conjugación atemática o de verbos en -\i.v. no usa vocal
Sg.l -co -[XI -V -\iai -[xr¡v
temática. Constituye un grupo reducido de verbos.
2 -q -ai (<;) -(61,-0 -aai -ao -ao
3 - -TCO -xai -TO -o6co
Los elementos constitutivos del verbo Pl. 1 -(X£V -[¡.zQa -[LzQa
2 -xz -XZ -XZ -oñz -adz -adz
7
La segmentación del verbo en sus unidades mínimas permite 3 -V -VTCOV -vxai -VTO -a6cov
-YXl
distinguir los siguientes elementos: ' Que suele transformarse en - a i .
Raíz o lexema portador del significado básico. ' De esta forma provienen, por cambios fonéticos:
Tema: como se definió al iniciar la Morfología, es la forma que
sirve de base a la flexión. Se puede distinguir el tema verbal (la - o u a i (-v-ci> - v a i > - o u a i ) ; la nasal desaparece y se
raíz más una vocal temática) y los temas temporales, es decir, la produce alargamiento de la vocal;
forma que resulta de añadir a la raíz los morfemas indicativos de y -| aai \> - v a i > -aoi): la nasal, que es una
los distintos tiempos: cada uno de estos formantes se explicará sonante, se vocaliza.
en cada uno de los tiempos. En el dual, la desinencia primaria y secundaria para 2da. y
Morfemas que indican los modos: en tanto que el Indicativo e Im- 3ra. persona es - T O V , pero los escritores áticos emplean en ambas
perativo se forman añadiendo las desinencias de persona y nú- personas, la forma - T Y ¡ V .
mero al tema verbal o al tema temporal, los Modos Subjuntivo Otras variantes que presentan las desinencias se explicarán en
y Optativo se caracterizan por la descripción de cada uno de los tiempos. No se hará ninguna
referencia cuando el cuadro precedente baste para comprender el
a) Subjuntivo: alargamiento de la vocal temática, es decir, morfe-
tipo de terminaciones usados en un determinado Tiempo o Modo.
mas -co, -7¡ ante las desinencias.
b) Optativo: el morfema o sufijo es -oi- o bien -i- que alterna con
-lYJ-.
Morfemas de las formas nominales del verbo cambios respecto de la raíz verbal. La mayoría de los presentes
contiene este sufijo, aunque no se advierta a simple vista:
ACTIVA MEDIO-PASIVA xáxTco (*TaYy-co)
páXAco (* PaX/'-cd) TEÍVCO (*TEVy-C0)
Infinitivo -ziv, -(z)vai. -oGai.
aai
c) Otros sufijos propios del tema de presente son:
Participio 2 -pevoí;, -\iévi\,
-VT- -¡xévov -vo-, -avo- {sufijo nasal) -oxo- {sufijo incoativo)
Adjetivos verbales -TÓq, -xr\, -TÓV TÉ^lVCO (*TE¡i-V0-) SiSáoxco (8aa-axo-)
-T£Ó(;, -TSa, -TÉOV ápiapTÓvco (*átxapT-avo-)
' El Aoristo Pasivo tiene terminaciones de Voz Activa
^ Con excepción del Participio de Perfecto, que se forma sin -v-. d) Algunos verbos presentan en el tema de Presente una redu-
plicación, es decir, la repetición de la consonante inicial de la raíz
seguida de la vocal -t:
Voces Media y Pasiva
RAIZ TEMA D E PRESENTE
En todos los Tiempos y Modos, las voces Media y Pasiva se
Yv- YÍ-yvo-¡jiat
forman, a diferencia de una lengua como el español, mediante
Saax- 6t-Sáa-xco
desinencias propias diferentes de las activas. pi-livií-oxo-jjiai
Verbos deponentes
Modelo de conjugación del Presente
Se denominan deponentes los verbos que sólo presentan formas
de voz media y pasiva, pero que tienen significación activa. VERBO TiaiSEÚco, EDUCAR
voz ACTIVA
a + 7¡ = a a + OL = (p
a + y] = a a + (ú = (ú
E l Optativo de Presente A c t i v o
a
C1D0 C1D0 tío Como se ha dicho, en el Modo Optativo los verbos contractos se
CD U) :t D > diferencian de los no contractos. En efecto, en las tres personas del
U) CD o o O
i D O" o O
O ,^ O O O singular el morfema es -OLY¡- con las desinencias secundarias:
O O O o o o o o o
r< r< ^ «o «o *o
O O O
O -to -to -td 1. TLtXa OÍY¡=Tl[/C¿£V I.TOIE OÍY¡V=TrOlOÍY¡V
«O «O «O íO *o «o ^ ^ „
O
td CDId O 2. -Ttna oír]g=Ti[LÚriq l.noiz oíriq=Tioioíriq
CD U) a 2, ^D O
W (D o O o3- DId 5. -íip-a OÍT¡=-Ct[jl(ÓY¡ 3.TZOIZ OÍY¡=KOlOÍTl
0 u u OW o o o o O O O 4,T;i(xa oiiJiev=Ti[X(I)[ji£v 4.noie ot.[i,£v=Trotoí[xev
1 ( r r< r< r< r< r< ,<
O O O o O O O O O
í< r< ^ << Á o o o o o 5.11 (la OlT£=T!.[X(I)T£ 5.TtOl.£ OITC^TTOIOÍTE
O O O _ o o_ o 50 «o «o ÍO íO
o o o ÍO eo ÍO -td -td -Id 6. 'n(J.a ot£v=TLp,a)Ev Ó.KOIE OIEV^TTOIOÍEV
-to -10 -10
ÍO ÍO ÍO a o
O
>
> > l.SouXo oíy]v=8ouXoÍ7)v
<
u o o O ,2 o 2.8ouXo oíriq=8ooíriq
O ,^ o ,S o o o
o U) U) 3 o o 9 y o9" 3.douXo otr¡=SouXoÍ7j
3
g o o o oo oU) ~ z
o o ti
K ti N: ti ti 4.SouXo o(.ti,EV=8ouAol[X£V
ti ti u -tdti -Id
ti -td
a -10 -w 5.8ouXo OlTE=8ouXolXE
Q ^ r-n Q a I—11—I
u U) O o to o 6.8ouXo 0!,EV=SouXol£V
H 3- ^ F" 3- ^ o o td CD ti
o ww w
z b 3-
u) w ll) O
W tü
O >
u tj W Id 0
Id td 1 Id O
<n
W O O o o o o w
a.
