Sunteți pe pagina 1din 50

Apostila - Ewe (Folhas)

FOLHAS

O que são folhas?

Folhas são plantas que podem servir para alimentação, meio ambiente
(proteção) e curativos (contra as doenças).
Desde a antiguidade o homem luta contra as doenças, sempre armado do
propósito de conservar ou recuperar a saúde perdida ou abalada. Assim teve sempre
a preocupação de afastar o sofrimento causado pela doença, chegando mesmo em
certas épocas e em muitos lugares a admitir a possibilidade de prolongar a duração
da vida pela preservação da saúde.
Entretanto ninguém ignora que existem muitos processos de cura, isto é,
destinados a afastar a doença ou conservar a saúde.
Os processos de maior evidência são os seguintes:

(1) alopatia
(2) homeopatia
(3) hervas
(4) hidroterapia
(5) elewe omo (a cura tradicional)

Os 4 (quatro) primeiros processos são tratamentos ligados a medicina


convencional, enquanto o 5º processo é mais ligado a tratamento espiritual, tendo
alguma semelhança com o 3º processo.

1
Apostila - Ewe (Folhas)

PODER BIOQUÍMICO DAS FOLHAS

Têm algumas folhas que através do poder bioquímico podem resolver alguns
problemas medicinais. A maioria destas plantas através da clorofila como fator
bioquímico produzem efeitos similares aos remédios da medicina clínica. Como por
exemplo:

Tete (boldo): - pode ser usado para resolver problemas de dor na barriga.

Calmantes:
Alecrim
Cidreira
Erva-doce
Camomila

Gengibre: - Para dor de garganta, limpar o pulmão.

2
Apostila - Ewe (Folhas)

RELAÇÃO DE OSAYIN COM AS FOLHAS

Osanyin é originário de Irao atualmente localizado na Nigéria próximo da


fronteira com o ex Daome.
Ele é um dos Yoi Irunmole que desceu de Ikole orun (céu) para Ikole Aaiye.
Ele é divindade das plantas medicinais e litúrgicas. A sua importância é
fundamental, pois nenhuma cerimônia pode ser feita sem a sua presença.
O nome das plantas, a sua utilização e as palavras (Ofo) invocação, cuja força
desperta seus poderes são os elementos mais secretos do ritual no culto aos Orisas
O símbolo de Osanyin é uma haste de ferro, tendo na extremidade superior
um pássaro em ferro forjado, esta mesma haste é cercada por seis outras dirigidas em
leque para o alto.

MITOLOGIA

Por muito tempo Osanyin foi sacerdote da Terra (Ile) mas a Terra (Ile) não
tinha fertilidade, então Osanyin foi a procura de Orunmila Ifa que o ajudou a
resolver o problema. Após o ocorrido Osanyin ficou ressentido e brigou com
Orunmila. Depois de muita disputa Osanyin acabou perdendo e tornou-se escravo de
Orunmila.
Osanyin foi trabalhar no campo e logo ao começar seu trabalho, percebeu que
iria cortar a erva que curava a febre e então gritou:
- "Impossível cortar esta erva, pois é muito útil". A segunda erva era a que
curava dores de cabeça, recusou-se também a destruí-la. A terceira suprimia as
cólicas. Na verdade, disse ele, não posso arrancar ervas tão necessárias.
Orunmila tomando conhecimento da conduta de seu escravo, demonstrou
desejo de ver as ervas que Osanyin se recusava a cortar porque tinham grande valor
por contribuírem para manter o corpo em boa saúde.
Decidiu então Orunmila, que Osanyin ficaria perto dele para explicar-lhe as
virtudes das plantas, das folhas e das ervas, mantendo-o sempre ao seu lado na hora
das consultas.

