Actividades

complementarias
LATÍN I
 TEMA 1
Fonología. Sistema vocálico y consonántico
Nociones de prosodia

1.- Separa las sílabas de las siguientes palabras:

foederata omnia
planitiem agricolarum
aureo Caesar
partium proelio
dominos ratio
rosae poena

2.- Coloca el signo ̅ o ̆ en la penúltima sílaba, aplicando las reglas de la cantidad:

respondeo inficio ancilla coepi

diligentia tauros magistra eburneus

poenis puella aurum romanus

3.- Señala gráficamente (´) la sílaba tónica y lee correctamente:

aquĭla singŭlis stipendium discipulārum

indignus taurus suadeo turba

vanĭtas tritĭcum gentes natio

milĭtes errābant habēre legĕre

1
 4- Completar el siguiente cuadro:

Indica la cantidad todas las Evolución a un término Fenómenos fonéticos experimentados

sílabas que puedas aplicando romance
las reglas de la cantidad y
coloca la tilde en la sílaba
acentuada
1. adulescentem

2. antiqua

3. auctoritatem

4. bonum

5. cantum

6. capitalem

7. casum

8. constantia

9. coruum

10. enumerare

11. femina

12. feram

13. fortes

14. honorare

15. honorem

16. incendium

17. incertum

2
18. molestum

19. mouerunt

20. nostra

21. nouum

22. nullos

23. optimum

24. pallidam

25. pastorem

26. patientia

27. patrem

28. perniciosum

29. populum

30. praesidium

31. quae

32. scientia

33. sentire

34. spiritum

35. statum

36. supplicium

37. temeritate

3
38. terra

39. uarietatem

40. uerbum

41. uictoria

42. uenit

43. uidere

44. senatum

45. spatio

46. paucos

47. mensem

48. lacrimas

49. recentem

50. poenam

4
 TEMA 2
FORMACIÓN DE PALABRAS
.- Marca con una X la vía de creación léxica que ha experimentado cada palabra:

prefijación derivación composición

1. uerisimile
2. aduenio
3. tribunatus
4. praemoneo
5. aquaeductus
6. imprudens
7. pupilla
8. amabilis
9. arator
10. pisciculus
11. pigritia
12. agricola
13. architectura
14. conficio
15. paeninsula
16. iustitia
17. fragilis
18. troianus
19. deflorare
20. incipiunt
21. altitudo
22. fatalis
23. aquosus
24. gladiator
25. gladiolus
26. aquarium
27. romanus
28. cultellus
29. frigidarium
30. paruulus
31. sagittarius
32. satisfacere
33. socialis
34. atheniensis
35. allocutio
36. absum
37. accipio
38. acerbissimum
39. amicitiarum
40. amplissimos
41. aperte
42. argumento

5
43. auctoritas
44. biennio
45. coercere
46. cognitionem
47. concursus
48. confero
49. coniurationem
50. constantia
51. conuocas
52. deest
53. disiunctum
54. dissensione
55. doctissimorum
56. dubitare
57. dubitatione
58. effecerunt
59. enumerare
60. etenim
61. excusatio
62. frugifer
63. grauitate
64. interfecit
65. labefactantem
66. longe
67. maxime
68. maximus
69. mediocriter
70. minime
71. multitudinis
72. munitissimus
73. occidit
74. operare
75. patientia
76. perdifficilis
77. perferemus
78. perniciosum
79. perobscura
80. philosophia
81. pontifex
82. praesidium
83. praetereo
84. proxima
85. prudenter
86. pulcherrimis
87. quaestione
88. quemadmodum
89. quocumque
90. reipublicae
91. redeamus
92. satisfacere
93. scientiam

6
94. senatusconsultum
95. superiore
96. sustinuimus
97. temeritatum
98. turpius
99. uarietatibus
100. urbanos

7
 TEMA 3
Morfosintaxis: Sustantivos y adjetivos. Pronombres. Verbos.
El sustantivo. Las declinaciones

1- Analiza morfológicamente y traduce:

caso número género enunciado decl. traducción

1. litteram
2. villas
3. vitae
4. columbarum
5. naturae
6. tabulis
7. matronae
8. terris
9. Romae
10. invidia
11. terras
12. servos
13. Remum
14. puero
15. locis
16. legati
17. filii
18. viri
19. agrorum
20. campum
21. vincula
22. regnorum
23. supplicio
24. templis
25. ingenium
26. animalium
27. hostibus
28. urbium

8
29. montes
30. classis
31. mentis
32. mari
33. mare
34. ignis
35. capita
36. itinerum
37. pecus
38. scelerum
39. tempora
40. civitatem
41. hostem
42. vi
43. equitatu
44. vultus
45. exercituum
46. senatui
47. manibus
48. cornu
49. portus
50. senatuum
51. die
52. rerum
53. fidei
54. planities
55. dierum

9
2- Completa el cuadro colocando cada forma en su lugar:
res, exercitum, insulae, templi, agrum, scuto, legionem, fide, mons, cornui, rei, manus, cornu,
diem, templum, nauta, mari, peditatu, magnitudine, agricola, cupidinis, puellam.

