PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀPÁðgÀ

¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£À

d
he
(¥ÀjµÀÌøvÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ)

is
re S B
¨sÁUÀ - 1
bl
be T

9
pu
K
©

MA§vÀÛ£ÉAiÀÄ vÀgÀUÀw
tto
No

PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ (j.)
100 Cr ªÀvÀÄð® gÀ¸ÉÛ, §£À±ÀAPÀj 3£Éà ºÀAvÀ,
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ - 85

I
 ªÀÄÄ£ÀÄßr
2005£Éà gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀoåÀ Pª æÀ ÄÀ zÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÀavÀªÁzÀ PÀ£ÁðlPÀ gÁdå ¥ÀoåÀ ª¸ À ÄÀ «
Û £À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoåÀ ¥ÅÀ ¸ÀPÛ À
¸ÀAWÀªÀÅ 2010 £Éà ¸Á°¤AzÀ MAzÀ£Éà vÀgÀUÀw¬ÄAzÀ ºÀvÀÛ£Éà vÀgÀUÀwªÀgÉV£À ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À gÀZÀ£Á PÁAiÀÄðzÀ°è vÉÆqÀVzÉ.
MlÄÖ 12 ¨sÁµÉUÀ¼À°è ¨sÁµÁ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ PÉÆÃgï «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß 7 ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À°è gÀZÀ£É ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. 1
jAzÀ 4 £Éà vÀgÀUÀwAiÀĪÀgÉUÉ ¥Àj¸ÀgÀ «eÁÕ£À, UÀtÂvÀ ªÀÄvÀÄÛ 5 jAzÀ 10 £Éà vÀgÀUÀwAiÀĪÀgÉUÉ PÉÆÃgï «µÀAiÀÄUÀ¼ÁzÀ UÀtÂvÀ,
«eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£ÀUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
2005gÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀĪÀÅ F PɼÀV£À ªÉʲµÀÖöåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
• PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß fêÀ£ÀzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ eÉÆÃr¸ÀĪÀÅzÀÄ
• PÀAoÀ¥ÁoÀ «zsÁ£À¢AzÀ PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ
• ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À ºÉÆgÀvÁV ¥ÀoÀåPÀæªÀĪÀ£ÀÄß ²æêÀÄAvÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ

d
• eÁÕ£ÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÀ°PÁ C£ÀĨsÀªÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ

he
• ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛvÀäPÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀéAiÀÄ ªÀÄPÀ̼À CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ½UÉ vÀPÀÌAvÉ ¸ÀàA¢¸ÀĪÀÅzÀÄ
• ²PÀëtªÀ£ÀÄß EA¢£À ºÁUÀÆ ¨sÀ«µÀåzÀ fêÀ£ÁªÀ±ÀåPÀvÉUÀ½UÉ ºÉÆAzÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
• «µÀAiÀÄUÀ¼À ªÉÄÃgÉUÀ¼À£ÀÄß «ÄÃj CªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀªÀÄUÀæzÀȶÖAiÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¸ÀĪÀÅzÀÄ

is
re S
• ±Á¯ÉAiÀÄ ºÉÆgÀV£À §zÀÄQUÉ eÁÕ£À ¸ÀAAiÉÆÃd£É
• ªÀÄPÀ̽AzÀ¯Éà eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
B
bl
£ÀÆvÀ£À ¥ÀoåÀ ¥ÅÀ ¸ÀPÛ UÀ ¼
À °
À è £ÀÆvÀ£À «zsÁ£ÀU¼ À vÀ «zsÁ£À (Integrated Approach), gÀZ£
À ÁzÀ CAvÀUð À ÁvÀäPÀ «zsÁ£À
(Constructive Approach) ºÁUÀÆ ¸ÀÄgÀĽAiÀiÁPÁgÀzÀ «zsÁ£À (Spiral Approach) UÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ.
be T

pu
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À «µÀAiÀÄ ºÁUÀÆ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃZÀ£É ªÀiÁqÀĪÀAvÉ ªÀiÁr, ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
K

eÁÕ£À ºÁUÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉÆA¢UÉ CvÀåAvÀ CªÀ±ÀåPÀ fêÀ£À
ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß CAvÀUÀðvÀªÁV §¼À¸À¯ÁVzÉ. F £ÀÆvÀ£À ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀjÃPÁë zÀȶ֬ÄAzÀ gÀavÀªÁV®è. §zÀ¯ÁV CªÀÅUÀ¼ÀÄ
©

«zÁåyðUÀ¼À ¸ÀªÁðAVÃt ªÀåQÛvÀé «PÀ¸À£ÀPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀªÁVªÉ. vÀ£ÀÆä®PÀ CªÀgÀ£ÀÄß ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸Àé¸ÀܸÀªÀiÁdzÀ GvÀÛªÀÄ
¥ÀæeÉUÀ¼À£ÁßV ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß £ÀqÉ¢zÉ.
5£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ ¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£À ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀzÀ°è MAzÀÄ ºÉƸÀvÀ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÀ¯ÁVzÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ £Á®ÄÌ «¨sÁUÀUÀ½UÉ
¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è£À ªÉÆzÀ® CzsÁåAiÀÄ DAiÀiÁ «¨sÁUÀzÀ EwºÁ¸À, ¨sËUÉÆýPÀ
®PÀëtUÀ¼ÀÄ, d£ÀfêÀ£À, ¸ÀA¸ÀÌÈw, ¸ÀA¥Àz æ ÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ D «¨sÁUÀzÀ d£ÀfêÀ£ÀªÀ£ÀÄß ²æêÀÄAvÀUÉƽ¹zÀ ««zsÀ PÉëÃvÀU æ À¼À°è£À
»jAiÀÄ£ÁAiÀÄPÀgÀ «ZÁgÀ ªÀiÁ»w EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀ¯ÁVzÉ. J£ï¹J¥sï 2005 gÀ ªÀiÁUÀð¸ÀÆaAiÀÄAvÉ EwºÁ¸À,
¨sÀÆUÉÆüÀ, gÁdå±Á¸ÀÛç, CxÀð±Á¸ÀÛç ºÁUÀÆ ªÁtÂdå±Á¸ÀÛçUÀ¼À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß 8 jAzÀ 10£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ. C£ÉÃPÀ
CªÀ±ÀåPÀ «ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß DªÀgÀtUÀ¼À°è PÉÆqÀ¯ÁVzÉ. ªÀÄPÀ̼ÀÄ ¸ÀéAvÀªÁV PÀ°AiÀÄĪÀÅzÀPÉÌ CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆqÀĪÀ ¤nÖ£À°è
to

C£ÉÃPÀ ¥ÁæeÉPïÖUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸À¯ÁVzÉ. DzÀgÉ, PÀAoÀ¥ÁoÀ ªÀiÁqÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÁzÀ E¸À«UÀ¼ÀÄ, C£ÁªÀ±ÀåPÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀ°PÁ ºÉÆgÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ.
PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀªÀÅ F ¥ÀŸÀÛPÀzÀ vÀAiÀiÁjAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÀj¹zÀ ¸À«ÄwAiÀÄ CzsÀåPÀëöjUÉ, ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ, PÀ¯ÁPÁgÀjUÉ,
t

¥Àj²Ã®PÀjUÉ, ¸ÀAAiÉÆÃdPÀ C¢üPÁjUÀ½UÉ, ²PÀët ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄUÀ¼À ¹§âA¢ªÀUÀðzÀªÀjUÉ, f¯Áè vÀgÀ¨ÉÃw ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ,

No

gÁdå ªÀÄlÖzÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀA¥ÁzÀPÀ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀŸÀÛPÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄAzÀgÀªÁV ªÀÄÄ¢æ¹zÀ ªÀÄÄzÀæPÀjUÉ vÀ£Àß
ºÀÈvÀÆàªÀðPÀ PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼À£ÀÄß ¸À°è¸ÀÄvÀÛzÉ.

¥ÉÇæ. f. J¸ï. ªÀÄÄqÀA§rvÁÛAiÀÄ £ÁUÉÃAzÀæ PÀĪÀiÁgï

ªÀÄÄRå ¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¥ÀjµÀÌgÀuÉ ºÁUÀÆ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ gÀZÀ£É PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ
PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ

II
 CzsÀåPÀëgÀ £ÀÄr

¥ÀoÀåPÀæªÀÄ §zÀ¯ÁUÀ¨ÉÃPÀÄ JA§ ªÀiÁvÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀjAzÀ ªÉÆzÀ°¤AzÀ®Æ PÉý §gÀÄwÛvÀÄÛ.

EzÀPÉÌ NUÉÆlÄÖ ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÉ PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀgÀPÁgÀ ªÀÄÄAzÁVzÉ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV MA§vÀÛ£ÉAiÀÄ
vÀgÀUÀwAiÀÄ «zÁåyðUÀ½UÁV gÀa¹gÀĪÀ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ F ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀªÀÅ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀĪÀ ªÀvÀðªÀiÁ£À
¸ÀªiÀ ÁdzÀ ¸À¤ßªÉñÀU½ À UÉ, «zÁåyðAiÀÄÄ vÀ£ßÀ £ÀÄß vÉÆqÀV¹PÉƼÀî®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ gÀa¸À¯ÁVzÉ.
ªÉÆzÀ®¨ÁjUÉ EwºÁ¸À, gÁdå±Á¸ÀçÛ , ¨sÆ À UÉÆüÀ±Á¸ÀçÛ ªÀÄvÀÄÛ CxÀð±Á¸ÀçÛ U¼
À Æ
É A¢UÉ ªÀ媺
À ÁgÀ CzsåÀ AiÀÄ£À

d
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛç CzsÀåAiÀÄ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉƸÀzÁV ¸ÉÃ¥ÀðqÉUÉƽ¹zÉ.

he
UÁæªÄÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUgÀ À ¥Àz
æ ÃÉ ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß UÀªÄÀ £Àz°
À l
è ÄÖPÆ
É AqÀÄ CªÀgÀ ¸ÀÈd£À²Ã®vÉUÉ ¤®ÄPÀĪÀ ºÁUÉ F
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀªÀ£ÀÄß ¸ÀgÀ¼ÀªÁV N¢PÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀAvÉ gÀa¸À¯ÁVzÉ. F ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀzÀ°è ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ºÉZÀÄÑ

is
ºÉZÀÄÑ QæAiÀiÁ²Ã®ªÁV¸ÀĪÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ AiÉÆÃd£ÁPÁAiÀÄðUÀ½UÉ CªÀPÁ±À PÀ°à¸À¯ÁVzÉ.
re S
EA¢£À ¸ÀàzÁs ðvÀäPÀ ºÁUÀÆ ªÀiÁ»w AiÀÄÄUÀPÌÉ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ ºÉaÑ£À «µÀAiÀÄUÀ¼£ À ÄÀ ß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
B
bl
QèµÀÖªÁzÀ ¥ÀzÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄ ¸ÀgÀ¼À ±À§ÝUÀ¼À eÉÆÃqÀuÉ, PÀpt ¥ÀzÀUÀ½UÉ CxÀð, «µÀAiÀÄPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV
ªÀiÁvÀæ E¸À«UÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÀÄÝ, F J®è GvÀÛªÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî¯ÁVzÉ. »ÃVzÀÄÝ £ÁªÀÅ
be T
pu
J®è zÀȶ׬ÄAzÀ AiÀıÀ¹éAiÀiÁVzÉÝêÉAiÉÄà ? ºÁUÉä®è. 2005£Éà gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄzÀ DzsÁgÀzÀ
K

¤ÃwAiÀÄ ZËPÀnÖ£À°èAiÉÄà F ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ gÀZÀ£ÉUÉÆArzÉ.

©

F ¥ÀoÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ AiÀıÀ¹éAiÀiÁV ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä £ÉgÀªÁzÀªÀgÀÄ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ gÀZÀ£Á¸À«Äw

¸ÀAzÀ¨Ás ð£ÀĸÁgÀ ¸À®ºÉ ¸ÀÆZÀ£UÉ ¼
À £
À ÄÀ ß ¤ÃrzÀ ¥Àj²Ã®£À ¸À«Äw, ¸ÀA¥ÁzÀPÀ ªÀÄAqÀ½, C£ÀĪÁzÀPg À ÄÀ
ºÁUÀÆ ªÀÄÄRå ¸À®ºÉUÁgÀjUÉ £ÀªÀÄä PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼ÀÄ ¸À®ÄèvÀÛªÉ.
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄxÀðªÁV ºÉÆgÀvÀgÀ®Ä ¤gÀAvÀgÀªÁV ±Àæ«Ä¹gÀĪÀ F
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå ¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÁzÀ ¥ÉÇæ.f.J¸ï. ªÀÄÄqÀA§rvÁÛAiÀÄgÀªÀjUÉ ºÁUÀÆ J¯Áè jÃwAiÀÄ
to

¸ÀºÀPÁgÀ ¤ÃrzÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀzÀ C¢üPÁjUÀ½UÉ, ¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀ vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄzÀ

ªÀiÁ£Àå PÀÄ®¥ÀwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄ®¸ÀaªÀjUÉ £ÀªÀÄä PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼ÀÄ.
t
No

qÁ. JA. PÉÆmÉæñï

J.J¸ï. ¢ÃQëvï
CzsÀåPÀëgÀÄ, ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ gÀZÀ£Á ¸À«Äw.

III
 gÀZÀ£Á ¸À«Äw
CzsÀåPÀëgÀÄ
qÁ. JA. PÉÆmÉæñï, ¸ÀºÀ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, EwºÁ¸À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÁvÀvÀé CzsÀåAiÀÄ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á «¨sÁUÀ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ
«±Àé«zÁ央AiÀÄ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ-572103.
²æà J.J¸ï. ¢ÃQëvï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÀÄ, ªÁt «zÁå¸ÀA¸ÉÜ, §¸ÀªÉñÀégÀ£ÀUÀgÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-79
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ :
qÁ. §¸ÀªÀgÁd J£ï CQÌ, ¸ÀºÀ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ÀæxÀªÀÄzÀeÉð PÁ¯ÉÃdÄ, D¼ÁߪÀgÀ, zsÁgÀªÁqÀ vÁ||
²æà J£ï. ¸ÀvÀå¥ÀæPÁ±À, ªÀÄÄRå²PÀëPÀgÀÄ, «zÁåªÀzsÀðPÀ ¸ÀAWÀ ¥ËæqsÀ±Á¯É, gÁeÁf£ÀUÀgÀ MAzÀ£Éà ¨ÁèPï, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ - 10.
²æà n. ¤AUÀAiÀÄå, ¸ÀºÀ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ÀæxÀªÀÄ zÀeÉð PÁ¯ÉÃdÄ, UÀÄ©â, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ f¯Éè.

d
²æà ©.PÉ. ªÁ¸ÀÄQ, ¸ÀºÀ²PÀëPÀgÀÄ, «ªÉÃPÁ£ÀAzÀ Vjd£À ¸À¤ªÁ¸À ¥ËæqsÀ±Á¯É, ©½VjgÀAUÀ£À¨ÉlÖ, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ f¯Éè.

he
²æà ©. ºÀ£ÀĪÀÄAvÀgÁªï, G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ«¥ÀǪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, aPÀ̧¼Áî¥ÀÅgÀ.
²æà PÀĪÀiÁgÀ¸Áé«Ä, ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÀÄ, «zÁåªÁ»¤ ¥ÀzÀ«¥ÀǪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ.
²æà J¸ï.ºÉZï. PÀÄgÀPÀÄA¢, avÀæPÀ¯Á ²PÀëPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ËæqsÀ±Á¯É, ªÀiÁ¸ÀtV, ¨ÁåqÀV vÁ||, ºÁªÉÃj f¯Éè.

is
¥Àj²Ã®PÀgÀÄ re S
qÁ. gÁeÁgÁA ºÉUÀqÉ, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, EwºÁ¸À «¨sÁUÀ, PÀĪÉA¥ÀÅ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ±ÀAPÀgÀWÀlÖ, ²ªÀªÉÆUÀÎ.
B
bl
¥ÉÇæ. n.r. zÉêÉÃUËqÀ, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, gÁdå±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, rãï (CzsÀåAiÀÄ£À PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ), PÀ£ÁðlPÀ gÁdå ªÀÄÄPÀÛ
«±Àé«zÁ央AiÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ.
be T
pu
qÁ. ±ËPÀvï CjhÄêÀiï, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, PÀ£ÁðlPÀ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, zsÁgÀªÁqÀ.
¥ÉÇæ. ¦. ªÀÄ®è¥Àà, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, eÉ.J¸ï.J¸ï. ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ.
K

qÁ. J¸ï.Dgï. PÉñÀªÀ, CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, CxÀð±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

qÁ. PÉ.Dgï. ²æîQëöä, ¸ÀºÀ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, ¸ÀPÁðj ¥ÀæxÀªÀÄzÀeÉð PÁ¯ÉÃdÄ, dAiÀÄ£ÀUÀgÀ, 6£ÉÃ
©

¨ÁèPï, AiÀÄrAiÀÄÆgÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

¸ÀA¥ÁzÀPÀ ªÀÄAqÀ½
qÁ. JA.«. ²æäªÁ¸ï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ EwºÁ¸À «¨sÁUÀ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ.
qÁ. Dgï.J¯ï.JA. ¥Ánïï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, gÁdå±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
qÁ. F±ÀégÀ¥Àà, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
C£ÀĪÁzÀPÀgÀÄ
to

²æêÀÄw J¯ï.©. eÁzÀªï, ¸ÀºÀ ²PÀëPÀgÀÄ, ªÀÄgÁoÁ ªÀÄAqÀ¼À ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ¨É¼ÀUÁ«.
²æêÀÄw JA.¹. ªÀiÁ®UÁªÉ, ¸ÀºÀ ²PÀëPÀgÀÄ, d£ÀvÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¥ÀzÀ« ¥ÀƪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ¸ÁA§æ, ¨É¼ÀUÁ« vÁ.
²æà J¸ï.Dgï. zÁ¤, ¸ÀºÀ ²PÀëPÀgÀÄ, ²æºÀj «zÁå®AiÀÄ, GUÁgï, CxÀt vÁ®ÆèPï, ¨É¼ÀUÁ« f¯Éè.
t

²æêÀÄw ¢Ã¦Û ¨sÉƸÀ¯É, ¸ÀºÀ ²PÀëPÀgÀÄ, ²æºÀj «zÁå®AiÀÄ, GUÁgï, CxÀt vÁ®ÆèPï, ¨É¼ÀUÁ« f¯Éè.
No

ªÀÄÄRå ¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÀÄ
¥ÉÇæ. f. J¸ï. ªÀÄÄqÀA§rvÁÛAiÀÄ, ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ ¥ÀjµÀÌgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ gÀZÀ£É, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
ªÀÄÄRå¸À®ºÉUÁgÀgÀÄ
²æà £ÁUÉÃAzÀæPÀĪÀiÁgï, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
²æêÀÄw £ÁUÀªÀÄt ¹., G¥À¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÀÄ :
²æà J.n. gÀAUÀzÁ¸À¥Àà, »jAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
IV
 ¥ÀjµÀÌgÀuÉ PÀÄjvÀÄ
MAzÀjAzÀ ºÀvÀÛ£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À §UÉÎ ¥ÀæPÀlUÉÆAqÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
UÀªÀĤ¹ ªÀiÁ£Àå ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀĪÀgÀÆ CxÀð¸ÀaªÀgÀÆ DVgÀĪÀ ²æà ¹zÀÝgÁªÀÄAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ vÀªÀÄä
2014-15 gÀ §eÉmï£À°è vÀdÕgÀ ¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ WÉÆõÀuÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ. vÀdÕgÀÄ C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ
ªÀÄÆ® D±ÀAiÀĪÀ£ÀÄß »ÃUÉ ºÉýzÀgÀÄ: “¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁªÀÄgÀ¸Àå, £ÉÊwPÀªÀiË®åUÀ¼ÀÄ,
ªÀåQÛvÀé«PÀ¸À£À, ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊZÁjPÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ, eÁvÀåwÃvÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ §zÀÞvÉUÀ½UÉ
C£ÀĪÁUÀĪÀAvÉ vÀdÕgÀ ¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÅ£Àgï gÀa¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ” - EzÀÄ §eÉmï ¨sÁµÀtzÀ°è
¸ÁzÀgÀ¥Àr¹zÀ D±ÀAiÀÄ.

d
D£ÀAvÀgÀ ²PÀët E¯ÁSÉAiÀÄÄ MAzÀjAzÀ ºÀvÀÛ£Éà vÀgÀUÀwAiÀĪÀgÉV£À ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÁV

he
27 ¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹ ¢£ÁAPÀ: 24.11.2014 gÀAzÀÄ DzÉñÀ ºÉÆgÀr¹vÀÄ. F ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ «µÀAiÀĪÁgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀUÀwªÁgÀÄ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV gÀavÀªÁzÀªÀÅ. ««zsÀ ¥ÀoÀ嫵ÀAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
vÀdÕgÀÄ, CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ F ¸À«ÄwUÀ¼À°èzÁÝgÉ. FUÁUÀ¯Éà °TvÀªÁV §A¢gÀĪÀ C£ÉÃPÀ DPÉëÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ

is
re S
ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèõÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹, vÀ¥ÀÅà M¥ÀÀÅàUÀ¼À §UÉÎ ¤tð¬Ä¹ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjµÀÌj¸ÀĪÀ
ºÉÆuɺÉÆvÀÛ F ¸À«ÄwUÀ½UÉ ‘CUÀvÀå«zÀÝ°è ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß ¥ÀjµÀÌj¹ £ÀAvÀgÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß
B
bl
¥ÀjµÀÌj¸ÀĪÀ’ ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß 24.11.2014gÀ DzÉñÀzÀ¯Éèà ¤ÃqÀ¯ÁVvÀÄÛ. D£ÀAvÀgÀ 19.09.2015 gÀAzÀÄ
be T
ºÉƸÀ DzÉñÀ ºÉÆgÀr¹ ‘CUÀvÀå«zÀÝ°è ¥ÀÅ£Àgï gÀa¸ÀĪÀ’ ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. »ÃUÉ
pu
¸ÀªÀÄUÀæ ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÉÆAqÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß 2016-17 gÀ §zÀ®Ä 2017-18£Éà ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÀðzÀ°è
K

eÁjUÉƽ¸À¯ÁUÀĪÀÅzÉAzÀÄ EzÉà DzÉñÀzÀ°è w½¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

©

C£ÉÃPÀ ªÀåQÛUÀ¼ÀÆ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÆ ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀgÁV ¥ÀoÀå¥ÀÀŸÀÛPÀUÀ¼À ªÀiÁ»wzÉÆõÀ,

D±ÀAiÀÄzÉÆõÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁr ²PÀët ¸ÀaªÀjUÉ, ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀ ¸ÀAWÀPÉÌ PÀ¼ÀÄ»¹zÀÝgÀÄ. CªÀÅUÀ¼À
¥Àj²Ã®£É ªÀiÁrzÀÝ®èzÉ, ¸À«ÄwUÀ¼ÁZÉUÉ C£ÉÃPÀ ¸ÀAªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¹ «ZÁgÀ «¤ªÀÄAiÀÄ
ªÀiÁrPÉÆArzÉÝêÉÉ. ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ËæqsÀ±Á¯Á CzsÁå¥ÀPÀgÀ ¸ÀAWÀUÀ¼À eÉÆvÉ ZÀað¹zÀÝ®èzÉ
¥Àæ±ÁߪÀ½ ¹zÀÞ¥Àr¹ CzsÁå¥ÀPÀjUÉ PÀ½¹ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸À¯ÁVzÉ. CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, «µÀAiÀÄ
¥Àj«ÃPÀëPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ qÀAiÀÄmï ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÀ ¥ÀævÉåÃPÀ ¸À¨sÉUÀ¼À£ÀÄß £Àqɹ «±ÉèõÀuÁvÀäPÀ C©üªÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀqÉAiÀįÁVzÉ. «eÁÕ£À, ¸ÀªÀiÁd«eÁÕ£À, UÀtÂvÀ, ¨sÁµÉ ¸Á»vÀÀåUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ vÀdÕjUÉ ªÉÆzÀ¯ÉÃ
to

¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¹ D£ÀAvÀgÀ ¸À¨sÉ £Àqɹ ZÀað¸À¯ÁVzÉ. ªÀÄ»¼Á ¸ÀAWÀl£É ºÁUÀÆ «eÁÕ£À
¸ÀA§A¢ü ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß DºÁ餹 aAvÀ£É £ÀqɸÀ¯ÁVzÉ. »ÃUÉÀ J¯Áè ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ¥ÀqÉzÀ Cj«£À
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß CUÀvÀå«zÀÝPÀqÉ ¥ÀjµÀÌj¸À¯ÁVzÉ.
t
No

§ºÀĪÀÄÄRåªÁzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀAUÀwAiÀÄ£ÀÄß E°è ºÉüÀ¨ÉÃPÀÄ. PÉÃA¢æÃAiÀÄ ±Á¯Á (NCERT)

¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À eÉÆvÉ gÁdåzÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß vË®¤PÀªÁV CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁr ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß
¤ÃqÀ®Ä «eÁÕ£À, UÀtÂvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ vÀdÕgÀ ªÀÄÆgÀÄ ¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß
gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ¤ÃrzÀ vË®¤PÀ «±ÉèõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß DzsÀj¹ gÁdå
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ¯ÁVzÉ. PÉÃA¢æÃAiÀÄ ±Á¯Á ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ½VAvÀ £ÀªÀÄä gÁdåzÀ
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀzÀAvÉ PÁAiÀÄÄÝPÉƼÀî¯ÁVzÉ. eÉÆvÉUÉ DAzsÀæ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ,
ªÀĺÁgÁµÀÖçUÀ¼À ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À eÉÆvÉ £ÀªÀÄä ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À¯ÁVzÉ.

V
 E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀàµÀÖ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä §AiÀĸÀÄvÉÛãÉ. £ÀªÀÄä ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀiÁrgÀĪÀÅzÀÄ ¥ÀjµÀÌgÀuÉAiÉÄÃ
ºÉÆgÀvÀÄ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À ¸ÀªÀÄUÀæ gÀZÀ£ÉAiÀÄ®è. DzÀÝjAzÀ FUÁUÀ¯Éà gÀavÀªÁVgÀĪÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À
¸ÀégÀÆ¥ÀPÉÌ J°èAiÀÄÆ zsÀPÉÌAiÀÄÄAlĪÀiÁr®è. °AUÀvÀé ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¥ÁæzÉòPÀ ¥Áæw¤zsÀå, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ
¸ÀªÀÄUÀævÉ, ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁªÀÄgÀ¸ÀåUÀ¼À »£É߯ÉAiÀÄ°è PÉ®ªÀÅ ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÀ¼ÀÄ £ÀqÉ¢ªÉ. »ÃUÉ
¥ÀjµÀÌj¸ÀĪÁUÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ ZËPÀlÄÖ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ ZËPÀlÄÖUÀ¼À£ÀÄß «ÄÃj®èªÉAzÀÄ
w½¸À§AiÀĸÀÄvÉÛãÉ: eÉÆvÉUÉ £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ D±ÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¯ÁVzÉ. ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀiÁrzÀ
¥ÀjµÀÌgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÉÆÛªÉÄä ¥Àj²Ã°¸À®Ä «µÀAiÀĪÁgÀÄ G£ÀßvÀ ¥Àj²Ã®£À ¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹
C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀqÉzÀÄ C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ.
»ÃUÉ PÀæªÀħzÀÞªÁV £ÀqÉzÀ PÉ®¸ÀPÉÌ vÀªÀÄä£ÀÄß vÁªÀÅ ¸ÀA¥ÀÇtð vÉÆqÀV¹PÉÆAqÀ 27 ¸À«ÄwUÀ¼À

d
CzsÀåPÀëgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ºÁUÀÆ G£ÀßvÀ ¥Àj²Ã®£Á ¸À«ÄwAiÀÄ ¸ÀªÀĸÀÛgÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjµÀÌøvÀ

he
¥ÁoÀUÀ¼À gÀZÀ£É ªÀiÁrzÀ vÀdÕgÀ£ÀÄß PÀÈvÀdÕvɬÄAzÀ £É£ÉAiÀÄÄvÉÛêÉÉ. CAvÉAiÉÄà ¸À«ÄwUÀ¼À PÉ®¸À
¸ÀÄUÀªÀĪÁV £ÀqÉAiÀÄĪÀAvÉ ªÀåªÀ¸ÉܪÀiÁqÀ®Ä PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ C¢üPÁjUÀ¼ÁV ¤µÉ׬ÄAzÀ zÀÄrzÀ

is
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀzÀ J¯Áè C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÆß £É£ÉAiÀÄÄvÉÛÉêÉ. ¸ÀºÀPÀj¹zÀ ¹§âA¢UÀÆ £ÀªÀÄä ªÀAzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ.
re S
C©ü¥ÁæAiÀÄ ¤Ãr ¸ÀºÀPÀj¹zÀ ¸ÀªÀð ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕjUÉ zsÀ£ÀåªÁzÀUÀ¼ÀÄ.
B
bl
be T
pu
K

£ÀgÀ¹AºÀAiÀÄå ¥ÉÇæ. §gÀUÀÆgÀÄ gÁªÀÄZÀAzÀæ¥Àà

ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉðñÀPÀgÀÄ ¸ÀªÁðzsÀåPÀëgÀÄ
©

PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ (j) ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¥ÀjµÀÌgÀt ¸À«Äw

¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-85 PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ (j)
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-85
t to
No

VI
 ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À ¥ÀjµÀÌgÀt ¸À«Äw
¸ÀªÁðzsÀåPÀëgÀÄ
¥ÉÇæ. §gÀUÀÆgÀÄ gÁªÀÄZÀAzÀæ¥Àà, CzsÀåPÀëgÀÄ, gÁdå ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¥ÀjµÀÌgÀt ¸À«Äw, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ,
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
CzsÀåPÀëgÀÄ
qÁ. C±ÀévÀÜ £ÁgÁAiÀÄt, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, EwºÁ¸À «¨sÁUÀ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ªÀiÁ£À¸À UÀAUÉÆÃwæ
ªÉÄʸÀÆgÀÄ.

d
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ

he
qÁ. C±ÀévÀÜ £ÁgÁAiÀÄt, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, EwºÁ¸À «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
qÁ. eÉ. ¸ÉÆêÀıÉÃRgï, ¥ÁæzÁs å¥PÀ gÀ ÄÀ , gÁdå±Á¸ÀçÛ «¨sÁUÀ, «dAiÀÄ£ÀUgÀ À ²æà PÀȵÀz
Ú ÃÉ ªÀgÁAiÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, §¼Áîj.
qÁ. JZï.r. ¥À± æ ÁAvï, ¥ÁæzÁs å¥ÀPgÀ ÄÀ , C©üªÈÀ ¢Þ CzsåÀ AiÀÄ£À «¨sÁUÀ, PÀ£ßÀ qÀ «±Àé«zÁå®AiÀÄ, ºÀA¦, «zÁågÀtå.

is
re S
¥ÉÇæ. J¸ï.n. ¨ÁUÀ®PÉÆÃn, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, CxÀð±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, PÀ£ÁðlPÀ «±Àé«zÁå®AiÀÄ, zsÁgÀªÁqÀ.
B
¥ÉÇæ. ¦ ªÀÄ®è¥Àà, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, eÉ.J¸ï.J¸ï. ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ.

bl
qÁ. ©. ±ÉÃRgï, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ.
be T
²æÃ. J.J¸ï. ¢ÃQëvï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÀÄ, ªÁt «zÁå¸ÀA¸ÉÜ, §¸ÀªÉñÀégÀ£ÀUÀgÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
pu
K

²æÃ. FgÀtÚ. JA. CA©, ¸ÀºÀ ²PÀëPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ËæqsÀ±Á¯É, vÀqÀPÉÆqÀÄ, zsÁgÀªÁqÀ vÁ. ªÀÄvÀÄÛ f¯Éè.
²æÃ. r.J£ï. ªÉAPÀmÉñï, avÀæPÀ¯Á ²PÀëPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ËæqsÀ±Á¯É, GgÀªÀiÁgÀPÀ¸À®UÉgÉ, ªÀÄAqÀå vÁ. ªÀÄvÀÄÛ f¯Éè.
©

G£ÀßvÀ ¥Àj²Ã®£Á ¸À«Äw

²æÃ. C±ÉÆÃPÀ ±ÉlÖgï, ¸ÀºÀ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, EwºÁ¸À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæPÀÛ£À±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, PÀ£ÁðlPÀ «±Àé«zÁå®AiÀÄ,
zsÁgÀªÁqÀ.
qÁ. JA.J¸ï. vÀ¼ÀªÁgï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ²PÀët «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
qÁ. zÀ±ÀgÀxï £ÁAiÀÄPï, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, CxÀð±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, UÀÄ®âUÁð «±Àé«zÁ央AiÀÄ, PÀ®§ÄgÀV.
qÁ. ºÀ¹Ã£ï vÁeï, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ²PÀët «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
to

C£ÀĪÁzÀPÀgÀÄ
¥ÉÇæ. J¸ï.n. ¨ÁUÀ®PÉÆÃn, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, CxÀð±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, PÀ£ÁðlPÀ «±Àé«zÁå®AiÀÄ, zsÁgÀªÁqÀ.
t

²æÃ. J.J¸ï. ¢ÃQëvï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÀÄ, ªÁt «zÁå¸ÀA¸ÉÜ, §¸ÀªÉñÀégÀ£ÀUÀgÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

No

¥ÉÇæ. ¦ ªÀÄ®è¥Àà, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, eÉ.J¸ï.J¸ï. ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ.

¸À®ºÉUÁgÀgÀÄ
²æÃ. £ÀgÀ¹AºÀAiÀÄå, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉðñÀPÀgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
²æêÀÄw. £ÁUÀªÀÄt ¹., G¥À¤zÉðñÀPÀgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÀÄ
²æÃ. ¹zÀÝAiÀÄå n.f, »jAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¤zÉðñÀPÀgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

VII
 ¥Àj«r

PÀæªÀÄ ¸ÀASÉå ²Ã¶ðPÉ ¥ÀÅl ¸ÀASÉå

EwºÁ¸À
1. PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ E¸ÁèA zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ 1

d
2. ªÀÄzsÀåPÁ°Ã£À ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀAPÀæªÀÄt 8

he
3. ªÀÄvÀ ¥ÀæªÀvÀðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ 21
4. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀªÀĤ gÁdå 27

is
re S B gÁdå±Á¸ÀÛç

bl
1. £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£À 44
2. PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀ 55
be T
pu 66
3. gÁdå ¸ÀPÁðgÀ
K

¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛç
©

1. PÀÄlÄA§ 73
2. ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt 79
¨sÀÆUÉÆüÀ «eÁÕ£À
1. £ÀªÀÄä gÁdå - PÀ£ÁðlPÀ 84
2. ¥ÁæPÀÈwPÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ 88
to

PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ªÀÄtÄÚUÀ¼ÀÄ, ¸Áé¨sÁ«PÀ 93

3.
¸À¸ÀåªÀUÀð ºÁUÀÆ ¥Áæt ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ
4. PÀ£ÁðlPÀzÀ d®¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ 101
t
No

5. PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sÀÆ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ 106

CxÀð±Á¸ÀÛç
1. £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ 115
2. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ 124
ªÀåªÀºÁgÀ CzsÀåAiÀÄ£À
1. ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉ 132

VIII
 EwºÁ¸À
CzsÁåAiÀÄ-1
PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ E¸ÁèA zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• PÉæöʸÀÛ ªÀÄvÀÄÛ E¸ÁèA zsÀªÀÄðUÀ¼À DgÀA¨sÀ.
• K¸ÀÄ Qæ¸ÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀªÀÄäzï ¥ÉÊUÀA§gÀgÀ fêÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ.

d
• PÉæöʸÀÛ ªÀÄvÀÄÛ E¸ÁèA zsÀªÀÄðUÀ¼À ¥ÀæZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ.

he
• PÉæöʸÀÛ ªÀÄvÀÄÛ E¸ÁèA zsÀªÀÄðUÀ¼À ¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÀÄ.

is
re S
¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ZÀjvÉæAiÀÄ°è ¥ÀÅgÁvÀ£À PÁ®¢AzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ zsÀªÀÄðUÀ¼À ºÀÄlÄÖ ºÁUÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼À£ÀÄß
PÁtÄvÉÛêÉ. CªÀÅUÀ¼À°è »AzÀÆ, eÉÊ£À, ¨ËzÀÞ ªÀÄvÀÄÛ eÉÆgÁ¹ÖçAiÀÄ£ï zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ ¸Á.±À.¥ÀÇ. ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À°è
B
bl
¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁV ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ««zsÀ zÉñÀUÀ¼À°è ¥Àæ¸ÁgÀªÁzÀªÀÅ. PÉæöʸÀÛ ªÀÄvÀÄÛ E¸ÁèA zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ
be T
¸Á.±À. MAzÀ£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀgÀÆ EAzÀÄ «±ÀézÀ ¥ÀæªÀÄÄR zsÀªÀiðUÀ¼ÁVªÉ. F
pu
zsÀªÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¸É«ÄnPï (ªÀÄzsÀå KµÁåzÀ d£ÁAUÀªÀ£ÀÄß ¸É«ÄnPï d£ÁAUÀªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ.)
K

zsÀªÀÄðUÀ¼ÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. EªÉgÀqÀÄ zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄzsÀå KµÁåzÀ°è d£ÀävÁ½ £ÀAvÀgÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ

©

¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ gÁµÀÖçUÀ¼À°è ¥ÀæZÁgÀªÁzÀªÀÅ .

PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄð
PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðªÀÅ ¸Á.±À. 1£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ DgÀA¨sÀzÀ°è gÉÆêÀÄ£ï ¸ÁªÀiÁædåzÀ DqÀ½vÀPÉÌ
M¼ÀUÁVzÀÝ ¥Á宸ÉÖöÊ£ï ¥ÁæAvÀåzÀ £ÀdgÀvï£À°è ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. EzÀgÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ føÀ¸ï
Qæ¸ÀÛgÀÄ. PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄð ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ ªÀÄÄAZÉ ¥Á宸ÉÖöÊ£ï ¥ÁæAvÀåzÀ°è £É¯É¹zÀÝ AiÀĺÀÆ¢UÀ¼ÀÄ ¸ÁPÀµÀÄÖ
ªÀÄÆqsÀ£ÀA©PÉUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ gÉÆêÀÄ£ï ¸ÁªÀiÁædåzÀ zÀÄgÁqÀ½vÀPÉÌ
to

M¼ÀUÁV C£ÉÃPÀ PÀµÀÖUÀ½UÉ UÀÄjAiÀiÁVzÀÝgÀÄ. CAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è

føÀ¸ïgÀ d£À£ÀªÁV £ÀAvÀgÀ zsÀªÀÄð¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
t

K¸ÀÄQæ¸ÀÛgÀ fêÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ

No

K¸ÀÄQæ¸ÀÛgÀ ¨Á®åzÀ §UÉÎ ºÉaÑ£À ¸ÀAUÀwUÀ¼ÀÄ ®¨sÀåªÁV®è.

zÉÆgÀQgÀĪÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É føÀ¸ïgÀÄ ¸Á.±À. 1£ÉAiÀÄ
±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è eÉgÀƸÀ®A §½AiÀÄ ¨ÉvÀèºÁåA JA§ ºÀ½îAiÀÄ°è
MAzÀÄ §qÀPÀÄlÄA§ªÉÇAzÀgÀ°è ªÉÄÃj ªÀÄvÀÄÛ eÉÆøɥsïgÀ ªÀÄUÀ£ÁV
d¤¹zÀgÀÄ. CªÀjUÉ ¨Á®åzÀ°è ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁzÀ «zÁå¨sÁå¸À ¹UÀ°®è.
DzÀgÀÆ vÀ£Àß C¸ÁzsÁgÀt UÀæºÀt±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ §Ä¢ÞªÀAwPɬÄAzÀ
K¸ÀÄ Qæ¸ÀÛ
1
C¥ÁgÀªÁzÀ zsÁ«ÄðPÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ AiÀĺÀÆ¢UÀ¼À zsÀªÀÄðUÀæAxÀUÀ¼À£ÀÄß, vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀgÀ¼ÀªÁV
«ªÀj¹ CZÀÑjUÉƽ¹zÀgÀÄ.
føÀ¸ïgÀÄ vÀ£Àß 30£ÉAiÀÄ ªÀAiÀĹì£À°è eÁ£ï ¨Áå¦Ö¸ïÖ JA§ÄªÀªÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼ÀUÁV CªÀjAzÀ
¢ÃPÁë ¸ÁߣÀ ¥ÀqÉzÀgÀÄ. ¢ÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀ eÁ£ï føÀ¸ÀgÀ£ÀÄß ªÀĹúÀ CxÀªÁ ªÀĺÁgÀPÀëPÀ£ÉAzÀÄ
PÀgÉzÀgÀÄ. ¢ÃPÉëAiÀÄ ¹éÃPÁgÀzÀ £ÀAvÀgÀ PÀµÀÖzÀ°èzÀÝ d£ÀjUÉ ¢ªÀå eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¨ÉÆâü¹ CªÀjUÉ ªÀiÁ£À¹PÀ
£ÉªÀÄä¢AiÀÄ£ÀÄß vÀAzÀÄPÉÆqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ¢£Éà ¢£Éà føÀ¸ïgÀ ¸ÉêÁ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
C£ÀÄPÀA¥ÀUÀ¼ÀÄ J¯Áè ªÀUÀðUÀ¼À£ÀÄß DPÀ¶ð¹ d£À¦æAiÀĪÁzÀªÀÅ. PÀæªÉÄÃt CªÀgÀÄ d£ÀgÀ zÀȶÖAiÀÄ°è
gÀPÀëPÀ£ÁV zÉʪÀvÀé ¸ÁÜ£À ºÉÆAzÀ¯ÁgÀA©ü¹zÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß AiÀĺÀÆ¢AiÀÄgÀ°èzÀÝ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ªÀUÀð
«gÉÆâü¹vÀÄ. EªÀgÀÄ føÀ¸ïgÀ §UÉÎ gÉÆêÀÄ£ï ¸ÁªÀiÁædåzÀ gÁdå¥Á®£ÁzÀ ¥ÁAnAiÀĸ羚ÁvÀ¤UÉ

d
zÀÆgÀ£ÀÄß ¤Ãr gÁdzÉÆæúÀzÀ DgÉÆÃ¥À ªÀiÁrzÀgÀÄ. «ZÁgÀuÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ føÀ¸ïgÀÀ£ÀÄß UÉÆïÉÆÎÃxÀ

he
JA§ ¨ÉlÖzÀ°è MAzÀÄ ±ÀÄPÀæªÁgÀzÀ ¢£À ²®Ä¨ÉUÉ Kj¹zÀgÀÄ. F ¢£ÀªÀ£ÀÄß PÉæöʸÀÛ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀªÀgÀÄ
UÀÄqï ¥sÉæöÊqÉà JAzÀÄ DZÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.

is
¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ : K¸ÀÄQæ¸ÀÛgÀÄ vÀ£Àß 30£ÉAiÀÄ ªÀAiÀĹì¤AzÀ 33£ÉAiÀÄ ªÀAiÀĹì£ÀªÀgÉUÉ ¥Á宸ÉÖöÊ£ï
re S
¥ÁæAvÀåzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¸ÀAZÀj¹ zÉʪÀvÀézÀ §UÉUÉ ¸ÀgÀ¼À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀgÀÄ. F
B
bl
¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ±ÁAw, PÀgÀÄuÉAiÀÄ ¨sÀzÀæ §Ä£Á¢AiÉÆAzÀ£ÀÄß
¤ÃrzÀgÀÄ .EªÀgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ »ÃVªÉ,
be T
pu
1) zÉêÀgÀÄ M§â£ÉÃ, zÀAiÀiÁªÀÄAiÀÄ£ÁzÀ zÉêÀgÀÄ ¸ÀªÀð fêÀgÁ²UÀ¼À vÀAzÉ.
K

2) ¥ÀæwAiÉƧâgÀ°è ¸ÀºÉÆÃzÀgÀvÀé ¨sÁªÀ£É¬ÄgÀ¨ÉÃPÀÄ.

©

3) £ÁªÀÅ PÀµÀÖzÀ°ègÀĪÀªÀgÀ£ÀÄß ¦æÃw¹zÀgÉ zÉêÀgÀ£ÀÄß ¦æÃw¹zÀAvÉ .

4) ¥ÀgÀjAzÀ AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß §AiÀĸÀzÉà £ÁªÀÅ CªÀgÀ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
5) ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¸ÉêÉAiÀÄÄ zÉêÀgÀ ¸ÉêÉUÉ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀÄzÀÄ.
6) ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ vÀ£Àß vÀ¦àUÉ ¥À±ÁÑvÁÛ¥À ¥ÀlÖgÉ, CzÀPÉÌ zÉêÀjAzÀ PÀëªÀiÁ¥ÀuÉ EzÉ.
7) ¤£Àß ±ÀvÀÄæªÀ£ÀÄß ¤Ã£ÀÄ ¦æÃw¸ÀÄ; ¤£ÀUÉ PÉlÖzÀÝ£ÀÄß §AiÀĸÀĪÀªÀjUÉ ¤Ã£ÀÄ M¼ÉîAiÀÄzÀ£ÀÄß
to

§AiÀĸÀÄ.
PÉæöʸÀÛ zsÀªÀiðzÀ ¥Àæ¸ÁgÀ : føÀ¸ïgÀÄ §zÀÄQzÁÝUÀ vÀ£Àß vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ J¯Áè ¨sÁUÀUÀ½UÀÆ
vÀ®Ä¦¹, D ªÀÄÆ®PÀ PÀµÀÖzÀ°ègÀĪÀªÀgÀ£ÀÄß gÀQë¸À¨ÉÃPÉA§ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¢ÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß vÀ£Àß
t

12 d£À ²µÀåjUÉ ªÀ»¹zÀgÀÄ. CªÀgÀ£ÀÄß C¥ÉÇøÀ¯ïì JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. EªÀgÀ°è ¸ÀAvÀ ¦ÃlgÀ£ÀÄ
No

Cwà ¥ÀæªÀÄÄR£ÁVzÀÄÝ gÉÆëÄUÉ vÉgÀ½ ZÀZïð ¸Áܦ¹ ¥Àæ¥ÀAZÀzÁzÀåAvÀ zsÀªÀið ¥ÀæZÁgÀPÀgÀ£ÀÄß

PÀ¼ÀÄ»¹ PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðzÀ ¸ÀĪÁvÉðUÀ¼À ¥ÀæZÁgÀ DgÀA©ü¹zÀ£ÀÄ. F ZÀZïð EAzÀÄ Erà ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ
PÁåxÉÆðPï ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀªÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÃAzÀæªÁVzÉ.
¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è gÉÆêÀÄ£ï ZÀPÀæªÀwðUÀ¼ÀÄ PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæZÁgÀPÉÌ CrØ¥Àr¸À°®è. EzÀjAzÀ
gÉÆêÀÄ£ï ¸ÁªÀiÁædåzÁzÀåAvÀ vÀéjvÀªÁV zsÀªÀÄð ºÀgÀrvÀÄ. DzÀgÉ 1£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ PÀæªÉÄÃt
gÉÆêÀÄ£ï ZÀPÀæªÀwðUÀ¼ÀÄ ¥ÀæZÁgÀPÀjUÉ »A¸É ¤ÃqÀ¯ÁgÀA©ü¹ zsÀªÀÄð¥ÀæZÁgÀPÉÌ CrØ¥Àr¹zÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß
¯ÉQ̸ÀzÉ ¥ÀæZÁgÀPÀgÀÄ vÀªÀÄä PÁAiÀÄðªÉÊRjAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀgɹzÀgÀÄ. £ÀAvÀgÀ 4£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è
2
C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ PÁ£ï¸ÉÖAmÉÊ£ï ¸Á.±À. 313gÀ°è PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß gÁdåzsÀªÀiðªÁV ¹éÃPÀj¹zÀ£ÀÄ.
CA¢¤AzÀ F zsÀªÀÄð gÁeÁå¢üPÁgÀzÀ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ gÉÆêÀiï, VæÃPï, ªÀiÁå¹qÉÆäAiÀÄ,
KµÁåªÉÄÊ£ÀgïUÀ¼À°è ºÀgÀqÀ¯ÁgÀA©ü¹vÀÄ. gÉÆêÀÄ£ï ZÀZïð ºÁUÀÆ ªÀÄvÀ¥ÀæZÁgÀPÀgÀÄ £ÀqɹzÀ
ªÀÄvÁAvÀgÀ¢AzÀ ºÉaÑ£À ¥ÀæZÁgÀ ¥ÀqɬÄvÀÄ. PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðzÀ ¥À«vÀæ UÀæAxÀ ‘¨Éʧ¯ï’ DVzÉ.
PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðzÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ
1) PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄð ¥Àæ¥ÀAZÀPÉÌ ±ÁAw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÉÆÃzÀgÀvÀé vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÉ.
2) ZÀZïðUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÄ PÉ®ªÀÅ zsÀªÀÄð¥ÀæZÁgÀPÀgÀÄ ²PÀët PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹ ²PÀëtzÀ
¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ PÁgÀtgÁzÀgÀÄ.

d
3) PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðªÀÅ PÀlÖqÀUÀ¼À ¤ªÀiÁðt «£Áå¸ÀPÉÌ UÉÆÃyPï ±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÉ.

he
4) PÉæöʸÀÛ zsÀªÀið¥ÀæZÁgÀPÀgÀÄ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæ¥ÀAZÀzÁzÀåAvÀ «¸ÀÛj¹zÀgÀÄ.
5) ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀħ𮠸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ½UÉ ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀÝjAzÀ UÀÄuÁvÀäPÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ

is
re S
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ DzÀªÀÅ. EzÀ£Éßà ¸À§°ÃPÀgÀt JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
B
bl
PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÀÄ: 16£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀªÀgÉUÀÆ gÉÆêÀÄ£ï PÁåxÉÆðPÀgÀ »rvÀzÀ°èzÀÝ PÉæöʸÀÛ
zsÀªÀið ºÉƸÀ PÀªÀ®ÄUÀ½UÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. PÀæªÉÄÃt d£À¸ÁªÀiÁ£ÀåjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉæöʸÀÛ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ½AzÀ
be T
pu
zÀÆgÀ ¸Àj¬ÄvÀÄ. ZÀZÉðUÀ¼À°è ¥ÀÅgÉÆûvÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀƪÀiÁ°ÃPÀgÀÄ ªÉÄgÉAiÀįÁgÀA©ü¹zÀgÀÄ. zsÀªÀÄð
K

d£ÀgÀ «gÉÆÃzsÀPÉÌ UÀÄjAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. F »£É߯ÉAiÀÄ°è ªÀiÁnð£ï®ÆxÀgï £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è dªÀÄð¤AiÀÄ°è

¸ÀÄzsÁgÀuÁ ZÀ¼ÀĪÀ½ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ¥Áæl¸ÀÖAmï J£ÀÄߪÀ ºÉƸÀ ¥ÀAUÀqÀªÀÅ ¸ÀȶÖAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
©

EzÀjAzÀ PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðªÀÅ JgÀqÀÄ ¥ÀAUÀqÀUÀ¼Á¬ÄvÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ;

1) PÁåxÉÆðPÀgÀÄ 2) ¥ÉÆæmɸÀÖAlgÀÄ
¨sËUÉÆýPÀ C£ÉéõÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D ªÀÄÆ®PÀ LgÉÆÃ¥Àå ¸ÁªÀiÁædå±Á» ±ÀQÛ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ ««zsÀ
¨sÀÆ RAqÀUÀ¼À°è vÀªÀÄä £É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹PÉÆAqÀgÀÄ. EªÀgÀÄ PÀæªÉÄÃt gÁdQÃAiÀÄ ±ÀQÛAiÀiÁV
¨É¼ÉzÀgÀÄ. vÀªÀÄä vÀªÀÄä C¢üPÁgÀzÀ ªÀÄÄAzÀĪÀjPÉUÁV PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæZÁgÀªÀ£ÀÄß ¨ÉA§°¹zÀgÀÄ. F
¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀÇ ¸ÉÃjzÀAvÉ C£ÉÃPÀ gÁµÀÖçUÀ¼À°è PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðªÀÅ ªÀÄvÀÛµÀÄÖ wêÀæªÁV ªÀÄvÀÄÛ
to

¸ÀAWÀnvÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä PÁgÀtªÁzÀªÀÅ.

¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
t
No

PÉæöʸÀÛgÀ ¥À«vÀæ UÀæAxÀ ¨Éʧ¯ï. EzÀgÀ°è JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ½ªÉ 1) N¯ïØ mɸïÖªÉÄAmï (ºÀ¼ÉAiÀÄ MqÀA§rPÉ)
2) £ÀÆå mɸïÖªÉÄAmï (ºÉƸÀ MqÀA§rPÉ) EzÀÄ ªÉÆzÀ®Ä »Ã§Ææ ¨sÁµÉAiÀÄ°è gÀZÀ£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ, EAUÉèAr£À
1£ÉAiÀÄ eÉêÀiïì£À CªÀ¢üAiÀÄ°è EAVèµï ¨sÁµÉUÉ C£ÀĪÁzÀUÉÆArvÀÄ. 1£ÉAiÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è AiÀĺÀÆ¢UÀ¼À
zsÁ«ÄðPÀ £ÀA©PÉUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»w¬ÄzÀÝgÉ, 2£ÉAiÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è føÀ¸ïgÀ fêÀ£À ºÁUÀÆ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ½ªÉ.
EzÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è Cwà ºÉZÀÄÑ ¨sÁµÉUÀ½UÉ C£ÀĪÁ¢¸À¯ÁzÀ UÀæAxÀUÀ¼À°è MAzÁVzÉ.

3
 E¸ÁèA zsÀªÀÄð
E¸ÁèA zsÀªÀÄð ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀÄzÀÄ CgÉéAiÀiÁ zÉñÀzÀ°è. EzÀÄ ¥À²ÑªÀÄ KµÁåzÀ MAzÀÄ
¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¢éÃ¥À. F ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄAiÀiÁVzÀÄÝ, ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄPÉÌ AiÉÆÃUÀåªÁVgÀ°®è, EzÀjAzÁV
CgÀ§âgÀÄ ªÀ®¸ÉUÁgÀgÁV J°è ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ¨sÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀÄ zÉÆgÀPÀÄwÛvÉÆÛà C°è £É¯É¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
F jÃw £É¯É¹zÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼Éà ªÉÄPÁÌ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĢãÁUÀ¼ÀÄ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
DgÀA¨sÀzÀ°è CgÀ§âgÀÄ §ºÀÄzÉêÀvÁ DgÁzsÀPÀgÁVzÀÝgÀÄ. PÁ§-EzÀÄ ªÉÄPÁÌzÀ°ègÀĪÀ
PÀ®Äè,ªÀÄgÀ, a®ÄªÉÄUÀ¼À£ÀÄß zÉêÀgÉAzÀÄ ¥ÀÇf¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ªÀÄĹèªÀÄgÀ ¥À«vÀæ ¸ÀܼÀ, ªÀÄĹèªÀÄgÀÄ ¥ÀæwÃ
EªÀÅUÀ¼À°è ªÉÄPÁÌ £ÀUÀgÀzÀ PÁ§ ²¯É ºÁUÀÄ CzÀgÀ §½ ¢£À PÁ§zÀ PÀqÉ ªÀÄÄR ªÀiÁr ¥ÁæxÀð£É

d
360 «UÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹ ¥ÀÇf¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. EzÀÄ CªÀgÀ ¸À°è¸ÀÄvÁÛgÉ. ºÁUÀÆ F ¥ÀæzÉñÀPÉÌ
Cwà ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ zsÁ«ÄðPÀ PÉÃAzÀæªÁVvÀÄÛ.

he
PÉÊUÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæAiÀiÁtªÀ£ÀÄß ‘ºÀeï’ AiÀiÁvÉæ
ªÀĺÀªÀÄäzï ¥ÉÊUÀA§gïgÀ fêÀ£À J£ÀÄßvÁÛgÉ.
E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÁzÀ

is
re S
ªÀĺÀªÀÄäzï ¥ÉÊUÀA§gïgÀªÀgÀÄ ¸Á.±À.
B
bl
570gÀ°è ªÉÄPÁÌzÀ°è d¤¹zÀgÀÄ.
EªÀgÀ vÀAzÉ C§ÄݯÁè ºÁUÀÆ
be T
pu
vÁ¬Ä C«ÄãÁ. ¨Á®åzÀ°è vÀ£Àß
K

vÀAzÉvÁ¬ÄAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀÄ
aPÀÌ¥Àà£À D±ÀæAiÀÄzÀ°è ¨É¼ÉzÀgÀÄ.
©

DgÀA¨sÀzÀ°è PÀÄj PÁAiÀÄÄwÛzÀÄÝ £ÀAvÀgÀ

aPÀÌ¥Àà£À eÉÆvÉAiÀÄ°è ªÁå¥ÁgÀPÉÌ ªÉÄPÁÌ
ºÁUÀÆ ¹jAiÀiÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ¨sÉÃn
¤ÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. DUÀ ªÉÄPÁÌzÀ ²æêÀÄAvÀ
«zsÀªÉ R¢üÃdgÀ ¥ÀjZÀAiÀĪÁV ªÉÄPÁÌ
CªÀgÀ §½ ¸ÉêÁ £ËPÀjUÉ ¸ÉÃjzÀgÀÄ.
to

ªÀÄÄAzÉ DPÉAiÉÆA¢UÉ «ªÁºÀªÁ¬ÄvÀÄ. CªÀjUÉ E§âgÀÄ ¥ÀÅvÀægÀÄ ºÁUÀÆ £Á®égÀÄ ¥ÀÅwæAiÀÄgÀÄ

EzÀÝgÀÄ. dªÀ½ ªÁå¥ÁgÀPÉÌAzÀÄ ªÀĺÀªÀÄäzÀgÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤ÃqÀÄwÛzÁÝUÀ CªÀjUÉ
C°è£À PÉæöʸÀÛ ªÀÄvÀÄÛ AiÀĺÀÆ¢UÀ¼À zsÀªÀiðUÀ¼À ¸ÀgÀ¼ÀvÉ ºÁUÀÄ KPÀzÉêÀvÁgÁzsÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀjZÀAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ.
t

EzÀÄ CgÀ§âgÀ §ºÀÄzÉêÀvÁgÁzsÀ£ÉVAvÀ GvÀÛªÀĪɤ¹vÀÄ. CgÀ§âgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÁUÀÆ zsÁ«ÄðPÀ

No

£ÀÆå£ÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Àj¥Àr¸À®Ä D¯ÉÆÃa¸À¯ÁgÀA©ü¹, ªÉÄPÁÌzÀ §½AiÀÄ »ÃgÁ J£ÀÄߪÀ ¨ÉlÖzÀ

vÀ¥Àà°UÉ ºÉÆÃV zsÁå£Á¸ÀPÀÛgÁUÀÄwÛzÀÝgÀÄ. eÁÕ£ÉÆÃzÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ ¥ÉÊAUÀA§gÀgÀ£ÀÄß d£ÀgÀÄ
zÉêÀzÀÆvÀ£ÉAzÀÄ PÀgÉzÀgÀÄ. EªÀgÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ §ºÀĨÉÃUÀ d£ÀgÀ DPÀµÀðuÉ ¥ÀqÉzÀÄ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ
EªÀgÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÁzÀgÀÄ. PÉ®ªÀǪÉÄä zsÁå£Á¸ÀPÀÛgÁVzÁÝUÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÀAzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß vÀ£Àß
C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ½UÉ w½¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß zÉêÀgÀ ¸ÀAzÉñÀUÀ¼ÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹, CªÀgÀ ²µÀågÀÄ
¸ÀAUÀ滹zÀgÀÄ. D ¢ªÀå ¸ÀAzÉñÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ, E¸ÁèAzsÀªÀÄðzÀ ¥À«vÀæ UÀæAxÀ ‘PÀÄgÁ£ï’ CVzÉ.

4
 ¥ÉÊUÀA§gÀgÀÄ vÀªÀÄä vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄPÁÌzÀ°è ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁqÀ¯ÁgÀA©ü¹zÀgÀÄ. §ºÀÄzÉêÀvÁgÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
«gÉÆâü¹zÀ ¥ÉÊUÀA§gïgÀÀ£ÀÄß ªÉÄPÁÌzÀ d£ÀgÀÄ «gÉÆâü¹ CªÀgÀ PÉƯÉUÉ ¸ÀAZÀÄ ºÀÆrzÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß
w½zÀ ¥ÉÊUÀA§gÀgÀÄ ¸Á.±À. 622gÀ°è ªÉÄPÁÌ¢AzÀ ªÀĢãÁUÉ ¥ÀæAiÀiÁt ¨É¼É¹zÀgÀÄ. F WÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß
»fgÁ (¥À¯ÁAiÀÄ£À) JAzÀÄ PÀgÉzÀÄ EzÀ£ÀÄß ªÀÄĹèªÀÄgÀÄ `»fgÁ±ÀPÀ' JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹zÁÝgÉ.
(ªÀÄĹèªÀÄgÀ ®Æ£Ágï PÁå¯ÉAqÀgï EzÀgÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÀZÀ£ÉAiÀiÁVzÉ)
ªÀĢãÁzÀ d£À ¥ÉÊUÀA§gÀgÀ£ÀÄß ¸ÁéUÀw¹ CªÀgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¹zÀgÀÄ. JAlÄ
ªÀµÀðUÀ¼À vÀgÀĪÁAiÀÄ ªÉÄPÁÌ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĢãÀzÀ ªÀÄzsÉå AiÀÄÄzÀÞªÁV, ªÀĢãÀzÀ d£ÀgÀÄ ªÉÄPÁÌzÀªÀgÀ£ÀÄß
¸ÉÆð¹zÀgÀÄ. DUÀ ¥ÉÊUÀA§gïgÀªÀgÀÄ ªÉÄPÁÌUÉ ¥ÀæªÉò¹zÀgÀÄ. vÀzÀ£ÀAvÀgÀ ªÉÄPÁÌzÀ d£À ¥ÉÊUÀA§gïgÀªÀgÀ
vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß M¦à ¥ÉÊUÀA§gÀgÀÄ ¨ÉÆâü¹zÀ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß M¦àPÉÆAqÀgÀÄ. PÀæªÉÄÃt ¥ÉÊUÀA§gÀgÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ

d
CgÀ¨ï ¥ÀæzÉñÀzÁzÀåAvÀ ºÀgÀrzÀªÀÅ. ¥ÉÊUÀA§gÀgÀÄ ¸Á.±À. 632gÀ°è ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀgÀÄ.

he
E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
E¸ÁèA JAzÀgÉ MAzÀÄ zÉêÀjUÉ ±ÀgÁuÁUÀÄ, ªÀÄĹèA JAzÀgÉ zÉêÀgÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬Ä JA§ÄzÁVzÉ.

is
re S
F zsÀªÀÄðzÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ »ÃVªÉ :
B
bl
1) zÉêÀgÀÄ M§â£ÉÃ. DvÀ£Éà C¯Áè. C¯Áè£À£ÀÄß M°¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀgÀ¼À ¥ÁæxÀð£ÉAiÉÆAzÀÄ ¸ÁPÀÄ.
2) ¥ÁæªÀiÁtÂPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwAiÀÄÄvÀ fêÀ£À £ÀqɸÀ¨ÉÃPÀÄ, zÀıÀÑlUÀ½AzÀ zÀÆgÀ«gÀ¨ÉÃPÀÄ.
be T
pu
3) ¢Ã£À zÀħð®gÀ §UÉÎ PÀgÀÄuÉ ºÁUÀÄ ¹ÛçÃAiÀÄgÀ §UÉÎ UËgÀªÀ«gÀ¨ÉÃPÀÄ.
K

E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ

©

E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ°è LzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR DZÀgÀuÉUÀ½ªÉ.

1) PÀ°ÃªÀiÁ - C¯Áè£À°è ªÀiÁvÀæ £ÀA©PÉ. ªÀĺÀªÀÄäzÀgÀÄ CªÀgÀ ¥ÀæªÁ¢UÀ¼ÀÄ.
2) £ÀªÀiÁeï - ¥Àæwà ¢£À LzÀÄ ¨Áj C¯Áè¤UÉ ¥ÁæxÀð£É ¸À°è¸À¨ÉÃPÀÄ.
3) gÉÆÃd - gÀAeÁ£ï wAUÀ¼À°è G¥ÀªÁ¸À.
4) dPÁvï - DzÁAiÀÄzÀ°è ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß §qÀªÀjUÉ zÁ£À ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.
to

5) ºÀeï - fêÀ£ÀzÀ°è MAzÀÄ ¨Áj ªÉÄPÁÌ AiÀiÁvÉæ PÉÊUÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.

E¸ÁèA zsÀªÀiðzÀ ¥ÀæZÁgÀ
t

ªÀĺÀªÀÄäzï ¥ÉÊUÀA§gÀgÀ ªÀÄgÀtzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀzÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß R°Ã¥sÀgÀÄ

No

vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. EªÀgÀ£ÀÄß ¥ÉÊUÀA§gÀgÀ GvÀÛgÁ¢üPÁjUÀ¼ÀÄ JAzÉà PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EªÀgÀ ¥ÁæªÀiÁtÂPÀ

¥ÀæAiÀÄvÀߢAzÀ PÉêÀ® MAzÉà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è E¸ÁèA zsÀªÀÄð ¥À²ÑªÀÄzÀ ¸Éàä¤AzÀ ¥ÀǪÀðzÀ
¨sÁgÀvÀzÀªÀgÉUÀÆ ¥ÀæZÁgÀªÁ¬ÄvÀÄ. EzÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ :
1) E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ ¸ÀgÀ¼ÀvÉ.
2) R°Ã¥sÀgÀ zsÀªÀÄð¥ÀæZÁgÀzÀ PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ.
3) E¸ÁèA zsÀ«ÄÃðAiÀÄgÀ ±ÀæzÉÞ.

5
 4) ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄUÀ¼À zsÁ«ÄðPÀ D¸ÀQÛ.
5) ¥ÀÇgÀPÀªÁV ¸ÀȶÖAiÀiÁzÀ gÁdQÃAiÀÄ ¸À¤ßªÉñÀUÀ¼ÀÄ.
E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ
1) ªÉÊzÀåQÃAiÀĪÁV zÀqÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ gÉÆÃUÀUÀ½UÉ OµÀ¢ü ºÁUÀÆ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ UÀæAxÀUÀ¼À
gÀZÀ£É.
2) «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ UÀtÂvÀzÀ°è ºÉƸÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ.
3) ªÀÄzsÀåAiÀÄÄUÀzÀ°è CgÀ©ÃAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ðAiÀiÁ ¸ÁªÀiÁædåUÀ¼À°è ¨É¼É¢zÀÝ ¨sÀÆUÉÆüÀ ªÀÄvÀÄÛ
RUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçUÀ¼À°è£À eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß, ¥Àæ¥ÀAZÀzÁzÀåAvÀ ¥Àæ¸ÀgÀtUÉƽ¹vÀÄ.

d
4) PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ ²®àUÀ¼À£ÀÄß E¸ÁèAzsÀªÀÄð ¥Àæ¨sÁ«vÀUÉƽ¹vÀÄ. E¸ÁèA ªÁ¸ÀÄÛ²®à

he
±ÉÊ°AiÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß gÉÆêÀÄ£ï, ¨ÉÊeÁnAiÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ðAiÀÄ£ï ¸ÁªÀiÁædåUÀ¼À°è
¤ªÀiÁðtªÁzÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®àUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ.
E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÀÄ

is
re S
EvÀgÀ zsÀªÀÄðUÀ¼À°ègÀĪÀAvÉ E¸ÁèA zsÀªÀiðzÀ°èAiÀÄÆ C£ÉÃPÀ ¥ÀAUÀqÀUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è
B
bl
¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ - ²AiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄ¤ß ¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÀÄ. ªÀĺÀªÀÄäzï ¥ÉÊUÀA§gÀgÀ GvÀÛgÁ¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß
`R°Ã¥sÀgÀÄ' J£ÀÄߪÀgÀÄ. ªÀĺÀªÀÄzï ¥ÉÊUÀA§gïgÀ £ÀAvÀgÀ R°Ã¥sÀgÀÄ E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ zsÁ«ÄðPÀ
be T
pu
ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄÄRAqÀgÁzÀgÀÄ. C§Æ§PÀgï ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ R°Ã¥sÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ.
K
©

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ

I. SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁrj.

1. K¸ÀÄQæ¸ÀÛgÀÄ ºÀÄnÖzÀ ¸ÀܼÀ _____________ .
2. K¸ÀÄQæ¸ÀÛgÀ£ÀÄß ²®Ä¨ÉUÉÃj¹zÀ ¨ÉlÖ _____________ .
to

3. ªÉƺÀªÀÄäzï ¥ÉÊUÀA§gÀgÀÄ ºÀÄnÖzÀ ¸ÀܼÀ _____________ .

4. E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ UÀæAxÀ _____________ .
t

6. ªÉƺÀªÀÄäzï ¥ÉÊUÀA§gÀgÀ GvÀÛgÁ¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß _____________ J£ÀÄߪÀgÀÄ.

No

II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¦£À°è «ÄvÀægÉÆA¢UÉ ZÀað¹ GvÀÛgÀ §gɬÄj.

1. K¸ÀÄQæ¸ÀÛgÀ fêÀ£ÀªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.
2. føÀ¸ïQæ¸ÀÛgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.
3. PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðªÀÅ ºÉÃUÉ ¥Àæ¸ÁgÀªÁ¬ÄvÀÄ?
4. ªÉƺÀªÀÄäzï ¥ÉÊUÀA§gÀgÀ fêÀ£ÀªÀ£ÀÄß w½¹j.
6
 5. `»fgÁ’ JAzÀgÉãÀÄ?
6. E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÁªÀŪÀÅ ?
III. ZÀlĪÀnPÉ.
1. ¤ªÀÄä Hj£À°ègÀĪÀ ZÀZïð ºÁUÀÆ ªÀĹâUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤Ãr. C°è£À zsÁ«ÄðPÀ DZÀgÀuÉUÀ¼À
§UÉÎ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹.
2. PÉæöʸÀÛ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀªÀgÀÄ ‘Qæ¸ïªÀĸÀÄß DZÀj¸ÀĪÀ PÀæªÀĪÀ£ÀÄß w½¬Äj.
3. E¸ÁèA ªÀÄvÀzÀªÀgÀÄ gÀAeÁ£ï DZÀj¸ÀĪÀ PÀæªÀĪÀ£ÀÄß w½¬Äj.

d
IV. AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð

he
1. PÉæöʸÀÛ ªÀÄvÀÄÛ E¸ÁèA ªÀÄvÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¸ÁgÀªÁzÀ §UÉÎ ²PÀëPÀgÀ £ÉgÀ«¤AzÀ ¥Àæ§AzsÀ §gɬÄj.

is
re S B
bl
  
be T
pu
K
t ©
to
No

7
 CzsÁåAiÀÄ-2
ªÀÄzsÀåPÁ°Ã£À ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀAPÀæªÀÄt
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è D½éPÉ ªÀiÁrzÀ gÀd¥ÀÇvÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÀÄ.
• gÀd¥ÀÇvÀ CgÀ¸ÀgÀÄ ¸Á»vÀå, PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®à PÉëÃvÀæUÀ½UÉ ¤ÃrzÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ.
• lPÀðgÀ DUÀªÀÄ£À, ªÀĺÀªÀÄäzï WÀfß ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀªÀÄäzï WÉÆÃjAiÀÄ zÁ½UÀ¼ÀÄ-¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ.

d
• zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ gÁdå ¸ÁÜ¥À£É, DqÀ½vÀ ºÁUÀÆ CªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ.

he
ºÀ£ÉßgÀqÀ£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ GvÀÛgÁzsÀð ¨sÁUÀ¢AzÀ ºÀ¢ªÀÄÆgÀ£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÉÆzÀ®
¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è ¸ÀAPÀæªÀÄt PÁ®ªÉAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ. ¸ÀAPÀæªÀÄtªÉAzÀgÉ

is
re S
AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀªÀiÁd MAzÀÄ PÁ®WÀlÖ¢AzÀ E£ÉÆßAzÀÄ PÁ®WÀlPÉÌ ¥ÀæªÉò¸À®Ä ¹zÀÞªÁUÀÄwÛgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. F PÁ®zÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀªÀiÁd ¥ÁæaãÀ ªÀåªÀ¸ÉܬÄAzÀ ªÀÄzsÀåPÁ°Ã£À ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ
B
bl
¥ÀæªÉò¹vÀÄ. ¸ÀtÚ ¸ÀtÚ gÁdåUÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß lPÀðgÀÄ ªÀÄÄjzÀgÀÄ. ºÁUÉAiÉÄà GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è
be T
§®ªÁzÀ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ. ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀÄ E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ
pu
¥Àæ¨sÁªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ½AzÀ zsÁ«ÄðPÀ PÉëÃvÀæzÀ°è KPÀzÉêÉÇ¥Á¸À£ÉUÀ¼ÀÄ ¥Àæw¥ÁzÀ£ÉUÀ¼ÁzÀªÀÅ.
K

F J¯Áè ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄzsÀåAiÀÄÄUÀ DgÀA¨sÀªÁzÀÄzÀÝgÀ ªÀÄÄRå UÀÄgÀÄvÀÄUÀ¼ÁVªÉ.

lPÀðjAzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸Áܦ¸À®àlÖ ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀ ªÉÆzÀ®Ä lPÀðgÀ
©

DUÀªÀÄ£À ¥ÀǪÀðzÀ §ºÀÄgÁdåUÀ¼À°èzÀÝ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ.

¸ÀtÚ ¸ÀtÚ gÁdåUÀ¼À gÁdgÀÄUÀ¼À D½éPÉAiÉÄAzÀgÉ §ºÀÄgÁdåUÀ¼À gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜ JAzÉÃ
CxÀð. F gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß 9£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£À¢AzÀ 13£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ
ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀªÀgÉUÀÆ ¥À²ÑªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ §ºÀĨsÁUÀUÀ¼À°è D½zÀ gÀd¥ÀÇvÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼À
D½éPɬÄAzÀ DgÀA©ü¸À§ºÀÄzÀÄ.
to

gÀd¥ÀÇvÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÀÄ
¸ÁÜt«Ã±ÀégÀ (¸ÁÜuÉñÀégÀ)zÀ ªÀzsÀð£ÀgÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ D½éPÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¥À²ÑªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ
t

¨sÁgÀvÀzÀ §ºÀĨsÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄzsÀåPÁ®zÀ DgÀA¨sÀzÀªÀgÉUÉ UÀÄdðgÀ ¥ÀæwºÁgÀgÀÄ, §AzÉïïRAqÀzÀ

No

ZÀAzÉîgÀÄ, UÀºÀqÁé®gÀÄ, ¸ÉÆüÀAQAiÀÄgÀÄ, ¥ÁgÀªÀiÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ Z˪ÁítgÀÄ gÀd¥ÀÇvÀ PÀÄ®UÀ½UÉ

¸ÉÃjzÀ ««zsÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÀÄ D½éPÉ ªÀiÁrzÀªÀÅ. 12£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ªÉüÉUÉ GvÀÛgÀ
¨sÁgÀvÀzÀ°è gÀd¥ÀÇvÀ ªÀÄÆ®zÀ ¥ÀÈyégÁd Z˪Áít, dAiÀÄZÀAzÀæ UÀºÀqÁé®, ¥ÀgÀªÀÄ¢ðzÉêÀ ZÁAzÉî
¥À槮 gÁdgÁVzÀÝgÀÄ.
UÀÄdðgÀ ¥ÀæwºÁgÀgÀÄ: ¥ÀæwºÁgÀgÀÄ CªÀgÀ PÉ®ªÀÅ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è CªÀgÀÄ gÁªÀiÁAiÀÄt PÁ®zÀ
¸ÀÆAiÀÄðªÀA±ÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀ PÀëwæAiÀÄ ®PÀëöät vÀªÀÄä ªÀA±ÀzÀ ªÀÄÆ® ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÉAzÀÄ ºÉýPÉÆArzÁÝgÉ.
8
DzÀgÉ zÉÆgÉwgÀĪÀ DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ £ÁUÀ¨sÀlÖ£ÀÄ F ªÀA±ÀzÀ ¸ÀA¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÉAzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ. PÀ£ÀÆeï£ÀÄß
gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÁßV ªÀiÁrPÉÆArzÀÝ ¥ÀæwºÁgÀgÀÄ ¹Azsï ¥ÁæAvÀåzÀ ªÉÄÃ¯É C¢ü¥ÀvÀå ¸Áܦ¹ DUÁUÀ
zÁ½ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ CgÀ§âgÀ£ÀÄß JzÀÄj¹ »ªÉÄän¹zÀgÀÄ. F ªÀA±ÀzÀ°è §®±Á° zÉÆgÉUÀ¼ÁzÀ «ÄºÀgÀ
¨sÉÆÃd ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÉÃAzsÀæ¥Á®gÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ ¥Á®gÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹ §AUÁ¼ÀzÀªÀgÉUÀÆ ¥ÀæwºÁgÀgÀ
¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÀgÀÄ. CgÀ¨ï ¥ÀæªÁ¹UÀ£ÁzÀ ¸ÀįÉʪÀiÁ£ï «ÄºÀgï¨sÉÆÃd£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn
¤Ãr D ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è ¸ÀÄR ±ÁAwUÀ¼ÀÄ £É®¹zÀݪÉAzÀÄ ¥Àæ±ÀA¹zÁÝ£É. ªÀĺÉÃAzsÀæ¥Á®£À £ÀAvÀgÀ
CªÀ£À ªÀÄUÀ ªÀÄ»¥Á®£À D½éPÉAiÀÄ PÁ®¢AzÀ ¥ÀæwºÁgÀgÀ C¢ü¥ÀvÀå CªÀ£Àw ºÉÆA¢vÀÄ.
UÀºÀqÁé®gÀÄ : F ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ ZÀAzÀæzÉêÀ. FvÀ£ÀÄ ªÁgÀuÁ¹AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄRå PÉÃAzÀæªÁVj¹

d
PÉÆAqÀÄ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ §ºÀĨsÁUÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÁdå¨sÁgÀ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. F ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ªÀÄvÉÆÛ§â zÉÆgÉ
UÉÆëAzÀ ZÀAzÀæ. EªÀ£ÀÄ ¥Á®gÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹ ªÀiÁ¼Àé ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄUÀzsÀzÀªÀgÉUÉ UÀºÀqÁé®gÀ C¢ü¥ÀvÀåªÀ£ÀÄß

he
«¸ÀÛj¹zÀÝ£ÀÄ. PÀ½AUÀ ªÀÄvÀÄÛ Mj¸Áì gÁdgÀ£ÀÄß ¥ÀgÁ¨sÀªÀUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. PÁ²äÃgÀ, UÀÄdgÁvï ªÀÄvÀÄÛ
ZÉÆüÀ gÁdgÀÄ UÉÆëAzÀ ZÀAzÀæ£ÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¨ÁAzsÀªÀå ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ.

is
re S
¥ÀgÀªÀiÁgÀgÀÄ : ¥ÀæwºÁgÀgÀgÀ CªÀ£ÀwAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ªÀiÁ¼Àé ¥ÁæAvÀåzÀ°è gÁdQÃAiÀĪÁV ¥ÀæªÀzsÀðªÀiÁ£ÀPÉÌ
§AzÀgÀÄ. gÁµÀÖçPÀÆlgÀ ¸ÁªÀÄAvÀ£ÁVzÀÝ G¥ÉÃAzÀæ PÀȵÀÚgÁd F ªÀÄ£ÉvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀªÀ£ÀÄ.
B
bl
zsÁgÁ£ÀUÀgÀ EªÀgÀ gÁdzsÁ¤. ¥ÀgÀªÀiÁgÀ ªÀA±ÀzÀ ¥ÀæSÁåvÀ zÉÆgÉ ¨sÉÆÃd, PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀågÀ£ÀÄß,
be T
PÀ½AUÀzÀ UÀAUÀgÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀzÀ PÉÆAPÀtgÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹ ¥ÀgÀªÀiÁgÀgÀ gÁdåªÀ£ÀÄß «±Á®ªÁV
pu
«¸ÀÛj¹zÀ£ÀÄ. ªÀÄÄAzÉ ZÁ®ÄPÀågÀ «gÀÄzÀÞ ¸ÉÆî£ÀÄß C£ÀĨsÀ«¹zÀ£ÀÄ. gÁdQÃAiÀĪÁV ¸ÉÆîÄ
K

UɮĪÀÅUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÄß £ÉÆÃrzÀ ¨sÉÆÃd ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¯ÉÆÃPÀzÀ°è ¤dªÁV ¸ÉÆð®èzÀ ¸ÁªÀiÁæl£ÉÃ

©

DVzÀÝ£ÀÄ. ¸ÀévÀB PÀ«AiÀiÁVzÀÝ£ÀÄ. EªÀ£À £ÀAvÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ zÀħð®gÁVzÀÄÝzÀÝjAzÀ ¥ÀgÀªÀiÁgÀªÀA±À

CªÀ£Àw ºÉÆA¢vÀÄ.
¸ÉÆüÀAQAiÀÄgÀÄ: ªÉÆzÀ®£É ªÀÄÆ®gÁd F ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ. F ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ°è ªÉÆzÀ®£É
©üêÀÄ ºÉ¸ÀgÀĪÁ¹AiÀiÁVzÀÝgÀÆ, WÀf߬ÄAzÀ ¸ÉÆêÀÄ£ÁxÀ zÉêÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß gÀQë¸À¯ÁUÀ°®è. EªÀ£À
£ÀAvÀgÀzÀ JgÀqÀ£Éà ªÀÄÆ®gÁd ªÀÄvÀÄÛ «ÃgÀzsÀªÀ¼À ªÁWÉ®gÀÄ ¸ÀªÀÄxÀð CgÀ¸ÀgÁVzÀÝgÀÄ. JgÀqÀ£ÉÃ
ªÀÄÆ®gÁd ªÀĺÀªÀÄäzï WÀfßAiÀÄ£ÀÄß ªÀiËAmïC§Ä«£À §½ ¸ÉÆð¹zÀ. F ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ D½éPÉAiÀÄ°è
to

SÁåvÀ eÉÊ£À ¥ÀArvÀ ºÉêÀÄZÀAzÀæ ‘zÉòªÀiÁ¯Á’ JA§ ¤WÀAl£ÀÄß ¥ÁæPÀÈvÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è gÀa¹zÀ£ÀÄ.
C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°ÓAiÀÄ PÁ®zÀ°è CªÀ£À zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÁzÀ G®Ä¥sïSÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ £ÀĸÀævïSÁ£ïgÀÄ,
PÀtðzÉêÀ£À£ÀÄß ¸ÉÆð¹ ¸ÉÆüÀAQAiÀÄgÀ gÁdåªÀ£ÀÄß zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÉƼÀPÉÌ ¸ÉÃj¹zÀgÀÄ.
t
No

ZÀAzÉîgÀÄ : §ÄAzÉïï RAqÀzÀ°è ¥ÀæªÀzsÀðªÀiÁ£ÀPÉÌ §AzÀ ZÀAzÉîgÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ¥Àæ¹zÀÞ

CgÀ¸À£ÉAzÀgÉ qsÀAUÀ. DgÀA¨sÀzÀ°è ZÀAzÉîgÀÄ ¥ÀæwºÁgÀgÀ ªÀiÁAqÀ°PÀgÁVzÀÝgÀÄ. ¥ÀgÀªÀiÁgÀgÀ ¥ÀvÀ£ÀzÀ
£ÀAvÀgÀ qsÀAUÀ ¸ÀévÀAvÀæ£ÉAzÀÄ WÉÆö¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. ¥ÀgÀªÀiÁgÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¥ÀǪÀð ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß
ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ ¥Á® ªÀÄvÀÄÛ CzÀægÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹ vÀ£Àß gÁdåªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. ªÀĺÁ
gÁeÁ¢ügÁd JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ qsÀAUÀ lPÀðgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁqÀÄwÛzÀÝ »AzÀƵÁ¬ÄgÁd
dAiÀÄZÀAzÀæ¤UÉ ¸ÉʤPÀ £ÉgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀ£ÀÄ. DzÀgÉ gÀd¥ÀÇvÀ CgÀ¸ÀgÀ°è£À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ zÉéõÀ LPÀåvÉAiÀÄ
PÉÆgÀvɬÄAzÁV F gÁdåªÀ£ÀÄß T°Ó ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ UÉzÀÄÝPÉÆAqÀgÀÄ.
9
 Z˪ÁítgÀÄ : F ªÀÄ£ÉvÀ£ÀªÀÇ gÀd¥ÀÀÇvÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼À°è
¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ. F ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ªÀÄÆ® ¸Á.±À.7£ÉAiÀÄ
±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°èAiÉÄà PÁt¹PÉƼÀÄîvÀÛzÉ. gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ CfäÃgÀ
¥ÀæzÉñÀzÀ°è F ªÀÄ£ÉvÀ£À vÀ£Àß D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹vÀÄ.
DzÀgÀÆ Z˪ÁítgÀ£ÀÄß 12£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÉüÉUÉ ¥À²ÑªÀÄ
¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥À槮ªÁzÀ gÁdgÀ£ÁßV ¥ÀjUÀt¸ÀĪÀAvÉ
ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ, CdAiÀÄgÁd £Á®Ì£Éà «UÀæºÀgÁd ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄÆgÀ£Éà ¥ÀÈyégÁd. ¥ÀgÁPÀæ«ÄAiÀiÁVzÀÝ ¥ÀÈyégÁd£ÀÄ
§AzÉî RAqÀzÀ ZÀAzÉîgÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹ ªÀĺÉç

d
ªÀÄvÀÄÛ PÁ°AdgïUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. WÉÆÃgï
¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ¹Azsï¥ÁæAvÀåzÀ PÀqÉUÉ «¸ÀÛj¸À¨ÉÃPÉA¢zÀÝ

he
WÉÆÃjªÀĺÀªÀÄäzï£À£ÀÄß JzÀÄj¹zÀ ¥ÀÈyégÁd vÀgÉÊ£ï JA§
¸ÀܼÀzÀ°è £ÀqÉzÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ªÀĺÀªÀÄäzï£À£ÀÄß ¸ÉÆð¹ ¥ÀÈyégÁd Z˪Áít
Nr¹zÀ£ÀÄ. F AiÀÄÄzÀÞzÀ°è UÁAiÀÄUÉÆAqÀ ªÀĺÀªÀÄäzï

is
re S
WÉÆÃgïUÉ ªÀÄgÀ½zÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄgÀĪÀµÀð ªÀÄvÉÛ zɺÀ°AiÀÄ PÀqÉUÉ zÀAqÉwÛ §AzÀÄ »AzÉ AiÀÄÄzÀÞ
B
£ÀqÉ¢zÀÝ vÀgÉÊ£ï£À°èAiÉÄà ¥ÀÈyégÁd£À£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀ£ÀÄ. CzÀgÀÆ ¥ÀÈyégÁd gÀd¥ÀÇvÀgÀ ±ËAiÀÄð

bl
¥ÀgÁPÀæªÀÄUÀ¼À ¥ÀæwÃPÀªÁVzÁÝ£É.
be T
pu
gÀd¥ÀÇvÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ
K

¥ÁæaãÀ PÁ®zÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ WÀlÖ ªÀÄvÀÄÛ DgÀA©üPÀ ªÀÄzsÀåPÁ®zÀªÀgÉUÀÆ EzÀÝ gÀd¥ÀÇvÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼À
CgÀ¸ÀgÀÄ vÀªÀÄä D½éPÉAiÀÄ°è zsÀªÀÄð PÀ¯É ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ½UÉ GzÁgÀªÁV ¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÁÝgÉ. gÀd¥ÀÇvÀ
©

CgÀ¸ÀgÀÄ ¸ÀévÀB «zÁéA¸ÀgÀÄ DVzÁÝgÉ. ¨sÉÆÃd, ªÀÄÄAd, ªÉÆzÀ¯ÁzÀ CgÀ¸ÀgÉà C£ÉÃPÀ ¸Á»vÀå
PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÁÝgÉ. ªÀÄÄAd gÁd£ÀÄ ¥ÀzÀäUÀÄ¥ÀÛ, ºÀ¯ÁAiÀÄÄzsÀ JA§ PÀ«UÀ½UÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ.
¨sÉÆÃd gÁd£À PÁ®zÀ°è ±ÁAw¸ÉãÀ, ¥Àæ¨sÁZÀAzÀæ ¸ÀÆj, WÀ£À¥Á® JA§ eÉÊ£À ¥ÀArvÀgÀÄ
D±ÀæAiÀÄ ¥ÀqÉ¢zÀÝgÀÄ. dAiÀÄzÉêÀ£À ‘VÃvÀUÉÆëAzÀ’, ¨sÁgÀ«AiÀÄ ‘QgÁvÁdÄð¤ÃAiÀÄ’, ¨sÀvÀÈðºÀjAiÀÄ
‘gÁªÀt ªÀzsÁ’, ªÀĺÉÃAzÀæ¥Á®£À ‘PÁªÀå «ÄêÀiÁA¸É’ PÁªÀåUÀ¼ÀÄ EªÀgÀ PÁ®zÀ°è gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀªÀÅ.
£ÁlPÀUÀ¼ÁzÀ gÁd±ÉÃRgÀ gÀa¹zÀ ‘¨Á® gÁªÀiÁAiÀÄt’ ªÀÄvÀÄÛ ‘PÀ¥ÀÇðgÀ ªÀÄAdj’, ¨sÀªÀ¨sÀÆw
to

gÀa¹zÀ ‘ªÀĺÁ«ÃgÀZÀjvÀ’, ºÁUÀÆ ‘GvÀÛgÀgÁªÀÄZÀjvÀ’, LwºÁ¹PÀ PÀÈwUÀ¼ÁzÀ PÀ®ít£À ‘gÁd

vÀgÀAVtÂ’, dAiÀĤPÀ£À ‘¥ÀÈyégÁd «dAiÀÄ’ ªÀÄvÀÄÛ ºÉêÀÄZÀAzÀæ£À ‘PÀĪÀiÁgÀ¥Á®ZÀjvÀ’ ªÀĺÀvÀézÁÝVªÉ.
gÀd¥ÀÇvÀ CgÀ¸ÀgÀ fêÀ£À PÀÈwUÀ¼ÁzÀ ‘¥ÀÈyégÁd gÁ¸ÉÆÃ’ªÀ£ÀÄß ZÀAzï §gÀzÁ¬Ä ªÀÄvÀÄÛ ‘¨sÉÆÃd
t

¥Àæ§AzsÀ’ªÀ£ÀÄß §¯Áè¼À JA§ÄªÀgÀÄ gÀa¹zÀgÀÄ. F PÁ®zÀ°è UÀÄdgÁw, gÁd¸ÁÛ¤, »A¢ ¨sÁµÉUÀ¼ÀÄ

No

C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁzÀªÀÅ. gÀd¥ÀÇvÀgÀÄ «zÁåPÉÃAzÀæUÀ¼ÁzÀ £À¼ÀAzÁ, PÁ², «PÀæªÀIJ®, GdӬĤUÀ½UÉ

¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀgÀÄ.
gÀd¥ÀÇvÀ CgÀ¸ÀgÀÄ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ avÉÆÛÃqï, ªÀiÁAqÀÄ, gÀtvÀA§Ægï, eÉÆÃzsï¥ÀÅgÀ ºÁUÀÆ
UÁé°AiÀÄgïUÀ¼À°è «±Á®ªÁzÀ PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÀÄ. eÉÊ¥ÀÅgÀ, UÁé°AiÀÄgï, GzÀAiÀÄ¥ÀÅgÀUÀ¼À
CgÀªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ, ªÀiËAmï C§ÄzÀ°ègÀĪÀ ¢¯ÁªÀgï zÉêÁ®AiÀÄ, «ªÀįÁ ªÀ¸Á¬Ä, ®Ä£Á ªÀ¸Á¬Ä
zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄAzÀgÀ PÀ¯ÁvÀäPÀvɬÄAzÀ PÀÆrªÉ. ZÀAzÉîgÀÄ ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀzÀ RdÄgÁºÉÆÃzÀ

10
RAqÀgÁAiÀÄ ªÀĺÁzÉêÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀgÀÄ.
EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ¤«ÄðvÀªÁzÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À°è
²ªÀ ªÀÄvÀÄÛ «µÀÄÚ«£À ªÀÄA¢gÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑVªÉ.
gÀd¥ÀÇvÀ CgÀ¸ÀgÀÄ avÀæPÀ¯ÉUÀÆ ¥ÉÇæÃvÁìºÀ
¤ÃrzÀgÀÄ. avÀæPÀ¯Á ±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß gÁd¸ÁÛ¤ PÀ¯Á±ÉÊ°
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀºÁj PÀ¯Á±ÉÊ°AiÉÄAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁVzÉ.
ªÉÄêÁgï, §ÄPÁ£ÉÃgï, eÉÆÃzsï¥ÀÅgÀ, eÉʸÀ¯ÉäÃgï
ªÀÄvÀÄÛ §Ä¤UÀ¼À°è gÁeÁ¸ÁÛ¤ ±ÉÊ°AiÀÄ avÀæPÀ¯ÉUÀ¼À£ÀÄß

d
PÁt§ºÀÄzÁVzÉ. R¸ÉÆð, dªÀÄÄä, UÀgÁé¯ïUÀ¼À°è
¥ÀºÁj PÀ¯Á±ÉÊ°AiÀÄ avÀæPÀ¯ÉUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÁVzÉ.

he
»ÃUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®àUÀ¼À ZÀjvÉæAiÀÄ®Æè
gÀd¥ÀÇvÀjUÉ «±ÉõÀ ¸ÁÜ£À«zÉ. ªÀiËAmï C§Ä §¸À¢

is
re S B
lPÀðgÀ DUÀªÀÄ£À

bl
gÀd¥ÀÇvÀ gÁdgÀÄUÀ¼ÀÄ PÀnÖPÉÆArzÀÝ ¸ÀtÚ ¸ÀtÚ gÁdåUÀ¼À ¥ÀvÀ£ÀzÀ ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è
be T
GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è lPÀðgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß PÀnÖzÀgÀÄ. E¸ÁèA zsÀ«ÄðAiÀÄgÀzÁÝVzÀÝ lPÀðgÀ
pu
K

C¢ü¥ÀvÀåzÀ ¸ÁÜ¥À£É C¤ÃjQëvÀªÁVgÀ°®è. CgÀ§gÀÄ ¸Á.±À. 8£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ¥ÁægÀA¨sÀ¢AzÀ¯ÉÃ

¹Azsï ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉƼÀî®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀÝgÀÆ ¸À¥sÀ®ªÁVgÀ°®è. DzÀgÀÆ C°èAzÀ ªÀÄÄAzÀPÉÌ
©

¹Azsï ¥ÁæAvÀå lPÀðgÀ ¤gÀAvÀgÀ zÁ½UÀ¼À MvÀÛqÀzÀ°èvÀÄÛ. lPÀðgÀÄ ªÀÄzsÀå KµÁå ¨sÀƨsÁUÀzÀ°ègÀĪÀ
ªÀÄAUÉÆðAiÀiÁzÀ°è E¸ÁèA zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¹éÃPÀj¹zÀ C¯ÉªÀiÁj §ÄqÀPÀlÄÖUÀ½UÉ ¸ÉÃjzÀªÀgÀÄ.
F ªÀÄÆ®PÉÌ ¸ÉÃjzÀ C®¥ïÛVãï JA§ÄªÀªÀ£ÀÄ C¥sÁϤ¸ÁÛ£ÀzÀ ‘WÀd¤’ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¸Á.±À. 963gÀ°è
¸ÀévÀAvÀæ gÁdåªÀ£ÀÄß PÀnÖzÀ£ÀÄ. EªÀ£À PÁ®¢AzÀ¯Éà WÀfßAiÀÄ lPÀðjUÀÆ ªÀÄvÀÄÛ gÀd¥ÀÇvÀ gÁdgÀ
£ÀqÀÄªÉ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ DgÀA¨sÀªÁzÀªÀÅ.
ªÀĺÀªÀÄäzï WÀfß
to

C®¥ïÛVãï£À £ÀAvÀgÀ ¸Á.±À.999gÀ°è WÀfßAiÀÄ ¹AºÁ¸À£ÀªÉÃjzÀ ªÀĺÀªÀÄäzï, lPÀðgÀ

DPÀæªÀÄtªÀ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀj¹ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÀ¢£ÉüÀÄ ¨Áj zÁ½UÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. EªÀ£À zÁ½UÉ
t

¥ÀæSÁåvÀªÁzÀ UÀÄdgÁw£À ¸ÉÆêÀÄ£ÁxÀ, ¸ËgÁµÀÖçzÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ £Á±ÀªÁzÀªÀÅ. Erà ¥À²ÑªÀÄ

No

¨sÁgÀvÀzÀ°èzÀÝ gÀd¥ÀÇvÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ dgÀhÄðjvÀªÁzÀªÀÅ. gÀd¥ÀÇvÀ gÁdgÀÄ MmÁÖV ¤AvÀÄ lPÀðgÀ£ÀÄß

JzÀÄj¸À°®è. gÀd¥ÀÇvÀgÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉʤPÀ z˧ð®åUÀ½AzÀ ªÀĺÀªÀÄäzï ¥Àæw¨ÁjAiÀÄ
zÁ½AiÀÄ°è AiÀıÀ¹éAiÀiÁUÀÄwÛzÀÝ. ªÀĺÀªÀÄäzï ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ºÀ¢£ÉüÀÄ ¨Áj zÁ½ ªÀiÁr C¥ÁgÀªÁzÀ
a£ÁߨsÀgÀtUÀ¼À ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß WÀfßUÉ ¸ÁV¹zÀ. CªÀ£ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß PÀlÖ¢zÀÝgÀÆ, CªÀ£À
zÁ½UÀ¼ÀÄ lPÀðgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÉƼÀPÉÌ ¥ÀæªÉò¸À®Ä zÁjAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¹zÀªÀÅ. ºÁUÉAiÉÄà ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ zÉéõÀ,
ºÀUÉvÀ£ÀUÀ½AzÀ zÀħð®gÁVzÀÝ gÀd¥ÀÇvÀgÀ ±ÀQÛAiÀÄÄ ¸ÀºÀ ¥ÀæzÀ²ðvÀªÁ¬ÄvÀÄ.