3
Apostila - Ewe (Folhas)

IFA E OSANYIN

Pela forte relação entre Orunmila Ifa e Osanyin as duas energias acabam se
tornando grandiosas juntas. Osanyin conhece a energia das folhas enquanto
Orunmila tem grande domínio do Odu Ifa.
Todas as receitas e trabalhos mágicos feitos com plantas, são classificados
pelos babalawos (sacerdotes de Ifa) em 256 Odus, o que com frequência estabelece
elos entre os nomes das receitas, das plantas e dos odus de Ifa, sobretudo com o
segundo nome dado a cada odu.

4
Apostila - Ewe (Folhas)

O PODER DAS FOLHAS

As folhas podem servir para:

(1) Malefícios (Abilu)


(2) Benefícios (Idaabobo) proteção

MALEFÍCIOS (Abilu) Ajogun

1 - Doenças (Aarun):

* Eso apikan
* Ue agbon
* Odidi
* Atare
* Okun

Obs.: Devem ser pilados secos, para ser colocado na porta do inimigo.

2 - Acidentes (Ofo)

3 - Maldições (Epe)

4 - Processos Judiciais (Ejo / Oran)

5 - Morte (Iku)

6 - Loucura (Were)

5
Apostila - Ewe (Folhas)

BENEFÍCIOS (Calmante)

1 - Boa memória (Isoye)

2 - Virilidade (Aremo)

3 - Força física (Imu ara le)

4 - Calmante (Ero)

5 - Prosperidade / Dinheiro (Awure)

6 - Dinheiro (Awure)

7 - Amor (Awure Iferan Obirin / Okunrin)

8 - Fertilidade ( Ibimo)

9 - Longevidade (Ipe Laiye)

10 - Sorte (Ori Ire)

11 - Vitória sobre um inimigo (Isegun Ofá)

12 - Afose - que a palavra torne-se realidade

13 - Curar Doenças (Awogbaarun)

6
Apostila - Ewe (Folhas)

CUIDADOS IMPORTANTES COM AS PLANTAS


ANTES DOS RITUAIS

Quando os sacerdotes vão colher as plantas para seus trabalhos devem fazê-lo
em estado de pureza, abstendo-se de relações sexuais na noite precedente e indo a
floresta durante a madrugada, sem dirigir palavra a ninguém. Além disso devem ter
cuidado em deixar no chão uma oferenda em dinheiro, logo que chegam no local da
colheita.
Se for a noite devem jogar areia 3 vezes na folha.
Os adeptos de Osanyin se chamam Oloosayin ou onisegun.

7
Apostila - Ewe (Folhas)

PROCEDIMENTOS PARA UTILIZAÇÃO DAS PLANTAS

MALEFÍCIOS

- DOENÇA (Arun): - Para mandar doença para outro:

Pode-se usar semente de :

- apikun (dutra)
- atare
- okun (centropeia)

Modo de Fazer:

Pilar todos, secar, despejando na porta do inimigo.

- ACIDENTES: - Para fazer alguém sofrer acidente:

Ewe Ina
Ewe Aragba
Ewe Esinsin

Modo de Fazer:

Juntar tudo, despejando o líquido Ade em cima. Entregar no nome da pessoa


com uma faca em cima.
Observar: trabalho perigoso.

- MALDIÇÕES (Epe): - Para amaldiçoar outros, as folhas mais usadas são:

Ewe Semolapa

8
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Semolese
Eyin Oka

Modo de Fazer:

Juntar tudo e colocar na língua. É necessário Ofo/Aasan para ativar "Epe"

- PROCESSOS JUDICIAIS (Ejo): Este é um processo para ajudar alguém a se


envolver num processo judicial.

As folhas utilizadas para este fim são:


Ewe Abirikolo (crotalaria lachnophora)
Ewe Arira
Yimiyimi (escravelho)

Modo de Fazer:

Queimar tudo. Colocar o pó preto no alguidar, jogar na casa da pessoa.

- MORTE (Iku): - Existem algumas folhas que podem matar uma pessoa:

Ewe Ikan (berinjela)


Ewe Ila (Quiabo)
Eso Apikan (Trombeta roxa)

Modo de Fazer:

Queimar os ingredientes e fazer com que a pessoa tome.

