Acerca de este libro

Esta es una copia digital de un libro que, durante generaciones, se ha conservado en las estanterías de una biblioteca, hasta que Google ha decidido
escanearlo como parte de un proyecto que pretende que sea posible descubrir en línea libros de todo el mundo.
Ha sobrevivido tantos años como para que los derechos de autor hayan expirado y el libro pase a ser de dominio público. El que un libro sea de
dominio público significa que nunca ha estado protegido por derechos de autor, o bien que el período legal de estos derechos ya ha expirado. Es
posible que una misma obra sea de dominio público en unos países y, sin embargo, no lo sea en otros. Los libros de dominio público son nuestras
puertas hacia el pasado, suponen un patrimonio histórico, cultural y de conocimientos que, a menudo, resulta difícil de descubrir.
Todas las anotaciones, marcas y otras señales en los márgenes que estén presentes en el volumen original aparecerán también en este archivo como
testimonio del largo viaje que el libro ha recorrido desde el editor hasta la biblioteca y, finalmente, hasta usted.

Normas de uso

Google se enorgullece de poder colaborar con distintas bibliotecas para digitalizar los materiales de dominio público a fin de hacerlos accesibles
a todo el mundo. Los libros de dominio público son patrimonio de todos, nosotros somos sus humildes guardianes. No obstante, se trata de un
trabajo caro. Por este motivo, y para poder ofrecer este recurso, hemos tomado medidas para evitar que se produzca un abuso por parte de terceros
con fines comerciales, y hemos incluido restricciones técnicas sobre las solicitudes automatizadas.
Asimismo, le pedimos que:

+ Haga un uso exclusivamente no comercial de estos archivos Hemos diseñado la Búsqueda de libros de Google para el uso de particulares;
como tal, le pedimos que utilice estos archivos con fines personales, y no comerciales.
+ No envíe solicitudes automatizadas Por favor, no envíe solicitudes automatizadas de ningún tipo al sistema de Google. Si está llevando a
cabo una investigación sobre traducción automática, reconocimiento óptico de caracteres u otros campos para los que resulte útil disfrutar
de acceso a una gran cantidad de texto, por favor, envíenos un mensaje. Fomentamos el uso de materiales de dominio público con estos
propósitos y seguro que podremos ayudarle.
+ Conserve la atribución La filigrana de Google que verá en todos los archivos es fundamental para informar a los usuarios sobre este proyecto
y ayudarles a encontrar materiales adicionales en la Búsqueda de libros de Google. Por favor, no la elimine.
+ Manténgase siempre dentro de la legalidad Sea cual sea el uso que haga de estos materiales, recuerde que es responsable de asegurarse de
que todo lo que hace es legal. No dé por sentado que, por el hecho de que una obra se considere de dominio público para los usuarios de
los Estados Unidos, lo será también para los usuarios de otros países. La legislación sobre derechos de autor varía de un país a otro, y no
podemos facilitar información sobre si está permitido un uso específico de algún libro. Por favor, no suponga que la aparición de un libro en
nuestro programa significa que se puede utilizar de igual manera en todo el mundo. La responsabilidad ante la infracción de los derechos de
autor puede ser muy grave.

Acerca de la Búsqueda de libros de Google

El objetivo de Google consiste en organizar información procedente de todo el mundo y hacerla accesible y útil de forma universal. El programa de
Búsqueda de libros de Google ayuda a los lectores a descubrir los libros de todo el mundo a la vez que ayuda a autores y editores a llegar a nuevas
audiencias. Podrá realizar búsquedas en el texto completo de este libro en la web, en la página http://books.google.com
 | | ]
EF=====; E'
I ANaxcxcnn «t»oIbe mapNaron^ tE
K;ANAN KA*;TAAIAN • AEnS _

CLASSICAL SEMINARY
PRINCETON UNIVERSITY
* ~~ ~ ~ ~---------------••••••••••••••••
 r e -- - -

AI0NOX TOY KASSIOY

TOY KO KIK HIANO Y
PQMAIKQN IXTO PIs 2N TA XQZOMENA

DIONIS CAssII CoccEIANI

HISTORIA RVMI ROMANA RVM
QVAE sv PERsvNT
ºarca Ex con 1c1 B vs M ss. AL11sove SVB SI DI IS
SV PP LEv IT ET E MI EN D A v I T
ºHILINI E PIT o M E N L 1 B R o Rv M D 1 o N 1s CASSI I
A E QVE E MI E N D A TAM A D DID I T
ºTINA VERSIo vT GRAEc1s vIERBIs MAGIs RESPONDERET
OPERAIMI DEDIT

ºGMENTA ET IND1cEM GRAEcvM vALDE Avx1r

ANNOTATIONES EX EDITIONE REIMARIANA OMNES REPETIIT
MVLTASQvE TAM IO HI- IAC. REISRIII ET ALIORVM

QvAM svAs NOTAS ADIECIT

FRIDERICVS GVILIELMVS STVRZIVS

V O IL V MI EN II
Q V o D C o M P L E CT I T V R

LIBROS XLI i-L

L I P S I A E
IN LI B R A R I A K U E H N I AN A
CIO Io CCCXXIV
-
- - -
-
*.
-

- - -
**.
-
•
***•
-
- . *
* * ;
*.••
* . -
- - -
--
•
"-
.•-•••
- * -
*•*.
•*
-

- *
- -
- - - - - - -
- -
*•• -.
•
•
-
-
-
- - - - -
-
* . . * - - - - -
-- - - -
•: .*
•-
•*-
•
••
* . - -
-
- - - -

- -
- -
- - - - -
 T Q 7V _21 I Q N O X

P[2]MAIIH. T2 IV xx) 'IXTOPIJ2N

*T O

TEXT>ALPAIKO>TONT ZIET?TEPON BIBAION.

!
ID I O N I S

HIS T O R I A E R O M A N AE
1
LIBER QUADRAGESIMUS SECUNDUS.

sx) igroque5v] in Med. b. omittitur, ut in omnibus libris se

quentibus. St

IDionis Rom. IIist. Tom. II. A

<\\
•_* •

, -,'
*, •
. -

JJN 3J V305.
- r r> • « •
I £, £3
-

* • - %- •
- -\-
ΤΑΔΕ ΕΝΕΣΤΥΝ ΕΝ ΤΩι ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΩι ΔΕΥ.
ΤΕΡΩι ΤΩΝ ΔΙΩΝΟΣ ΡΩΜΑΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ,

"Ως Πομπήίος, ήττηθείς εν Θεσσαλία, y) έφυγε, και απέθα

νεν εν Αιγύπτω.
"Ως Καίσαρ, Πομπήιον επιδιώκων, εις Αίγυπτον ήλθεν,
"Ως ηγγέλθη τα κατά Καίσαρα και Πομπήίον εις Ρώμην.
και yy) ά εψηφίσαντο τω Καίσαρι.
"Ως έστασίασαν οι Ρωμαίοι παρά την του Καίσαρος αποδημίαν,
"Ως Καίσαρ Αίγυπτίοις πολεμήσας, κατεστρέψατο αυτούς,
και τη Κλεοπάτρα εχαρίσατο.
"Ως Καίσαρ Φαρνάκην ενίκησεν.
"Ως Καίσαρ ες Ρώμην επανήλθε, και τα εν αυτή κατεστή
Ο άτΟ ,

"Ως Καίσαρ ες Αφρικήν εστράτευσεν,

Χρόνου πλήθος, τα λοιπά *) της Ιουλίου Καίσαρος το
β' και Πουπλίου Σερουϊλίου Ισαυρικού υπατείας.
και άλλο έτος ά, ενώ άρχοντες οι αριθμούμενοι,
οίδε εγένοντο.
"Ιούλιος Γ, υι. Καίσαρ, δικτάτωρ το β', και
Μ. Αντώνιος, Μ. υι, ίππαρχος,
ύπατοι δε,
Κ. Φούφιος Κ. υι. Καλήνος, και
Π. Ουατίνιος, Π. υί.

y) έφυγε, και απέθανεν εν Αιγύπτω] έφυγεν εις Αίγυπτον και

απέθανεν Μed. a. St.
yy) ά deest in Μed. a. b. Ρostea pro οι Ρωμαίοι Μed. a.
Ιhabet οι εν Ρώμη. St. -

*) της] Vulgo Ίet in Μed. a. b.] έτη γ'. absurde. Ubi illi
tres anni2 Μiror hoc a memine animadversum. Legendum uti
 HAEC INSUNT LIBRO XLII. ROMANAE HISTORIAE
J)IONIS.

Ut Pompeius, in Thessalia victus, fugerit, in Aegyptoque

perierit. c. 1—5.
Quomodo Caesar Pompeium insequendo in Aegyptum ve
nerit. c. 6— 16.
Quemadmodum Romae res inter Caesarem et Pompeium
gestae, annuntiatae: ac quae in hcnorem Caesaris
decreta sint. c. 17 — 20.
De seditione Romanorum per absentiam Caesaris. c. 21 — 83.
Ut Caesar Aegyptios bello subegerit, Cleopatraeque gratifi
catus sit. c. 84—44.
Ut Pharnacem idem devicerit. c. 45 — 48.
De Caesaris reditu ad urbem, ac quemadmodum res urba
mas constituerit. c. 49—55.
De eiusdem expeditione in Africam. c. 56— 58.
Haec gesta sunt partim reliqua eius anni parte, quo
consules fuerunt Iulius Caesar, II. et P. Servilius
Isauricus: partim insequenti anno uno, in quo,
secundum Fastos, rebus praefuerunt.
ante C. N. U. C.
47. 707. C. Iulius C. F. Caesar, Dictator II. et
M. Antonius M. F. Magister equitum.
Q. Fufius Q. F. Calenus, et
P. Vatinius, P. filius. COSS.

qne tis — jrrcgrstas, sicut initio libri XL. Ceterum [Med. a. b.

habent. T. 3Ioguos T. vi, atque ut] Hoberti editio,, dictaturae
Caesaris zö ß' addunt jrr. pro- 'Avrojvuos habent, 'Avrayívos,
[pro ύπατοι Med. a. jrrgro, Med. b. ύπστος,] pro Kcxlrjvos,
[Med. a. Ka 11 qvös, Med. b. et Roberti editio] Kaâivos, pro
Oöativuos, [oihnes tres] Ovccvvivos. A
2
L.185. Η μεν ουν μάχη ") τoιάδε τις εγένετο,
και απ' αυτής ο Πομπήίος πάντων των
εαυτού πραγμάτων παραχρήμα απέγνω και ουκ
έτ' ουδε της ιδίας αρετής, ούτε τού των λοιπών
5 στρατιωτών πλήθους, ούθ' ότι πολλάκις η τύχη δι'
ελαχίστου τους πταίσαντας αναλαμβάνει, λογισμόν
τινα εποιήσατο καίπερ εν τώ πρόσθεν χρόνω
πλείστον "") το εύθυμον, πλείστον δε το εύελπι παρά
L. Β. πάντα όσα έσφάλη, αεί ποτε σχών. αίτιον δε,
10 ότι εν μεν εκείνοις αντίπαλος ώς πλήθει τους εναν
R.305.τίοις ών, " ου προελάμβανε τη γνώμη την νίκην,
αλλ' επ' αμφότερα την έκβασιν των πραγμά
των, έντε τό θαρσούντι, και πριν ες κα
τάπληξίν τινα αφικέσθαι, προσκοπών, ουκ ημέ
15λει της τού χείρονος θεραπείας και διά τούτ'
ούθ' υπείκεινταϊς συμφοραϊς ηναγκάζετο, και
αναμάχεσθαι ραδίως έδύνατο τότε δε, πολλώ
του Καίσαρος περισχήσειν ") δοκών, ουδέν προ
L. C. είδετο. ουκούν ουδε το στρατόπεδον εν επιτη
20 δείω εποιήσατο, ουδ' αναφυγήν ουδεμίαν ηττη
θέντι οι παρεσκεύασε, ") τρίψαι * τε δυνη
θείς αν τα πράγματα, κακ τούτου άμαχί
κρατήσαι (στρατός τε γάρ καθ' εκάστην ημέ
ραν αυτώ προσεγίγνετο, και τα επιτήδεια
25 άφθονα , άτε έντε φιλία τη πλείστη χώρα
a) τoιάδε τις] τοιαύτη δή τις, V. a. φία. a.]
aa) το εύθυμον] μεν το εύθυμον Μed. a. St.
Ε ελπίσας, V. a. [Μed. a.] φuod convenit cum Χiphi
1. Praelio ad humc, quem exposui, modum confecto, A.U.C.
Pompeius omnem statim de suis rebus spem abiecit, 3%,.
neque suae virtutis memor, aut multitudinis eorum, II. et P.
qui pugnae supererant; neque reputans, quod saepe ;?
levissimo momento eos, quorum res sunt afflictae, in
integrum fortuna restituit: quum prioribus temporibus
summo animi robore constanter usus fuisset, ac bene
semper in rebus adversis sperare consuesset. Enimvero
in causa hoc fuit, quod superioribus plerumque tem
poribus aequales sibi dari adversarios existimans, non
praeceperat certam animo victoriam, sed eventu im
utramque partem praemeditato, dum fiduciam sui ha
beret, et priusquam in terrorem incideret, curam
emendandorum adversorum non omittebat: itaque ne
que cedere adversis cogebatur, et pugnam restaurare fa
cile poterat: tunc vero, quod multis partibus Caesare
superior futurus sibi videbatur, nihil eiusmodi prae
vidit. Nam meque idoneo loco castra posuit, neque
perfagium sibi, si superatus foret, ullum comparavit:
quumque rem extrahere, atque ita victoriam sine prae
lio obtinere potuisset ; (nam et singulis diebus copiae
eius augebantur, et rerum mecessariarum commeatu,
ut in amicorum regione versatus, ac classe praevalens,

c) rotyav] Ita scripsimus pro corrupto ?r£u*pa*, angtoritate

Xiph. et' v. a. Haec Re. In Med. b. est περαι. Fortassis recte;
v, Schol. Pindar. Ol. I, 32. Nimirum réspas τά xQdyματα vel
jggt moderate re* ferre, vel potius res sutis accurate perpen
re. St. -
 6 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS Τ Ο R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

ών , και ναυκρατών, είχεν) όμως , είτε έ

θελοντής , ώς και πάντως νικήσων, είτε και
υπό τών συνόντων εκβιασθείς , ") συνέβαλε,
και διά ταύτ' , επειδή τάχιστα ενικήθη, " δει
L. D. νώς εξεπλάγη και ούτε τι βούλευμα καίριον,
81 ούτε ελπίδα βεβαίαν ες το ανακινδυνεύσαι έ
σχεν, όταν γάρ τι απροσδοκήτως τινι και
μετά πλείστου παραλόγου προσπέση, τό , τε
φρόνημα αυτού ταπεινοί, και το λογιζόμενον
85 εκπλήσσει , ώςτ' αυτόν κάκιστόν τε και ασθενέ
στατον των πρακτέων κριτην γενέσθαι, ου γαρ
εθέλουσιν οι λογισμοί τους φόβοις συνείναι,
αλλά, αν μεν προκατάσχωσί") τινα, και
μάλα γενναίως αυτούς απωθούνται αν δ' ύστε
40 ρήσωσιν, ήττώνται.
L. Ε. Διά μεν δή ταύτα και ο Πομπήίος, ώς ουδέν
αυτών προενόησε, και γυμνός και άφρακτος ) εγέ
νετο τάχ' αν μή χαλεπώς, είπερ τι προεωράτο,
πάντα διαταχέων ανακτησάμενος τών τε γαρ με
Ι. 186.μαχημένων" συχνοί περιεγεγόνεσαν, και ετέρας δυ
46 νάμεις ου σμικράς είχε τό, τε μέγιστον, και
χρήματα πολλά εκέκτητο, και της θαλάσσης απά
σης εκράτει. αί τε πόλεις και αι ") αυτόθι, και εν
τή Ασία, και δυστυχήσαντα αυτόν ηγάπων, νύν δ'
50 επειδήπερ εφ' ώ μάλιστα έθάρσει, κακώς απήλλαξεν,
ουδε εκείνων ουδενί , υπό της αυτίκα του φόβου
προσβολής, έχρήσατο αλλά τό, τε έρυμα ευθύς
R.306.εξέλιπε, και προς " Λάρισσαν μετ' ολίγων έφυγε,
και ες μεν την πόλιν ουκ εσήλθε, (καίτοι των Λα
L. Β. ρισσαίων έσκαλούντων) φοβηθείς μή τινα εκ τούτου
56 αιτίαν όφλωσιν , αλλ' εκείνους μεν τώ κρατούντι
προσχωρήσαι εκέλευσεν αυτός δε τά τε επιτήδεια
λαβών, και " επί την θάλασσαν καταβάς, 7 ες
Λέσβονόλκάδι πρός τε την γυναίκα την Κορνηλίαν

d) συνέβαλε] Εx Χiph. pro συνέβαλλε δια ταύτ' ex eodem et

V. a. pro δια τούτ'. ούτε τι , ex eodem pro ούτε έτι. Re. συνέ
βαλλε et τούτ' habet etianι Μed, b. ούτε έτι Μed. a. b. Μox
 LIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 7

abundabat ;) tamen sive sponte sua, quasi haud dubia A.U.c.

victoria, sive a suis coactus, signa contulit. Unde 7°°*
factum est, ut simulatque praelio victus fuit, mi
rum in modum attonitus, neque consilium opportu
mum , meque spem firmam fortumae denuo experiundae
capere potuerit. Quae enim hominibus praeter exspec
tationem ac plane praeter opinionem accidunt, ea et
spiritus horum deiiciunt, et rationem conturbant: ut
quid agendum sit, ipsi pessime et ineptissime omnium
diiudicent. Neque enim consiliis apud metum locus
est; sed ubi illa animum prius occupaverint, strenue
quidem timorem depellunt, sim posterius veniant, suc
cumbunt. -

2. Sic Pompeius eo tempore, quia nihil horum

providerat, nudus inermisque inventus est: qui si fu
tura praevidisset, videbatur facile omnia potuisse recu
perare. Nam et ex pugna permulti evaserant, et alias
non exiguas copias etiamnum habebat: ac (quod po
tissimum est) magnam vim pecuniae possidebat, mare
que obtinebat universum: praeterea urbes cum in ea
regione, tum Asiaticae quoque, ipsum, etiam adversa
passum, diligebant. Nunc, ubi id, quo maxime con
fisus fuerat, male ei cecidit: repentino terrore ita per
culsus, ut reliquis istis uti non cogitaret, extemplo
castris relictis, Larissam paucis comitantibus profugit.
Urbem ipsam, quamquam invitantibus civibus, ingres
sus non est: me se recepto, culpam Larissaei sustinen
dam haberent: sed postquam eos ad victoris amicitiam
accedere iussit, ipse, rebus necessariis acceptis, ad
mare progressus, mavi oneraria in Lesbum advectus est:

Med. a. dat grgoo8owfjrog τά τινι, et inferius Med. a. b. arQa

xraiaov pro πρακτέων. St. - - -

e) τινά] ruv&g, V. b. ruvas, μάλα ysv. R. Mox dxao$oüvrag

Coisl. vitiose.
f) £y£vsro] εὐg£$n, V. a. [Med. a.]
ff) avr69.] σύτοῦ Med. a. quqd fortassis Praeferendum... Mox
xa\ ^ai £v rj, R. qui et deinde pro έφ' 3 vult ἐν φ, ibi ubi.
Sane drta** &gaeuv xàxós homo dici potest ac solet , nQn res.
Sed intelligendum videtur τὸ ἐππτικόν. v. ad p. 181. D. St.
 8 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜΑ ΝΑΕ

60 και προς τον υιόν τον ") Σέξστον έπλευσε και

αυτούς παραλαβών, και μηδε ες την Μιτυλήνην
εσελθών, γες Αίγυπτον απήρε, συμμαχίαν παρά
του Πτολεμαίου του βασιλεύοντος αυτής σχήσειν ελ
πίσας, τού τε γάρ Πτολεμαίου, του διά τού
L. C. Γαουϊνίου και την βασιλείαν παρ' αυτού απολαβόντος,
66 υιός ήν, και δια τούτο και το ναυτικόν ές επικου
ρίαν οι επεπόμφει, ήκουσα μεν γαρ, ότι και
"ές Πάρθους φυγείν έβουλεύσατο, ου μέντοι και
πιστεύειν έχω, εκείνοί τε γάρ τούς τε Ρωμαίους
7ο πάντας, αφ' ου σφίσιν "" ο Κράσσος επεστράτευσε,
και τον Πομπήίον μάλιστα, άτε και "" προσήκοντα
αυτώ, ούτως έμίσουν, ώστε και τον πρεσβευτην αυ
τού προς την αίτησιν τής βοηθείας έλθόντα δήσαι,
καίπερ και βουλευτήν όντα, και ο Πομπήίος ουκ
L. D. άν ποτε του πολεμιωτάτου, ότε ευ πράττων ουκ
76 ετετυχήκει , ικέτης υπέμεινε δυστυχήσας γενέ
σθαι.
Αλλ' ες την Αίγυπτον δι' άπερ είπον ώρμησε"
και παρά την ήπειρον "* μέχρι Κιλικίας κομισθείς,
80 εκείθεν "" προς το Πηλούσιον επεραιώθη , όπου ο
εέ Πτολεμαίος τή αδελφή ** Κλεοπάτρα πολεμών
εστρατοπεδεύετο. τάς τε ναύς ανακωχεύσας, έπεμ
ψέ τινας, "" της τε πατρώας αυτόν ευεργεσίας
R.307.αναμιμνήσκων , και δεόμενος επί ρητοίς τέ τισι
85 και βεβαίoις καταχθήναι, εκβήναι γάρ, πριν
ασφάλειάν τινα λαβείν, ουκ έθάρσησε και αυ
τώ ο μεν Πτολεμαίος ουδέν "" (παίς γάρ έτι κο
L. Ε. μιδή ήν,) απεκρίνατο "" των δε δή Αιγυπτίων
τινές, και "" Λούκιος Σεπτίμιος, ανήρ Ρωμαίος,
90 συνεστρατευκώς μέν ποτε τώ Πομπηίω, "" συγγεγο
νώς δε τώ Γαουϊνίω, και προς εκείνου ") τό Πτο
fff) Σέξστον] Σέξτον, L. marg. Αntea ολκάδα habet Μed. a.
Εosthac απήρεν pro απήρε Μed. b. Ιnferius Γαβινίου dant
Μed. a. b. St.
g) καίπερ πρεσβευτήν] Sic vulgo, [et in Μed. b.] βουλευτήν,
V. α. [Μed. a.] φιιod magis arrisit, Re. Paulo post Μed. a. ha
Ε "Ε, Ρro ότε.
180, 9
R. emendat ου γε. Conf. ad p, 115, Α. not.
 LIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 9

mbi uxorem suam Corneliam Sextumque filium habebat. Agg.

7oo.
His ad se acceptis, ac ne Mitylenem quidem intrans,
in Aegyptum navigare instituit, spe auxilii a rege Pto
lemaeo impetrandi. Erat enim is Ptolemaei eius filius,
quem Pompeius per Gabinium in regnum restituerat :
itaque maves quoque auxilio Pompeio miserat. Accepi
quidem, habuisse in animo Pompeium, ad Parthos
confugere ; sed credere id nequeo. Tanto enim, post
Crassi adversus ipsos expeditionem, Romanos omnes
odio Parthi habebant, Pompeiumque in primis, tam
quam Crassi necessarium: ut legatum quoque eius,
suppetiarum petendarum causa missum, quantumvis
senatorem, in vincula coniecerint. Neque vero Pom
peius sustinuisset, supplex rebus afflictis ad inimicissi
mos sibi homines confugere, a quibus, salvis etiam
mum rebus, nihil impetraverat.

5. Igitur Pompeius, ob eas, quas demonstravi,

causas in Aegyptum contendens, propter continentem
ad Ciliciam usque vectus, inde ad Pelusium traiecit :
ubi Ptolemaeus bellum contra sororem Cleopatram ge
rens, castra habebat. Ibi navium cursu inhibito, quia
egredi in terram, nisi tuto sibi id licere comperisset,
non audebat; ad regem aliquos de suis misit, qui ei
in memoriam revocarent suum in patrem eius benefi
cium, peterentque, ut certis firmisque conditiomibus
concederetur maves appellere. Ipse rex (puer enim
admodum erat) nihil respondit. Ast Aegyptii quidam,
ac L. Septimius, homo Romamus, qui aliquando sub
Pompeio stipendia fecerat, et cum Gabinio fuerat, ab
eoque cum manu militum relictus Ptolemaeo ad prae

. gg) TTto? suatos rj &άελφj Klsonάτος] niro1euaios Kisortárgy

dòæåpij Med. a. St.
h) τά Πto1sugitp uer& orgaruotów] Dno vocabula μετὰ στοα
tuordjv desunt in [Med. b. et] editionibus Dionis, restituta ex
V. a. [et
sint, Med.
facit ipsea.]Dio,
quaepág.
quo seq.
miinusfin.
glossematis
idem ferenomine suspegta
totidem verbis
tradens.
 10 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

λεμαίω μετά στρατιωτών ες φυλακήν αυτού καταλε

λειμμένος, ήλθον μεν ως φίλοι, επεβούλευσαν δε
ανοσίως και εκ τούτου προστρόπαιον και εαυτούς
95 και τη Αιγύπτω πάση προσέθεντο αυτοί τε γαρ
L 187.ουκ ές μακράν απώλoντο, και οι Αιγύπτιοι το
μεν πρώτον *" τη Κλεοπάτρα δουλεύειν ( όπερ
ήκιστα έβούλοντο) παρεδόθησαν, έπειτα δε και
"" ες το των Ρωμαίων υπήκοον ") εσεγρά
φησαν.
1 Εν δ' ούν τώ τότε Σεπτίμιος ** και Αχιλλάς
ο στρατίαρχος, άλλοι τε μετ' αυτών όντες, ετοίμως
έφασαν εςδέξασθαι τον Πομπήίον, όπως ώς ράστα
απατηθείς αλώη και *" τούς τε ελθόντας παρ'
5 αυτού προέπεμψαν, θαρσείν ") σφάς ένιοι κελεύ
σαντες και αυτοί μετά τούτο ** ακατίων επιβάν
L. Β. τες, προσέπλευσαν αυτό και τά τε άλλα ** ε
φιλοφρονήσαντο αυτόν, και ήξίωσαν προς εαυτούς
μετεκβήναι, λέγοντες **) μήτε νήα δύνασθαι υπό του
10 μεγέθους, *" διά τα βράχη, προς την γην προ
σχειν, και τον Πτολεμαίον εν πολλή επιθυμία εί
ναι, θάσσον αυτόν ιδείν και ο μεν ούτω, καίτοι
πάντων οι τών σύμπλων απαγορευόντων, πιστεύσας
αυτοίς *** εξήλθε "7 τοσούτον μόνον ειπών
R. 308. "Οστις γαρ ώς τύραννον εμπορεύεται,
16 Κείνου στι δούλος, κάν ελεύθερος μόλη.
L, C, οι δε, επειδή εγγύς εγένοντο της γης, φοβηθέντες
μή και εντυχών τώ Πτολεμαίω σωθή, ή και υπ'
αυτού εκείνου, ή και υπό των Ρωμαίων των συνόν
20 των ") αυτώ, ή και υπό των Αιγυπτίων (και
γαρ εύνοιαν μεγάλην είχον) απέκτειναν αυτόν,

i) εσεγράφοντο) ενεγράφησαν, Χiph. recte. Respondet praece

denti παρεδόθησαν, L. Codex Coisl. et Βr, ibi habet εσεγράφη
σαν, Re. Sic et Μed. a, b. quare recepi. St.
k) σφάς ένιοι κελεύσαντες] Contrahi haec debent, σφάς έγκε
λεύσαντες, L. ένιοι refero ad προέπεμψαν. Saepius enim Dio
traiicit vocabula. Re. Sed Wagnero placebat θαρσύνειν σφάς
εκείνον κελεύσαντες. Πlud προέπεμψαν R.. mutat in προαπέπεμ
ψαν , priu" , guam ipsi ad Ρompeium pergerent, legatos eiu ad
εμνι remiίιεύant, St.
 LIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 11

.sidium ipsius erat, tanquam amici ad Pompéium ve-A.U.C.

nere, sed impie mecem ei machinati sunt : unde pia 7o6.
f culo et sese et Aegyptum universam obstrinxerunt.
Nam et paulo post ipsi perierunt, et Aegyptii primum
Cleopatrae (quod minime voluerant,) im servitutem tra
diti , ac deinceps inter subditos Romanorum relati
Sunt.

4. Is igitur Septimius, atque Achillas praefectus

militiae regiae, quique cum his alii erant, quo Pom
peium deceptum minori labore caperent, libenter se
eum recipere dixerunt, legatosque eius, bomo animo
ut essent hortati, deduxerunt. Ipsi postea lembis exi
guis conscensis ad Pompeium provecti, mnlta comitate
ei exhibita, ut ad se sua ex navi transiret, petierunt.
Nam et navem ipsius propter magnitudinem, quodque
ibi vadosum esset mare, ad terram appelli non posse,
et cupere regem, ipsum quamprimum videre. Pom
peius ita persuasus, quamvis qui uma navigabant om
mes contradicerent, ex navi sua ad eos transiit: his
tantum verbis prolatis,

Etenim tyranni si quis intrat in domum,

Fit servus eius, liber ctsi venerit.

Postquam terrae appropinquarunt, veriti ne Pompeius

cum Ptolemaeo congressus, vel ab ipso rege, vel a
Romanis apud eum commorantibus, vel ab Aegyptiis,
quorum magna erat in ipsum benevolentia, incolumi- .
tati assereretur, antequam ad littus appellerent, eun
-

*k) μήrs vijo.] μήr£ ruv& Med. a. Mox rtQooyeiv pro atQosaysiv
positum, sed mion tentandum est. v. ad p. 64. C. St,
kkk) i§jλθε deest im Med. a. St. .

l) róv ovvóvrov αὐró] Ita scripsi ex V. a. [et Med.*a.] Vulgo

vörois, [quod etiam Méd. b. habet.] Sed praecedit vz' aùroù
èxeivov. Re. Antea Med. a. b. Éyyùs vijs yijs èyévovto, Med. a.
εί τε ἐπ' αὐτοῦ. St. Mox post εὐνοιαν supple cvvoù. Re. ot
vel αὐτοῦ addi iubet R.
 12 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν Α Ε

πριν καταπλεύσαι , μηδέν μήτ' ειπόντα , μήτ'

οδυράμενον, ως γάρ τάχιστα της ") τε επι
βουλής ήσθετο, και έγνω ότι ούτ' αμύνασθαι
25 σφάς , ούτε διαφυγείν δυνήσεται , *" συνεκα
λύψατο.

L. D. Τοιούτον μεν τότε τώ Πομπηίω εκείνω τό Με

γάλω το τέλος εγένετο, ώστε και διά τούτου τήν
τε ασθένειαν και την ατοπίαν του ανθρωπείου γέ
30 νους ελεγχθήναι, προμηθίας τε γάρ ουδεν ελλεί
πων, αλλά προς το κακουργήσαι τι δυνάμενον
ασφαλέστατα αεί ποτε διαγενόμενος, ήπατήθη και
") νίκας πολλάς μεν *" εν τη Αφρική, πολλάς δε
και εν τη Ασία τή τε Ευρώπη, *** παραδόξους και
35 κατά γήν και "9 κατά θάλασσαν εκ μειρακίου ανε
λόμενος, ήττήθη παραλόγως, οκτώ τε και πεντηκον
L. Ε. τούτης ών, τήν τε θάλασσαν την των Ρωμαίων
πάσαν ημερώσας, εν αυτή εκείνη διώλετο και
"" χιλίων ποτε νεών (ώς ο λόγος έχει) άρξας, εν
4ο πλοιαρίω: τινί, πρός τε τη Αιγύπτω, και προς τού
Πτολεμαίου τρόπον τινά , "* oύ πoτε τον πατέρα
ές τε εκείνην άμα και ες την βασιλείαν κατήγαγε,
διεφθάρη, ον γάρ τοι και τότε έτι στρατιώται
"Ρωμαίοι, διά τήν τού Πομπηίου χάριν " "ύπο του
45 Γαουϊνίου, διά τό των Αιγυπτίων ες τον πατέρα
αυτού μίσος, καταλειφθέντες, εφρούρουν, ούτος αυτόν
L.188 δι' αυτών εκείνων εκατέρων απεκτoνέναι έδοξε. Πομ
Β.309, πήίος μεν δή, κράτιστος πρότερον Ρωμαίων νομι
σθείς, ") ώστε και "* Αγαμέμνονα αυτόν επικαλεί
50 σθαι, τότε καθάπερ τις και αυτών των Αιγυπτίων
έσχατος, "" πρός τε τό Κασσίω όρει, και "" εν

Π) τε pro γε edidi e Μed. a. et coniecerat R. Paulo post

Μed. a habet: μεν το τέλος τώ. Πομπηίω εκείνω τώ μεγάλω εγέ
νετο., non male Ιdem mox legit ανθρωπίου, et pro διαγένόμε
νος dat γενόμενος. St.
η) και νίκας πολλάς μεν εν τη Αφρική, πολλάς δε και εν τη
Ασία] Ηaee est emendatio RS. φuam receperunt sequentes.
Εditio Roberti: νικήσας πολλούς - πολλούς δε, cum quibus
nale cohaeret sequcns ανελόμενος, αμod contra de νίκη apte
 LIBER XLII. C. IU L. CAESA R. 13

dem interfecerunt, meque verbum ullum, neque eiula-A. U,C.

tum edentem. Nam , simulatque insidias esse, et se 7o6.
meque defendendi sui, neque effugiendi facultatem vidit
habere, vultum involvit.

5. Hic exitus vitae Pompeio illi Magno fuit : evi

denti argumento imbecillitatis atque incertorum casuum
humanae sortis. Qui enim prudentiae nihil sibi ante
reliquum fecerat, atque ab omnibus malis, quae sibi
inferri posse videbantur, tutissimum se cavendo sem
per praestiterat, tum fraude circumventus est: qui a
puero multis, per Africam Asiamque et Europam, vic
toriis fidem excedentibus, terrestribus iuxta ac mariti
mis, potitus fuerat, annum agens duodesexagesimum '
inopinata clade fractus est: qui mare universum, quod
{omanis parebat, pacaverat, in eo ipso periit: qui
olim mille, ut fertur, mavibus praefuerat, tunc in
navicula quadam, prope Aegyptum, ab eo Ptolemaeo
quodammodo, cuius patrem ipse in eam regionem ac
regnum reduxerat, occisus est. Imo qui etiamnum
praesidio utebatur militum Ilomanorum, quos in gra
tiam Pompeii Gabinius ipsi adversus odia Aegyptiorum
im patrem reliquerat, is Pompeium videbatur per hos
ipsos Romanos milites atque Aegyptios interfecisse.
Sic Pompeius, inter Romanos habitus quondam virtute
primus, adeo ut Agamemnon etiam cognominaretur,
tunc quasi unus de extremae sortis Aegyptiis, ad mon
tem Cassium interiit, ea ipsa die, qua quondam de

adhibetnr p. 234. A. 235. D. . In codice V. b. sic lego: xccl vu

xijgas πολ£uovs — πολλούς δέ xat. quae licet aliquânto tolera
biliora, tamen mon placent. Codex V. a. videtur Roberti
emendationem probare. Nec enim ad Henrici editionem, quae
eam recepit, aminotant quicquam h. !. variae lectiones huius Tco
dicis. Re. Med. a. habet: ` xal vvxrjgas μ}ν πολεμων πολλάς ἐν
rj 'Aqpgwxj, πολλάς δε xal £v 'Aaig. Med. b. consentit cum
V. b. nisi quod ipse quoque tij anté 'Aoig omittit. St.
n) έστε και 'Ayau£uvovg αυτόν ἐπικαλεῖσδαι] ἀστε και 'Ayau£u
vov έπιw. Xiph. addens: ἄτε xaì zuìiov άQ§as veóv, quod ipsius
glossema est ex superioribus petitum.
 14 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ. Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

") τή ημέρα, εν ή ποτε τά τε του Μιθριδάτου και

τά των καταποντιστών επινίκια ήγαγεν, εσφάγη"
ώστε μηδέν μηδε εν τούτω ομολογηθήναι. έντε
55 γάρ τη ημέρα εκείνη τα λαμπρότατα πριν πρά
ξας, τότε ") τα αλγεινότατα έπαθε και ες πάντας
L. Β. τους πολίτας τους Κασσίους, "7 εκ χρησμού τινος,
υποπτεύσας, προς μεν ") ανδρος Κασσίου ουδενός
επεβουλεύθη, παρά δε δή τω όρει τώ την επίκλη
6ο σιν ταύτην έχοντι και απέθανε "" και ετάφη.
τών δε δή συμπλεόντων αυτώ οι μεν αυτίκα εάλω
σαν οι δε έφυγον, άλλοι τε και "" ο παίς ή τε
γυνή αυτού, και ή μένες την Ρώμην μετά ταύ
τα "" αδείας τυχούσα ανεσώθη ο δε δή") Σέξ
65 στος **ες την Αφρικήν προς τον αδελφόν τον
Γναίον εκομίσθη, τούτοις γάρ δή τους ονόμασι δια
κεκρίδαται, επειδή την τού Πομπηίου πρόσρησιν
αμφότεροι είχον,
L. C. Καίσαρ δε , ώς τότε μετά την μάχην τά
70 κατεπείγοντα διωκήσατο, ** την μεν Ελλάδα
τά τε λοιπά τα ταύτη άλλοις τισι και προσ
ποιείσθαι και καθίστασθαι προσέταξεν αυτός δε
*" τον Πομπήίον επεδίωξε, και μέχρι μεν της
Ασίας κατά ") πύστιν αυτού προϊων ηπείχθη,
75 ενταύθα δε , επειδή μηδείς όπη πεπλευκώς ήν
ήπίστατο, ενδιέτριψεν, ούτω δ' ουν εν τύχη
πάντα αυτό προυχώρει, ώστε και τον Ελλήσ
ποντον εν ** πορθμείω τινί περαιούμενος , έν
έτυχε μεν τώ τού Πομπηίου ναυτικώ μετά
L. D. του ** Κασσίου του ") Λουκίου πλέοντι ου
R. 310 μόνον δε ουδέν δεινόν υπ' αυτών έπαθεν, αλ
82 λά και προσκαταπλήξας σφάς προσεποιήσατο.
κακ τούτου και τα άλλα τά εκείνη, μηδε

ο) εν τη ημέρα] εν τή ογδόη ημέρα, Χiph. φuae si sincera lec

tio est, inensis tamen nomen deest, Χ. Ρaulo post in Βav. 2.
pro εσφάγη est έσφάλη. St.
oo) τα addidi ex Μed. a. b. et addi iusserat R. Ιn Μed. a.
vitiose est αλγινότατα. St.
p) ανδρος Κασσίου] Ita Χiph. Vulgo: ανδρών Κασσ.
g) Σεξστος] Σέξτος, L.
 L IB ER XL II. C. IU L. CAESAR. 15

Mithridate et piratis triumphum duxerat: ut me in his A. tf.c.

quidem extrema cum primis convenerint. Quam enim 7o6.
diem olim summo cum splendore celebraverat, ea tunc
extremas miserias pertulit: quumque omnes cives de
gente Cassia ex oraculo quodam suspectos habuisset,
a nemine Cassio insidiis petitus est, sed ad montem
buius nominis et caesus et tumulatus. Qui cum Pom
peio navigaverant, partim statim capti sunt, partim
fuga sese eripuerunt: inter quos Pompeii quoque uxor
filiusque fuere. Uxor postea temporis Romam, im
petrata impunitate, incolumis rediit, Sextus autem im
Africam ad fratrem Cnaeum pervenit. His enim prae
nominibus distinguebantur fratres , quum ambobus
Pompeii nomen esset commune.

6. Caesar, compositis post pugmam megotiis ur

gentibus, mandavit suorum nonmullis, ut Graeciam
caeteraque finitima loca redigerent in potestatem atque
constituerent; ipse Pompeium insecutus est: quumque
ad Asiam usque, quaenam loca is petiisset inquirendo,
perrexisset, quia nemo sciebat, quorsum Pompeius
navigationis cursum instituisset, ibi commoratus ali
quamdiu est. Tam prospere autem Caesari omnia suc
cesserunt, ut quum vectoria navicula Hellespontum
traiiceret, inque classem ibi Pompeianam, cui L. Cas
sius praeerat, incidisset ; non modo laesus ab his non
fuerit, sed insuper territos in potestatem suam acce
perit. A quo facto, quum iam se ei nemo opponeret,

r) xar& πέστιν αὐτοῦ προῖο}ν] πτύστιν scripsimus post HS. et

L. pro attoruv, (quod est apud RS.) auctóre X. zvgoivòv pro
axgogudjv, (quod in textu omnes [etiam Med. a. b.] servarunt,)
aüctore L. [Paulo post Med. a. habet 7rQo&zóg&t, et zvog3gig).]
s) Kagg{ov ro5 Aovxtov] Kaggtov του Aoyylvov legendum
multis disputat, aut ITatov , X. probante L. it. Casaub. et Pa
tino [et Ernestio] ad Suet. Caes. 63. Sed vide not. F. Xylan
der III. Cassios laudat: Quintum , qui cum Antonio Hispamiae
a Caesare praefectus est; Lucium , qui Caesaris legatus Mace
doniam ei occupavit; et Caium , praefectum navium Pompeii,
teste Caesare, qni se ei dedidit: unde apud Suetonium quoque
non Lucius , sed Caius scribendum esse contendit.
 16 D ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟR ΙΑΕ RΟΜ ΑΝ ΑΕ

νός έτ' ανταίροντος, παρελάμβανε και διώκει,

85 χρημάτων μεν εκλογήν (*" όπερ ") είπον) ποι
ούμενος, άλλο δε μηδέν μηδένα λυπών, αλ
λά και ευεργετών πάντας όσα ενεδέχετο, τους
γούν τελώνας πικρότατα σφίσι χρωμένους απαλ
λάξας, "7 ες φόρου συντέλειαν το συμβαίνον
- 9ο εκ τών τελών κατεστήσατο. -

Ι. Ε. Καν τούτω πυθόμενος τον Πομπήίον προς την

Αίγυπτον πλέοντα, και δείσας μή προκατασχών
αυτήν, αύθις ισχύση, αφωρμήθη κατά τάχος και
εκείνον μεν ουκέτι περιόντα κατέλαβε τη δ'
95 Αλεξανδρεία αυτή "" μετ’ ολίγων, πολύ προ των
L.189. άλλων, πριν τον Πτολεμαίον εκ του Πηλουσίου
ελθείν, προσπλεύσας, και τους Αλεξανδρέας θο
ρυβουμένους επί τω του Πομπηΐου θανάτω εύρων,
*" ουκ έθάρσησεν ευθύς ες την γήν εκβήναι,
") ανορμισάμενος δε ανείχε, μέχρις ου 9 τήν τε κε
1 φαλήν και τον δακτύλιον αυτού πεμφθέντα οι υπό
του Πτολεμαίου είδεν, ούτω δή ες μεν την ήπει
ρον θαρσούντως προσέσχεν αγανακτήσεως δε
** επί τοις ραβδούχοις αυτού παρά του πλήθους
5 γενομένης, αυτός μεν αγαπητώς ες τα βασίλεια
προκατέφυγε τών δε δή στρατιωτών τινες τα
όπλα αφηρέθησαν, και δια τούθ' οι λοιποί ανωρμί
σαντο αύθις, έως πάσαι αι νήες επικατήχθησαν,
L. Β. Ο δ' ούν Καίσαρ, την τού Πομπηίου κε
1ο φαλήν ιδών, ** κατεδάκρυσε και κατωλοφύρα
το , πολίτην τε αυτόν και γαμβρόν ονομάζων,
και πάνθ' όσα ποτε αλλήλοις ανθυπουργήκε
σαν αναριθμούμενος, τους τε αποκτείνασιν αυ
τον ουχ όπως ευεργεσίαν τινά οφείλειν έφη ,
15 " " αλλά και επεκάλει, και εκείνην "* κοσμή
σαί τε και ευθετήσαι και θάψαι τισιν εκέ
R.311.λευσε και επί μεν τούτω έπαινον έσχεν έ
πί δε δή τη προσποιήσει γέλωτα ώφλίσκανε.
της γάρ δυναστείας ) δεινώς εφιέμενος, και έ
εs) όπερ είπον] ώσπερ είπον Μed. a. St.
 LIBER XLII. C. IU L. CAESAR. 17

ea qnoque, quae restabant in Asia, occupavit atque A.U.C.

7o6.
constituit, tantum pecunia (quod supra etiam a nobis
est relatum) imperata: ac mom modo nullo praeterea
maleficio laesit quenquam, sed, quantum eius fieri
poterat, beneficiis omnes ornavit. Asiam enim a pu
blicanis, qui eam acerbissime habuerant, liberavit ; et
conveniens vectigalium pretium in tributi formam re
degit.
7. Interim certior factus, Pompeium in Aegyptum
mavigare, veritusque ne is eo regno praeoccupato vires
recolligeret, celeriter naves solvit: quumque Pompe—
ium non amplius vivum deprehendisset, reliquis suis
a tergo relictis, cum paucis ipse Alexandriam advectus
est, antequam a Pelusio Ptolemaeus rediret. Ibi quum
tumultuantes ob caedem Pompeii Alexandrinos reperis
set, non ausus statim in terram egredi, sed portu re
licto substitit aliquamdiu : donec missum sibi a Ptole
maeo Pompeii caput et anmulum videns, in continen
. tem posito metu exivit. Quumque multitudo Aegyp
tiorum lictores eius indigne ferret, satis ipse habuit,
ante illos in regiam fugiendo se recepisse : militibus
autem eius aliquibus arma adempta sunt: quapropter
reliqui, dum omnes naves ad littus pervenirent, retro
avecti sunt.
8. Caesar, Pompeii capite viso, illacrymavit, la
mentatusque est: eum civem generumque suum nomi
nans, et commemorans, quot quantisque in rebus mu
tuas quondam sibi operas praestitissent. Percussoribus
tantum abfuit, ut se gratiam debere fateretur ; ut et
facinus culpaverit, et caput ornatum compositumque
humandum aliis dederit. Cuius facti causa ut laudatus
est, ita simulatione sua risum meruit. Quum enim
summopere dominationem affectasset, Pompeiumque
adversarium suum et parem propterea semper odio ha
.
sss) dvoQμισάμενος δ}] d11' £voQugdu£vog Med. a. St.
t) δεινός ἐφιάμενος] δεινῶς άπ' dozás £pu£u. Xiph, [et Meg. a.
Hic idem codex postéa pro rQd§ας άπαντα habet τέντα πQαδας
et Med. a. b. £s rijv Aiyvxtov , pro ἐs Aiyvvvov. St.]
Dionis Rom. Hist. Tom. II. IB
 18 DΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟΜΑΝΑΕ

L. C. κείνον και ως ανταγωνιστήν και ως αντίπαλον α

21 εί ποτε μισήσας, και τά τε άλλα επ' αυ
τό πράξας άπαντα, και τον πόλεμον τόνδε ουκ
επ' άλλο τι παρασκευάσας, ή ίνα απολομένου αυ
του πρωτεύση, τότε τε ες Αίγυπτον ου δι' άλλο
25 τι ") επειχθείς, ή ίνα αυτόν, ει περιείη, *) προσκα
τεργάσαιτο, ποθείν τε αυτόν έπλάττετο, και αγα
νακτείν επί τό ολέθρω αυτού έσκήπτετο.
Και ο μεν μηδεν έτι πολέμιον, υπεξηρημένου οι
εκείνου, καταλιπέσθαι νομίζων, και εν τη Αιγύπτω
30 ενεχρόνισεν "" αργυρολογών, και τα τού Πτολε
L. D. μαίου και τα της Κλεοπάτρας "" διάφορα διακρί
νων πόλεμοι δε εν τούτω έτεροι αυτώ παρε
σκευάσθησαν. "" ή τε γάρ Αίγυπτος ενεόχμωσε,
*" και ο Φαρνάκης ήρξατο μεν ευθύς, επειδή πρώ
85 τον τόν **) τε Πομπήίον και τον Καίσαρα εκπεπολεμώ
σθαι έμαθε, της τε πατρώας αρχής αντιποιείσθαι.
") χρονιείν τε γάρ αυτούς εν τη στάσει, και τάς
δυνάμεις των Ρωμαίων αυτάς περί αυταίς αναλώ
σειν ήλπισεν, είχετο δε και τότε τών προκειμένων,
4ο ότι τε άπαξ εκεκίνητο, και ότι πόρρω τον Καίσα
ρα όντα επύθετο και πολλά γε χωρία προκατέ
L. Ε. λαβε καν τούτω και "" ο Κάτων και ο Σκιπίων,
ούτε άλλοι οι την αυτήν σφίσι γνώμην έχοντες, και
εμφύλιον και οθνείoν εν τη Αφρική πόλεμον ήγειραν.
45 Έσχε γάρ ούτως o Κάτων εν τώ Δυρραχίω
προς τού Πομπηίου τά τε εκ της Ιταλίας επιτη
ρείν άν τις διαβαίνη, και τους "" Παρθινούς κατείρ
γειν, άν τι παρακινώσι, καταλειφθείς, το μεν
πρώτον εκείνοις επολέμει ηττηθέντος δε του Πομ
Ι.190.πηίου, την μεν Ήπειρον εξέλιπεν, " ες δε ") την
ιι) επειχθείς] Sic scripsi, pro επαχθείς, ex Χiph. Convenit
illi cod. Ρeiresc. Ιdem vitinm infra p. 2ο6. Β. m m. in cod. V.
1). Ψui επαχθήναι pro επειχθήναι exhibet.
x) προσκατεργάσαιτο] κατεργάσαιτο, Χiph. Εx eo tamen re
cepi sequens ποθείν τε, cum νιulgo τε desideretur, Re. Εtiam
in Μed. b. deest τε post ποθείν , et in Μed. a. επί μost αγαν
ακτείν, ut και post, νομίζων. . Infinitiνum καταλιπέσθαι, φui hoc
Ρarticipium praecedit, cum vix vertere possimus, είbί τείiφuisse,
 LIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 19

buisset, contraque eum cum alia omnia machinatus, A.tr.c.

tum hoc ipsum bellum nulla alia de causa molitus fuis. 7o6.
set, quam ut eo de medio sublato, ipse principatum
obtineret ; quumque aliam nullam ob rem in Aegyptum
properasset, quam ut eum, si adhuc superstes esset,
conficeret: tum se eum desiderare, eiusque interitum
aegre ferre videri volebat.
9. Enimvero Caesar, deleto Pompeio, nihil iam
hostile superesse existimans, in Aegypto cogendis pe
cuniis, diiudicandaque lite inter Ptolemaeum et Cleo
patram, tempus trahebat: interim alia contra ipsum
bella conflabantur. Nam et Aegyptus novos motus cie
bat: et Pharmaces, quum primum inter Pompeium ac
Caesarem bellum coortum esse acceperat, ad regnum
paternum recuperandum se paraverat, sperans hoc ci
vile bellum diuturnum fore, ipsasque inter se Romano
rum vires consumptum iri. Igitur et tunc, ut semel
ama moverat, quum et procul abesse Caesarem audis
set, in incepto perrexit ; multaque loca prior occupa
vit. Interim Cato etiam, Scipioque, et qui cum his
alii consentiebant, cum civile, tum extrameum bellum
in Africa excitarunt, quod hoc modo contigit.
mo. Catonem Dyrrhachii Pompeius reliquerat, cum - •,

ut traiectum ex Italia observaret, tum ut Parthinos, si .

quid moverent, coerceret; isque primum his bellum
fecerat; caeterum Pompeio victo, ex Epiro sese cum i

in vara 1 streg8au mutandum arbitror. Inferius im Xiphilino HS.

edidit ἐνεχσόνιζε, pro ἐνεzgóvug£v. St. 1

xx) re addidi ex Med. a. b. Sed τε ante πατgφίας delendum, |

aut in rore mutandum, recte iudicat R. aut deesse aliquid, v. .

c. riis re 'Agusvias agogâxregêat. Conf. p. 2o6. cap. 45. et ]

P. m 83. D. St.
y) zgovueiv rs y&g &υτούς ἐν τῆ στάσει] z09y£iv pro, zQoveiv
scribéîdum docuit RS. quod iamTreceperant HS. L. στάσει, pro
vulgato avorássu, legi iussit X. Est eiiim σύστασις, inquit, lon
ge âliud. Nos recepimus etiam auctoritate V. a. Re. Aliquot
versibus interiectis momen Scipionis in Med. b. scribitur Σxn
siaov. St.

yy) rrjv omittit Med. a. St.

B 2
 20 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

51 Κέρκυραν μετά των ομογνωμονούντων οι κομισθείς, έν

ταύθα τούς τε εκ της μάχης διαφυγόντας, και
R.312.τους άλλους τους τα αυτά φρονούντας εδέχετο.
Κικέρων μεν γαρ και άλλοι τινές των βουλευτών ές
55 την Ρώμην παραυτίκα απήραν οι δε δή πλείους
μετά τε του Λαβϊήνου και μετά του Αφρανίου, ά
τε μηδεμίαν εν τω Καίσαρι ") ελπίδα, ο μεν,
** ότι ηυτομολήκει, ο δε, " " ότι σωθείς υπ' αυτού,
αύθις οι επεπολεμήκει, εχόντων, πρός τε τον Κά
6ο τωνα ήλθον, και εκείνον προστησάμενοι επολέμουν,
Ι. Β. Και μετά τούτο και "* ο Οκταούϊος σφίσι προσεγέ
νετο. ώς γάρ τότε τον Ιόνιον") προσέπλευσε, και
"" τον Αντώνιον τον Γάϊον συνέλαβεν, άλλων μέν τινων
χωρίων εκράτησε, "" την δε δή Σάλωνα, καίπερ επί
65 πλείστον αυτήν πολιορκήσας, ουχείλε, τά τε γάρ άλ
λα ισχυρώς αυτόν απεκρούοντο, βοηθούντα σφίσι "7 τον
Γαουίνιον έχοντες και τέλος μετά των γυναικών επεκ
δραμόντες, μέγα έργον ειργάσαντο, εκείναί τε γαρ
τάς τε κόμας καθείσαι, και στολάς "") μελαίνας ένδυσάμε
70 ναι, λαμπάδας τε λαβούσαι, και το σύμπαν προς το
L. C. φοβερώτατον σχηματισάμεναι, τώ τε στρατοπέδω τώ πο
λιορκούντι σφάς, "" νυκτός μέσης προσέμιξαν, και τους
προφύλακας, "" ώς και δαίμονες τινές, εκπλήξασαι,
το πύρ ες το χαράκωμα άπανταχόθεν άμα ενέβαλον
75 και αυτοί επισπώμενοι σφίσι, πολλούς μεν ταραττομέ
νους, πολλούς δε και καθεύδοντας """) εφόνευον και εκείνό
τε ευθύς κατέσχον, και το ναύσταθμον, ενώ ο Οκταούίος
ηυλίζετο, αυτοβοεί είλον, ου μέντοι και εν ραστώνη τινί ε
γένοντο διαφυγων γάρ πως αυτούς, δύναμίν τε αύθις ή
80 θροισε, και μάχη νικήσας προσήδρευε σφίσι- καν τού
Ι. D. τω του Γαουϊνίου νόσω "" τελευτήσαντος, της τε θα
λάσσης της εκεί πάσης εκράτησε, και ες την γην εκβαί
νων, πολλά ") αυτούς εκακούργει μέχρις ου ή τε προς
2) ελπίδα, ο μεν] Vulgo [et in Μed, b.] ελπίδα έχοντες, ο
μέν. Vox έχοντες abundat, et ab homine quodam indocto in
tercalata est, Χ. Ιd quoniam tan apertum est, ut memini am
piguum esse possit, vocem delevi. Re. . Paulo ante pro παραυ
τίκα Μed. a. habet παραχρήμα. Ρro τότε τον, Reiske ές τε τον,
 LIBER XLII. C. IUL, CAESAR. 21
v.

iis, quibus eadem sententia placebat, Corcyram com- A. U.c.

tulerat: ibique reliquos quoque, qui ex praelio effu- 7o6.
gerant, aut alioquin easdem partes sequebantur, ad se
acceperat. Nam Cicero quidem aliique monmulli sema
tores, recta Romam contenderant: plerique vero cum
Labieno et Afranio (quormm meuter spem salutis suae
ullam in Caesare positam habebat; alter, quod ab eo
ad Pompeium transfugisset ; alter, quod salute a Cae
sare donatus, iterum contra eum arma cepisset) ad
Catonem venerant, eoque summae rerum praeposito
bellum gerebant.
m 1. Paulo post se Octavius etiam iis adiunxit. Is
Ionium mare pervagatus C. Antonium ceperat: multis
que oppidis potitus, tamen Salonas diu frustra oppu
gnavit, a civibus Gabinii auxilio adiutis fortiter repul
sus. Iidem Salonenses ad extremum una cum mulieri
bus erumpentes, magnum facinus ediderunt. Mulieres,
demissis capillis, stolis nigris indutae, acceptis facibus,
denique quam maxime terribili habitu compositae, me
dia nocte ad castra oppugnantium accesserunt: ibi cum
primis excubitoribus , velut furiae quaedam, terrorem
iniecissent, omnibus simul locis castrorum ignem intu
lerunt: viri subsequuti multos eo tumultu perturbatos,
multos etiam dormientes occiderunt: ita et castra, et
stationem navium, quam Octavius tenebat, confestim
occupavere. Sed me sic quidem quieta ipsis omnia fue
runt. Elapsus emim Octavius, novis coactis copiis,
praelio victos denuo obsedit. Interea temporis cum
Gabinius morbo absumptus esset, toto earum regionum
mari potitus, in terram descendit et multa ipsis detri
verbum ποος έπλεvos accipiens pro πρόσω ἐπλευσε , profunde se
immisit. St. -

a) rtgog£πιsvos] Restituo frequírásyde ,, L. [ígításyas Med. a.

qu&a $ectius puto. St.] Antea pro ojg ydg, Oddey ös ydq. Unde
£., ante sequéntia άλλον μεν τινιον deesse censet.
aa) μελαὐas] μελαναs Med. a. . St. -

AAÀ) iq άνευόν] £gyövevoav Med. a. Paulo post αὐτοβοt Med.

a. b. St.
b) ato*.& αὐτοὺς ἐκακούσγει] Emendatio, X. Vulgo aύτοῖς. Re.
Atque sic etiam Med. b. $ed Med. a. avviis. St.
 22 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟ ΜΑΝΑΕ

τώ Φαρσάλω μάχη εγένετο, και οι στρατιώται ) αυτού,

85 επιπλευσάντων τινών εκ του Βρεντεσίου σφίσι, μετέστη
σαν, 7 μηδε ες χείρας αυτούς ελθόντες, τότε γαρ έρη
μωθείς των συμμάχων, ες την Κέρκυραν απεχώρησε.
Και ο Πομπήίος δε ο Γναίος πρότερον μεν
ν 7" * τώ των Αιγυπτίων ναυτικώ περιπλέων, τήν τε
Η.313"Ηπειρον καλουμένην κατέτρεχε, "" και ") Ωρι
91 κόν ολίγου είλε, Μάρκου ") Ακυϊλίου αυτό κα
L. Ε. τέχοντος, και τόν τε έσπλουν τον ες τον λι
μένα πλοίοις λίθων γέμoυσι ) χώσαντος, και
περί το στόμα αυτού πύργους εκατέρωθεν επίτε
95 της ηπείρου και εφ' ολκάδων εγείραντος, τούς
τε γάρ λίθους τους εν τοις ") σκάφεσι συγκει
μένους κολυμβηταίς ") υφύδροις διασκεδάσας, και
αυτά εκείνα κουφισθέντα έλκύσας, τόν τε έσ
L.191.πλουν ήλευθέρωσε, και μετά τούτο οπλίτας
εφ' εκάτερα της χηλής εκβιβάσας , ") επεσέ
1 πλευσε, και τά τε πλοία πάντα, και της
πόλεως το πολύ κατέκαυσεν, είλε δ' αν και
την λοιπήν, ει μη τρωθείς, δέος τους Αι
γυπτίοις μή και αποθάνη παρέσχε θεραπευ
5 θείς δ' ουν, ") Ωρικό μεν ουκέτι προσέβαλε,
τα δ' άλλα περιφοιτων επόρθει, και ποτε και
αυτού του Βρεντεσίου μάτην, ώσπερ που και
άλλοι τινές , επείρασε. τέως μεν δή ταύτ' .
επoίει έπει δε ό , τε πατήρ αυτού ήττήθη,
Ι. Β. και οι Αιγύπτιοι πυθόμενοι τούτο οίκαδε απέ
11 πλευσαν, ούτω δή "" προς τον Κάτωνα αφίκετο. <:
Και αυτόν "* Κάσσιος ο Γάϊος εμιμήσατο, πλεί
στα μεν και της Σικελίας και της Ιταλίας λυπή

c) οι στρατιώται αυτού] Sic. V. a. Vulgo, αυτώ.

d) Ωρικόν] Vulgo [et in Μed. a. b.] Νωρικόν. Sed rectius
'Ωρικόν scribitur p. 174. Β. ut proinde errorem librariorum se
qui non sit necesse. Οbservavit iam errorenι Χ. et Ρalmerius
in Graecia Αntiqua p. 257.
e) Ακυϊλίου] Forte Ακιλίου. Αcilium Caesar ΙΙΙ- 15. vocat Χ.
Ηaec Re. Ρost pro τόν τε Μed. a. dat τότε. St.
f) χώσαντος] Εmendatio Χyl. χώσαντες, [Μed. a. b.] RS. ma
le. "almerius l. c. έχωσατο, minus bene,
 IL IBER XLII. C. IUL. CAESAR. 23

menta intulit. Sed post commissam ad Pharsalum pu- A.U.C.

gnam. quum milites ipsius ad eos, qui Brundusio con- 7o6.

tra ipsos advecti erant, ne tentato quidem praelio, de

fecissent : ibi tum destitutus a sociis, Corcyram se
contulit.