O O
ti ti
to
^ 1^I0 uI^
CL, ti K ti ti ti ti -10 -Id o o O
a ti ti ti SUBJUNTIVO
02 u) a a
<p
r-to to
lO CrE
U) or-U) 1.Tilia (x>=Tl[lÜ TTOie (0=7roiCL) SouXo co= SouXw
i3 la- la- W CE) M :i 0
3- a . : i i3 la '3 •3 '3 la ^3 -a '3 2.THia r¡q=Ti[La¡:; TtOlE 7iq=7TOlfí(; SouXo Y]Í;= SouXolt;
P H H 3H- 3H- 3p- 3 - 3 - 3 - n =L : L 3.Ti(ia T¡=Ti.[J,a 7T:OI.£ 7¡=Tioifj SouXo T¡= SouXot
H P -Id
10 -Id H -10
—I A.Tifia 03y.ev=TLn(óy.£v TTOIE (0(xev=7ro(,¿o[xev SouXo (ú[iev= 8ouXcó¡i£V
CaD to^ a ^ „
<X> to TTOIE T)TE=TTOiy^T£ SouXo 7]TE=8ouXwT£
0 ww ^ o to CD O
H 5.Tt¡ia Y¡TE=TI,HaT£
1 I I > 6.Ti[ia coai=Ti¡aa)OL TTOtE (Oai=TTOlCdOt
a a a O o OI
O SouXo woi=SouX¿doi
a a a 3-3-3-
P H P H H
a a a a ¿
3-3-3-
P H -Id
10 -Id H P HH
<N en -to -10 -Id
a; ^ (N C<-) ^ <N r<-)
HHLHHLHHLHHLHHL
216 ESTHER PAGLIALUNGA
IMPERATIVO
Voz ACTIVA
Futuro I Tpicperjao^tat
Futuro I I TptpYJaofjia!,
Algunos futuros tienen un sentido activo e intransitivo:
LECCIÓN V I I I
(pavriooy.ai apareceré
El Aoristo
Los Modos del Futuro
Ya se ha señalado que el Aoristo lleva, como los restantes tiemp
El Futuro sólo tiene dos modos: Indicativo y Optativo.
históricos, la marca de pasado constituida por el aumento.
A continuación, se presentará un modelo de conjugación de las
expuesto a propósito del Imperfecto, es válido asimismo para
formas derivadas del tema de Futuro:
formación del Aoristo, es decir:
INDICATIVO
a) Si el verbo empieza por consonante, ésta tendrá aumej
OPTATIVO INFINITIVO
naiSzv -(TOL-pi
silábico;
7iat6£Ú-a£iv b) Si empieza por vocal, ésta sufrirá alargamiento (auma
-azic, -coi-c,
> -azi -ÜOI PARTICIPIO
temporal).
-oo-[izv -aot-pev 7iai,6£Ú-owv, aovTOí; En cuanto al morfema característico de Aoristo, el griego poí
-0£-T£ -CGl-XZ Tcai,6EÓ-aouaa, aoúc*= tres formas, de las cuales, las más numerosas y productivas soi
-aouai, (v) -aoi-ev Trat6£Ó-aov, OOVTOÍ; 1) La constituida por el formante -oa (llamado también Aori
naidzó -ao-pai TcaiSeu -aot-prjv INFINITIVO sigmático)
< -a-t] -CGl-O TT:a(,6£Ú-0£-a6at naidzúcx) é-TcaiSEÓ-aa
Q -as-Tai -aoi-TO PARTICIPIO y.zXzú(ú z-xzXz6-oa
M
-aó-pe6a -ooí-peea 7Tat6£U-aó-¡XEV0(; áxoúco 7Íxou-aa
-oz-adz -0Ot.-a6£ •7T(xi,S£u-ao-¡xÉvr¡
-oo-vxat -OOl-VTO TcaiSso-oó^LEvov Las observaciones hechas para el Futuro valen también par;
naidzv -dr¡oo-ixai Kai8zv -67¡aoíp,y5v INFINITIVO formación de los Aoristos sigmáticos, es decir:
< -Qr¡ar\ -6-yíaot-o nai8zo-Qriaz-oQai a) En los verbos cuyo tema termina en consonante oclusiva
> -Q-qoe-xai -eviaoi-TO PARTICIPIO
lar, labial o dental, se producen los cambios fonéticos resultar
-6y¡aó-p£6a -ey¡aoí-p£0a nai8zo-6Yioó-iizvoq
de encuentro de la oclusiva con -a-:
-Q-qaz-oQz -Qrpoi-oQz 7zai8zo-Qy]ao-[izvri
-d-qoo-vxai -eyjaoi-VTo nai8zo-6rioó-[izvov TTpá-rco) irpay- £7tpa|a (y + a = | )
xpípco xpip- £Tp!.({ja (P + a = ((j)
TceíOco TzziQ- £TTEioa (6 + o = a)
224 ESTHER PAGLIALUNGA EL AORISTO 225
b) En los verbos cuyo tema termina en líquida (X, p) o nasal (v), 1) Modelo de conjugación de los
la -o- se asimila y la vocal final del tema se alarga (alargamiento Aoristos sigmáticos
compensatorio):
Voz ACTIVA
axÉXXw axeX- eaxeika (* é-axsX-aa > éoxeXka) INDICATIVO SUBJUNTIVO OPTATIVO IMPERATIVO
zyzípcd éyep- ríyeipa E-TiaíSeu a-a Tzaidcó a-w Tzaidzó a-ai-m
áyyéXXco áyysX- yjyyeiXa E-TiaíScu aaq o-£La<; TTaíSeu o-ov
cpaívco <pav- é'cpvjva E-TtaíSeu oz a-n o-ai o-áxco
(a-Ei.E(v)
2) Una segunda formación del Aoristo (Aoristo Segundo) es z-Tzaidtv a-a-nzv o-w-[izv a-ai-\j.zv
la que se constituye sin sufijo, con vocal temática que une las z-Tzaidzó o-a-xz o-r\-xz a-ai-xz a-a-XE
desinencias a la raíz. Esta última puede presentar alternancia é-TíaíSsu oav o-coai (v) a-ai-ev a-á-vxcúv
vocálica o reduplicación: (a-ziav)
TtaiSeu a-á-^EVOi;
INFINITIVO -y.zvq
Tzaidzú a-a-a6ai PARTICIPIO
-[IZVOV
HHL
Voz MEDIA
Aoristo pasivo
INDICATIVO SUBJUNTIVO OPTATIVO IMPERATIVO
£-PaX Ó-[JIY¡V páX iú-p.ai PaX oí-¡jiY]v Como en el caso del Futuro, el Aoristo pasivo presenta formas
£-páX OU páX 7] oi-o páX oü distintas de las de Voz Media. Se distinguen dos tipos de Aoristos
£-PáX E-TO páX T¡-Tai Ol-TO paX £-a6co pasivos:
£-paX ó-[ízQa páX có-^i£6a oí-[iz6a 1) Aoristo pasivo primero: que se caracteriza por el morfema
£-páX £-a6£ páX y]-o6£ oi-oQe páX £-a6E -9r] (que alterna con - B E - ante vocal o -vx-) seguido de desinencias
£-PáX O-VTO páX co-vxai OL-VTO PaX £-a6cov secundarias activas. La 3ra pl. presenta la desinencia -oav- en
lugar de -v-.
Las observaciones hechas a propósito del Futuro Pasivo en
PaX ó-y.zvoq cuanto a los cambios fonéticos que se producen en los verbos
INFINITIVO
PARTICIPIO paX o-(j.é[jt7¡ terminados en oclusiva (las velares y labiales se tornan aspiradas;
PaX E-aBaL
PaX ó-iizvov la dental desaparece), valen también para el Aoristo.
228 ESTHER PAGLIALUNGA
HHLHHLHHLHHL
230 ESTHER PAGLIALUNGA EL PERFECTO 231
+afi = xO +ae = 99
El SUBJUNTIVO y OPTATIVO se forman mediante el Participio
c) Raíz terminada en oclusiva dental d) Raíz terminada en nasal
de Perfecto con el correspondiente modo del verbo «ser», tal como
6, T , 6 +G = a
las Seras pers. plural del Indicativo.