- LOUCURA (Were): - Existem algumas folhas que se utilizadas em quantidade


exagerada, alteram o equilíbrio das pessoas e podem levar a loucura, são elas:

9
Apostila - Ewe (Folhas)

- Ewe Oparun (bambu)


- Ewe Yunyun (compositae)

Modo de Fazer:

Queimar tudo, despejar o pó embaixo da esteira. Após pronunciar o nome da


pessoa que deverá ficará louca, dormir sobre a esteira.

10
Apostila - Ewe (Folhas)

BENEFÍCIOS

- BOA MEMÓRIA (Isoye): - Para ativar a memória ou inteligência, as folhas mais


usadas são:

Agberigbede (levanta-a-cabeça, para entender linguagem)


Iyeye (Dono-de-conhecimento)
Atori ( Vara)

Utiliza-se o OFO:

Agberigbede ba mi gbe iye temi fun mi


Oniyeniye ba mi ko iye temi fun mi
Atori ba mi to iye temi fun mi
Iye taara ni fejo

Tradução:

Levanta a cabeça para entender a linguagem


Traga minha memória para mim
Dono do conhecimento recolha a minha memória.

- FORÇA FÍSICA (Imu ara le)

11 – Orogbo
11 – Atare
04 - Eja Ojiji (peixe)
04 – Adan (morcego)
11
Apostila - Ewe (Folhas)

04 – Agemo (camaleão)
Alubosa elewe (cebolinha-branca)
Egbo Ifon (Raíz)

Egbo Ipeta (Raíz)


Egbo Oruwo (Raíz)
Eepo pandoro casca-bignonia-cege)
Kanun Bilala (pedra de Sango)

Modo de Fazer:

Queimar tudo junto até virar pó, misturar com acaçá quente, comer todas as
manhãs.

OFO

Agbo lagbara lorong gbo


Agbo o sainsan ni ti atare orisa
Ifon ni ki e fi fon arun ara lagbaja
Arun ki i se ifon ki o ma le run
Ka igbo
Arun ki i se ipeta di o ma le run
Ka iju
Alubosa ni ki e fi sa arun ara
Lamorin jade ki maa lagbara
Pandoro lo ni ki eegun re oji
Oruwo lo ree ru gbogbo aisan
Kuro lara re
Nijoo jumo lojiji ji pere pere
Ako kan un ni ke e fi kan
Gbogbo arun ara re danu
Iyere lo ni ko ma ji pere pere

12
Apostila - Ewe (Folhas)

Adan lo ni ko ma ji pere pere


Agemo de alawo awo gba awo
Ti ko dara kuro lara mi

Tradução

O Maduro tem poder e orogbo maduro


Ataare orisa fica maduro sem ficar doente
Remova (fon) a doença desta pessoa com Ifon
Ifon nunca fica tão doente que não possa cheirar o deserto
Remova (As) a doença desta pessoa com cebolinha (alubosa)
Para que ele possa fica forte.
Pandoro disse que seu esqueleto vai acordar
Oruwo vá retirar (ru) toda a doença do corpo dele.
O peixe ojiji acorda completamente todos os dias
Remova toda a doença com potássio macho
Iyere diz que ele deve acordar completamente
O morcego-da-fruta diz que ele deve acordar completamente
Venha camaleão, dono da cor da pele levar embora a minha cor ruim

- PROTEÇÃO (Idabobo)

Para proteção contra todo mal:

Folha Ori
Folha Gbegbe

Modo de Fazer:

Queimar tudo, fazer 7 cortes na cabeça e colocar o pó


Não tomar banho de cabeça durante 3 dias.