Singular
1ª DEC. 2ª DEC. 3ª DEC. 4ª DEC. 5ª DEC.
N.V.

AC.

G.

D.

AB.

El adjetivo. Flexión. Concordancia con el sustantivo. Grados del adjetivo.

1- Completa el cuadro:

masc. fem. neutro.

Nom./Voc. doctum
Ac..
Gen. docti
Dat.
Abl. docta

2- Completa el cuadro:

singular plural
masc./fem. neutro masc./fem. neutre./
Nom./Voc. omne omnia
Ac.
Gen. omnis
Dat.
Abl. omnibus

3- Completa el cuadro:

singular plural
masc./fem. neutre masc./fem. neutre
Nom./Voc. sapiens
Ac.
Gen. sapientis sapientium
Dat.
Abl.

4- El adjetivo concierta con el sustantivo en:.................., ......................, ...................

10
5- Declina en singular los siguientes grupos de palabras:

Nom./Voc. bonus/-e fructus nigra mens insctructa acies altum genu

Ac.

Gen.

Dat.

Abl.

Nom./Voc. grave corpus omnis spes modesta ars venerabilis dignitas

Ac.

Gen.

Dat.

Abl.

6- Declina en plural los siguientes grupos de palabras:

Nom./Voc. inquieti spiritus sapientes poetae dociles tauri temerarii hostes

Ac.

Gen.

Dat.

Abl.

Nom./Voc. acres homines veteres vici longa itinera ligneae naves

Ac.

Gen.

Dat.

Abl.

7- Empareja cada sustantivo con su adjetivo correspondiente, indicando el gº, nº y

caso:
templa pulchrae
agni veteres
pugna acri
consules alta
puellae bonum
puerum docilis

11
8- Forma el comparativo de superioridad y el superlativo de los adjetivos:

COMPARATIVO SUPERLATIVO
Comparativo Superlativo Comparativo Superlativo
nobilis, -e: parvus, -a, -um:

purus, -a, -um: blandus,-a,-um:

potens, -ntis: acer, acris, acre:

facilis, -e: eloquens, ntis:

carus,-a,-um: novus,-a,-um

9- Completa el cuadro, indicando gº, nº y caso de cada forma:

POSITVO COMPARATIVO SUPERLATIVO

honestos
gratior
maiores
duriora
avidioris
benevolentiorem
clarissimum
facillima
fortiora
doctis
laudabilius
prudentissimae
pulcherrimi
acer
altiore

10- Relaciona el adjetivo en grado positivo con la forma correspondiente del

comparativo y del superlativo:

COMPARATIVO POSITIVO SUPERLATIVO

melior, -ius bonus, -a, -um pessimus, -a, -um
maior, -ius parvus, -a, -um maximus, -a, -um
peior, -ius malus, -a, -um minimus, -a, -um
minor, -us magnus, -a, -um optimus, -a, -um

12
11- Señala la respuesta correcta, analiza y traduce:
1. Magister doctus erat a) Ac. sing. de magister,-tri a) Ac. pl. de doctus, -a, -um
b) Nom. pl. de " b) Nom. sg. de "
c) Nom. sing. de " c) Gen. sg. de "
2. Parva puella magnam vitam sperat a) Genit. pl. de puela, -ae a) Ac. sing. de vita, -ae
b) Ablat. sing. de " b) Ablat. pl. de "
c) Nom. sing. de " c) Dat. sing. de "
3. Sicilia Romanarum provinciarum a) Genit. pl. de provincia, -ae a) Gen. sg. de Sicilia,-ae
prima est b) Nom. pl. de " b) Nom. sg. de "
c) Nom. sing. de " c) Abl. sg. de "
4. Voluptas est virtutis inimica a) Ac. pl. de voluptas, -atis a) Nom. pl. de virtus, -tutis
b) Nom. sing. de " b) Ac. pl. de "
c) Gen. pl. de " c) Gen. sing. de "
5. Deus mundi artifex est a) Nom. pl. de mundus, -i a) Nom. pl. de artifex, artificis
b) Gen. sg. de " b) Gen. sg. de "
c) Dat. sg. de " c) Nom. sg. de "

6. Manus manum lavat a) Gen. sg. de manus, -us a) Ac. sg. de manus, -us
b) Nom. sg. de " b) Nom. sg. de "
c) Ac. pl. de " c) Abl. sg. de "
7. Legum interpretes iudices sunt a) Gen. pl. de lex, -gis a) Ac. pl. de interpres,-pretis
b) Ac. sg. de " b) Nom. pl. de "
c) Nom. pl. de " c) Abl. pl. de "
8. Homo res sacra homini est a) Ac. sg. de res, rei a) Dat. sg. de homo,-inis
b) Nom. sg. de " b) Ac. pl. de "
c) Ac. pl. de " c) Abl. sg. de "