El pluscuamperfecto
El Pluscuamperfecto se forma sobre el Tema de Perfecto con el
aumento propio de los tiempos secundarios. Ante las desinencias LECCIÓN X
presenta las vocales: dzi. Su uso no es muy frecuente.
Las formas medio-pasivas, a su vez, se forman de acuerdo con
las explicaciones dadas para las formas del Perfecto Medio-pasivo.
Conjugación atemática o de verbos en -[it
PLUSCUAMPERFECTO
Como se ha dicho, esta conjugación se caracteriza por la ausencia
rpt] o f^Seiv {sabía) de vocal temática y por las desinencias, cuyas peculiaridades
ribrpQa o rpzic, pueden resumirse de la siguiente manera:
r[ñzi (v)
^a¡ji£v Presente Activo Medio-Pasivo
f¡aT£ -\Xl -p,£V -aai No desaparece la -a- intervo-
^aav o fpzaav -q -T£ cálica
-ai (v) -aai (v)
Forma proveniente de -vxi
seguida de la vocal - i ; SÍ8CO[JII. - ir]¡xL - TÍOTJPI. - IOTTIHI. La EI-OI (v) n T OL Í-TCO fí-£l
raíz presenta alternancia vocálica, como puede observarse en los Í-[XEV í co-¡a£v X OL-pEV f]-HEV
cuadros siguientes que desarrollan la conjugación de estos verbos. l'-T£ í Y¡-T£ l Ol-TE l-T£ f¡-TE
Los tres primeros presentan, en singular, un Aoristo en -xa. l ' - a a i (v) i coai (v) X Ol-EV i-Ó-VTCOV f ¡ - a a v
3 ) Presente con un sufijo -vo- añadido a la raíz: Seíxvupi.
icóv, ÍÓVTOÍ;
INFINITIVO
Primer tipo de verbos en -[xi PARTICIPIO loüoa, loúat\c,
i -Évat
CONJUGACIÓN DE slpí - S O Y lóv, lóvxoq
Raíz: alternan éa-/a- C O N J U G A C I Ó N D E (PT¡¡JIÍ-DIGO
INFINITIVO FUTURO
FUTURO zoo-[iai (pd-vai (pr¡ -acó
zari PARTICIPIO AORISTO
zo-xai {p(x<;, c p á a a , cpáv'' E-cprj-aa
zoó-[izda
* Raro, habitualmente se reemplaza por el participio de cpcxaKw, formado sobre
zoz-oQz
la raíz cpa-.
Eao-vxai
238 ESTHER PAGLIALUNGA V E R B O S EN 239
VOZ ACTIVA
A O R I S T O
VOZ MEDIO/PASIVA
voz ACTIVA
80- ee- é- axa-
8w-/8o- 0Y¡-/0E- y¡-/£- OXY¡-
INDIC. Sí8o¡xat lEfjtai laxay.ai
INDIC. E8uxa sOYjxa rjxa Eoxrjoa
SíSooat. TÍeEoai ÍEOCXl Xaxaaai
EScüxat; eQ-qxaq ^xa<; sigue como
SíSoxai TÍGETOL ÍExat íaxaxai.
ESCOXE(V) £'0Y]X£(v) rjxEÍv) EuaíSEuoa
8Lñó¡j,E6a lénEBa laxá(jt£6a
ESO^EV £07¡HEV EI(JI£V TRANS.
Sí8oa0e TÍOEOGE IEQOE iaxaa0E
ESOXE E6EXE EIXE
SíSovxai TíeEvOai ÍEVxai íaxavxtxt
ESooav £0Y]OaV Eiaav
IMPERE. é8i8ó[xr¡v ETl0£(ir¡V iéy.r¡v lCTxánr¡v
SUBJ. 6c5 ¿>
¿818000 ETÍ6ECT0 leao íaxotao
8G>q m
éSíSoTo ÉTÍGETO ÍETO íaxaxo T
8& en
£Tt0£[iE6a Í£[IE6OC loxá^EBa •ñ
8w[X£V Q(¡>y.ev W(/EV
zdídooQz ÉTI,0£a0E ÍEOBE íaxaCT0E
ScJXE GfjXE ^XE
éSíSovTO ETÍGEVTO I'EVTO ÍCTxavxo
8wai(v) 6wai(v) a)at(v)
SUBJ. 8L8w¡iaL Ti6co¡iat Loxcoptat
OPTAT. 8oír]v Geí-qv EÍY¡V
Tt6fi iaxfi
8oíriq Geír¡q E'ÍT].;
8i8(OTat TtGTJTai laxfjxat
Soí-q GEÍT] E'ÍT]
Tl0CÓtJl.E0a i(íi[izQa íoxcó^iEea
SoíiJtEv' 6£Í[>IEV' EIHEV'
SiScoaOe TierjoGE IfjaOE loxfiaOE
80ÍXE 6EÍXE EIXE
TiGwvxai IWVTCCI laxMvxod,
8oÍ£V GEÍEV EIEV
OPTAT. 8i8oíyir¡v Ti.0EÍny]v IEÍ[Í7¡V íaxaínrjv
IMPER. 8óq 0£c;
81S0Í0 TIGEIO lelo láxalo
8ÓXC0 6ÉXW EXCO
S180ÍT0 T10EÍTO ÍELTO laxaíxo
Sóxe eéxe lx£
StSoí(jiE6a Ti0EÍH£6a lEÍ^iEOa laxaí¡i£ea
Sóvxwv 0EVXWV EVXCOV
8i8oia6£ TIBEÍOGE IEÍO0E laxaío0£
INFINIT. ScOvai 0£ivai Eívat
8i8olvTO TIOEIVTO ÍEIVTO loxaivxo
PART. Soói;, Qzíq, zíq.
IMPERAT. SÍSOCTO TÍGEOO tEOO taxaoo
8óvxog GÉvxot; zvioq
81860600 Ti,6Éa0co Í£a0cü laxáaOco
8oüaa, 6Eíaa, EÍaa,
SíSoaGe TÍGEOTE LEOOE íoxaoGE
SOÓOTJÍ; dzíar\q zíofiq
SiSóoGwv TÍGéaBwv íéaGcov íaxáaOwv
8ÓV, 0£V, EV,
INFINIT. SíSooOai TÍ0Ea6ai ÍEOTai íoxaoOai
Sóvxoi; SEVXOI; EVXOÍ;
PARTIC. dí8ó\J.EVoq Tl6É¡iEV05 IÉHEVOÍ; laxáfiEVOí;
-[/ÉVYjV -¡lÉVYjV -HÉVY)
-(jievov "HEVOV -^tEVOV -[lEVOV
242 ESTHER PAGLIALUNGA
AORISTO
voz MEDIA AORISTO III
z destruyo óX-o-
SóaOat GéaGai £a6ai oxT^vai
aTtóXXufxai ó(7toXo5[jiai áTccoXó¡ay]v ócTTÓXcoXa
8ó[i.zvoq Géjxevoi; z\xzvoq oxáq, oxávxoc,
perezco
8oy.évq Qey.évq é\j.évq axaaa, axáa-qq TÍp^a
ápxco ápx- ccp^co rÍPXa
8ó\xzvov Gé[i£vov '¿[ÍZVOV oáq, axávxoq mando, comienzo •fípxerjv TÍPXHat
á(¡>-Lxvéo[iai Ix- ácpí^opai. ácptxójjiriv ácpíynai
llego
Paívco Pa- ePY¡v pépyjxoc
marcho, voy Pri-
244 ESTHER PAGLIALUNGA VERBOS IRREGULARES 245
PRESENTE RAÍZ FUTURO AORISTO PERFECTO PRESENTE RAÍZ FUTURO AORISTO PERFECTO
ypácpco ypacp- ypácljco eypa(|joc yéypa(pa e'Xco osx- E^CO EOXOV Eax''T^oc
escribo ypacpVíaopiai, éypácpTjv yéypa[ipai OX-Y)- £axr¡nai.