13
Apostila - Ewe (Folhas)

OFO

Akager w ogbo omo ogun


Ori fegeji omo Aloran
Alakan gbariri w osa ni i se
Omo Iloseojikan
Gbegbe lo ni ki ire o maa gbe
Owo mi
Eewo orisa omi ile alakan ki i danu

Tradução

Ele que leva cachorro para dentro do mato filho de Ogun


A enorme árvore oori filha do chefe aloran
Caranguejos se apressam ruidosamente
Para seus buracos filhos de Iloseojikan
E gbegbe quem diz que a fortuna deve ficar nas minhas mãos
Orisa o proíbe, a água de dentro da casca do caranguejo nunca vasa.

- PROTEÇÃO CONTRA A MORTE (I daabobo lowo iku)

Utiliza-se as seguintes folhas:

Ewe ekuku (Peda liacea)


Ewe akisan (Aizoa ceae)
Agidimagbayin (Vassourinha)

14
Apostila - Ewe (Folhas)

Modo de Fazer:

Deixar tudo em pó.


Ingerir com acaçá frio durante duas semanas.

OFO

Ekuku ogerere loni kibi o san lo


Akisan lo ni kaye o san
Olorun ti kun a o ku
Owo te we agidimagbayin
Olorun a ti kun

Tradução

Ekuku disse suavemente que o mal flui para longe


Akisan disse que a vida será boa
Olorun fechará a porta, não vamos morrer
A mão toca a folha agidimagbayin
Olorun fechara a porta, não vamos morrer.

CALMANTE (Ero)

Indicadas para neutralizar as energias negativas (Oogun Ero):

Ewe Iroko
Ewe Eleso
Ewe Jeminiho
Ewe Odundun
Ewe Tete
Ewe Woorowo

15
Apostila - Ewe (Folhas)

Ori
Igbin

OFO

Eleso meso o temi


Eso eso no fi gbale yii lowo won
Jeminiho o ni ki eje mi ni hor
Odundun ni ti odundun
Tutu ni ti tete
Erowoo ni ti woorowoo
Ero ni ti ikupero

Tradução

Folha-dona-da-suavidade, traga me suavidade


Suavemente, suavemente vou lhes tomar a terra
Acorda-criança diz que você tem de me responder
Odundun é sempre calma
Tete é sempre fresca
Woorowo é sempre fresca e calma
Ikuepero é sempre fresca e calma

- FERTILIDADE (Aremo)

Folha Opuosupa
Folha Odundun (Folha da Costa)

Modo de Fazer:

Queimar os dois e usar pó preto para comer com acaçá.


16
Apostila - Ewe (Folhas)

OFO

Opasupa ni i pe omo wa
Agbonyin gbe omo wa
Ogbangan je ki omo se
Ogangan mi

Tradução

Matador-da-dor chame os filhos


Carregador-da-bondade traga os filhos
Direto, deixe os filhos virem direto para mim

17
Apostila - Ewe (Folhas)

AS FOLHAS MAIS USADAS NO CULTO DE ORISA

FOLHA UTILIZAÇÃO

Akoko Obrigação de Orisá

Iyalode (Pinhão branco) Folha das Iyami Osoronga

Iyalode pupa (Pinhão roxo) Faz parte de curativo (hemorróidas)

Folha de Iroko Calmante

Ewe Ogede (bananeira) Para cobrir ebo

Pasan kori ko (espada de São Jorge) Proteção

Oro Agogo Faz parte da medicina para saúde

Ewe Ela (samambaia) Faz parte da iniciação no Culto de Ifá

Ewe reku reku Para sorte e lavar Orisa

Ewe gbure (beldroega grande) Para fazer Awure (magia da sorte)

18
Apostila - Ewe (Folhas)

CANTIGA DAS FOLHAS

Ewe un je

Egbo un je

Gbirinbintin ewo ni nro danu


Gbirinbintin ewo ni nro danu
Ewe abiwere re o ewo n nro danu
Gbirinbintin ewo ni nro danu gbinrinbintin.

Gbiribintin ! Gbiribintin ! Gbiribintin!