Uso de los casos

12- Analiza sintácticamente y traduce:

1. Coquus industria cenam parat.

2. Puer aratro agros laborat.
3. Odium generat bella.
4. Flectabamus genua in templo.
5. Senatus cum magistratibus rem publicam administrabat.
6. Rei publicae fidem debemus in prosperitate et in adversitate.
7. Marcus in via gladio consulem vulnerat.
8. Agricolae ex agro ad urbem fructus in retibus portant.
9. Puer et puella Romae habitant.
10. Nocte legiones locum deligebant ibique castra ponebant.
11. Milites fossa valloque castra muniebant.
12. Agricolae ex villa ad silvas ambulabant.
13. Pedites tela in hostium equitatum iaciunt.
14. Romani in multis1 oppidis praesidia habebant et gladiis et hastis et scutis pugnabant.
15. Romani multos1 deos deasque colebant. Deorum dearumque aras rosis ornabant ibique columbas caprasque
sacrificabant.
16. Verba uolant, scripta manent (prov.).
17. Cicero consul creatus est.
18. Concordia, o filii mei2, erit uestra2 fortuna.
13
19. Veritas odium parit (Ter.).
20. Fortuna non mutat genus (Hor.).
21. Ratio et oratio conciliat inter se homines (Cic.).
22. Cornelius Mamercum dictatorem dicit (Liu.).
23. Silent leges inter arma (Cic.).
24. Multa1 itinera in oppidum ducebant.
25. Ancum Marcium regem populus creat (Liu.).
26. Medicus mortem regis ciues celat.
27. Custodes tres3 noctes hostes uigilant.
28. Puellae rus mane ibant.
29. Catilina iuuentutem mala1 facinora edocebat.
30. Duodequadraginta3 annos Dionysius Syracusae tyrannus fuit.
31. Agesilaus Hellespontum copias traiecit.
32. Cras Caesaraugustam ueniam.
33. Locus ab hoste circiter passus sescentos3 aberat.
34. Fundamentum perpetuae1 famae est iustitia (Cic.).
35. Fannius C. Verrem insimulat auaritiae et nequitiae.
36. Erat planities passuum CCC3 (Caes.).
37. Manlius uir magni ingenii erat.
38. Fortitudo est dolorum laborumque contemptio.
39. Iniuriarum remedium est obliuio (Publ. S.).
40. Puella nouercae meminit.
41. Iudex reum absoluit iniuriarum.
42. Vtinam periculi meminisses!
43. Deo oboediunt maria terraque (Cic.).
44. Galli ducentos3 obsides Caesari dederunt.
45. Imperator insidias hostibus parauerat.
46. Sagunti ruinae nostris2 capitibus incident (Liu.).
47. Pompeio magna1 classis erat.
48. Non uiribus aut uelocitate aut celeritate corporum res magnas1 gerimus, sed
consilio, auctoritate, sententia (Cic.).
49. Copiae tria3 milia passuum a castris distabant.
50. Domi multi libri sunt.
51. Romae et in Graecia iudices interpretes et custodes legum fuerunt.

14
1
adjetivo calificativo
2
adjetivo posesivo
3
adjetivo numeral

13- El adjetivo. Analiza sintácticamente y traduce:

1- Alexander magna gerebat.

2- Multa mihi hodie dicitis.
3- Vilius argentum est auro, virtutibus aurum.
4- Quis me fortior est?
5- Omnium populorum fortissimi sunt Belgae.
6- Constantinus urbem pulcherrimam aedificat.
7. Nullum malum gravius est quam bellum civile.
8- Alba Longa antiquior est quam Roma.
9- Vergilius clarissimus fuit inter poetas romanos.
10- Omnium altissimi sunt montes Pyrenaei.
11- Mercator sua laudat, aliena culpat.
52. Veritatis simplex est oratio (Sen.).
53. Spes est ultimum aduersarum rerum solatium (Sen.).
54. Spectacula magnifica et sumptuosa Dioclecianus edit in Circo (Suet.).
55. Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas regumque turres (Hor.).
56. Poeta Homerus multa de bello Troiano primus scribit.
57. Diversis itineribus in castra se recipiunt.
58. Patriae salus, o duces legatique, et in pace et in bello suprema lex erit.
59. Alit lectio ingenium et studio fatigatum reficit (Sen.).
60. Concordia paruae res crescunt, discordia maximae pereunt (Sall.).
61. Germanis singulares mores erant.
62. Bonus pastor oues suas amat et infirmas cognoscit.
63. Multi Cannensi pugna cadunt (Cic.).
64. Existimo bonos beatos, improbos miseros (Cic.).
65. Omnia uincit amor (Verg.).
66. Iason, tyrannus Thessaliae, illo tempore fuit omnium potentissimus (Cic.).
67. Vir bonus semper bona et optima dicit, malus autem non semper mala et pessima
facit.
68. Excellentissimi fuerunt Persarum Cyrus et Darius (Nep.).
69. Multo utilissima est temperantia in cibis (Plin.).
70. Nihil est ueritatis luce dulcius (Cic.).
71. In Cannensi proelio Poeni acriter at fortiter pugnant, sed Scipio, Romanus dux,
magis dolo quam uirtute Hannibalem uincit.