11
ªÀĺÀªÀÄäzï WÉÆÃj
C¥sÁϤ¸ÁÛ£ÀzÀ WÉÆÃgï ¥ÁæAvÀåzÀ°è ±Á£ïì¨Á¤ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀ lPÀðgÀ ¸ÀAvÀwAiÉÆAzÀÄ
¥Á槮åPÉÌ §AzÀÄ WÀfß ªÀÄ£ÉvÀ£ÀªÀ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÁt¹vÀÄ. F ªÀÄ£ÉvÀ£ÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀ XAiÀiÁ¸ÀÄ¢Þãï
ªÀĺÀªÀÄäzï, WÉÆÃgï gÁdåzÀ ¹AºÁ¸À£ÀªÉÃjzÀ. EªÀ£ÀÄ vÀ£Àß vÀªÀÄä£ÁzÀ ªÀÄÄeÁ»¢ÝÃ£ï ªÀĺÀªÀÄäzï£À£ÀÄß
¨sÁgÀvÀzÀ°è lPÀðgÀ C¢ü¥ÀvÀåªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä PÀ¼ÀÄ»¹zÀ£ÀÄ. EªÀ£À£ÀÄß EwºÁ¸ÀPÁgÀgÀÄ ªÀĺÀªÀÄäzï
WÉÆÃj JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝgÉ. ªÀĺÀªÀÄäzï£ÀÄ »AzÉ WÀfß ªÀĺÀªÀÄäzï£À PÁ®¢AzÀ lPÀðgÀ C¢üãÀzÀ°èzÀÝ
¹Azsï ¥ÁæAvÀåzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉƼÀî®Ä ªÀÄįÁÛ¤UÉ ªÀÄÄwÛUÉ ºÁPÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÉÆzÀ®
zÀAqÀAiÀiÁvÉæAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©¹zÀ£ÀÄ. UÀÄdgÁvï£À C¤®ªÁqÀzÀ ªÉÄÃ¯É DPÀæªÀÄt ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. E°è

d
DUÀ CªÀ¤UÉÀ ¸ÉÆîÄAmÁ¬ÄvÀÄ.F ¸ÉÆð£À £ÀAvÀgÀ ªÀĺÀªÀÄäzï vÀ£Àß AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß §zÀ°¹

he
¥ÉñÁªÀgÀzÀ PÀqÉUÉ £ÀÄVÎ CzÀ£ÀÄß UÉzÀÄÝPÉÆAqÀ£ÀÄ. £ÀAvÀgÀ ¯ÁºÉÆÃgï£À°èzÀÝ RĸÁæªï ªÀÄ°èPÀ£ÀÄ
ªÀĺÀªÀÄäzï¤UÉ ±ÀgÀuÁzÀ£ÀÄ. ¯ÁºÉÆÃgÀ£ÀÄß PÉÃAzÀæªÁVj¹PÉÆAqÀÄ ªÀĺÀªÀÄäzï GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ
§AiÀÄ°£À PÀqÉUÉ £ÀÄVÎzÀ£ÀÄ. ¸ÀºÀdªÁVAiÉÄà DUÀ zɺÀ°AiÀÄ°è D¼ÀÄwÛzÀÝ Z˪Áít zÉÆgÉ ªÀÄÆgÀ£ÉÃ

is
re S
¥ÀÈyégÁd lPÀðgÀ£ÀÄß JzÀÄj¹zÀ£ÀÄ. ¸Á.±À. 1191gÀ°è vÀgÉÊ£ï JA§ ¸ÀܼÀzÀ°è £ÀqÉzÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è
¥ÀÈyégÁd£À £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è MUÀÆÎrzÀ gÀd¥ÀÆvÀ gÁdgÀÄ ªÀĺÀªÀÄäzÀ£À£ÀÄß ¸ÉÆð¹ Mr¹zÀgÀÄ
B
bl
WÉÆÃgïUÉ ªÀÄgÀ½zÀ ªÀĺÀªÀÄäzï ªÀÄvÉÛ C¥ÁgÀ AiÀÄÄzÀÞ ¹zÀÝvÉAiÉÆA¢UÉ §AzÀÄ vÀgÉÊ£ï£À°èAiÉÄÃ
be T
pu
JgÀqÀ£Éà ¨ÁjUÉ ¸Á.±À.1192gÀ°è gÀd¥ÀÇvÀgÉÆA¢UÉ AiÀÄÄzÀÞPÉÌ ¤AvÀ£ÀÄ. F ¨ÁjAiÀÄ
K

AiÀÄÄzÀÞzÀ°è lPÀðgÀ ©®ÄèUÁgÀgÀÄ AiÀıÀ¸ÀÄì PÀAqÀgÀÄ. ²ÃWÀæ ZÀ®£ÉAiÀÄ lPÀðgÀ C±ÀézÀ¼À, ¤zsÁ£À
£ÀrUÉAiÀÄ D£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ gÀd¥ÀÇvÀ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ZÀzÀÄj¹vÀÄ. ªÉÆzÀ®£É vÀgÉÊ£ï AiÀÄÄzÀÞzÀ°è
©

gÀd¥ÀÇvÀjUÉ dAiÀĪÀ£ÀÄß vÀAzÀÄPÉÆnÖzÀÝ UÉÆëAzÀgÁ¬Ä ªÀÄvÀÄÛ ¨sÉÆïÁ E§âgÀÆ PÉÆ®è®àlÖgÀÄ.

¥ÀÈyégÁd Z˪Áít£À£ÀÄß ¸ÉgÉ»rAiÀįÁ¬ÄvÀÄ. ¸ÉgɹPÀÌ ¥ÀÈyégÁd£ÀÄ ±ÀgÀuÁUÀvÀ£ÁV PÉ®ªÀÅ PÁ®
vÀ£Àß D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀj¹zÀ£ÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÁ£ÀÄ UÉzÀÄÝPÉÆAqÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß D¼À®Ä vÀ£Àß
UÀįÁªÀÄgÀ£ÀÄß £ÉëĹ ªÀĺÀªÀÄäzï, WÉÆÃjUÉ »AwgÀÄUÀĪÁUÀ zÁjAiÀÄ°è ºÀvÉÀåVÃqÁzÀ£ÀÄ.
gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ
to

WÉÆÃjAiÀÄ£ÀßgÀ «dAiÀÄ gÁdQÃAiÀĪÁV ºÀ®ªÀÅ ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁrvÀÄ.

ºÀ£ÉßgÀqÀ£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀªÀgÉUÉ EzÀÝ ¸ÀtÚ ¸ÀtÚ gÁdåUÀ¼À°è ºÀAa ºÉÆÃVzÀÝ gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ
ªÀÄgÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. C¥Àj«ÄvÀªÁzÀ C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢zÀÝ ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ ºÀvÉÆÃnAiÀÄ°ègÀĪÀ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀ
t

zɺÀ°AiÀÄ°è C¹ÛvÀéPÉÌ §AvÀÄ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄ ºÀµÀð£À £ÀAvÀgÀ Erà GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è KPÀ DqÀ½vÀ
No

¥ÀzÀÞw eÁjAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
DqÀ½vÀ ¥ÀzÀÞw »AzÉ EzÀÝ gÀd¥ÀÇvÀ gÁdå ªÀåªÀ¸ÉÜVAvÀ ©ü£ÀߪÁVvÀÄÛ. J¯Áè C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß
£ÉëĸÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀeÁ ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀ ¸ÀįÁÛ£ÀjVvÀÄÛ. ¸ÉÊ£ÁåqÀ½vÀ ¤ZÀѼÀªÁV »A¢£À
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄAwgÀ°®è. ¸ÉʤPÀgÀ£ÀÄß £ÉÃgÀªÁV ¸ÀįÁÛ£ÀgÉà £ÉêÀÄPÀªÀiÁrPÉƼÀÄîwÛzÀÄÝ, ¸ÉʤPÀgÀÄ £ÉÃgÀªÁV
¸ÀįÁÛ£ÀjUÉ ¤µÀ×gÁVgÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ £É¯ÉAiÀÄÆjzÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ JAl£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£À¢A¢ÃZÉUÉ
PÀrzÀÄPÉÆArzÀÝ ºÉÆgÀ dUÀwÛ£ÉÆA¢V£À ¸ÀA§AzsÀ ªÀÄvÉÛ ªÀÄÄAzÀĪÀgɬÄvÀÄ.

12
 zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ
ªÀĺÀªÀÄäzÀ£À ¤UÀðªÀÄ£À £ÀAvÀgÀ CªÀ£À UÀįÁªÀÄgÀÄ, lPÀðgÀÄ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆArzÀÝ ¨sÀÆ ¨sÁUÀUÀ¼À°è
vÀªÀÄä C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß §®¥Àr¹PÉƼÀî®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. F UÀįÁªÀÄgÀ°è ªÀĺÀªÀÄäzï£À «±Áé¸ÀPÉÌ
¥ÁvÀæ£ÁV, CªÀ¤UÉ wÃgÀ ºÀwÛgÀzÀ°èzÀÝ PÀÄvÀÄâ¢Ýãï L§Pï Z˪ÁíítgÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁzÀ zɺÀ°AiÀÄ£ÀÄß
»rzÀÄ CzÀ£ÀÄß PÉÃAzÀæ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÁßV ªÀiÁrPÉÆAqÀ£ÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÀÝ E¤ßvÀgÀ lPïð ¸ÉãÁ¢ü¥ÀwUÀ¼ÀÄ
PÀÄvÀÄâ¢Ã£ï L§Pï£À£ÀÄß ¸ÀįÁÛ£À£ÉAzÀÄ M¦àPÉÆAqÀgÀÄ, PÀÄvÀÄâ¢Ýãï L§Pï UÀįÁ«Ä ¸ÀAvÀwAiÀÄ
¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÁzÀ£ÀÄ. L§Pï¤AzÀ zɺÀ°AiÀÄ°è DgÀA¨sÀªÁzÀ lPÀðgÀ D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß T°Ó, vÀÄWÀ®Pï, ¸ÉÊAiÀÄzï
ªÀÄvÀÄÛ ®Æ¢ü ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÉÆWÀ®gÀ DUÀªÀÄ£ÀzÀªÀgÉUÀÆ ªÀÄÄAzÀĪÀgɹzÀªÀÅ.

d
UÀįÁ«Ä ¸ÀAvÀw

he
ªÀĺÀªÀÄäzï WÉÆÃj UÉ¢ÝzÀÝ ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÀÆ ¨sÁUÀUÀ¼À°èzÀÝ CªÀ£À GvÀÛgÁ¢üPÁjUÀ¼É®ègÀÆ
UÀįÁªÀÄgÉà DVzÀÝgÀÄ. zɺÀ°AiÀÄ°è lPÀðgÀ C¢ü¥ÀvÀå ¸Áܦ¹zÀ PÀÄvÀÄâ¢Ýãï L§Pï¸ÀºÀ UÀįÁªÀÄ£ÉÃ
DVzÀÝ£ÀÄ. EªÀ£À GvÀÛgÁ¢üPÁjUÀ¼ÀÆ UÀįÁªÀÄgÁVzÀÝgÀÄ. DzÀÄzÀjAzÀ EªÀgÀ DqÀ½vÀ PÁ®ªÀ£ÀÄß

is
re S
UÀįÁ«Ä ¸ÀAvÀwAiÀÄ D½éPÉ J£ÀÄߪÀ ºÉ¸Àj¤AzÀ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. F UÀįÁ«Ä ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ°è
B
bl
L§Pï£À®èzÉ, E®ÛªÀıï, gÀfAiÀiÁ ¸ÀįÁÛ£ï ªÀÄvÀÄÛ §®â£ï ªÀÄÄRåªÁVzÁÝgÉ.
PÀÄvÀÄâ¢Ýãï L§Pï
be T
pu
FvÀ£ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ
K

D½éPÉUÉ ¨sÀzÀæ §Ä£Á¢ ºÁQzÀ£ÀÄ. C¥sÁϤ¸ÁÛ£ÀzÀ

vÀÄQð d£ÁAUÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀ PÀÄvÀÄâ¢Ýãï£À£ÀÄß
©

¨Á®åzÀ°è FvÀ£À ¥Á®PÀgÀÄ ¤±Á¥ÀÄgÀzÀ

SÁfUÉ UÀįÁªÀÄ£À£ÁßV ªÀiÁjzÀgÀÄ. L§PÀ£ÀÄ
¥À¶ðAiÀÄ£ï, CgÉéPï ¨sÁµÉUÀ¼À ²PÀëtzÀ
eÉÆvÉUÉ ©®ÄèUÁjPÉ, PÀÄzÀÄgÉ ¸ÀªÁj ªÀÄvÀÄÛ
¸ÉʤPÀ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÀÝ£ÀÄ. WÀfßAiÀÄ
gÁdå¥Á®£ÁVzÀÝ ªÀĺÀªÀÄäzï WÉÆÃj ÀÄ¨ï «Ä£Ágï
to

EªÀ£À£ÀÄß UÀįÁªÀÄ£À£ÁßV Rjâ¹zÀÝ£ÀÄ.

L§Pï£ÀÄ WÀfßAiÀÄ°èzÁÝUÀ vÀ£Àß ±ËAiÀÄð¢AzÀ PÀÄvÀ¨ï «Ä£Ágï
ªÀĺÀªÀÄäzï WÉÆÃjAiÀÄ UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ¸É¼ÉzÀ£ÀÄ
t

¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
No

JgÀqÀ£ÉAiÀÄ vÀgÉÊ£ï PÁ¼ÀUÀzÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ PÀÄvÀÄ¨ï «Ä£Ágï zɺÀ°AiÀÄ°ègÀĪÀ ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ
ªÉÄð£À DPÀæªÀÄtUÀ¼À G¸ÀÄÛªÁjAiÀÄ£ÀÄß JvÀÛgÀzÀ UÉÆÃ¥ÀÅgÀ. EzÀ£ÀÄß PÀÄvÀħĢÝãï L§Pï
¥ÀqÉzÀ£ÀÄ. L§Pï£ÀÄ ªÀĺÀªÀÄäzï ¤«Äð¸À®Ä ¥ÁægÀA©ü¹ E®ÛªÀÄ±ï ¥ÀÇtðUÉƽ¹zÀ£ÀÄ.
WÉÆÃjAiÀÄ PÁ®zÀ°è GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ EzÀÄ 225 Cr JvÀÛgÀªÁVzÀÄÝ CzÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀÆPÀëöä
GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁzÀ£ÀÄ. WÉÆÃjAiÀÄ ªÀÄgÀuÁ PÉvÀÛ£ÉUÀ½ªÉ. LzÀÄ CAvÀ¹Û£À PÀlÖqÀzÀ°è ªÉÄnÖ®ÄUÀ½ªÉ.
£ÀAvÀgÀ ¸ÀévÀAvÀæ£ÁV D½zÀ£ÀÄ.
L§PÀ£ÀÄ zɺÀ°AiÀÄ PÀĪÁívï-G¯ï-E¸ÁèA ªÀĹâAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ C°èAiÉÄà PÀÄvÀĨï

13
«Ä£Ágï ¤«Äð¸À®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀ£ÀÄ. EªÀ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°è ¤eÁ«Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀSï-E-ªÀÄÄzÀ©âÃgÀAiÉÄA§
«zÁéA¸ÀjzÀÝgÀÄ. ‘vÁdÄ¯ï ªÀiÁ¹gï’ L§Pï£À §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀĪÀ PÀÈwAiÀiÁVzÉ.
E®ÛªÀıï
E®âj PÀÄlÄA§PÉÌ ¸ÉÃjzÀ FvÀ£ÀÄ PÀÄvÀÄâ¢Ýãï£À UÀįÁªÀÄ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. UÁé°AiÀÄgï£À°è
DqÀ½vÀUÁgÀ£ÁVzÀÝ EªÀ£ÀÄ L§Pï£À GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁzÀ£ÀÄ.
E®ÛªÀÄ±ï ¸ÀįÁÛ£À£ÁzÀÄzÀ£ÀÄß ¸À»¸ÀzÀ WÀfßAiÀÄ zÉÆgÉ vÁdÄ¢ÝãÀ ¬Ä°ÝÃeï ªÀÄvÀÄÛ
¹Azsï£À £Á¹ÃgÀÄ¢Ýãï PÀ¨ÁZÀ DvÀ£À «gÀÄzÀÞ §AqÉzÀÝgÀÄ. E®ÛªÀıï CªÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹ vÀ£Àß
¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¨sÀzÀæ¥Àr¹PÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ gÀtxÀA¨sÉÆÃgÀ, ªÀiÁAqÉÆÃgÀ, UÁé°AiÀÄgï, ©ü¯Á, CfäÃgï,

d
§£ÁgÀ¸ï, PÀ£ÉÆÃeïUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ ªÀÄAUÉÆîgÀÄ
ZÉAVøï SÁ£À£À £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è zÁ½ ªÀiÁrzÀgÀÄ. E®ÛªÀıï CªÀgÀ£ÀÄß AiÀıÀ¹éAiÀiÁV »ªÉÄän¹zÀ£ÀÄ.

he
F ¸ÁzsÀ£ÉUÀ½AzÁV ¨ÁUÁÝ¢£À R°Ã¥sÀ£ÀÄ E®ÛªÀıï¤UÉ C¢üPÀÈvÀ C¢üPÁgÀ ¸ÀªÀÄäw ¥ÀvÀæ ¤ÃrzÀ£ÀÄ.
E®ÛªÀıï gÁdåªÀ£ÀÄß C£ÉÃPÀ EPÁÛUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¹. DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuÉUÁV EPÁÛzÁgÀgÀ£ÀÄß

is
£ÉëĹzÀ£ÀÄ. DqÀ½vÀzÀ°è ¸À®ºÉ ¸ÀÆZÀ£É ¤ÃqÀ®Ä ‘£À®ªÀvÀÄÛ ¸ÀgÀzÁgÀgÀ PÀÆl’ £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
re S
¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ, £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀÄ ¸ÀįÁÛ£À¤UÉ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. E®ÛªÀıï£ÀÄ §AUÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
B
bl
¨É½îAiÀÄ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ZÀ¯ÁªÀuÉUÉ vÀAzÀ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ PÀÄvÀÄâ¢ÝãÀ£À PÁ®zÀ°è ¤«Äð¹®Ä ¥ÁægÀA¨sÀªÁVzÀÝ
zɺÀ°AiÀÄ PÀÄvÀĨï«Ä£ÁgÀ£ÀÄß ¥ÀÇtðUÉƽ¹zÀ£ÀÄ.
be T
pu
gÀfAiÀiÁ ¸ÀįÁÛ£Á
K

E®ÛªÀıï£À ¥ÀÅvÀæ gÀÄPÀÄâ¢ÝÃ£ï ¦ügÉÆÃeï C¸ÀªÀÄxÀð£ÁzÀÝjAzÀ CªÀ£À ¥ÀÅwæ gÀfAiÀiÁ ¨ÉÃUÀA

DvÀ£À GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁzÀ¼ÀÄ. zɺÀ° ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ªÀÄ»¼É, ¸ÀįÁÛ£Á JA§ ©gÀÄzÀÄ
©

¥ÀqÉzÀÄ ¥ÀÅgÀĵÀ£ÀAvÉ ªÉõÀ zsÀj¹, AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄwÛzÀݼÀÄ. ¹Azsï¤AzÀ §AUÁ¼ÀzÀ «±Á®

¥ÀæzÉñÀzÀªÀgÉUÀÆ vÀ£Àß C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ¼ÀÄ. EªÀ¼À DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¸À»¸ÀzÀ ¥ÁæAvÁå¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
zÀAUÉAiÉÄzÀÄÝ CªÀ¼À£ÀÄß ºÀvÉåUÉÊzÀgÀÄ.
XAiÀiÁ¸ï-Gzï-¢Ã£ï §®â£ï
zɺÀ°AiÀÄ E®ÛªÀıï¤UÉ UÀįÁªÀÄ£ÁVzÀÝ §®â£ï vÀ£Àß ¸Áé«Ä¤µÉ×, §Ä¢ÞªÀÄvÉÛ, ¸ÀzÀÄÎtUÀ½AzÀ
lQð UÀįÁªÀÄgÀ PÀÆlzÀ ¸ÀzÀ¸Àå£ÁzÀ£ÀÄ. gÀfAiÀiÁ ¸ÀįÁÛ£À¼À D¸ÁÜ£ÀzÀ°è C«ÄÃgï-E-²PÁgï
to

JA§ ºÀÄzÉÝUÉ £ÉëĸÀ®àlÖ£ÀÄ. gÀfAiÀiÁ ¸ÀįÁÛ£À¼À ºÀvÉåAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¸ÀA¨sÀ«¹zÀÝ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀæPÀëħÝ
¸À¤ßªÉñÀzÀ°è lPÀðgÀ ¸ÀgÀzÁgÀgÀÄ §®â£ï£À£ÀÄß ¨ÉA§°¹zÀgÀÄ. §®â£ï£ÀÄ zɺÀ° ¹AºÁ¸À£ÀªÉÃj
¸ÀįÁÛ£À£ÁzÀ£ÀÄ.
t

¸ÀįÁÛ£À£ÁzÀ £ÀAvÀgÀ C«zsÉÃAiÀÄ lQð ¸ÀgÀzÁgÀgÀ zÀÄgÁqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¹zÀ£ÀÄ. lQð

No

¸ÀgÀzÁgÀgÀ PÀÆlªÀ£ÀÄß zsÀéA¸À ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. ªÀÄAUÉÆîgÀ zÁ½AiÀÄ£ÀÄß vÀqÉUÀnÖ gÁdåzÀ°è ±ÁAw

ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ PÁ¥ÁrzÀ£ÀÄ. D¸ÁÜ£ÀzÀ zÀ¨Áðj£À°è ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²µÁÖZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß vÀAzÀ£ÀÄ.
¥À²ðAiÀÄ£ï ±ÉÊ°AiÀÄ DqÀA§gÀzÀ ªÉõÀ¨sÀƵÀt zsÀj¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. vÀ£ÀߣÀÄß zÉêÀgÀ ¥Àæw¤¢üAiÉÄAzÀÄ ¸Áj
¤gÀAPÀıÀ gÁd¥Àæ¨sÀÄvÀé eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ. C£ÀĨsÀ« ºÁUÀÆ «±Áé¸ÁºÀð ¸ÉãÁ¥ÀwUÀ¼À £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è
¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¥ÀÅ£Àgï ¸ÀAWÀn¹zÀ£ÀÄ. ªÀÄAUÉÆîgÀ zÁ½ vÀqÉUÀlÖ®Ä ªÁAiÀÄĪÀå UÀr ¨sÁUÀzÀ°è
PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ£ÀÄ. zÀPÀë DqÀ½vÀUÁgÀ£ÁVzÀÝ §®â£ÀߣÀ £ÀAvÀgÀ PÉÊPÀĨÁzÀ£ÀÄ ¸ÀįÁÛ£À£ÁzÀ£ÀÄ.
DzÀgÉ vÀ£Àß ªÀfÃgÀ¤AzÀ PÉƯÉAiÀiÁzÀ£ÀÄ. C°èUÉ UÀįÁªÀÄ ¸ÀAvÀwAiÀÄ DqÀ½vÀ CAvÀåUÉÆArvÀÄ.
14
T°Ó ¸ÀAvÀw (¸Á.±À. 1290-1320)
T°Ó ¸ÀAvÀwAiÀÄ£ÀÄß d¯Á®Ä¢ÝãÀ£ÀÄ ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ ªÀÄÈzÀĸÀé¨sÁªÀ, PÀëªÀiÁ²®vÉ
UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ£ÀÄ. EzÀjAzÀ ¸ÀgÀzÁgÀgÀÄ ¥À槮gÁV M¼À¸ÀAZÀÄ £ÀqɹzÀgÀÄ. ªÀÄÄAzÉ FvÀ£À£ÀÄß
C¯ÁèªÀŢãÀ£ÀÄ PÉÆ¯É ªÀiÁr zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£À£ÁzÀ£ÀÄ.
C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°Ó
FvÀ£ÀÄ ¨Á®åzÀ°è d¯Á®Ä¢Ýãï£À D±ÀæAiÀÄzÀ°è ¨É¼ÉzÀ£ÀÄ. ±ÀÆgÀ AiÉÆÃzsÀ£ÁzÀ EªÀ£ÀÄ
gÁdå¥Á®£ÁV ºÁUÀÆ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÁV ¸ÉÃªÉ ¸À°è¹zÀ£ÀÄ. zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÁV ªÀiÁ¼Àé, ©ü¯Áì
ªÀÄvÀÄÛ zÉêÀVj ªÉÄð£À zÁ½UÀ¼À°è C¥ÁgÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ®Æn ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. vÀ£Àß ªÀiÁUÀðzÀ±ÀðPÀ,

d
¥ÉÇõÀPÀ d¯Á®Ä¢Ýãï£À£ÀÄß PÉÆ¯É ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. »ÃUÉ PÉÆ¯É ªÀÄvÀÄÛ ®Æn ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¹

he
C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï zɺÀ°AiÀÄ ¸ÀįÁÛ£À£ÁzÀ£ÀÄ.
C¯ÁèªÀÅ¢ÝãÀ£ÀÄ ªÀÄAUÉÆîgÀ zÁ½AiÀÄ£ÀÄß »ªÉÄän¹zÀ£ÀÄ. UÀÄdgÁw£À ªÁWÉïÁ ªÀA±ÀzÀ
gÀd¥ÀÇvÀ zÉÆgÉ EªÀÄär PÀtðzÉêÀ, gÀtxÀA¨sÉÆÃgÀzÀ ºÀ«ÄÃgÀzÉêÀ, avÉÆÛÃgÀzÀ gÁd ©üêÀĹAUÀ£À£ÀÄß

is
re S
¸ÉÆð¹£ÀÄ. C®èzÉ ªÀiÁ¼Àé, eÁ¯ÉÆÃgï, §ÄA¢, ªÀiÁAqÉÆÃgï ªÀÄvÀÄÛ mÉÆÃAPïUÀ¼À£ÀÄß UÉzÀÄÝPÉÆAqÀ£ÀÄ.
B
bl
EªÀ£À PÁ®zÀ°è zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ zÀAqÉAiÀiÁvÉæ AiÀıÀ¹éUÉƽ¹zÀ QÃwð FvÀ£À zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ
ªÀÄ°PïPÁ¥sÀgï¤UÉ ¸À®ÄèvÀÛzÉ. zÉêÀVj, ªÁgÀAUÀ¯ï, zÁégÀ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀÄgÉÊUÀ¼À ªÉÄÃ¯É zÁ½
be T
pu
£Àqɹ CªÀÅUÀ¼À CªÀ£ÀwUÉ PÁgÀt£ÁzÀ£ÀÄ. DzÀgÉ UÉzÀÝ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß vÀ£Àß gÁdåzÀ°è «°Ã£ÀUÉƽ¹PÉƼÀîzÉ
K

PÉêÀ® ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ®Æn ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. DvÀ£À ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄUÀ PÀÄvÀħĢÝÃ£ï ªÀÄĨÁgÀPï
£Á®ÄÌ ªÀµÀð C¢üPÁgÀ £Àqɹ RĸÀÄæ JA§ ¸ÉʤPÀ¤AzÀ PÉÆ®è®àlÖ£ÀÄ. ªÀÄÄAzÉ WÁf ªÀÄ°Pï
©

(XAiÀiÁ¸ÀÄ¢Ýãï vÀÄWÀ®Pï) RĸÀÄæªÀ£ÀÄß PÉÆAzÀÄ vÀÄWÀ®Pï ¸ÀAvÀw ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ.

DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ
C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°ÓAiÀÄÄ DqÀ½vÀzÀ°è ºÀ®ªÀÅ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀ£ÀÄ. zsÁ«ÄðPÀ zÀwÛ,
E£ÁªÀiï ¨sÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÁAiÀÄzsÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. zÀPÀë UÀÆqsÀZÁgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ gÀa¹zÀ£ÀÄ.
ªÀÄzÀå¥Á£À, ªÀiÁzÀPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÀiÁgÁl, ¥ÀUÀqÉAiÀiÁlUÀ¼À£ÀÄß ¤µÉâü¹zÀ£ÀÄ. ¸ÀgÀzÁgÀgÀ PÀÆl,
¸ÁªÀðd¤PÀgÉÆA¢V£À ¸ÉßúÀ ¸ÀªÀiÁgÀA¨sÀ ºÁUÀÆ UÀtåªÀUÀðUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ªÉʪÁ»PÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß
to

¤§ðA¢ü¹zÀ£ÀÄ. EªÀ£À PÁ®zÀ°è ¸ÀtÚ ¸ÀtÚ »qÀĪÀ½AiÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÀ¼À°è ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ

PɼÀªÀUÀðzÀ gÉÊvÀjAzÀ »rzÀÄ zÉÆqÀØ zÉÆqÀØ ¨sÀÆ ªÀiÁ°ÃPÀgÀÆ ¸ÀºÀ vÉjUÉ ¥ÁªÀw¸À¯ÉèÉÃPÁVvÀÄÛ.
gÉÊvÀjAzÀ ¤UÀ¢vÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸À®Ä PÀAzÁAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
t
No

¸ÉʤPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ : ¸ÉʤPÀgÀ ¨sÀwð, vÀgÀ¨ÉÃw, ±À¸ÁÛç¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ

¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°
PÀÄzÀÄgÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉʤPÀ ªÀÄAwæUÉ
zÉÆÃ-C¨ï
¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÉʤPÀjUÉ ¤UÀ¢AiÀiÁVzÀÝ CªÀgÀ ¸ÀA§¼À ¥Àæw
JgÀqÀÄ £À¢UÀ¼À £ÀqÀĪÀt
wAUÀ¼À PÉÆ£ÉAiÀÄ ºÉÆwÛUÉ £ÀUÀzÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¸ÀAzÁAiÀĪÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß zÉÆÃ-C¨ï J£ÀÄßvÁÛgÉ.
¸ÉʤPÀgÀ ZÀºÀgÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄwð¹ zÁR®Ä ªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ¥ÀzÀÞw
GzÁ: UÀAUÁ-AiÀĪÀÄÄ£À zÉÆÃ-C¨ï.
DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. F PÁAiÀÄðPÁÌV ºÀÄ°AiÀÄ J£ÀÄߪÀ ºÉ¸Àj£À
zÀ¸ÁÛªÉÃdÄUÀ¼À£ÀÄß ZÁ°ÛUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ. PÀÄzÀÄgÉUÀ½UÉ ‘zÁUï’

15
CAzÀgÉ ªÀÄÄzÉæºÁPÀĪÀÅzÀÄ eÁjUÉ §A¢vÀÄ. ¸ÉʤPÀ vÀ£Àß ¸ÀA§¼À ¸ÀªÀ®vÀÄÛUÀ¼À «µÀAiÀÄzÀ°è AiÀiÁªÀÅzÉÃ
vÀPÀgÁjzÀÝgÉ CªÀ£ÀÄ £ÉÃgÀªÁV ¸ÀįÁÛ£À£À°èAiÉÄà zÀÆgÀÄ PÉÆqÀ§ºÀÄzÁVvÀÄÛ.
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ : C¯ÁèªÀŢãÀ£ÀÄ eÁjUÉ vÀAzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ CªÀ¤UÉ
ZÀjvÉæAiÀÄ°è C£À£Àå ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß vÀAzÀÄPÉÆnÖªÉ. ¸ÁªÀiÁ£Àå d£ÀvÉUÀÆ ¸ÀºÀ fêÀ£ÁªÀ±ÀåPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ
zsÁ£Àå, SÁzÀå vÉÊ®, ¸ÀPÀÌgÉ, G¥ÀÅà ªÀÄvÀÄÛ vÉÊ®UÀ¼À£ÀÄß £ÁåAiÀĪÁzÀ ¨É¯ÉUÉ zÉÆgÀQ¸ÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ
ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. ºÁUÉAiÉÄà PÀÄzÀÄgÉ ºÁUÀÆ UÀįÁªÀÄgÀ ªÀiÁgÁlPÀÆÌ ¸ÀºÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÉÜ
ªÀiÁr¹zÀ£ÀÄ. F ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ‘¸ÀºÀ£Á-E-ªÀÄAr’AiÉÄA§ G£ÀßvÁ¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß
£ÉêÀÄPÀ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. ªÉÆøÀ ªÀiÁrzÀªÀjUÉ PÀptªÁzÀ ²PÉëAiÀÄ£ÀÄß «¢ü¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ.
vÀÄWÀ®Pï ¸ÀAvÀw (¸Á.±À. 1320-1399)

d
vÀÄWÀ®Pï ¸ÀAvÀwAiÀÄ£ÀÄß XAiÀiÁ¸ÀÄ¢ÝÃ£ï ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. XAiÀiÁ¸ÀÄ¢ÝãÀ£ÀÄ PÉ®ªÀÅ GzÁgÀ

he
DqÀ½vÁvÀäPÀ ¤ÃwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ zɺÀ°AiÀÄ°è ±ÁAw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. ªÀÄAUÉÆîgÀ
zÁ½ vÀqÉUÀlÖ®Ä UÀr ¨sÀzÀæ¥Àr¹zÀ£ÀÄ. gÉÊvÀjUÉ ¤ÃgÁªÀj PÁ®ÄªÉUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹, ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ

is
PÀrªÉÄ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. PÀÄzÀÄgÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ¯Á¼ÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ CAZÉ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹zÀ£ÀÄ. zɺÀ°
re S
§½ vÀÄWÀ®PÁ¨Ázï PÉÆÃmÉ PÀnÖ¹zÀ£ÀÄ. ªÁgÀAUÀ¯ï, ªÀÄzsÀÄgÉÊ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ UÀÄdgÁvï ªÀÄvÀÄÛ
B
bl
§AUÁ¼ÀUÀ¼À°è ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ PÁ¥ÁrzÀ£ÀÄ. F ¸ÀAvÀwAiÀÄ E£ÀÄß½zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀįÁÛ£ÀgÉAzÀgÉ ªÀĺÀªÀÄäzï
©£ï vÀÄWÀ®Pï ªÀÄvÀÄÛ ¦ügÉÆÃeï vÀÄWÀ®PïgÀÄ.
be T
pu
ªÀĺÀªÀÄäzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï
K

FvÀ£ÀÄ ¥À²ðAiÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ CgÉéPï ¨sÁµÉUÀ¼À°è ¥ÁArvÀå ¥ÀqÉ¢zÀÝ£ÀÄ. UÀtÂvÀ, ¨sËvÀ«eÁÕ£À,

ªÉÊzÀå±Á¸ÀÛç, ¥À²ðAiÀÄ£ï PÁªÀå, RUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç ªÀÄÄAvÁzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À°è ¥ÀjtÂw ¥ÀqÉ¢zÀÝ£ÀÄ. C¥ÁgÀ
©

eÁÕ£À ºÉÆA¢zÀÝgÀÆ, DvÀ£À ªÀåQÛvÀézÀ°è PÉ®ªÀÅ C¸ÀºÀdvÉUÀ½zÀݪÀÅ. ªÀĺÀªÀÄäzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï£ÀÄ vÀ£Àß
PÁ®QÌAvÀ ºÀ®ªÀÅ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀµÀÄÖ ªÀÄÄAzÉ ¤AvÀÄ AiÉÆÃa¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. DzÀgÉ CªÀ£À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß
PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ vÀgÀĪÀ ¥ÀPÀévÉAiÀiÁUÀ°, ¥ÁæªÀiÁtÂPÀvÉAiÀiÁUÀ° C¢üPÁjUÀ½UÉ EgÀ°®è.
DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ
PÀAzÁAiÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ: ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ J®è «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß
to

M¼ÀUÉÆAqÀ C¢üPÀÈvÀ zÁR¯ÉUÀ½gÀĪÀ ¥ÀŸÀÛPÀªÀ£ÀÄß eÁjUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. PÀȶ E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ.

PÀȶUÉ M¼À¥ÀqÀzÀ ¨sÀÆ«ÄUÀ¼À°è PÀȶ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß CgÀA©ü¸À®Ä gÉÊvÀjUÉ ¥ÉÇæÃvÁ컹 ºÀ®ªÀÅ
vÉjUÉ «£Á¬ÄwAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀ£ÀÄ. gÉÊvÀjUÉ DyðPÀ £ÉgÀªÀÅ ¤ÃqÀ®Ä vÀPÁ« ¸Á® ¸ÉÃjzÀAvÉ C£ÉÃPÀ
t

AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ. DzÀgÀÆ zÉÆÃ-C¨ï ¥ÀæzÉñÀzÀ gÉÊvÀgÀÄ EªÀ£À PÁ®zÀ°è ºÉZÀÄÑ ¨sÀÆ
No

PÀAzÁAiÀĪÀ£ÀÄß PÀlÖ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°: vÉjUÉUÀ¼ÀÄ
1. RgÀeï - ªÀÄĹèªÉÄÃvÀgÀ ªÉÄð£À ¨sÀÆ vÉjUÉ
2. G±ïæ - ªÀÄĹèªÀÄgÀ ªÉÄð£À PÀȶ vÉjUÉ
3. dPÁvï - ªÀÄĹèA ¥ÀæeÉUÀ¼À ªÉÄð£À D¹Û vÉjUÉ
4. eɹAiÀiÁ - »AzÀÆUÀ¼À ªÉÄð£À zsÁ«ÄðPÀ vÉjUÉ

16
 gÁdzsÁ¤AiÀÄ ªÀUÁðªÀuÉ : ªÀĺÀªÀÄäzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï vÀ£Àß gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß zɺÀ°¬ÄAzÀ ªÀÄzsÀå
¨sÁgÀvÀzÀ°èzÀÝ zÉêÀVjUÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀ£ÀÄ. EzÀgÀ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀ «±Á®ªÁzÀ ¸ÁªÀiÁædåPÉÌ gÁdzsÁ¤
PÉÃAzÀæ¨sÁUÀzÀ°ègÀ¨ÉÃPÀÄ ºÁUÀÆ ¥ÀgÀQÃAiÀÄ zÁ½UÀ½AzÀ gÀQë¸À®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁVgÀ¨ÉÃPÉA§ÄzÁVvÀÄÛ.
AiÉÆÃd£É GvÀÛªÀĪÁVzÀÝgÀÆ ¸ÀܼÁAvÀgÀPÉÌ ¸ÀÆPÀÛ K¥ÁðqÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆArgÀ°®è. C¸ÀASÁåvÀ
d£ÀgÀÄ ¸ÀAPÀµÀÖQÌÃqÁzÀgÀÄ.
¸ÁAPÉÃwPÀ £Átå ¥ÀæAiÉÆÃUÀ: £ÁtåUÀ¼À ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß vÀ£Àß PÁ®zÀ §AUÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨É½îAiÀÄ
ªÀiË®åPÉÌ ¸ÀjºÉÆAzÀĪÀAvÉ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. ‘¢£ÁgÀ’ JA§ §AUÁgÀzÀ ºÁUÀÆ ‘CzÀ°’ JA§ ¨É½î
£ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ZÀ¯ÁªÀuÉUÉ vÀAzÀ£ÀÄ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÀ¯ÁvÀäPÀªÁV «£Áå¸ÀUÉƽ¹zÀÝ£ÀÄ. PÉ®ªÀÅ ªÀµÀðUÀ¼À

d
£ÀAvÀgÀ vÁªÀÄæ ªÀÄvÀÄÛ »vÁÛ¼ÉAiÀÄ ¸ÁAPÉÃwPÀ £ÁtåUÀ¼À ZÀ¯ÁªÀuÉUÉ vÀAzÀ£ÀÄ.

he
£ÁtåUÀ¼À£ÀÄß lAQ¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ KPÀ¸ÁéªÀÄåªÁVgÀ°®è. ¥ÀgÀA¥ÀgÁ£ÀÄUÀvÀªÁV £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß
lAQ¸ÀĪÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ½zÀݪÀÅ. ¸ÀįÁÛ£À£À C£ÀĪÀÄw ¥ÀqÉAiÀÄzÉ CUÀvÀåQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ

is
£ÁtåUÀ¼À£ÀÄß lAQ¹zÀÝjAzÀ CªÀåªÀ¸ÉÜ GAmÁ¬ÄvÀÄ. C¢üPÀ ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ,
re S
©üÃPÀgÀ §gÀUÁ®, gÁdzsÁ¤AiÀÄ ¸ÀܼÁAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅ£Àgï ¸ÀܼÁAvÀgÀ, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ gÁdåzÀ
B
bl
ReÁ£É §jzÁ¬ÄvÀÄ.
be T
zÀR£ï ¤Ãw : zÀRÍ£ï ¤ÃwAiÀÄ°è T°ÓAiÀÄ£ÀßjVAvÀ ©ü£ÀߪÁVzÀÝ ªÀĺÀªÀÄäzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï
pu
zÀR£ï£À°è UÉzÀÝ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è £ÉÃgÀªÁV vÀ£Àß DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß eÁjUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. PÁPÀwÃAiÀÄgÀ
K

gÁdzsÁ¤ ªÁgÀAUÀ¯ï ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. ºÁUÉAiÉÄà ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ gÁdzsÁ¤ zÁégÀ¸ÀªÀÄÄzÀæªÀ£ÀÄß

zÀéA¸ÀUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°ègÀĪÀ ªÀÄzsÀÄgÉÊAiÀÄ£ÀÄß UÉzÀÄÝ CzÀgÀ DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ
©

d¯Á®Ä¢ÝÃ£ï ºÀ¸À£ïµÁ£À£ÀÄß gÁdå¥Á®£À£ÁßV £ÉëĹzÀ£ÀÄ. »ÃUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è «±Á® ¸ÁªÀiÁædå

¸Áܦ¹zÀ zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ°è ªÀĺÀªÀÄäzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï ªÉÆzÀ°UÀ£ÀÄ. ªÀĺÀªÀÄäzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï
zÉÆqÀØ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹zÀ£ÀÄ. FvÀ£À PÉÆ£ÉAiÀÄ ºÀ£ÉÆßAzÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À DqÀ½vÁªÀ¢üAiÀÄ°è zÀQët
¨sÁgÀvÀzÀ°è E¥ÀàvÉÛüÀÄ zÀAUÉUÀ¼ÀÄ £ÀqÉzÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀªÀĤ gÁdåUÀ¼À GzÀAiÀÄPÉÌ
PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
to

£ÀAvÀgÀzÀ vÀÄWÀ®PÀgÀÄ : ªÀĺÀªÀÄäzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï £ÀAvÀgÀ §AzÀ ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï PÁ®zÀ°è
C£ÉÃPÀ ¥ÀæeÁ»vÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ eÁjUÉ §AzÀªÀÅ. ¥ÀæeÉUÀ½UÉ £ÉgÀªÀÅ ¤ÃqÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ vÀPÁ«
¸Á® ªÀÄ£Áß ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. ªÀĺÀªÀÄäzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï£À D½éPÉAiÀÄ°è vÉÆAzÀgÉUÀ½VÃqÁVzÀÝ ¥ÀæeÉUÀ½UÉ
t
No

¥ÀjºÁgÀ zsÀ£À ¤ÃrzÀ£ÀÄ. SÁ¸ÀV UÀtÂUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå ¤ÃrzÀÝPÁÌV vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀAUÀ滸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ, F vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ E¥ÀàvÀÄÛ vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß gÀzÀÄÝ¥Àr¹zÀ£ÀÄ.
C£ÉÃPÀ £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß, ªÀĹâUÀ¼À£ÀÄß, ªÀÄzÀgÀ¸ÁUÀ¼À£ÀÄß, CuÉPÀlÄÖUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ PÁ®ÄªÉUÀ¼À£ÀÄß
¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. FvÀ£ÀÄ PÀnÖ¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄR £ÀUÀgÀUÀ¼ÉAzÀgÉ eÁ£À¥ÀÅgÀ, ¥sÀvÉèÁzï, »¸ÁìgÀ, ¦ügÉÆÃd¥ÀÅgÀ,
¦ügÉÆÃeÁ¨Ázï. eÁ£À¥ÀÅgÀ CA¢£À ¥Àæ¹zÀÞ «zÁåPÉÃAzÀæªÁVvÀÄÛ. ¥ÀæªÁ¹UÀgÀ C£ÀÄPÀÆ®PÁÌV
zsÀªÀÄð±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ.

17
¸ÀAiÀÄåzï ¸ÀAvÀw ( ¸Á.±À. 1414-1451)
vÀÄWÀ®PÀgÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀAiÀÄåzï ¸ÀAvÀw ¥ÀæªÀzÀðªÀiÁ£ÀPÉÌ §A¢vÀÄ. ªÀÄįÁÛ£ÀzÀ gÁdå¥Á®£ÁVzÀÝ
TdgïSÁ£ï¸ÀAiÀÄåzï zɺÀ°AiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ F ¸ÀAvÀwAiÀÄ DqÀ½vÀPÉÌ §Ä£Á¢ ºÁQzÀ£ÀÄ.
zÉÆÃC¨ï, ©AiÀiÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ UÁé°AiÀÄgïUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ ºÁUÀÆ C£ÉÃPÀ zÀAUÉUÀ¼À£ÀÄß
CqÀV¹ ±ÁAw, ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß £É¯ÉUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. ªÀĺÀªÀÄäzï µÁ, C¯Áè-Gzï-¢Ã£ï
ºÁUÀÆ C®AµÁ F ¸ÀAvÀwAiÀÄ EvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ. C®A µÁ£À£ÀÄß §ºÀ¯ÉÆÃ¯ï ¯ÉÆâü
¸ÉÆð¹ ¸ÀAiÀÄåzï ¸ÀAvÀwAiÀÄ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß CAvÀåUÉƽ¹zÀ£ÀÄ.
¯ÉÆâ ¸ÀAvÀw (¸Á.±À. 1451-1526)

d
EzÀÄ zɺÀ°AiÀÄ£Áß½zÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¸ÀįÁÛ£À ¸ÀAvÀw. §ºÀįÉÆÃ¯ï ¯ÉÆâ, ¹PÀAzÀgï ¯ÉÆâ

he
ªÀÄvÀÄÛ E¨Áæ»A ¯ÉÆâ F ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ. ¹PÀAzÀgï ¯ÉÆâAiÀÄÄ ©ºÁgÀ, §AUÁ¼À,
zsÉÆî¥ÀÄgï ªÀÄvÀÄÛ ZÀAzÉÃjUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. zɺÀ°AiÀÄ°è ±ÁAw £É¯É¸ÀĪÀAvÉ PÀæªÀÄ
vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ£ÀÄ.

is
re S
FvÀ£À GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁzÀ E¨Áæ»A ¯ÉÆâAiÀÄÄ CzÀPÀë£ÁVzÀÝ£ÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½
B
bl
ªÀiÁqÀĪÀAvÉ gÁdå¥Á®gÁzÀ D®ASÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ zË®vïSÁ£ï ªÉÆWÀ®jUÉ DªÀÄAvÀæt ¤ÃrzÀgÀÄ.
CzÀgÀAvÉ ¨Á§gï ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁr ¸Á.±À. 1526gÀ°è £ÀqÉzÀ ¥ÁtÂ¥Àvï AiÀÄÄzÀÞzÀ°è
be T
pu
E¨Áæ»A ¯ÉÆâAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÆð¹ ªÉÆWÀ®gÀ D½éPÉ ¥ÁægÀA©ü¹zÀ£ÀÄ.
K

zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ

DqÀ½vÀ ¥ÀzÀÞw : §ºÀÄvÉÃPÀ zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ ¤gÀAPÀıÀ ¥Àæ¨sÀÄUÀ¼ÁVzÀÄÝ. ¸ÉÊ£ÀåzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ
©

ºÁUÀÆ ªÀÄÄRå £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÁVzÀÝgÀÄ. ¸ÀįÁÛ£À£À DqÀ½vÀªÀÅ PÀÄgÁ¤£À£ÀéAiÀÄ £ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ.

¸ÀgÀzÁgÀgÀÄ, C«ÄÃgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¯ÉêÀÄgÀÄ DqÀ½vÀzÀ°è vÀªÀÄä ¥Àæ¨sÁªÀ ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ. PÉÃAzÀæ
¸ÀPÁðgÀzÀ°è DqÀ½vÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ ¸ÉÊ£Àå E¯ÁSÉ, «zÉñÁAUÀ E¯ÁSÉ, ¥ÀvÀæ ªÀåªÀºÁgÀ
E¯ÁSÉ, zÁ£À, zsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ zÀwÛ E¯ÁSÉUÀ½zÀÄÝ CªÀÅUÀ¼À ªÉÄðéZÁgÀuÉUÉ ªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
C¢üPÁjUÀ½zÀÝgÀÄ. gÁdåªÀ£ÀÄß C£ÉÃPÀ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À¯ÁVvÀÄÛ. PɼÀ ºÀAvÀzÀ DqÀ½vÀ
WÀlPÀUÀ½UÉ ²PïzÁgï, C«Äãï, ªÀÄvÀÄÛ ZËQzÁgÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁVzÀÝgÀÄ. PÀAzÁAiÀÄ ¸ÀAUÀæºÀuÉ, ±ÁAw
to

PÁ¥ÁqÀĪÀÅzÀÄ, ²PÀët ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ, £ÉʪÀÄð®å PÁ¥ÁqÀĪÀÅzÀÄ EªÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀvÀðªÀåUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ.

¸ÀįÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è RgÁeï (¨sÀÆvÉjUÉ), dPÁvï, G±ÀÄæ, RªÀiïì (AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ®Æn ªÀiÁrzÀ
¸ÀA¥ÀwÛ£À vÉjUÉ) eɹAiÀÄ, ªÁgÀ¸ÀÄzÁj®èzÀ D¹Û ªÉÄÃ¯É vÉjUÉ, DªÀÄzÀÄ ¸ÀÄAPÀ, ªÀÄ£É vÉjUÉ
t

ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆ®UÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. PÀAzÁAiÀÄ ¸ÀAUÀæºÀuÉUÉ C¢üPÁjUÀ½zÀÝgÀÄ.

No

SÁfUÀ¼ÀÄ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀlÖtUÀ¼À°è £ÁåAiÀÄzÁ£À «µÀAiÀÄzÀ°è ¸ÀįÁÛ£À¤UÉ £ÉgÀªÁUÀÄwÛzÀÝgÀÄ.

¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ : ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ DqÀ½vÀzÀ°è ªÀÄĹèA ªÀÄvÀÄÛ »AzÀÆ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ gÀÆrüUÀvÀ
£ÀA©PÉ ªÀÄvÀÄÛ DZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀݪÀÅ. ºÀ¼ÉAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß
»AzÀÆ ¨sÀQÛ ¸ÀAvÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĹèA ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¸ÀƦü ¥ÀAxÀzÀ ¸ÀAvÀgÀÄ vÀAzÀgÀÄ. ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ
DqÀ½vÀzÀ DgÀA¨sÀ PÁ®zÀ°è lPïð ªÀÄÆ®zÀ ¸ÀgÀzÁgÀgÀ£Éßà DqÀ½vÀzÀ G£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝUÀ½UÉ £ÉêÀÄPÀ
ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. lPÀðgÀ ¥Áæ§®å ªÀĸÀÄPÁzÀ £ÀAvÀgÀ T°Ó ªÀÄvÀÄÛ vÀÄWÀ®Pï ¸ÀAvÀwAiÀĪÀgÀ D½éPÉAiÀÄ°è

18
E¸ÁèAUÉ ªÀÄvÁAvÀgÀUÉÆAqÀ CzÀgÀ®Æè ¸ÉÃªÉ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÉÃjzÀ «zÁåªÀAvÀjUÉ
ªÀÄvÀÄÛ »AzÀÆUÀ½UÉ CvÀÄå£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼Éà zÉÆgÉvÀªÀÅ. EzÀjAzÀ F PÁ®zÀ UÀtåªÀUÀðPÉÌ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
ªÉõÀ¨sÀƵÀt, DºÁgÀ, ¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÀAVÃvÀ EvÁå¢ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀjZÀAiÀĪÁzÀªÀÅ.
PÀAzÁAiÀÄ E¯ÁSÉAiÀÄ°è »AzÀÆUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁgÀPÀÆ£ÀgÀÄUÀ¼ÁV £ÉêÀÄPÀUÉƼÀÄîwÛzÀÝgÀÄ.
UÀįÁªÀÄVj ¥ÀzÀÞw¬ÄvÀÄÛ. AiÀÄÄzÀÞ PÉÊ¢UÀ¼À£ÀÄß UÀįÁªÀÄgÀ£ÁßV £ÉëĸÀÄwÛzÀÝgÀÄ. CgÀªÀÄ£ÉAiÀÄ°è
C£ÉÃPÀ ªÀÄ»¼Á UÀįÁªÀÄjzÀÝgÀÄ. ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À GvÀÛªÀĪÁVgÀ°®è. ¥ÀgÀzÁ ªÀÄvÀÄÛ ¨Á®å«ªÁºÀ
¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°èzÀݪÀÅ. ªÉÄîéUÀðzÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ®°vÀPÀ¯ÉUÀ¼À°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. UÁæ«ÄÃt
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ PÀȶ, ªÀÄ£ÉUÉ®¸ÀUÀ¼À°è ¤gÀvÀgÁUÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
DyðPÀ ¥Àj¹Üw : PÀȶUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ C¥ÁgÀªÁzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ vÀAzÀgÀÄ.

d
PÀAzÁAiÀÄ zÀgÀzÀ ¤UÀ¢ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÀzÀ°è »A¢£À PÁ®zÀ°èzÀÝAvÀºÀ ¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀÄ §zÀ¯ÁzÀªÀÅ.

he
§qÀgÉÊvÀ¤AzÀ »rzÀÄ ²æêÀÄAvÀ gÉÊvÀ£ÀÆ ¸ÀºÀ PÀAzÁAiÀÄ PÀlÖ¯ÉèÉÃPÉ£ÀÄߪÀÅzÀÄ ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ
PÀAzÁAiÀÄ ¤ÃwAiÀÄ°è£À ªÀÄÄRå ®PÀëtªÁVvÀÄÛ.

is
¸ÁjUÉ ¸ÀA¥ÀPÀðUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄzsÁj¸À®àlÖªÀÅ. UÀÄdgÁw¤AzÀ »rzÀÄ §AUÁ¼ÀzÀªÀgÉUÀÆ gÀ¸ÉÛ
re S
ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ¤ªÀiÁðtªÁzÀªÀÅ. «zÉò ªÀvÀðPÀgÀÄ ªÀÄzsÀåPÁ®zÀ J¯Áè ¸ÀtÚ zÉÆqÀØ ¥ÀlÖtUÀ¼À
B
bl
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ½UÀÆ §gÀÄwÛzÀÝgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E°èAiÉÄà £É¯ÉAiÀÄÆjzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ PÀıÀ®PÀ«ÄðUÀ½UÉ
GvÉÛÃd£À zÉÆgɬÄvÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ PÀgÀPÀıÀ® ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ AiÀÄÆgÉÆæ£À ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ½UÉ
be T
pu
¥ÀæªÉò¹zÀªÀÅ. zɺÀ° ªÀÄwÛvÀgÀ ªÀÄÄRå £ÀUÀgÀUÀ¼À°è ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀtå ªÀvÀðPÀgÀÄ a£Àß, ¨É½î,
K

D¨sÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÉõÉä §mÉÖ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ PÁSÁð£ÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɸÀÄwÛzÀÝgÀÄ.

¸Á»vÀå : «zÉò §gÀºÀUÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EwºÁ¸À vÀdÕgÀÄ ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄUÀ¼À D¸ÁÜ£ÀzÀ°è D±ÀæAiÀÄ ¥ÀqÉ¢zÀÝgÀÄ.
©

CªÀgÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ CgÉéPï, ¥À²ðAiÀÄ£ï ¨sÁµÉUÀ¼À°èªÉ. ªÀĺÀªÀÄäzï WÀfßAiÀÄ D¸ÁÜ£ÀzÀ°è D¯ï¨ÉgÀƤ

JA§ ¥Àæ¹zÀÞ «zÁéA¸À¤zÀÝ£ÀÄ. FvÀ£ÀÄ vÀvÀéeÁÕ¤, UÀtÂvÀ±Á¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ ¸Á»wAiÀiÁVzÀÝ£ÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ, zsÁ«ÄðPÀ, «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ `QvÁ§Ä¯ï »Azï’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀ£ÀÄ.
ºÀ¸À£ï ¤eÁ«ÄAiÀÄÄ `vÁdÄ¯ï ªÀiÁ¹Sï’ JA§ UÀæAxÀUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀgÀÄ. «Ä£Áíd¸ï ¹gÁeï
dħ𤠑vÀ§Rvï- F-£Á¹j’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀ£ÀÄ, C«ÄÃgï RĸÀÄæ DgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR UÀæAxÀUÀ¼À£ÀÄß
gÀa¹ »AzÀÆ-ªÀÄĹèA ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ §UÉÎ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÁÝ£É. FvÀ£À£ÀÄß ‘¨sÁgÀvÀzÀ V½’
to

JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVvÀÄÛ. fAiÀiÁAiÀÄÄ¢ÝÃ£ï §gÀ¤AiÀÄÄ ‘vÁjSï-E-¦ügÉÆÃeïµÁ»’ ºÁUÀÆ ¦ügÉÆÃd

vÀÄWÀ®Pï£ÀÄ ‘¥ÀÄvÀĺÀvï-E- ¦ügÉÆÃeïµÁ»’ JA§ PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÁÝgÉ.
t

PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®à: zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ‘EAqÉÆÃ-E¸Áè«ÄPï’ JA§ ºÉƸÀ

No

±ÉÊ°AiÀÄ ªÁ¸ÀÄÛ²®àªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÀÄ. PÀªÀiÁ£ÀÄUÀ¼ÀÄ, UÀĪÀÄälUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ «Ä£ÁgïUÀ¼ÀÄ F

±ÉÊ°AiÀÄ ªÀÄÄRå ®PÀëtUÀ¼ÀÄ. zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ PÉÆÃmÉ, ªÀĹâ, CgÀªÀÄ£É, ¸ÁªÀðd¤PÀ PÀlÖqÀ
ªÀÄzÀgÀ¸Á, zsÀªÀÄð ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÀÄ. EAqÉÆÃ-E¸Áè«ÄPï ±ÉÊ°UÉ GzÁºÀgÀuÉ : zɺÀ°AiÀÄ
PÀĪÀvï-G¯ï-E¸ÁèA ªÀĹâ, PÀÄvÀÄ¨ï «Ä£Ágï, C¯ÉÊ zÀgÀªÁeÁ, dªÉÄÊvï SÁ£Á ªÀĹâUÀ¼ÀÄ.

19
 d
C¯ÉÊ zÀgÀªÁeÁ PÀĪÀvï-G¯ï-E¸ÁèA ªÀĹâ

he
C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ.
I. SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j.

is
1.
re S
UÀÄdðgÀ-¥ÀæwºÁgÀ gÀd¥ÀÇvÀ ªÀÄ£ÉvÀ£À ¸ÁÜ¥ÀPÀ __________ .
B
bl
2. ¥ÀÈyégÁd Z˪Áít£ÀÄ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ vÀgÉÊ£ï PÁ¼ÀUÀzÀ°è ________ £À£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀ£ÀÄ.
3. ªÉƺÀªÀÄäzï WÉÆÃjAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ___________ .
be T
4.
pu
zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ°è D½éPÉ ªÀiÁrzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ªÀÄ»¼É____________ .
K

5. T°Ó ªÀA±ÀzÀ ¥Àæ¹zÀÞ ¸ÀįÁÛ£À____________ .

6. vÀÄWÀ®Pï PÁ®zÀ°è gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß zɺÀ°¬ÄAzÀ __________ UÉ ªÀUÁð¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
©

II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹.

1. gÀd¥ÀÇvÀ CgÀ¸ÀgÀÄ ¸Á»vÀå PÉëÃvÀæPÉÌ ¤ÃrzÀ PÉÆqÀÄUÉ «ªÀj¹.
2. E®ÛªÀıï£À DqÀ½vÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆÜ®ªÁV «ªÀj¹.?
3. C¯ÁèªÀÅ¢Þãï T°ÓAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
4. ªÉƺÀªÀÄäzï-©£ï vÀÄWÀ®Pï£ÀÄ eÁjUÉƽ¹zÀ DqÀ½vÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
to

5. zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®à PÉëÃvÀæPÉÌ ¤ÃrzÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? GzÁºÀgÀ¹.

III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ
t
No

1. ¨sÁgÀvÀzÀ £ÀPÉëAiÀÄ°è gÀd¥ÀÇvÀ gÁdåªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.

2. ¨sÁgÀvÀzÀ £ÀPÉëAiÀÄ°è zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ UÉzÀÝ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.
IV. ¤AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð
1. ²PÀëPÀgÀ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀzÀ°è zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼À §UÉÎ avÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ»w
¸ÀAUÀ滹 D®âA vÀAiÀiÁj¹.
  

20
 CzsÁåAiÀÄ-3
ªÀÄvÀ ¥ÀæªÀvÀðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄvÀ ¥ÀæªÀvÀðPÀgÀÄUÀ¼À ¥ÀjZÀAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ vÀvÀé, ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ.
• ±ÀAPÀgÀZÁAiÀÄð, ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄð, gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄð, §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀ fêÀ£À ªÀÄvÀÄÛ
¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ.

d
• zÉéöÊvÀ, CzÉéöÊvÀ ªÀÄvÀÄÛ «²µÁÖzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀUÀ¼ÀÄ.

he
¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ, zsÁ«ÄðPÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è ¸Á.±À. 8£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£À¢AzÀ 13£ÉAiÀÄ
±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÉÆzÀ¯ÁzsÀðzÀªÀgÉV£À CªÀ¢ü CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ. F CªÀ¢üAiÀÄ°èAiÉÄà ªÀÄÆgÀÄ

is
ªÉÊ¢PÀ ªÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¹, ¥ÉÇö¹ ¥ÀæªÀvÀðPÀgÁzÀ DZÁAiÀÄðvÀæAiÀÄgÁzÀ ±ÀAPÀgÀgÀÄ, ªÀÄzsÀégÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
re S
gÁªÀiÁ£ÀÄdgÀÄ PÀ£ÀßqÀ£Ár£À°è fë¹zÀÝgÀÄ. ªÀÄÆgÀÄ ªÀÄÄRå ªÉÃzÁAvÀ ±ÁSÉUÀ¼ÁzÀ CzÉéöÊvÀ, zÉéöÊvÀ
B
bl
ªÀÄvÀÄÛ «²µÁÖzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ ¥ÀæZÀÄgÀvÉUÉ §AzÀªÀÅ. C®èzÉ eÁw ªÀÄvÀÄÛ °AUÁzsÁjvÀ
C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß «gÉÆâü¹ §¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ PÀ¯ÁåtzÀ°è ¸ÁªÀiÁfPÀ PÁæAwUÉ £ÁA¢AiÀiÁrzÀÝgÀÄ.
be T
pu
EªÀgÀÄ ¨sÉÆâ¹zÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ PÉêÀ® DzsÁåwäPÀ ¹zÁÞAvÀUÀ¼ÁUÀzÉ ¸ÀªÀiÁd ªÀÄvÀÄÛ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß
K

ªÉÊZÁjPÀªÁV ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÉƽ¹zÀªÀÅ. F UÀÄj ¸ÁzsÀ£ÉUÁV DZÁAiÀÄðvÀæAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ

PÀÄ®, ªÀÄvÀ ªÀÄvÀÄÛ °AUÀ¨sÉÃzÀUÀ½®èzÉ J®è ªÀUÀðzÀ d£ÀgÀ£ÀÄß ¨sÀUÀªÀAvÀ£À°è ±ÀgÀuÁUÀĪÀAvÉ ¨ÉÆâü¹
©

¨sÀQÛ ªÀiÁUÀðzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀªÀiÁd ªÀÄvÀÄÛ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¥ÀÅ£ÀB±ÉÑÃvÀ£ÀUÉƽ¹zÀgÀÄ.

±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ - CzÉéöÊvÀ
±ÀAPÀgÀgÀÄ PÉÃgÀ¼ÀzÀ PÁ®r UÁæªÀÄzÀ £ÀA§ÆzÀj
¨ÁæºÀät PÀÄlÄA§zÀ°è d¤¹zÀgÀÄ. vÀAzÉ ²ªÀUÀÄgÀÄ, vÁ¬Ä
DAiÀiÁðA§. C¥ÀæwªÀÄ §Ä¢ÞªÀÄvÉÛ ºÉÆA¢zÀÝ, ±ÀAPÀgÀgÀÄ vÀªÀÄä
to

K¼À£Éà ªÀAiÀĹì£À°èAiÉÄà J¯Áè ¸ÀÆvÀæUÀ¼À°èAiÀÄÆ ¥ÁArvÀå

¥ÀqÉ¢zÀÝgÀÄ. UÉÆëAzÀ ¨sÀUÀªÁvÀàzÀgÉA§ UÀÄgÀÄUÀ¼À°è EªÀgÀÄ
ªÉÃzÀ-±Á¸ÀÛçUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß £ÀqɹzÀgÀÄ.
t

±ÀAPÀgÀgÀÄ G¥À¤µÀvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ §æºÀä¸ÀÆvÀæUÀ¼À D¼ÀªÁzÀ

No

CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁr CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ.

‘CzÉéöÊvÀ’ JAzÀgÉ KPÀ CxÀªÁ MAzÉà JAzÀxÀð. EzÀgÀ
¥ÀæPÁgÀ fêÁvÀä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä ¨ÉÃgɨÉÃgÉAiÀÄ®è. JgÀqÀÆ
MAzÉÃ. §æºÀä£ÉƧâ£É ¸ÀvÀå, G½zÀ dUÀvÀÄÛ «ÄxÀå.
dUÀvÀÄÛ MAzÀÄ ªÀiÁAiÉÄ. §æºÀä ªÀiÁvÀæ ¸ÀvÀå.
eÁÕ£ÀªÀiÁUÀð¢AzÀ £ÁªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÀiÁAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß w½zÀÄ
±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ
21
¥ÀgÀªÀÄ ¸ÀvÀåªÁzÀ §æºÀä£ÉÆqÀ£É £ÀªÀÄä fêÁvÀäªÀ£ÀÄß «°Ã£ÀUÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ. DUÀ ªÀiÁvÀæ J®èjUÀÆ
ªÉÆÃPÀë ¥Áæ¦Û ¸ÁzsÀå. »ÃUÉ ±ÀAPÀgÀgÀÄ eÁÕ£ÀªÀiÁUÀðzÀ ¥ÀæªÀvÀðPÀgÁVzÁÝgÉ.
fêÁvÀä¤UÉ ¥ÀævÉåÃPÀ C¹ÛvÀé«®èªÉAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ ±ÀAPÀgÀgÀÄ EzÀ£Éßà “£Á£Éà §æºÀä£ÀÄ” CxÀªÁ
“CºÀA§æºÁä¹ä” JA§ÄzÁV ¥Àæw¥Á¢¹ ¸ÀPÀ® fêÀgÁ²UÀ¼À°ègÀĪÀ ZÉÃvÀ£À ±ÉæõÀתÁzÀzÀÄ JAzÀÄ
¥Àæw¥Á¢¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ C¹ÛvÀézÀ £É¯ÉAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉÆâü¹zÀgÀÄ. §æºÀäªÀÅ ¸ÀvÀå, CzÀÄ
¤UÀÄðt, CzÀPÉÌ ®PÀëtUÀ½®è ªÀÄvÀÄÛ CªÀPÁ±À«®èªÉAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ.
±ÀAPÀgÀgÀÄ gÀZÀ¹zÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ : ±ÀAPÀgÀ¨sÁµÀå, D£ÀAzÀ®ºÀj, ¸ËAzÀAiÀÄ𠮺Àj, ²ªÁ£ÀAzÀ ®ºÀj,
«ªÉÃPÀ ZÀÆqÁªÀÄtÂ, ¥ÀÄæ§ÄzÀÞ ¸ÀÄzsÁPÀgÀ ºÁUÀÆ zÀQëuÁªÀÄÆwð ¸ÉÆÛÃvÀæ ªÀÄÄRåªÁzÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ.

d
±ÀAPÀgÀgÀ “¨sÀdUÉÆëAzÀA” ¸ÉÆÛÃvÀæªÀÅ CvÀåAvÀ d£À¦æAiÀĪÁVzÉ.

he
±ÀAPÀgÀgÀÄ PÁ®ßrUÉAiÀįÉèà PÀ£ÁåPÀĪÀiÁj¬ÄAzÀ PÁ²äÃgÀzÀªÀgÉUÉ Erà ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAZÀj¹
vÀªÀÄä CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ. vÀªÀÄä CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀzÀ ¥ÀæZÁgÀPÁÌV ¨sÁgÀvÀzÀ
««zsÉqÉUÀ¼À°è 5 ¦ÃoÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ. ±ÀAPÀgÀgÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ zÁ±Àð¤PÀ aAvÀ£ÉUÉ ºÉƸÀ gÀÆ¥À

is
re S
ªÀÄvÀÄÛ ZÉÊvÀ£Àå ¤ÃrzÀgÀÄ.
B
bl
±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ ¸Áܦ¹zÀ ¦ÃoÀUÀ¼ÀÄ
be T
1. §zÀj-eÉÆåÃwgï¦ÃoÀ 2. zÁégÀPÁ - PÁ½PÁ ¦ÃoÀ 3. ¥ÀÅj-UÉÆêÀzsÀð£À ¦ÃoÀ
pu
4. ±ÀÈAUÉÃj- ±ÁgÀzÁ¦ÃoÀ 5. PÀAa-PÁªÀÄPÉÆÃn ¦ÃoÀ.
K

gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ - «²µÁÖzÉéöÊvÀ
©

gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ZÉ£ÉßöÊ£À ¸À«ÄÃ¥À

²æà ¥ÉgÀA§zÀÆgï JA§ ºÀ½îAiÀÄ°è d¤¹zÀgÀÄ. vÀAzÉ PÉñÀªÀ
¸ÉÆêÀÄAiÀiÁf vÁ¬Ä PÁAwêÀÄw. zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ ¥Àæ¹zÀÞ «zÁå
PÉÃAzÀæªÁVzÀÝ PÀAaAiÀÄ°è AiÀiÁzÀªÀ ¥ÀæPÁ±ÀgÀ §½ ªÉÃzÀ G¥À¤µÀvÀÄÛUÀ¼À
CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀgÀÄ. £ÀAvÀgÀ ²æÃgÀAUÀPÉÌ vÉgÀ½ C°èAiÀÄ ªÀÄoÀzÀ
¦ÃoÁ¢üñÀgÁzÀgÀÄ. ±ÉʪÀ zsÀªÀiÁðªÀ®A©AiÀiÁzÀ ZÉÆüÀ zÉÆgÉAiÀÄÄ
to

gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðjUÉ QgÀÄPÀļÀ ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ. DUÀ PÀ£ÁðlPÀ ¨sÁUÀzÀ

ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ ©nÖzÉêÀ£ÀÄ EªÀgÀ£ÀÄß ¸ÁéUÀw¹zÀ£ÀÄ. £ÀAvÀgÀ zÉÆgÉ
©nÖzÉêÀ£ÀÄ ªÉʵÀÚªÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄPÉÌ ªÀÄvÁAvÀgÀUÉÆAqÀÄ «µÀÄÚªÀzsÀð£À
t

JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ ¥ÀqÉzÀ£ÉAzÀÄ ºÉüÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. gÁªÀiÁ£ÀÄdgÀÄ

No

gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ
ªÉÄîÄPÉÆÃmÉUÉ vÉgÀ½ ZɮĪÀ£ÁgÁAiÀÄt£À zÉêÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß
¤«Äð¹zÀgÀÄ.
gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ d£À¸ÁªÀiÁ£ÀåjUÉ ªÀÄÄQÛªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸À®Ä CwêÀ D¸ÀQÛªÀ»¹zÀgÀÄ.
CªÀgÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß “«²µÁÖzÉéöÊvÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. EzÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ fêÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæPÀÈw §æºÀä£À C¢üãÀ. DvÀä ªÀÄvÀÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä KPÀPÁ®zÀ°è MAzÁUÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®èªÉAzÀÄ
w½¹zÀgÀÄ. dUÀvÀÄÛ §æºÀä£À ªÀåPÀÛUÉÆAqÀ gÀÆ¥ÀªÉAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ dUÀvÀÄÛ EºÀ¸ÀvÀåªÉAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ.

22
ªÀÄÄQÛ ¸ÁzsÀ£ÉUÉ ¨sÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¥ÀwÛ (CwêÀ ±ÀgÀuÁUÀvÀ ¨sÀQÛ) §ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÉAzÀÄ w½¹zÀgÀÄ.
eÁwªÁzÀªÀ£ÀÄß RAr¹zÀ gÁªÀiÁ£ÀÄdgÀÄ ¨sÀQÛ vÀvÀéªÀ£ÀÄß J¯Áè eÁwAiÀÄ d£ÀjUÀÆ G¥ÀzÉò¹zÀgÀÄ.
D¸ÉUÀ½AzÀ zÀÆgÁV DvÀä ¥Àj±ÀÄzÀÞvɬÄAzÀ ¨sÀUÀªÀAvÀ¤UÉ ±ÀgÀuÁUÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ w½¹zÀgÀÄ. »ÃUÉ ªÉÆÃPÀë
¸ÁzsÀ£ÉUÁV ¨sÀQÛªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ.
gÁªÀiÁ£ÀÄdgÀÄ ±Á¸ÀÛçUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁr, C£ÉÃPÀ PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀgÀÄ. ªÉÃzÁAvÀ ¸ÀAUÀæºÀ,
ªÉÃzÁAvÀ¸ÁgÀ, ªÉÃzÁAvÀ ¢Ã¦PÀ, ²æèsÁµÀå ºÁUÀÆ vÀªÀÄä ªÀĺÀvÀé¥ÀÆtð UÀæAxÀªÁzÀ “VÃvÁ¨sÁµÀå”zÀ°è
¨sÀQÛ vÀvÀéPÉÌ C£À£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæzsÁ£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAzÀÄPÉÆnÖzÁÝgÉ.
GvÀÛgÀzÀ ¸ÀAvÀ gÀªÀiÁ£ÀAzÀ, gÁ¬ÄzÁ¸ÀgÀÄ gÁªÀiÁ£ÀÄdgÀ ¹zÁÞAvÀ¢AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀgÁzÀgÀÄ.

d
EªÀjAzÀ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÀQÛ¥ÀAxÀ ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä zÁjAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ºÁUÉAiÉÄà «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ
vÀļÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ CgÀ«ÃqÀÄ ªÀA±ÀzÀ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ F vÀvÀézÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÁzÀgÀÄ.

he
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:

is
zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR ²æà ªÉʵÀÚªÀ ªÀÄoÀUÀ¼ÀÄ.
re S
1) AiÀÄwgÁd ªÀÄoÀ - ªÉÄîÄPÉÆÃmÉ ªÀÄvÀÄÛ ²æÃ¥ÉgÀA§zÀÆgÀÄ
B
bl
2) ¥ÀgÀPÁ® (§æºÀävÀAvÀæ) ªÀÄoÀ - ªÉÄʸÀÆgÀÄ
3) CºÉÆç® ªÀÄoÀ - CºÉÆç®, (UÀÄAlÆgÀÄ, DAzsÀæ ¥ÀæzÉñÀ)
be T
4)
pu
DAqÀªÀ£ï ªÀÄoÀ - ²æÃgÀAUÀA
K

5) ªÁªÉÄʪÀįÉÊ ªÀÄoÀ - ¸ÀÄaÃAzÀæA

ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ - zÉéöÊvÀ
©

ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ GqÀĦ §½ ¥ÁdPÀzÀ°è

d¤¹zÀgÀÄ. ªÀÄzsÀéUÉúÀ¨sÀlÖ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃzÁªÀw EªÀgÀ vÀAzÉ-vÁ¬ÄUÀ¼ÀÄ.
«µÀÄÚ EªÀgÀ DgÁzsÀå zÉʪÀ. ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ ¨Á®PÀgÁVzÁÝUÀ
C¥ÀæwªÀÄ ¥ÁArvÀåªÀ£ÀÄß vÉÆÃjzÀÝgÉAzÀÄ ºÉüÀ¯ÁVzÉ. UÀÄgÀÄUÀ¼ÁzÀ
CZÀÄåvÀ¥ÉæÃPÀëPÀgÀ°è ¢ÃPÉë ¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. UÀÄgÀÄUÀ¼À°è «zÁå¨sÁå¸À
ªÀiÁqÀÄwÛgÀĪÁUÀ¯ÉÃ, ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ ¸ÀévÀAvÀæªÁV vÀªÀÄä
to

eÁÕ£À±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉÆAqÀgÀÄ ºÁUÀÆ zsÀªÀÄð±Á¸ÀÛçUÀ¼À ªÁzÀzÀ°è

vÀªÀÄä UÀÄgÀÄUÀ¼À£Éßà ¸ÉÆð¹zÀgÀÄ. EªÀgÀÄ ‘zÉéöÊvÀ’ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß
t

¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ. zÉéöÊvÀ JAzÀgÉ JgÀqÀÄ JAzÀxÀð. fêÁvÀä ªÀÄvÀÄÛ

No

¥ÀgÀªÀiÁvÀä ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ JA§ÄzÉà zÉéöÊvÀzÀ CxÀð.

ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ
ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ vÀªÀÄä ¹zÁÞAvÀzÀ ¥ÀæZÁgÀPÁÌV wÃxÀðAiÀiÁvÉæ
PÉÊUÉÆAqÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ZÀZÉðUÀ¼À°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀgÀÄ. ºÀqÀV£À UÉÆæZÀAzÀ£ÀªÉA§ ªÀÄtÂÚ£À UÀÄqÉØAiÀÄ°èzÀÝ
²æÃPÀȵÀÚ£À «UÀæºÀªÀ£ÀÄß GqÀĦAiÀÄ°è ¥ÀæwµÁצ¹zÀgÀÄ. ²æÃPÀȵÀÚ£À ¥ÀÇeÉUÁV CµÀÖªÀÄoÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ.

ªÀÄzsÀégÀÄ ¸Áܦ¹zÀ CµÀÖªÀÄoÀUÀ¼ÀÄ: ¥À°ªÀiÁgÀÄ, CzÀªÀiÁgÀÄ, PÀȵÁÚ¥ÀÄgÀ, ¥ÀÅwÛUÉ, ²gÀÆgÀÄ, ¸ÉÆÃzÉ,

PÁuÉAiÀÄÆgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÃeÁªÀgÀ ªÀÄoÀUÀ¼ÀÄ.