Ewe Abiyamo re ewo ni kin ro danu


Gbirinbintin ewo ni nro danu
Ewe abiwere re ewo ni kin ro danu
Gbirinbintin ewo ni nro danu
Ewe ori fifo re ewo ni kin ro danu.

19
Apostila - Ewe (Folhas)

BANHO PARA LAVAR ORISAS EM PREPARAÇÃO


DE ASSENTAMENTOS

MATERIAL

Tete Abalaley
Rinrin
Odundun
Ewe Iroko
Igbin
Epo Dende
Ori
Gin

Modo de Fazer

Amassar tudo junto numa bacia com água e lavar a imagem ou igba em preparação
de assentamento dentro.

20
Apostila - Ewe (Folhas)

PATUÁ PARA PROTEÇÃO / SORTE

MATERIAL

Ewe Ebure
Igbin
Odundun
Tete
Rinrin

MODO DE FAZER

Pilar e secar, moer até transformar em pó. Despejar a gosma do caracol sobre
o pó e secar. Colocar dentro de um couro e costurar.
Usar numa bolsa.

21
Apostila - Ewe (Folhas)

OS MATERIAIS MAIS USADOS NO CULTO

MATERIAL USO

Efun Acalmar e atrair coisas boas

Osun Para que nunca acabar a sorte da pessoa ou


continuidade do Ase.

Obi Comida de Orisá,


Para fazer jogo e
Também confirmar Ebo.

Orogbo Reza para longa vida e saúde

Iye Agbe Pena (azul) para sorte, assentamento e longa


vida

Iye Aluko Pena (vinho) para sorte e assentamento

Iye leke leke Pena (branco) para harmonizar a vida

Ikodide Pena (vermelha) para sorte e afirmação de


ritual

Iyerosun Pó vermelho para ativar Odu Ifa

Búzios São símbolos de Orisá

Ori (Ero) Para acalmar energia negativa e dores


É misturado com outros materiais do Ase

Ado Para colocar pó, que pode ser alimentado


com eje

Irukere Usado para mostrar poder ou liderança,


também pode se usar na transferência de Ase

Ikoto Olokun (ero) Para acalmar energia negativa

Igbin (ero) Para acalmar negativa

Moedas antigas Para fazer pagamento para Ajoogun


Para limpeza de energia negativa e também
Sabão da Costa (ero) pode ser misturado com outros materiais
para proteção e sorte.

Gin Bebida de Orisa

22
Apostila - Ewe (Folhas)

Dendê (ero) Para acalmar energia negativa

Adi Eyan Kisila de Esu

Atare Para fortalecer palavra

Iyepe Okun (areia do mar) Para obter grandeza, proteção e sorte

Iyepe Osa (areia da água osa) Para proteção

Omi okun (água do mar) Para lavar cabeça ou limpeza de magia


(Mau) contra pessoa

Omi Ojo (água de chuva) Para sorte, longa vida e proteção

Omi Apata (água de pedreira) Para purificação de pessoa

Omi Ero (água) Preparado com elementos calmantes


para acalmar energia negativa

23
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Awerepepe Ewe Alukerese

Uso
Uso A fin se Ogun pe ki agba ile
A fin pe ololufe pada tabi Taba ile pada lowo ota
Pe ire ti o ti lo pada N:- B a kinba alukerese dule
Baba re, eewo ni!

Tradução Tradução

Usado para atrair alguém, Usado para resgatar terra ou casa


untar ou atrair sorte de volta. da mão do inimigo

24
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Ela Ewe Tagiri

Uso Uso
A fin se Ogun ki ale pe nile aiye A fin se Ogun ori fi jo

Tradução Tradução
Usado para proteção e longevidade. Usado para acalmar dor de cabeça.

25
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Ire Ewe Ogbo

Uso Uso
A fin se Ogun wipe ki A fin se Ogun afose
A se ori rerelaiyeki
A se di olowo gidi

Tradução Tradução

Usado para atrair sorte e dinheiro Usado para Afose.