12. At Cn. Pompeius prius quidem classe Aegyptia

circnmvectus, in Epirum incursiones fecerat: nec mul
tum abfuit quin Oricum caperet. Id oppidum M. Aci
lius praesidio tenebat, introitumque portus mavibus la
pidibus refertis obstruxerat; turresque ad ostium por
tus utrinque, et in contincnti, et super naves onera
rias, excitaverat. Cnaeus urinatores immisit, qui la
pides scaphis impositos disiicerent : tum scaphas ipsas
leviores factas extraxit, ac portus introitum aperuit:
deinde expositis ad utramque molem legionariis mili
tibus, ipse intro navigavit : sicque et maves omnes,
et magnam urbis partem incendio consumpsit. Cepis
set et reliquam, nisi vulnere accepto, Aegyptiis metum,
ne ex eo moreretur, praebuisset. Postquam vulnus
sanatum est, oppugnatione Orici in posterum abstinuit,
reliquas regionis partes circumvagamdo vastavit. Ipsum
quoque Brundusium aliquando aggressus est, sed fru
stra is ei conatus, sicut et aliis quibusdam, fuit. His
rebus huc usque intentus, postquam pater eius pugna
superatus est, Aegyptiique re comperta domum avecti
sunt ; ad Catonem ipse concessit.
15. Huius factum C. quoque Cassius imitatus est,
qui multas Siciliae Italiaeque partes vexarat, multa

ff) cx&qºsst ovyxeiu£vovs] σκάφεσιν ἐyx£ιμ£vovs Med. a. $;

vo/vagnrgis ωφύ8qous] Sic scribendum vidit Xyl. pro ἐφέ
•£; £££ £££? £) Med. a. b. St.] Ego „nihil dubitans
rècepi. ` Nam sic Dio p. 315. B. xoivußnrí ôçpvôøø διενεyxeiv
$8aoxav. vid. et p. 122. D. 449. A.
h) &*suo
quibns grasvos]
aperte vulgo visa
cörruptis [et in
est Med. a. b.]illa
Xylandri £retae ar£*£gat; Pro
emendatio luci
fenta locum suum tüeri posse. Sic infra p. 2o3. E. Hs re τόν
1,u£va. £retogrtlsvge. Re." Sed scripsi, utroque loco , άπεσέ
πλενσε. St.
i) 'aquxj] Vulgo, [et in Med. a. b.] Nogwj. vid. ad p. 19o. d•
 24 ΙΟΙ Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

σας, πολλαίς δε μάχαις έν") τε τη θαλάσση και εν

15 τή ήπείρω συχνούς νικήσας, προύχοντα μέντοι τον
Κάτωνα αρετή σφών ιδόντες πολλοί προς αυτόν
συγκατέφυγον και αυτοίς εκείνος συναγωνισταίς
και ") συμβούλοις προς πάντα χρώμενος, ες Πελο
πόννησον, ως και καταληψόμενος αυτήν, έπλευσεν.
20 ου γάρ πω τον Πομπήίον τεθνεώτα ήκηκόει, και
"" Πάτρας μεν κατέσχον, κάνταύθα άλλους τε
L. C. πολλούς και 7" τον Πετρέϊον") Πομπήίον 77 τον
Φαύστον προσέλαβον, Κυίντου δε δή Φουφίου
7" Καλήν ου μετά τούτο επιστρατεύσαντος σφίσιν,
25 εξανήχθησαν και ες Κυρήνην ελθόντες, και εκεί
τον ") Πομπηίου θάνατον μαθόντες, ουκέτι συνεφρόνη
Ιι.314, σαν αλλ' ο μεν Κάτων, δι' αχθηδόνα της τού
Καίσαρος δυναστείας, και άλλοι τινές, δι' απόγνωσιν
της παρ' αυτού συγγνώμης, ") ες την """ Αφρικήν μετά
80 του στρατού έπλευσαν, και τον Σκιπίωνα προσλα
βόντες, πάντα επί τω Καίσαρι έπραττον, οι δε
δή πλείους έσκεδάσθησαν και αυτών οι μεν άλλοι απο
L. D. χωρήσαντες, απήλλαξαν, ώς που και συνέτυχε σφί
σιν οι δε και προς τον Καίσαρα παραχρήμα ελθόντες,
85 άλλοι τε και 7° Γάϊος Κάσσιος, αδείας έτυχον,
"Ο δε δή Καλήνος ") επέμφθη ες την Ελλάδα
προ της μάχης υπό του Καίσαρος και είλεν
άλλα τε και τον Πειραιά, άτε και "9 ατείχιστον
όντα, τας γάρ Αθήνας , καίπερ πλείστα την χώ
40 ραν αυτών κακώσας, ουκ ηδυνήθη προ της του
Πομπηίου ήττης λαβείν, τότε γαρ εθελονται αυτό
προσεχώρησαν, και αυτούς ο Καίσαρ, μηδέν μνησι
Ι. Ε. κακήσας, αθώους αφήκε τοσούτον μόνον ειπών,
ότι πολλά αμαρτάνοντες "" υπό τών "") νεκρών σώ
45 ζοιντο, το δε δή έπος τούτο εδήλου, ότι σφών
ii) τε ex Μed: a. addidi. Ρostea pro αυτοίς εκείνοις R. Ιe
gendum putat αυτός εκείνοις. Εgo ex Μed. a. b. scripsi αυτούς
εκείνος. St.
k) συμβούλοις προς πάντα χρώμενος] Ιntegritati suae reddimus
1ocum ex V. a. b. Vulgo: συμβούλοις πάντα χρώμενος,
1) Πετρέϊον Πομπήίον τον Φαύστον] Divinavi Faustum Ρom
Ροίi generum , enιendare certe verba non possum , Χ. Si lega
 L IB ER XLII. C. IUL. CAESAR. 25

mari ac terra secunda praelia fecerat. Complures prae- A.U.c.

terea alii ad Catonem perfugerunt, quem virtute cae- 7oG.
teris praestare animadvertebant. His Cato belli consi
liorumque sociis ubique usus, in Peloponnesum, spe
eius occupandae regionis, traiecit ; quia de morte Pom
peii nondum resciverat. Ibi Patris receptis, multos
alios sibi adiunxerunt, atque inter eos Petreium, Fau
stumque, Cn. Pompeii generum. Caeterum post, Q.
Fufio Caleno exercitum adversus eos ducente, naves
solverunt: Cyrenenque delati, ubi de Pompeii morte
certiores facti sumt, non eadem amplius consilia inie
runt. Cato, qui Caesaris dominationem ferre nullo
modo poterat, aliique quidam, quibus spes veniae
consequendae nulla supererat, in Africam cum exercitu
navigantes, adiuncto sibi Scipione, adversus Caesarem
omnia conati sunt. Reliqui autem dissipati plerique,
alii quo quemque casus deferebat, discessione facta se
contulerunt: alii recta ad Caesarem profecti, atque in
ter hos C. quoque Cassius, impunitatem adepti sunt.
n4. Calenus ante pugnam Pharsalicam a Caesare in
Graeciam missus fuerat: quumque praeter caetera Pi
raeeum, mullo muro munitum, cepisset; Athemis ta
men, quamquam omnis generis maleficiis eorum agros
infestasset, ante cladem Pompeii potiri non potuit: ea
audita, ultro ea civitas in deditionem venit, eique Cae
sar, nulla muJcta imposita, omnes iniurias remisit: id
modo dicens, ipsos, qui graviter deliquissent, a mor
tuis servari. Id vero hac oratione innuebat, parcere

mus, IIerq£iov , τόν τε IIourrytov yaußg6v tdv φαύστον, id pro

laturos viros doctos existimo , L. vide et F. not. 77.
ll) IIourntov] τοῦ IIourniov Med. a. St.
lll) £s] is te Med. a. Paulo post Med. b. scribit 2xrjxiovx.
St.
m) ἐπεμφόη ἐς] ἐπεμφθη τε ἐς Med. a. St.
mm) υπό τῶν νεκρών] Alii άπό τῶν πολλάν legunt, minus
bene. ' vide mot. 81. `Re. Paulo ante in Bav. 2. sgribitur ggsi
2*. Inferius pro iio11qj ydg öorsgov Med. a. habet πολλφ γε
ἰατεqov. St.
 26 ΙΟ ΙΟΝ ΙS ΗΙS ΤΟ R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

διά τε τους προγόνους, και διά τήν δόξαν τήν τε

αρετήν αυτών εφείσατο, Αθήναι μεν ουν, και τα
άλλα τα πλείω της Ελλάδος, ευθύς τότε ώμολό
γησαν αυτώ "* Μεγαρείς δε και ώς αντέσχον.
L.192.πολλώ γάρ ύστερον χρόνω, τα μεν βία, τα δε και
51 προδοσία ήλωσαν, όθενπερ φόνος τε αυτών πολύς
εγένετο, και οι λοιποί επράθησαν, ο μέντοι Καλή
νος, τούτο μεν, ίνα δή και κατ' αξίαν αυτούς τε
τιμωρήσθαι δόξη, εποίησε φοβηθείς δε μή και
55 παντελώς η πόλις απόληται, πρώτα μεν τους επι
τηδείοις σφάς, έπειτα δε και ελαχίστου απέδοτο,
ίν' ελευθερωθώσι και ο μεν ταύτα πράξας,
"" επί τε τας Πάτρας επεστράτευσε, και αμαχί
αυτάς, τόν τε Κάτωνα και τους μετ' αυτού """) προσ
60 εκφοβήσας, κατέσχεν.
Εν ώ δε ταύτα ώς έκαστα έπράττετο, και
L. Β. ή Ιβηρία, καίπερ ειρηνεύσασα, εκινήθη επειδή
γαρ ο "* Λογγίνος ο Κύϊντος πολλά και τότε αυ
τους έλυμαίνετο, το μεν πρώτον ολίγοι τινές συνέ
65 στησαν, ώς αποκτενούντες αυτόν έπει δε δη τρω
θείς διέφυγε, κακ τούτου πολλώ μείζω σφάς
ήδίκει, συχνοί μεν ") Κορδουβήσιοι, συχνοί δε
και στρατιώται, άτε και του Πομπηΐου γεγονό
τες, επανέστησαν αυτό, "" Μάρκον Μάρκελ
7ο λον Αίσερνίνον τον ταμίαν προστησάμενοι, ου
μήν και όλη τη γνώμη αυτούς προσεδέξατο,
αλλά τό, τε αστάθμητον των πραγμάτων ορών,
R.815. και την έκβασιν σφών εφ' εκάτερα προσδεχό
Ι. C. μενος, επημφοτέριζε, και διά μέσου πάντα και
75 έλεγε και έπραττεν, ώστε, άντε ο Καίσαρ,
άντε και ο Πομπήίος κρατήση, αμφοτέροις σφί
σι συνηγωνίσθαι δόξαι. Πομπηίω μεν γαρ, ότι
") τούς τε μεταστάντας προς αυτόν εδέξατο, και τώ
Λογγίνω, τα του Καίσαρος πράττειν λέγοντι,
80 αντεπολέμησεν, έχαρίσατο Καίσαρι δε, ότι και
mmm) προσεκφοβήσας] Rectius προεκφοβήσας, L. Ιta et ver
terat Χ. Ηaec Re. Μox τε post ταύτα, et και post επράττετο,
 LIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 27

se ipsis propter maiores, eorumque gloriam ac virtn- A.U.C.

tem. Ad eundem modum ut Athenae, et pleraque Grae- ?°°
ciae oppida tunc statim cum Caesare redierunt in gra
tiam. Megarenses autem etiamnum restiterunt, ac mul
to post demum, partim vi, partim proditione in pote
statem Caesaris venerunt. Eorum Fufius, quo meri
tum de eis supplicium sumpsisse existimaretur, magna
caede edita , reliquos vendidit: veritus tamen, me ea
res interitum toti urbi afferret, cives necessariis eorum,
tum et minimo pretio vendidit, ut libertati restitueren
tur. His confectis, Patras bellum convertit, eamque
urbem sine praelio, ob terrorem iam ante Catoni, iis
que, qui cum eo erant, incussum, recepit.
15. Dum haec singula geruntur, interim in Hi
spania, quamvis semel pacata, novi motus coorti sunt.
Nam quum in ipsa pace Q. Cassius Longinus provinciam
divexaret, primo pauci quidam coitionem eius inter
ficiendi causa fecerunt: sed quum saucius eorum ma
nus effugisset, atque exinde longe maiores iniurias ex
erceret, permulti Cordubenses, compluresque milites,
qui ante sub Pompeio militaverant, duce sibi electo M.
Marcello Aesernimo, quaestore, contra eum seditionem
moverunt. Marcellus, instabilitate rerum considerata,
et ad eventum in utramque partem sese accommodare
studens, mom toto animo id munus in se recepit, sed •
in utramque partem inclinans, omnibus in dictis factis
que medium se gessit; ut sive Caesar, sive Pompeius
vicisset, utrique suam operam navasse videretur. Pom
peii quidem gratiam eo captabat, quod milites ad eum
deficientes susciperet, quodque Longino qui Caesaris
partes se tueri dicebat, bellum faceret: contra Caesari
deleri iubet R. Ego te tantum sustuli, quia wα}, etiam, oom
mode incipit apodosin. St.
n) KoQ&ovßfjquoi] Sic scribendum, pro Kogôovxfjouou, [quod
etiam im Med. b. est,] momuit iam X. Neque sane erat, cur
Dionem Kogöovßnoiovs scripsisse dubitaremus, qui Kogδοὐραν
perpetuo habet p. 229. D. 23o. A. 233. B.
mn) τους τε pro τοῦs edidi e Med. a. b. St,
 28 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ R Ι Α Ε Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

τους στρατιώτας, ώς και του Λογγίνου νεωτερί

ζοντός τι, παραλαβών, τούτους τε αυτώ ετή
ρησε, και εκείνον ουκ είασε πολεμωθήναι και
L. D. τόγε "" όνομα το τού Πομπηίου των στρατιω
85 των ταϊς ασπίσιν επιγραψάντων, απήλειψεν, ό
πως και εκ του τοιούτου τώ μεν, τα έργα των
όπλων, τώ δε, την δόκησιν προβάλλων, και
"° + των μεν υπέρ του κρατήσαντος γεγονότων προσ
ποιούμενος, τα δε εναντία ές τε την ανάγκην
90 και ες άλλους τινάς αναφέρων, ασφαλής είη.
Και διά τούτο, καίτοι") παρασχόν "". * αυτό παντελώς
του Λογγίνου "" τώ πλήθει κρατήσαι, ουκ ήθέλη
σεν, αλλ' ές τε ένδειξιν και ες παρασκευήν ών
έβούλετο προάγων τα πράγματα, επ' άλλοις τισι
95 τα αμφίλογα αυτών εποιήσατο, ώστε και εν οίς
L. Ε. ήλαττώθη, και εν οίς έπλεονέκτησέ τι, υπέρ του
αυτού όμοίως, τα μεν ως αυτός και εποίησε και
ουκ έποίησε, τα δε ώς έτεροι, προτείνασθαι δυνηθή
ναι και ο μεν ούτω διαγαγών, μέχρις ου και ο
Καίσαρ ενίκησε, παραχρήμα μένες οργήν") αυ
L.193 τό ήλθε, και υπερωρίσθη, έπειτα δε "" κατήλθε
2 και ετιμήθη Λογγίνος δε, καταβοησάντων αυτού
διά πρεσβείας των Ιβήρων, της τε αρχής εξέπεσε,
και οίκαδε ανακομιζόμενος "" εφθάρη προς ταϊς
5 τού "Ιβηρος εκβολαίς, ταύτα μεν έξω εγίγνετο.
Οι δε εν τη Ρώμη, τέως μεν εν τώ αμφιλόγω
και εν μετεώρω τά τε του Καίσαρος και τα τού
Πομπηίου πράγματα ήν, εκ μεν του προφανούς
πάντες τα του Καίσαρος, υπό τε της δυνάμεως
10 αυτού της συνούσης σφίσι, και υπό του "" Σερ
ουϊλίου τού συνάρχοντος, έσπούδαζον και είτε
που κρατήσας ήγγέλθη, έχαιρον είτε και πταί
σας, έλυπούντο οι μεν, αληθώς, ") οι δε, πλα

ο),προσόν αυτό] παρασχόν αυτό, ν. 3. eodem sensu. Re, πα

ρασχόν in margine exhibet Μed. a. idque praetuli, quia vix
ita dicitur προσόν. V. not. 86. * St.
Ρ) ες οργήν αυτών] ες οργήν αυτό ήλθε, Χ. Ρossit et ad
 • LIB ER XLII. C. IU L. CAESAR. 29

inserviebat, quod Longino novas res äffectante, ipse A. II.c.

milites acceptos Caesari conservaret, nec eum bello 7o0.
peti permitteret : quodque nomen Pompeii scutis suis
quum inscriberent milites, id ipse deleret. Ita quum
alteri se, armis pro eo gestis, alteri , quod ad speciem
tantum hoc factum fuerit, excusaturus esset; quumque
ea, quae pro victore gesta cssent, sibi vindicaturus,
contraria vero necessitati aliisque adscripturus esset;
tutum se fore sperabat.
16. Jgitur quanquam propter suorum multitudi
mem Longinum facile polerat superare, moluit tamen :
sed postquam rem eo deduxerat, ut speciem praeberet
ac se comparasset quasi id vellet, aliis quae in sini
stram partem accipi poterant, facienda reliquit. Ita
sive succubuisset aliqua parte, sive superior factus
fuisset, facultatem vel ad se vel ad alios ea, quae acta
fuerant, referendi aut non referendi habebat. Hac ra
tione rem usque ad victoriam Caesaris extraxit : quum
que Caesar ei initio succensuisset, eumque relegasset,
post revocatum honoribus affecit. Longinus autem per
legatos ab Hispanis delatus, magistratu excidit, do
mumque revertens, in ostiis Iberi fluvii periit. Haec
extra Italiam gesta sunt.
17. Romae autem, quamdiu res Caesaris Pompeii
que in ambiguo erant, incertoque eventu pendebant,
nemo erat. quin palam Caesaris rebus, metu partim
copiarum , quas is Romae habebat, partim collegae eius
Servilii, studeret. Proinde, quoties is vicisse nuntia
batur , gaudebant, quoties adversam fortunam exper
tus esse, dolebant: utrumque alii ex animo, alii .per
simulationem. Multi enim oberrabant inspectores,
Cordubenses, militesque qui illum sibi praefecerant, referri;
quod tergiversatione eius Tintellecta, nunc praesertim apertius
êum Caesare facientem non amplius sustinerent, ducem. Re.
Aut faciendum cum Xylandro, áut scribendum ès ógyrjv dπ'
aùrûv, in offensionem ea de caúsa incurrit, R. .Mihi αύτφ pla
cet, propter nsum loquendi. Quapropter id edidi. St.
q) oi
quia nonδέadeo
τλαστός] Addit est,
nece$sarium v. a.véritus
[ut Med.
suma.] ἐκάτεgov.,
textui quod
adscribere.
 80 Ρ Ι Ο ΝΙS ΗΙSΤΟRΙΑΕ RoΜΑΝ ΑΕ
"

Ι. Β. στώς, και γάρ κατάσκοποι σφών και κατήκοοι,

15 πάνθ' όσα επ' αυτούς και ελέγετο και εγίγνετο
παρατηρούντες, πολλοί περιενόστουν, ιδία δε τα
έναντιώτατα των φανερών, οι τώ τε Καίσαρι αχθό
μενοι, και τα του Πομπηΐου προαιρούμενοι, και
R.316.έλεγον και εποίουν κακ τούτου τά τε ) αποστελλόμε
20 να κατά το πρόσφορον σφίσιν αμφότεροι λαμβά
νοντες, τους μεν ") δεδιότως, τους δε θαρσούντως
έχρώντο και, oία πολλών και ποικίλων έντε τή
αυτή ημέρα και τη αυτή ώρα πολλάκις λογοποιου
L. C, μένων, χαλεπώτατα διετίθεντο, και γάρ ήδοντο
25 και έλυπούντο, και έθάρσουν και εφοβούντο διά
βραχυτάτου,
Αγγελθείσης δε ") της περί Φάρσαλα μάχης, επί
πολύ μεν ήπίστουν ούτε γάρ ο Καίσαρ τώ κοινώ
τι επέστειλεν, οκνήσας δημοσία χαίρων επί τοιαύτη
80 νίκη φανήναι, (διόπερ ουδε επινίκια αυτής έπεμψε, )
και ο παράλογος πρός τε την παρασκευήν αυτών
και προς τα ελπιζόμενα πολύς εφαίνετο. ώς δ'
ούν επίστευσάν ποτε, "" τάς μεν εικόνας του τε
L. D. Πομπηίου και τού Σύλλου τάς επί τω βήματι
85 έστώσας ανείλον, άλλο δε ουδεν **) τότε έπραξαν συ
χνοί μεν γαρ ουδε τούτο βουλόμενοι ποιήσαι, συ
χνοί δε και τον Πομπήίον, μή πως αναμαχέσηται,
φοβούμενοι, τό τε Καίσαρι *** και ) εκείνο ικανώς
έχειν ενόμιζον, και τον Πομπήίον ") απαραίτητον
40 σφίσιν επ' αυτώ γενήσεσθαι προσεδόκων, επεί μέντοι
και απέθανεν, οψε μεν και τούτο, και ου πρότε
ρον, πριν "* τον δακτύλιον αυτού πεμφθέντα ιδείν,
L. Ε. επίστευσαν, ενεγέγλυπτο δε εν αυτώ τρόπαια τρία,
ώσπερ και εν τώ τού Σύλλου,
45 "Ως δ' ούν έτεθνήκει, φανερώς τε ήδη τον
μεν επήνουν, τον δε ελοιδόρουν, και πάν ό,
r) τά τε απoλόμενα] Μendosa dictio. Οpinor legendum αγγελ
λόμενα, Χ. Forte αποστελλόμενα, Οd. Ηaec Re. απoλλόμενα
est in Μed. a. b. Unde facile patet, veram esse Οddeyi con
iecturam, guam recepi. Νam in απoλλόμενα solae literae στε
exciderunt. St.
s) δεδιότως] Ita recte RS. in notis emendavit corruptum δε
 LIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 81

auscnltatoresque, ad ea quae de his rebus vel dicebam- A. U.c.

tur vel agebantur observanda. Contra qui Caesari in- ?°°
fensi, Pompeianas partes potiores habebant, diversis
sima ab iis, quae palam fiebant, privatim et loqueban
tur et agebant. Itaque prout movi mumtii acciderant,
utrique eos suis commodis metientes, vel comcidebant
animis, vel efferebantur: quumque (ut fieri assolet)
multi ac varii rumores saepius uma die, ac non raro
unius horae spatio afferrentur, molestissime afficiebam
tur animis, minimo momento ex laetitia in moestitiam,
ex spe in metum coniecti.
n8. Ubi de Pharsalica pugna nunciatum est, diu
fidem non habuerunt: mam ad rempublicam quidem
nihil literarum Caesar ea de re dederat : (quod laetari
de huiusmodi victoria videri nolebat: quapropter tri
umphum quoque eius omisit:) praeterea incredibilem
admodum rem eam apparatus utriusque, spesque de eis
conceptae, efficiebant. Posteaquam tandem creditum
est, statuas Pompeii Syllaeque, quae pro rostris sta
bant, removerunt, amplius fecerunt nihil. Nam erant
complures, qui me hoc quidem faciendum putarent;
multi etiam, qui ne Pompeius acceptam cladem sarci
ret, vererentur; qui vel satisfactum eo modo Caesari
putarent, vel Pompeium implacabilem sibi fore metue
rent. Mortem quoque eius sero, nec ante crediderunt,
quam missum Romam ammulum eius viderent, in quo
tria erant tropaea insculpta: uti et in Syllae ammulo
fuerant.
19. Tum vero iam aperte Pompeio convitiis exagi
tato, Caesarem laudarunt; ac quaecumque excogitare

διότες, [vel, ut in Med. b. est, δεδειόrsg.] Confirmat V. a.

Unde non necesse est, sequens {fagoovvrogTim $aggojvrss mu
tare cum Oddeyo. Re. Mox in Med. a. b. legitur xaì èv rj
aùrj djgg. St.
ss) rjs tsgl T&qσαλα] rijs @ggoa1ixis Med. a.
s*) τότε] yε addit R. bene. St.
t) Vulgo [et in Med. a. b.] ἐκείνφ ίκανός ἐχειν. £xsivo ixa
vós ἐγειν, X. quod recepi. Re. £guí vult R.
u) άπαραίτητον σptow] Verba éx' aùrj ysvrjgsg8at, velut ad
sensuin necessaria, addidi ex V. a. [et Med. à. Desunt eadem
in Med. b.]
 32 ΙΟ Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

τι ποτέ εξευρείν έδύναντο, εσηγούντο "" δοθήναι

τω Καίσαρι και έντε τούτω πολλή παρά
πάντων ως ειπείν των πρώτων άμιλλα, υπερ
50 βάλλειν σφών αλλήλους τη κολακεία σπουδα
L.194.ζόντων, και εν τη επιχειροτονία αυτών. "") ταϊς
τε γάρ επιβoήσεσι και τους σχήμασι πάντες,
ώς και παρόντος και ορώντος του Καίσαρος,
πολύ πλείστην σπουδήν ενεδείκνυντο, και ενόμι
55 ζoν ευθύς αντ' αυτών, (ώσπερ τι αυτό χα
ριζόμενοι, αλλ' ουκ εξ ανάγκης αυτό ποιούντες)
ο μεν αρχήν, ο δε ιερωσύνην, ο δε και χρή
ματα αντιλήψεσθαι. εγώ ούν τα μεν άλλα,
όσα ήτοι και ετέροις τισί πρότερον εψήφισται,
R.317.εικόνας τε και στεφάνους και προεδρίας, τά τε
61 τοιουτότροπα, ή καινά μεν, *) και τότε εσε
L. Β. νεχθέντα πρώτον ήν, ου μέντοι και υπό του
Καίσαρος έβεβαιώθη, παραλείψω μή και δι'
όχλου γένωμαι, ") ει πάντα αυτά επεξίοι
65 μι. το δ' αυτό τούτο και εν τοις έπειτα,
και μάλλόν γε όσω και πλείω και ατοπώτερα
αει εσήγετο, ποιήσω μόνα δε όσα ίδιόν τέ
τι και εξαίρετον έχοντα εκυρούτο, καταλέξω.
Τούς τε γάρ τα τού Πομπηίου φρονήσαντας
γο επέτρεψαν αυτώ πάν θ’ ό, τι ποτ' αν εθελήση
ζ
δράσαι (ουχ ότι και αυτός παρ' εαυτού ου τού
Ι. C. το ") λαβών είχεν, αλλ' ίνα και εν νόμω δή τινι
αυτό ποιείν δόξη) και "" πολέμων και ειρήνης κύ
ριον, προφάσει"" των εν τη Αφρική συνισταμένων,
75 προς πάντας ανθρώπους, απέδειξαν αυτόν, κάν μη
δεν μήτε τώ δήμω μήτε τη βουλή περί αυτών κοινώ
σηται και ήν μέν που και τούτο και πριν επ' εκεί
νω, άτε και δύναμιν τηλικαύτην έχοντι (τους γούν
πολέμους ούς επολέμησε πάντας ολίγου καθ' εαυ
80 τον ανείλετο ) όμως δ' ουν αυτό (πολίται τε γαρ
L. D. και αυτοτελείς έτι δοκείν είναι ήθελον) ταύτά τε
ιιιι) ταϊς τε γάρ επιβoήσεσι] τοίς τε επιβoήσασι Μed. a. St.
k) και τότε εσενεχθέντα) και α τότε εσεν.
0 L. α καινά μεν ma
νult Οd. Repete όσα Re. Pro καινά in Μed. a. κενά exstat. St.
 IL FBER XLII. C. IUL. CAESAR. 83

ad honorem eius potuere, de eo decernendo Caesari, A. U.c.

retulerunt. Qua in re magnum erat inter omnes fere 7o6.
optimates certamen, invicem se adulando superare la
borantium ; itemque, quum suffragia de his erant fe
renda. Nam et in acclamationibus et gestibus omnes,
velut praesente et inspiciente Caesare, studium longe
maximum declarabant: putabantque pro his, quasi ali
quid ipsi largirentur, ac non necessario id agerent, alii
se statim magistratum, alii sacerdotium, alii pecunias
ab eo recepturos. Equidem cum caeteros honores Cae
sari decretos, qui aliis quoque iam ante concessi fue
rant, ut statuas, coromas, primum in consessibus lo
cum, quaeque id genus sunt alia ; tum eos quoque,
quos novos, ac tum primum delatos ipse Caesar repu
diavit, omittere statui: ne molestus sim, recensendis
singulis: quod idem in sequentibus etiam faciam, id
que tanto magis, quanto et plures subinde, et absur
diores sunt honores constituti. Verum eos tantum com
memorabo, qui quum peculiare atque eximium quid
dam haberent, rati sunt habiti.

ao. Tunc igitur potestatem Caesari dederunt, de

Pompeianis arbitratu suo statuendi : non quod is eam
sibi potestatem nondum ipse sumsisset, sed ut iam
munc secundum leges exercere videretur: deinde, ar
repta ex Africae motibus specie, decreverunt, ut ei belli
pacisque in omnes homines ius esset, etsi neque ad se
natum, neque ad populum de iis retulisset : quod ipsum
quoque tamen iam ante Caesar habebat, tantis quippe co
piis instructus, quique omnia fere quae gesserat bella,
suo iudicio suscepisset. Attamen Romani cum adhuc cives,
suique iuris esse videri vellent, et haec et alia Caesari
-->

1) et μη πάντα] Vox μή est omnino exgungenda, X. Rectius

leges siye πάντα, 1. [Deleyi, saltem μῆ, augtoritate Med. a.
Páulo post pro sigjyero edidi ἐσήγετο. et pro δέ δσα in Med. a.
b. est ôè δὴ δσα. St.]
m) τούτο μαρόν] τούτ'_#3n 1αβόν,, V. a. [et, Med. a. Fgr
tasse lapsiv legendum.] Mox malim £z vóμφ δή τινι. Re. Ita
edidi, quia Dioneum ést. Antea erat ijön vivi. St.
Dionis Hist. Itom. Tom. II. C
 34 Β ΙοΝΙs Η IsΤo RΙΑΕ RoΜΑΝΑΕ
ούτως εψηφίσαντο, και τα άλλα ") πάντα, ά και
ακόντων αυτών έχειν εδύνατο. ύπατός τε γάρ έτη
πέντε εφεξής γενέσθαι, και δικτάτωρ ουκ ές ") έκ
85 μηνoν, αλλ' ες ενιαυτόν όλον λεχθήναι έλαβε
55 τήν τε εξουσίαν των δημάρχων διά βίου, ώς εί
πείν, προσέθετο. συγκαθέζεσθαί τε γάρ επί τών
αυτών βάθρων, και ες τάλλα συνεξετάζεσθαι σφί
σιν (ο μηδενί εξήν) εύρετο, αί τε γαρ αρχαιρε
9ο σίαι πάσαι, 97 πλήν τών του πλήθους, επ' αυτού
εγένοντο. και διά τούτο ες την παρουσίαν αυτού
Ι. Ε. αναβληθείσαι, επ' εξόδω του έτους ετελέσθησαν.
τάς τε ηγεμονίας τάς εν τώ υπηκόω τοις μεν
υπάτοις αυτοί δήθεν εκλήρωσαν, τους δε δή στρατη
95 γοίς τον Καίσαρα ακληρωτί δούναι εψηφίσαντο
ές τε γάρ τους υπάτους και ες τους στρατηγούς
αύθις παρά τα δεδογμένα σφίσιν επανήλθον και
έτερον δέ τι, ειθισμένον μεν γίγνεσθαι, εν δε δή τή
του καιρού διαφθορά και επίφθονον και νεμεσητον
όν, έγνωσαν, του γάρ πολέμου του "" πρός τε -
R.318.τον Ιόβαν και προς τους Ρωμαίους τους μετ' αυ
Εος του πολεμήσαντας, όν ο Καίσαρ ουδέπω τότε, ουδ'
L. 195...,
ότι γενήσοιτο, ήπίστατο, πέμψαι τινά αυτό νικητή
4 ρια, "*) ως κεκρατηκότι, προσέταξαν,
5 Ταύτ' ουν ούτω και εψηφίσθη και εκυρώθη και
ό, τε "") Καίσαρ "" την δικτατωρίαν παραχρήμα (καί
περ έξω της Ιταλίας ών) υπέστη, και 99 τον Αν
τώνιον, """ μηδε έστρατηγηκότα, ίππαρχον προσε
λόμενος. """ και είπετο τούτω ") ο ύπατος και
10 τοι """ των οιωνιστών σφοδρότατα αντειπόντων, μηδε
νί έξείναι """ πλείω τού εξαμήνου χρόνον ιππαρ
L. Β. χήσαι, αλλ' εκείνοι μεν γέλωτα επί τούτω πολύν
ώφλίσκανον, αυτόν μεν τον δικτάτωρα εις ενιαυτόν
η) πάντα, ά και ] Sic enιendavit Χ. recepitque ΗS. L. Sed
πάντα και, RS. (Μed. a. b.]
ο) έκμηνον] εξάμηνον, Χ. Ιta sane Dio, et melius quidem,
Ρ. 195. Α. Βed et έκμηνον saepius apud Dionem, L. vide fragm.
Dionis CLΧV. u. et Suidam. : Ειιstathius ad ΙΙ. δ'. ν. 1og. ού
τω που και χρόνος εξάμηνος έκμηνος λέγεται. Re. Ρro uίroque
ες in Μed. a. b. scribitur εις, et pro έλαβε in Μed. a. έλαβεν.
 LIBER XI. II. C. IUL. CAESAR. 85

decreverunt, quae vel invitis ipsis obtinere poterat. A. U.c.

Quippe hoc etiam accepit, ut quinque continuis annis ?°°.
consulatum gereret : utque dictator non ad semestre
tantum spatium, sed in integrum annum diceretur:
tribunitiam quoque quodammodo potestatem per
omnem vitam suam accepit. Nam obtinuit, ut assi
deret ipsis iisdem in sellis , atque in omnibus negotiis
tribunis adiungeretur : quod permissum alias erat ne
mini, Caeterum ormnia comitia (praeter ea quae plebis
sunt) ei uni permissa : atque ob hanc causam in adven
tum eius dilata comitia sub finem anni habita sunt.
Provincias quidem imperio subditas consulibus ipsi
sorte dederunt, caeteras ut extra sortem Caesar praeto
ribus tribueret, decreverunt: nam contra quam statu
tum ab ipsis fuerat. iterum ad consules ac praetores re
dierant. Aliud quoque fuit, quod Caesari decernerent,
usu iam quidem illud receptum, sed in illa corruptela
temporis, et invidiae, et odiis hominum obnoxium.
Triumphare enim eum de Iuba, et de Romanis, qui -

cum eo militabant, iusserunt, quasi iam parta victo

ria: quum ne futurum quidem tunc id bellum sciret
Caesar.

a 1. His ita decretis approbatisque, Caesar, quam

vis extra Italiam erat, statim dictaturam occepit, ma
gistro equitum assumpto Antonio, qui praetor nondum
fuerat. Cessitque ei Consul: quamvis summopere re
clamantibus auguribus, non licere magistro equitum
ultra sextum mensem magistratum tenere. Verum hi
multo risu excepti sunt, quod quum contra omnia ma

Postea idem pro εὐgavo dat eûgnto. Sed scripsi etiam hoc loco
εὐgero. . St.
δ*) ós] ós xal, R. *.

oo6 Kigag rrjv] Kaioag xal την Bav. 2. Sed copula hoc loco
est aliena. και ' ante vóv 'Avróvuov deleri, aut Aeqoosileto pro
argoos26μεvos legi iubet R. Sed v. not. 1o2. St. -

p) δ έπατος]_Levis articnli mutatio non levis est momenti.

Scripsit Dio j^ jrrwrog, dignitas consularis , L. Sed vide F. m9$.
102. Paulo ante argos, dpuevos, [Med. a. b. et] Rs, pro zzqoos1ó
μεvos, quod ceteri exijîent.' åä.T Pro είτετο τούτφ in Med. a.
est tixs xal τούτον, St. C
2
 36 Γ) Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ
2

παρά πάντα ") τα πάτρια λεχθήναι γνόντες, περί δε

15 δή του ιππάρχου ακριβολογούμενοι,
Ο δε δή α) Καίλιος """ ο Μάρκος και απώ
λετο, τολμήσας "ο" τα περί των δανεισμάτων υπό
του Καίσαρος ορισθέντα, καθάπερ ηττημένου τε αυ
του και έφθαρμένου, λύσαι και διά τούτο και
20 την Ρώμην και την Καμπανίαν εκταράξας, ούτος
γαρ ) έπραξεν ανά πρώτους τα του Καίσαρος:
δι' ά και στρατηγός απεδείχθη, οργισθείς δε
Ι. Ο. " o" ότι τε μή ήστυνόμησε, και """ ότι και ο Τρε
βώνιος ο συνάρχων αυτού ου κληρωτός, (ώσπερ εί
25 θιστο) αλλ' αιρετός υπό του Καίσαρος ες την αστυ
νομίαν προεκρίθη, ήναντιούτο προς πάντα τώ συν
άρχοντι και ούτ' άλλο τι των επιβαλλόντων οι
ποιείσθαι επέτρεπεν, ούτε τάς δίκας κατά τους τού
Καίσαρος νόμους τελείσθαι συνεχώρει και προσέτι
80 τοίς οφείλουσί τι βοηθήσειν επί τους δεδανεικότας,
και τους εν αλλοτρίων οικούσι το ενοίκιον αφήσειν
R.819.επηγγέλλετο, προσθέμενος δε εκ τούτου συχνούς,
99 επήλθε μετ' αυτών τό Τρεβωνίω και απέ
L. D. κτεινεν αυτόν") άν, ει μη την εσθήτα ήλλάξατο, και
85 διέφυγε σφάς εν τώ όχλω. διαμαρτων δε τούτου,
**" νόμον ιδία εξέθηκε, προίκά τε πάσιν οικείν δι
δους, και τα ") χρέα αποκόπτων.
Ο ουν Σερουίλιος στρατιώτας τέ τινας ες Γαλα
τίαν κατά τύχην παρϊόντας μετεπέμψατο, και την
40 βουλήν τη παρ' αυτών φρουρά συναγαγών, προέθη
κε γνώμην περί των παρόντων και κυρωθέντος μεν
μηδενός (οι δήμαρχοι γάρ έκώλυσαν) """ συγγρα
φέντος δε του δόξαντος, εκέλευσε τους υπηρέταις
*** καθελείν τα πινάκια επειδή τε ") ο Καίλιος εκεί
pp) τα addidi ex Μed. a. b. et addi iusserat R. St.
Τ) Κεκίλιος] Sic Μed. b. ΗS. L. Sed Καικίλιος, RS. Καί
λιος, Χ. Ε. φuod recepi. Cf not. 1o5. St.
r). έπραξεν ανά πρώτους τα του Καίσαρος] Ηaec lectio petita
εκ V. a. et Μed. a. plane abit, fateor, a recepta, [quam Μed.
Β. quogue exhibet:] αντέπραξε πρώτος τοίς του ΚαίσSed fal
sam hanc esse patet ex sequentibus : δι' ά και στρατηγός απε
δείχθη . Νec enim Coelius quia adversabatur Caesari, sed guia
νel maxime faciebat cum Caesare, ab ipso Caesare comitia ha
 LIBER XIL II, C. IU L. CAESAR. 37

iorum instituta dietatori annuum imperium statuissent, A. U.c.

de magistro equitum accuratam rationem inire vellent. 7o6
22. At M. Coelius ausus ea, quae de pecuniis cre
ditis Caesar constituerat, tamquam eo victo atque mor
tuo, rescimdere, cum huius rei ergo Romam Campa
niamque concitasset, periit. Is cum Caesare vel in
primis fecerat, eratque ob id praetor designatus. In
digne autem ferens, praeturam urbanam sibi non obti
gisse, collegamque Trebonium non sorte, pro more
prisco. sed electione Caesaris im praetura sibi praelatum
urbana, omnibus in rebus collegae adversatus est: et
cum alia ipsius ad officium spectantia impedivit, tum
non passus est, ut secundum Caesaris leges ius diceret.
Ipse praeterea auxilia debitoribus adversum creditores,
mercedesque habitationum anmuas se conductoribus re
missurum pollicebatur. Ita magna sibi multitudine
adiuncta, impetum cum illis in Trebonium fecit: eum.
que adeo occidisset, nisi is mutata veste inter turbam
esset elapsus. Ubi is conatus irritus fuit, legem per se
promulgavit, qua merces habitationum omnibus con
ductoribus remittebatur, tabulaeque novae propone
bantur.

25. Forte tum milites in Galliam ibant, eos Servi

lius consul ad se vocavit, senatumque hoe praesidio
circumfuso habens, de re pracsenti retulit. Quum tri
bunis plebis intercedentibus senatus consultum non fie
ret, tamen auctoritas senatus perscripta est: iussitque
lictores ut legis tabulas tollerent. Eos Coelius quum

bente praetor constitutus erat. v. p. %; B. patetque ex omni

historia, et Coelii ad Cic. literis lib. VIII, famil. magno illum
studio adhuc partes Caesaris secutum esse, et munc demum a
Caesare descivisse. ib. epist. 17. Umde Orosius VI. 15. _ Coe
lius descivit a Caesare. Hanc $orii commutationem descri
bens h. 1. Dio, praeterire non poterat priora Coelii studia. Re.
xgörsgov μάν post ydg inserit R. Panio post rjovvvóμησεν dat
Med. a. St.
rr) èv deest in Med. a. Mox idem dat τήν τε ἐσθήτα. St.
s) rd zQéa dποκόπτον] Emendatio Xylandri, recepta iam ab
HS. et L. Nam τ& zqîosa dxox. habebat RS. [ut Med. a. b.
Inferius oi ante δήμαρχοι a Med. a. abest. St.]
 38 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R. Ο ΜΑΝ ΑΕ

Ι. Ε. νους τε απήλασε, και αυτόν τον ύπατονές θόρυβον κα

46 τέστησε, συνήλθον αύθις φραξάμενοι τους στρατιώταις,
και """ την φυλακήν της πόλεως τώ Σερουϊλίω (ώσπερ
άνω μoι πολλάκις ) είρηται) παρέδοσαν και ο μεν
ουδέν εκ τούτου τώ Καιλίω, ώς και στρατηγούντι, πρά
5ο ξαι εφήκεν, αλλά τά τε προσήκοντα τη αρχή αυτού άλ
λω τω των στρατηγών προσέταξε, και αυτόν εκείνον του
τε συνεδρίου ειρξε, και από του βήματος ") καταβοών
τά τι κατέσπασε, *** τόν τε δίφρον αυτού συνέτριψεν.
L. 196. Ο δε οργήν μεν "") πολλήν καθ' έκαστον αυτών
55 εποιείτο, δεδιώς δε μή και κολασθή (δύναμιν γάρ
αξιόμαχον εν τη πόλει ουκ είχεν) ές Καμπανίαν
προς Μίλωνα νεωτερίζοντά τι απάραι έγνω, εκεί
νος γαρ, """ επειδή μόνος των φευγόντων oυ κατή
χθη πρός του Καίσαρος, ές τε την Ιταλίαν αφίκε
60 το, και πολλούς ανθρώπους, τους μεν, βίου δεομέ
νους, τους δε, και τιμωρίαν τινά δεδιότας, συλλέ
ξας, τήν τε χώραν εκακούργει, και ταις πόλεσι
R.320 ταις τε άλλαις και τη Καπύη ") προσέβαλε προς
ούν τούτον ο Καίλιος αφορμήσαι θελήσας, ώστε
L. Β. μετ' αυτού πάν ό, τι δύναιτο τον Καίσαρα λυπή
66 σαι, έπειτ' επειδή μήτε εκ του προφανούς εκδημή
σαι έδύνατο, (παρετηρείτο γαρ) μήτ' αυ εκδράναι,
ετόλμα, διά τε τάλλα, και ότι πολλώ πλείω έντε
τώ σχήματι και εν τώ ονόματι τώ της στρατηγίας
70 ών καταπράξειν ήλπιζε τότε υπάτω προσήλθε,
και παρητείτο αυτόν, "") λέγων, """ προς τον Καίσα
ρα απελθείν βούλεσθαι. υποτοπήσας ούν εκείνος
την διάνοιαν αυτού, επέτρεψε μέν οι τούτο ποιήσαι»
άλλως τε και ότι """ * πολύς ενέκειτο, τό, τε του Καί
L. Ο σαρος όνομα επικαλούμενος, και προς την απολογίαν
76 δή επείγεσθαι σκηπτόμενος, συνέπεμψε δε αυτώ δή
μαρχόντινα, ίν' εί τι νεοχμώσαι τολμήσειε, κωλυθείη.
Ως δε εν τή Καμπανία εγένοντο, και ό,
τε Μίλων πταίσας **7 προς τη Καπύη ες τα
ι) πολλάκις είρηται] πολλάκις περί αυτής είρηται, V. a. Μed. a.
Ε" "
τι. St.
και post ως abesse mallet R. aut alias legi ως και
 LIBER XLII. C. I U L. C Ã ES AR. 39

repulisset, ac contra ipsum consulem tumultum conci- A.U.C.

tasset ; iterum senatus militibus septus convenit, Ser- 7o6.
vilioque custodiam urbis, formula non semel a me de
monstrata, mandavit. Itaque consul, secundum hoc
mandatum, omni praetoria administratione Coelium
prohibuit, eiusque munus alii praetori attribuit, ipsum
senatu exclusit, et pro concione criminari conantem
de rostris detraxit, eiusque sellam confregit.
24. Quae singula etsi magnam Coelio iram move
bant, tamem quod satis virium im urbe non habebat,
veritus ne poenas insuper daret, im Campaniam ad
Milonem proficisci instituit, ipsum quoque novas res
conantem. Quum enim Milo solus exulum a Caesare
in patriam reductus mom esset: in Italiam veniens, ma
gna hominum vi coacta, qui vel egestate, vel metu
supplicii tenebantur, regionem divexabat, urbesque
cum alias, tum Capuam ipsam tentabat. Ad eum igi
tur cum proficisci Coelius vellet, Caesarem eius auxi
lio quibuscunque posset modis laesurus, meque tamen
palam ab urbe proficisci posset, quod observabatur,
meque clam profugere auderet, praesertim quia sub ha
bitu et momine praetoris longe plura, quam sine his,
consequi se posse sperabat; ad consulem accessit, eum
que veniam ad Caesarem proficiscendi oravit. Servi
lius, etsi suspicabatur, quid ei in animo esset, tamen ;
vehementius instanti, momenque Caesaris invocanti,
et ad purgationem sui properare se simulanti, profe
ctionis facultatem dedit: adiuncto tribuno plebis, qui
eum, si quid novi moliri vellet, coerceret.
a5. Coelius postquam in Campaniam adveniens
vidit, Milonem re infeliciter ad Capuam gesta, in Ti
•

u) xaraßoóvrd rw xat£στασε] waraßoövrd rs dx£οπασε, V. b. •!

uu) πολλήν] πολύ Med. a. Idem mox oùx omittit ante si- sa

zεν. St.
w) παοσεραλε] προσάβαι1e Med. a. qui et mox habet ἐδελήσας,
et deinde cum Med. b. Avrrjgq. St.
ww) 1£yov, τgás] £yaov xai ztgds Med. a. St.
i.
 40 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ ΚΟΜΑΝ ΑΕ

80 *) Τιφατηνά όρη κατεπεφεύγει , και ο Καί

λιος ουκέτι περαιτέρω προυχώρει, δείσας ο δή
μαρχος οίκαδε επαναγαγείν, αυτόν ήθέλησε προ
πυθόμενος ουν ταύθ’ ο Σερουίλιος, τώ μεν Μί
λωνι πόλεμον εν τη βουλή επήγγειλε , τον δε
85 δή Καίλιον υπομείναι μεν εν τώ προαστείω,
μή και ταράξη τι, εκέλευσεν ου μέντοι διά
L. D. φυλακής ακριβούς , άτε και στρατηγούντα, ε
ποιήσατα, απέδρα τε ούν, και προς τον Μί
λωνα ήπείγετο, κάν έπραξέ τι ταραχώδες, ει
90 ζώντα αυτόν εύρήκει νύν δε , εκ της Καμ
πανίας εκπεσόντος αυτού, και """ εν Απου
λία φθαρέντος, "ές τε την ") Βρεττίαν ήλ
θεν, ώς ενταύθά γέ τι συστήσων και εκεί,
πρίν ποιήσαι λόγου τι άξιον, απώλετο συ
95 ατραφέντες γάρ οι τά του Καίσαρος πράττον
τες, απέκτειναν αυτόν, και οι μεν ούτως απέ
θανoν.

Ου μέντοι και ήσυχία παρά τούτο εν τη Ρώ

μη εγένετο, αλλά πολλά και δεινά συνηνέχθη,
L. Ε. ώσπερ που και τα τέρατα προεδήλωσεν, εκείνω τε
Β.321 γάρ ") τώ έτει τελευτωντι άλλα τε συνέβη, """ και
2 μέλισσαι εν τώ Καπιτωλίω *** παρά τον Ηρακλέα
ιδρύθησαν, και (ετύγχανε γάρ ιερά "Ισιδι ") τότε γι
γνόμενα) έδοξε γνώμη των μάντεων πάντα αυθις
5 τά τε εκείνης και *** τα τού Σαράπιδος τεμενίσ
ματα κατασκάψαι γενομένου δε τούτου, **" και
Ι.197.") Ενυείόν τι λαθόν σφάς προσκαθηρέθη και εν
αυτό κεράμεια ανθρωπείων σαρκών μεστά ευρέθη.
τώ τε έχομένω σεισμός ισχυρός εγένετο, " ** και
10 βύας ώφθη, κεραυνοί τε ές τε το Καπιτώλιον και

x) Τιφατρηνά) Τιφατηνά legendum haud dubie ex Livio, Χ.

ΙΑtque sie edidi. St.] Τιφατνινα, V. a. Μed. a.
y) Βρεττίαν] Εmendatio Χylandri, docte ab eo confirmata.
Vulgo [et in Μed. a. b.] Βρεττανίαν, vide et F. not. 1 19. Re.
Ρostea Μed. a. dat τι λόγου άξιρν. St.
yy) τώ έτει] Αrticulus deest in Βav. 2, Μox άλλα τέ τινα συν
έβη Μed. a. St.
 LIBER XLII. C. IUL. cAESAR. 41

fata (montis id Capuae imminentis nomen est) confu- A.U.c.

gisse, non ultra progressus est. Itaque tribunus plebis 7o6.
metu correptus domum eum reducere voluit. At Ser.
vilius, re mature cognita, contra Milonem bello in se
natu decreto, Coelium im suburbio manere iussit, ne
quid turbae daret: accurata tamen custodia, ut qui
praetor esset, non observavit. Itaque Coelius aufu
git, atque ad Milonem magnis itineribus contemdit:
haud dubie aliquid tumultuum concitaturus, si eum su.
perstitem invenisset. Nunc Milone Campania eiecto,
atque in Apulia perempto, in Brutios se contulit, quod
vel in iis locis aliquas turbas se conflaturum speraret,
Caeterum ab iis, qui Caesariamis rebus studebant, coi
tione facta, priusquam ullam rem commemoratu di
gnam conficeret, caesus est. Hic Miloni ac Coelio
fuit vitae exitus,

26. Verum ne sic quidem Româ quieta fuit, sed

mnlta ac magna mala ei evenerunt, quemadmodum id
prodigia portenderant. Nam sub amni eius finem inter
alia ostenta , apes quoque in Capitolio iuxta Herculis
statuam sedem occupavere. Fiebant tum Isidi sacra.
Itaque aruspices iterum omnia templa Isidis Serapidis
que demoliri iusserunt: quod dum fit, Bellonae quo
que aedes inscientibus illis deiecta est, in eaque vasa
figulina carnibus humanis plena reperta sunt. Anno A.U.C.
insequenti terrae motus ingens accidit, bubo visus est, 307;
» » aesare

fulminibusque Capitolium et famum Fortunae Publicae, Ę.

- II. et
Antonio

*) r6re yiyvóμενα] ἐνταῦθα τότε yiyv. V. a. [et Med. a.] Non Equ.
crediderim in Capitolio. Ceterum scribendum puto: xal T(£vvy-
*!*8.
gave — yuyväyevg) £öa§8. etc. Re. Ita edidi. St.
a) *Evvsiöv τι λσθόν] Ita RS, emendandam, recte iudicavit cor
ruptam lectionem textus, xgì èvvóvrt 1w£gjv, [quae etiam in
Bav. 2. reperitur, ut in Med. b.] Emendationem receperunt
sequentes. Re. Et prope ad eam accedit Med. a. in quo est
èy$.6vru. Sed male Tme habet istud τι. . Vide mum τε legatur
melius. Idem habet wegáuux pro xeQdusua. . Fortassis recte.
(Vid. Lobeck. ad Phrynichi Eclog. p. 147.) Idem inferius scri
bit τόν τjs Túzns. St.
 42 DΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟΜΑΝ ΑΕ

ες τον *** Τύχης της δημοσίας καλουμένης ναόν,

ές τε τους του Καίσαρος κήπους κατέσκηψαν καν
ταύθα '** ίππος τις των ουκ ήμελημένων απέθανεν υπ'
αυτών, και το Τυχαίον αυτόματον ανεώχθη πρός δε
15 τούτοις, αίμα τε εξ εργαστηρίου σιτοποιoύ πρoχυθεν
αφίκετο προς νεων έτερον Τύχης, ήν εκ του πάντα τα
L. Β. τε εν τοις οφθαλμοίς και τα κατόπιν και έφοράν και
εκλογίζεσθαι χρήναί τινα, μηδε επιλανθάνεσθαι εξ οίων
οίος εγένετο, και ιδρύσαντο, και επεκάλεσαν τρόπον
2ο τινά """ ουκ ευαφήγητον "Ελλησι και βρέφη τινά τάς
αριστεράς επί της κεφαλής χείρας έχοντα εγεννήθη ώστε
έκ τε τών άλλων μηδεν υγιές υποπτεύεσθαι, και εκ τού
των μάλιστα, την των υποδεεστέρων κατά των προτετιμημέ
νων επανάστασιν, τούς τε μάντεις προειπείν, και τον
25 δήμoν προσδέχεσθαι.
Ταύτα μεν ούτως υπό τού δαιμονίου προδειχθέν
τα ετάραττεν αυτούς συνεπελάβετο δε σφίσι του
L. C. φόβου και η όψις αυτή της πόλεως ") δεινή και αή
θης, έντε τη νουμηνία, και έπειτα επί πολύ γε
80 νομένη, ύπατος μεν γαρ ουδείς, ουδε στρατηγός ου
δέπω ήν. *" ο δε δη Αντώνιος ") ουδέπω μεν,
έσθητος ένεκα, (τη γάρ περιπορφύρω έχρήτο) και
ραβδούχων, (τους γαρ εξ μόνους είχε) του τε την
βουλήν αθροίζειν, εικόνα τινά της δημοκρατίας πα
35 ρείχετο τώ δε δή ξίφει ") ο παρέζωστο, και τώ
πλήθει των συνόντων οι στρατιωτών, τους τε έργοις
αυτοίς οτιμάλιστα την μοναρχίαν ενεδείκνυτο. ) και
R.322 γάρ **" άρπαγαί και ύβρεις και σφαγαί πολλαι
εγίγνοντο και ήνου το παρόν μόνον τοις Ρω
L. D. μαίοις χαλεπώτατον, αλλ' ") έτι και ες τον Καίσα
aa) δεινή) και δεινή Μed. a. St.
Β) ουδέπω μεν, εσθήτος ένεκα) της μεν εσθήτος έν, Τ. ουδέπω
μεν perperam repetitum deleri debet, Χ. Νon termere quid ex
1odere soleo. Ρotius vitiata sunt haec ουδέπω μέν Sie enim
Ε, scripserat : Αντώνιος ουδε ύπατος ών, έσθητος etc. L. co
aete nimis. Οd Pet. Faber Semestr. lib. Ι. p. 21. pro ουδέπω
ειubstituit έτι της μεν, aut όσον της μεν, εou φue, aut εανεπus.
Εφuidem ουδέπω corruptum esse facile assentiof Leunclavio;
possit tamen et τότε μεν alicui satisfacere, Re. Ρrobat hoc R.
Τuί ιumen eliam sic locun constituit: ουδ. μεν, έσθητος γ'
 L IB ER XLII. C. IU L. CAESAR. 43

hortique Caesaris tacti, ubi equus inter pretiosos ha- A.U.C.

bitus iis exanimatus est: delubrum etiam Fortunae 7°7*
sponte sua apertum. Praeterea sanguis ex pistoris of
ficima effusus ad alterius Fortunae templum profluxit,
quam ea de causa, quod omnia et ante oculos et retro
posita, tum respicere, tum expendere quisque debeat,
nec oblivisci, ex qualibus qualis ortus ipse sit, et com
secrarunt Itomani, et agnominarunt modo quodam
Graecis inexplicabili. Infantes etiam nonnulli, sini
stras capitibus impositas habentes, mati sunt : et cum
caetera prodigia nihil iam fausti pollicerentur, tum
praesertim his significari pauperiorum contra nobilio
res seditionem, et vates praedixerunt, et populus opi
natus est.