SsÍKVUHt SeiK- Seí^co SÉSEIXO'
(Imperf.EÍxov)
señalo SeixO^íoopai éSeíxSilv SéSeiypat ¡¡EÚyvum ?EUT- ^EÚ^CO E^EU^a E^Eüypiai
Séxofiat 8EX- ESe|ápY¡v SÉSeyj^tai M«0 ?uy- ^EUxOVíoonai £^£Úx6r]v y
recibo zñéyQr\v é^úyvjv
StSáaxw 8ax- StSá^co éSíSa^a 8£8í8axa afad=á.8- r¡a67Íao¡iai. f¡aQy]v
enseño SiSaxQVjaonai éStSáxQi^v 8E8í8ay¡jiat OTe alegro
8í5(opi Sco- Scóaco é'Scoxa SéSoxa OáTTTCJ Bafp- 6á(|jw x£Ta(pa
Súvapiai Suva- SuvTÍaopat éSL)vyieY]v SeSúvripai ÍOTYlpt OTa- axTÍaco £OT7)aa EaxT¡xa
éXaúvco éXa- éXco eXaaa zKr\Kaxa llamo XXT]- xXY)67Íaonai. éxkr¡Qr[v XExXi^nai
PRESENTE RAÍZ FUTURO AORISTO PERFECTO PRESENTE RAÍZ FUTURO AORISTO PERFECTO
XauPávw Xap- Xvitjjopai sXapov EÍXTicpa 7:í[i7:Xr¡ni TCAT)- TTArjau E7iXy]aa Ti£7iXr¡xa
XavOávw Xae- Xrjaw eXaGov XÉArjea •KÍVCÚ 711- Ttíojiai, ETXtOV TCÉTTWXa
estoy oculto Xrie- bebo TTO-TTtd •KoOTJaofjiat £7tÓeV]V 7T£7tO[J,ai,
Xéyw XEY- épw Emov sl'pTjxa •KÍKXUi 7l£T- TCEOoOpiat ETIEaOV TTETTTWXa
abandono XotTi- XeL<p6ííao(xai sXEÍcpeTjv XÉXsLpinai •jipárcw Tipay- 7ipá|w E7Tpa|a TTÉTTpaxa
p,a6-r¡- paOVjooijiai, £¡aaeov [ji£[iá67¡xa hago T:pax6r|aG¡aat EuapáxOilv TTÉnpaya''
aprendo TTÉTTpayijiai
wp^iai
PRESENTE RAÍZ FUTURO AORISTO PERFECTO PRESENTE RAÍZ FUTURO AORISTO PERFECTO
axsX- OTEXCO EOXEtXa é'axaXxa xpÉxw XpEX- Spapoüpat ESpapov SE8pá|j.y)xa
envío axA-'* axaXrjoofiai ETáXr¡v £'axaX¡iai corro 8pa[i-y¡-
TOÚTWV zxkzlnov, á S ú v a T o v an'XGx; a u x á p x r ] Tr¡v xoivcovíav úvai Ouxoüv x ó ye ótxotoüv é a u x ó v áXXcp r¡ x a x á (pcovr¡v Y¡ x a x á
TaÚTTjv)- á v á y x r ] xoívuv x a x á xaq ¿ p y a o í a g x a ú x a c ; a u v s o x á v a i oyfllJ-ot. [Jit[jeía6aí éaxtv éxeívov cb á v xic; óptotoí;
TtóXiv 8ei apa yewpycov x' s í v a i TTXYJGOÍ;, oí Tcapaoxsuáaouat, xrjv Tí iJ.r¡v;
xpocprív, x a l xexvíxac;, x a l x ó ¡j,áxi[jiov, x a l x ó eu^opov, x a l tepeít;, 'Ev 8r] xw xotoúxw, COÍ; éotxev, ovxóq xe x a l oí áXXot 7iotr]xal
x a l xptxáí; xwv á v a y x a í c o v x a l au[j.cp£póvxwv.
8ia ¡itptriaecoí; xr]v Striyr]f7tv Ttotoüvxat.
n á v u ^lév ouv.
Plato, Respublica, 392.e.2-394.b.7 EL Sé ye ¡xr¡8aiioo é a u x ó v á u o x p Ú T i x o t x o ó noi-qx-qq, náoa áv
K a i [xot EtTTe- eTcíaxaaat xfi<; l A t á S o í ; x á T r p w x a , év olq ó Tzoirfzriq auxcp á v e u [Li[ir\attíq f] noíriaíq xe x a l Striyrjatí; y e y o v u í a e'tY¡.
(pY¡at xóv ptév Xpúar]v SeíaGat x o ü Aya[jtc[J.vovOí; aTtoAüaat xrjv "Iva Sé ¡ir¡ etTcrjc; oxt oux a u ptavOávete;, ÓT^COÍ; á v x o ü x o y é v o t x o
Ouyaxépa, xóv Sé xo^'^^^'^^ocíveiv, xóv Sé, érceiSr] oux éxúyxocvev, ¿yw ( p p á o G ) . E l y á p "O[ir]pot; e t T i w v óxt r]X0ev ó Xpúar](; xf^q xe
x a x e ú x s o Q a i xwv Axatwv i r p ó c ; xóv Oeóv; ^vyaxpbq Xúxpa cpépcov x a l lxéxr¡q xcov 'Axatcov, [xáXtoxa Sé xcov
"Eycoye. PaoiXécov, [xexá x o ü x o jjir¡ üq Xpóor¡q ^evóiievoq cXeyev áXX' cxt
Oio0' ouv ó x i [Jtéxpt ptév x o ú x w v x ü v é T c w v - üq "0[X7]po(;, otaO' oxt oux á v ptí¡jir¡atí; ^v áXXá áTiXfi 8ir¡yrioiq.