26
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Alupayida Eru Awonka

Uso
Uso
A fin se Ogun wipe ki aiye
Enia pada si rere
A fin se turare, Ogun ori fifo, ogun ara riro

Tradução
Tradução
Usado para fazer limpeza.
É usado para dor de cabeça, dor no corpo e
fazer defumação.

27
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Jenifiran Ewe Olugbale

Uso Uso

A fin se Ogun iju obinrin A fin use Ogun oju dundun

Tradução Tradução

É usado no remédio para fibroma É usado no remédio para dor nos olhos

28
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Aje Ewe Aso feenjeje

Uso Uso

A fin se Ogun pe kialeu a je tabi ni owo. A fin se Ogun isori

Tradução Tradução

Usado para atrair dinheiro Usado para proteção

29
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Omi sin mi sin Gogoro Ewe Koko

Uso Uso
A fin se ogun irin fun omode A fin se ogun egbe

Tradução Tradução

Usado para criança andar logo Usado para magia de desaparecimento ou


proteção

30
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Oniye me rindilogun Ewe me nukuro loromi

Uso Uso

A fun se ogun isoyeni A fun se ogun pe ki araiye ja wo buburu


Kuro lara wa

Tradução Tradução

Usado para lembrança ou ativar a memória Usado para cortar (anular) olho gordo

31
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe ma fi owokon omomi Ewe Awoyoyo

Uso
Uso
A fin se ogun a fa ero
A fin se ogun igbaraeni si le lowo Esu.

Tradução Tradução

Usado no trabalho para acalmar Esu Usado para atrair freguesia

32
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Ai w tutu Ewe Abamoda

Uso Uso
A fin se ogun irinran, bi won ba fe A fin se ogun i taro ori rere lowo olorun
Funnini ogun fe- ao rii

Tradução Tradução

Usado para feitiço contra magia, Usado para atrair sorte


Colocado na comida

33
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Aje Obale Ewe ahun

Uso
Uso
A fin se ogun ajegbe
A fin se ogun awonaje
Moja we ahun se ahunje

Tradução Tradução

Usado no culto a Iyami Osoronga Usado para proteção

34
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Asunhon anago Ewe Awedewerisa

Uso Uso

A fin se ogun jedi jedi A fin se ogun owo ati ero

Tradução Tradução

Remédio para dor no estômago Faz parte de simpatia calmante

35
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Odoyn Ewe Jin kinrinmdin

Uso
Uso
A finje ogun loku regbe
A finge ogun atosi ti odaju

Tradução Tradução

Usado para dor no joelho Indicado para gonorréia

36
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Osibata Ewe olokiki

Uso Uso
A finje ogun ki alebori ota A fin se ogun pe kienia le ai eninla

Tradução Tradução
Usado para vencer inimigo Usado para atrair riqueza (ficar rico).

37
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Akinjan Ewe Lapalapa pupa

Uso Uso
A fin je ogun pe ki ai je san wa A fin se ogun ela.
Si re gbogbo

Tradução Tradução

Usado para dar sorte Usado para alergia / Iyami Osoronga

38
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Rinrin Ewe Tanaposo

Uso
Uso
A fin se ogun isegun lori
A fin se ogun ero ati atura Awon ota, emere ati aje

Tradução Tradução

É usado como calmante Usado para proteção contra inimigo,


Emere e bruxaria

39
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Egele Oloje Ewe Aikujegure

Uso Uso
A fin se ogun awure A fin se ogun pe ki ama seku laiye

Tradução Tradução

Usado para sorte Usado para cortar doença

40
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Atawewe Tabi Ilujumofe Ewe Omundun Iroko

Uso
Uso
A finse pe ki gbogbo omo araiye
Ma fe tiwa (eyonu) A finse ogun ki ale pe laiye

Tradução Tradução
Usado para atrair simpatia das pessoas, Usado para que se tenha longa vida
para que gostem da gente