27. Ita animos Romanorum quum ostenta haec di

vina comturbassent, auxit metum ipsa forma urbis,
quae misera ac insolens, cum ipsis kalendis Januariis,
tum multo post etiam tempore videbatur. Neque enim
vel consul adhuc ullus, vel praetor aderat. Antonius
quidem veste, quam purpura praetextam habebat, et
Jictoribus, quibus sex tantum utebatur, et quia seima
tum convocabat, speciem quamdam popularis reipubli
cae status exhibebat: gladio autem, quo accingebatur,
multitudineque stipantium ipsum militum , ipsisque
praecipue actionibus, penes unum esse totam summam
rerum demonstrabat. Nam et rapinae, et stupra, et
caedes frequentes admittebantur ; ac non praesens mo—
do conditio Romanis erat molestissima, sed longe plura
£wsxc. — άαρδοῦzov (τούς — £z£) rvggvvvxöv τι η άλλος £x
zzri*τικόν ἐπεφαίνετο, άλλα και ἐκ τε, τοῦ •:.. toj ys. tjv ßgvl.
vel ita: oùô£τω τού KaioaQog dqpuyu£vov τῆς μάν £o0jrog. St.
bb) φ παg#£ooro] Mallem δ παg££οστο. Nam in caeteris lo- *
cis ita legitur, nt p. 741. A. p. 778. A. Conf. Index. Sic etiam
alii scripîores, ut Stràbo lib. XVII. p. 822. πεQu££aovrau uuxgd.
zz38ια. Itaque ό τταρεςοστο edidi. St. • -

c) xal ydg etc.] Haec et sequentia usque ad xaì ì]v , hic re

stitúta ex cod. Med. ap. Gronov. p. 72. et V. a. Paucis inter
iectis, pro &λλ* άru καλ ἐς τὸν Καίσαga, videtur scribendum
&λλ' ἐru' xal etc. Particulae Étu et δτι saepius confunduntur.
cc) Éru pro ört scripsi, auctoribus Re.T et R. qui et paulo
post vult διtyag òè, ac deinde vi τις οὐκ — δικτάτωαα ποιήσειν
vjz£törtng&v5 St.
 44 ΙΟ ΙΟΝ ΙS ΗΙSΤΟR ΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

41 ρα πολύ πλείω και δεινότερα υπωπτεύετο, όπου

γάρ ο ίππαρχος ουδε εν ταις πανηγύρεσι το ξί
φος κατετίθετο, (τάς γάρ πλείους ταίς τού
Καίσαρος παρασκευαϊς επετέλεσεν ολίγας γάρ
45 τινας και οι δήμαρχοι εποίησαν.) τίς ουκ αν
αυτόν τον δικτάτωρα υπετόπησεν, ει γάρ τις
και την χρηστότητα αυτού, ύφ' ής πολλών και
" αντιπολεμησάντων οι επέφειστο , ενενόει , αλλ'
ούτοι και επί των ομοίων τούς τε εφιεμένους -Ε.

5ο αρχής και τους καταπράξαντας αυτήν, μένον Ε

L. Ε. τας ιδόντες, και εκείνον αλλοιωθήσεσθαι προσ ::
εδόκων,

Ελυπούντό τε ούν, και πολλά προς αλλή

λους, οίς γε και ασφάλειά τις ήν, διελά
55 λουν, ου γάρ που και πάσιν άδεώς συγγε
νέσθαι έδύναντο κάν γάρ πάνυ φίλοι εδόκουν
L.198.") τινών είναι, συγγενείς τε έτεροι, διέβαλλον
σφάς, τα μεν παρατρέποντες , τα δε και
παντάπασι καταψευδόμενοι, όθεν οι λοιποί
6ο και κατά τούτο ουχ ήκιστα εκακοπάθουν, ότι
μήτε προσολοφύρασθαι μήτ' επικοινώσαι έχοντες,
ούτ' απαλλαγήναι ποτε """" αυτού έδύναντο, ή
μεν γαρ προς τους ομοπαθείς συνουσία έφερε
τινα αυταίς κούφισιν και τις ασφαλώς εκ
65 λαλήσας , τέ τι, και αντακούσας οία έπασχον,
ράων εγίγνετο ") ή δε δή προς τους ουχ
ομοήθεις απιστία καθείργνυ τε εν ταις ψυχαίς
αυτών την ανίαν, και επι πλείον αυτάς
εξέκαε , ") μήτε ταπόρρητα λεγούσας, μήτ'
L. Β. ανάπαυσίν τινα λαμβανούσας πρός γαρ τό
71 κατεχόμενα ένδον τα παθήματα σφάς τηρείν,
και """ ευλογείν αυτά και θαυμάζειν, εορτά
ζειν τε και βουθυτείν, ") ευθυμείσθαί τε επ'

ccc) έδόκουν τινών είναι] Forte τινές, ut respondeat το έτε

ροι, Ωd. optime, Re. Paulo ante R. νίilt: πολλοί γαρ, κάν πά
νυ φίλοι. Μox Μed. a. b., διέβαλον dant, et Μed. a. συγγίγνε
σθαι pro συγγενέσθαι , Μed. b. συγγίνεσθαι, St.
 ILIBER XLII. c. IUL. c AEsAR. 45

atque atrociora a Caesare ipso exspectabant. Quum A.U.C.

enim magister equitum me ludis quidem (quos pleros- 7°7*
que ipse Caesaris sumptibus curabat, paucos vero non
nullos tribuni plebis administrabant) gladium depone
ret, quid facturum ipsum dictatorem existimarent ?
Atque si quibus in mentem de eius clementia veniebat,
qua multis, qui contra ipsum arma tulissent, peperce
rat: tamen quod eos, qui adfectant imperium, et qui
iam eo potiti sunt, non iisdem manere moribus vide
rent, ipsum quoque immutatum iri censebant.
28. Itaque capti moerore, varios inter sese, si qui
tuto id poterant, sermones conferebant. Neque vero
tutum erat cum omnibus communicare : nam qui vel
amicissimi esse videbantur, aut etiam genere propin
qui, ii suos necessarios, vel male detortis eorum di—
ctis, vel mendaciis omnino in eos confictis, defere
bant. Unde caeteris moestitia hoc magis aucta est,
quum neque luctum suum testari, aut communicare
cum aliis, meque eo liberari ullo modo possent. Nam
ipsa quidem consuetudo cum iis, qui in communi ver
sabantur malo, levationem quandam ipsis afferebat:
et si cui tuto liceret, quae ipse pateretur, eloqui, et
alterius vicissim audire miserias, dolore sibi levatus
videbatur : sed diffidentia adversus dissimiles faciebat,
ut moeror pectore conclusus temeretur, idque magis
magisque ureret : ubi nec arcanum proferre, neque
ullam eius requiem invenire dabatur. Neque vero tan
tum casus suos quisque intra animum servare , sed lau
dare insuper, admirationi ducere, dies ideo festos
agere, sacra facere, hilaremque sese ostendere cogeba
d) fj δὲ δτ} xgός τους οὐz öμοήθεις ἀπιστία] Sic uterque cod.
V. a. b. ovz male omissum erat in omnibus editionibus. Nam
si et adversus dμοήδεις diffideutiam habuissent, nemo iam erat,
cuius in sinum querelas effumderent; quod tamen factum esse
modo dixerat Dio. Praecedens' ἐπαοyov refero ad utrumque
complorantium calamitates suas. Oddey tamen ἐπασχεν legi
vult.
dd) μήτε τάπδά&ητα 1*yovaag] μήτ' άποσα jv Med. a. . St.
e) εὐσυμεῖσθαι κὲ} Ita scribendum esse, pro vulgato ἐνόνμεῖ
¢ôai re, probe vidit Xyl. Confirmat V. b.
 46 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜΑ ΝΑΕ

αυτούς ήναγκάζοντο ούτω μεν οι Ρωμαίοι οι

75 εν τη πόλει τότε όντες διετίθεντο.
"Ωσπερ δε ουκ αποχρών αυτούς υπό του Αντω
νίου κακούσθαι, """ Λούκιός τέ τις Τρεβέλλιος και
Πούπλιος *** Κορνήλιος ") Δολοβέλλας δήμαρχοι
80 εστασίασαν ούτος μεν γαρ τοίς οφείλουσιν (""" εξ
Ι. C. ών και αυτός ήν, διό και """ εκ των ευπατρι
δών ες το πλήθος επί τη δημαρχία μετέστη) συνη
γωνίζετο εκείνος δε έλεγε έ) μεν τών αμεινόνων
προίστασθαι, εκ δε δη του ομοίου αυτό και γράμ
85 ματα εξετίθει, """ και έ) σφαγαίς έχρήτο. ταρα
R.323χή τε ούν και εκ τούτων πολλή εγίγνετο, και
όπλα πολλά και πανταχού έωράτο καίτοι των
έ5) τε βουλευτών απαγορευσάντων, μηδέν προ της τού
Καίσαρος αφίξεως καινοτομηθήναι, και του Αντωνίου,
9ο μηδένα εν τώ άστει ιδιώτην οπλοφορείν και (ου
Ι. D. γάρ εσήκουον, αλλά """" πάντα δή πάντως και επ' αλ
λήλοις και επ' εκείνοις επoίoυν) τρίτη στάσις τού
τε Αντωνίου και της γερουσίας εγένετο. ίνα γάρ
και παρ' αυτής τα όπλα και την εξουσίαν την απ'
95 αυτών, ή φθάσας έχρήτο, ") προστεθείσθαι νομισθείη,
στρατιώτας τε εντός του τείχους τρέφειν, και την
πόλιν διά φυλακής μετά των άλλων δημάρχων
ποιείσθαι έλαβε. κακ τούτου Αντώνιος μεν εν νό
μω δή τινι πάνθ' όσα επεθύμει έδρα. Δολοβέλλας
δε και Τρεβέλλιος όνομα μεν βιαίου πράξεως εί
L. Ε. χον, αντηγωνίζοντο δε, υπό τε της θρασύτητος και
2 υπό της παρασκευής, και αλλήλοις και εκείνω,
ώσπερ τινά και αυτοί ήγεμονίαν παρά της βουλής
ειληφότες.
L.199. Καν τούτω Αντώνιος, πυθόμενος, τα στρα
6 τόπεδα, ά μετά την μάχην ο Καίσαρ ες την
"Ιταλίαν, ώς και εφεψόμενος σφίσι, "") προέ
f) Δολοβέλλας] Δολοβέλλα, L. Μox και, quod ante διo erat,
auctore R. delevi. St.
g) έλεγε μεν τών αμεινόνων προΐστασθαι] Sic ΗS. L. τον αμει
νόνων προσίστασθαι, RS. (πρoσίστασθαι habet etiam Μed, a. b.]
έλεγε μετά των αμυνομένων προϊσθ, V. b. gui et deinde γρα
φαίς habet pro σφαγαίς. nale omnia. Re Μox εχράτο Ρro
 L IBER XLII. C. IUL. CAESA R. 47

tur. Et hoc quidem modo affecti erant, qui tunc in A.U.c.

urbe degebant, Romani.
29. Perinde vero ac si non satis malorum ab Anto
mio haberent, L. praeterea Trebellius, et P. Cornelius
Dolabella, tribuni plebis, seditione urbem agitarunt.
Hic debitoribus opitulabatur, (nam ipse quoque in eo
rum numero erat, ac ea de causa, ut posset tribunus
plebis fieri, a patriciis ad plebem transiverat:) alter
Trebellius auxilio se nobilitati fore prae se ferebat :
caeterum similiter ut collega leges promulgare, caedes
que exercere, non dubitabat. Hinc tumultus ingens
exstitit, armaque omnibus locis frequentia sunt conspe
cta: quamquam senatusconsultum factum fuerat, me
quis novam ullam rem ante Caesaris adventum tenta
ret: Antoniusque privatis gestatione armorum in urbe
interdixerat. Itaque quum nemo obtemperaret, sed se
ditiosi omnia et adversum se mutuo, et comtra senatum
Antoniumque molirentur: tertia factio Amtonii ac sema
tus fuit, qua Antonio, quo . arma potestatemque iis
convenientem, qua iam ante utebatur, a senatu vide
retur accepisse, concessum est, ut intra urbem exerci
tum haberet, ipseque cum reliquis tribunis plebis cu
stodiam urbis susciperet. Itaque Antonius, quasi ex
lege, omnia quae vellet agebat: Dolabella autem, Tre
belliusque, quum per vim agere dicerentur, freti ta
men audacia sua, apparatuque, et se invicem et Anto
nium oppugnabant, tanquam ipsi quoque imperium
aliquod a senatu accepissent.
5o. Interim Antonius, quum audivisset, legiones,
quas a pugna Pharsalica Caesar velut subsecuturus in
Italiam praemiserat, nil salubre moliri, verereturque, ,
èygijro exhibet Med. a. St.
gg) re addidi e Med. a. b. qui eamdem particulam etiam lin.
94. inter τά et όπλα p6nunt. St.
h) xgog rs$sig8αι] Vox suspecta. Forte 7rgoox£xrjg{}αι. Od.
sine mecessitate, Ré. Pro praecedente αυτφ , Med. a. αὐτόν
dat. Eo minus dubitavi rrjv , dt ' . avróv (hempe τῶν άπλων)
cum Reiskio rescribere pro τὴν ἐπ' αὐτφ. St.
hh) παοάπεμψε] ngoagrispvpa Med. a. b.
 48 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

πεμψε, μηδέν υγιές δράν, και φοβηθείς μή

τι νεωτερίσωσι , το μεν άστυ τό """ Καίσαρι
1ο τώ Λουκίω επέτρεψε, . πολίαρχον αυτόν αποδεί
ξας, (ο """ μή πώποτε "") τό ιππάρχω
εξουσία ποιείν ήν) αυτός δε προς τους στρατιώ
τας εξώρμησεν οι ουν δήμαρχοι, οι αντιστα
σιάζοντες σφίσι, τού τε Λουκίου δια το γή
15 ρας κατεφρόνησαν, και πολλά και δεινά, μέ
χρις ου τον Καίσαρα """ τά τε εν τη Αί
γύπτω . διφκηκότα και ες την Ρώμην ώρμηκότα
επύθοντο, και εαυτούς και τους άλλους εξειρ
γάσαντο. ώς γαρ ουκέτ' αυτού επανήξοντος,
L. Β. αλλ' εκεί που προς των Αιγυπτίων, ώσπερ
21 που ήκουον, ") απολομένου, διεφέροντο, τότε
δε χρόνον μέν τινα εμετρίασαν έπει δε """ επί
τον Φαρνάκην εκείνος πρότερον επεστράτευσεν,
έστασίασαν αύθις.
25 Ο ουν Αντώνιος, μήτε επισχειν αυτούς δυνάμενος,
και τώ πλήθει διά την πρός τόν Δολοβέλλαν εναν
τίωσιν προσκρούων, τα μεν πρώτα τούτω προσέθε
το , και τον Τρεβέλλιον άλλα τε επητιάτο , και
ότι τους στρατιώτας σφετερίζοιτο έπειτα δε αισθό
L. C. μενος τον όμιλον") αυτού μεν μηδεν προτιμώντα, τώ
31 δε δή Δολοβέλλα μόνο προσκείμενον, ήχθέσθη, και
μετεβάλλετο, άλλως τε και ότι της μεν παρά
του πλήθους χάριτος εκοινώνει oι, της δε παρά
R.824 των βουλευτών αιτίας το πλείστον μετελάμβανε,
85 και τώ μεν λόγω, ") μέσον αμφοίν έστηκε τό δε
έργω, τον Τρεβέλλιον κρύφα ανθείλετο, και τά
τε άλλα αυτό συνηγωνίζετο, και στρατιώτας λα
βείν επέτρεψε και ο μεν, θεατής εκ τούτου
και αγωνοθέτης αυτών εγίγνετο εκείνοι δε εμάχον
L. D. το, και της τε πόλεως τα επικαιρότατα αντικατε

hhh) τώ ιππάρχω εξουσία ποιείν ήν] προς ιππάρχου έγεγόνει,

sensu fere eodem, V. a. Re. et Μed. a. Μox Μed. b. δε post
αυτός omitιit. St.
i) απολομένου] Ιta ΗS. L. απολουμένου, RS. (Μed, a, b.
probante R.]
 LIBER XL II. C. IU L. C AE SA R. 49

me quos novos illae motus excitarent: urbis curam L. A.U.C.

Caesari mandat, eumque praefectum urbis constituir, 7°7*
(quam potestatem nemo unquam magister equitum ha
buerat) ipse ad milites contendit. Tribuni plebis, qui
factionibus inter se dissidebant, contempto ob senectu
tem L. Caesare, multa atrocia facinora et contra se in
vicem, et in alios perpetraverunt: idque tantisper, do
nec Caesar rebus im Aegypto comfectis Romam adven
tare nuntiaretur. Nam ita adhuc contentionibus urbem
agitaverant, quasi Caesar numquam esset rediturus, sed
iam in Aegypto (quod forte audierant) periisset: adven
tus eius fama audita, aliquamdiu sese continuere. Sed
quum Caesar, antequam Romam rediret, in Pharma
cem expeditionem susciperet, seditiones renovarunt.
51. Antonius, quum neque compescere eos vale
ret, et in Dolabella plebem offendisset, primum Dola
bellae se adiunxit; Trebelliumque, cum aliis nomini
bus, tum quod milites ad se pertraheret, criminatus
est. Sed quum deinde se apud multitudinem mullo
eximio in honore esse , eamque soli Dolabellae inten
tam esse sentiret; aegre id ferens, sententiam mutavit.
Quo accedebat, quod dum favorem populi cum Dola
bella communem haberet, tanto plus culpae a senatu
sibi videret tribui. Itaque post, neutri quidem se parti
cupere, simulavit, re tamen Trebellium clam fovit ;
eumque cum aliis rebus iuvit, tum militum illi cogen
dorum copiam fecit. Atque ita quasi spectator certa
minis huius, moderatorque sedit : illi vero pugnavere,
ac loca urbis opportunissima adversis cohortibus occu
ii) ajaeoj] £avro5 Med. a. b. Mox δη omittit Med. a. Sic
Grammaticus πεgl dvvtάζεσος, im Bekkeri Amecdot. Graec. Vol. I.
p. 165, 28. Dignis verba attulit: άπειτα αὐσδόμενος τὸν όμιλον
iavtoj μέν μηδέν τgoruujvrw , vj ôë 401oߣλλα μόνον τgggxgi
μενον, ήχόδgên. Deinde, pro èxouvajvsv öi, Re. in Addendis
legi iubét oùx èxouvojvev oi, postulante id rei serie, et ggpgsito
seqnenti membro declarante: τῆς δὰ παg& τῶν — μετελάμβανε,
plúrimum tamen culpae a •enatu sibi tribui videret. St. - -

ii) μεσον ἀμφοῖν £g] μ£gov adverbii mqre. . Alias Dio

p. 1. D. ix μέσον ἀμφοῖν ἐστη. et p. 157. E. ἐκ μάσον ἀμφοῖν
ìgráusvov. Re. Med.' a. habét : ἐν μέσφ άμφοῖν ἐστη• Postea
idem dat ἐπέτQεφεv. St. -

Dionis Rom. Hist. Tom. II. ID

 50 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙΑ Ε Ρ Ο Μ Α Ν ΑΕ

41 λάμβανον, και φόνους ") τε και εμπρήσεις επoίoυν ώσ

τε και τα **9 ιερά ποτε εκ του Εστιαίου υπό τών
αειπαρθένων εκκομισθήναι.
Αύθίς τε ούν """ φυλακήν οι βουλευταί της πό
45 λεως ακριβεστέραν τώ ιππάρχω εψηφίσαντο, και
στρατιωτών άπασα, ώς ειπείν, ή πόλις έπληρώθη.
ου μέντοι και παύλά τις εγένετο. ο γάρ Δολο
βέλλας απογνούς συγγνώμης τινος παρά του Καί
L. Ε. σαρος τεύξασθαι, μέγα τι κακόν επεθύμει δράσας
50 απολέσθαι, ώς και όνομα εκ τούτου *) αεί σχήσων,
(ήδη γάρ τινες και των κακίστων έργων έρασται επί
τη φήμη γίγνονται ) υφ' ουπερ και εκείνος τά τε
Ι.200.άλλα ετάραττε, και τους νόμους, τόν τε *** περί
των χρεών και τον περί των ενοικίων, εν όητή τινι
55 ημέρα θήσειν υπέσχετο. ώς oύν τούτό τε προε
πηγγέλλετο, και ο όχλος τά τε περί την αγοράν
αποφράξας, και πύργους έστιν ή ξυλίνους αποκατα
στήσας, έτοιμος παντί τω εναντιωθησομένω σφίσιν
") επιχειρήσαι εγένετο, ενταύθα ο Αντώνιος στρατιώ Ε
60 τας άμα τη ημέρα πολλούς εκ του Καπιτωλίου
καταγαγών, """ τάς τε σανίδας των νόμων κατέ
κοψε, καί τινας και μετά τούτο ταραχώδεις απ'
αυτού του Καπιτωλίου κατεκρήμνισεν,
Ι. Β. Ου μέντοι και επαύσαντο διά τούτο ") στασιάζον
65 τες , αλλ' όσω πλείους απώλλυντο τούτων,
τόσω μάλλον οι περιλιπείς έθορύβουν, νομίζον
τες τον Καίσαρα μεγίστω και δυσχερεστάτω πο
λέμω συμπεπλέχθαι, ουδε επέσχον, πριν αυ
τον εκείνον "** εξαπιναίως σφίσιν οφθήναι, ού
70 τω δε και άκοντες ήσύχασαν και οι μεν
πάν, ό, τι ποτέ ενεδέχετο, πείσεσθαι προσε
iii) τε addidi ex Μed. a. b. St.
k) αεί σχήσων) ες αεί σχήσων, V. b. [Μed. a. b.] , Paulo ante
τεύξεσθαι malim pro τεύξασθαι, Re. Αc deinde επαπoλέσθαι
pro απολέσθαι. R. Sed nihil mutandum. St.
1) επιχειρήσαι] Verbum suppletum ex cod. Μed. a. apud Gro
"ον, Ρ., 74, et V. a quod male deerat in omnibus editionibus,
(μt in Μed, b.] Νam έτοιμός τινι sine eiusmodi verbo contra:
τίum significat, paratum ε"se ad nuuum, imperium , openυε, ιut
 LIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 51

paverunt: inde caedibus ac incendiis eo modo grassa-A. U.C.

tum est, ut sacra aliquamdo a Vestalibus templo effer- 7°7*
rentur.

52. Hinc senatus iterum Antonio custodiam urbis,

eamque accuratiorem, mandavit, et tota fere urbs mi
litibus est referta. Neque tamen cessatum est. Dola
bella enim, desperatione veniae a Caesare impetrandae
adductus, id iam agebat, ut magno quodam facinore
edito periret, ex quo sempiternam sui memoriam re
linqueret: quippe reperiuntur, qui famae cupiditate
pessimas res agere animum inducamt. Eadem et ipse
causa impulsus, quum alias turbas ciebat, tum diem
constituebat, qua die se leges, de tabulis novis, mer
cedeque conductionis remittenda, perlaturum polhice
batur. Quae quum recepisset, plebsque aditibus fori
obstructis, et ligneis hinc inde turribus erectis, parata
esset ad profligandos, qui iis legibus resistere vellent :
Antonius, ut primum ilhuxit, magna militum manu de
Capitolio deducta, tabulas legum discidit: nonnullos
que, me sic quidem tumultuandi finem facientes, de
Capitolio praecipitavit.
55. Neque tamen ita seditionibus modus factus est,
sed quo plures ex seditiosis perierant, tanto maiori
contemtione reliqui tumultuati sunt, Caesarem maximo
difficillimoque bello distineri arbitrantes. Neque ante
destiterunt, quam is ex improviso se conspiciendum
praebuit. Tum demum vel inviti conquieverunt, ita
quidem, ut extrema supplicia sibi ab eo impendere pu
Gronovius 1. c. e Demosthene p. 287, 18. ed. Reisk. ostendit.
Re. Etiam optouv ex Med. a. recepi pro σφίσι. Praecedens
diroxaroorijaas in ἐπικαταστήσας mutari R. iubet. bene. St. Sta
tim èvraùêa habent RS. et HS. êvrwùô' L.
ll) Articulum oí ante gragu&£ovrss ponendum esse , Wa. pn
tat. Paulo ante Med. a. habet δια τοῦτον , et superius Med. a.
b. ?*' αὐτοῦ τοῦ Καπιτ. R. vult dtj τοῦ Κατ. nisi quis malit
vulgatam e more movae Graeciae defendere, quo avtös prae
ponitur, ita ut aùroû τοῦ dicatur pro tov aùroù. Ante haec
verba, post rçxgayoj8eus, idem mallet additum habere yavoμ£
vovs. Mox Méd. a. exhibet: πλείονς αὐτῶν ἀποίλλvvro, τόσφ.
et Post μεyiovg inscrit ve. St.
D 2
 52 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤ Ο R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

δόκων λόγος τε επ' αυτούς κατά πάσαν ο

μοίως την ") πόλιν, των μεν τά, τών δε
L. C. τα δικαιούντων, ο δε δή Καίσαρ, τώ συνή
75 θει οι τρόπω και τότε έχρήσατο, τή τε
γάρ παρούση αυτών καταστάσει ήρκέσθη, και
ουδέν των προγενομένων επολυπραγμόνησεν , αλ
Η.325.λά πάντων τε εφείσατο, καί τινας "") αυτών
και ετίμησεν, άλλους τε *** και τον Δολοβέλλαν,
80 """ . ευεργεσίαν γάρ τινα αυτό οφείλων, ουκ
ήξίωσεν αυτής εκλαθέσθαι, ου γαρ ότι ήδι
κηθη διά τούτο και εκείνης ώλιγώρησεν, αλλ'
εξ ών ευ επεπόνθει, και επί τούτω οι
συνέγνω και τά τε άλλα αυτόν εν τιμή ή
85 γαγε , """ και ύπατον ου πολλώ ύστερον,
L. D. **" μηδε στρατηγήσαντα, απέδειξε,
Ταύτα μεν εν τη Ρώμη παρά την του
Καίσαρος ") απουσίαν εγένετο χρόνιος δε επ'
αυτήν, και ουκ ευθύς επί τω του Πομπηίου
90 θανάτω, ήλθε, διά τάδε οι Αιγύπτιοι,
""", ταις των χρημάτων εσπράξεσι βαρυνόμενοι,
και δεινώς φέροντες , ότι μηδε των ιερών
") τις απείχετο (θρησκεύουσί τε γάρ πολλά,
περισσότατα ανθρώπων, """ και πολέμους υπέρ
95 αυτών και προς αλλήλους, άτε μή καθ' εν
Ι. Ε. αλλά και εκ του εναντιωτάτου και "") αυτοίς τι
μώντες τινά , αναιρούνται.) τούτοις τε ούν
αγανακτήσαντες , και προσέτι φοβηθέντες,
*** μή τη Κλεοπάτρα, άτε μέγα παρά τω
Καίσαρι δυναμένη, παραδοθώσιν, έταράχθησαν,
1 εκείνη τε γάρ τέως μεν δι' ετέρων παρ' αυ
τώ διά τον αδελφόν εδικάζετο έπειτα δε ώς
τάχιστα την φύσιν αυτού κατέμαθεν, (ήν
γαρ ερωτικώτατος, και πλείσταις και άλλαις,

m) την πόλιν) Εxcidit verbum ήν, aut εφοίτα, aut simile, Χ.

Ιnferius Η. pro ήρκέσθη goniicit ηρέσθη, ασφute.cεύat, a verbo
Ε"έριευαι, unde αρέσω, futurum adscititium verbi αρέ
σκειν. t.
 LIB ER XL II. C. IUL. CAESAR. 53

tarent: deque ipsis per totam urbem plurimus sermo A. U.c.

haberetur, aliis aliter de causa eorum statuentibus. 7°7*
Verum Caesar hic quoque suum morem obtimuit, con
tentusque im praesentia omnia esse sedata, nullam de
praeteritis inquisitionem curiosius instituit: sed ommi
bus pepercit, nonnullos adeo honoribus insuper affecit,
Dolabellam in primis. Quoniam enim merito eius erat
obstrictus: memoriam illius sibi abiiciemdam, aut,
quia laesus ab eodem esset, ideo acceptum quoque be
neficium parvipendendum esse, non existimavit: sed
beneficio Dolabellae iniuriam ab eodem acceptam con
donavit, eumque cum alias in honore habuit, tum
paulo post consulem creavit, quamvis praeturam is
nunquam gessisset. .

54. Atque haec Romae acta sunt per absentiam

Caesaris ; inter cuius ad urbem reditum, mortemque
Pompeii, ut aliquantum temporis intercederet, hae
causae fuerunt. Moleste Aegyptii exactiones pecunia
rum ferebant, id maxime indignum rati , quod nec a
rebus sacris Caesar abstineret. Superstitiosissime enim
mortalium varias res venerantur: ac, quia non una
ipsis est religio universis, sed inter se diversissimi in
cultu deorum sunt, bellis quoque eius rei causa mutuis
se prosequuntur. Igitur offensi hac ratione, ac prae
terea metuentes, me Cleopatrae, quae plurimum apud
Caesarem poterat, traderentur, tumultum concitavere.
Nam Cleopatra, quum adhuc per alios causam suam
contra fratrem apud Caesarem egisset, simulatque Ila
turam eius cognovit, (erat autem Caesar amoribus quam
maxime obnoxius, remque cum multis aliis feminis,
mm) cxùrûv £rignoev] avróv xal £vlμησεν Med. a. quod recepi.
Idem postea dat ijyayev pro ijyaye. St.
n) dxovotwv] παqovstav, V. b. quae est hominis scioli inter
polatio. Hic enim Dio, pro more, in summam colligit latius
Ante dicta. De rebus vero Caesare praesente gestis hic tantum
obiter mentio inciderat: de industria agitur infra p. 2o8. sq.
o) róv itgóv τις dxeiysto] Pro τ}g, tuvdg scribendum iudi
cat X. Forte rh, Od. pro5e. Re. Paulo ante pro εἰστQέεαι
scripsi ?grgt{£εσι, ut est aliis locis. St.
oo) aùrois] adrois, Med. a. b. ἐαν τοῖς, R.
 54 D ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

L.201.όσαις που περιτύχοι , συνεγένετο ) πέμπει

6 προς αυτόν , ") και προδίδοσθαί τε υπό τών
φίλων λέγουσα , και αξιούσα αυτή δι' εαυ
της αγωνίσασθαι. άλλως τε γάρ περικαλλεστά
τη γυναικών εγένετο, και τότε "") τή της ώρας
10 ακμή πολύ διέπρεπε, τό, τε φθέγμα αστειό
τατον είχε, "") και *** προσομιλήσαι παντί
τω διά χαρίτων ήπίστατο ώστε λαμπρά τε
ιδείν και ακουσθήναι ούσα, κακ τούτου πάν
τα τινά και δυσέρωτα και αφηλικέστερον εξερ
15 γάσασθαι δυναμένη, " * * πρός τρόπου τε ενόμισε
L. Β. τω Καίσαρι εντεύξεσθαι, και πάντα εντό
κάλλει τα δικαιώματα έθετο. ήτήσατό τε
ούν ες όψιν Ρ*) αυτό ελθείν - και τυχούσα,
κατεκόσμησέ τε εαυτήν και εξήσκησεν, ώστε
2ο σεμνοπρεπεστάτη και οικτρoτάτη αυτώ οφθήναι.
και η μεν , ταύτα μηχανησαμένη, ές τε
Η.326.την πόλιν άμα, (""" έξω γάρ ") εκείνης
ήν ) και *** ες τα βασίλεια λάθρα του
25 Πτολεμαίου νυκτός εσήλθεν.
"Ο δε δή Καίσαρ, ιδών τε αυτήν, ") και τι
*** φθεγξαμένης ακούσας, ούτως ευθύς εδουλώθη,
L. C. ώστε αυτίκα υπό τε την έω τόν τε Πτολεμαίον
μεταπέμψασθαι, και ") συναλλάξαι σφάς επιχειρή
80 σαι. ής γάρ δικαστής πρότερον ήξιούτο είναι, τότε
ταύτη συνεδίκει. o oύν παίς, διά τε τούτο, και
ότι την αδελφήν αιφνιδίως "") είδεν ένδονούσαν, οργής
p) και, φuasi ahundans, uncis incluserat L. Scd retimeri
- coin mode potest. Re και plane delendurn , aut άτε και legen
durn, indicat R. aut deesse aliquid. Sed potest και istud ex
plicari ειίμνη , prαcter alia. Αntea, pro άλλαις, Reisk. coniicit
άλλαις επ' άλλαις. Εt pro συνεγένετο, Μed. a. habet συνεγί
γνετο. St. -

pp) τη inserui e Μed. a. b. et Coisl. In Χiphilimo editur ή

της ώρας ακμή πολύ διέπρεπε, τότε, pro quibus ultimis in
Coisl. vitiose est διεπρέπετο, τε. St.
Ρpp) και προσομιλήσαι) και plane desideratur apud L. habet
vero Stephanus uterque, et Ρeir. Χiph. Ηaec Re. Paulo post,
ante ακουσθήναι, desidero adiectivum aliquod, quod praece
άenti λαμπρά respondeat, nisi coniunctio τε, quae nunc ante
ιδείν Ιegίιur, post hoc verbum ponatur. St.
 L IBER XLII. C. IUL. CAESAR. 55

ut ei fortuito oblatae fuerant, habuerat) per internum. A. U.c.

tios Caesari questa est, prodi se ab amicis, cupereque 7°7*
ipsam per se apud eum litem suam prosequi. Ipsa vero
cum alias omnibus mulieribus formae elegantia praesta
bat, tum flore aetatis id temporis admodum erat con
spicua : inerat ei in voce summus lepos, et cum quo
cunque homine colloqueretur, eum gratia demulcere
didicerat: denique tanta eius adspectum orationemque
vis comitabatur, ut quemvis vel natura vel aetate alie
missimum ab amore, ad perdite amandum incitaret,
Igitur e re sua existimabat fore, si ad Caesaris collo
quium admitteretur: inque sua venustate praesidium
causae omne reponebat. Impetrato a Caesare, ut sub
eius adspectum veniret, ita sese exornavit ac composuit;
ut simul summam dignitatem prae se ferret, simul mi
sericordiam Caesari maximam moveret. His adornatis,
noctu in urbem, (degebat enim tum foris) atque in re
giam, Ptolemaeo ignorante, pervenit.
55. Quam ubi Caesar vidit, loquentemque monni
hil audivit, ita confestim mancipium eius factus est,
ut statim sub auroram Ptolemaeum arcessiverit, paci
ficationemque tentaverit. Cleopatrae enim, cuius ante
iudex esse voluerat, tumc advocatum agebat. Quae
quidem res, quodque improviso suam sororem intus

p*) αὐrg5 pro αύτου scripsi propter causam supra ad p. 4. E.

allatam. St.
q) ££o y&g £wslvns jv] (scil. πόλεως.) Sic V. b. et Peir. Vul
go minus bene xal £x£ivn (nisi quod wczl omittit L.) quasi ad
Cleopatram respiceretur. Non nego ceteroquin, ÉÉao interdum
absoiute quoque pro ἐάω τῆς πόλεως accipi. Re. £§o ydg xal
£xeivns est in Med. a. b. Postea iidem [dant gvvaááá£αι pro
ovvaia&£αςόat. Et pro καt tu R. legi iubet xαί τι καt. Illud
gvva/x&$at recepi, quia Dio alias activo utitur, mon medio,
transitive quidem. St.
qq) stösv] t8sv Med. a. b. Paulo post iidem habent Kayo&-
quoì, et möx Med. a. £rag&rtfro et αὐroßot, Med. b. άδελήσω
άιν, Med. a. avvoixijoat τὸ ἀλλήλοις, Med. a. b. xατα τὰ τῶν
Aiyvrtiov πέτqua, R. ßασιλεύειν άμα, τὸν δέ, non male. Gf.
p. 2o6. A. Fortasse tamen legere suffecerit ßασιλεύειν, τόν δέ.
Est item in Med. a. £xurgoviav, et inferius σφαjv KvjrtQov.
Idem Med. a. wal ab initio capitis 36. omittit. St.
 56 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟR Ι ΑΕ RΟ ΜΑΝΑΕ

τε έπληρώθη, και εκπηδήσας ες το πλήθος , έβόα,

λέγων προδίδοσθαι και τέλος το διάδημα από
85 της κεφαλής περισπάσας έρριψε. θορύβου δε
επί τούτω μεγάλου συμβάντος, εκείνον μεν οι ") Και
σάρειοι στρατιώται συνήρπασαν το δε δή Αιγύπτιον
L. D. 4") έταράσσετο κάν") αυτοβοεί τα βασίλεια, """ και
εκ της γης και εκ της θαλάσσης άμα προσβάλ
4ο λοντες, είλον (τούς γάρ Ρωμαίοις ουδέν αξιόμα
χον, άτε και φίλων σφών δοκούντων είναι, παρήν)
ει μη φοβηθείς ο Καίσαρ προήλθε τε ες αυτούς,
και " " 7 εν τώ ασφαλεί στάς, πάντα σφίσιν, όσα αν
") εθελήσωσι, πράξειν υπέσχετο και μετά τούτο ες
45 εκκλησίαν εσελθών, τόν τε Πτολεμαίον και την
Κλεοπάτραν παρεστήσατο και """ τας διαθήκας
του πατρός αυτών ανέγνω, εν αίς εκείνους μεν ") συνοική
σαι αλλήλοις, ") κατά των Αιγυπτίων τα πάτρια, και
Ι. Ε. "") βασιλεύειν, αλλά τόνδε δή των Ρωμαίων δήμου την "")
5ο επιτροπείαν σφών έχειν, εγέγραπτο, πράξας δε τούτο,
και έπειπών, ότι """ εαυτώ, δικτάτωρι όντι, και πάν
το του δήμου κράτος έχοντι, τήν τε επιμέλειαν των
παίδων ποιείσθαι, και τα δόξαντα τώ πατρί αυτών επι
τελείν προσήκει εκείνοις τε την βασιλείαν αμφοτέροις
:
55 έδωκε, και τη Αρσινόη τώ τε Πτολεμαίω τώ νεωτέρω,
L.202.τους αδελφούς ") σφών, """ την Κύπρον εχαρίσατο, το
σούτον γάρ που δέος αυτόν έσχεν, ώστε μή μόνον μηδεν
των της Αιγύπτου προσλαβείν, αλλά και των οικείων
τι αυτούς προσδούναι.
60 ") Και τότε μεν ούτως επαύσαντο αυθις, δε
ου πολλώ ύστερον εκινήθησαν, ώστε και πολε
μήσαι. """ ο γαρ """) Ποθεινός ο την διοίκησιν
των τού Πτολεμαίου χρημάτων προστεταγμένος,
(ευνούχος δε ήν, και τους Αιγυπτίους μάλι
Η.327.στα συνετεταράχει) δείσας μή και δίκην ποτέ
66 επί τούτω δώ, πέμπει κρύφα προς τον Α
L. Β. χιλλάν, περί το Πηλούσιον έτι και τότε όν
τα, και αυτόν εκφοβήσας τε άμα και επελ
ΨΗΦ) ο γαρ Ποθεινός] ότι Ποθεινού τού ευνούχου του, Βaν. 5.
 LIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 57

esse videbat, ita pueri animum ira inflammavit, ut A.U.C.

prosiliens ad populum, proditum se clamaret, ac demi- ?°?*
que diadema capite detractum abiiceret. Magno inde
tumultu coorto, Ptolemaeum Caesariani milites intro
abripuerunt, Aegyptii autem commoti sunt : ac, nisi
Caesar metu perculsus ad eos prodiisset, deque loco
tuto, omnia se, quae vellent, facturum promisisset;
ipso primo impetu regiam, quam terra marique iam
invadebant, occupassent. Neque enim Romanis, qui
se apud amicos versari credebant, ullae ad resistendum
aâerant vires. Posthaec Caesar in concionem progres
sus, Ptolemaeo et Cleopatra productis, patris eorum
testamentum de scripto recitavit: quo praecipiebatur,
ut more maiorum apud Aegyptios, inter se quidem illi
rnatrimonio iungerentur, regnumque tenerent; sed ita
tamen, ut sub tutela populi Romani essent. His addi
dit Caesar, cum ipse dictaturam gereret, omnemque
populi potestatem obtineret, suum esse, ut et libero—
rum curam susciperet, et patris voluntatem exequere
tur. Igitur illis ambobus regnum Aegypti dedit, Arsi
moae autem Ptolemaeoque iuniori, germanis horum,
Cyprum concessit. In eum enim tunc terrorem perve
nerat, ut his quoque de suo aliquid largiretur, tantum
aberat ut ipse ex ditione Aegypti quicquam sibi vindi
caret,

56. Ad hunc modum is quidem tumultus sedatus,

sed haud multo post movus motus coortus est, adeo ut
ad bellum quoque sit ventum. Pothinus enim eunu
chus, cui pecuniarum Ptolemaei procuratio commissa
fuerat, quod seditionem Aegyptiorum praecipue conci
tasset, veritus ne eius rei causa ad supplicium tamdem
deposceretur; clam ad Achillam, qui etiamnum apud
Pelusium morabatur, misit, eumque, terroribus iuxta

qui idem paulo post pro εὐνοῦχος haec habet : xgrè 'Poualov
ixcroors 5öav roìg Aiyvrrrtovs avergagw£vdgwvros £v£ju£vos. quae
omnia patet confractâ esse ex verbis quae apud Dionem hic ac
deinceps usque, ad capitis sequentis initium leguntur. Med. a.
pro μάλιστα habet £v τοῖς μάλιστα. St.
 58 - ΙΟ Ι Ο ΝΙS ΗΙSΤ Ο RΙ ΑΕ RΟ ΜΑΝ Α.Ε

πίσας ) προσηταιρίσατο και μετά τούτο και

7ο τους άλλους τους τα όπλα έχοντας ωκειώσατο.
πάσί τε γάρ ομοίως δεινόν έδόκει είναι υπό
γυναικός άρχεσθαι, υποψία του τον Καίσαρα
τότε μεν, επί τη καταστάσει σφών, αμφο
τέροις δήθεν αυτοίς την βασιλείαν *) δεδωκέ
75 ναι, προϊόντος δε δή του χρόνου, μόνη τη
Κλεοπάτρα αυτήν προσθήσειν και αντίπαλοι
τώ τότε παρόντι αυτού στρατώ ενόμιζον είναι.
και οι μεν επί την Αλεξάνδρειαν ευθύς άραν
τες ) ήμυνον. -

80 Πυθόμενος δε τούτο ο Καίσαρ, και καταδείσας τό,

L. C. τε πλήθος αυτών και τας τόλμας, έπεμψέ τινας προς
τον Αχιλλάν, ούτοι γε τώ αυτού αλλά τώ τού Πτολε
μαίου ονόματι, κελεύοντος αυτώ την ήσυχίαν άγειν.
και ος, συνΐεις ότι ου του παιδός, αλλ' εκείνου ή πρόσ
85 ταξις ήν, ουχ όπως ουκ επήκουσεν αυτού, αλλά και
προσκαταφρονήσας ώς και φοβουμένου, τούς τε στρατιώ
τας συνήγαγε, και πολλά μεν υπέρ του Πτολεμαίου,
πολλά δε και κατά του Καίσαρος της τε Κλεοπάτρας
ειπων, τέλος και επί τους πεμφθέντας, καίπερ Αι
9ο γυπτίους όντας, παρώξυνεν αυτούς, όπως """ του τε
L. D. φόνου σφών αναπλησθώσι, και ες ανάγκην ") ασπόνδου
πολέμου καταστωσι, μαθών ούν ταύτα ο Καίσαρ, τούς
τε εκ της Συρίας στρατιώτας μετεπέμψατο, και τα βα
σίλεια, τά τε άλλα τα πλησίον αυτών οικοδομήματα,
95 διετάφρευσε και απετείχισε μέχρι της θαλάσσης,
Κάν τούτω και ο Αχιλλάς, μετά τε τών Ρω
μαίων, και μετά των άλλων των υπό του Γαουϊνίου
""" συντώ Σεπτιμίω προς την τού Πτολεμαίου φρου
ράν καταλειφθέντων, επελθών, (εκ "*) γάρ της εκεί δια
τριβής και τους τρόπους ες το επιχώριον μετεβε
1 βλήκεσαν) τών τε Αλεξανδρέων το πλείστον ευθύς
προσεποιήσατο, και τα επικαιρότατα εκρατύνατο.
r) προσηταιρίσατο] Sic V. a. Sic ratiοnes grammaticae po
stulant Μed. a. et editiones προσεταιρίσατο. [Μed. b. προσηται
ρήσατο.]
s) δούναι, νιulgo, [et Μed. b.] δεδωκέναι, V. a. [et Μed. a.]
quod praeferendum. Re. Paulo post παρόντι αυτώ, Μed. b. St.
 L IB ER XLII. C. IUL. CAESAR. 69

ac spe propositis, im societatem suorum consiliorum A.U.c.

pertraxit: deinde reliquos quoque, qui in armis erant, 707.
sibi conciliavit, iniecta suspicione, Caesarem quidem
componendae turbae causa regnum utrisque simul de
disse, sed progressu temporis soli Cleopatrae id attri
buturum. Videbatur autem ex aequo omnibus res im
digna, sub imperio esse foeminae: et erant tum ipsis
eae copiae , quibus se Caesarianis pares esse confide
bant: cum his recta Alexandriam contendentes, ad au
xilium ferendum se comparabant.
57. Caesar, re cognita, hostiumque multitudine
ac audacia territus, ad Achillam misit, qui eum, non
Caesaris sed Ptolemaei nomine, iuberent quiescere.
Achillas, quia non regis, sed Caesaris mandalum ferri
intelligebat, non modo non paruit ; sed insuper eum,
tanquam sibi timentem, contemptui habens, convoca
tis militibus, postquam multa pro Ptolemaeo, ac con
tra Caesarem et Cleopatram verba fecit, tandem eos ad
caedem internuntiorum, etsi ii Aegyptii erant, incita
vit, ut sanguine eorum satiati, implacabile bellum ge
rere cogerentur. Quibus perceptis Caesar milites ex
Syria evocat, regiam vicinaque aedificia usque ad mare
fossa muroque communit.
58. Interim Achillas cum Romanis, reliquisque,
quos cum Septimio Gabinius Ptolemaeo praesidii loco
reliquerat, quique ex commoratione Aegyptiaca mores
quoque incolarum iam assumpserant, Alexandriam ad
venit, civium maximam partem confestim ad se pertra
hit, loca commodissima occupat. Exinde multa prae
t) íuvvov] Vox haec admodum suspecta, videturque deesse
aliquid. X. jìaaav vel ἀgμησαν substituit Wa. non tamen im
próbans Wesselingii jvvov, qui laudavit Luciamum Nayig. c. 35,
&vi' euv £s rö äorv. Mox δ} ânte τούτο, et τε post rd , Tomittit
Bav. 3. pro τινας autem et oûrov habet τινα et, oÜtu. Med. a.
legit óöfw, et αὐτοῦ, sed Med. b. oùrov , .et αυτού. Deinde R.
vel xeìsùoovtas pro κελεύοντος vult, vel ojg x£i£vovros. St.
u) donáv8ov ττολεμον] MS. Sylburgii [et Bav. 5.] dareiovqv
ποι significatu licet eodem, L. Med. a dórtiorov. vitiose. Paulo
post iii eodem Bav. 3. est xατασταδύσιν pro xατασταῦαι. In
Med. a. xατασróouv. St.
u *) yàg vijs] yàg àij viis Med. a. b. St.
 -

60 D Ι Ο Ν ΙS Η ΙSΤΟ RΙΑ Ε RΟΜ Α Ν Α Ε

Ιμ. Ε. κακ τουτου πολλαι μεν μάχαι και ") καθ' ημέραν
και νύκτωρ αυτούς εγίγνοντο, πολλά δε και κατε
5 πίμπρατο ώστε άλλα τε και το νεώριον, τάς τε
αποθήκας και του σίτου ** και των βίβλων (πλεί
ΙR. 328 στων δή και αρίστων, ώς φασι, γενομένων) καυθήναι
εκράτει δε της μεν ήπείρου ο Αχιλλάς, χωρίς ών
ο Καίσαρ ενετετείχιστο """ της δε δή θαλάσσης
L.203.εκείνος, άνευ τού λιμένος και ναυμαχία τε ενίκη
11 σε, και επειδή διά τούτο φοβηθέντες οι Αιγύπτιοι
μη "ο ες τον λιμένα σφών επιπλεύση, το στόμα
αυτού, πλήν βραχέος, έχωσαν, και εκείνο *) προσ
απέφραξεν, ολκάδας λίθων πλήρεις *) προσκατα
15 ποντώσας, ώστ' αυτούς, μηδ' ει πάνυτοι βούλoιντο
εκπλεύσαι, δυνηθήναί πoι απάραι, ποιήσας δε
τούτο, ράον τα επιτήδεια τά τε άλλα και ύδωρ
επήγετο. την γάρ αυτόθεν ύδρείαν ο Αχιλλάς
σφάς αφήρητο, τους οχετούς διακόψας.
20 Τούτων δε ούτω πραττομένων, """ Γανυμήδης
Ι. Β. τις ευνούχος την Αρσινόην ου πάνυ ") φρουρουμέ
νηνες τους Αιγυπτίους υπεξήγαγε και ταύτην
εκείνοι βασιλίδα αποδείξαντες, προθυμότερον τού
πολέμου, ώς και ") προστάτιν τινά εκ τού τών Πτο
25 λεμαίων γένους έχοντες, αντελάβοντο, ο ούν Καί
σαρ, φοβηθείς μή και ο Ποθεινός τον Πτολε
μαίον ") εκκλέψη, """ τον μεν απέκτεινε, τον δε,
ουκέτ' επικρυπτόμενος, ακριβώς εφρούρει, παροξυν
θέντων δε και επί τούτοις των Αιγυπτίων, και
. εκείνοις μεν πλειόνων αεί ") προσγιγνομένων, τους
31 δε δή Ρωμαίοις μηδέπω τών στρατιωτών εκ της
Συρίας παρόντων, ες φιλίαν αυτούς υπαγαγέ
σθαι ήθέλησε και τον Πτολεμαίον αναβιβά
σας που, όθεν ") εξακουσθήσεσθαι έμελλεν, εί
w) καθ' ημέραν) μεθ' ημέραν Μed. a. b. Ρraecedentia, προσ
εποιήσατο et εκρατύνατο, R. mutat in προσεποιήσαντο et εκρα
τύναντο. Ψuo non opus est. Sed κατεπίμπραντο in κατεπίμπρατο
nnutavi. v. ad p. 65. Β. Conf. φuae de talibus disputavit Βois
εonade in Εunapium p. 6οι. sq. St.
x) προσαπέφραξεν, et προσκαταποντώσας] Singulari numero :
loguitur enim de Caesare: neque dubium est, quin vulgata
 LIB ER XLII. C. IU L, CAESAR. 61

lia interdiu noctuque committuntur, multa incendia A. U.G.

fìunt, inter quae navale etiam, pemusque frumentaria, 797.
et bibliotheca plurimis (ut fertur) optimisque referta li
bris, conflagravit. Continentem omnem terram, iis
locis demptis , quae Caesar munitionibus clauserat,
Achillas tenebat : Caesar mari omni potiebatur, exce
pto portu. Quumque navali certamine vicisset, Aegy
ptiique metuentes, me iam in portum quoque navigare
intenderet, ostium eius, parvo tantum relicto spatio,
aggere iniecto obstruxissent : ipse illud quoque spa
tium, onerariis navibus lapidum plenis eo demersis,
obturavit; ut si vel maxime vellent, enavigandi facul
tatem nom haberent. Quo facto minori negotio res ne
cessarias, aquamque consecutus est : nam aquationem
ex continenti Achillas, intercisis aquae ductibus, ei
ademerat.

59. Dum haec geruntur, Ganymedes quidam, eu

muchus, Arsinoem, negligentius custoditam, furtim ad
Aegyptios traduxit : eaque illi regina constituta, iam
eo maiori studio bellum, quod dncem ex Ptolemaeo
rum prosapia nacti essent, administrarunt. Eapropter
Caesar Pothinum, me is quoque Ptolemaeum furtim ab
duceret, interfecit; ac palam deinceps regem diligenti
custodia asservavit. Quo facto magis etiam exaspera
tis Aegyptiorum animis, quum eorum subinde nume
rus cresceret, Romani vero militibus ex Syria nondum
ancti essent, Caesar ad amicitiam hostes perducere tem
tavit: Ptolemaeumque eo in loco, unde ab illis exau
ποοσαπεφga£αν, προσταταττοντύσαντες [quam etiam Med. b. ex
hibet] ab indocto librario, qui sensum non assequeretur,_ sint
summrìissa. X. probe. Confirmat cod. V. a. [et Med. a. Paulo
ante Med. a. b. dant ἐπεσπλεύση. fortassis recte. Conf. mox E.
Deinde πάνυ τι Med. a. pro τάνυ τοι. St.]
y) ov ndvv ygovgovu£vrjv] Forte deest dxgtßös, quod, paulo
post reperitur.' `Mox fortè tgootóriv. Re. Et sane sic legitur
in Med. a. quare id pro προστάτην reposui, quanquam Lobeckius
ad Sophocl. Aiacem p. 273. negat mecessarium esse argooratuv
Xscribere, quod nec ipse affirmo. St.
z) £xx£wm, emendatio X. Vulgo _èxìslil;m. x1£wp , L. [Postea
Med. b. habet argoyiyvop.£vov, et inferius ÉÉακοσόήσεσδαι. St.] ,
 62 D ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟΜΑ ΝΑ Ε

85 πείν σφίσιν εκέλευσεν, ότι ούτε τι κακόν έχοι,

ούτε πολεμείν δέοιτο πρός τε τάς σπονδας
αυτούς παρεκάλει, και προσυπισχνείτο διαπρά
ξειν αυτάς, και, είγε εκων ταύτα ούτω διεί
λεκτο, έπεισεν άν σφάς καταλύσασθαι νύν δ'
40 υποτοπήσαντες αυτά υπό του Καίσαρος κατεσκευά
σθαι, ουκ ενέδοσαν.
L. D. Προϊόντος δε του χρόνου στάσις τους περί την
Αρσινόην ουσιν ενέπεσε και αυτήν ο Γανυμήδης
R.329.έπεισε τον Αχιλλάν, ώς και το ναυτικόν") προδώ
45 σoντα, """ αποκτείναι γενομένου δε τούτου, τήν τε
ηγεμονίαν των στρατιωτών παρέλαβε, και τα
πλοία, όσα εν τώ ποταμό και εν τη λίμνη ήν,
συνήγαγεν άλλα τε προσκατεσκεύασε, και πάν
τα αυτά ες την θάλασσαν διά των διωρύχων κομί
5ο σας, τους τε Ρωμαίοις μή προσδεχομένοις προσέ
βαλε, και τάς μεν κατέπρησε τών ολκάδων αυτών,
L. Ε. τάς δε ανεδήσατο και μετά τούτο τόν τε έσ
πλουν του λιμένος εξεκάθηρε, κάνταύθα ") ναυλο
χών, πολλά σφάς έλύπει, τηρήσας ούν ποτε αυ
55 τους ο Καίσαρ ") αμελώς υπό του κρατείν έχον
τας, ές τε τον λιμένα αιφνιδίως επεσέπλευσε, και
συχνά πλοία καύσας, ές τε την Φάρον απέβη,
και "7" τους ένοικούντας εν αυτή εφόνευσεν, ιδόντες
L.204 δε τούτο οι εν τή ήπείρω Αιγύπτιοι, ") κατά τε τας
6ο γεφύρας επεβοήθησαν αυτούς, και συχνούς των Ρω
μαίων ανταποκτείναντες, τους λοιπούς ες τάς ναύς
εσήραξαν και αυτών οπουδήποτε και αθρόως ") εσ
βιαζομένων ες αυτάς, άλλοι τε πολλοί ες την
θάλασσαν εξέπεσον, "7" και ο Καίσαρ. κάν διέ
65 φθαρτο κακώς, υπό τ8 των ιματίων βαρυνόμενος,
και υπό των Αιγυπτίων βαλλόμενος , (αλουργών
a) προδούσαν] προδόντα, Χ. προδώσοντα magis ad corrup
tum accederet. Re. Ηoc recepi. St.
Β) ναυλοχών emendatio Χyl. pro ναυλομαχών, φuod est apud
RS. (et in Μed. a. b.] Εmendationem receperunt sequentes.
Re. Praecedens είσπλουν in έσπλουν mutavi. Ιta enim erat
p. 19ο. Ε. bis. et deinde est Ρ. 2ο4. C. St.
 ILIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 63

diri posset, constitutum, Aegyptiis dicere iussit, ne- A.U.C.

que se quicquam adversi pati, neque bello opus esse: 797.
proinde ad pacem componendam eos hortatus, promi
sit, curaturum se, ut conditiones convenirent. Quae
si ipse sua sponte ita pronuntiasset, utique ut bellum
pace mutaretur, effecisset: nunc suspicati, ad hoc eum
a Caesare subornatum esse, nihil a proposito defle
xere.