23
 ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀ ¥ÀæPÁgÀ dUÀvÀÄÛ ªÀiÁAiÉÄAiÀÄ®è. CzÀÄ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä£ÀµÉÖÃ, ¸ÀvÀåªÁVzÉ. EªÀÅUÀ¼À°è
F±ÀégÀ ªÀiÁvÀæ ¸ÀévÀAvÀæ. G½zÀ dUÀvÀÄÛ «ÄxÉå (¨sÀæªÉÄ) gÀÆ¥ÀªÁzÀzÀÄÝ. ¥ÀgÀªÀiÁvÀä¤UÀÆ,fëUÀ½UÀÆ
¸Áé«Ä-¸ÉêÀPÀ ¸ÀA§AzsÀ«zÉ. «µÀÄÚ CxÀªÁ £ÁgÁAiÀÄt M§â£Éà ¸ÀªÉÇÃðvÀÛªÀÄ. «µÀÄÚªÀ£ÀÄß ¨sÀQÛ¬ÄAzÀÄ
¥ÀÇf¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ DvÉÆäÃzÁÞgÀ CxÀªÁ ªÀÄÄQÛ ¸ÁzsÀåªÉAzÀÄ w½¹zÀgÀÄ.
ªÀÄzsÀéZÁAiÀÄðgÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ : VÃvÁ¨sÁµÀå, VÃvÁ vÁvÀàAiÀÄð ¤tðAiÀÄ, ªÀĺÁ¨sÁgÀvÀ vÁvÀàAiÀÄð
¤tðAiÀÄ, ¨sÁUÀªÀvÀ vÁvÀàAiÀÄð «µÀÄÚ vÁvÀàAiÀÄð ¤tðAiÀÄ, ªÀiÁAiÀiÁªÁzÀ RAqÀ£É ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ.
ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ ¹zÁÞAvÀªÀÅ ªÀÄÄAzÉ ¥ÀzÀä£Á¨sÀ wÃxÀðgÀÄ, £ÀgÀºÀj wÃxÀðgÀÄ, «dAiÉÄÃAzÀæ
wÃxÀðgÀÄ ºÁUÀÆ ªÁ¢gÁd wÃxÀðjAzÀ ¥ÀæZÁgÀUÉÆArvÀÄ.

d
§¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ

he
ªÀÄzsÀåPÁ®zÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ºÉÆÃgÁrzÀ
DzÀå ¥ÀæªÀvÀðPÀgÀ°è §¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ M§âgÁVzÁÝgÉ. ªÉÊ¢PÀ ªÀÄÆ®
zsÀªÀÄðzÀ°è ¨ÉÃgÀÆjzÀÝ C¸ÀARå zsÁ«ÄðPÀ DZÀgÀuÁ «¢ü«zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß

is
re S
§¢UÉÆwÛ ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ ªÀiË®å DzsÁjvÀ ¸ÀgÀ¼À «ÃgÀ±ÉʪÀ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß
B
bl
§¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ ºÁUÀÆ CªÀgÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÁzÀ ±ÀgÀtgÀÄ
¥ÀæZÁgÀ¥Àr¹zÀgÀÄ. §¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ FV£À «dAiÀÄ¥ÀÅgÀ f¯ÉèAiÀÄ §¸ÀªÀ£À
be T
pu
¨ÁUÉêÁrAiÀÄ ªÀiÁzÀgÀ¸À ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁzÀ¯ÁA©PÉAiÀÄ ¥ÀÅvÀægÀÄ. eÁw
K

ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ PÀqÀÄ «gÉÆâüAiÀiÁVzÀÝ §¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ vÀªÀÄä G¥À£ÀAiÀÄ£ÀzÀ

£ÀAvÀgÀ AiÀÄeÉÆÕÃ¥À«ÃvÀªÀ£ÀÄß QvÉÛ¸ÉzÀÄ PÀÆqÀ®¸ÀAUÀªÀÄPÉÌ £ÀqÉzÀgÀÄ.
©

C°è ±ÉʪÀUÀÄgÀÄUÀ¼À ¸Á¤zsÀåzÀ°è °AUÀ¢ÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ zsÁå£À¸ÁzsÀ£É

§¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ
ªÀiÁrzÀgÀÄ.
vÀªÀÄä PÁAiÀÄðzÀPÀëvɬÄAzÀ §¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ PÀ®ZÀÆj CgÀ¸À ©dÓ¼À£À ¨sÀAqÁgÀzÀ C¢üPÁjAiÀiÁVzÀÝgÀÄ.
G£ÀßvÁ¢üPÁgÀzÀ°èzÀÝgÀÆ ºÀt, C¢üPÁgÀ, C¢ü¥ÀvÀå EªÁåªÀÅzÀjAzÀ®Æ EªÀgÀÄ «ZÀ°vÀgÁUÀ°®è.
vÀªÀÄä Erà fêÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀiÁd ªÀÄvÀÄÛ zsÀªÀÄðzÀ°è£À C¤µÀÖ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À£ÀÄß vÉÆqÉzÀĺÁPÀ®Ä
«ÄøÀ°j¹zÀgÀÄ. ¸ÀªÀiÁd zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀÅ£À±ÉÑÃvÀ£ÀPÉÌ mÉÆAPÀPÀnÖzÀgÀÄ. F ¸ÁªÀiÁfPÀ, zsÁ«ÄðPÀ
to

ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀÄ ªÀÄAUÀ¼ÀSÉÃrAiÀÄ°è DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. ²ªÀ±ÀgÀtgÁzÀªÀgÀÄ eÁw¨ÉÃzsÀªÀ£ÀÄß

ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÀÄ. DvÀä ¥Àj±ÀÄzÀÞvÉAiÀÄ ¨sÀQÛAiÉÄà ²ªÀ£À£ÀÄß ¸ÉÃgÀĪÀ ¤dªÁzÀ ªÀiÁUÀðªÉAzÀÄ
¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ. ¥ÀæwAiÉƧâgÀÆ zÀÄrzÀÄ w£ÀߨÉÃPÀÄ J£ÀÄߪÀ ¸ÁéªÀ®A§£É vÀvÀéªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀ
t

§¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ ªÀÈwÛAiÀÄ°è »jzÀÄ QjzÀÄ JA§Ä¢®è JAzÀÄ ¸ÁjzÀgÀÄ. vÀªÀÄä PÁAiÀÄPÀ vÀvÀézÀ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ
No

d£ÀgÀ°è zÀÄrªÉÄ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¹zÀgÀÄ. ‘zÉúÀªÉà zÉÃUÀÄ®’ JAzÀÄ ¸ÁjzÀ §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀÄ F

vÀvÀéªÀ£ÀÄß C£ÀĵÁ×£ÀPÉÌ vÀgÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÀÄ. F §UÉAiÀÄ ¸ÀAªÉÃzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ EA¢UÀÆ £ÀªÀÄä ¸ÀªÀiÁdPÉÌ
zÁj¢Ã¥ÀUÀ¼ÁVªÉ.
§¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ ©ÃzÀgï f¯Éè §¸ÀªÀPÀ¯ÁåtzÀ°è `C£ÀĨsÀªÀ ªÀÄAl¥À’ JA§ ºÉ¸Àj£À MAzÀÄ
±ÀgÀtgÀ DzsÁåvÀä PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. E°è §¸ÀªÁ¢AiÀiÁV J®è ²ªÀ±ÀgÀtgÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ
¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÁzÀ eÁw ªÀÄvÀÄÛ °AUÀ vÁgÀvÀªÀÄå ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ºÁUÉAiÉÄ zsÁ«ÄðPÀ

24
CAPÀÄqÉÆAPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ½UÉ aQvÀìPÀ ¸ÀAzÉñÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. EµÉÖà C®èzÉ DzsÁåwäPÀ «ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß E°è ZÀað¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. CAvÀgÀAUÀ
§»gÀAUÀUÀ¼ÉgÀqÀÆ ±ÀÄzÀÞªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. CzÉà ¸ÀvÀåªÉAzÀÄ ¸ÁgÀÄwÛzÀÝ ±ÀgÀtgÀ DzsÁåwäPÀ aAvÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
CªÀgÀ £ÀqÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÄrAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ §AzÀ CA±ÀUÀ¼ÁV ªÀZÀ£ÀUÀ¼À gÀÆ¥ÀUÀ¼ÁV ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäzÀªÀÅ.
¸ÁªÀiÁ£Àå d£ÀjUÀÆ CxÀðªÁUÀĪÀAwgÀĪÀ ªÀZÀ£ÀUÀ¼À°è ±ÀgÀtgÀ fêÀ£ÀzÀ ¸ÀAzÉñÀUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ
DAzÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß PÀnÖzÀªÀÅ. CªÀgÀÄ ¸ÀgÀ¼À PÀ£ÀßqÀªÀ£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀªÀÄä ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß
d£ÀªÀÄÄTAiÀiÁV¹zÀgÀÄ.
ªÀiÁ£ÀªÀgÉ®è ¸ÀªÀiÁ£ÀgÀÄ. ºÀÄnÖ¤AzÀ AiÀiÁgÀÆ ¤ªÀÄVzÀÄ UÉÆvÉÛà ?
C¸Ààø±ÀågÀ®è. DzÀgÉ DZÁgÀ «ZÁgÀUÀ½AzÀ £ÀqÉ-

d
§¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀÄ MAzÀÄ ªÀZÀ£ÀzÀ°è F
£ÀÄrUÀ½AzÀ ªÀiÁvÀæ C¸Ààø±ÀågÁUÀÄvÁÛgÉAzÀÄ ªÀZÀ£ÀUÀ¼À jÃw w½¹zÁÝgÉ. ¥ÀæwAiÉƧ⠪ÀåQÛUÀÆ CªÀ£À

he
ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀæZÀÄgÀ¥Àr¹zÀgÀÄ. CA¢£À ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¸ÁÜ£À-ªÀiÁ£À, §qÀvÀ£À-¹jvÀ£À, eÁw-°AUÀ
¨ÉÃgÀÆjzÀÝ C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ CAPÀÄqÉÆAPÀÄUÀ¼À£ÀÄß, K£Éà EzÀÝgÀÆ ²ªÀ£À PÀÈ¥ÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆÃPÀëPÉÌ

is
¯ÉÆÃ¥ÀzÉÆõÀUÀ¼À£ÀÄß JwÛvÉÆÃj¹ CjªÀÅ ªÀÄÆr¸À®Ä CºÀð£ÀÄ. CzÀÄ AiÀiÁjUÀÆ C¸ÁzsÀåªÁzÀÄzÀ®è,
re S
¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÀÄ. F ªÀZÀ£À ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è eÁw KPÉAzÀgÉ ²ªÀ£ÀÄ £ÀªÉÆä¼ÀUÉ £É¯É¹zÁÝ£É.
B
bl
¨sÉÃzÀ«®èzÉ CªÀgÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÀÄ MUÀÆÎrzÀgÀÄ.
EªÀgÀ°è ¥ÀæªÀÄÄRgÁzÀªÀgÀÄ C®èªÀÄ¥Àæ¨sÀÄ, CPÀ̪ÀĺÁzÉë, ¹zÀÞgÁªÀÄ, ªÉÆýUÉ ªÀiÁgÀAiÀÄå, CA©UÀgÀ
be T
pu
ZËqÀAiÀÄå, ªÀÄrªÁ¼À ªÀiÁZÀAiÀÄå, ªÀiÁzÁgÀ ZÉ£ÀßAiÀÄå, ºÀgÀ¼ÀAiÀÄå, Q£Àßj ¨ÉƪÀÄäAiÀÄå ªÀÄvÀÄÛ E£ÀÆß
K

C¸ÀARågÀÄ. MmÁÖgÉ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ D±ÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¹zÁÞAvÀªÁV¹PÉÆArzÀÝ §¸ÀªÉñÀégÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

ªÀZÀ£ÀPÁgÀgÀÄ ¸ÀªÀiÁd, ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ ¸Á»vÀåPÉÌ C¥ÁgÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÁÝgÉ.
©

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. PɼÀUÉ PÉÆnÖgÀĪÀ ªÁPÀåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁr.
1. ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ PÉÃgÀ¼ÀzÀ ____________°è d¤¹zÀgÀÄ.
2. dUÀvÀÄÛ ªÀiÁAiÉÄ, §æºÀä ªÀiÁvÀæ ¸ÀvÀå JAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀªÀgÀÄ ______________ .
to

3. zÉé÷ÊvÀ ¹zÁÞAvÀzÀ ¥Àæw¥ÁzÀPÀgÀÄ _____________ .

II. PɼÀPÀAqÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹j.
t
No

1. CzÉéöÊvÀ ¹zÁÝAvÀªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

2. gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ ¹zÁÞAvÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ? CªÀgÀ ªÀÄvÀªÀ£ÀÄß K£ÉAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁVzÉ ?
3. gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀ ¹zÁÞAvÀzÀ ¸ÁgÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
4. ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ vÀvÀéUÀ¼ÁªÀŪÀÅ ?
5. §¸ÀªÉñÀégÀgÀ PÁAiÀÄPÀ vÀvÀézÀ §UÉÎ §gɬÄj.

25
 6. C£ÀĨsÀªÀ ªÀÄAl¥ÀªÀ£ÀÄß AiÀiÁgÀÄ ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ ? CzÀgÀ GzÉÝñÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ ?
7. ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ gÀa¹zÀ UÀæAxÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
1. ªÀZÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 MAzÀÄ UÀÄA¦£À°è ªÁa¹ ªÁåSÁ夹.
2. §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀ jÃwAiÀÄ°è£À EvÀgÀ ªÀZÀ£ÀPÁgÀgÀ avÀæ ¸ÀAUÀ滹.
3. ªÀZÀ£ÀUÀ¼À UÁAiÀÄ£À ¸ÀàzsÉðAiÀÄ£ÀÄß K¥Àðr¹.
IV. AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ :

d
he
1. ²PÀëPÀgÀ £ÉgÀ«¤AzÀ, zÉéöÊvÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀUÀ¼À vÀvÀéUÀ¼À §UÉÎ ¥Àæ§AzsÀ §gɬÄj.
2. ¸ÀܽÃAiÀĪÁV EgÀĪÀ ªÀZÀ£ÀUÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß ±Á¯ÉUÉ DºÁ餹 ««zsÀ ªÀZÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÁZÀ£À
ªÀiÁr¹.

is
re S B
bl
be T
pu   
K
t ©
to
No

26
 CzsÁåAiÀÄ-4
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀªÀĤ gÁdå
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ºÁUÀÆ §ºÀªÀĤ gÁdåUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É.
• «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ºÁUÀÆ §ºÀªÀĤ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß D½zÀ gÁdªÀA±ÀUÀ¼ÀÄ.
• ²æÃPÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£À ¸ÁzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ.

d
• «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ.

he
• §ºÀªÀĤ ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ.

¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£É MAzÀÄ ªÀĺÀvÀézÀ WÀl£É. zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ

is
re S
gÁdªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÁVzÀÝ zÉêÀVjAiÀÄ AiÀiÁzÀªÀgÀÄ, ªÁgÀAUÀ°è£À PÁPÀwÃAiÀÄgÀÄ, ªÀÄzsÀÄgÉAiÀÄ ¥ÁAqÀågÀÄ,
zÁégÀ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ (ºÀ¼ÉéÃqÀÄ) ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀAeÁªÀÇj£À ZÉÆüÀgÀÄ C¯ÁèªÀÅ¢Ýãï T°ÓAiÀÄ
B
bl
©üÃPÀgÀ zÁ½UÉ vÀÄvÁÛzÀgÀÄ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV gÁdQÃAiÀÄ C¨sÀzÀævÉ, C¹ÜgÀvÉ, PÉëÆèsÉ, ¨sÀAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
be T
zsÁ«ÄðPÀ «¥ÀèªÀ PÁt¹PÉÆAqÀªÀÅ. F ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå GzÀAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ.
pu
ªÀÄÆgÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À PÁ® D½éPÉ £ÀqɹvÀÄ. F ¸ÁªÀiÁædå 15£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÉüÉUÉ zÀQëtzÀ°è
K

»AzÀÆ ªÀĺÁ¸ÁUÀgÀ, ¥ÀǪÀðzÀ°è §AUÁ¼À PÉÆ°è ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄzÀ°è CgÉéAiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀªÀgÉUÉ

©

¨sÀÆ ¨sÁUÀUÀ½°èzÀÝ gÁdåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É vÀ£Àß C¢ü¥ÀvÀåªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹vÀÄÛ.

ºÀPÀÌ-§ÄPÀÌgÀÄ ¸Á.±À. 1336gÀ°è vÀÄAUÀ¨sÀzÁæ £À¢AiÀÄ zÀQët zÀqÀzÀ ªÉÄÃ¯É F gÁdåªÀ£ÀÄß
¸Áܦ¹zÀgÀÄ. ªÀÄÄAzÉ ºÀA¥É «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁ¬ÄvÀÄ. F ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°èzÀÝ
¥ÀæªÀÄÄR gÁdªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è zɺÀ° ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ, PÀȵÀÚ UÉÆÃzÁªÀj ªÀÄÄRd
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è Mj¸ÁìzÀ UÀd¥ÀwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ zÀRͤߣÀ°è §ºÀĪÀĤUÀ¼ÀÄ. EªÀgÉ®ègÀ£ÀÄß
JzÀÄj¹PÉÆAqÉà «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå G½zÀÄ ¨É¼ÉAiÀĨÉÃPÁVvÀÄÛ.
to

«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß D½zÀ £Á®ÄÌ gÁd ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÀÄ

t
No

¸ÀAUÀªÀÄ ¸Á¼ÀĪÀ vÀļÀĪÀ CgÀ«ÃqÀÄ

¸ÀAUÀªÀÄ ªÀA±ÀzÀ (¸Á.±À.1336-1486) ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉUÀ¼ÉAzÀgÉ MAzÀ£ÉAiÀÄ ºÀjºÀgÀ, §ÄPÀÌgÁAiÀÄ,

JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ºÀjºÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ËæqsÀzÉêÀgÁAiÀÄ. MAzÀ£Éà ºÀjºÀgÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ gÁdåPÉÌ C¹Û¨sÁgÀ ºÁQ
PÀrzÁzÀ ¨ÉlÖUÀ¼À £ÀqÀĪÀt ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ºÉƸÀ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÀ£ÀÄ.

27
§ÄPÀÌgÁAiÀÄ
ªÀÄzsÀÄgÉÊAiÀÄ ¸ÀįÁÛ£À£À£ÀÄß ¥ÀzÀZÀÄåvÀUÉƽ¹ §ÄPÀÌ£À ¥ÀÅvÀæ PÀA¥Àt£ÀÄ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÀ£ÀÄ.
F ¢VédAiÀÄzÀ §UÉÎ UÀAUÁzÉë §gÉzÀ ‘ªÀÄzsÀÄgÁ«dAiÀÄA’ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀÈwAiÀÄÄ ºÉaÑ£À «ªÀgÀuÉ
¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. PÉÆAqÀ«Ãr£À gÉrØUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÆ𹠥ɣÀÄUÉÆAqÉ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß §ÄPÀÌ£ÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ
¸ÉÃj¹zÀ£ÀÄ. §ÄPÀÌ£ÀÄ eÉÊ£ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ²æêÉʵÀÚªÀgÀ £ÀqÀÄ«£À zsÁ«ÄðPÀ PÀ®ºÀªÀ£ÀÄß §UɺÀj¹ ¸ÀªÀðªÀÄvÀ
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß JwÛ »rzÀ£ÉAzÀÄ ±ÀæªÀt¨É¼ÀUÉƼÀzÀ ±Á¸À£À w½¸ÀÄvÀÛzÉ. gÁdzsÁ¤AiÀÄ°è
PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖ¹, zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹, PÀȶ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀ£ÀÄ.
aãÁ zÉñÀzÀ «ÄAUï ªÀA±ÀzÀ ¸ÁªÀiÁæl£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ §ÄPÀÌgÁAiÀÄ gÁAiÀĨsÁjAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¹zÀÝ£ÀÄ.

d
JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ºÀjºÀgÀ

he
§ÄPÀÌgÁAiÀÄ£À ªÀÄUÀ£ÁzÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ºÀjºÀgÀ£À 27 ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
ªÀµÀðUÀ¼À DqÀ½vÀzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀÅ «±Á® ªÉÃzÀUÀ¼À ¨sÁµÀå¯ÉÃR£À ºÀjºÀgÀ£À
¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ. FvÀ£ÀÄ PÉÆAqÀ«ÃqÀÄ, PÁ®zÀ°è ¥ÀÆtðªÁ¬ÄvÀÄ. ºÁUÁV

is
re S
PÀ£ÀÆð¯ï, £É®ÆègÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß UÉzÀÄÝPÉÆAqÀ£ÀÄ.
§ºÀªÀĤAiÀÄ ¸ÀįÁÛ£À ªÀÄÄeÁ»zï wÃjPÉÆAqÀ PÁ®zÀ°è
B “ªÉÊ¢PÀ ªÀiÁUÀð¸ÁÜ¥À£ÁZÁAiÀÄð”
JA§ÄzÀÄ ºÀjºÀgÀ£À ©gÀÄzÀÄ. vÀ£Àß

bl
FvÀ£ÀÄ gÁdåªÀ£ÀÄß UÉÆêɬÄAzÀ PÉÆAPÀt PÀgÁªÀ½AiÀÄ ¸ÁªÀiÁædåzÀ 26 ¥ÀæªÀÄÄR £ÀUÀgÀUÀ¼À°è
be T
GvÀÛgÀPÉÌ «¸ÀÛj¹zÀ. PÀȵÉÚAiÀÄ GvÀÛgÀzÀ ¥ÁAUÀ¼À PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAvÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÉÜUÉƽ¹zÀ£ÀÄ.
pu
1398 gÀ°è ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ.
K

¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
JgÀqÀ£ÉAiÀÄ zÉêÀgÁAiÀÄ (¥ËæqsÀzÉêÀgÁAiÀÄ) (1424-1446) ¤PÉÆïÉÆ PÉÆAw JA§ El°AiÀÄ
©

EªÀ¤UÉ ¥ÀævÁ¥ÀgÀÄzÀæ J£ÀÄߪÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÆ ¥ÀæªÁ¹ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ §A¢zÀÄÝ, DvÀ

EvÀÄÛ. ¸ÀAUÀªÀÄ ªÀA±ÀzÀ°èAiÉÄà ±ÉæõÀ× zÉÆgÉ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ
zÉêÀgÁAiÀÄ (¥ËæqsÀzÉêÀgÁAiÀÄ). FvÀ ‘UÀd ¨ÉÃAmÉPÁgÀ’
JA§ ©gÀÄzÀÄ ¸ÀºÀ zsÀj¹zÀÝ. JgÀqÀ£ÉAiÀÄ zÉêÀgÁAiÀÄ£ÀÄ
Mj¸ÁìzÀ UÀd¥Àw PÀ¦¯ÉÃAzÀæ£À£ÀÄß ¸ÉÆð¹ PÉÆAqÀ«ÃqÀ£ÀÄß
UÉzÀÄÝPÉÆAqÀ£ÀÄ. UÀr ¥ÀæzÉñÀzÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß CqÀV¹
to
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ §UÉÎ ¸ÁégÀ¸ÀåPÀgÀ ªÀtð£É
¤ÃrzÁÝ£É. gÁdzsÁ¤AiÀÄÄ 60 ªÉÄÊ°
¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄļÀîzÁÝVzÉAiÉÄAzÀÄ DvÀ£ÀÄ
w½¹zÁÝ£É.

F±Á£Àå UÀrAiÀÄ£ÀÄß PÀȵÁÚ£À¢AiÀĪÀgÉUÀÆ «¸ÀÛj¹zÀ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:

£ÀAvÀgÀ PÉÃgÀ¼ÀªÀ£ÀÄß UÉzÀÄÝ, PÉÃgÀ¼À, ²æîAPÁ¢AzÀ PÀ¥Àà ¥À¶ðAiÀiÁ zÉñÀzÀ gÁAiÀĨsÁj
PÁtÂPÉUÀ¼À£ÀÄß ¹éÃPÀj¹zÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ “zÀQëuÁ¥ÀxÀzÀ C§Äݯï gÀgÀhiÁPï ¸Á.±À. 1443 K¦æ¯ï
t

ZÀPÀæªÀwð” J¤¹zÀ. F «dAiÀÄUÀ½AzÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ

No

PÉÆ£ÉAiÀÄ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ gÁdzsÁ¤

¸ÁªÀiÁædå ¹AºÀ¼ÀzÀ UÀrUÀ½AzÀ UÀÄ®âUÀðzÀªÀgÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄ°èzÀÄÝ, EzÀgÀ ªÉʨsÀªÀ¢AzÀ
vÉ®AUÁt, ªÀÄ®¨ÁgïUÀ½UÉ «¸ÀÛj¹PÉÆArvÀÄ. ¥Àæ¨sÁ«vÀ£ÁV ºÉýzÀ ªÀiÁvÀÄUÀ¼ÀÄ
£ÀÆå¤eï£À ¥ÀæPÁgÀ ¥ËæqsÀzÉêÀgÁAiÀĤUÉ ¹¯ÉÆãï, F PɼÀVªÉ. “«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀAvÀºÀ
¥ÀÅ°PÁmï, ¥ÉUÀÄ, vÉ£Á¸ÉìjA (§ªÀiÁð ¨sÁUÀ) ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß PÀtÄÚ PÀAr®è ªÀÄvÀÄÛ Q«
ªÀÄ®AiÀÄzÀ gÁdgÀÄ PÀ¥ÀàPÁtÂPÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. PÉý®è. KPÉAzÀgÉ EzÀPÉÌ ¸ÀjzÀÆUÀĪÀ
¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀvÀÄæUÀ¼ÁzÀ §ºÀªÀĤ CºÀªÀÄzï µÁ£À£ÀÄß ¥ÀlÖtªÉà ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è PÁt¯ÁUÀzÀÄ”.

28
©eÁ¥À Å gÀ z À ª À g É U É »ªÉÄä n Ö ¹ ªÀÄÄzÀUÀ¯ ï ªÀÄvÀÄÛ §APÁ¥ÀÅgÀUÀ¼À£ÀÄß
vÀ£Àß ¸Áé¢üãÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀ£ÀÄ. JgÀqÀ£Éà zÉêÀgÁAiÀÄ£À zÀ¼À¥ÀwAiÀiÁzÀ
®PÀÌtÚzÀAqÉñÀ£ÀÄ MAzÀÄ £ËPÁ «dAiÀÄAiÀiÁvÉæAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀÄ
AiÀıÀ¹éAiÀiÁzÀ£ÀÄ.
FvÀ£ÀÄ ¥ÀgÀªÀÄvÀ ¸À»µÀÄÚªÁVzÀÝ£ÀÄ. gÁdzsÁ¤AiÀÄ°è
ªÀĹâAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. eÉÊ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÉʵÀÚªÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
¤ªÀiÁðtUÉÆAqÀªÀÅ. ¸ÀévÀB PÀ«AiÀiÁVzÀÝ, FvÀ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°è
¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀ« rArªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÀßqÀ PÀ« ®PÀÌtzÀAqÉñÀgÀÄ EzÀÝgÀÄ.

d
zÉêÀgÁAiÀÄ£À PÁ®zÀ°è «ÃgÀ±ÉʪÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ºÁUÀÆ ¸Á»vÀå
¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£À ¥ÀqÉzÀªÀÅ. ¸Á.±À. 1446gÀ°è JgÀqÀ£ÉAiÀÄ zÉêÀgÁAiÀÄ£À

he
gÁd ¯ÁAbÀ£À
ªÀÄgÀtzÀ £ÀAvÀgÀ §AzÀ zÀħð® CgÀ¸ÀgÉÆA¢UÉ ¸ÀAUÀªÀÄ ªÀA±ÀzÀ
D½éPÉ ªÀÄÄPÁÛAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ.

is
re S
PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ (¸Á.±À. 1509-1529)
B
bl
vÀļÀĪÀ ¸ÀAvÀwAiÀÄ £ÀgÀ¸À£ÁAiÀÄPÀ£À ºÁUÀÆ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¸Àw
£ÁUÀ¯ÁA©PÉAiÀÄ ¥ÀÅvÀæ£ÁzÀ PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£ÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ
be T
CgÀ¸ÀgÀ°èAiÉÄà CvÀåAvÀ ±ÉæõÀ× zÉÆgÉ. EªÀ£À D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢üAiÀÄ°è
pu
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀÅ vÀ£Àß ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À ¥ÀgÁPÁµÀ×vÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¦vÀÄ.
K

dUÀ¢éSÁåvÀgÁzÀ C±ÉÆÃPÀ, ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ, ºÀµÀðªÀzsÀð£ÀgÀ ¸Á°£À°è

¤®ÄèªÀ EªÀ£ÀÄ 20 ªÀµÀðUÀ¼À PÁ® D½éPÉ ªÀiÁrzÀ. PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ ¥ÀlÖPÉÌ
©

§AzÁUÀ gÁdåzÀ M¼À ºÁUÀÆ ºÉÆgÀUÉ dn®ªÁzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½zÀݪÀÅ.

ºÉƸÀ d®ªÀiÁUÀðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ DUÀ«Ä¹zÀ LgÉÆÃ¥ÀågÀÄ E°è
£É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. §ºÀªÀĤ gÁdåzÀ LzÀÄ µÁ»
gÁdåUÀ¼ÀÄ ¸ÀįÁÛ£ÀgÁV ºÉƸÀ gÀÆ¥À ¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀÄ PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£À
«gÀÄzÀÞ PÀzÀ£ÀQ̽zÀgÀÄ. eÉÆvÉUÉ GªÀÄävÀÆÛgÀÄ ºÁUÀÆ Mj¸ÁìzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÀUÉvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄvÀÛ¯Éà EzÀÝgÀÄ.
to

PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ
PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£À ¸ÉʤPÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
gÁ§mïð ¸ÀÄåAiÉÄ¯ï ºÉüÀĪÀAvÉ PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£ÀÄ C¸ÁªÀiÁ£Àå ¥ÀgÁPÀæ«Ä, ZÀvÀÄgÀ ¸ÉãÁ¤
t

ªÀÄvÀÄÛ gÁdvÀAvÀæ ¤¥ÀÅt. EªÀ£ÀÄ J¯Áè AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À£ÀÄß d¬Ä¹ zÀQëtzÀ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß
No

«¸ÀÛj¹zÀ£ÀÄ. PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ ¥ÀmÁÖ©ü¶PÀÛ£ÁUÀĪÀ ºÉÆwÛUÉ DAvÀjPÀ PÀ®ºÀUÀ½AzÁV «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ

PÁ£ÀÆ£ÀÄ-¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ ºÀzÀUÉnÖvÀÄÛ. ¸Á.±À.1510 jAzÀ 1521gÀªÀgÉV£À D½éPÉAiÀÄÄ ¢üÃWÀðPÁ®zÀ ªÀÄÄwÛUÉ,
AiÀÄÄzÀÞ ªÀÄvÀÄÛ «dAiÀÄUÀ½AzÀ vÀÄA©zÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 14 ¥ÀæªÀÄÄR AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀ£ÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ
§ºÀªÀĤ, ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ D¢¯ï±Á», CºÀªÀÄzï £ÀUÀgÀzÀ ¤eÁA±Á», UÉÆïÉÆÌAqÀzÀ PÀÄvÀĨï±Á»,
Mj¸ÁìzÀ UÀd¥Àw ºÁUÀÆ ¥Á¼ÉÃUÁgÀgÉÆA¢UÉ £ÀqÉzÀªÀÅ. 1509gÀ°è AiÀÄƸÀÄ¥sï D¢¯ï±ÁºÀ£ÀÄ
EvÀgÀ ±Á» ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ MmÁÖV «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É AiÀÄÄzÀÞ WÉÆö¹zÀ£ÀÄ. AiÀÄÄzÀÞzÀ°è
©eÁ¥ÀÅgÀzÀ D¢¯ï±Á» ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ£ÀÄ. F ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£ÀÄ gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ
29
zÉÆà D¨ï£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. eÉÆvÉUÉ PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£ÀÄ §AzsÀ£ÀzÀ°èzÀÝ ªÀĺÀªÀÄzï ±ÁºÀ£À£ÀÄß
©qÀÄUÀqÉUÉƽ¹ §ºÀªÀĤAiÀÄ gÁd£À£ÁßV¹zÀ£ÀÄ. ºÁUÁV ‘AiÀĪÀ£ÀgÁdå ¥ÀæwµÁ×¥À£ÁZÁAiÀÄð’ JA§
©gÀÄzÀÄ zsÀj¹zÀ£ÀÄ. F AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ FUÁUÀ¯Éà CªÀ£ÀwAiÀÄ ºÁ¢AiÀÄ°èzÀÝ §ºÀªÀĤAiÀÄgÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀÇtðªÁV £Á±ÀªÀiÁrvÀÄ. £ÀAvÀgÀ GªÀÄvÀÆÛj£À ¥Á¼ÉÃAiÀÄUÁgÀ UÀAUÁgÁAiÀÄ£À «gÀÄzÀÞ DPÀæªÀÄt
PÉÊUÉÆAqÀ£ÀÄ. F ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt ¥ÁæAvÀåPÉÌ ¸ÉÃj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ PÉÊUÉÆAqÀ zÀAqÀAiÀiÁvÉæUÀ¼À°è Mj¸ÁìzÀ UÀd¥ÀwAiÉÆA¢V£À AiÀÄÄzÀÞ ªÀÄÄRåªÁVzÉ.
F AiÀÄÄzÀÞªÀÅ 1512 jAzÀ 1518gÀªÀgÉUÉ ¢üÃWÀðPÁ® £ÀqɬÄvÀÄ. PÉÆAqÀ«ÃqÀÄ, «dAiÀĪÁqÀ ªÀÄvÀÄÛ
PÉÆAqÀ¥À½îUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. EªÀÅ Mj¸ÁìzÀ UÀd¥Àw ¥ÀævÁ¥ÀgÀÄzÀæzÉêÀ£À zÀQët ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ.
Mr¸ÁìzÀ UÀd¥Àw ±ÀgÀuÁV vÀ£Àß ªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀĤUÉ «ªÁºÀ ªÀiÁrPÉÆlÖ£ÀÄ. ©eÁ¥ÀÅgÀzÀ

d
E¸Áä¬Ä¯ï D¢¯ï±Á gÁAiÀÄZÀÆgÀ£ÀÄß 1520gÀ°è ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. gÁAiÀÄZÀÆjUÁV «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ

he
©eÁ¥ÀÅgÀ ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ £ÀqÀÄªÉ WÉÆÃgÀªÁzÀ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqɬÄvÀÄ. ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁrzÀgÀÄ. »AzÉ ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀÄ UÉÆêÁ ªÀ±À¥Àr¹PÉƼÀî®Ä PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ ¸ÀºÀPÁgÀ ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ.

is
AiÀÄÄzÀÞzÀ°è gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£À ªÀ±ÀªÁ¬ÄvÀÄ. FvÀ£À D½éPÉAiÀÄ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀÅ
re S
GvÀÛgÀzÀ°è UÉÆÃzÁªÀj ªÀÄvÀÄÛ PÀȵÀÚ £À¢UÀ¼ÀÄ, ¥ÀǪÀðzÀ°è §AUÁ¼À PÉÆ°è, ¥À²ÑªÀÄzÀ°è CgÀ©â ¸ÀªÀÄÄzÀæ
B
bl
ªÀÄvÀÄÛ zÀQëtzÀ°è »AzÀÆ ªÀĺÁ¸ÁUÀgÀzÀªÀgÉUÀÆ «¸ÀÛj¹vÀÄ.
be T
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå
pu
K

§ºÀªÄÀ ¤ ¸ÁªÀiÁædå
©

gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ
ÀgÀ (ºÀA¦)
UÉÆêÁ «dAiÀÄ£ÀU

ºÉÆ£ÁߪÀgÀ
to

ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ
ªÉÄʸÀÆgÀÄ
t

PÀuÁÚ£ÀÆgÀÄ
No

PÁå°PÀmï
vÀAeÁªÀÇgÀÄ
PÉÆaÑ£ï
ªÀÄzsÀÄgÉÊ
lÄnPÉÆj£ï

30
 PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ AiÀÄÄzÀÞ £ÉÊ¥ÀÅtåvÉAiÀÄ eÉÆvÉUÉ ¸ÀªÀÄxÀð DqÀ½vÀUÁgÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. gÁeÁåqÀ½vÀ
«ZÁgÀzÀ°è FvÀ¤UÉ EzÀÝ ªÁåªÀºÁjPÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß EªÀ£ÀÄ §gÉzÀ ‘DªÀÄÄPÀÛ ªÀiÁ®åzÀ’ vÉ®ÄUÀÄ PÀÈwAiÀÄÄ
w½¸ÀÄvÀÛzÉ. PÀȶ «¸ÀÛgÀuÉUÉ ¤ÃgÁªÀj C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¹zÀ£ÀÄ. ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀ ¸ÉßúÀ¢AzÀ
«zÉòà ªÁå¥ÁgÀ ºÉaѹPÉÆAqÀ£ÀÄ. ªÀÄzÀĪÉAiÀÄ ªÉÄð£À vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. PÀ¯É, ¸Á»vÀå
ªÀÄvÀÄÛ zsÀªÀÄðUÀ¼À ±ÉæõÀ× ¥ÉÇõÀPÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. FvÀ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°è CµÀ× ¢UÀÎdgÉA§ vÉ®ÄUÀÄ ¨sÁµÉAiÀÄ
PÀ«UÀ½zÀÝgÀÄ. ¸ÀévÀ: PÀ«AiÀiÁVzÀÝ PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ ‘eÁA§ªÀw ZÀlĪÀnPÉ :
PÀ¯Áåt’ JA§ £ÁlPÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è gÀa¹zÀ£ÀÄ. vÉ£Á° gÁªÀÄPÀȵÀÚ£À §Ä¢ÞªÀAwPÉUÉ
C®è¸Á¤ ¥ÉzÀÝtÚ, £ÀA¢ wªÀÄätÚ, zÀÆdðn, vÉ£Á°gÁªÀÄPÀȵÀÚ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÀxÉUÀ¼À£ÀÄß N¢j.
ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ D¸ÁÜ£ÀzÀ vÉ®ÄUÀÄ PÀ«UÀ¼ÁVzÀÝgÀÄ.

d
PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£ÀÄ ºÀA¥ÉAiÀÄ°è PÀȵÀÚ zÉêÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ£ÀÄ. FvÀ£ÀÄ vÀ£Àß PÁ®zÀ°è E£ÀÆß

he
PÉ®ªÀÅ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À eÉÆvÉUÉ ºÀA¥ÉAiÀÄ «gÀÆ¥ÁPÀë zÉêÁ®AiÀÄzÀ ªÀĺÁ gÀAUÀªÀÄAl¥ÀªÀ£ÀÄß
¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. J®è ªÀÄwÃAiÀÄgÀÄ FvÀ£À PÁ®zÀ°è zsÁ«ÄðPÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆA¢zÀÝgÉAzÀÄ ¥ÉÇÃZÀÄðVøï

is
¥ÀæªÁ¹UÀ¼ÁzÀ ¥ÁAiÉÄ¸ï ªÀÄvÀÄÛ §¨ÉÆðøÀ ºÉüÀÄvÁÛ, EªÀ£À WÀ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß
re S
PÉÆAqÁrzÁÝgÉ.
B
bl
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¥ÀvÀ£À
be T
pu
PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£À £ÀAvÀgÀ CZÀÄåvÀgÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
K

¸ÀzÁ²ªÀgÁAiÀÄ D½zÀgÀÄ. PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£À C½AiÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è ¥É£ÀÄUÉÆAqÀ,

CgÀ«ÃqÀÄ ªÀA±ÀzÀ gÁªÀÄgÁAiÀÄ£ÀÄ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ZÀAzÀæVj, ¥ÉqÉØ©ÃqÀÄ, wgÀĪÁr (wgÀĪÁAPÀÆgÀÄ),
©

¤AiÀÄAwæ¹zÀ£ÀÄ. gÁªÀÄgÁAiÀÄ£ÀÄ vÀ£Àß 23 ªÀµÀðUÀ¼À ªÀÄļÀĪÁ¬Ä (ªÀÄļÀĨÁV®Ä), ¸ÁAvÀ½UÉ

D½éPÉAiÀÄ°è PÉÊUÉÆAqÀ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁædåzÀ (²ªÀªÉÆUÀÎ ¥ÀæzÉñÀ) ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR
UËgÀªÀªÀ£ÀÄß ºÉaѹzÀÝgÀÆ, EzÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¥ÁæAvÀUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ.
C£ÉÃPÀ ±ÀvÀÄæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀ®Ä PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
zÀRͤ£À ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ DUÁUÀ £ÀqɸÀÄwÛzÀÝ zÁ½UÉ, ¥ÀæwÃPÁgÀªÁV gÁªÀÄgÁAiÀÄ£ÀÄ
«dAiÀÄ¥ÀÅgÀ ºÁUÀÆ UÉÆïÉÆÌAqÀ gÁdåUÀ¼À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆArzÀÄÝ PÀzÀ£ÀPÉÌ ¥ÀæZÉÆÃzÀ£É
to

¤ÃrzÀªÀÅ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ K½UÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÈ¢ÞAiÀÄ §UÉÎ ªÀÄvÀìgÀ ªÀÄvÀÄÛ zÉéõÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÝ zÀRͤ£À ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ ªÀÄvÀzÀ ºÉ¸Àj£À°è vÀªÀÄä gÁdQÃAiÀÄ ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÉvÀÄ
t

MAzÁzÀgÀÄ.
No

¸Á.±À. 1565 gÀ°è £Á®ÄÌ gÁdåUÀ¼À MPÀÆÌl ¸ÉÊ£Àå «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrvÀÄ. EzÀgÀ°è
gÁªÀÄgÁAiÀÄ£À ¸ÉÊ£Àå ¸ÉÆÃwvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£ÀÄ ºÀvÀ£ÁzÀ£ÀÄ. «dAiÀÄ ¸Á¢ü¹zÀ zÀRͤ£À ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ
¸ÉÊ£ÀåªÀÅ ¨sÀªÀåªÁVzÀÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß PÉƼÉî ºÉÆqɬÄvÀÄ. EzÀgÀ ¥sÀ®ªÁV ¸ÁªÀiÁædåzÀ gÁdzsÁ¤
ºÀA¥ÉAiÀÄÄ ºÁ¼ÀÄ ºÀA¥ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ªÀÄÄAzÉ ¥É£ÀÄPÉÆAqÀ, ZÀAzÀæVj, PÉÆ£ÉUÉ ªÉ®ÆègÀÄUÀ½AzÀ
CgÀ«ÃqÀÄ ªÀA±ÀzÀ DqÀ½vÀ ¸Á.±À. 1646gÀªÀgÉUÉ ªÀÄÄAzÀĪÀgɬÄvÀÄ. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ªÉÄʸÀÆgÀÄ, PɼÀ¢,
avÀæzÀÄUÀð ªÀÄÄAvÁzÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¸ÁªÀÄAvÀÀgÀÄ ¸ÀévÀAvÀægÁzÀgÀÄ.

31
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ
DqÀ½vÀ : «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ DqÀ½vÀªÀÅ ¥ÁgÀA¥ÀjPÀªÁV ªÀÄÄAzÀĪÀgɬÄvÀÄ.
gÁdgÉà C¢üPÁgÀzÀ PÉÃAzÀæªÁVzÀÝgÀÄ. gÁdgÀÄ vÀªÀÄä eÉõÀ× ¥ÀÅvÀæ£À£Éßà GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀÄ£ÁßV DAiÉÄÌ
ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. «PÉÃA¢æPÀÈvÀ ªÀåªÀ¸ÉܬÄzÀÝgÀÆ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀÅ ¥À槮 PÉÃAzÁæqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ.
DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® ¸ÉãÁqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæAwÃAiÀÄ ªÀiÁAqÀ°PÀvÀéªÉAzÀÄ
«AUÀr¸À¯ÁVvÀÄÛ. M§â £ÁAiÀÄPÀ¤UÉ CxÀªÁ ¥Á¼ÉAiÀÄUÁgÀ¤UÉ ¸ÉʤPÀ ¸ÉêÉAiÀÄ µÀgÀwÛ£À ªÉÄÃ¯É gÁd£ÀÄ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀÄwÛzÀÝ. ¥ÁæAwÃAiÀÄ ºÀAvÀzÀ°è £ÁAiÀÄAPÀgÀ CxÀªÁ CªÀÄgÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ (£ÁAiÀÄPÀgÀÄ),
gÁdåªÀÄAqÀ®, UÁæªÀiÁqÀ½vÀ »ÃUÉ ««zsÀ §UÉUÀ½zÀݪÀÅ. wªÀÄägÀ¸À ªÀĺÁ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀiÁVzÀÝ£ÀÄ.
DqÀ½vÁvÀäPÀªÁV ¸ÁªÀiÁædåªÀÅ gÁdå, £ÁqÀÄ ºÁUÀÆ UÁæªÀÄUÀ¼ÉA§ DqÀ½vÀ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ.

d
CgÀ¸À£ÀÄ £ÁåAiÀiÁAUÀ «ZÁgÀUÀ¼À°è ¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÀÝ£ÀÄ. ¥ÁæAvÀUÀ¼À°è

he
¥ÁæAvÁ¢üPÁjAiÀÄÄ £ÁåAiÀÄ wêÀiÁð£À ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. ²PÉëUÀ¼ÀÄ GUÀæªÁVzÀݪÀÅ. UÁæªÀÄUÀ¼ÀÄ DqÀ½vÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ WÀlPÀUÀ¼ÁVzÀÄÝ, C°è UÁæªÀĸÀ¨sÉUÀ¼ÀÄ DqÀ½vÀ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀݪÀÅ. UËqÀ, PÀgÀtªÀiï
(±Á£ÀĨsÉÆÃUÀ), vÀ¼ÀªÁgÀ UÁæªÀiÁqÀ½vÀzÀ°è £ÉgÀªÁUÀÄwÛzÀÝgÀÄ. £ÁqÀÄUÀ¼À°è £ÁqÀUËqÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

is
re S
¥ÀlÖtUÀ¼À°è ¥ÀlÖt ¸Áé«Ä CxÀªÁ ¥ÀlÖt±ÉnÖ DqÀ½vÀ £ÉÆÃrPÉƼÀÄîwÛzÀÝgÀÄ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÀªÀÄxÀðªÁzÀ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. SÁAiÀÄA vÀAqÀ, ¸ÁªÀÄAvÀgÀ ¸ÉÊ£Àå ªÀÄvÀÄÛ
B
bl
¸ÀĸÀ¨sÀå (EzÀÄ gÁd£À gÀPÀëuÁ ¥ÀqÉAiÀiÁVvÀÄÛ) ¸ÉãÁ JA§ ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀUÀ½AzÀ PÀÆrvÀÄÛ. PÁ®ÄzÀ¼À,
be T
C±ÀézÀ¼À, UÀdzÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¦ügÀAVUÀ¼ÀÄ ¸ÉÊ£ÀåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ. ¸Á.±À. 1368 jAzÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è
pu
¦ügÀAVUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. §ÈºÀzÁPÁgÀzÀ D£ÉUÀ¼ÀÄ EzÀݪÀÅ. CgÀ¨ï zÉñÀzÀ PÀÄzÀÄgÉUÀ¼ÀÄ
K

«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ DPÀµÀðuÉAiÀiÁVzÀݪÀÅ. ¸ÉÊ£ÀåzÀ°è £ËPÁ¥ÀqÉAiÀÄÆ EvÀÄÛ. AiÀiÁªÀ eÁwAiÀĪÀgÁzÀgÀÆ

¸ÉÊ£ÀåzÀ°è ¸ÉÃj UËgÀªÀzÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À ºÉÆAzÀ§ºÀÄ¢vÀÄÛ. MPÀÌ°UÀgÀÄ, ¨ÉÃqÀgÀÄ ¥Á¼ÉAiÀÄUÁgÀgÁzÀgÀÄ.
©

PÉÆÃmÉ-PÉÆvÀÛ®UÀ¼ÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄwÛzÀݪÀÅ.

¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
«zÉò ¥ÀæªÁ¹UÀgÀÄ
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®WÀlÖzÀ §UÉUÉ w½AiÀÄ®Ä «zÉò ¥ÀæªÁ¹UÀgÀ PÀxÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁVªÉÉ. F
PÁ®WÀlÖzÀ°è C¸ÀASÁåvÀ ¥ÀæªÁ¹UÀgÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝgÀÄ. F ¥ÀæªÁ¹ PÀxÀ£ÀUÀ¼ÀÄ
to

«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀvÉ, ¸ÀªÀiÁd ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøw, ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À EvÀgÀ gÁdªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼À

PÀÄjvÀÄ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀĪÀŪÀÅ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀæªÁ¹UÀgÉAzÀgÉ,
1£ÉAiÀÄ ºÀjºÀgÀ - E§£ï §vÀÆvÀ (ªÉÆgÁPÉÆÌ), ¥ËæqsÀzÉêÀgÁAiÀÄ - ¤PÉƯÉÆ-r-PÉÆAw
t

(ªÉ¤¶AiÀiÁ), C§Äݯï gÀeÁPï (¥À¶ðAiÀiÁ), ¤Ql£ï (gÀµÀå), 2£É £ÀgÀ¹AºÀ - ¯ÉÆqÉ«PÉÆ ¢

No

ªÀvÉðªÀiÁ (El°), PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ - ¨Á¨ÉÆð¸Á (¥ÉÇÃZÀÄðVøï), qÉÆ«ÄAUÉÆ ¥ÀAiÀiÁ¸ï

(¥ÉÇÃZÀÄðVøï), CZÀÄåvÀzÉêÀgÁAiÀÄ - £ÀÆå¤eï (¥ÉÇÃZÀÄðVøï), gÀPÀ̸ÀvÀAUÀr AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ
¹Ãdgï ¥sÉræPï (ªÉ¤¸ï), 1£ÉAiÀÄ gÁd ªÉAPÀl£À ¤zsÀ£À£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ ¨ÁågÀqÀ¸ï (EAUÉèAqï)
ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀÄ EªÀgÀ°è LgÉÆÃ¥ÀågÉ ºÉaÑgÀĪÀÅzÀPÉÌ PÁgÀt AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï¤AzÀ ªÁå¥ÁgÀPÁÌV
¥ÀƪÀðzÉñÀUÀ½UÉ d®ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀįÁVvÀÄÛ. eÉÆvÉUÉ PÀæªÉÄÃt CgÀ§âgÀ »rvÀzÀ°èzÀÝ
«zÉò ªÁå¥ÁgÀ ¥ÉÆÃZÀÄðVøÀgÀ ªÀ±ÀªÁUÀÄvÁÛ ¸ÁVvÀÄÛ.

32
 ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ : ¸ÀªÀiÁdªÀÅ ZÁvÀĪÀðtð ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ
ZÀlĪÀnPÉ :
ªÉÄÃ¯É gÀÆ¥ÀÅUÉÆArvÀÄÛ. »ÃVzÀÝgÀÆ C£ÉÃPÀ ªÀÈwÛ DzsÁjvÀ eÁw
EA¢£À ªÉÄʸÀÆj£À zÀ¸ÀgÁ
ªÀåªÀ¸ÉÜ eÁjAiÀÄ°èvÀÄÛ. PÀıÀ® PÀ¯ÉUÁgÀgÀÄ, PÀªÀiÁägÀgÀÄ, CPÀ̸Á°UÀgÀÄ,
PÀAZÀÄUÁgÀgÀÄ, §qÀVUÀ¼ÀÄ, £ÉÃPÁgÀgÀÄ, ¸ÀªÀÄUÁgÀgÀÄ (ZÀªÀiÁägÀgÀÄ) ªÀÄvÀÄÛ CA¢£À «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ
C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°èzÀÝgÀÄ. ¨Á®å«ªÁºÀ, ¸ÀºÀUÀªÀÄ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁædåzÀ zÀ¸ÀgÁ ºÀ§âzÀ §UÉÎ
zÉêÀzÁ¹ ¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°èzÀݪÀÅ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV KPÀ¥ÀwßvÀé ºÉÆð¹ ªÀÄvÀÄÛ «±Éèö¹.
gÀÆrüAiÀÄ°èzÀÝgÀÆ, zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²æêÀÄAvÀgÀÄ §ºÀÄ¥ÀwßAiÀÄgÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄwÛzÀÝgÀÄ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ°è ¹Ûçà dnÖUÀ¼ÀÄ (PÀĹۥÀlÄUÀ¼ÀÄ), ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
CgÀªÀÄ£É PÁªÀ®ÄUÁwðAiÀÄgÀÄ EzÀÝgÀÄ. ºÉÆý, ¢Ã¥ÁªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ • ºÉÆ£ÀߪÀÄä JA§ÄªÀªÀ¼ÀÄ

d
zÀ¸ÀgÁ ºÀ§âUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀªÁV DZÀj¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. zÀ¸ÀgÁ 2 £Éà zÉêÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°è

he
ºÀ§âªÀÅ ºÀA¦AiÀÄ°è gÁeÁ±ÀæAiÀÄzÀ°è ªÉʨsÀªÀ¢AzÀ £ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ. ªÀgÀ¢UÁgÀ¼ÁVzÀݼÀÄ.
¸ÀAVÃvÀ, £ÀÈvÀåUÀ¼ÀÄ ºÉaÑ£À d£ÀªÀÄ£ÀßuÉ ¥ÀqÉ¢zÀݪÀÅ. • «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ°è
DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ: «dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀÅ DyðPÀªÁV ¸ÀªÀÄÈzÀÞªÁVvÀÄÛ. CvÀåAvÀ d£À¦æAiÀÄ QæÃqÉ PÀĹÛ.

is
re S
¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄ gÁdåzÀ DzÁAiÀÄzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆ®ªÁVvÀÄÛ.
PÀȶPÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV vÀªÀÄä GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ £Á®Ì£ÉAiÀÄ MAzÀÄ
B ºÀjAiÀÄPÀÌ JA§ÄªÀ¼ÀÄ D PÁ®zÀ
SÁåvÀ ªÀÄ»¼Á PÀĹۥÀlÄ.

bl
(14 ( ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀPÉÌ vÉjUÉ gÀÆ¥ÀzÀ°è PÉÆqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ªÀÈwÛ
be T
vÉjUÉ, ªÀÄ£É PÀAzÁAiÀÄ, zÁj ¸ÀÄAPÀ, ¸ÀAvÉ ¸ÀÄAPÀ, ªÁtÂdå vÉjUÉ, DªÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÅÛ vÉjUÉUÀ¼ÀÄ,
pu
¸ÁªÀÄAvÀjAzÀ §gÀĪÀ PÀ¥ÀàPÁtÂPÉUÀ¼ÀÄ gÁdåzÀ EvÀgÀ DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. PÀȶ
K

CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¨É£É߮ĨÁVvÀÄÛ. EªÀgÀÄ ªÀµÀðzÀ°è ªÀÄÄAUÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »AUÁgÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß

¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ. eÉÆüÀ, gÁV, ¨sÀvÀÛ, ¸ÀeÉÓ, UÉÆâü, CªÀgÉ, ºÉ¸ÀgÀÄ, GzÀÄÝ, vÉÆUÀj, J¼ÀÄî, ±ÉÃAUÁ,
©

ºÀwÛ, PÀ§Äâ, vÉAUÀÄ ªÀÄÄRå ¨É¼ÉUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ ¨Á«, PÉgÉ-PÁ®ÄªÉUÀ¼À£ÀÄß

PÀnÖ¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀȶ, ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¹zÀgÀÄ. EªÀgÀ PÁ®zÀ°è UÉÃtÂ, UÀÄwÛUÉ, ¹zÁÞAiÀÄ,
ªÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀr JA§ LzÀÄ §UÉAiÀÄ ¨sÀÆ »qÀĪÀ½ ¥ÀzÀÞwUÀ½zÀݪÀÅ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ PÁ®ªÀÅ PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå
ZÀlĪÀnPÉ :
PÉëÃvÀæzÀ°è ªÀĺÀvÀÛgÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹vÀÄÛ. ªÉÄt¸ÀÄ, ®ªÀAUÀ,
»A¢£ÀPÁ®zÀ zÀÄqÀÄØ,
K®QÌ ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀĸÁ¯É ¸ÁªÀiÁ£ÀÄUÀ¼ÀÄ, ¥ÉlÄè¥ÀÅà (¸ÉÆÃgÀÄ¥ÀÄà),
to

PÁ¸ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß

PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ, ªÀdæ, PÀ®Äè¸ÀPÀÌgÉ, PÀ¸ÀÆÛj, ²æÃUÀAzsÀ, ¸ÀÄUÀAzsÀ
zÀæªÀå ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. §mÉÖ £ÉÃAiÉÄÎAiÀÄ CxÀªÁ avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹.
ªÀÄÄRå PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ EzÀݪÀÅ. a£ÀßzÀ ªÀgÀºÀ, UÀzÁåt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀUÉÆÃqÀ, ¨É½îAiÀÄ vÁgÁ, vÁªÀÄæzÀ ¥Àt,
t

zÀÄqÀÄØ ªÀÄvÀÄÛ PÁ¸ÀÄUÀ¼ÀÄ §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÀݪÀÅ.

No

¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
C£ÀAvÀ¥ÀÅgÀ f¯ÉèAiÀÄ UÀÄwÛ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ ªÀdæPÀgÀÆgï ªÀdæzÀ PÉÃAzÀæªÁVvÀÄÛ. PÁå°PÀmï£À°è ¤Ã®UÀ¼ÀÄ
ºÉÃgÀ¼ÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄÄwÛzÀݪÀÅ. ¨sÀl̼ÀªÀÅ PÀ©âtzÀ C¢j£À PÉÃAzÀæªÁVvÀÄÛ. ¥ÀÅ°PÁmï£À°è UÀįÁ© ºÀÆUÀ¼À
¸ÀÄUÀAzsÀ zÀæªÀå vÀAiÀiÁj¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ gÁdzsÁ¤AiÀÄ°è ¥ÉÇÃZÀÄðVÃ¸ï ¥ÀæªÁ¹ ¥Éøï£ÀÄ
¢£ÀPÉÆÌAzÀÄ ¸ÀAvÉ £ÀqÉAiÀÄÄwvÀÄÛ JA¢zÁÝ£É. «gÀÆ¥ÁPÀë, PÀȵÀÚ, ¥Á£ï¸ÀÄ¥Áj, ªÀgÀzÀgÁdªÀÄä, CZÀÄåvÀ,
«oÀ×® ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ®åªÀAvÀ EªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR K¼ÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼ÀÄ.

33
 ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
§APÁ¥ÀÄgÀ, ¨sÀl̼À, UÉÆêÁ, ²ªÀ£À¸ÀªÀÄÄzÀæ, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, PÀAa, azÀA§gÀA, ªÀÄzsÀÄgÉ,
gÁªÉÄñÀégÀUÀ¼ÀÄ F PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÁå¥Áj PÉÃAzÀæUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. «zÉò ªÁå¥ÁgÀªÀÅ GvÀÛªÀĪÁVvÀÄÛ.
eÁªÁ, ¸ÀĪÀiÁvÀæ, ¨ÉÆÃjßAiÉÆ, aãÀ, CgÉéÃAiÀiÁ, ¥À¶ðAiÀiÁ, ¥ÀǪÀð D¦üæPÁ, C©¹Ã¤AiÀiÁ,
¥ÉÇÃZÀÄðUÀ¯ï zÉñÀUÀ¼ÉÆqÀ£É ªÀÄÄRåªÁV ªÁå¥ÁgÀ ªÀ»ªÁlÄ £ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ. UÉÆêÁ, ZË®,
ºÉÆ£ÁߪÀgÀ, ¨ÁgÀPÀÆgÀÄ, ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ¤Ã¯ÉñÀégÀ, ¨sÀl̼À, PÀ°èPÉÆÃmÉ, ªÀÄZÀ°Ã¥ÀlÖt, «±ÁR¥ÀlÖt
EªÀgÀ ªÀÄÄRå §AzÀgÀÄUÀ¼ÀÄ. «zÉñÀUÀ½UÉ §mÉÖ, CQÌ, PÀ©ât, ¥Élè¥ÀÄà, ¸ÀPÀÌgÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĸÁ¯É
¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ gÀ¥sÁÛUÀÄwÛzÀݪÀÅ. PÀÄzÀÄgÉ, D£É, ªÀÄÄvÀÄÛ, vÁªÀÄæ, ºÀªÀ¼À, ¥ÁzÀgÀ¸À, ¹AzsÀÆgÀ, ZÉÊ£Á¹¯ïÌ

d
ªÀÄvÀÄÛ ªÉ¯Éémï §mÉÖUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄRåªÁV DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀÄîwÛzÀÝgÀÄ.

he
zsÁ«ÄðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ : «dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀÅ J¯Áè ªÀÄvÀUÀ½UÀÆ ¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀ QÃwðUÉ ¥ÁvÀæªÁVzÉ.
²æêÉʵÀÚªÀ ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ£À ªÀÄvÁªÀ®A©UÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä vÀªÀÄä ªÀÄvÁ©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÉvÀÄ, ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ

is
re S
UËgÀªÀ¢AzÀ ¨Á¼ÀĪÀAvÀºÀ ªÁvÁªÀgÀt«vÀÄÛ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£Áß½zÀ DgÀA¨sÀzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ
B
bl
±ÉʪÀ ªÀÄvÀÄÛ «ÃgÀ±ÉʪÀ ¥ÉÇõÀPÀgÁVzÀÝgÉ, £ÀAvÀgÀzÀªÀgÀÄ ªÉʵÀÚªÀ ªÀÄvÀzÀ G¥Á¸ÀPÀgÁVzÀÝgÀÄ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ
gÁdåªÀÅ ªÀĺÁ£ÀªÀ«ÄAiÀÄ£ÀÄß «±ÉõÀªÁV DZÀj¸ÀÄwÛvÀÄÛ.
be T
pu
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ°è ªÀÄĹèªÀÄjUÉ ªÀĹâUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
K

PÀnÖ¸À¯ÁVvÀÄÛ. ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÉÆA¢UÉ ªÁå¥ÁgÀ PÉæöʸÀÛ£ÉÃ, AiÀĺÀÆ¢AiÉÄÃ, ªÀĺÀªÀÄä¢ÃAiÀÄ£ÉÃ

ªÀÈ¢Þ¹PÉÆAqÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ PÉæöʸÀÛ ªÀÄvÀPÀÆÌ CxÀªÁ »AzÀƪÉà AiÀiÁgÁzÀgÀÆ
©

¥ÉÇæÃvÁìºÀ PÉÆlÖgÀ®èzÉ ZÀZÀÄðUÀ¼À£ÀÄß PÀlÖ®Ä C£ÀĪÀÄw ¤gÁvÀAPÀªÁV F gÁdåzÀ°è ¨Á¼À§ºÀÄzÀÄ. -

¤ÃrzÀgÀÄ. §¨ÉÆð¸Á, «zÉò ¥ÀæªÁ¹.
¸Á»vÀå : ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è K¥ÀðnÖzÀÝ ±ÁAw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ, DyðPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÀ
¸Á»vÀåªÀÅ ºÀĮĸÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ. PÀ£ÀßqÀ, ¸ÀA¸ÀÌøvÀ, vÉ®ÄUÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ ¨sÁµÉAiÀÄ ¸Á»vÀå PÀÈwUÀ¼ÀÄ
gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀªÀÅ.
to

gÀvÁßPÀgÀªÀtÂð §gÉzÀ ‘¨sÀgÀvÉñÀ ªÉʨsÀªÀ’, ZÁªÀÄgÀ¸ÀgÀÄ gÀa¹zÀ ‘¥Àæ¨sÀÄ°AUÀ°Ã¯É’, PÀĪÀiÁgÀªÁå¸À£À

‘UÀzÀÄV£À ¨sÁgÀvÀ’ PÀ£ÀßqÀzÀ ªÀÄÄRå PÁªÀåUÀ¼ÁVªÉ. ©üêÀÄPÀ«AiÀÄÄ ¥Á®ÄÌjPÉ ¸ÉÆêÀÄ£ÁxÀ£À vÉ®ÄUÀÄ
PÀÈw ‘§¸ÀªÀ ¥ÀÅgÁt’ªÀ£ÀÄß PÀ£ÀßqÀzÀ°è §gÉ¢zÁÝ£É. «ÃgÀ±ÉʪÀgÀ ªÀZÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀAPÀ®£ÀªÁzÀ ‘±ÀÆ£Àå
t

¸ÀA¥ÁzÀ£É’ gÀZÀ£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ®PÀÌtzÀAqÉñÀ£À ‘²ªÀvÀvÀé aAvÁªÀÄtÂ’ C®èzÉ PÀ£ÀßqÀzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ

No

ªÉÊzÀå±Á¸ÀÛç, ¥À±ÀĪÉÊzÀå, PÁªÀå±Á¸ÀÛç, eÉÆÃwµÀå, ¥ÁPÀ±Á¸ÀÛç gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀªÀÅ. ¥ÀÅgÀAzÀgÀzÁ¸À, PÀ£ÀPÀzÁ¸À,

²æÃ¥ÁzÀgÁAiÀÄgÀÄ, ªÁå¸ÀgÁAiÀÄgÀÄ zÁ¸À ¸Á»vÀåªÀ£ÀÄß ²æêÀÄAvÀUÉƽ¹zÀgÀÄ. PÀ£ÀPÀzÁ¸ÀgÀ ‘ªÉÆúÀ£À
vÀgÀAVtÂ’, ‘£À¼À ZÀjvÉ’, ‘ºÀj¨sÀPÀÛ¸ÁgÀ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘gÁªÀÄzsÁ£Àå ZÀjvÉ’ ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅ.
¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ°è «zÁågÀtågÀ ‘±ÀAPÀgÀ «dAiÀÄ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘¸ÀªÀðzÀ±Àð£À ¸ÀAUÀæºÀ’ gÀZÀ£ÉUÉÆAqÀªÀÅ. EªÀgÀ
¸ÉÆÃzÀgÀ ¸ÁAiÀÄuÁZÁAiÀÄðgÀÄ ‘ªÉÃzÁxÀð ¥ÀæPÁ±À’ JA§ ªÉÃzÀ¨sÁµÀå ªÀÄvÀÄÛ DAiÀÄĪÉðÃzÀ ¸ÀÄzsÁ¤¢ü,
¥ÀÅgÀĵÁxÀð ¸ÀÄzsÁ¤¢ü ªÀÄÄAvÁzÀ PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀgÀÄ. PÀA¥ÀtgÁAiÀÄ£À ªÀÄqÀ¢ UÀAUÁzÉë

34
‘ªÀÄzsÀÄgÁ«dAiÀÄA’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀ¼ÀÄ. EzÀÄ PÀA¥Àt£À zÀAqÀAiÀiÁvÉæAiÀÄ£ÀÄß, C°è£À ¥À«vÀæ
¸ÀܼÀUÀ¼À ªÀtð£ÉAiÀÄ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
JgÀqÀ£Éà zÉêÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£À PÀ«AiÀiÁzÀ ²æãÁxÀ£ÀÄ ‘PÀ« ZÀPÀæªÀwð’ JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß
¥ÀqÉ¢zÀÝ£ÀÄ. C®è¸Á¤ ¥ÉzÀÝt£À ‘ªÀÄ£ÀÄZÀjvÀªÀÄÄ’, wªÀÄät£À ‘¥ÁjeÁvÁ¥ÀºÀgÀtA’, vÉ£Á° gÁªÀÄPÀȵÀÚ£À
‘G¨sÀmÁgÁzsÀå ZÀjvÀA’ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÁVªÉ.
vÀ«Ä¼ÀÄ PÀ«UÀ¼ÁzÀ ¥ÀgÀAeÉÆåÃwAiÀÄgï, «ÃgÀ gÁWÀªÀgï, ªÀÄAqÀ®¥ÀÅgÀĵÀ, eÁÕ£À ¥ÀæPÁ±À, ºÀjºÀgÀ
ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝgÀÄ. ¥ÀgÀAeÉÆåÃwAiÀÄgï PÀ«AiÀÄÄ ‘wgÀĪÀ¼ÀAiÀiÁqÀ¯ï
¥ÀÅgÁtA’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀ£ÀÄ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ°è ¸ÀA¸ÀÌøvÀ, PÀ£ÀßqÀ, vÉ®ÄUÀÄ, vÀ«Ä¼ÀÄ ¨sÁµÉUÀ½UÉ

d
¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¹QÌvÀÄÛ.

he
PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®à
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®à PÉëÃvÀæzÀ°è ªÀiÁrzÀ ¸ÁzsÀ£É ¸ÀägÀtÂÃAiÀĪÁVzÉ.

is
ºÁUÁV F ¸ÁªÀiÁælgÀ£ÀÄß ªÁ¸ÀÄÛPÀ¯ÉAiÀÄ ªÀĺÁ£ï ¥ÉÇõÀPÀgÀÄ J£À߯ÁVzÉ. EªÀgÀ PÁ®zÀ°è
re S
zÉêÁ®AiÀÄ, CgÀªÀÄ£É, PÉÆÃmÉ, UÉÆÃ¥ÀÅgÀ, ªÀĺÁªÀÄAl¥À, ¸ÁªÀðd¤PÀ PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ, PÉgÉ PÀmÉÖ,
B
bl
PÁ®ÄªÉ, CuÉPÀmÉÖ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ ¤ªÀiÁðtªÁVªÉ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ PÀ¯ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÉʲµÀÖöåUÀ¼ÀÄ : «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ ZÁ®ÄPÀå, ZÉÆüÀ ªÀÄvÀÄÛ
be T
pu
ºÉÆAiÀÄì¼À ªÁ¸ÀÄÛ±ÉÊ°AiÀÄ ªÀiÁzÀjUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀgɹzÀgÀÄ. EªÀgÀ ±ÉÊ°AiÀÄ ¥ÀæzsÁ£À ®PÀëtªÉAzÀgÉ
K

ºÀ®ªÁgÀÄ PÀA¨sÀUÀ¼À ¸Á®ÄUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ «±Á® ¸À¨sÁ

ªÀÄAl¥À CxÀªÁ PÀ¯Áåt ªÀÄAl¥ÀUÀ¼ÀÄ. zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ZÀlĪÀnPÉ :
©

JvÀÛgÀªÁzÀ UÉÆÃ¥ÀÅgÀUÀ¼À£ÀÄß, (gÁAiÀÄ UÉÆÃ¥ÀÅgÀ) ºÉÆA¢zÀÄÝ ºÀA¦UÉ ¥ÀæªÁ¸À PÉÊUÉÆAqÀÄ C°è£À

¥ÀvÁæPÀÈwAiÀÄ PÀªÀiÁ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAl¥ÀUÀ¼À£ÀÄß zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀlÖqÀUÀ¼À §UÉÎ
ºÉÆA¢ªÉ. F PÀ¯ÉAiÀÄ°è C®APÁgÀQÌAvÀ ¨sÀªÀåvÉ, gÀÄzÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹j.
UÁA©üÃAiÀÄðzÀ ¨sÁªÀ£ÉUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ªÀĺÀvÀé ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
EªÀgÀÄ PÀlÖqÀUÀ½UÉ ©gÀĸÁzÀ PÀt²¯É §¼À¹zÁÝgÉ.
¥ÀæªÀÄÄR zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
to

EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ¤ªÀiÁðtªÁVgÀĪÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÀA¥É, ±ÀÈAUÉÃj, wgÀÄ¥Àw, PÀAa,

¯ÉÃ¥ÁQë, PÁPÀð¼À, ªÀÄÆqÀ©¢æ, ¨sÀl̼À, azÀA§gÀA, PÁ¼ÀºÀ¹Û, £ÀA¢, ²æñÉÊ®, PÉÆïÁgÀ ªÀÄÄAvÁzÀ
t

PÀqÉUÀ¼À°è PÁt§ºÀÄzÀÄ.
No

±ÀÈAUÉÃj «zÁå±ÀAPÀgÀ zÉêÁ®AiÀĪÀÅ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ DgÀA¨sÀzÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À°è

¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ. F zÉêÁ®AiÀÄzÀ «£Áå¸ÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°èAiÉÄà C¥ÀǪÀð ªÀiÁzÀjAiÀÄzÁVzÉ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ°ègÀĪÀ CvÀåAvÀ ¥ÁæaãÀ zÉêÁ®AiÀĪÉAzÀgÉ ºÀA¦AiÀÄ «gÀÆ¥ÁPÀë zÉêÁ®AiÀÄ.
«±Á®ªÁzÀ ¥ÁæAUÀtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ EzÀÄ ¸ÉÆUÀ¸ÁzÀ PÉvÀÛ£ÉAiÀÄ PÀA§UÀ¼ÀÄ, C®APÀÈvÀ
ZÁªÀtÂUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

35
 d
«dAiÀÄ «oÀ×® zÉêÁ®AiÀÄ ºÀA¦ «gÀÆ¥ÁPÀë zÉêÁ®AiÀÄ

he
ºÀA¦AiÀÄ°ègÀĪÀ «dAiÀÄ «oÀ×® zÉêÁ®AiÀĪÀÅ ±ÀÈAUÁgÀªÀÄAiÀÄ PÀ¯ÁvÀäPÀ PÉ®¸ÀPÉÌ ºÉ¸ÀgÁVzÉ.

is
¸À¥ÀÛ¸ÀégÀUÀ¼À£ÀÄß zsÀ餸ÀĪÀ PÀA¨sÀUÀ¼ÀÄ, «±Á®ªÁzÀ PÀ¯ÁåtªÀÄAl¥ÀUÀ¼ÀÄ, PÀ°è£À°è PÉwÛzÀ gÀxÀ F
re S
zÉêÁ®AiÀÄzÀ ¸ËAzÀAiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉaѹªÉ.
B
bl
PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ ¤«Äð¹zÀ ªÀĺÁ£ÀªÀ«Ä
¢§âzÀ°è £ÀªÀgÁwæ GvÀìªÀ £ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ.
be T
pu
gÁdzsÁ¤UÉ §ºÀ¼À zÀÆgÀzÀ ¥ÁæAvÀUÀ½AzÀ®Æ
K

gÁdgÀÄ, ªÀÄAqÀ¯ÉñÀégÀgÀÆ ZÀPÀæªÀwðAiÀÄ

DeÉÕAiÀÄ ªÉÄÃgÉUÉ §AzÀÄ ¸ÉÃgÀĪÀgÉAzÀÄ
©

¥À²ðAiÀiÁzÀ gÁAiÀĨsÁj C§Äݯï gÀeÁPï

ºÉüÀÄvÁÛ£É. PÀªÀÄ¯ï ªÀĺÀ¯ï, UÀd±Á¯É, gÁtÂ
¸ÁߣÀUÀȺÀ EAqÉÆÃ-ªÀÄĹèA ±ÉÊ°AiÀÄ GvÀÛªÀÄ
PÀlÖqÀUÀ¼ÁVªÉ. ®QëöäãÀgÀ¹AºÀ, PÀqÀ¯ÉPÁ¼ÀÄ
UÀuÉñÀ, ¸Á¹ªÉPÁ¼ÀÄ UÀuÉñÀ, GzÁÞ£À
«ÃgÀ¨sÀzÀæ£À ²®àUÀ¼ÀÄ DPÀµÀðPÀªÁVªÉ. PÀ°è£ÀgÀxÀ
to

«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ PÁ®zÀ ºÀA¦AiÀÄ PÉÆÃmÉAiÀÄÄ

¨sÀzÀæªÁzÀ 7 ¸ÀÄwÛ¤AzÀ PÀÆrvÀÄÛ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ 4 ¸ÀÄvÀÄÛUÀ¼ÀÄ G½zÀÄPÉÆArªÉ.
¸ÀAVÃvÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÈvÀå : «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ
t

¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
No

®°vÀPÀ¯ÉUÀ¼ÁzÀ ¸ÀAVÃvÀ, £ÀÈvÀå, £ÁlPÀ, AiÀÄPÀëUÁ£À EªÀgÀÄ PÀnÖ¹zÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ,

PÀ¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÇö¹ ¨É¼É¹zÀgÀÄ. PÀ¯Á«zÀjUÉ CgÀªÀÄ£É PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤«Äð¹zÀ
ªÀÄvÀÄÛ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À°è ºÉaÑ£À UËgÀªÀ«vÀÄÛ. ¥ÀÅgÀAzÀgÀzÁ¸ÀgÀÄ, ªÀÄÆwðUÀ¼À£ÀÄß G¯ÉèÃT¹ SÁåvÀ PÀ¯Á
PÀ£ÀPÀzÁ¸ÀgÀÄ vÀªÀÄä QÃvÀð£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ PÀ£ÁðlPÀ EwºÁ¸ÀPÁgÀgÁVgÀĪÀ ¥sÀ¹ð¨Ëæ£ïgÀÄ
¸ÀAVÃvÀPÉÌ CvÀåªÀÄÆ®å PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÁÝgÉ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®à ±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß
£ÀvÀðQAiÀÄgÀÄ ¸ÀªÁð®APÁgÀ ¨sÀƶvÀgÁV zÉêÁ®AiÀÄ zÁæ«qÀ ±ÉÊ°AiÀÄ ±ÉæõÀ× «PÀ¹vÀ gÀÆ¥À
ªÀÄvÀÄÛ CgÀªÀÄ£ÉUÀ¼À°è £ÀÈvÀå ¥ÀæzÀ±Àð£À ¤ÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. JAzÀÄ ªÀtÂð¹zÁÝgÉ.

36
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ CAvÀå
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ZÀjvÉæAiÀÄ°è ¸Á.±À. 1565gÀ°è £ÀqÉzÀ gÀPÀ̸À-vÀAUÀr AiÀÄÄzÀÞªÀÅ CvÀåAvÀ ¤uÁðAiÀÄPÀ
AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À°è MAzÀÄ. EzÀÄ «¸ÁÛgÀªÁVzÀÝ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ªÀÄƯÉUÀÄA¥ÀÅ ªÀiÁr zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ
gÁdQÃAiÀÄ avÀætªÀ£Éßà §zÀ¯Á¬Ä¹vÀÄ. PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£À ¤zsÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀzÀ°è C¢üPÁgÀPÁÌV DAvÀjPÀ
¸ÀAWÀµÀðUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħAzÀªÀÅ. £ÀAvÀgÀzÀ zÉÆgÉ CZÀÄåvÀ zÉêÀgÁAiÀÄ£À ¤zsÀ£À ªÀÄvÉÆÛªÉÄä C¢üPÁgÀPÁÌV
DAvÀjPÀ PÀzÀ£ÀPÉÌ zÁj ªÀiÁrvÀÄ. ¸ÀzÁ²ªÀgÁAiÀÄ£ÀÄ ¥ÀlÖPÉÌ §AzÀgÀÆ DqÀ½vÀ C½AiÀÄ gÁªÀÄgÁAiÀÄ£À
PÉÊAiÀÄ°èvÀÄÛ. gÁªÀÄgÁAiÀÄ vÀ£Àß D½éPÉAiÀÄ°è PÉÊUÉÆAqÀ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁædåzÀ «¸ÁÛgÀ ºÉaѹzÀÝgÀÆ
C£ÉÃPÀ ±ÀvÀÄæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶֹvÀÄÛ. gÁªÀÄgÁAiÀÄ£À ¤ÃwUÀ¼ÀÄ zÀR£ï ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ£ÀÄß MAzÀÄUÀÆr¹vÀÄ.

d
§ºÀªÀĤ gÁdå

he
¸Á.±À. 14£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è PÀAqÀħAzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÉÄà §ºÀªÀĤ gÁdåzÀ
GzÀAiÀÄ. ¸Á.±À. 1347gÀ°è C¯ÁèG¢ÝÃ£ï ºÀ¸À£ïUÀAUÀÄ §ºÀªÀÄ£ïµÁ£ÀÄ EzÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ.
¸Á.±À. 1347 jAzÀ 1527gÀªÀgÉUÉ §ºÀªÀĤ ºÁUÀÆ 1686gÀªÀgÉUÉ ±Á» ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÀÄ D½éPÉ

is
re S
ªÀiÁrzÀªÀÅ. F ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ°è ªÀĺÀªÀÄäzï µÁ, ¦ügÉÆÃeï µÁ, AiÀÄƸÀÆ¥sï C° SÁ£ï, MAzÀ£ÉÃ
E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ, ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ.
B
bl
§ºÀªÀĤUÀ¼À gÁdQÃAiÀÄ ZÀjvÉæAiÀÄ£ÀÄß JgÀqÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À°è UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. ªÉÆzÀ® ºÀAvÀzÀ°è
be T
UÀÄ®âUÀð gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ. EªÀgÀ ªÀÄÄRå ¥Àæw¸Àà¢üðUÀ¼ÀÄ vÉ®AUÁt ªÀÄvÀÄÛ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ
pu
gÁdgÀÄUÀ¼ÁVzÀÝgÀÄ. JAlÄ ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ D½éPÉ £ÀqɹzÀgÀÄ. ¶AiÀiÁ§Ä¢Ýãï CºÀªÀÄzï gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß
K

©ÃzÀgïUÉ ¸ÀܼÁAvÀj¹zÀ£ÀÄ. §ºÀªÀĤUÀ¼À CAvÀåzÀªÀgÉUÀÄ ©ÃzÀgï gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ.

©

ªÀĺÀªÀÄäzï UÀªÁ£À (¸Á.±À. 1411-1481) : ¸Á.±À. 1347 jAzÀ ¸Á.±À. 1426 gÀªÀgÉUÉ UÀÄ®âUÀð
§ºÀªÀĤAiÀÄgÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ. F PÁ®WÀlÖzÀ°è ªÀĺÀªÀÄäzï UÀªÁ£À£ÀÄ ¤µÉ×, ¤¸ÁéxÀðvɬÄAzÀ
D½éPÉ £ÀqɹzÀ£ÀÄ. ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀiÁV §ºÀªÀĤ gÁdåªÀ£ÀÄß G£ÀßvÀ ªÀÄlÖPÉÌ PÉÆAqÉÆAiÀÄÝ£ÀÄ.
PÉÊgÉÆÃzÀ°è E¸ÁèA ªÀÄvÀ±Á¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄ C¨sÀå¹¹, CgÀ©âÃ, ¥ÁgÀ¹Ã ¨sÁµÉUÀ¼À°è ¥ÁArvÀåªÀ£ÀÄß
UÀ½¹zÀ£ÀÄ. §ºÀªÀĤ ¸ÀįÁÛ£ÀgÁzÀ ºÀĪÀiÁAiÀÄÆ£ï, ¤eÁAµÁ ºÁUÀÆ ªÀÄÆgÀ£Éà ªÀĺÀªÀÄzïµÁ£À
D½éPÉAiÀÄ PÁ®zÀ°è ªÀÄAwæAiÀiÁV, ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀiÁV ¸ÉÃªÉ ¸À°è¹zÀ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ vÀ£Àß ¢VédAiÀÄUÀ¼ÀÄ
ºÁUÀÆ CZÀÄÑPÀmÁÖzÀ DqÀ½vÀ PÀæªÀÄ¢AzÀ §ºÀªÀĤ gÁdåzÀ QÃwðAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѹzÀ£ÀÄ. UÀªÁ£À£ÀÄ
to

PÉÆAPÀt, UÉÆêÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀUÁ«AiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. £ÀAvÀgÀ Nj¸ÁìzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁr,
C°èAzÀ PÉÆAqÀ«ÃqÀÄ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. ¸Á.±À. 1481gÀ°è PÀAaAiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÁ½
ªÀiÁr C¥ÁgÀ ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß ®Æn ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. §ºÀªÀĤ gÁdåzÀ ¸ÀªÀðvÉÆêÀÄÄR C©üªÀÈ¢ÞUÉ
t
No

PÁgÀt£ÁzÀ£ÀÄ. §ºÀªÀĤ gÁdåzÀ°è DAvÀjPÀ FµÉðUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑV UÀªÁ£À£À ªÉÄÃ¯É E®è¸À®èzÀ

DgÉÆÃ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß gÁd£À §½ CªÀgÀ ±ÀvÀÄæUÀ¼ÀÄ ªÀiÁrzÀgÀÄ. CªÀgÀ PÀÄvÀAvÀæzÀ gÁdQÃAiÀÄ UÀªÁ£À£ÀÄ
gÁd zÉÆæúÀzÀ DgÉÆÃ¥ÀªÀ£ÀÄß JzÀÄj¸À¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀð §A¢vÀÄ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV gÁd£À
DeÉÕAiÀÄAvÉ CªÀ£À ²gÀZÉÒÃzÀ£ÀªÁ¬ÄvÀÄ. EªÀ£À ªÀÄgÀtzÀ £ÀAvÀgÀ §ºÀªÀĤ gÁdåªÀÅ zÀħð®UÉÆAqÀÄ
LzÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼À°è MqÉzÀĺÉÆìÄvÀÄ.
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°: UÀªÁ£À¤UÉ zÉÆgÉ ªÀÄÆgÀ£Éà ªÀĺÀªÀÄäzÀ£ÀÄ ¤ÃrzÀ ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ
‘SÁéeÁ-E-dºÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ°èPï G®Ûdgï.

37
 d
is he
re S B
bl
be T
pu
K
©
to

§ºÀĪÀĤAiÀÄÄ LzÀÄ gÁdåUÀ¼ÁV «AUÀqÀ£É (¸Á.±À. 1518)

t
No

CºÀªÀÄzï £ÀUÀgÀ ©eÁ¥ÀÅgÀ ©gÁgï ©ÃzÀgï UÉÆïÉÆÌAqÀ

(¤eÁªÀiï µÁ») (D¢¯ï µÁ») (EªÀiÁzï µÁ») (§jÃzï µÁ») (PÀÄvïâ µÁ»)

38
JgÀqÀ£Éà E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ (¸Á.±À. 1580-1627) :
D¢¯ï ±Á»UÀ¼À°è ±ÉæõÀ× zÉÆgÉAiÀiÁzÀ JgÀqÀ£Éà E¨Áæ»A£ÀÄ vÀ£Àß MA§vÀÛ£ÉAiÀÄ ªÀAiÀĹì£À°è
¹AºÁ¸À£ÁgÉÆúÀt ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. FvÀ£À DqÀ½vÁªÀ¢üAiÀÄÄ 47 ªÀµÀðUÀ¼ÁVzÀÄÝ, ZÀjvÁæºÀð
WÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. FvÀ£ÀÄ gÁdQÃAiÀĪÁV «dAiÀiÁ¥ÀÅgÀªÀ£ÀÄß ªÉʨsÀªÀzÀ GvÀÄÛAUÀ ²RgÀPÉÌ
Kj¹, zÀPÀë DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¤Ãr, PÀ¯É, ¸Á»vÀå, ²PÀët PÉëÃvÀæUÀ¼À°è UÀt¤ÃAiÀÄ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÀ£ÀÄ.
“QvÁ¨ï-K-£ÀªÀgÀ¸À” JA§ UÀæAxÀzÀ°è FvÀ£ÀÄ ¸ÀgÀ¸Àéw, UÀuÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀgÀ¹AºÀgÀ ¸ÀÄÛwAiÉÆA¢UÉ
DgÀA©ü¹zÀÄÝ EzÀgÀ ªÉʲµÀÖöåªÁVzÉ. EzÀgÀ°è ªÀĺÀªÀÄäzï ¥ÉÊUÀA§gÀgÀ §UÉÎAiÀÄÆ ¸ÀÄÛwUÀ½ªÉ. F
UÀæAxÀªÀÅ E¨Áæ»A£À «zÀévÀÄÛ, WÀ£ÀvÉ ºÁUÀÆ ªÀÄwÃAiÀÄ GzÁgÀvÉUÉ ¸ÁQëAiÀiÁVzÉ.

d
§ºÀªÀĤ ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ

he
§ºÀªÀĤ ºÁUÀÆ µÁ» ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
JgÀqÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À PÁ® PÀ£ÁðlPÀzÀ°è D½éPÉ
JgÀqÀ£Éà E¨Áæ»A D¢¯ï µÁºÀ£ÀÄ ªÀÄ»¥Àw
ªÀiÁrzÀgÀÄ. PÀ£ÁðlPÀªÀÅ ¸ÉÃjzÀAvÉ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À

is
re S
vÀAeÁªÀÇj£ÀªÀgÉUÉ gÁdåªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÀÝgÀÄ.
B zÁ¸ÀgÀ ¨sÁUÀªÀvÀ ¥ÀæªÀZÀ£À¢AzÀ DPÀ¶ðvÀ£ÁV
CªÀgÀ£ÀÄß D¸ÁÜ£ÀzÀ°è SÁeÁAzÁgï

bl
DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß E¸ÁèA ªÀÄvÀ±Á¸ÀÛçzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ
C¢üPÁjAiÀÄ£ÁßV £ÉëĹzÀ£ÀÄ. ªÀÄ»¥Àw zÁ¸ÀgÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜUÉƽ¹zÀÝgÀÄ.
¨sÁUÀªÀvÀzÀ ¨sÀQÛgÀ¸ÀªÀÅ ¢ªÁ£À ¨ÁzÀ±ÀºÀ£À
be T
pu
DqÀ½vÀ: DqÀ½vÀzÀ°è PÉÃAzÀæ, ¥ÁæAwÃAiÀÄ CAvÀgÀAUÀzÀ CgÀªÀÄ£ÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀ»¹vÀÄ.
K

ºÁUÀÆ UÁæªÀÄ DqÀ½vÀªÉA§ ªÀÄÆgÀÄ

¨sÁUÀUÀ½zÀݪÀÅ. EªÀÅUÀ¼À°è PÀAzÁAiÀÄ £ÁåAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÊ£Àå DqÀ½vÀUÀ½zÀݪÀÅ. PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ°è
©

¸ÀįÁÛ£À£Éà DqÀ½vÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£ÁVgÀÄwÛzÀÝ. ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®PÉÌ ‘ªÀÄfè¸ï-E-E°évï’ JAzÀÄ

PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ. G£ÀßvÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ, zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÀÄ, G¯ÉêÀÄgÀÄ, C«ÄÃgÀgÀÄ ¸ÀįÁÛ£À£À D¥ÀÛgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§A¢üUÀ¼ÀÄ DVzÀÝgÀÄ.
UÀªÁ£À£ÀÄ gÁdåzÀ°è »AzÉ EzÀÝ £Á®ÄÌ vÀgÀ¥sï (¥ÁæAvÀ) UÀ¼À£ÀÄß JAlÄ WÀlPÀUÀ¼ÁV «AUÀr¹zÀ£ÀÄ.
ºÁUÉAiÉÄ ¥ÁæAvÀUÀ¼À£ÀÄß 15 ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVvÀÄÛ. ¸ÀĨsÉÃzÁgÀ JA§ C¢üPÁjAiÀÄÄ
¸ÀPÁðgÀUÀ¼À°è ªÀÄÄRå DqÀ½vÁ¢üPÁjAiÀiÁVzÀÝ£ÀÄ. ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀgÀUÀtUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVvÀÄÛ.
to

PÉÆvÁé¯ï, zÉñÀªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ zÉøÁ¬Ä JA§ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀUÀtzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÁVzÀÝgÀÄ. DqÀ½vÀzÀ

PÉÆ£ÉAiÀÄ WÀlPÀªÁzÀ UÁæªÀÄUÀ¼À°è ¥ÀmÉî, PÀÄ®PÀtÂð ªÀÄvÀÄÛ PÁªÀ®ÄUÁgÀ JA§ C¢üPÁjUÀ½zÀÝgÀÄ.
UÁæªÀiÁqÀ½vÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁéAiÀÄvÀÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÀݪÀÅ.
t

PÀAzÁAiÀÄ, ¸ÉÊ£Àå ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀiÁqÀ½vÀ : C«ÄÃgï-K-dĪÀiÁègÀÄ PÀAzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁVzÀÝgÀÄ.

No

¨sÀÆPÀAzÁAiÀĪÀÅ gÁeÁåzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®ªÁVvÀÄÛ. GvÀàwÛAiÀÄ 13 jAzÀ 12 £Éà ¨sÁUÀzÀµÀÖ£ÀÄß

¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. ªÀÄ£É, UÀtÂ, ºÉÆUɸÉÆ¥ÀÄà, ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä,
ªÁå¥ÁgÀ, ªÀÈwÛ ¸ÉÃjzÀAvÉ 50 §UÉAiÀÄ vÉjUÉUÀ½zÀݪÀÅ. vÉjUɬÄAzÀ §AzÀ ºÀtªÀ£ÀÄß CgÀªÀÄ£É,
AiÀÄÄzÀÞ, CAUÀgÀPÀëPÀgÀÄ, PÉÆÃmÉ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ PÀlÖqÀUÀ¼À ¤ªÀiÁðtPÉÌ §¼À¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
§ºÀªÀĤ gÁdåªÀÅ ¸ÉʤPÀ §®zÀ ªÉÄÃ¯É £ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ. ¸ÉÊ£ÀåzÀ ªÉÄð£À ªÉZÀÑ §ºÀ¼ÀªÁVvÀÄÛ. EªÀgÀ
gÁdåzÀ°è £Á®ÄÌ §UÉAiÀÄ ¸ÉʤPÀ ªÀUÀðUÀ½zÀݪÀÅ. SÁAiÀÄA ¸ÉÊ£Àå, AiÀÄÄzÀÞPÁ®zÀ°è £ÉëĹPÉƼÀÄîwÛzÀÝ

39
¸ÉÊ£Àå, zsÀªÀÄð AiÀÄÄzÀÞPÁÌV ¸ÉÃjPÉÆAqÀ ¸ÉÊ£Àå. ¸ÀįÁÛ£À ºÁUÀÆ PÉÆÃmÉAiÀÄ PÁªÀ®Ä¥ÀqÉUÀ¼ÀÄ. ¥ÀzÁw,
C±ÀézÀ¼À, UÀdzÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¹rªÀÄzÀÄÝ ¥ÀqÉUÀ¼ÀÄ ¸ÉÊ£ÀåzÀ ªÀÄÄRå «¨sÁUÀUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. D¢¯ï±Á» gÁdåzÀ
C£ÉÃPÀ PÉÆÃmÉUÀ¼À°è, ©eÁ¥ÀÅgÀzÀ PÉÆÃmÉ ºÉZÀÄÑ ¸ÀĨsÀzÀæªÁVvÀÄÛ.
¸ÀįÁÛ£À£ÀÄ gÁdåzÀ ¸ÀªÉÇðÃZÀÑ £ÁåAiÀiÁ¢üñÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. gÀÆrü, ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E¸ÁèA ªÀÄvÀ
vÀvÀéUÀ½UÀ£ÀĸÁgÀªÁV £ÁåAiÀÄ¥Á®£É ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ. SÁfUÀ¼ÀÄ, »jAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ £ÁåAiÀÄ¥Á®£ÉAiÀÄ°è
¸ÀįÁÛ£À¤UÉ ¸ÀºÀPÀj¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. EªÀgÀ zÀPÀë DqÀ½vÀ¢AzÁV gÁdåªÀÅ DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁA¸ÀÌøwPÀ PÉëÃvÀæzÀ°è ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹vÀÄ.
DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÄ: ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:

d
PÀȶ, UÁæªÀÄ fêÀ£ÀzÀ ªÀÄÄRå GzÉÆåÃUÀªÁVvÀÄÛ. AiÀÄĸÀÄ¥sï D¢¯ï±ÀºÀ£À ºÉAqÀw ©Ã©f
£ÉÃPÁjPÉ, ¸ÀPÀÌgÉ, ¨É®è vÀAiÀiÁjPÉ, £ÀƮĪÀÅzÀÄ,

he
SÁ£ÀÄA, ¢¯ïµï CWÁ, ZÁAzÀ ©Ã©,
£ÉÃAiÀÄĪÀÅzÀÄ, ZÀªÀÄðUÁjPÉ, PÀÄA¨ÁjPÉ, §rVvÀ£À, ±ÀºÀgÀ ¨sÁ£ÀÄ ¨ÉÃUÀAgÀÄ F ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ
CPÀ̸Á°, ¸ÀÄUÀA¢ü, ²®àUÁjPÉ ªÀÄÄAvÁzÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæSÁåvÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÁVzÀÝgÀÄ.

is
C¹ÛvÀézÀ°èzÀݪÀÅ.
re S
zsÁ¨ÉÆïï, gÁeÁ¥ÀÅgÀ, ZË® ªÀÄvÀÄÛ UÉÆêÁ F PÁ®zÀ §AzÀgÀÄUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. gÉõÉä, ªÀÄzÀå,
B
bl
a£Àß, ¨É½î, vÁªÀÄæ, vÀªÀgÀ, ¹Ã¸À, UÁdÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄzÀÄgÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR DªÀÄzÀÄUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. ªÁå¥ÁgÀ
be T
ºÁUÀÆ ªÀÈwÛ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ C¹ÛvÀézÀ°èzÀݪÀÅ. ‘ºÉÆ£ÀÄß’ JA§ §AUÁgÀzÀ £Átå, ‘¯Áj’, ‘lAPÀ’ JA§
pu
¨É½î £ÁtåUÀ¼ÀÄ ZÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ°èzÀݪÀÅ.
K

¸ÀªÀiÁdzÀ°è C«¨sÀPÀÛ ¦vÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§UÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀªÀÅ. eÁw ¥ÀzÀÝw ºÁUÀÆ

©

§ºÀÄ¥ÀwßvÀéUÀ¼ÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°èzÀݪÀÅ. ¨sÀQÛ¥ÀAxÀzÀ ºÀjzÁ¸ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĹèA ¸ÀƦü ¸ÀAvÀgÀÄ JgÀqÀÄ

¸ÀªÀiÁdUÀ¼À®Æè ¦æÃw ¨É¼É¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÀÄ. ªÀÄĹèA ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¸ÀĤß, ¶AiÀiÁ, ¸ÀAiÀÄåzï, ±ÉÃSï
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀoÁt JA§ ªÀUÀð «AUÀqÀuÉUÀ½zÀݪÀÅ. ªÀÄĹèA ¹ÛçÃAiÀÄgÀ°è ¥ÀgÀzÁ ¥ÀzÀÞw gÀÆrüAiÀÄ°èvÀÄÛ.
²PÀët, PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®à : EªÀgÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¤ÃwAiÀÄÄ E¸ÁèA ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÁVvÀÄÛ.
ªÀÄPÀÛ§ JA§ ±Á¯ÉUÀ½zÀݪÀÅ. EªÀÅ ªÀĹâUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀætzÀ°èzÀݪÀÅ. ªÀÄPÀÛ§UÀ¼À°è CPÀëgÀ eÁÕ£À,
ªÀÄvÀ, PÁ£ÀÆ£ÀÄ, PÁªÀå, C®APÁgÀ±Á¸ÀÛçUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÆâü¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ªÀÄzÀgÀ¸ÁUÀ¼ÀÄ G£ÀßvÀ ²PÀëtzÀ
to

PÉÃAzÀæUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. ¸ÀévÀB «zÁéA¸À£ÁVzÀÝ ªÀĺÀªÀÄäzï UÀªÁ£ï ©ÃzÀgï£À°è E¸ÁèA ªÀÄvÀ ªÀÄvÀÄÛ

PÁ£ÀƤ£À ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¥ÉÇæÃvÁ컸À®Ä ªÀÄzÀgÀ¸À (ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄ) ªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. EzÀÄ 242
Cr GzÀÝ, 222 Cr CUÀ® ªÀÄvÀÄÛ 56 Cr JvÀÛgÀ«gÀĪÀ ªÀÄÆgÀÄ CAvÀ¹Û£À zÀRͤ£À ±ÉÊ°AiÀÄ
t
No

¨sÀªÀå PÀlÖqÀ. E°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 3000 ºÀ¸ÀÛ ¥ÀæwUÀ¼ÀļÀî UÀæAxÁ®AiÀĪÀÇ EvÀÄÛ. EzÀÄ «zÁåyðUÀ½UÉ,
CzsÁå¥ÀPÀjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¥ÁæzÁ¬ÄPÀ ªÀåQÛUÀ½UÉ vÀAUÀÄzÁtªÀÇ DVvÀÄÛ. E°è RUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç, ªÁåPÀgÀt,
UÀtÂvÀ, vÀvÀé±Á¸ÀÛç, EwºÁ¸À, gÁd¤ÃwUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À £ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ.
¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ EAqÉÆà ¸Á¸Àð¤Pï ±ÉÊ°AiÀÄ ªÁ¸ÀÄÛ²®à ¨É¼É¹zÀgÀÄ. MAzÀ£ÉAiÀÄ C° D¢¯ï ±ÀºÀ£ÀÄ
¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÀ eÁ«ÄAiÀÄ ªÀĹâAiÀÄÄ F PÁ®zÀ MAzÀÄ ªÀÄÄRå ¸ÁägÀPÀªÁVzÉ. E¨Áæ»A
gÉÆÃeÁ, UÉÆîUÀÄA§eï, UÀUÀ£ïªÀĺÀ¯ï, C¸Ágï ªÀĺÀ¯ïUÀ¼ÀÄ EªÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÁVªÉ. F
¸ÁägÀPÀUÀ½AzÁV D¢¯ï µÁ»UÀ¼ÀÄ «±Àé«SÁåvÀgÁVzÁÝgÉ. «±ÀézÀ ±ÉæõÀ× PÀlÖqÀUÀ¼À°è «dAiÀÄ¥ÀÅgÀzÀ°ègÀĪÀ

40
UÉÆîUÀÄA§eï MAzÁVzÉ. 1800 ZÀzÀÄgÀ Cr «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. £Á®ÄÌ ªÀÄƯÉUÀ¼À°è
K¼ÀÄ CAvÀ¹Û£À MAzÉÆAzÀÄ «Ä£ÁgÀUÀ½ªÉ. ªÀÄzsÀåzÀ°è §ÈºÀvï UÀĪÀÄäl«zÉ.
UÉÆïïUÀÄA§eï : £ÀªÀÄä gÁdåzÀ «dAiÀÄ¥ÀÅgÀzÀ°è F ¸ÁägÀPÀ«zÉ. EzÀ£ÀÄß ªÀĺÀªÀÄäzï D¢¯ï µÁ
¤«Äð¹zÀ£ÉAzÀÄ w½¢zÉ. EzÀgÀ PÀlÖqÀ ¤ªÀiÁðt PÁAiÀÄðªÀÅ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ¸Á.±À. 1626gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁV
¸Á.±À. 1656gÀ°è ªÀÄÄV¬ÄvÉAzÀÄ w½¢zÉ. EzÀÄ
¸ÀĪÀiÁgÀÄ 51«ÄÃ. JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ
«±Á®ªÁzÀ UÀĪÀÄälªÁVgÀÄvÀÛzÉ. UÀĪÀÄälzÀ°è
£Á®ÄÌ PÀA§UÀ½zÀÄÝ, CªÀÅUÀ½AzÀ ªÉÄÃ¯É ºÀvÀÛ®Ä

d
ªÉÄnÖ®ÄUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. UÀĪÀÄälzÀ
UÉÆïÁPÁgÀzÀ UÉÆÃqÉAiÀÄ°è MAzÀÄ §¢AiÀÄ°è

he
¤AvÀÄ ¦¸ÀÄUÀÄnÖzÀgÉ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ §¢AiÀÄ°è
Q«PÉÆlÄÖ D°¸À§ºÀÄzÁVgÀĪÀÅzÀÄ EzÀgÀ

is
«±ÉõÀvÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ
re S
zÉÆqÀØ UÀĪÀÄälªÀÇ DVzÉ.
B
bl
UÉÆïïUÀÄA§eï
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°: ¥Áj¨sÁ¶PÀ ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ
be T
pu
CªÀiÁvÀå - gÁd¤UÉ ««zsÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À°è £ÉgÀªÁUÀÄwÛzÀÝ ªÀÄAwæ
K

gÁAiÀĸÀA - ¸ÀaªÁ®AiÀÄzÀ PÁAiÀÄðzÀ²ð

gÁAiÀĸÀ¸Áé«Ä - ªÀÄÄRå PÁAiÀÄðzÀ²ð
©

PÀgÀtÂPÀ - ¯ÉPÀÌ¥ÀvÀæzÀ C¢üPÁj

ªÀģɥÀæzsÁ¤ - CgÀªÀÄ£ÉAiÀÄ ªÉÄðéZÁgÀPÀ
PÁAiÀÄðPÀvÀð - gÁd£À PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉgÀªÉÃj¸ÀĪÀªÀ£ÀÄ
CªÀÄgÀ£ÁAiÀÄPÀgÀÄ/£ÁAiÀÄAPÀgÀ ¥ÀzÀÞw - «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀjUÉ C¢üãÀgÁVzÀÝ C£ÉÃPÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ
gÁd¤UÉ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. EªÀgÀ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹ gÁd£ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß
GA§½AiÀiÁV ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. E°è EªÀgÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £ÀqɸÀÄwÛzÀzÀgÀÄ. F ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀÄgÀ
J£ÀÄßwÛzÀÝgÀÄ.
to

DAiÀÄUÁgÀ ¥ÀzÀÞw - CAzÀgÉ ¥Àæw PÀȶ »qÀĪÀ½UÁgÀÄ vÀªÀÄä ªÁ¶ðPÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ MAzÀÄ ¥Á®£ÀÄß
UËqÀ, ±Á£ÀĨsÉÆÃUÀ, §qÀV, CUÀ¸À, vÀ¼ÀªÁgÀ, eÉÆìĸÀ, ZÀªÀiÁägÀ, CPÀ̸Á°UÀ, PÀªÀiÁägÀ, ¤ÃgÀUÀAn,
t

PÀÄA¨ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ £Á¬ÄAzÀ JA§ 12 UÀÄA¥ÀÄUÀ½UÉ ¤ÃqÀ¨ÉÃQvÀÄÛ. ºÀ½îUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ DqÀ½vÀzÀ°è

No

EªÀgÉ®ègÀ ¥ÁvÀæ ªÀÄÄRåªÁVgÀÄwÛvÀÄÛ.

C¥sÁQUÀ¼ÀÄ - EgÁ£ï, mÁæ£ÁìöåPÉÆìäAiÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ EgÁQ¤AzÀ ªÀ®¸É§AzÀAvÀªÀgÀÄ.
ªÀQïï E ¸ÀįÁÛ£Àvï - ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ
C«ÄÃgï-E-dĪÀÄè - DyðPÀ ªÀÄAwæ, PÀAzÁAiÀÄ ¤ªÁðºÀPÀ
ªÀÄĸÁÛ¥sï-G¯ï-ªÀÄįïÌ - ¸ÀºÁAiÀÄPÀ DyðPÀ ªÀÄAwæ
£Áfgï-E-C±Àæ¥sï - «zÉñÀªÀÄAwæ

41
ªÀÄĦüÛ - PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÁåSÁå£ÀPÁgÀgÀÄ
zÀ©Ãgï - PÁAiÀÄðzÀ²ð
PÉÆvÁé® - ¸ÁªÀðd¤PÀgÀ gÀPÀëPÀ
vÀgÀ¥sï- ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÀÄ, CzÀgÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ vÀgÀ¥sïzÁgÀgÀÄ
C«ÄÃgï-G¯ï-GªÀiÁgÀ - ªÀÄÄRå ¸ÉãÁ¢üPÁj
SÁ¸Á-E-¸ÀįÁÛ¤ - ¸ÀįÁÛ£À£À CrAiÀÄ°èzÀÝ PÀbÉÃj
zÉñïªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ zÉøÁ¬Ä - ¥ÀgÀUÀtUÀ¼À PÀAzÁAiÀÄ ¤ªÁðºÀPÀgÀÄ

d
is he
re S B
bl
be T
pueÁ«ÄAiÀiÁ ªÀĹâ ©ÃzÀgï PÉÆÃmÉ
K

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
©

I. SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j.

1. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð _____________ .
2. ªÀÄzsÀÄgÁ «dAiÀÄ §gÉzÀ PÀªÀAiÀÄwæ ___________ .
3. ¥ËæqsÀzÉêÀgÁAiÀÄ£À ªÀÄAwæ ______________ .
to

4. CªÀÄÄPÀÛ ªÀiÁ®åzÀ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß vÉ®ÄV£À°è gÀa¹zÀ zÉÆgÉ _____________ .

5. ©ÃzÀj£À°è ªÀÄzÀgÀ¸ÀªÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀªÀ£ÀÄ ____________ .
t

6. QvÁ¨ï K £ÀªÀgÀ¸À UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀ£ÀÄ ___________ .

No

II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ ¸ÀºÀ¥ÁpUÀ¼ÉÆA¢UÉ ZÀað¹ GvÀÛj¹.

1. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß D½zÀ £Á®ÄÌ gÁd ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
2. JgÀqÀ£ÉAiÀÄ zÉêÀgÁAiÀÄ£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÉãÀÄ ?
3. PÀȵÀÚzÉêÀgÁAiÀÄ£ÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÁUÀ JzÀÄj¹zÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
4. CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÉãÀÄ?
42
 5. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®àªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.
6. ªÀĺÀªÀÄäzï UÀªÁ£À£ÀÄ §ºÀªÀĤ gÁdåzÀ°è GvÀÛªÀÄ ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæ ºÉÃUÉ JAzÀÄ
¥ÀjUÀt¸ÀÄ«j.?
7. §ºÀªÀĤ ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ DqÀ½vÀ, PÀAzÁAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß w½¹.
8. §ºÀªÀĤ ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ ²PÀët, PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®àªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ
1. ºÀA¥ÉAiÀÄ°ègÀĪÀ ««zsÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼À avÀæ ¸ÀAUÀ滹.

d
2. ºÀA¥ÉAiÀÄ°ègÀĪÀ ªÀĺÁ£ÀªÀ«Ä ¢§âzÀ°è DZÀj¸ÀÄwÛzÀÝ «dAiÀÄzÀ±À«Ä §UÉÎ «ªÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß

he
¸ÀAUÀ滹.
3. vÉ£Á° gÁªÀÄPÀȵÀÚgÀ PÀxÉUÀ¼À£ÀÄß N¢ n¥ÀàtÂUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrPÉƽîj.

is
re S
IV. ¤AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð :
B
bl
1. ºÀA¥ÉUÉ ¨ÉÃn ¤Ãr, C°è£À ¸ÁägÀPÀUÀ¼À §UÉÎ ¥Àæ§AzsÀ §gɬÄj.
2. ºÀA¥ÉAiÀÄ°è£À «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ §UÉÎ ¥Àæ§AzsÀ gÀa¹.
be T
pu
K
©

  
t to
No

43
 gÁdå±Á¸ÀÛç
CzsÁåAiÀÄ -1
£ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£À
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£É • ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ PÀgÀqÀÄ ¸À«Äw
• ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É • ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ

d
• ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ, PÀvÀðªÀåUÀ¼ÀÄ, gÁdå¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ

he
£ÀªÀÄä zÉñÀªÀÅ ¸ÁévÀAvÀæöå £ÀAvÀgÀ C£ÉÃPÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. F ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
¥ÁQ¸ÁÛ£À¢AzÀ ªÀ®¸É §AzÀ ¤gÁ²ævÀjUÉ ¥ÀÅ£ÀgïªÀ¸Àw PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À «°Ã¤ÃPÀgÀt,
PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ½zÀݪÀÅ. ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À «°Ã¤ÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß

is
re S
¸ÀzÁðgï ªÀ®è¨sÀ¨Á¬Ä ¥ÀmÉîgÀÄ AiÀıÀ¹éAiÀiÁV
¸Á¢ü¹zÀgÀÄ. zÉñÀzÀ ªÀåªÀ¹ÜvÀ DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuÉUÁV
B
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :

bl
PÁ£ÀƤ£À CªÀ±ÀåPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ PÁå©£Émï ¤AiÉÆÃUÀ : ¯Áqïð ¥sÉyPï
be T
gÀZÀ£ÉAiÀÄAvÀºÀ ¸ÀªÁ®£ÀÄß PÀÆqÁ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV ¯ÁgÉ£ïì - ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À PÁAiÀÄðzÀ²ð,
pu
¤ªÀð»¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EAvÀºÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ gÀZÀ£É, ¸Àgï ¸ÁÖ¥sÉÆÃqïð Qæ¥ïì-ªÁtÂdå ªÀÄAqÀ½AiÀÄ
K

CzÀgÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ°è ¥Àæ¸ÁÛ¦vÀªÁVgÀĪÀ CzsÀåPÀëgÀÄ, J.«.C¯ÉUÁìAqÀgï - £ËPÁ ¥ÀqÉAiÀÄ

ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀvÀðªÀåUÀ¼À §UÉÎ ªÀÄÄRå¸ÀÜ.
©

w½AiÉÆÃt.
¨sÁgÀvÀ ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£Á ¸À¨sÉ: MAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÁ£ÀÆ£À£ÀÄß ¸ÀA«zsÁ£ÀªÉAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ ZËPÀlÖ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£ÉUÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ªÉÆÃw¯Á¯ï £ÉºÀgÀÆ ¸À«ÄwAiÀÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀÄvÀÄÛ 1939gÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæ¸ï£À
PÀgÁa C¢üªÉñÀ£ÀzÀ ¤tðAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÉæÃgÀPÀªÁzÀªÀÅ. ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£É ªÀiÁqÀ®Ä PÁå©£Émï DAiÉÆÃUÀzÀ
²¥sÁgÀ¹ì£À C£ÀéAiÀÄ 1946gÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄjAzÀ PÀÆrzÀ ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£Á ¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
to

F ¸À¨sÉAiÀÄÄ 389 ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ E¨ÁãUÀªÁV ¸ÁévÀAvÀæöåUÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ 299

¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄ. ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£À¢AzÀ 7 d£À ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀtUÉÆArzÀÝgÀÄ.
t

¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£Á ¸À¨sÉAiÀÄ ªÉÆzÀ®

No

C¢üªÉñÀ£À r¸ÉA§gï 9, 1946gÀAzÀÄ £ÀqɬÄvÀÄ.

CzÉÆAzÀÄ LwºÁ¹PÀ WÀl£É. ¸ÀaÑzÁ£ÀAzÀ
¹£Áí ºÀAUÁ«Ä CzsÀåPÀëgÁVzÀÝgÀÄ. r¸ÉA§gï
11, 1946gÀAzÀÄ qÁ. gÁeÉÃAzÀæ¥Àæ¸ÁzïgÀªÀgÀ£ÀÄß
SÁAiÀÄA CzsÀåPÀëgÀ£ÁßVAiÀÄÆ ªÀÄvÀÄÛ
n.n.PÀȵÀÚªÀiÁZÁjAiÀĪÀgÀ£ÀÄß G¥ÁzsÀåPÀëgÀ£ÁßV
DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è
qÁ. ©.Dgï. CA¨ÉÃqÀÌgï qÁ. gÁeÉÃAzÀæ ¥Àæ¸Ázï

44
C£ÉÃPÀgÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¹zÀgÀÄ. CªÀgÀ°è dªÁºÀgÀ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÆ, ¸ÀzÁðgï ªÀ®è¨sÀ¨Á¬Ä
¥ÀmÉïï, qÁ. ©.Dgï.CA¨ÉÃqÀÌgï, ªÀi˯Á£À C§Ä¯ï PÀ¯ÁA DeÁzï, ¹. gÁdUÉÆÃ¥Á®ZÁj,
PÉ.JA. ªÀÄĤë, ²æêÀÄw ¸ÀgÉÆÃf¤ £ÁAiÀÄÄØ, ²æêÀÄw ¸ÀÄZÉÃvÀ PÀÈ¥À¯Á¤, PÀ£ÁðlPÀzÀ J¸ï.¤d°AUÀ¥Àà,
PÉ.¹.gÉrØ, PÉAUÀ¯ï ºÀ£ÀĪÀÄAvÀAiÀÄå, mÉÃPÀÆgÀÄ ¸ÀħæªÀÄtåA ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRgÁVzÀÝgÀÄ.
PÀgÀqÀÄ gÀZÀ£Á ¸À«Äw
¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£Á ¸À¨sÉAiÀÄÄ gÁµÀÖçPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß «ªÀgÀªÁV ¥Àj²Ã°¸À®Ä 22
¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß, 5 G¥À¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. CªÀÅUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ PÀgÀqÀÄ ¸À«Äw.
qÁ. ©.Dgï. CA¨ÉÃqÀÌgïgÀªÀgÀÄ EzÀgÀ CzsÀåPÀëgÁVzÀÝgÀÄ. EªÀgÀÄ ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£ÉUÉ ¤ÃrzÀ
PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß DzsÀj¹ CªÀgÀ£ÀÄß `¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ²°à’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. F PÀgÀqÀÄ ¸À«ÄwAiÀÄ°è

d
J£ï.UÉÆÃ¥Á® ¸Áé«Ä CAiÀÄåAUÁgï, C¯Áèr PÀȵÀÚ¸Áé«Ä CAiÀÄågï, PÉ.JªÀiï. ªÀÄĤë, n.n.PÀȵÀÚªÀiÁZÁj,

he
ªÀĺÀªÀÄäzï ¸ÁzÀįÁè, ¹. ªÀiÁzsÀªÀgÁªï CªÀgÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVzÀÝgÀÄ.
¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ gÀZÀ£É
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:

is
¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£Á ¸À¨sÉAiÀÄÄ gÀZÀ£Á PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß
re S 1930 d£ÀªÀj 26 gÀAzÀÄ ¯ÁºÉÆÃgï
ªÀÄÄV¸À®Ä JgÀqÀÄ ªÀµÀð 11 wAUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 18 C¢üªÉñÀ£ÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀ ¥ÀÇtð ¸ÀégÁdå
B
bl
¢£ÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆArvÀÄ. gÀZÀ£Á ¸À¨sÉAiÀÄ°è EzÀÝ JA§ WÉÆõÀuÉ CAVÃPÀj¹vÀÄÛ. CzÀgÀ
¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV PÉ®¸À ¤ªÀ𻹠C£ÉÃPÀ ¸À«£É£À¦UÁV £ÀÆvÀ£À ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß
be T
pu
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄAr¹zÀ wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ZÀZÉð
d£ÀªÀj 26, 1950gÀAzÀÄ eÁjUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
K

£ÀqɸÀ¯Á¬ÄvÀÄ. £ÀAvÀgÀ PÀgÀqÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß

gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ©ænµï ¸ÀPÁðgÀ ºÉÆgÀr¹zÀ 1909, 1919 ªÀÄvÀÄÛ 1935gÀ PÁ¬ÄzÉ, ©æl¤ß£À ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ
©

ªÀåªÀ¸ÉÜ, CªÉÄjPÁzÀ ©¯ï D¥sï gÉÊmïì, LgÉèAr£À ¸ÁªÀiÁfPÀ ¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî®Ä ¤tð¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. CAwªÀĪÁV £ÀªÉA§gï 26, 1949 gÀAzÀÄ CAVÃPÀj¸À®àlÄÖ
d£ÀªÀj 26, 1950 gÀAzÀÄ eÁjUÉ §A¢vÀÄ. F ¢£ÀªÀ£Éßà UÀtgÁdå ¢£ÀªÁV DZÀj¸ÀÄvÉÛêÉ.
¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É (¥ÀǪÀð ¦ÃpPÉ)
¨sÁgÀvÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ vÀ£ÀßzÉà DzÀ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É ºÉÆA¢zÀÄÝ, F ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£À
gÀZÀ£ÁPÁgÀgÀ «ZÁgÀzsÁgÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ gÀÆ¥ÀÅgÉõÉ, ªÀiË®å, ¹zÁÞAvÀ ªÀÄvÀÄÛ
to

GzÉÝñÀUÀ¼À ¸ÁgÁA±ÀªÉà ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É DVzÉ. EzÀÄ d£ÀvÉAiÀÄ zsÉåÃAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¹

WÉÆö¹PÉÆAqÀ DzÀ±Àð vÀvÀéªÁVzÉ.
F ¥Àæ¸ÁÛªÀ£ÉAiÀÄÄ r¸ÉA§gï 13, 1946gÀAzÀÄ dªÀºÁgÀ ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄgÀªÀgÀÄ ªÀÄAr¹zÀ
t

‘zsÉåÃAiÀÄUÀ¼À ¤tðAiÀÄ’ (Objective Resolution) ªÀ£ÀÄß ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£Á ¸À¨sÉ d£ÀªÀj 22,
No

1947gÀAzÀÄ CAVÃPÀj¹vÀÄ. F ¤tðAiÀĪÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå, UÀtgÁdå, ¥ÀæeÉUÀ¼À ¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀ,

d£ÀvÉAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ºÁUÀÆ gÁdQÃAiÀÄ £ÁåAiÀÄ MzÀV¸ÀĪÀÅzÁV w½¹zÉ.
£ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥ÀǪÀð ¦ÃpPÉAiÀÄÄ vÀÄA¨Á CxÀðUÀ©üðvÀªÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ avÀætªÀ£ÀÄß awæ¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ PÉÊ ¢Ã¥ÀªÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß PÉ®ªÀgÀÄ ‘¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ
MqÀªÉ’ (Jewel) JAzÀÄ §tÂÚ¹zÀgÉ, PÉ.JA. ªÀÄÄ¤ë ‘gÁdQÃAiÀÄ eÁvÀPÀ’ JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝgÉ.

45
 No
t to ©
be TK
B

46
re S
pu
bl
ishe
d
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÉUÀ¼ÁzÀ £ÁªÀÅ : £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£ÉAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÉUÀ¼ÁzÀ £ÁªÀÅ JAzÀÄ
DgÀA¨sÀUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjAzÀ¯Éà gÀavÀUÉÆArzÀÄÝ, ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÉUÀ¼ÁzÀ
£ÁªÉ¯Áè ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ JA§ ¨sÁªÀ£É ºÉÆA¢ J®ègÀ D±ÉÆÃvÀÛgÀ PÁ¥ÁqÀĪÀÅzÀgÀ°è ±Àæ«Ä¹zÉ.
¸ÁªÀð¨s˪ÀÄ (¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀ ¸ÀA¥À£Àß) gÁµÀÖç : ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà gÁµÀÖçPÉÌ
C¢üãÀªÁVgÀzÉ, ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄ gÁµÀÖçªÁVzÉ. «±ÀézÀ AiÀiÁªÀÅzÉà §tPÉÌ ¸ÉÃgÀzÉ vÀ£ÀßzÉà DzÀ ¸ÀévÀAvÀæ
«zÉñÁAUÀ ¤Ãw, C°¥ÀÛ ¤Ãw, AiÉÆÃd£Á ¥ÀzÀÞwUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¹ DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁºÀå
¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀ ¥ÀqÉ¢zÉ.
¸ÀªÀiÁdªÁzÀ : ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄTà gÁdå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ gÁµÀÖçªÀ£ÁßV ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ

d
¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥ÀæzsÁ£À UÀÄjAiÀiÁVzÉ. ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ ªÀÄÆ®PÀ eÁjUÉ vÀgÀ®Ä
¸ÁzsÀå JA§ÄzÀ£ÀÄß ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. ‘¸ÀªÀiÁdªÁzÀ’ JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß 1976gÀ°è 42£Éà wzÀÄÝ¥Àr

he
ªÀÄÆ®PÀ C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî¯ÁVzÉ. ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ gÁµÀÖç ¤ªÀiÁðtzÀ §Ä£Á¢AiÀiÁzÀ gÁdå ¤zÉðñÀPÀ
vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß 42£Éà wzÀÄÝ¥Àr ªÀÄÆ®PÀ C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî¯ÁVzÉ. F ªÀÄÆ®PÀ ¨sÀÆ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ

is
¥ÀæUÀw¥ÀgÀ DyðPÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ¯ÁVzÉ.
re S
eÁvÀåwÃvÀ (ªÀÄvÀ ¤gÀ¥ÉÃPÀë) gÁµÀÖç : ‘eÁvÀåwÃvÀ’ JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 42£Éà wzÀÄÝ¥Àr
B
bl
ªÀÄÆ®PÀ 1976gÀ°è C¼ÀªÀr¹zÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀÄvÀªÀ£ÀÄß gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄvÀªÀ£ÁßV CAVÃPÀj¹®è.
be T
DzÀÝjAzÀ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀ ¤gÀ¥ÉÃPÀë gÁµÀÖçªÁVzÉ. ¥ÀæeÉUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄUÉ ¨ÉÃPÁzÀ ªÀÄvÀ DZÀj¸ÀĪÀ, C£ÀĸÀj¸ÀĪÀ
pu
¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÁÝgÉ. ¸ÀªÀð zsÀªÀÄðPÀÆÌ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ ¥Áæw¤zsÀåªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
K

¥ÀæeÁ ¸ÀvÁÛvÀäPÀ UÀtgÁdå : ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ°è£À J®ègÀ ¸ÀÄRªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝj

©

¸ÀPÁðgÀzÁÝVzÉ. gÁµÀÖçzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ZÀZÉðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ §UɺÀj¹PÉƼÀî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. LzÀÄ

ªÀµÀðUÀ½UÉƪÉÄä £ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÁªÀðwæPÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è ªÀÄÄPÀÛ ªÀÄvÀzÁ£À ¥ÀzÀÝwAiÀÄÄ £ÀªÀÄä
¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÀ£ÀÄß ©A©¸ÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼À£ÀÄß LzÀÄ ªÀµÀðzÀ CªÀ¢üUÉ ZÀÄ£ÁªÀuÉ ªÀÄÆ®PÀ
DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ¨sÁgÀvÀ MAzÀÄ UÀtgÁdå ªÀåªÀ¸ÉÜ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
¨sÁgÀvÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
°TvÀ ªÀÄvÀÄÛ §ÈºÀvï ¸ÀA«zsÁ£À : ¨sÁgÀvÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ °TvÀ gÀÆ¥ÀzÀ°èzÉ. ¸ÀPÁðgÀzÀ
to

CAUÀUÀ¼ÁzÀ ±Á¸ÀPÁAUÀ, PÁAiÀiÁðAUÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀiÁAUÀUÀ¼À gÀZÀ£É, C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðªÁå¦Û

°TvÀ DzsÁgÀªÁVzÉ. ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ, PÀvÀðªÀåUÀ¼ÀÄ, gÁdå ¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ §gÀªÀtÂUÉAiÀÄ
gÀÆ¥ÀzÀ°èªÉ. £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ ªÀÄÆ®vÀB 22 ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, 8 C£ÀĸÀÆaUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 395 «¢üUÀ¼À£ÀÄß
t
No

ºÉÆA¢vÀÄÛ. £ÀAvÀgÀzÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ wzÀÄÝ¥ÀrUÀ½AzÁV 25 ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, 12 C£ÀĸÀÆaUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 465

«¢üUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ §ÈºÀvï ¸ÀA«zsÁ£ÀªÁVzÉ.
¨sÁUÀ±ÀB £ÀªÀÄå ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁUÀ±ÀB C£ÀªÀÄå ¸ÀA«zsÁ£À : AiÀiÁªÀ zÉñÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß «±ÉõÀ
«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀzÉà ¸ÀÄ®¨sÀªÁV wzÀÄÝ¥Àr ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÉÆà CzÀ£ÀÄß £ÀªÀÄå CxÀªÁ
¸ÀgÀ¼À ¸ÀA«zsÁ£À JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. AiÀiÁªÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ wzÀÄÝ¥Àr «±ÉõÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉÆà CzÀ£ÀÄß C£ÀªÀÄå CxÀªÁ PÀpt ¸ÀA«zsÁ£À JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ
¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ Cw ¸ÀÄ®¨sÀªÀÇ DVgÀzÉ, Cw PÀptªÀÇ DVgÀzÉ ¸ÀgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ PÀptvÉUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ.

47
 ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀ ¥ÀzÀÞw : £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀ ¥ÀzÀÞwUÉ CªÀPÁ±À
ªÀiÁrPÉÆnÖzÉ. ¥ÀæeÉUÀ½AzÀ DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀ ºÉÆA¢zÉ. PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåUÀ¼À°è
PÁAiÀiÁðAUÀ, ±Á¸ÀPÁAUÀ¢AzÀ gÀZÀ£ÉAiÀiÁV ±Á¸ÀPÁAUÀPÉÌ ºÉZÀÄÑ ºÉÆuÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®
±Á¸ÀPÁAUÀzÀ «±Áé¸À«gÀĪÀªÀgÉUÀÆ C¢üPÁgÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ. ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ «±Áé¸À PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÁUÀ vÀPÀët
gÁfãÁªÉÄ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
UÀtvÀAvÀæ ªÀåªÀ¸ÉÜ : ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß UÀtvÀAvÀæ gÁdåªÉAzÉà ¸ÁjzÉ. ¥ÀæeÉUÀ½AzÀ
¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV ¤UÀ¢vÀ CªÀ¢üUÁV DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ gÁµÀÖçzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ
gÁµÀÖç¥Àw zÉñÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁVzÀÄÝ, CªÀgÀ£ÀÄß ZÀÄ£ÁªÀuÉ ªÀÄÆ®PÀ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

d
DzÀÄzÀjAzÀ EzÀÄ UÀtgÁdå.

he
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¥ÀzÀÞw : ¨sÁgÀvÀªÀÅ ««zsÀ ¨sÁµÉ, eÁw, d£ÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ «±Á® ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀ
ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¥ÀzÀÞwUÉ CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆnÖzÉ. PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ

is
gÁdåUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ (PÉÃAzÀæ¥ÀnÖ 100 «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ, gÁdå¥ÀnÖ 61 «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ
re S
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĪÀwð ¥ÀnÖ 52 «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ C¢üPÁgÀ «¨sÀd£ÉAiÀiÁVzÉ). F JgÀqÀÆ
B
bl
¸ÀPÁðgÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ GAmÁUÀĪÀ «ªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß §UɺÀj¸À®Ä ¸ÀĦæÃAPÉÆÃmïð C¢üPÁgÀ ¥ÀqÉ¢zÉ.
be T
ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ : ªÀåQÛAiÀÄ ¸ÀªÀðvÉÆêÀÄÄR C©üªÀÈ¢ÞUÉ CUÀvÀåªÁzÀ ¸ÀA«zsÁ£À¢AzÀ
pu
gÀQë¸À®àlÖ ºÀPÀÄÌUÀ¼Éà ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ. F ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß zÉñÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà PÁ£ÀÆ£ÀÄ
K

PÀæªÀÄUÀ½AzÁUÀ°Ã, PÉÃAzÀæ, gÁdå ªÀÄvÀÄÛ C¢üãÀ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÁUÀ°Ã CxÀªÁ C¢üãÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÁUÀ°Ã

©

QvÀÄÛPÉƼÀÄîªÀAw®è. ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ½UÉ ¸ÀA«zsÁ£ÁvÀäPÀ G®èAWÀ£ÉAiÀiÁzÀ°è ¸ÀĦæÃAPÉÆÃmïð

ªÀÄvÀÄÛ ºÉÊPÉÆÃmïðUÉ £ÉÃgÀªÁV ªÉÆgÉ ºÉÆÃUÀ§ºÀÄzÀÄ. EAvÀºÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ
3£Éà ¨sÁUÀzÀ°è C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ.
ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÀvÀðªÀåUÀ¼ÀÄ : gÁdåPÉÌ £ÁªÀÅ K£À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ J£ÀÄߪÀÅzÉà PÀvÀðªÀåUÀ¼ÀÄ. £ÀªÀÄä
¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 4 £Éà ‘J’ ¨sÁUÀzÀ°è 51 ‘J’ «¢üAiÀÄ°è 11 ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹zÉ.
ªÀÄÆ® ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀ°®è. 1976gÀ°è 42£ÉAiÀÄ wzÀÄÝ¥Àr
to

PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀéAiÀÄ 10 ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ. 2002 gÀ°è ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 86£ÉAiÀÄ

wzÀÄÝ¥Àr ªÀÄÆ®PÀ 6 jAzÀ 14 ªÀµÀð ªÀAiÉÆëÄwAiÀÄ°è£À J¯Áè ªÀÄPÀ̽UÀÆ ¥ÉÇõÀPÀgÀÄ PÀqÁØAiÀÄ
²PÀët PÉÆr¸À®Ä CªÀPÁ±À PÀ°à¹zÉ JA§ 11£ÉAiÀÄ PÀvÀðªÀåªÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ.
t
No

gÁdå ¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ : £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 4£ÉAiÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è gÁdå ¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß
C¼ÀªÀr¹zÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß Ljµï ¸ÀA«zsÁ£À¢AzÀ ¥ÀqÉAiÀįÁVzÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ
DyðPÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä §Ä£Á¢AiÀiÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀ eÁjUÉƽ¸À¢zÀÝgÉ
£ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ°è ¥Àæ²ß¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. DzÀgÀÆ EªÀÅ zÉñÀzÀ DqÀ½vÀPÉÌ ªÀÄÆ® §Ä£Á¢AiÀiÁVªÉ.
zÉñÀzÀ DqÀ½vÀzÀ°è EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ vÀvÀéUÀ¼ÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ vÀéjvÀªÁV
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÀiÁtÂPÀªÁV C£ÀĵÁ×£ÀPÉÌ vÀgÀ¨ÉÃQzÉ. ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.

48
 ¸ÀévÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ KQÃPÀÈvÀ £ÁåAiÀiÁAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ : £ÀªÀÄä £ÁåAiÀiÁAUÀªÀÅ ¸ÀévÀAvÀæªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ KQÃPÀÈvÀªÁzÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. ¥ÀæeÉUÀ¼À ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¹ ¤¨sÀðAiÀÄ¢AzÀ PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå
¥ÀqÉ¢ªÉ. ±Á¸ÀPÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁðAUÀUÀ¼ÀÄ, £ÁåAiÀiÁAUÀzÀ PÁAiÀÄðzÀ°è ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À ªÀiÁqÀĪÀAw®è.
¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ªÀåªÀ¸ÉÜ EzÀÝgÀÆ, KQÃPÀÈvÀ £ÁåAiÀiÁAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ
¸ÀªÉÇðÃZÀÑ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVgÀÄvÀÛzÉ. CzÀgÀ CrAiÀÄ°è GZÀÑ£ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ (ºÉÊPÉÆÃmïð)
ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ C¢üãÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ.
KPÀ ¥ËgÀvÀé : ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ d£ÀvÉAiÀÄ ¸ÀAPÀÄavÀ ¥ÁæAwÃAiÀÄ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¹,
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä KPÀ ¥ËgÀvÀéPÉÌ CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆnÖzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀæeÉ

d
AiÀiÁªÀÅzÉà gÁdåzÀ°è d¤¹zÀgÀÆ, AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÁ¹¹zÀgÀÆ J®èjUÀÆ MAzÉà ¥ËgÀvÀé

he
EzÀÄÝ EzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÁ£ÀÆ£À£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀA¸ÀwÛUÉ C¢üPÁgÀ ¤ÃrzÉ. DzÀÝjAzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ
¥ÀæeÉUÀ¼É®ègÀÆ MAzÉà jÃwAiÀÄ ¤Ãw-¤AiÀĪÀÄUÀ½UÉ §zÀÞgÁVgÀĪÀgÀÄ.
ªÀAiÀĸÀÌ ªÀÄvÀzÁ£À ¥ÀzÀÞw : £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ ªÀAiÀĸÀÌ ªÀÄvÀzÁ£À ¥ÀzÀÞwUÉ CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆnÖzÉ.

is
re S
AiÀiÁªÀÅzÉà vÁgÀvÀªÀÄå«®èzÉ 18 ªÀµÀð ªÉÄîàlÖ J¯Áè ¥ÀæeÉUÀ½UÀÆ ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
B
bl
EzÀÄ d£ÀvÉAiÀÄ ¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀzÀ ¸ÀAPÉÃvÀªÁVzÉ.
¢é¸ÀzÀ£À ±Á¸ÀPÁAUÀ : ¨sÁgÀvÀzÀ ±Á¸ÀPÁAUÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. F ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ
be T
pu
¢é¸ÀzÀ£À ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÀÄÝ, PɼÀªÀÄ£É (¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉ) ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄîä£É (gÁdå¸À¨sÉ) AiÀÄ£ÀÄß
K

M¼ÀUÉÆArzÉ.
©

¥ÀPÀë ¥ÀzÀÞw : gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëUÀ¼ÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ §Ä£Á¢. ¨sÁgÀvÀzÀ°è C£ÉÃPÀ gÁdQÃAiÀÄ
¥ÀPÀëUÀ½gÀĪÀÅzÀjAzÀ §ºÀÄ¥ÀPÀë ¥ÀzÀÞw C¹ÛvÀézÀ°èzÉ. ¸ÁªÀðwæPÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è §ºÀĪÀÄvÀ ¥ÀqÉzÀ ¥ÀPÀë
D¼ÀĪÀ ¥ÀPÀëªÁzÀgÉ G½zÀ ¥ÀPÀëUÀ¼ÀÄ «gÉÆÃzsÀ ¥ÀPÀëUÀ¼ÁUÀÄvÀÛªÉ.
ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀvÀðªÀåUÀ¼ÀÄ
ªÀåQÛAiÀÄ ªÀåQÛvÀézÀ «PÀ¸À£ÀPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÉßÃ
ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ªÀÄ£ÀĵÀå£ÀÄ £ÁUÀjÃPÀ fêÀ£À £ÀqɸÀ®Ä
to

ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ CvÀåªÀ±ÀåPÀ. F ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ AiÀıÀ¹ìUÉ CUÀvÀåªÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ. £ÀªÀÄä

¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 3£Éà ¨sÁUÀzÀ°è 7 ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¸À¯ÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ
44£Éà wzÀÄÝ¥Àr¬ÄAzÁV D¹Û ºÀPÀÌ£ÀÄß gÀzÀÄÝ ¥Àr¸À¯ÁVzÉ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ 06 ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ½ªÉ.
t
No

¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ ºÀPÀÄÌ : ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ AiÀıÀ¹ìUÉ F ºÀPÀÄÌ CUÀvÀåªÁVzÀÄÝ, ±Á¸À£ÁvÀäPÀªÁV,

¸ÁªÀiÁfPÀªÁV, DyðPÀªÁV ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ PÀ°à¹zÁÝgÉ. PÁ£ÀƤ£À ªÀÄÄAzÉ J®ègÀÆ ¸ÀªÀiÁ£ÀgÀÄ,
PÁ£ÀƤVAvÀ AiÀiÁgÀÆ ±ÉæõÀ×gÀ®è. ¥ÀæwAiÉƧâgÀÆ gÁdåzÀ PÁ£ÀƤUÉ §zÀÞgÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. eÁw, zsÀªÀÄð,
°AUÀ, d£Àä¸ÀܼÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¨sÉÃzÀ¨sÁªÀ ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀܼÀUÀ¼ÀÄ, ºÉÆÃmɯïUÀ¼ÀÄ,
CAUÀrUÀ¼ÀÄ, ªÀÄ£ÀgÀAd£Á ¸ÀܼÀUÀ¼ÀÄ, zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è AiÀiÁgÉƧâjUÀÆ ¥ÀæªÉñÀ
¤gÁPÀj¸À¨ÁgÀzÀÄ. ¸ÀPÁðj GzÉÆåÃUÀ ¸ÉÃgÀ®Ä ¥ÀæwAiÉƧâjUÀÆ ¸ÀªÀiÁ£À CªÀPÁ±À zÉÆgÀQ¹zÉ
C¸Ààø±ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß DZÀj¸À¨ÁgÀzÀÄ.

49
 ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
1895gÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæ¸ï, ¥ÀæeÉUÀ¼À ºÀPÀÄÌUÀ¼À §UÉÎ
DUÀæºÀ¥Àr¹vÀÄ.
1895gÀ°è ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï vÀªÀÄä ‘¸ÀégÁdå ©¯ï’£À°è
ºÀPÀÄÌUÀ½UÁV MvÁ۬ĹzÀÝgÀÄ.
1925gÀ°è ²æêÀÄw C¤¨É¸ÉAmï ‘PÁªÀÄ£ïªÉ¯ïÛ D¥sï EArAiÀiÁ’
©¯ï£À°è ªÀåQÛ ¸ÁévÀAvÀæöå, DvÀä¸ÁQë ¸ÁévÀAvÀæöå, ªÁPï ¸ÁévÀAvÀæöå,
PÁ£ÀƤ£À ªÀÄÄAzÉ ¸ÀªÀiÁ£ÀgÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ.

d
1945gÀ ªÀgÀ¢ 1946gÀ PÁå©£Émï «ÄµÀ£ï ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ
ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉA§°¹zÀªÀÅ.

he
¸ÁévÀAvÀæöåzÀ ºÀPÀÄÌ : ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À°è ¸ÁévÀAvÀæöåzÀ ºÀPÀÄÌ ªÀĺÀvÀézÀ ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉ¢zÉ.

is
F ºÀQÌ£ÀrAiÀÄ°è ªÁPï ªÀÄvÀÄÛ C©ü¥ÁæAiÀÄ ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀĪÀ, ±À¸ÀÛçgÀ»vÀ ±ÁAwAiÀÄÄvÀªÁV ¸À¨sÉ ¸ÉÃgÀĪÀ,
re S
¸ÀAWÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀ, ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀAZÀj¸ÀĪÀ, ªÁ¹¸ÀĪÀ, AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀÈwÛ ºÉÆAzÀĪÀ
B
bl
¸ÁévÀAvÀæöå ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. ¥ËgÀjUÉ EzÀÄ gÀPÀëuÁvÀäPÀ ºÀPÁÌVzÀÄÝ, ¸ÀPÁgÀt«®èzÉ ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß §A¢ü¸ÀĪÀAw®è
ªÀÄvÀÄÛ gÁdå PÁ£ÀÆ£À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀåQÛAiÀÄ fêÀ vÉUÉAiÀÄĪÀ CxÀªÁ ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß
be T
pu
PÀ¹zÀÄPÉƼÀÄîªÀAw®è.
K

±ÉÆõÀuÉAiÀÄ «gÀÄzÀÞzÀ ºÀPÀÄÌ : ±ÉÆõÀuÉ MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¦qÀÄUÁVzÉ. F ¦qÀÄUÀ£ÀÄß ¤ªÀÄÆð®£À

ªÀiÁqÀ®Ä ±ÉÆõÀuÉAiÀÄ «gÀÄzÀÞzÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ. gÁdåªÁUÀ°Ã, AiÀiÁªÀÅzÉÃ
©

ªÀåQÛAiÀiÁUÀ°Ã, zÀħð®gÀ£ÀÄß, §qÀªÀgÀ£ÀÄß, ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß, ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ±ÉÆõÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀAw®è.

©üPÁël£É, zÉêÀzÁ¹ ¥ÀzÀÞw, ¸Àw DZÀgÀuÉ, C£ÉÊwPÀ ZÀlĪÀnPÉ ªÀÄvÀÄÛ §®ªÀAvÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ£ÀÄß
¤µÉâü¸À¯ÁVzÉ. 14 ªÀµÀðQÌAvÀ PÀrªÉÄ ªÀAiÀĹì£À ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß PÁSÁð£É, UÀt CxÀªÁ C¥ÁAiÀÄPÁj
PÉ®¸ÀUÀ½UÉ £ÉëĹPÉƼÀÄîªÀAw®è.
zsÁ«ÄðPÀ ¸ÁévÀAvÀæöåzÀ ºÀPÀÄÌ : ¨sÁgÀvÀ eÁvÀåwÃvÀ (zsÀªÀÄð¤gÀ¥ÉÃPÀë) gÁµÀÖç. AiÀiÁªÀÅzÉà zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ zsÀªÀÄðªÀ£ÁßV CAVÃPÀj¹®è. ¥ËgÀgÀÄ vÀªÀÄä DvÀä¸ÁQëUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV AiÀiÁªÀÅzÉÃ
to

zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¹éÃPÀj¸ÀĪÀ, ¥Á°¸ÀĪÀ, ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ¥ÀqÉ¢zÁÝgÉ. zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À

¤ªÀðºÀuÉUÁV vÉjUÉ PÉÆqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ MvÁ۬ĸÀĪÀAw®è. zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß gÁdQÃAiÀÄ
GzÉÝñÀUÀ½UÉ §¼À¸ÀĪÀAw®è.
t
No

¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀÄvÀÄÛ «zÁå¨sÁå¸ÀzÀ ºÀPÀÄÌ : zÉñÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ ¥ËgÀgÀÄ vÀªÀÄäzÉà DzÀ ¨sÁµÉ, °¦,
¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ. EªÀÅUÀ¼À gÀPÀëuÉ gÁdåzÁÝVgÀÄvÀÛzÉ. zsÁ«ÄðPÀ-¨sÁµÁ C®à¸ÀASÁåvÀgÀ
»vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¸ÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ F ºÀPÀÌ£ÀÄß ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ. C®à¸ÀASÁåvÀgÀ
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåzÀ zsÀ£À¸ÀºÁAiÀÄ ¥ÀqÉzÀÄ £ÀqɸÀĪÀ «zÁå ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è AiÀiÁjUÉà DUÀ° ¥ÀæªÉñÀ
¤gÁPÀj¸ÀĪÀAw®è.

50
 ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 86 £Éà wzÀÄÝ¥Àr ªÀiÁr 21 ‘J’ «¢üAiÀÄ£ÀéAiÀÄ 2002 gÀ°è ²PÀëtªÀ£ÀÄß MAzÀÄ ºÀPÀÌ£ÁßV
¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. EzÀgÀ C£ÀéAiÀÄ 6 jAzÀ 14 ªÀµÀð ªÀAiÀĹì£À J¯Áè ªÀÄPÀ̽UÀÆ gÁdåªÉà GavÀ
ªÀÄvÀÄÛ PÀqÁØAiÀÄ ²PÀët ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ. PÀ£ÁðlPÀ gÁdåªÀÅ ²PÀët ºÀPÀÄÌ PÁ¬ÄzÉ (Dgï.n.E. 2009) AiÀÄ£ÀÄß
eÁjUÉƽ¹zÉ.
¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥ÀjºÁgÀzÀ ºÀPÀÄÌ : ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À gÀPÀëuÉUÁV ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 32£Éà «¢üAiÀÄ°è
CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆqÀ¯ÁVzÉ. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è EzÉÆAzÀÄ «±ÉõÀ ®PÀëtªÁVzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ
©.Dgï. CA¨ÉÃqÀÌgï F ºÀPÀÌ£ÀÄß `¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ DvÀä ªÀÄvÀÄÛ ºÀÈzÀAiÀÄ’«zÀÝAvÉ JA¢zÁÝgÉ.

d
ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ½UÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀåQÛ¬ÄAzÁUÀ°Ã, gÁdå CxÀªÁ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀ¢AzÁUÀ°Ã
zsÀPÉÌ GAmÁzÀgÉ gÀPÀëuÉUÁV £ÉÃgÀªÁV ¸ÀĦæÃAPÉÆÃmïðUÉ Cfð ¸À°è¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀÄzÀjAzÀ

he
¸ÀªÉÇðÃZÀÑ £ÁåAiÀiÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß `ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À gÀPÀëPÀ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. «¢ü 226gÀ£ÀéAiÀÄ
GZÀÑ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ PÀÆqÁ ºÀPÀÄÌUÀ¼À gÀPÀëuÉUÁV F PɼÀPÀAqÀ jmïUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀr¸ÀĪÀ
C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ.

is
re S
J) §A¢üà ¥ÀævÀåQëÃPÀgÀt : ¸ÀªÉÇðÃZÀÑ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ
B
ZÀlĪÀnPÉ:

bl
ªÀÄvÀÄÛ GZÀÑ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ CPÀæªÀĪÁV §A¢üvÀªÁzÀ
gÁdåzÀ°è£À ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÀÄÌ DAiÉÆÃUÀzÀ
ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß vÀ£Àß ªÀÄÄAzÉ ¤UÀ¢vÀ CªÀ¢üAiÉƼÀUÉ
be T
§UÉÎ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹. ªÀiÁ£ÀªÀ
ºÁdgÀÄ¥Àr¸ÀĪÀAvÉ ¤ÃqÀĪÀ DeÉÕAiÉÄà §A¢ü
pu
¥ÀævÀåQëÃPÀgÀtªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ªÀåQÛ ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß ºÀPÀÄÌ G®èAWÀ£É DzÁUÀ DAiÉÆÃUÀªÀÅ
K

gÀQë¸ÀÄvÀÛzÉ. vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÀæªÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¸ÀÄ¢Ý

ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À°è£À ªÀiÁ»w w½¬Äj.
©

©) ¥ÀgÀªÀiÁzÉñÀ : ±Á¸ÀPÁAUÀ, PÁAiÀiÁðAUÀ CxÀªÁ

CªÀÅUÀ¼À C¢üãÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß, ¤ªÀð»¸ÀzÉà EzÁÝUÀ, ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖ
PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢vÀ CªÀ¢üAiÉƼÀUÉ ¤ªÀð»¸ÀĪÀAvÉ ¸ÀªÉÇðÃZÀÑ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ CxÀªÁ GZÀÑ
£ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ ¤ÃqÀĪÀ DeÉÕAiÉÄà ¥ÀgÀªÀiÁzÉñÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. F DeÉÕAiÀÄ£ÀÄß SÁ¸ÀV ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ,
gÁdå¥Á®gÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁµÁÖçzsÀåPÀëgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆgÀr¸À®Ä §gÀĪÀÅ¢®è.
¹) ¥Àæw§AzsÀPÁeÉÕ : C¢üãÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä C¢üPÁgÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «ÄÃj CxÀªÁ
to

£ÉʸÀVðPÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ½UÉ «gÀÄzÀÞªÁV wÃ¥ÀÅð ¤ÃrzÁUÀ, G£ÀßvÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ CAvÀºÀ wÃ¥Àð£ÀÄß

vÀPÀët ¸ÀÜVvÀUÉƽ¸ÀĪÀAvÉ ¤ÃqÀĪÀ DeÉÕAiÉÄà ¥Àæw§AzsÀPÁeÉÕAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. F DeÉÕAiÀÄ£ÀÄß G£ÀßvÀ
£ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ C¢üãÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼À «gÀÄzÀÞ ªÀiÁvÀæ ºÉÆgÀr¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
t

r) GvÉàçÃPÀëuÁ ¯ÉÃR (¸À¶ðAiÉÆÃgÀj) : C¢ü£À £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä C¢üPÁgÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß

No

«ÄÃj CxÀªÁ £ÉʸÀVðPÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ½UÉ «gÀÄzÀÞªÁV wÃ¥ÀÅð ¤ÃrzÁUÀ, G£ÀßvÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ wæðUÉ
¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖ zÁR¯ÉUÀ¼À£ÀÄß vÀ£ÀUÉ ¤ÃqÀĪÀAvÉ DeÉÕ ªÀiÁqÀĪÀzÉ GvÉàçÃPÀëuÁ ¯ÉÃRªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
E) C¢üPÁgÀ ¯ÉÃR (PÉÆÃ-ªÁgÀAmï) : ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀåQÛ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆAzÀĪÀAvÉ G£ÀßvÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ ¤ÃqÀĪÀ DeÉÕAiÉÄà C¢üPÁgÀ ¯ÉÃRªÁVgÀÄvÀÛzÉ. CPÀæªÀĪÁV
¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆAzÀĪÀgÀ «gÀÄzÀÞ G£ÀßvÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ F DeÉÕAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀr¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸ÁªÀiÁfPÀªÁV £ÀµÀÖªÁVgÀĪÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À gÀPÀëuÉUÁV CxÀªÁ ¸ÁªÀðd¤PÀ »vÁ¸ÀQÛ gÀQë¸ÀĪÀÅzÀPÁÌV
¸ÁªÀðd¤PÀ »vÁ¸ÀQÛ ªÉÆPÀzÀݪÉÄUÀ¼À£ÀÄß (Public interest litigation) ºÀÆqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
51
±Á¸À¤ÃAiÀÄ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ, fêÀ£ÁªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ºÀPÀÄÌ, ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£Àå¢AzÀ fêÀ
gÀPÀëuÉAiÀÄ ºÀPÀÄÌ, UËgÀªÀAiÀÄÄvÀ fêÀ£ÀzÀ ºÀPÀÄÌ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ F
ªÉÆPÀzÀݪÉÄUÀ¼À£ÀÄß ºÀÆqÀ§ºÀÄzÁVzÉ. ¸ÀAWÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ°è
ªÉÆPÀzÀݪÉÄ ºÀÆqÀ§ºÀÄzÁVzÉ. EwÛÃZÉUÉ ªÀiÁ»wAiÀÄ (ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ) DzsÁgÀzÀ
ªÉÄÃ¯É £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼Éà ¸ÀéAiÀÄA ¥ÉæÃjvÀªÁV ¸ÁªÀðd¤PÀ »vÁ¸ÀQÛ ªÉÆPÀzÀݪÉÄUÀ¼À£ÀÄß
zÁR°¹PÉƼÀÄîwÛgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÀvÀðªÀåUÀ¼ÀÄ
ºÀPÀÄÌ ªÀÄvÀÄÛ PÀvÀðªÀåUÀ¼ÀÄ MAzÉà £ÁtåzÀ JgÀqÀÄ ªÀÄÄRUÀ¼ÀÄ. PÀvÀðªÀågÀ»vÀ ºÀQÌUÉ

d
¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀiÁUÀ°Ã, ªÀiË®åªÁUÀ°Ã EgÀĪÀÅ¢®è. ¸ÀA«zsÁ£ÀPÉÌ 1976gÀ°è 42£ÉAiÀÄ wzÀÄÝ¥Àr ªÀiÁr
4 ‘J’ ¨sÁUÀ 51 ‘J’ «¢üAiÀÄ°è 10 ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. 2002gÀ°è 86£ÉAiÀÄ

he
¸ÀA«zsÁ£À wzÀÄÝ¥ÀrAiÀÄAvÉ 11£Éà ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÀvÀðªÀåªÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ. EªÀÅ F PɼÀPÀAqÀAwªÉ.
1. £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£À, gÁµÀÖçzsÀéd ªÀÄvÀÄÛ gÁµÀÖçVÃvÉAiÀÄ£ÀÄß UËgÀ«¸ÀĪÀÅzÀÄ.

is
re S
2. ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ ¸ÀÆáwðzÁAiÀÄPÀ DzÀ±Àð vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°¸ÀĪÀÅzÀÄ.
3. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄvÉ, KPÀvÉ, ¸ÀªÀÄUÀævÉAiÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀQë¸ÀĪÀÅzÀÄ.
B
bl
4. CUÀvÀå §AzÁUÀ gÁµÀÖçªÀ£ÀÄß gÀQë¹ zÉñÀzÀ ¸ÉÃªÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
be T
pu
5. ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è ¸ÁªÀÄgÀ¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÉÆÃzÀgÀvÀé ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ
K

UËgÀªÀPÉÌ ¨sÀAUÀ vÀgÀĪÀ DZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß vÀåf¸À¨ÉÃPÀÄ.

6. £ÀªÀÄä ¸ÀAWÀnvÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß UËgÀ«¹ gÀQë¸À¨ÉÃPÀÄ.
©

7. CgÀtåUÀ¼ÀÄ, ¸ÀgÉÆêÀgÀUÀ¼ÀÄ, £À¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ£Àå ªÀÄÈUÀUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¥ÀæPÀÈw, ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß

gÀQë¹ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À¨ÉÃPÀÄ ºÁUÀÆ fêÀAvÀ ¥ÁætÂUÀ½UÉ C£ÀÄPÀA¥À vÉÆÃj¸À¨ÉÃPÀÄ.
8. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÁUÀÆ ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄvÉAiÀÄ UÀÄtUÀ¼À «ZÁgÀuÁ ºÁUÀÆ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¨É¼É¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
9. ¸ÁªÀðd¤PÀ D¹ÛAiÀÄ£ÀÄß gÀQë¸À¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »A¸ÁªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß vÀåf¸À¨ÉÃPÀÄ.
to

10. ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ°è ¥Áæ«ÃtåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¹ gÁµÀÖçzÀ

¥ÀæUÀwUÉ ±Àæ«Ä¸À¨ÉÃPÀÄ.
11. vÀAzÉ/vÁ¬Ä CxÀªÁ ¥ÉÇõÀPÀgÀÄ 6 ªÀµÀð¢AzÀ 14
t

ªÀµÀðzÀªÀgÉUÉ vÀªÀÄä ªÀÄUÀÄ«£À ²PÀëtPÉÌ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß ZÀað¹:

No

PÀ°à¹PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß

C£ÀĨsÀ«¸À®Ä §AiÀĸÀÄvÉÛêÉAiÉÆÃ
ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ½VgÀĪÀAvÉ PÀvÀðªÀåUÀ½UÉ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ
gÀPÀëuÉ EgÀĪÀÅ¢®è. PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß G®èAX¹zÀªÀjUÉ ¸ÁªÀiÁ£Àå CzÀQÌAvÀ ºÉaÑ£ÀzÁV ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ
PÁ£ÀƤ£À£ÀéAiÀÄ ²PÉë «¢ü¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À¨ÉÃQzÉ.

gÁdå ¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ : ¸ÀÄTà gÁdåzÀ PÀ®à£É¬ÄAzÀ gÁdå ¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß

¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 4£Éà ¨sÁUÀzÀ°è 36 jAzÀ 51£Éà «¢üUÀ¼ÀrAiÀÄ°è
w½¸À¯ÁVzÉ. F vÀvÀéUÀ¼ÀÄ gÁdå ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁVgÀĪÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À ªÀiÁUÀð¸ÀÆaAiÀiÁVzÀÄÝ,
52
£ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ gÀZÀ£ÁPÁgÀgÀÄ Ljµï ¸ÀA«zsÁ£À¢AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀgÁV (¸ÁªÀiÁfPÀ ¤zÉðñÀPÀ
vÀvÀéUÀ¼ÀÄ) £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°èAiÀÄÆ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹zÁÝgÉ. gÁdå ¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ
PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåUÀ½UÉ ¤zÉðñÀ£À ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ°èzÉ. ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¥ÀæeÉUÀ½UÉ DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ,
gÁdQÃAiÀÄ £ÁåAiÀÄ zÉÆgÀQ¹PÉÆqÀĪÀ GzÉÝñÀ ºÉÆA¢zÉ. DzÀgÉ EªÀÅUÀ¼ÀÄ £ÉÊwPÀ vÀ¼ÀºÀ¢AiÀÄ ªÉÄïÉ
¤AwzÀÄÝ, ¸ÀPÁðgÀ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß (PÉÃAzÀæ-gÁdå, ¸ÀܽÃAiÀÄ) PÁAiÀÄðUÀvÀUÉƽ¸À¢zÀÝgÉ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ°è
¥Àæ²ß¸ÀĪÀAw®è. F vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢, GzÁgÀªÁ¢ ªÀÄvÀÄÛ UÁA¢üÃfAiÀĪÀgÀ DzÀ±ÀðUÀ¼À£ÀÄß
DzsÀj¹ gÀÆ¥ÀÅUÉÆArªÉ. AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀPÀëªÁUÀ°Ã, ªÀåQÛAiÀiÁUÀ°Ã C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀgÀÆ F vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß
UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ DqÀ½vÀ £ÀqɸÀ¨ÉÃPÀÄ. DzÀÝjAzÀ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁUÀð¸ÀÆa vÀvÀéUÀ¼ÉAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.

d
1. J¯Áè ¥ËgÀjUÀÆ vÀªÀÄä fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄPÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ.

he
2. ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ°è£À ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£Á ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÉà d£ÀgÀ ¸ÀévÁÛUÀzÀAvÉ
vÀqÉUÀlÄÖªÀÅzÀÄ.
3. ¹Ûçà ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÀĵÀgÉ®èjUÀÆ ¸ÀªÀiÁ£À PÉ®¸ÀPÉÌ ¸ÀªÀiÁ£À ªÉÃvÀ£À ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ, PÁ«ÄðPÀgÀ

is
re S
AiÉÆÃUÀPÉëêÀĪÀ£ÀÄß gÀQë¸ÀĪÀÅzÀÄ.
4. ªÀÈzÀÞgÀÄ, gÉÆÃVUÀ¼ÀÄ, zÀħ𮠪ÀUÀðzÀªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÀÄxÀðjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄzsÀ£À ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.
B
bl
5. zÉñÀzÁzÀåAvÀ KPÀgÀÆ¥ÀzÀ £ÁUÀjPÀ PÁ£ÀÆ£À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀĪÀÅzÀÄ.
be T
6. 6 ªÀµÀðzÀªÀgÉV£À J¯Áè ªÀÄPÀ̽UÉ ¨Á®å ¥ÉÇõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ±Á¯Á ¥ÀǪÀð ²PÀëtªÀ£ÀÄß
pu
PÉÆqÀ®Ä gÁdå ¥ÀæAiÀÄw߸À¨ÉÃPÀÄ.
K

7. LwºÁ¹PÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¸ÀĪÀÅzÀÄ.

©

8. £ÁåAiÀiÁAUÀªÀ£ÀÄß PÁAiÀiÁðAUÀ¢AzÀ ¥ÀævÉåÃQ¸ÀĪÀÅzÀÄ.

9. CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ±ÁAwAiÀÄÄvÀ «zÉò ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¥Á°¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÀzÀævÉ PÁ¥Ár «±Àé
PÁ£ÀÆ£À£ÀÄß UËgÀ«¸ÀĪÀÅzÀÄ.
10. UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
11. UÁæ«ÄÃt ºÁUÀÆ UÀÄr PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÇæÃvÁ컸ÀĪÀÅzÀÄ.
12. PÀȶ ºÁUÀÆ ¥À±ÀĸÀAUÉÆÃ¥À£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
to

13. ¥Á£À ¤µÉÃzsÀªÀ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀĪÀÅzÀÄ.

14. ªÉÊeÁÕ¤PÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¨ÉøÁAiÀĪÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢ÞUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
gÁdå ¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÀÄÝ, J®ègÀ ¸ÀÄRªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÉÃ
t

UÀÄjAiÀiÁVzÉ. ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌ ªÀåQÛUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÝgÉ, gÁdå ¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄPÉÌ

No

¸ÀA§A¢ü¹zÁÝVzÉ. PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ ªÉÄð£À vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß
ªÀiÁqÀÄwÛªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀªÁðAVÃt C©üªÀÈ¢ÞUÉ F vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¢PÀÆìaAiÀiÁVªÉ.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁrj.
1. gÁdåªÀ£Áß¼ÀĪÀ ªÀÄÆ® PÁ£ÀÆ£Éà ___________ .
53
 2. £ÀÆvÀ£À ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£Á ¸À¨sÉ ___________ gÀAzÀÄ £ÀqɬÄvÀÄ.
3. ¸ÀA«zsÁ£À PÀgÀqÀÄ ¸À«ÄwAiÀÄ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀݪÀgÀÄ ___________ .
4. £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ ___________ ¸ÀPÁðgÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
5. d£ÀjUÉ ¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀ EgÀĪÀ gÁdåªÀ£ÀÄß ___________ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
6. £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ ¥ÀæeÉUÀ½UÉ ___________ ¥ËgÀvÀéPÉÌ CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆnÖzÉ.
7. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥ÀjºÁgÀzÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ___________ £Éà «¢üAiÀÄ°è C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ.
8. gÁdå ¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ___________ ¸ÀA«zsÁ£À¢AzÀ ¥ÀqÉAiÀįÁVzÉ.

d
II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛgÀ §gɬÄj.

he
1. £ÀÆvÀ£À ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£Á ¸À¨sÉAiÀÄ CzsÀåPÀëgÀÄ AiÀiÁgÀÄ ?
2. ¸ÀA«zsÁ£À eÁjUÉ §AzÀzÀÄÝ AiÀiÁªÁUÀ ?

is
3. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É K£À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ ?
re S
4. ªÀÄvÀ ¤gÀ¥ÉÃPÀëvÉ JAzÀgÉãÀÄ ?
B
bl
5. £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
be T
pu
6. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è C¼ÀªÀr¹gÀĪÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÁªÀŪÀÅ ?
K

7. ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj.

8. gÁdå ¤zÉðñÀPÀ vÀvÀéUÀ¼ÁªÀŪÀÅ ?
©

III. ZÀlĪÀnPÉ.
1. ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£Á ¸À¨sÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR zsÀÄjÃtgÀ avÀæ ªÀÄvÀÄÛ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀAUÀ滹.
2. ¤ÃªÀÅ C£ÀĨsÀ«¸ÀÄwÛgÀĪÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.
3. ¤ªÀÄä ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁr.
to

4. zÉñÁzÀåAvÀ KPÀgÀÆ¥ÀzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ eÁjUÉ vÀgÀ®Ä EgÀĪÀ CrØUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹.

IV. AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð
t
No

1. vÀgÀUÀw ²PÀëPÀgÀ £ÉgÀ«¤AzÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀvÀðªÀåUÀ¼À §UÉÎ ¥Àæ§AzsÀ

¹zÀÞ¥Àr¹, ZÀað¹.
  

54
 CzsÁåAiÀÄ-2
PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• PÉÃAzÀæ ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ°è£À gÁdå¸À¨sÉ, ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ gÀZÀ£É, ¸ÀzÀ¸ÀåvÀé, CºÀðvÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ.
• PÉÃAzÀæ PÁAiÀiÁðAUÀ - gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀ DAiÉÄÌ, CºÀðvÉ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ.
• ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæ, CªÀgÀ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ.

d
FUÁUÀ¯Éà »A¢£À CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄ, ¸ÁévÀAvÀæöå, ¸ÀªÀiÁdªÁ¢, eÁvÀåwÃvÀ,

he
¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛvÀäPÀ UÀtgÁdå JAzÀÄ w½¢zÉÝêÉ. EAUÉèAqï ªÀÄvÀÄÛ ¥sÁæ£ïì KPÁvÀäPÀ ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢ªÉ. J®è C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ°èzÀÄÝ EzÀgÀ C¢üãÀzÀ°è gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ

is
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ. CªÉÄjPÁ, ¹lÓgï¯ÁåAqï ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀPÁðgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. CAzÀgÉ
re S
PÉÃAzÀæzÀ°è PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀévÀAvÀæªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ gÁdåUÀ¼À
B
bl
MPÀÆÌlªÁVzÀÄÝ, C¢üPÁgÀªÀÅ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåUÀ¼À°è ¸ÀA«zsÁ£À§zÀÞªÁV «¨sÀd£ÉAiÀiÁVzÉ. DzÀgÉ
vÀÄvÀÄð ¥Àj¹ÜwAiÀÄAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è J®è C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ªÀUÁðªÀuÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ.
be T
pu
DzÀÄzÀjAzÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ CgɸÀAAiÀÄÄPÀÛ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. gÁµÀÖçzÀ KPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
K

¸ÀÄgÀPÀëvÉAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ C¢üPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ±Á¸ÀPÁAUÀ,

PÁAiÀiÁðAUÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀiÁAUÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ZÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.
©

PÉÃAzÀæ ±Á¸ÀPÁAUÀ
¨sÁgÀvÀªÀÅ ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, PÉÃAzÀæ ±Á¸ÀPÁAUÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ
JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 79£Éà «¢üAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÀwÛ£À gÀZÀ£ÉUÉ CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆnÖzÉ.
¸ÀA¸ÀvÀÄÛ ¢é¸ÀzÀ£À ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, ªÉÄîä£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÁdå¸À¨sÉ JAzÀÄ, PɼÀªÀÄ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
to

gÁdå¸À¨sÉ
gÁdå¸À¨sÉAiÀÄÄ 250 ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. 238 ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ gÁdå ºÁUÀÆ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ
t

¥ÀæzÉñÀUÀ¼À «zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ DAiÉÄÌAiÀiÁzÀgÉ, G½zÀ 12 ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¸Á»vÀå, PÀ¯É, «eÁÕ£À

No

ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁd ¸ÉêÉAiÀÄ°è «±ÉõÀ C£ÀĨsÀªÀ ¥ÀqÉzÀªÀgÀ£ÀÄß gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.

EzÀ£ÀÄß »jAiÀÄgÀ ¸ÀzÀ£ÀªÉAzÀÆ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
C¢üPÁgÀ CªÀ¢ü : gÁdå¸À¨sÉAiÀÄÄ SÁAiÀÄA ¸ÀzÀ£ÀªÁVzÀÄÝ, ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄAvÉ «¸Àfð¸À¯ÁUÀzÀÄ.
DzÀgÉ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ C¢üPÁgÀ CªÀ¢ü 6 ªÀµÀðUÀ¼ÁVzÀÄÝ, ¥Àæw 2 ªÀµÀðPÉÆ̪ÉÄä ªÀÄÆgÀ£Éà MAzÀÄ ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¤ªÀÈvÀÛgÁUÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ CµÉÖ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ DAiÉÄÌAiÀiÁUÀÄvÁÛgÉ. ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ vÀªÀÄä ¸ÁÜ£ÀzÀ°è
ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄ®Ä EµÀÖ«®è¢zÀÝgÉ ¸À¨sÁzsÀåPÀëjUÉ gÁfãÁªÉÄ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.

55
¸ÀzÀ¸ÀågÁUÀ®Ä EgÀ¨ÉÃPÁzÀ CºÀðvÉUÀ¼ÀÄ
1. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÉAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
2. PÀ¤µÀ× 30 ªÀµÀð ªÀAiÉÆëÄwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. £ÁåAiÀiÁAUÀzÀ ²PÉëUÉ M¼ÀUÁVgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
4. ªÀÄw¨sÀæªÀÄuÉAiÀÄļÀîªÀgÁVgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
5. ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ PÁ®PÁ®PÉÌ ¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀ CºÀðvÉ ¥ÀqÉ¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
G¥ÀgÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀÄ gÁdå¸À¨sÉAiÀÄ ¥ÀzÀ¤«ÄvÀÛ CzsÀåPÀëgÁVgÀÄvÁÛgÉ. ¸ÀzÀ£ÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ¯Éèà M§âgÀ£ÀÄß
G¥À¸À¨sÁ¥Àw ¸ÁÜ£ÀPÉÌ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. ¸À¨sÉAiÀÄ C¢üªÉñÀ£À £ÀqÉAiÀĨÉÃPÁzÀgÉ ¸ÀzÀ£ÀzÀ 10% gÀµÀÄÖ

d
(PÀ¤µÀ× 25 ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ) ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ºÁdjgÀ¨ÉÃPÀÄ. MAzÀÄ C¢üªÉñÀ£ÀPÀÆÌ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ C¢üªÉñÀ£ÀPÀÆÌ

he
UÀjµÀ× CAvÀgÀ 6 wAUÀ¼À CAvÀgÀ «ÄÃgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉ :

is
re S
¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ d£ÀjAzÀ £ÉÃgÀªÁV DAiÉÄÌAiÀiÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ EzÀ£ÀÄß d£ÀvÁ ¸ÀzÀ£À
JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ MlÄÖ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉå 545 EzÀÄÝ, 543 ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¸ÁªÀðwæPÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è
B
bl
DAiÉÄÌAiÀiÁUÀÄvÁÛgÉ. G½zÀ E§âgÀÄ DAUÉÆèÃ-EArAiÀÄ£ÀßgÀ£ÀÄß ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÁßV gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt
be T
ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. ¥Àj²µÀÖ eÁwAiÀĪÀjUÉ 79 ¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj²µÀÖ ¥ÀAUÀqÀzÀªÀjUÉ 41 ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
«ÄøÀ°qÀ¯ÁVzÉ.
pu
K

C¢üPÁgÀ CªÀ¢ü : ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ C¢üPÁgÀ CªÀ¢ü 5 ªÀµÀð. CªÀ¢ü ªÀÄÄVAiÀÄĪÀÅzÀPÉÌ ªÉÆzÀ¯ÉÃ

¥ÀæzsÁ¤ ¸À®ºÉ ªÉÄÃgÉUÉ gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉ «¸Àfð¸À§ºÀÄzÀÄ. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ vÀÄvÀÄð¥Àj¹ÜwAiÀÄ
©

¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è C¢üPÁgÀ CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ ªÀµÀ𠫸ÀÛj¸À§ºÀÄzÀÄ.

¸ÀzÀ¸ÀågÀ CºÀðvÉUÀ¼ÀÄ
1. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÉAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
2. PÀ¤µÀ× 25 ªÀµÀð ªÀAiÉÆëÄw ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. ¸ÀPÁðgÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ºÀÄzÉÝAiÀÄ°ègÀ¨ÁgÀzÀÄ.
to

4. ªÀiÁ£À¹PÀ ¸Áé¸ÀÜöå PÀ¼ÉzÀÄPÉÆArgÀ¨ÁgÀzÀÄ.

5. £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ¢AzÀ ²PÉëUÉ M¼ÀUÁVgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
t

6. ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ PÁ®PÁ®PÉÌ ¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀ CºÀðvÉ ¥ÀqÉ¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.

No

¸À¨sÁzsÀåPÀëgÀÄ : ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÁ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ¯Éèà M§âgÀ£ÀÄß ¸À¨sÁzsÀåPÀëgÀ£ÁßV (¹àÃPÀgï), ªÀÄvÉÆÛ§âgÀ£ÀÄß G¥À

¸À¨sÁzsÀåPÀëgÀ£ÁßV (qÉ¥ÀÆån ¹àÃPÀgï) DAiÉÄÌ ªÀiÁrPÉƼÀî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸À¨sÁzsÀåPÀëgÁV DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ £ÀAvÀgÀ
¸ÀzÀ£ÀzÀ°è ¥ÀPÁëwÃvÀªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸À¨sÉAiÀÄ PÁAiÀÄðPÀ¯Á¥ÀUÀ¼À CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹
¸ÀzÀ£ÀzÀ°è ±ÁAw ªÀÄvÀÄÛ ²¸ÀÛ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀÄvÁÛgÉ. ¸ÀzÀ£ÀzÀ°è ZÀZÉðUÀ¼ÀÄ, ªÀÄvÀzÁ£À ºÁUÀÆ ¤tðAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
«¢ü-«zsÁ£ÀUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ £ÀqɹPÉÆqÀĪÀ dªÁ¨ÁÝj ¸À¨sÁzsÀåPÀëgÀzÁÝVgÀÄvÀÛzÉ. ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¸ÀàµÀÖvÉ
ºÁUÀÆ ¤tðAiÀÄ (Ruling) PÉÆqÀĪÀ C¢üPÁgÀªÀÇ EªÀgÀzÉÝà DVgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀzÀ£ÀzÀ°è J®ègÀÆ
(¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀÄ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀÄ) ¸À¨sÁzsÀåPÀëjUÉ UËgÀªÀ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ ²µÁ×ZÁgÀ. ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ
56
ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¸ÀªÀÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ªÀÄvÀUÀ¼ÀÄ §AzÁUÀ ¤uÁðAiÀÄPÀ ªÀÄvÀ ZÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÁÛgÉ.
¸À¨sÁzsÀåPÀëgÀ C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄ°è G¥À¸À¨sÁ¥ÀwAiÀÄÄ ¸À¨sÁzsÀåPÀëgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ.
¥Àæw¥ÀPÀë £ÁAiÀÄPÀgÀ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð :
 ¸ÀPÁðgÀ vÀ¥ÀàÅ J¸ÀVzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤Ãw ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀgÁªÀIJð¸ÀĪÀÅzÀÄ.

 ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß JZÀÑgÀ ZÀlĪÀnPÉ;

UÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¸ÀjAiÀiÁzÀ jÃwAiÀÄ°è ±Á¯ÉAiÀÄ°è AiÀÄĪÀ ¸ÀA¸Àvï ¸ÀàzsÉðAiÀÄ£ÀÄß
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ DAiÉÆÃf¹ EzÀgÀ°è ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ ªÀÄvÀÄÛ

d
 ¥Àæw¥ÀPÀë £ÁAiÀÄPÀjUÉ UËgÀªÁ¤évÀ ¸ÁÜ£À«zÉ. ¹àÃPÀgï ºÁUÀÆ «gÉÆÃzsÀ ¥ÀPÀëzÀ £ÁAiÀÄPÀgÁV

he
¨sÁUÀªÀ»¹ C£ÀĨsÀªÀªÀ£ÀÄß ºÀAaPÉƽî.
¸ÀA¸ÀwÛ£À C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
±Á¸À£À gÀZÀ£Á PÁAiÀÄð : ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ CAUÀªÁVzÉ. PÉÃAzÀæ

is
re S
¥ÀnÖAiÀÄ°è£À «µÀAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ±Á¸À£À ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀ ¸ÀA¸ÀwÛUÉ EzÉ. ºÀtPÁ¹£À
ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ°è ªÀiÁvÀæ ªÀÄAr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. G½zÀ ªÀĸÀÆzÉUÀ¼À£ÀÄß AiÀiÁªÀÅzÉÃ
B
bl
¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À°è ªÀÄAr¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ ªÀĸÀÆzÉ HfðvÀªÁUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ ZÀZÉðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ G¨sÀAiÀÄ
be T
¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À C£ÀĪÉÆÃzÀ£É ¥ÀqÉAiÀĨÉÃPÀÄ. ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄ ªÀÄÆrzÀgÉ
pu
gÁµÁÖçzsÀåPÀëgÀÄ ¸ÀA¸ÀwÛ£À dAn C¢üªÉñÀ£À PÀgÉAiÀħºÀÄzÁVzÉ. ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À M¦àUÉ zÉÆgÉvÀgÉ D
K

ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼À M¦àUÉUÁV PÀ¼ÀÄ»¹PÉÆqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼À M¦àUÉ £ÀAvÀgÀ

ªÀĸÀÆzÉAiÀÄÄ ±Á¸À£ÀªÁV eÁjUÉ §gÀÄvÀÛzÉ.
©

DqÀ½vÁ¢üPÁgÀ : ¨sÁgÀvÀ ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀ

ZÀlĪÀnPÉ:
ªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®
zÀÆgÀzÀ±Àð£ÀzÀ°è ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ PÀ¯Á¥ÀzÀ
¤dªÁzÀ PÁAiÀiÁðAUÀªÁVzÉ. PÉÃAzÀæ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®ªÀÅ
£ÉÃgÀ¥Àæ¸ÁgÀªÀ£ÀÄß «ÃQë¹ PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À §UÉÎ
¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉUÉ dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ.
n¥Ààt §gɬÄj.
¸ÀA¸ÀvÀÄÛ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®ªÀ£ÀÄß ¥Àæ²ß¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ
1) ¸À¨sÁzsÀåPÀëgÀ ¥ÁvÀæ
to

PÁAiÀiÁðAUÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀA¥ÀÇtð ¤AiÀÄAvÀæt

2) DqÀ½vÀ ¥ÀPÀëzÀ £ÁAiÀÄPÀgÀ ¥ÁvÀæ
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ «±Áé¸À«gÀĪÀªÀgÉUÀÆ
3) «gÉÆÃzsÀ ¥ÀPÀëzÀ ¥ÁvÀæ
ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® C¢üPÁgÀzÀ°è ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
t

«±Áé¸À PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÁUÀ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® gÁfãÁªÉÄ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀiÁðAUÀzÀ ªÉÄïÉ

No

CzÀgÀ®Æè ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ ºÁUÀÆ ªÀÄAwæ ªÀÄAqÀ®zÀ ªÉÄÃ¯É ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄÄ ¤AiÀÄAvÀætzÀ°èlÄÖPÉƼÀÄîvÀÛzÉ.

¸ÀPÁðgÀzÀ ¤Ãw ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À §UÉÎ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ §ºÀĸÀASÁåvÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ «±Áé¸À«®èªÉAzÁzÀgÉ
¸ÀPÁðgÀ (¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ ºÁUÀÆ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®) gÁfãÁªÉÄ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
ºÀtPÁ¹£À C¢üPÁgÀ : ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄÄ gÁµÀÖçzÀ ºÀtPÁ¹£À ªÉÄÃ¯É ¸ÀA¥ÀÇtð ¤AiÀÄAvÀæt ºÉÆA¢zÉ.
¸ÀA¸ÀwÛ£À C£ÀĪÉÆÃzÀ£É E®èzÉ ¸ÀPÁðgÀ AiÀiÁªÀÅzÉà §UÉAiÀÄ vÉjUÉ ¸ÀAUÀæºÀt ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÁÌUÀ°Ã,
RZÀÄð ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÁÌUÀ°Ã C¢üPÁgÀ«®è. ºÀtPÁ¹£À ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß (DAiÀÄ-ªÀåAiÀÄ) ªÉÆzÀ®Ä
¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ°è ªÀÄAr¸ÀĪÀ ¤AiÀĪÀÄ«zÉ. ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀĸÀÆzÉUÉ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉ C£ÀĪÉÆÃzÀ£É
57
¥ÀqÉzÀ £ÀAvÀgÀ gÁdå¸À¨sÉUÉ PÀ¼ÀÄ»¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. gÁdå¸À¨sÉ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ §UÉÎ PÉ®ªÀÅ ¸À®ºÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀÆZÀ£É PÉÆqÀĪÀ ºÁUÀÆ 14 ¢£ÀUÀ¼À PÁ® vÀqÉ»rAiÀÄĪÀ CªÀPÁ±À ºÉÆA¢zÉ. 14 ¢£ÀUÀ¼ÉƼÀUÉ
»AwgÀÄV¸ÀzÉà ºÉÆÃzÀgÉ ªÀĸÀÆzÉ CAVÃPÁgÀ ¥ÀqÉ¢zÉ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉ CzÀ£ÀÄß
gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼À C£ÀĪÉÆÃzÀ£ÉUÉ PÀ¼ÀÄ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
£ÁåAiÀiÁAUÁ¢üPÁgÀ : ¸ÀĦæÃAPÉÆÃmïð CxÀªÁ ºÉÊPÉÆÃmïð £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀ£ÀÄß ¥ÀzÀZÀÄåvÀUÉƽ¸ÀĪÀ
C¢üPÁgÀ ¸ÀA¸ÀwÛ£À JgÀqÀÆ ¸ÀzÀ£ÀUÀ½VzÉ. £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÉ®ªÀÅ vÀ¤SÁ ªÀgÀ¢UÀ¼À£ÀÄß
ZÀað¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ G¨sÀAiÀÄ ¸ÀzÀ£ÀUÀ½UÀÆ EzÉ.
¸ÀA«zsÁ£À wzÀÄÝ¥Àr ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀ : ¸ÀA«zsÁ£À wzÀÄÝ¥Àr ªÀiÁqÀĪÀ «µÀAiÀÄzÀ°è ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉ

d
ªÀÄvÀÄÛ gÁdå¸À¨sÉUÉ ¸ÀªÀiÁ£À C¢üPÁgÀ«zÉ. wzÀÄÝ¥ÀrUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀzÀ£ÀzÀ°è
ªÉÆzÀ®Ä ªÀÄAr¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ ªÀĸÀÆzÉUÉ G¨sÀAiÀÄ ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À CAVÃPÁgÀ ¥ÀqÉAiÀĨÉÃPÀÄ. MAzÀÄ

he
¸ÀzÀ£À CAVÃPÀj¹zÀ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß
E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀzÀ£À wgÀ¸ÀÌj¹zÀgÉ ¸ÀA«zsÁ£À

is
wzÀÄÝ¥Àr ¸ÁzsÀå«®è. PÉ®ªÀÅ ¸ÀA«zsÁ£À
re S
wzÀÄÝ¥ÀrUÉ gÁdåUÀ¼À «zsÁ£À¸À¨sÉUÀ¼À
B
bl
¸ÀºÀªÀÄvÀªÀÇ CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ.
EvÀgÉ C¢üPÁgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ :
be T
pu
1) ¸ÀªÉÇðÃZÀÑ ªÀÄvÀÄÛ GZÀÑ
K

£ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ C¢üPÁgÀ
ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦ÛAiÀÄ §UÉÎ PÁ£ÀÆ£ÀÄ
©

gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
¸ÀA¸Àvï ¨sÀªÀ£À
2) JgÀqÀÄ CxÀªÁ CzÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ
gÁdåUÀ½UÉ MAzÉà GZÀÑ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ ¸ÁÜ¥À£É C¢üPÁgÀ.
3) ºÉƸÀ gÁdåUÀ¼À ¸ÀȶÖ, ºÉ¸ÀgÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉ, gÁdåzÀ UÀr gÉÃSÉ ¤zsÀðj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
4) ¯ÉÆÃPÀ¸ÉêÁ DAiÉÆÃUÀ, ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀ, ZÀÄ£ÁªÀuÁ DAiÉÆÃUÀ, »AzÀĽzÀ ªÀUÀðUÀ¼À
to

DAiÉÆÃUÀ, ¥Àj²µÀÖ eÁw, ¥Àj²µÀÖ ¥ÀAUÀqÀ DAiÉÆÃUÀ, ªÉÆzÀ¯ÁzÀ DAiÉÆÃUÀUÀ¼À ªÀgÀ¢UÀ¼À

§UÉÎ ZÀZÉð £ÀqɸÀĪÀÅzÀÄ.
5) gÁ¶ÖçÃAiÀÄ vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw, gÁdå vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¹£À vÀÄvÀÄð¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß
t

C£ÀĪÉÆâ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
No

PÉÃAzÀæ PÁAiÀiÁðAUÀ
PÉÃAzÀæ ±Á¸ÀPÁAUÀ gÀƦ¸ÀĪÀ PÁ¬ÄzÉUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉƽ¸ÀĪÀÅzÉà PÁAiÀiÁðAUÀ. EzÀÄ PÉÃAzÀæ
¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ. F PÁAiÀiÁðAUÀªÀÅ gÁµÀÖç¥Àw,
¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæ M¼ÀUÉÆAqÀ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®ªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ £ÁªÀĪÀiÁvÀæ
PÁAiÀiÁðAUÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁzÀgÉ ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® ¤dªÁzÀ
PÁAiÀiÁðAUÀªÁVzÉ.

