33a ÆRÆ CHRISTIANÆ SAECULI II.

*axat terra, aliudque cælum novum juxta ejus opinionem creanda

- funt; fed nova etiam Hierufàlem ædificanda eft. Hæc autem
- omnia probat variis cum veteris, tum novi fœderis teftimoniis,
quae fpiritali & allegorico fenfu non effe explicanda nititur de- .
monftrare. Denique ea infuper Papiæ & feniorum, qui Jo
" hannem viderant, au&toritate confirmat & corroborat.
Certum igitur videtur eam fuiffe Papiæ atque Irenæi opi
nionem , fore ut homines per millenarium Chrifti, in terra ,
regnantis, tempus, & cibis copiofiffimis delicatiffimisque vefce
rentur, atque exquifitiffimis aliis fruerentur corporis deliciis &
voluptatibus. At non alias profe&to eas cenfebant effe volup
tates, quam honeftas atque licitas, & qualibus ii frui poterant,
uos ipfe Irenæus juftos appellat, quique ob exa&tae vitae fan
imoniam cum Chrifto erant regnaturi. -

Obfervandum autem eft fedulo nullam apud Irenæum de

praeceptis mofaicæ legis, eo mille annorum tempore obfervan
dis, prorfus fieri mentionem. Omnia vero per idem tempus
lib. 3. de conjugia, filiorumque procreationes omnino excludit. Adim
***** ***• pleto iumero, quemfi ipfè apud fè definiit, omnes quicumque fiunt
defèripti refurgent:... ceffábunt utrique boni & mali, jam gemerare
• ö* generari, ö* ducere uxorem ö* miibere. Quod quidem ex Hie
ronymo inde non immerito confirmari poteft , Tquod ubi illa
Matth. 19. Matthæi verba: 0//imis qui reliquerit domium vel fratres &c. ex
^9- **0* plicat, Irenæi interpretationem, citato a nobis lóco propofitam,
fic refellit: Ex occàfione hujus fèntentiæ quidam intróducünt mille
amfiQs .... non intelligentes, quod fi in caeteris digna fit repro
fniffio, in uxoribus appareat turpitudo; ut qui umajji prò Domino
dimiferit, centum recipiat in futuro. ' Atqui hac lóquendi ra
tione, non intelligentes, Hieronymus haud óbfcure fignificat, Ire
næum aliosque quosdam mi!lenarios nihil de uxoribus ducen
dis ftatuiffe, atque inde refutandæ illorum opinionis arripuiffe
occafionem. ' - £*

- In hujus autem argumenti confirmationem illud forfitan

fnon inepte addi poteft, nos ab Origene moneri; citato Matthæi
$crut. ad loco abeffe vocém uxoris : Qbjería, inquit, gravitatem fcrip
*** turæ, quæ multiplicationem & centuplicationei/u pollicetur frá
: · · · tru///,

;
 . DISSERT. I. DE SCRIPTORIBUS GENERATIM. 333
frum, ô° liberorum, ö* parentum, ô° agrorum , ö* domorum:
Àis autem mon communeratur uxor. Non enim diéium eft: Omnis
qui defèruerit fratres .... aut mulierem propter nomem meum tnul
tiplicita recipiet. Nam in refurreéiione mortuorum neque fiu
bunt, meque nuptui dantur: fed funt imftar Angelorum in cælis.
Et certe hæc vox non repræfentatur in veteribus mfs. ejusdem
Evangelii codicibus Corbejenfi & Cantabrigienfi. Verumta >
• men cum in cæteris legatur, atque idem Origenes, ut infra
videbimus, teftatum faciat Chiliaftas adferuiffe futuras millema
rii regni tempore conventiones nuptiarum , & filiorum pro
creationes , hanc argumentandi rationem, ultra quam par eft,
urgendam effe non cenfemus. -