4o. Progressu temporis accidit, ut dissidium inter

eos, qui cum Arsinoe faciebant, oriretur. Fuerat ei
Gamymedes auctor interimendi Achillae, qnasi qui rem
mavalem proditurus esset. Quo facto, ipse dux mili
tum constitutus, maves omnes quotquot in flumine ac
palade erant, in unum locum conduxit : aliisque prae
terea aedificatis, universas ad mare per fossas deduxit:
Romanosque inopinato adortus, onerarias eorum naves
partim combussit, partim remulco alligatas abduxit:
expurgato deinde portus introitu, ibi mavibus, suis im
statione Jocatis, multum Romanis megotii facessivit.
Caesar, ubi eos animadvertit aliquanto negligentiores,
quod superiores essent, subito in portum • advectus,
compluribus navigiis exustis, in Pharum copias expo
suit, incolasque eius loci occidit. Id videntes Aegy—
ptii, qui in continenti versabantur, per pontes auxilio
Phariis venerunt: vicissimque multis Romanorum cae
sis, reliquos in naves compulerunt. Hi quum undique
confertim in eas urgentibus hostibus praecipitarent, ac
cidit, ut multi in mare exciderent ; inter quos Caesar
ipse fuit. Isque in summo vitae discrimine constitu
tus, quum et veste gravaretur, et ab Aegyptiis, impe
ratorem esse ex purpura colligentibus, iaculis petere
c) &ge13s jπὸ τοῦ] dμελός σίς ύπό τοῦ , V. b. Crediderim
illud ós corruptum éx πως. Re. Paulo post , ut p. 391. A. pro
g**,
Moxagrtisvos séripsi
pro ἐπεσεπλενσs. vid. esse,
paulo scite
superius not. 3.
xaraxavjgas wczúaas legemdum animadvertit
Reiskius. St. -

cc) xcctg rs] ward rs ye. Xiph. St.

d) gagag:og£vov] Sic scribendum re£te vidit X, [et diserte ex
hibet Med. à.] Vulgo [et in Med. b.] ἐαριαζομένονς.
 Α"

64 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑ Ε R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

γαρ αυτών όντων ) εστοχάζοντο) ει μη και εκείνα )

απερρίφει, και μετά τούτο διανεύσας πη, """ ες α
κάτιον εσεβεβήκει και ο μεν ούτως εσώθη,
7ο "7" μηδέν των γραμμάτων βρέξας, ά πολλά εν τή
Ι. Β. αριστερά χειρι ε) ανέχων ενήξατο την δε έσθητα
αυτού "7" οι Αιγύπτιοι λαβόντες, προς το τρό
παιον, ο έστησαν της τροπής ταύτης, ανεκρέμασαν,
ώς και αυτόν εκείνον ήρηκότες, και (ήδη γάρ και
75 τα στρατεύματα, ά "7" από της Συρίας ") μετεπέμ
ψατο, επλησίασε) τάς τε κατάρσεις ετήρουν, και
πολλά αυτούς έβλαπτον. τους μεν προς την Λι
βύην σφών προσπίπτουσιν ο Καίσαρ τρόπον τινά
ήμυνε συχνούς δε δή περί τας τού Νείλου εκβο
80 λάς, πυρσούς, ώς και Ρωμαίοι όντες, ε") εξηπάτων τε
και συνελάμβανον ώστε και τους λοιπούς μηκέτι
τολμάν παρακομίζεσθαι μέχρις ου """ Τιβέριος
Η.830.Κλαύδιος εεε) ο Νέρων ες αυτόν τότε τον ποταμόν ανα
L. C. πλεύσας, εκείνους τε μάχη εκράτησε, και τους
85 σφετέροις άδεέστερον τον πρόσπλουν εποίησε
Καν τούτω "7" Μιθριδάτης, ο Περγαμηνός επι
κληθείς, επεχείρησε μεν ες το στόμα του Νείλου το
κατά Πηλούσιον εεε) αναβήναι, αποφραξάντων δε τών Αι
γυπτίων τον έσπλουν τους πλοίοις, προσεκομίσθη νυκτός
90 επί την διώρυχα και ναύς ες αυτήν υπερενεγκών (ου
γαρ εξίησιν ες την θάλασσαν) ούτω διά ταύτης ες τον
Νείλον ανέπλευσε και μετά τούτο αιφνίδιον έκ τε
της θαλάσσης και εκ του ποταμού άμα τους φρουρούσι
L. D. το στόμα αυτού προσμίξας, τήν τε ") απόκλεισιν σφών
95 έλυσε, και το Πηλούσιον τώ τε πεζό άμα και τώ ναυτι
κώ προσβαλών είλε, προχωρώντε επί την Αλεξάν
δρειαν, και πυθόμενος "7" Διοσκορίδην τινά απαντή
σειν σφίσιν, ενήδρευσέ τε αυτόν και κατειργάσατο.
Αισθόμενοι δε ταύθ' οι Αιγύπτιοι, τον πόλεμον
ουδ' ώς κατελύσαντο "") αχθεσθέντες δε επί τη
ε) εστοχάζοντο] κατεστοχάζοντο, Χiph.
f) απερρίφει] Sic Χίph Vμlgo [et in Μed. b.] απερρίφη.
g) ανέχων] έχων, Ε", Μox την δε δή εσθήτα, Μed. a.
Ρostea μετεπέμπετo Μed. a. b. St.
έ8) εξηπάτων] ήπάτων Μed. a. Deinceps και post ώστε in
 L IBER XLII. C. IUL. CAESAR. 65

tur : proiecta veste, ad scapham ematavit, atque ita A. U.c.

praesens periculum effugit, ne madefactis quidem inter 7o7.
natandum, quos sinistra manu tenuerat, libellis. At
paludamento potiti Aegyptii, tropaeo id, quod de fu
gatis tum hostibus statuerant, appenderunt, tanquam
ipsum ducem cepissent. Iidem, quia evocati ex Syria
milites Caesaris iam appropinquabant, omnia littora,
ad quae appellere naves possent, custodierunt ; mul •i
tumque iis copiis detrimenti attulerunt. Atque iis qui
dem, qui ipsi Africae naves advertebant, aliquam Cae
sar opem tulit; sed apud ostia Nili multos Aegyptii
igmibus editis, perinde acsi Romani ea loca obtinerent,
deceptos comprehenderunt, ita ut reliqui eo naves ad
vertere non auderent: donec Tiberius Claudius Nero .
in ipsum fluvium subvectus, hostibus praelio victis,
ut sui tuto terrae adnavigare possent, effecit.
41. Eodem tempore Mithridates cognomento Per
gamemus, conatus in ostium Nili, quod ad Pelusium
est, pervenire, quum navigiis introitum Aegyptii ob
struxissent, noctu ad fossam advectus est: in eamque
mavibus transportatis, (neque enim pertinet in mare)
in Nilum navibus successit: deinde eos, qui ostia Nili
custodiebant, subito e mari fluvioque simul adortus,
ostia ipsa liberavit; Pelusiumque classe, terrestribus
que copiis aggressus, in potestatem suam redegit. Inde
ad Alexandriam procedens, quum Dioscoridem quen
dam obviam sibi ire audisset, eum positis insidiis in
terfecit.
42. Haec quum audirent Aegyptii, ne sic quidem
bello finem imposuere : quia tamen eunuchi mulieris
Med. a. b. deest. Antea toig μ}v ydg xQdg trjv Auß. bene con
iicit Reiske. St.
ggg) 6 abest a Med. a. b. Mox τότε delendum, aut αὐτόν
ποτε, tandem aliquando , legemdum putat R. Inferius Med. a.
ταῖς voevglv post IInλούσιον addit, et legit Aiyvvviov τοῖς πλοlοις
τόν ἐστιovv. St.
h) dxóx£vouv] dπόκλισιν Med. a. Postea 4uoaxovQiönv Med.
*;, iseoirris, Sic, pro άγόέντες, [quod etiam in Med. a.
b. est,] scribere dócuit RS. quod receperunt HS. et L. [Sequens
άπ} Med. a. b. omittunt. St.]
Dionis Rom. Hist. Tom. II. E.
 66 ΓΙ Ο Ν ΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ Ρ Ο Μ Α Ν ΑΕ

1 *79 τού ευνούχου και της γυναικός αρχή, και νομί

σαντες, αν τον Πτολεμαίον προστήσωνται, καθυπέρτε
Ι. Ε. ροι των Ρωμαίων έσεσθαι, έπειτ' επειδή ουδένα τρό
πον εξαρπάσαι αυτόν ήδυνήθησαν, (δεινώς γαρ έφυ
5 λάσσετο) έπλάσαντο ταίς τε συμφοραίς πεπονήσθαι,
και της ειρήνης επιθυμείν και έπεμψαν προς τον
Καίσαρα, επικηρυκευόμενοί τε, και """ τον Πτολε
L.205.μαίον αιτούντες, όπως δή συν αυτώ περί των σπον
δών, εφ' οίς γενήσoιντο, βουλεύσωνται. o oύν Καί
10 σαρ ενόμισε μεν και ως αληθώς αυτούς ) μεταβε
βλήσθαι (άλλως τε γάρ και δειλούς και οξυρρά
πους όντας ήκουε, και τότε προς τα πταίσματα
καταπεπληγμένους ήσθετο ) ***ει δε δή και τε
χνάζοιντό τι, αλλ' όπως μή διά τούτ' εμποδίζων
15 την ειρήνην νομισθή, συνεπαινείν τε σφίσιν έφη, και
τον Πτολεμαίον έπεμψεν, ουδε γάρ εν εκείνω τι
ισχυρόν """ έκ τε της ηλικίας και εκ της απαιδευ
σίας ενεώρα όν και τους Αιγυπτίους ήτοι συναλ
L. Β. λαγήσεσθαι οι εφ' οίς έβούλετο, ή δικαιότερον και
20 "*) καταπολεμηθήσεσθαι και καταστραφήσεσθαι ήλπισεν,
ώστε απ' ευλόγου δή τινος προφάσεως τη Κλεοπά
τρα παραδοθήναι. ") ου γαρ ηττηθήσεσθαι ποτε υπ'
αυτών, άλλως τε και της δυνάμεως οι προσγεγενημένης,
προσεδόκησε. -

25 Παραλαβόντες δε το παιδάριον οι Αιγύπτιοι,

των μεν σπονδών ουδέν εφρόντισαν, """ επί δε τον
Μιθριδάτην παραχρήμα ώρμησαν, ώς και δη μέγα
τι έντε τώ ονόματι και εν τω γένει ") του Πτολε
L. C. μαίου κατορθώσοντες και αυτόν προς ") τη λίμνη εν
Ε. μέσω του τε ποταμού και των ελών απολαβόντες,
""""εθορύβουν. ο ουν Καίσαρ εκείνους μεν ουκ επε
82 δίωξε, δεδιώς "") μή λοχισθείη αναχθείς δε νυκτός,
i) μεταβεβλήσθαι] μετακεκλήσθαι, V. b. perperam.
i*) καταπολεμηθήσεσθαι in πολεμηθήσεσθαι mutat R. φuod
καταπολεμείν et καταστρέφειν idem sit. St.
ii) ου γαρ) ου γάρ που και , Μed. a. Statim ex eodem οι
post δυνάμεως inserui. Μagis enim hoc placuit, guam Reiskii
commentum: άλλως τε και καινής δυν. προσγ. üt αυτώ subaιι
diatur, atque, ut in nostra lectione, copiae e Syria adscitae
 LIBER XLII. C. IU L. CAESA R. 67

que imperium moleste ferebant, arbitrabanturque, si A.U.c.

7o7.
Ptolemaeum sibi ducem cepissent, Romanis se superio
res futuros. quum eum nulla ratione possent eripere,
quod attentissime custodiebatur: fractos se calamitati
bus pacem comcupiscere simulaverunt, miseruntque ad
Caesarem, qui et de pace agerent, et Ptolemaeum sibi
expeterent, ut cum eo de conditionibus componendae
pacis consilia inire possent. Caesar re vera eos existi
mabat sententiam mutasse, (quippe audierat, cum alias
homines esse timidos, levique momento mutabiles,
tum id temporis ob acceptas clades consternatos sense
rat) ac si vel dolo agerent, tamen putabat faciendum,
me pacem impedire videretur. Itaque postulatis appro
batis, Ptolemaeum ipsis misit. Nam nihil in eo firmi
praesidii cum ob aetatem, tum ob sinistram institutio
nem, inesse videbat : ita vero fore, ut aut quibus ipse
vellet conditionibus pacem cum Aegyptiis faceret, aut
eos debellandi subigendique iustiorem utique causam,
regnique Cleopatrae tradendi probabiliorem rationem
haberet. Neque vero metuebat, me ab ipsis vinceretur,
praesertim iam auctus exercitu.
45. Aegyptii , accepto puero, nulla iam pacis ha
bita ratione, statim in Mithridatem se converterunt,
quasi magnam quandam propter momen ac genus Pto
Jemaei victoriam reportaturi: eumque ad lacum, me
dio inter amnem paludesque loco, interceptum, per
turbarumt. Quos quidem Caesar, metuens ne insidiis
circumveniretur, tum insecutus non est: noctu autem
intelligantur, vel άι. τ. x. xauvijs ôvv. ου προσyeyevnu$vns,
scil. αὐτοῖς. St.
iii) y£vsu roù] y£vst τό τοῦ, Med. a. St. -

k) *j 1tuvm^ pro rijv Aiuvnv edidi ex Med., a. Idem conie

ctaiido" assecütiis erat R. qui et pro ἐόogύρονν , suspicatur
άφοδομονν, subsidebant in portu, insidiabantur, obsidebant, ne
eiabi' posset. Non tamen multum huic coniecturae tribuit.
Mox in eodem Med. a, est ἐπεὰio£ev. St. ,
kk) μη 1oguo8etn] μη σχισθεin, vulgo. μη 30yzugêelm, V. a.
ex quâ corrupto veram lectionem eruisse mihi, videor. . Nam
illud oyuo9sin tolerari vix potest. Re. δεδειςός, μὴ 10χισθείη di
serte Nied. a. Sed Med. b. δεδιαδς μη qyuo$sin. Mox pro προσ
iegôctu Med. a. habet atQoì£vau, Med. b. πQoi&αῦαι. Deinde
pro ἐπιπιεῖν, R. vult dixórtl£iv. St. E.
- 2
 68 ΙΟΙ Ο Ν ΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

ως προς εκβολήν τινα του Νείλου επειγόμενος,

και φώς, όπως επι πλείστον ταύτη πρoσίεσθαι νο
85 μισθη, πάμπολυ """ καθ' εκάστην ναύν ανάψας,
το μεν πρώτον **) επιπλείν ώρμητο, έπειτα δε απο
σβέσας αυτό, ανεκομίσθη και παραπλεύσας την
πόλιν, " και " πρός τε την ") χερρόνησον την πρός τή
Λιβύη ούσαν κατήρε, κάνταύθα τους στρατιώτας εκ :

Ι. D. βιβάσας, περιήλθε την λίμνην και τους Αι "4

41 γυπτίοις απροσδοκήτως ") επί την έω προσπεσών, ευ

θύς τε αυτούς κατέπληξεν, ώστε και επικηρυκεύσα
- σθαι, και μετά τούτο (την γαρ ικετείαν αυτών ουκ
εδέξατο) μάχη τε οξεία κατεκράτησε, και παμ
45 πληθείς εφόνευσε καί, τινες και εν τώ ποταμώ
" "" μετά του Πτολεμαίου, σπουδή δι' αυτού φυγόν
τες, εφθάρησαν.
Ούτω μεν την Αίγυπτον ο Καίσαρ εχειρώσατο ου
μέντοι και υπήκοον αυτήν των Ρωμαίων εποιήσατο, αλ
50 λα "7 τη Κλεοπάτρα, ήσπερ ένεκα και επεπολεμή
L. Ε. πει, έχαρίσατο. φοβηθείς μέντοι μή") οι Αιγύπτιοι νεωτε
ρίσωσιν αυθις, γυναικί άρχειν παραδοθέντες, και οι
"Ρωμαίοι διά τε τούτο και ότι συνήν") αυτώ, χαλεπή -

νωσι, """ τώ τε ετέρω αδελφώ συνοικήσαι δήθεν αυτήν

55 εκέλευσε, και την βασιλείαν αμφοτέροις σφίβιν, ώσγε
L.206.και λόγω ειπείν, έδωκε τώ γαρ έργω, ή Κλεοπάτρα
μόνη πάν το κράτος σχήσειν έμελλεν, ό, τε γάρ ανήρ
αυτής παιδίον έτι ήν, και εκείνη προς την παρά του Και
σαρος εύνοιαν ουδέν ό, τι ουκ έδύνατο, ώστε πρόσχημα
60 μεν, ως και τώ αδελφώ συνοικούσα, και την αρχήν
επίκoινoν αυτώ έχουσα, εκέκτητο το δ' αληθές, μόνη
τε εβασίλευε, και τώ Καίσαρι συνδιητάτο.
Και αυτόν ") επι πλείον αν εν τη Αιγύπτω κατέ
σχεν, ή και ες την Ρώμην ευθύς αυτώ συναπήρεν,
65 ει μήπερ ο Φαρνάκης και εκείθεν "") άκοντα τον
Ε, Β. Καίσαρα εξήγαγε, και ες την Ιταλίαν επειχθήναι
εκώλυσεν, ούτος μεν γαρ παίς του Μιθριδάτου
. 1) χερρόνησον] Ιd ceu proprium nomen et scripsit et reddidit
interpres, αα Cherronesum, cum Dio de Αfricae adhaerente pen
 LIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 69

navibus solutis, tanquam ad ostium quoddam Nili pro- A.U.C.

peraret, accensis etiam per omnes maves plurimis lu- *"°*
nainibus, quo magis eo contendere videretur, navigare
primo coepit, postea luminibus extinctis retro cursum
convertit: circumvectusque urbem, ad peninsulam
Africae adhaerentem adpulit. Ibi expositis militibus,
paludem circumivit: summoque mane Aegyptios ino
pinantes adortus, tantum eis confestim incussit terro
rem, ut statim legatos de impetranda pace miserint.
Eorum supplicationem Caesar non admisit, sed acri
eos deinde praelio superavit, edita maxima hostium
caede. Nonnulli magna celeritate per fluvium fugam
facientes, im eo perierunt: inter quos ipse etiam Pto
lemaeus obiit.
44. Ita Caesar Aegyptum subegit: meque tamen
eam Romanorum subiecit domimio, sed Cleopatrae con
cessit, cuius gratia totum bellum gesserat. Metuens
vero, me Aegyptii, mulieris imperio traditi, denuo
tumultuarentur, neve Romani cum ea re, tum sua
cum Cleopatra consuetudine offenderentur; coniugem
eam fratris superstitis esse iussit, regnumque utrisque
commune fecit. Id quidem in speciem agebat, re
ipsa summam potestatem Cleopatra sola erat obtentura.
Quippe eius maritus puer aetate erat, ipsa autem apud
Caesarem gratia nihil mom poterat. Itaque sub prae
textu coniugii cum fratre, et imperii cum eo commu
mis, ipsa sola regnabat, ac Caesaris consuetudine ute
batur.
45. Quin eum adeo diutius in Aegypto detinuisset,
vel Romam statim proficiscentem fuisset comitata,
nisi Pharmaces et Aegypto Caesarem invitum detraxis
set, et im Italiam properare vetuisset. Is Pharnaces
insula loquatur. L. [Postea πεgt;15& τε τι}ν, Med. a. Ac de- *
inde jrr6 trjv £am, Re. im Addendis, et R.]
11) ot ex Med. a. b. addidi. St.
lli) avrj] Forte avrj, Od. Speciem habet, nec tamen est
necesse. FÜé. Ante gvvijv Med. a. inserit xαt. St.
m) £tv] ἐπι R. q;uod recepi. St.
min) &xovta] πάvv &xovta, V. a. [Med. a. £p«gvgxns £x£i$ev
xal &xovra, R.] Paulo post pro ἐπειz9ijvat, ἐπαzῦijvat, V. b.
 70 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤ Ο RΙΑ Ε Ε Ο ΜΑΝ ΑΕ

ήν, και του Βοσπόρου του Κιμμερίου ήρχεν, """ ώσ

περ είρηται επιθυμήσας δε πάσαν την πατρώαν
7ο βασιλείαν ανακτήσασθαι, επανέστη κατ' αυτήν τήν
τε του Καίσαρος και """) την του Πομπηΐου στάσιν, και,
οία των Ρωμαίων τότε μεν προς αλλήλους ασχόλων
γενομένων, αυθις δε εν τη Αιγύπτω κατασχεθέντων,
τήν τε Κολχίδα ακονιτί προσηγάγετο, """ και την
Η.332.Αρμενίαν απόντος του Δηϊοτάρου πάσαν """ της
L. Ο. τε Καππαδοκίας και των του Πόντου πόλεών τινας, αυ
τώ της Βιθυνίας νομώ ") προσετετάχατο , κατε
78 στρέψατο.
Πράσσοντoς δε αυτού ταύτα, ο Καίσαρ, αυτός
80 μεν ουκ εκινήθη (ούτε γάρ ή Αίγυπτός πω ") καθει
στήκει, και ελπίδα τε είχε δι' ετέρων αυτόν χειρώ
σασθαι ) Γναίον δε Δομίτιον Καλουίνον έπεμψε,
τήν τε") Ασίαν οι και τα εκείσε στρατόπεδα προσ
τάξας λαβείν και δς τον Δηϊόταρον και τον
85 Αριοβαρζάνην προσλαβών, ήλασεν ευθύς επι τον
Φαρνάκην """ εν τη Νικοπόλει όντα και γάρ
ταύτην προκατειλήφει, και καταφρονήσας, επειδή
L. D. εκείνος, την παρουσίαν αυτού φοβηθείς, """ ανοχήν
επί πρεσβεύσει ετοίμως έσχε πoιήσεσθαι, ούτε έσπεί
9ο σατο αυτό, και συμβαλων. """ ηττήθη, και ο μεν
εκ τούτου ες την Ασίαν, επειδή μήτε αξιόμαχός
οι ήν, και ο χειμων προσήει, ") ανεχώρησε. Φαρνά
κης δε, """ μεγάλα δήφρονών, τά τε άλλα τα
εν τώ Πόντω προσκατεστήσατο, """ και ") Αμισον,
95 καίπερ επι πλείστον αντισχούσαν, είλέ τε και διήρπα
σε, """ τούς τε ήβώντας εν αυτή πάντας απέκτεινε και
ες την Βιθυνίαν, τήν τε Ασίαν, επί 9 και ταϊς αυταίς τώ
πατρί ελπίσιν, ήπείγετο, κάν τούτω μαθών, 99 τον
L. Ε. "Ασανδρον, δν επίτροπον του Βοσπόρου") καταλελoίπει,
νενεοχμωκότα, ουκέτι ") περαιτέρω προεχώρησεν εκεί
mmm) την addidi e Μed. a. St.
η) προσετετάχατο] Sic ΗS. Ι. προσετάχατο, , RS. perperam.
Sed εst εr atum . typographi. Re. Ρostea Μed. a. scribit κα
δειστήκη , habet item ελπίδος, et χειρώσεσθαι. Unde guis legen
 LIBER XLII. C. IUL. CAESA R. 71

Mithridatis filius, rex Bospori Cimmerii erat, uti su- A.U.C.

7o7.
pra ostensum est: caeterum cupiditate regni omnis pa
terni recuperandi impulsus, quo tempore Pompeius et
Caesar armis contendebant, rebellionem fecerat: Ro
manisque, primum civili bello, deinde Aegyptio oc
cupatis, Colchidem mullo certamine, itemque omnem
Armeniam, Deiotaro absente, ad haec urbes aliquot
Cappadociae Pontique, quae praefecturae Bithyniae
subiacebant, in suam potestatem redegerat.
46. Haec eo agente, Caesar ipse non se movit,
rebus im Aegypto nondum compositis; quumque per
alios eum se debellare posse speraret, Cn. Domitium
Calvinum ad id bellum misit, iussum ut Asiam, quae
que ibi erant legiones, ad sese reciperet. Calvinus,
Deiotaro ac Ariobarzane sibi adiunctis, recta adver
sum Pharnacem, qui tum Nicopoli iam ante occupata
a se degebat, profectus est. Quumque Pharnaces ad
ventu eius territus inducias per legatos peteret, Calvi
mus, hoste comtempto, negatis induciis, conflixit
praelio, superatusque est : quodque salis virium non
haberet, appetente iam hyeme, in Asiam rediit. Phar
naces iam animo elatus, reliquas Ponti partes recepit:
Amisumque urbem, quum diu restitisset, vi expugna
tam diripuit, omnibus puberibus interfectis: ac in Bi
thyniam Asiamque, cum spe eiusdem successus, quo
pater eius usus fuerat, contendit: verum audito, Asan
drum , cui tutelam Bospori crediderat, novas res mo
litum, substitit. Is enim, simulatque annuntiatum ei
dnm putet 8. £1nl8os te g!ys. Deinde idem Med. a. legit: 'Aaiwv
oi xai στgaróxsów 7rgooráÉäg. και δs etc. St.
nn) àvsy«jgnae] dvsyojgnosv Med. a. Paulo ante in ἐτοίμως
foye xovrjgig5av, futurum recte habere puto. v. ad p. 5o. A. St.
o) 'Augόν] Sic scribendum, et infra 'Augnvρῦs, X., et V. a.
b. Vuigo *Αμινοδv, 'Auvonvóús. Re. 'Auvvojv habet etiam Med.
b. Mox ἐπι πλεῖον Med. a. St.
oo) xccral£1oixev] wars1eAotrret Med. a. qui et corrupte áat ante
gstaiog. Inferius, post 168-ot, aut, deest aut subaudiri debet
participium, e. c. wgtog£ ajw, aut svQoóv , vel simile, Reiskio
iudice. St.
 72 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ RΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

1 νος γαρ, επειδή τάχιστα πόρρω τε ο Φαρνάκης απ' αυ

του προϊων ηγγέλθη, και έδόκει, ει και τα μάλιστα έν
γε τώ παρόντι άν λάθοι, ") αλλ' ούτι γε και έπειτα κα
λώς απαλλάξειν, επανέστη αυτώ, ώς και τους Ρωμαίοις
5 τι χαριούμενος, τήν τε δυναστείαν του Βοσπόρου παρ'
αυτών ληψόμενος,
Ταύτ' ουν ο Φαρνάκης ακούσας, ώρμησεν επ'
L.207.αυτόν μάτην, τον γάρ Καίσαρα εν τη οδώ είναι,
και ες την Αρμενίαν επείγεσθαι πυθόμενος, ανέστρεψε
1ο κανταύθα αυτώ """ περί "") Ζέλειαν συνέτυχεν.
ο γάρ Καίσαρ, του τε *** Πτολεμαίου τελευτή
σαντος, και του Δομιτίου νικηθέντος, ούτε ευπρεπή
ούτε λυσιτελή αι την εν τη Αιγύπτω διατριβήν
R.338.ενόμισεν είναι αλλ' αφωρμήθη, και τάχει πολλώ
15 χρησάμενος, ") ες την Αρμενίαν αφίκετο εκπλαγείς
ούν ο βάρβαρος, και πολύ μάλλον την ορμήν ή τον
στρατόν αυτού καταδείσας, προσέπεμψεν αυτό,
πριν πλησιάσαι, πολλάκις, προκηρυκευόμενος, εί
πως το παρόν εφ' ότωδή συνθέμενος εκφύγοι.
20 προϊσχετο δε άλλα τε, και εν τοις μάλιστα, *** ότι
ου συνήρατο τω Πομπηίω, και ήλπιζεν υπάξεσθαι
L. Β. τε αυτόν ες σπονδας, άτε και ες την Ιταλίαν τήν
τε Αφρικήν επειγόμενον, και "") απελθόντος αυτού,
ραδίως αύθις πολεμήσειν υποπτεύσας ούν τούτο
25 ο Καίσαρ, τους μεν πρώτους και τους "") δευτέρους
πρέσβεις εφιλοφρονήσατο, όπως οτιμάλιστα απροσδο
κήτω οι τή της ειρήνης ελπίδι προσπέση των δε
τρίτων ελθόντων, τά τε άλλα επεκάλεσεν αυτώ,
και ότι τον Πομπήίον τον ευεργέτην εγκατέλιπε,
80 και ουκ "") ανεβάλετο , αλλ' "9" ευθύς αυθημερόν,
ώσπερ είχεν εκ της οδού , συνέμιξε. """) και τινα
L. C. χρόνον υπό τε της ίππου και *** υπό τών δρεπα
νηφόρων εκταραχθείς, έπειτα τους οπλίταις *9" ε
οoo) Ζέλειαν] Ζίελαν potius. Οd. [Αb initio capitis Μed. a.
τούτ' habet pro ταύτ', et hoo loco Ζέλαν. Μox ευτρεπή Μed. b.]
Ρ) ες την Αρμενίαν]. ότι Καίσαρ ες την Αρμενίαν εσέβαλεν,
ξεσθαι Ψui idem
Βav. 1.habet pro ο βάρβαρος
υπέξεσθαι. St. dat ο Φαρνάκις,
ρ et Ρpro υπά
, et
 LIBER XLII. C. IUL, CAESAR, 73

fuit, Pharnacem longe iam progressum, eumque cen- A. U.c.

suit, si vel maxime in praesentia in eum mon animad- 7°7*
verteretur, tamen in posterum id haud impune latu
rum, bonae gratiae a I{omanis ineundae causa, spe
que regni Bosporani ab eis accipiendi, contra dominum
suum insurrexit.
47. Cuius rei allato mumtio, Pharnaces in eum ire
instituit: quanquam id frustra fuit. Quippe quum esse
in via Caesarem, atque in Armeniam properare audi
ret, converso itinere, ei ad Zielam occurrit. Etenim
Caesar, Ptolemáeo mortuo, superatoque Domitio, me
que honestam sibi , neque ex usu futuram in Aegypto
moram iudicans, magnis inde profectus itineribus in
Armeniam pervenit. Barbarus perterritus, magisque
ab impetu, quam exercitu eius sibi timens, multoties
ad eum, antequam propius accederet, legatos de pace
misit, si quibuscunque tamdem conditionibus praesens
discrimen evitare posset. Idque inter alia vel imprimis
obtendebat, nullo se Pompeium auxilio iuvisse: spera
batque se Caesarem, in Italiam Africamque properan
tem, ad pacificationem adducturum, a cuius discessu
bellum renovare facile posset. Sed Caesar id ipsum
suspicatus, comiter acceptis primis ac secundis eius
legatis, ut spe pacis quam maxime incautum invadere
posset: tertiis legatis cum alia crimina obiecit, tum
desertum ab eo Pompeium benefactorem. Ipse, nulla
mora interposita, eadem die, qua ad hostem pervene
rat, ex itinere ad dimicationem descendit: et aliquam
diu ab equitatu curribusque falcatis hostium conturba
tus, tandem legionariis militibus victoriam obtinuit,
p) grs18óvrog αὐτοῦ] Et X, et L. ita scribendum, pro ἐπεá
£&vrog, dictitant : et tamen corruptam lectionem in textu reli
quiernnt. Neque propterea ego audaciae motam metu9 , si in re
tam aperta minus haesitavi. Re. Paulo ante Med. b. εῖς pro
gg habet. St. Inferius [δευτ£qovs sine articulo Bav. 1.] dv8B&-
1ετο, HS. et L. &vsßαλλετο, RS. [item Med. a. . b. qui antea
etiam èyxat£λιτεν scribunt. St.] - . -

ppp) aai τινα] Haec et quae usque ad finem capitis sequun

tur , `desunt in Bav. m. Postea Med. a. μέν ponit ante èxgv
vövva. bene. St.
 74 ΙΟ ΙΟΝΙS . ΗΙSΤΟ RΙΑΕ. Η Ο ΜΑΝΑΕ

κράτησε και εκείνον ε") εκφυγόντα επί την θάλασσαν,

85 και επί τον Βόσπορον μετά τούτο έσβιαζόμενον,
* οσο "Ασανδρος ") ειρξέ τε και απέκτεινε.
Καίσαρ δε επί τη νίκη, καίπερ ου πάνυ δια
πρεπεί γενομένη, *97 πολύ και όσον επ' ουδεμιά
άλλη εφρόνησεν, ότι έντε τή αυτή ημέρα και εν
40 τη αυτή ώρα και ήλθε προς τον πολέμιον, και ") εί
δεν αυτόν, και ενίκησε και τά τε λάφυρα πάντα, καί
τοι πλείστα γενόμενα, τους στρατιώταις εδωρήσατο, και
L. D. τρόπαιον επειδήπερ ο Μιθριδάτης """ από του Τριαρίου
ενταύθά που έγηγέρκει, αντανέστησε. "9" καθελεϊν μεν
45 γαρ το του βαρβάρου ουκ ετόλμησεν, ώς και τους εμ
πολεμίοις θεούς ιερωμένον τη δε δή του ιδίου παραστάσει
και εκείνο συνεσκίασε, και τρόπον τινά και κατέστρεψε.
και μετά τούτο την χώραν όσην τών τε Ρωμαίων και των
ενόρκων σφίσιν αποτετμημένος ο Φαρνάκης ήν, εκομίσα
50 το και αυτήν πάσαν ώς εκάστοις τοίς απολέσασιν έδωκε"
L. Ε. πλήν μέρους τινός της Αρμενίας, ο τό """ Αριοβαρζά
νη έχαρίσατο. τούς τε ) Αμισηνους ελευθερία ημεί
ψατο και τώ *** Μιθριδάτη τώ Περγαμηνώ τετραρ
Ιι.334χίαν τε εν Γαλατία και βασιλείας όνομα έδωκε,
55 *** πρός τε τον Ασανδρον πολεμήσαι επέτρεψεν, όπως
και τον Βόσπορον κρατήσας αυτού λάβη, ότι πονηρός ες
τον φίλον εγένετο. Α

Πράξας δε ταύτα, και τα λοιπά **" τό Δομι

τίω καταστήσασθαι κελεύσας, ες την Βιθυνίαν ήλθε,
60 κάντεύθεν ές τε την Ελλάδα και ες την Ιταλίαν
έπλευσε, πολλά και επί πάση προφάσει χρήματα
L.208.παρά πάντων, *** ώσπερ και πριν, εκλέγων τού
το μεν γαρ, όσα τινές τώ Πομπηίω προυπέσχηντο,
") επράξατο τούτο δε, και άλλα έξωθεν, προσε
65 πικαλών τινά, ήτει, τά τε *** αναθήματα του εν
τή Τύρω Ηρακλέους πάντα ανείλετο, ότι τήν τε
γυναίκα και τον παίδα του Πομπηΐου υπεδέξαντο,
**" ότε έφυγον, και **" στεφάνους επί ταίς νίκαις
α) Vulgo, [et in Μed. a. b.] ειρξε. , repulit, Χ. in carcerem
"oniecίr, L. Sed hoc contra historiae fidem: siquidem caesum
in Ρraelio Pharmacem Αppianus refert, Itaque interpretatio
 L IBER XLII. C. IUL. CAESAR. 75

Pharnacem, ad mare confugientem, atque inde im A.U.c.

Eosporum vi intrare conatum, Asander repulit, atque 7°7*
Interennut.

48. Ea victoria, quamvis non splendidissima,

Caesar magnopere sese iactavit, ut nulla alia magis :
quod eadem die, et pervenisset ad hostem, et vidisset
eum, et vicisset. Manubias omnes, quamvis plurimae
erant, militibus donavit : quumque tropaeum eo in lo
co Mithridates de Triario statuisset, quia id consecra
tum belli diis evertere fas non erat, ipse de Pharnace
suum opposuit , atque ita Mithridaticum obscuravit,
quodamque modo deiecit. Postea receptis omnibus,
quae vel Romanis, vel eorum sociis Pharmaces ademe
rat, singula iis qui amiserant restituit; excepta parte
quadam Armeniae, quam Ariobarzani dono dedit.
Amisenis libertate data gratiam retulit. Mithridati
Pergamemo tetrarchiam Galatiae, cum regio nomine,
tribuit: eique bellum contra Asandrum mandavit, ut
hoc devicto etiam Bospori dominus fieret Mithridates,
et Asandri in amicum perfidia plecteretur.
49. His actis, et reliquis rebus constituendis Do
mitio praefecto, in Bithyniam venit: hinc in Graeciam
Italiamque mavigavit, magna vi pecuniae undique qui
buscunque titulis confecta, veluti ante ab ipso quoque
factum fuerat. Partim enim eam pecuniam, quae Pom
peio prius promissa fuerat, exigebat; partim alia prae
ter haec, intentatis quibusdam criminibus, poscebat.
Tyri omnia Herculis donaria sustulit, quod coniugem
et filium Pompeii in fuga recepissent. Multas quoque
xylandri potior, aeque ac lectio sigês, quam ille supponit ; misi
forte utruinque sigés et elQ£s eundem credidit sustinere significatum.
qq) ei8ev] ἐσεν Med. a. St. va -

f)'*Auvorjvovs] Vulgo, 'Auvvavvovg, [quod in Med. b. est,] vel

'Agivgrjvov$ vid. ad p. 3o6. D. 'Auijuv0ùs. V. a. Haec . R£.
Etiam Med. a. cum V. a. consentit. St. Paulo ante [^j$ £x&-
crous ediderat L. quasi ojg expungendum esset. Sed 0JS 8x0:0t0t
saepius cum apud alios scriptores, tum apnd Dionem, coniun
guntur. Re.
s) ἐποέατο] ἐπgá§αντο, RS. male; quod correxerunt X; HS.
L. ' Simipiex auteim Tárg&£ατο, hic pro composito ἐσεπQd§ατο.
Re. Mox άλλas gro άλλα Med. a.
 76 ΙΟΙΟΝ ΙSΗΙS ΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

συχνούς και παρά των δυναστών ) των τε βασιλέων

7ο χρυσούς έλαβε. ") ταύτα δε - ουχ υπό κακίας
επoίει, αλλ' *" και ότι και εδαπάνα παμπληθή, και Ε

L. Β. ανάλωσιν πολύ πλείω ές τε τα στρατόπεδα και ες

τα επινίκια, τά τε άλλα όσα έλαμπρύνετο, ποιή
σειν έμελλε, τό, τε σύμπαν είπείν, χρηματοποιός
75 *) ανήρ εγένετο, δύο τε είναι λέγων τά τάς δυνα
στείας παρασκευάζοντα και φυλάσσοντα και επαύ
ξοντα , στρατιώτας και χρήματα, και ταύτα
δι' αλλήλων συνεστηκέναι, τή τε γάρ τροφή τα
στρατεύματα συνέχεσθαι, και εκείνην εκ των όπλων
8ο συλλέγεσθαι καν θάτερον oπoτερoνούν αυτών ενδεες
ή, και το έτερον συγκαταλυθήσεσθαι περί μεν
L. C. ούν τούτων ούτω "") και εφρόνει και έλεγεν αεί.
Ες δε την Ιταλίαν, αλλ' ουκ ές την Αφρικήν,
καίπερ πεπολεμωμένην οι, ήπείχθη, ότι """ ταρατ
85 τόμενα τα εν τώ άστει πυθόμενος, εφοβήθη μή και
ες ανήκεστον προχωρήση ου μέντοι και κακόν ουδέ
να ουδέν (ώσπερ είπον) ειργάσατο, πλήν ότι καν
ταύθα πολλά ***) ήργυρολόγει, τα μέν τινα εν δωρεάς
μέρει, **" στεφάνους και αγάλματα, και όσα άλλα
90 τοιαύτα, λαμβάνων τά δε και δανειζόμενος δή
θεν, ουχ ότι παρά των ιδιωτών, αλλά και παρά
R.335.τών πόλεων, τούτο γάρ το όνομα ταις εκλογαίς
L. Εξ
D.
των
,
χρημάτων, εφ' αίς μηδεμία άλλη πρόφασις
τ η " >, ν

εύλογος ήν, ετίθετο, έπει τήν γε **) άλλως και

95 βιαίως, ουδέν ήττον των οφειλομένων, και εκείνα
έπράττετο , και έμελλε μηδέποτε αποδοθήσεσθαι.
έλεγε μεν γαρ ") υπέρ του δημοσίου τα οικεία δε
δαπανηκέναι , και δια τούτο και δανείζεσθαι,
όθενπερ και *** χρεών αποκοπάς αξιoύντος του

ι) των βασιλέων] και των βασ. Χ. τών τε βασ. L. aιφue sie

rescripsi e Μed. a. b. St.
μ) ταύτα δε! Ita malui scribere ex v. a. Μed. a. quam ut
νulgo (et in Μed, b. τούτο δέ.
*) χρηματοποιός
τοποιός ανήρ εγένετο]
μάλιστα, Χiph. γ γέγονε δε ο ανήρ
] γέγ ηρ ούτος
και χρημ Cζ
 LIBER XLII. C. IUL. CAE8AR, 77

a principibus regibusque aureas coronas accepit, par- A.U.C.

tarum victoriarum ergo. Quae omnia non improbitate ?o7
quadam Caesar fecit, sed quia ingentes sumptus facie
bat, longeque maiores in exercitus, triumphumque,
caeterasque res quibus suam magnificentiam ostentaret,
collaturus erat. Utque summatim dicam, pecuniarum
coactor erat Caesar, ac duas esse res praedicabat, qui
bus rebus et parentur, et conserventur, et augeantur
imperia ; milites et pecunias. Earum alteram per alte
ram consistere. Nam et annona contineri exercitus,
et eam armis parari: atque alterutro deficiente, alte
rum simul concidere. Hac de re ita et sentire et loqui
subinde solebat.
5o. Proinde Africa omissa, quamvis ea ad bellum
contra ipsum erat excitata, im Italiam Caesar propera
vit ; quod res ad urbem seditionibus agitatas accepisset,
timebatque, ne eae ad extrema mala statum civitatis
adducerent. Sed me Romae quidem aliquid gravius im
quenquam, ut supra demonstratum est, statuit: tan
tum ibi quoque magna coacta pecunia, quam partim
nomine muneris, ut coronas, imagines, reliquaque
eiusmodi, partim etiam mutui nomine, idque non a
privatis tantum, sed ab ipsis adeo urbibus, accipiebat.
Mutui enim momen ei pecuniae, cuius exigendae pro
babilis alia ratio exstabat nulla, tribuebat: quamquam
alioquin vi eam quoque, non secus atque debitam sibi,
poscebat, neque redditurus umquam erat. Dicere
enim solebat, suas se facultates reipublicae impendisse,

xx) oùro xcxl] o£τω τε Bav. 2. Sed te saltem poni post ἐφg6
τει debebat. Med. a. legit: ούτω ἐφρόνει ἄει και ἐλεγεν. Antea
datorsgoùv, male, L. όποτεgovojv, ' RS. et HS. pro quo órror£
qovojv scribendum esse, vidit im Addendis Re. Phrasin ἐνδεάς
siva., inquit, de re, quae desideratur et deest, seu qua opns
est, freqüenter adhibet Thucydides. Mox Med. a. b. dant ἐς
δὰ δη την 'Ira 1. St.
xxx) rioyvgo46y£v] jgyvgo1óynge Med. a. . St.
x*) άίλως] dgyijï ôïóô R. Sed cum tr}v im τηνάλλως re vera
sit articulus, quod Berglerus ad Alciphron. p. 72. demonstra
vit, non video, cur tmiesis in tijv yè &λλωs `ferri non possit.
Cf. p. 74. C. St.
y) υπάς] vxò Med. a. St.
 78 Ι) Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

πλήθους γενέσθαι, ουκ εποίησεν, είπών, ότι

1 και αυτός πολλά οφείλω, εύδηλος δε εγίγνε
το και τα αλλότρια τη δυναστεία παρασπώμε
Ι. Ε. νος, οί τε ούν άλλοι διά τούτο ήχθοντο αυτώ,
και οι ") εταίροι των γάρ δεδημευμένων συχνά,
5 και υπέρ την αξίαν γε έστιν ά, ελπίδι τού
προίκα αυτά έξειν, *** αγοράσαντες, πάσαν
την τιμήν αποτίνειν ηναγκάζοντο.

Αλλά στ") τούτους μεν εν ουδενί λόγω εποιεί

το καίτοι και εκείνους τρόπον τινά ώς εκάστους
1ο εθεράπευσε τους τε γαρ πολλοίς έχαρίσατο τόν
τε τόκον τον εποφειλόμενον σφίσιν, εξ ού προς
L.209.τον Πομπήίον εξεπολεμώθη , πάντα, και το
ενοίκιον όσον ες πεντακοσίας δραχμάς ήν, ενι
αυτού ενός αφεις, και προσέτι και τας τιμή
15 σεις των κτημάτων, εν οίς την απόδοσιν των
δανεισμάτων κατά τους νόμους γίγνεσθαι έδει,
προς την εν ") τω χρόνω αξίαν επαναγαγών, επί
δε τώ πλήθει των δεδημοσιωμένων πολύ πάντα
επευώνιστο. τούτους τε ούν ταύτα πράξας ανηρ
20 τήσατο, και των προσεταιριστών τών τε συνα
γωνιστών τους μεν βουλευτάς ιερωσύναις τε και
L. Β. αρχαίς, ταϊς τε ες τόν λοιπόν του έτους εκεί
νου χρόνον, και ταίς ες νέωτα, ίνα γάρ
πλείους αυτών αμείψηται, *** στρατηγούς τε δέ
25 κα ες το επιον έτος ") απέδειξε, και ιερέας
") υπέρ το νενομισμένον. *** τοίς τε γάρ πον
τίφιξι, και τους οιωνισταίς (ών και αυτός ήν)
τοίς τε πεντεκαίδεκα καλουμένοις, ένα εκάστοις
πρoσένειμε καίπερ αυτός βουληθείς πάσας τάς
8ο ιερωσύνας λαβείν, *** ώσπερ εψήφιστο, τούς

yy) εταίροι] έτεροι Μed. a. perperam. St. -

yyy) Vulgo., [et in Μed. a. b.] τούτους μεν ουδενί λόγω, τούς
τους εν ουδενί, Χ. rectius μεν εν ουδενί, L. Ιd recepi, guod
εν οb Praecedens μεν neglectum fuisse, patet.
 LIBER XLII. C. IU L. CA ESAR. ^79

ideoque mumc nomina facere. Unde quum plebs novas A.U.c.

tabulas postularet, remuit ; se quoque obaeratum esse, 707.
dicens. Palam vero potentia sua res alienas ita sibi
vindicabat, ut non modo reliquos, sed suos etiam
amicos offenderet. Eorum enim , quae publicaverat
Caesar, permulta nimio etiam pretio emerant, speran
tes se gratis ea habituros : quod tamen omne pendere
coacti ab eo sunt.
v

51. Quorum indignationem etsi Caesar mihili fa

ciebat, tamen ipsos quoque certa ratione singulos de
meruit. Nam et in gratiam multitudinis usuram
omnem , quae ab eo tempore, quo in Pompeium expe
ditionem fecerat, debebatur: nec nom mercedem an
nuam conductarum habitationum, ad duo millia num
mum : ad haec, aestimationes possessionum, quibus
secundum leges creditoribus debitores satisfacere iube
bantur, ad illius temporis pretium accommodavit: nam
propter multitudinem eorum, quae publicata erant,
multo tunc omnia viliora erant. Hoc modo multitu
dine sibi conciliata, socios quoque suos, adiutoresque,
qui senatorii ordinis erant, sacerdotiis et magistrati
bus, vel im reliquam anni partem, vel in sequentem
amnum, collatis, sibi devinxit. Ut enim pluribus gra
tiam posset referre, decem praetores ad insequentem
anmum designavit; et mumerum sacerdotum supra com
suetum auxit. Nam et pontificum, et augurum, im
quibus erat etiam ipse, et quindecimvirorum colle
gium , uno addito in singula collegia, ampliavit :
quamvis ipse, ut decretum erat, omnia sacerdotia ha

z) aegj] τφ τόrs, R. qui et mox ἐπι yàq pro ἐπι δè vult. St.
zz) dr£8su£e, pro drtoόεῖδαι, [quod etiam-Med. a. b. habent,]
ponendum esse monuerat RS. probante X. idque in edito textu
$ecuti sunt HS. et L. Quod paulo ante pro τὸ ἐπιδv, Oddey
mavult rovìrtuóv, praeter necessitatem factum videtur. Re. Su
perius Med. a. male dat ès veórczta. St. -

a) Vulgo : ύπ}g tòv y£voμιαμ£vov. jrr}g τὸ νενομισμ£vov, nisi

quis malit intelligere dgv$uóv, RS. X. τό νενομ. tritum Dioni.
 80 Ι) Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ. Η Ο Μ Α Ν Α Ε.

Β.336.δε ιππέας ") του τέλους, τούς τε εκατοντάρ

χους,
") και και
τώ εςτους
το υπομείονας,
η κ. Λ.
άλλοις τέ τισι,
επ' αυτών αντί
ώ ές το συνέδριόν τινας απ' αυτών αντ
των απολωλότων καταλέξαι.
L. C. Τα δε δή στρατόπεδα *** * ουχ ήσυχή αυτόν ετά
86 ραξε. πολλά γάρ λήψεσθαι ελπίσαντες , και
") ευρόμενοι της μεν αξίας ουκ ελάττω, της δε
προσδοκίας καταδεέστερα , **" έθορυβήθησαν, εν
Καμπανία δε οι πλείους αυτών, ώς και ες την
40 Αφρικήν πρoπλευσoύμενοι, ήσαν ούτοι τε ούν
τον Σαλούστιον παρ' ολίγον απέκτειναν, (στρα
τηγός γάρ **7 επί τό την βουλήν αναλαβείν
απεδέδεικτο) και επειδή και εκείνος, διαφυγών
") αυτούς, προς τον Καίσαρα ες την Ρώμην ώρ
Ι. D. μησε, τα γιγνόμενα οι δηλώσων, εφέσποντό τε
46 αυτό συχνοί μηδενός φειδόμενοι, και άλλους τε
των εντυχόντων σφίσι, και βουλευτάς δύο έσφα
ξαν, ο ούν Καίσαρ ώς τάχιστα της προσό
δου αυτών ήσθετο, ήθέλησε μεν το δορυφορικόν
50 επ' αυτούς αντιπέμψαι φοβηθείς δε μή και
εκείνοι συστασιάσωσι σφίσιν, ησύχασε, μέχρις
ού **" ές το προάστειον αφίκοντο ενταύθα δε
δή ουσιν αυτούς προσέπεμψε, και επύθετο , τι
βουλόμενοι, και τίνος χρήζοντες ήκoιεν, απο
55 κριναμένων τε σφών ότι αυτό εκείνω ερoύσιν,
επέτρεψε μεν αυτοίς ες την πόλιν άνευ των
όπλων, πλην των ξιφών, εσελθείν ταύ
τα γάρ ") και εν τώ άστει άλλως φορείν ειώ
θεσαν, και τότε ουκ άν υπέμειναν καταθέ
60 σθαι, -

aa) ιππέας του τέλους] Forte το τέλος, demum, deniφue. Οd.

Ρraeteriissem hoc, Οddeyi causa , nisi ad aliorum etiam loco
rum illustrationem faceret. ιππείς του τέλους, sunt militantes,
oppositi ceteris non militantibus, ut manifestum fit ex his Dio
ηis locis p. 598. Β. 72 1. Β. et supra not. 22ο. Νοn male Χy
lander: εφuite» κui exercitus, Μinus bene Leunclavius: in aliφιμο
constituto» officiί έγradu. Uterque sequens υπομείονας perperam:
φuί ήί» minores magistratu» ούιόanή. Νοn enim sermo est de
magistratibus, sed praefectis militum interioris gradus quam
centuriones, Sic vocabulum adhibetur p. 82. Α. etc. Re. Μox
 a

LIB ER XLII. C. IUL. C ÄESAR. 81

bere statuerat. Equites autem qui militaveramt, cen-A. U.C.

turionesque, et his minores militum praefectos, cum 7°7*
aliis praemiis affecit, tum nonnullos eorum in sena
tum, loco caesorum, subrogavit.
52. Caeterum milites suis motibus non mediocri
ter eum perturbaverunt. Hi enim speraverant plurima
se adepturos: ac tametsi meritis suis nequaquam infe
riora praemia acceperant, tamen quod exspectationi
suae ea non satisfacerent, tumultus concitavere. Erat
eorum maior pars in Campania, quos in Africam Cae
sar praemissurus erat. Ab his Sallustius (qui ut semato
riam dignitatem recuperaret, tum praetor erat factus)
propemodum occisus est. Quum vero impetum eorum
effugiens Romam ad Caesarem contenderet, ut eum
hac de re certiorem faceret, insecuti eum complures
militum, a memine manus cohibentes, obvios quosque,
atque inter hos, duos senatores occiderunt. Caesar
ubi primum de adventu eorum cognovit, suas praeto
rias cohortes eis obviam mittere statuit: mox veritus,
ne hi quoque in seditionis societatem concederent,
conquievit tantisper, dum milites in suburbana adve
nirent. Ibi quum essent, misit ad eos, qui perconta
rentur, quidnam peterent, aut cuius rei gratia ades
sent. Quum ipsi Caesari se id exponere velle respon
dissent, concessit ut sine armis, solisque gladiis cin
cti, in urbem venirent: gladios enim alias in urbe ge
stare consueverant, neque tumc deponere sustinuissent.
xai τά καl És Med. a. habet. ,,In fine capitis aut post wara*££αι
deest' £y£gauge, inquit R. aut, si dicatur, quod tamen valde
durum , è süperioribus (lit. A.) huc trahi tacite oportere dvng
rijaaro, omnia illa a lit. B. £va ydg ad £prjgugto, parentheseos
signis erunt intercipienda.“ Inferius ut p. 1 19. D. pro εὐgάμενοι
séripsi eúg6u£vou. Posteausitatius.
qûßrjoav, quod sane est
Med. a. St.
pro ἐθοgvßrj0ngav dat £$o-
aaa) αὐτοὺς πρὸς τὸν Katoaga ἐς την 'Pgiunv 3ounae τα yv
yvägevg] Haec ita exhibet Méd. a. b. αὐτοὺς ἐς τjv 'Pajpijv
ποδς τόν Kαίσαρα όομησε τα yvvöμενα. Mox e Med. a. pro
άς ἐποντο scripsi ἐφάσποντο. vid. ad p. 138. B. St.
b) xal £v τφ άστει άλλως φορεῖν] xal άμως xal èv rj. άgr£*
pogsiv Med. a. fortassis recte.` Idem deinde habet ύν και άπό
* vrjaav. St.
Dionis Rom. IIist. Tom. II. F
 82 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR Ι ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

Ι.210. Ειπόντων δε αυτών πολλά μεν περί ") ών επό.

νησαν και εκινδύνευσαν, πολλά δε και περί ών
ήλπισαν, αξίους τε σφάς τυχείν έφασκoν εί
ναι και μετά τούτο αφεθήναί τε της στρα
65 τείας αξιούντων, και δεινώς διά τούτ' αυτώ
έγκειμένων, ουχ ότι και ιδιωτεύσαι έβούλοντο,
(ήκιστα γάρ, άτε και συνήθεις ταϊς πλεο
νεξίαις εκ πολλού γεγονότες, τούτ’ ήθελον) αλλ'
*29 ότι "") καταπλήξειν τε εξ αυτού τον Καί
ί
70 σαρα, και πάν ότιούν καταπράξειν, άτε και
") υπογύου οι της ες την Αφρικήν ") στρατείας ού
σης, ενόμιζον περί μεν των άλλων") ουδε σφί
Ι. Β. σι ") τoπαράπαν απεκρίνατο, αυτά δε ταύτα
ειπών μόνα, ,, αλλ' ορθώς γε, """ ώ ) Κυϊρίται,
75 λέγετε και γάρ κεκμήκατε , και κατατέτρωσθε "
πάντας αυτούς παραχρήμα, ώς μηδέν δήθεν
αυτών δεόμενος, διήκε και τους τον τεταγμέ
νον χρόνον εστρατευμένοις και τα γέρα εντελή δώ
Η.387 σειν υπέσχετο. λεχθέντων δε τούτων, κατεπλά
80 γησαν έκ τε της άλλης αυτού διανοίας, και
μάλιστα ότι Κυϊρίτας, αλλ' ου στρατιώτας, ") αυ
τους ωνόμασε. και ταπεινωθέντες, φοβηθέντες
τε μή πάθωσί τι δεινόν , μετεβάλλοντο και
L. C. πολλά μεν ικετεύοντες ") αυτόν, πολλά δε και
85 επαγγελλόμενοι, και συστρατεύσειν οι εθελονται,
και τον πόλεμον μόνοι διαπολεμήσειν υπέσχοντο.
ώς oύν ενταύθα ήσαν, και τις των στρατιαρ
χών") εν τοσούτω, ή και αφ' εαυτού γνώ
μης , χαριζόμενος τό Καίσαρι, διελέχθη τέ τι
90 να υπέρ αυτών, και έδεήθη ,,Αφίημι μεν (έφη)
Βb) καταπλήξειν] Verba φuae sequuntur usque ad καταπράξειν,
[pro quo in Μed. b. est πράξειν,] omissa in editis, restituta
Dioni sunt ex cod. Μed. a. ap Gronov. p. 75. et V. a. et vel
ex solo Xiphilino restitui poιuissent.
c) υπογύου της] Sic vulgo. υπογύου οι της, V. b. Μed. a.
Ιάem codex Μed. panlo post, pro σφίσι τoπαράπαν, habet σφίσι
τι παράπαν. [et Κουϊρίται pro Κυϊρίται. Sed nterque Μedi
ceus στρατιάς pro στρατείας, et ουδέν σφίσι pro ουδε σφίσι. St.]
ge) αύτους] σφας (leg. σφάς) Μed. a. b. St.
d) Post αυτόν, V. a. [ut Μed. a.] frustra addit είπον Μox
 LIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 88

55. Qui cum multis verbis commemorarent, quot A.U.C.

labores pertulissent, quae pericula subiissent, quae 7o7.
praemia cum sperassent, tum meruissent; ac proinde
in posterum missionem sibi militiae fieri peterent,
eamque vehementius urgerent, (non quod studio vitae
im pace agendae id facerent, homines iam diu belli lu
cris assueti, sed quod Caesarem ita se perterrituros et
quodvis confecturos existimabant , cum bellum Africa
num instaret) Caesar ad reliqua nihil ommino respon
dit, baec tantum verba locutus: ,,Enimvero, o Quiri
tes, recte dicitis: mam et laboribus, et vulneribus com
fecti estis: ** atque comfestim omnibus sacramentum
militare remisit, quasi ad mullam iis rem indigeret,
pollicitus se eis, qui legitimum tempus meruissent,
praemia quoque integra persoluturum. Quibus illi di
ctis vehementer perculsi sunt , cum ob reliquam eius
sententiam, tum eo maxime, quod Quirites eos , mom
milites, appellasset. Itaque animis collapsi, veritique,
ne quid gravius de se consuleretur; mutato proposito,
multis supplices precibus multisque promissionibus,
se et lubentissimo animo eius signa secuturos, bellum
que hoc solos confecturos, receperunt. Redactis eo
militibus, atque interim intercedente pro ipsis et de
precamte tribuno quodam militum: (incertum, ex ani
mi sententia, an demerendi Caesaris causa, id fece
rit:) ,,Missos** inquit Caesar, ,,facio et vos, qui ad
pro ovorgareûgstv, quod est apud HS. et L. σνσταατεύειν, male,
apud RS. [et in Med. a. b.]
e) orgaruagyóv £v τοσούτφ η και άφ' εαυτού yvojunc] Pro
orgaruorgyóv, IV. b. habet orgo rugoróv, quod nemo probaverit.
[Post praecedens tus Med. a. b. inserunt xat. St.] Cetera Leum
êlavius sic emendat: 7. tovtov ygoum, i] xal άφ' εαυτού. vel
etiam: $i dxó τούτον , 3i xal άφ' ἐανταῦ γνόμης, quod jpse ma
gis probat. Sic et alibi p. 825. A. £js xgi &9 £gvroù yvóμης
öo9ijvav ovvsßoü1svaev. Re. Sed R. ita: *i *elevaάντων, nempe
re5v 'orgaruaorajv. St. Non videtur tamen £v τοσούτφ , interea ,
reiiciendum aut mutandum. vid. Lucian. T. I. p. 1 19. etc.. Op
osita autem non quaerenda videntur ubi iam , adsunt : 7 dip'
avrov yvóuns, *) (vél ì xaì) yagu£άμενος τφ ΚαίσαQu. Re. Mox
διει#y0n in διειλεγόn mitandum videatur, quia sic est p. 42o. A.
Sed quia Med. à. b. ibi quoque habent διελ£zôn, et Fragm.
CLIX. διελεγόησαν legitur, nihil mutavi hoc ig; St. -

2
 84 ΙΟΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

και υμάς τους παρόντας, και τους άλλους πάν

τας, όσοις τα της στρατείας έτη εξήκει ου
δε γάρ ") ουδε δέομαι τι υμών, τα μέντοι
L. D. γέρα και ώς υμίν αποδώσω ίνα μή ποτέ τις
95 είπη, ότι εγώ χρησάμενος υμίν εν τοις κινδύνοις,
έπειτα αχάριστος εγενόμην ει και τα μάλιστα
και τους σώμασιν ερρωμένοι, και πάντα και τα
λοιπά προσδιαπολεμήσαι δυνάμενοι, ουκ ήθελή
σατέ μοι συστρατεύσαι."
Και ο μεν ταύτά τε σοφιζόμενος είπε (πάνυ
1 γάρ αυτών έχρηζε) και χώραν έκ τε της δημο
σίας , και εκ της εαυτού δή πάσι σφίσιν ένειμεν,
*" ο " άλλους άλλη, και πάνυ πόρρω απ' αλλήλων, απαρ
τήσας ώστε μήτε τους ομοχώροις σφάς φοβερούς,
Ι. Ε. μήτ' αυ προς νεωτερισμόν ετοίμους, καθ' έν που
6 συνοικούντας , γενέσθαι, τών τε εποφειλομένων
σφίσι χρημάτων, ά πολλά και καθ' εκάστην,
ώς ειπείν, πράξιν υπέσχετο δώσειν, τα μεν ευ
θύς απαλλάξειν, τα δε ουκ ές μακράν και
1ο συν ***) τόκω διαλύσειν επηγγείλατο. ειπών δε ταύ
τα , και δουλωσάμενος αυτούς , ώστε μήτε τι
θρασύνεσθαι , και προσέτι και χάριν ειδέναι,
προσεπείπε ,,Απέχετε μεν παρ' εμού πάντα,
L.211.και ουδένα έθ' υμών αναγκάσω στρατεύσασθαι,
15 ει μέντοι τις εκούσιος εθέλοι και τα λοιπά
μοι συγκατεργάσασθαι, ***, ήδέως αυτόν δέξο
μαι." ακούσαντες δε τούτο εκείνοι, υπερ
ήσθησαν, και πάντες ομοίως αναστρατεύσασθαι
ήθέλησαν,
20 "Ο ουν Καίσαρ τους ταραχώδεις αυτών, ου
πάντας, αλλ' **** όσοι ) μετρίως πως όντες γεωργίαις
ζήν εδύναντο, απoλέξας, τους λοιπούς έχρήσατο -
και τούτο και επί των άλλων στρατιωτών εποίησε,
ee) ουδε δέομαι] ουδέν δ. R. Αt τι saepius sic post ουδε se
quitur, ut p. 214. Β. ουδε έπεμψέ τι. St.
eee) τόκω] τόκω τε Μed. a. Ρostea προσεπείπεν Μed. a. b..St.
f) μετρίως πως όντες γεωργίαις ζην έδύναντο] Dubito an haeo
satis sana sint. Αn scripserit Dio, μετρίως πως εκ της γεωρ
 LIBER XLII. C. IU L. CAESAR. 85

estis coram, et reliquos omnes, quorum militiae anni A.U.C.

iam exierunt: meque enim vobis mihi quicquam opus 7°7*
est. Caeterum praemia nihilominus vobis persolvam :
ne quis vestrum dixerit, me vobis usum im periculis,
ingratum deinde me praestitisse : quamtumvis ad reli
quias quoque belli conficiendas, neque corporis viri
bus, neque alia ulla re ad persequendum bellum desti
tuti, militiam meam recusaveritis.**
54. Haec astute simulata Caesar (etenim magno
pere iis indigebat) locutus, singulis agros, partim pu
blicos, partim suos, assignavit; aliis alio collocatis, \
longissimeque a se invicem distractis : ne, si coniun
cti habitarent, vel finitimis terrori, vel ad novas de
nuo res conandas parati esse possent. Debitas vero pe
cunias, quas fere pro singulis eorum factis daturum se
promiserat, partim iam nunc se numeraturum, partim
paulo post cum foenore persoluturum, recepit. Post
quam his verbis animos eorum ita obnoxios fecit, ut
non modo mom ferociter agerent, sed gratias ipsi insu
per haberemt; ,,Accepistis, inquit, iam a me omnia:
neque ego quemquam vestrum ad militiam posthac
compellam : si qui tamem ultro velint me in iis, quae
restant, absolvendis adiuvare, eos ego lubens rece
pero.** Ea voce audita, summa omnes voluptate sunt
affecti , neque fuit quisquam, quin denuo militare
vellet.