15
 72. Valetudinem tuam cura diligentissime (Cic.).
73. Vilius argentum est auro, uirtutibus aurum (Hor.).
74. Maxima in infirmitate sapientes et prudentes uirtutem animi maiorem quam
imprudentes et nescii ostendunt.
75. Animorum morbi perniciosores quam corporis sunt (Cic.).
76. O fons Bandusiae, splendidior uitro (Hor.).
77. Effugit imago simillima somno. (Verg.).
78. Melle dulcior es (Pl.).
79. Magnus bello Themistocles fuit nec minus in pace (Nep.)
80. Inter plurima maximaque hominum uitia nullum est frequentius quam ingrati animi.
81. Nemo beatior est sapiente.
82. Milites fortiores quam numerosiores erant.

Los pronombres

1- Analizar morfológicamente y traducir:

Ego Tibi
Tecum Me
Nostri Mecum
Nos Mihi
Vestri Te
Nobiscum Sibi
Sui Tui
Se Mei

2- Analizar morfológicamente y traducir:

Illius Isti
Haec Illo
Ille Istae
Huic Illis
Istorum Illi
Eam Ipsius
Idem Eorum
Ipsi Iisdem

3- Analizar morfológicamente y traducir:

Nostri Mea
Suorum Nostro
Tuis Vestrum
Nostra Suis
Suus Mearum
Nostrum Nostram

16
4- Analizar morfológicamente y traducir:

Alicuius Quis
Quid Alias
Nulla Unum
Quisquam Quemque
Alterum Utrique
Alterius Nulli

5- Analizar morfológicamente y traducir:

Quos Quarum
Quod Qui
Quae Quibus
Cuius Quo
Quas Cui

6- Traducir al latín:

ella misma de éstos

para este cónsul al mismo
en este lugar para los mismos amigos
de ese poeta con el general mismo
con el mismo general nosotros mismos
¿Quién eres? ¿Qué libro lees?
¿Qué estudias? con vosotros mismos

7- Declinar los grupos de concordancias siguientes:

Singular Plural
tua navis N
V
Ac.
G
D
Ab.
meus ordo N
V
Ac.
G
D
Ab.
is fur N
Ac.
G
D
Ab.
ipse consulatus N
Ac.
G
D
Ab.
quis homo? N
Ac.
G
D
Ab.

17
nullum horreum N
Ac.
G
D
Ab.
ista auris N
Ac.
G
D
Ab.

idem factum N
Ac.
G
D
Ab.
iste versus N
Ac.
G
D
Ab.
hoc dictum N
Ac.
G
D
Ab.
eadem manus N
Ac.
G
D
Ab.
quisque vir N
Ac.
G
D
Ab.

8- Analizar sintácticamente y traducir:

1. Caesar in insulam se abdit.

2. Aliis consilium, aliis animus, aliis occasio deest, voluntas nemini.
3. Eum tibi commendo.
4. Vir sapiens omnes res suas secum portat et ego omnia mea mecum porto.
5. Ego multos video fortiores te, tu autem paucos vides diligentiores me.
6. Haec placent mihi et tibi.
7. Hostes ipsum ducem occidunt et milites eius occidunt se ipsos.
8. Hae arbores suis foliis hoc tugurium tegebant et in illa umbra viatores quiescebant.
9. Ille sibi non vivit, sed ventri, somno, libidini.
10. Tecum ero omnibus diebus vitae meae.
11. Homines pigri et sibi et ceteris sunt molesti.
12. Haec erant clariora sole ipso.
13. Ad rivum eundem lupus et agnus veniunt.
14. Tu praedia mea possides, ego misericordia aliena uiuo (Cic.).
15. Natura semina scientiae nobis dedit, scientiam non dedit (Sen.).