At arguet forfitam aliquis pofteriora quinque capita ultimi

adverfus hærefes libri ex quibus in millenarii temporis defen
fionem delibata funt citata a nobis Irenæi teftimonia, in priori
bus operum ejusdem Irenæi editionibus non reperiri, atque a
Feuardentio ex uno tantum veteri, ut ipfe loquitur, codice, ibi
adje&ta fuiffe. Cur ergo majorem, ille inquiet, fidem ei co
dici habebimus, quam cæteris, ubi ea &apita non repræfentan
tur? Nonne illa ab impoftore aliquo millenariorum affecla, in
qpinionis fuæ gratiam potuerunt adjici? Et vero quis fibi per
fuadeat, Papiam Johannis difcipulum, de frumenti & vini, alio
rumque terræ fru&tuum incredibili abundantia, & ubertate
tam fabulofà tradidiffe; ut vix quidquam fingi poffit abfurdius?
Enimvero, fi ea quæ narrat, vera funt, certe nec iis fru&tibus
confumendis omnes umquam homines, nec iis capiendis to
tum univerfæ terræ fpatium poffet aliquando fufficere. -

Verum non fola manufcripti unius codicis au&toritate evin

citur illa, quæ citamus, quinque capita, verum & germanum
effe Irenæi opus: fed illud etiam ex Hieronymo nön obfcure
colligitur. Is quippe do&iffimus vir teftatum non femel facit,
opinionem Chiliaftarum ab Irenæo acriter propugnari. Atqui
nihil prorfus de hoc dogmate in Irenæi libris, nifi in iis ultimis
capitibus occurrit. Deinde Anaftafius Synaites, & Nicephorus, c.Eufeb. lib. 3.
39. Irenæ.
atque in primis Eufebius, quædam proferunt Irenæi loca, quæ cap, 34•
fruftra alibi, quam in citatis capitibus quæfieris. Quin immo
- - - . • . - Tt 3 - ipfe
*
 334 AERÆ CHRISTIANÆ SAECULI II.
ipfemet Irenæus ad fuperiorem fuum ejusdem operis librum
nos mittit, atque ibi, quæ ipfe citat, revera inveniuntur.
Quæ porro de incredibili terrarum ubertate ibidem tradit,'
ea fane eodem fenfu accipienda funt, quo dicebat Johannes
£ap. ult. v. Evangelifta: Sunt autem 5° alia multa, quæ fecit jefüs;
ult.
fí'í ß
|#'
fingulâ flec ipfum arbitror miindum capere poffe eos,
qui fcribendi funt, libros.” Hæc enim ut celeberrimi quidam in
terpretes arbitrantur, ürsg3oAix»ς di&a funt; ut infinitam divi- . .
norum Chrifti fa&torum multitudinem paucis verbis declararet,
commendaretque. Sic igitur Papias, ut fummam terræ fœ
cunditatem omnibus notam faceret, illam fru&uum abundan
tiam non fine magna hyperbole defcribendam effe putavit.
Quapropter veritati omnino confentaneum videtur, pofte
riora illa ultimi adverfus hærefes libri capita, ab iis detruncata
& abrafa fcriptoribus, qui omnia quæ poftmodum ab Ecclefia &
Patribus damnata fuere, ea ab Irenæo tantæ au&toritatis viro hic
fcripta, aut ab aliis cognita effe noluerunt. -

Unum denique, non minima quidem obfervatione dig

mum , hic obfervare juvat, Irenæum ad illam millenariorum
opinionem inclinaviffe non propter Papiæ tantum, ut ait Eufe
' bius, vel aliorum, fi vis, eidem ÉÉcoæqualium au&orita
tem: fed eo potiffimum quod illa funditus evertebantur tres,
ut ipfemet memorat, Valentinianorum errores, veritati Catho
• licæ e diametro oppofiti. Ifti quippe hæretici noftrorum refur
re&tionem corporum negabant, docebantque animas noftras
ftatim atque folutæ effent corpore, cælos àd demiurgum, id
eft, mundi Creatorem fupergredi, atque ad Matrem, vel ut
aliis placebat, ad fupremum Patrem re&ta pervenire, nullos
que nifi in hoc mundo effe inferos. ' Quocirca cum animad
verteret Ienæus, tantos errores illa millenariorum fententia pe
nitus deftrui, ad eam eo facilius conceffit, quo Zelo arden
tiore in eosdem hæreticos, ut fuo loco dicemus, pius ille vir
ferebatur.

.*

' ' §. II,