55. Itaque Caesar ex eis turbulentos, mom ommes

quidem illos, sed quotquot nunc moderatiores, ex
agricultura victitare poterant, selegit; reliquis ad mi
litiam usus est. Ad eumdem modum aliorum etiam mi

yias tjv ? Sed pro övrsg, Oddey Éyovrsg substituendum existi

mat: quod meae nunc coniecturae praefero. Re, avvjvres,ye
ogyiaus, vaeantes agriculturae, vel potius pro övres legendum
Év rais, qui uteunqüe ex agri cultura victitare p9terant, h. e.
qnibus satis erat agro domari, unde fortunas mediocres, et vi
fam tantillo quam hactenus commodiorem haberent, qui parvo
contenti erant. R. _ Mihi umice placet ἐν ταῖς. Deinde Med. a.
scribit ἐποίησεν. St.
 86 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε Η ΟΜ Α Ν Α Ε

τους γάρ πάνυ τε θρασείς, και ικανούς μέγα τι

25 κακόν δράσαι, εκ μεν της Ιταλίας εξήγαγεν, όπως
L. Β. μηδέν εκεί καταλειφθέντες νεοχμώσωσιν εν δε δή
R. 338.τή Αφρική και μάλα ήδέως, άλλους κατ' άλλην
πρόφασιν , ανάλωσε τούς τε γαρ εναντίους άμα
δι' αυτών κατειργάζετο, και εκείνων απηλλάττετο.
8ο φιλανθρωπότατός τε έ) γάρ ών, και πολλά κεχα
ρισμένα τους τε άλλοις και τους στρατιώταις μάλιστα
ποιών, δεινώς τους στασιάζοντας σφών εμίσει, και
ισχυρότατα αυτούς έκόλαζε. ταύτα εν εκείνω τώ
έτει, ενώ δικτάτωρ μεν όντως αυτός το δεύτερον
85 ήρξεν, ύπατοι δε επ' εξόδω αυτού αποδειχθέντες
L. C. *** ό, τε Καλήνος και ο έ5) Ουατίνιος ελέγοντο είναι,
έποίησε.

Και ες την Αφρικήν , καίτοι """ τού χειμώνος

μεσούντος, επεραιώθη και ουκ ολίγα δε εκ τού
4ο του, ανέλπιστος τους εναντίοις προσπεσών, κατώρθω
σε πλείστον γάρ παρά πάντα και τώ τάχει και
ταϊς ") του απροσδοκήτου στρατείαις κατέπραττεν,
ώστ εί τις εκλογίζοιτο, ότω τοσούτον των καθ'
εαυτόν εν τοις πολέμοις υπερήνεγκεν, ουδέν άλλο
45 τούτου μάλλον αν """"" έμπροσθεν παραβαλών εύροι ή
L. D. δε δή Αφρική ήν μεν ουδε εν τώ πρόσθεν χρόνω
φίλη τω Καίσαρι, *** μετά δε δή τον τού Κουρίω
νος θάνατον και πάνυ εχθρά εγένετο. *** ό, τε
γαρ Ούαρος και ο Ιόβας τα πράγματα είχον,
50 και προσέτι και *** ο Κάτων και ο "") Σκιπίων, οί
τε άλλοι οι μετ' αυτών όντες, εκείσε (** 7 ώσπερ εί
πον) συγκατέφυγον κακ τούτου κοινωσάμενοι τον
πόλεμον, τά τε εν τή ήπείρω ") εξηρτύσαντο, και
τή τε Σικελία και τη Σαρδοί επίπλους εποιούντο,
L. Ε. και τάς τε πόλεις έλύπουν, και τα πλοία ") κατ

g) τε γάρ ών] γάρ ανδρών ών, V. a. Μed. a.

gg) Ουατίνιος] Ουλτίνιος Μed. a. b. vitiose. Μox pro με
σούντος, Μed. a. habet ενεστηκότος. St.
h) ταις του απροσδοκήτου στρατείαις] Videtur dicendum fuis
 L IB E R XLII. C. IU L. CAESA R. 87

litum delectum fecit. Ferociores enim , et malis faci- A.U.C.

moribus edendis idoneos, ex Italia secum, ne quid ibi 7°7*
tumultuum concitare possent, abduxit; eosque in
Africa, alios aliis occasionibus, haud- iniquo animo
passus est perire. Nam et hostibus per eos cladem in
ferebat, et ipse hominibus liberabatur. Utque erat
alias animo mansuetissimo, et militibus prae caeteris
gratificabatur: ita seditiosos tamen ex his maxime ode
rat, severissimisque poenis coercebat. Haec a Caesare
eo anno gesta sunt, quo re ipsa imperium dictator ite
rum gessit: quum consulum momen Calenus et Vati
nius, extremo anno constituti, ferrent.
56. Idem Caesar, media licet hyeme, in Africam
transmisit: qua ratione effectum est, ut hostibus inspe
rato superveniens, rem praeclare gesserit. Nam im
omnibus negotiis celeritate, atque improvisis expedi
tionibus , plurimum consecutus est. Itaque si quis ex
pendere velit, quamam re tantum sui temporis ducibus
im bellis praestiterit ; nihil aliud magis in ea compara
tione reperiet, quo hic sit reliquis praeferendus. Cae
terum Africam, ne prioribus quidem temporibus Cae
sar sibi amicam, post Curionis vero interitum plane
hostilem habuit. Varus quippe et Iuba rerum ibi po
tiebantur, et Cato praeterea Scipioque, cum iis qui
ipsos sequebantur, eodem (quemadmodum supra di
ctum est) confugerant: communicatoque inter se bello,
mon tantum in continenti terra ad id necessaria parave
rant, sed Siciliam quoque Sardiniamque classe infesta
bant; ac tum oppida vexabant, tum maves abducebant,

se: rotg £x του άπροσδοxrjrov orgaretaug. orgarutxts edit. RS.

[et Med. a. b.] ut saepius. Re. Deinde ἐκλοyioouro Med. a. per
peram. Idem mox dat πολεμίοις. mon melius. Pro §μττgogę&v
àutem in utroque Med. est ἐμπροσδε. Praecedens òw in άν mu
tavi duce Ple. in Addendis. St.
hh) Σκιπίων] Σκηπtov Med. b. St.
i) ÉÉngrögavro] Forte §§ngrijggvro. Od. Nom sollicitanda est
lectio. £§agrósuv de apparatui bellico frequens, et huic loco
aptum. -

ii) xazrjyov] dxiyov, L.

 88 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ RΟ Μ Α Ν Α Ε

56 ήγον, και απ' αυτών και όπλα, τόν τε ") σίδηρον

τον άλλον, ουπέρ που και μόνου **7 * έχρηζον τελευ
τώντές τε ες τούτο και της παρασκευής και της δια
νοίας (οία μήτε στρατού σφίσιν εναντιουμένου, και
6ο του Καίσαρος έντε τή Αιγύπτω και εν τώ άστει
χρονίσαντος) αφίκοντο, ώστε και ες την Ιβη
ρίαν """ τον Πομπήίον αποστείλαι στασιάζειν
τε γάρ αυτήν πυνθανόμενοι, και εκείνον ετοί
μως, άτε του Πομπηίου του Μάγνου παίδα όντα,
65 **) δέξεσθαι νομίσαντες, παρεσκευάζοντο, ο μεν,
R.839.ώς τήν τε Ιβηρίαν διαβραχέων **) καταστήσων,
Ε., και προς το άστυ εκείθεν ορμήσων οι δε,
L.212 , τον πλούν άμα τον ες την Ιταλίαν ποιη
σόμενοι,
70 Κατ' αρχάς μεν γαρ διατριβή τις αυτοίς έ
γένετο, τού τε Ουάρου, ") τώ Σκιπίωνι της
ηγεμονίας αμφισβητήσαντος, επειδή αυτός εκ
πλείονος εν τοις ταύτη χωρίοις ήρχε , και του
"Ιόβου τη νίκη ") επαιρομένου, και τα πρώτα
75 δι' αυτήν αξιoύντος φέρεσθαι, συμφρονήσαντες
") γάρ ό , τε Σκιπίων και ο Κάτων, οία ο
μεν , τή αξιώσει , ο δε , τή συνέσει πολύ
πάντων σφών ") προήκοντες , τούς τε άλλους
L. Β. ") προσεποιήσαντο, και εκείνους έπεισαν τό Σκι
80 πίωνι πάντα επιτρέψαι ο γαρ Κάτων δυνη
θείς αν εξ ίσου αυτό ή και μόνος άρξαι,
**" ουκ ήθέλησε το μεν, ότι βλαβερώτατον
τους τοιούτοις "") ηγείτο είναι το δε, ότι τώ
**" πολιτικό αξιώματι ήλαττούτο αυτού, πολύ
Κ) τόν τε σίδηρον] Supple έλαβον, aut simile aliquid, Χ. Ιmo
rectius vitinm quaeritur in addito τον άλλον, φuod mutari de
bet in έλαβον, hoc modo: και απ' αυτών και όπλα, τόν τε σί
δηρον έλαβον, ούπερ που etc. L. Οddeyi τηνάλλως, pro τον
άλλον, mihi non magis satisfacit. τον άλλον σίδ. opponitur ar
rmis ex ferro. κατήγoν forte hic repetendum. Ρro μόνον ma
lim μόνου. Re. Εt hoc ex, Μed. a. b. recepi. Iidem Codd.
post τελευτώντες addunt τε: in quo et ipso eos secutus sum. St.
k") δέξεσθαι malim pro δέξασθαι. Re. Ηanc guogue Reimari
coniecturam recipiendam putavi. St.
 LIB ER XLII. C. IUL. CAESA R. 89

et ex eis arma, ferrumque reliquum praesertim sume- A. U.C.

bant, quo solo plurimum iis opus erat. Denique quum 7°7*
neque exercitus illis oppositus ullus esset, et Caesar in
Aegypto Romaeque moras traheret, tantum apparatum
contraxerant, eoque consiliis progressi erant, ut quum
Hispaniam seditionibus agitari audivissent , eo Cn.
Pompeium probe instructum amandarint. Fore enim
iudicabant, ut is propterea quod Magni Pompeii filius
esset, ab Hispanis prompte acciperetur : rebusque bre
vi temporis spatio ibi compositis, inde Romam pete
ret, ipsi vero una in Italiam classe adveherentur.

57. Iniecerat eorum consiliis ab initio moram,

quod Varus cum Scipione, quia a longiore iam tem
pore iis regionibus praefuisset, de imperio discepta
ret, et Iuba insuper victoria elatus, summam sibi
rerum vindicaret. Sed Cato ac Scipio consentientes,
quoniam hic dignitate, ille sapientia omnes longe
amteibat, reliquis etiam sibi conciliatis persuaserunt,
ut in suam sententiam concederent, ac Scipioni sum
manm rerum permitterent. Cato enim, quum posset
aut aequata cum Scipione potestate, aut etiam solus
imperare, utrumque recusavit: alterum, quia id sum
mo in bellis incommodo cedere existimabat, alterum,
quia ipse Scipioni in republica dignitate esset infe
Κk) xαταστήσιον] warczoyijgov Med. a. . Pro praecedentibus ös
τε rrjv, dedi ajs fjv τε ,Tauctore R. Idem deinceps post άμα
addenda censet verba τφ άαgu. St.
1) rg re xxvtiov] vj xxixlovv, L. Σκηrtovu Med. b. Illud
re delevi. St.
m) ἐπαιgou£vov] Ita recte L. scribendum iudicat pro ἐπαισά
μsvos quod adhuc textum turbabat. Confirmant emendationem
V. a. b.
m) avuyQovrjoavreg yàg] ovuqgovijaavrsg yoijv legendum: par
ticulae háé saépius apud Ibidnem permutaiitur, L. Od. Melius
8} pro y&g scriberetuir post superius μ£v. He. Mox et ubique
Coisl. scribit Xwrjtiov, ut Med. b. St.
o) argoijxovres, atgoosxovrjoovto] 7tQorjxov, avQogexouijgato,
V. b. minus bene.
oo) Post fjyeiro inserendum R. suspicatur τὸ στασιαςeuv. St.
 90 ΙΟ ΙΟΝΙSΗΙS ΤΟR Ι Α Ε Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

85 γάρ άλλως τε και εν τοις στρατιωτικούς εώρα

δυνάμενον το , τον άρχοντα και νόμω δή τινι
των άλλων προκεκρίσθαι και διά τούτο της τε
αρχής έκών αυτώ παρεχώρησε, και προσέτι και
τα στρατεύματα, ά έπηγάγετο, παρέδωκε και
9ο ο μεν εκ τούτου *** τήν τε Ουτικήν, υποπτευ
L. C. θείσαν τα του Καίσαρος φρονείν, και ολίγου και
ανάστατον υπό των άλλων επί τούτω γενομένην,
εξαιτησάμενος, ες φυλακήν υπεδέξατο, και την
χώραν τήν τε θάλασσαν την ταύτη πάσαν φρουρείν
95 επετράπη τών δε άλλων "") ο Σκιπίων αυτοκράτωρ
ήρχε και αυτού και το όνομα πολύ πάντας τους
ομογνωμονούντας οι επερρώννυε, νομίζοντας ουκ οίδ'
όπως αλόγω τινί πίστει, *** μηδένα άν Σκιπίωνα
εν τη Αφρική κακώς πράξαι. -

Μαθών ούν τούτο ο Καίσαρ, και ιδών ότι και οι

1 μεθ' εαυτού στρατευόμενοι πεπεισμένοι τε αυτό ούτως
L. D. έχειν εισι, και φοβούνται προσπαρέλαβέ τινα έκ
τε του γένους του των Σκιπιώνων όντα, και την προσ
ηγορίαν ταύτην φέροντα, (*** επεκαλείτο δε ") Σα
R.340.λάττων) και ούτω τόν τε πλούν *** πρός Αδρύμη
6 τον εποιήσατο, (τα γάρ εν τη Ουτική ισχυρώς εφρου
ρείτο) και έλαθεν αυτούς ") ανελπίστως υπό του χειμώ
νος περαιωθείς, εκβάντι δε αυτό της νεως συντυ
10 χία τoιάδε εγένετο, ύφ' ής, ει και τι φοβερόν υπό
τού δαιμονίου σφίσιν εσημαίνετο, αλλά και αυτό γε
L. Ε. εκείνο ***ες αγαθόν έτρεψεν. ) επειδή γάρ άμα τώ της
γής επιβήναι, προσέπταισε, και αυτόν πεσόντα επί
στόμα οι στρατιώται ιδόντες ήθύμησαν, και δυσανασχε
15 τήσαντες έθορύβησαν ου διηπορήθη, αλλ' εκτείνας
την χείρα, τήν τε γήν, ως και έκών δή πεσών, πε
ριέλαβε και κατεφίλησε και αναβοήσας είπεν,

ροο) ο Σκιπίων) και ο Σκηπίων Βaν. 2. Μed. b. gui tamen

και non habet. St.

p) Σαλάττων] Videtur legendum Σαλουτίων, F. conf. Casaub.

 L IBER XLII. C. IUL. CAESAR. 91

rior. Perspexerat enim, plurimum in re praesertim mili- A.U.C.

tari valere, ut dux reliquis, legum quoque auctori- 7°7*
tate, anteferretur. Igitur Cato sponte sua Scipioni
summa rerum cessit, et ei exercitum, quem secum
adduxerat, tradidit. Deinde quum Utica in suspicio
nem venisset, quod Caesaris rebus cuperet, parum
que abesset, quin reliqui eam ob id everterent ; Cato
urbem precibus suis ab interitu liberavit, eiusque ac
praeterea omnis circum regionis marisque custodiam
sibi iniunctam suscepit. Reliquorum dux fuit Scipio:
ipsumque adeo Scipionis momen animos eorum, qui
in eadem erant causa, magnopere confirmabat ; nescio
qua absurda persuasione, nullum Scipionem in Africa
posse rem infeliciter gerere.

58. Eo animadverso, Caesar, quum suos etiam mi

lites id pro certo habere, ob idque sibi metuere, im
telligeret, quendam ex Scipionum genere ortum, no
menque hoc et cognomem Salattonis ferentem , secum
accepit, atque ita, hostibus eius adventum hyeme
non exspectantibus , inopinato Adrumetum, (quod
Utica diligentius custodiebatur) transmisit. E mavi
egredienti Caesari huiusmodi casus obtigit, qui quam
vis adversam fortunam divinitus portendere videre
tur, tamen ab ipso in melius versus est. Quum
enim pedibus in terram descendens, impegisset, eum
que im faciem prolapsum conspicati milites moerore
ac sollicitudine perturbarentur; ipse nihil haesitans,
terram manu extensa, quasi dedita opera cecidisset,
comprehensam exosculatus est, inclamans: ,,Teneo

ad Suet. Caes. 6o. Re. Ab initio capitis, pro slal, xal poßoöv
tau, R. coniicit joav, xal £goßoövvo. St.
q) dvelriotos] dv£λπιστος Med. a. St.
r) ἐπειδῆ — 'AyQuxrj] Haec omnia attulit Grammaticus πεg}
avvvåêsos, in Bekkeri Anecdot. Graec Vol. I. editns, p. 1 4o. sq.
tanquam ex τεααααακοστό τQότφ βιβλίφ, ut verbo ἐπιβαίνειν
dativum addi doceret, et legit zvQogéxvaugev. St.
 92 ΙΟ Ι Ο ΝΙS ΗΙSΤ Ο RΙ ΑΕ R Ο ΜΑΝ Α.Ε

L.213.*** έχω σε, Αφρική, εκ δε τούτου προσέβαλε μεν

τώ Αδρυμήτω αποκρουσθείς δε, και προσέτι και
20 εκ του στρατοπέδου βιαίως εκβληθείς, μετέστη προς
πόλιν ετέραν **7 Ρούσπινα, και δεχθείς υπ' αυτών,
χειμάδιόν τε εν αυτή κατεσκευάσατο, και εκείθεν
ορμώμενος επολέμει, τότε μεν ταύτ' έπραξεν.
 LIBER XLII. C. IUL. CAESAR. 93

te Africa.** Inde Adrumetum oppugnatione tentavit, A.U.C.

repulsusque, et castris exutus per vim hostium, ad *"*
oppidum aliud, Ruspina dictum, se contulit. Hic
intromissus, hiberna paravit, ex eaque urbe ad bel
lum deinde exivit. Haec hactenus, de rebus a Cae
sare eo anno gestis.
 94 1

ΤΩ Ν Δ Ι Ω Ν ο Σ
ΡΩ Μ Α Ι Η Ω Ν ΙΣΤΟ Ρ ΙΩ Ν
Τ Ο

ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΟΝ ΤΡΙΤΟΝ ΒΙΒΛΙΟΝ.

ΤΑΔΕ *) ΕΝΕΣΤΙΝ ΕΝ ΤΩι ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΩι

ΤΡΙΤΩι ΤΩΝ ΔΙΩΝΟΣ ΡΩΜΑΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ,

"Ως Καίσαρ Σκιπίωνα και Ιόβαν ενίκησεν,

"Ως Νουμιδίαν οι Ρωμαίοι έσχον.
"Ως Κάτων εαυτόν απέκτεινεν,
"Ως Καίσαρ ες Ρώμην επανήλθε, και τα επινίκια έπεμψε,
και τάλλα κατεστήσατο.
"Ως ή τε αγορά Καίσαρος και ο ναός ") της Αφροδίτης
καθιερώθη.
"Ως Καίσαρ τον ενιαυτονες τον νύν τρόπον κατεστήσατο.
"Ως Καίσαρ Γναίον Πομπήίον τον τού Πομπηίου υίον εν
"Ιβηρία ενίκησεν,
"Ως πρώτον ύπατοι εις ουχ όλον το έτος απεδείχθησαν,
"Ως Καρχηδών και Κόρινθος απωκίσθη.
"Ως οι Κερεάλιοι αγορανόμοι κατεστάθησαν,

a) ένεστιν abest a Μed. b. Ιdem mox habet Σκηπίωνα, Sic

Νουμηδίαν idem et Μed. a. St.
 D I O N I S

H I S T O R IA E R O M A N A E.

LIBER QUADRAGESIMUS TERTIUS.

HAEC INSUNT LIBRO XLIII, ROMANAE HISTORIAE

IDIONIS,

Quomodo Caesar Scipionem et Iubam vicerit. c. 1—8.

Ut Numidiam Romani occupaverint. c. 9.
Quemadmodum Cato mortem sibi comsciverit. c. 10—18.
De Caesaris reditu ad urbem, triumphoque: et quomodo
reliquas res composuerit. c. 14—21.
De dedicatione fori Caesaris, ac templi Veneris. c. 22—25.
Ut Caesar annum ad hunc modum, quo nunc utimur,
constituerit. c. 26. 27. -

De victoria Caesaris in Hispania adversus Cn. Pompeium

Magni F. c. 28—45.
Quomodo primum consules non ad integrum annum creati
sint. c. 46—48.
De coloniis Carthaginem Corinthumque deductis. c. 49. 50.
Quemadmodum aediles Cereales instituti sint. c. 51.

ę b) gis] 6 tiis Med. a. Idem mox, ut Med. b., habet εἰς pro
G. Sot.
 96 DIONIS H IS T O RIA E R O MA N A E

XQ6vov *) μῆκος £rn tgta, èv olg àQyovveg ot dQvôμού

μενοι, οὐδε ἐyÉvovto.
'loëìioc T. vt. Kaioag δικτύτιος, μετὰ Aiuiìiov
Aετίδον ἐππάgyov, xai ύπατος τὸ γ, *) μετά τοῦ
aύτου.
I&voc *IoüAiog Kaioag öixt&rog τὸ δ', μετὰ Aiul
Aiov tvvågyov, xal ίπατος τὸ δ', μόνος.
'Io£λιος Kaioag δικτάτωρ τὸ ἐ, μετὰ Alμιìiov Ae
πίδου ττπάgyov, xai ύπατος τὸ ἐ, μετά Avtwviov. *)

£ ;

L.214* T, ôë êyoμ£νφ άτει και ἐδικτστóg8v6£v άμὰ

-

xal ") άπάτενσε , vQltov £xdτεgov , τοῦ Aε

atiöov ot άμφοτ£gotg ovv&Q&ovtog. ἐπειδή yàg
* δικτdτως ύπ' αὐτοῦ τὸ πQαδτον ἐλάχόη, παQw
R.842.yQjud τε συτόν μετά την στρατηγίαν ἐς τjv 'Ißn
6 Qtav tjv πλησιαιτégav έστειλε, και ἐπανελόόντα,
άπιvvxlovg , μήτε τινάς vixrjoavrtx , μήτ' ἀρχι}ν μαχε
αάμενόν τισιν, ἐτίμησε* *) τρόφασιν , ότι τοῖς ύπό
L. B. τε τοῦ * Moyylvov xai ύπό τοῦ Magxάλλου πQαχύεῖ
1ο σι παQεyÉv8vo. oùxovv ουδὸ ἐπεμψά τι ἐπ' dλη
$elas, πλην τὸν χοημάτων, ά τους σνμμάχονs
άσεσυλήκει. * .vovrotg τε ούν αὐτὸν *) ijyaAA8, x«i
μετά τούτο xal 6vvdQyovva: * ÉxatéQaoûv xQog&tA8vo.

c) μjxos] πλῆθος Med. a. Mox Med. a. b. habent Γ. *Iovì

1uos, post δικτέτως addunt voù, pro quo forsan legendum
τό y. T St.
*) μετά τοῦ αὐτοῦ] Sic HS. et L. μετὰ Alμιλtov jr. RS. [et
Med. b. μετὰ Aiuuâtov Aertiòov ύττ'. Med. a. Mox IT. *IovAios
Med. a. b.] Postea ad μετα 'Avtoviov, cod. Med. uterque ad
dit jrr. id est, jztdtov , docente Gronovio p. 86. (ita vero et
editio RS.) Annotat simul Gronovius, ex lacuna JDionis p. 238.
qua Antonius Caesaris dictatoris ovvdgyov dici videtur, É a

viris eruditis colligi, Antonium fuisse , magistrum equitum :

munquam enim avv&gyovtt: dici nisi in consulatu ; de quo ta
menT consulatu Caesaris in illa lacuna, propter negligentiam
librariorum tantum, memoria intercidit; hic certe expressa
est. Res verissima ; sed ovv&gyovvcz etiam de magistro equitum
dici, ex initio huius libri apparet.
 L IBER XL III. C. IUL. CAESAR. 97

temporis spatium, anni tres, in quibus hi magistra

tu® reCen8emtur.

ante C. N. U. C.

46. 708. Iulius C. F. Caesar, dictator, Aemilio

Lepido magistro equitum, et consul III.
cum eodem.

45. 709. C. Iulius Caesar, dictator IV. Aemilio

Lepido magistro equitum. et consul IV.
solus.

44. 710. Iulius Caesar dictator. V. Aemilio Lepido

magistro equitum, .et comsul V. cum
Antonio.

1. Sequenti anno dictaturam simul et consulatum, A. U.c.

utrumque vero magistratum tertia iam vice, utrum-.3$.
que collega Lepido, gessit. Ut enim primum ab eo Dííû.
dictator dictus fuit, statim eum ex praetura in Hi-,;;;;;,
spaniam citeriorem misit : reversoque triumphum, ïï.
quum neque vicisset quemquam, neque omnimo si- ;;;
gnis collatis dimicasset, concessit: ea usus specie,cú,
quod is rebus a Longino et Marcello gestis interfuis
set. Caeterum in triumpho suo nihil intulit, praeter
eas pecunias, quibus socios despoliaverat. His rebus
Lepidum quum ormasset, collegam eundem sibi utrius
que magistratus adscivit.

d) έπέτενσε] jrrdrevoev Med. b. St.

a) arg6pwgw] argog&osu, L. Sed et accusandi casus absolute
ponitur. Mox, pro mag*y£vsro , xgg£y£vouro, Med. a. [sed alia
inanus, duabus literis abrasis, reddidit ut est im edito.]
b) #yor//s] Ita F. ex Lamb. Bos. - Vulgo [et in Med. a. b.]
fyyfwzí, prò quo Xyl. etiam substituit jynλε, ab eodem verbo
dyóììo.
Dionis Hist. Rom. Tom. II. G
 98 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS Τ Ο R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

Και αυτών αρχόντων ήδη, οί τε εν τη Ρώ

15 μη έταράχθησαν υπό σημείων. * λύκος τε : γαρ
εν αυτή ώφθη, και " χοίρος ελέφαντι, πλην
των ποδών, όμοιος εγεννήθη καν τη Αφρική
ό, τε " Πετρέϊος και ο Λαβϊήνος, τηρήσαν
τες τον Καίσαρα προς κώμας επι σίτον εξε
20 ληλυθότα , τήν τε ίππον αυτού μηδέπω κα
L. C, λώς εκ της θαλάσσης ερρωμένην, . ες τους πε
ζούς τους Νομάσι ") κατηξαν και ταραχθεί
σης προς τούτο της ασπίδος, πολλούς μεν αυ
των εν χερσιν απέκτειναν πάντας δ' αν και
25 τους λοιπούς, " * ανειληθέντας επί μετέωρόντι,
εξέκοψαν, ει μη ισχυρώς ετρώθησαν επί πλείον
δ' ουν και ώς, τούτου συμβεβηκότος, " τον Καίσα
ρα κατέπληξαν, λογιζόμενος μεν γαρ , ως υπό
ολίγων έπταισε, προσδεχόμενος δε και " τον Σκιπί
80 ωνα τόν τε Ιόβαν πάσαις (ώσπερ ήγγέλλοντο) ταϊς
δυνάμεσιν ευθύς αφίξεσθαι, διηπόρει, και ουκ είχεν
L. D. ό, τι ") πράξη, τόν τε γάρ πόλεμον μηδέπω
καλώς διενεγκείν δυνάμενος, και την εν ταυτώ μο
νην χαλεπήν (κάν οι πολέμιοι σφών απέχωνται) διά
35 τήν της τροφής απορίαν, τήν τε ανάστασιν
αδύνατον, (τών πολεμίων και εκ της ηπείρου
και εκ της θαλάσσης επικειμένων οι) ορών ού
σαν, ήθύμει.
Ενταύθ' ούν αυτό όντι "ο Πούπλιός τις Σίττιος
4ο (είγε εκείνον, αλλά μή το δαιμόνιον δεί λέγειν)
Η.343.τήν τε σωτηρίαν άμα και την επικράτησιν έδωκεν.
ούτος γάρ εξέπεσε μεν εκ της Ιταλίας, παραλα,
βών δε συμφυγάδας τινάς, και περαιωθείς ") ες
Ι. Ε. Μαυριτανίαν, χείρά τε ήτησε, και "" παρά τω
45 Βόκχω στρατηγήσας, επεχείρησε τό Καίσαρι, μήτε
τινά ) ευεργεσίαν αυτού προέχων, μήτ' άλλως εν
c) κατηξαν] κατήραξαν, Τ. Saltem κατήρξαν est in Μed. a.
St. Pro sequenti και ταραχθείσης, Μediceus uterque habet και
συνταραχθείσης. Re.
co) ό, τι πράξη, praetuli νulgato ό, τι πράξει, ex iisdem co
dicibus. Coniunctivo enim modo alias Dio uίitur in hac phrasi.
 LIBER XL III. C. IUL. CAESAR. 99

2. Qui quum iam inivissent magistratum, haee A.U.C.

prodigia Romanos perturbaverunt: lupus in urbe vi_ 7°8
sus, sus foetum elephanti praeter pedes caetera simi
lem edidit. In Africa Petreius et Labienus, quum
Caesarem frumentandi causa in pagos digressum ani
madvertissent, equitatumque eius nondum a iacta..
tione maris satis convaluisse, Numidis peditatum
eius aggressi sunt: ordinibusque legionum conturba
tis, multos eorum statim interfecerunt : ac reliquos
omnes pariter, qui in locum editum evaserant, con
cidissent ; nisi vulneribus crebro acceptis fuissent
impediti. Quo magis illi vel sic, cum ea contigis
sent, Caesarem in perturbationem coniecerunt; qui
cogitans, quod a paucis incommodum accepisset,
quum et annuntiatum esset, Scipionem etiam ac Iu
bam cum omnibus copiis iam iam appropinquare, in
magna consilii inopia haerens, quid ageret non ha
bebat. Videbat enim, se neque bellum id trahere
nunc commode amplius posse, omnemque in eo loco
moram, ut ab hostibus etiam non invaderetur, ta
mem ob penuriam victus difficilem fore: porro au
tem discedere se mullo modo posse, hostibus terra
marique sibi imminentibus.
5. In hac anxietate constituto Caesari P. qui
dam Sittius (si modo id ei, non numini potius ad
scribendum est) et salutem et victoriam attulit. Is
Italia pulsus , exulibus quibusdam sibi adiunctis,
quum in Mauritaniam traiecisset, imperiumque mili
tare apud Bocchum obtinuisset, manu militum ab
eo impetrata, Caesarem in hoc bello conficiendo ad
iuvare statuit: quum neque beneficio eius ante affe
d) έs MavQuravlav etc.] Haec transposita sic im priscum or
dinem redigentur:_£s Movquvovtov, xoù xoQd. ? Böwzq) orga
*nyijaas, zeigô re jrnas, κά άπεz£ígnas, L.. Vei xai póne post
Böwzg. Re. Pro ήτησε, R. vult 71ισs vel avvrjluas. St.
e) etjegyeaiav αὐτοῦ] Vox ovroj deerat in editis, [deest etiam
in Med. b. St.] restituta ex V. a. et Med. a. non sine urgente
causa, ut arbitror. Quod autem Oddey post Kaloagu addit
ßorj&eiv, supervacaneum est, quia idem aliis verbis Dio ipse
dixit post pauca interiecta.
G 2
 100 DIONIS HISTORIAE ROMANAE

»vojaev ot άν, του τε πολεμον σννάσασθσι, xai τὰ

παρόντος dvyxwvegyάσασὸat. xjx τούτου σύτφ μèv
£xetvq) oùx èπίμvve. xóóóø vs ydg aùtôv ijxovev
L.215.övza, xal ßgvxyv% vv - *) ύφ' £avroù (où ydg
61 xo μεyάληv loyùv είχεν) έφελήσεσότι ἐνόμιζε.
vöv öå örj 'Ióßav ÉxovQarevdavta írritnQrj6ag ,
** ig vs vijv Novuótav èvtpale, xai τιύτην
ve ** xal vjv ITavrovìtav, μ£gos τής άρχῆς αὐ
55 τοῦ οὐσαν, ἐλvμήνστο* τύστε τὸν βασιλέα τόν
τε ἐν yeQolv dqpio;%av, xaì èx μέσης τῆς όδοῦ με
vâ voό πλείονος στgt;τοῦ ἀναστQ£ιραι. °) ἐστι yàg övè
xal zij zxvxlovv άπ' αὐτοῦ συνάπτεμψεν* §£ οὐ
areg *) xai τά μέλιστα διεφάνη, δτι ει xaì èxeivos
6ο ἐληλυθει, οὐx êv ποτε αὐτοῖς δ Καίσαρ άvτάσχεν.
oùxovv οὐδέ μόνφ τφ xxvxiov, ovußáÀÀειν *) εὐδυς
L. B. ἐτόλμησε. τά τε yàq άλλα ** xal τους ἐλάφων
vas, τὸ μὲν τι, και ἐπί τη μάχα, τὸ δέ δ*)
πλεῖον, ότι τό ίπτικὸν αὐτοῦ ἐτάgaggov, δεινός
65 ἐδεδlει. -

'Ev φνλακί οῦν τὸ στρατόπεδον ἐς όσον ἐδυνάτο

zxoujv ö Kaiovg, 6vQavvóτας τε ἐx τῆς 'Ita1ios
xal ** ἐλάφαντας μετεπίμπετο, οὐχ óς και έιό
μαχόν τι δέ σύτῶν δQdoov (oùôè yàg xoÀÀoi
7o ijaav) άλλ' ἐνα ot £τποι πρός τε την όψιν και
atqός τὸν φωνῦν σύτῶν ἐκμελετήσωσιν οὐδὲν ἐr.
τους τὸν πολεμίων φοβεῖσδαι. xjv τούτφ ** oz
τε ') ITavroùÀot zov xQo6£χῶgn6av σύτj, xai £regot
τινες τῶν πλησιοχαῖρων, τὰ μέν, δι' ἐxeivovg, ἐπει
75 δέ σφάς μεγάλως τιμηδὲvtag ijxov6av- τα δ},
*a* *7 vj τοῦ MaQlov μνῆμα, ** ότι τQogrjxcov,
f) jp'.£wvrot; scripsi ex Med. a. pro vulgato &q' £gvro;.
Mox pro ἐπιτηοήσας in eodem codice ést simplex rnqjoag.
g) £grt yäg ότε και τφ xximttov] Inest mendum ita eluen
dum : Étu yàg ovro xαι τφ xxir. L. Equidem vereor, ne hic
maculam adsperserit potius quam eluerit Leunclavius; neque
scio an satis Graece dicatur ἐτι yàg ovro xaì , pro, nihilo eiim
minus jta qu9que. nec probare possum Oddeyi τάruv, 8, re. Ut
enim Éwruv δrs saepius de tempore dicitnr,'ita mec^ri 'in eius
modi locutione omissum insolens est. Re. In Med. a. b. est
 IL IB ER XLIII. C. IU L. CAESAR. 101

ctus, neque ei motus fuisset. Ipsi quidem Caesaria.u.c.

non venit auxilio, quod longe eum abesse audierat, ?°*
neque magnopere suis copiis (quas non magnas ha
bebat) iuvari posse existimabat. Igitur observato
tempore, quo Iuba regno suo exercitum eduxisset,
in Numidiam irrupit, eamque, et Gaetuliam, quae
pars regni Iubae erat, vastavit: qua re Iuba, ut in
stituto praesenti omisso, medio ex itinere cum ma
iori parte exercitus reverteretur, motus est. Nam
partem iam suarum copiarum Iuba Scipioni aliquamdo
miserat: ut satis vel hinc constaret, si se ei conium
xisset, Caesarem eos sustinere mequaquam potuisse.
Quamquam ne quidem solum Scfpionem Caesar ag
gredi statim ausus est, im primis metu elephantorum,
quos partim pugnae causa, maxime vero quod ab iis
equitatus suus conturbabatur, summopere metuebat.
4. Itaque castris, quantum eius fieri poterat,
custodia munitis, ex Italia, praeter mihites, etiam
elephantos evocabat, non quasi magnum aliquid in
praelio per eos effecturus ; (nec enim multi erant)
sed ut equi sui eorum visui atque voci assuefacti,
hostium quoque elephantos timere desinerent. Inter
ea et Gaetuli ad Caesaris amicitiam accesserunt, et
nommnlli alii fimitimi populi: partim propter Gaetu
los, quos magnis honoribus ab eo affectos audierant:
partim Marii memoria adducti, cui Caesar genere
&ru pro δre. Unde facile cum R. rescribi possit 5, ru. Sed 5,
τι istud, cum dπ' αὐτοῦ, np. voj otQavoj, sequatur, vix Mo
cum habere potest. St.
h) τά μάλιστω scripsi ex Med. a. pro μέματα. et mox εὐδέs
áró1μησε pro corrupto αύδιg. Re. In Med. b. deest xaì amte
τὰ μάλιστα.
ij ITετοῦλοι, RS. in edito. qui tamem antea I'aurovllwv, ut
Med. a. b. et L. Idem RS. in MS. male cohaerentia haec re
perit o£ts ys τοῦ λοιπού. Ipse in notis Tauroùìos,.vel potius
Tafrov1ou scribendum iudicat, probante X. ITauroùlos expres
serunt HS. et L. sed rerojlou rectius est in Med. a. Re. Ego
ubique diphthongum posui. Atque hanc scripturam Reimarus
ipse posteà in Addendis vidit unice probandam esse, quanquam
in lapidibus reperiatur NATIONES GETULICAE apud Gruter.
CCCLXXII. 6. Quod sequitur, xov , deest in Med. a. b. et
deleri iussit R. •,
 102 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

R.544*) αυτό ήν ώς δε ταύτά τε εγένετο, και οι εκ

το. της Ιταλίας βραδέως μεν και επικινδύνως, υπό τε
του χειμώνος και υπό των πολεμίων, περαιωθέν
8ο τες, όμως δ' ούν ήλθον ποτέ ουκέθ' ησύχασεν,
αλλά και τουναντίον ήπείχθη προς την μάχην,
όπως πριν τον Ιόβαν επελθείν, φθάση τον Σκι
πίωνα , προκατεργασάμενος, και προχωρήσας επ'
αυτόν ** πρός πόλιν ") Ουζίττα, *" επί λόφου τι
85 νος, υπέρ τε εκείνης και υπέρ του στρατοπέδου
L. D. άμα αυτών όντος, ιδρύθη, προεκκρoύσας τους κατέ
χοντας αυτόν και μετά τούτο προσπεσόντα οι
τον Σκιπίωνα από τε τού μετεώρου απεδίωξε, και
τους ιππεύσιν επικαταδραμων εκάκωσε, τούτό τε
9o oύν το χωρίον κατέσχε και ενετειχίσατο, και έτερον
επί θάτερα της πόλεως, ** τον ") Λαβιήνον απ'
αυτού κρατήσας, έλαβε κακ τούτου και πάσαν
αυτήν απετείχισεν, ο γάρ Σκιπίων, δείσας μή
προαναλωθή, **ες μάχην μεν ουκέτ' αυτό ήει'
95 τον δε ") δή Ιόβαν μετεπέμπετο, και αυτό, επειδή
μή υπήκουέν οί, πάντα τα εν τη Αφρική τους
"Ρωμαίοις όντα *" χαρίσασθαι υπέσχετο, και ο μεν
L. Ε. εκ τούτου ** τό μεν Σιττίω άλλους αντέταξεν, αυ
τός δε επί τον Καίσαρα αύθις ώρμησεν.
Εν ώ δε ταύτ' έγίγνετο, ο Καίσαρ επείρασε
1 μεν πάντα τρόπον ") ες χείρας τον Σκιπίωνα υπα
γαγέσθαι μή δυνηθείς δε, λόγους τε φιλίoυς ες
τους στρατιώτας ") αυτού καθήκε, και βιβλία βρα
χέα διέρριψεν, υπισχνούμενος δι' αυτών, το μεν
D.216.επιχωρίω τά τε οικεία ακέραια τηρήσειν, και αυ
6 τους ελευθέρους αφήσειν τό δε Ρωμαίω, τήν τε
άδειαν, και τα γέρα, *) και τάλλα, ά και τους
k) αυτό ήν] αυτού ήν, Μed. a. b.
1) Ουζίττα] Ουζζίττα, Μed. a. b. [Paulo post in Μed. a. est
προσεκκρoύσας ,]. 9 - 3 . - - -- -

m) τον Λαβιήνον απ' αυτού (scil. χωρίου) κρατήσας] Μihi

quidem non constat, verbum κρατείν hanc sustinere constru
ctionem : κρατείν τινά από τινος τόπου, pro deturbare, Viderint
perspicaciores, si quod alind verbum proxime accedens pro
κρατήσας apte substitui possit 2 an επ' αυτού sanando loco suf:
ficiat? Re. Cogitavi aliguando εκκρoύσας, sed deinde credidi
 ILIBER XLIII. C. IUL. CAESAR. 103

propinquus erat. Interim dtim haec geruntur, mili A. U.C.

tes ex Italia evocati, quamvis tarde, magnoque cum
periculo propter tempestates hostesque, traiecto mari,
tandem advenerunt. Itaque Caesar, non amplius ces
sandum ratus, sed ad pugnam potius properans, in
Scipionem exercitum duxit, ut eum ante adventum
Iubae praelio opprimeret. Igitur profectus in eum
dem, ad Uzittam in colle, qui oppido hostiumque
castris immimebat, deturbato eius praesidio, castra
I
posuit, Scipionemque oppugnandi sui causa venien
tem ab alto repulit, immissisque equitibus damnum
ei intulit. Eum collem Caesar postquam communi
vit, alium quoque ex altera oppidi parte, pulso inde
Labieno, occupavit : atque ita totam urbem munitio
nibus clausit. Etenim Scipio in praelium advcrsus
Caesarem non amplius educebat milites, veritus me
ante Iubae adventum conficeretur: qui quum evoca
tus tamen non pareret, omnem Africam, quae Ro
manis subdita esset, se ei domo daturum Scipio pol
licitus . est. Ea pollicitatione adductus Iuba , alios
Sittio opposuit, ipse iterum adversus Caesarem com
temdit.
' 5. Interim Caesar, ut ad pugnam Scipionem eli
ceret, nihil intentatum reliquerat: quod quum nom
succederet, amicos sermones inter milites eius vul
gavit, literasque minutas sparsit, quibus promittebat,
indigemis se omnem rem familiarem integram conser
vaturum, ipsosque liberos dimissurum: Romanis au
tem impunitatem, praemiaque, et alia, quae suis
Dionem scripsisse êwgatioos, quod poeticum quidem est, nom
tamen Dio habebat qùare id aspernaretur. R. TMihi nihil mu
tandum videbatur, miisi dπ' αὐτοῦ in ἐπ' αὐτοῦ. Sed fortassis,
modo verbum xgarjaag per praegnantiam explices postquam
vieerat ex eo pepulit , &π' ἀυτοῦ sanum est. St. .

m) 8rj omittii Med. uterque. Mox yagioEg8au malim.

o) gg' ysiQag] Sic Med. RS. HS. sedT£ς τους z£igas, L. quod
reiicere non dubitavi. -

p) argaruótas αὐτοῦ] Vox αὐτο5 ex V. a. et Med. a. adiecta

est. Egregiorum codicum auctoritas et sententiae perspicuitas
additamentum commendant.
r) xal τάλια desunt in Med. a.
 104 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

συνουσίν οι ώφειλε, ' δώσειν και συχνούς γε εκ

τούτου προσεποιήσατο. Σκιπίων δε επεχείρησε μεν
10 και αυτός και βιβλία και λόγους ες τους εναντίους
έσβαλείν, ") ώς και σφετεριούμενός τινας, ου μέντοι
και μεταστήσαι αυτούς ήδυνήθη ουχ ότι ουκ αν
και τά εκείνου τινές ανείλοντο, είπερ τι των ομοίων
επηγγέλλετο αλλ' ότι άθλον μεν σφίσιν ουδέν
15 υπισχνείτο, τον δε δή δήμoν ") των Ρωμαίων τήν
τε γερουσίαν άλλως ελευθερώσαι αυτούς παρεκάλει.
L. Β. και ούτως, εν ώ δή τα ευπρεπέστερα τώ λόγω μάλ
λον, ή τα χρησιμώτερα τους παρούσιν ήρείτο, ού
δένα αυτών ώκειώσατο.
20 Μέχρι μεν ουν μόνος ο Σκιπίων εν τώ στρατο
πέδω ήν, ταύθ' ούτως έγίγνετο επεί δε και ο
"Ιόβας επήλθεν, ήλλοιώθη, εκείνοι ") μεν γαρ και
προεκαλούντο τους εναντίους ες μάχην, και μη
R.345.βουλομένους συμβαλείν *) εκάκουν, τότε ιππικό
25 τους αποσκεδαννυμένους σφών ισχυρώς έβλαπτον
ο δε δή Καίσαρ ουδε ές χείρας αυτούς έκών ήει,
και την "") περιτείχισιν επέσχε, και την τροφήν αγα
πητώς ήρπαζε, και δυνάμεις άλλας οίκοθεν προσμε
τεπέμπετο, και ** όψε μεν και χαλεπώς ελθού
80 σας αυτάς, (ούτε γάρ αθρόαι ήσαν, αλλά και
L. C. κατά βραχυ συνελέγοντο, και πλοίων ώσθ' άμα
περαιωθήναι ήπόρουν) ελθούσας δ' ουν ποτε προσ
λαβών, ανεθάρσησεν αύθις, και επεξαγαγών παρε
τάξατο προ της ταφρείας, ιδόντες δε τούτο οι
35 εναντίοι ** αντιπαρετάξαντο μεν, ου μην και ***) συνέ
βαλον σφίσι, και τούτο επί πλείους ημέρας έγέ
νετο. πλην γάρ ότι τους ιππεύσιν επί βραχύ
") συμμιγνύντες ανεχώρουν, ουδέν ουδέτεροι μέγα παρ
έβαλον.
s) ως και] Ιta Μed. a. melius omnino quam vulgo ώστε καί.
Vide indicem in ως και, φuod de fine actionis accipitur. Re.
Μox αν είλοντο pro ανείλοντο νult R. temere. St.
t) των Ρωμαίων] τον των Ρωμ. Μed. a.
ιι) μεν γαρ και] και addit Μed. a. RS. ΗS. Deest apud L.
π) εκάκουν] έλύπουν, V. a. Μed. a.
 LIBER XLIII. C. IUL, CAESAR. 105

debebat, stipulabatur: eaque ratione multos ad se per- A. U.c.

traxit. Pariter Scipio etiam spargendis inter adversa- 7o8
rios libellis et sermonibus, Caesarianos quosdam ad
se perducere tentavit, meque tamen ad defectionem
potuit permovere: non quod deerant, qui eius partes
fuissent amplexuri, siquidem similia promisisset ; sed
quia praemium nullum pollicebatur, libertatemque
tantum S. P. Q. Romani ut defenderent, temere ad
monebat. Igitur, dum honestiora, secundum ratio
nem, quam praesenti negotio commodiora, proponit;
neminem Caesariamorum sibi adiunxit.
6. Haec Scipio, tantisper dum solus ad exerci
tum esset, agebat : post adventum Iubae institutum
mutavit. Nam tum ambo hostem ad pugnam provo
care, et pugnare nolentem laedere, equitatuque Suo

palantes ab eius exercitu gravi dammo afficere coe

perunt. Caesar neque in aciem lubens exibat, et ne
munitionibus circumdaretur impediebat, commeatu
rapiendo contentus. Interim plures ex Italia copias
evocaverat: quae quum aegre tandem advenissent,
(quippe non coactae iam, sed minutim conscriptae,
neque satis magno navium numero instructae, ut si
mul omnes traiicerent) receptis iis animum confir
mavit, extraque vallum copiis eductis, aciem instru
xit. Hostes, eo perspecto, ipsi quoque in acie suos
collocarunt, neque tamen signa contulerunt: idque
aliquot diebus factitatum est. Praeterquam enim,
quod equitatu paullum inter se commisso, pedem
referebant, neutri rem magnam tentarunt.
xx) xeQutelzισιν] τεgurelgnotv Med. b. Paulo post in Med. a.
*al ante xarà ßg&zj deest. St.
xxx) ovv£ßαλον] ovvåßα110v Med. a. b, St.
y) συμμιγνύντάς — ταqάρα1ον] συμμίεαντες — ταqsßάλλοντο,
audebant, R. Same atagogd11&gôot hoc sensu usitatius est, et `
sic Dio alias, p. 83. C. 156. A. Sed non ausim ideo παqαβα1
1ειν damnare. Nam utrinque eadem ellipsis est, scil. xuvδύνφ
vel xuvδύνοις, quod plene dicitur apud Aristidem: avaQaßóìlov
res μεσην τοῖς κοὐ πολέμου κινδυναῖς πάλιν. Eadem ratio loci
apud Suiâam: £avrijv παggßaä£iv dvögi dyvótu. . Utrumque iam
HS. laudavit. Re. im Addemdis. Mihi simplicius videtur, ut
παραβάλλειν dicatur significare aggredi, moliri, suseipere. St.
 106 ΙΟ ΙΟΝΙSΗΙS ΤΟR ΙΑΕ RΟ ΜΑΝΑΕ

4Ο "Ο ούν Καίσαρ, εννοήσας ότι ουκ άν δύναιτο

Ι. D. άκοντας αυτούς ") υπό τών χωρίων ες χείρας ελ :
θείν αναγκάσαι, *" προς Θάψον ώρμησεν, ίν ή
προσβοηθησάντων αυτών τη πόλει , συμβάλη σφί
σιν, ή περιϊδόντων, εκείνην γε έλη, ή δε δή Θά
45 ψος κείται μεν εν χερρονήσω τρόπον τινά, ένθεν
μεν της θαλάσσης, ένθεν δε λίμνης παρηκούσης,
α" στενόν δε δή τον ισθμόν και ελώδη διά μέσου
ούτως έχει, ώστε διχή μεν, δι' ελαχίστου δε, εφ'
εκάτερα του έλους παρ' αυτήν την ραχίαν αμφο
5ο τέρωθεν παριέναι, προς ταύτην ουν την πόλιν ο
Καίσαρ είσω των στενών χωρήσας, ετάφρευε και
εσταύρου, και εκείνοι μεν ουδέν πράγμα αυτό
L. Ε. παρείχον, (ου γάρ ήσαν αξιόμαχοι ) ο δε δή
Σκιπίων και ο Ιόβας επεχείρησαν το στόμα του
55 ισθμού, καθ' ό προς την ήπειρον τελευτά, σταυρώ
μασι και ταφρεύμασι διχή διαλαβόντες ανταποτει
χίσαι.
Εν έργω δε αυτών όντων, και πολύ καθ' εκά
ά
στην ημέραν ανυόντων, (όπως ") γάρ τοιθάσσον δια
L.217.τειχίσωσι, τούς τε ελέφαντας καθ' ο μηδέπω διε
61 τετάφρευτο, αλλ' ευέφοδόν τι τους πολεμίοις ήν,
*) προσέταξαν, και τα λοιπά πάντες ειργάζοντο)
*" επέθετο ο Καίσαρ αιφνίδιον τους ετέροις τους περί
τον Σκιπίωνα, και τους ελέφαντας πόρρωθεν σφενδό
65 ναις και τοξεύμασιν εκταράξας, ") εφέσπετό τε αυτούς
αναχωρήσασι και παρά δόξαν τους εργαζομένοις
προσμίξας, και εκείνους έτρέψατο, και σφίσι φυ
γούσιν ες το έρυμα συνεσπεσών, "" αυτοβοεί ") αυ
το είλεν, ιδών δε ταύτα ο Ιόβας, ούτως εξεπλά
L. Β. γη, και έδεισεν, ως μήτε ες χείράς τινι υπομείναι
R.346.ελθείν, μήτε το στρατόπεδον διά φυλακής ποιήσα
yy) υπό τών χωρίων] Εgo autem από των χωρίων lego, Χ.
Νisi malis de causa impediente interpretari, Re, quod et Reis
kio placet. Ρostea συμβάλλη habent Μed. a. b. et inferius
Μed. a. pro ραχίαν dat ράχην. St.
yyy) γάρ τοι θάσσον] γάρ τι θάσσον, ita ut τι cum θάσσον
cohaereat, pro θάσσόν τι, aliφuanto celeriu», R. Μox, eodem
monente, διετετάφρευτο reposui pro διετάφρευτο. St.
 LIBER xLiii. c. IUL. CAES AR. 107

7. Caesar ubi intellexit, mom posse se ob loco- A.U.c.

rum rationem hostem invitum ad mamus conserendas 7o8.
adigere, ad Thapsum se convertit : ut vel cum hoste,
urbi ei auxilio veniente, facultatem confligendi adi
pisceretur, vel etiam destitutam caperet. Thapsus
sita est im peninsula quodammodo, propter quam
Hinc mare, illinc lacus sese protendit. Angustum
vero palustremque isthmum sic habet in medio, ut
duplici quidem via , sed perexigua, ex utraque parte
paludis, propter ipsum litus, utrimque transitus pa
teat. Ad eam urbem Caesar intra angustias progres
sus, fossam ac munitiones circumduxit, mon obstan
tibus Thapsitanis : meque enim ad dimicationem sa
tis erat eis roboris. Scipio autem ac Iuba comati vi
cissim sunt, fauces eius isthmi, qua is in continen
tem terram desinit, vallo fossaque ex utraque parte
obstruere.
8. In eo opere quum versarentur, ac singulis
diebus magnam eius partem absolverent, quoque ce
lerius munitiones perficerent, iis in locis, qui mon
dum obstructi erant, quaque hostibus aditus patebat,
elephantos opposuissent, reliqui omnes labori intenti
essent; Caesar subito eos, qui sub Scipione eramt,
adortus est: quumque eminus fundis ac sagittis ele
phamtos conturbasset, eos cedentes insecutus, ex im
proviso operantibus supervenit, inque fugam eos de
dit: hinc cum fugientibus in castra irrupit, eaque
primo impetu cepit. Qua re conspecta, in tantum
Iuba terrorem metumque coniectus est, ut neque
congredi praelio, neque custodire castra curaret. Ita
z) argoo£ra£αν, και τὰ λοιπά παντες stgy&£ovro] Argoo£ra£αν
muto im ττροετα£αν, ante loea nondum obstructa eonstituerunt.
Retineri tamen et alterum potest alio sensu. L. τα λοιπά πάν
τα etgy&ααντο, V. b. quae sunt omnino reiicula. Re. Paulo
post, τοῖς ἐτ£goug τοῖς πεgl bene coniicit R. quare alterum τοῖς
addidi. St.
a) ἐφάπετο] ἐφέστετο Med. a. vid. ad p. 138. B.
b) aürö et, ev] Sic Med. a. aùtô vulgo desideratur. Re. Prae
cedens adverbiüm aJvogot scribitur in Med. a. b. St.
 108 Dτο ΝΙs Η IsΤoR ΙΑΕ RoΜΑΝΑΕ
72 σθαι, εκείνος μεν ούν, φυγών, και "" οίκαδε
") επειχθείς, έπειτ' επειδή μηδείς αυτόν, άλλως τε
** και του Σιττίου τους αντικαταστάντας οι προνε
75 νικηκότος, εδέξατο, απέγνω τε την σωτηρίαν, και
τώ Πετρείω, μηδεμίαν μηδ' αυτό ελπίδα αδείας
έχοντι, "" έμονομάχησε και συναπέθανε.
Καίσαρ . δε τό, τε σταύρωμα ευθύς μετά την
φυγήν αυτού έλαβε, "* και φόνον πλείστον των
80 προστυχόντων απάντων ") σφίσι εποίησεν ουδε γάρ
L. C. των μεταστάντων εφείσατο κακ τούτου τάς τε
άλλας πόλεις, μηδενός ανθισταμένου, παρεστήσατο,
και τους Νομάδας λαβών, ές τε το υπήκοον επή
γαγε, και "" τό Σαλουστίω, λόγω μεν, άρχειν,
85 έργω δε, "" άγειν") τε και φέρειν, επέτρεψεν.
αμέλει και εδωροδόκησε πολλά και ήρπασεν ώστε
και """" κατηγορηθήναι ") αισχύνην αισχίστην οφλήσαι,
ότι τοιαύτα συγγράμματα συγγράψας , και πολλά
και πικρά περί των εκκαρπουμένων τινάς ειπών,
90 ουκ εμιμήσατο τώ έργω τους λόγους, όθενει και
L. D. ταμάλιστα αφείθη υπό του Καίσαρος, αλλ' ) αυτός
γε εαυτόν και πάνυ "" τη συγγραφή εστηλοκόπη
σε τούτό τε ούν ούτως εγένετο, ") και τα
εν τη Λιβύη έθνη , ταύτα , το μεν περί την
95 Καρχηδόνα , (ο δή και Αφρικήν καλούμεν)
*" παλαιον, ότι εκ πολλού κατείργαστο το δε
δή τών Νομάδων, "" νέον, ότι νεωστί είληπτο,
επωνομάσθη. Σκιπίων δε εκ μεν της μάχης έφυ
γε, και πλοίου επιτυχών, "" ες την Ιβηρίαν
πρός ") τε τον Πομπήιον απήρεν εκπεσών δε ες
1 την Μαυριτανίαν, και τον Σίττιον φοβηθείς,
** εαυτόν διεχρήσατο.
c) επειχθείς] επαχθείς, V. b.
cc) σφίσι] σφίσιν Μed. a. b. St.
ccc) άγειν τε και] Βav. 2, omittit τε, sed paulo post pro αμέ
λει και habet αμέλει δε καί St.
d), κατηγορηθήναι, αισχύνην αισχίστην (pro φuo in Βav. 2. est
αισχίνην) οφλήσαι] Praeponenda copula και αισχύνην, Χ. Vel
si legas κατηγορηθέντα, copula non opus erit. Re. Sed και
propter similem syllabam ultimam verbi praecedentis et pri
mann sequentis facilius omitti potuit. St.
 LIBER XLIII. C. IUL. CAESAR. 109

que fuga domum properato quum pervenisset, et a A. U.c.

memine suorum reciperetur , in primis quod Sittius 7°8.
iam sibi obiectos praelio vicerat: desperata salute,
cum Petreio, qui ipse quoque veniae , nullam spem
habebat, singulari certamine congressus est, unaque
Cum eO inter11t.