58
 gÁµÀÖç¥Àw
£ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 52£ÉAiÀÄ «¢üAiÀÄÄ gÁµÀÖç¥Àw ¸ÁÜ£ÀPÉÌ CªÀPÁ±À PÀ°à¹PÉÆnÖzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ
gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀÄ ¸ÀA«zsÁ£À ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÆ, gÁµÀÖçzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ÀæeÉAiÀÄÆ, PÁAiÀiÁðAUÀzÀ £ÁªÀĪÀiÁvÀæ
ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÆ ºÁUÀÆ ªÀÄÆgÀÄ ¸ÉãÁ¥ÀqÉUÀ¼À (ªÁAiÀÄÄ¥ÀqÉ, ¨sÀÆ¥ÀqÉ, £ËPÁ¥ÀqÉ) ªÀĺÁzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÀÄ
DVgÀÄvÁÛgÉ. gÁµÀÖçzÀ ¸ÀªÀĸÀÛ C¢üPÁgÀªÉ®èªÀÇ EªÀgÀ ºÉ¸Àj£À°èzÀÄÝ, EªÀgÀÄ ¸ÀªÉÇðãÀßvÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÁÝgÉ.
gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀ ZÀÄ£ÁªÀuÁ «zsÁ£À : ¸ÀA«zsÁ£À 54 ªÀÄvÀÄÛ 55 £Éà «¢üAiÀÄ°è gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀ£ÀÄß
ZÀÄ£Á¬Ä¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ. gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀwÛ£À G¨sÀAiÀÄ ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À

d
ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ, J¯Áè gÁdåUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ zɺÀ°, ¥ÀÅzÀÄZÉj «zsÁ£À¸À¨sÁ ZÀÄ£Á¬ÄvÀ

he
¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ PÀÆrzÀ ªÀÄvÀzÁgÀ ªÀUÀð ZÀÄ£Á¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀĦæÃAPÉÆÃmïð£À ªÀÄÄRå £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀÄ
EªÀjUÉ ¥ÀæªÀiÁt ªÀZÀ£À ¨ÉÆâü¸ÀÄvÁÛgÉ. EªÀgÀ C¢üPÁgÁªÀ¢ü 5 ªÀµÀðªÁVzÀÄÝ, ¥ÀÅ£ÀgÁAiÉÄÌUÉ
CºÀðgÁVgÀÄvÁÛgÉ. ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß G®èAX¹zÀ°è gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀ£ÀÄß ªÀĺÁ©üAiÉÆÃUÀUÉƽ¸ÀĪÀ

is
re S
C¢üPÁgÀ ¸ÀA¸ÀwÛVgÀÄvÀÛzÉ.
B
bl
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
ªÀĺÁ©üAiÉÆÃUÀ : gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß G®èAX¹zÀgÉ ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀzÀ£ÀzÀ°è
be T
ªÀĺÁ©üAiÉÆÃUÀ UÉÆvÀÄÛªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄAr¸À§ºÀÄzÁVzÉ. UÉÆvÀÄÛªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄAr¹zÀ ¸ÀzÀ£ÀzÀ PÀ¤µÀ× 41
pu
gÀµÀÄÖ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¨ÉA§®zÀ £ÉÆÃn¸À£ÀÄß 14 ¢£À ªÀÄÄAavÀªÁV gÁµÀÖç¥ÀwUÉ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀA¸ÀwÛ£À JgÀqÀÆ
K

¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À°è MlÄÖ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ §ºÀĪÀÄvÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÁdjgÀĪÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ PÀ¤µÀ× 23 gÀµÀÄÖ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ §ºÀĪÀÄvÀ¢AzÀ
©

¹éÃPÀÈvÀªÁzÀgÉ gÁµÀÖç¥ÀwAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀÅ SÁ°AiÀiÁ¬ÄvÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ E°èAiÀĪÀgÉUÉ

AiÀiÁªÀÅzÉà gÁµÀÖç¥ÀwAiÀÄ£ÀÄß ªÀĺÁ©üAiÉÆÃUÀUÉƽ¸À¯ÁVgÀĪÀÅ¢®è.

CºÀðvÉUÀ¼ÀÄ
1) ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÉAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
2) PÀ¤µÀ× 35 ªÀµÀð ªÀAiÉÆëÄwAiÀÄ£ÀÄß
to

ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
3) ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÁUÀ®Ä CºÀðvÉ
ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
t
No

4) AiÀiÁªÀÅzÉà ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀ ºÀÄzÉÝAiÀÄ°è

EgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀ C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ
PÁAiÀiÁðAUÁ¢üPÁgÀ : gÁµÀÖçzÀ J¯Áè DqÀ½vÀªÀÅ gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀ ºÉ¸Àj£À°èAiÉÄà £ÀqÉAiÀÄÄwÛzÉ.
¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæAiÀĪÀgÀ£ÀÄß gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ £ÉëĸÀÄvÁÛgÉ. £ÀAvÀgÀ ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæ ¸À®ºÉ ªÉÄÃgÉUÉ
EvÀgÉ ªÀÄAwæUÀ¼À£ÀÄß £ÉëĸÀÄvÁÛgÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ G£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼ÁzÀ CmÁ¤ð d£ÀgÀ¯ï, PÀAmÉÆæîgï
CAqï Drlgï d£ÀgÀ¯ï, ¸ÀĦæÃAPÉÆÃnð£À £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀÄ, ºÉÊPÉÆÃmïð £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀÄ,
59
gÁdå¥Á®gÀÄUÀ¼ÀÄ, ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀzÀ CzsÀåPÀëgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ, PÉÃAzÀæ ¯ÉÆÃPÀ¸ÉêÁ DAiÉÆÃUÀzÀ
CzsÀåPÀëgÀÄ, ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ, ZÀÄ£ÁªÀuÁ DAiÀÄÄPÀÛgÀÄ, gÀPÀëuÁ ¥ÀqÉUÀ¼À zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ««zsÀ
gÁµÀÖçUÀ½UÉ gÁAiÀĨsÁjUÀ¼À£ÀÄß £ÉëĸÀĪÀ C¢üPÁgÀ gÁµÀÖç¥ÀwUÀ½UÉ EzÉ.
±Á¸À£Á¢üPÁgÀ : gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¸ÀwÛ£À C¢üªÉñÀ£À PÀgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ, ªÀÄÄAzÀÆqÀĪÀÅzÀÄ, dAn
C¢üªÉñÀ£À GzÉÝò¹ ¨sÁµÀt ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß «¸Àfð¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ
ºÉÆA¢zÁÝgÉ. ¸ÀA¸ÀwÛ£À G¨sÀAiÀÄ ¸ÀzÀ£ÀUÀ½AzÀ CAVÃPÀj¸À®àlÖ ªÀĸÀÆzÉUÀ½UÉ M¦àUÉ ¤ÃqÀĪÀ, ¥ÀÅ£Àgï
¥Àj²Ã°¸ÀĪÀ, »A¢gÀÄV¸ÀĪÀ CxÀªÁ vÀqÉ»rAiÀÄĪÀ C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢zÁÝgÉ. ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉUÉ E§âgÀÄ
DAUÉÆèÃ-EArAiÀÄ£ïgÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ gÁdå¸À¨sÉUÉ 12 ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß £ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀ«zÉ. F
J¯Áè C¢üPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ ¸À®ºÉAiÀÄAvÉ ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ.

d
£ÁåAiÀiÁAUÁ¢üPÁgÀ : £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ C¥ÀgÁ¢üUÀ½UÉ ¤ÃrzÀ ²PÉëAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ,

he
ªÀÄgÀt zÀAqÀ£ÉAiÀÄAvÀºÀ PÀpt ²PÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝ¥Àr¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢zÁÝgÉ. gÁµÀÖçzÀ PÁ£ÀƤUÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀĺÀvÀézÀ «µÀAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀªÉÇðÃZÀÑ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ ¸À®ºÉ PÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.

is
ºÀtPÁ¹£À C¢üPÁgÀ : gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀ C£ÀĪÀÄw E®èzÉ ºÀtPÁ¹£À ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀwÛ£À°è
re S
ªÀÄAr¸ÀĪÀAw®è. ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀzÀ ªÀgÀ¢, ªÀĺÁ¯ÉÃR¥Á®gÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj±ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ ¤ÃrzÀ
B
bl
ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀwÛ£À°è ZÀað¸ÀĪÀAvÉ gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. MmÁÖgÉ ºÀtPÁ¸ÀÄ
ªÀĸÀÆzÉ PÁAiÉÄÝAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ CªÀgÀ M¦àUÉ CªÀ±ÀåPÀ.
be T
pu
«Ä°lj C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ : gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀĸÀÛ ¸ÉãÁ ¥ÀqÉUÀ¼À ªÀĺÁzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÁVzÀÄÝ,
K

¨sÀÆ¥ÀqÉ, ªÁAiÀÄÄ¥ÀqÉ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÁ¥ÀqÉAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÅlzÀ ¸À®ºÉ ªÉÄÃgÉUÉ

EªÀgÉà £ÉëĸÀÄvÁÛgÉ. ¸ÀA¸ÀwÛ£À M¦àUÉ ªÉÄÃgÉUÉ AiÀÄÄzÀÞ ªÀÄvÀÄÛ ±ÁAwAiÀÄ£ÀÄß WÉÆö¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ
©

ºÉÆA¢zÁÝgÉ.
vÀÄvÀÄð¥Àj¹ÜwAiÀÄ C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ: C¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è gÁµÀÖç¥Àw vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw WÉÆö¸ÀĪÀ
C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ XVIII£Éà ¨sÁUÀzÀ°è 352jAzÀ 360£Éà «¢üªÀgÉUÉ w½¸À¯ÁVzÉ.
F CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß 1935gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À¢AzÀ JgÀªÀ®Ä ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀî¯ÁVzÉ. vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À ªÉÄÃ¯É GAmÁUÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß dªÀÄð¤ (ªÉíêÀÄgï)
¸ÀA«zsÁ£À¢AzÀ JgÀªÀ®Ä ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀî¯ÁVzÉ. vÀÄvÀÄð¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è ªÀÄÆgÀÄ «zsÀUÀ½ªÉ:
to

1. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw («¢ü 352) ZÀað¹;

2. gÁdå vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw («¢ü 356) PÀ£ÁðlPÀzÀ°è gÁdå vÀÄvÀÄð ¥Àj¹Üw eÁjUÉ
§AzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ §UÉÎ ²PÀëPÀgÉÆA¢UÉ ZÀað¹
t

3. ºÀtPÁ¸ÀÄ vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw («¢ü 360)

No

«ªÉÃZÀ£Á¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ : gÁµÁÖçzsÀåPÀëgÀÄ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ ¸À®ºÉ E®èzÉ PÉ®ªÉÇAzÀÄ C¢üPÁgÀ

ZÀ¯Á¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ,
1. ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÁªÀðwæPÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀPÀë ¸ÀàµÀÖ §ºÀĪÀÄvÀ ¥ÀqÉAiÀÄ¢zÁÝUÀ
AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀPÀëzÀ £ÁAiÀÄPÀ£À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀ gÀa¸ÀĪÀAvÉ DªÀÄAwæ¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ«zÉ.
2. ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ CAVÃPÀj¹zÀ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼À M¦àUÉUÉ PÀ¼ÀÄ»¹zÁUÀ CzÀ£ÀÄß
ªÀÄvÉÆÛªÉÄä ªÀÄgÀÄ¥Àj²Ã®£ÉUÉ ªÁ¥À¸ÀÄì PÀ¼ÀÄ»¸À§ºÀÄzÀÄ.
3. ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß «¸Àfð¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ.
60
 £ÀªÀÄä gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ

d
he
qÁ|| gÁeÉÃAzÀæ ¥Àæ¸Ázï qÁ|| J¸ï. gÁzsÁPÀȵÀÚ£ï qÁ|| gÀhÄQÃgï ºÀĸÉãï qÁ|| «.«. Vj
1950-1962 1962-1967 1967-1969 1969-1974

is
re S B
bl
be T
pu
K

qÁ|| ¥sÀPÀÄæ¢Ýãï C° CºÀªÀÄzï ²æà ¤Ã®A ¸ÀAfêÀgÉrØ ²æà UÁå¤ eÉÊ¯ï ¹AUï ²æà Dgï. ªÉAPÀlgÁªÀÄ£ï
©

1974-1977 1977-1982 1982-1987 1987-1992

to

qÁ|| ±ÀAPÀgÀ zÀAiÀiÁ¼ï ±ÀªÀÄð qÁ|| PÉ.Dgï. £ÁgÁAiÀÄt qÁ|| J.¦.eÉ. C§Äݯï PÀ¯ÁA ²æêÀÄw ¥Àæw¨sÁ ¥Ánïï
t

1992-1997 1997-2002 2002-2007 2007-2012

No

²æà ¥Àæt¨ï ªÀÄÄRfð

2012-
61
 ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
1) gÁ¶ÖçÃAiÀÄ vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw : (352 £ÉAiÀÄ «¢ü) Erà zÉñÀPÉÌ CxÀªÁ zÉñÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ¨sÁUÀzÀ
¨sÀzÀævÉUÉ AiÀÄÄzÀÞ CxÀªÁ ºÉÆgÀV£À DPÀæªÀÄt¢AzÀ zsÀPÉÌ GAmÁzÁUÀ CxÀªÁ zÉñÀzÉƼÀUÀqÉ ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼À
ºÉÆÃgÁl¢AzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ «¥sÀ®ªÁzÁUÀ gÁµÀÖç¥Àw gÁ¶ÖçÃAiÀÄ vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw WÉÆö¸ÀĪÀ
C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ. WÉÆö¹zÀ MAzÀÄ wAUÀ¼ÉƼÀUÉ ¸ÀA¸ÀwÛ£À JgÀqÀÄ ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À C£ÀĪÀÄwAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw 6 wAUÀ¼ÀªÀgÉUÉ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¥Àæw 6 wAUÀ½UÉƪÉÄä ¸ÀA¸ÀwÛ£À
JgÀqÀÄ ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À C£ÀĪÀÄwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîvÁÛ C¤¢üðµÀÖ CªÀ¢üAiÀĪÀgÉUÉ vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw
WÉÆö¸À§ºÀÄzÁVzÉ. GzÁ : 1962, 1971 ªÀÄvÀÄÛ 1975gÀ°è WÉÆö¸À¯ÁVzÉ.

d
2) gÁdå vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw : (356£ÉAiÀÄ «¢ü) gÁdåªÉÇAzÀgÀ gÁdå¥Á®gÀ ªÀgÀ¢AiÀÄ DzsÁgÀzÀ
ªÉÄÃ¯É CxÀªÁ vÁªÉà ¸ÀévÀB ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ «¥sÀ®vÉAiÀiÁzÁUÀ 356£ÉAiÀÄ «¢üAiÀÄ£ÀéAiÀÄ gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ

he
vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw WÉÆö¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁ: PÀ£ÁðlPÀzÀ°è DgÀÄ ¨Áj gÁdå vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw WÉÆö¸À¯ÁVzÉ.
F vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw WÉÆö¹zÀ JgÀqÀÄ wAUÀ¼ÉƼÀUÉ ¸ÀA¸ÀwÛ£À JgÀqÀÄ ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À C£ÀĪÀÄwAiÀÄ£ÀÄß

is
¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ UÀjµÀ× ªÀÄÆgÀÄ ªÀµÀðUÀ¼ÀªÀgÉUÉ vÀÄvÀÄð¥Àj¹Üw WÉÆö¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
re S
3) ºÀtPÁ¹£À vÀÄvÀÄð ¥Àj¹Üw : (360£ÉAiÀÄ «¢ü) zÉñÀzÀ ºÀtPÁ¹£À ¥Àj¹Üw wêÀæªÁV ºÀzÀUÉnÖzÉ
B
bl
JAzÀÄ PÀAqÀħAzÀgÉ 360 £Éà «¢üAiÀÄ£ÀéAiÀÄ ºÀtPÁ¹£À vÀÄvÀÄð¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß WÉÆö¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ
EzÀ£ÀÄß EzÀĪÀgÉUÀÆ WÉÆö¹®è.
be T
pu
K

¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ
©

¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è ¸ÀÆa¹gÀĪÀAvÉ gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀjUÉ DqÀ½vÀzÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀ®Ä

¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®PÉÌ CªÀPÁ±À PÀ°à¹zÉ. DzÀgÀÆ ¥ÀæzsÁ¤AiÀĪÀgÀÄ
C¢üPÁgÀUÀ¼À PÉÃAzÀæ©AzÀĪÁVzÀÄÝ, gÁµÀÖçzÀ ¸ÀªÀÄUÀæ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢zÁÝgÉ.
gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀÄ gÁµÀÖçzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁVzÀÝgÉ ¥ÀæzsÁ¤AiÀÄÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁVzÁÝgÉ. ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ
«±Áé¸À«gÀĪÀªÀgÉUÀÆ EªÀgÀÄ C¢üPÁgÀzÀ°è ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀÄ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
to

ªÀÄAwæUÀ¼À £ÉêÀÄPÀ, SÁvÉUÀ¼À ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAwæUÀ¼À£ÀÄß ªÀeÁ ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀ : ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ
ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁzÀ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀĪÀgÀÄ ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ½UÉ ªÀÄAwæUÀ¼À£ÀÄß £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁqÀĪÀAvÉ
t

gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀjUÉ ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ ºÁUÀÆ ªÀÄAwæUÀ½UÉ ««zsÀ SÁvÉUÀ¼À£ÀÄß ºÀAZÀÄvÁÛgÉ.

No

SÁvÉUÀ¼À£ÀÄß ºÀAZÀĪÁUÀ ¥ÀæzsÁ¤UÉ ¥ÀÇtð C¢üPÁgÀ«zÉ.

¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ : ¸ÀPÁðgÀzÀ J¯Áè DUÀÄ-ºÉÆÃUÀÄUÀ½UÉ EªÀgÉà dªÁ¨ÁÝgÀgÁVzÀÄÝ,
««zsÀ E¯ÁSÁ ªÀÄAwæUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ¸Á¢ü¸ÀĪÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ. AiÉÆÃd£É, gÀPÀëuÉ,
«zÉñÁAUÀ ¤Ãw gÀƦ¸ÀĪÀ°è «±ÉõÀ PÁ¼Àf ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ.

62
 £ÀªÀÄä ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ

d
¥ÀArvÀ dªÁºÀg¯
À Á¯ï £ÉºgÀ ÄÀ ²æà ¯Á® §ºÀzÀÆÝgï ±Á¹Ûç ²æêÀÄw EA¢gÁ UÁA¢ü ²æà ªÉÆgÁfð zÉøÁ¬Ä
1947-1964 1964-1966 1966-77, 1980-84 1977-1979

is he
re S B
bl
be T
pu
²æà ZÀgÀt ¹AUï ²æà gÁfêï UÁA¢ü ²æà «.¦. ¹AUï ²æà ZÀAzÀæ±ÉÃRgï
K

1990 £ÀªA
É §gï-1991 dÆ£ï
1979-1980 1984-1989 1989-1990
©
to

²æà ¦.«. £ÀgÀ¹AºÀgÁªï ²æà JZï.r. zÉêÉÃUËqÀ ²æà L.PÉ. UÀÄeÁæ¯ï ²æà Cl¯ï ©ºÁj ªÁd¥ÉìÄ
1991-1996 1996 dÆ£ï - 1997 K¦æ¯ï 1997 K¦æ¯ï - 1998 ªÀiÁZïð ªÉÄà 18, 1996-31 ªÉÄà 1996
19 ªÀiÁZïð 1998-2004
t
No

qÁ|| ªÀÄ£ÀªÉÆúÀ£À ¹AUï ²æà £ÀgÉÃAzÀæ ªÉÆâ

2004-2014 2014-

63
 ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÅlzÀ £ÁAiÀÄPÀ : ¥ÀæzsÁ¤AiÀĪÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀįÉèà ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÅlzÀ ¸À¨sÉ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÅlzÀ PÁAiÀÄðPÀ¯Á¥ÀUÀ¼ÀÄ, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ, CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ «µÀAiÀÄUÀ¼À ZÀZÉð ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀ
EªÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EªÀgÀÄ gÁµÀÖç¥Àw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÄlzÀ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA§AzsÀ
PÀ°à¸ÀĪÀ PÉÆArAiÀiÁVzÁÝgÉ.
ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® :
ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®ªÀÅ £ÉÊd PÁAiÀiÁðAUÀªÁVzÀÄÝ, JgÀqÀÄ §UÉAiÀÄ ¸ÀaªÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ ¸ÀA¥ÀÅl zÀeÉð, JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÀÄ gÁdå zÀeÉð ¸ÀaªÀgÀÄ. ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ UÁvÀæªÀÅ
¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ MlÄÖ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ°è ±ÉÃPÀqÀ 15%QÌAvÀ ºÉaÑgÀ¨ÁgÀzÀÄ. F ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®ªÀÅ JgÀqÀÄ

d
§UÉAiÀÄ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¥Àæw E¯ÁSÉAiÀÄ ªÀÄAwæAiÀÄÄ vÀªÀÄä SÁvÉAiÀÄ

he
DUÀÄ-ºÉÆÃUÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸À¥sÀ®vÉ-«¥sÀ®vÉUÉ gÁµÀÖç¥ÀwUÉ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAwæ ªÀÄAqÀ®ªÀÅ vÀ£Àß DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ, ¤Ãw ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ½UÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉUÉ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ ªÀÄAwæ

is
re S
ªÀÄAqÀ®ªÀÅ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ°è «±Áé¸À«gÀĪÀªÀgÉUÀÆ C¢üPÁgÀzÀ°è ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. «±Áé¸À
B
bl
PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ C«±Áé¸À UÉÆvÀÄÛªÀ½ ªÀÄÆ®PÀ C¢üPÁgÀ¢AzÀ vÉUÉzÀĺÁPÀ§ºÀÄzÁVzÉ.
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
be T
pu
C«±Áé¸À UÉÆvÀÄÛªÀ½: C¢üPÁgÀ ZÀ¯Á¬Ä¸ÀÄwÛgÀĪÀ ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæ ºÁUÀÆ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ ªÉÄïÉ
K

¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ §ºÀĸÀASÁåvÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ «±Áé¸À PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ, ¥ÀæzsÁ¤ ºÁUÀÆ ªÀÄAwæ ªÀÄAqÀ®

gÁfãÁªÉÄ PÉÆqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£Éßà C«±Áé¸À UÉÆvÀÄÛªÀ½ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. DqÀ½vÁgÀÆqsÀ
©

¥ÀPÀë ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ §UÉÎ £ÀªÀÄUÉ £ÀA©PÉ «±Áé¸À«®è JA§ PÁgÀt MrØ ¸ÀPÁðgÀ C¢üPÁgÀ vÁåUÀ
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ PÉÃAzÀæzÀ°è ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÁ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ, gÁdåzÀ°è «zsÁ£À¸À¨sÁ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ªÀÄAr¸ÀĪÀ
¤tðAiÀĪÉà C«±Áé¸À UÉÆvÀÄÛªÀ½ ¤tðAiÀÄ. DzÀÄzÀjAzÀ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À C¢üPÁgÀ
CªÀ¢ü PÀæªÀĪÁV ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉ ªÀÄvÀÄÛ «zsÁ£À ¸À¨sÉAiÀÄ «±Áé¸ÀªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹zÉ. gÁdå¸À¨sÁ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
ºÁUÀÆ «zsÁ£À ¥ÀjµÀvï ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ C£ÀéAiÀĪÁUÀĪÀÅ¢®è. ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è EzÀĪÀgÉUÀÆ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
34 C«±Áé¸À UÉÆvÀÄÛªÀ½ ¤tðAiÀĪÀ£ÀÄß ªÀÄAr¸À¯ÁVzÉ.
to

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
t

I. SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁrj.

No

1. ¨sÁgÀvÀªÀÅ __________ UÀ¼À MPÀÆÌlªÁVzÉ.

2. PÉÃAzÀæ ±Á¸ÀPÁAUÀªÀ£ÀÄß _________ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
3. gÁdå¸À¨sÉAiÀÄ ¥ÀzÀ¤«ÄvÀÛ ¸À¨sÁ¥ÀwUÀ¼ÀÄ __________ gÀªÀgÀÄ DVgÀÄvÁÛgÉ.
4. ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÁUÀ®Ä ________ ªÀµÀð ªÀAiÉÆëÄw ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
5. ªÀÄÆgÀÄ ¸ÉãÁ¥ÀqÉUÀ¼À ªÀĺÁ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÀÄ ___________ .
64
 6. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ _________ ªÀÄvÀÄÛ __________ £Éà «¢üAiÀÄ°è gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀ£ÀÄß
ZÀÄ£Á¬Ä¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ.
7. PÉÃAzÀæ ¯ÉÆÃPÀ¸ÉêÁ DAiÉÆÃUÀzÀ CzsÀåPÀëgÀ£ÀÄß _________ gÀªÀgÀÄ £ÉëĸÀÄvÁÛgÉ.
II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ ¸ÀºÀ¥ÁpUÀ¼ÉÆA¢UÉ ZÀað¹ GvÀÛj¹.
1. ¸ÀA¸ÀwÛ£À JgÀqÀÄ ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
2. gÁdå¸À¨sÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.
3. ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÁUÀ®Ä EgÀ¨ÉÃPÁzÀ CºÀðvÉUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ ?

d
4. gÁµÀÖç¥Àw ZÀÄ£ÁªÀuÁ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.

he
5. ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæAiÀÄ C¢üPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.
6. PÉÃAzÀæ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.

is
re S
III. ZÀlĪÀnPÉ.
B
bl
1. PÉÃAzÀæ ¸ÀA¸ÀwÛ£ÀAvÉ ¤ªÀÄä ±Á¯ÉAiÀÄ°è CtÄPÀÄ ¸ÀA¸ÀvÀÛ£ÀÄß K¥Àðr¹.
be T
2. ¤ªÀÄä PÉëÃvÀæzÀ ¸ÀA¸Àvï ¸ÀzÀ¸ÀågÉÆA¢UÉ CªÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À §UÉÎ ZÀað¹.
pu
K

IV. AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð

1. ¸ÀA¸Àvï ¨sÀªÀ£ÀzÀ avÀæ vÀAiÀiÁj¹ ±Á¯ÉAiÀÄ°è ºÁQj.
©

2. ¤ÃªÀÅ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÁ ¸ÀzÀ¸ÀågÉAzÀÄ ¨sÁ«¹PÉÆAqÀÄ ¤ªÀÄä PÉëÃvÀæ ªÁå¦ÛAiÀÄ°è §qÀvÀ£À

¤ªÀÄÆð®£ÉUÉ QæAiÀiÁ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹.

  
t to
No

65
 CzsÁåAiÀÄ -3
gÁdå ¸ÀPÁðgÀ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ°è «zsÁ£À¸À¨sÉ, «zsÁ£À ¥ÀjµÀwÛ£À ¸ÀégÀÆ¥À, ¸ÀzÀ¸ÀåvÀé, PÁAiÀÄ𠤪ÀðºÀuÉ
• gÁdå PÁAiÀiÁðAUÀzÀ°è gÁdå¥Á®gÀÄ, CºÀðvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
• ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀÄ £ÉêÀÄPÀ, C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ

d
¨sÁgÀvÀªÀÅ 29 gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 6 PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ zɺÀ°AiÀÄ£ÀÄß gÁµÀÖçzÀ

he
gÁdzsÁ¤ ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀªÁV M¼ÀUÉÆAqÀ MPÀÆÌl gÁµÀÖçªÁVzÉ. PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄAvÉ
gÁdåUÀ¼ÀÄ PÀÆqÀ vÀªÀÄäzÉà DzÀ ±Á¸ÀPÁAUÀ, PÁAiÀiÁðAUÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. gÁdå ¸ÀPÁðgÀªÀÅ
gÁdå ¥ÀnÖAiÀÄ°ègÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĪÀwð ¥ÀnÖAiÀÄ°ègÀĪÀ «µÀAiÀÄUÀ½UÉ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀiÁr CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß

is
re S
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÉ vÀgÀĪÀ C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢zÉ. ¸ÀA¸ÀwÛ£ÀAvÉ gÁdåUÀ¼ÀÄ gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀ («zsÁ£ÀªÀÄAqÀ®)
B
ªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛªÉ.

bl
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
be T
pu
¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ «¢ü 171gÀ£ÀéAiÀÄ ¢é¸ÀzÀ£À ±Á¸ÀPÁAUÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ PÀ£ÁðlPÀ, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ,
ªÀĺÁgÁµÀÖç, ©ºÁgÀ, dªÀÄÄä PÁ²äÃgÀ, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, vÉ®AUÁt (£É£À¦gÀ®Ä ¸ÀgÀ¼À «zsÁ£À KUMBJAT)
K

gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀ
©

gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÀÅ gÁdå¥Á®gÀ£ÀÆß ªÀÄvÀÄÛ JgÀqÀÄ ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À°è CxÀªÁ gÁdåzÀ°è MAzÉÃ

¸ÀzÀ£À«zÀÝgÉ D ¸ÀzÀ£ÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ªÉÄîä£ÉAiÀÄ£ÀÄß «zsÁ£À ¥ÀjµÀvï JAvÀ®Æ,
PɼÀªÀÄ£ÉAiÀÄ£ÀÄß «zsÁ£À¸À¨sÉ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. «zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄÄ gÁdåzÀ d£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
¥Àæw¤¢ü¹zÀgÉ, «zsÁ£À¥ÀjµÀvï ««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ.
«zsÁ£À¸À¨sÉ
to

«zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉåAiÀÄÄ D gÁdåzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß DzsÀj¹gÀÄvÀÛzÉ. AiÀiÁªÀÅzÉà gÁdåzÀ

«zsÁ£À¸À¨sÁ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉå 500QÌAvÀ ºÉZÁÑVgÀ¨ÁgÀzÀÄ, 60QÌAvÀ PÀrªÉÄ EgÀ¨ÁgÀzÀÄ. gÁdå¥Á®gÀÄ
«zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ°è DAUÉÆèà ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¥Áæw¤zsÀå«®èªÉAzÀÄ ¤zsÀðj¹zÀgÉ M§â DAUÉÆèÃ
t

¨sÁgÀwÃAiÀÄ£À£ÀÄß £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ. DzÀgÀÆ aPÀÌ gÁdåUÀ¼À°è ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉå
No

PÀrªÉÄ EzÉ. GzÁ: «ÄeÉÆÃgÁA, UÉÆêÁzÀ°è vÀ¯Á 40 ¸ÀzÀ¸ÀåjzÁÝgÉ. PÀ£ÁðlPÀ «zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄÄ

225 ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. 224 ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ZÀÄ£Á¬Ä¸À®àlÖgÉ G½zÀ M§âgÀÄ
DAUÉÆèÃ-EArAiÀÄ£ÀßgÀ£ÀÄß gÁdå¥Á®gÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
¸ÀzÀ¸ÀågÁUÀ®Ä ¨ÉÃPÁzÀ CºÀðvÉUÀ¼ÀÄ : (1) ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÉAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. (2) PÀ¤µÀ× 25 ªÀµÀð
ªÀAiÉÆëÄwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. (3) AiÀiÁªÀÅzÉà ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀ ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÁgÀzÀÄ.
(4) £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ¢AzÀ ²PÉëUÉ UÀÄjAiÀiÁVgÀ¨ÁgÀzÀÄ. (5) ªÀiÁ£À¹PÀ C¸Àé¸ÀÜvÉ ºÉÆA¢gÀ¨ÁgÀzÀÄ. (6)
¢ªÁ½AiÀiÁVgÀ¨ÁgÀzÀÄ. (7) ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ PÁ®PÁ®PÉÌ ¤zsÀðj¸ÀĪÀ EvÀgÉ CºÀðvÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
66
 C¢üPÁgÀ CªÀ¢ü : «zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ C¢üPÁgÀzÀ CªÀ¢ü 5 ªÀµÀð. CªÀ¢üUÉ ªÀÄÄAZÉ ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀÄ
¸À®ºÉAiÀÄAvÉ gÁdå¥Á®gÀÄ «¸Àfð¸À§ºÀÄzÀÄ. F ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è gÁdåªÀ£ÀÄß gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀ D½éPÉUÉ
M¼À¥Àr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ vÀªÀÄä ¸ÁÜ£ÀzÀ°è ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄ®Ä EµÀÖ«®è¢zÀÝgÉ ¸À¨sÁzsÀåPÀëjUÉ
gÁfãÁªÉÄ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÁVzÉ.
ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ°è M§âgÀ£ÀÄß ¸À¨sÁzsÀåPÀëgÀ£ÁßV, ªÀÄvÉÆÛ§âgÀ£ÀÄß
G¥À¸À¨sÁzsÀåPÀëgÀ£ÁßV ZÀÄ£Á¬Ä¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. C¢üªÉñÀ£ÀzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ EªÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è
£ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. ¸ÀzÀ£ÀzÀ°è ±ÁAw, ²¸ÀÛ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀĪÀ, WÀ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀ, C¢üªÉñÀ£À PÀgÉAiÀÄĪÀ,
ªÀÄÄAzÀÆqÀĪÀ, ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ºÀPÀÄÌ ¨ÁzsÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¸ÀĪÀ, ¸ÀzÀ£ÀzÀ°è ¸ÀªÀĪÀÄvÀUÀ¼ÀÄ §AzÁUÀ ¤uÁðAiÀÄPÀ
ªÀÄvÀ ZÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ.

d
he
C¢üPÁgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
±Á¸À¤ÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ PÁAiÀÄð : FUÁUÀ¯Éà w½¹gÀĪÀAvÉ gÁdå¥ÀnÖ, ¸ÀªÀĪÀwð ¥ÀnÖAiÀÄ°è §gÀĪÀ
«µÀAiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É ±Á¸À£À ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀ «zsÁ£À¸À¨sÉVzÉ. ªÀĸÀÆzÉ PÁ¬ÄzÉUÀ¼ÁUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ

is
re S
JgÀqÀÆ ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À M¦àUÉ ¥ÀqÉzÀÄ gÁdå¥Á®gÀ ¸À» ¥ÀqÉAiÀĨÉÃPÀÄ. gÁdå¥Á®gÀÄ PÉ®ªÀÅ ªÀĸÀÆzÉUÀ¼À£ÀÄß
gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼À M¦àUÉUÉ PÁ¬ÄÝj¸À§ºÀÄzÀÄ.
B
bl
ºÀtPÁ¹£À C¢üPÁgÀ PÁAiÀÄð : ºÀtPÁ¹£À «µÀAiÀÄzÀ°è «zsÁ£À¸À¨sÉUÉ ºÉZÀÄÑ C¢üPÁgÀ«zÉ.
be T
pu
ºÀtPÁ¹£À ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß gÁdå¥Á®gÀ ¥ÀǪÁð£ÀĪÀÄwAiÀÄ ªÉÄÃgÉUÉ «zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ°è ªÉÆzÀ®Ä
K

ªÀÄAr¸À¨ÉÃPÀÄ. «zsÁ£À¸À¨sÉ CAVÃPÀj¹zÀ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß «zsÁ£À¥ÀjµÀvïUÉ PÀ¼ÀÄ»¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

«zsÁ£À¥ÀjµÀvï ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß 14 ¢£ÀUÀ¼À M¼ÀUÉ vÀ£Àß C©ü¥ÁæAiÀÄzÉÆA¢UÉ ªÀÄgÀ½ «zsÁ£À¸À¨sÉUÉ
©

PÀ¼ÀÄ»¸À¨ÉÃPÀÄ. «zsÁ£À¥ÀjµÀwÛ£À C©ü¥ÁæAiÀĪÀÅ «zsÁ£À¸À¨sÉUÉ PÀqÁØAiÀĪÁVgÀĪÀÅ¢®è. 14 ¢£ÀUÀ¼ÉƼÀUÉ

«zsÁ£À ¥ÀjµÀvÀÄÛ ªÀÄgÀ½ «zsÁ£À¸À¨sÉUÉ PÀ¼ÀÄ»¸À¢zÀÝgÉ «zsÁ£À ¥ÀjµÀvÀÄÛ M¦àUÉ ¤ÃrzÉ JAzÀÄ
¥ÀjUÀt¹ «zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄÄ gÁdå¥Á®gÀ C£ÀĪÀÄwUÉ PÀ¼ÀÄ»¸ÀÄvÀÛzÉ.

ZÀlĪÀnPÉ:
«zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ C¢üªÉñÀ£À ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
¨sÉÃn ¤Ãr PÀ¯Á¥ÀªÀ£ÀÄß «ÃQë¹, C°è
to

£ÀqÉAiÀÄĪÀ ZÀZÉðUÀ¼À §UÉÎ ®WÀÄ n¥ÀàtÂ

vÀAiÀiÁj¹.
t
No

ZÀlĪÀnPÉ:
¤ªÀÄä PÉëÃvÀæzÀ «zsÁ£À¸À¨sÁ
¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ¨sÉÃn ªÀiÁr, CªÀgÀ
PÁAiÀÄðUÀ¼À §UÉÎ ¸ÀAªÁzÀ £Àqɹ.

«zsÁ£À¸ËzsÀ

67
 PÁAiÀiÁðAUÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤AiÀÄAvÀæt : gÁdå PÁAiÀiÁðAUÀªÀÅ «zsÁ£À¸À¨sÉUÉ dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
«zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ «±Áé¸À«gÀĪÀªÀgÉUÉ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® C¢üPÁgÀzÀ°è ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. «±Áé¸À
PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÁUÀ gÁfãÁªÉÄ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀA¥ÀÇtð ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® ¸ÁªÀÄÆ»PÀªÁV
«zsÁ£À¸À¨sÉUÉ ºÉÆuÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ-C¢üPÁgÀ PÁAiÀÄð : gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ, gÁdå¸À¨sÉ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ, «zsÁ£À¥ÀjµÀvï ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
«zsÁ£À¸À¨sÁzsÀåPÀëgÀÄ, G¥À ¸À¨sÁzsÀåPÀëgÀ£ÀÄß ZÀÄ£ÁªÀuÉ ªÀÄÆ®PÀ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀ «zsÁ£À¸À¨sÉUÉ EzÉ.
EvÀgÉ C¢üPÁgÀ PÁAiÀÄð : PÉ®ªÀÅ «µÀAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ PÉÃAzÀæ ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ CAVÃPÀj¹zÀ
ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ §UÉÎ «zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ°è ZÀað¸À¨ÉÃPÁV §AzÁUÀ vÀ£Àß C¢üPÁgÀ ZÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. gÁdå

d
¯ÉÆÃPÀ¸ÉêÁ DAiÉÆÃUÀzÀ ªÀgÀ¢ ªÀÄvÀÄÛ E¤ßvÀgÉ ªÀgÀ¢UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀzÀ£ÀzÀ°è ZÀað¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ«zÉ.

he
«zsÁ£À ¥ÀjµÀvï :
gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ ªÉÄîä£ÉAiÀÄ£ÀÄß «zsÁ£À ¥ÀjµÀvï JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ
UÀjµÀ× ¸ÀASÉåAiÀÄÄ D gÁdåzÀ «zsÁ£À¸À¨sÁ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ªÀÄÆgÀ£Éà MAzÀÄ ¨sÁUÀzÀ¶ÖgÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ 40

is
re S
QÌAvÀ PÀrªÉÄ EgÀ¨ÁgÀzÀÄ. PÀ£ÁðlPÀzÀ «zsÁ£À ¥ÀjµÀvï ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉå 75. F ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ 5
B
bl
PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÁÛgÉ. «zsÁ£À¸À¨sÁ ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ, ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½AzÀ, ¥ÀzÀ«ÃzsÀgÀ PÉëÃvÀæ¢AzÀ,
²PÀëPÀgÀ PÉëÃvÀæ¢AzÀ ZÀÄ£Á¬Ä¸À®àlÖgÉ, PÀ¯É, ¸Á»vÀå, ²PÀët, ¸ÀªÀiÁd ¸ÉêÉ, «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀPÁgÀ
be T
pu
ZÀ¼ÀªÀ½ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è£À ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹ gÁdå¥Á®gÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. «zsÁ£À ¥ÀjµÀvÀÄÛ
K

SÁAiÀÄA ¸ÀzÀ£ÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀzÀ¸ÀåjVgÀ¨ÉÃPÁzÀ CºÀðvÉUÀ¼ÀÄ : (1) ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÉAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. (2) 30 ªÀµÀð ªÀAiÉÆëÄw
©

ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. (3) «zsÁ£À¸À¨sÁ ¸ÀzÀ¸ÀågÁUÀ®Ä EgÀ¨ÉÃPÁzÀ J¯Áè CºÀðvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉ¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.

¥Àæw JgÀqÀÄ ªÀµÀðPÉÆ̪ÉÄä CªÀ¢ü ¥ÀÇtðUÉÆAqÀ 31 gÀµÀÄÖ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¤ªÀÈvÀÛgÁUÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ CµÉÖÃ
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ DAiÉÄÌAiÀiÁUÀÄvÁÛgÉ. DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ C¢üPÁgÀ CªÀ¢ü 6 ªÀµÀð. EªÀgÀ¯Éèà M§âgÀ£ÀÄß
¸À¨sÁ¥ÀwAiÀÄ£ÁßV ªÀÄvÉÆÛ§âgÀ£ÀÄß G¥À¸À¨sÁ¥ÀwAiÀÄ£ÁßV DAiÉÄÌ ªÀiÁrPÉƼÀÄîvÁÛgÉ. ¸À¨sÁ¥ÀwUÀ¼ÀÄ
¸ÀzÀ£ÀzÀ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹PÉÆAqÀÄ PÁAiÀÄðPÀ¯Á¥ÀUÀ¼À£ÀÄß AiÀıÀ¹éAiÀiÁV ¤ªÀð»¹PÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ
C¢üPÁgÀ ¥ÀqÉ¢zÁÝgÉ.
to

C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ
±Á¸À¤ÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ : ±Á¸À£À ªÀiÁqÀĪÀ°è «zsÁ£À ¥ÀjµÀvï ¸ÀºÀ C¢üPÁgÀ ¥ÀqÉ¢zÉ. ¸ÁªÀiÁ£Àå
t

ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß JgÀqÀÆ ¸ÀzÀ£ÀzÀ°è ªÀÄAr¸À§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ¸ÀzÀ£À CAVÃPÀj¹zÀ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß

No

E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀzÀ£ÀPÉÌ PÀ¼ÀÄ»¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. «zsÁ£À ¥ÀjµÀvï ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß 3 wAUÀ¼ÀªÀgÉUÉ

vÀqÉ»rAiÀħºÀÄzÀÄ. JgÀqÀ£Éà ¨ÁjUÉ ªÀÄvÉÛ PÀ¼ÀÄ»¹PÉÆmÁÖUÀ MAzÀÄ wAUÀ¼ÉƼÀUÉ CAVÃPÁgÀ
¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ. E®èªÁzÀ°è JgÀqÀÆ ¸ÀzÀ£ÀUÀ½AzÀ CAVÃPÀj¸À®ànÖzÉ JAzÀÄ ¨sÁ«¹ gÁdå¥Á®gÀ
M¦àUÉUÉ PÀ¼ÀÄ»¹PÉÆqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
±Á¸À£À gÀZÀ£Á ¥ÀæQæAiÉÄ: 1) ªÉÆzÀ® NzÀÄ«PÉ : ¸ÀzÀ£ÀzÀ°è ªÀĸÀÆzÉ ªÀÄAr¸ÀĪÀªÀgÀÄ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß
UÀnÖAiÀiÁV NzÀÄvÁÛgÉ. 2) JgÀqÀ£Éà NzÀÄ«PÉAiÀÄ°è ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ §UÉÎ ZÀZÉð £ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ CxÀªÁ
ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖ ¸À«ÄwUÉ PÀ¼ÀÄ»¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸À«ÄwAiÀÄÄ ¢ÃWÀðªÁV ZÀað¹ MAzÀÄ
68
ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¹ ¸ÀzÀ£ÀPÉÌ ªÁ¥À¸ÀÄì PÀ¼ÀÄ»¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀzÀ£À ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß ZÀað¹ ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ
ªÀÄÆ®PÀ CAVÃPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ E®èªÉ wgÀ¸ÀÌj¸À§ºÀÄzÀÄ. 3) ªÀÄÆgÀ£Éà NzÀÄ«PÉAiÀÄ°è ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀiËTPÀ ZÀZÉð ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. £ÀAvÀgÀ ªÀĸÀÆzÉ CAVÃPÁgÀªÁV E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀzÀ£ÀPÉÌ PÀ¼ÀÄ»¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
D ¸ÀzÀ£ÀzÀ®Æè ªÉÄð£À J¯Áè ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ £ÀqÉzÀÄ gÁdå¥Á®gÀ ¸À»UÉ PÀ¼ÀÄ»¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. gÁdå¥Á®gÀÄ
CzÀPÉÌ M¦àUÉ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ E¯Áè gÁµÀÖç¥ÀwAiÀĪÀgÀ ¸À»UÉ PÁ¬ÄÝj¸À§ºÀÄzÀÄ.
ºÀtPÁ¹£À C¢üPÁgÀ : ºÀtPÁ¹£À §UÉÎ «zsÁ£À¸À¨sÉ ºÉZÀÄÑ
ZÀlĪÀnPÉ:
C¢üPÁgÀ ¥ÀqÉ¢zÉ. «zsÁ£À ¥ÀjµÀvï PÉêÀ® 14 ¢£ÀUÀ¼ÀªÀgÉUÉ
¤ªÀÄä UÁæªÀÄ/ªÁqïð ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ
vÀqÉ»rAiÀÄĪÀ C¢üPÁgÀ«zÉ. 14 ¢£ÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ PÁ®
¤ªÀÄä PÉëÃvÀæzÀ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÁ
vÀqÉ»rzÀgÉ JgÀqÀÆ ¸ÀzÀ£ÀUÀ½AzÀ CAVÃPÁgÀªÁVzÉAiÉÄAzÀÄ

d
¸ÀzÀ¸ÀågÀªÀgÉV£À ««zsÀ d£À¥Àæw¤¢üUÀ¼À
w½zÀÄ gÁdå¥Á®gÀ M¦àUÉUÉ PÀ¼ÀÄ»¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

he
ºÉ¸ÀgÀÄ UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.
DqÀ½vÁ¢üPÁgÀ : EzÀÄ DqÀ½vÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÀrªÉÄ ¤AiÀÄAvÀæt
ºÉÆA¢zÉ. ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¸ÀaªÀgÀÄUÀ½UÉ ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß PÉüÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁ»w ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

is
GvÀÛgÀ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV®è¢zÀÝgÉ ¸ÀaªÀgÀ gÁfãÁªÉÄUÉ MvÁ۬ĸÀ§ºÀÄzÉà «£ÀB C«±Áé¸À ¤tðAiÀÄ
re S
ªÀÄAr¸ÀĪÀAw®è.
B
bl
ZÀZÁð C¢üPÁgÀ : ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ, ¤Ãw ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ªÀĸÀÆzÉUÀ¼À §UÉÎ
be T
ZÀað¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ »jAiÀÄgÀ ¸ÀzÀ£ÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ZÀZÉ𠧺À¼À UÀA©üÃgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
pu
gÁdå PÁAiÀiÁðAUÀ
K

gÁdå PÁAiÀiÁðAUÀªÀÅ gÁdå¥Á®gÀÄ, ªÀÄÄRåªÀÄAwæ M¼ÀUÉÆAqÀ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®ªÀ£ÀÄß

©

ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. gÁdå¥Á®gÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÁvÀäPÀªÁV ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁzÀgÉ, ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ

ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®ªÉà ¤dªÁzÀ PÁAiÀiÁðAUÀªÁVzÉ. gÁdå¥Á®gÀÄ vÁªÁUÀ°Ã CxÀªÁ vÀªÀÄä
C¢üãÁ¢üPÁjUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀªÁUÀ°Ã C¢üPÁgÀ ZÀ¯Á¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ.
gÁdå¥Á®gÀÄ
PÉÃAzÀæzÀ ¥ÀæzsÁ¤ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ ²¥sÁgÀ¹ì£À ªÉÄÃgÉUÉ gÁdå¥Á®gÀ£ÀÄß gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ
to

£ÉëĸÀÄvÁÛgÉ. ¥Àæw gÁdåPÀÆÌ M§âgÀÄ gÁdå¥Á®jgÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ¤AiÀĪÀÄ«zÉ. DzÀgÉ JgÀqÀÄ CxÀªÁ

CzÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ gÁdåUÀ½UÉ M§âgÉà gÁdå¥Á®gÀ£ÀÄß £ÉëĸÀ§ºÀÄzÀÄ.
CºÀðvÉ, C¢üPÁgÁªÀ¢ü ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃvÀ£À ¸ÀªÀ®vÀÄÛUÀ¼ÀÄ : (1) ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÉAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. (2)
t

35 ªÀµÀðQÌAvÀ ªÉÄîànÖgÀ¨ÉÃPÀÄ. (3) AiÀiÁªÀÅzÉà ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀ ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÁgÀzÀÄ.

No

(4) ¸ÀA¸Àvï CxÀªÁ gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVgÀ¨ÁgÀzÀÄ. ¸ÀzÀ¸ÀåvÀé ºÉÆA¢zÀÝgÉ gÁdå¥Á®gÁV

£ÉêÀÄPÀªÁzÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀåvÀé vÀåf¸À¨ÉÃPÀÄ. gÁdå¥Á®gÀ C¢üPÁgÀ CªÀ¢ü 5 ªÀµÀð. DzÀgÉ ªÀÄÄA¢£À
gÁdå¥Á®gÀÄ £ÉêÀÄPÀªÁUÀĪÀªÀgÉUÉ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV C¢üPÁgÀzÀ°è ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. PÉÃAzÀæ
ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ ¸À®ºÉ ªÉÄÃgÉUÉ gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼ÀÄ gÁdå¥Á®gÀ£ÀÄß CªÀ¢üUÉ ªÀÄÄAavÀªÁVAiÉÄà ªÁ¥À¸ï
PÀgɹPÉƼÀÀÄzÀÄ. EªÀjUÉ ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ ¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀ ªÉÃvÀ£À, ¨sÀvÉå, ¨ÁrUÉ E®èzÀ C¢üPÀÈvÀ ¤ªÁ¸À
(gÁd¨sÀªÀ£À) ªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. EªÀgÀ C¢üPÁgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ°è ¥Àæ²ß¸ÀĪÀAw®è
ºÁUÀÆ CªÀgÀ C¢üPÁgÀªÀ¢üAiÀÄ°è AiÀiÁªÀÅzÉà ªÉÆPÀzÀݪÉÄUÀ¼À£ÀÄß ºÀÆqÀĪÀAw®è.
69
 C¢üPÁgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ : PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞªÁV J¯Áè C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ gÁdå¥Á®jUÉ ¸ÉÃjªÉ. DzÀgÉ
£ÉÊdªÁV ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀÄ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® ZÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÀÆ gÁdå¥Á®gÀ
C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀPÀAqÀAwªÉ.
PÁAiÀiÁðAUÁ¢üPÁgÀ : EªÀgÀÄ PÁAiÀiÁðAUÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁVzÀÄÝ, gÁdåzÀ ªÀÄÄRåªÀÄAwæ ªÀÄvÀÄÛ
CªÀgÀ ¸À®ºÉ ªÉÄÃgÉUÉ EvÀgÉ ªÀÄAwæUÀ¼À£ÀÄß £ÉëĸÀÄvÁÛgÉ. gÁdå ¯ÉÆÃPÀ¸ÉêÁ DAiÉÆÃUÀzÀ CzsÀåPÀëgÀÄ,
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ, «±Àé«zÁ央AiÀÄUÀ¼À G¥ÀPÀÄ®¥ÀwUÀ¼ÀÄ ZÀað¹:
ªÀÄvÀÄÛ E¤ßvÀgÉ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß £ÉëĸÀĪÀ C¢üPÁgÀ«zÉ. gÁdåzÀ DzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß gÁdå¥Á®gÀ
±Á¸À¤ÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ : C¢üªÉñÀ£À PÀgÉAiÀÄĪÀ, DeÁÕ£ÀĸÁgÀ JAzÀÄ, gÁµÀÖçzÀ DzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß
gÁµÀÖç¥ÀwUÀ¼À DeÁÕ£ÀĸÁgÀ JAzÀÄ

d
ªÀÄÄAzÀÆqÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀÄ ²¥sÁgÀ¹ì£À ªÉÄÃgÉUÉ ºÉÆgÀr¸ÀÄvÁÛgÉ. KPÉ? ²PÀëPÀgÉÆA¢UÉ
«zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß «¸Àfð¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ«zÉ. «zsÁ£À¸À¨sÉUÉ ZÀað¹.

he
M§âgÀ£ÀÄß, «zsÁ£À¥ÀjµÀvïUÉ DgÀ£Éà MAzÀgÀµÀÄÖ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß
£ÉëĸÀĪÀ C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢zÁÝgÉ. ±Á¸ÀPÁAUÀ CAVÃPÀj¹zÀ ªÀĸÀÆzÉUÉ vÀªÀÄä CAQvÀªÀ£ÀÄß ºÁPÀĪÀ,

is
vÀqÉ »rAiÀÄĪÀ C¢üPÁgÀ«zÉ. CªÀ±Àå«zÀÝ°è gÁµÀÖç¥ÀwAiÀÄ CAQvÀPÀÆÌ PÀ¼ÀÄ»¸À§ºÀÄzÀÄ.
re S
ºÀtPÁ¹£À C¢üPÁgÀ : gÁdå¥Á®gÀ M¦àUÉ E®èzÉ ºÀtPÁ¹£À ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß «zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ°è
B
bl
ªÀÄAr¸ÀĪÀAw®è. gÁdåzÀ ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀ £ÉëĸÀĪÀ C¢üPÁgÀ ¥ÀqÉ¢zÁÝgÉ. gÁdåzÀ ¸Á¢¯ÁégÀÄ
be T
¤¢ü EªÀgÀ ºÉ¸Àj£À°èzÀÄÝ §gÀ, ¥ÀæªÁºÀ, ¨sÀÆPÀA¥ÀzÀAvÀºÀ DPÀ¹äPÀ WÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä F
pu
¤¢ü¬ÄAzÀ ºÀt ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀ«zÉ.
K

£ÁåAiÀiÁAVÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ : C¥ÀgÁzsÀ ªÀiÁr ²PÉëUÉ UÀÄjAiÀiÁzÀªÀjUÉ PÀëªÀiÁzÁ£À ¤ÃqÀĪÀ,

©

PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ, ªÀÄÄAzÀÆqÀĪÀ CxÀªÁ ²PÉëAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ EªÀjVzÉ. gÁdåzÀ

CqÉÆéÃPÉÃmï d£ÀgÀ¯ï ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀ£ÀÄß £ÉëĸÀĪÀ C¢üPÁgÀ«zÉ.
«ªÉÃZÀ£Á¢üPÁgÀ : §ºÀĪÀÄvÀ«®è¢zÁÝUÀ ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀÄ£ÀÄß £ÉëĸÀĪÁUÀ «ªÉÃZÀ£Á¢üPÁgÀ
§¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. ±Á¸ÀPÁAUÀ CAVÃPÀj¹zÀ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß gÁµÁÖçzsÀåPÀëgÀ ¸À»UÉ PÁ¬ÄÝj¸ÀĪÀ, gÁdåzÀ°è
¸ÀA«zsÁ¤PÀ ©PÀÌlÄÖ CxÀªÁ ªÉÊ¥sÀ®åvÉ GAmÁzÁUÀ gÁµÀÖç¥ÀwUÉ ªÀgÀ¢ PÀ¼ÀÄ»¹ gÁµÀÖç¥Àw
DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß PÉÆÃgÀ§ºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄAwæ ªÀÄAqÀ®ªÀ£ÀÄß ªÀeÁªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ, «zsÁ£À ¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß
to

«¸Àfð¸À®Æ§ºÀÄzÀÄ.
gÁdå ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®
t

£ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ gÁdåzÀ°è£À ªÀÄÄRåªÀÄAwæ £ÉÃvÀÈvÀézÀ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®PÉÌ CªÀPÁ±À PÀ°à¹zÉ.

No

ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®ªÀÅ gÁdå¥Á®jUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ, ¸À®ºÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå «zsÁ£À¸À¨sÉUÉ

dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. F ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®ªÀÅ C£ÉÃPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ
(1) ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛzÉ. (2) gÁdåzÀ DAiÀÄ-ªÀåAiÀÄ vÀAiÀiÁj¹ ±Á¸À£À¸À¨sÉAiÀÄ
ªÀÄÄAzÉ ªÀÄAr¸ÀĪÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀÄîvÀÛzÉ. (3) gÁdå ¯ÉÆÃPÀ¸ÉêÁ DAiÉÆÃUÀzÀ CzsÀåPÀëgÀÄ, ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ,
¯ÉÆÃPÁAiÀÄÄPÀÛgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁqÀĪÁUÀ gÁdå¥Á®jUÉ ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
(4) ¥ÀæwAiÉƧ⠪ÀÄAwæAiÀÄÆ vÀªÀÄä E¯ÁSÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß zÀPÀëvɬÄAzÀ ¤ªÀð»¸ÀĪÀAvÉ
£ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ (5) ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁr CªÀÅUÀ¼À

70
£ÀqÀÄªÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ vÀgÀĪÀÅzÀÄ. »ÃUÉ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® gÁdåzÀ £ÉÊd PÁAiÀiÁðAUÀªÁV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄÄRåªÀÄAwæ : ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀÄÄ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ ZÀlĪÀnPÉ:
ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁVzÁÝgÉ. gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ AiÀıÀ¸ÀÄì CxÀªÁ CªÀ£Àw £ÀªÀÄä gÁdåzÀ EzÀĪÀgÉV£À
EªÀgÀ ªÀZÀð¸Àì£ÀÄß DzsÀj¹zÉ. EªÀgÀÄ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ, ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼À ºÉ¸ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
±Á¸ÀPÁAUÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀĪÀÄvÀ ¥ÀqÉzÀ ¥ÀPÀëzÀ £ÁAiÀÄPÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ. CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß w½¸ÀĪÀ ¥ÀnÖ vÀAiÀiÁj¹.
ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀiÁUÀĪÀªÀgÀÄ gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ
MAzÀÄ ¸ÀzÀ£ÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀåvÀé ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀzÀ£ÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ®èzÀªÀgÀÆ ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
DzÀgÉ 6 wAUÀ¼À M¼ÀUÁV AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ MAzÀÄ ¸ÀzÀ£ÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀåvÀé ¥ÀqÉAiÀĨÉÃPÀÄ.

d
he
ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀÄ C¢üPÁgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
1. ¸ÀaªÀgÀÄUÀ¼À ¥ÀnÖ ¹zÀÞ¥Àr¹ gÁdå¥Á®jUÉ ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ.
2. ¸ÀaªÀgÀÄUÀ½UÉ SÁvÉUÀ¼À£ÀÄß ºÀAZÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀAvÉ ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

is
re S
3. ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¤µÉ× ºÉÆA¢gÀzÀ, ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ «gÀÄzÀÞ ªÀwð¸ÀĪÀ, Qæ«Ä£À¯ï C¥ÀgÁzsÀ
B
bl
ºÉÆA¢zÀªÀgÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÅl¢AzÀ ªÀeÁ ªÀiÁqÀĪÀAvÉ gÁdå¥Á®jUÉ ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
4. ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁVzÀÄÝ, ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ.
be T
pu
5. ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÅlzÀ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹, ¸À¨sÉ PÀgÉAiÀÄĪÀ, ªÀÄÄAzÀÆqÀĪÀ C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢zÁÝgÉ.
K

6. ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼À PÁAiÀÄðzÀPÀëvÉ ¥Àj²Ã°¹ CªÀÅUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ºÉÆAzÁtÂPÉ ªÀÄÆr¸ÀĪÀ

©

PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
7. CªÀ¢üUÉ ªÀÄÄAZÉ «zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß «¸Àfð¸ÀĪÀAvÉ gÁdå¥Á®jUÉ ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
8. gÁdå¥Á®gÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÅlzÀ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥ÀPÀð ¸ÉÃvÀĪÉAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ.
9. gÁdå¥Á®jUÉ ¸À®ºÉUÁgÀ£ÀAwzÀÄÝ, ««zsÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼À £ÉêÀÄPÁwUÉ vÀªÀÄä ²¥sÁgÀ¸Àì£ÀÄß
ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
to

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁrj.
t
No

1. ¨sÁgÀvÀªÀÅ _________ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ _________ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß

M¼ÀUÉÆArzÉ.
2. gÁdå «zsÁ£À¸À¨sÉUÉ M§â DAUÉÆèÃ-EArAiÀÄ£ÀßgÀ£ÀÄß _________ gÀªÀgÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt
ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
3. PÀ£ÁðlPÀ gÁdå «zsÁ£À¥ÀjµÀvï _________ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
4. gÁdå ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®ªÀÅ ________ ªÀÄvÀÄÛ ________ ªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ £ÉÊd
PÁAiÀiÁðAUÀªÁVzÉ.
71
 5. gÁdå¥Á®gÀ£ÀÄß __________ gÀªÀgÀÄ £ÉëĸÀÄvÁÛgÉ.
6. gÁdåzÀ CqÉÆéÃPÉÃmï d£ÀgÀ¯ïgÀªÀgÀ£ÀÄß __________ gÀªÀgÀÄ £ÉëĸÀÄvÁÛgÉ.
II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛgÀ §gɬÄj.
1. gÁdå «zsÁ£À¸À¨sÉ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß w½¹.
2. gÁdå «zsÁ£À¥ÀjµÀvï ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ AiÀiÁªÀ AiÀiÁªÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÁÛgÉ ?
3. gÁdå¥Á®gÀ CºÀðvÉ, C¢üPÁgÀ CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.
4. ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀĪÀgÀ §UÉÎ MAzÀÄ n¥Ààt §gɬÄj.

d
III. ZÀlĪÀnPÉ.

he
1. PÀ£ÁðlPÀ «zsÁ£À¸À¨sÉ ªÀÄvÀÄÛ «zsÁ£À¥ÀjµÀvïUÉ ¨sÉÃn ¤Ãr, PÀ¯Á¥À £ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß
«ÃQë¹, zÁR°¹.

is
re S
2. gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀzÀAvÉ ¤ªÀÄä ±Á¯ÉAiÀÄ°è ±Á¯Á ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ gÀa¹PÉƽî.
B
bl
IV. AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð
be T
1. ¤ªÀÄä PÉëÃvÀæzÀ ±Á¸ÀPÀgÉÆA¢UÉ, ¸ÀzÀ£ÀzÀ PÀ¯Á¥ÀzÀ §UÉÎ ¸ÀAªÁzÀ £Àqɹj.
pu
K

2. E°èAiÀĪÀgÉV£À PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼À ¨sÁªÀavÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 D®âA

vÀAiÀiÁj¹.
©

  
t to
No

72
 ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛç
CzsÁåAiÀÄ-1
PÀÄlÄA§
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• PÀÄlÄA§zÀ CxÀð. • PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ.
• PÀÄlÄA§zÀ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ. • C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ.

d
PÀÄlÄA§

he
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁd ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ §AiÀÄPÉUÀ¼À£ÀÄß FqÉÃj¹PÉƼÀÄîªÀ GzÉÝñÀ¢AzÁV ºÀ®ªÀÅ
¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¹PÉÆArzÉ. EAvÀºÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è PÀÄlÄA§ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀzÀÄÝ.

is
re S
PÀÄlÄA§ªÀÅ CvÀåAvÀ ¸ÀtÚ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁzÀgÀÆ CzÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ ªÀÄÆ®¸ÀA¸ÉÜ. ¸ÀªÀiÁdzÀ
J¯Áè ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ £ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ PÀÄlÄA§zÀ DzsÁgÀzÀ°è, CAzÀgÉ PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ
B
bl
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¸ÀzÀ¸ÀågÀÆ DVgÀÄvÁÛgÉ. PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ CzÀ£ÀÄß
be T
«ªÀgÀªÁV £ÁªÀÅ w½AiÀħºÀÄzÀÄ.
pu
PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß EAVèö£À°è ‘¥sÁå«Ä°’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ‘¥sÁå«Ä°’ JA§ ±À§ÝªÀÅ
K

‘¥sÁåªÀÄÄ®¸ï’ (Famulus) JA§ ¯Áån£ï ±À§Ý¢AzÀ §A¢zÉ. ¥sÁåªÀÄÄ®¸ï JAzÀgÉ D¼ÀÄ JAzÀÄ
CxÀð. »A¢£À PÁ®zÀ PÀÄlÄA§UÀ¼À°è UÀAqÀ-ºÉAqÀw ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼ÀÄUÀ¼À®èzÉ EvÀgÉ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ EzÀÝgÉ-
©

AzÀÄ w½AiÀÄÄvÀÛzÉ. EAzÀÄ EvÀgÉ ªÀÄPÀ̼ÀÄ E®èzÀ, vÀAzÉ vÁ¬ÄUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ EgÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀvÀÄÛªÀÄPÀ̼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ PÀÄlÄA§UÀ¼ÀÄ EzÉ.
PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ M¼ÀV£À ¸ÀA§AzsÀªÀÅ MAzÉà gÀPÀÛ¸ÀA§AzsÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤zsÁðgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
E°è «ªÁºÀ, gÀPÀÛ¸ÀA§AzsÀ ºÁUÀÆ zÀvÀÄÛ ¹éÃPÁgÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ
UÀAqÀ-ºÉAqÀw, vÀAzÉ-vÁ¬Ä, ªÀÄUÀ-ªÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÀºÉÆÃzÀgÀ-¸ÀºÉÆÃzÀj ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢, vÀªÀÄä ¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¥ÀÇgÀPÀªÁV ¥ÁvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¹, ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß
to

gÀƦ¹PÉƼÀÄîªÀ°è ¤gÀvÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ. PÀÄlÄA§ JAzÀgÉ “¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV §ºÀÄPÁ® ¸ÀAvÀw

¸À»vÀ-¸ÀAvÀw gÀ»vÀ, UÀAqÀ-ºÉAqÀwAiÀÄ ¸ÀAWÀfêÀ£À JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ”. EzÀgÀ ªÀÄÄRå DzsÁgÀ
t

JAzÀgÉ gÀPÀÛ¸ÀA§AzsÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼ÀÄ. PÀÄlÄA§ªÀÅ PÉêÀ® ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼À ¥Á®£É-
No

¥ÉÇõÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ªÀiÁqÀzÉ, ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ vÀ£Àß ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß «¸ÀÛøvÀ

¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÁßV ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è vÉÆqÀVPÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÀqÀªÀ½PÉ,
GqÀÄUÉ-vÉÆqÀÄUÉ, DZÁgÀ-«ZÁgÀ EvÁå¢ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß C¢üPÁgÀAiÀÄÄvÀªÁV PÀÄlÄA§ªÀÅ
¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ.
PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀÄlÄA§zÀ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ
w½AiÀħºÀÄzÀÄ.
73
 1. PÀÄlÄA§ ¸ÀªÀðªÁå¥ÀPÀªÁzÀzÀÄÝ: ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ J¯Áè ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À°èAiÀÄÆ DAiÀiÁ
PÁ®-DAiÀiÁ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ vÀPÀÌAvÉ ¸Àé®àªÀÄnÖ£À ªÀåvÁå¸À«zÀÝgÀÆ £ÁªÀÅ J®è ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À°è PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß
PÁt§ºÀÄzÀÄ. «ªÁºÀÀ, ¥Á®£É, ¥ÉÇõÀuÉ, §AzsÀÄvÀé, D¹Û, «µÀAiÀÄUÀ¼À°è MAzÀÄ UÉÆvÀÄÛ¥Àr¹PÉÆAqÀ
¤AiÀĪÀĪÀ£ÀÄß PÀÄlÄA§UÀ¼ÀÄ C£ÀĸÀj¸À®ànÖgÀÄvÀÛªÉ. ¸ÁzsÁgÀtªÁV DAiÀiÁ PÀÄlÄA§PÉÌ ¸ÉÃjzÀ
¸ÀzÀ¸ÀågÉ®ègÀÆ MAzÉà ¸ÀܼÀzÀ°è CxÀªÁ ¸ÀÆj£ÀrAiÀÄ°è ªÁ¹¸ÀÄvÁÛgÉ.
2. ¸ÀªÀiÁdzÀ J¯Áè ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ªÀÄÆ®WÀlPÀ: AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁUÀĪÀÅzÉà PÀÄlÄA§¢AzÀ. ¸ÀªÀiÁdzÀ gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀ, ±ÉÊPÀëtÂPÀ, E£ÀÆß
ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÉƼÀPÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ PÀÄlÄA§¢AzÀ. F »AzÉ ¸ÁªÀÄÄzÁ¬ÄPÀ ¥ÀæªÀÄÄR

d
PÉ®¸ÀUÀ½UÉ(HgÉÆnÖ£À) PÀÄlÄA§ªÀÅ vÀ£Àß ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¸ÀÄwÛvÀÄÛ. EA¢£À ¸ÀAQÃtð ¸ÀªÀiÁdzÀ°è
vÀ£Àß PÉ®ªÀÅ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀiÁdzÀ EvÀgÉ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ ©lÄÖPÉÆnÖzÉ.

he
3. dªÁ¨ÁÝj ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉ: ¸ÀªÀiÁdzÀ EvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À eÉÆvÉ ««zsÀ
¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ jÃw £ÀqÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ

is
re S
JAzÀÄ PÀÄlÄA§ vÀ£Àß ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ ºÉý PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄPÀ̽UÉ, £ÉgɺÉÆgÉAiÀĪÀgÉÆA¢UÉ ºÉÆA¢PÉÆAqÀÄ
ºÉÃUÉ fë¸À¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ºÉýPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. CµÀÄöÖ ªÀiÁvÀæªÀ®è, PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß
B
bl
ºÉý PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ : ¸ÁªÀðd¤PÀ PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À ªÀåªÀ¸ÉÜ PÀ®Ä¶vÀUÉƼÀîzÀAvÉ JZÀÑgÀ
be T
ªÀ»¸À¨ÉÃPÁzÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
pu
K

4. ¥Á®£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÇõÀuÉ: PÀÄlÄA§ªÀÅ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ºÀAvÀzÀ°è ªÀÄPÀ̼À ¸ÀA§A¢ü¹zÀ

ºÀPÀÄÌ-¨ÁzsÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶöÖ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. C®èzÉà CªÀÅUÀ¼À gÀPÀëuÉUÉ PÀæªÀĪÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄUÀÄ«£À
©

¯Á®£É-¥Á®£É ªÀÄvÀÄÛ CPÀëgÀ PÀqÉV£À zÁjAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶöÖ¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÈzÁå¥ÀåzÀ°è PÀÄlÄA§zÀ »jAiÀÄgÀ

(CdÓ-CfÓ, vÀAzÉ-vÁ¬Ä) DgÉÊPÉ-¥ÉÇõÀuÉ-±ÀıÀÆæµÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ gÀPÀëuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
DAiÀiÁ PÀÄlÄA§zÀ PÀvÀðªÀåªÁVzÉ.
5. ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉý PÉÆqÀÄvÀÛzÉ: ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À°è ¨Á®å-
AiÀi˪Àé£À ªÀÄÄRå. ªÀÄUÀĪÀÅ PÀÄlÄA§zÉƼÀUÉ ªÀiÁvÀ£ÁqÀĪÀ ªÀiÁvÀȨsÁµÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä w½AiÀÄÄvÀÛzÉ.
CzÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ «ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀÄîvÀÛzÉ. PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À
to

¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ªÀÄPÀ̼ÀÄ CzÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁzÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¹PÉƼÀÄîvÁÛgÉ.

¸ÀªÀÄ ªÀAiÀĹì£À ªÀÄPÀ̼ÉÆA¢UÉ, »jAiÀÄgÉÆA¢UÉ, UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÉÆA¢UÉ ««zsÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ºÉÃUÉ
¨ÉgÉAiÀĨÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß PÀÄlÄA§ ºÉýPÉÆqÀÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ-
t
No

¨ÉÃrPÉUÀ¼ÀÄ-¤AiÀÄAvÀætUÀ¼ÀÄ ªÀÄUÀÄ«£À ªÉÄÃ¯É ¥ÀgÉÆÃPÀëªÁzÀ ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ©ÃgÀÄwÛgÀÄvÀÛªÉ.

¨Á®å-AiÀi˪Àé£À, ªÀÄzsÀåªÀAiÀĸÀÄì ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĦà£À°è ¸ÉßúÀ, ¸ÁévÀAvÀæöå, ¨sÀzÀævÉ ºÁUÀÆ EvÀgÉ ªÀvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß
PÀÄlÄA§ ºÉýPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄUÀ¼À ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ: PÀÄlÄA§ ºÀ®ªÁgÀÄ vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄUÀ¼À ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ
ªÉÄÃ¯É ¤AwzÉ. vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄUÀ¼ÀÄ gÀPÀÛ¸ÀA§A¢üUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. CdÓ-CfÓ, C¥Àà-CªÀÄä, ªÀÄPÀ̼À
¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. CdÓ, CfÓ »jAiÀÄ ¥ÉÇõÀPÀgÀÄ. (Grand Parents) MAzÀ£Éà vÀ¯ÉªÀiÁjUÉ
¸ÉÃjzÀªÀgÀÄ. C¥Àà-CªÀÄä, ¥ÉÇõÀPÀgÀÄ (Parents) JgÀqÀ£Éà vÀ¯ÉªÀiÁjUÉ ¸ÉÃjzÀªÀgÀÄ. ªÀÄPÀ̼ÀÄ ªÀÄÆgÀ£ÉÃ
74
vÀ¯ÉªÀiÁjUÉ ¸ÉÃjzÀªÀgÀÄ JAzÀÄ ºÉýPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÉ vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄUÀ¼À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ
¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁæxÀ«ÄPÀªÁV ºÉýPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
I. C¥Àà-CªÀÄä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼ÀÄ ªÁ¹¸ÀĪÀ PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄUÀ¼À PÀÄlÄA§
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
II. CdÓ-CfÓ, C¥Àà-CªÀÄä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽AzÀ PÀÆrzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄ
PÀÆrzÀ PÀÄlÄA§ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
III. CdÓ-CfÓ, C¥Àà-CªÀÄä, ªÀÄPÀ̼ÀÄ - ªÉƪÀÄäPÀ̽AzÀ PÀÆrzÀ PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß £Á®ÄÌ
vÀ¯ÉªÀiÁj£À «¸ÀÛøvÀ PÀÄlÄA§ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

d
PÀÄlÄA§zÀ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ

he
PÀÄlÄA§ DAiÀiÁ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À gÀÆrü ¥ÀzÀÞwUÀ¼À DzsÁgÀzÀ°è gÀZÀ£ÉUÉÆArzÉ.
¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛçdÕgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ±Á¸ÀÛçdÕgÀÄ PÀÄlÄA§zÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ°è PÀÄlÄA§zÀ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß

is
¤gÀƦ¹zÁÝgÉ. FUÁUÀ¯Éà w½¹zÀAvÉ vÀ¯ÉªÀiÁj£À DzsÁgÀzÀ°è PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ.
re S
UÀAqÀ-ºÉAqÀw MnÖUÉ ªÁ¹¸ÀÄwÛgÀĪÀ PÀÄlÄA§zÀ°è ºÀÄnÖzÀ ªÀÄPÀ̽UÉ CzÀÄ PÉÃAzÀæ PÀÄlÄA§ªÁUÀÄvÀÛzÉ.
B
bl
ºÉZÀÄÑ vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄUÀ¼À gÀPÀÛ¸ÀA§A¢üUÀ¼ÀÄ ªÁ¹¸ÀÄwÛzÀÝgÉ CzÀ£ÀÄß C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
be T
«ªÁºÀ ¥ÀzÀÞw DzsÁgÀzÀ°è PÀÄlÄA§ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À£ÀÄß ¤tð¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ. F DzsÁgÀzÀ°è KPÀ¥ÀwßvÀé
pu
PÀÄlÄA§ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀÄ¥ÀwßvÀé PÀÄlÄA§ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀÄ¥ÀwvÀé PÀÄlÄA§UÀ¼ÉA§ 3 «zsÀUÀ½ªÉ.
K

1. gÀPÀÛ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÀ PÀÄlÄA§, 2. ¸ÀAUÁwUÀ¼À ªÁ¸À¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß

©

DzsÁgÀªÁVlÄÖPÉÆAqÀÄ ªÀiÁvÀÈ£É¯É PÀÄlÄA§ ªÀÄvÀÄÛ ¦vÀÈ£É¯É PÀÄlÄA§, 3. C¢üPÁgÀ

PÉÃAzÀævÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ°è ªÀiÁvÀÈ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¦vÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§ »ÃUÉ ªÀVðÃPÀj¸À¯ÁVzÉ.
ºÁUÉAiÉÄà ªÀA±ÀzÀ DzsÁgÀzÀ°è ªÀiÁvÀȪÀA²ÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¦vÀȪÀA²ÃAiÀÄ PÀÄlÄA§ JA§
JgÀqÀÄ «zsÀUÀ½ªÉ.
ªÀiÁvÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§: ªÀiÁvÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§zÀ°è D¹ÛAiÀÄ ªÉÄð£À ºÀPÀÄÌ ªÀÄvÀÄÛ
GvÀÛgÁ¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄ»¼ÉUÉ EgÀÄvÀÛªÉ. D¹ÛAiÀÄÄ vÁ¬Ä¬ÄAzÀ ªÀÄUÀ½UÉ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁzsÁgÀtªÁV
to

vÁ¬ÄAiÉÄà E°è PÀÄlÄA§zÀ MqÀw, DPÉAiÀÄ ºÉ¸Àj£À°èAiÉÄà D¹ÛAiÀÄ ªÀ»ªÁlÄ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.

PÀ£ÁðlPÀzÀ PÀgÁªÀ½ ¥ÀæzÉñÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ°è ªÀiÁvÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
FUÀ®Æ £ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛêÉ. ºÁUÉAiÉÄà PÉÃgÀ¼À gÁdåzÀ ªÀÄ®¨Áj£À £ÁAiÀÄgï ºÁUÀÆ F±Á£Àå
t

¨sÁgÀvÀzÀ PÉ®ªÀÅ D¢ªÁ¹ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ°è ªÀiÁvÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§UÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ.

No

MmÁÖgÉ ªÀiÁvÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§ ªÀåªÀ¸ÉÜ JAzÀgÉ ªÀÄ»¼É MqÉvÀ£ÀzÀ ªÀ»ªÁlÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄ£ÀÄß
C£ÀĸÀj¸ÀĪÀ C£ÀĪÀA²PÀ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ vÁ¬Ä¬ÄAzÀ ªÀÄPÀ̽UÉ ®©ü¸ÀĪÀÅzÀÄ.
¦vÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§: ¦vÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§zÀ°è vÀAzÉAiÉÄà PÀÄlÄA§zÀ ¥ÀæªÀÄÄR. D¹ÛAiÀÄ ºÀPÀÄÌ
ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ ¥ÀÅgÀĵÀ PÉÃA¢ævÀªÁVªÉ. ¦vÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§zÀ°è «ªÁ»vÀ ºÉtÄÚªÀÄPÀ̼ÀÄ
UÀAqÀ£À ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è ªÁ¹¸ÀÄvÁÛgÉ. F PÀÄlÄA§ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è PÀÄlÄA§zÀ »jAiÀÄ ªÀÄUÀ¤UÉ zsÁ«ÄðPÀ
DZÀgÀuÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁÜ£À«zÉ. ¦vÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ VæÃPï, gÉÆêÀiï, ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ
£ÉgÉAiÀÄ aãÁ zÉñÀUÀ¼À°è §ºÀ¼À »A¢¤AzÀ®Æ DZÀgÀuÉAiÀÄ°è EzÀÄÝ, FUÀ®Æ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢zÉ.
75
 DzsÀĤPÀ PÉÃAzÀæ PÀÄlÄA§: PÀÄlÄA§zÀ gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ ¦Ã½UÉUÀ¼À
¸ÀASÉåAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÀÄlÄA§UÀ¼À£ÀÄß ‘PÉÃAzÀæ PÀÄlÄA§’, ‘C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§’ ªÀÄvÀÄÛ ‘«¸ÀÛøvÀ
PÀÄlÄA§’ JA§ÄzÁV ªÀVðÃPÀj¸ÀÄvÉÛêÉ. vÀAzÉ, vÁ¬Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ C«ªÁ»vÀ ªÀÄPÀ̼ÀÄ ªÀiÁvÀæ
¸ÀzÀ¸ÀågÁVgÀĪÀ PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß ‘PÉÃAzÀæ PÀÄlÄA§’ JA§ÄzÁV PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. PÉÃAzÀæ PÀÄlÄA§UÀ¼ÀÄ
DzsÀĤPÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ºÉZÀѼÀªÁVªÉ. ªÉÊAiÀÄQÛPÀvÉ, ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀAvÉÆõÀ, ¸ÀÄR, D¹ÛAiÀÄ ºÀPÀÄÌ §zÀ¯ÁzÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ, «eÁÕ£À ºÁUÀÆ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ°è DzÀ ¥ÀæUÀw, £ÀUÀjÃPÀgÀt, ¥ÀæeÁ¸ÀvÁvÀäPÀ
ºÁUÀÆ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ EªÉ ªÀÄÄAvÁzÀ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæ PÀÄlÄA§zÀ ºÉZÀѼÀPÉÌ
PÁgÀtªÁVªÉ. PÉÃAzÀæ PÀÄlÄA§zÀ°è PÀAqÀħgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ:
1. UÁvÀæzÀ°è aPÀÌzÀÄÝ.

d
2. ¸ÀgÀ¼À ¸ÁªÀiÁfPÀ ¤AiÀÄAvÀæt

he
3. DzsÀĤPÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀPÉÌ M®ªÀÅ
4. ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ ºÉaÑ£À ¸ÁévÀAvÀæ

is
re S
5. ¸ÀAQÃtðvÉ
B
bl
C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§: C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§zÀ°è CdÓ-CfÓ CªÀgÀ ªÀÄPÀ̼ÀÄ, ªÉƪÀÄäPÀ̼ÀÄ, ªÀÄjªÀÄPÀ̼ÀÄ
be T
PÉ®ªÀÅ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è E£ÀÆß «¸ÀÛøvÀªÁV JgÀqÀÄ vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄUÀ½VAvÀ®Æ ºÉaÑ£À d£ÀgÀÄ EgÀÄvÁÛgÉ.
pu
Erà PÀÄlÄA§ MAzÉà §UÉAiÀÄ zsÁ«ÄðPÀ DZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§ªÀÅ
K

¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV gÀPÀÛ¸ÀA§A¢üUÀ½Az PÀÆrgÀĪÀÀ UÀÄA¥ÁVgÀÄvÀÛzÉ.

t ©
to

C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§
No

C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ

ZÀlĪÀnPÉ : ¤ÃªÉà ªÀiÁr
UÁvÀæzÀ°è zÉÆqÀØzÀÄ : JgÀqÀÄ vÀ¯ÉªÀiÁjVAvÀ®Æ ºÉaÑ£À ¤ªÀÄä ªÀÄÄvÁÛvÀ£À PÁ®¢AzÀ
d£ÀgÀÄ MAzÉà ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è ªÁ¸À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ F PÀÄlÄA§zÀ EA¢£ÀªÀgÉV£À ªÀA±ÁªÀ½AiÀÄ£ÀÄß
¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉå ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛªÉ. CzÀjAzÀ PÀÄlÄA§zÀ UÁvÀæ PÀÄlÄA§zÀ »jAiÀÄgÉÆA¢UÉ
zÉÆqÀØzÁVgÀÄvÀÛzÉ. ZÀað¹ ªÀA±ÀªÀÈPÀë gÀa¹

76
 ¸ÀºÀPÁgÀ ¸ÀºÀ¨sÁVvÀé: C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§zÀ°è ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀºÀPÁgÀ¢AzÀ ¢£À¤vÀåzÀ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ J®è PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄvÀÛªÉ. PÀÄlÄA§zÀ »jAiÀÄgÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£ÁV
PÉ®¸À ªÀiÁrzÀgÀÆ ¸ÀºÀ, EªÀgÀÄ PÀÄlÄA§zÀ EvÀgÉ ¸ÀzÀ¸ÀågÉÆnÖUÉ ZÀað¹ PÉ®ªÀÅ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîwÛgÀÄvÁÛgÉ. PÀÄlÄA§zÀ J®è ZÀlĪÀnPÉ ªÀÄvÀÄÛ DZÀgÀuÉUÀ¼À°è PÀÄlÄA§zÀ J¯Áè ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁt§ºÀÄzÀÄ. ªÀAiÀĸÀÄì, °AUÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀæªÀÄzÀ DzsÁgÀzÀ°è PÉ®¸À PÁAiÀÄðUÀ¼À
«¨sÀd£ÉAiÀÄ£ÀÄß £ÁªÀÅ E°è PÁt§ºÀÄzÀÄ.
ªÁ¸À¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ CqÀÄUÉ ªÀÄ£É: C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÉ®ègÀÆ MAzÉà ¸ÀÆj£Àr ªÁ¹¸ÀÄvÁÛgÉ.
¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ PÁgÀtUÀ½UÉ(ªÀÈwÛ, zÀÄrªÉÄ, ²PÀët) ¥ÀævÉåÃPÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è ªÀģɪÀiÁr ªÁ¹¸ÀÄwÛzÀÝgÀÆ ¸ÀºÀ
zsÁ«ÄðPÀ DZÀgÀuÉ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è, ºÀ§âUÀ¼À°è J®ègÀÆ ªÀÄÆ® PÀÄlÄA§zÉÆA¢UÉ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß

d
ªÀÄÄAzÀĪÀgɹPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀÄwÛgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛêÉ. C®èzÉ C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÉ®ègÀÆ

he
MAzÉà CqÀÄUÉ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è DºÁgÀªÀ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¹ MlÖUÉ Hl ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
zsÀªÀÄð: C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÉ®ègÀÆ MAzÉà zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß £ÀA§ÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ DZÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.

is
EªÀgÀ ¥ÀÇeÁ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀA©PÉUÀ¼ÀÄ MAzÉà jÃw EgÀÄvÀÛªÉ.
re S
¸ÀéAiÀÄA¥ÀÇtð WÀlPÀ: C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§ªÀÅ ¸ÀéAiÀÄA ¥ÀÇtð WÀlPÀªÁV PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. vÀ£Àß
B
bl
PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ ¨ÉÃPÁUÀĪÀ §ºÀÄ¥Á®Ä CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛzÉ.
be T
C¢üPÁgÀ ¸ÀAgÀZÀ£É: C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§zÀ »jAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
pu
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ. EªÀjUÉ PÀÄlÄA§zÀ ¥ÀæªÀÄÄR «µÀAiÀÄzÀ°è ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß
K

vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ C¢üPÁgÀ EgÀÄvÀÛzÉ. C¢üPÁgÀzÀ ºÀ¸ÁÛAvÀgÀ PÀÆqÀ ¸ÀA¥ÀæzÁ¬ÄPÀªÁV ªÀÄ£ÉAiÀÄ »jvÀ£ÀzÀ

©

DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÀ¸ÁÛAvÀgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.

ZÀlĪÀnPÉ :
¤ªÀÄä vÁvÀ£À PÁ®zÀ°è EzÀÝ ¤ªÀÄä C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§zÀ°è£À ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉå (¥ÀÅgÀĵÀ-ªÀÄ»¼É) ºÁUÀÆ
CªÀgÀÄ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝ PÁAiÀÄð dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À §UÉÎ ¤ªÀÄä vÀAzÉAiÀĪÀgÀ eÉÆvÉ ªÀiÁ»w ¥ÀqɬÄj.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
to

I. SÁ° ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j.

1. PÀÄlÄA§ JA§ ¥ÀzÀªÀÅ ¯Áån£ï ¨sÁµÉAiÀÄ ___________ ¥ÀzÀ¢AzÀ GUÀªÀĪÁVzÉ.
t
No

2. ¸ÀªÀiÁdzÀ fêÀPÉÆñÀ ___________ DVzÉ.

3. vÀAzÉAiÉÄà PÀÄlÄA§zÀ MqÉAiÀÄ£ÁzÀgÉ D PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß ___________ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
4. PÉÃgÀ¼ÀzÀ ªÀÄ®¨Ágï£À £ÁAiÀÄgïUÀ¼À°è ___________ PÀÄlÄA§ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹.
1. PÀÄlÄA§ªÀÅ ¸ÀªÀiÁdzÀ WÀlPÀ ºÉÃUÉ?
2. PÀÄlÄA§zÀ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
77
 3. C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§ JAzÀgÉãÀÄ?
4. PÉÃAzÀæ PÀÄlÄA§ JAzÀgÉãÀÄ?
5. PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?
6. ªÀåQÛAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À°è PÀÄlÄA§zÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß w½¹.
7. C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
8. DzsÀĤPÀ PÉÃAzÀæ PÀÄlÄA§UÀ¼ÀÄ ¢£Éâ£Éà ºÉZÁÑUÀ®Ä PÁgÀtUÀ¼ÉãÀÄ?
III. ZÀlĪÀnPÉ

d
1. «¨sÀPÀÛ - C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§UÀ¼À C£ÀÄPÀÆ®-C£Á£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À §UÉÎ ZÀZÉð £Àqɹ.

he
2. D¢ªÁ¹ PÀÄlÄA§ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä D¢ªÁ¹ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤Ãr.
IV. ¤AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð

is
re S
1. ªÀiÁvÀÈ¥ÀæzsÁ£À - ¦vÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ §UÉÎ ºÉaÑ£À ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹j.
B
bl
2. ¤ªÀÄä ªÀÄÄvÁÛvÀ£À PÁ®¢AzÀ EA¢£ÀªÀgÉV£À ªÀA±ÁªÀ½AiÀÄ£ÀÄß PÀÄlÄA§zÀ »jAiÀÄgÉÆA¢UÉ
be T
ZÀað¹ ªÀA±ÀªÀÈPÀë gÀa¹.
pu
K

  
t ©
to
No

78
 CzsÁåAiÀÄ-2
¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
•
¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ CxÀð. • ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ.
• ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ ¤AiÉÆÃVUÀ¼ÀÄ/¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ. • °AUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt.

¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ CxÀð

d
¸ÀªÀiÁdªÀÅ C¹ÛvÀézÀ°è EgÀĪÀÅzÀÄ ªÀåQÛUÀ¼À ¸ÁªÀÄÆ»PÀ £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ fêÀ£À¢AzÀ. ªÀiÁ£ÀªÀ

he
¸ÀªÀiÁd fë. ªÀiÁ£ÀªÀ ²±ÀÄ ºÀÄnÖzÁUÀ PÉêÀ® MAzÀÄ fêÀªÁV, ¥ÁætÂAiÀiÁV EgÀÄvÁÛ£É/¼É.
£ÀAvÀgÀ ¸ÀªÀiÁd fëAiÀiÁV gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀÄîvÁÛgÉ. ²±ÀÄ ªÀÄUÀĪÁV ¨É¼ÉAiÀÄvÉÆqÀVzÀ PÀët¢AzÀ¯ÉÃ

is
¸ÀªÀiÁdzÀ ªÀvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀ°AiÀÄ®Ä ¥ÁægÀA©ü¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀvÀð£ÉUÀ¼À PÀ°PÉ - ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß
re S
CAzÀgÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåQÛAiÀiÁV gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀÄîªÀ QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ‘¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
B
bl
ªÀÄUÀĪÀÅ ªÀiÁvÀ£ÁqÀĪÀ ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃa¸ÀĪÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀ PÀëtzÀ°èAiÉÄà ¸ÀªÀiÁdzÀ°è
EgÀĪÀ EvÀgÀ ªÀåQÛUÀ¼À ¸ÀAUÀqÀ ¸ÀA¥ÀPÀðªÀ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉÆAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. EvÀgÀgÉÆqÀ£É ¸ÀAªÁzÀ
be T
pu
ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛzÉ. DlªÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀ£Àß ºÀwÛgÀzÀªÀgÀ£ÀÄß C£ÀÄPÀj¸À®Ä ¥ÁægÀA©ü¸ÀÄvÀÛzÉ.
K

»ÃUÉ CzÀÄ ºÀAvÀ ºÀAvÀªÁV ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼ÀUÁUÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è

¸ÁªÀiÁfPÀ CªÀ®A§£É PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
©

‘¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt’ JAzÀgÉ ¸ÀªÀiÁdzÀ fëUÀ¼À°è ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ CªÀ®A§£É GAmÁV CªÀgÉ®ègÀÆ

£ÀªÀÄä £ÀªÀÄä PÀvÀðªÀå ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß CjvÀÄ fë¸ÀĪÀ PÀæªÀħzÀÞ ¥ÀæQæAiÉÄ.
¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ºÀÄnÖ¤AzÀ ¸Á«£ÀªÀgÉUÉ £ÀqÉAiÀÄĪÀ ¤gÀAvÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ QæAiÉÄ.
ªÀiÁ£ÀªÀ£À ºÀÄnÖ¤AzÀ §gÀĪÀ ¸ÀºÀd ¥ÀæªÀÈwÛUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀvÀð£ÉUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼ÀUÁV ¸ÁªÀiÁfPÀ
¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¹ÜwUÀ½UÉ vÀPÀÌAvÉ gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀÄîvÀÛªÉ. CµÀÄÖ ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß
C¼ÀªÀr¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀªÀiÁd fëAiÀiÁV ªÀÄ£ÀĵÀågÀÄ gÀÆ¥ÁAvÀgÀUÉƼÀÄîvÁÛgÉ. EzÀ£Éßà ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt
to

JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
t

1. ªÀiÁ£ÀªÀ fëAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁfPÀ fëAiÀÄ£ÁßV¸ÀÄvÀÛzÉ.

No

2. ««zsÀ P˱À®åUÀ¼À PÀ°PÉ ªÀÄvÀÄÛ C¼ÀªÀrPÉUÉ CªÀPÁ±À MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.

3. ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ §zÀÞvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
4. ªÀåQÛvÀézÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
5. ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀjPÉUÉ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ.

79
¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ ¤AiÉÆÃVUÀ¼ÀÄ/¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ
¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁV JgÀqÀÄ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁV ªÀAiÀĸÀÄì, C£ÀĨsÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ »jAiÀÄgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ. JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÀÄ
¸ÀªÀĪÀAiÀĸÀÌgÀÄ GAlĪÀiÁqÀĪÀ ¥Àæ¨sÁªÀ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ «¨sÁUÀzÀ°è vÁ¬Ä, vÀAzÉ, UÀÄgÀÄ»jAiÀÄgÀÄ
ºÁUÀÆ EvÀgÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¸À§ºÀÄzÀÄ. JgÀqÀ£ÉAiÀÄ «¨sÁUÀzÀ°è ¸ÉßûvÀgÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÀªÀĪÀAiÀĸÀÌgÀ£ÀÄß
¸ÉÃj¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀgÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É F PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ ¤AiÉÆÃVUÀ¼ÉAzÀÄ
UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ.
1. PÀÄlÄA§ : ªÀÄUÀÄ«£À ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ°è ZÀlĪÀnPÉ :

d
PÀÄlÄA§zÀ ¥ÁvÀæ §ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÁzÀÄzÀÄ. vÀAzÉ- ¤ªÀÄä PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß DzsÁgÀªÁVlÄÖPÉÆAqÀÄ
vÁ¬Ä ªÀÄUÀÄ«UÉ £ÉÃgÀªÁV gÀPÀÛ¸ÀA§A¢üUÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä CfÓ, vÀAzÉ, vÁ¬Ä, ¸ÉÆÃzÀj/¸ÉÆÃzÀgÀ,

he
DUÀÄvÁÛgÉ. vÁ¬ÄAiÉÄà ªÀÄUÀÄ«£À ªÉÆzÀ® UÀÄgÀÄ CwÛUÉ, CvÉÛ EªÀgÀÄUÀ¼ÀÄ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÄÝ PÁAiÀÄð
JA§ £ÁtÄÚr CPÀëgÀ±ÀB ¤d. vÁ¬Ä vÀAzÉAiÀÄgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.

is
£ÀqÉ-£ÀÄr, DZÁgÀ-«ZÁgÀ, ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ,
re S
ªÀåªÀºÀj¸ÀÄ«PÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄUÀÄ«£À ¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É §ºÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀ
B
bl
©ÃgÀÄvÀÛªÉ. ¦æÃw, ªÁvÀì®å, «±Áé¸À, ¸ÀºÀ£É, ¸ÀºÀÈzÀAiÀÄvÉ, ¸ÀºÀPÁgÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ fêÀ£À ªÀiË®åUÀ¼À
ªÉÆzÀ® ¥ÁoÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄUÀĪÀÅ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°èAiÉÄà PÀ°AiÀÄÄvÀÛzÉ. PÀÄlÄA§zÀ ºÉÆUÀ½PÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄUÀÄ«£À
be T
pu
ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ GvÉÛÃd£ÀPÁjAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ. vÀAzÉ - vÁ¬ÄAiÀÄgÀÄ ªÀAiÀĹì£À°è, C£ÀĨsÀªÀzÀ°è,
K

C¢üPÁgÀzÀ°è »jAiÀÄgÁzÀÝjAzÀ ªÀÄPÀ̼ÀÄ «zsÉÃAiÀÄvɬÄAzÀ £ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîvÁÛgÉ. vÁ¬Ä-vÀAzÉAiÀÄgÀ

MqÀ£ÁlzÀ ¥Àj¸ÀgÀ¢AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀgÁUÀÄvÁÛgÉ. »ÃUÉ ªÀÄPÀ̼À ªÀÄ£À¸ÀÄì ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt¢AzÁV
©

CgÀ¼ÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ ¥Àæ¥sÀÅ®èªÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ §Ä£Á¢AiÉÄà PÀÄlÄA§.

2. ¸ÀªÀĪÀAiÀĸÀÌgÀ UÀÄA¥ÀÅ : ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ §ºÀĪÀÄÄRå ¤AiÉÆÃV ¸ÀªÀĪÀAiÀĸÀÌgÀ UÀÄA¥ÀÅ. F
UÀÄA¦£À°è ¸ÀºÀ¥ÁpUÀ¼ÀÄ, eÉÆvÉAiÀÄ DlUÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉßûvÀgÀÄ EgÀÄvÁÛgÉ. F ¸ÀA§AzsÀªÀÅ ¸ÀºÀPÁgÀ
ºÁUÀÆ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ºÉÆAzÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß DzÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. EªÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV MAzÉà ªÀAiÀĹì£ÀªÀgÁVzÀÄÝ,
vÀ£Àß ¥ÉÇõÀPÀjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëPÀjAzÀ w½AiÀįÁUÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀvÀð£ÉAiÀÄ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉßûvÀjAzÀ
ªÀÄPÀ̼ÀÄ w½AiÀÄÄvÁÛgÉ. F CjªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ CvÀåAvÀ
to

CUÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀézÁÝVzÉ.

3. zsÀªÀÄð: ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è zsÀªÀÄðzÀ ¥ÁvÀæªÀÇ EzÉ. ªÀÄ£ÀĵÀågÀÄ £ÀA©zÀ zsÀªÀÄðªÀÅ
t

¸ÁªÀiÁfPÀ fêÀ£ÀPÉÌ DzÀ±ÀðzÀ vÀ¼ÀºÀ¢ ºÁPÀÄvÀÛzÉ. ¤ÃwAiÀÄÄvÀªÁzÀ fêÀ£À £ÀqɸÀ®Ä ¨ÉÆâü¸ÀÄvÀÛzÉ.

No

vÀAzÉ - vÁ¬ÄAiÀÄgÀÄ, »jAiÀÄgÀÄ, ¸ÀA§A¢üUÀ¼ÀÄ, zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤qÀĪÀÅzÀ®èzÉ £ÀA©PÉ,

¥ÀÇeÉ, ºÀ§â, eÁvÉæ, GvÀìªÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ZÀlĪÀnPÉ ªÀÄvÀÄÛ DZÀgÀuÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ zsÁ«ÄðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄPÀ̼À°è ªÉÄÊUÀÆr¹PÉƼÀÄîªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. EzÀ£ÀÄß J¯Áè
zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ «zsÁ£ÀzÀ°è ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
4. ±Á¯É : ªÀÄUÀÄ«£À ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ°è ±Á¯ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀĺÀvÀé¥ÀÇtðªÁzÀzÀÄÝ. ±Á¯ÉAiÀÄ°è
²PÀëtzÀ ¥Àæ¨sÁªÀzÀ eÉÆvÉUÉ ¸ÀºÀ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉßûvÀgÀ ªÀåQÛvÀézÀ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ ªÀÄPÀ̼ÀÄ M¼À¥ÀqÀÄvÁÛgÉ.
²PÀët¢AzÀ ªÀÄUÀÄ«£À ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀvÀð£É, eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĨsÀªÀUÀ¼ÀÄ gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀÄîvÀÛªÉ. ªÀÄPÀ̼À
80
¸ÀÄ¥ÀÛ±ÀQÛ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. ªÀÄUÀÄ«£À
fêÀ£ÀªÀ£ÀÄß «±Á®UÉƽ¹, CªÀgÀ£ÀÄß
¸ÁªÀiÁfPÀ fêÀ£ÀPÉÌ CtÂUÉƽ¸ÀÄvÀÛªÉ.
ªÀÄUÀÄ«£À ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ°è ²PÀëPÀgÀ ¥ÁvÀæ
ªÀĺÀvÀé ¥ÀÇtðªÁzÀÄzÀÄ. ¸À£ÀßqÀvÉ, ¸ÀzÁãªÀ£É,
¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ªÀÄÄAvÁzÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ ²PÀëPÀgÀ
£ÀqÉ£ÀÄrAiÀÄ°è C©üªÀåPÀÛªÁV ªÀÄPÀ̽UÉ ¦æÃw,
«±Áé¸À, ¸ÀºÀ£É, ¸ÀºÀ¨Á¼Éé, ¸ÀºÀfêÀ£À,
¸ÀºÀÈzÀAiÀÄvÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ fêÀ£À ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß

d
ªÉÄÊUÀÆr¹PÉƼÀÄîªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. eÉÆvÉUÉ

he
ªÀÄPÀ̼ÀÄ ¥ÀoÉåÃvÀgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ, gÀZÀ£ÁvÀäPÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀAvÉ ¥ÉæÃgÉæ¸ÀÄvÀÛzÉ.
5. ¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄ : DzsÀĤPÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¤ÃªÉà AiÉÆÃa¹:

is
¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæªÀÄÄR
re S ¸ÀªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ »£É߯ÉAiÀÄ°è ¨Á®PÀ/
¤AiÉÆÃVAiÀiÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. gÉÃrAiÉÆ, QAiÀiÁV ±Á¯ÉAiÀÄ°è ¤ÃªÀÅ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ
B
bl
zÀÆgÀzÀ±Àð£À, ZÀ®£ÀavÀæ, ¸ÀĢݥÀwæPÉUÀ¼ÀÄ, ¥ÁvÀæUÀ¼À PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß AiÉÆÃa¹.
¤AiÀÄvÀPÁ°PÉUÀ¼ÀÄ, ©Ã¢£ÁlPÀUÀ¼ÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¸ÀªÀÄƺÀ
be T
pu
ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸Á»vÀåªÀ£ÀÄß «¥ÀÅ®ªÁV §¼À¸ÀÄvÀÛªÉ. eÁ»ÃgÁvÀÄ, gÉÃrAiÉÆ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ, PÀxÉ,
K

PÀªÀ£À, PÁzÀA§jUÀ¼ÀÄ, £ÁlPÀ, £ÀÈvÀågÀÆ¥ÀPÀ, ¸ÀAVÃvÀ, ©üwÛ¥ÀvÀæ, ªÀĺÁ£ïªÀåQÛUÀ¼À «±ÉõÀ ºÉýPÉUÀ¼ÀÄ,

C£ÀĨsÀªÀzÀ £ÀÄrUÀ½AzÀ £ÁªÀÅ D¼ÀªÁV ¥Àæ¨sÁ«vÀgÁUÀÄvÉÛêÉ. ªÁvÉðUÀ¼ÀÄ, gÀ¸À¥Àæ±Éß PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ,
©

¥ÀjZÀAiÀÄ, ¸ÀAªÁzÀ, «ZÁgÀ ¸ÀAQgÀt ««zsÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À «ÃPÀëuÉ, C£ÉéõÀuÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ

¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À ¸ÀzÀâ¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÉAiÉÄà GvÀÛªÀÄ ªÀåQÛvÀéªÀ£ÀÄß gÀƦ¹PÉƼÀî®Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀ, ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀĺÀvÀéªÀżÀî PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß ªÀÄPÀ̼À ¸ÁªÀiÁfPÀ
ªÀvÀð£ÉAiÀÄ°è ©ÃgÀÄvÀÛªÉ.
6.£É g É º É Æ gÉ (Neighbourhood) : £É g É º É Æ gÉ ZÀlĪÀnPÉ :
JAzÀgÉ CPÀÌ¥ÀPÀÌzÀªÀgÀÄ JAzÀxÀð. EzÀÄ ¸ÁªÀÄÄzÁ¬ÄPÀ ¤ªÀÄä ¥ÀPÀÌzÀ ªÀÄ£ÉAiÀĪÀgÉÆA¢UÉ
to

UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ aPÀÌ ¸ÀªÀÄƺÀ. £ÉgɺÉÆgÉ ¤ªÀÄä ªÀÄ£ÉAiÀÄ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß «±Éèö¹

UÁvÀæzÀ°è aPÀÌzÁVgÀÄvÀÛzÉ. E°è£À d£ÀgÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀ
ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ. ¸ÀܽÃAiÀĪÁV ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀjUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ jÃwAiÀÄ°è CUÀvÀå ¸ÀºÀPÁgÀ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
t

£ÉgɺÉÆgÉAiÀÄ ¥ÁvÀæ UÁæªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÉgÀqÀgÀ®Æè PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. £ÉgɺÉÆgÉAiÀÄ d£ÀÀgÀÄ
No

PÀµÀÖ-¸ÀÄR, ¸ÀAvÉÆõÀ ¸ÀªÀiÁgÀA¨sÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ºÀAaPÉÆAqÀÄ MAzÉÃ

PÀÄlÄA§zÀªÀgÀAvÉ fë¸ÀĪÀgÀÄ. D¸ÀQÛ, C©ügÀÄa, ºÀ§â, eÁvÉæ, «ªÁºÀ, zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀªÀiÁgÀA¨sÀ
ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è M§âjUÉƧâgÀÄ ¸ÀàA¢¸ÀĪÀgÀÄ. UÁæ«ÄÃt ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è JAvÀºÀ
¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°èAiÀÄÆ £ÉgɺÉÆgÉAiÀÄjzÁÝgÉ JA§ ¨sÁªÀ£ÉAiÉÆA¢UÉ fë¸ÀĪÀªÀgÀÄ ºÉaÑ£À
¸ÀASÉåAiÀÄ°èzÁÝgÉ. DzÀgÉ £ÀUÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è EAvÀºÀ ¨sÁªÀ£É PÀrªÉÄ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÀUÀgÀUÀ¼À°è
£ÉgɺÉÆgÉAiÀĪÀgÀ£ÀÄß £ÀªÀÄäªÀgÀÄ JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀQÌAvÀ ªÉÊAiÀÄQÛPÀªÁV UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÉà ºÉZÀÄÑ.

81
°AUÀ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt
FUÁUÀ¯Éà w½¹zÀAvÉ ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtªÀÅ ¥Àæw ªÀiÁ£ÀªÀ fëUÀÆ CvÀåªÀ±ÀåªÁzÀÄzÀÄ.
¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ J¯Áè PÀÄlÄA§zÀ°è MAzÉà vÉgÀ£ÁV £ÀqÉAiÀÄĪÀÅ¢®è. ºÉvÀÛªÀgÀ,
DZÁgÀ-«ZÁgÀUÀ¼ÀÄ, ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀÄlÖ, D¸É-DPÁAPÉë, C©ügÀÄa, DzÀåvÉUÀ¼ÀÄ EvÁå¢ ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¨sÁ«¸ÀÄvÀÛªÉ. EzÀjAzÀ ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è CjvÉÆà CxÀªÁ
CjAiÀÄzÉAiÉÆ ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß DZÁgÀ-«ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ©ü£Àß-©ü£Àß jÃwAiÀÄ°è vÀªÀÄä ªÀÄPÀ̽UÉ
w½¸ÀÄvÁÛ EgÀÄvÁÛgÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ªÀÄUÀ DlªÁr ªÀÄ£ÉUÉ «¼ÀA§ªÁV §AzÀgÉ UÀzÀj¸ÀĪÀ jÃwUÀÆ,
ªÀÄUÀ¼ÀÆ «¼ÀA§¢AzÀ ªÀÄ£ÉUÉ §AzÀgÉ UÀzÀj¸ÀĪÀ jÃwUÀÆ ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV

d
ªÀÄUÀ£À£ÀÄß ‘§A¢AiÀiÁ ªÀÄUÀ£É’ CAzÀgÉ ªÀÄUÀ½UÉ ‘EµÉÖÃPÉ vÀqÀ ªÀiÁrzÉ PÀvÀÛ¯ÁUÀĪÀ ªÀÄÄAZÉ£É ªÀÄ£É
¸ÉÃgÀ¨ÉÃPÀÄ’ J£ÀÄßwÛgÀÄvÁÛgÉ. «±ÉõÀªÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è CqÀÄUÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄlÄA§zÀ ¸ÉêÉUÀ½UÉ ªÀÄUÀ¼ÀÄ

he
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä C¥ÉÃQë¸ÀÄvÁÛgÉ. DzÀgÉ ªÀÄUÀ¤AzÀ EzÀ£ÀÄß ¤jÃQë¸ÀĪÀÅ¢®è. CzÉà jÃw ºÉtÄÚ
ªÀÄUÀÄ«UÉ DlªÁqÀ®Ä UÉÆA¨ÉUÀ¼À£ÀÄß, ªÀÄUÀ¤UÉ ‘QæPÉmï ¨Áål£ÀÄß’ ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ. »ÃUÉ ©ü£ÀߪÁV

is
°AUÁzsÁjvÀ ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæQæAiÉÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ªÀåvÁå¸À vÉÆÃgÀĪÀ
re S
¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt J£ÀÄßvÉÛêÉ.
B
bl
EA¢£À DzsÀĤPÀ ¸ÀAQÃtð ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ZÀlĪÀnPÉ
¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ UÀt¤ÃAiÀĪÁV §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁUÀÄwÛªÉ.
be T
«±ÉõÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrgÀĪÀ
pu
EªÀÅ PÁ®PÁ®PÉÌ zÉñÀ¢AzÀ zÉñÀPÉÌ §zÀ¯ÁVªÉ. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ §UÉÎ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹.
K

¨sÁgÀvÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛvÀäPÀ ¥ÀæeÉÕ, ºÉƸÀ

CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜ, DzsÀĤPÀ ²PÀët ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß ¥ÀgÁ¢üãÀvɬÄAzÀ ©qÀÄUÀqÉUÉƽ¹ ºÉƸÀ gÀÆ¥À
©

¤ÃrvÀÄ. ªÉÆzÀ®Ä ¥ÀÅgÀĵÀgÀÄ ªÀiÁvÀæ ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÁVzÀÝ PÉ®ªÀÅ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ E¢ÃUÀ

¥ÀqÉAiÀįÁgÀA©ü¹zÁÝgÉ. UÀt PÉ®¸À, GQÌ£À PÁSÁð£ÉUÀ¼À°è£À PÉ®¸À, ¸ÀÄgÀAUÀ vÉÆÃqÀĪÀ PÉ®¸À,
¸ÁUÀgÀzÁ¼ÀUÀ½AzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß vÉUÉAiÀÄĪÀ PÉ®¸À ªÀÄÄAvÁzÀ PÁAiÀÄðPÉëÃvÀæUÀ¼À°èAiÀÄÆ ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ
EwÛÃZÉUÉ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛzÁÝgÉ. ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ªÀÈwÛ, ªÀQî ªÀÈwÛ, «±Àé«zÁ央AiÀÄ ªÀÄlÖzÀ
¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É, PÁSÁð£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄð, ¸ÉʤPÀ¸ÉêÉ, AiÀÄÄzÉÆÞÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À GvÁàzÀ£Á PÁAiÀÄðUÀ¼À°è
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. FUÁUÀ¯Éà F ¢QÌ£À°è ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæQæAiÉÄ £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ
to

¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£À CªÀPÁ±ÀzÀ zÀȶöÖ¬ÄAzÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ. CzÀgÀ°èAiÀÄÆ ¸ÁévÀAvÁæöå£ÀAvÀgÀ

¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀAqÀÄ §AzÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ vÀvÀézÀ C£ÀĵÁÖ£À, ºÉtÄÚ ªÀÄPÀ̼À ²PÀëtPÁÌV ¸ÀPÁðgÀ PÉÊUÉÆAqÀ
«±ÉõÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ, DyðPÀ ¥ÀæUÀw ºÁUÀÆ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ, §zÀ¯ÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ
t

zsÉÆÃgÀuÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ°è °AUÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀĪÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¹ªÉ.

No

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. SÁ° ©nÖgÀĪÀ eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j.
1. ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåQÛAiÀiÁUÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß _________ J£ÀÄßvÉÛêÉ.
2. vÁ¬ÄAiÉÄà ªÀÄUÀÄ«£À ªÉÆzÀ® ___________.

82
 3. ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¤AiÉÆÃV ___________
4. gÉÃrAiÉÆ ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ __________ ¤AiÉÆÃV.
II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ ZÀað¹ GvÀÛgÀ §gɬÄj.

1. ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ°è ±Á¯ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.

2. PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ eÉÆvÉ ªÀÄUÀÄ PÀ°AiÀÄĪÀ ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?
3. ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.

d
4. ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.

he
5. ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è £ÉgɺÉÆgÉAiÀÄ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
6. ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt JAzÀgÉãÀÄ?

is
III. ZÀlĪÀnPÉ :
re S B
bl
1. ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀtzÀ ¥ÁvÀæ PÀÄjvÀÄ ¥Àæ§AzsÀ CxÀªÁ ZÀZÁð¸ÀàzsÉðUÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
2. ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À°è ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt PÀÄjvÀÄ §gÀĪÀ ¯ÉÃR£À ¸ÁPÀëöåavÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 «ªÀj¹.
be T
pu
IV. ¤AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð :
K

1. PÀÄlÄA§, ±Á¯É, ¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ ¸ÁªÀiÁfÃPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ avÀæUÀ¼À£ÀÄß §gÉAiÀÄ®Ä

©

w½¸ÀĪÀÅzÀÄ.

  
t to
No

83
 ¨sÀÆUÉÆüÀ «eÁÕ£À
CzsÁåAiÀÄ - 1
£ÀªÀÄä gÁdå - PÀ£ÁðlPÀ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• ¦ÃpPÉ : £ÀªÀÄä £Ár£À »jªÉÄ-UÀjªÉÄ ºÁUÀÆ ¥ÀgÀA¥ÀgÉUÀ¼À §UÉÎ.
• `PÀ£ÁðlPÀ’ JA§ ºÉ¸Àj£À »£Éß¯É ºÁUÀÆ PÀ£ÁðlPÀ gÁdå gÀÆ¥ÀÅUÉÆAqÀ §UÉ.

d
• PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÁÜ£À, «¹ÛÃtð, ¨sÀÆ ªÀÄvÀÄÛ d®ªÉÄÃgÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ £ÉgÉAiÀÄ gÁdåUÀ¼ÀÄ.

he
¦ÃpPÉ : »A¢£À vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ¥ÁæPÀÈwPÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛçªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ.
FUÀ £ÀªÀÄä £ÁqÀÄ, PÀ£ÀßqÀ£ÁqÀÄ, PÀ£ÁðlPÀªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ Cr¬ÄqÀÄwÛzÉÝêÉ. EzÀÄ vÀ£ÀßzÉÃ

is
re S
DzÀ »jªÉÄ-UÀjªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄļÀî ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdåUÀ¼À°è MAzÀÄ. GvÀÛªÀÄ ¸À¤ßªÉñÀ, ªÉÊ«zsÀå
¨sÀƸÀégÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ, ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætªÀUÀð, ««zsÀ ªÀÄtÄÚ, £À¢eÁ®, R¤d ªÀÄvÀÄÛ d£À¸ÀA¥ÀvÀÄÛ
B
bl
ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À ¸ÀªÀÄÈzÀÞ £ÁqÀÄ. ¸Á»vÀå, PÀ¯É, ¸ÀA¸ÀÌøw, zsÁ«ÄðPÀ, DzsÁåwäPÀ, LwºÁ¹PÀ ¥Àæ¹zÀÞ,
be T
¥À«vÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅtåPÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß¼Àî £ÁqÀÄ. ¥ÀæPÀÈw ¸ËAzÀAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ªÀ£ÀåfëUÀ¼À ¸ÀªÀÄÈ¢Þ ºÁUÀÆ «±Àé
pu
¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ ¸Á°£À°è ¥Àæ¹¢Þ ¥ÀqÉzÀ QÃwð £ÀªÀÄä gÁdåQÌzÉ.
K

ºÉ¸Àj£À »£Éß¯É : PÀ£ÁðlPÀ JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ ¥ÁæaãÀ PÁ®¢AzÀ®Æ §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÉ. EzÀ£ÀÄß PÀgÀÄ£ÁqÀÄ
©

(PÀgï + £ÁqÀÄ - CAzÀgÉ PÀ¥ÀÅàªÀÄtÂÚ£À £ÁqÀÄ) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ. vÀ«Ä½£À ‘²®¥Àà¢PÁgÀA’

¥ÁæaãÀ PÀÈwAiÀÄ°è ‘PÀgÀÄ£Ámï’ JA§ ±À§Ý¢AzÀ PÀ£ÁðlPÀ JAzÀÄ PÀgÉ¢gÀĪÀÅzÀÄ w½zÀħgÀÄvÀÛzÉ.
PÀgÀÄ£Ámï JAzÀgÉ G£ÀßvÀ CxÀªÁ JvÀÛgÀzÀ°ègÀĪÀ £ÁqÀÄ JAzÀxÀð. EzÀÄ »AzÉ PÁªÉÃj £À¢¬ÄAzÀ
UÉÆÃzÁªÀj £À¢AiÀĪÀgÉUÀÆ ºÀ©âvÉÛAzÀÄ £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ£À D¸ÁܤPÀ PÀ« ²æëdAiÀÄ£À C®APÁgÀUÀæAxÀ
PÀ«gÁdªÀiÁUÀðzÀ°è G¯ÉèÃT¸À¯ÁVzÉ. ¸ÁévÀAvÁæöå£ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß C£ÉÃPÀ gÁdåUÀ¼À£ÁßV
«AUÀr¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ªÉÄʸÀÆgÀÄ CgÀ¸ÀgÀ MqÉvÀ£ÀzÀ°èzÀÝ zÀQëtzÀ 9 f¯ÉèUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀÄ 1947gÀ°è
‘ªÉÄʸÀÆgÀÄ gÁdå’ ªÀÅ GzÀAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ. C£ÀAvÀgÀ ¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÁV «AUÀr¸ÀĪÁUÀ
to

ªÀÄÄA§¬Ä ºÉÊzÀgÁ¨Ázï, ªÀÄzÁæ¸ï ºÁUÀÆ PÉÆqÀUÀÄ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è ºÀAaºÉÆÃVzÀÝ PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉ

ªÀiÁvÀ£ÁqÀĪÀ d£ÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß MmÁÖV ¸ÉÃj¹zÀÝjAzÀ 1956gÀ £ÀªÉA§gï MAzÀgÀAzÀÄ ‘«±Á®
t

ªÉÄʸÀÆgÀÄ gÁdå’ C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ. EzÀgÀ ¸À«£É£À¦UÁV ¥ÀæwªÀµÀð £ÀªÉA§gï wAUÀ½£À°è

No

gÁeÉÆåÃvÀìªÀªÀ£ÀÄß DZÀj¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. PÀ£ÀßrUÀgÀ C©ü¯ÁµÉAiÀÄAvÉ 1973 £ÀªÉA§gï MAzÀgÀAzÀÄ £ÀªÀÄä

gÁdåPÉÌ ‘PÀ£ÁðlPÀ’ JAzÀÄ ªÀÄgÀÄ£ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
¨sËUÉÆýPÀ ¸ÁÜ£À
¨sÁgÀvÀzÀ 29 gÁdåUÀ¼À°è PÀ£ÁðlPÀªÀÇ MAzÁVzÉ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ zÀQëtzÀ°èzÀÄÝ, ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ
¢éÃ¥ÀzÀ ¥À²ÑªÀÄ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀ°èzÉ. EzÀÄ 110-31| ªÀÄvÀÄÛ 180-45| GvÀÛgÀ CPÁëA±ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ
740-12| ªÀÄvÀÄÛ 780-40|, ¥ÀǪÀð gÉÃSÁA±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ «¸ÀÛj¹zÉ. CvÀåAvÀ GvÀÛgÀzÀ vÀÄ¢AiÀiÁzÀ

84
©ÃzÀgï f¯ÉèAiÀÄ OgÁzï vÁ®ÆèQ¤AzÀ zÀQëtzÀ vÀÄ¢AiÀiÁzÀ ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ f¯ÉèAiÀĪÀgÉUÉ MlÄÖ
750 Q.«ÄÃ. GzÀÝ«zÉ. ¥À²ÑªÀÄ¢AzÀ ¥ÀǪÀðPÉÌ 400 Q.«ÄÃ.UÀ¼ÀµÀÄÖ CUÀ®ªÁVzÉ. GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ
f¯ÉèAiÀÄ PÁgÀªÁgÀªÀÅ CvÀåAvÀ ¥À²ÑªÀÄzÀ°èzÀÄÝ, PÉÆïÁgÀ f¯ÉèAiÀÄ ªÀÄļÀ¨ÁV®Ä vÁ®ÆèPÀÄ ¥ÀǪÀð
vÀÄ¢AiÀÄ°èzÉ. PÀ£ÁðlPÀ gÁdåªÀÅ ¨sÀÆ ªÀÄvÀÄÛ d® ªÉÄÃgÉUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß ¸ÀºÀ M¼ÀUÉÆArgÀĪÀÅzÀÄ.
¥À²ÑªÀÄPÉÌ CgÀ©âà ¸ÀªÀÄÄzÀæ«zÀÄÝ, GvÀÛgÀPÉÌ ªÀĺÁgÁµÀÖç, ¥ÀǪÀðPÉÌ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, zÀQët ªÀÄvÀÄÛ
DUÉßÃAiÀÄPÉÌ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, £ÉÊIÄvÀåPÉÌ PÉÃgÀ¼À, ªÁAiÀĪÀåPÉÌ UÉÆêÁ gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÉÄÃgÉUÀ¼ÁVªÉ. DPÁgÀzÀ°è
PÀ£ÁðlPÀªÀÅ UÉÆÃqÀA©AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆîÄvÀÛzÉ.

d
is he
re S B
bl
be T
pu
K
t ©
to
No

85
«¹ÛÃtð
PÀ£ÁðlPÀ gÁdåªÀÅ 1,91,791 ZÀzÀgÀ Q.«ÄÃ. «¸ÁÛgÀªÁVzÉ. «¹ÛÃtðzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ JAl£ÉAiÀÄ
zÉÆqÀØ gÁdå ºÁUÀÆ 2011 gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ 6,11,30,704 d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ,
d£À¸ÀASÉåAiÀÄ°è MA¨sÀvÀÛ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ ¨sËUÉÆýPÀ «¹ÛÃtðzÀ°è
PÀ£ÁðlPÀzÀ «¹ÛÃtðªÀÅ ±ÉÃ. 5.83 ¨sÁUÀzÀ¶ÖzÉ.

d
is he
re S B
bl
be T
pu
UÉÆêÁ

K
©
to

£ÀUÀgÀ

£ÀUÀgÀ
t
No

2011gÀ°èzÀÝAvÉ £ÀªÀÄä gÁdåzÀ°è 30 f¯ÉèUÀ½ªÉ. F f¯ÉèUÀ¼À°è MlÄÖ 176 vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼ÀÄ, 769

ºÉÆç½UÀ¼ÀÄ, 347 ¥ÀlÖt-£ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ, 29,340 ºÀ½îUÀ½ªÉ. ¨É¼ÀUÁ« f¯Éè «¹ÛÃtðzÀ°è Cw zÉÆqÀØzÀÄ

86
ºÁUÀÆ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ £ÀUÀgÀ Cw aPÀÌ f¯ÉèAiÀiÁVzÉ. ¤ªÀÄVzÀÄ w½zÀgÀ°:
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ gÁdzsÁ¤. DqÀ½vÀ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ «±ÉõÀ ¸ÁÜ£À
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ PÀ£ÁðlPÀªÀ£ÀÄß £Á®ÄÌ ¥Àq¢É gÀĪÀ ºÉÊzÀgÁ¨Ázï PÀ£ÁðlPÀzÀ
«¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ; f¯ÉU
è ¼ À ÄÀ -©ÃzÀgï, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, PÀ®§ÄgÀV,
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, ¨É¼ÀUÁ« ªÀÄvÀÄÛ PÀ®§ÄgÀV PÉÆ¥À¼à ,À AiÀiÁzÀVj ªÀÄvÀÄÛ §¼Áîj.
«¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ

d
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁrj :

he
1. PÀ£ÀßqÀ gÁeÉÆåÃvÀìªÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæwªÀµÀð __________ ¢£ÁAPÀzÀAzÀÄ DZÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. PÀ£ÁðlPÀ JAzÀÄ ªÀÄgÀÄ£ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁrzÀ ªÀµÀð __________ .

is
re S
3. PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀǪÀð¨sÁUÀzÀ°è __________ ªÀÄvÀÄÛ __________ gÁdåUÀ½ªÉ.
B
bl
4. PÀ£ÁðlPÀzÀ __________ f¯ÉèAiÀÄÄ «¹ÛÃtðzÀ°è zÉÆqÀØzÁVzÉ.
be T
5. PÀ£ÁðlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ __________ ¨sÁUÀzÀ°èzÉ.
pu
II. UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀPÀAqÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹.
K

1. PÀ£ÁðlPÀzÀ CPÁëA±À ªÀÄvÀÄÛ gÉÃSÁA±ÀUÀ¼À «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß §gɬÄj.

©

2. £ÀªÀÄä £ÉgÉAiÀÄ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

3. PÀ£ÁðlPÀzÀ £Á®ÄÌ DqÀ½vÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
4. ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß w½¹.
III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
to

1. PÀ£ÁðlPÀzÀ gÉÃSÁ£ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹ CzÀgÀ°è f¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹, ºÉ¸Àj¹ ºÁUÀÆ

CPÁëA±À ªÀÄvÀÄÛ gÉÃSÁA²PÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß w½¹.
IV. AiÉÆÃd£Á PÁAiÀÄð :
t
No

1. ¤ªÀÄä f¯Éè / £ÀUÀgÀzÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹, CzÀgÀ°è CPÁëA±À ªÀÄvÀÄÛ gÉÃSÁA±ÀUÀ¼À ¸ÁÜ£À,
£ÉgÉAiÀÄ f¯Éè CxÀªÁ EvÀgÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀÄä ¨ÉÆÃzsÀPÀgÀ £ÉgÀ«¤AzÀ vÀAiÀiÁj¹.

  

87
 CzsÁåAiÀÄ - 2
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ.
• PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ.
• £ÀªÀÄä gÁdåzÀ ¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ, JvÀÛgÀªÁzÀ ²RgÀUÀ¼ÀÄ.

d
¦ÃpPÉ : PÀ£ÁðlPÀ gÁdåªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¢éÃ¥ÀzÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀªÁVzÀÄÝ, ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ

he
¥ÁæPÀÈwPÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀgÀ zÀQët ¨sÁUÀªÀÅ KgÀÄ-vÀUÀÄÎUÀ¼ÀļÀî ¨sÀƸÀégÀÆ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÝgÉ GvÀÛgÀ ¨sÁUÀªÀÅ «±Á®ªÁzÀ §AiÀÄ®Ä ¹ÃªÉÄAiÀiÁVzÉ. PÀgÁªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ ªÀįɣÁqÀÄUÀ¼À°è

is
«gÀÄzÀÞ ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ½ªÉ. ¥ÀǪÀðzÀ PÀqÉUÉ ¸ÁzsÁgÀt E½eÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄPÉÌ PÀrzÁzÀ E½eÁgÁVzÉ.
re S
C®è°è ¨ÉlÖUÀ¼À ¸Á®ÄUÀ½zÀÄÝ, £ÀqÀÄªÉ PÀt廃 PÀAzÀgÀUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħgÀĪÀªÀÅ. gÁdåzÀ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ¨sÁUÀªÀÅ
B
bl
¸ÀªÀÄÄzÀæªÀÄlÖPÉÌ 450 jAzÀ 900 «ÄÃlgï JvÀÛgÀzÀ°èzÉ. PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°è 1800 «ÄÃlgïUÀ½UÀÆ
ºÉZÀÄÑ JvÀÛgÀzÀ ¨sÁUÀUÀ½ªÉ.
be T
pu
¨sÀÆgÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄïÉäöÊ ®PÀëtUÀ¼À£ÁßzsÀj¹ PÀ£ÁðlPÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁæPÀÈwPÀ
K

«¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ : (1) PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£À (2) ªÀįɣÁqÀÄ (3) ªÉÄÊzÁ£À ¥ÀæzÉñÀ.
1. PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£À
©

¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À «AUÀqÀuÉAiÀÄ ¥sÀ®ªÁV PÀ£ÁðlPÀ gÁdåPÉÌ ¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀ ºÁUÀÆ

PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£À ®¨sÀåªÁ¬ÄvÀÄ. F ¥ÁæPÀÈwPÀ «¨sÁUÀªÀÅ CgÀ©âà ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀįɣÁqÀÄUÀ¼À ªÀÄzsÉå
«¸ÀÛj¹zÉ. EzÀÄ zÀQëtzÀ°è ªÀÄAUÀ¼ÀÆj¤AzÀ GvÀÛgÀzÀ°è PÁgÀªÁgÀzÀªÀgÉUÉ 320 Q.«ÄÃ. GzÀÝ«zÉ
ºÁUÀÆ 12 jAzÀ 64 Q.«ÄÃ. CUÀ®ªÁVzÉ. zÀQëtzÀ°è CUÀ®ªÁVzÀÄÝ GvÀÛgÀzÀ PÀqÉUÉ QjzÁUÀÄvÁÛ
PÀrzÁzÀ E½eÁj¤AzÀ PÀÆrzÉ. EzÀgÀ JvÀÛgÀ ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄlÖ¢AzÀ 200 «ÄÃlgïUÀ¼À£ÀÄß «ÄÃgÀÄvÀÛzÉ.
to

EzÀ£ÀÄß ‘PÉ£ÀgÁ CxÀªÁ PÀ£ÁðlPÀ PÀgÁªÀ½’ JAzÉà PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. PÀqÀ® PÉÆgÉvÀ¢AzÀ gÀavÀªÁzÀ
F PÀgÁªÀ½AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ºÀ®ªÀÅ £À¢UÀ¼ÀÄ gÀ¨sÀ¸À¢AzÀ ºÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ. CªÀÅ C½ªÉUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄvÀÛªÉ.
DzÀgÉ CªÀÅ «±Á® £À¢ªÀÄÄRd ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸À¯ÁgÀªÀÅ.
t

PÀgÁªÀ½AiÀÄ GzÀÝPÀÆÌ C£ÉÃPÀ §AzÀgÀÄUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ‘£ÀªÀ ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ’ §AzÀgÀÄ

No

PÀ£ÁðlPÀzÀ Cw zÉÆqÀØ §AzÀgÁVzÉ. ¨sÀl̼À, ªÀįÉà, PÁgÀªÁgÀ, PÀĪÀÄl, ¨ÉïÉPÉj ªÀÄvÀÄÛ

ºÉÆ£ÁߪÀgÀUÀ¼ÀÄ «ÄãÀÄUÁjPÁ §AzÀgÀÄUÀ¼ÀÄ. E°è£À C£ÉÃPÀ ¸ÀÄAzÀgÀ ¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÁ¹UÀgÀ£ÀÄß
DPÀ¶ð¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ ¸ÉÆêÉÄñÀégÀ, G¼Áî®, ¥ÀtA§ÆgÀÄ, GqÀĦ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ
ªÀįÉà, PÁgÀªÁgÀ, ºÉÆ£ÁߪÀgÀ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ ªÀÄÄqÉðñÀégÀ, ªÀÄgÀªÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆÃPÀtð ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ
NA ©ÃZï ¥ÀæªÀÄÄRªÁVªÉ. PÀgÁªÀ½AiÀÄ ¸À«ÄÃ¥À C£ÉÃPÀ ¸ÀtÚ ¸ÀtÚ ¢éÃ¥ÀUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ªÀįÉàUÉ
¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°ègÀĪÀ ¸ÉÃAmï ªÉÄÃjÃ¸ï ¢éÃ¥À (PÉÆÃPÉÆãÀmï ¢éÃ¥À) PÁgÀªÁgÀ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ CAd
¢éÃ¥À, zÉêÀUÀqÀ, PÁAfUÀÄqÀØ ¢éÃ¥À ªÀÄÄAvÁzÀĪÀÅ. PÀgÁªÀ½AiÀÄ d£ÀgÀ ªÀÄÄRå ªÀÈwÛ «ÄãÀÄUÁjPÉ.
88
eÉÆvÉUÉ PÀȶAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÈwÛAiÀiÁVzÉ. E°è UÉÆÃqÀA©, vÉAUÀÄ, CqÀPÉ, K®QÌ,
¨sÀvÀÛ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀgÀÄ. zÀQët PÀ£ÀßqÀ, GqÀĦ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ
PÀgÁªÀ½AiÀÄ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ.
2. ªÀįɣÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀ
£ÀªÀÄä gÁdåzÀ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À£Éßà ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
ªÀįɣÁqÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀ£Éßà • PÀ£ÁðlPÀzÀ ºÉ¨ÁâV®Ä - £ÀªÀ ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ §AzÀgÀÄ.
‘¸ÀºÁå¢æ ¨ÉlÖ’UÀ¼ÉAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. • ¸ÉÃAmï ªÉÄÃjÃ¸ï ¢éÃ¥ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀܽÃAiÀĪÁV `vÉÆãÉì¥Ágï’
ªÀįɣÁqÀÄ PÀgÁªÀ½UÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.

d
¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀªÁV ºÀ©âªÉ. ¥À²ÑªÀÄ • ªÀÄÄqÉðñÀégÀzÀ ¸À«ÄÃ¥À `£ÉÃvÁætÂ’ ¢éÃ¥À«zÉ. E°è

he
¨sÁUÀªÀÅ PÀrzÁzÀ E½eÁgÀ£ÀÄß ¥ÁjªÁ¼ÀUÀ¼ÀÄ C¢üPÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ EzÀ£ÀÄß `¦f£ï
ºÉÆA¢zÀÄÝ, ¥ÀǪÀðzÀ PÀqÉUÉ L¯ÁåAqï’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
ºÉÆÃzÀAvÉ ¤zsÁ£ÀªÁV ºÀAvÀ

is
re S
ºÀAvÀªÁV E½eÁgÁUÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ¯Éà EzÀ£ÀÄß WÀlÖUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EzÀgÀ
GzÀÝ 650 Q.«ÄÃ. CUÀ® 50-76 Q.«ÄÃ.UÀ¼ÀÄ. ¸ÀgÁ¸Àj JvÀÛgÀªÀÅ ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄlÖPÉÌ 900 jAzÀ 1500
B
bl
«ÄÃ.UÀ¼ÀÄ. EzÀÄ CgÀ©âà ¸ÀªÀÄÄzÀæ¢AzÀ ©Ã¸ÀĪÀ ªÀÄ¼É ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß vÀqÉzÀÄ 200 ¸ÉA.«ÄÃ.VAvÀ
be T
ºÉZÀÄÑ ªÀÄ¼É ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. E°è£À Cw JvÀÛgÀªÁzÀ ²RgÀUÀ¼ÉAzÀgÉ ªÀÄļÀîAiÀÄå£À Vj, PÀÄzÀÄgɪÀÄÄR,
pu
PÀ®ívÀÛVj, gÀÄzÀæVj ºÁUÀÆ zÉëÃgÀªÀÄä£À ¨ÉlÖ.
K

EªÀÅ aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ°èªÉ. EzÀ®èzÉ PÀ£ÁðlPÀ

§¯Áè¼ÀgÁAiÀÄ£ÀzÀÄUÀð, ªÉÄwðUÀÄqÀØ, ¥ÀŵÀàVj,
©

PÉÆqÀZÁ¢æ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖzÀ EvÀgÀ G£ÀßvÀ

²RgÀUÀ¼ÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄļÀîAiÀÄå£ÀVjAiÀÄÄ
(1913 «ÄÃ)gÁdåzÀ¯Éèà JvÀÛgÀªÁzÀÄzÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀǪÀðzÀ ªÉÄÊzÁ£À¢AzÀ ¥À²ÑªÀÄ
WÀlÖUÀ¼À£ÀÄß zÁn PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£ÀPÉÌ ºÉÆÃUÀĪÀ
ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ¥ÀªÀðvÀ WÁn CxÀªÁ WÀlÖ
to

ªÀiÁUÀðUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ. ¥ÀæªÀÄÄR WÀlÖ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÉAzÀgÉ :

1. ZÁªÀiÁðr WÁn : ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
t

aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀÄvÀÛzÉ.

No

2. ²gÁr WÁn : ºÁ¸À£À - ¸ÀPÀ¯ÉñÀ¥ÀÄgÀ -

ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀÄvÀÛzÉ.
3. DUÀÄA¨É WÁn : ²ªÀªÉÆUÀÎ ªÀÄvÀÄÛ GqÀĦAiÀÄ
£ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀÄvÀÛzÉ.
4. ºÀÄ°PÀ¯ï WÁn : ²ªÀªÉÆUÀÎ - PÀÄAzÁ¥ÀÅgÀ
£ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀÄvÀÛzÉ.

89
 ªÀįɣÁqÀÄ C¢üPÀ ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀjAzÀ ¤vÀåºÀjzÀétðzÀ CgÀtåUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ
ªÀÄ£ÉÆúÀgÀ vÁtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ ºÀ®ªÀÅ £À¢UÀ¼À GUÀªÀĸÁÜ£ÀªÁVzÀÄÝ, E°èAzÀ
PÀrzÁzÀ E½eÁj£À°è gÀ¨sÀ¸À¢AzÀ ºÀjAiÀÄÄvÁÛ C£ÉÃPÀ d®¥ÁvÀUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹ªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è
¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà JvÀÛgÀªÁzÀ eÉÆÃUï d®¥ÁvÀ (±ÀgÁªÀw £À¢) ¸ÉÃjzÀAvÉ GAZÀ½î, ªÀiÁUÉÆÃqÀÄ,
UÉÆÃPÁPï, ²ªÀ£À¸ÀªÀÄÄzÀæ, C©â d®¥ÁvÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVªÉ. eÉÆvÉUÉ PÀt廃 ªÀÄvÀÄÛ PÀAzÀgÀUÀ¼À£ÀÆß
¤«Äð¹ªÉ. E°è PÁ¦ü, ZÀºÀ, gÀ§âgï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃgÀ¼ÀªÁV ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
C¢üPÀ PÁ¦ü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀjAzÀ aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀ£ÀÄß ‘PÁ¦ü£ÁqÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. PÉÆqÀUÀÄ f¯ÉèAiÀÄ°è vÀA¥ÁzÀ
ªÁvÁªÀgÀt«gÀĪÀÅzÀjAzÀ ‘PÀ£ÁðlPÀzÀ PÁ²äÃgÀ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ ºÁUÀÆ E°è QvÀÛ¼É ºÀtÚ£ÀÄß
ºÉZÁÑV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀjAzÀ ‘QvÀۼɣÁqÀÄ’ JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.

d
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
EAzÀÄ ªÀįɣÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ‘fëªÉÊ«zsÀåvÁ ªÀ®AiÀÄ’ ¨Á¨Á§ÄqÀ£ïVjAiÀÄ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ

he
JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¹ gÀQë¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. ºÁ¸À£À, PÉÆqÀUÀÄ, ²ªÀªÉÆUÀÎ ºÉ¸ÀgÀÄ ZÀAzÀæzÉÆæÃt ¥ÀªÀðvÀ.
ªÀÄvÀÄÛ aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀįɣÁqÀÄ f¯ÉèUÀ¼ÁVªÉ.

is
3. ªÉÄÊzÁ£À ¥ÀæzÉñÀ
re S
ªÀįɣÁr£À ¥ÀǪÀð¢QÌ£À°è «±Á® ªÉÄÊzÁ£À«zÀÄÝ,
B
ZÀlĪÀnPÉ

bl
¸ÀgÁ¸Àj 450 jAzÀ 760 «ÄÃ. JvÀÛgÀzÀ°èzÉ. EzÀÄ PÀȵÀÚ, ¤ªÀÄä f¯Éè AiÀiÁªÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ
be T
vÀÄAUÀ¨sÀzÁæ ªÀÄvÀÄÛ PÁªÉÃj d¯Á£ÀAiÀÄ£À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß «¨sÁUÀzÀ°è §gÀÄvÀÛzÉ ? ¤ªÀÄä f¯ÉèAiÀÄ
pu
ºÉÆA¢zÀÄÝ, E°è C£ÉÃPÀ PÀqÉ ¨ÉlÖUÀÄqÀØUÀ¼À ¸Á®ÄUÀ¼ÀÄ £ÉgÉ f¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉõÀ
K

PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. EzÀÄ ¥ÀǪÀðzÀ PÀqÉUÉ E½eÁgÀ£ÀÄß ®PÀëtUÀ¼À ¥ÀnÖ ªÀiÁr.

ºÉÆA¢zÉ. GvÀÛgÀ¢AzÀ zÀQëtPÉÌ JvÀÛgÀ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß
©

JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ ; (i) GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£À ªÀÄvÀÄÛ (ii) zÀQëtzÀ
ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ.
(i) GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£À : EzÀÄ PÀ¥ÀÅàªÀÄtÂÚ¤AzÀ PÀÆrzÀ §AiÀÄ®Ä ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ «¸ÁÛgÀªÁzÀ
¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀiÁVzÉ. ¸ÀªÀÄÄzÀæªÀÄlÖ¢AzÀ ¸ÀgÁ¸Àj 365 jAzÀ 610 «ÄÃ.UÀ¼ÀµÀÄÖ JvÀÛgÀªÁVzÉ.
C®è°è ¨ÉlÖUÀÄqÀØUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è £ÀgÀUÀÄAzÀ ¨ÉlÖ, ¥ÀgÀ¸ÀUÀqÀ UÀÄqÀØ , E¼ÀPÀ¯ï UÀÄqÀØ
¥ÀæªÀÄÄRªÁVªÉ. ¸ÀªÀzÀwÛ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ ¥ÀǪÀðzÀ°è ¸ÀÄtÚPÀ°è£À PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀÛgÀ¨sÀAUÀ¢AzÀ
to

PÀÆrzÀÄÝ ºÉZÀÄÑ Kj½vÀzÀ ¨sÀƸÀégÀÆ¥ÀPÉÌ PÁgÀtªÁVªÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 62 «ÄÃ. JvÀÛgÀ¢AzÀ zsÀĪÀÄÄPÀĪÀ

WÀl¥Àæ¨sÁ £À¢AiÀÄ UÉÆÃPÁPï d®¥ÁvÀ E°è ¥Àæ¹zÀÞªÁVzÉ. EzÀ®èzÉ bÁAiÀÄ ¨sÀUÀªÀw ºÁUÀÆ ¸ÉÆUÀ®
d®¥ÁvÀUÀ¼ÀÄ GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ°èªÉ. ©ÃzÀgï, «dAiÀÄ¥ÀÅgÀ, PÀ®§ÄgÀV, AiÀiÁzÀVj, UÀzÀUÀ, PÉÆ¥Àà¼À,
t

gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, §¼Áîj, ºÁªÉÃj, ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ zsÁgÀªÁqÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀUÁ«AiÀÄ

No

PÉ®¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ°èªÉ. ¨ÉùUÉAiÀÄ°è C¢üPÀ GµÁÚA±À«gÀĪÀÅzÀjAzÀ EzÀ£ÀÄß ‘©¹®

£ÁqÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ F ¨sÁUÀzÀ°è Mt ¨ÉøÁAiÀÄzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÁzÀ eÉÆüÀ, ¸ÀeÉÓ, ±ÉÃAUÁ, ºÀwÛ ªÀÄvÀÄÛ
¨ÉüÉPÁ¼ÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
(ii) zÀQëtzÀ ªÉÄÊzÁ£À : EzÀÄ GvÀÛgÀzÀ°è vÀÄAUÀ¨sÀzÁæ £À¢ ¥ÁvÀæ¢AzÀ zÀQëtzÀ ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ
f¯ÉèAiÀĪÀgÉUÀÆ ºÀ©âzÉ. EzÀÄ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ PÉA¥ÀŪÀÄtÂÚ¤AzÀ PÀÆrgÀĪÀ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä. F ¥ÀæzÉñÀªÀÅ KgÀÄ
vÀVΤAzÀ PÀÆrzÀÄÝ, 900-975 «ÄÃ. JvÀÛgÀªÀżÀîzÀÄÝ. GvÀÛgÀ ªÉÄÊzÁ£ÀQÌAvÀ JvÀÛgÀªÁVzÀÄÝ, ¥ÀǪÀðzÀ
PÀqÉUÉ E½eÁgÁVzÉ. EzÀÄ C£ÉÃPÀ ¨ÉlÖUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ.
90
 d
ªÀÄzsÀÄVj KPÀ²¯Á ¨ÉlÖ ªÀÄļÀîAiÀÄå£À Vj

he
CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ avÀæzÀÄUÀðzÀ ¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ UÁæªÀiÁAvÀgÀ f¯ÉèAiÀÄ £ÁgÁAiÀÄtzÀÄUÀð,
¸ÁªÀ£ÀzÀÄUÀð, ²ªÀUÀAUÉ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ ªÀÄzsÀÄVj ¨ÉlÖ. EzÀÄ KµÁå RAqÀzÀ°èAiÉÄà CwzÉÆqÀØ

is
re S
KPÀ²¯Á ¨ÉlÖªÁVzÉ. aPÀ̧¼Áî¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ £ÀA¢ VjzsÁªÀÄ, ZÉ£ÀßPÉñÀªÀ ¨ÉlÖ , PÀªÀ¯ÉzÀÄUÀð ºÁUÀÆ
B
bl
¸ÀÌAzÀVj (ºÀjºÀgÉñÀégÀ ¨ÉlÖ) ªÀÄAqÀå f¯ÉèAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉ
D¢ZÀÄAZÀ£ÀVj ¨ÉlÖ, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ f¯ÉèAiÀÄ ©½Vj ¤ªÀÄä f¯ÉèAiÀÄ ¥ÁæPÀÈwPÀ ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ
be T
pu
gÀAUÀ£À ¨ÉlÖ, ªÀįɪÀĺÀzÉñÀégÀ ¨ÉlÖ, UÉÆÃ¥Á®¸Áé«Ä §UÉÎ n¥Ààt §gɬÄj.
K

¨ÉlÖ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ ZÁªÀÄÄAr ¨ÉlÖ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ.

F ¥ÀæzÉñÀªÀÇ ªÀÄ¼É £ÉgÀ½£À ¥ÀæzÉñÀzÀ ¨sÁUÀªÁVzÉ. PÁªÉÃj, ¥Á¯Ágï, ¥É£Áßgï E°è ºÀjAiÀÄÄwÛgÀĪÀ
©

¥ÀæªÀÄÄR £À¢UÀ¼ÀÄ. gÁV, ¨sÀvÀÛ, PÀ§Äâ, ±ÉÃAUÁ, »¥ÀÅà£ÉÃgÀ¼É, vÀgÀPÁjUÀ¼ÀÄ, ºÀtÄÚ, ºÀƪÀÅUÀ¼ÀÄ F
¨sÁUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉUÀ¼ÁVªÉ. zÁªÀtUÉgÉ, avÀæzÀÄUÀð, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ, PÉÆïÁgÀ, aPÀ̧¼Áî¥ÀÅgÀ,
ªÀÄAqÀå, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ zÀQëtzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ°èªÉ.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁrj.
to

1. ªÀįÉà ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è __________ ¢éÃ¥À«zÉ.

2. ¸ÀºÁå¢æ JAzÀÄ __________ UÀ¼À£ÀÄß PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
t
No

3. DUÀÄA¨É WÁnAiÀÄÄ __________ ªÀÄvÀÄÛ __________ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÀÛzÉ.

4. PÀ£ÁðlPÀzÀ PÁ²äÃgÀ JAzÀÄ __________ f¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
II. UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛgÀ §gɬÄj.
1. PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁæPÀÈwPÀ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹j.
2. ªÀįɣÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.
3. PÀ£ÁðlPÀzÀ PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼À §UÉÎ §gɬÄj.
91
 4. zÀQët ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨ÉlÖUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
5. ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À°ègÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀªÀðvÀ WÁnUÀ¼ÁªÀŪÀÅ ?
III. ºÉÆA¢¹ §gɬÄj.

C D
1) eÉÆÃUïd®¥ÁvÀ J) ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ
2) NA ©ÃZï ©) GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£À

d
3) £ÀA¢ VjzsÁªÀÄ ¹) ±ÀgÁªÀw £À¢

he
4) KPÀ²¯Á ¨ÉlÖ r) UÉÆÃPÀtð
5) ©¹®£ÁqÀÄ E) aPÀ̧¼Áî¥ÀÅgÀ

is
J¥sï) ªÀÄzsÀÄVj ¨ÉlÖ
re S
IV. ZÀlĪÀnPÉ :
B
bl
1. ªÀįɣÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀgÁªÀ½ f¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß PÀ£ÁðlPÀzÀ £ÀPÉëAiÀÄ°è UÀÄgÀÄw¹, ºÉ¸Àj¹
be T

pu
ºÁUÀÆ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR d®¥ÁvÀUÀ¼À avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹j.
K

V. AiÉÆÃd£ÁPÁAiÀÄð :
©

1. PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ°ègÀĪÀ ¥Àæ¹zÀÞ ¨ÉlÖ ªÀÄvÀÄÛ VjzsÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»w ¥ÀqÉzÀÄ n¥ÀàtÂ
§gÉAiÀÄj.
2. PÀ£ÁðlPÀzÀ d®¥ÁvÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁr CªÀÅUÀ¼À bÁAiÀiÁavÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹.

  
t to
No

92
 CzsÁåAiÀÄ - 3
PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ªÀÄtÄÚUÀ¼ÀÄ,
¸Áé¨sÁ«PÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð ºÁUÀÆ ¥Áæt ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÀAqÀħgÀĪÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄ.
• PÀ£ÁðlPÀzÀ°è IÄvÀĪÀiÁ£ÀUÀ¼À ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ ¥Àj¹Üw.

d
• PÀ£ÁðlPÀzÀ IÄvÀÄPÁ°PÀ ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ.

he
• PÀ£ÁðlPÀzÀ°è£À ªÀÄtÂÚ£À «zsÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼À ºÀAaPÉ.
• PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸Áé¨sÁ«PÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð, «zsÀUÀ¼ÀÄ, ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Áæt¸ÀA¥ÀvÀÄÛ.

is
re S B PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄt

bl
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÁAiÀÄÄUÀÄt«zÉ. Cw ±ÁR ªÀÄvÀÄÛ vÉêÁA±ÀªÀżÀî
be T
¨ÉùUÉ ºÁUÀÆ vÀA¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀĵÀÌ ZÀ½UÁ® F ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀët. DzÀgÀÆ
pu
ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ°è ªÉÊ«zsÀå«zÉ. EzÀPÉÌ ¨sËUÉÆýPÀ ¸ÁÜ£À, ¸ÀªÀÄÄzÀæ¸Á«Ä¥Àå, ¨sÀƸÀégÀÆ¥À, ¸À¸ÀåªÀUÀð
K

ºÁUÀÆ ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀªÀÅ ªÀÄÄRå PÁgÀt. »ÃUÁV ªÁ¶ðPÀ GµÁÚA±À ªÀÄvÀÄÛ
ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉ gÁeÁåzÀåAvÀ MAzÉà jÃwAiÀiÁVgÀĪÀÅ¢®è.
©

ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ IÄvÀÄUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀvÀzÀAvÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÁ¶ðPÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtªÀ£ÀÄß £Á®ÄÌ

¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¹ w½AiÀħºÀÄzÀÄ.
1) ¨ÉùUÉ PÁ® (ªÀiÁZïð-ªÉÄÃ)
2) ªÀļÉUÁ® (dÆ£ï-¸É¥ÉÖA§gï)
3) ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À ¤UÀðªÀÄ£À PÁ® (CPÉÆÖçgï-£ÀªÉA§gï)
to

4) ZÀ½UÁ® (r¸ÉA§gï-¥sɧæªÀj)
1. ¨ÉùUÉ PÁ® : F PÁ®zÀ°è ªÁAiÀÄÄUÀÄtªÀÅ Cw ±ÁR, ±ÀĵÀÌ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉSɬÄAzÀ PÀÆrgÀÄvÀÛzÉ.
t

ªÀiÁZïð wAUÀ¼À £ÀAvÀgÀ gÁeÁåzÀåAvÀ GµÁÚA±ÀªÀÅ KPÀ¥ÀæPÁgÀªÁV ºÉZÁÑUÀÄvÁÛ K¦æ¯ï-ªÉÄÃ

No

wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è CzÀÄ UÀjµÀ× ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß vÀ®Ä¥ÀŪÀÅzÀÄ. gÁAiÀÄZÀÆj£À°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥ÀæwªÀµÀð

45.60 ¸É. GµÁÚA±À zÁR¯ÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ CzÀÄ £ÀªÀÄä gÁdåzÀ¯Éèà Cw ºÉZÀÄÑ GµÁÚA±ÀªÀ£ÀÄß
zÁR°¸ÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ. GvÀÛgÀ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ EvÀgÉ f¯ÉèUÀ¼À°èAiÀÄÆ GµÁÚA±À ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.
MnÖ£À°è F CªÀ¢üAiÀÄ°è Erà PÀ£ÁðlPÀªÀÅ C¢üPÀ ±ÁR¢AzÀ PÀÆrgÀÄvÀÛzÉ. GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ°è
DzÀæÀðvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ zÀQëtzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀQÌAvÀ PÀrªÉĬÄgÀÄvÀÛzÉ. ¨ÉùUÉAiÀÄ°è C¢üPÀ ¨Á¶àèsÀªÀ£À¢AzÀ
ªÀÄ¼É ªÉÆÃqÀUÀ¼ÀÄ ¤ªÀiÁðtªÁV UÀÄqÀÄUÀÄ, «ÄAZÀÄ, ¹r®ÄUÀ¼À C§âgÀzÉÆA¢UÉ ¥Àj¸ÀgÀt «zsÀzÀ
ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ. PÉ®ªÉqÉ D°PÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄAlÄ. EzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV C¥ÀgÁºÀß ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
93
C¯ÁàªÀ¢üAiÀĪÀgÉUÉ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ PÁ¦ü VqÀUÀ¼ÀÄ ºÀÆ ©qÀ®Ä £ÉgÀªÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ EzÀ£ÀÄß
‘PÁ¦ü ºÀÆ ªÀļɒ JAvÀ®Æ ºÁUÀÆ ªÀiÁªÀÅ ¥sÀ¸À°UÉ £ÉgÀªÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ EzÀ£ÀÄß ‘ªÀiÁ«£À ºÀÄAiÀÄÄè’
JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. F PÁ®zÀ°è gÁdåzÀ ªÁ¶ðPÀ MlÄÖ ªÀļÉAiÀÄ°è ±ÉÃPÀqÀ 7 ¨sÁUÀ ©Ã¼ÀÄvÀÛzÉ.
2. ªÀļÉUÁ® : EzÀ£ÀÄß ‘£ÉÊIÄvÀå ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À PÁ®’ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
CgÀ©â¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ªÉÄðAzÀ ©Ã¸ÀĪÀ vÉêÁA±À¨sÀjvÀ ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀįɣÁqÀÄ WÀlÖUÀ¼ÀÄ vÀqÉzÀÄ
C¢üPÀ ªÀÄ¼É ¸ÀÄj¸ÀÄvÀÛªÉ. ¥ÀǪÀðzÀ PÀqÉUÉ ºÉÆÃzÀAvɯÁè ªÀļÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
»ÃUÁV ¥ÀǪÀðzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀªÀÅ ªÀÄ¼É £ÉgÀ½£À ¥ÀæzÉñÀªÁV ¥Àjt«Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. DUÀÄA¨É gÁdåzÀ C¢üPÀ
ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¸ÀܼÀªÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß zÀQëtzÀ agÁ¥ÀÅAf J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¨sÁUÀªÀÄAqÀ® ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄ°PÀ¯ïUÀ¼ÀÄ
EvÀgÀ C¢üPÀ ªÀÄ¼É ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼ÁVªÉ. avÀæzÀÄUÀðzÀ ZÀ¼ÀîPÉgÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ £ÁAiÀÄPÀ£À ºÀnÖ Cw

d
PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¸ÀܼÀ. F CªÀ¢üAiÀÄ°è gÁeÁåzÀåAvÀ GµÁÚA±À ºÉZÀÄÑ, eÉÆvÉUÉ vÉêÁA±ÀªÀÇ

he
ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ. ªÉÆÃqÀ PÀ«zÀ ¥Àj¹Üw PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ. F IÄvÀĪÀiÁ£ÀzÀ°è PÀ£ÁðlPÀPÉÌ ±ÉÃPÀqÀ 80
gÀµÀÄÖ ªÀļÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. gÁdåzÀ ªÀÄÄAUÁgÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ F PÁ® £ÉgÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ.

is
3. ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À ¤UÀðªÀÄ£À
re S
PÁ® : EzÀ£ÀÄß ‘F±Á£Àå ªÀiÁ£ÀÆì£ï
B
bl
ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À PÁ®’ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è GµÁÚA±ÀªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁV
be T
pu
MvÀÛqÀ ºÉZÁÑUÀĪÀÅzÀjAzÀ £ÉÊIÄvÀå ªÀiÁ£ÀÆì£ï
K

ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼ÀÄ F±Á£Àå¢AzÀ £ÉÊIÄvÀåPÉÌ ©Ã¸ÀÄvÀÛ

¤UÀð«Ä¸ÀÄvÀÛªÉ. ¨sÀƨsÁUÀ¢AzÀ ©Ã¸ÀĪÀ
©

F ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄ¼É vÀgÀĪÀÅ¢®è. DzÀgÉ

§AUÁ¼À PÉÆ°è¬ÄAzÀ ©Ã¸ÀĪÁUÀ zÀQët
ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ f¯ÉèUÀ½UÉ ¸Àé®à ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀÄvÀÛzÉ.
§AUÁ¼À PÉÆ°èAiÀįÁèUÀĪÀ ZÀAqÀªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À
¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ®Æ £ÀªÉA§gï, r¸ÉA§gï
wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è ªÀļÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. F
to

IÄvÀĪÀiÁ£ÀzÀ°è ±ÉÃ.12 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ gÁdåzÀ°è

ªÀļÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
4. ZÀ½UÁ® : F PÁ®zÀ°è PÀrªÉÄ GµÁÚA±À,
t
No

PÀrªÉÄ DzÀæðvÉ, ªÀļÉAiÀÄÆ PÀrªÉÄ ºÁUÀÆ

w½AiÀiÁzÀ DPÁ±ÀªÀżÀî ºÀªÁUÀÄt«gÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀgÁ¸Àj GµÁÚA±À 250 jAzÀ 270 ¸É°ìAiÀĸï.
d£ÀªÀj Cw PÀrªÉÄ GµÁÚA±À zÁR¯ÁUÀĪÀ
wAUÀ¼ÀÄ. EzÀ£ÀÄß ‘PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÁ¸À ªÀiÁ¸À’
J£ÀÄߪÀgÀÄ. DUÀ ¨É¼ÀUÁ«AiÀÄ°è PÀ¤µÀ× GµÁÚA±À 6.70 ¸É. EgÀÄvÀÛzÉ. GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ f¯ÉèUÀ¼À°è
PÀrªÉÄ GµÁÚA±À«gÀÄvÀÛzÉ. GzÁ : «dAiÀÄ¥ÀÅgÀ, PÀ®§ÄgÀV ªÀÄvÀÄÛ ©ÃzÀgï. ZÀ½UÁ®zÀ°è ªÀļÉAiÀÄ

94
ºÀAaPÉ Cw PÀrªÉÄ. CAzÀgÉ gÁdåzÀ MlÄÖ ªÀļÉAiÀÄ°è PÉêÀ® ±ÉÃ.1 ¨sÁUÀ ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ. MªÉÆäªÉÄä
¥ÁævÀBPÁ®zÀ°è PÁªÀ¼À PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ.
ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉ : ªÀįɣÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀgÁªÀ½ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ C¢üPÀ ªÀÄ¼É ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁVªÉ.
¥ÀǪÀð¨sÁUÀzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ. CPÁ°PÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÀiÁ£À ªÀļÉAiÀÄ
ºÀAaPɬÄAzÀ gÁdåzÀ°è DUÁUÉÎ §gÀUÁ® ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÁºÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛªÉ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀÄtÄÚUÀ¼ÀÄ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À vɼÀĪÁzÀ ¥ÀzÀgÀªÉà ªÀÄtÄÚ. PÀȶ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÀÄtÄÚ CvÀåUÀvÀå.

d
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ««zsÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ ªÀÄtÄÚUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß £Á®ÄÌ «zsÀUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.

he
1) PÉA¥ÀÅ ªÀÄtÄÚ, 2) PÀ¥ÀÅà ªÀÄtÄÚ, 3) dA©nÖUÉ ªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ 4) PÀgÁªÀ½AiÀÄ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ.
1. PÉA¥ÀÅ ªÀÄtÄÚ: EzÀÄ UÁæ£ÉÊmï,

is
re S
¤Ã¸ï ²¯ÁzÀæªÀåUÀ½AzÀ gÀÆ¥ÀÅUÉÆArzÀÄÝ,
PÀ©âtzÀ DPÉìöÊqï EgÀĪÀÅzÀjAzÀ F ªÀÄtÄÚ
B
bl
PÉA¥ÁVgÀÄvÀÛzÉ. F ªÀÄtÂÚ£À°è ºÉZÀÄÑ ¸ÀÄtÚ
be T
pu
ªÀÄvÀÄÛ G¦à£ÁA±À«zÀÄÝ, ¸ÁªÀAiÀĪÀ CA±À
K

PÀrªÉÄ. ºÉZÀÄÑ ºÀUÀÄgÀ, vɼÀÄ ¥ÀzÀgÀªÀżÀî

F ªÀÄtÄÚ CµÉÆÖAzÀÄ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀÄzÀ®è.
©

vÉêÁA±À G½¹PÉƼÀÄîªÀ ¸ÁªÀÄxÀåð PÀrªÉÄ.

F ªÀÄtÂÚ£À°è vÀÈtzsÁ£ÀåUÀ¼ÁzÀ gÁV, £ÀªÀuÉ,
¸ÀeÉÓ, eÉÆüÀ, ºÁgÀPÀ EvÁå¢, vÀA¨ÁPÀÄ,
¢ézÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ, £É®UÀqÀ¯ÉUÀ¼ÀAvÀºÀ ªÀļÉ
D²ævÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ. ¤ÃgÁªÀj
to

¸Ë®¨sÀå«gÀĪÀ PÀqÉ ¨sÀvÀÛ, PÀ§Äâ, D®ÆUÉqÉØ,

vÀgÀPÁjUÀ¼ÀÄ, ¨Á¼É, vÉAUÀÄ, CqÀPÉ EvÁå¢
t

¨É¼ÉAiÀÄ®Ä AiÉÆÃUÀåªÁVzÉ. vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ,

No

¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, gÁªÀÄ£ÀUÀgÀ, aPÀ̧¼Áî¥ÀÄgÀ,

PÉÆïÁgÀ, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ, ªÀÄAqÀå ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÄʸÀÆgÀÄ f¯ÉèUÀ¼À°è F ªÀÄtÄÚ ºÉZÁÑV
PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
2. PÀ¥ÀÅà ªÀÄtÄÚ: EzÀÄ §¸Á¯ïÖ ²¯ÉAiÀÄ ²y°ÃPÀgÀt¢AzÁVzÀÄÝ, EzÀgÀ°è ºÉZÀÄÑ ªÉÄVßöAiÀÄA,
C®Æå«Ä¤AiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ PÀ©âtzÀ DPÉìöÊqïUÀ½gÀÄvÀÛªÉ. »ÃUÁV EzÀgÀ §tÚ PÀ¥ÀÅà. EzÀ£ÀÄß ‘JgɪÀÄtÄÚ’
95
CxÀªÁ ‘PÀ¥ÀÅà ºÀwÛ ªÀÄtÄÚ’ (Black cotton soil) JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. EzÀPÉÌ ºÉZÀÄÑ
¢£À vÉêÁA±ÀªÀ£ÀÄß »r¢lÄÖPÉƼÀÄîªÀ UÀÄt«zÉ. F ªÀÄtÂÚ£À°è ºÀwÛ, eÉÆüÀ, ¸ÀÆAiÀÄðPÁAw,
ªÉÄt¹£ÀPÁ¬Ä, ªÉÄPÉÌeÉÆüÀ, ¨ÉüÉPÁ¼ÀÄ, PÀ§Äâ, FgÀÄ½î ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. F ªÀÄtÄÚ
GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ f¯ÉèUÀ¼À°è ªÁå¥ÀPÀªÁV PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. zsÁgÀªÁqÀ, UÀzÀUÀ, §¼Áîj, PÉÆ¥Àà¼À,
PÀ®§ÄgÀV, AiÀiÁzÀVj, ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ, ¨É¼ÀUÁ«, avÀæzÀÄUÀð ºÁUÀÆ ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ f¯ÉèUÀ¼À°è PÀ¥ÀÅà
ªÀÄtÂÚ£À ºÀAaPɬÄzÉ.
3. dA©nÖUÉ ªÀÄtÄÚ : C¢üPÀ GµÁÚA±À ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è F «zsÀzÀ
ªÀÄtÄÚ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. ¤Ãj£À°è PÀgÀUÀĪÀ ¸ÀÄtÚ ªÀÄvÀÄÛ ¹°PÉÃmïUÀ¼ÀÄ ªÀÄ¼É ¤Ãj£À°è PÀgÀV vÀ¼ÀzÀ

d
ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀÛgÀUÀ½UÉ ¸ÁV¸À®àqÀÄvÀÛªÉ. ¤Ãj£À°è PÀgÀUÀzÀAvÀºÀ PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ C®Æå«Ä¤AiÀÄAUÀ¼ÀÄ
ªÉÄîàzÀgÀzÀ°è G½AiÀÄÄvÀÛªÉ. EzÀÄ ªÀļÉUÁ®zÀ°è ªÀÄÈzÀĪÁV, ¨ÉùUÉAiÀÄ°è MtV UÀnÖAiÀiÁV

he
¯ÁålgÉÊmï ²¯ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. CzÀ£ÀÄß PÀlÖqÀUÀ¼À ¤ªÀiÁðtPÉÌ G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. F ªÀÄtÂÚ£À°è
UÉÆÃqÀA©, PÁ¦ü, ZÀºÀ, K®QÌ, ªÉÄt¸ÀÄ, gÀ§âgï, vÉAUÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. GvÀÛgÀ

is
PÀ£ÀßqÀ, GqÀĦ, zÀQët PÀ£ÀßqÀ, PÉÆqÀUÀÄ, aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ, ²ªÀªÉÆUÀÎ, ¨É¼ÀUÁ« ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀįɣÁqÀÄ
re S
f¯ÉèUÀ¼À°è ºÉZÁÑV ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ.
B
bl
4. PÀgÁªÀ½AiÀÄ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ : £À¢, ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ C¯ÉUÀ½AzÀ ¸ÁV¸À®àlÖ ªÀÄtÄÚ ¸ÀªÀÄÄzÀæ
be T
wÃgÀzÀ°è ¸ÀAUÀæºÀªÁV ¤ªÀiÁðtªÁVzÉ. »ÃUÁV gÁdåzÀ PÀgÁªÀ½ f¯ÉèUÀ¼ÁzÀ GqÀĦ, zÀQët
pu
PÀ£ÀßqÀ ºÁUÀÆ GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèUÀ¼À°è F ªÀÄtÄÚ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ°è ªÀÄgÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÉÃr
K

«Ä±ÀætªÁVgÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ PÉƼÉvÀ eÉÊ«PÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄÈzÀÞªÁVgÀÄvÀÛªÉ. ¨sÀvÀÛ, UÉÆÃqÀA©, vÉAUÀÄ,

CqÀPÉ, ¨Á¼É ªÀÄÄAvÁzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À ¸ÁUÀĪÀ½UÉ EzÀÄ ¸ÀÆPÀÛ.
©

¸Áé¨sÁ«PÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð
¥ÀæPÀÈwzÀvÀÛªÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ««zsÀ ¸À¸Àå ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ‘¸Áé¨sÁ«PÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð’ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀªÀÅ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀĪÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÈzÀÞ ¸À¸Àå ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£À
PÁ¥ÁqÀĪÀÅzÀgÀ°è ¸À¸ÀåªÀUÀðªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸À¸ÀåªÀUÀðªÀÅ ªÀÄgÀªÀÄÄlÄÖ, PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ
PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛ, GgÀĪÀ®Ä, VqÀªÀÄÆ°PÉUÀ¼ÀÄ, eÉãÀÄ, ©¢gÀÄ, ¨ÉvÀÛ ªÀÄÄAvÁzÀĪÀÅUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.
to

PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀ£Àå ¥ÁætÂUÀ¼À ªÁ¸À¸ÁÜ£ÀªÁVªÉ. ªÀÄ£ÀÀgÀAd£Á ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÁ¹PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀÄvÀÛªÉ.

¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£ÀåªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛªÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ PÁqÀÄUÀ¼À°è «±ÉõÀªÁV ²æÃUÀAzsÀzÀ ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ
¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. EzÀjAzÀ ¸ÀÄUÀAzsÀ zÀæªÀå, PÀĸÀÄj PÉ®¸ÀzÀ PÀıÀ® ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ, ¸Á§Æ£ÀÄ, OµÀ¢üUÀ¼À£ÀÄß
t

vÀAiÀiÁj¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. EªÀÅ «±Àé«SÁåvÀªÁVzÀÄÝ, zÉòÃAiÀÄ C¥ÁgÀªÁzÀ ¨ÉÃrPÉ ¥ÀÇgÉʸÀĪÀÅzÀ®èzÉ

No

«zÉñÀUÀ½UÀÆ gÀ¥sÀÅÛ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ PÀ£ÁðlPÀªÀÅ ‘²æÃUÀAzsÀzÀ £ÁqÀÄ’ JAzÉà ¥Àæ¹¢Þ

¥ÀqÉ¢zÉ.
¸À¸ÀåªÀUÀðzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ
ªÀļÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt, ¨sÀƸÀégÀÆ¥À ºÁUÀÆ ªÀÄtÂÚ£À ®PÀëtUÀ¼À£ÁßzsÀj¹ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸Áé¨sÁ«PÀ
¸À¸ÀåªÀUÀðªÀ£ÀÄß «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ ; 1) ¤vÀå ºÀjzÀétðzÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ, 2) J¯É GzÀÄj¸ÀĪÀ
¸À¸ÀåªÀUÀð, 3) «Ä±Àæ §UÉAiÀÄ PÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 4) PÀÄgÀÄZÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä.

96
 1. ¤vÀåºÀjzÀétðzÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ : ¥ÀæªÀÄÄRªÁV 250 ¸ÉA.«ÄÃ.UÀ½UÀÆ C¢üPÀ ªÁ¶ðPÀ ªÀļÉ
©Ã¼ÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è F PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. C¢üPÀ ªÀÄ¼É ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ GµÁÚA±ÀUÀ½AzÀ E°è
ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ JvÀÛgÀªÁV ºÁUÀÆ zÀlÖªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. F PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ zÀÄUÀðªÀĪÁVzÀÄÝ, PÉ®ªÀÅ PÀqÉ
¸ÀÆAiÀÄð£À QgÀtUÀ¼ÀÄ £É®PÉÌ vÀ®Ä¥ÀĪÀÅ¢®è. E°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ©ÃmÉ, vÉÃUÀ, ªÀÄwÛ, £ÀA¢, zÀÆ¥À,
ºÉÆ£Éß, ºÉ§â®¸ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ JvÀÛgÀzÀ ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. ªÀÄgÀUÀ¼À CrAiÀÄ°è zÀlÖ ¥ÉÇzÉ
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. C£ÉÃPÀ jÃwAiÀÄ ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ, ®ªÀAUÀ, K®QÌ, zÁ°Ñ¤ß, OµÀ¢ü
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ºÉÃgÀ¼ÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ, GqÀĦ, zÀQët PÀ£ÀßqÀ,
²ªÀªÉÆUÀÎ, ºÁ¸À£À, aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆqÀUÀÄ f¯ÉèUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ.
2. J¯É GzÀÄj¸ÀĪÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð : ZÀ½UÁ®zÀ

d
vÀgÀĪÁAiÀÄ vÉêÁA±ÀzÀ PÉÆgÀvɬÄAzÁV

he
ªÀÄgÀUÀ¼À J¯ÉUÀ¼ÀÄ GzÀÄgÀÄvÀÛªÉ. ªÀÄvÉÛ ªÀ¸ÀAvÀ
IÄvÀÄ«£À°è aUÀÄgÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ‘J¯É

is
GzÀÄj¸ÀĪÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. ªÁ¶ðPÀ
re S
60-120 ¸ÉA.«ÄÃ. ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è
B
bl
EAvÀºÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð«zÉ. EAvÀºÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ
aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ,
be T
pu
ºÁ¸À£À f¯ÉèUÀ¼À ¥ÀƪÀð¨sÁUÀ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ,
K

aPÀ̧¼Áî¥ÀÄgÀ, PÉÆïÁgÀzÀ zÀQët ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ,

ªÀÄAqÀå, gÁªÀÄ£ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À
©

UÁæªÀiÁAvÀgÀ f¯ÉèUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ.

vÉÃUÀ, ºÉÆ£Éß, ªÀÄwÛ, ¨ÉêÀÅ, ªÀiÁªÀÅ, ºÀ®¸ÀÄ,
ªÀÄÄvÀÄÛUÀ, ¨ÁUÉ, D®, ²æÃUÀAzsÀ ªÀÄvÀÄÛ ©¢gÀÄ
E°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ. EªÀÅ
zÀlÖªÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅ¢®è.
3. «Ä±Àæ §UÉAiÀÄ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ : ¤vÀåºÀjzÀétð
to

ªÀÄvÀÄÛ CUÀ® J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß¼Àî J¯É GzÀÄj¸ÀĪÀ

¥ÀæPÁgÀzÀ ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¸À¸ÀåªÀUÀðªÉÃ
«Ä±Àæ §UÉAiÀÄ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ. ªÁ¶ðPÀ
t

120-150 ¸ÉA.«ÄÃ. ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è

No

EAvÀºÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ GqÀĦ, zÀQët PÀ£ÀßqÀ, GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀzÀ
PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, PÉÆqÀV£À ¥ÀǪÀð¨sÁUÀ ºÁUÀÆ aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ, ºÁ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄʸÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ
¨sÁUÀUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. vÉÃUÀ, ºÉÆ£Éß, ªÀÄwÛ, £ÀA¢, ¢AqÀUÀ, ²æÃUÀAzsÀ, ºÀ®¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©¢gÀÄ
E°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ.
4. ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ PÀÄgÀÄZÀ®Ä ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ : PÀ£ÁðlPÀzÀ°è 60 ¸ÉA.«ÄÃ.VAvÀ PÀrªÉÄ ªÁ¶ðPÀ
ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è EAvÀºÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ªÀļÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ

97
MtºÀªÉ¬ÄAzÁV PÀÄgÀÄZÀ®Ä VqÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĽî£À VqÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. GzÁ: PÀ½î, PÀvÁÛ½,
PÀjeÁ°, ¨Éî, FZÀ®Ä, ºÀAa ªÀÄvÀÄÛ PÀÄAw ºÀÄ®Äè EvÁå¢. C®è°è D®, ¨ÉêÀÅ, CgÀ½,
ªÀÄÄvÀÄÛUÀzÀAvÀºÀ ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ ¸À¸ÀåªÀUÀðªÀÅ ©ÃzÀgï, PÀ®§ÄgÀV, AiÀiÁzÀVj,
gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, PÉÆ¥Àà¼À, «dAiÀÄ¥ÀÅgÀ, §¼Áîj, avÀæzÀÄUÀð EvÁå¢ f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ.
PÀgÁªÀ½AiÀÄAa£À°ègÀĪÀ £À¢ ªÀÄÄRd¨sÀÆ«Ä, ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°
C½ªÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄgÀ¼ÀÄ zÀAqÉUÀ¼À ¨sÁUÀUÀ¼À°è • ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¸À«ÄÃ¥À gÁªÉÆúÀ½îAiÀÄ°è
©½®ÄUÀ½AzÀ PÀÆrgÀĪÀ ¸À¸ÀåUÀ½ªÉ. EªÀÅ G¥ÀÅà CwzÉÆqÀØ D®zÀ ªÀÄgÀ«zÉ.
¤Ãj£À°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ «²µÀÖªÁzÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß • ²qÀèWÀlÖzÀ n. ªÉAPÀmÁ¥ÀÅgÀ §½ CwzÉÆqÀØ
ºÉÆA¢ªÉ. EzÀ£Éßà ‘ªÀiÁåAUÉÆæÃªï ¸À¸Àå’UÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ.

d
¨Éë£À ªÀÄgÀ«zÉ.
EªÀÅUÀ¼À ºÀAaPÉ gÁdåzÀ°è CvÀå®à. • ¸ÀªÀtÆj£À §½ §ÈºÀvï ºÀÄt¸É ªÀÄgÀ«zÉ.

he
¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1400 «ÄÃ. VAvÀ ºÉZÀÄÑ JvÀÛgÀªÀżÀî
¨sÁUÀzÀ°è vÀA¥ÁzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄt«gÀĪÀ PÀÄzÀÄgɪÀÄÄR, ¨Á¨Á§ÄqÀ£ïVj, ©½VjgÀAUÀ£À¨ÉlÖ,

is
PÉÆqÀV£À §æºÀäVj ¸ÀgÀtÂUÀ¼À E½eÁgÀÄUÀ¼ÀÄ ºÀÄ®ÄèUÁªÀ°¤AzÀ PÀÆrªÉ. EªÀÅUÀ¼À vÀUÁÎzÀ PÀtªÉUÀ¼ÀÄ
re S
gÀhÄj, vÉÆgÉUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è «²µÀÖªÁzÀ ‘±ÉÆïÁ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ’ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
B
bl
CgÀtåUÀ¼À ºÀAaPÉ
be T
pu
J¯Áè «zsÀzÀ CgÀtåUÀ¼ÀÄ M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ, PÀ£ÁðlPÀzÀ°è zÁR¯ÁzÀ CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ 43.4
K

®PÀë ZÀ.Q.«ÄÃ.UÀ¼ÀÄ. EzÀÄ gÁdåzÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ.22.6 ¨sÁUÀzÀµÁÖ¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è

¸ÀªÀÄÈzÀÞ CgÀtåUÀ¼À£ÀÄß¼Àî gÁdåUÀ¼À°è PÀ£ÁðlPÀªÀÅ K¼À£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ ºÉZÀÄÑ CgÀtå
©

¥ÀæzÉñÀªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ f¯Éè. vÀgÀĪÁAiÀÄ ²ªÀªÉÆUÀÎ ªÀÄvÀÄÛ ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV

JgÀqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°èªÉ. «dAiÀÄ¥ÀÅgÀ Cw PÀrªÉÄ CgÀtåªÀżÀî f¯ÉèAiÀiÁVzÉ.
¥Áæt ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ
¸À¸ÀågÁ² ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈPÀëgÁ²UÀ¼ÀµÉÖà ªÀ£Àåfë ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°:
¸ÀA¥ÀvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ°èzÉ. EzÀPÉÌ ¸ÀªÀÄÈzÀÞ • PÀ£ÁðlPÀzÀ°è 5 ¥ÀæªÀÄÄR ºÀÄ° ¸ÀAgÀPÀëuÁ
CgÀtå PÉëÃvÀæªÉà ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀt. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è ªÀ®AiÀÄUÀ½ªÉ.
to

UÀÄgÀÄw¸À®àlÖ fëªÉÊ«zsÀå G¯Áè¸À vÁt (Hot §ArÃ¥ÀÅgÀ, £ÁUÀgÀºÉƼÉ, ¨sÀzÁæ, zÁAqÉð,

spots) UÀ¼À°è gÁdåzÀ ¸ÀºÁå¢æ ¸ÀgÀtÂUÀ¼ÀÆ C¤ì ªÀÄvÀÄÛ ©½VjgÀAUÀ£ÁxÀ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
¸ÉÃjªÉ. EwÛÃZÉUÉ CzÉÆAzÀÄ «±Àé ¥ÁgÀA¥ÀjPÀ • PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥Àæ¹zÀÞ ¥ÀQëzsÁªÀÄ - gÀAUÀ£ÀwlÄÖ.
t
No

¥ÀæzÉñÀªÉAzÀÄ WÉÆö¸À®ànÖzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ

D£ÉUÀ¼À°è ±ÉÃ.25 ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄ°UÀ¼À°è ±ÉÃ.10 ¨sÁUÀ £ÀªÀÄä PÀ£ÁðlPÀzÀ°èªÉ. C®èzÉ agÀvÉ, PÁqÀĺÀA¢,
PÁqɪÉÄä, PÀqÀªÉ, fAPÉ, PÀgÀr, ªÀÄļÀÄî ºÀA¢ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¥ÁætÂUÀ½ªÉ. eÉÆvÉUÉ ««zsÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀzÀ
ºÁªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ªÀtðªÀÄAiÀÄ ¥ÀQëUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ.