Etxe S' á v (oSc ucot; - 9 p á a c o Sé á v e u [léxpou- oü y á p et^i
x a l éXíoaexo T i á v x a t ; Axatoúc;,
Tiotrjxixóí; - 'EX6CL)V ó íepeuí; -qbxexo exeívoiq ¡xév xobq Qzobq
A x p e í S a Sé ¡láXtoxa Suco, xoajxríxope Xacov
6oüvat éXóvxac; xr¡v Tpoíav auxouí; acoOrívat, xr¡v 8é Guyaxcpa
Xéyet x£ auxóí; ó 7rotT]xr]<; x a l o u S é tnixzipel r]¡j.(ov xrjv S t á v o t a v o l Xüoat Se^afjtévou^ árcoiva x a l xóv 6eóv a i 8 e a 6 é v x a ^ . Taüxa
x a ü x a coouep a u x ó q wv ó Xpóo-qq Xéyet x a l K e t p d x a t rniáq óxi A.yatxé[Jivcov rjypíatvev évxeXXó[j.£vO(; vüv x e á j i t é v a t x a l abQiq [ly]
¡jtáXtaxa T r o t r i a a i ¡jtr] "O^irjpov S o x c í v eivai x ó v Xéyovxa áXXá xóv zÁdelv, iir¡ auxw xó xe axfj-jixpov x a l x á x o ü 6 e o ü axéptptaxa oux
tepéa, T T p e o p ú x r j v ovxa. K a i X7]v áXXr¡v 8r¡ náaav o x e S ó v xt o ü x c o ¿Tiapxéaot- T i p l v S é Xuefjvai a ü x o ü XYJV Ouyaxcpa, év 'Apyet ecpr¡
Tcenoír]xat 8irp{r¡aiv Ttepí xe xwv év 'IXíw x a l T c e p l xcov év 'I6áxr¡ yTjpáaetv ptexá ou- árctévat 6' éxcXeuev x a l [X7¡ épeOí^etv, tva ocoq
otav xiq xá xoü KOI.Y¡TOO TÓC [lexa^u TCOV p-qaziúv é^aiptov tót J p á o a i XY]v TTÓAiv, á|icó[iaxo<; á(pavzía xexcóAuxat. 'EAeueépco<; Sé
áy.oi^ala xaxaXeÍTiY]. TÓ xe TCpót; x ó x o L v ó v T:oAixeúo[jicv x a l zq xr\v rzpbq aXkrikooq xcov
Kai TOÜTO, £Cpr¡, ¡lavdávu, óxi zaxiv xb r c e p l TÓCI; xpaycpSíaí; )ca6' T¡¡a£pav eTCixrjSeufjiáxcjv ÚTCOcjiíav, o ü S i ' ópyfí<; xóv nzXaq,
TOIOÜTOV. KaO' TQSOVVJV XI S p a , é'xovxe<;, o ü S é aC,ri[).íooq ¡xév, Au7tY¡pá(;
Se xfi 6(¡)zi áxQy]8óvaq TrpoaxiOépievoi. AveTtaxScoq S é x á t'Sia
eí[ii x a l é m xov xcovSe erraivov, VO¡JIÍ^WV ércí xe x w n a p ó v x i o ü x aóxcov zq xá é ' p y » £oij;úxcp- x a l év xaít; TraiSEÍati; oí ^ é v
av aviQznr\i a ü x á x a l xóv Trávxa otxiAov x a l á a x w v x a l ¿TTLTióvcp áoxYJoei. euBüí; véoi ovxe<; x ó á v S p e í o v [jiexépxovxai,
HHLHHLHHLHHLHHLHHL
256 ESTHER PAGLIALUNGA LECTURAS SELECTAS 257
Tuyxávetv oioo av émQu[ir¡c„ í x a v ó g 8k lobq cpCkooq tocpEAeív, NT] Aía ocpóSpa y ' , ccpyj ó Scoxpáxy](;, é á v xit; aüxcov xpeíxxcov
¿Tiapeíi; 8e x ó v Kaxpwov olxov, cií{)%r¡oeiq Se XY]V K a x p í S a , f¡- yÍTXcov Sé cov x a l x á ó v x a TrpoaaTtopáXoi av.
óvoy-aaioq S' é a s i Tcpwxov ¡iév év XY¡ nóXzi, znei-ca év xy¡ 'EXXáSi, AXy¡6y¡ Xcyeií;, Ecpy].
Xacdc, 8\p ©^¡jiiaxoxXyíí;, x a l év Tolq ^ap^ápoiq- onou 5' av Oüxoüv, é'cpy], xóv y E pouXEuaó¡jiEvov, Tipói; oüaxivaí; S E Í TCOXE-
fiq, Tiavxaxoü TcepípXETixoí; é ' a s i . T a ü x ' ouv á x o ú w v ó rXaúxcov \ielv, xy¡v xe xyjí; KÓXECOC; 8úva[iiv x a l xy¡v xcov évavxícov EiSévai
é[>ieyaXúv£xo x a l vjSécot; napép.tvz. M e x á Sé x a ü x a ó ScoxpáxTjc;, Seí, tva, é á v [xkv y] xf¡q TTÓXECOÍ; xpeíxxcov y¡, au¡jpouXeúv éTrixeipsív
Oüxoüv, é'cpy], x o ü x o [lév, co r X a ú x w v , 8-^Xov, oxi, d'Tcep xifadoeai, TÍO TioXc[xco, ¿áv 8 é yíxxcov xcov évavxícov, eüXapEíoOat TTEÍOY].
PoüXst, ¿)(p£XY¡xéa aoi éaxí; 'Opecíx; Xéyei;, écpy].
n á v u [xév oüv, é'(pY¡. Epcoxov [ikv xoívuv, écpr], Xc^ov y]¡iív xyjc; TróXecoi; xVív xe Tiz11,ixr¡v
n p ó q 9£cov, Z(pr], [íTi xoívuv a T T O x p ó c p r ] , áXX' EITTOV r¡¡jiív é x xívoc; K a i xr¡v vauxixy]v Súva¡jitv, eixa xy]v xcov évavxícov.
áp^Y] XY¡v TióXiv E Ü E p y E X E í v . ' E T T E I 8Z Ó r X a ú x w v 8iEa!,WTrY¡o£v, (he, AXXá p.á xóv Al', é'cpy], o ü x á v é'xoi^ií o o t oüxco ye ánb axó¡j.axoq
av XÓXE a x o T T W v ÓTTÓOEV á p x o i x o , 'Ap', écpy] ó SooxpáxTjí;, ¿SoTCEp eiTieív.
(píXou oixov E I aü^vjoat poúXoio, TiXouoicóxEpov a ü x ó v émxeipoíriq AXX' el yéypttTTxaí aot, evcyxe, ecpy]- Tiávu y á p y]Séco(; á v x o ü x o
áv TtoiEív, oüxco x a l xr)v TTÓXIV Treipáar] TiXouaicoxépav Tioifjaai; axoúaai[ii.
n á v u ¡j,év ouv, écpy]. AXXá [lá xóv Ai', é'cpy], o ü S é y é y p a T u x a í ptoí Ttco.