41
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Bomubomu Ewe Asunhon Oyinbo

Uso Uso

A fin un se ogun ero igbona A finse ogun inu runrun

Tradução Tradução

Usado contra catapora Usado para dor no estômago

42
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Aluki Ewe Anu

Uso
Uso
A fin se ogun isegun lori a won aje
O wa fun wipe ki ama ri oore tabi anu gba

Tradução Tradução

Usado contra bruxaria Usado para sorte

43
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Lali Ewe Etipola

Uso
Uso
A fin se Ogun arun iba A finse ogun pe ki ojo ma ro

Tradução Tradução

Usado para dengue e febre amarela Usado para acalmar chuva

44
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Jeminilo Ewe Akoko

Uso Uso
A fin se ogun wi pe ki kialerin A fin se ogun lati di oba
Kangba lowo a won enia Tabi lati leje oye

Tradução Tradução

Usado para conseguir ajuda ou emprego Usado para conseguir posição ou cargo

45
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Kale Orogba Ewe Ero kojiya

Uso
Uso
A fin se ogun pe ki ale kole laiye A fin se ogun ki obinrin lebi layo

Tradução Tradução

Usado para obter casa Usado para ter bom parto

Ewe Atori Ewe Oju Oro

Uso Uso

A fin se ogun owo A fin se ogun pe ki ololufe wa


A torideo igi wo Le pada wa.

Tradução Tradução

Usado para proteção Usado para amor

46
Apostila - Ewe (Folhas)

NOME DAS FOLHAS MAIS IMPORTANTES NO CULTO

Ila - quiabo
Aladun - olho-de-cabra
Ohesenmesen - olho-de-pombo
Mako - cipó-de-akacuz
Misinmisin - fruta-de-conta
Oju Ologbo - Jequiriti
Werenjeje - Jiquiriri
Pakun Obarisa - Tentinho
Olatogege - Tento
Dagunro - Carrapicho-rasteiro
Ahon eku (dudu) - Falso-cardo
Ose - Baoba
Ose Igbeeluju - Calabaceira
Atare - Amomo
Arun sansan - Metrasto
Sikiti moeso - Catinga-de-bode
Sikiti monso - Erva-de-São João (Maria Preta)
Ayinre - Coração-de-Negro
Alubosa - Cebola
Ayo - Alho
Ipolerin - Babosa
Atikekereheyin - Erva-de-pinto
Sawewe - Periguito
Sawewe - Alecrim
Ewaowo - Magnericão
Awo erede - Mangerico
Efo Tete - Cauda-de-raposa
Tete elegun un - Bredo-de-espinho
Tete afetedaye - Bredo
Tete ateledanji - Caruru-de-porco
Ejoju - Cajueiro
Ekaju - Caju
Eekun ahun - Abacaxi
Ekunkun ahun - Araras
Ogede Oyinbo - Araraseiro
Afe - Pinha-do-brejo ou jaca-de-pobre
Eko oyinbo - Jaca-de-pobre
Abo - Araticum-da-areia
Epa (gidi) - Amendoim
Elege - Cardo-Santo
Eekarra ekun - Cardo-do-México
Egun arigbo - Figueira-do-inferno
47
Apostila - Ewe (Folhas)