98
 ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À ªÀÄzsÀå¨sÁUÀªÁzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀįɣÁqÀÄ ¨sÁUÀªÀÅ ªÀiÁvÀæ vÀ£Àß £ÉʸÀVðPÀ eÉÊ«PÀ
¥ÁgÀA¥ÀjPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß G½¹PÉÆArzÉ. »ÃUÁV F ¨sÁUÀzÀ°è ªÀ£Àå¥Áæt ¸ÀAPÀÄ® ºÉZÁÑV PÀAqÀÄ
§gÀĪÀÅzÀÄ. ªÀ£Àå¥ÁætÂUÀ¼À £É¯ÉAiÀÄ£ÉÆß¼À UÉÆAqÀ gÁdåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR CgÀtå ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÉAzÀgÉ - GvÀÛgÀ
PÀ£ÀßqÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀUÁ«AiÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ PÀgÁªÀ½AiÀÄ ¨sÁUÀ, ¸ÀºÁå¢æ-ªÀįɣÁr£À ¨ÉlÖUÀ¼À
¸Á®Ä. GzÁ: ¨Á§§ÄqÀ£ïVj ¸ÀgÀtÂ, ©½VjgÀAUÀ£À¨ÉlÖ, ªÀįɪÀĺÀzÉñÀégÀ ¨ÉlÖ, UÉÆÃ¥Á®¸Áé«Ä
¨ÉlÖ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß¼Àî zÀQët ªÉÄÊzÁ£À. gÁuɨɣÀÆßgÀÄ GvÀÛgÀ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀ£ÀåfëzsÁªÀÄ.
EAzÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è 5 gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£À, 5 ¥ÀQëzsÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 27 ªÀ£Àå¥ÁætÂzsÁªÀÄUÀ½ªÉ.

d
is he
re S B
bl
be T
pu
K
t ©
to
No

99
 C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. ©lÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁrj.
1) ¨ÉùUÉ PÁ®ªÀÅ _________ , _________ wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è EgÀÄvÀÛzÉ.
2) Cw ºÉZÀÄÑ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ IÄvÀĪÀiÁ£À _________ DVzÉ.
3) GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è _________ ªÀÄtÄÚ ºÉZÁÑV PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
4) ¸ÀzÁºÀ¹j¤AzÀ PÀÆrgÀĪÀ CgÀtåUÀ¼ÀÄ _________ ¥ÀæzÉñÀzÀ°èzÉ.

d
5) Cw ºÉZÀÄÑ CgÀtå ¥ÀæzÉñÀªÀÅ _________ f¯ÉèAiÀÄ°èzÉ.

he
II. UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛgÀ §gɬÄj.
1) PÀ£ÁðlPÀzÀ £Á®ÄÌ IÄvÀĪÀiÁ£ÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

is
2) PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀļÉUÁ®ªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.
re S
3) PÀ£ÁðlPÀzÀ°è£À ªÀÄtÂÚ£À «zsÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
B
bl
4) PÀ£ÁðlPÀzÀ ««zsÀ ¸Áé¨sÁ«PÀ ¸À¸ÀåªÀUÀðUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
be T
pu
5) PÀ£ÁðlPÀªÀ£ÀÄß ²æÃUÀAzsÀzÀ £ÁqÀÄ JAzÀÄ KPÉ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ?
K

6) £ÀªÀÄä CgÀtåUÀ¼À°ègÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀ£Àå¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

©

III. ºÉÆA¢¹ §gɬÄj.

C D
1) D¢ZÀÄAZÀ£ÀVj J) ¥ÀQëzsÁªÀÄ
2) ªÀÄAzÀUÀzÉÝ ©) gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À
3) £ÁUÀgÀºÉÆ¼É ¹) J¯É GzÀÄj¸ÀĪÀ PÁqÀÄ
to

4) ²æÃUÀAzsÀzÀ ªÀÄgÀ r) £À«®ÄzsÁªÀÄ

F) PÉA¥ÀŪÀÄtÄÚ
IV. ZÀlĪÀnPÉ :
t
No

1) PÀ£ÁðlPÀzÀ°è£À ªÀ£Àåfë avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 D®âA ¹zÀÞ¥Àr¹. gÁdåzÀ ¥ÀQëzsÁªÀÄ

ªÀÄvÀÄÛ ªÀ£ÀåfëzsÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¥ÀnÖªÀiÁrj.
V. AiÉÆÃd£Á PÁAiÀÄð :
1) ¤ªÀÄä f¯ÉèAiÀÄ°è PÀAqÀħgÀĪÀ ¸À¸ÀåªÀUÀðUÀ¼À §UÉÎ UÀÄA¦£À°è ZÀað¹ «ªÀgÀ §gɬÄj.

  

100
 CzsÁåAiÀÄ - 4
PÀ£ÁðlPÀzÀ d®¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £À¢UÀ¼ÀÄ.
• PÀ£ÁðlPÀzÀ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ.
• d®«zÀÄåZÀÑQÛ GvÁàzÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ.

d
• PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR CuÉPÀlÄÖUÀ¼ÀÄ.

he
• £À¢UÀ¼À ¤Ãj£À ºÀAaPÉ «ªÁzÀ ºÁUÀÆ £À¢ ¤Ãj£À ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ ªÀĺÀvÀé.

PÀ£ÁðlPÀzÀ £À¢UÀ¼ÀÄ

is
re S
d® ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À°è £À¢UÀ½UÉ ªÀĺÀvÀézÀ ¸ÁÜ£À«zÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ £À¢ eÁ®UÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄRåªÁV
B
bl
¥ÀǪÁð©üªÀÄÄRªÁV ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀiÁ©üªÀÄÄRªÁV ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ
JgÀqÀÄ «zsÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
be T
pu
1. ¥ÀǪÁð©üªÀÄÄRªÁV ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢UÀ¼ÀÄ : PÀȵÁÚ, PÁªÉÃj, ¥É£Áßgï ªÀÄvÀÄÛ ¥Á¯Ágï
K

£À¢UÀ¼ÀÄ ¥ÀǪÁð©üªÀÄÄRªÁV ºÀjzÀÄ §AUÁ¼À PÉÆ°èAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR £À¢UÀ¼ÀÄ.

PÀȵÁÚ £À¢ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ JgÀqÀ£Éà ªÀÄÄRå £À¢. EzÀÄ ªÀĺÁ§¯ÉñÀégÀ JA§°è GUÀªÀÄ
©

ºÉÆA¢ 1392 Q.«ÄÃ. zÀÆgÀ ¥ÀǪÀðzÉqÉUÉ ºÀjzÀÄ §AUÁ¼À PÉÆ°è ¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ EzÀÄ
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è 480 Q.«ÄÃ. zÀÆgÀ ºÀjAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
©üêÀÄ, vÀÄAUÀ¨sÀzÀæ, WÀl¥Àæ¨sÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ®¥Àæ¨sÀ EzÀgÀ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°:
G¥À£À¢UÀ¼ÁVªÉ. PÀȵÁÚ £À¢ GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ PÁªÉÃjAiÀÄÄ vÀ£Àß ¥ÁvÀæzÀ°è ZÀÄAZÀ£ÀPÀmÉÖ,
¤ÃgÁªÀj ªÀÄvÀÄÛ d®«zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÉUÉ ²ªÀ£À¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆUÉãïPÀ¯ï JA§°è
C£ÀÄPÀÆ®ªÁVzÉ. ªÀÄÆgÀÄ d®¥ÁvÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt,
to

²ªÀ£À¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ²æÃgÀAUÀ JA§°è 3

PÁªÉÃjAiÀÄÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ Cw ¥ÀæªÀÄÄR £À¢.
¢éÃ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÉ.
zÀQët UÀAUÉ JAzÉà ¥Àæ¹¢Þ. PÉÆqÀUÀÄ f¯ÉèAiÀÄ
vÀ®PÁªÉÃjAiÀÄ°è GUÀªÀÄ ºÉÆA¢, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ
t

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄUÀ¼À°è ¥ÀǪÁð©üªÀÄÄRªÁV 804 ¤ªÀÄVzÀÄ UÉÆvÉÛ ?

No

Q.«ÄÃ. zÀÆgÀ ºÀjzÀÄ §AUÁ¼À PÉÆ°èUÉ ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀÄ. • PÀÆqÀ®¸ÀAUÀªÀÄzÀ°è ªÀÄ®¥Àæ¨sÁ £À¢AiÀÄÄ

PÀ£ÁðlPÀzÀ°è 380 Q.«ÄÃ. zÀÆgÀ ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ.
F £À¢UÉ ºÀ®ªÀÅ G¥À£À¢UÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. GzÁ:
ºÉêÀiÁªÀw, ºÁgÀAV, ¯ÉÆÃPÀ¥ÁªÀ¤, CPÁðªÀw,
²AµÁ, ®PÀëöätwÃxÀð, PÀ¦¯É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀuÁðªÀw.
PÀȶ, d®«zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÉ, PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ
¥ÀÇgÉÊPÉUÀ½UÉ F £À¢UÀ¼ÀÄ §ºÀÄ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVzÉ.
101
PÀȵÁÚ £À¢AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉ.
• PÀÆqÀ° JA§ÄzÀÄ vÀÄAUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀzÁæ £À¢UÀ¼ÀÄ
¸ÀAUÀªÀĪÁUÀĪÀ ¸ÀܼÀ.
• PÀȵÀÚgÁd ¸ÁUÀgÀzÀ §½ ºÉêÀiÁªÀw
£À¢AiÀÄÄ PÁªÉÃj £À¢AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉ.
 ¥É£Áßgï ªÀÄvÀÄÛ ¥Á¯Ágï £À¢UÀ¼ÀÄ PÉÆïÁgÀ,
¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ° :
vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ ºÁUÀÆ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ f¯ÉèUÀ¼À°è ºÀjzÀÄ
C£ÀAvÀgÀ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ¥É £ Áßgï £À ¢ UÉ ªÀ Ä vÉ Æ Û A zÀ Ä ºÉ ¸ À g À Ä
¥ÀæªÉò¸ÀĪÀŪÀÅ. GvÀÛgÀ ¥É£Áßgï ªÀÄvÀÄÛ zÀQët ¥É£Áßgï ¦£ÁQ¤. vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è zÀQët ¥É£Áßgï
JA§ JgÀqÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ £À¢UÀ½ªÉ. £À¢AiÀÄ£ÀÄß (zÀQt
ë ¦£ÁQ¤) ¥ÉÇ£ÉßÊAiÀiÁgï
2. ¥À²ÑªÀiÁ©üªÀÄÄRªÁV ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢UÀ¼ÀÄ: JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
C£ÉÃPÀ £À¢UÀ¼ÀÄ ªÀįɣÁr£À°è ºÀÄnÖ ¥À²ÑªÀÄPÉÌ ºÀjzÀÄ
CgÀ©âà ¸ÀªÀÄÄzÀæªÀ£ÀÄß ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. GzÁ: ±ÀgÁªÀw, PÁ½, UÀAUÁªÀ½ (¨ÉrÛ), £ÉÃvÁæªÀw, ªÁgÁ»,
CWÀ£Á²¤ EvÁå¢. EªÀÅ PÀrzÁzÀ E½eÁj£À°è ºÀjAiÀÄÄvÁÛ d®¥ÁvÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀÄvÀÛªÉ. d®«zÀÄåvï

d
vÀAiÀiÁjPÉUÉ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛªÉ. ±ÀgÁªÀw £À¢

he
¤«ÄðvÀ eÉÆÃUï d®¥ÁvÀ
dUÀvÀàç¹zÀÞªÁzÀÄzÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ JvÀÛgÀzÀ

is
d®¥ÁvÀªÁVzÉ (253 «ÄÃ.). gÁdåzÀ
re S
EvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR d®¥ÁvÀUÀ¼ÉAzÀgÉ UÉÆÃPÁPï
B
bl
(WÀl¥Àæ¨sÀ), §AqÁeÉ (£ÉÃvÁæªÀw), GAZÀ½î
(CWÀ£Á²¤), bÁAiÀÄ ¨sÀUÀªÀw (zÉÆÃtÂ
be T
pu
£À¢), ZÀÄAZÀ£ÀPÀmÉÖ, ²AµÁ, UÀUÀ£ÀZÀÄQÌ,
K

¨sÀgÀZÀÄQÌ (PÁªÉÃj), ªÀiÁUÉÆÃqÀÄ d®¥ÁvÀ

(¨ÉrÛ) EvÁå¢.
©

PÀ£ÁðlPÀzÀ ¤ÃgÁªÀj
PÀȶUÁV PÀÈvÀPÀªÁV ¤ÃgÀÄ
¥ÀÇgÉʸÀĪÀÅzÉà ¤ÃgÁªÀj. CPÁ°PÀ ªÀÄvÀÄÛ
C¸ÀªÀiÁ£À ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉ ºÁUÀÆ PÀȶ
¥ÀæUÀwUÁV ¤ÃgÁªÀj CvÁåªÀ±ÀåPÀ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¥ÀÅgÁvÀ£À PÁ®¢AzÀ®Æ
to

««zsÀ ¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ

ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ. ¥ÀæªÀÄÄR
¤ÃgÁªÀj ªÀÄÆ®UÀ¼ÉAzÀgÉ ¨Á«, PÁ®ÄªÉ,
t
No

PÉgÉ ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅ. »AzÉ ºÀ½îUÀ¼À°è

¨Á«UÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹ CªÀÅUÀ¼À ¤ÃgÀ£ÀÄß
¤ÃgÁªÀjUÉ §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. C£ÀAvÀgÀ
PÁ®ÄªÉUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹ £À¢UÀ½AzÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß
ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄPÉÌ §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ gÀÆrüUÉ §A¢vÀÄ. zÉÆqÀØ zÉÆqÀØ PÉgÉUÀ¼ÀÄ FUÀ®Æ EªÉ. GzÁ :
zÁªÀtUÉgÉ f¯ÉèAiÀÄ ±ÁAw¸ÁUÀgÀ, ºÀ£ÉÆßAzÀ£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è vÉÆÃrzÀ PÀ®ÄâVð f¯ÉèAiÀÄ
¨Á«UÀ¼ÀÄ, «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀ PÁ®zÀ vÀÄAUÀ¨sÀzÁæ PÁ®ÄªÉUÀ¼ÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ CgÀ¸ÀgÀÄ ¤«Äð¹zÀ

102
 ªÁt«¯Á¸À ¸ÁUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀȵÀÚgÁd¸ÁUÀgÀ CuÉPÀmÉÖ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¤ÃgÁªÀj ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ
ªÀiÁUÀð ¸ÀÆaUÀ¼ÁVªÉ. EAzÀÄ gÁdåzÀ°è £À¢UÀ¼À ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀdð® ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ JgÀqÀ£ÀÆß
¤ÃgÁªÀjUÉ G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉƼÀî¯ÁUÀÄwÛzÉ. gÁdåzÀ°è ¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ±ÉÃ.26.2 ¨sÁUÀªÀÅ ¤ÃgÁªÀj
¸Ë®¨sÀå ºÉÆA¢zÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¤ÃgÁªÀj PÉëÃvÀæzÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÁÜ£À 9£ÉAiÀÄzÁVzÉ.
gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄÄ gÁdåzÀ¯Éèà Cw ºÉZÀÄÑ
PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj ºÉÆA¢zÉ. ²ªÀªÉÆUÀÎ f¯ÉèAiÀÄ°è ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ° :
Cw ºÉZÀÄÑ PÉgÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀ«zÉ. ¨É¼ÀUÁ« PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÉÆlÖªÉÆzÀ® zÉÆqÀØ
f¯ÉèAiÀÄÄ gÁdåzÀ°è ºÉZÀÄÑ ¨Á« ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß d¯Á±ÀAiÀÄ ªÁt«¯Á¸À ¸ÁUÀgÀ 1907gÀ°è
ºÉÆA¢zÉ. EwÛÃZÉUÉ PÉƼÀªÉ ¨Á«UÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt »jAiÀÄÆgÀÄ §½ ¤«Äð¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

d
ºÉZÁÑVzÉ. f¯ÁèªÁgÀÄ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß EzÀ£ÀÄß `ªÀiÁjPÀt廃 AiÉÆÃd£É’ JAzÀÆ

he
vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀgÉ ¨É¼ÀUÁ« f¯Éè ªÉÆzÀ® ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.
¥ÀæwAiÀiÁV PÉÆqÀUÀÄ f¯Éè PÉÆ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°è §gÀĪÀÅzÀÄ.
¨Á«UÀ¼ÀÄ 49.2%

is
re S PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj 33.2% w½¢gÀ° :
¨Á«UÀ¼ÀÄ 49.2% PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj 33.2%
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR zÉÆqÀØ PÉgÉUÀ¼ÀÄ
B
bl
ªÀÄÄzÀUÀzÀ PÉgÉ (PÀqÀÆgÀÄ §½),
vÉÆtÆÚgÀÄPÉgÉ (¥ÁAqÀªÀ¥ÀÄgÀ §½)
be T
pu ºÉÊjPÉgÉ (ºÀÄt¸ÀÆgÀÄ), gÁªÀÄĸÀªÀÄÄzÀæ
PÉgÉ (aPÀ̧¼Áî¥ÀÄgÀ), ¨ÉÊgÀ¸ÁUÀgÀ PÉgÉ
K

EvÀgÉ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ 12% PÉgÉ ¤ÃgÁªÀj 5.6% (UÀÄr§AqÉ),PÀ¼ÀîA¨É¼Àî PÉgÉ (²gÁ)

¨ÉÊgÀªÀÄAUÀ® PÉgÉ (©qÀ¢) EvÁå¢.
©

¤ÃgÁªÀj PÉëÃvÀæzÀ ±ÉÃPÀqÁ ¥ÀæªÀiÁt

gÁdåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀ PÉgÉ ¤ÃgÁªÀj

j AiÉ ÆÃd£É5.6%
UÀ¼ÉAzÀgÉ, PÀȵÀÚgÁd¸ÁUÀgÀ CuÉPÀlÄÖ, vÀÄAUÀ¨sÀzÀæ
¤ÃgÁªÀj PÉëÃvÀæzÀ ±ÉÃPÀqÁ ¥ÀæªÀiÁt
ºÉêÀiÁªÀw, PÀ©¤, ºÁgÀAV, ªÁt«¯Á¸À ¸ÁUÀgÀ (ªÀiÁjPÀtªÉ), D®ªÀÄnÖ, £ÁgÁAiÀÄt¥ÀÅgÀ,
ªÀÄ®¥Àæ¨sÁ, PÁgÀAeÁ, ¨ÉuÉÚvÉÆgÉ AiÉÆÃd£É, »¥ÀàgÀV ¨ÁågÉÃeï, ¨sÀzÁæ AiÉÆÃd£É ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ.
d®«zÀÄåZÀÒQÛ
to

¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆlÖªÉÆzÀ°UÉ d®«zÀÄåZÀÒQÛ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è AiÀıÀ¸ÀÄì ¥ÀqÉzÀ »jªÉÄ PÀ£ÁðlPÀPÉÌ

¸À®ÄèvÀÛzÉ. PÀ°èzÀÝ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄAUÀ¼ÀÄ ®¨sÀå«®èzÀ £ÀªÀÄä gÁdåzÀ°è d®±ÀQÛ vÀAiÀiÁjPÉUÉ
t

C¥ÁgÀªÁzÀ CªÀPÁ±À«zÉ. ¸ÀªÀðvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ ±ÀQÛ ¥ÀÇgÉʸÀĪÀAvÀºÀ F ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß ¸ÀªÀÄÈzÀÞªÁV

No

¤ÃqÀĪÀ £À¢ PÀtªÉUÀ¼ÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ°èªÉ. ¥ÀǪÀðPÉÌ ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢UÀ½VAvÀ ¥À²ÑªÀÄPÉÌ ºÀjAiÀÄĪÀ

£À¢UÀ¼À°è d®±ÀQÛ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉZÀÄÑ.
PÉÆïÁgÀzÀ a£ÀßzÀ UÀtÂUÉ «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀgÀ§gÁdÄ ªÀiÁqÀ®Ä 1902 gÀ°è ²ªÀ£À¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ
§½ «zÀÄåzÁUÁgÀªÀÅ PÁAiÀÄð DgÀA©ü¹vÀÄ. EzÀÄ PÁªÉÃj £À¢UÉ ¤«Äð¹zÀ AiÉÆÃd£É.
EzÀPÉÌ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ¯Éèà gÁdåzÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ d®«zÀÄåvï AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß 1940 gÀ°è ²AµÁ £À¢UÉ
¤«Äð¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ºÉZÁÑzÀ «zÀÄåvï ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ±ÀgÁªÀw £À¢AiÀÄ eÉÆÃUï d®¥ÁvÀzÀ
§½ ªÀĺÁvÀä UÁA¢ü d®«zÀÄåvï AiÉÆÃd£É (1947) ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. vÀgÀĪÁAiÀÄ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ
103
AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀrAiÀÄ°è E£ÀÆß ºÀ®ªÀÅ d®«zÀÄåZÀÒQÛ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÉÆAqÀªÀÅ. ¥ÀjuÁªÀĪÁV
PÀ£ÁðlPÀªÀÅ d®«zÀÄåvï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°èAiÉÄà ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁVzÉ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR d®«zÀÄåZÀÒQÛ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ : ²ªÀ£À¸ÀªÀÄÄzÀæ, ²AµÁ (PÁªÉÃj £À¢), ªÀĺÁvÀä
UÁA¢ü d®«zÀÄåvï PÉÃAzÀæ (±ÀgÁªÀw £À¢), ¸ÀÆ¥À, £ÁUÀgÀhÄj, PÀzÀæ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆqÀ¸À½î (PÁ½£À¢),
ªÁgÁ» ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁjPÀtªÉ, ¨sÀzÀæ, vÀÄAUÀ¨sÀzÁæ ªÀÄvÀÄÛ D®ªÀÄnÖ (PÀȵÁÚ £À¢) AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ.
£À¢ d®«ªÁzÀUÀ¼ÀÄ
¨sÁgÀvÀzÀ°è C£ÉÃPÀ £À¢UÀ¼ÀÄ
CAvÀgÀgÁdåUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ

d
ºÀjAiÀÄÄwÛzÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼À ¤Ãj£À
§¼ÀPÉAiÀÄ°è «ªÁzÀUÀ¼ÀÄ

he
vÀ¯ÉzÉÆÃjªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è PÀ£ÁðlPÀ
gÁdåzÀ PÁªÉÃj ªÀÄvÀÄÛ PÀȵÁÚ

is
£À¢UÀ¼À d®«ªÁzÀUÀ¼ÀÆ ¸ÉÃjªÉ.
re S
PÁªÉÃj £À¢AiÀÄ d¯Á£ÀAiÀÄ£À
B
bl
¥ÀæzÉñÀ PÀ£ÁðlPÀ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ,
PÉÃgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅzÀÄZÉÃj
be T
gÁdåUÀ¼À°è ºÀgÀrzÉ. PÀ£ÁðlPÀ
pu
ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄUÀ¼À £ÀqÀĪÉ
K

¤Ãj£À ºÀAaPÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ

«ªÁzÀ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀPÀÆÌ ºÀ¼ÉAiÀÄzÀÄ,
©

FUÀ®Æ EzÉÆAzÀÄ dé®AvÀ

¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁV ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ.
PÀȵÁÚ £À¢AiÀÄÆ CAvÀgÀgÁdåUÀ¼À°è
ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢AiÀiÁVzÀÄÝ,
ªÀĺÁgÁµÀÖç, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ
DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ.
to

EzÀÆ PÀÆqÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ

ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ £À¢ d®«ªÁzÀPÉÌ
JqɪÀiÁrPÉÆnÖzÉ.
t

£À¢-d® ¸ÁªÀÄgÀ¸Àå
No

¨sÁgÀvÀzÀ°è £À¢UÀ¼ÀÄ
ºÀ®ªÁgÀÄ gÁdåUÀ¼À°è
ºÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ. GzÁ: PÁªÉÃj
£À¢AiÀÄÄ PÀ£ÁðlPÀ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, PÉÃgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁArZÉÃj gÁdåUÀ¼À°è ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ. PÀȵÁÚ £À¢AiÀÄÄ
ªÀĺÁgÁµÀÖç, PÀ£ÁðlPÀ, DAzsÀæ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ. F gÁdåUÀ¼ÀÄ d®«ªÁzÀUÀ½zÁÝUÀÆå £À¢AiÀÄ
¤ÃgÀ£ÀÄß PÀȶ PÉëÃvÀæPÉÌ, PÉÊUÁjPÁ PÉëÃvÀæPÉÌ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À GzÉÝñÀPÁÌV §¼À¹PÉƼÀÄîwÛzÁÝgÉ.

104
 C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁrj.
1. PÁªÉÃj £À¢AiÀÄÄ PÉÆqÀUÀÄf¯ÉèAiÀÄ ____________ JA§°è GUÀªÀÄ ºÉÆAzÀÄvÀÛzÉ.
2. ¥Àæ¹zÀÞ eÉÆÃUï d®¥ÁvÀ ____________ £À¢¬ÄAzÀ ¸ÀȶÖAiÀiÁVzÉ.
3. PÀȵÀÚgÁd¸ÁUÀgÀ CuÉPÀlÄÖ ____________ f¯ÉèAiÀÄ°èzÉ.
4. PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÉÆzÀ® d®«zÀÄåvï GvÁàzÀ£Á PÉÃAzÀæ ____________ .
5) D®ªÀÄnÖ CuÉPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß ____________ £À¢UÉ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ.

d
II. UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛgÀ §gɬÄj.

he
1. PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £À¢UÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
2. PÀȵÁÚ£À¢AiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ n¥Ààt §gɬÄj.

is
3. PÁªÉÃj £À¢AiÀÄ G¥À£À¢UÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
re S
4. PÀ£ÁðlPÀ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
B
bl
5. £ÀªÀÄä gÁdåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR d®«zÀÄåvï GvÁàzÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
be T
6. £À¢UÀ¼ÀÄ gÁdåUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ºÉÃUÉ ¸ÁªÀÄgÀ¸Àå ¨É¼É¸ÀÄvÀÛªÉ?
pu
III. ºÉÆA¢¹ §gɬÄj.
K

C D
©

1) °AUÀ£ÀªÀÄQÌ CuÉÚPÀlÄÖ J) d®«zÀÄåvï AiÉÆÃd£É

2) UÀUÀ£ÀZÀÄQÌ, ¨sÀgÀZÀÄQÌ d®¥ÁvÀ ©) £À¢
3) ªÁt«¯Á¸À ¸ÁUÀgÀ ¹) PÁ½ £À¢
4) £ÁUÀgÀhÄj r) PÁªÉÃj £À¢
5) ¥É£Áßgï E) ±ÀgÁªÀw £À¢
J¥sï) ªÀiÁjPÀtªÉ
to

IV. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
1) PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À G¥À£À¢UÀ¼À ¥ÀnÖ ªÀiÁrj.
t
No

2) PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR d®«zÀÄåvï GvÁàzÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ¼À ¥ÀnÖ ¹zÀÞ¥Àr¹.

V. AiÉÆÃd£ÁPÁAiÀÄð :
1) £ÀªÀÄä gÁdåzÀ CuÉPÀlÄÖUÀ¼À£ÀÄß PÀ£ÁðlPÀzÀ £ÀPÉëAiÀÄ°è UÀÄgÀÄw¹ ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¸Àj¹.
2) ¤ªÀÄä ªÁ¸À¸ÀܼÀPÉÌ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ PÉgÉ, PÁ®ÄªÉ, ºÉƼÉ, £À¢, PÀqÀ®Ä E°èUÉ ¨sÉÃn¤Ãr CªÀÅUÀ¼À
ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ZÀað¹.
  

105
 CzsÁåAiÀÄ - 5
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sÀÆ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sÀÆ §¼ÀPÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ.
• ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ, «zsÀUÀ¼ÀÄ.
• PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉUÀ¼À ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£É.

d
PÀ£ÁðlPÀ gÁdåªÀÅ ¨sËUÉÆýPÀªÁV GvÀÛªÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. CzÀÄ ªÉÊ«zsÀå ¨sÀƸÀégÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ,

he
ªÀÄtÄÚ, ªÀ£À¸Ààw, R¤dUÀ¼ÀÄ, £À¢ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀdð® ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ EvÁå¢UÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. EAvÀºÀ
CªÀÄÆ®åªÁzÀ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À°è ¨sÀÆ«Ä CªÀÄÆ®åªÁzÀÄzÀÄ. CzÀgÀ ¸ÀzÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ gÁdåzÀ
¥ÀæUÀwUÉ ¸ÀÆZÀPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.

is
¨sÀÆ §¼ÀPÉ
re S B
bl
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß (£É®) ««zsÀ GzÉÝñÀUÀ½UÉ §¼À¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ‘¨sÀÆ §¼ÀPÉ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀgÀ°è
be T
¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«Ä, CgÀtå¥ÀæzÉñÀ, ©Ã¼ÀĨsÀÆ«Ä, PÀȶAiÉÄÃvÀgÀ ªÀ¸Àw, gÀ¸ÉÛ, gÉʮĪÀiÁUÀð, CuÉPÀlÄÖ,
pu
PÁ®ÄªÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À ¤ªÀiÁðt ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ ¸ÉÃgÀĪÀŪÀÅ. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀÛ
K

§¼ÀPÉ DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ vÀ¼ÀºÀ¢ EzÀÝAvÉ.

©

PÀ£ÁðlPÀ gÁdåªÀÅ MlÄÖ 19.05 ®PÀë ºÉPÉÖÃgï ¨sËUÉÆýPÀ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, CzÀÄ F
PɼÀPÀAqÀ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ½UÉ §¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sÀÆ §¼ÀPÉAiÀÄ ªÀiÁzÀjUÀ¼ÀÄ
1. ¤ªÀé¼À ¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«Ä : MlÄÖ ¸ÁUÀĪÀ½UÉ §¼ÀPÉAiÀiÁzÀ ¨sÀÆ«Ä gÁdåzÀ J¯Áè ¨sÁUÀUÀ¼À°è
MAzÉà jÃwAiÀiÁV®è. PÀ®§ÄgÀV f¯ÉèAiÀÄÄ gÁdåzÀ¯Éèà Cw ºÉZÀÄÑ ¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
C£ÀAvÀgÀzÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è ¨É¼ÀUÁ«, «dAiÀÄ¥ÀÅgÀ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ, §¼Áîj,
to

avÀæzÀÄUÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄʸÀÆgÀÄ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. wêÀæ £ÀUÀjÃPÀgÀt¢AzÀ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ f¯Éè PÀ¤µÀ×
¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
©Ã¼ÀÄ ¨sÀÆ«Ä (9.5%)
t
No

¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀzÀ
EvÀgÉ ¨sÀÆ«Ä (7.2%) ¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«Ä
¸ÁUÀĪÀ½UÉ ®¨sÀå«®èzÀ (58.1%)
EvÀgÉ ¨sÀÆ«Ä (10.2%)

CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ (14.5%)

106
 ««zsÀ ¨sÀÆ §¼ÀPÉAiÀÄ ±ÉÃPÀqÀ ¥ÀæªÀiÁt
2. CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ : GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ CgÀtå ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ²ªÀªÉÆUÀÎ,
ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ, aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ, PÉÆqÀUÀÄ, ¨É¼ÀUÁ«, zÀQët PÀ£ÀßqÀ, GqÀĦ, §¼Áîj f¯ÉèUÀ¼À°èAiÀÄÆ
CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ ºÉZÁÑV PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. ©eÁ¥ÀÅgÀ f¯ÉèAiÀÄÄ Cw PÀ¤µÀ× CgÀtå ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ £ÀUÀgÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ UÁæªÀiÁAvÀgÀ, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, ©ÃzÀgï ªÀÄvÀÄÛ UÀzÀUÀ f¯ÉèUÀ¼À°è PÀrªÉÄ.
3. ¸ÁUÀĪÀ½UÉ ®¨sÀå«®èzÀ ¨sÀÆ«Ä : EzÀÄ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄPÉÌ §zÀ®Ä E¤ßvÀgÀ ºÀ®ªÀÅ GzÉÝñÀUÀ½UÉ
¨sÀƧ¼ÀPÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. gÉ樀 ªÀiÁUÀð, gÀ¸ÉÛ, ªÀ¸Àw, PÉÊUÁjPÉ, ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ
EªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ. EwÛÃZÉUÉ C©üªÀÈ¢ÞUÁV EAvÀºÀ ¨sÀÆ §¼ÀPÉ ºÉZÁÑUÀÄwÛzÉ. ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ

d
£ÀUÀgÀ f¯Éè ªÉÆzÀ® ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ²ªÀªÉÆUÀÎ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ, ¨É¼ÀUÁ«, §¼Áîj, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, zÀQët

he
PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèUÀ¼À°èAiÀÄÆ ºÉZÀÄÑ. DzÀgÉ EzÀÄ ©ÃzÀgï f¯ÉèAiÀÄ°è Cw PÀrªÉÄ EzÀÄÝ, G½zÀ f¯ÉèUÀ¼À°è
¸ÁzsÁgÀt ¥ÀæªÀiÁtzÀ°èzÉ.
4. ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀzÀ EvÀgÉ ¨sÀÆ«Ä : EzÀgÀ°è SÁAiÀÄA UÉÆêÀiÁ¼À, ªÀÈPÀë ªÀÄvÀÄÛ vÉÆÃ¥ÀÅUÀ¼ÀÄ

is
re S
¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. ²ªÀªÉÆUÀÎ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ, PÉÆïÁgÀ, aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ avÀæzÀÄUÀð f¯ÉèUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ
PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. UÀzÀUÀ, ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ ªÀÄvÀÄÛ zsÁgÀªÁqÀ f¯ÉèUÀ¼À°è PÀ¤µÀ×. EAvÀºÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß
B
bl
¸ÀÄzsÁj¹ PÀȶUÁV §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
be T
5. ©Ã¼ÀÄ ¨sÀÆ«Ä : JgÀqÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ ªÀµÀðUÀ½VAvÀ ºÉZÀÄÑ CªÀ¢üAiÀĪÀgÉUÉ ¤gÀAvÀgÀªÁV
pu
¸ÁUÀĪÀ½AiÀiÁUÀzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ©Ã¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÉÄ£ÀÄߪÀgÀÄ. PÀ®§ÄgÀV f¯Éè C¢üPÀ ©Ã¼ÀÄ
K

¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, ¨É¼ÀUÁ«, «dAiÀÄ¥ÀÅgÀ, PÉÆ¥Àà¼À, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ

©

£ÀAvÀgÀzÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°èªÉ. zÀQëtPÀ£ÀßqÀ, aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ, PÉÆqÀUÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ ªÀÄvÀÄÛ

GqÀĦ f¯ÉèUÀ¼À°è ©Ã¼ÀÄ ¨sÀÆ«Ä PÀrªÉÄ EzÀÝgÀÆ E°èAiÀÄÆ CzÀgÀ «¸ÁÛgÀ ºÉZÁÑUÀÄwÛzÉ. EAvÀºÀ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁgÀuÉ ªÀiÁrPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀå«zÉ.
ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß G¼ÀĪÉĪÀiÁr ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. C®èzÉ ¥À±ÀÄ¥Á®£É,
PÉÆý ¸ÁPÀuÉ, eÉãÀÄ ¸ÁPÀuÉ, «ÄãÀÄUÁjPÉ ºÁUÀÆ gÉõÉä PÀȶAiÀÄÆ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄPÉÌ ¸ÉÃjzÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ
to

±ÉÃ.61.4 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÁ¸ÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ CªÀgÀÄ ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀ£ÉßÃ

vÀªÀÄä fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄPÁÌV CªÀ®A©¹zÁÝgÉ.
t

¥ÁæªÀÄÄRåvÉ : PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀÅgÁvÀ£À ªÀÄÆ®ªÀÈwÛUÀ¼À°è ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀÇ MAzÀÄ. EzÀÄ

No

ªÀÄÄRå fêÀ£ÁzsÁjvÀ ªÀÈwÛ. £ÀªÀÄä gÁdåzÀ DyðPÀvÉAiÀÄ ¨É£É߮ħÄ. DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ

ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀ£ÁßzsÀj¹zÉ. fêÀ£À £ÀqɸÀ®Ä GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÉ. d£ÀjUÉ DºÁgÀ, PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ
PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. gÁdåzÀ DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®ªÁVzÉ. «zÉò «¤ªÀÄAiÀÄ UÀ½¹PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
PÁ¦ü, gÉõÉä, ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ, vÀA¨ÁPÀÄ, ºÀwÛ ªÀÄÄAvÁzÀĪÀÅ gÀ¥sÁÛUÀĪÀ PÀȶ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ.
vÀÈwÃAiÀÄ ªÀÈwÛUÀ¼ÁzÀ ¸ÁjUÉ, ¨ÁåAQAUï ªÀåªÀ¸ÉÜ, «ªÉÄ EvÁå¢UÀ¼À ¥ÀæUÀwUÀÆ EzÀÄ ¥ÀÇgÀPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ : PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ°è ¨sÀÆ »qÀĪÀ½AiÀÄ eÉÆvÉUÉ, ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ, ¤Ãj£À ®¨sÀåvÉ,
ªÀļÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt, ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ¨sÀƸÀégÀÆ¥À, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ EªÀÅUÀ½UÀ£ÀÄUÀÄtªÁV ««zsÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß

107
¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀߣÀĸÀj¹ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. fêÀ£ÁzsÁgÀ
¨ÉøÁAiÀÄ, ¤ÃgÁªÀj ¨ÉøÁAiÀÄ, Mt ¨ÉøÁAiÀÄ, «Ä±Àæ ¨ÉøÁAiÀÄ, ¸ÀܼÁAvÀgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ, ªÁtÂdå
¨ÉøÁAiÀÄ, £ÉqÀÄvÉÆÃ¥ÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄ EvÁå¢.
PÁ®ÄªÉ, PÉgÉ, ¨Á« ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß §¼ÀPÉ ªÀiÁr ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀĪÀ PÀȶ ¥ÀzÀÞwUÉ
‘¤ÃgÁªÀj ¨ÉøÁAiÀÄ’ ªÉ£ÀÄߪÀgÀÄ. ¨sÀvÀÛ, PÀ§Äâ ¤ÃgÁªÀj ¨ÉøÁAiÀÄzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ. ªÀÄ¼É D²ævÀ
¨É¼ÉUÀ¼À ¸ÁUÀĪÀ½UÉ Mt CxÀªÁ ±ÀĵÀÌ ¨ÉøÁAiÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
«±Á®ªÁzÀ ¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è ºÀt UÀ½PÉUÁV PÉ®ªÉà §ºÀĪÁ¶ðPÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁUÀĪÀ½
ªÀiÁqÀĪÀÅzÉà ‘£ÉqÀÄvÉÆÃ¥ÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄ’ (¥ÁèAmÉõÀ£ï). GzÁ: PÁ¦ü, ZÀºÀ, gÀ§âgï, PÉÆÃPÉÆÃ
EvÁå¢. ¸ÀézÉòà G¥ÀAiÉÆÃUÀPÀÌ®èzÉ «zÉòà ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ

d
¨É¼ÉUÀ¼À ¸ÁUÀĪÀ½AiÉÄà ‘ªÁtÂdå ¨ÉøÁAiÀÄ’. GzÁ: vÀA¨ÁPÀÄ, ºÀwÛ, ¸Ét§Ä EvÁå¢. ªÀiÁgÁlPÀÌ®èzÉ,

he
gÉÊvÀgÀ fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄPÁÌV ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÀȶ ¥ÀzÀÞwUÉ ‘fêÀ£ÁzsÁgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
EzÀÄ ¥ÀÅgÁvÀ£À ªÀiÁzÀj ¨ÉøÁAiÀÄ.

is
EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è «Ä±Àæ ¨ÉøÁAiÀÄ ºÉZÀÄÑ ¥ÀæZÀ°vÀUÉƼÀÄîwÛzÉ. ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉAiÀįÉèÃ
re S
¥À±ÀÄ ¸ÀAUÉÆÃ¥À£É, gÉõÉä PÀȶ, PÀÄj¸ÁPÀuÉ, PÉÆý¸ÁPÀuÉ, eÉãÀĸÁPÀuÉ, «ÄãÀÄUÁjPÉ ªÀÄÄAvÁzÀ
B
bl
G¥À PÀ¸ÀħÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß «Ä±Àæ ¨ÉøÁAiÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
be T
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ
pu
F ªÉÆzÀ°UÉ «ªÀj¹zÀAvÉ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ ««zsÀ
K

¨É¼ÉUÀ¼À ªÉʲµÀÖöå
¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀAvÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨É¼É ¥ÀæPÁgÀUÀ¼À°è ªÉÊ«zsÀå«zÉ. £ÀAd£ÀUÀÆqÀÄ - gÀ¸À¨Á¼É
©

EzÀPÉÌ ««zsÀ ¨sÀƸÀégÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ, ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ ¥Àj¹Üw, ¨ÁåqÀV - ªÉÄt¹£ÀPÁ¬Ä

ªÀÄtÄÚ ¥ÀæPÁgÀ, ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÇgÉÊPÉ, PÀȶPÀgÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ, w¥ÀlÆgÀÄ - vÉAV£ÀPÁ¬Ä
PÀȶ GvÀà£ÀßUÀ½VgÀĪÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ ªÉÄʸÀÆgÀÄ - «Ã¼ÉåzɯÉ
PÁgÀtªÁVªÉ. ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ - ¤Ã°zÁæQë
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß F jÃw «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. zÉêÀ£ÀºÀ½î - ZÀPÉÆÌÃvÀ
DºÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ - ¨sÀvÀÛ, gÁV, ªÉÄPÉÌ eÉÆüÀ, ¢ézÀ¼À FgÀ£ÀUÉgÉ - §zÀ£ÉPÁ¬Ä
to

zsÁ£Àå, vÀÈt zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ EvÁå¢. ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ - ¤¥Áàt - ºÉÆUɸÉÆ¥ÀÅà

ºÀwÛ, vÀA¨ÁPÀÄ, PÀ§Äâ, »¥ÀÅà£ÉÃgÀ¼É EvÁå¢. JuÉÚPÁ¼ÀÄ
¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ - ±ÉÃAUÀ, J¼ÀÄî, ºÀÄZÉѼÀÄî, ¸ÀÆAiÀÄðPÁAw EvÁå¢. £ÉqÀÄvÉÆÃ¥ÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ - PÁ¦ü, vÉAUÀÄ,
t

CqÀPÉ, gÀ§âgï, ¨Á¼É EvÁå¢. C®èzÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ««zsÀ vÉÆÃlUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀŵÀà ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÆß
No

¸ÀºÀ ¨É¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ.
F ªÀÄÄAzÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉUÀ¼À ¸ÀAQë¥ÀÛ «ªÀgÀuÉ w½AiÉÆÃt.
DºÁgÀzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°:
1. ¨sÀvÀÛ : EzÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄR DºÁgÀzÀ ¨sÀvÀÛªÀÅ ‘¥ÉÇAiÉĹ’ ºÀÄ°è£À ªÀUÀðzÀ
¨É¼É. gÁdåzÀ d£ÀgÀÄ CQÌAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄRå DºÁgÀªÁV ¸À¸Àå. EzÀgÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ MgÉʸÁ
§¼À¸ÀĪÀgÀÄ. MlÄÖ ¸ÁUÀĪÀ½ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ. 28.2 ¨sÁUÀzÀ°è ¸ÀmÉʪÁ.
108
¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤ÃgÁªÀj, gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ ºÁUÀÆ C¢üPÀ E¼ÀĪÀj ¤ÃqÀĪÀ vÀ½UÀ¼À
§¼ÀPɬÄAzÀ ¨sÀvÀÛzÀ E¼ÀĪÀjAiÀÄ°è EwÛÃZÉUÉ ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀiÁVzÉ.
¨sÀvÀÛªÀÅ GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼É.
EzÀgÀ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ºÉZÀÄÑ ªÀÄ¼É ªÀÄvÀÄÛ
GµÁÚA±À«gÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄ¼É PÀrªÉÄ EgÀĪÀ
¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå CUÀvÀå.
¨sÀvÀÛzÀ ¨É¼ÉUÉ ¸ÀªÀÄvÀmÁÖzÀ ¨sÀÆ«Ä EgÀ¨ÉÃPÀÄ.
GzÁ: ªÉÄÊzÁ£À ¥ÀæzÉñÀ, ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ

d
eÉÃr«Ä²ævÀ ªÀÄtÄÚ ºÁUÀÆ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ
F ¨É¼ÉUÉ §ºÀÄ ¸ÀÆPÀÛ. ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀ,

he
¸ÉÆ¥ÀÅà, C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ PÁ«ÄðPÀgÀÆ
¸ÀºÀ ¨sÀvÀÛzÀ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ CUÀvÀå. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ

is
±ÉÃ.70 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ¥sÀ¸À®£ÀÄß
re S dÆ£ï-
DUÀ¸ïÖ wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è £Án ªÀiÁr
B
bl
£ÀªÉA§gï-r¸ÉA§gï wAUÀ½£À°è PÀmÁªÀÅ
ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. EzÀ£ÀÄß ‘ºÉÊ£ÀĨɼɒ
be T
pu
J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¨ÉùUÉAiÀÄ®Æè ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå
K

zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀgÀÄ.

(¥sɧæªÀj-dÆ£ï). EzÀ£ÀÄß ‘PÁgÀĨɼɒ
©

J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß ªÀįɣÁr£À°è ZÉ®ÄèªÀ

«zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼À°è £Án ªÀiÁqÀĪÀ
«zsÁ£ÀUÀ½AzÀ ¨É¼ÉAiÀį ÁUÀĪÀÅzÀÄ.
¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ : ¨sÀvÀÛªÀ£ÀÄß
gÁdåzÀ J¯Áè f¯ÉèUÀ¼À°èAiÀÄÆ ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀȵÁÚ-vÀÄAUÀ¨sÀzÁæ PÀtªÉ, PÁªÉÃj £À¢PÀt廃 ºÁUÀÆ
PÀgÁªÀ½ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ ¨sÀvÀÛzÀ GvÁàzÀ£ÉUÉ ºÉ¸ÀgÁVªÉ. gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ f¯Éè ¨sÀvÀÛzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¥ÀæxÀªÀÄ
to

¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. C£ÀAvÀgÀ zÁªÀtUÉgÉ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, ²ªÀªÉÆUÀÎ, ªÀÄAqÀå, PÉÆ¥Àà¼À, GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ, GqÀĦ,
zÀQët PÀ£ÀßqÀ ºÁUÀÆ PÀ®§ÄgÀV f¯ÉèUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ. gÁdåzÀ EvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ
t

¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÉAzÀgÉ : vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ, ºÁ¸À£À, aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ, PÉÆqÀUÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀUÁ« f¯ÉèUÀ¼ÀÄ.

No

¤ÃgÁªÀjAiÀÄ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨sÀvÀÛªÀÅ GvÀÛªÀÄ UÀÄtªÀÄlÖ ºÁUÀÆ E¼ÀĪÀjAiÀÄÆ ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.

2. eÉÆüÀ : ¨sÀvÀÛzÀ £ÀAvÀgÀ eÉÆüÀªÀÅ PÀ£ÁðlPÀzÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°:

¸ÁÜ£ÀzÀ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. F ªÉÆzÀ®Ä ¨sÀvÀÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀQÌAvÀ PÀ®§ÄgÀVAiÀÄ£ÀÄß vÉÆUÀjAiÀÄ
eÉÆüÀ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæ ºÉZÁÑVvÀÄÛ. EwÛÃZÉUÉ eÉÆüÀ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÀtd JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
¥ÀæzÉñÀªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. MlÄÖ ¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è ±ÉÃ.
26 ¨sÁUÀªÀÅ eÉÆüÀzÀ ¨É¼ÉUÉ §¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà PÀ£ÁðlPÀªÀÅ eÉÆüÀzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è
109
JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ªÀĺÁgÁµÀÖç ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ.
eÉÆüÀªÀÅ GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ d£ÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR DºÁgÀ zsÁ£ÀåªÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß ºÉZÁÑV gÉÆnÖ
vÀAiÀiÁj¸À®Ä §¼À¸ÀĪÀgÀÄ. eÉÆüÀzÀ zÀAl£ÀÄß zÀ£ÀPÀgÀÄUÀ¼À ªÉÄëUÁV §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. zÀQët PÀ£ÁðlPÀzÀ°è
eÉÆüÀªÀ£ÀÄß eÁ£ÀĪÁgÀÄUÀ¼À ªÉÄëUÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
EzÀÆ ¸ÀºÀ ºÀÄ®Äè eÁwUÉ ¸ÉÃjzÀ
¸À¸ÀåªÀUÀð. EzÀ£ÀÄß ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV
‘¸ÉÆUÁðªÀiï ªÀ®ÎgÉ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.
EzÀÄ GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÀÄÝ,

d
¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ¸ÁzsÁgÀt ªÀļÉ, Mt
ºÀªÉ, PÀ¥ÀÅà, PÉA¥ÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄPÀÌ®Ä

he
«Ä²ævÀ ªÀÄtÄÚ ¨ÉÃPÀÄ. EzÀ£ÀÄß ©vÀÛ£É
ªÀiÁqÀĪÀ «zsÁ£À¢AzÀ ªÀÄ¼É D±ÀæAiÀÄzÀ°è

is
¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
re S
¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ : zÀQët
B
bl
PÀ£ÁðlPÀzÀ PÉ®ªÀÅ f¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ G½zÉ®è f¯ÉèUÀ¼À°è
be T
eÉÆüÀªÀ£ÀÄß
pu ¨É¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ.
K

«dAiÀÄ¥ÀÅgÀ, PÀ®§ÄgÀV, ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ,

gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, ¨É¼ÀUÁ«, ©ÃzÀgï, §¼Áîj,
©

zÁªÀtUÉgÉ, PÉÆ¥Àà¼À ªÀÄvÀÄÛ UÀzÀUÀ f¯ÉèUÀ¼À°è

eÉÆüÀzÀ ¨ÉøÁAiÀÄ ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.
«dAiÀÄ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄÄ eÉÆüÀzÀ
GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è gÁdåzÀ¯Éèà ªÉÆzÀ®
¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. avÀæzÀÄUÀð, ²ªÀªÉÆUÀÎ,
ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ, ºÁ¸À£À, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAqÀå f¯ÉèUÀ¼À°èAiÀÄÆ ¸Àé®àªÀÄnÖUÉ
to

eÉÆüÀªÀ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ.
3. gÁV: EzÀÄ GvÀÛªÀÄ
t

¥ÉÇõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ DºÁgÀ zsÁ£ÀåªÁVzÉ. EzÀgÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ ‘AiÉÄ°AiÀÄĹ£ï

No

PÉÆÃgÁPÁ£À’. gÁV¬ÄAzÀ ªÀÄÄzÉÝ, UÀAf, gÉÆnÖ, ºÀÄj»lÄÖ, ªÀiÁ¯ïÖ, zÉÆÃ¸É ªÀÄÄAvÁzÀ DºÁgÀ
¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹ §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¨sÀvÀÛ ªÀÄvÀÄÛ eÉÆüÀUÀ¼À £ÀAvÀgÀ gÁVAiÀÄÄ
ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå DºÁgÀ zsÁ£ÀåªÁVzÉ. ¸ÀÄ®¨sÀ ¨É¯ÉUÉ zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ. gÁVºÀÄ®Äè zÀ£ÀPÀgÀÄUÀ¼À
ªÉÄëUÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÉZÀÄÑ PÁ® ¸ÀAUÀ滸À§ºÀÄzÁzÀ zsÁ£Àå.
EzÀÄ GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼É. C¢üPÀ GµÁÚA±À, ¸ÁzsÁgÀt ªÀļÉ, PÉA¥ÀÅ ªÀÄtÄÚ, ªÉÄPÀÌ®Ä «Ä²ævÀ
ªÀÄtÄÚ AiÉÆÃUÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ §gÀ ¤¨sÁ¬Ä¸À§ºÀÄzÁzÀ UÀÄtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. PÉ®ªÀÅ PÀqÉ

110
¤ÃgÁªÀj D±ÀæAiÀÄzÀ®Æè gÁVAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ. gÁV £Án ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ, PÀ¼É QüÀĪÀÅzÀÄ,
PÉÆAiÀÄÄè, MPÀÌuÉ EvÁå¢UÀ½UÉ PÁ«ÄðPÀgÀ ¸ÀASÉå ºÉZÁÑVgÀ¨ÉÃPÀÄ. EzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÄAUÁgÀÄ ¨É¼É.
¨ÉùUÉAiÀÄ®Æè EzÀ£ÀÄß ¤ÃgÁªÀj ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¨É¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ: gÁVAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà PÀ£ÁðlPÀªÀÅ ªÉÆzÀ®
¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. gÁVAiÀÄ §¼ÀPÉAiÀÄÄ EwÛÃZÉUÉ
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÁÛ §gÀÄwÛzÉ. EzÀgÀ
¥ÀjuÁªÀĪÁV gÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæªÀÇ
PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. zÀQëtzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ
f¯ÉèUÀ¼À°è gÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ

d
PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVªÉ. EzÀÄ ºÀ¼ÉAiÀÄ ªÉÄʸÀÆgÀÄ
¥ÁæAvÀåzÀ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¨É¼É. GvÀÛgÀ

he
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è eÉÆüÀzÀ ¥ÁæzsÁ£ÀåvɬÄzÀÝgÉ,
zÀQët PÀ£ÁðlPÀzÀ°è gÁVAiÉÄà ¥ÀæzsÁ£À.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ Cw ºÉZÀÄÑ

is
re S
gÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ f¯Éè. C£ÀAvÀgÀzÀ
¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è gÁªÀÄ£ÀUÀgÀ, ºÁ¸À£À, ªÀÄAqÀå,
B
bl
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ UÁæªÀiÁAvÀgÀ, PÉÆïÁgÀ,
aPÀ̧¼Áî¥ÀÅgÀ, ²ªÀªÉÆUÀÎ, aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ,
be T
ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ
pu ªÀÄvÀÄÛ zÁªÀtUÉgÉ
K

f¯ÉèUÀ¼ÀÄ gÁV ¨É¼ÉUÉ ¥Àæ¹zÀÞªÁVªÉ.

ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ
©

1. PÀ§Äâ: EzÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR

ªÁtÂdå ºÁUÀÆ PÉÊUÁjPÁ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ.
PÀ£ÁðlPÀªÀÅ PÀ§Äâ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è
¨sÁgÀvÀzÀ°è £Á®Ì£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°ègÀĪÀ
gÁdåªÁVzÉ. EzÀÄ GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼É.
to

C¢üPÀ GµÁÚA±À ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ

CxÀªÁ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÇgÉÊPɬÄgÀĪÀ
¨sÁUÀUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀ©â£À
t

¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ªÀÄgÀ¼ÀÄ «Ä²ævÀ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ, PÉA¥ÀÅ ªÀÄtÄÚ GvÀÛªÀĪÁVgÀÄvÀÛzÉ. PÀ§â£ÀÄß PÀmÁªÀÅ
No

ªÀiÁrzÀ PÀÆqÀ¯É G¥ÀAiÉÆÃV¸À®Ä PÁSÁð£ÉUÀ½UÉ ¸ÁV¸À¨ÉÃPÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ GvÀÛªÀÄ ¸ÁjUÉ

¸Ë®¨sÀå«gÀ¨ÉÃPÀÄ.
EzÀÆ ¸ÀºÀ ºÀÄ®Äè eÁwUÉ ¸ÉÃjzÀ ¸À¸Àå. EzÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ªÀÄÆgÀÄ «ÄÃlgï JvÀÛgÀzÀªÀgÉUÉ
¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ ‘¸ÀSÁågÀªÀiï C¦ü¹£ÉÃgÀªÀiï’. EzÀgÀ°è ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ CA±À«zÀÄÝ, ¨É®è,
¸ÀPÀÌgÉ vÀAiÀiÁj¸À®Ä §¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ §ºÀĪÁ¶ðPÀ ¨É¼ÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå
CUÀvÀå.
111
 ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ : ¨É¼ÀUÁ«AiÀÄÄ gÁdåzÀ°èAiÉÄà Cwà ºÉZÀÄÑ PÀ§Äâ GvÁࢸÀĪÀ f¯ÉèAiÀiÁVzÉ.
D®ªÀÄnÖ AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå ¥ÀqÉ¢gÀĪÀ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄÄ JgÀqÀ£Éà ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉ¢zÉ.
ªÀÄAqÀå, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, «dAiÀÄ¥ÀÅgÀ, ©ÃzÀgï, §¼Áîj, ²ªÀªÉÆUÀÎ, zÁªÀtUÉgÉ, ºÁ¸À£À, PÉÆ¥Àà¼À, ºÁªÉÃj
PÀ§Ä⠨ɼÉAiÀÄĪÀ EvÀgÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ. ¸ÁévÀAvÀæöå ¥ÀǪÀð¢AzÀ®Æ PÀ§Ä⠨ɼÉAiÀÄĪÀ°è ªÀÄAqÀåf¯ÉèAiÀÄÄ
ºÉ¸ÀgÀĪÁ¹AiÀiÁVzÉ.
2. ºÀwÛ : ºÀwÛAiÀÄÄ £Áj£À ¨É¼É. ºÀwÛ §mÉÖ ZÀlĪÀnPÉ:
PÉÊUÁjPÉAiÀÄ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛ. eÉÆvÉUÉ dªÀÄSÁ£À, ºÀUÀÎ, ¤ªÀÄä f¯ÉèAiÀÄ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ DºÁgÀ
ºÁ¹UÉ, ¢A§ÄUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉUÀÆ §¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼À ¥ÀnÖ
EzÀgÀ ©Ãd¢AzÀ SÁzÀå vÉÊ® GvÁࢸÀĪÀgÀÄ. EzÀgÀ

d
ªÀiÁrj.
»ArAiÀÄ£ÀÄß zÀ£ÀPÀgÀÄUÀ¼À DºÁgÀªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

he
EzÀÄ GµÀÚªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥À GµÀÚªÀ®AiÀÄUÀ¼À ªÁtÂdå ¨É¼É. ¸ÁzsÁgÀt ªÀļÉ, ºÉZÀÄÑ
GµÁÚA±À ºÁUÀÆ PÀ¥ÀÅà ªÀÄtÄÚ ºÀwÛ ¨É¼ÉUÉ ¸ÀÆPÀÛ. £ÀªÀÄä gÁdåzÀ°è §ºÀ¼À ªÀµÀðUÀ½AzÀ®Æ ºÀwÛAiÀÄ

is
§¼ÀPÉ gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ. GzÀÝ, ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀÄAqÀÄ J¼ÉAiÀÄ ºÀwÛUÀ¼À «zsÀUÀ½ªÉ. DzÀgÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è
re S
ºÉZÁÑV ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀÄAqÀÄ J¼ÉAiÀÄ ºÀwÛAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÀwÛAiÀÄ£ÀÄß PÀ£ÁðlPÀzÀ°è
B
bl
DUÀ¸ïÖ, ¸É¥ÉÖA§gï wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è ©vÀÛ£É ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ªÀÄ¼É D±ÀæAiÀÄzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÉÃ
ºÉZÀÄÑ. ¤ÃgÁªÀj ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ®Æ ºÀwÛ ¨É¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ.
be T
pu
¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ : gÁdåzÀ°è ºÀwÛ GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÉèUÀ¼ÉAzÀgÉ: ºÁªÉÃj,
K

zsÁgÀªÁqÀ, UÀzÀUÀ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, §¼Áîj, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, PÀ®§ÄgÀV, ¨É¼ÀUÁ«, zÁªÀtUÉgÉ, avÀæzÀÄUÀð,

PÉÆ¥Àà¼À ªÀÄvÀÄÛ «dAiÀÄ¥ÀÅgÀ. ºÁªÉÃj f¯Éè ºÀwÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è gÁdåzÀ¯Éèà ªÉÆzÀ® ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ.
©

zsÁgÀªÁqÀ f¯Éè JgÀqÀ£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ.

ºÀwÛ PÀȶAiÀÄ°è QÃl ªÀÄvÀÄÛ gÉÆÃUÀ ¤AiÀÄAvÀætªÀÅ zÉÆqÀØ ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ. gÉÆÃUÀ ¤gÉÆÃzsÀPÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁjvÀ vÀ½UÀ¼À£ÀÄß PÀȶ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á ¸ÀA¸ÉÜ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀÄwÛgÀĪÀÅzÀjAzÀ EwÛÃa£À
¢£ÀUÀ¼À°è E¼ÀĪÀj ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼À°è ¸ÀÄzsÁgÀuÉ PÀAqÀħA¢zÉ.
3. vÀA¨ÁPÀÄ (ºÉÆUɸÉÆ¥ÀÄà) : EzÀÄ ¤PÉÆöAiÀiÁ£À ªÀUÀðPÉÌ ¸ÉÃjzÀ ¸À¸ÀåªÁVzÉ. EzÀgÀ°è
to

‘¤PÉÆÃn£ï’ JA§ ªÀiÁzÀPÀ ªÀ¸ÀÄÛ«zÉ. vÀA¨ÁPÀ£ÀÄß zsÀƪÀÄ¥Á£À, CAzÀgÉ ©Ãr, ¹UÀgÉÃlÄ, ¹UÁgï,
£À±Àå EvÁå¢UÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀÄ 17£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è vÀA¨ÁPÀ£ÀÄß
¨sÁgÀvÀPÉÌ ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÀÄ. C£ÀAvÀgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. FUÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ
t

¥ÀæªÀÄÄR ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß ¸ÁzsÁgÀt ªÀÄ¼É ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ GµÁÚA±ÀªÀżÀî ªÀÄgÀ¼ÀÄ
No

«Ä²ævÀ ªÀÄtÂÚ£À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ªÀfðäAiÀiÁ, ©Ãr vÀA¨ÁPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ dVAiÀÄ®Ä §¼À¸ÀĪÀAvÀºÀ vÀA¨ÁPÀ£ÀÄß
¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀfðäAiÀiÁ vÀA¨ÁPÀÄ GvÀÛªÀÄ zÀeÉðAiÀÄzÁÝVzÀÄÝ, EzÀÄ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ
ªÀÄlÖzÀ°è ºÉZÀÄÑ ¨ÉÃrPÉ UÀ½¹zÉ. EzÀjAzÀ «zÉò «¤ªÀÄAiÀÄzÀ UÀ½PÉ ªÀÄvÀÄÛ C§PÁj gÀÆ¥ÀzÀ°è
gÁdåzÀ ¨ÉÆPÀ̸ÀPÉÌ ¸ÁPÀµÀÄÖ DzÁAiÀÄ zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ : PÀ£ÁðlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR vÀA¨ÁPÀÄ GvÁࢸÀĪÀ gÁdåUÀ¼À°è

112
£Á®Ì£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ªÉÄʸÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄÄ vÀA¨ÁPÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ªÉÆzÀ® ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ºÁ¸À£À,
²ªÀªÉÆUÀÎ, PÉÆqÀUÀÄ, ¨É¼ÀUÁ«, §¼Áîj, avÀæzÀÄUÀð, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, zÁªÀtUÉgÉ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ, UÀzÀUÀ
f¯ÉèUÀ¼À°èAiÀÄÆ vÀA¨ÁQ£À ¨ÉøÁAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ¨É¼ÀUÁ« f¯ÉèAiÀÄ ‘¤¥ÁàtÂ’ AiÀÄÄ zÉñÀzÀ°è
©Ãr vÀAiÀiÁjPÁ vÀA¨ÁPÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞªÁzÀÄzÀÄ. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ vÀA¨ÁPÀÄ
«±ÀézÀeÉðAiÀÄzÁVzÀÄÝ, GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ §ºÀÄ¥Á®Ä gÀ¥sÁÛUÀĪÀÅzÀÄ.
4. PÁ¦ü : PÁ¦üAiÀÄÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥Àæ¹zÀÞ £ÉqÀÄvÉÆÃlzÀ ºÁUÀÆ ¥Á¤ÃAiÀÄ ¨É¼É. PÀ£ÁðlPÀªÀÅ
¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà PÁ¦üAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ªÉÆzÀ®
¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. Qæ.±À. 1670 gÀ ¸ÀĪÀiÁjUÉ ¨Á¨Á§ÄqÀ£ï ZÀlĪÀnPÉ:
JA§ ªÀÄĹèA ¸ÀAvÀ£ÀÄ aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆj£À ¨ÉlÖUÀ¼À ±Á¯ÉUÉ gÉÊvÀgÀ£ÀÄß DºÁ餹 CªÀgÀÄ

d
¸Á°£À°è PÁ¦ü ¸À¹UÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¹zÀ£ÀÄ. DzÀÝjAzÀ D ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨É¼ÉUÀ¼À ¥ÀzÀÞw, CªÀÅUÀ¼À

he
¨ÉlÖUÀ¼À£ÀÄß ¨Á¨Á§ÄqÀ£ï Vj J£ÀÄߪÀgÀÄ. DzÀgÉ ªÀiÁgÁlzÀ §UÉÎ ¸ÀAªÁzÀ £Àqɹ.
PÀæªÀħzÀÞªÁzÀ ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ 1826 gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁV

is
EAzÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è «¸ÁÛgÀªÁzÀ PÁ¦ü vÉÆÃlUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ.
re S
PÀ£ÁðlPÀªÀÅ CgÉéPÀ ºÁUÀÆ gÉƧĸÀÖ JA§ JgÀqÀÄ ¥Àæ¨sÉÃzÀzÀ PÁ¦üAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀÄwÛzÉ.
B
bl
EzÀgÀ°è CgÉéPÀ ±ÉæõÀ× zÀeÉðAiÀÄzÁVzÀÄÝ «±Àé ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ¨ÉÃrPÉ ¥ÀqÉ¢zÉ. PÁ¦üAiÀÄÄ
GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ C¢üPÀ ªÀÄ¼É ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¨ÉlÖUÀ¼À E½eÁgÀÄUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨É¼É. eÉÃr«Ä²ævÀ ªÀÄtÄÚ
be T
pu
F ¨É¼ÉUÉ ¸ÀÆPÀÛ. PÁ¦ü VqÀPÉÌ ¸ÀÆAiÀÄð£À £ÉÃgÀ QgÀtUÀ¼ÀÄ ©Ã¼ÀzÀAvÉ £ÉgÀ½£À ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸À¨ÉÃPÀÄ.
K

ªÀļÉAiÀÄ ¤ÃgÀÄ ºÀjzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ. F J¯Áè CA±ÀUÀ½gÀĪÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀįɣÁr£À°è

PÁ¦ü ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
©

¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ : zÉñÀzÀ PÁ¦üAiÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 70 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß PÀ£ÁðlPÀªÉÃ

GvÁࢸÀÄwÛzÉ. PÉÆqÀUÀÄ f¯ÉèAiÀÄÄ PÁ¦ü GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ,
ºÁ¸À£À ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ. ²ªÀªÉÆUÀÎ, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ ºÁUÀÆ zÀQët PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèUÀ¼À°è ¸Àé®à PÁ¦ü
¨ÉøÁAiÀÄ«zÉ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÁ¦ü CvÀÄåvÀÛªÀĪÁVzÀÄÝ, gÀÄa ZÀlĪÀnPÉ:
¸ÁªÀAiÀĪÀ PÀȶAiÀÄ §UÉÎ ºÉaÑ£À
to

ªÀÄvÀÄÛ DºÁèzÀvÉUÉ ºÉZÀÄÑ ºÉ¸ÀgÀĪÁ¹AiÀiÁVzÉ. EzÀjAzÁV

zÉñÀ «zÉñÀUÀ¼À°è PÁ¦üAiÀÄÄ GvÀÛªÀĪÁzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹.
ºÉÆA¢zÉ. EzÀjAzÀ PÀ£ÁðlPÀªÀÅ ‘PÁ¦üAiÀÄ £ÁqÀÄ’ JAzÉÃ
t

¥Àæ¹zÀÞªÁVzÉ.
No

113
 C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁrj.
1. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ««zsÀ GzÉÝñÀUÀ½UÉ §¼À¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ___________ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
2. Cw ºÉZÀÄÑ ¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ___________ f¯ÉèAiÀÄÄ ºÉÆA¢zÉ.
3. ‘¸ÉÆUÁðªÀiïªÀ®ÎgÉ’ JA§ÄzÀÄ ___________ ¨É¼ÉAiÀÄ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ.
4. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ PÀ§Ä⠨ɼÉAiÀÄĪÀ f¯Éè___________ .

d
5. vÀA¨ÁQ£À°è ___________ JA§ ªÀiÁzÀPÀªÀ¸ÀÄÛ«gÀÄvÀÛzÉ.

he
II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛgÀ §gɬÄj.
1. PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sÀÆ §¼ÀPÉAiÀÄ ªÀiÁzÀjUÀ¼À£ÀÄß w½¹.

is
2. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.
re S
3. ¤ÃgÁªÀj ¨ÉøÁAiÀÄ JAzÀgÉãÀÄ ? ¤ÃgÁªÀj ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
B
bl
4. «Ä±Àæ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ ªÀÄÄRå ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
be T
pu
5. gÁVAiÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
K

III. ºÉÆA¢¹ §gɬÄj.

©

C D
1) PÁ¦ü J) «Ä±Àæ¨ÉøÁAiÀÄ
2) ºÀwÛ ©) ¥Á¤ÃAiÀÄ ¨É¼É
3) PÀ§Äâ ¹) vÀA¨ÁPÀÄ
4) ¤¥Áàt r) £ÁgÀĨɼÉ
5) PÀÄj¸ÁPÁtÂPÉ E) £ÉqÀÄvÉÆÃlUÀ¼À ¨É¼É
to

J¥sï) ªÁtÂdå ¨É¼É

IV. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ
t

1) PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ««zsÀ DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¢ézÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹j.

No

2) eÉÆüÀ, gÁV EvÀgÉ ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ£ÁðlPÀzÀ £ÀPÉëAiÀÄ°è UÀÄgÀÄw¹.

V. AiÉÆÃfvÀPÁAiÀÄð
1) ¤ÃªÀÅ ªÁ¹¸ÀĪÀ ¸ÀÄvÀÛ-ªÀÄÄvÀÛ ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀĪÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ n¥Ààt ªÀiÁrj.
¸ÀA§A¢ü¹zÀ avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹.

  
114
 CxÀð±Á¸ÀÛç
CzsÁåAiÀÄ - 1
£ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À CxÀð ºÁUÀÆ «zsÀUÀ¼ÀÄ.
• ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀvÉ

d
• ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ.

he
• £ÀªÀÄä ¥Àj¸ÀgÀ ºÉeÉÓUÀÄgÀÄvÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀiÁUÉÆÃð¥ÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ.

is
F ªÉÆzÀ®Ä ¤ÃªÀÅ £ÀªÀÄä EµÀÖUÀ¼ÀÄ C£ÀAvÀªÁVzÀÄÝ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʹPÉƼÀî®Ä EgÀĪÀ
re S
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ «ÄvÀªÁVzÀÄÝ EzÀÄ PÉÆgÀvÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß
B
bl
w½zÀÄPÉÆAr¢ÝÃj. ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÉA§ÄzÀÄ MAzÀÄ «±Á® CxÀðªÀżÀî ±À§ÝªÁVzÀÄÝ, ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ vÁªÀÅ
PÉÊUÉƼÀÄîªÀ J®è DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÁzÀ GvÁàzÀ£É, «¤ªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĨsÉÆÃUÀUÀ¼À°è §¼À¸ÀĪÀ
be T
pu
J®è ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. ««zsÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À°è £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À
K

§¼ÀPÉUÉ ®¨sÀå«gÀĪÀ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅUÀ¼ÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¤¸ÀUÀðzÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÁVzÀÄÝ

CªÀÅUÀ½®èzÉà ªÀiÁ£ÀªÀ£À fëvÀªÀÅ ¸ÁzsÀåªÉà E®è. ¸ÀÆAiÀÄðgÀ²ä, ¤ÃgÀÄ, ªÁAiÀÄÄ, CgÀtåUÀ¼ÀÄ,
©

ªÀÄtÄÚ, eÉÊ«PÀ ªÉÊ«zsÀåvÉ, C¢gÀÄ, EvÁå¢UÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À fëvÀPÉÌ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVªÉ.

DzÀgÉ eÁUÀwPÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ K¼ÀÄ ±ÀvÀPÉÆÃnVAvÀ®Æ C¢üPÀªÁV ¨É¼É¢zÀÝjAzÀ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ
d£ÀjUÉ PÀ¤µÀ× CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀÅzÉà zÀĸÀÛgÀªÁUÀÄwÛzÉ. F CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À
PÉÆgÀvÉ, ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÀªÀÄä ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓ UÀÄgÀÄw£À ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ
PÀÄjvÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ°zÉÝêÉ.
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À CxÀð ºÁUÀÆ «zsÀUÀ¼ÀÄ
to

£ÉʸÀVðPÀªÁV ®¨sÀå«zÀÄÝ, vÁ«zÀÝ ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ°èAiÉÄà ªÀiË®åAiÀÄÄvÀ JAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂvÀªÁVgÀĪÀ

ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ. DºÁgÀ ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ«gÀĪÀ
t

ªÀÄtÄÚ, £ÀªÀÄä ºÀ®ªÀÅ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ ªÀÄƯÁzsÁgÀªÁVgÀĪÀ ¤ÃgÀÄ, ºÀ®ªÀÅ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ

No

ªÀÄgÀVqÀUÀ¼ÀÄ, fëUÀ¼ÀÄ G¹gÁqÀĪÀ ªÁAiÀÄÄ, £ÀªÀÄä ºÀ®ªÁgÀÄ GvÀà£ÀßUÀ½UÉ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ

C¢gÀÄUÀ¼ÀÄ, EvÁå¢UÀ¼É®èªÀ£ÀÆß £ÁªÀÅ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ E®è¢zÀÝgÉ
£ÀªÀÄä fêÀ£À EµÀÄÖ DgÁªÀÄzÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛ¯Éà EgÀ°®è.
£ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ‘¥ÀÅ£ÀgÀÄvÀàwÛ ºÉÆAzÀĪÀ CxÀªÁ £À«ÃPÀgÀtUÉƼÀÄîªÀ’
ºÁUÀÆ ‘ªÀÄÄVzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ’ JA§ JgÀqÀÄ «zsÀUÀ¼À°è ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁVzÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß FUÀ
C¨sÀ幸ÉÆÃt.

115
 £À«ÃPÀgÀtUÉƼÀÄîªÀ CxÀªÁ ¥ÀÄ£ÀgÀÄvÀàwÛ ºÉÆAzÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ: PÉ®ªÀÅ £ÉʸÀVðPÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ §¼À¹PÉƼÀÄîvÁÛ ºÉÆÃzÀAvÉ CªÀÅ ¥ÀÅ£ÀB vÀªÀÄä ªÀÄÆ® ¸ÀégÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß
¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV £ÀªÀÄä §¼ÀPÉUÉ zÉÆgÀPÀÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß
£À«ÃPÀgÀtUÉƼÀÄîªÀ CxÀªÁ ¥ÀÅ£ÀgÀÄvÀàwÛ ºÉÆAzÀĪÀ CxÀªÁ §jzÁUÀzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ §¼À¹zÀAvÉ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄÄ vÀ£Àß £ÉʸÀVðPÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
ªÀÄvÉÛ ªÀÄvÉÛ vÀÄA© PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. ¤ÃgÀÄ, ¨sÀÆ«Ä, CgÀtå, UÁ½, ¸ÀÆAiÀÄð£À ±ÁR «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ,
ªÀÄÄAvÁzÀĪÀÅ ªÀÄÄVAiÀÄzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÁVªÉ.
ªÀÄÄVzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ: PÉ®ªÀÅ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ £ÁªÀÅ §¼À¹zÀAvÉ PÀæªÉÄÃt

d
PÀrªÉÄAiÀiÁV CAwªÀĪÁV SÁ°AiÀiÁUÀĪÀ CxÀªÁ §jzÁUÀĪÀ ®PÀët ºÉÆA¢ªÉ. CªÀÅUÀ¼À ¸ÀȶÖ

he
ªÀÄvÉÛ ¸ÁzsÀå«®è. EAvÀºÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄVzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÉÛêÉ. PÀ©âtzÀ
C¢gÀÄ, vÁªÀÄæ, a£Àß, ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï, ¨ÁPìÉ Êmï ªÀÄÄAvÁzÀ R¤dUÀ¼ÀÄ; PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæðAiÀĪÀiï,
£ÉʸÀVðPÀ C¤®; AiÀÄÄgÉäAiÀĪÀiï, xÉÆÃjAiÀĪÀiï ªÀÄÄAvÁzÀ EAzsÀ£ÀªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ §¼À¹zÀAvÉ

is
re S
ªÀÄÄVzÀĺÉÆÃUÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤¸ÀUÀðªÀÅ vÀ£Àß ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄvÉÛ vÀÄA©PÉÆqÀ®Ä
¸ÁzsÀå«®è¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ EªÀÅUÀ½UÉ `£À«ÃPÀj¸À¯ÁUÀzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ’ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
B
bl
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß eÉÊ«PÀ ªÀÄvÀÄÛ CeÉÊ«PÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉAzÀÆ ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. fëUÀ½AzÀ
be T
pu
¥ÀqÉAiÀįÁzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß eÉÊ«PÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉAzÀÆ, ¤fÃðªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀ ¥ÀqÉAiÀįÁzÀ
K

¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß CeÉÊ«PÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉAzÀÆ ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ eÉÊ«PÀ

¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÁzÀgÉ, ¤ÃgÀÄ, ªÀÄtÄÚ, C¢gÀÄUÀ¼ÀÄ, EvÁå¢UÀ¼ÀÄ CeÉÊ«PÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÁVªÉ.
©

¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀvÉ
£ÀªÀÄä J®è ªÀÄÆ® CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼ÁzÀ DºÁgÀ, ªÀ¸Àw, §mÉÖ, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ £ÉʸÀVðPÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÁzÀ UÁ½, ¤ÃgÀÄ, ªÀÄtÄÚ, C¢gÀÄ, PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæðAiÀĪÀiï, ¥Áæt ºÁUÀÆ ¸À¸Àå ¸ÀAPÀÄ®,
EvÁå¢UÀ½AzÀ ¥ÀÆgÉʹPÉƼÀÄîvÉÛêÉ. DzÀgÉ E£ÀÄß JµÀÄÖ ¢£ÀUÀ¼ÀªÀgÉUÉ F CªÀÄÆ®å ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ
£ÀªÀÄä §¼ÀPÉUÉ ®¨sÀå«gÀÄvÀÛªÉ? KgÀÄUÀwAiÀÄ°ègÀĪÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ®èzÉà wêÀæUÉƼÀÄîwÛgÀĪÀ OzÉÆåÃVÃPÀgÀt
to

ºÁUÀÆ £ÀUÀjÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß CUÁzsÀªÁV ºÉaѹªÉ. CzÀgÀ®Æè ¸ÀzÁ

ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À EµÀÖUÀ½UÉ ºÉÆð¹zÀgÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ vÀÄA¨Á PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°èªÉ.
wÃjºÉÆÃUÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ®¨sÀå«zÀÄÝ §¼ÀPÉ ºÉaÑzÀAvÉ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt
t

PÀĹAiÀÄÄwÛzÉ. ¥ÀÅ£ÀgÀÄvÀàwÛ ºÉÆAzÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀzÀ zÀgÀQÌAvÀ wêÀæªÁV

No

§¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß C¢üPÀUÉƽ¸ÀÄwÛgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ:

1. «Äw«ÄÃjzÀ d£À¸A
À SÉå : CUÁzsÀ ¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ°è ºÉZÄÀ w
Ñ g
Û ÄÀ ªÀ d£À¸A
À SÉåUÉ DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀ¸wÀ ¸ËPÀAiÀÄð MzÀV¸À®Ä ºÉZÄÀ ª Ñ j
À d«ÄãÀÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀz
Û .É EzÀPÌÉ CgÀtåU¼À £
À ÄÀ ß PÀȶ
¨sÆ
À «ÄAiÀiÁV, PÀȶ ¨sÆÀ «ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀ¸wÀ , ªÁtÂfåPÀ ªÀÄvÀÄÛ OzÀå«ÄPÀ ¨sÆ À «ÄAiÀiÁV
ªÀiÁ¥Àðr¹ ¥ÀÇgÉʹPÉƼÀî¯ÁUÀÄwÛzÉ.

116
 2. ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ OzÉÆåÃVÃPÀgÀt : DºÁgÀ ºÁUÀÆ PÀȶ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀgÀ¢AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ,
GzÀåªÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉå ºÉaÑzÀAvÉ, £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄvÀÄÛªÀgÉ¢gÀĪÀ J®è «zsÀUÀ¼À CgÀtå, PÀȶ
C¢gÀÄ, PÀZÁÑ vÉÊ® ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãj£ÀÀ ºÁUÀÆ eËUÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÀ¼À ¥Àæw±ÀvÀ 50QÌAvÀ®Æ ºÉaÑ£À
ºÉÆgÀvÉUÉAiÀÄÄ«PÉ C¢üPÀªÁVzÀÄÝ ¨sÁUÀ ¥ÀjªÀwðvÀªÁVzÀÄÝ, PÀ¼ÉzÀ zÀ±ÀPÀªÉÇAzÀgÀ¯ÉèÃ
ºÀ®ªÁgÀÄ UÀtÂUÀ¼ÀÄ, vÉÊ® ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 130 zÀ±À®PÀë ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼ÀµÀÄÖ CgÀtå £Á±ÀªÁVzÉ
¨Á«UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d®ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ («±Àé CgÀtåUÀ¼À ¹Üw, 2012, J¥sï.J.M.)
§jzÁVªÉ.
3. «¸ÀÛgÀuÉAiÀiÁUÀÄwÛgÀĪÀ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ : MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¨sËUÉÆýPÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è Cw

d
ºÉZÀÄÑ d£À¸ÀASÉå ªÁ¸ÀªÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀ J£ÀÄßvÉÛêÉ. CAxÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è
¸ÀºÀdªÁV ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ vÁådå GvÁàzÀ£Á ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ CvÀå¢üPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

he
EzÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt ºÁUÀÆ UÀÄtªÀÄlÖUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
£ÀÆgÁgÀÄ Q¯ÉÆëÄÃlgÀÄUÀ¼À zÀÆgÀ¢AzÀ ¤ÃgÀÄ ¥ÀqÉzÀÄ, D ±ÀÄzÀÞ ¤ÃgÀ£ÀÄß PÀÄlÄA§UÀ¼ÀÄ

is
ªÀÄvÀÄÛ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ CzÀ£ÀÄß PÉƼÀZÉ ¤ÃgÁV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸ÀAPÀµÀÖªÀ£ÀÄß H»¹PÉÆAqÀgÉ
re S
£ÀUÀjÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß CxÉÊð¹PÉƼÀÀÄzÁVzÉ.
B
bl
4. ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁ°£Àå: ¥À¼ÉAiÀÄĽPÉ EAzsÀ£ÀUÀ¼ÁzÀ PÀ°èzÀÝ®Ä, rÃ¸É¯ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉmÉÆæïï EªÀÅUÀ¼À
zÀ»¸ÀÄ«PɬÄAzÁV, ºÁ¤PÁgÀPÀ CA±ÀUÀ¼ÁzÀ EAUÁ®zÀ qÉÊDPÉìöÊqï, ºÉÊqÉÆæÃd£ï
be T
pu
¸À¯ÉáöÊqï, ªÀĹ, zsÀƼÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÁAiÀÄÄ ªÀÄAqÀ®ªÀ£ÀÄß ¥ÀæªÉò¹ CzÀ£ÀÄß
K

ªÀÄ°£ÀUÉƽ¸ÀÄvÀÛªÉ. EzÀjAzÁV ±ÀÄzÀÞ ªÁAiÀÄÄ«£À ®¨sÀåvÉ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.