Oüxoüv TrXouaicoxépa y' á v zír¡ TtpoaóScov aüxYj TiXeióvcov Oüxoüv, é'cpy], x a l T i e p l TioXé¡iou aufxPouXEÚEiv XT^V ye Tipcóxy]v
yevo^évcov; £Tit(7xViao[j£V l'acoi; y á p x a l S t á x ó ptéyeOot; aüxcov ápxt ápxó^evoí;
Eíxóc; y oüv, ecpy]. xyjí; T i p o a x a x e í a í ; OÜTICO élyjxaxat;. AXXá xoi T i e p í y s cpuXaxi^g
Aé^ov 8 4 £cpy¡, é x xívcov vüv a l Tipóao8oi xyj TTÓXEI x a l Tróaai Tyjc; xwpoí? o^8' OXI yíSy] oot ijie¡jicXy]X£, x a l oto6a Ó T i ó a a i xz
xiv£¡; E i a i ; 8^Xov y á p oxi e'axecjjai, i v a , E Í ¡lév xivze, aüxcov évSecot; (puXaxal é T i í x a t p o í £ioi x a l Ó T i ó o a t ¡i-q, xal ÓTIÓOOI X E cppoupol
é'xouaiv, éxTiXy]pcóay¡(;, ei 8 é TcapaXeÍTTOvxa!., 7 t p o a T i o p í o y ] < ; . í x a v o í Eiai x a l ó n ó a o i [i-q zlor xal xáq ¡J-kv znixaípooq cpoXaxáq
AXXá y.á Ai', é'cpy¡ ó FXaúxcov, x a ü x á ye o ü x ETtsaxe^iptai. au(xPouX£Üo£i(; [izíZ,ovaq TIOIEÍV, xáq Sé T i e p i x x á e ; ácpatpeiv.
AXX' ei xoüxo, ecpy], TiapéXiTieí;, lác, ye SaTtávai; xfiq nóXzcúq Nri Ai', ecpy] ó FXaüxcov, ánáoaq [xkv ouv eycoye, zvzxá y E xoü
r¡[ilv cÍTré- SyjXov y á p óxi x a l xoüxcov xáq KZpixxáq ácpaipeiv ouxcot; aüxáí; cpuXáxxeaOai üaxz xXéTixeaOat x á é x xr¡q xwp«<;-
8iavof¡. 'Eáv Sé xic; ácpeXy] y ' , é'cpy], xáq cpuXaxát;, o ü x O'ÍEI x a l á p T i á ^ E i v
AXXá ¡xá x ó v Ai', £cpy¡, o ü S é Tipbq x a ü x á TICO écTxóXaaa. é^ouaíav zazaQai xcp pouXo¡j,£vcp; á x á p , ecp-q, nóxzpov éXOcbv
Oüxoüv, £cpy¡, x ó [izv TrXouaioxépav xy¡v TtóXiv TTOIEÍV á v a ^ a - aüxói; é^yjxaxai; xoüxo, y¡ Tiwt; oioOa óxt xaxcot; cpuXáxxovxat;
Xoó[j.zQa- nüq y á p oióv X E ¡jy] EÍSóxa ye x á ávaXcópiaxa x a l xáq Eixá^cj, é'cpy].
TipoaóSouí; éTri¡aEXy¡eyivai xoüxcov; Oüxoüv, écpy], x a l xoüxcov, oxav ¡jty]X£xi Eixá^co^iEv, áXX' yjSy]
AXX', cb Scóxpaxeg, é'cpy] ó EXaúxcov, S u v a x ó v éaxi x a l á T t ó e'tSco¡aev, xóxe aufxPouXeóao^iev;
TIOXE^ÍCOV xy]v TtóXiv TiXouxí^eiv. "lacoc;, écpy] ó FXaüxcov, péXxiov.
258 ESTHER PAGLIALUNGA LECTURAS SELECTAS 259
ELÍ; ye [iriv, ecp-q, T á p y ó p E i a otS' O T I O U X cccpí^ai, W O T ' ex^iv Anthologia Graeca, 5.85, A S K A H n i A A O T
EÍTTEÍV S L ' O T I VÜV éXáTTCo r¡ TipóoGev TípoaépxETat aÜTÓOev. Í>EÍ6Y] 7iap9£VÍY]^. K a i TÍ TrXéov; o ü y á p é<; A I 8 Y ] V
Oü yócp ouv £X7ÍXu0a, z(pr¡. éXSoüo' EÜpVioEK; TÓV cptXéovTa, xógr¡.
KaX y á p vy¡ Ai', z(pr¡ ó SwxpáTrjt;, XéysTa!. p a p ü T6 xwpíov sivai, 'Ev ^cooíoi T a TEpTTvá Tá KÜTcpiSoe;" é v 8' AxépovTi
w a T E , O T a v T i E p l TOÜTOO SÉY] au[jpouXeÚE[,v, aÜTY¡ aoi r¡ izgócpaoic, óoTÉa x a l o T i o S i T Í , TtapOévE, XEiaófiEGa.
ápxéaEL.
HiXCúizzoiiai, £(pY¡ ó r X a ü x w v .
12.50, T O T A T T O r
'AXX' E X E Í v o u ye T O I . E(pr), o í S ' OTI o u x fmzkfixac,, áXX' E a x £ t | » a i ,
IIív', AaxXY¡TriáS7]. Tí x á S á x p u a TaÜTa; TÍ TTáaxEit;;
TTÓaov xpóvov í x a v ó t ; E O T I V Ó E X TY);; X ^ P ^ ? y i y v ó ¡ j t £ v o g alxoq
o ü oz [lóvov xaXsTtY] KÜTipit; ¿XrjíaaTO,
8iaTpÉ9£LV TYjv TTÓXiv, x a l 7TÓOOU E i g TÓV E v t a u T Ó v TrpoaSsÍTai,
o ü S ' é m aol pioúvcp xaTE0r¡^aTO TÓ^a x a l ioüt;
iva [XT] TOÜTÓ y £ Xádji oé TIOTE r¡ nóXiq zv8zr¡q yEV0[>i£vy¡, áXX'
Tcixpóí; "Epcot;. Tí ^cov év 0710817) f í O s a a i ;
E I S W Í ; EXTJÍ; ÜTiEp TCOV á v a y x a í c o v aupiPouXEÜcov TT) TTÓXEI POYJOEÍV
TTÍvcojxEv B á x x o u í^copóv Tióixa- SáxTuXoi; á c ó t ; .
TE xal acó^Eiv a Ü T i q v .
' H TiáXi xoiy.ioxáv Xüxvov ÍSEÍV [X£VO¡JIEV;
AéyEic;, zq>r¡ 6 FXaüxcov, v:a\i\j.éyeQzq Tcpáyfaa, s't y e x a l TCOV
T i í v o f i E V o ü y á p épcoi;- [izxá TOI xpóvov o ü x é T i TCOUXÜV,
TOIOÜTCOV ETCl[iEXEÍa6a!, S E Y j a E L .
oyzxXiz, TYjv [ l a x p á v V Ú X T ' ávaTtauoó^iEOa.
AXXá [XEVTO!,, Ecpr] ó ScoxpáT-r]!;, o ü 8 ' á v TÓV é a u T o ü H O T E o l x o v
xaXcót; Tic; oixVíaEiEv, E Í [xr] návxa [izv eíaeTai. w v TipoaSElTai,
TcávTcov 8£ £-n:i,peXó[XEVOí; é x 7 r X Y ¡ p c ó a E L . 12.166, TOT AYTOT
T 0 Ü 6 ' , ó T I ¡ioi XoiTTÓv (^uyjiq, 6 T I ST^TIOT', "EpcoTEí;,
Plato, Theaetetus 174.a.4-174.b.3 TOÜTÓ y' é'xeiv Tipót; GECOV r¡ouxír¡v á(pzxz-
ei y.r\, val TÓ^oig ¡xi] páXXsTÉ [x\á x s p a u v o í t ; ,
"QouEp x a l ©aXriv á o T p o v o j j i o ü v T a , co 0EÓ8copE, x a l ávco pXs-
val TiávTcoc; TÉcppyjv G E O G E ¡XZ xávGpaxir^v.