9. Caesar extemplo munitionibus, * Iuba fugiente,

potitus, maximam omnium, in quos incidisset, cae
dem fecit; me his quidem, qui sese dedebant, par
cens : deinde receptis, nemine resistente, caeteris ur
bibus, Numidas quoque victos subditorum in nume
rum retulit: iisque Sallustium, consilio- quidem re
gendae regionis, praefecit, qui tamen re ipsa agere
et rapere. eam non- dubitavit. Enimvero Sallustius,
et pecuniae captae, et compilatae provinciae accusa
tus, summam infamiam reportavit; quod quum eius
modi libros composuisset, in quibus multis acerbis
que verbis eos, qui ex provinciis quaestum facerent,
motasset, nequaquam suis scriptis in agendo stetit.
Itaque licet a Caesare absolutus, tamen suo in libro
propriam imaginem abunde velut in publica columma
exsculptam exhibet. His ita peractis, ea pars Libyae,
quae circa Carthaginem sita , quae et a Romanis
Africa dicebatur, vetus provincia dicta est, quod iam
olim subacta esset: Numidiae autem, quia recens de
bellata fuit, novae provinciae nomem inditum est.
Scipio ex pugna profugus, mavim nactus, in Hispa
niam ad Pompeium cursum instituit: sed eiectus im
Mauritaniam, Sittiumque metuens, necem sibi manu
propria attulit.
e) aùtós ys iavröv xal πᾶvv rj 6vyyovpj iornhowörnos] Ita
V. a. b. et Med. a. eamque essé veram lectionem confirmat
Xiph. totidem verbis. (Nam et ibi £ornáox6rtnoe reperitur, in
cod. Coisd. et Br. non ἐσιαστησε.) Vulgo in Dione legitur würös
*= rj yQaqpj §ovvöv xαι πένν ἐστηλοx. £. Bav. 2. habet: αὐτός
ts rj ovyyQaq)ij &avtòv xaì x&vv. In Med. b. legitur ut in libris
anté Reimarum editis, sed im margine ab eadem manu pro
yQaqpi scriptum est ovyyQdxqoj. St.
f) και τα έν τj Außvj£ôvj wl *d ἐόνη τὰ ἐν τῆ Außûm, Med. a.
ff)$ ante τόύ IIόμπήιον delendum, vel aliquid deësse iudi
Cat. -
 110 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙΑ Ε Η Ο ΜΑΝΑΕ

"Ο, τε Κάτων, το μεν πρώτον συγκαταφυγόν

L. Ε. των προς ") αυτόν πολλών, παρεσκευάζετο τών τε
Η.347 πραγμάτων αντιλαβέσθαι, και τον Καίσαρα τρόπον
6 τινά αμύνεσθαι. ώς δε ** oί τε Ουτικήσιοι, άτε
μηδε εν τό πριν εχθρωδώς τό Καίσαρι έχοντες,
και τότε νενικηκότα αυτόν ορώντες, ουκ επείθοντο
αυτό και ** οι εκ της γερουσίας τών τε ιπ
1ο πέων παρόντες εφοβήθησαν, μη συλληφθώσιν υπ'
L.218.αυτών, και δρασμόν έβουλεύσαντο αυτός μεν
ούτ' αντιπολεμήσαι (ούτε γαρ οίός τε ήν) ούτ'
αυ έ) προσχωρήσαι τό Καίσαρι έγνω ουχ ότι τι
έδεδίει, (και γάρ εύ ήπίστατο και πάνυ άν
15 σπουδάσαντα αυτόν εαυτού, της επί φιλανθρω
πία δόξης ένεκα, ** φείσασθαι) αλλ' ότι εε) της
τε ελευθερίας - ισχυρώς ήρα, και ήττάσθαι ου
δενός ες ουδέν έβούλετο , τού τε θανάτου πο
λύ τον παρά του Καίσαρος έλεον χαλεπώτερον
2ο ηγείτο είναι συγκαλέσας δε τους παρόντας των
πολιτών, και διερωτήσας ") όπη έκαστος αυτών
ώρμηται , εκείνους μεν μετ' εφοδίων εξέπεμψε,
L. Β. τό δε υιεί *" προς τον Καίσαρα ελθείν έκέ
λευσε. πυθομένου τε τού νεανίσκου ,, διά
25 τί , ούν ουχί και συ τούτο ποιείς;" απεκρίνατο
αυτώ ,, ότι εγώ μεν έντε ελευθερία ") και παρ
ρησία τραφείς, ου δύναμαι την δουλείαν εκ με
ταβολής επί γήρως *) μαθείν σοί δ' εν τοιαύ
τη καταστάσει και γεννηθέντι και τραφέντι, τον
30 ") δαίμονα τον λαχόντα σε θεραπεύειν προσήκει."
Ταύτ' ουν πράξας, και τους Ουτικησίοις τήν τε διοί
κησιν απολογησάμενος, και τα λοιπά χρήματα, τά τε άλ
L. C. λα όσα αυτών είχεν αποδούς, προαπαλλαγήναι προ
") της του Καίσαρος αφίξεως ήθέλησε και μεθ' ημέ
fff) Pro αυτόν, editio RS. male habet αυτών.
g), προχωρήσαι] Sic editio RS. perperam pro προσχωρήσαι,
quod ceteri habent. Re.
gg) της τε ελευθερίας] Recepimus τε ex Μed. a. propter se
quens. καί. Vulgo [et in Μed. b.] τε omittitur, Re, Μox ές
ουδενός ουδέν extat in Μed. a. b.
h) όπη] όποι, Μed. a.
 LIBER XLIII. C. IU L. CAESA R. 111

10. Cato, quum multi ad ipsum confugissent, A.U.C.

initio rem gerere, et se a Caesare defendere aliqua 7°*
ratione instituit: sed quum Uticenses ei non obtem
perarent, qui neque ante animis a Caesare alienis
fuerant, et iam de victoria insuper eius cognoverant:
qunmque senatores equitesque, qui aderant, de fuga
cogitarent, veriti, ne ab Uticensibus comprehende
rentur: ipse, neque bellandum sibi adversus Caesa
rem, quod ei resistere non posset, neque ad eius
partes transeundum, statuit: non quod periculum ali
quod metueret, (nam satis sciebat Caesarem, quo cle
mentiae suae opinionem conservaret, sibi lubentis
sime veniam daturum) sed quia libertatis vehementi
amore tenebatur, neque cuiquam quicquam concedere
volebat, misericordiamque Caesaris morte sibi longe
graviorem existimabat esse. Itaque civibus suis, qui
tum Uticae aderant, convocatis, percontatus, quor
sum unusquisque eorum iter instituisset, viatico sin
gulos instructos dimisit, filium ad Caesarem profi
cisci iussit: eique, cur non ipse idem hoc faceret,
interroganti, ita respondit: ,,Ego quidem in libertate
vitae dicendique educatus, non possum nunc, im—
mutata vitae ratione, senex, servituti me adsuefa
cere: te vero, qui in huiusmodi rerum statu et na
' tus es et educatus, eam fortunam, quae tibi obtigit,
amplecti decet.**
1 1. His actis, suam Uticensibus administratio
nem purgavit, reliquoque pecuniae eorum, bono
rumque caeterorum, quod apud se habebat, restituto,
moriendum sibi ante Caesaris adventum decrevit. Id
i) xal παδέησlg] xal £v ταάδησlg, Med. a.
K) μαθεῖν] μετὰμαθεῖν, Med. a. Teleganter.
1) δαίμονὰ τόν' λαγόντα σε] δαίμούα τόν τυχόντα δεσ..V. b.
Sed illud longe convenientius. Paulo post malim zgriugτα,
&11α τε δσα etc. Re. Ego ex Med. a. recepi zgriuara, td rs
άλλα δσα. quod ipsum olim coniecerat R. ' postea minus bene
voluit zgriuaιτα τε και τα άλλα. St. -

m) fjs Troj Katgorgos] του ex Med. a. additum a vulgatis ab

erat. Sic et infra rìs in atsgl vis pvyijs, idem cod. et Med. b.
addit: quod tamen omisi, qùia in Operibus sic non inscribitur.
Re. Iidem codices legunt jrnos, et postea vovoijvo.
 112 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟΚΙ ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

85 ραν μεν, ουκ επεχείρησε τούτο ποιήσαι (ό, τε γάρ

υιός και οι άλλοι οι περί αυτόν όντες φυλακήν αυτού εί
χον) έπει δε έσπέρα εγένετο, ξιφίδιόν τέ τι κρύφα ύ
πό το προσκεφάλαιον υπέθηκε, και το του Πλάτωνος
R.848.** βιβλίoν το ") περί ψυχής αυτό γεγραμμένον ήτη
4ο σεν, είτ' ούν πόρρω της υποψίας, του τι τοιούτον βου
λεύσασθαι, τους παρόντας απαγαγείν σπουδάσας, ό
L. D. πως ώς ήκιστα παρατηρηθή είτε και παραμύθιόν τι προς
τον θάνατον εκ της αναγνώσεως αυτού λαβείν επιθυμή
σας, ώς δε εκείνό τε ανελέξατο, και η νυξεμεσούτο,
45 τό, τε εγχειρίδιον έφείλκυσε, και εαυτόν επί την γαστέ
ρα παίσας, ευθύς άν ετελεύτησεν, έξαιμος γενόμενος,
ει μη καταπεσών εκ του σκιμποδίου, ψόφον τε εποίη
σε, και τους ") προκοιτούντας εξήγειρε, και ούτως ό,
τε υιός και άλλοι τινές εσπεσόντες, τά τε έντερα αυτού ες
50 την γαστέρα αύθις κατέταξαν, και θεραπείαν αυτό προσ
ήγαγον, και οι μεν τό, τε ξιφίδιον ήραν, και τάς
L. Ε. θύρας ") απέκλεισαν, όπως ύπνου λάχη (ου γάρ δή
και άλλως πως αποθανείν αυτόν προσεδόκησαν) εκείνος
δε ές τε το τραύμα τας χείρας ενέβαλε, και τας όα
55 φάς αυτού διαρρήξας απέψυξεν ο μεν ούν Κάτων, και
δημοτικώτατος και *** ισχυρότατος και ισχυρογνωμονέστα
τος πάντων των καθ' εαυτόν ανθρώπων γενόμενος, μεγάλην
δόξαν και απ' αυτού τού θανάτου έλαβεν ώστε και *" επω
νυμίαν Ουτικήσιος, ") ότι τε εν τη Ουτική ούτως ετελεύ
L.219.τησεν, ότι τε *" δημοσία υπ' αυτών ετάφη, κτήσασθαι.
61 Ο δε δή Καίσαρ εκείνω μεν οργίζεσθαι έφη, ό
τι οι της επί τη σωτηρία αυτού *" ευκλείας έφθό
νησε τον δε υιόν και των άλλων τους πλείους αφή
κεν, "" ώσπερ είθιστο. οι μεν γαρ ευθύς, οι δε και
65 ύστερον, όπως αμβλυτέρω αυτό υπό του χρόνου γενο
μένω προσέλθωσιν, εθελονται προσεχώρησαν και οι
μεν εσώθησαν. ** Αφράνιος δε και Φαύστος, εκόν
τες μεν ουκ ήλθον προς αυτόν (και γάρ εύ ήδε,
σαν απολούμενοι) φυγόντες δε ες Μαυριτανίαν, συν
L. Β. ελήφθησαν "* υπό του Σιττίου, και εκείνους μεν
n) προκοιτούντας] προσκοιτούντας, Μed, a. minus recte.
 LIB ER XLIII. C. IUL, CAESAR. 113

qubminus interdiu conaretur, filius aliique, qui cum A.U.C.

eo erant, observatione sua prohibuerunt : quum ad- 7*
vesperasset, pugione furtim sub pulvinari reposito,
Platonis librum de animo poposcit, sive eo consi
lio, ut praesentes quam longissime a suspicione infe
rendae sibi mortis abduceret, ac quam minime ab
eis observaretur: sive ut eius libri lectione monnihil
consolationis ad mortem obeundam quaereret. Libro
lecto, media iam nocte, pugione arrepto vulnus sibi
im ventrem ingessit : ex eoque ictu exsanguis factus,
animam statim efflasset, misi a grabato delapsus, stre
pitu edito eos, qui ante id conclave dormiebant, ex•
citasset. Tum intro se coniicientes filius caeterique,
repositis in ventrem intestinis, medicinam adhibue
runt, sublatoque pugione, iamuas clauserunt, ut so
mmum Cato caperet: meque enim ex hoc vulnere de
cessurum putabant. Sed Cato, iniectis vulneri ma
nibus, diruptisque suturis, exspiravit. Ita Cato, in
ter omnes suae aetatis viros popularis status studio
sissimus, animoque firmissimus constantissimusque,
etiam morte sua magnam gloriam obtinuit, Uticen
sisque cognomentum tulit, quod et Uticae mortem
eiusmodi oppetiisset, et publicis eius civitatis sum
ptibus sepultus esset.
1 a. Caesar, quum se Catoni irasci dixisset, quod
gloriam salutis suae sibi invidisset ; filium eius, mo
re suo, incolumem dimisit, sicut reliquos complures,
qui se ei, pars statim, pars interposita mora (quod
eum de ira interim remissurum aliquid sperabant)
ultro dediderunt, ac servati sumt. Aframius autem et
Faustus sponte quidem Caesarem nom adierunt, satis
certi ita pereundum sibi esse; at fuga in Maurita
niam perlati, a Sittio comprehensi sunt: eosque in
o) &re£¥1εισαν] £w1euoav, Med. a. Re. Mox, άτοεπτως pro ά1
1os πος legendum, et βούλεσδαι ante arQogsööwngav inserendum
coniicit R.

p) 8r. £v rs Ojr. etc.] δr, re £v rj Ojruwj £rs1£vrnas , xal

ότι, Med. a. Haec Re. Edidi saltem δτι τε ἐν τῆ etc. St.
Dionis Rom. IIist. Tom. II. H
 114 D I ON IS HISTORIAE ROMANAE

71 &xotrovg 6 Kaioag , tjg xal aiyua^ajrovs, áré

cq«£e- ròv òè òi) ** KaloaQt. tòv Aovxvov, xat
areg £v yévet ot övra, xal άδελούσιον tx£r8v6ttvttx, *.

άμός ἐπειδή διαπαντός °) aύτὸ προσεπεπολεμήκει, τὸ *.

R. 349 μέν τρότον άποδικῆσαι ἐκάλενσεν, άστε ἐν δίκη τι
76 %) vorswnpto9av εὐτοῦ δόεαι' ἐπειτά δέ άκνήσας
agr6v rj £αντοῦ φωνj δανάτόσαι, τότε μέν *) dvs
p&λετο, άστεgov òè xal xQvpa &rrêxreive, -
L. C. Ka\ y&Q τόν ovvóvtov ot τους οὐκ ἐπιτη
8etovg, τοὺς μέν πQὸς τὸν ἐναντίόν οὐκ ἀ
xovgtog άπεβάλλετο* τοὺς δέ xαί *) δέ σύτόν
τόν σφετ£gων, ἐ ἐπιβουλής, ** èv tzvtaig τὰis
8ο μέγας ἀπόλλυσῦσι ἐποίει. où yàg tot xczb
qavegóg
είτον )
£yzäutari
τινι
πᾶσι τοῖς λvrjogot τι ταύτόν (άσπεg
ἐπεζγει ,
uere壣iv
άφωνεί ύπε£jjgst : ×atrot
táÀ'

r6re
όσονς
ἐδύνιτο ,
**
μηδενί
ἐν
έιόχQεφ
τgάτφ δή
td.
.
s

85 ygduucta, δαι ἐν τοῖς ἀποδόητοις τοῦ Σxt

attovog xußøτίοις εὐgêôn, vt&vtt: xavdtzs zrglv
L. D. ávayvtjvav * xtxi τῶν ἀντιπολεμησάντων οί πολ
Aοῦς μέν δ' ἀυτούς ἐκείνονς, πολλούς δέ xtxk
διὰ τοὺς φίλονς σόσάς. τόν τε yàg ovvtz
9o yovvorjv xai τόν **) Értzigov Éxáατφ £vg &£cursioùat
( ** óατεg ετgrjr&v ) êtêtg87τε. xatrot xtxl
τον *) Károvv *7 ἐσωσεν άν* ούτω yàg cú
τὸν ἄνετεὸ ανμάxει , ύστε * * roù Kuxêgêovog
èyxcjuiov μετά ταύτω αυτού yQdvavtog, dycz
95 vaxtij6av μέν μηδέν , xal πεQ xaì èxelvov ot
atQog/to/.εμησάvτος , ßußλίον δό τι yQdipat,
A 9 ö xaì ') 'Avvuxdvov èxdλεσε.
q) cxijr$ 7tQogsrrfrroisurjxsv] czórj ex V. a. et Med. a. quae
vox, quod aeque facile per negligentiam omitti possit, qùam
per glossema forte inseri, sequems mox locus docebit. Re. T An
tea Med. a. scribit drt£gq)cr§εὐ. St.
qq) dvsßóå*to] dvsB&λλετο Med. a. quod melius videtur. St.
r) δι' ἐάvτόν, τόν σφετ£gov] Sic vulgo. Ego comma delevi,
quod veram lectionem arbitror esse δι' αυτόν τῶν σφετέQov.
Re. quam ex utroque Mediceo recepi. St.
rr) ἐταtgov] £r#gov Med. a. St.
s) t6v Kdtovc.] Ita vitium librarii apud RS. qui Krzio agd;
scripserat, emendavit X. probante HS. L. Mox oijtao ydQ cxú
 LIBER XLIII. C. IUL, CAESAR. 115

dicta causa Caesar tanquam captivos occidit. L. au- A. U.c.

tem Caesarem, cognatum licet suum, ultroque sibi ?°°
supplicem factum, tamen quod toto bello contra se
stetisset, primum causam dicere iussit, eo consilio,
ut iudicio victum condemnasse videri posset: verum,
quum eum sua voce morti addicere vereretur, iudi
cio suspenso, non diu post hominem clam interemit.
15. Si quos enim Caesar secum habebat sibi in
festos , eos partim ab adversariis interfici haud aegre
passus est, partim per suae ipsorum partis homines,
ex insidiis, inter praeliamdum occidi iussit. Neque
enim, ut dixi, aperte de omnibus, qui ipsum laesis
sent, vindictam exigebat: sed si qui erant, quibus
nullum satis magnum crimen obiicere, ut poenas de
iis sumeret, poterat; eos latenter e medio tollebat.
Nihilominus omnes literas, quae in secretis Scipio
nis scriniis continebantur, non lectas, combussit :
multis quoque eorum, qui contra ipsum arma tule
rant, aliis sua ipsorum causa , aliis in gratiam ami
corum salutem concessit. Nam, ut supra demonstratum
est, unicuique commilitonum atque sociorum suo
rum, unum ut poenae eximeret, potestatem fecit.
Ipsüm quoque Catonem quin incolumitate fuerit do
naturus, non dubium mihi videtur. In tanta enim
admiratione eum habuerat, ut quum postmodum Ci
cero de Catonis laude librum composuisset, id aegre
non tulerit, quanquam ipse etiam libri auctor bello
contra se interfuisset: sed librum tantum conscripse
rit, cui Anticato nomen fuit.
τὸν ἐνετεθαυμάτει. Vulgo : σύτω γάρ , ἀνατεθαυμάxet omisso
.jrdv, quam vocem et Supplendam vidit L. sicut τόν άνδρα
substituit X. Nos iterum V. a. et b. itemque Med. a. b. secuti
sumus; nisi quod utrique etiam dvwrebavuάκει habent: quod
verbum, quanquam insolentius, reiicere ausus non sum, quo
niam Dioni multa composita alibi non obvia in usu sunt; tan
tum ad grammaticae feges accommodavi. Re. Sed R. tamen
vult déxtersôavuάκει. St. - -

t) 'Avrtx&ròv] 'Avrwgrova, I. Sed.vide , F. .[Accusativum

tamen etiam-Bav. 2. exhibet.] δ 'Avrvx&raov §x. Med. a. omisso
zat. Re. quod habet Med. b, 7 Sed ex ntroque mihi notata fuit
scriptura 'Avtwxóvova, mon 'Avtuxóvov. St. H
2
 116 D Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤΟRΙΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ

Καίσαρ μεν ταύτά τε πράξας, και "" τους

L. Ε. αφηλικεστέρους των στρατιωτών παραχρήμα, και πριν
1 ες την Ιταλίαν περαιωθήναι, μή και στασιάσωσιν
αύθις, απαλλάξας, τά τε άλλα τα έντή Αφρι
κή διά βραχέος, ως ενήν μάλιστα, καταστήσας,
και μέχρι μεν της Σαρδούς παντί τώ ναυτικό
5 έπλευσεν εντεύθεν δε εκείνους μεν ές τε την Ιβη
L.220.ρίαν και επί τον Πομπήίον "* μετά Γαίου") Διδίου
έπεμψεν, αυτός δε ες την Ρώμην εκομίσθη, το μεν
R.850.πλείστον, τή των έργων λαμπρότητι, ήδη δε και
επί τοίς τη βουλή δόξασι μεγαλοφρονούμενος,
1ο "" τεσσαράκοντά τε γαρ ημέρας επί τη νίκη αυτού
θύειν έγνωσαν, και τα επινίκια τα "* προεψηφισ
μένα, επί τε λευκών ίππων, και μετά ραβδούχων
των "") τότε αυτό συνόντων, και ετέρων, όσοις εν τή
πρώτη δικτατωρία έκέχρητο, άλλων τε αύ, όσους εν
15 τη δευτέρα εσχήκει, πέμψαι οι έδοσαν. *" των τε
τρόπων των εκάστου επιστάτην, (ούτω γάρ πως ωνο
μάσθη , ώσπερ ουκ αξίας αυτού της τού τιμητού
Ι. Β. προσρήσεως ούσης) ες τρία αυτόν έτη, "" και δικ
τάτωρα ες δέκα εφεξής είλοντο και προσέτε
2ο "7 επί τε αρχικού δίφρου "" μετά των αεί υπά
των εν τώ συνεδρίω καθίζειν, και γνώμην αεί πρώ
τον αποφαίνεσθαι έντε ταις ιπποδρομίαις απά
σαις "" αποσημαίνειν, "" και τας αρχάς τά τε άλλα,
όσα τισιν ο δήμος "". * πρώτον") ένεμεν, αποδεικνύναι εψη
25 φίσαντο. "" άρμα τέτι αυτού εν τώ Καπιτωλίω αντιπρόσ
ωπον τώ Διί ίδρυθήναι, και επί εικόνα αυτόν της οικου
μένης χαλκούν επιβιβασθήναι, γραφήν έχοντα, 7* ότι,
L, C. Ημίθεός έστι, τό, τε όνομα αυτού επί το Καπιτώλιον
"" αντί του Κατoύλου, ") ώς και τον νεών, εφ' ου τή εκ
80 ποιήσει ευθύνειν εκείνον επεχείρησεν, εκτελέσαντος,
") αντεγγραφήναι εκέλευσαν, ταύτα δε μόνα κατέλεξα,
ουχ ότι και μόνα ") εψηφίσαντο (παμπληθή τε γάρ
ιι) Γαίου Διδίου] Εmendatio RS. φuam probarunt et recepe
runt sequentes, Ιn [Μed, b. et] edito Dione Roberti est δι
καίου, sed in notis, guasi illud errore typographi accidisset,
locum adducit γαίου δεκίου.
 : LIBER XLIII. C, IUL, CAESAR. 117

14. Caesar, his rebus gestis, confestim aetate A.U.C.

confectos milites, antequam in Italiam traiiceret, di- ?°*
misit, me denuo seditionem moverent: rebusque im
Africa quam potuit brevissimo temporis spatio con—
stitutis, ad Sardiniam usque tota classe provectus,
inde copiis in Hispaniam adversus Pompeium cum
C. Didio missis, ipse Romam petiit, animo, ob re
rum in primis gestarum splendorem, tum monnihil
etiam ob senatusconsulta de se facta, elato. Decre
verat enim senatus, ut propter victoriam eius qua
draginta diebus supplicationes fierent: utque in tri
umpho, iam ante concesso, equis albis, lictoribus
que cum iis, quos secum habebat, tum iis, quos in
prima, quosque in secunda dictatura habuerat, ute
retur. Praeterea morum eum praefectum (ita enim
vocabant, quasi ei mom satis honorificum censoris
nomen esset) ad tres annos, dictatorem in decem
continuos annos constituerunt : utque temporis cuius
que consulibus in sella curuli im senatu assideret,
semper primus omnium sententiam diceret: in omni
bus ludis Circensibus signum mitteret, magistratus,
reliquosque honores, quos alioquim populus tribuere
consueverat, ipse conferret : thensaque ipsi adversum
Iovem spectans in Capitolio collocaretur. Ipse quo
que super imaginem orbis terrarum ex aere statuere
tur, cum hac inscriptione, S E M 1 D E u s est : utque
deleto Catuli nomine, momen Caesaris Capitolio im
scriberetur: quasi Caesar id templum, de cuius per
fectione Catulum quondam in ius vocare conatus
fuerat, perfecisset. Haec ego sola recensui, non quod
sola decreta fuerint, quum et de plurimis referretur,

uu) zóte] τόre aes, R.

w) ἐνεμεν] £v£gsuvev Med. a.
x) &vr} τοῦ κατούλον] Vulgo [et im Meâ. a. b.]. additur yga
gijìa,, quod quoniam, iudice `etiam Xyl. manifeste ab osci
tahte iibrario ex sequenitibus insertum est, delendum censui.
y) &vreyyQaqpfjvau est ex Med. a. Vulgo, dvtiyQaqpijvau.
z) £vpmgigovro] £ipnytg$m , Med. a.
 118 ΙDΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ Β ΙΑΕ Β Ο ΜΑΝ ΑΕ

εσεφέρετο, και δήλον ότι και εκυρούτο) αλλ' ότι τα μεν

άλλα παρηκατο, ταύτα δε προσεδέξατο.
85 Δεδογμένων δε ήδη αυτών, ήλθε τε ες την Ρώ
μην, και ιδών τους ανθρώπους τήν τε δύναμιν αυτού
φοβουμένους, και το φρόνημα ") υποτοπάζοντας,
κακ τούτου πολλά και δεινά (οίά που και πριν
Ι. D. έγεγόνει) πείσεσθαι προσδοκώντας και διά τούτο
40 και υπερόγκους οι τιμάς, κολακεία, αλλ' ουκ ευνοία,
έψηφισμένους παρεμυθήσατό τε αυτούς , και
επήλπισεν, είπών εν τη βουλή τοιάδε. ,, Μηδεις
ύμών, ώ πατέρες, προσδοκήση, μήτε ερείν με
χαλεπόν μηδέν, μήτε πράξειν, ότι και νενίκηκα,
45 και δύναμαι πάν μεν ό, τι αν εθελήσω "") ανεύθυ
νος ειπείν, πάν δ' ό, τι αν βουληθώ, μετ'
εξουσίας ") δράσαι, μή μέντοι μηδ' ότι και
R.351.Μάριος και ") Κίννας και Σύλλας οί τε άλλοι
L, Ε. πάντες ως ειπείν, όσοι πώποτε τους αντιστασιά
50 σαντας σφίσιν εκράτησαν, εν μεν ταίς επι
χειρήσεσιτών πραγμάτων, πολλά και φιλάνθρω
πα και είπον και έπραξαν, εξ ών ουχ ήκι
στα προσαγόμενοί τινας, μάλιστα μεν συμμά
χοις αυτοίς, ει δε μή, ουκ ανταγωνισταίς γε
55 εχρήσαντο νικήσαντες δε και εγκρατείς ών επε
θύμουν γενόμενοι, ") πολλά ταναντία εκείνων και
λόγω ") και έργω έπραξαν και εμέ τις υπο
λάβη το αυτό τούτο ποιήσειν ούτε γάρ άλλως πως
L.221.πεφυκώς, έπειτα τον μεν έμπροσθεν χρόνον προσ
60 ποιητώς υμίν ενωμίλησα, νύν δε, ") ότε έξεστιν,
ασφαλώς θρασύνομαι ούτ' αυ υπό της πολλής ευ
πραγίας εξήγμαι, και τετύφωμαι, ώστε και τυραν
νήσαι ύμών επιθυμήσαι (ταύτα γάρ έμοιγε αμφό
τερα, ή τόγε έτερον αυτών εκείνοι παθείν δοκού
65 σιν) αλλ' ειμί τε τη φύσει τοιούτος, οποίου
a) υποτοπάζοντας] υποτοπουμένους, V. a. Μed, a,
aa) ανεύθυνος] Μallem ανευθύνως.
Β) μετ' εξουσίας δράσαι] Ita cod. Μed. a. ap, Gronov. p. 155.
Vulgo (et in Μed. b.] μετ' εξουσίας ειπείν τε και δράσαι, ibi
omnino inepte repetitum illud ειπείν, quod modo dixerat ανεύ
θυνος ειπείν,
 ILIBER XL III. C. IUL, CAESAR, 119

et rata eadem haberentur : sed qnia haec tantummo- A.U.C.

do, reliquis repudiatis, admisit. 7o8.

15. Decretis vero iam his, Romam Caesar venit,

ibiqne, ut vidit potentiam suam metui a Romanis,
et animi altitudinem suspectam esse, eosque sibi de
ipso non minora, quam olim perpessi fuerant, mala
polliceri; itaque non benevolentia erga ipsum motos,
sed adulandi causa, immodicos istos honores decre
visse: consolaturus eos, et in spem erecturus, haec
in senatu verba fecit. „Nemo vestrum, P. C. existi
mare debet, me propterea, quod victoria potitus, di
cere quae volo, sime legum vindicta, agere quae cu
pio, pro potestate possum, vel verbis idcirco, vel
actionibus gravem vobis futurum. Neque me suspi
cetur quisquam idem facturum, quod Marius, Cinna,
Syllaque, et reliqui fere omnes, qui unquam adver
sarios suos superaverunt: qui dum rem aggrederen
tur, plurima in dicendo agendoque humanitate usi
sunt, atque hinc im primis multos sibi conciliarunt,
quos vel adiutores vel certe mom -repugnantes habe
rent: sed posteaquam victoria parta id, quod concu
piverant, adepti sunt, longe a prioribus diversum et
sermone et re ipsa ostenderunt. Neque enim aliis
ego quam natura ferebat, aut fictis apud vos mori
bus quondam usus sum, ut nunc licentiam adeptus,
audacter meo ingenio efferar : meque rursus rerum fe
Jiciter gestarum multitudine ita elatus inflatusve sum,
ut tyrannidem in vos affectem : quorum alterutro, ut
mihi videtur, vitio, si non utroque, ii quos comme
moravi viri laborarunt. Ego vero natura is sum,

Bb) Ktvvas] Ktvag Med. b.

c) πολλά] πολι}, V. a. Med. a.
d) xal 16yq) xal £gygo £tQa£ov] Sio V. a. et Med. a. sic divi
maverat L. Ádeoque félicius quam RS. qui, cum desideraretur
in suo exemplari verbum Égyφ, [quod ipsum in Med. b. deest,]
supplebat: και ἐλε§av xcx) êxgt;§αν, non nt L. ex X. haec pe
teiis, putat, xal Éìsyov xαι ἐπgt;§αv. Re. Mox xai εὰ μέ τις
vjxo?. est im Med. b. Deinde ἐμπQogôe in Med. a.
e) óre $egtuv] δru ÉÉsgtuv , Med. a.
 120 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙSΤ Ο RΙΑ Ε Η ΟΜ ΑΝΑΕ

μου αεί πεπείρασθε (τί γάρ δεία με καθ'

έκαστον επεξιόντα, επαχθή, ώς και εμαυτόν έπαι
νούντα, γενέσθαι;) και την τύχην ουκ αν προ
L. Β. πηλακίσαιμι , αλλ' όσω μάλλον αγαθής αυτής
70 πεπείραμαι, τόσω μάλλον προς πάντα ") κρείττονι
αυτή χρήσομαι, ουδε γαρ ουδ' επ' άλλο τι το
σούτόν τι ισχύσαι , και τηλικoύτoν αυξηθήναι
έσπούδασα, ώστε πάντας μεν τους αντιπολεμή
σαντας κολάσασθαι , πάντας δε τους αντιστασιά
75 σαντας νουθετήσαι, ή ίνα και ανδραγαθίζεσθαι
ασφαλώς, και ευτυχείν ευκλεώς δύνωμαι."
,, Ούτε γάρ άλλως ") καλόν ή δίκαιον, όσα
L. C. τις τοίς διχογνωμoνήσασιν επεκάλεσε , ταύ
τα αυτον ποιoύντα εξελεγχθήναι "". * ούτ' αν
80 έγωγε αξιώσαιμί ποτε , τή τών έργων
ζηλώσει ομοιωθείς αυτούς , μόνη τή της
παντελούς νίκης ") φήμη διαλλάξαι. τίς μεν
γαρ πλείω και μείζω τινάς ευ ποιείν ο
φείλει, "* του μάλιστα δυναμένου; τίς δε
85 ήττον εξαμαρτάνειν, τού πλείστον ισχύοντος;
τίς έ) ευβουλότερον τοίς εκ τού δαιμονίου
χρήσθαι δοθείσι , του τα μέγιστα παρ'
Β.352.αυτού λαβόντος , τις ορθότερον τα παρόντα
Ι. D. αγαθά μεταχειρίζεσθαι, του πλειστά τε έχοντας,
90 και μάλιστα περί αυτών μή και απόληται φο
βουμένου, ή μεν γαρ ευπραγία , σωφροσύνην
λαβούσα , διαμένει και η εξουσία μετριάσασα,
πάντα τα κτηθέντα τηρεί, τό, τε μέγιστον, και
όπερ ήκιστα ") τοις χωρίς αρετής φερομένοις
95 υπάρχει , και ζώσιν αδόλως φιλείσθαι , και
τελευτήσασιν αληθώς επαινείσθαι 7* + διδόασιν, ο
εθ), κρείττονι] κρείττω Μed. a. κρείττον, ηιείiμε, R. Μox το
σούτόν τ' ισχύσαι, R. τοσούτό τι ισχύσαι, Μed. a, b. qui uter
gue codex in fine capitis exhibet δύναμαι. St.
f) άλλως καλόν ή δίκαιον] Ita cod. Μed. a. apud Gronoν:
Ρ. 147, et V. a. Vulgo [et in Μed. b.] άλλως ή δίκαιον, φuod
L supplendum censuerat άλλως είη δίκαιον, -

Η) φήμη] φήμη μή, R. ν. not 73," St.

 LIBER XLIII. C. IUL, CAESAR. 121
qualem me semper experti estis, (quid enim refert,A. U. c.
singula recensentem, propria me laude vobis mole- 7o8.
stum esse?) neque fortunam irreverenter habendam
mihi existimo ; sed quanto ea se mihi benigniorem
praestitit, tanto minus ea abuti in omnibus rebus
decrevi. Nam quod ad tantam potentiam, tantum
que fastigium contenderim, ita ut omnes bello mihi
occurrentes ulciscerer, omnes factionibus mihi adver
sos castigarem, id nulla alia de causa factum a me
est, quam ut tuto meam virtutem exercere, meaque
fortuna cum gloria uti liceret.“
16. ,,Neque vel alias pulchrum aequumque est;
si quae adversariis suis vitia quis obiecerat, eorum
dem ipse coargui possit: vel ego velim umquam qui
bus actionum similitudine componi merear, ab iis
solius victoriae perfectae gloria differre. Cuius enim
potius est, plurimum caeteris prodesse, quam eius,
qui plurimum potest? quis contra minorem delin
quendi causam habet, quam qui est potentissimus?
Quem potius decet, prudentissime muneribus divinis
uti, quam eum, qui maxima a deo consecutus est?
Cui convenit magis, praesentia bona recte admini
strare, quam ei, qui plurima possidet, praeque reli
quis , ne ea amittat, timet? Etenim res secundae,
ubi amimus continens accesserit, perdurant : et poten
tia modum servans, quicquid pepererit conservat;
unde efficitur, quod potissimum est, minimeque iis
obtingit qui sime virtute vivunt; ut et viventes sin
cero amore diligantur, et defuncti veris laudibus or

g) sijgovîrsgov] εὐκο13regov, V. b. minus bene. Re, Mox

δούεῖσι`zQijoçccu legit Med. a. -

h) τοίς ου yoogls &geriis] Delendum illud où , quippe sensum

plane invertefis : a Xylandro quoque neglectum. Video quidem
transpositionem placüisse Oddey6, ojzTjxvotg. ' Sed id magis
etiami sensum inverteret, quippe significans maxime. Re. Reis
kius, praeferens alioqui Xylandri et Reimari sententiam, ta
men iii Oddeiana nihil incómmodi esse ut ostendat, locum siq
vertit: praecipue illis contingit , qui non sine virtute , id est cum*
virtute, vivunt, Ego où delevi, St,
 122 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟ RΙΑ Ε RΟΜ Α Ν ΑΕ

δε "") αναίδην ες πάντα απλώς τη δυνάμει

καταχρώμενος , ούτε εύνοιαν αληθή , ούτ'
L. Ε. ασφάλειαν ακριβή ευρίσκεται , αλλ' εν μέν "Σ
τώ φανερό πλαστώς κολακεύεται. *) τον γαρ
1 της εαυτού εξουσίας αυτοκράτορα oί τε άλ Ε. :
λοι πάντες , και οι μάλιστα αυτώ χρώμε
νοι, και υποπτεύουσι και φοβούνται."
i,
,, Ταύτα δε ουκ άλλως εφιλοσόφησα , αλλ'
5 ίνα ειδήτε , ότι ουκ ες επίδειξιν, ουδ' ") α
πό ταυτομάτου νύν προσπεσόντα αυτά , αλ
λά απ' αρχής και πρέπειν μοι και συμφέ
L.222.ρειν κρίνας , και φρονώ και λέγω. ώσθ'
υμάς μή προς το παρόν μόνον θαρσείν,
1o αλλά και προς το μέλλον ευέλπιδας είναι,
ενθυμουμένους ότι είπερ τι αυτών έπλαττόμην,
ουκ άν") ανεβαλόμην, αλλ' ήδη και τήμερον
εξέφηνα. αλλ' ούτε πρότερον άλλως πως ε
φρόνησα , ( ώσπερ που και αυτά τα έργα ε
15 τεκμηριοί) νύν τε πολύ μάλλον προθυμήσο
μαι μετά πάσης επιεικείας , *) μα Δί' ου
δεσπόζειν /
υμών, 2 2 σ'
αλλά ν
προστατείν Υ
ουδε
1 Σ"
τυ
ραννεύειν,
ν 2 "/
άλλ' Ο ν
ηγεμονεύειν
r »ν -
προς ν
μεν τάλλα
πάνθ' , όσα υπέρ υμών δεί πράττειν, και
L. Β. ύπατος και δικτάτωρ ") προς δε το κακώς
21 ποιήσαι τινά , ιδιώτης ών. ") τούτο γάρ
μόνον ου ρηθήναι καλόν είναι νομίζω, πώς
μεν γαρ 7* * αποκτείναιμί τινα υμών των μηδέν
με ήδικηκότων, ο μηδένα μεν των ") αντι
25 ταξαμένων μοι φθείρας , ει και τα μάλιστα
προθύμως "* +t τάλλα τισί κατ' εμού προσήραντο
Ιnh) αναίδην] ανέδην, R. h. e laxis λαύenί», αύκφue repagu
ίis. St. -

*) deest membrum. Re, fort, λάθρα δε υπο πάντων καταρά

ται. R. Μox idem pro εαυτού νult εκλύτου, St.
i) από ταυτομάτου] Sic et alibi Dio. Sed Μed. a. απ' αυτο
μάτου,
ii) ανεβαλόμην] ανεβαλλόμην Μed. b. Ρraecedentes accusa
tivi υμάς et ευέλπιδας, nt infinitivi θαρσείν et είναι, pendent
ab omisso verbo κελεύω νεl δεί. St.
k).μα Δί] ου μα Δί. Μed. a. non male, Re Ιdem antea
daι επιεικίας, St.
 LIBER XLIII. C, I U L. CAESAR. 123

mentur. Contra qui impudenter sua in omnibus re- A.U.C.

bus potestate abutitur, is neque benevolentiam ve 7o8.
ram, neque securitatem certam invenit, quantumvis
palam ei ficto homines studio adulenlur. Ab omni
bus enim, in quos summam potentiam obtinet, iis
que praesertim, quibus cum eo plurimum versandum
est, in suspicione habetur, timeturque.“
17. ,,Quae ego vos placita sapientiae a me non
ostentationis gratia, aut quod casu nunc in mentem
;!
venerint, tractata existimare velim; sed ut intelliga
tis, me iam inde ab initio, quoniam ea et conve
nire mihi, et conducere iudicabam, ita sensisse, lo
cutumque fuisse. Proinde non in praesentia tantum
bono vos esse animo hortor, sed de futuris quoque
bene sperare: id cogitantes, si quid in his simulas
sem, iam nunc tamen hac ipsa die, quid serio vel
lem , sine omni mora me declaraturum fuisse. Sed
meque aliter unquam ante sensi, (quod ipsa mea acta
ostendere possunt) et nunc multo magis studebo, ut
omni cum moderatione, non (ita me Jupiter amet)
dominus sim vester, sed patronus; neque ut tyran
mus, sed dux sim: quippe qui in omnibus iis, quae,
in ' rem vestram agenda fuerint, et consul sum et di
ctator; in laedendo autem quopiam, privatus. Enim
vero laedere me quemquam, tantum non dici foedum
duco. Qui enim aliquem ex vobis morte afficiam,
qui me nulla iniuria laesistis? quum neminem eo
rum, qui in acie contra me steterunt, etiamsi in me
oppugnando alios summo studio adiuverint, interfe
1) τgός δά] xqös δὰ δή, Med. a. - _ -

m) τούτο γάς μόνον δύ άηόjvg, xαλόν ε'ναι voui$o] Vitiosa

haec admodum videntur, X. Unica vocula restituta corrigi
possunt μόνον μοι άηόjväv, L. ρύ άηόjvat &#3& και πεάζαι,
N. Equidem vojtq refero ad xακός ποιήσαι τινά, ut, sequentia
ggcent, μόνον σύ, est tantum; non, fere, Hinc κακόν pro xa
1όν substituens lego: τούτο yàg uóvov , ου, όηδῆναι κακόν είναι
voμigo. Re. Reiskius nihil imuitat, nisi où imi oùòè, ita ut sub
audiatur μη ότι yε ποιεῖν, ne dictu quidem honestum esse, nedum*
factu.. St. -

m) άντιταζαμ£vov] ἀντιτga£αμένων, Med, a, Sed illud prae

stat.
 124 ΙΟΙΟ ΝΙSΗΙSΤΟ R ΙΑΕ Η ΟΜΑΝ ΑΕ

πάντας δε και τους ") ες άπαξ αντικαταστάν

τας μοι ελεήσας , και πολλούς "" και των
δεύτερον αντιμαχεσαμένων") μοι σώσας, πώς
80 δ' αν μνησικακήσαιμίτισιν, o και τα γράμ
ματα , όσα και "" παρά τω Πομπηίω και
L, C. 7" παρά τό Σκιπίωνι απόρρητα ευρέθη, μήτ'
αναγνούς , μήτ' ") εκγραψάμενος, αλλ' ευθύς
κατακαύσας , ώστε θαρσούντως, ώ πατέρες,
35 οικειωθώμεν, εκλαθόμενοι μεν πάντων των συμ
βεβηκoτων , ώς και ανάγκη τινί δαιμονία
γεγονότων αρξάμενοι δε ανυπόπτως αλλήλους,
R,353.καθάπερ τινάς καινούς πολίτας , φιλείν ίν'
ύμείς τε ώς προς πατέρα με προσφέρησθε,
4ο την μεν πρόνοιαν τήν τε κηδεμονίαν την
παρ' εμού καρπούμενοι , τών δε δυσχερεστέρων
μηδεν φοβούμενοι και εγώ ως παίδων υμών
L. D. επιμελώμαι , πάντα μεν τα κάλλιστα αει
γίγνεσθαι") υφ' υμών, ευχόμενος , φέρων
45 δε αναγκαίως τα ανθρώπινα και τους μεν
αγαθούς ταίς προσηκούσαις "" τιμαίς αγάλ
λων, τους δε λοιπούς επανορθών καθόσον
ενδέχεται."
» Μη μέντοι μηδε τους στρατιώτας δείσητε,
εο μηδ' άλλο τι αυτούς, ή φύλακας της τε έμής
αρχής και της υμετέρας άμα , νομίσητε είναι.
τρέφεσθαι μεν γαρ σφάς ανάγκη, πολλών
ένεκα τραφήσονται δε ουκ εφ' υμάς , αλλ'
υπέρ υμών, τους τε "" διδομένοις αρκούμε
L, Ε. νοι, και τους διδόντας αυτά αγαπώντες, διά
56 γάρ τούτο και τα χρήματα επί πλείον τού
συνήθους έσπέπρακται , ίνα "" τό , τε στα
σιάσαν άμα σωφρονισθή , και το κεκρατηκος,
ο) ες άπαν, vulgo , [et in Μed. b.] Satis patet, Dionem ες
άπαξ εCripsisse, Χ. Vel εσάπαξ, L. Εgo recepi. ες delet
Μed. a.
p) μοι, abest a Μed. a. gui mox: πώς δ' αναμνησικακήσαιμι.
corrupte.
q) μήτε αναγνούς, μήτε γραψάμενος] Sig vulgo., Forte μήτε
απογραψάμενος, Χ. guod vix probum, L. Supra Dίο Ρ. 184. Α.
"
 LIBER XLIII, C. IUL. CAESAR. 125

cerim; sed misericordia omnes, qui semel arma con- A.U.C.

tra me tulissent, prosecutus ; nonnullis etiam, qui ***
denuo contra me dimicassent, salutem concesserim ?
Qui vero iniuriarum a quibusdam acceptarum me
minerim? quum arcanas Pompeii Scipionisque lite
ras, neque lectas, neque descriptas, extemplo com
lusserim ? Proinde confidenter P. C. mutuam in ami
citiam coalescamus; et praeteritorum omnium, velut
necessitate quadam divinitus imposita factorum, de
ponamus memoriam, nosque invicem, omni suspi
cione omissa, mutuo amore, tamquam novos cives
complectamur: ut et vos erga me, tanquam patrem
affecti, metu tristiorum pulso, meae providentiae
procurationisque fructum capiatis ; et ego vos libero
rum instar paterna, cura tuear, id quidem in votis
habens, ut omnia semper quam rectissime a vobis
agantur, nec tamen immemor, si quid secus accidat,
ferendam esse mecessario sortem humanam : denique
ut bonos debitis ornem honoribus, caeteros, quam>
tum licet, corrigam.**
18. ,,Iam vero, et milites nolite timere ; neque
enim aliud, quam mei vestrique imperii custodes
eos esse, existimare debetis. Quos quidem ali me
cesse est multis de causis; alentur tamen non contra
vos, sed vobis uti praesidio sint : contentique iis,
quae suppeditantur, eos, a quibus accipiunt, ama
bunt. Atque hanc ob causam pecuniae etiam plus
solito exactum est, ut et seditiosi ad modestiam re
vocarentur; et victores, annonis abunde acceptis, se
de Caesare literas Pompeii comburente scripserat: oût'. âvÉyvo,
qύτ' ί£eygápwto. Contra idem p. 642. EJ de Caligula, gum
&vrtygäjä täntum epistolarum arcamarum abolevisse. . Vox dtg
vggijàuévog hoc sensu proba quidem est, sed . propins accedit
μήτ' ἐκygaip&uevog. Médiceus úterque, èyyggvpdpsvos, quod li
brarii vitio scriptum videtur pro ἐxyg.
*) jp' jggjv, εὐχόμερος, φ£goy etc.] Sic Med. a; recju§ qtiam;
vulgo [et Med. b.] ἐφ' ύμόν εὐχόμενος, φόρω etc. Sed illud
vjqp'in versiome iam expresserat Xyl. male mutatum a Leuncla
vio, qui tamen φεgtov legendum esse viderat. Re. Paulo ante,
Med. a. habet ἐπιμελοῦμαι. St.
 126 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

αυτάρκη τροφήν λαβόν , μή στασιάση . ου

60 γάρ πω και ιδία τι αυτών ") αποκεκέρδακα, όσ
γε πάντα μεν τα υπάρχοντά μοι , πολλά δε
Ι..223.και ") δανεισάμενος, προσανάλωκα υμίν, αλλ'
οράτε, ότι τα μέν τινα αυτών ες τους πο
λεμίους δεδαπάνηται , τα δε και υμίν τετή
65 ρηται ") αφ’ ών ή τε πόλις "". * κομισθήσεται, και
τα λοιπά διοικηθήσεται. , ώστε το μεν επίφθο
νον της εσπράξεως αυτός ανεδεξάμην, της δ'
ωφελείας κοινή πάντες απολαύσετε , τά τε
άλλα και εν ταις στρατείαις, τών τε γάρ
7ο όπλων αεί υμίν δεί επειδή μή οιόν τέ έστιν
άνευ αυτών, πόλιν τε τηλικαύτην οικούντας,
και αρχήν τοσαύτην έχοντας , ασφαλώς ζή
σαι και η περιουσία των χρημάτων και εκεί
να ισχυρώς ωφελεί, μη μέντοι και υποπτεύ
L. Β. ση τις υμών , ότι ή των πλουσίων τινά λυ
76 πήσω , ") και τέλη τινα καινά καταστήσω.
τους τε γάρ παρούσιν αρκεσθήσομαι, και προθυ
μήσομαι "" + συνευπορήσαί τι μάλλον υμίν, ή διά
χρήματα τινά αδικήσαι." Τοιαύτα ο Καίσαρ
80 έντε τώ συνεδρίω, και μετά τούτο και εν τώ δή
μω ειπών, επεκούφισε μέν πως αυτούς του δέους,
ου μέντοι και ηδυνήθη πείσαι παντάπασι θαρσείν,
πριν και τους έργοις τας επαγγελίας βεβαιώσασθαι.
Μετά ") δε τούτο τά τε άλλα λαμπρώς (ώσπερ
85 εικός επί τε τοσαύταις και τηλικαύταις άμα νίκαις
ήν) επoίει, και τα επινίκια των τε Γαλατών
R.354 και της Αιγύπτου του τε Φαρνάκου και ) του Ιόβου
L. C. "" τετραχή χωρίς τέσσαρσιν ημέραις έπεμψε και τα
μεν άλλα ηύφρανέ που τους ορώντας ή δ' "* Αρσινόη
90 ή Αίγυπτία, (και γαρ εκείνην ") εν τούς αιχμαλώτοις
rr) αποκεκέρδακα et δανεισάμενος] αποκεκέρδαγκα et δεδανει
σμένος Μed. a. De priori vid. ad p. 499. Α. Μox pro πολε
μίους malim πολέμους. St.
5) τετήρηται] Verba quae sequuntur: αφ' ων nsφue ad διοικη
θήσεται, deerant in [Μed, b. et] editionibus Dionis, restituta
lnic ex cod. Μed. a. αριά Gronov, p. 77. et V. a quanguam
 LIBE R XLIII. C. IU L. C AESAR. 127

ditionem nom, moverent. Ego quidem tantum abest, A. U.c.

ut de his pecuniis quicquam privatim in meam rem 7o8.
verterim : ut potius omnes meas facultates, contracto
insuper magno aere alieno, vestris usibus impende
rim. Ipsi vero cernitis, pecuniae exactae partem in
bella insumptam, reliqua vobis servata esse, unde et
respublica fructum capiet, et caetera administrabun
tur. Ita ipse quidem invidiam imperatae pecuniae
in me solum recepi: eius autem commodis vulgo
omnes, cum in caeteris rebus, tum in militia, per
fruemini. Semper enim vobis armis opus est, sine
quibus tantam urbem , tantumque imperium tementi
bus, tuto vivere non licet: ad ea autem arma pluri
mum conducit pecuniae abundantia. Caeterum me
mo suspicetur, me vel diviti ulli iniuriam facturum,
vel nova vectigalia constituturum: nam et in prae
sentibus acquiescam, et omni potius studio operam
vobis meam in lucranda pecunia accommodabo, quam
ut contra quenquam pecuniae causa iniuste agam.“
Haec Caesar in sematu primum, deinde apud popu
]um locutus, aliqua eos timoris parte levavit: ut
vero prorsus confiderent, non potuit, priusquam pro
missa re confirmasset, persuadere.
mg. Post haec et alia splendide, sicuti par erat,
tot tantisque simul partis victoriis, peregit, et qua
tuor diebus, de Gallis, Aegypto, Pharnace, et Iuba,
quaternos triumphos a se invicem seiunctos duxit.
Reliquus triumphi apparatus spectatores delectabat:
sed Arsinoe Aegyptia, quae ipsa quoque inter capti
voμισθήσεται mihi suspectum est. Re. Wesseljngius emendat xo
agn&rjgerat. Postea Mied. a. b. habent juiv δsi. St.
ss) xαι τ£λη] Rectius i} τ£λm, vel i] xai τέλm.
sss) 8} τοῦτο] δὲ δή τοῦτο Med. a. Idem mox Pro vixatg
άμα ήν habet άμα viäaus ijv. haud dubie melius. Quare sic
edidi. St.

t) ro5 * Ióßov] Sic Xiph. sic Dio ipse infra p. 454. A. Vulgo
[et in Med. b.] τοῦ 'Ióga.
u) èv roig aiyualdêrous] Hoc melius, mi fallor, quam apud
Xiph. £v ταίς dizuglojtovs.
 228 ID IONIS HISTORIAE ROMANAE

atgoyaye) xal *) τὸ ** tAij8og τὸν δαρδούχων, xaì

v& árò τῶν πολιτóv vóv èv tj 'Apguxj dxoÀαλάτων πομ
arsia, δεινῶς σύτους ἐλύπησεν. δ, τε γάg ãguèuòs δ
vóv 6a3δούχων, ἐπαχύέστατον σφίσιν όχλον, έτε ') uij
95 rtg rQóτεgov τοσούτονς άμα ἐωgaxόσι, παQέσχε' και

'Aggwón, yvvij τε ούσα, καί Βασιλῖg *) τότε voμιαδεί

gcz, *) ἐν τε δήμοις (ό μη ποτε ἐν γε τj 'Pojuy èyεyövet)
IL. D. άφόεῖσα, πάμπολvv oixvov êvêßa£, xôx τούτον ἐπι
vj arQogdoev ταύτψ και τὰ οἰκεῖα πάδη παθωδύqαντο.
où μην άλλ' ἐκείνη μέν ** διὰ τοῦς ἀδελφοῦς άφείδη,
άλλοι δέ xa\ ** ó *) OυεQxvyyετόguë ê£avdztóônóvv. S.