18
 16. Iuppiter, haec regia arma tibi fero (Liu.).
17. Quis es? Quid dicis de te ipso?
18. “Suum cuique”: haec uerba culmen iustitiae sunt.
19. Epistulas tuas accepi, aliam alia iucundiorem (Cic.).
20. Iste se aliquem putat (Sen.).
21. Quot digiti tibi sunt in manu?
22. Ille ferro uiam faciebat (Liu.).
23. Rex ipse in dextro cornu erat (Liu.).
24. Praedia aliis colit, non sibi (Cic.).
25. Cicero in litteris saepe dicebat: “Si uos ualetis, bene est, ego ualeo”.
26. Quid ego oculis aspicio meis? (Pl.).
27. Quis me fortior est?
28. O dii inmortales! Vbinam gentium sumus? In qua urbe uiuimus? Quam rem publicam
habemus? (Cic.).
29. Quo uadis, Antoni?
30. Pompeianus miles fratrem suum, dein se ipsum interficit (Tac.).
31. Cuius ea culpa fuit? Militum, an imperatorum? (Liu.).
32. “Roscius patrem occidit”, afirmas. Quomodo eum occidit? Vtrum ipse percussit an
per alios scelus commisit? “Ipse”, arguis. “Romae no erat”, respondeo. “Alii fecerunt”,
dicis. Qui fuerunt isti, seruine an liberi?

El verbo
1- Analizar y traducir las siguientes formas verbales:

sumus eratis
est ambulas
laudas estis
delebam pugnabatis
manebamus ridet
eras laudant
facis legunt
mittunt capiebat
agebam ducebamus
audiebat audiebas
duco audio
legis

19
2- Conjugar el futuro imperfecto de indicativo de los verbos:

1a sg. 2a sg. 3a sg. 1ª. pl 2a pl. 3a pl.

Paro:
Amo:
Moneo:
Deleo
Dico:
Defendo:
Capio:
Rapio:
Advenio:

3- Conjugar el pretérito imperfecto y el pretérito perfecto de indicativo de los verbos:

sum laudo
pret.impf pret.pf. pret.impf pret.pf.

deleo mitto
pret.impf pret.pf. pret.impf pret.pf.

venio
pret.impf pret.pf.

20
4. Colocar cada forma verbal en la columna correspondiente:
laudaveritis, fecit, egeris, miserunt, habueratis, audivisti, fecerant, spectavero, spectavit, egeram,
amaverunt, paraveratis, duxero, legerat, fuerimus.

Pret. Perf. indic. Pret. Pluscuamperf. Indic. Fut. Perf. indic.

5. Conjugar el pretérito perfecto y pluscuamperfecto de subjuntivo de los verbos:

Paro Moneo
impf. plcpf. impf. plcpf.

Defendo Advenio
impf. plcpf. impf. plcpf.

6- Analizar morfológicamente los verbos siguientes:

ornamus
laudant
videmus
ornabatis
delectabimus
amavisti
pares
dederant
amemur
aperiebamus
venisti
aperuerunt
cognoverant
vulneras
laudabar
erant
dicantur
ducitur
amaveratis

21
 miserunt
misistis
audiebamini
vicerat
moveatur
moverentur
iaciet

7 - Indicar las formas que pertenecen al sistema de presente y las que pertenecen al de perfecto:

damus dabatis videtis videremini manere vicerunt

venissem parebam ridebitis dedi docebunt docuit
paruit paruerat miserat mittitur vincerem dabo
vidimus miserit vincunt veniet, daretur misero
mittam docuisset docerem vincas rideatis misereris

8- Escribir el enunciado y el pretérito pluscuamperfecto de indicativo de los siguientes verbos:

Verbo Enunciado P. perfecto P. pluscuamperfecto

orno

doceo

sum

venio

tego

9- Traducir al latín:

darán amó
enseñarás obedecer
estudiaron dijeron
Érais escuchados Ser dicho
has enseñado abriréis
hagamos desearan

22
Hubieras deseado hiciera
ella era enviada él era obedecido
dieron Habrán conducido
amaste Hayáis hecho
Habían enviado Es dicho
Sean escuchados Fueron enviadas

10- Poner en voz activa y traducir:

PASIVA TRADUCCIÓN ACTIVA TRADUCCIÓN

amabantur
audiebamini
ducerer
auditae erant
factum est
dicentur
suadebimur
amatus essem
captus est.
scribebantur

11. Analizar sintácticamente y traducir:

1. Caesar oppidum diripit atque incendit, praedam militibus donat.
2. Agricola in silva multas feras videbat et magnis sagittis necabat.
3. Amicitiae verae concordiam augent, inimicitiae discordiam inter poetas creant.
4. Hostes populi Romani acre bellum movent.
5. Multi ovium greges in montibus optimas herbas invenient.
6. Nulla consilia audis.
7. Vtinam hunc librum legeris.
8. Imperator in castra omnes copias duxit.
9. Ista iam vobis praedixeram.
10. Romani milites in oppidi opugnatione magnos labores tolerarunt.
11. Adulescentes senum praeceptis gaudebant.
12. Romani obsidione oppidum liberaverant.
13. Ipse fortasse erraverim.
14. Statuae albae dearum a puellis domi ornantur.
15. Amemus patriam, pareamus senatui.
16. Romani multas res utiles in Hispaniam importaverunt.
17. Fili mi, in rebus secundis adversisque omnia tua mihi dic.
18. Haec contumelia non fregit eum, sed erexit.
19. Cras obsides prodidero.
20. Vtinam milites cum hostibus proelium commisissent.
21. Vtinam proelium cum hostibus a militibus commissum esset.
22. Caesar in Hellesponto pontem faciet.
23. Auxilia Romanorum sociis missa sunt.
24. Auxilia Romanorum sociis mittuntur.