Tcovxa, T í E o ó v T a EIC; cppsap, O p a T T á iiq z]X]j.z\riq x a l x«pÍ£CFcyoc
Nal val páXXsT', "EpcoT£<;- évEoxXvjxcot; y á p ávíaie;
OspaTiaivlq á 7 i o a x c b c | ; a t XéysTai ó^q xa psv EV oüpavcp -n:po6u¡j.oí-
ó ^ Ú T E p o v TOÜTcov, E Í y é TI, PoüXo[i' é'xEiv.
TO E i 8 £ v a i , T á 8' £[iKpoa6£V a Ü T O ü x a l T c a p á TróSat; X a v e á v o i
aÜTÓv. TaÜTÓv S E á p x E í a x c b p . ¡ j a s m n á v x a t ; o a o i év cpiXooocpícx
S i á y o o o L Tcp y á p ÓVTI TÓV TOIOÜTOV Ó p é v TrXyjaíov x a l ó yeí- Eurípides, Hippolytus, 1-57
Tcov X£XY¡6EV, OÜ ^ÓVOV ÓTi TTpáTTEi, áXX' óXíyou x a l E l ávOpcoTióe; AcDPOAITH
éoTiv r\I áXXo G p £ [ j [ i a .
ÜOXXT] ¡jiév év PpoToíoi x o ü x ávcóvu^J-og
GEá xéxXrjpiai KÚTipic; o ü p a v o ü T ' EOCO-
O a O l TE n Ó V T O U TEpfjlÓVCOV T ' ATXavTixcbv
v a í o u a i v E'I'OCO, cpco<; ópcovTEc; y¡Xíou,
260 ESTHER PAGLIALUNGA LECTURAS SELECTAS 261
lobq [i£v oé^ovTac, x á p , á npzo^zóo) xpáxY], 5 x a l XT^VSE oüv Sá^iapxi vauoxoXsi xQóva
ocpáKKw 6 ' oaoi cppovoüaiv ziq -rmac, [xéya. é v i a u a í a v éxSY¡¡jiov aivzaaq cpuyqv,
"Eveaxi y á p 8Y] x á v OEWV y é v e i xóSe- évxaüOa SY¡ a x é v o u o a xáxTiziiKrp{[i.zvri
Xl[jlW[XeVOl X ^ Í P O O G I V ávepcÓTTCOV U7TO. xévxpott; Epcoxot; Y¡ xáXaiv' aTióXXuxat,
Asisto Sé ¡JIÚGWV XWVS' áXViOsiav xá^oc. aiyv^i., ^úvotSe 8' OUXLÍ; OÍXEXWV vóaov. 40
'O y á p [íz © Y j a é c o g Tiaíí;, A^ia^óvog lóxoq, 10 'AXX' oüxi xaüxYji x ó v S ' é'pcoxa xp^ TTEOEÍV,
iTTTióÁuxot;, á y v o ü ritxeéwe; •Kaidzúy.ata, S E Í ^ W Sé 0Y]aEí Tcpáy¡jia xáxcpavVioExai.
[lóvoc, TtoXixcov xíjaSe y7i<; Tpoi^Yjvíae; K a i xóv [ikv Y¡[iív TTOXEJJIIOV v s a v í a v
Xéyei xaxíaxTjv Saipióvwv TiEcpuxévai' xxEVEí TcaxYjp á p a í a i v á c ; ó TTÓVXIOÍ;
á v a í v E x a i Sé Xéxxpa x o ü t|>aÜEi yáfxcov, á v a ^ DoaEiScov wTraoEV Qr¡ozl fzpaq, 45
cDoíPou 8' ádzX(pr¡v 'Apxe¡jiiv, Aio^ xópyjv, 15 [jiY¡8év [ i á x a i o v é^ xplc; EÜ^aaea!, QzCdv
xiptái, ¡jiEyíaxyjv 8ai[xóvcov Y¡yoü[j.Evo<;, Y] 8' zvx'kzriq [xév áXX' 6[i(jiq áKÓXXuxai
xXcopáv 8' á v ' ÜXY]V TtapOévw!, ^uvwv a s í O a í S p a - xó y á p x^aS' o ü Tipoxipi-r¡aw x a x ó v
xualv x a ^ E Í a i ^ 6Yipa<; é ^ a i p E i x6ovói;, xó ¡JiY] oü TtapaoxEív xobq zixobq zx^pouq z[LÓi
[jiEÍ^w PpoxEÍat; T T p o a - K E O w v óyuXíaq. Síx-rjv x o a a ü x 7 ] v woxe ¡xoi xaXcoc; EX^I-V. 50
T o ü x o i a i ¡iév vov o ü cpQovü- xí y á p ¡JE S E Í ; 20 AXX' Etoopw yáp XÓVSE Tcai8a QT^OECOÍ;
nákai T t p o x ó t [ ) a a ' , o ü TTÓVOU K O X X O Ü [ÍZ S E Í . IIOXÜÍ; 8' áfx' aüxwt TcpooTTÓXuv Ó7tia6Ó7iou(;
'EXOóvxa y á p viv YlixQéoiq T t o x ' é x Sófxwv xC¿i[ioq XéXaxEv, 'ApxEfxtv xifjwv Qzáv 55
aE[XV(I)V zq oi^iiv x a l XEXT] [iuaxTqpíwv 25 ü¡JivoiaLV- o ü y á p o!5' á v E w i y [ x é v a ( ; iróXai;
navSíovoc; yi^v 7 r a x p ó < ; zuyzvriq S á ( x a p A í S o u . cpáog Sé Xoía6tov pXsTtcov XÓSE.
I S o ü o a O a í S p a x a p S í a v xaxéoxsTO
Epcoxt Ssivwi xoít; épioíc; pouXEÜpiaaiv.
Kai Ttplv p.év éXOEív XIQVSE yfjv Tpo^rjvíav, Sophocles, Antigone, 332-383
TTExpav nap' aüxY¡v riaXXáSot;, xaxóc[)!,ov 30
yfiq XY^OSE, vaov KÜTipiSoí; éyxaOEÍoaxo,
IloXXá x á S e i v á x o ü S é v - á v - {Str. 1.1
é p c o a ' épcox' EXSYJJXOV, 'ITIKOXÜXCOI 8' zni
GpcÓTiou Seivóxspov TTEXEL-
x ó XoiTTÓv óvo[jiáaoua!.v í8püo6aL 6Eáv.
xoüxo x a l TtoXioü Tiépav
' E T I E I Sé © r j a E Ü t ; KExpOTuíav XEÍTCEI. x ^ ó v a
Tióvxou X£!.[XEpíw v ó x u 335
[iíaa[ia cpeüycov aí¡Jiaxo<; IlaXXavxtScov 35
XWpEÍ, TTEptPpUXÍOlOlV
262 E S T H E R P A G L I A L U N G A L E C T U R A S S E L E C T A S 263
T y ¡ p e t T E y a o T p ó t ; £xcpópY]0(.v x a l aTÓ¡J.a
Humbert, Jean. Syntaxe grecque, 3e éd., revue Rodríguez Adrados, Fran- Nueva sintaxis del Griego Antiguo,
er augmentée, Paris, Kincksieck, cisco. Madrid, Credos, 1992.