4vgyegóg μέν ούν διὰ ττύδ' άπερ είτον διετάn

gav* £λέχιστα γούν σῦτά, τgóg ys τὸ πλήδος
τόν ἐαλωxóτων, και πQ6g τὸ μάγεῦos tóv xczteuQ
5 p&og£vov, èvδμιζον είναι. τούτων ye oJv £vexa:
×c.) *) vjreQe$e vuczówv txóvóv , xal övv xaì trjv
L. E. *° argóóqαtαν τοῦ στQtztoj arQgótata ijvsyxs. τους
τε yàg èg τὸ συνέδριον σφόν ύπ' ἀυτοῦ καταλε
,
y9£vtag ἐτύδάσαν, κα\ τα τε άλλα *) όστα ποτ'
' 10 87 ἐντί££το, και ἐν τοῖς μάλιστα τῶν ye ** τῆς
Kλεοπάτgag czùtoû Éqατα, xcxl trjv ** atcrgd* tj Nu
L. 224.xouijδει τφ τής Bvôvviczg *) βιαιλεύσαντι διατQußijv, -

ότι μειQάxvóv ποτε ταρ' ἀυτφ èyey6v£t, *°** διεκεgτόμη

ααν' άστε και εἰπεῖν δτι, ,, KaiGtzQ μάν Ia1&vas
x) τὸ πλῆθος] τό τε πλῆθος, Med. a. Idem mox wαι τα ἀπό,
quod recepi. Vulgo τά desideratur. Re. Etiam vóv post ττολι
vóv recipiendum fuit e Med. a. b. St.
y)
ouvor].
gis- μὴ πέποτε, Med. a. [Mox idem habet xal rj 'Ag
z)'rörs voμιοδείας] ποτὲ voμισθεται, X. probe.
a) ἐν τε δήμοις] ἐν πεπεδημ£νοις , L. quem vide. δεσμοΊς, T.
quod verius videtur. in turba captivorum, Xyl. Idem et Palme
rio, itemque Lipsio im mentem venit, Epist. ad Belg. III. 1 1.
T. II. Opp. p. 479. et Oddeyo probatur: nisi malis δεσμίοις,
ut supra ἐν τοῖς αὐχμαλιότοις. Re. Mihi quoque egregie placet
δεσμίοις, quod quidem ad sensum attinet. Neque id recipere
dubitassem, quia praeter Palaephatum II. 7. eo etiam Meleager
Epigramm. LXIII. 8. et Diodorus Siculus XVIII. 66. usi sunt,
nisi, δεσμοῖς etiam propius ad vulgatam lectionem accedere vi
deretur. Quodsi intelligere mnavis T in plebe, inter homines infi
mae sortis et conditionis , repone saltem δήμφ. Mox Med. a.
pro μη ποτε habet μη πέποτε. quod utique praeferendum
puto. St.
 LIBER XLIII. C. IUL. C A E SA R. 429

vos ducebatur, et lictorum multitudo, deque civi- A. U.c.

bus, qui in Africa perierant, pompa instituta, ma- 798.
gnum ipsis dolorem attulerunt. Nam et lictorum
mumerum, quantum prius viderant nunquam, mo
leste ferebant : et Arsinoe, sexus ipsa muliebris, et
habita aliquando pro regina , et inter vinctos (quod
nunquam Romae contigerat) conspecta, plurimum
commiserationis iniecit, fecitque, ut hac occasione
quisque proprias calamitates deploraret. Caeterum
Arsinoe in germanorum gratiam dimissa, Vercingeto
rix cum aliis necatus est.
ao. Enimvero, quamvis Romanis ea, quae re
tuli, indigmationem movissent ; tamen iudicabant, me
conferenda quidem haec esse cum regionum capta
rum multitudine, rerumque gestarum magnitudine.
Itaque in summa apud eos Caesar erat admiratiome:
quam augebat maxima eius in militum dicacitate
ferenda lenitas: qui et allectos ab eo in senatum ex
suo ordine, dictis mordebant, et ipsi Caesari inter
alia convitia, quae unquam solebant obiicere, Cleo
patrae praesertim amorem, consuetudinemque quam
is adolescentulus cum Bithyniae rege Nicomede ha
buerat, exprobrabant; adeo ut dicerent, Gallos a Cae
b) Oö£gxvyy£τόguâ] Ita scribitur p. 136. B. 139. A. I4o. B.
unde et h. 1. eodem modo, non Oöiyygrögu£, ut est in textu
RS. scribendum esse, recte monuit ipse Robertus in motis. Re.
Miox post διετέθησαν deesse aliquid putat R. ad quod sequens
voûv, quidem vel fiam, respiciat, v. c. ου μην άλλ' ἐφεgöv ye. St.
c) υπεgs8atiuagav] Sic HS. L. vjrt*Q&$a fucroa, RS. [Med. b.
et Bav. 2. qui etiami paulo ante omitiit oöv post ys.] ύτεgsόαό
μα£ov, Med. a. Mox την παάάησίαν, idem, quod recepi. zrjv
¥ulgo deest, etiam in Bav. 2.
d) rd ts &λλα δσα ποτ' ἐvtl£ετο και τοῖς μάλιστα] Ita cod.
Med. a. V. a. Peir. Vulgo: τά τε άλλα, και μάλιστα.'[Ita etiam
Bav. 2. et Med. b.] xal £v τοῖς μάλιστα legendum iudicat Va- \
les. rois videtur Oddeyo παρέλκειν. Idem pro ἐντίζετο rescri
bit £voti£eto, h. e. jxovs. Si quid mutandum, mallem είόi
£=ro. Re. Vel £1 xyi£to, quae ünquam de eo rumoribus sparsa
fuerant, vel Éyagus vti£sto, facete in ipsum lusa fuerant R. _ quod
Wa. probat. TPro τόν ys Med. a. habet τόν τε. quod et R. vo
luit. ' St.
e) βασιλεύσαντι] Ita vulgo. • itemque Xiph. Sed βασιλεύοντι,
Peir. minus bene. Re. Antea τφ Buôvvicz Coisl. pessime. St. '
Dionis Rom, Hist. Tom. II.
 130 Γ) ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ

15 9ο εδουλώσατο, Καίσαρα δε Νικομήδης." τέλος δε

") εφ' άπασιν αυτούς αθρόοι αναβοήσαντες είπον ότι,
,,"Αν μεν καλώς ποιήσης, κολασθήση, "" αν δε κακώς,
βασιλεύσεις." τούτο δε αυτούς έβούλετο δηλούν, ότι
R.855.άν μεν ε) αποδώ τώ δήμω την αυτονομίαν, (όπερ
20 που δίκαιον ενόμιζον είναι) και κριθήσεται εφ' οίς
έξω των νόμων ειργάσατο, και δίκην ύφέξει αν
L. Β. δε τη δυναστεία εμμείνη, (όπερ που αδικούντος έρ
γον ήν) μοναρχήσει, ου μέντοι και εκείνος ήχθετο
") ταύτα αυτών λεγόντων, αλλά και πάνυ έχαιρεν,
25 ότι τοσαύτη προς αυτόν παρρησία, πίστει του μη
αν οργισθήναι ποτε επ' αυτή, έχρώντο, "") πλήν καθ'
όσον την συνουσίαν την προς τον Νικομήδη διέβαλ
λον, επί γαρ τούτω πάνυ τε εδυσκόλαινε, και
ένδηλος ήν λυπούμενος απολογείσθαί τε επεχείρει ,
80 και κατώμνυε κακ τούτου και γέλωτα "") προσεπω
φλίσκανεν.
Εν δ' ούν τη πρώτη των νικητηρίων τέρας ουκ
αγαθόν ") αυτό εγένετο. ο γάρ άξων "" * τού άρμα
τος του πομπικού, "* παρ' αυτό τώ Τυχαίω τώ
L, C, υπό του Λουκούλλου οικοδομηθέντι, συνετρίβη, ώστε
36 εφ' ετέρου αυτόν τα λοιπά επιτελέσαι, και τότε
μεν και τους αναβασμούς τους εν τώ Καπιτωλίω
"" τους γόνασιν ανερριχήσατο, μηδέν μήτε *) προς
** το άρμα το προς τον Δία ανιδρυθέν αυτώ, μή
4ο τε την εικόνα της οικουμένης την υπό τοις ποσίν
αυτού κειμένην, μήτε το επίγραμμα αυτής, υπολο
γισάμενος, ύστερον δε το τού ήμιθέου όνομα απ'
αυτού απήλειψεν, ούτω μεν δή τα επινίκια έπεμ
ψε και επ' αυτούς τόν τε δήμoν λαμπρώς είστία
45 σε , "" και σίτον "" έξω τού τεταγμένου και
L, D. έλαιον προσέδωκεν αυτώ και τώ μεν σιτοδοτουμέ
νω όχλω τάς τε "" εβδομήκοντα και πέντε δραχ
f) εφ' άπασιν αυτοίς] εφ' άπαξ αυτώ, Ν. Sed nihil mutan
dum. Νam et Χiph. sic habet. Re, Paulo post pro αν δε in
Βav. 2. est κάν δέ. Deinde βασιλεύσης est in Μed. a. b.
. ε) αποδώη]. αποδώσει, Χiph. Scripsi vero αποδώ, consen
tiente Lobeckio aul Phrynichi Εpit, p. 546. Sequens και, post
 L IB ER XLIII. C. I U L. C AES A R. 831

sare, Caesarem vero a Nicomede subactum. Denique A. U.c.

post caetera, simul universi ei occinebant: „Si re- 7°8
cte facies, plectere: sin male, regnabis.** Iis vero
verbis hoc significabant, si Caesar populo liberum
suarum legum usum redderet, (quod aequum esse ar
bitrabantur) fore ut eorum, quae praeter leges egisset,
iudicium poenamque subiret: sin (quod iniuste eum
facturum censebant) suam potentiam retineret, regem
eum futurum. His ita iactatis, tantum ab indigna
tione abfuit Caesar; ut gavisus etiam sit, ea suos di
cendi libertate uti, quod ipsum numquam succensu
rum certo crederent. Consuetudinem autem cum
Nicomede vitio sibi verti, quam aegerrime tulit, pa
lamque se molestia hinc affici ostendit: sed excusare
ausus, atque iureiurando se purgare, risu exce
ptus est.
2 1. Caeterum prima triumphi die omen ei ad_
versum obtigit, axe currus triumphalis apud templum
Felicitatis a Lucullo aedificatum, ita confracto, ut
ad reliquam partem triumphi perficiendam alio curru
opus fuerit. Caesar vero tunc per gradus in Capito
lio genibus ad templum adrepsit, nulla neque then
sae, quae ex adverso Iovis posita fuerat, neque, ima
ginis orbis terrarum pedibus suis subiectae, neque
inscriptionis eius habita ratione: post semidei quo
que momen de illo titulo sustulit. Ad hunc modum
peracto triumpho, magnificum populo epulum dedit,
addito extra ordinem frumento oleoque. Iis qui fru
mentum acceperant, viritim, trecenos illos numos
distribuit, quos promiserat, adiectis aliis centenis :
stvav, omisit Xiphilinus.. jp#£q et postea μαναρχήam, habent
Med. a. b. Bav. 2. qui etiam vj ante δύναστεία omittit. St.
h) ταῦτα αὐτῶν λεγόντων] ταῦτα ἀκούων, V. b. eodem sensu,
hh) πλήν] Male 3io)1)v cod. Bav. 2. ut, ἐνδηλον güv paulo
post pro Έυδηλος rjv. Inferius HS. in Xiphilino dedit rgoco
p1igxave. Sed RS. vitiose tgogogâioxoyres. , St. -

i) czótgj èyév£ro, scripsi ex Med. a. avjrj abest a vulgatis, [et

Med. b.
k) -i. τό άρμα] ἐς τὸ ἐρμα, Med. a. . Sed illud praeferen
dum. Fie. zvQds delendum. ' R. - 1
2
 132 Γ) ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ R Ο Μ Α Ν Α Ε

μάς "" ας προυπέσχετο, και ετέρας πέντε και εί

κοσι, τους δε δή στρατιώταις, ") πεντακισχιλίας :
5ο 99 όλας ένειμεν, ου μέντοι και απλώς έμεγαλο
κ.856.φρονείτο, αλλά τά τε άλλα διηκριβούτο, και του
πλήθους """ του τον σίτον φέροντος, επί μακρότα
τον, ου κατά δίκην, αλλ' ώς που εν ταις στάσεσιν
είωθε") γίγνεσθαι, επαυξηθέντος, εξέτασιν εποιήσατο και Σ

55 ο τούς γε ήμίσεις ") ομου τι αυτών προαπήλειψε

Τάς μεν δή ούν άλλας των νικητηρίων ημέρας, ώς
που ενενόμιστο, διήγαγε τή δε τελευταία, επειδή εκ
Ε. Ε. του δείπνου ") εγένοντο, ές τε τήν εαυτού αγοράνεσήλ
θε, "ο" βλαύτας υποδεδεμένος, και "9" άνθεσι παν
6o τoδαπούς εστεφανωμένος και εκείθεν οίκαδε, παντός μεν
ως ειπείν του δήμου παραπέμποντος αυτόν, "9" πολ
λών δε ελεφάντων λαμπάδας φερόντων, εκομίσθη.
"ο" την γάρ αγοράν την ") απ' αυτού κεκλημένην κατε
σκευάσατο και έστι μεν περικαλλεστέρα της Ρωμαίας,
65 το δ' αξίωμα το εκείνης επηύξησεν, """ ώστε και μεγά
Ι.225.λην αυτήν ονομάζεσθαι. ταύτην τε ούν, και "9" τον
νεών τόν της Αφροδίτης, "9" ώς και αρχηγέτιδος τού
γένους αυτού ούσης, ποιήσας, καθιέρωσεν ευθύς τότε,
και πολλούς γε ") επ' αυτούς και παντοδαπούς αγώνας
7ο έθηκε, ") θέατρόν τι κυνηγετικόν "9" ικριώσας, δ και αμ
φιθέατρον, εκ του πέριξ πανταχόθεν έδρας άνευ σκηνής
έχειν, προσερρέθη και επί τούτω και """ επί τη θυγατρι
και θηρίων σφαγάς και ανδρών οπλομαχίας εποίησεν.
ών εάν τις τον αριθμόν γράψαι εθελήση, όχλον αν τη
75 συγγραφή, ουδ' αληθή ίσως, παράσχοι, πάντα γάρ τα
R.357 τοιαύτα επί το μείζον αεί κομπούται τούτο μεν ουν και
Ι. Ε επί τών άλλων των ομοίων τών έπειτα γενομένων εάσω,
" " πλήν ει μή τι πάνυ μοι δόξειεν αναγκαίον ειπείν είναι.
Περί δε δή *** της ") καμηλοπαρδάλεως ωνομα
1) πεντακισχιλίας], πεντακοσίας, oinα εεεtertia, legendum ex
Τranquillo, Χ. Sed audi F. et Casaub. ad Sueton. c. 58. Re.
Μox Μed. a. scribit ένειμε. St.
ll) γίγνεσθαι) γίνεσθαι Μed. b. St.
Π. ")Sedόμου
videτιF.αυτών προαπήλειψε
ροαπήλειψε] όμου
όμ αυτών προσαπήλειψε
ροσαπήλειψε,
 LIBER XLIII. c. IUL. c AE s AR. 138

militibus autem singulis vicema millia mumum divi A.7o8.

U.C.

sit. Nec sola munificentia contentus, caetera quo

que accurate inspexit : quumque numerus eorum,
qui ex publico frumentum accipiebant, non pro ae
quitate, sed ultra modum, ut in seditionibus fieri
assolet, excrevisset ; instituta prius recensione, dimi.
diam circiter eius partem amputavit.
22. Caeteris triumphi diebus ex more transactis,
ultima post coenam soleis indutus, omnifariisque
floribus coronatus, in forum suum prodiit: atque in
de domum vectus est, comitante ipsum toto fere
populo, multisque elephantis faces praeferentibus.
Forum enim Caesar exstruxerat, quod ab ipso mo
men obtinuit, Romano pulchrius: sed tamen I{omani
ex eo dignitas aucta est, ut forum magnum dicere—
tur. Forum vero, et templum Veneris, (quam sui
generis auctorem ferebat) a se condita Caesar statim
tunc consecravit, multaque horum causa, et varia
spectacula edidit: aedificato - theatro ex tabulatis, ad
venationes apto, quod quia undiquaque habet sedes,
scenaque caret, Amphitheatrum nominatum est. De
inde in honorem filiae suae venationes ludosque gla
diatorios exhibuit. Quae si quis singula velit emu
merare, fortasse minus vera marratione molestus fue
rit, quum id genus res inflatius soleant referri. Ita
que hic, et in sequentibus huiusmodi, ea omittam,
nisi quid omnimo dictu mihi mecessarium videatur.
25. Id nunc tantum commemorabo, animal, quod
n) £y£vovro, vulgo. £y£v£ro Xiph. recte, L. Haec Re. Ser
vavi tämen £y£vovro, quia hic Pluralis videtur recte explicari
sic posse, ut praeter Caesarem etiam oi ovvδειπνοῦvres intelki
gantur. St. Sed apud enmdem Xiph. vitiose pro δείπνον , legi
tur 8fjuov, X. L. Tôstrtvov tamen in margine habet codex Bres
laviensis. Re.
nn) άπ' ἀυτοῦ] ύπ' αὐτοῦ Med. a. Mox zwequwc.1εστ£go: Med. b.
τὸ δά άζίαμα Med. a. b. St.
o) όέατρόν τι Š δέατqόν τε xvvnyετικόν, Xiph.
Quod autem Leunclaviùs paulo ante, pro ἐπ' αὐτοῖς, rectius
apud Xiphilinum ait legi ἐπ' αὐτῆς, scilicet &yoQäg, id ego re
perire nondum potui in Xiphilino...
p) wagnλοπσgδέλεως] xαμηλοπαqδάλιδος, [Med. a. et] Xiph.
 134 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

80 σμένης ερώ, ότι τότε πρώτον ές τε την Ρώμην

υπ' αυτού εσήχθη, και πάσιν *** * υπεδείχθη, το γάρ
ζώον τούτο τα μεν άλλα κάμηλός εστι, πλήν καθ'
όσον ουκ εκ τού ίσου "") των κώλων έχει τα μεν
γαρ οπίσθια αυτού χθαμαλώτερά έστιν αρχόμενον
L. C. δε από των ει") γλουτών ύψούται κατά βραχύ, ώστ'
86 αναβαίνοντί ποι εoικέναι και μετεωρισθεν επί
πλείστον, το μεν άλλο σώμα επί των εμπροσθίων
σκελών, τον δ' αυχένα ες ύψος αυ ίδιον ανατεί
νει, την δε δή") χροιάν κατέστικται, ώσπερ πάρ
90 δαλις και δια τούτο και το όνομα επίκοινον
αμφοτέρων φέρει τούτο μεν δή τοιούτόν εστι.
τους δ' άνδρας συνέβαλλε μεν και ένα ενι *** εν
τή αγορά, ώσπερ είθιστο συνέβαλλε δε και εν τώ
ιπποδρόμω πλείους, και ιππέας ιππεύσι, και πε
L. D. ζούς πεζούς, άλλους τε αναμιξ αλλήλοις ίσους,
96 και τινες και *** απ' ελεφάντων τεσσαράκοντα εμα
χέσαντο, και τέλος ναυμαχίαν ουκ εν τή θα
λάσση, ουδε εν λίμνη τινί, αλλ' εν τή ήπείρω εποίη
σε χωρίον γάρ τι *** εν τώ Αρείω πεδίω κοιλήνας,
ύδωρ τε ες αυτό ") εσήκε, και ναύς εσήγαγεν.
R.358.εμάχοντο δε εν πάσι τους αγώσιν οί τε αιχμάλωτοι,
2 και οι θάνατον ωφληκότες και τινες """ και των
ίππέων, ουχ ότι των άλλων, αλλά και " " " εστρατη
γηκότος ") τινος υιός, εμονομάχησαν και βουλευ
5 της δέ τις ) Φουλούϊος Σέτινος ηθέλησε μεν οπλο
L. Ε. μαχήσαι, """ εκωλύθη δέ, εκείνο μεν γαρ απηύ
ξατο ο Καίσαρ μή ποτε συμβηναι τους δ' ιπ
πέας περιείδε μαχομένους, τήν τε """ ιππασίαν
την Τροίαν καλουμένην οι παίδες οι ευπατρίδαι κα
10 τά, το αρχαίον εποιήσαντο """ και εφ' άρμάτων
οι νεανίσκοι οι ομότιμοι αυτοίς ήμιλλήσαντο.
pp) των κώλων] τα των κώλων, vel , si malis, τό. Subaudi
tur χρήμα, νε! simile, φualitatem, indolem, naturan. R. Ιta
dici utique poterat, si novum orationis subjectum inductum
fuerit. Sed subiectum hic manet το ζώον τούτο - ουκ εξ ίσου
των κώλων έχει. Ιta vero aftectio rei aut personae per geniti
νιum cum verbo έχειν effertur, ut oύτως ουν της ψυχής και του
in ςΑdiend
σώματο
Re έχων is." γνωμης έχω
fragm. ΧLVΙΙ. 2. ούτω γνώμης 29 C. etc.
Ρ. 295.
έχω p.
 LIBER XLIII. C. IUL. CAESA R. 185

Camelopardalis nominatur, tumc primum a Caesare A.U.C. .

Romam adductum, publiceque ostensum fuisse. Est ?°*
autem cameli omnino simile animal, misi quod mem- ~
brorum non eandem ubique proportionem servat.
Nam partes eius posteriores humiliores sunt, a clu
mibus paulatim erigitur, videturque quasi ascendere:
quumque hinc magis magisque altitudine crescit, re
liquam corporis partem prioribus pedibus innixanu,
collum vero propria altitudine prominens, protendit.
Colore, ut pardalis, praeditum est variegato: unde
nomen ex camelo et pardali compositum habet. Vi
ros alios singulos cum singulis in foro, ut Romanae
erat consuetudinis, commisit: alios plures simul im
circo, equites equitibus, peditibusque pedites, alios
que promiscue, aequali utrinque numero: erant etiam
viri, qui ab XL. elephantis pugnarent. Denique
praelium navale, non in mari, neque in palude, sed
in terra exhibuit: effosso ad id loco, in campo Mar
tio, eoque aqua repleto, inductisque mavibus. In
omnibus his certaminibus depugnabant captivi, qui
que erant capitis damnati : quidam etiam cum caete
rorum equitum filii, • tum cuiusdam, qui praeturam
gesserat, filius, singularia certamina obibant. Quin
etiam senator quidam Fulvius Setimus armis pugnare
volebat, sed Caesar, munquam se id concessurum as
severans, hominem prohibuit: equitibus vero id com
cessit. Etiam Troiam, equestrem ludum, antiquo
more, patriciorum filii luserunt : iuvenesque, qui di
gnitate iis aequales erant, curribus certaverunt.

ppp) yÀovtt5v] ylotjrov, Med. a. St.

q) zgou&v] zq6av, Xiph. [zqodv Med. a.]
r) ἐσήxe, xcd vczóς ἐπήyαyev] Sic vylgo. &vjus (am évijwe re
ctiüs?) ggj vaijg ggjygysv, Xipfi. L. £ojyayev, etiam Med. a quem
secuti sumus. Re. Idem codex paulo ante dat, xouìjvas pro xov
1&vog. Et illud quidem recepi, . quia Dio, etiam in talibus At
ticorum morem sëqui solet, üt ἐπάφηνα , £giiurjvœ etc. St.
s) ἐσrgarnynx6rog τινός] Addit V. a. dvögös, [ut Med. a.]
t) Φονλοῦτος] Sic alias Dio. Φολοούίος Σάτινρs, vulgo. φο
1ούίος Σεπινος, V. b. [et Bav. 2. et Med. a. b.]
 136 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

Έσχε μεν ούν και "" επί τό πλήθει των φο

νευομένων αιτίαν, ότι μήτ' αυτός ") διακορης σφών
έγεγόνει, και τώ δήμω τάς *** των οικείων κακών
15 εικόνας επεδείκνυε πολύ δε δή *) μείζω, ότι
Ι.226.αμύθητα χρήματα ες πάντα εκείνα ανάλωσεν
*** ώς και καθ' ") εκάτερον επεκβοάσθαι, ότι και
αδίκως αυτών τα πλείω συνελέξατο, και ότι ες
τά τωιαύτα αυτούς κατεχρήσατο, εν γάρ τι της
20 *) πολυτελείας της τότε γενομένης εχόμενον ειπων,
και τάλλα δι' αυτού πάντα σημανώ, ίνα γαρ
μηδένα τών θεωμένων ο ήλιος λυπήση, """ παρα
πετάσματα υπέρ αυτών σηρικά, ώς γέ τινές φασιν,
υπερεπέτασε. *** τούτο δε το ύφασμα χλιδής
25 *) βαρβάρου εστίν έργον, και παρ' εκείνων και προς
L. Β. ημάς, ες τρυφήν των πάνυ ") γυναικών περιττήν,
εσπεφοίτηκεν. ") επ' ουν τούτοις οι μεν άλλοι
ανάγκη την ήσυχίαν ήγον, οι δε δή στρατιώται
έθορύβησαν, ουχ ότι έμελε σφίσι των εική δαπα
8ο νωμένων, αλλ' ότι ουκ αυτοί και τα *** * εκείνων έλαβον.
και ου πρότερόν γε επαύσαντο ταραττόμενοι, πριν
τον Καίσαρά "") τε άφνω αυτούς επελθείν, και κρατή
σαντα τινά αυτοχειρία, προς τιμωρίαν παραδούναι.
ούτος μεν ουν διά ταύτα """ εδικαιώθη, άλλοι δε
R. 359.δύο άνδρες εν τρόπω τινί ιερουργίας εσφάγησαν.
86 και το μεν αίτιον ουκ έχω ειπείν (**" ούτε γάρ :
ή Σιβύλλα έχρησεν, ούτ' άλλο τι """) τοιούτον λόγιον
L. C. εγένετο ) εν δ' ούν τώ Αρείω πεδίω πρός τε
των ποντιφίκων και προς τού **7 ιερέως τού

ιι) διακoρής σφών] Forte σφαγών. Χiphilimus αίματος. Οd.

eleganter. Potest tamen ad φονευομένων referri. Re. Vel σφα
γων, vel φόνων, R.
x) πολύ δε δή μείζω] Αpud RS. corrupte πολύ δε δή νομίζω
excusum est, sed et Χ. μείζω legendum vidit, et Χiph. ita
hahet.

y) καθ' εκάτερον] καθ' έκαστον, Χiph. sed Coisl. et Βr. ha

het εκάτερον, guam lectionem veriorem esse propter ea φuae
sequuntur, iudicat Μontefalconius. Re. Pro sequenti επεκβοά
σθαι , R. legi iubet επεσβολείσθαι, sie: μt utraφue de causa ru
πιοribμε diίferentur. St. Statim ότι και αδίκως, ex Μed. a. και
 LIB E R X L III. C. I U L. C AES AR. 187

24. Fuit quidem ob multitudinem caesorum re-A. U.c.

prehensus; quod nec ipse satiatus his fuisset, et po 7o8.
pulo malorum suorum imagines ante oculos pomeret;
hoc vero longe maiorem ei invidiam conflavit, quod
in haec sumptus immensos fecisset; ita ut utroque
nomine diffamaretur, et quod iniuste maiorem pecu
niarum partem coegisset, et quod ad huiusmodi res
illis abuteretur. Unum commemorabo sumptuosita
tis, quae tunc a Caesare adhibita est, exemplum ;
ex quo reliquorum omnium capi indicium possit.
Ne cui enim spectantium a sole molestia crearetur,
sericas cortinas, ut quidam auctores sunt, super eos
extendit. Est autem * sericum textura barbaricae lu
xuriae, et ab iis ad nos, immodicum in luxum mu
lierum mobilium, pervasit. Haec quum alii necessi
tate adducti silentio transmitterent, tumultus a mili
tibus coortus est : quos non tam inutiles sumptus
movebant, quam quod ea pecunia non in ipsos erat
collata. Neque prius finem turbarum fecerunt, quam
Caesar unum ex iis, subito superveniens, sua ipse
manu correptum, ad supplicium tradidit. Sed prae
ter hunc alii quoque duo viri sub sacrificii ritu im
gulati sunt. Neque mihi constat, qua id de causa
factum fuerit : quum neque Sibylla hoc praecepisset,
nec aliud im hanc sententiam oraculum exstaret: ta
men in campo Martio a pontificibus et flamine Mar
deest in [Med. b. et] vulgatis. Porro xαι δτι ἐς τὰ ex eod.
cod. [Med. a.] scripsi, pro xai ötv xal £s τά. Re. -

z) ττολυτελείας] πολιτείας [Med. b. et] RS. corrupte. Re.

a) βαο3&gov ἐστιν ἐoyov] In utroque Mediceo est βααράgov
£gyov £ott. * St.
aa) yvvaixóv] yvvavxuxóv, V. b. male. Re. Non dubito yv
wawxuxöv praeferre , effeminatorum. R.
b) ἐπ' ουν τούτοις oi μέν άλλοι] Sic Med. a. recte. μέν enim
cum άλλοι coninngendum, et opponuntur oi §§ δή στqατιώται.
Vulgo [et in Med. b.] ἐπι μέν ούν τούτοις οι άλλοι, Re. Pqstea
jusjìs ìMed. a. b. perperaim. Deinde pro οὐκ αύτοί Med. a.
où xal <xvjvoi. St.
bb) ts abest a Bav. 2. άφνω τε exhibet Med. a. quod rectius
puto quam τε άφνω. St.
bbb) τοιοῦτον] τοιούτο Med. a. b. St.
 138 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε Ρ Ο Μ Α Ν Α Ε.

40 "*) Αρεως ετύθησαν, ") καί γε αι κεφαλαι αυτών προς

το βασίλειον ανετέθησαν.
Ταύτά τε άμα ") επράττετο, και ενομοθετείτο
πολλά. Τών εγώ τα μεν άλλα παραλείψω, των
δε δή λόγου μάλιστα αξίων μνησθήσομαι. **" τά
45 τε γαρ δικαστήρια τους τε βουλευταίς και τους ιπ
πεύσι μόνοις επέτρεψεν, όπως το καθαρώτατον ότι
μάλιστα αεί δικάζοι. . πρότερον γάρ και εκ του
ομίλου τινες συνδιεγίγνωσκον αυτούς, και τα ανα
λώματα των τι εχόντων, επι πλείστον υπ' ασωτίας
D. D. εξηγμένα, **" ουκ έν νόμω μόνον εμετρίασεν, αλλά
51 °) και τώ έργω ισχυρώς εν φυλακή εποιήσατο.
επειδή τε δεινή ολιγανθρωπία, διά τό των απολω
λότων πλήθος, ώς """ έκ τε των απογραφών, (και
γαρ εκείνας, τά τε άλλα, """ ώσπερ τις τιμητής,
55 εποίησε) και εκ της όψεως αυτής ηλέγχετο, ") ήν
* 32 πολυπαιδίας αθλα επέθηκεν ότι τε αυτός
* 33 πολλοίς των Γαλατών εφεξής έτεσιν άρξας, ές
τε την επιθυμίαν απ' αυτού της δυναστείας μάλλον
προήχθη, και ες την παρασκευήν της ισχύος
60 επηυξήθη κατέκλεισε νόμω, τους μεν εστρατη
Ι. Ε. γηκότας, """ επ’ ενιαυτόν, τους δε υπατευκό
τας, επί δύο έτη κατά το εξής άρχειν και
μηδενί τoπαράπαν επι πλείον") ήγεμονίαν τινά
έχειν εξείναι.
65 Ταύτά τε ένομοθέτησε, και τας ημέρας
των ετών ου πάντη ομολογούσας σφίσι (προς
γαρ τάς της σελήνης περιόδους έ) έτι και τό
Ι.227.τε τους μήνας ήγον) κατεστήσατο ες τον νυν
R.360 τρόπον, ") επτά """ και εξήκοντα ημέρας έμ
Β*) "Αρεος in "Αρεως mutandum putavi, quia sie est
p. 5 15. Β. St.
c) και γε αι κεφ. usque ad ανετέθησαν, φuae deerant in
[Μed. b. et] editis, suppeditavit cod. Μed. a. apud Gronov.
d) επράττετο] Εmendatio Χyl. pro έταράττετο.
Ρ . 8ο. Εmendatio
mem textui vindicarunt ΗS. et L.
ε) και τώ έργω] Εst lectio cod. Μed. a. και a [Μed. b. et]
νιulgatis abest.
f) ήν] Vox cohaerens cum δεινή ολιγανθρωπία, φuam debe
ν
 L IB ER XLIII. C. IU L. CAESAR. 139

tiali immolati sunt, et capita eorum prope Regiam A.U. c.

Martis fuere proposita. 7o8.

25. Leges praeterea multae ab eo sancitae sunt,

ex quibus paucas commemoratu maxime dignas,
omissis reliquis, enarrabo. Iudicia solis senatoribus
equitibusque mandavit, ut semper purissimi quique
de causis cognoscerent: quum ante iis in dicendo
iure nonnulli quoque plebeii affuissent. Quum locu
pletiores nullum prae luxuria sumptibus suis modum
statuerent, eos non legibus tantum temperavit, sed
re ipsa attente observavit. Et quia exhausta vehe
menter erat urbis frequentia, propter eorum, qui per
ierant, multitudinem ; quod ex censu facto, quem
ut reliqua ei affinia munera, tamquam censor, pera
gebat, ipsoque etiam conspectu liquebat: iis, qui
multos liberos procreassent, praemia proposuit. Et
quoniam ipse pluribus amnis continuis Galliae cum
imperio praefuerat, eoque ipso magis excitatus fue
rat ad cupiditatem dominatus, sumto indidem ad pa
randas vires incremento : lege sic ista coercuit, ut
qui praeturam gessissent, anno, qui consulatum,
biennio continuo provinciis in posterum praeessent;
nec ulli omnino diutius imperium tenere liceret.
a6. Iam, quum annorum dies invicem sibi non
satis congruerent , (eo enim tempore etiamnum lu
mae revolutionibus menses aestimabant) annum Cae
sar ad eum, qui hodieque observatur, modum con
stituit; intercalatis septem ac sexaginta diebus, qui
mus Xylandro. Nam antea apud RS. legebatur }ν πολυπαιδίας
&91a, ad quem locum Robertus, vel omittendum articulum
#v, vel in τῆς mutandum iudicabat. Sed HS. et L. non dubi
tarunt Xylandri emendationem recipere. eaque confirmatur,
credo, codicibus V. a. b. qui ad Henrici editionem mihi va
riam lectionem mullam h. 1. suppeditant. Sed Med. a. b. ha
bent jv πολυπαιδίας.
ff) ijysgovstov] ijysuovtav hoc loco et ubique scribit Mediceus
codex uterque. St. -

g) £ri] £rn, Med. a. quod ab hoc loco aliennm ; quanquam

annos liimares librarius im mente habnit.
h) ἐπr& xal ££fjxovra] ἐπτά ταῖς ἐγκοντα, Xiph. Sed mgstra
lectio vera est,' cum et Suetonius duos menses intercalatos
ostendat, X. .
 140 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟRΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

7ο βαλών, όσαιπερ ες την απαρτιλογίαν παρέφε

ρον, ήδη μεν γάρ τινες και πλείους έφασαν
έμβληθήναι, το δ' αληθές ούτως έχει τού
το δε """ εκ τής εν Αλεξανδρεία διατριβής έλα
βε, " "7 πλήν καθόσον εκείνοι μεν τριακονθη
75 μέρους τους μήνας λογίζονται, έπειτα επί παντί
τώ έτει τας πέντε ημέρας ") επάγουσιν, ο δε δή
Καίσαρ ες μήνάς τε, ταύτας τε και τάς ετέρας
δύο, """ ας *) ενός μηνός αφείλεν, ενήρμοσε την μέν
L. Β. τοι μίαν την εκ των τεταρτημορίων συμπληρουμέ
80 νην, ") διά """ πέντε και αυτός ετών εσήγαγεν
ώστε μηδέν έτι τάς ώρας αυτών, πλην ελαχίστου,
παραλλάττειν. """ εν γούν χιλίοις και τετρακοσίοις
και εξήκοντα ") και ενί έτει, μιάς άλλης ημέρας
εμβολίμου δέονται,
85 Και ταύτα μέντοι, τά τε άλλα όσα υπέρ του
κοινού έβουλεύετο, ούτ' ") ιδιογνωμονών ούτ’ ιδιοβουλών
έπραττεν, αλλά πάντα δή πάντως τους πρώτοις της
βουλής, έστι δ' ότε και πάση αυτή, επεκoίνου, και
παρά τούτο ουχ ήκιστα, καίτοι τραχύτερον τινά νο
L. C. μοθετήσας , όμως ήρεσε σφίσι και επί μεν τού
91 τοις και έπαινον ελάμβανεν, ότι δε δή των φευ
γόντων εκ δικαστηρίου πολλούς διά δημάρχων δή τι
νων κατήγαγε, και """ ότι τους "") δεκασμού επ'
αρχής αποδείξει άλoύσιν εν τη Ιταλία διαιτάσθαι
95 επέτρεψεν, έτι τε *** ες την βουλήν αύθις ουκ
αξίους τινάς ") αυτής εγκατέλεξε, πολλά και παν
τοδαπά εθρυλλείτο πλείστην δ' ούν όμως αιτίαν
R.361 επί τό της Κλεοπάτρας έρωτι, ου *** τώ εν
τή Αιγύπτω, "") (έτι γάρ εκείνος ήκoύετο) αλλά
i) επάγoυσι] εξάγουσι, RS. edit. Sed illud Χiph. confirmat;
idque emendatius , Χ. Μox Καίσαρ εις est in Μed. a. b. St.
) ενός μηνός) αφ' ενός μηνός, Χiph.
1) διά πέντε] Ita Χiph. δια πέμπτων, V. a. et Μed. a. in qua
corruptione vestigia verae lectionis manifesta sunt. vide F.
Vulgo [et in Μed. b.] δια τεσσάρων, guam lectionem imme
Ει Είο" Χ. L. et Χiphilinum ut Μonachum nugari existi
m) και ενι] και εν ενί, Μed. a.
n) ιδιογνωμών] Forte ιδιογνωμονών, ut p. 5ι ι. Α. conf. Ιnd.
 LIBER XLIII. C. IUL. CAESAR, 141

ad summam exactam requirebantur. Plures adeo in- A.U.C.

tercalatos esse quidam perhibuerunt : nec tamen ali- 7°
ter quam diximus res habet. Eam rationem ipse,
dum Alexandriae versaretur, addidicerat : quamvis
hoc variat, quod Alexandrinis unusquisque mensis
triginta diebus constat, deinde in singulos annos
quinque dies adduntur. • Caesar vero et eos quinque
dies, et duos insuper alios, quos uni mensium de
traxerat, reliquis mensibus coaptavit: diem quoque
illam, quae ex dierum quadrantibus conficitur, quarto
quoque anno apposuit: ut iam ne in horis quidem
ammorum error, nisi perquam exiguus, incidere pos
sit: qui tantillus est, ut intercalatione unius diei
post MCCCCLXI. annos demum indigeat.
a7. Haec omnia Caesar, quaeque alia de repu
blica statuit, mom proprio consilio vel arbitratu, sed
semper communicata prius re cum primoribus sema
tus, aut toto aliquando ordine, decrevit. Quo fiebat,
ut quamvis nonnullas leges asperiores aliquantum
promulgasset, tamen sematui se probaverit, ob has
autem laudatus fuerit. Enimvero quod multis eorum,
qui exilio iudicum vocibus damnati fuerant, per tri
bunos plebis reditum conficiebat; quodque iis, qui
ambitus condemnati fuerant, in Italia commorari per
mittebat; nonnullosque parum dignos iterum in se
natum adscribebat; multis ac variis de se rumoribus
occasionem praebuit. Cleopatrae vero amor, neque
is iam, cui in Aegypto servierat, (quippe eius fama
sylb. ad xiph, Ita Re. Hoc ?8uoyvouovóv recepi, quia dici
sólet &yvaouovéo, εὐyvoμονάω , öuoyvouov£ao, et similiâ compo
sita. Lobeckius tamen ad Phrynichi Epit. p. 582. dicit , h. l.
et p. 51 1. A. iniuria solicitari tòvoyvoμεῖv. T Postea pro έττεxoi
vovT vitiose in Med. a. scriptum est ἐπεκεtvov. St.
nn) roig δεxczouoig, vulgo, [et in Med. a. b.] Sed recte Pal
merius legendum dicit rois δεκασμοῦ ἀλοῦσιν. Sic Dio p. 18. D.
21. D. eaque est motissima verbi constructio, a qua librarium
confusa imitatio praecedentis terminationis avocavit.
o) αὐrijs ex Méd. a. scil. βουλής. Vulgo [et Med. b.] ajroig.
[Mox §8qv1sito Med. a.]
oo) ἐτι y&Q èxeivos] ἐτι ἐκεῖνος ydg Med. a. b. oùx $tu yàg
ivos, R. ut sit: nam ille silebat tum, non amplius iactaba
tur. St.
 142 D ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ Α Ν Α Ε

L. D. τό εν αυτή τη Ρώμη, παρά πάντων έσχεν,

1 ήλθέ τε γάρ ες το άστυ """ μετά του ανδρός,
και ") ες αυτού του Καίσαρος εσωκίσθη ώστε και
") εκείνον επ' αμφοτέροις σφίσι κακώς ακούσαι.
*) ου μην και έμελέν οι ουδέν, αλλά και ***ες
5 τους φίλους σφάς τούς τε συμμάχους τους των
"Ρωμαίων εσέγραψε. -

Κακ τούτου εμάνθανε μεν πάντα καθ' έκαστον

ών *** ο Πομπήίος εν τη Ιβηρία έποίει ") και
μέντοι και δυσνίκητον αυτόν είναι νομίζων, πρότερον
Ι. Ε. μεν το ναυτικόν """ εκ της Σαρδούς επ' αυτόν
11 απέστειλεν, ύστερον δε και τα στρατεύματα ") εκ κατα
λόγου έπεμψεν, ώς και δι' ετέρων διαπολεμήσων,
έπει δε ήσθετο εκείνόν τε επί μέγα προχωρούντα,
και τους πεμφθέντας ουχ ικανούς αντιπολεμείν αυ
15 τώ όντας, ούτω δή και αυτός εξεστράτευσεν, την πό
L.228.λιν **" τώ Λεπίδω, και """ πολιανόμοις τισιν οκτώ,
ώς τισι δοκεί, ) ή εξ, ως μάλλον πεπίστευται,
επιτρέψας.
Επειδή γάρ """ επί τε τού Λογγίνου και επί
20 του Μαρκέλλου τα στρατόπεδα τα εν τη Ιβηρία
έκινήθη, καί , τινες και των πόλεων ενεωτέρισαν,
ημέρας μέν τινας, του τε """ Λογγίνου απαλλαγέν
τος, και """ του Τρεβωνίου την διαδοχήν αυτού λα
βόντος, ήσυχασαν έπειτα δέει της εκ του Καίσαρος τι
25 μωρίας, έπρεσβεύσαντο κρύφα *** προς τον Σκιπίωνα,
μεταστήναι βουλόμενοι και ος άλλους τε σφίσι και τον
R.362. Πομπήίον τον Γναίον απέστειλε προσέχων δε εκείνος
τ. Η ταϊς ") Γυμνησίαις νήσοις, τάς μεν άλλας αμαχί,
την δε """ Έβεσον συν πόνω παρεστήσατο, κάνταύθα
p) ες αυτού του Καίσ.] ες αυτού γε του Καίσ. Ρeir.
3) εκείνον επ' αμφοτέροις] Εmendatio Χyl. probata ceteris.
επ' εκείνον επ' αμφοτέρους, RS. επ' εκείνον habent et V. a.
Μed. a. b.
r) ου μην και] ου μέντοι έμελεν, Ρeir. [έμελλεν Μed. a. b.]
s) και μέντοι και δυσνίκητον] Εst emendatio Χyl. recepta a
ceteris. Νam RS. [Μed. a. b.] et V. b. δυσκίνητον habent. Ce
terum in interpretatione assensus sum viro docto Ν. φui legi
νult και μέντοιου δυσνίκητον, Dionis stilo diceres: μή μέντοι
και δυσν,
 L IB ER XL III. C. IU L. CAESAR. 143

tantum Romam venerat) sed cui in ipsa urbe dedi- A. U.c.

tus erat, magnopere ei ab omnibus vitio versus est. 7"*
Venit enim Romam cum marito suo Cleopatra, do
miciliumque ei in aedibus ipsius Caesaris designatum
est, ut iam utriusque rei nomine male audiret. Ipse
infamiam eam nihil curans, eos inter amicos socios
que Romanorum adscripsit.
28. Iam quae in Hispania Pompeius agitaret,
omnia ac singula Caesar audiebat: interim eum hostem
superatu haud difficilem esse arbitratus, primo classem
a Sardinia adversus eum emisit: deinde lectas quoque
legiones eodem ire iussit: sperans se aliorum opera id
belli confecturum. Sed posteaquam Pompeii vires au
geri, suos ad bellum ei faciendum impares animadver—
tit, ipse Urbis custodia Lepido, octoque, ut nonnul
lis videtur, vel (quod magis creditum est) sex urbis
praefectis demandata, in Hispaniam expeditionem sus
cepit.
2g. Enimvero exercitus in Hispania sub Longino
et Marcello tumultuati fuerant, nonnullaeque urbes ad
res novas consurrexerant : verum hi motus, Longino
mortuo, succedenteque ei Trebonio, aliquantisper
conquieverant. Post paulo iidem animadversurum in
se Caesarem timentes, clanculum ad Scipionem legatis
missis, de defectione egerant: isque cum alios, tum
Cn. Pompeium ad eos miserat. Pompeius insulas Ba
leares aggressus, reliquas sine praelio, Ebusum mom
sine labore cepit: ibique morbo correptus, cum mili
ss) ἐx] τὰ ἐx, R. .
t) μὴ ἐ, vulgo, [et in, Med. a. b.] j §§, X. quod recepi.
clau$ulae periodi addidi £rutg£pas, ex Med. a. quo$ partici
pinm vulgo [et in Med. b.] praemittitur praecedentibus, tijv
3:61uv. Re. In Med. a. est τφ τε Aεπίδρ και παλιανόμαις , in
Med. b. τφ Aεπίδρ και παλιανόμοις. Quod sequitur, tuaiv, de
lendum iudicat Reiskius. St.
u) Πυμνngtaus vijgovg] Ita rescripsi, quod et Tzetzes in fragm.
XVIII. ex Dione, Tvgvnotas vocât, sicut ceteri Graeci Latini
que, nom Pvuvagias, ut h. l. legebatur. Re. Ig Med. a. b.
itidém extat Tvgvaoiaug. St. Ex eadem ratione "Eßovgov ma*
vult Palmerius, vel "Eßvgov. vide Bocharti Geogr. p. 7o5. sq.
 144 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤ Ο R Ι Α Ε Κ Ο Μ Α Ν ΑΕ

30 ") νοσήσας, μετά των στρατιωτών διέτριψε, χρονίζοντος

*) δε αυτού, πυθόμενοι οι στρατιώται οι εν τη Ιβηρία
* * * τόν τε Σκιπίωνα απολωλότα, """ και τον Δίδιον
επιπλέοντα σφίσι, και φοβηθέντες μη διαφθαρώσι πριν
τον Πομπήίον ") ελθείν, ουκ έμειναν αυτόν, αλλά
85 ") Τίτον τε Κυίντιον" " Σκαπούλαν, και Κύϊντον Απώ
νιον, άνδρας ιππέας, προστησάμενοι, τόν τε Τρεβώνιον
L. C. εξέβαλον, και το έθνος το Βαιτικόν πάν συναπέστη
Ο α?ν.

Πραξάντων **) δε αυτών ταύτα, Πομπήίος ραϊσας

ες την ήπειρον την κατ' αντιπέρας διέπλευσε και
άλλας μέν τινας πόλεις ευθύς εκουσίας προσεποιή
σατο (ταϊς τε γάρ επιτάξεσι των εφεστηκότων
σφίσιν αχθόμενοι, και ες εκείνον ουκ ολίγα εκ της
του πατρός αυτού μνήμης ") ελπίζοντες, ετοίμως αυ
45 τον εδέξαντο ) Καρχηδόνα δε, ουκ εθελήσασαν όμο
λογήσαι, επολιόρκει. ") μαθόντες δε τούτο οι περί
τον ") Σκαπούλαν, ήλθόν τε ενταύθα, και στρατηγόν
.. αυτοκράτορα αυτόν ελόμενοι, προσείχόν τε αυτό
ταμάλιστα, και προεθυμούντο ισχυρότατα, τα κέρδη
τα εκείνου, ίδια, και τας συμφοράς, οικείας πoιού
μενοι ώστ' ") αφ' εκατέρου, τα μεν όπως λάβωσι,
τα δ' όπως μη πάθωσιν, ερρώσθαι και γάρ ο
Πομπήίος (οία εν τοιαύταις ") αρχαίς και καταστάσε.
σι πάντες ειώθασι ποιείν, και μάλιστ' επειδή τινες
55 των Αλλοβρίγων, ούς ο Ιόβας """ εκ του προς
τον Κουρίωνα πολέμου ζωγρήσας έδεδώκει, ηυτομό
λησαν) ουδέν ό, τι ουχί και λόγω και έργω τους
λοιπούς εχαρίζετο, ούτoί τε ούν αυτό και διά ταύτα
πολύ προθυμότεροι εγένοντο και των εναντίων συχνοί,
και μάλισθ' όσοι """ συντώ Αφρανίω ποτέ εστρατεύοντο,
w) νοσήσας, μετά των στρατιωτών διέτριψε] Comma aut de
Ιendum, aut post στρατιωτών collocandum : lue enim ibί, una
φue curn eo exerciίμs, tentatus moran traxit. R.
x) δε] ούν, Μed. a.
γ) ελθείν] ex Μed. a. pro vulgato εσελθείν.
z) Τίτον τε Κυίντιον Σκαπούλαν] τε addidi ex Μed. a. Κόϊν
τον, νulgo [et in Μed. b. Κύιντον Μed. a.] Ρosterius Quinti
Ρraenomen omisi; meque enim duo unus ferre praenomina so
 LIBER XL III. C. IUL, CAESAR. 145

tibus suis aliquamdiu substitit. Quum tempus terere- A. U.C.

tur, milites qui in Hispania erant, audito Scipionem 7o8.

periisse, Didium adversum se classe proficisci; veriti

ne, si Pompeium exspectarent, ante eius adventum
opprimerentur, ducibus electis, T. Quintio Scapula ac
Q. Aponio, equestris ordinis viris, Trebonio eiecto,
omnem Baeticam ad defectionis societatem perduxe
Irant.
*

5o. Interim Pompeius morbo levatus in opposi

tam Hispaniam traiicit: receptisque nonnullis urbibus,
quae se ultro ei dediderant, (quod praefectorum ex
actionibus gravatae, spem in Pompeio, patris eius
memoria, haud exiguam haberent) Carthaginem, quia
pacificationem repudiaverat , oppugnat. Quod ubi
Scapula cum suis cognovit, ad Pompeium profecti,
eum imperatorem sibi delegerunt, tantoque studio ius
sis paruerunt, ut commoda periculaque eius sua duce
rent esse; et utraque ex causa, cum ad consectandum
feliciorem statum, tum ad evitanda incommoda, vali
dos se praeberent. Emimvero Pompeius, ad gratiam
ab iis bonam ineundam, mihil vel in loquendo vel im
agendo reliquum sibi fecit: (quod im.eiusmodi impe
riis, rerumque statu, facere omnes solent:) idque eo
magis, quod a se nonnulli Allobroges, quos in bello
contra Curionem Iuba captos domo ipsi dederat, trans
fugissent. Ita Pompeius effecit, ut mom hos modo iam
longe propensiores haberet, sed multi etiam adversae
partis, praesertimque ii, qui sub Afranio militaveramt,
lebat, inquit X. Sed Quintium Dio, mon Quintum, videtur di
cere velle. Nam et P. Quintius Scapula est apud Plinium VII.
53. et hunc Quintium quoque nominat Glandorpius ex Dione.
zz) δὲ αὐτῶν ταῦτα] δὲ ταῦτα αὐτόν Med. a. St.
a) ἐλπίςοντες] ἐσελπi£ovrss, V. a. άπελπίζοντες, Med. a. b.
b) μαθόντες δέ] μαθόντες ούν, Med. a.
c) Σααποὐλαν]ΤΣκιπίωνα, V. a. [Med. a.] qui manifestus li
brarii error est.
cc) dqp' ἐκατ£qov] ἐφ' £xdreQov, R.
ccc) &gyais xal wragrágeoi] Fort. vagazais xal dv&grädtgt, R.
Deinde pro ους ά, idem vult'oùs oi, quós ipsi, quod valde ar
ridet. St.
IDionis Rom. Hist. Tom. II. Iî
 146 DΙΟΝ Ιs Η Is ΤΟRΙ ΑΕ RΟ ΜΑΝΑΕ
προσεχώρησαν τών τε εκ της Αφρικής άλλοι τε, και
και ο αδελφός ") Σέξστος, ό, τε """ Ούαρος και ο
Λαβιήνος συν τώ ναυτικό προς αυτόν ήλθον κακ τού
του τότε πλήθει τού στρατοπέδου και τη προθυμία αρ
65 θείς, τήν τε χώραν ) αδεώς διεπορεύετο, και πόλεις,
τάς μεν, εκούσας, τας δε, ακούσας προσετίθετο και
έδόκει και υπέρ τον ) πατέρα ισχύειν,
Β.863. Ησαν μεν γαρ εν τή "Ιβηρία και """ του
ε: Καίσαρος στρατηγοί Κύϊντός τε Φάβιος Μάξιμος,
L.229 και Κύιντος Πέδιος, ου μέντοι και αξιόμαχοί
71 οι νομίζοντες είναι , αυτοί τε ησύχαζον, και
εκείνον σπουδή μετεπέμποντο, τέως μεν δή ταύτ'
εγίγνετο, έπει δε τών προπεμφθέντων τινές εκ
της Ρώμης αφίκoντo, και προσεδοκήθη και ο
75 Καίσαρ ήξειν, φοβηθείς ο Πομπήίος, και νο
μίσας ουχ ") , ικανός είναι πάσαν την Ιβηρίαν
κατασχείν, ουκ ανέμεινε πταίσας γε μεταγνώ
Ι. Β. ναι, αλλ' ευθύς, ") πριν πειραθήναι τών εναν
τίων, ες την Βαιτικήν ανεχώρησε, και αυτό
εο ή μεν θάλασσα παραυτίκα ήλλοτριώθη Ούα
ρος δε υπό του Διδίου *** περί ") Κραντίαν έναυ
κρατήθη και , είγε μή προκαταφυγών ες την
γήν, αγκύρας ες το στόμα του λιμένος άλλας
προς ") άλλαις προσενεβεβλήκει, και περί αυ
85 τάς οι πρώτοι τών διωκόντων σφάς, ώσπερ πε
ρί έρμα , επταίκεσαν , πάν αν το ναυτικόν
απολωλέκει ή δε δή ήπειρος ή εκεί πάσα, :
και σε πλήν *) Ουλίας πόλεως, συνεμάχει ταύ
την γάρ μη θελήσασαν οι προσχωρήσαι, επο
9ο λιόρκει,

α) Σέξστος] Σέξτος, L marg.

ε) αδεώς διεπορεύετο] Vocem αδεώς addidi ex V. a. et Μed. a.
optimis codicibus.
f) υπέρ τον πατέρα ισχύειν] Χylander sίο τertit, ae εξ εστί
ptύm υίdaretur
Ρονεε τερerisset Sed
υπέρloquitur
τον Καίσαρα, με ια",Ρompeio,
Dio de Sexto Ρίμ". Ρ".gui"Ε
pares
Caesari vires tune, non habebat. L. Ιmmo 1oguitur, de Cn.
Ρomρείο έuniore, Sexti fratre. Pro ισχύειν forte ισχύσειν 1ε
gendum censet Οd. non male,
 LIBER XLIII. C. IU L. CAESAR. 147

accederent: ex Africa etiam praeter alios, sextus fra- A. U.c.

ter, Varusque et Labienus cum classe ad Pompeium 7°*
venerunt. Itaque multitudine studioque militum ela
tus, regionem sine metu pervagatus, urbes partim
deditione, partim vi suam in potestatem redegit, ut
iam plus ipso patre praestiturus videretur.
51. Erant quidem et Caesaris in Hispania legati,
Q. Fabius Maximus, et Q. Pedius; sed illi, quum se
satis instructos ad confligendum cum Pompeio mom
putarent, nihil agebant ipsi, Caesarem tantum, ut
adventum suum maturaret, hortabantur. Quum is
rerum iam in Hispamia status esset, praemissique
Roma a Caesare nonmulli advenissent, ipsiusque iam
Caesaris adventus exspectaretur; territus Pompeius,
cogitansque, ad totam Hispaniam , obtinemdam sibi
non esse satis virium, noluit accepto demum damno
consilium mutare, sed statim, antequam cum hoste -

manum conseruisset, in Baeticam se recepit: eiusque

discessu statim omnis ora maritima defecit. Varus
vero a Didio apud Crantiam navali praelio supera
tus est, ac nisi in terram primus confugiens, amco
ras concatematas in portus introitum coniecisset, pri
maeque eum persequentes naves ad eas tanquam ad
septum quoddam offendissent, tota ommimo classis
fuisset deleta. Mediterramea vero Hiepamia ommis
Pompeio se coniunxerat, excepta Ulia urbe. Eam,
quod moluerat ad amicitiam suam accedere, oppu
gnabat.
ff) iwavög] iwawów, Med. a. b. perperam. Re. Superius in
Med. a. est Ttcjv τε πQoxsugôévrov. T St.
g) xglv πειραθῆναι τῶν ἐναντίων] Sic Med. a. Vulgo, zrglv
a£Qa6jvav xàì vóv èvavrtov. Videtur dicendum fuisse: *Qiv
xaì xsuga0rjvau rcjv èvavriov. Paulo ante avvaioog ys, HS. L.
arrozlows re, RS. Med. a. b.
h) Kgovttav] Kqavrlav, Med. a. Vide mum KwQraia»? F.
i) & uaus] &11ας, Med. a. b. RS. Mox regi αὐταῖς , R.
1.) Oúiag] OJ11tas, X. L. marg. Sed vide F. Mox ἐθελή
caaccv et xgoyogijoav habet Med. a. K
- 2
 148 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ R Ι Α Ε R Ο Μ Α Ν ΑΕ

Ι. C. Κάν τούτω και ο Καίσαρ μετ' ολίγων εξαίφνης αδο

κήτοις, ουχ ότι τους περί τον Πομπήίον, αλλά και
τους εαυτού στρατιώταις επήλθε τοσούτω γάρ τώ της
πορείας τάχει έχρήσατο, ώστε """ και τους οικείοις
95 άμα και τους εναντίοις οφθήναι, πριν") ότι και όλως εν τή
'Ιβηρία γέγονεν ακουσθήναι και ο μεν και απ' αυτού
τούτου, της τε παρουσίας ") αυτού μόνης, και ες τα
άλλα καταπλήξειν τον Πομπήίον, και από της πολιορ
κίας απαλλάξειν ήλπισε το γαρ πλείον στράτευμα
κατά την οδόν υπελέλειπτο εκείνος δε """ ένα τε άν
L. D. δρα ενός ") πολυ διαφέρειν νομίζων, και τη ισχύϊ εαυ
2 του πάνυ θαρσών, ουκ εξεπλάγη προς την άφιξιν αυ
τού, αλλά και προσήδρευε τη πόλει, και τάς προσβο
λάς ομοίως ώσπερ και πριν εποιείτο. o oυν Καίσαρ
5 εκεί μεν ολίγους στρατιώτας εκ των προαφιγμένων κατέ
λιπεν, *** αυτός δε επί Κορδούβαν ώρμησε, το ") μέν
τι και αιρήσειν αυτήν εκ προδοσίας ελπίσας, το δε δή
πλείστον, απάξειν από της Ουλίας τον Πομπήίον τώ
R.364.περί αυτής φόβω προσδοκήσας, και έσχεν ούτω το
10 μεν γαρ πρώτον, ") μέρος τι του στρατού κατά χώραν
εάσας, ές τε την Κορδούβαν ήλθε, και κρατυνάμενος αυ
την, ουχ υπομείναντος σφάς του Καίσαρος, **" τώ ζ
L. Ε. αδελφώ τό ") Σέξστω προσέταξεν, έπειτα δε ώς ούτε
τι προς τη Ουλία επέραινεν, αλλά και πύργου τινός,
15 και τούτου ουχ υπό σφών ") κατασεισθέντος, αλλ' υπό
του πλήθους των ") απ' αυτού αμυνομένων καταρραγέν
τος, εσήλθον μέν τινες, ου μην και καλώς απήλλαξαν,
L.230 και ο Καίσαρ πλησιάσας σφίσιν, εκείνοις τε βοήθειαν
νυκτός λαθών εσέπεμψε, και αυτός πρός τε την Κορ
20 δούβαν αύθις εστράτευσε, και ες πολιορκίαν αυτήν αντι
κατέστησεν ούτω δή της Ουλίας παντελώς ) απανέστη,

kk) ότι και] και ότι Μed. a. St.