23
25. Auxilia Romanorum sociis mittentur.
26. Graeci a Themistocle liberabuntur.
27. Cras revertar.
28. Xerxes in Asiam reversus est.
29. Hannibal itinere gravi morbo oculorum adfectus erat.
30. Populus Romanus et adversus Gallos et adversus Hispanos bella fecerat.

31. Amici, obseruate historiam, nam uitae magistra est.

32. Hae litterae a te scriptae erant / scribebantur.
33. Multi alumni in schola studuerunt, pauci studebant domi.
34. Este impigrae, o alumnae, et philosophiam scientiasque obtinebitis.
35. Meis consiliis, meis laboribus, mei capitis periculis interitu rem publicam
liberaui (Cic.).
36. Romani contra Poenos in Sicilia et in Hispania et in Italia pugnarunt.
37. Et in Graecia et in Italia puellae et pueri deorum magna templa ornauerant /
ornabant.
38. Superbi in rebus aduersis non adiuuantur.
39. Nihil recte sine exemplo docetur aut discitur.
40. Hoc uobis polliceor.
41. Caesar, bellicae tuae laudes celebrabuntur.
42. Numquam amicorum obliuiscar.
43. Maxima debetur puero reuerentia.
44. Vi uentorum et aquae magnitudine pons interruptus est / interruptus erat.
45. Romae fuimus ibique magna deorum templa uidimus.
46. Tarentini contra Romanos auxilium poposcerunt.
47. Hostium magna pars peruenerat ac breui tempore proelium commiserat.
48. Vtinam meus pater uiueret; domi meae eum haberem.
49. Illos clarissimos uiros laudemus!
50. Neminem tota urbe inueni.
51. Ipse respondebo.
52. Media nocte a captiuis fuga temptabatur / temptata erat.
53. Vtinam uxorem liberosque uideres /uidisses.
54. Haec Romanorum uictoria a legatis consuli nuntiabitur /nuntiata est.
55. Hostium impetus a nostris non timetur.
56. Amicorum uerba semper bono animo audiemus / audimus /audiuimus.
57. Vtinam omnia pericula a uobis uincantur /uicta sint.
58. Vobis a patre magnae diuitiae relinquentur /relictae erant.
59. Themistocles Athenis erat expulsus (Nep.).
60. Aurelia via profectus est.
61. Horae cedunt et dies et menses et anni nec praeteritum tempus reuertitur (Cic.).

24
 62. Vrbe Neapoli nihil pulchrius uidi; a multis pulcherrima urbs Italiae putatur.
63. In terris calidioribus homines uere et aestate semper sole splendido delectantur.
64. Numidae plerumque lacte et ferina carne uescuntur (Sall.).
65. Viuite fortes fortiaque aduersis opponite pectora rebus (Hor.).
66. Paruo numero nauium magna classis deuicta est (Nep.).

67. Labor uoluptasque societate inter se naturali iunguntur (Cic.).

68. Caesar beneficiis ac munificentia magnus habebatur, integritate uitae Cato: ille
mansuetudine ac misericordia clarus factus erat, huic seueritas dignitatem
addiderat; illius facilitas, huius constantia laudabatur (Sall.).

Formas nominales
12- Poner cada forma verbal en la columna correspondiente. Identificar y traducir:
inveniri, redire, dictu, possumus, praestitisse, agendi, fugatos, praestitissem, invenire, moderentur,
appropinquantibus, comparare, opinor, dormienda, redirem, inveni.

Formas personales Traducción Formas no personales Traducción

13.- Analizar sintácticamente y traducir:

1. Dulce et decorum est pro patria mori (Hor.).

2. Hostes ab equitatu fugati in silvas sese receperunt.
3. Pueri territi multitudinem nauium ad litus appropinquantium uiderant.
4. In pugna ad flumen commissa Galli a nostris uicti sunt.
5. Nostri facultatem sui recipiendi hostibus non dederunt.
6. Legio ad multitudinem hostium repellendam non sufficiebat.
7. Pugnantes eos inuenit.
8. Haec memoratu digna uidentur.
9. Nostri tela iaciendo hostes a castris repulerunt.
10. Legionibus appropinquantibus, alii, abiectis armis, ad Caesarem uenerunt; alii,
necessariis rebus coactis, in siluas sese abdiderunt.