1982.
Liddel, Henry G. Greek-English Lexicón, rev. and Textos
and Scott, R. augmentad by H. Stuart Jones,
Oxford, At The Clarendon Press, The Greek Anthology (citado: Antología Palatina), with an
1968, XLV - 2, 042, 153 pp. English trans. by W. R. Patón, V vols.
Lyons, John. Introducción a la lingüística teóri- Cambridge, Mass., Harvard Univ.
ca, versión española Ramón Cer- Press, London William Heinemann
da, 4a. ed., Barcelona, Teide, 1977. (The Loeb Classical), 1940.
Apollodorus The Library, with trans. by Sir James
Frazer, 2 vols. The Loeb Classical
Marcovich, Miroslav. Griego en seis lecciones. Mérida,
Library, 1963 - 1967.
Venezuela, Fac. de Humanidades
Babrius and Phaedrus Newly ed. and trans. with an histori-
y Educación de la Universidad de
cal introd. by Ben E. Perry, The Loeb
Los Andes.
Classical Library, 1965.
Mehrlein, R., Richter, R, Ars Graeca, Grammatik. neu bear-
Diogenes Laertius Lives of eminents philosophers, with
Seelbach, W. beitet, Paderborn, Ferdinand Schó-
trans. by R D. Hicks, 2 vols., The
ning, 1987.
Loeb Classical Library, 1959.
Meillet, A. Apergu d' une histoire de la langue
grecque, Paris, Hachette, 1913.
Meillet, A. et Vendryes, J. Traite de Grammaire comparée Elegy and lambus with (citado: Elegías y Anacreónticas) ed.
des langues classiques, 42 éd. nou- Anacreontea and trans. by J. M . Edmonds, 2 vols.
veau tir. revu, Paris, Lib. Ancienne The Loeb Classical Library, 1954.
Honoré Champion, 1966. Epictetus The discourses as reported by Arrian,
Rijksbaron, Albert The Syntax and Semantics of the The Manual and Fragments, with
Verb in Classical Greek, 3rd. ed., trans. by W. A. Oldfather, 2 vols., The
Chicago and London, The Univer- Loeb Classical Library, 1956.
sity of Chicago Press, 2002. Estrabón The Geography ofStrabo. with trans.
Rodríguez Adrados, Fran- Lingüística indoeuropea, 2 vols, by Horace Leonard Jones, 8 vols.,
cisco. Madrid, Credos, 1975, I : 600.; I I : The Loeb Classical Library.
1.115 pp.
HHLHHLHHLHHLHHL
268 ESTHER PAGLIALUNGA
269
270 ESTHER PAGLIALUNGA ÍNDICE TEMÁTICO 271
perfecto aspirado, 230 adverbial, 65, 66; genitivo interés, 57; de punto de vista o figura etimológica, 55
aspirada, consonante, 27, 30, 35, como complemento de nombre, de juicio, 58; del pronombre finales, véase adverbiales; 268
219, 221,227,229 43; noción de caso, 159; interrogativo, 199; el dativo de fonemas, 25-29
atemática, conjugación, 206; preposición + caso, 68,70, 79 la 3ra declinación, 175-181; fonología, 25
características, 235; casos oblicuos, 159, 197 instrumental, 67; posesivo, 57; fricativa, 27
conjugación de verbos en -[ii, catástrofe, 83 preposiciones con dativo, 68; futuro, 95; aspectos, 95; participio,
236-242 causales, véase adverbiales; 268; ético, 58 95
ático, dialecto, 21, 22, 164, 165, coordinación causal, 50 declinación; 3ra declinación,
181, 195; futuro ático, 220; circunflejo (acento), 31, 32,165, 175ss; clasificación, 160; de genitivo, véase caso; 268; absoluto,
perfecto aspirado, 230; uso del 211 adjetivos, 189ss; de 131; del infinitivo, 102
dual, 195, 207 comparativas, véase adverbiales; pronombres, 197ss; del grave (acento), 31, 32
«ática», declinación, 164, 196 268 artículo, 161; temas en -A, 165,
«ática», reduplicación, 230 comparativo, método, 21 166; temas en -O, 162, 164; Homero, 119
comparativos de los adjetivos, «ática», 164 Homero, lengua homérica, 22
átonas, 32, 197
aumento; en aoristo, 223; en 192-193 dentales, 27, 175
pluscuamperfecto, 234; en complemento agente, 58 deponentes, verbos, 208 imperativo; presente y aoristo de,
tiempos secundarios: silábico y complementos del verbo, 53ss, derivación, 157, 158 119
temporal en el imperfecto, 65ss, 218; acusativo, 54, 55; deseo; irreal, 120; posible (en imperfecto; conjugación, 210; de
217-218; omisión en la épica, circunstanciales, 67; dativo, 56, oraciones volitivas), 120 conato, 91; de los contractos,
100, 101; solo en Indicativo, 58; genitivo, 65, 66; voz pasiva, desiderativo, 95 213, 214; formación, 217;
225, 230; verbos compuestos, 71 valor, 91
dialectos, 21, 22, 28,101, 111
219 concesivas, véase adverbiales; 268 indoeuropeo, 21, 95, 160
digamma, 28, 163, 182
condicionales, véase adverbiales; infinitivo; como imperativo, 119
diptongos, 26,31,34, 37, 161,
caída; de consonantes, 35, 176, 268 instrumental, 67
175, 183,206
211; en la 3ra declinación, 196 confectivo, 92 interrogativas; indirectas, 201;
cambios fonéticos, 33, 176, 190, disimilación, 35 oraciones, 115ss, 116;
conjunciones; de coordinación, 50;
220, 223, 227 de subordinación, 141; átonas, partículas, 116, 117
cantidad de las vocales, 26; 32 elisión, 34, 35, 63 iota adscrita y suscrita, 27, 64
metátesis de cantidad, 34; en consonantes, 27, 34-36 enclíticas, 32, 33, 47, 200 irreal; condicional irreal, 146;
3ra declinación, 183; en contractos, verbos, 34, 75, 205, enunciativas; oraciones enunciativas, 115, 120
declinación ática, 164 211ss, 215 principales, 114; reales,
cardinales, 202 copulativas; conjunciones, 50 potenciales, irreales, 115 xotvY), 22
caso; concordancia, 46; dativo, 56, copulativos, verbos, 45 espíritu; crasis, 34; indicación del
57; funciones de los casos, 68, sonido aspirado, 28; su labiales, 27, 175,221,227
80; acusativo, 54, 81; dativo, dativo, 48, véase caso; 268; agente, colocación, 37; su grafía, 30; y lexemas, 157, 206
80; genitivo, 80; genitivo 58; complemento de adjetivo, iota adscrita, 27 ley de las tres sílabas, 31
absoluto, 131; genitivo 80; del infinitivo, 102; de estoicos, 90, 91 líquidas, 27
272 ESTHER PAGLIALUNGA ÍNDICE TEMÁTICO 273