5. d®ªÀiÁ°£Àå ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ ¸ÀªÀPÀ½ : ªÀiÁ£ÀªÀgÀ, D¸ÀàvÉæUÀ¼À, GzÀåªÀÄUÀ¼À ºÁUÀÆ EvÀgÀ
©

vÁådåUÀ¼À£ÀÄß §AiÀÄ°£À°è ¸ÀÄjAiÀÄĪÀÅzÀjAzÀ C°è£À ¨sÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãj£À G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉ

PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀȶ ºÁUÀÆ PÀÄlÄA§UÀ¼À ZÀlĪÀnPÉ zɸɬÄAzÁV ¸ÀºÀ d® ªÀiÁ°£Àå
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À PÁgÀt¢AzÁV ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ £À²¹ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ
£ÀµÀÖªÁUÀÄvÀÛzÉ.
»ÃUÉ KgÀÄwÛgÀĪÀ d£À¸ÀASÉå ºÁUÀÆ CªÀgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉaѹ, CªÀÅUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖzÀ £ÀµÀÖPÀÆÌ PÁgÀtªÁVªÉ.
to

DzÀgÉ, F PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß F PɼÀUÉ ¸ÀÆa¹zÀ PÀæªÀÄUÀ¼À ¥Á®£É¬ÄAzÀ vÀqÉUÀlÖ§ºÀÄzÁVzÉ:

1. ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ºÉƸÀ ªÀÄÆ®UÀ¼À ¥Àj±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ D«µÁÌgÀ;
t

2. ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ºÁUÀÆ §zÀ° ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À D«µÁÌgÀ (GzÁºÀgÀuÉUÉ PÀ°èzÀÝ®Ä DzsÁjvÀ

No

EAzsÀ£ÀzÀ §zÀ¯ÁV ¸ËgÀ ºÁUÀÆ ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛ; røɯï£À §zÀ¯ÁV JxÀ£Á¯ï; PÀnÖUÉ
¦ÃoÉÆÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À §zÀ°UÉ ¥Áè¹ÖPï ¦ÃoÉÆÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ, EvÁå¢);
3. ¸ÀA¥À£ÀÆä® §¼ÀPÉAiÀÄ zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ (GzÁºÀgÀuÉUÉ 2 ¸ÉÆÖçÃPï JAf£ÀÄßUÀ½UÉ
ºÉÆð¹zÀgÉ 4 ¸ÉÆÖçÃPï JAf£ÀÄßUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ vÉÊ®/EAzsÀ£ÀªÀ£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÀÛªÉ);
4. ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À C¥À§¼ÀPÉ vÀqÉAiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ°£Àå ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ.
5. ¤vÀåzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¹ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ°£Àå PÀrªÉÄUÉƽ¸ÀĪÀAxÀ
PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîªÀ ¸À®ÄªÁV d£ÀgÀ£ÀÄß eÁUÀÈvÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
117
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ°è£À wêÀæ KjPÉ ºÉZÀѼÀ CªÀÅUÀ¼À ªÀiÁ°£ÀåªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ d£ÁAUÀPÉÌ
UÀA©üÃgÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß vÀAzÉÆqÀÄØvÀÛzÉ. £ÀªÀÄUÉ PÀÄrAiÀÄ®Ä ±ÀÄzÀÞ ¤ÃgÀÄ ¹UÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ,
G¹gÁqÀ®Ä ±ÀÄzÀÞ UÁ½ EgÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ, ºÀ®ªÀµÀÄÖ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ §jzÁUÀ§ºÀÄzÀÄ, fêÀ
ªÉÊ«zsÀåvÉ «gÀ¼ÀªÁV Erà «±ÀéªÉà vÁådåUÀÄArAiÀiÁV©qÀĪÀ C¥ÁAiÀÄ«zÉ. F ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ
JzÀÄj¸ÀĪÀÅzÀÄ? EzÀ£ÀÄß ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÉ.
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÉÄAzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À C¥À§¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁr CªÀÅUÀ¼À
£ÁåAiÉÆÃavÀ §¼ÀPÉ£ÀÄß ¥ÉÇæÃvÁ컹 ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä® §¼ÀPÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀªÀÄvÉÆî£À

d
PÁAiÀÄÄÝPÉƼÀÄîªÀÅzÁVzÉ. “ªÀiÁ£ÀªÀ d£ÁAUÀzÀ FV£À ¦Ã½UÉAiÀÄ DPÁAPÉëUÀ¼À£ÀÄß FqÉÃj¸ÀĪÀ
ºÁUÀÆ ªÀÄÄA¢£À ¦Ã½UÉAiÀĪÀgÀ C©üõÉÖUÀ¼À£ÀÆß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÉ F fêÀUÉÆüÀªÀ£ÀÄß

he
¤ªÀð»¸ÀĪÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ” JAzÀÄ ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁ夸À¯ÁVzÉ. ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄÄ £ÉʸÀVðPÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄÝ CªÀÅUÀ¼À CwAiÀiÁzÀ §¼ÀPÉ, C¥ÀªÀåAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

is
CªÀ£ÀwUÀ¼À£ÀÄß vÀqÉAiÀÄĪÀ MAzÀÄ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. CzÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½AzÀ zÉÆgÀPÀ§ºÀÄzÁzÀ
re S
J®è ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀîªÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ, CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt ºÁUÀÆ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß
B
bl
PÁAiÀÄÄÝPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀ®Ä §¼À¸À§ºÀÄzÁzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À MAzÀÄ UÀÄZÀÒªÁVzÉ.
be T
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄÄ £ÀªÉÄä®ègÀ ºÉÆuÉAiÀiÁVzÉ. CzÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ ¸ÁPÁgÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ?
pu
CzÀ£ÀÄß £Á®ÄÌ R vÀAvÀæzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÉ. ºÁUÁzÀgÉ, D £Á®ÄÌ
K

R UÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ? CªÉAzÀgÉ, Reduce (¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ),

Reuse (¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀÄgÀÄ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ), Recharge (¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¥ÀÅ£ÀB¨sÀðwð
©

ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ) CxÀªÁ Regenerate (¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ) ªÀÄvÀÄÛ

Research (¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É). FUÀ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV w½AiÉÆÃt.
1. ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ (Reduce) : ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß DzÀµÀÄÖ
PÀrªÉÄ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ®èzÉà CªÀÅUÀ¼À ¥ÉÇÃ®Ä ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉƽ¸ÀĪÀÅzÁVzÉ.
AiÀiÁªÀÅzÉà PÉ®¸ÀPÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß
ªÀiÁrzÀgÉ MmÁÖgÉ ªÀiÁ°£ÀåªÀÇ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ¥Àæw¸Áj ªÉÆÃlgï ¨ÉÊPï
to

§¼ÀPÉAiÀÄ §zÀ¯ÁV ¸ÉÊPÀ¯ï §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ CxÀªÁ £ÀqÉzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀÄ, ¥ÀæwAiÉƧâgÀÆ ¸ÀéAvÀ

ªÁºÀ£ÀzÀ°è wgÀÄUÁqÀzÉà ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÁjUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ¥ÉmÉÆæïï
ªÀÄvÀÄÛ røÀ¯ï£À §¼ÀPÉ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀ®èzÉà ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£ÀåªÀÅ ¸ÀºÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
t
No

2. ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀÄgÀÄ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ (Reuse) : EzÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¸ÀAgÀPÀëuÉUÉ MAzÀÄ

¸ÀgÀ¼À DzÀgÉ vÀÄA¨Á ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÀiÁUÀðªÁVzÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÃgÉ
¨ÉÃgÉ PÉ®¸ÀUÀ½UÀ®èzÉà ºÀ®ªÀÅ ¨Áj G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÁVzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ¸ÁߣÀPÉÌ
§¼À¹zÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß vÉÆÃlPÉÌ §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ, G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ PÁUÀzÀªÀ£ÀÄß ¥ÉÇlÖtUÀ¼À£ÀÄß
vÀAiÀiÁj¸À®Ä §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ.
3. ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¥ÀÄ£ÀB¨sÀðwð ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ (Recharge) ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ
(Regenerate) : £ÀªÀÄä ¥ÀæeÁÕ¥ÀǪÀðPÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½AzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ªÀÈ¢Þ¸ÀĪÀ
118
 PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ F «zsÀUÀ¼À°è §gÀÄvÀÛªÉ. CAvÀdð® ªÀÄgÀÄ¥ÀÇgÀtUÉƽ¸ÀĪÀ J®è PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ,
CgÀtÂåÃPÀgÀt¢AzÀ ªÀÄgÀVqÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ ªÀÈ¢Þ ºÁUÀÆ vÀ£ÀÆä®PÀ fêÀ ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ
«¸ÀÛgÀuÉUÀ¼ÀÄ E°è ¤ÃqÀ§ºÀÄzÁzÀ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÁVªÉ.
4. ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É (Research) : §jzÁUÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½UÉ ¥ÀAiÀiÁðAiÀĪÁV §¼ÀPÉ
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ £À«ÃPÀgÀtUÉƽ¸À§ºÀÄzÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ¤gÀAvÀgÀªÁV
DUÀ¨ÉÃPÀÄ. £ÁªÀÅ FUÀ §¼À¸ÀÄwÛgÀĪÀ EAzsÀ£ÀPÉÌ ¸ËgÀ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ
¥ÀAiÀiÁðAiÀÄUÀ¼ÁVªÉ.
ZÀlĪÀnPÉ: ¤ªÀÄä ªÀÄ£É ºÁUÀÆ ±Á¯ÉAiÀÄ°è C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÀÄzÁzÀAxÀ 4RUÀ¼À ¥ÀnÖ ªÀiÁrj.

d
F PɼÀUÉ ¸ÀÆa¹zÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¤ÃªÀÅ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¸À®Ä K£ÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ

he
JA§zÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛªÉ:
· PÀrªÉÄ ¸ÀgÀPÀ£ÀÄß Rjâ¹ (FUÁUÀ¯Éà EgÀĪÀAxÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß JµÀÄÖ ¢ÃWÀðPÁ®ªÀÇ CµÀÄÖ

is
G¥ÀAiÉÆÃV¹, ºÉƸÀzÀ£ÀÄß Rjâ¸ÀĪÁUÀ CzÀÄ CªÀ±Àå«zÉAiÀiÁ JAzÀÄ ¥Àæ²ß¹PÉƽî).
re S
· C£ÀªÀ±ÀåPÀ ¥ÁåQAUï£ÀÄß ªÀfð¹ (GzÁ: ¨Ál° ¤ÃgÀÄ Rjâ¸ÀĪÀ §zÀ¯ÁV £À¼À¢AzÀ
B
bl
¤ÃgÀÄ PÀÄr¬Äj)
be T
· ªÉÄl¯ï qÀ©âUÀ¼ÀÄ, ºÀ¼ÉAiÀÄ ¸É¯ï ¥sÉÇãïUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Áè¹ÖPï ¨Ál®ÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÀħ¼ÀPÉ
pu
ªÀiÁrj.
K

· ¥ÀÅgÀÄvÁࢹzÀ ¸ÀgÀQ¤AzÀ ªÀiÁrzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉZÀÄÑ Rjâ¹j.

©

· ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß ªÀÄ°£ÀUÉƽ¸ÀzÉà ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÁ½AiÀÄ£ÀÄß ±ÀÄzÀÞªÁVr.

· ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÀPÀ½AiÀÄ£ÀÄß vÀqÉUÀnÖj.
· MAzÀÄ ªÀÄgÀªÀ£ÀÄß C¤ªÁAiÀÄðªÁV PÀvÀÛj¹zÁUÀ CzÀgÀ §zÀ¯ÁV E£ÉÆßAzÀÄ ¸À¹AiÀÄ£ÀÄß
£Érj.
· ¸ÀéAvÀ ªÁºÀ£ÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ZÀ¯Á¬Ä¹, ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÁjUÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹; ¸ÉÊPÀ¯ï
to

G¥ÀAiÉÆÃV¹ CxÀªÁ £ÀqÉzÁrj.

· ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è EAzsÀ£ÀªÀ£ÀÄß G½¹ (GzÁ : ¢Ã¥ÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀ±Àå«®è¢zÁÝUÀ Dj¸ÀĪÀÅzÀÄ).
t

EzÉà ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ CA±ÀªÀ£ÀÄß dUÀwÛ£À §ºÀÄvÉÃPÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ ‘¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ’AiÀÄ vÀvÀéªÀ£ÀÄß

No

C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁPÁgÀUÉƽ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄwÛªÉ. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÉÄAzÀgÉ ªÀÄÄA¢£À

¦Ã½UÉAiÀĪÀjUÀÆ GvÀÛªÀÄ fêÀ£À ªÀÄlÖ ®©ü¸ÀĪÀAvÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À £ÁåAiÉÆÃavÀ §¼ÀPÉ, ¸ÀAgÀPÀëuÉ
ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀAxÀ MAzÀÄ ªÀiÁUÀðªÁVzÉ.
£ÀªÀÄä fêÀ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓ UÀÄgÀÄvÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
ªÀiÁ£ÀªÀ d£ÁAUÀ ¥ÀÈyéAiÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÁPÀÄwÛgÀĪÀ MmÁÖgÉ MvÀÛqÀzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÉµÀÄÖ?
CzÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ ¸ÁzsÀ£À«zÉAiÀiÁ? ªÀ®Øð ªÉʯïدÉÊ¥sï ¥sÀAqï (WWF) ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ

119
‘fêÀ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓUÀÄgÀÄvÀÄ’ JA§ ¸ÁzsÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¹ CzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ MAzÀÄ gÁµÀÖç CxÀªÁ
AiÀiÁªÀÅzÉà gÁµÀÖçzÀ M§â ªÀåQÛAiÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ vÁådå GvÀà£ÀßzÀ ¥ÀæªÀiÁtUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ©Ã¼ÀĪÀ MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄwÛzÉ. ¸ÀzÀåzÀ vÁAwæPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÁÛ M§â ªÀåQÛ
¥ÀÈyéAiÀÄ JµÀÄÖ ¨sËwPÀ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß §¼À¹ fë¸ÀÄwÛzÁÝ£É JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÉÃ
¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓUÀÄgÀÄvÀÄ. F ¨sËwPÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ M§â ªÀåQÛUÉ CªÀ±Àå«gÀĪÀ DºÁgÀ, ¤ÃgÀÄ, EAzsÀ£À, §mÉÖ
ºÁUÀÆ PÀlÖqÀ ¤ªÀiÁðt ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ eÉÊ«PÀ ¥ÀæzÉñÀªÀ®èzÉÃ, D ªÀåQÛAiÀÄÄ ¸ÀȶָÀĪÀ
vÁådåUÀ¼À£ÀÄß »AV¹PÉƼÀî®Ä ¨ÉÃPÁVgÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÇ DVzÉ. CAzÀgÉ, M§â ªÀåQÛAiÀÄ ¥ÀÈyéAiÀÄ eÉÊ«PÀ
¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓUÀÄgÀÄvÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀħºÀÄzÁVzÉ.
WWF ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ MAzÀÄ zÉñÀzÀ fêÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ

d
ºÉeÉÓUÀÄgÀÄvÀ£ÀÄß “D zÉñÀªÀÅ §¼À¸ÀĪÀ DºÁgÀ, §mÉÖ

he
ºÁUÀÆ PÀnÖUÉAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀ®Ä ¨ÉÃPÁUÀĪÀ J®è PÀȶ,
eÁ£ÀĪÁgÀÄ ªÉÄìĸÀĪÀ, CgÀtå ªÀÄvÀÄÛ «ÄãÀÄUÁjPÉUÉ

is
re S ®¨sÀå«gÀĪÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ®èzÉÃ; EAzsÀ£À
§¼À¹zÁUÀ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄäªÀ vÁådåUÀ¼À£ÀÄß »ÃjPÉƼÀî®Ä
B
bl
¨ÉÃPÁzÀ d«ÄãÀÄ; ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ® ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
PÀÀ°à¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ MlÄÖ d«Ää£À ¥ÀæªÀiÁt” JAzÀÄ
be T
pu ªÁåSÁ夹zÉ.
K

CzÉà ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£Àß 2014gÀ Living Planet Report£À°è 2010£Éà ¸Á°£À°è, MlÄÖ
eÁUÀwPÀ fêÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓ UÀÄgÀÄw£À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ 18.1 ±ÀvÀPÉÆÃn ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ vÀ¯Á
©

M§âjUÉ 2.6 ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼À¶ÖvÀÄÛ JAzÀÄ CAzÁf¹zÉ. DzÀgÉ ¥ÀÈyéAiÀÄ eÉÊ«PÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß 12

±ÀvÀPÉÆÃn ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ vÀ¯Á M§âjUÉ 1.7 ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ JAzÀÄ CAzÁf¸À¯ÁVzÉ.
EzÀgÀxÀð, ¥ÀæwAiÉƧâgÀÆ ¸ÀzÀåzÀ fêÀ£À ±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀgɹPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀ®Ä 18
±ÀvÀPÉÆÃn ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼ÀµÀÄÖ ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀzÀ CªÀ±ÀåPÀvɬÄzÀÄÝ, EzÀÝzÀÄÝ PÉêÀ® 12 ±ÀvÀPÉÆÃn ºÉPÉÖÃgÀÄUÀ¼ÀµÀÄÖ
ªÀiÁvÀæ. CAzÀgÉ 2010gÀ°è, ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ ¥ÀÈyéAiÀÄÄ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÁzÀAxÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½VAvÀ ±ÉÃ.50gÀµÀÄÖ
ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß, CAzÀgÉ MAzÀƪÀgÉAiÀĵÀÄÖ ¥ÀÈyéAiÀÄ£ÀÄß §¼À¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ
to

JAzÀxÀð. £ÁªÀÅ EzÉà jÃw £ÀªÀÄä ¸ÀA¥À£ÀÆä® §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀgɹzÀgÉ, PÉ®ªÉà zÀ±ÀPÀUÀ¼À°è
¥ÀÈyéAiÀÄ ªÀÄgÀĸÀ馅 ¸ÁªÀÄxÀåð «ÄÃj¸ÀĪɪÀ®èzÉÃ, £ÀªÀÄä fêÀ£À £ÀqɸÀ®Ä EAxÀ LzÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÀ¼ÀÄ
¨ÉÃPÁUÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ CAzÁf¸À¯ÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ? F ¸ÀAUÀwAiÀÄÄ £ÀªÀÄä
t

fêÀ£À ±ÉÊ°AiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ®èzÉà PÀrªÉÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À®Ä ¸ÀàµÀÖ ¸ÀAzÉñÀ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.

No

£ÀªÀÄä ¥ÀæwAiÉƧâgÀzÀÆ fêÀ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓ UÀÄgÀÄvÀÄ EzÀÄÝ, MmÁÖgÉ ºÉeÉÓUÀÄgÀÄw£À ºÉZÀѼÀPÉÌ

PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄwÛzÉÝêÉ. DzÀÝjAzÀ fêÀ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓUÀÄgÀÄvÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ £ÁªÉÃ
ªÉÆzÀ®Ä CzÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀÆPÀÛ. E°è §ºÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¸ÀAUÀwAiÉÄAzÀgÉ F PÀÄjvÀÄ
£ÁªÀÅ CjvÀÄPÉÆAqÀÄ, £ÀªÀÄä ¸À«ÄÃ¥ÀzÀªÀjUÉ ªÀÄ£ÀzÀlÄÖ ªÀiÁr¹, d£ÀgÀ MmÁÖgÉ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉaѸÀĪÀÅzÁVzÉ. F ªÀÄÆ®PÀ ¤ªÀÄä ¥Àæ¨sÁªÀ CxÀð¥ÀÇtðªÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, vÁådå ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À
ªÀÄgÀħ¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ¥ÁægÀA©ü¹, ¤ªÀÄä ªÀÄ£ÉAiÀĪÀjUÉ CzÀgÀ PÀÄjvÀÄ eÁUÀÈw ªÀÄÆr¹zÁUÀ

120
CªÀgÀÆ CzÀ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîvÁÛgÀ®èzÉà F «µÀAiÀĪÀÇ £ÉgɺÉÆgÉAiÀĪÀjUÀÆ ºÀ§ÄâªÀÅzÀÄ. EzÀÄ
MAzÀÄ ¸ÀtÚ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÁzÀgÀÆ «±Á® ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀAxÀºÀÄzÁVzÉ.
¤ªÀÄä ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓ UÀÄgÀÄvÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¤ÃªÀÅ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ?
DºÁgÀ
• ¸ÁªÀAiÀĪÀ CxÀªÁ ¸ÀܽÃAiÀĪÁV ¨É¼ÉzÀ DºÁgÀªÀ£ÀÄß Rjâ¹j.
• MAzÀÄ PÉÊvÉÆÃlªÀ£ÀÄß ¨É¼É¹j (vÀ£ÀÆä®PÀ ¤ÃªÀÅ DºÁgÀ ¸ÁUÁl¢AzÁUÀĪÀ ªÀiÁ°£Àå,
gÀ¸ÀUÉƧâgÀ §¼ÀPÉ, ¥ÉÆlÖtUÀ¼À CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀ®èzÉÃ, ¤ªÀÄUÉ vÁeÁ

d
vÀgÀPÁj ®¨sÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ).

he
• CAUÀrUÀ½UÉ ¤ªÀÄäzÉà PÉÊaîUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃVj.
• DzÀµÀÄÖ PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¸ÀA¸ÀÌj¹zÀ DºÁgÀªÀ£ÀÄß §¼À¹j.

is
• ºÀtÂÚ£À gÀ¸ÀzÀ ¥ÉÇlÖt PÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ §zÀ¯ÁV ºÀtÚ£Éßà Rjâ¹j.
re S
• ªÀiÁA¸À ªÀÄvÀÄÛ qÉÃj GvÀà£ÀßUÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁrj, ¤ªÀÄUÉ ¨ÉÃgÉ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ®Æ
B
bl
¥ÉÇæÃnãï zÉÆgÀPÀÄvÀÛzÉ.
be T
• ºÉÆgÀV¤AzÀ DºÁgÀ vÀj¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀQÌAvÀ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°èAiÉÄà vÀAiÀiÁj¹¸ÀĪÀÅzÀÄ GvÀÛªÀÄ
pu
K

EAzsÀ£À/«zÀÄåZÀÒQÛ
• §¼ÀPÉ ªÀÄÄVzÀ ªÉÄÃ¯É J®è «zÀÄå¢ÝÃ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß Dj¹j
©

• gÁwæ ºÉÆwÛ£À°è Kgï PÀArõÀ£Àgï ªÀÄvÀÄÛ »ÃlgïUÀ¼À£ÀÄß Dj¹j.

• ªÀģɬÄAzÁZÉUÉ §¤ß, ¤ÃªÀÅ G¯Áè¸À¨sÀjvÀgÁVgÀÄwÛÃgÀ®èzÉÃ, PÀrªÉÄ EAzsÀ£À §¼À¸ÀÄwÛÃj.
• ªÀÄ£É/PÁgÀ£ÀÄß vÀA¥ÁV¸ÀĪÁUÀ CxÀªÁ ©¹AiÀiÁV¸ÀĪÁUÀ, ¨ÁV®Ä-QlQUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄaÑj.

¸ÁjUÉ
• ±Á¯ÉUÉ £ÀqÉzÀÄ §¤ß CxÀªÁ ¸ÉÊPÀ¯ï vÀ¤ß.
to

• ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÁjUÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹j.

• ºÉÆgÀUÉ ºÉÆÃUÀĪÁUÀ CxÀªÁ £ÀqÉAiÀÄĪÀ zÁj zÀÆgÀ EzÁÝUÀ PÁgï ¥ÀÇ¯ï §¼À¹j.
t

PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ vÁådå ¸ÀȶָÀĪÀÅzÀÄ

No

• DzÀµÀÄÖ PÀrªÉÄ ¥ÁåPÉÃeï EgÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß Rjâ¸ÀĪÀÅzÀÄ

• CªÀ±ÀåPÀvɬĮè¢zÁÝUÀ aîªÀ£ÀÄß PÉüÀ¢gÀĪÀÅzÀÄ
• DzÀµÀÄÖ ¥ÀÅ£À§ð¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅ£À§ð¼ÀPÉ ªÀiÁrzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß Rjâ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
• ªÀÄÄjzÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÉÆÃr¹ j¥ÉÃj ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
• ¥ÀÅ£ÀB ¥ÀÅ£ÀB §¼À¸À§ºÀÄzÁzÀAxÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß Rjâ¸ÀĪÀÅzÀÄ.

121
¤ÃgÀÄ
• ºÀ®ÄèdÄÓªÁUÀ £À¼ÀªÀ£ÀÄß §Azï ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
• ZÀgÀArUÀ¼À°è «µÀPÁgÀPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄjAiÀÄ¢gÀĪÀÅzÀÄ
• ¥ÁvÉæ ªÀÄvÀÄÛ §mÉÖ vÉƼÉAiÀÄĪÀ AiÀÄAvÀæUÀ¼À£ÀÄß vÀÄA©¹ (¥sÀÅ¯ï ¯ÉÆÃqï) G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀÅzÀÄ.
• ±ËZÁ®AiÀÄ (¥sÀèµï) mÁåAQ£À°è MAzÀÄ EnÖUÉAiÀÄ£ÀÄß EqÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÁPÀµÀÄÖ ¤ÃgÀ£ÀÄß
G½¸À§ºÀÄzÀÄ.
• ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «zsÀzÀ ±ËZÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ §¼À¹j

d
¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ

he
• ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀÀ d£ÀjUÉ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓUÀÄgÀÄw£À PÀÄjvÀÄ ªÀiÁ»w ¤Ãr, CzÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ
ªÀiÁqÀ®Ä K£ÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÉA§ÄzÀ£ÀÆß w½¹.

is
•
re S
¸ÀܽÃAiÀÄ d®ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß gÀQë¸ÀĪÀ/±ÀÄ¢ÞÃPÀj¸ÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ ¸ÀAWÀ ¸ÀA¸ÉܬÄzÀÝgÉ
CzÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVj,
B
bl
• ¥ÀÅ£À§ð¼ÀPÉ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À°è vÉÆqÀVPÉƽîj.
be T
•
pu
¤ªÀÄä ±Á¯ÉAiÀÄ EAzsÀ£ÀzÀ Drmï ªÀiÁr, AiÀiÁªÀ PÀæªÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ «zÀÄåvï ºÁUÀÆ ºÀt
K

G½¸À§ºÀÄzÉA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹j.
• ±Á¯ÉAiÀÄ ºÉeÉÓUÀÄgÀÄvÀ£ÀÄß ¯ÉPÀÌ ºÁPÀ®Ä AiÀÄwß¹j
©

(www.myfootprint.org vÁtzÀ°è ºÉaÑ£À ªÀiÁ»wUÁV ±ÉÆâü¹j).

»ÃUÉ ¸ÀgÀ¼À PÀæªÀÄUÀ½AzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ°è CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÁvÀæ ªÀÄ»¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
KPÉAzÀgÉ ªÀĺÁvÁä UÁA¢üÃfAiÀĪÀgÀÄ ¸ÀºÀ “EvÀgÀgÀ°è PÁt§AiÀĸÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä
¤Ã£Éà DV vÉÆÃj¸ÀÄ” JA¢zÁÝgÉ.
“J®ègÀ D¸ÉUÀ¼À£ÀÄß FqÉÃj¸À®Ä F ¥ÀÈyéAiÀÄ°è J®è EzÉ, DzÀgÉ zÀÄgÁ¸ÉUÀ¼À£Àß®è.”
to

- ªÀĺÁvÁä UÁA¢üÃf
t

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
No

I. PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©nÖgÀĪÀ eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrj.

1. £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ¤¸ÀUÀðzÀ _______ DVªÉ.
2. ¤¢ðµÀÖ CªÀ¢üAiÀÄ°è ________ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ¥ÀÅ£ÀgÀÄvÀÛ¥ÁzÀ£É ºÉÆAzÀÄvÀÛªÉ.
3. PÀ©âtzÀ C¢gÀÄ _________ ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÁVzÉ.
4. ¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄÄ CzÀgÀ ®¨sÀåvÉVAvÀ C¢üPÀªÁzÁUÀ ________ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.

122
 5. ªÀÄÄA¢£À ¦Ã½UÉAiÀĪÀgÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÆß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAxÀ C©üªÀÈ¢Þ
vÀAvÀæªÀ£ÀÄß _____________ C©üªÀÈ¢Þ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
6. 2010gÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ vÀªÀÄä vÀªÀÄä EµÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʹPÉƼÀî®Ä ________ ¥ÀÈyéUÀ¼ÀµÀÄÖ
¥ÀæzÉñÀzÀ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹:
1. £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ??
2. £À«ÃPÀgÀt ºÉÆAzÀĪÀ JgÀqÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß GzÁºÀj¹j.

d
3. eÉÊ«PÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À JgÀqÀÄ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãrj.

he
4. ¸ÀAgÀPÀëuÉ JAzÀgÉãÀÄ?
5. fêÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓ UÀÄgÀÄvÀ£ÀÄß ªÁåSÁ夹.

is
re S
6. ¥ÀÅ£À§ð¼ÀPÉ JAzÀgÉãÀÄ?
B
III. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß LzÀjAzÀ DgÀÄ ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹:

bl
1. £À«ÃPÀgÀt ºÉÆAzÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ §jzÁUÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸À w½¹.
be T
pu
2. ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀvÉAiÀÄÄ C¢üPÀªÁUÀÄwÛgÀĪÀÅzÀPÉÌ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãr.
K

3. 4R UÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ? ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV §gɬÄj.

©

4. ¤ªÀÄä ªÀÄ£É ªÀÄvÀÄÛ ±Á¯ÉUÀ¼À°è EAzsÀ£À G½vÁAiÀÄPÉÌ AiÀiÁªÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄî«j?

5. fêÀ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉeÉÓ UÀÄgÀÄvÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä AiÀiÁªÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄî«j?
IV. AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð
1. ¤ÃªÀÅ zÉÊ£ÀA¢PÀªÁV §¼À¸ÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß 4RUÀ¼À DzsÁgÀzÀ
ªÉÄÃ¯É ªÀVÃðPÀj¹j.
to

V. ZÀlĪÀnPÉ
1. ¤ªÀÄä ±Á¯ÉAiÀÄ EAzsÀ£À Drmï ªÀiÁr, EAzsÀ£ÀzÀ §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÉ ªÀÄvÀÄÛ J°è G½vÁAiÀÄ
t

ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÉA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
No

  

123
 CzsÁåAiÀÄ - 2
¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À DA±ÀUÀ¼À w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ CxÀð, ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ.
• ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÁzÀ ¸ÁPÀëgÀvÁ zÀgÀ, °AUÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ, £ÀUÀgÀ-UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ
ªÀAiÉÆêÀiÁ£À DzsÁjvÀ ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁAzÀævÉ.

d
• d£À¸ÀASÁå ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É.

he
• ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖ ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ.

£ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ºÁUÉAiÉÄÃ, d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÆß ¸ÀºÀ MAzÀÄ zÉñÀzÀ D¹Û JAzÀÄ

is
re S
¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ zÉñÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀÄwÛgÀĪÀ d£ÀgÀÄ D zÉñÀzÀ d£À¸ÀASÉå DVzÀÄÝ CªÀgÀ°è
B
bl
ªÀÄPÀ̼ÀÄ, ªÀAiÀĸÀÌgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »jAiÀÄ £ÁUÀjPÀjzÁÝgÉ. 14 ªÀµÀðzÀ ªÀAiÀĹì£À M¼ÀVgÀĪÀªÀgÀ£ÀÄß
ªÀÄPÀ̼ÉAvÀ®Æ, 15 ªÀμÀðzÀ ªÉÄîàlÄÖ 60 ªÀμÀðzÀ M¼ÀV£ÀªÀgÀ£ÀÄß ªÀAiÀĸÀÌgÉAvÀ®Æ ªÀÄvÀÄÛ 60
be T
ªÀμÀðzÀ ªÉÄîàlÖªÀgÀ£ÀÄß »jAiÀÄ £ÁUÀjPÀgÉAvÀ®Æ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ. ªÀAiÀĸÀÌgÀÄ zÀÄrAiÀÄ®Ä
pu
¸ÀªÀÄxÀðgÀÄ. EªÀgÀ£ÀÄß zÀÄrAiÀÄĪÀ d£ÀgÀÄ J£ÀÄßvÉÛêÉ. F zÀÄrAiÀÄĪÀ d£ÀgÉà zÉñÀzÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ.
K

¥Àæ¸ÀÄÛvÀ zÉñÀzÀ°ègÀĪÀ GvÁàzÀ£Á eÁÕ£À, P˱À®å ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀixÀåð ºÉÆA¢gÀĪÀ zÀÄrAiÀÄĪÀ d£ÀgÀ£ÀÄß
©

ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄwÛzÉ. FUÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÀÄĪÀPÀgÉà ºÉZÁÑVgÀĪÀÅzÀjAzÀ,

zÀÄrAiÀÄĪÀ ±ÀQÛ ºÉZÁÑVzÉ.
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®PÉÌ GvÀÛªÀÄ ²PÀët, vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀå ¸ÀÄgÀPÀëvÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¹zÀgÉ,
CªÀgÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ §AqÀªÁ¼ÀªÁV ªÀiÁ¥ÀðqÀÄvÁÛgÉ. EªÀgÀÄ gÁµÀÖçzÀ DzÁAiÀÄzÀ ºÉZÀѼÀPÉÌ PÁgÀtgÁUÀĪÀ,
¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀjªÀvÀð£É vÀgÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ. ªÀÄPÀ̼À ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄïÉ
ºÉÀaÑ£À ºÀt ºÀÆqÀĪÀÅzÀjAzÀ ¨sÀ«µÀåzÀ°è CªÀgÀÄ ºÉaÑ£À DzÁAiÀÄ vÀgÀ§®ègÀÄ. ¸ÀªÀiÁdPÉÌ GvÀÛªÀÄ
to

PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀ§®ègÀÄ. DzÀÝjAzÀ¯Éà ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ £ÁUÀjPÀjUÉ GvÀÛªÀÄ ²PÀët ºÁUÀÆ DgÉÆÃUÀå

MzÀV¸À®Ä ±Àæ«Ä¸ÀÄvÀÛªÉ.
¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÁV d£ÀgÀÄ
t
No

²PÀët ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉzÀ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ d£ÀgÀ zÀÄrAiÀÄĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉZÁÑVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß

£ÀªÀÄä ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è £ÁªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ, EzÀjAzÀ gÁμÀÖçzÀ DzÁAiÀÄ ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ. ºÁUÁV «zÁåªÀAvÀ
ºÁUÀÆ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ zÀÄrAiÀÄĪÀ d£ÀgÉà zÉñÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ. ¸ÀgÀPÀÄ-¸ÉêÉUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è
¤¸ÀUÀð ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ §AqÀªÁ¼ÀQÌAvÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ºÉaÑ£À ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ.
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉUÉ ¨ÉÃPÁzÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ±ÀæªÀıÀQÛAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. PÀȶ, PÉÊUÁjPÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÁ ªÀ®AiÀÄzÀ ««zsÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À°è zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀ d£ÀgÀ£ÀÄß ±ÀæªÀÄ ±ÀQÛ J£ÀÄßvÉÛêÉ.
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ zÀÄrªÉÄUÉ CUÀvÀåªÁzÀ ±ÀæªÀıÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ §AqÀªÁ¼ÀªÀÅ ºÉaÑ£À

124
¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀÄ, d£À¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄPÉÌ ºÉaÑ£À ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¹PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. £ÁªÀÅ
¥ÀqÉAiÀÄĪÀ «zÀÄåvï, n.«., PÀA¥ÀÇålgï, ªÉƨÉʯï, ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀĪÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ §AqÀªÁ¼ÀzÀ
PÉÆqÀÄUÉAiÀiÁVªÉ.
§ºÀ¼À PÁ®zÀªÀgÉUÀÆ ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À CwAiÀiÁzÀ ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ zÉñÀPÉÌ ºÉÆgÉ JAzÉà ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. • ¸ÁPÀëgÀgÀ ¸ÀASÉå ºÉZÁÑzÀAvÉ
DzÀgÉ aãÁzÀ DyðPÀ AiÀıÀ¹ì£À £ÀAvÀgÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß §qÀªÀgÀ ¸ÀASÉå PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÁV £ÉÆÃqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. ²PÀët, vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ • ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ²PÀët ºÉZÁÑzÀAvÉ
DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ d£ÀgÀ£ÀÄß d£À£À ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
zÉñÀzÀ GvÁàzÀPÀ D¹ÛAiÀÄ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸À®Ä ¸ÁzsÀå«zÉ.

d
• PÀȶPÀ£À ²PÀët ºÉZÁÑzÀAvÉ PÀȶ
DzÀgÀÆ zÉñÀzÀ°è d£À¸ÀASÉå «ÄwAiÀÄ°ègÀĪÀÅzÀÄ M½vÀÄ. GvÁàzÀ£É ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ.

he
¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ • ªÀåQÛAiÀÄ ²PÀëtªÀÄlÖ ºÉZÁÑzÀAvÉ
CªÀ£ÀÄ UÀ½¸ÀĪÀ DzÁAiÀĪÀÅ
d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÉAzÀgÉ, CzÀgÀ UÁvÀæ, gÀZÀ£É,

is
re S ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ.
¸ÁAzÀævÉ, UÀÄtªÀÄlÖ, EvÁå¢UÀ½UÉ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖAxÀ
CA±ÀUÀ¼ÁVªÉ. AiÀiÁªÀÅzÉà gÁµÀÖçzÀ d£À¸ÀASÁå ¸ÀA§A¢ü ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß CjAiÀÄ®Ä CzÀgÀ ®PÀëtUÀ¼À
B
bl
¸ÀA¥ÀÇtð ªÀiÁ»w ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀÄ CªÀ±ÀåPÀ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è d£ÀUÀtw (CAzÀgÉ ¥Àæw £ÁUÀjPÀ£À
be T
PÀÄjvÀÄ «µÀAiÀÄ ¸ÀAUÀæºÀuÉ) ¥Àæw ºÀvÀÄÛ ªÀµÀðUÀ½UÉƪÉÄä dgÀÄUÀÄvÀÛzÉ. wÃgÀ EwÛÃa£À d£ÀUÀtwAiÀÄ£ÀÄß
pu
2011gÀ°è PÉÊUÉƼÀî¯ÁVzÉ. 2011gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄÄ vÉÆÃ¥Àðr¹zÀ ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
K

F PɼÀV£ÀAwªÉ.
©

1. CUÁzsÀ UÁvÀæ ºÁUÀÆ wêÀæ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ : 2011gÀ°è 121.1 PÉÆÃn d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ
¨sÁgÀvÀªÀÅ, aãÁ zÉñÀzÀ £ÀAvÀgÀzÀ°è, «±ÀézÀ°è JgÀqÀ£Éà Cw ºÉZÀÄÑ d£ÀgÀ£ÀÄß¼Àî zÉñÀªÁVzÉ.
«±ÀézÀ ¥Àæw DgÀ£ÉAiÀÄ ªÀåQÛAiÀÄÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ£ÁVgÀĪÀ£ÀÄ. ªÁ¶ðPÀ ¥Àæw±ÀvÀ 1.8gÀ zÀgÀzÀ°è
¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ d£À¸ÀASÉå¬ÄAzÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæwªÀµÀð D¸ÉÖçðAiÀÄ zÉñÀzÀ°ègÀĪÀµÀÄÖ
d£ÀgÀÄ ¸ÉÃjPÉƼÀÄîwÛzÁÝgÉAzÀgÉ CzÀgÀ CUÁzsÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. EAxÀ
¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ‘d£À¸ÀASÁå ¸ÉÆáÃl’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. 2022£ÉAiÀÄ E¸À«AiÀÄ
to

ºÉÆwÛUÉ, £ÁªÀÅ «±ÀézÀ Cw ºÉZÀÄÑ d£ÀgÀļÀî gÁµÀÖçªÁUÀÄvÉÛêÉ.

2. d£À¸ÀASÁå ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀÄ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀ: ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¸ÀzÀå d£À¸ÀASÁå ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀÄ
JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀzÀ°èzÀÄÝ, ªÀÄgÀt zÀgÀªÀÅ (¥Àæw ¸Á«gÀ d£À¸ÀASÉåUÉ ªÀÄgÀt¹zÀ d£ÀgÀ
t

¥ÀæªÀiÁt) PÀrªÉÄ EzÀÄÝ d£À£À zÀgÀªÀÅ (¥Àæw ¸Á«gÀ d£À¸ÀASÉåUÉ d¤¹zÀ ªÀÄPÀ̼À ¥ÀæªÀiÁt)
No

E£ÀÆß C¢üPÀªÁVAiÉÄà EzÉ. 2010£Éà ªÀµÀðzÀ°è d£À£À zÀgÀªÀÅ 22.1 EzÀÝgÉ, ªÀÄgÀt
zÀgÀªÀÅ 7.2 E¢ÝvÀÄ, CAzÀgÉ D ªÀµÀð, ¥Àæw ¸Á«gÀ d£À¸ÀASÉåUÉ 15PÀÆÌ ºÉaÑ£À ¸ÀASÉåAiÀÄ
d£ÀgÀ ¸ÉÃ¥ÀðqÉ DUÀÄwÛvÀÄÛ. EzÀ£ÀÄß vÀÄA¨Á C¢üPÀªÉAzÉà ¨sÁ«¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
3. wêÀæªÁV KgÀÄwÛgÀĪÀ ¸ÁAzÀævÉ : MAzÀÄ ZÀzÀgÀ Q¯ÉÆà «ÄÃlgï ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀÄwÛgÀĪÀ
d£ÀgÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÀASÉåUÉ d£À¸ÁAzÀævÉ J£ÀÄßvÉÛêÉ. MAzÀÄ zÉñÀzÀ°ègÀĪÀ MlÄÖ
d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß C°è£À MlÄÖ ¨sÀÆ«¹ÛÃtð¢AzÀ ¨sÁV¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß

125
 ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. 2011 gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÁAzÀævÉ 382 EvÀÄÛ. EvÀgÉ gÁµÀÖçUÀ½UÉ
ºÉÆð¹zÀgÉ EzÀÄ Cw ºÉZÁÑVgÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ «±ÀézÀ ±ÉÃ.2.4
¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, «±ÀézÀ ±ÉÃ.16.7 d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
4. C£Á£ÀÄPÀÆ®PÀgÀ °AUÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ: ¥Àæw ¸Á«gÀ ¥ÀÅgÀĵÀjUÉ EgÀĪÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß
°AUÀ C£ÀÄ¥ÁvÀªÉAzÀÄ ªÁåSÁ夸À¯ÁVzÉ. 2011gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è °AUÀ
C£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ PÉêÀ® 943 EzÀÄÝ EzÀÄ ªÀÄ»¼Á ¸À§°ÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀåPÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ
C©üªÀÈ¢Þ »£É߯ÉAiÀÄ°è C£Á£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁVzÉ.
5. PɼÀªÀAiÀĹì£ÀªÀgÀÄ C¢üPÀ«gÀĪÀ ªÀAiÉÆêÀiÁ£À gÀZÀ£É: ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÁå gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è

d
PɼÀ ªÀAiÀĹì£À CAzÀgÉ 0-14 ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄPÀ̼À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ C¢üPÀ«zÉ. 2011gÀ
d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ F ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀªÀgÀÄ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ±ÉÃ. 30.7gÀ¶ÖzÀÝgÀÄ. EzÀÄ

he
C¢üPÀ CªÀ®A©vÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀ£ÀÄß d£À£À
zÀgÀªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÉ.

is
re S
6. C¢üPÀ UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt: MAzÀÄ zÉñÀzÀ°ègÀĪÀ £ÀUÀgÀ-UÁæ«ÄÃt
d£À¸ÀASÉåAiÀÄ C£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ D zÉñÀzÀ OzÀå«ÄÃPÀgÀtzÀ ¸ÀÆaAiÀiÁV ¥ÀjUÀtÂvÀªÁVzÉ.
B
bl
¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV UÁæ«ÄÃt ¨sÁUÀUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÀÄÝ, 2011gÀ°è ±ÉÃ.
be T
68.8 d£ÀgÀÄ UÁæªÀĪÁ¹UÀgÁVzÀÝgÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ £ÀUÀjÃPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄ PÀrªÉÄ ºÁUÀÆ
pu
¤zsÁ£ÀUÀwAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ©A©¸ÀÄvÀÛzÉ.
K

7. d£À¸ÀASÉåAiÀÄ PÀ¼À¥É UÀÄtªÀÄlÖ: d£À¸ÀASÉåAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß CªÀgÀ ²PÀët, P˱À®UÀ¼ÀÄ

ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀå ¹ÜwUÀ½AzÀ, CAzÀgÉ ¤¢ðµÀÖªÁV, ¸ÁPÀëgÀvÁ zÀgÀ, P˱À®UÀ¼À UÀ½PÉ ªÀÄvÀÄÛ
©

¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢üUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ C¼ÉAiÀħºÀÄzÁVzÉ.

(a) PÀrªÉÄ ¸ÁPÀëgÀvÁ zÀgÀ : ¨sÁgÀvÀªÀÅ E£ÀÆß £ÀÆgÀPÉÌ £ÀÆgÀgÀµÀÄÖ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹®è.
¸ÁPÀëgÀvÉAiÉÄAzÀgÉ NzÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ §gÉAiÀÄ®Ä UÉÆwÛgÀĪÀ d£ÀgÀ ¥Àæw±ÀvÀ ¥ÀæªÀiÁt. 2011gÀ°è
¨sÁgÀvÀzÀ ±ÉÃ. 74gÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ ªÀiÁvÀæ NzÀÄ-§gÀºÀ §®èªÀgÁVzÀÝgÀÄ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 31
PÉÆÃnVAvÀ®Æ C¢üPÀ d£ÀgÀÄ ¤gÀPÀëjUÀ¼ÁVzÀÝgÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß EzÀÄ ºÉüÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄ»¼ÉÉAiÀÄgÀ
to

¸ÁPÀëgÀvÉ E£ÀÆß PÀrªÉÄ EzÀÄÝ PÉêÀ® ±ÉÃ. 65gÀµÀÄÖ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ¸ÁPÀëgÀgÁVzÀÝgÀÄ.

(b) C®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃw : ¨sÁgÀvÀzÀ°è 20-25 ªÀµÀð ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀªÀgÀ°è
G£ÀßvÀ ²PÀëtzÀ°è zÁR¯ÁzÀ ªÀåQÛUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt PÉêÀ® ±ÉÃ. 20.4 EzÀÄÝ, EzÀÄ vÀÄA¨Á
t

PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀÄÝ. EzÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀ gÁµÀÖçUÀ¼À°è EgÀĪÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÉêÀ® PÁ®Ä¨sÁUÀ

No

ªÀiÁvÀæ. C®èzÉà ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥Àæw ¸Á«gÀ d£ÀjUÉ ®¨sÀå«gÀĪÀ ªÉÊzÀågÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ PÉêÀ®
0.7 EzÀÝgÉ, EAf¤AiÀÄgÀgÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ 210 EzÉ. EzÀÄ P˱À®UÀ¼À°è£À C¸ÀªÀÄvÉÆî£À
ºÁUÀÆ PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
(c) PÀrªÉÄ fëvÁªÀ¢ü : M§â ªÀåQÛ fë¸À§ºÀÄzÁzÀ ¸ÀgÁ¸Àj DAiÀÄĵÀåªÀ£ÀÄß fëvÁªÀ¢ü
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è 2013gÀ°è ¸ÀgÁ¸Àj fëvÁªÀ¢üAiÀÄÄ PÉêÀ® 65.8
ªÀµÀðUÀ½zÀÄÝ CzÀÄ ¨ÉÃgÉ gÁµÀÖçUÀ½UÉ ºÉÆð¹zÀgÉ vÀÄA¨Á PÀrªÉÄ.

126
 8. PÉ®¸ÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÀrªÉÄ zÀgÀ: PÉ®¸À ªÀiÁqÀ§®è d£ÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß MlÄÖ
d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¥Àæw±ÀvÀªÁV ¯ÉPÀÌ ºÁQzÁUÀ, D d£À¸ÀASÉåAiÀÄ PÉ®¸ÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
zÀgÀ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è F ¥ÀæªÀiÁtªÀÇ PÀrªÉÄ EzÀÄÝ, 2011gÀ°è PÉêÀ® ±ÉÃ.
39.8gÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ PÉ®¸ÀUÁgÀgÁVzÀÝgÀÄ. CAzÀgÉ, PÉ®¸À ªÀiÁqÀzÉà EzÀÄÝ, PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ ªÉÄïÉ
ºÉaÑ£À CªÀ®A©vÀ d£ÀgÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß EzÀÄ vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ.
9. Cw-d£À¸ÀASÉå : DºÁgÀ zsÁ£ÀåzÀ GvÁàzÀ£É ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ºÉZÀѼÀªÁVzÀÝgÀÆ
¸ÀºÀ zÉñÀzÀ°è vÁAqÀªÀªÁqÀÄwÛgÀĪÀ §qÀvÀ£À, ºÀ¹ªÀÅ, C¥Ë¶×PÀvÉUÀ¼À£Àß®èzÉÃ, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ,
PÀrªÉÄ ªÀgÀªÀiÁ£À, PÉƼÀZÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛgÀĪÀ d£ÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
UÀªÀĤ¹zÁUÀ, ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ CzÀgÀ zsÁgÀuÁ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß «ÄÃj ¨É¼É¢zÉ JAzÀÄ

d
ºÉüÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. EªÉ®è CwAiÀiÁzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÁVªÉ.

he
d£À¸ÀASÁå ¥ÀjªÀvÀð£É
DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ £ÀqÀÄªÉ ¤PÀl ¸ÀA§AzsÀ«zÉ. zÉñÀªÀÅ DyðPÀ
C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀAvÉ, D zÉñÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÁÛ ¸ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ‘d£À¸ÀASÁå

is
re S
¥ÀjªÀvÀð£ÀzÀ ¹zÁÞAvÀ’zÀ ªÀÄÆ®PÀ «ªÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. zÉñÀzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ
ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ºÁzÀÄ ¸ÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ; »AzÀĽzÀ ºÀAvÀ, ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄwÛgÀĪÀ ºÀAvÀ
B
bl
ºÁUÀÆ ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ ºÀAvÀ.
be T
1. »AzÀĽzÀ ºÀAvÀ : MAzÀÄ zÉñÀªÀÅ DyðPÀªÁV »AzÀĽ¢zÁÝUÀ C°è §qÀvÀ£À,
pu
¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ. d£ÀjUÉ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ EgÀĪÀÅ¢®è. d£ÀgÀÄ
K

ªÀÄÆqsÀ£ÀA©PÉ G¼ÀîªÀgÀÆ, ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀıÀgÀtgÀÆ DVgÀÄvÁÛgÉ. EzÀjAzÀ d£À£À zÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ

ªÀÄgÀt zÀgÀUÀ¼ÉgÀqÀÆ ºÉZÁÑVzÀÄÝ, d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ CvÀåAvÀ PÀrªÉĬÄgÀÄvÀÛzÉ.
©

2. ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄwÛgÀĪÀ ºÀAvÀ : »AzÀĽzÀ zÉñÀªÀÅ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä

wêÀæ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîvÀÛzÉ. ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ªÉÆzÀ®Ä d£ÀjUÉ ²PÀët ¤ÃqÀ®Ä,
DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¹PÉÆqÀ®Ä ªÀÄÄAzÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß
¤AiÀÄAwæ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀjAzÀ ªÀÄgÀtzÀgÀ ²ÃWÀæªÁV PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ d£À£À
zÀgÀªÀÅ ºÉZÁÑVAiÉÄà EzÀÄÝ, CzÀÄ ¤zsÁ£ÀªÁV PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÉ F ºÀAvÀzÀ°è
d£À£À zÀgÀ ºÉaÑzÀÄÝ, ªÀÄgÀt zÀgÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ
to

ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀzÀåzÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ F ºÀAvÀzÀ°èzÉ. ºÁUÁV E°è d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ

ºÉZÁÑVzÉ.
3. ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ ºÀAvÀ: ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄwÛgÀĪÀ zÉñÀªÀÅ C©üªÀÈ¢Þ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß
t
No

wêÀæUÉƽ¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀæªÉÄÃt ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ zÉñÀªÁV ªÀiÁ¥ÀðqÀÄvÀÛzÉ. DUÀ

zÉñÀzÀ°ègÀĪÀ J®è d£ÀgÀÄ «zÁåªÀAvÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀîªÀgÀÆ DVgÀÄvÁÛgÉ. J®èjUÀÆ
DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéZÀÒvÉAiÀÄ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. EzÀjAzÁV F ºÀAvÀzÀ°è d£À£À
zÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt zÀgÀUÀ¼ÉgÀqÀÆ CvÀåAvÀ PÀrªÉĬÄzÀÄÝ, d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀªÀÅ
CvÀåAvÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. MnÖ£À°è »AzÀĽzÀ zÉñÀªÀÅ DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸Á¢ü¹ PÀæªÉÄÃt
ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀ zÉñÀªÁV ªÀiÁ¥ÀðqÀÄvÁÛ ¸ÁVzÀAvÉ, C°è£À d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ°è
¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. AiÀiÁªÀÅzÉà zÉñÀªÀÅ DyðPÀªÁV C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ
d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À§ºÀÄzÀÄ.
127
 £É£À¦gÀ°:
»AzÀĽzÀ zÉñÀ - d£À£À zÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt zÀgÀ ºÉZÀÄÑ, d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ PÀrªÉÄ
ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄwÛgÀĪÀ zÉñÀ - d£À£À zÀgÀ ºÉZÀÄÑ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt zÀgÀ PÀrªÉÄ, d£À¸ÀASÁå
¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ ºÉZÀÄÑ
ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ zÉñÀ - d£À£ÀzÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt zÀgÀ PÀrªÉÄ, d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ PÀrªÉÄ.

¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖ

DgÉÆÃUÀåªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ£À §ºÀĪÀÄÄRå ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄÆ®¸Ë®¨sÀåªÁVzÉ. GvÀÛªÀÄ DgÉÆÃUÀåªÀÅ

d
d£ÀgÀ fêÀ£ÀzÀ UÀÄtªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ PÉ®¸ÀzÀ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ DyðPÀÀ
C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß wêÀæUÉƽ¸À¨ÉÃPÁzÀgÉ zÉñÀzÀ d£ÀgÀ DgÉÆÃUÀå ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À¨ÉÃPÁzÀ

he
CªÀ±ÀåPÀvɬÄzÉ.
¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄÄ fëUÀ¼À ¥ÀæzsÁ£À ®PÀëtUÀ¼À°è MAzÀÄ. d£À¸ÀASÉåAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖªÀÅ d¤¹zÀ

is
ªÀÄPÀ̼À ¸ÀASÉå ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼À DgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄÃ¯É §ºÀĪÁV CªÀ®A©¹zÉ. DgÉÆÃUÀå¥ÀÇtð
re S
ªÀÄPÀ̼ÀÄ DgÉÆÃUÀå¥ÀÇtð ªÀAiÀĸÀÌgÁV ¨É¼ÉzÀÄ zÉñÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ºÉaÑ£À PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀ§®ègÀÄ.
B
bl
vÁ¬ÄAiÀÄÄ UÀ¨sÀð zsÀj¹zÀA¢¤AzÀ ªÀÄUÀÄ«UÉ d£äÀ ¤ÃqÀĪÀªÀgÉUÉ DPÉAiÀÄ DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ¥Ë¶×PÀvÉUÉ
ºÉaÑ£À UÀªÀÄ£À ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÉjUÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ vÁ¬Ä ªÀÄvÀÄÛ ²±ÀÄ«UÉ ¸ÀÆPÀÛ DgÉÊPÉAiÀÄ£ÀÄß
be T
pu
MzÀV¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀgÁV gÉÆÃUÀgÀ»vÀgÁV EzÀÝgÉ, ªÀÄPÀ̼ÀÄ PÀÆqÀ
K

DgÉÆÃUÀåªÀAvÀgÁV d¤¹ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ ¤jÃQëvÀ. DzÀÝjAzÀ DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À®èzÉÃ, gÉÆÃUÀUÀ¼À

¤AiÀÄAvÀætPÁÌV ®¹QÃPÀgÀt, ¥Ë¶×PÁA±ÀUÀ¼À ¤ÃrPÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÄjvÀ ¹§âA¢AiÀÄ ªÉÄðéZÁgÀuÉAiÀÄ°è
©

ºÉjUÉ ªÀiÁr¸ÀĪÀÅzÀÄ vÁ¬Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄUÀÄ«£À DgÉÆÃUÀåzÀ zÀȶ֬ÄAzÀ vÀÄA¨Á ªÀĺÀvÀézÁÝVªÉ.

»ÃUÁV J®è zÉñÀUÀ¼À°è ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ F ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß J®èjUÉ MzÀV¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁqÀÄwÛªÉ.
¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ½AzÁV ªÀÄPÀ̼À ºÁUÀÆ vÁAiÀÄA¢gÀ §zÀÄPÀĽAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ ¸ÁzsÀåvÉ
ºÉZÁÑUÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀÄPÀ̼À d£À£À ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ EzÀÄ d£À¸ÀASÁå ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ
¥ÀÆgÀPÀ. EªÀ®èzÉà ªÀÄPÀ̼À, UÀ©üðtÂAiÀÄgÀ ºÁUÀÆ ¨ÁtAwAiÀÄgÀ ¥Ë¶×PÀvÉ ªÀzsÀð£ÉUÀÆ ºÀ®ªÁgÀÄ
PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî¯ÁVzÀÄÝ EªÀÅUÀ½AzÁV ªÀÄPÀ̼À ªÀÄvÀÄÛ vÁAiÀÄA¢gÀ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtUÀ¼ÀÄ
to

PÀrªÉÄAiÀiÁVªÉ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è 1997-98gÀ°è 398gÀ¶ÖzÀÝ vÁAiÀÄA¢gÀ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ (¥Àæw 1000 ¸ÀfêÀ
d£À£ÀUÀ½UÉ ªÀÄgÀt¹zÀ UÀ©üðtÂAiÀÄgÀ ¸ÀASÉå) ªÉÄÃ¯É w½¹zÀ J®è PÁgÀtUÀ½AzÁV 2012gÀ°è
t

167PÉÌ E½¢zÀÄÝ ¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀPÀgÀ. CzÉà jÃwAiÀÄ°è ²±ÀÄ ªÀÄgÀt zÀgÀªÀÅ (¥Àæw 1000 ¸ÀfêÀ
No

d£À£ÀUÀ½UÉ ªÀÄgÀt¹zÀ MAzÀÄ ªÀµÀðzÉƼÀV£À ªÀÄPÀ̼À ¸ÀASÉå) 1990gÀ°è 80gÀ¶ÖzÀÄÝ, 2012gÀ°è 47PÉÌ
E½PÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ºÁUÉAiÉÄà ªÀÄPÀ̼À ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ (¥Àæw 1000 ªÀÄPÀÌÀ½UÉ ªÀÄgÀt¹zÀ LzÀÄ
ªÀµÀðzÉƼÀV£À ªÀÄPÀ̼À ¸ÀASÉå) 1991gÀ°è 115gÀ¶ÖzÀÄÝ, 2010gÀ°è 59PÉÌ E½PÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
DzÀgÉ ¥Ë¶×PÀvÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¥Àj¹Üw PÀ¼ÀªÀ¼ÀPÁjAiÀiÁVzÀÄÝ Cw ºÉZÀÄÑ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ªÀÄPÀ̼ÀÄ
C¥Ë¶×PÀvɬÄAzÀ ªÀÄgÀt ºÉÆAzÀÄwÛªÉ. d£À¸ÀASÁå CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸À«ÄÃPÉëUÀ¼À
¥ÀæPÁgÀ 2008-09gÀ°è ±ÉÃ. 40gÀµÀÄÖ ªÀÄPÀ̼ÀÄ PÀrªÉÄ vÀÆPÀ ºÉÆA¢zÀªÀgÁVzÀÝgÀÄ. CzÉà jÃw
CzsÀðzÀµÀÄÖ UÀ©üðtÂAiÀÄgÀÄ gÀPÀۻãÀvɬÄAzÀ §¼À®ÄwÛgÀĪÀÅzÀÆ ¸ÀºÀ PÀAqÀÄ §A¢zÉ.
128
 ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°:
AiÀÄĤ¸É¥sï£À ªÀgÀ¢AiÉÆAzÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ LzÀÄ ªÀµÀðUÀ¼ÉƼÀV£À ªÀÄPÀ̼À ¸Á«£À°è UÀjµÀ× ¥Á®Ä
ºÉÆA¢zÀÄÝ, CªÀgÀ°è CzsÀðzÀµÀÄÖ ªÀÄPÀ̼ÀÄ C¥Ë¶×PÀvÉAiÀÄ zɸɬÄAzÀ ªÀÄgÀtªÀ£ÀߥÀÄàvÀÛªÉ. «±ÀézÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
LzÀÄ ªÀµÀðUÀ¼ÉƼÀV£À ªÀÄPÀ̼À CzsÀðzÀµÀÄÖ ¸ÁªÀÅUÀ¼ÀÄ PÉêÀ® LzÀÄ zÉñÀUÀ¼À°è ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄwÛªÉ: ¨sÁgÀvÀ,
£ÉÊfÃjAiÀiÁ, PÁAUÉÆÃ, ¥ÁQ¸ÁÛ£À ºÁUÀÆ aãÀ. ¨sÁgÀvÀ «±ÀézÀ F ¸ÁªÀÅUÀ¼À°è ±ÉÃ. 22gÀµÀÄÖ ¥Á®Ä
ºÉÆA¢zÀÝgÉ, £ÉÊfÃjAiÀiÁ ±ÉÃ. 13gÀµÀÖ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ DgÉÆÃUÀå ¤ÃwAiÀÄÄ d£ÀgÀ DgÉÆÃUÀå ¸ÀÄgÀPÀëvÉ, PÀÄlÄA§ PÀ¯Áåt ªÀÄvÀÄÛ
¥Ë¶×PÀvÉ MzÀV¸ÀĪÀ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß GvÀÛªÀÄ¥Àr¸ÀĪÀ UÀÄj ºÉÆA¢zÉ. CzÀgÀ®Æè ¸Ë®¨sÀå ªÀAavÀ

d
§qÀªÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄqÀØUÁqÀÄ d£ÀgÀ DgÉÆÃUÀå gÀPÀëuÉUÉ C¢üPÀ UÀªÀÄ£À ºÀj¹zÉ. PÀ¼ÉzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ

he
DgÀÄ zÀ±ÀPÀUÀ¼À CªÀ¢üAiÀÄ°è ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ DgÉÆÃUÀå ªÀÄÆ®¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ d£ÀgÀ
UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸À¯ÁUÀÄwÛzÉ.
¸ÀPÁðgÀzÀ F PÀæªÀÄUÀ½AzÁV d£ÀgÀ UÀÄtªÀÄlÖzÀ°è ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀiÁVzÉ. ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü

is
re S
ºÉZÀÄÑwÛzÉ. ²±ÀÄ ªÀÄgÀt zÀgÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü zÀgÀzÀ ºÉZÀѼÀªÀÅ d£ÀgÀ fêÀ£ÀzÀ
UÀÄtªÀÄlÖzÀ¯ÁèVgÀĪÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ ¸ÀàμÀÖ ¸ÀÆaAiÀiÁVzÉ. vÁ¬Ä ªÀÄPÀ̼À ¸ÀÄgÀPÀëvÉ, ¥Ë¶×PÁA±ÀzÀ ¥ÀÇgÉÊPÉ,
B
bl
gÉÆÃUÀUÀ½AzÀ ªÀÄPÀ̼À gÀPÀëuÉ ªÀÄÄAvÁzÀ PÀæªÀÄUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀĪÁV ²±ÀÄ ªÀÄgÀt zÀgÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛzÉ.
be T
pu
EwÛÃZÉUÉ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ DgÉÆÃUÀå C©üAiÀiÁ£ÀzÀrAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ²±ÀÄ ºÁUÀÆ vÁAiÀÄA¢gÀ
ªÀÄgÀtzÀgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄUÉƽ¸À®Ä ºÀ®ªÀÅ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆArzÀÄÝ CªÀÅUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÉAzÀgÉ:
K

1. d£À¤ ¸ÀÄgÀPÁë AiÉÆÃd£ÉAiÀÄr ¸ÁA¹ÜPÀ ºÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ. PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀPÁðgÀ

©

PÀÆqÀ vÀ£Àß 24x7 GavÀ DA§Ä¯É£ïì ¸ÉêÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁA¹ÜPÀ ºÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä
¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄwÛzÉ.
2. DgÉÆÃUÀå G¥À-PÉÃAzÀæUÀ¼À, ¥ÁæxÀ«ÄPÀ DgÉÆÃUÀå PÉÃAzÀæUÀ¼À, ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ DgÉÆÃUÀå
PÉÃAzÀæUÀ¼À ºÁUÀÆ f¯Áè D¸ÀàvÉæUÀ¼À §®ªÀzsÀð£É ªÀiÁr CªÀÅUÀ¼À°è ¸ÀºÀ ¸ÀA¥ÀÇtð ºÉjUÉ
ºÁUÀÆ ²±ÀÄ DgÉÊPÉ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À¯ÁVzÉ.
3. d£ÀgÀÄ DgÉÆÃUÀå ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À®Ä GvÉÛÃf¸À°PÉÌ D±Á PÁAiÀÄðPÀvÉðAiÀÄgÀ £ÉêÀÄPÀ.
to

4. DgÉÆÃUÀå ºÁUÀÆ ¥ÉÇõÀuÉ PÀÄjvÁzÀ ²PÀët ºÁUÀÆ eÁUÀÈw ¤Ãr DºÁgÀzÀ°è PÀ©âuÁA±À
C¢üPÀ«gÀĪÀ ºÁUÉ ªÀiÁqÀĪÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ.
t

5. ¸ÁªÀðwæPÀ ®¹QÃPÀgÀt ¸Á¢ü¹ ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ¨Á¢ü¸ÀÄwÛgÀĪÀ ªÀiÁgÀuÁAwPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼À

No

ºÀvÉÆÃn.
6. UÀ©üðtÂAiÀÄjUÉ ºÁUÀÆ ªÀÄPÀ̽UÉ ¥ÀÇgÀPÀ ¥Ë¶×PÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¹ C¥Ë¶×PÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. ¸ÀªÀÄUÀæ ªÀÄPÀ̼À C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¸ÀºÀ EzÀPÉÌ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃrzÉ.
F J®è PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ºÁUÀÆ ªÀÄPÀ̼À DgÉÆÃUÀå ªÀÈ¢Þ¸ÀĪÀÅzÀ®èzÉà ªÀÄgÀt zÀgÀUÀ¼À£ÀÄß
E£ÀÆß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.

129
DgÉÆÃUÀåzÀ ¸ÀÆaUÀ¼ÀÄ :
MAzÀÄ zÉñÀzÀ d£ÀgÀ DgÉÆÃUÀåzÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä PÉ®ªÀÅ ¸ÀÆZÀPÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ:
¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü zÀgÀ, ²±ÀÄ ªÀÄgÀt zÀgÀ, ªÀÄPÀ̼À ªÀÄgÀt zÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁvÀÈ ªÀÄgÀt zÀgÀ.
¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü zÀgÀ : ºÀÄnÖzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀÄUÀÄ §zÀÄPÀĽAiÀħºÀÄzÁzÀ CAzÁdÄ ªÀμÀð.
²±ÀÄ ªÀÄgÀt zÀgÀ : ¥Àæw ¸Á«gÀ d£À£ÀzÀ°è MAzÀÄ ªÀμÀðzÀ M¼ÀUÉ ªÀÄgÀtºÉÆAzÀĪÀ ²±ÀÄUÀ¼À ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÀASÉå.
ªÀÄPÀ̼À ªÀÄgÀt zÀgÀ : ¥Àæw ¸Á«gÀ d£À£ÀzÀ°è MAzÀÄ ªÀμÀðzÀ M¼ÀUÉ ªÀÄgÀtºÉÆAzÀĪÀ ªÀÄPÀ̼À ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÀASÉå.
ªÀiÁvÀÈ ªÀÄgÀt zÀgÀ : ¥Àæw MAzÀÄ ®PÀë d£À£ÀzÀ°è ªÀÄgÀt ºÉÆAzÀĪÀ vÁAiÀÄA¢gÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÀASÉå.

d
C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ

he
I. PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©nÖgÀĪÀ eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrj.
1. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ zÉñÀzÀ°ègÀĪÀ GvÁàzÀ£Á eÁÕ£À, P˱À®å ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢gÀĪÀ zÀÄrAiÀÄĪÀ

is
re S
d£ÀgÀ£ÀÄß ________________ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄwÛzÉ.
B
2. 2011 gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ °AUÀ C£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ ___________ .

bl
3. ¨sÁgÀvÀzÀ°è d£ÀUÀtwAiÀÄÄ ¥Àæw _____________ ªÀμÀðUÀ½UÉƪÉÄä £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
be T
pu
4. MAzÀÄ zÉñÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖªÀÅ ____________ ªÀÄvÀÄÛ __________ £ÀÄß
K

CªÀ®A©¹zÉ
5. MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è d¤¹zÀ ¥Àæw ¸Á«gÀ ªÀÄPÀ̼À°è ªÀÄgÀt ºÉÆAzÀĪÀ ²±ÀÄUÀ¼À ¸ÀgÁ¸Àj
©

¸ÀASÉåUÉ __________ J£ÀÄߪÀgÀÄ.

6. ¨sÁgÀvÀzÀ°è d£À£À zÀgÀ ºÉZÁÑVzÀÄÝ, ªÀÄgÀt zÀgÀ ____________DUÀÄwÛgÀĪÀÅzÀjAzÀ
d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ ºÉZÁÑVzÉ.
II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÉÆAzÀÄ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹.
1. zÀÄrAiÀÄĪÀ d£ÀgÀÄ JAzÀÄ AiÀiÁgÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ?
to

2. ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® JAzÀgÉãÀÄ?

3. 2011gÀ d£ÀUÀtw ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉå JμÀÄÖ?
t
No

4. d£À£À zÀgÀ JAzÀgÉãÀÄ?

5. 2011gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ d£À£À zÀgÀ 22 ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt zÀgÀ 6 EzÉ. ºÁUÁzÀgÉ d£À¸ÀASÉå
¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ PÀAqÀÄ »r¬Äj?
6. 2011gÀ d£ÀUÀtw ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÁAzÀævÉ JμÀÄÖ?
7. ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀ gÁμÀÖçUÀ¼À°è d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ PÀrªÉĬÄzÉ. KPÉ?

130
III. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ LzÁgÀÄ ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹.
1. d£À ¸ÁAzÀævÉ JAzÀgÉãÀÄ? MAzÀÄ zÉñÀzÀ d£À¸ÁAzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÉ ¯ÉPÀÌ ºÁPÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ?
2. GvÁàzÀ£ÁAUÀUÀ¼À°è ªÀiÁ£ÀªÀ §AqÀªÁ¼À CvÀÄåvÀÛªÀĪÁzÀÄzÀÄ JAzÀÄ KPÉ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ?
3. ªÀiÁ£ÀªÀ §AqÀªÁ¼ÀªÀ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëtUÀ¼À ¥ÁvÀæªÉãÀÄ?
4. ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄwÛgÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼À°è ªÀiÁvÀæ d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.
PÁgÀtªÉãÀÄ?
5. d£À¸ÀASÉåAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä AiÀiÁªÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄ«j?

d
IV. AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð (Project Work)

he
1. AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ UÁæªÀÄPÉÌ ¨sÉÃn ¤Ãr C°è£À d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß UÀtw ªÀiÁrj. CªÀgÀ°è
¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß «AUÀr¹ °AUÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ PÀAqÀÄ »r¬Äj.

is
re S B
bl
  
be T
pu
K
t ©
to
No

131
 ªÀåªÀºÁgÀ CzsÀåAiÀÄ£À
CzsÁåAiÀÄ - 1
ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉ
(Management of Business)
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CxÀð.

d
• ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ.

he
• ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðPÉëÃvÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦Û.
• ¤zsÁðgÀ P˱À®å ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥ÀæQæAiÉÄ.

is
re S
ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ J®è ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÀÆ CªÀ±ÀåªÁVzÉ. CªÀÅ zÉÆqÀتÁVgÀ° CxÀªÁ
aPÀ̪ÁVgÀ°, ¯Á¨sÀ ¸À»vÀªÁVgÀ° CxÀªÁ ¯Á¨sÀ gÀ»vÀªÁVgÀ°, GvÁàzÀ£Á ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÁUÀ° CxÀªÁ
B
bl
C£ÀÄvÁàzÀ£Á ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÁUÀ° ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉ C£ÀéAiÀĪÁUÀÄvÀÛzÉ.
be T
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CxÀsÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÁåSÉåUÀ¼ÀÄ :
pu
`¤ªÀðºÀuÉ’ JA§ ¥ÀzÀzÀ CxÀðªÀ£ÀÄß ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ jÃwUÀ¼À°è §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
K

¤ªÀðºÀuÉAiÉÄA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ JA§

CxÀðzÀ°è §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤ªÀðºÀuÉ JA§ ±À§ÝªÀ£ÀÄß MAzÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À PÉëÃvÀæ CxÀªÀ eÁÕ£ÀzÀ ±ÁSÉ
©

JA§ CxÀðzÀ°èAiÀÄÆ §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ.

eÉ .J¯ï ºÉãÀìgÀªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ “¤ªÀðºÀuÉ JA§ÄzÀÄ ¨ÉÃgÉAiÀĪÀjAzÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁr¸ÀĪÀ
MAzÀÄ PÀ¯ÉAiÀiÁVzÉ”. eÁeïð Dgï. mÉjæAiÀĪÀgÀ ªÀiÁw£ÀAvÉ “¤ªÀðºÀuÉAiÉÄA§ÄzÀÄ  d£ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §¼ÀPɬÄAzÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ GzÉÝñÀUÀ¼À ¤zsÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ FqÉÃjPÉÀUÁV AiÉÆÃd£É, ¸ÀAWÀl£É,
QæAiÀiÁ²Ã®UÉƽ¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀæUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArgÀĪÀ MAzÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀªÁzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ”.
ªÉÄð£À ªÁåSÉåUÀ½AzÀ ¸ÀàµÀÖªÁUÀĪÀÅzÉãÉAzÀgÉ ¤ªÀðºÀuÉAiÉÄA§ÄzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀÀǪÀÀð ¤zsÁðjvÀ
to

UÀÄjUÀ¼À FqÉÃjPÉUÁV d£ÀgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉƽ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀĪÀ jÃwAiÀÄ°è

¤zÉðò¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨ÉÃgÉAiÀĪÀjAzÀ PÉ®¸ÀªÀiÁr¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¤ªÀðºÀuÉAiÉÄAzÀgÉ
AiÉÆÃd£É, ¸ÀAWÀl£É, ¹§âA¢¥ÀÇgÉÊPÉ, ¤zÉÃð±À£À, ¸ÀAAiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀætzÀAvÀºÀ ¥ÀæªÀÄÄR
t

PÁAiÀÄðUÀ¼À MlÄÖ ªÉÆvÀÛªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

No

¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ (Principles of Management) :

MAzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀÄUÀªÀĪÁV ºÁUÀÆ zÀPÀë jÃwAiÀÄ°è ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁzÀgÉ PÉ®ªÀÅ
vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ CwªÀÄÄRå. ºÉ¤æ ¥sÀAiÉÆïïgÀªÀgÀÄ F PɼÀV£À vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¹zÁÝgÉ.
1. PÁAiÀÄð«¨sÀd£É: £ËPÀgÀgÀ CxÀªÁ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ £ÀqÀÄªÉ CªÀgÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
PÀæªÀÄ §zÀÞªÁV «¨sÀf¸À¨ÉÃPÀÄ. EzÀjAzÁV GvÁàzÀ£É ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ ºÁUÀÆ ºÉZÀÄÑ ¯Á¨sÀ
UÀ½¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è GAmÁUÀĪÀ £ÀµÀÖªÀÇ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. F
vÀvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ J¯Áè «¨sÁUÀUÀ¼À®Æè C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÀÄzÀÄ.
132
 2. C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝj: F vÀvÀéªÀÅ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÉ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀnÖzÁÝVzÉ.F
JgÀqÀÆ CA±ÀUÀ¼ÀÄ DqÀ½vÀUÁgÀ£À C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgÀgÉÆA¢V£À dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß
vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛªÉ. F CA±ÀUÀ¼ÀÄ DqÀ½vÀUÁgÀgÀ §Ä¢ÝªÀAwPÉ, FV£À C£ÀĨsÀªÀ, »A¢£À
C£ÀĨsÀªÀ, £ÉÊwPÀ UÀÄt ªÀÄÄAvÁzÀĪÀÅUÀ¼À ¸À«Ä䮣ÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
3. ²¸ÀÄÛ : F vÀvÀéªÀÅ C¢üPÁjUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgÀgÀ ªÀÄzsÉå PÁAiÀÄð¥ÀæªÀvÀðPÀ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß
J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À®Æè EgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ©A©¸ÀÄvÀÛzÉ. F UÀÄtUÀ¼ÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀÀÇgÉʸÀÄvÀÛzÉ. »jAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼À°è ²¸ÀÄÛ, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀàµÀÖvÉ ¤µÀàPÀë¥ÁvÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. EzÀÄ
£ÁåAiÀħzÀÞªÁzÀ zÀAqÀ «¢¸ÀĪÀÅzÀgÀ®Æè EgÀ¨ÉÃPÀÄ.
4. KPÀgÀÆ¥ÀzÀ DeÉÕ : F vÀvÀézÀ ¥ÀæPÁgÀ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀÄ AiÀiÁgÁzÀgÀÆ M§â »jAiÀÄ C¢üPÁjAiÀÄ

d
DeÉÕAiÀÄ£ÀÄß ¥Á°¸À®Ä ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.

he
5. KPÀgÀÆ¥ÀzÀ DzÉñÀ : F vÀvÀéªÀÅ MAzÉà GzÉÝñÀ¢AzÀ PÀÆrgÀĪÀ UÀÄA¥ÀÀÅ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ
MAzÉà DzÉñÀ PÉÆqÀ®Ä w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
6. KPÀªÀåQÛ»vÁ¸ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£Àå»vÁ¸ÀQÛAiÀÄ C¢üãÀvÉ: F vÀvÀéªÀÅ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ KPÀªÀåQÛAiÀÄ

is
re S
»vÁ¸ÀQÛAiÀÄ ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀĪÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß vÀ®Ä¥ÀŪÀ°è ¥Àæw§AzsÀPÀªÁVgÀ¨ÁgÀzÉAzÀÄ
w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
B
bl
7. GzÉÆåÃVUÀ¼À ªÉÃvÀ£À : GzÉÆåÃVUÀ½UÉ ¤ÃqÀĪÀ ªÉÃvÀ£ÀªÀÅ ¥ÁæªÀiÁtÂPÀvɬÄAzÀ PÀÆrzÀÄÝ
be T
J¯Áè £ËPÀgÀjUÀÆ ¸ÀªÀiÁzsÁ£À vÀgÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ F vÀvÀéªÀÅ w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
pu
8. PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¤ªÀðºÀuÉ : F vÀvÀézÀ ¥ÀæPÁgÀ C¢üPÁgÀªÀÅ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÀÄÝ ªÁå¥ÁgÀ
K

¸ÀAWÀl£ÉUÉ GvÀÛªÀÄ ¥sÀ® zÉÆgÀPÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ.

9. ºÀAvÀ¸ÀgÀ¥À½: F vÀvÀézÀ ¥ÀæPÁgÀ ¥Àæw ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ®Äè C¢üPÁgÀ ªÀUÀðzÀ ºÀAvÀUÀ½gÀ¨ÉÃPÀÄ.
©

C¢üPÁgÀzÀ ±ÉæÃtÂ, C¢üPÁgÀ ªÀUÀðzÀªÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀGzÉÆåÃVUÀ¼À ªÀÄzsÉå ¸ÀàµÀÖªÁV

¤zsÁðgÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
10. ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ : F vÀvÀézÀ ¥ÀæPÁgÀ C¢üPÁgÀªÀUÀðzÀªÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÆåÃVUÀ¼À £ÀqÀĪÉ
¸ÀªÀĨsÁªÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆAzÁtÂPÉ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
11. GzÉÆåÃVUÀ¼À C¢üPÁgÁªÀ¢üAiÀÄ ¹ÜgÀvÉ : ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ GzÉÆåÃVUÀ¼À PÉ®¸ÀzÀ°è
MAzÀÄ ¹ÜgÀvÉ EgÀĪÀ vÀvÀé¥Á°¸À¨ÉÃPÀÄ. GzÉÆåÃVUÀ½UÉ PÉ®¸ÀzÀ C¹ÜgÀvÉ PÉlÖ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß
to

gÀƦ¸ÀÄvÀÛzÉ. PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ ²ÃWÀæ ºÉÆgÀzÀÆqÀÄ«PÉAiÀÄÄ PÉlÖ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ £ÁA¢ ºÁqÀÄvÀÛzÉ.

12. £ÉÃvÀÈvÀé: ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ £ÉÃvÀÈvÀéªÀÅ ¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀPÀgÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®
K¥ÁðlÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇtð¥ÀæªÀiÁtzÀ°è GvÀÛªÀÄ ¢QÌ£À°è vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÀÄ.
t
No

13. MUÀÎnÖ£À°è §® (Espriate De-corps) : F vÀvÀézÀ ¥ÀæPÁgÀ MAzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ

J¯Áè GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ MAzÁV vÀªÀÄäzÉà PÉ®¸ÀªÉAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÉ®¸À PÁAiÀÄðUÀ¼À°è
vÀªÀÄä£ÀÄß vÉÆqÀV¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÉëÃvÀæªÁå¦Û (Functional areas of Management) :
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ EvÀgÀgÀ ±ÀæªÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ PÉ®¸À ªÀiÁr¹PÉƼÀÄîªÀ MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
¨ÉÃgÉAiÀĪÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ PÉ®¸À ªÀiÁr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀPÁÌV ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ PÀæªÀħzÀÞ
jÃwAiÀÄ°è C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. F PÀæªÀħzÀÞ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀ¼À

133
PÉëÃvÀæ ªÁå¦Û J£ÀÄßvÉÛêÉ.
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÉ®¸À PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À°è
ªÀÄÄRåªÁzÀĪÀÅ.
1) AiÉÆÃd£É (Planning) 2) ¸ÀAWÀl£É (Organising)
3) ¹§âA¢ ¥ÀÇgÉÊPÉ (Staffing) 4) ¤zÉðñÀ£À (Directing)
5) ¸ÀAAiÉÆÃd£É (Co- ordinating) 6) ¤AiÀÄAvÀæt (Controlling)
1. AiÉÆÃd£É : EzÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðPÉëÃvÀæzÀ°è MAzÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀ PÉëÃvÀæªÁVzÉ
AiÉÆÃd£ÉAiÉÄAzÀgÉ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ CªÀ¢üUÉ ¨sÀ«µÀåzÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄAzÁV ¤zsÀðj¸ÀĪÀÅzÉÃ

d
DVzÉ .AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉUÁV GzÉÝñÀUÀ¼À ¤tðAiÀÄ, ¤Ãw,
PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ¼ÀÄ, PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ, PÁAiÀiÁð£ÀÄUÀwUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj²µÀÖUÀ¼À ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ£ÀÄß

he
M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.
2. ¸ÀAWÀl£É : ¸ÀAWÀl£ÉAiÉÄAzÀgÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß MAzÉqÉ

is
¸ÉÃj¸ÀĪÀÅzÉà DVzÉ. PÉ®ªÀÅ AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀt ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁ£ÀªÀ
re S
¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ eÉÆvÉ ¸ÉÃj¹, PÁAiÀÄðPÉÌ vÉÆqÀV¹ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß FqÉÃj¹PÉƼÀÄîªÀÅzÉÃ
B
bl
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå zsÉåÃAiÀĪÁVgÀÄvÀÛzÉ. F CA±ÀªÀÅ ¥Àæw¤¢üAiÀÄ£ÀÄß £ÉëĹ E¯ÁSÁ ¥Àæw¤¢üUÀ½UÉ
CUÀvÀåªÁzÀ ¨sËwPÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¹ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ºÀAvÀUÀ¼À PÉ®¸ÀUÁgÀjUÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ jÃwAiÀÄ°è
be T
PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀĪÀ GzÉÝñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
pu
3. ¹§âA¢ ¥ÀÀÇgÉÊPÉ : F CA±ÀªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀ jÃwAiÀÄ°è £ÀqÉzÀÄ ºÉÆÃUÀ®Ä ¨ÉÃPÁzÀ
K

£ËPÀgÀ ªÀUÀðzÀ £ÉêÀÄPÁw, DAiÉÄÌ, ¸ÁܤÃPÀgÀt, vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ¥ÀæUÀwUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
©

4. ¤zÉðñÀ£À : F CA±ÀªÀÅ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉUÁV ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è PÉ®¸ÀªÀiÁqÀĪÀ d£ÀjUÉ

¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀĪÀ, ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀĪÀ, «ZÁgÀuÉ £ÀqɸÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAzÁ¼ÀvÀéªÀ£ÀÄß
MzÀV¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðªÁVgÀÄvÀÛzÉ. PɼÀV£À ºÀAvÀzÀ°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀªÀjUÉ ¸ÀÆZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ DzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß
¤ÃqÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ D DzÉñÀUÀ¼ÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÉÆArªÉAiÉÄà JA§ PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæQæAiÉÄUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ.
5. ¸ÀAAiÉÆÃd£É : F CA±ÀªÀÅ C¥ÉÃQëvÀ UÀÄjUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉUÁV ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼À vÀdÕgÀ
¸ÀÄ®°vÀªÁzÀ «Ä±Àæt CxÀªÁ MlÄÖUÀÆr¸ÀÄ«PÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À LPÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß
PÀæªÀħzÀÞªÁV ªÀåªÀ¸ÉÜUÉƽ¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ..
to

6) ¤AiÀÄAvÀæt : F CA±ÀªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ ¸ÀA§AzÀ¥ÀlÖ CA±ÀªÁVzÉ.

EzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ J®è ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À®Æè ªÁ妹gÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀæwAiÉƧ⠥Àæ§AzsÀPÀgÀÄ
CxÀªÁ ¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ E°è PÁAiÀÄðªÀÄUÀßgÁUÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. F CA±ÀzÀ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀUÀ¼ÁªÀŪÉAzÀgÉ:
t

J) ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ²¹Û£À MAzÀÄ ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß PÀ°à¹, ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV

No

ºÉÆAzÁtÂPɬÄAzÀ £ÀqÉAiÀÄĪÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.

©) ¥ÀǪÀð¨sÁ« AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÀ£ÀĸÁgÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAvÀgÀªÁV ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ
ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
¹) ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ.
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðPÉëÃvÀæzÀ°è ¤zsÁðgÀ
PÁAiÀÄðP˱À® ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæQæAiÉÄ ¤tðAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
134
MAzÀÄ ªÀiÁ£À¹PÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ C£ÉÃPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è MAzÀÄ CvÀÄåvÀÛªÀÄ
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß Dj¹PÉƼÀÄîªÀÅzÉà DVzÉ.
¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ (Dicision making): ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß
¤tðAiÀÄUÀ¼ÀÆ J£ÀÄßvÁÛgÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ vÀ£ÀßzÉà DzÀ UÀÄj ªÀÄvÀÄÛ
GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. F UÀÄj ªÀÄvÀÄÛ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß FqÉÃj¹PÉƼÀî®Ä MAzÀÄ
¤tðAiÀĪÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀtÚ «µÀAiÀÄUÀ¼À®Æè PÀÆqÀ C£ÉÃPÀ jÃwAiÀÄ DAiÉÄÌUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÁV M§â ªÁå¥ÁjAiÀÄÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß MAzÉqɬÄAzÀ E£ÉÆßAzÉqÉUÉ ¸ÁV¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
CªÀ¤UÉ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁUÁl ªÀiÁqÀ®Ä ¯Áj, mÉA¥ÀÉÇ, gÉÊ®Ä, CxÀªÁ «ªÀiÁ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
CªÀPÁ±ÀUÀ½ªÉ. CªÀ£ÀÄ EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ CvÀåAvÀ ¸ÀÆPÀÛ ºÁUÀÆ PÀrªÉÄ ªÉZÀÑ¢AzÀ PÀÆr
¸ÀÄgÀQëvÀªÁV ¸ÁV¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÉÇà CzÀ£ÀÄß Dj¹PÉƼÀî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. F DAiÉÄÌAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÁðgÀ CxÀªÁ

d
¤tðAiÀÄ J£ÀÄßvÉÛêÉ. F ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ GvÀÛªÀÄ

he
¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ ªÁå¥ÁgÀ zÀȶ׬ÄAzÀ CvÀåAvÀ ¸ÀªÀÄAd¸ÀªÁzÀ ¥ÀæQæAiÉÄ DVzÉ.
EwÛÃaUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæUÀw ºÉÆA¢gÀĪÀ ««zsÀ jÃwAiÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ gÀÆrüUÉ §A¢ªÉ.
§gÀĪÀ ªÀµÀðUÀ¼À°è E£ÀÆß ºÉZÀÄÑ ¸ÁA¹ÜPÀ ªÀiË®åzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ gÀÆrüUÉ §gÀĪÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ,

is
re S
«±ÉèõÀuɬÄAzÀ PÀÆrzÀ ¸ÀAWÀnvÀ ¸ÁzsÀåvÉ ºÉZÁÑVzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ GvÀÛªÀÄ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ §ºÀ¼ÀªÁVzÉ. ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀ §UÉUÀ¼À£ÀÄß «±Á®zÀȶ׬ÄAzÀ
B
bl
JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
be T
1) ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ 2) UÀÄA¥ÀÀÅ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ
pu
KPÀ MqÉvÀ£ÀgÀÆ¥ÀªÁzÀ ¸ÀtÚ¥ÀæªÀiÁtzÀ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À°è, M§â ªÀåQÛ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß
K

vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÁÛ£É. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼É£ÀÄßvÉÛêÉ. F ¤tðAiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀåQÛAiÀÄ

¸ÁªÀÄxÀåðPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁVgÀÄvÀÛªÉ.
©

MAzÀÄ vÀAqÀ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄA¥ÀÀÅ ¤zsÁðgÀUÀ¼É£ÀÄßvÉÛêÉÉ. EªÀÅ ¥Á®ÄzÁjPÉ

¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, PÀÆqÀÄ §AqÀªÁ¼À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, ¸ÀºÀPÁgÀ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ.
¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉƼÀî®Ä ¥Á°¸À¨ÉÃPÁzÀ ªÀÄÆ® vÀvÀéUÀ¼ÀÄ :
• UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¹ÜgÀ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ • UÀÄjUÀ¼À ¤¢ðµÀÖvÉ.
• ¥ÀgÁåAiÀÄ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀĪÀÅzÀÄ. • AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀPÀéUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
to

• «ªÉÉÃZÀ£ÁAiÀÄÄPÀÛ vÀPÀð§zÀÝ AiÉÆd£ÉUÀ¼ÀÄ. • ªÀ¸ÀÄÛ¹Üw CjAiÀÄĪÀÅzÀÄ.

• ªÀiË°åÃPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
t

¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ: ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À°è GAmÁUÀĪÀ C£ÉÃPÀ

No

¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ M¼ÉîAiÀÄ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀjºÁgÀ PÉÆqÀÄvÀÛªÉ. GvÀÛªÀÄ ¤zsÁðgÀ¢AzÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ

GvÀÛªÀÄ ¯Á¨sÀ ¥ÀqÉzÀÄ ¸ÀÄUÀªÀÄ jÃwAiÀÄ°è £ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÉAiÉÄà vÀ¥ÀÅà ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ £ÀµÀÖUÀ½UÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛªÉ. ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÄ£Àß F CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆArgÀ¨ÉÃPÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ ¸ÀAzÀ¨sÀð, C£ÀĨsÀªÀ, «ªÉÃZÀ£É, zÀÈqsÀvÉ, zsÉÊAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀàµÀÖvÉ.
AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ MAzÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À¨ÉÃPÁzÀgÉ GvÀÛªÀÄ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉƼÀîªÀÅzÀgÀ
ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁvÀæ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀgÉ F PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¥Á°¸À¨ÉÃPÀÄ.
135
 • ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß «±Éèö¸ÀĪÀÅzÀÄ
• PÁAiÀÄðUÀvÀ ªÀiÁqÀ®Ä AiÉÆÃd£É gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
• zsÉÊAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ vÁ¼ÉäUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°¸ÀĪÀÅzÀÄ.
• ªÀÄÄAzÁ¯ÉÆÃZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èqÀĪÀÅzÀÄ.
• «ªÉÃPÀAiÀÄÄPÀÛ ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß ²ÃWÀæzÀ°è vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀÄ.
C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. PɼÀV£À ¥Àæw¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÉgÀqÀÄ ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛgÀ §gɬÄj.

d
1. ¤ªÀðºÀuÉ JAzÀgÉãÀÄ?

he
2. ¤zsÁðgÀ PÉÊUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ JAzÀgÉãÀÄ?
3. ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¤zsÁðgÀ ºÁUÀÆ UÀÄA¥ÀÅ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ?

is
4. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÞjAiÀÄ vÀvÀéªÉãÀÄ?
re S
II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ £Á®ÄÌ CxÀªÁ LzÀÄ ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛgÀ §gɬÄj.
B
bl
1. ºÉ¤æ ¥sÀAiÉÆîgÀ ¥ÀæPÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÁªÀŪÀÅ ?
be T
pu
2. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? ºÉ¸Àj¹.
K

3. C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÞj, ºÀAvÀ ¸ÀgÀ¥À½ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ªÀåªÀºÁgÀ

¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤gÀÆ¥ÀuÉUÉ ºÉÆAzÀĪÀAvÉ §gɬÄj.
©

4. ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ K£ÀÄ?

5. ¤zsÁðgÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è CqÀPÀªÁVgÀĪÀ ªÀÄÄRå ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ vÀvÀéUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
6. ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀ
CA±ÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
7. AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄðPÉëÃvÀæzÀ°è ªÀ»¸ÀĪÀ
to

¥ÁvÀæªÉãÀÄ?
8. ``¤AiÀÄAvÀætªÀÅ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðzÀ°è §ºÀĪÀÄÄRåªÁzÀÄzÀÄ’’ ºÉÃUÉ?
9. ¤AiÀÄAvÀætzÀ ¥ÀæªÀÄÄR zsÉåÃAiÀÄUÀ¼ÉãÀÄ?
t
No

10. ¤zÉðñÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆAzÁtÂPÉ, ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è ºÉÃUÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæUÀ¼À£ÀÄß

ªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ?
III. ZÀlĪÀnPÉ :
1. ¤ªÀÄä £ÉgɺÉÆgÉAiÀÄ°ègÀĪÀ AiÀiÁgÁzÀgÀÆ KPÀ MqÉvÀ£À ªÁå¥ÁjAiÀÄ£ÀÄß ¨sÉÃn ªÀiÁr
CªÀjAzÀ CªÀgÀÄ ºÉÃUÉ ¢£À¤vÀåzÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀîvÁÛgÉAzÀÄ w½zÀÄ MAzÀÄ
¥Àæ§AzsÀªÀ£ÀÄß §gɬÄj.
  
136