25
11. Themistocles Argos habitatum concessit.
12. Diis iuuantibus, nobis uigilantibus, populo Romano consentiente, erimus profecto breui
tempore liberi.
13. Hominis mens discendo et cogitando alitur (Cic.).
14. Catilina opprimendae rei publicae consilium cepit.
15. Caesar iubet milites pugnare.
16. Difficile est dicere bene; difficilius est operare semper optime.
17. Est magistri alumnos docere; est discipulorum audire magistros
18. Homo sine uirtute beatus esse non potest; iustitiam colere et custodire debet (Cic.).
19. Crudelius est quam mori semper mortem timere (Sen.).
20. Aeneas, Troia deleta, in Italiam nauigauit.
21. Romulo rege, Romani multa bella cum finitimis gesserunt.
22. Magna tempestate orta, nautae in mare altum nauigare non ausi sunt.
23. Eo cubitum.
24. Hannibal Carthaginem Nouam ad hiemandum uenerat.
25. Consul obsides ab hostibus traditos accepit.
26. Caesari magna spes erat oppidi capiendi.
27. Omnes ad haec audienda concurrerunt.
28. Omnes mori maluerunt quam pedem referre.
29. Nihilne te, Catilina, nocturnum praesidium Palati, nihil urbis uigiliae, nihil timor populi,
nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus, nihil
horum ora uoltusque mouerunt? (Cic.).
30. Obsidibus acceptis, consul profectionem parauit.

26
 DEGRADACIÓN Y DESCOMPOSICIÓN
DEL SISTEMA CASUAL

1.- Analiza sintácticamente y traduce las siguientes oraciones indicando, en el marco del
proceso de evolución y descomposición del sistema casual latino, por qué sintagmas
serían sustituídas las palabras resaltadas:

1) Exploratores Caesari nuntiaverunt hostes castra mouisse.

Caesari:
a) ad Caesarem b) a Caesari c) de Caesare

2) Obsidibus acceptis, dux Romam legatos misit.

Romam:
a) de Roma b) ad Romam c) in Roma

3) Parvo numero navium magna classis summa audacia devicta est.

parvo numero:
a) per parvum numerum b) ad parvum numerum c) in parvo numero

navium:
a) de navium b) in navibus c) de navibus

summa audacia:
a) summam audaciam b) cum summa audacia c) ad summa audacia

27
4) Athenas missi sunt qui Themistoclem proditionis accusaverunt.

Athenas:
a) de Athenis b) in Athenis c) ad Athenas

proditionis:
a) proditione b) de proditionis c) de proditione

5) Nemo Romanorum fuit Cicerone eloquentior.

Romanorum:
a) in Romanos b) de Romanis c) a Romanis

6) His rebus ab hostibus gestis, Vercingetorix promisit se Caesari obsides daturum esse.

ab hostibus:
a) ad hostibus b) per hostes c) ad hostes

Caesari:
a) ad Caesarem b) a Caesari c) de Caesare

28
 TEMA 4
Sintaxis de la oración: Parataxis e Hipotaxis
1. Veni, uidi, uici (Caes.).
2. Aquae magnae bis eo anno fuerunt Tiberisque agros inundauit cum magna strage tectorum
pecorumque et hominum pernicie (Liu.).
3. Auaros homines non solum deprauatos sed etiam miseros existimamus.
4. Lex omnis aut tribuit aut adimit, aut punit aut iuuat, aut uetat aut permittit.
5. Horatius et uenatione delectatur et gaudet equis.
6. Heluetii fere cottidianis proeliis cum Germanis contendunt; aut suis finibus eos prohibent aut ei in
eorum finibus bellum gerunt.
7. Nam mihi ante oculos dies noctesque uersaris (Cic.).
8. Vel imperatore, uel milite utimini.
9. Aristides aequalis fere fuit Themistocli. Itaque cum eo de principatu contendit (Nep.).
10. Habemus enim Senatus consultum in te, Catilina, vehemens et grave (Cic.).
11. Iniuria fit duobus modis: aut ui, aut fraude.
12. Caesar et Antonius non modo non copiosi ac diuites, sed etiam inopes ac pauperes sunt.
13. Siue iracundia, siue dolore, siue metu permotus amicus meus haec fecit.
14. Num Metellus deis offendit ?
15. Nonne Caesar equitatum in omnes partes diuisit ?
16. Totam domum num quis alter praeter te regit? Minime uero (Cic.).
17. Nonne prudentissimus omnium erat?
18. Venitne orator in forum?
19. Quid est tam iucundum cognitu atque auditu quam sapientibus sententiis grauibusque uerbis
ornata oratio?
20. Liber quem legis meus est.
21. Dux urbem deleuit quo ciues fugerant.
22. Vir cuius filium nouisti in urbem uenit.
23. Consul militibus quibus praemia donauerat terras reliquit.
24. Quod discis tibi discis.
25. Hic mihi dixit quae tibi dico.
26. Qui multum habet plus cupit.
27. Dic mihi domicilium quo tibi litteras mittere possim.
28. Ille est uir cui patriae salus dulcior fuit quam uita.
29. Hannibal capit coloniam quam Fregellam appellant.
30. Amittit merito proprium, qui alienum appetit.