Ankemi leti - Jarrinha


Berefutu - Fruta-pão
Taponurin - Jaqueira
Ogbun - Mangue-Siriuba
Afoforo - Margosa
Efo oyinbo - Berthlha
Osun elede - Urucum
Isin - Castanheiro da África
Etiponola - Erva tostão
Popola - Poilão-forro
Abamoda - Folha da Fortuna
Eru Odundun - Árvore da Fortuna
Emi - Limo-da-Costa
Eran esin - Capim-de-rola
Pitanga - Pitangueira-vermelha
Egele - Erva-andorinha
Ewe biyemi - Quebra-pedra
Ibiyemi - Erva-de-Santa-Luzia
Efunle - Corre-corre
Abo Labelabe - Tiririca
Akogbegi - Danda
Ako ire - Pau-cadeira
Baaka - Palma-de-Santa-Rita Gladiolo
Mora - Gloriosa-dos-Jardins Aranha
Owu - Algodoeiro
Akese - Algodão-gigante
Awise - Algodoeiro
Agogo Igun - Crista-de-galo
Ogun - Heliotropio-Indiano
Ogigi - Canhamo-brasileiro
Isapa Iseku - Canhamo-brasileiro
Amukan - Azedinha
Isapa - Caruru-azedo
Isapa funfun - Caruru-da-Guine
Ofo odan - Canhamo-brasileiro
Eru buje - Acacu
Jogbo - Meves
Olatorije - Macae
Eru oorungo - Erva-cidreira
Femo loju toki - Mentrasto-do-grande
Atunomoto - Anileira-verdadeira
Kukindunku - Batata doce
Kawokawo - Jitirana
Sara oroba - Primavera-de-cayeira
48
Apostila - Ewe (Folhas)

Ajigbawa - Campainha-vermelha
Akinsale - Jeticuçu

Ejinrin Odan - Jua-pitanga


Olobontuje - Pinhão
Iyelode - Pinhão-de-barbados
Jaguda - Flor-de-coral
Odundun - Flor-da-Costa
Dogbodogbo - Capim-de-cheiro
Ewon Odele - Cambara-de-espinho
Ewon Agogo - Cambara-vermelho
Eleku - Cambara-roxo
Ofia - Cansacao
Yanrin - Lingua-de-vaca
Abeko - Arroz-bravo
Iku ekun - Cordão-de-frade
Oka - Cordão-de-São Francisco
Oru - Cordão-de-frade
Imi ologbo - Douradinha
Apapo - Pau-carrapato
Ipapo - Inge-bravo
Hko ewuro odo - Cruz-de-Malta
Alade - Pernambuco
Taba - Fumo
Osibata - Lotus
Efinrin ata - Manjericão-de-alfavaca
Efinrin wewe - Alfavaca-cheirosa
Efinrin aja - Alfavaca-do-campo
Efinrin marugbo sanya - Basilico
Aruntantan - manjericão-dos-cozinheiros
Eruyanntefe - Alfavaca
Efinrin Otu - Manjericão-cheiroso
Eye Oba le efinrin - Manjericão-de-folha larga
Emu - Caaxira
Ofa etu - Taquarinha
Resi - Arroz
Apako - Bambu
Ekunkun - Vacua
Eleda woro - Capim-mimoso
Ikin - Capim-gaine
Ikin Iruke - Capim-colonial
Ogbo - Orelha-de-macaco
Abiirunpo - Maracujá
Kakasenla - Cipo-curucu
Kakasemi sola awomi - Mata-fome
Aperejo - Dois-amores
49
Apostila - Ewe (Folhas)

Ilosun - Capim-rabo-de-mucura
Eesun - Capim-elefante
Apara - Sucupira

Apaha - Pracaxi-de-folha grande


Rinrin - Jabuti-membeca
Ojuusaju - Erva de
Ogun bereke - Flamboyant / Carrapicho-de-beiço de boi
Epa Ikunigbo - Feijao bravo
Ise - Inhame
Isu - Inhame
Arunfonfon - Cara
Ewura - Inhame bravo
Egbodo - Cara-de-sapateiro
Emina - Inhame-de-São Tomé
Ewura esin - Cara-do-Para
Alo - Inhame-da-Guiné Branco
Isu Alubosa - Inhame de São Tome
Abaje - Inhame da Guine Branco
Kanran - Ebano
Peregum - Coqueiro-de-venus nativo
Arojoku - Erva-botão
Ope - Dendezeiro
Gbagi - Pata-de-Galinha
Odundun Olokun - Pincel
Ijebu - Cipo-da-beira mar

50

S-ar putea să vă placă și