29
31. Loquamur quod sentimus; sentiamus quod loquimur.
32. Tu non adfuisti, qui semper solitus esses obire.
33. Qui nescit tacere, is nescit audire ea quae amici eius dicunt.
34. Quis est homo ille quem uides?
35. Quid illo faciemus, stulta ? – Quid facias rogas ? (Ter.).
36. Tarquinius ut regnum sibi esset cupiebat.
37. Nescio utrum sis albus an ater homo (Cat.).
38. Accidit ut hostes iam maiores copias haberent.
39. Caesar per exploratores intelligit hostes in siluas se recepisse.
40. Quaero num tu senatui causam permittas.
41. Quanta multitudo conuenerit uides.
42. Ingratus est qui beneficium quod accipit negat.
43. Interrogas me num te ire in exsilium iubeam (Cic.).
44. Fieri potest ut errem.
45. Ad Apii Claudii senectutem accedebat quod caecus erat.
46. Vt hunc audias ueni!
47. Credebant se in altis urbibus solitudinem inuenturos esse.
48. Loquor ut opinor.
49. Piratae maria infestabant ita ut Romanis nauigatio tuta non esset.
50. Vt desint uires, tamen est laudanda uoluntas.
51. Hi qui in insula erant, mirabantur classem regiam, interrogabant ab illis qui cum Alexandro
uenerant, qui essent, quid uenissent.
52. Caesar exploratores praemittit qui locum idoneum castris deligant.
53. Dicunt Socratem iuuenes philosophiam docere.
54. Qui sim scies ex eo quem ad te misi (Sall.).
55. Tibi stultus uideor qui sperem.
56. Peccatum suum, quod celari posset, confiteri maluit.
57. Consul timebat ne Galli, priusquam auxilia uenirent, impetum facerent.
58. Tecum loquor ut me audias.
59. Caesaris milites, cum in iniquo loco pugnarent, hostes tamen uicerunt.
60. Si Romam mecum uenisses, templa deorum uidisses.
61. Tam acre proelium fuit, ut pauci superfuerint.
62. Romam ueni ut antiqua monumenta uiderem.
63. Bellum scripturus sum quod Populus Romanus cum Iugurtha, rege Numidarum, gessit (Sall.).
64. Sic respondit, ut nemo loqui auderet.

30
65. Vt Caesar finem loquendi fecit, surrexit Cato (Nep.).
66. Cum in fines Heluetiorum peruenissent, castra summa cura muniuerunt (Caes.).
67. Athenis, ut hic, Romae, summi oratores fuerunt.
68. Romani post cladem Cannensem timebant ne Hannibal Romam oppugnaret (Nep.).
69. Pater multa fecit ne domo filius exiret.
70. Milites dilecti missi sunt ut Thermopylas occuparent (Nep.).
71. Tantus tumultus est, ut non audiar.
72. Antquequam uerbum facerem, pater abiit.
73. Sed tamen rogo ut scribas ad me.
74. Quantus labor, tanta gloria militibus fuit.
75. Quamquam multa scis, tamen non omnia scis.
76. Socrates, cum facile posset educi e custodia, tamen noluit.
77. Vt aeger sim, tamen tibi scribo.
78. Bibulus, ut supra demonstratum est, erat in classe ad Oricum, et sicut mari portibusque Caesarem
prohibebat, ita ipse omni terra earum regionum prohibebatur.
79. Non tam insolens sum, qui me Iouem esse dicam.
80. Cicero ut perorauit, surrexit.
81. Caesar ex captiuis cognovit auxilia a Gallis exspectari.
82. Fuit fama Themistoclem sua sponte uenenum sumpsisse.
83. Censeo Carthaginem esse delendam.
84. At hostes ut nostros equites conspexerunt, impetum fecerunt.
85. Dux effecit ut copiae flumen, quod multis imbribus creuerat, saluae transirent.
86. Ibam Via Augusta, sicut meus mos est.
87. Quid sit futurum cras fuge quaerere (Hor.).
88. Germani neque Druides habent, ut Galli, qui rebus diuinis praesint, neque sacrificiis student
(Caes.).
89. Romani Cincinnato copias dederunt ut bellum gereret et uictoriam obtineret.
90. Vt intraui, salutaui.
91. Vt ignis aurum probat, sic miseria fortes uiros.
92. Pater mihi suasit ut Athenis apud doctos magistros litteris studerem et bona disciplinam
acciperem.
93. Adeo stultus est, ut hoc non intelligat.
94. Vt primum potui, domum contendi.
95. Gallia est omnis diuisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui
ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur (Caes.).

31