1) αυτού] της αυτού, Μed. a. αυτού, RS.
η) ένα τε άνδρα ενός πολύ διαφέρειν] Ιmmo, ου πολύ δια
φέρειν. Speraverat enim Caesar, se solo sui unius adventu et
praesentia Pompeio terrorem iniecturum. Igitur Ρompeius unius
horninis adventum sine militum copiis haud magni faciundum
existimabat, L.
 LIBER XL III. . C. IUL. CAESAR. 149

52. Interim Caesar subito cum paucis, praeter A. U.c.

exspectationem, non Pompeianorum modo, sed suo- 7°8
rum quoque militum, supervenit. Tanta enim iti
neris usus erat celeritate, ut antequam audiretur
ipsum in Hispaniam advenisse, a suis hostibusque
ibi conspiceretur. Proinde maxima militum parue in
itinere post se relicta, sperabat, se ea celeritate, so
loque suo adventu et in caeteris Pompeio terrorem
iniecturum, et ab urbis eum obsidiome detracturum.
Pompeius vero, virum viro haud multo praestantio
rem esse existimans, fretusque suis viribus, nihil
eius adventu consternatus, cum in obsidione, tum
oppugnatione urbis, haud secus qnam ante, perge
bat. Caesar paucis ibi locorum militibus, qui caete
ros praevenerant, relietis, ad Cordubam se convertit,
partim spe eius per proditionem potiundae, partim
vero et maxime, ut ei metuentem Pompeium ab
Ulia averteret. Responditque huic consilio * eventus.
Initio enim Cneus, relicta ad Uliam parte exercitus,
Cordubam venit: eamque muniens, Caesare cedente,
Sexto fratri custodiendam tradidit. Deinde quum ad
Uliam nihil proficeret, quin et quadam urbis turri,
nom vi quidem oppugnantium concussa, sed ob mul
titudinem propugnatorum collapsa, ea milites irrum
pentes, male - accepti essent: atque interim Caesar,
clam noctu suppetiis im urbem missis, ad Cordubam
iterum castra posuisset, obsidioneque eam cinxisset:
ibi demum Cneus, Ulia ommimo relicta, omni cum

m) μ£ν τι, HS. L. recte. μ£vrot, RS. et Med. b. perperam.

Re.^ Postea Hoyev ούτω, £oyév ούτος Med. a. St. Paul6 infe
rius μ£gos τε τοῦ σταατοῦ, μ£gos τοῦ σrgwroj melius, X. μ£gos
** *o5 σrgo rov , L. Ita Re. Atque hoc ipsum in Med. a. ex
uat, et a me receptum est. Sed R. legi iubet μ£gos μάν, ut re
spondeat £τειτα δ£. St.
o) Σέστφ] Σεάτφ , L. marg.
p) xατασεισθέντος] Vox addita ex V. a. et Med. a. in editis
[et Med. b.] desiderabatur.
q) dix' aùroù] ἐπ' αὐτοῦ, Med. a.
r) &xavigtn] ἐπανάστη, V. b. perperam. Re. Paulo ante tiis
re Oυλίας est in Med. a.
 150 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙΑΕ R Ο ΜΑΝΑΕ

και εκείσε παντί τώ στρατό ου μάτην ηπείχθη, προπυ

θόμενος γάρ τούτο ο Καίσαρ απεχώρησε νοσών γαρ
ετύγχανε μετά δε ταύτα αυτός τε αναρρωσθείς, και
25 τα στρατεύματα επακολουθήσαντά οι προσλαβών,
ηναγκάσθη και εν τώ χειμώνι πολεμήσαι έντε ) γάρ
L. Β. σκηνιδίοις φαύλοις αυλιζόμενοι εκακοπάθουν, και της
τροφής ενελείποντο.
Εδικτατώρευε δε δή") τότε, και *** ύπατος οψέ
30 ποτε και επ' εξόδω του έτους απεδείχθη, του Λε "

πίδου εν τή ιππαρχία τον δήμονες τούτο συνα

γαγόντος, ιππάρχησε γάρ και τότε, αυτός εαυτόν
εν τη ύπατεία επειπών ίππαρχον, παρά τα πά
τρια, αναγκασθείς ούν ο Καίσαρ (ώσπερ είπον)
85 και εν τώ χειμώνι πολεμήσαι, τη μεν Κορδούβη ου
προσέβαλεν, (ισχυρώς γάρ εφυλάττετο ) πυθόμενος
L. C, δε ") εν *** Αττεγούα πόλει σίτον πολύν είναι,
προς εκείνην, καίτοι καρτεράν ούσαν, ") απετράπε
το ελπίσας, τώ τε πλήθει τού στρατού και τη
4o παρ' εαυτού αιφνιδίω εκπλήξει καταφoβήσας σφάς,
αιρήσειν και αυτήν διά βραχέος και απεσταύρωσε
και περιετάφρευσεν, ο γάρ Πομπήίος, τη φύσει
του χωρίου θαρσών, και τον Καίσαρα ουκ επί πο
λύ δια τον χειμώνα προσεδρεύσειν αυτό νομίζων,
45 *) τούς τε εαυτού στρατιώτας μή βουληθείς εν τώ
ρίγει κακώσαι, ") παρείδε και ουκ επήμυνεν αυτοίς
Ι. D. τήν γε πρώτην ύστερον γάρ, ως τό, τε πόλισμα
απετετείχιστο, και ο Καίσαρ αυτώ προσεκάθητο, δεί
σας επεβοήθησε σφίσι, και νυκτός εξαίφνης ομι
50 χλώδους τους προφύλαξι προσμίξας , συχνούς
έφθειρεν. " επειδή τε αστρατήγητοι οι ένδον ή
σαν , ") Μουνάτιον "7" αυτοίς Φλάκκον εσέ
πεμψεν.

s) έντε γάρ] Rectius έντε γούν, L. Paulo post pro ενελεί

ποντο, apud RS. [et in Μed. a.] est ενελίποντο.
ss) τότε, και ύπατος] τότε γάρ ύπατος Μed. a. τότε, και γαρ
ύπατος Μed. b. St.
t) εν Αττεγούα] Praepositio νulgo desideratur, addita nune
ex V. a. et Μed. a. [Ιn Μed. b. δε et εν deest.]
ιι) απετράπετο] ετράπετο, Μed. a. b. Sed nec illud reiicien
 LIBER XLIII. * C. IUL, CAESAR. 151

exercitu Cordubam conversus, tantum profecit, ut A.U.C.

Caesar, qui tunc morbo conflictabatur, eius adventu 7o8.
audito recesserit. Verum Caesar, recuperata samitate,
militibusque qui subsecuti erant ad se acceptis, coa
ctus est ipsa hieme bellum gerere. Itaque et exiguis
tabernaculis, iisque incommodis, utens exercitus,
adfligebatur, et annoma carebat.
55. Caesar eo tempore adhuc dictaturam gerebat,
et sub exitum demum amni consul creatus est, com
vocato eius rei gratia populo per Lepidum, qui tum
magister equitum erat, seque ipsemet in consulatu
suo simul magistrum equitum, contra maiorum insti
tuta, vocabat. Igitur ad bellum hiberna tempestate
exsequendum adactus Caesar, ut diximus, Cordubae
oppugnatione, quod eam valido praesidio teneri no
rat, abstinens;. ad Atteguam urbem, quamvis muni
tissimam, quod magnam ibi vim frumenti repositam
esse audierat, se convertit ; sperams, se multitudine
militum suorum, repentinoque adventu perterritis
hostibus, eam im suam potestatem redacturum; eam
que brevi vallo fossaque clausit. Pompeius, matu
rae loci fidens, ratusque , Caesarem , propter amni
tempus obsidionem diu prosequi mom posse, simul
quod milites suos frigore affligere nolebat ; urbem
defendendam sibi primum non arbitratus est: post
quam vero ea vallo circumclusa a Caesare, et cir
cumsessa est, ad defendendam eam timore adductus,
noctem mactus nubilam, repente primos excubitores
invasit: compluribusque horum caesis, quum eos,
qui in oppido erant, duce carere intelligeret, Muma
tium Flaccum ad eos intro misit.

dum. v. p. 25. A. melius certe quam ἐπεταέπετο, quod est

apud RS. -

x) roßs re $ovrog] Sic Med. a. melius quam vulgo , [et in

Med. b.] τους αὐτοῦ.
y) accrási8sj sic HS. et L. ex emendatione Xyl. Sed xgogiôe
mäie legitur'apud RS. [et in Med. a. b. Melius legas x£Qt&iöe,
cum R.T et Re. in Addendis. St.]
z) Movv&tvov] Mivoixuov, ex Hirtio, X. F. Paulo post, RS.
pro ἐφοδείαν, habet ἐφοδίαν , [ut Med. a. b.]
 152 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟRΙ ΑΕ R. Ο Μ Α Ν Α.Ε.

Ηδυνήθη γάρ εκείνος ώδε είσω παρελθείν

55 νύκτωρ των φυλάκων τινάς μόνος, ώς και υπό του
R.365.Καίσαρος ες εφοδείαν απεσταλμένος, ανήρετο το
**) σύνθημα και μαθών (ούτε γάρ έγιγνώσκετο, και
L. Ε. καταμόνας ουκ άν ποτε ύπωπτεύθη μή ") φίλος
σφίσιν ών τούτο ποιήσαι) εκείνους μεν είασεν εκ
60 περιελθών δε ετέρωσε του περιτειχίσματος, άλλοις
τισι φύλαξιν ενέτυχε , και τό , τε σύνθημα αυτούς
ειπων, και επί προδοσία της πόλεως ") ιέναι πλα
σάμενος, δι' εκόντων τε αυτών και παραπεμπόντων
γε εσήλθεν ου μέντοι και περιεποιήσατο αυτήν.
65 τά τε γάρ άλλα πολλά, και ποτε πύρ ές τε τάς
L.231 μηχανάς και ες τα σταυρώματα ") των Ρωμαίων
εμβαλόντες, εκείνους μεν ό, τι και αξιόλογον ου
δεν έβλαψαν αυτοί δε , ανέμου σφίσιν εξ έναν
τίας εν τούτω σφοδρού προσπεσόντος, κακώς απήλ
7ο λαξαν τά τε γαρ οικοδομήματα επεφλέχθη,
και άνθρωποι συχνοί, τούς τε λίθοις και τους βέ
λεσι, ") μή προϊδέσθαι τι υπό του καπνού δυνηθέν
τες, ") απώλοντο. ώς oύν τούτό τε αυτούς συνεβε
βήκει, και η γή επoρθείτο, ") τού τε τειχίσματός
75 τι εξ υπονόμων έπιπτεν, έστασίασαν και """ πρό
L. Β. τερος μεν ο Φλάκκος επ' αδεία ") αυτού και των
συνόντων οι προς τον Καίσαρα διεκηρυκεύσατο
έπειτα δε ούτος μεν (ου γάρ ήθέλησε τα όπλα
παραδούναι) διήμαρτεν αυτής οι δε ") άλλοι επιχώ
80 ριοι μετά τούτο και ") έπρεσβεύσαντο, και συνέβη
σαν εφ' οίς εκελεύοντο.
Εκείνης δε της πόλεως αλούσης, ουκέτ' ουδέν οι άλ
λοι ήτρέμιζον αλλ' οι πολλοί μεν, αυτοί προς τον Καί
σαρα μεθίσταντο, πρεσβευσάμενοι, πολλοί δε και επιόν
zz) σύνθημα] σύνθεμα Μed. a. Μox έγιγνώσκετο Μed. a. b.
recte pro vulgato έγινώσκετο. St.
a) φίλος] φίλιος, Μed. a. Μox είναι. Αn παρείναι 2 Re.
Ιmmo ιέναι dedi , auctore Re, in Αddendis, St.
Β) των Ρωμ.] τα των Ρωμ. Μed. a. Ιdem codex, [et Μed. b.]
ordine sequentium inverso, ουδέν ό τι και αξιόλογον έβλαψεν.
Re, Ιn Μed. a. est eliam εμβάλλοντες. St.
c) μή] μήτε, Μed. a.
 LIBER XLIII. C. IU L. CAESAR. 153

34. Caeterum is hoc artificio in oppidum perve- A. U.c.

nit : noctu solus custodes aliquot adiit, tanquam ad 798
inspiciendas excubias a Caesare missus, tesseramque
eos- sibi dicere iussit : qua percepta (neque enim quis
esset, illi morant, solusque quum esset, nom videba
tur, nisi amicus esset, hoc facturus:) inde digressus,
extra munitiones alibi circumivit: quumque venisset
ad alios excubitores, tesseram eis nominavit: simu
lansque, se ad recipiendum per proditionem oppi
dum a Caesare venire, per eos non invitos, atque
etiam deducentes, introiit: , quanquam spes quidem
retinendi oppidi eum decepit. • Nam et alia incom
moda nonnulla evenerunt, et quum machinis vallis
que Romanorum aliquando ignem oppidani iniecis
sent, non modo nullum iis memorabile detrimentum
attulerunt, sed ipsi maximo inde damno affecti sunt.
Coortus enim vehemens ex adverso oppidi ventus,
aedificia oppidi incendit : multique inter fumum,
prospectu omni adempto, lapidibus ac iaculis per
cussi perierunt. Eo. incommodo accepto, quum et
agri vastarentur, murique pars, cuniculis actis cor
ruisset, factionibus dissidere coeperunt: ac prior Flac
cus ad Caesarem, pacis impunitatisque sibi et suis
impetrandae causa, misit. Quum eam mom obtinuis
set, quod arma tradere nolebat, oppidani, numciis
missis, a Caesare pacem acceperunt, quum imperata
fecissent.

55. Attegua capta, reliqui etiam non amplius re

stitere, sed vel per legatos Caesari ultro sese dedide
rumt ; aut ipsum, legatosve eius advenientes recepe

d) dxólovro] ££o51ovro, V. a. Med. a.

e) τοῦ τε τειχίσματός τι] τοῦ τε τείχονς τινός , V. a. Med, a.

f) aùroù wαι] αὐτοῦ τε και, Med. a. [qui etiam legit dδstas.]

ff) &11ov άπιγοδguou] άλλοι οι ἐπιχαδquoi Med. a. St.
g) ἐπρεσβεύσαντο scripsi ex Med. a. quod hoc sensu rectius
vnigato`áráéopevaav. Re. quod et Med. Tb. habet. Mox δέ δή
rijsTx6λεως Med. a. b. qui iidem postea dant πρεσβευσιάμενοι
μεάistagto. Sed pro <jii; oóòv^ scribendum putem óúxit'
oόδέ. St.
 154 ΙΟ Ι Ο Ν ΙS Η ΙSΤΟ RΙ ΑΕ Β Ο Μ Α Ν ΑΕ

85 τα αυτόν τούς τε υποστρατήγους αυτού εδέχοντο, ώστε

τον Πομπήίον απορήσαντα ό, τι χρή πράξαι, το μεν
L. Ο πρώτονεε) άλλoσε άλλη της χώρας μεθιστάμενον πλανάσθαι,
έπειτα δε, φοβηθέντα μή και εξ αυτού τούτου και οι λοι
ποι αυτόν έγκαταλίπωσι, "7" διακινδυνεύσαι εθελήσαι,
9ο καίτοι τού δαιμονίου την ήτταν εναργέστατα ") αυτό
προσημήναντος, οι μεν γαρ """ ιδρώτες των αγαλμά
των, και αι "7" ήχαι των στρατοπέδων, τά τε ζώα
") α πολλά παρά την εαυτών φύσιν εγεννήθη, και αι δά
δες αι """ προς τας δυσμάς εκ των ανατολών *) άττου
95 σαι (ταύτα γάρ εν τη Ιβηρία τότε άμα ") πάντα συν
ηνέχθη) σαφές ουδεν, όποτέροις σφών """" προφαίνοιτο,
L. D. διεδήλου """ οι δε δη αετοί των στρατοπέδων αυτού, τάς
τε πτέρυγας σείσαντες, και τους κεραυνούς, oύς εν τοις
") ποσίν αυτών τινες χρυσούς έφερον, εκβαλόντες, εκείνω
τε το κακόν άντικρυς ενέσκηπτον, και αυτοί προς τον
1 Καίσαρα απεπέτoντο. ") αλλ' όγε Πομπήίος έντε
ολιγωρία το δαιμόνιον εποιήσατο, και ο πόλεμος προς
μάχην δή κατέστη.
Γι.366. Είχον μεν δή προς τοις άλλοις τους τε πολιτι
5 κοίς και τους ξενικούς στρατεύμασι, πολλούς μεν των
επιχωρίων, πολλούς δε και Μαύρων, αμφότεροι.
L. Ε. """ Βόκχος μεν γαρ τούς υιείς τώ Πομπηίω έπεμ
ψε, Βογούας δε αυτός τώ Καίσαρι συνεστράτευσεν.
ο δε αγών ουχ ώς τών άλλων, αλλ' ώς αυτών των
1o Ρωμαίων εγένετο, οί τε γάρ "") Καισάρειοι στρατιώται
τώ τε πλήθει """ και τή εμπειρία, και παρά
πάντα τη αυτού εκείνου παρουσία θαρσούντες,
απαλλαγήναί ποτε του πολέμου και των εν αυτώ
κακών έσπούδαζον και οι Πομπήειοι, τούτοις μεν
gg) άλλοσε άλλη] άλλοτε άλλη Μed. a. St.
h) αυτώ, additum ex Μed. a. vulgo (et in Μed. b.] deest.
i) ζώα α πολλά] Sic ΗS. et L. ex emendatione Χyl. Sed
ζώα πολλά RS. [Μed. 3. b.]
k) άπτουσαι] Forte άττουσαι. Οccurrit tamen idem verbum
inferius. Οd. άττουσαι recepi, auctore Re, in praefat. S. 19. et
Μediceo utroqrιe. Cf. ad p. 55 ι. Α. Quia vero verbi άπτειν
et compositorum passive usurpatorum exempla reperiuntur,
qualia etiam Lobeckius in Parergis ad Phrynichum p. 528.
congessit, istud άττουσαι non recepissem, nisi et "ψ".
 L IBER XLIII. C. IUL. CAESA R. 155

runt. Itaque Pompeius consilii inops, quum ali-A. U.c.

quamdiu hinc inde passim vagatus esset, veritus ne ?°*
ea re moti caeteri quoque a se deficerent, summo
praelio experiri statuit: licet cladem ei numen divi
mum evidentissime portenderet. Quanquam enim si
mulacrorum sudores, sonitus in aëre exercituum,
multi animalium monstrosi partus, faces ab orientali
im occiduam coeli partem percurrentes, quae eo tem
pore prodigia per Hispaniam simul omnia edebantur,
non aperte quidem, utri minarentur permiciem, in
dicarent : tamen aquilae legionum Pompeianarum,
alas suas concutientes, fulminaque, quae aurea non
nullae unguibus gestabant, proiicientes, Pompeio
exitium palam obnuntiabant, ipsaeque ad Caesarem
avolare videbantur. Sed Pompeius ea numinis ostenta
nihil curabat: iamque bellum eo deductum erat, ut
signis collatis decernendum esset.
56. In utriusque ducis exercitu, praeter Roma
nos sociosque, multi Hispani Maurique erant. Nam
Bocchus filios suos Pompeio auxilio miserat, Bogud
vero ipse cum Caesare militabat: ipsum nihilominus
praelium mon per alios, sed solos Romanos, factum
est. Milites enim Caesariami cum multitudine et usu
rei bellicae, tum vero praecipue praesentia Caesaris
freti, hoc omni studio agebant, ut iam nunc bello,
miseriisque, quas in eo diu iam tulissent, finem im
ponerent: Pompeiami his quidem rebus inferiores, ta
*.

cum praepositionibus xgös et éx a verbo άπτειν aliena, visa es

set, et Dio verbo άττειν etiam saepius uteretur. St.
1) άμα πάντα σννηνάχόη] Ita V. a. et Med. a. Vox atdvrc.
vulgo [et in Med. b.] desideratur. Re. De axQoq)aivouto, quod
paulo post sequitur, vide mot, 175. b. St.
ll) ποσιν αὐτῶν τινες zgvgoûs] Ita etiam Med. b. nisi quod
avrtjv habet. Sed Med. a. legit xoai τινες αύτέδv zQvooös. St.
m) diu' öys IIoprijìos usquè ad και ό πόλεμος] IHaec aliter
leguntur imi V. â. άλλη τε τὸ δαιμόνιον ἐν τε άλιyoQig avrò
άποιήσατο, wαι ἐς πόλεμον. Re. Eodem prorsus modo in Med. a.
nisi quod etiam y&g pomit post άλλη τε. St.
mm) Kozugdgeuou] Kαισάguou Med. a. b. Deinde Med. a. τοῦ
^zs zrokiuov exhibet pro τοῦ πολέμου, et in utroque Mediceo est
Ilesy- St,
 156 D I O NIS HISTORIAE ROMANAE

16 άλαττούμενοι, τί δ' άποyvóo eu vijs dormQlag, äv

L. 282.p.) xgarjgoguv, ἐάδωμ£νοι, τgosôvμοῦντο. ota ydg
* ? » μετέ τε τοῦ ἌρQaviov xai μετα *) τοῦ Oυαό
6ωνος οί πλείονς αὐτῶν και άλόντες xai σωδάvτες, .
°) xal μετά ταύτα τφ τε Aoyylvtp dxoόοδόντες, xaì
20 * * • dx' czùroû &ποστάντες , ούτε τινὰ ἐλπίδα συyyvci *

μης ήττηὸ ἐντες εῖyov, xéx τούτον xQdg dróvouxv.

dóg xai *) $aggijααt ποτε, η πάντας γε ἀπολάσδαι
δεόμενοι, προηγόησαν. σνμμίζαντες ούν ἐμάχοντο.
oûôê- vdg oùôë alδό τινα άλλήλων *) Eiyov £vv,
25 τοσαντάxug dvrtaveroÂEuryxöveg , xai διὰ τούτο μηδέ
aragavvêgêtjg vvvog δεόμενοι.
K¢Év τούτφ τὰ μέν συμμαyuxâ ray£og £xo
vêga) $ev Érgárn xai £pvyev , • avjvol ôè èxeivov,-
L. B. σνσταδόν *) dvvuxóπτοντες άλλήλοvg, *** £7tl xÂεί
80 grov ijyøvlgavro. ουδά γάρ ἐνάδωκεν αὐτόν οὐ
δεῖς, άλλ' ἐν αὐgg μ£vovveg, • Éggt;£ov, Éôvn
gxov* óg xaì *) aùtóς ἐκαστος ή τῆς vlxns j ô
τῆς ήττης xai τοίς άλλοις άπασιν αίτιος ἐσό
μεvog. xαὐ διά τούτο οὐδέ όμελεν αὐτοῖς δράν,
85 όπως *** ot συμμαχοι σφόν ἐμέχοντο, άλλ'
djg xal μόνοι xvvövvEvovτες ύπεQεὸνμοῦντο. xαι
oότε *) ἐπαιανίςετά τις σῦτόν, ούτε ἐστενεν* dA
Ad vogoúvo μόνον ἐκατεgov ßoävveg, * * * arvi
gov, &πόκτεινον, τολύ τῶ ἐgyφ τάς γλώσσας
40
αφόν ἐφόαvov. *) ögóvreg ούν τσύτα ἀπό τε
• £tvov xai άπό μετεώρων τινόν χωglov ö, ve
Ktxidag xaì ó IIoutfjiog , *) oùx eiyov oö9'
όπως άποyvóøw* áìå' ἀμφίβολοι vaig yvaiuaις
m) τοῦ Oύάδάωνος] Sic Med. a. Oj&gaovog habet RS. fet
Med. b.] τοῦ Qödgov legendum, de quo multa superius,
Sed vide F. et Gronov. p. 81. sq. Pro οὐ πλεtovg, quod se
quebatur, cod. Med. et V. a. habent oi πλεῖστοι. Re. Mihi ta
men ex utroque Mediceo affertur oî atletovg. quod cum non
videam cur sit reiiciendum, restitui. St.
o) Verba κα\ μετὰ ταῦτα usque ad jrrj6£vrsg exciderant ex
editis, restituta Dioni ex cotl. [Med. a. apud Gronov. p. 81. et
V. a. nisi, qnod hic pro μετά ταύτα habet μετά τούτο. Re. quod
ipsum mihi notatum reperi ex Med. a. b. ' St.
p) δαgσήσαι] Forte vixijoav ,. Od. Sic et vertit X. [Ad vulga
tam scripturam propius accedit Wagneri wgatijgau.]
 LIBER XL III. • C. IUL. CAESAR. 157

men animo confirmato, quia spem salutis mullam, A. U.G.

misi in victoria, sibi videbant restare, cupidissimi 7°
certaminis erant: plerique enim eorum ante cum
Afranio et Varrome a Caesare superati vitaque domati,
deinde Longino traditi, postquam ab ipso quoque
defecissent, ne spem quidem vemiae, si vincerentur,
habebant; eosque furor incitarat, ut vel fortiter vin
cendum, vel pereundum omnimo sibi statuerent. Ita
que ad conserendum manus nulla ipsis adhortatione
opus fuit, quum toties iam bello congressi , omnem
verecundiam proiecissent. •

57. Primo conflictu statim sociorum auxilia utra

que ex parte terga ostenderunt, fugaeque se commi
serunt: ipsae vero Romanorum acies comminus com
gressae, diuturnum mutuis caedibus praelium fece
rumt. Nam neque loco suo excedebat quisquam, sed
aut caedens, aut cadens in eo mamebat: quasi unus
quisque totius victoriae aut cladis auctor caeteris
omnibus futurus esset. Itaque nullam pugnae suo
rum auxiliariorum rationem habere, sed velut ipsi
im pugnae discrimine soli versarentur, magnum ani
mum praestare: meque clamor militaris, neque gemi
tus exaudiri : id tantum utrique vociferari ; feri, cae
de: manibus etiam linguae officium longe anteve
nire. Caesar et Pompeius, eques uterque, ab edito
loco pugnam inspicientes, rationem quidem [seu
fiduciae seu] desperationis non habebant, sed am
•.

q) sfyov £ri] Sic HS. et L. ex emendatione Xyl. Nam cor

rupta sunt haec apud RS. sizov £xt. Re. In Med. a. b. sizov
èxirooavrdxus. -

r) dvtux6rrovrss &11*j1ovs] Sic V. a. et Med. a. elegantins,

ut arbitror, qnam vulgò, [et in Med. b.] dποκόπτοντες ἀ11*j- •
Aovg. Re. Mox oire évêöoxev habet Med. a.
s) avr6s £wagtos] αύτφ £wczgros, N. Paulo post, ἐμε11£v Med.
a. b. et inferius ἐπαιωνίζετο Med. a. St.
ss) ögajvres] Sic HS. et L. melius quam RS. [et Med. b.]
ögóvvs., quasi ex duali. - • * - **

t) ovx £iyov οὐδ' ἀπως άποyvóαιν] Scriberem ovö' pro ούό',

sed est potius hiatus, quem sic expleyit eleganter vir doctus N.
ovx siyóv, οὐδ' άπος Ἑλτίσασιν, Τ οὐδ' ἀπως άποyvóauv. Pro
úxioaoouv tamen malim δαQσήσωσιν.
 158 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤ Ο R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

γιγνόμενοι, δι' ίσου και τώ δέει και τώ θάρ

R.367.σει εκακοπάθουν. αντιπάλου γάρ της μάχης
46 ούσης, ταις τε όψεσι δεινώς έκαμνον, επιθυ
μούντές τι ιδείν πλεονέκτημα, και οκνούντές τι
ιδείν ελάττωμα και ταις ψυχαίς , ευχόμενοι
τέ τι άμα και απευχόμενοι, και ρωννύμενοι και
5ο φοβούμενοι ") ουκούν ουδ' ηδυνήθησαν επί πο
λύ καρτερήσαι, αλλά *) καταπηδήσαντες *** από
τών ίππων, συμμετέσχον αυτής, ούτω που τώ τού
σώματος και πόνω και κινδύνω μάλλον, ή τή της
L. D. ψυχής συντάσει ") συνιέναι είλοντο, ροπήν τινα τους
55 εαυτού στρατιώταις εκάτερος τη της μάχης κοινωνία
παρέξειν ελπίσαντες ή, είγε εκείνης άμάρτoιεν,
συντελευτήσαι γε αυτούς ηθέλησαν.
Και οι μεν, και αυτοί εμάχοντο τοίς δε
δή στρατοπέδοις πλεονεξία μεν ουδεμία ουδετέροις
60 εκ τούτου εγένετο μακρό δε δή πλείων, ως
εκείνους συγκινδυνεύοντας σφίσιν είδον, ") του τε
σφετέρου θανάτου καταφρόνησις, και τού των
εναντίων ολέθρου έφεσις, αμφοτέροις ομοίως ενέ
πεσε και διά τούτο ούτε έφυγον τότε γε ου
65 δέτεροι, αλλ' ισοπαλείς ταις γνώμαις όντες, ισο
Ι. Ε. κρατείς και τους σώμασιν **) εγένοντο κάν πάν
τες απέθανον, ή και υπό της νυκτός αγχώ
μαλοι , διεκρίθησαν,, ει μη ό , τε γε """ Βο
γούας, έξωθέν που τών συνεστηκότων ών, επί
7ο το ") του Πομπηΐου στρατόπεδον ώρμησε και """ ο
Λαβιήνος, ως τούτο είδε, τήν τε τάξιν εξέ
λιπε, και προς εκείνον ετράπετο, φεύγειν γάρ
αυτόν οι ") Πομπήειοι νομίσαντες ήθύμησαν και έμα
L.233.θον μέν που το αληθές ύστερον, ου μέντοι και
75 αναλαβείν") αυτούς έτ’ ηδυνήθησαν αλλ' " "7 οι
ιι) ουκούν] Αdditum ex V. a. et Μed. a. Ρraecedens τι, ante
άμα, deleri iubet R.
x) καταπηδήσαντες] Sig V. a. et Μed. a. melius, quam vulgo,
[et in Μed. b.] και πηδήσαντες,
y) συνιέναι] Scribendum συνείναι, L. Quidni ex σύνειμι,
«ongredior 3 μt προσιέναι. Ηoc μάχης κοινωνία deinde dicitιιr.
 ILIBER XLIII. C. IU L. CAESAR. 159

biguis sententiis versati, metu fiduciaque ex aequoA. U.c.

conflictabantur. Erat enim adspectu res difficilis, ?o8.
quum aequo Marte depugnari videntes, uterque suos
superiores cernere cuperet, metueretque me succum
berent: simul vota mente, simul deprecationem agi
taret: simul confirmaret animum, simul trepidaret.
Neque vero continere sese diutius uterque potuit,
quim equo desiliens, praelio se immisceret: adeo
corporis sui labore ac periculo potius, quam amimi *
contentione congredi malebant, speramtes fore, ut
vel momentum suis utrique militibus ad victoriam
praesentes afferrent, vel certe amissa victoria una
occumberent.
58. Quanquam vero ipsi quoque pugnam obibant,
neutris tamen sui ducis praesentia momenti quicquam
attulit, sed quum eos una periculum subire viderent, *
ad longe maiorem mortis contemptum, inferendaeque
adversae parti caedis cupiditatem , excitati utrique
sunt. Itaque meutri fugere, sed quia par animus utris
que erat, pugnam quoque aequis corporum viribus sus
tinebant. Quod misi Bogud, qui extra aciem cum
suis constiterat, se ad castra Pompeii capienda con
vertisset; profecto aut universi in acie cecidissent, aut
mox incerta victoria praelium diremisset. Nunc, quum
ILabienus animadverso Bogudis instituto, ordine de
serto, adversus eum contenderet ; Pompeiami eum fu
gere opinati, animis ceciderumt. • Et quamquam eius
çonsilium postea cognovissent, tamen recipere se am
plius non valuere, sed partim in urbem partim in ca
stra fuga se proripuerunt. Qui in castra confugerant,
•) eo5 es] Sic Med. a. ts vulgo [et in Med. b.] deest. Re,
Paulo ante , misto pro πλείων dat Med. a. St.
zz) £y£vovto] £ytyvovro Med, a. qui et, mox cum Med. }. pro
3 •£ légit 6ri. ' ibeinde &yyoigo 1o uazíusgoa, pro ἀντωμαίοι,
coniicit`R.
a) του ex Postea
Med. a.Med. a.Thabetyulgo
ἐἐωδέ. et St. -

receptum, in Med. b. desidera

tur. Re. Mox pro eiôs Med. a. dat i3s.
aa) IIoustijsvoi] IIoum jiov Coisl.,Med. a. 5;. $t. , ,
b)' αὐτόύς] L. in' edit. αὐτοῦs, RS. HS. άαντους, V. a.
Med. a.
 160 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟ RΙ ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

μεν ες την πόλιν, οι δε ες το τάφρευμα αποφυ

Η
γόντες ουτοί τε τους προσμίξαντας σφίσιν ισχυ
ρώς απεμαχέσαντο, και ου πρότερόν γε έπεσον,
πριν """"" αμφίβολοι γενέσθαι και εκείνοι το τείχος
80 επι πολύ διέσωσαν, ώστε μή πρότερον αυτό αλώ
ναι, πριν πάντας σφάς εν ταις εκδρομαίς απολέ
σθαι. """ τοσούτον δ' ούν το σύνολον των Ρω
μαίων πάθος εκατέρωθεν εγένετο, ώστ' απορήσαντες
L. Β. όπως την πόλιν, μή και νυκτός ) αποδράσωσίτι
85 νες, αποτειχίσωσιν, """ αυτά τα σώματα των νεκρών
αυτή έρανίσαι.

R.368. Κρατήσας δε ούτως ο Καίσαρ, και "9" την Κορ

δούβαν ευθύς έλαβεν ό, τε γάρ ") Σέξστος οι
προεξεχώρησε, και οι επιχώριοι, καίτοι των δού
9ο λων ανθισταμένων σφίσιν, επειδήπερ ήλευθέρωντο,
προσεχώρησαν αυτό, και ός τους μεν εν τοις
όπλοις όντας απέσφαξε, τους δε λοιπούς εξηργυρί
σατο. το δ' αυτό τούτο και τους """ την "Ισπαλιν
έχοντας έδρασε και το μεν πρώτον ώς και εκού
Ι. C. σιοι φρουράν παρ' αυτού εσεδέξαντο, έπειτα δε
96 διαφθείραντες τους ελθόντας επολέμησαν επεστρά
τευσε τε ούν επ' αυτούς, και αμελέστερον δήθεν
προσεδρεύων, ελπίδα σφίσιν ώς και διαφυγείν δυ
νησομένοις παρέσχε κάκ τούτου περιορών δή τους
εκ του τείχους εξιόντας, εκείνους τε ελόχιζε και
1 απώλλυε, και την πόλιν ούτως ανδρών κατά βραχύ
ερημωθείσαν είλε και μετά τούτο και *** την
Μούνδαν, και ") τάλλα, τα μεν, ακούσια, συν πολλώ
φόνω, τα δε, και εθελούσια παρέλαβε και ήργυρολό
L. D. γησεν, ώστε μηδε """ τών του Ηρακλέους αναθημάτων
6 των εν τοις Γαδείροις ανακειμένων φείσασθαι χώρας
τέ τινων απετέμετο, και ετέροις τον φόρον προσεπηύξη
σε. ταύτα μεν τους αντιπολεμήσαντάς οι έδρασε,
τους δε εύνοιάντινα ) αυτού σχούσιν έδωκε μεν ) και

c) αποδράσωσι] εκδρώσι, Μed. a. ν. Lobeckii Parerga ad

Ρhrynichum p. 738. Paulo ante in Μed. a. b. est απορήσαντας.
 LIBER XLIII. C. IUL. CAESAR. 161

hostem invadentem fortiter repulerunt ; nec prius oc- A.U.C.

cubuerunt, quam undique telis peterentur: qui vero 7*
in oppidum se receperant, diu id adversus hostem ob- `
timuerunt, sic ut non prius caperetur urbs, quam
omnes in excursionibus periissent. Enimvero genera
tim tanta utrinque Romanorum caedes eo praelio facta
est, ut Caesariani, quum dubitarent, quanam ratione
urbem circumvallarent, ne quis noctu evaderet, ex
ipsis cadaveribus aggerem comportarint.
39. Caesar victoria ad hunc modum potitus, Cor
dubam confestim, quia urbe Sextus ante eius adven
tum excesserat, oppidanis deditionem facientibus, ce
pit; quanquam servi, quod manumissi essent, dedi
tiomi resisterent: quorum Caesar iis, qui armati fuere.
interfectis, reliquos vendidit: eodemque modo Hispali
egit. Qui eam urbem tenebant, quum primo praesi
dium sibi a Caesare impositum quasi volentes recepis
sent, post eo occiso bellum susceperunt. Caesar cum
exercitu eo profectus remissiorem aliquanto obsidio
nem instituit, ita ut effugiendi spem oppidanis osten
taret : quumque urbe eos egredi passus esset, per im
sidias interceptos occidit, atque ita urbem quoque
sensim viris nudatam cepit. Post haec Mundam quo
que et caetera oppida, partim vi et ingenti resistem
tium caede, partim deditione recepit: pecuniisque
conficiendis ita intentum se praebuit, ut ne a donariis
quidem, Gadibus Herculi consecratis, abstineret :
agros etiam quibusdam ademit, aliis tributum auxit.
Haec in eos statuebat, qui rebellassent : quorum vero
benevolentia usus erat, eos agris alios, alios immuni
In fine capitis, Med. a. exhibet iguvijσαι, corrupte pro ἐgavt
sau. St.
d) Σεὲστος οί προεζεzojgnos] Ita HS. et L. . ex emendatione
Xyf. Apud RS. [et in Med. a. b.] est aeqoosyógnos.
dd) τ&ιια] τά άλλα Med. a. b.
e\ avrov] Forte avrj, Od. Utrumque in hac phrasi recte
dicitur.
f) xai] Ex Med. a. additum.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. L.
 162 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤ Ο RΙ ΑΕ RΟ ΜΑΝΑ Ε.

1ο χωρία και ατέλειαν, πολιτείαν τέτισι, και άλλοις,

*** αποίκοις των Ρωμαίων νομίζεσθαι, ου μην και
προίκα αυτά εχαρίσατο. Καίσαρ μεν δή") ταύτα έπραττε.
Πομπήίος δε διαφυγών πως εν τη τροπή, ήλ
θε μεν επί την θάλασσαν, ώς και τώ ναυτικό τώ
Ι. Ε. ε) εν τη """ Καρτηία ορμούντι χρησόμενος εύρων
16 δε αυτούς προς τον κρατούντα αποκεκλικότας, επέ
βη μεν πλοίου τινός, προσδοκήσας επ' αυτού δια
δράσασθαι πληγείς δε εν τούτω, και αθυμήσας,
τή τε γή αύθις προσέσχε, κάνταύθα συνελθόντας
20 τινάς παραλαβών προς την μεσόγειαν ώρμησε.
και αυτός τε ") Καισεννίω """ Λέντωνι περιπεσών
ήττήθη, """ και ές ύλην τινά καταφυγών εφθάρη.
και """ ο Δίδιος αγνοώντε τούτο, και πλανώμε
R.369.νος, ώς και συμμίξων που αυτό, συνέτυχεν ετέροις
Ι. 254 τισι, και απώλετο.
" Είλετο δ' αν και ο Καίσαρ ") εκεί που πρός
27 γε τών έτι ανθεστηκότων, και εν τή του πολέμου
δόξη πεπτωκέναι μάλλον, ή όπερ ουκ ές μακράν
έπαθεν, έντε τή πατρίδι, και εν τώ συνεδρίω,
80 πρός τών φιλτάτων σφαγήναι, τούτον γάρ τον
πόλεμον τελευταίον κατώρθωσε, και ταύτην την νί
κην εσχάτην ανείλετο καίπερ ουδέν ό, τι ουχί
και των άλλων των μεγίστων καταπράξειν ελπίσας,
διά τε τάλλα, και ουχ ήκιστα ότι """ βλαστός τις
L. Β. εκ φοίνικος, εν τώ της μάχης χωρίω όντος, ευθύς
86 επί τη νίκη εξέφυ και ου λέγω μεν *9ο ότι
*) συνέφερέ πη τούτω, αλλ' ουκ εκείνω γε έτι, αλ
λά τό της αδελφής αυτού ") εγγόνω τό Οκτα
ουίω, συνεστρατεύετό τε γαρ αυτό, και εκ των
40 πόνων τών τε κινδύνων αυτού εκλάμψειν έμελ
λεν, αγνοών δ' ουν τούτο, και εφ' εαυτώ έτε
ff) ταύτα έπραττε] ταύτ' έπραττε Μed. a. b.
έ). Καρτηία] Vulgo [et in Μed, b.] Βαρτία, Καρτία, V. a.
et, Μed. a. "Ιβηρία, V. b. vide Χ. et F.
Η), Καισεννίω] Sio V. a. Μed. a. Vulgo [et in Μed. b.] Κε
Ε
%ίλι.0ς.
Εadem inconstantia librariorum in Καικίλιος et Κε
") εκεί που] Sio Μed. a. b. που abest ab editis, qua tamera
 ILIBER XL III. C. IU L. CAESAR. 163

tate, civitate nonnullos, aut iure coloniarum Romana- A.U.c.

rum donavit : quamvis haec ipsa etiam non gratuito. 7o8.

4o. Caeterum Pompeius fuga cladi elapsus ad mare

pervenit, spe classis, quae Carteiae stabat , utendae :
sed quum eam ad victorem defecisse comperisset, spe
evadendi navigium quoddam conscendit. Sed accepto
ibi vulnere spem abiecit, iterumque ad contimentem
appulit: hinc receptis qui eo confluxeramt nonnullis,
ad loca mediterramea contendit : ibi quum in Caesen
mium Lentonem incidisset, superatus; quum in sil
vam confugisset, periit. Didius autem, eius rei igna
rus, quum hinc inde vagaretur, ut cum Pompeio
alicubi manum consereret, in alios quosdam incidit,
ab iisque occisus est.
41. Ac profecto Caesar etiam, data optione, ma
luisset ibi locorum ab hostibus suis adhuc resistenti
bus, atque cum belli gloria, vitam amittere; quam im
patria, atque in curia, ab hominibus sibi amicissimis
trucidari: id quod ei non multo post evenit. Hoc
enim postremum bellum ab eo confectum est, ulti
mamque hanc victoriam reportavit : quanquam pluri- •
mas alias res maximas se perfecturum speraret, cum
aliis de causis, tum quod in eo loco, quo pugna
tum fuerat, statim a victoria germem e palma ena
tum esset. Neque nego, praeclari aliquid portendisse
ostentum illud, verum nom Caesari quidem, sed
Octavio, sororis Caesaris nepoti, qui tunc cum Cae
sare militabat, ex illius laboribus periculisque ma- ¢

gnum splendorem consecuturo. Quod mesciens Cae

particula aegre caret sententia, Re. Mox rgός τε pro argög ys
vult R. et habet Med a. et deinde sís uczxgdv scribit Med. b.
k) ότι συνεφεQ£ πα τούτφ] δτι οὐκ ἐφ£g£ ztm roóto , Casaub.
optime. vid. not. 2oo. Re. τούτο est etiam in Med. a. b. Et
R. comiicit: έτι οὐδενὸ συνεφεgs τοῦτο, vel oùôèv άν ἐφsg£ τινι
τούτο. Sed magis placet Casauboni ratio, nisi quis malit ότι
ov ovv£q)eQ£ τη τούτο. St.
1) £yyóvô] Kectius èxyövq scribitur pro nepote , L. Nimirum
vocabulo £yyovos infestns Leunclavius innumeris locis sic corri
git in margine; cum tamen Hesychius, Pollux, aliiqne id pro
ibent, nec si simgulare Dioni esset, ideo -reiici deberet.
L 2
 164 Ι) ΙΟ ΝΙS ΗΙSΤΟ R Ι Α Ε Κ Ο Μ Α Ν ΑΕ

πολλά και μεγάλα ελπίζων, ") ουδέν μέτριον

έπραττεν, αλλ' ως και αθάνατος ών υπερε
φρόνησε. "

45 Τά τε γάρ επινίκια (καίτοι *** μηδενός αλλο

L. C. τρίου κρατήσας, αλλά και τοσούτον πλήθος πολι
των απολέσας) ου μόνον αυτός έπεμψεν, εν αυ
τοις πάντα τον *"* δήμoν, ώς και επί κοινοίς τισιν
αγαθοίς, αύθις εστιάσας, αλλά και *** τώ Φαβίω,
5ο τότε Κυίντω, καίτοι ") υποστρατηγήσασιν αυτό,
και μηδεν ιδία ") κατορθώσασι, διεορτάσαι επέτρε
ψε, και ήν μέν που γέλως επί τε τούτω,
"ο" και ότι ") ξυλίναις, αλλ' ουκ ελεφαντίναις έργων
τέ τινων εικόσιν, άλλοις τε τοιούτοις ") πομπείοις
55 έχρήσαντο ου μην αλλ' εμφανέστατα τριττά τε
νικητήρια και τριτται πομπαι των Ρωμαίων επ'
Ι.. D. αυτών εκείνων εποιήθησαν, και προσέτι και *** ιε
ρομηνίαι επί πεντήκοντα ημέρας ήχθησαν τά τε
") γάρ *** παρίλια ιπποδρομία αθανάτω, ούτιγε
R.370.και διά την πόλιν, ότι εν αυτοίς έκτιστο, αλλά διά
61 την του Καίσαρος νίκην, ότι η αγγελία ") αυ
της τή προτεραία προς εσπέραν αφίκετο , έτι
μήθη.
Τούτο μεν δή τη Ρώμη έδωκεν αυτός δε
65 *97 τήν τε στολήν την ") επινίκιον εν πάσαις ταϊς
πανηγύρεσι κατά δόγμα ενεδύετο, και τώ στεφάνω
τώ *) δαφνίνω αεί και πανταχού ομοίως εκοσμείτο.
L. Ε. και πρόφασιν μεν εποιείτο τούτο, *9" ότι αναφα
λαντίας ήν παρείχε δε και απ' αυτού εκείνου
m) ουδεν μέτριον έπραττεν] Ita cod. Μed. a. ap. Gronov.
p. 84. et V. a. Vulgo (et in Μed. b.] ουδέν έπραττεν, φuae
non satisfacere scopo, guivis videt. Re. Inferius τοσούτο πλή
θος Μed. a. b. et deinde έπεμψε, πάντα τον δήμον εν αυτοίς
Μed. a.
n) υποστρατηγήσασιν , et deinde κατορθώσασι] Νescio quid in
mentem.venerit possessori quondam codicis Τurnebi, gui υπο
στρατηγήσαντι, κατορθώσαντι, ad marginem scripsit Νam
- Ε",
θΩ!»
Α. στρατηγοί ambo vocantur. Re. Paulo ante Κοϊντω
ο) ξυλίναις) και ξυλίναις, Μed. a.
 LIBER XLIII. C. IUL. CAESAR.' 165

sar, multaque sibi de se ipso ac praeclara pollicitus, A. U.c.

mihil moderate egit, sed quasi immortalis Deus esset, 7*
ita animo elatus est.
42. Proinde triumphum (quum mom modo de ex
traneo hoste nullo victoriam reportasset, sed tantum
etiam civium numerum perdidisset) non ipse tantum
duxit, populumque in eo universum, tanquam in
communi quadam felicitate, iterum prandio excepit;
sed Fabio etiam, Pedioque, legatis suis, qui mihi]
praeclari propriis auspiciis gesserant, triumphandi
potestatem fecit. Quae res et per se risum multum
excitavit, et quod illi operum imaginibus ferculisque
nonnullis, non eburneis, sed ligneis, utebantur. Ni
hilominus palam triplex triumpbus, triplexque pom
pa Romae de victoria Hispaniensi habita est : et sup
plicationes insuper quinquaginta dierum actae. At
que adeo Palilia Circensibus ludis perenmibus coho
nestata fuere, mon eam ob causam, quod is dies na
talis urbis erat, sed quod nuntius de hac victoria
Caesaris pridie eius diei sub vesperam fuerat al
latus.
45. Haec urbi Caesar dedit, ipse ex sematuscom
sulto vestem triumphalem omnibus ludis gestavit,
semperque et ubique laurea corona fuit ornatus : quod
ea factum specie, quia recalvaster esset: praebuit ta
men hoc nomine obtrectationi materiam, quod licet
p) πομπ*tous] Ita legendum esse pro πομπηfous, iam RS. an
notavit, nec dubitarunt textui vindicare HS. et L
q) τέ τε y&Q ztorgiuor introëgouig d8ay&rq•, φότιy£ wai] sic
V. Ta. probe. ' Nam vulgata haec, πάgl1ua irròδgόμια ἀδανάτων,
o5rovys (quod ultimum est et in Bav. 2.) etc. nullum idomeum
sensum hàbent. .£rroêgoputy &6av&tg scribendum esse viderat
iam L. qui erudite explicat cur dêdûceros dicatur. Sed πολίλια
necessario scribendum esse, illi non assentior. Nam et παQiluo:
infra p. 273. A. et sic alii scriptores. d6av£τφ ούτιys etiam
Med. ; [séd &6avdxov ούτοι ye Med. b. yäg delendum cen
set R. -

qq) αὐτῆς] αὐτοῖς Bav. a. Male, ut paulo post μέντοι pro

p&υ δή. St.
r) στολήν τὴν ἐπιvlwvov] ßaguluxrjv oroArjv vocat Xiph.
s) δαφvivip] Ita et Xiph. Sed àp. Robertum [et in Med. b.]
male δαφvij. Re. Mox τούτον pro τούτο legi iubet R.
 166 DIONIS HISTORIAE ROMANAE

7o A6yov τινά, *) ότι και τότε ἐτι, xtxtrtsg *°° ftagrjßr

xóg, ** o £g xdAAog ijoxet. rj τε y&Q *** ἐσθjrw
zozvvov£Qg èv πάσιν ἐνηBgvjvero • xal tj *** άποδά
σει *) xal μετὰ ταῦτὰ ἐνίοτε xai ύψηλj xal âgv
£goygög*, *** xarà toùg ßaotáéag τοῦς ἐν τj "AÀßp
75 ποτά γενομένους, *** , dìg xai argogjxov σφίαν διὰ
L.235.*) v6v 'IoùÀov, ÉyQijro. τά, τε δλον *** vj ys
'AqpQoötvy xàg ') dv£xEvto* xaì zelôειν πάντας
ijêeâev, övv xal άνόος τι άgt;g &v avjvijg ἐχει' και διὰ
τούτο xai τὸ *** yλύμμα σῦτῆς ἐvorλον ἐφόgev, xaì
8ο συνόημα αυτήν ἐν τοῖς πλείστοις **? xai *) μεγίστοις *.

R.871.wvδύνοις ἐποιεῖτο. *** τὸ δ' ούν yaüvov *) τοῦ δαίμaτοg

czùroù ó μέν Σύλλας ύπετόπησεν, άστε xai άποκτείνων συ
τὸν ἐθελήσαι, τοῖς τε ἐζαιτησαμ£voug *) elxev övv,
,,'Eyd uèv yaQtoÜμαι τούτον ύμίν, ύμεἰς μέντοι xaì
85 ardvv τούτον τόν xaxóg taovvjuevov yvátívte68e.*
L. B. *** ö öë Kvx£gov ovj ovvevörjg£v, dAA& xal αφαλεῖς ἐφη
- • .^ p. w - •r

ότι, ,,0úx άν ποτε τQogéóóxqσα τόν κακός ούτω έων

vύμεvov IIouarrjtov xQatrjaetv. ** voÜτο μέν οῦν ἐν
êxßoÀj voÜ 16yov, άστε μηδένα μηδόν τόν τεgi voù Kal
9o 6aQog λεyoμένων dyvoijoav, **°* * δι£yQtxwcz.
'Eti δέ δή τj vlxy Éxsîvâ τε, δσα εῖπον,
*j ysgovolcz Éyva), xal zvgog£τι σῦτόν τε **° ἐλευ
δεgaovrjv *) xxxî ëxdXovv xcxl èg τά yQauuareia:
t) xal τόrs £ru , watrrsg etc.] Haec transpnsita et monnihil im
mutata. Scribendum : 8rt xal τόre, watrrsg etc. L. Locus sic
legendns: ìóyov τινά, δτι , καίπερ παqnßnxös — xai τη υποδέ
g8i xai τότε και μετά ταύτα, R. Egò nihil mutavi iiisi quod s
5tu amte xal τότε ἐtu inserui. St.
u) xal vj vxoö£αει και μετὰ ταῦτα] Varie sollicitatus est hic
locus. Punctum post vzzoö£gsu pomiint editiones Dionis omnes,
itemque Casaubonus, et Bynaeus. Sed Ferrarius, Salmasius ad
Vopisci Aurelianum p. 588. item Nilantuus ad Balduinum , post
ÉvmBgvvsto comma ponunt. Ego colon malui, quoniam | se
uentia proprium habent verbum Éygijro. Sed mutat etiam
§Ă x«l tij jzoöεσει κεντητj, Têviore etc. quod ut mimis
recedit a μετά ταύτα, ita propiùs Bynaeus : τη όποδεσει. και
Au}v ταύτη ἐvtore etc. Sed mihil mutandum. rörs Éru et xcx!
μετα ταῦτα opponuntur. Marcilius apud F, xαι τj vjrtoόέσει
xai ταύτη μάν Ä. Re. Probat hanc emendationem Baum
garten - Crusius ad Sueton. Caes. c. 45. Nondum tamen eam
recipere ausus sum. St.
x) rdv 'Iojλον] Sic X. Casaub. F. Vulgo 'Iov/uov. Re. Sic
etiam in Med. a. b. Bav. 2. ubi ut in Med. a. paulo post pro
 LIBER XLIII. C. IUL. CAESAR. 167
maiore iam natu, formae adhuc studeret. Nam et A.U.C.
fluxiori semper veste luxuriabatur, quin et postea in- 798.
terdum calceamentis altioribus et coloris rubri uteba
tur, more regum, qui Albae quomdam regnarunt, ut
qui propter Julum ipsos gemere contingeret: Vene
rem vero omnino totus colebat, a qua se etiam for
mnae quamdam venustatem habere, persuadere , omni
bus conabatur. Igitur Venerem armatam annulo, in
sculptam gestabat, , eaque tessera in summis plerum
que periculis utebatur. Certe fluxam eius, cincturam
Sylla quoque suspectam habuit, ita ut neci etiam
Caesarem destimaverit, deprecantibus autem pro eo
responderit; se quidem hunc ipsis concedere, verum
ipsi a male praecincto isthoc sibi caverent. Quod
quum Cicero non induceret in animum, deceptus
opinione sua ; ,,Nunquam, inquit, putabam fore,
ut ab hoc, ita male cincto, Pompeius vinceretur.“
Id per digressionem quandam commemorandum duxi,
me quid- eorum, quae de Caesare feruntur, ignora
retur.

44. Porro senatus mom haec modo, quae demon

stravi, propter victoriam Caesaris decrevit, sed Li
beratorem et vocavit, et in fastis perscripsit: censuit
rj ye est τῆ τε, ut R. coniecit. St. Ceterum ngooijxov pro
aigoaijxov scribendum recte iudicavit T. et Casaub. quos secuti
sumus.
y) &v£xeuto] Sic HS. et L. ex emendatione Xyl. et mi fallor
etiam V. a. _ Sed divexuveiro cum V. b. [Med. a. b.] habet RS.
male. Re. Paulo post Bav. 2. άνόος τῆς ἀρας. Et omittit τό
ante yλύμμα, ut Med. a. qui etiam antea habet *rc.vces ijôeÅov,
et gri' aùtijs £zou. St.
z) xal μ£yiatous xuvδύνοις ἐποιεῖro] Vox xuvδύνοις vulgo [et
in Bav. 2. et Med. b.] desideratur, hic restituta ex cod. Med.
a. ap. Gronov. p. 85. et V. a. -

a) zajvov τοῦ ἐςόματος] Ita HS. et L. ex, emendatione Xyl.

Sed ápud RS. Xiph. V. Ta. b. [Med. a. b.] male σῶματος -le
itur.
b) strvsv] stitsiv Xiph, recte, L. [Praefert etiam Baumgartem •
Crusius ad Sueton. Caes. c. 45. St. Cohaeret cum ύπετόπησεν.
Re. Post, ό δὸ δrj Kvx£gov, Coisl. et Med. a.
c) wol άκαλουν] Inducatur illud xαι, mam abundat. X. Mi
nimie vero. Nam opponitur wal ês vd yQauuartio divéyQaqpov,
et alioquim admodum liberalis est hac in particula Dio.
 168 ΙΟΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙΑΕ. Η Ο ΜΑΝ ΑΕ,

ανέγραφον , και *** νεών Ελευθερίας δημοσία

95 εψηφίσαντο. *** τό, τε τού αυτοκράτορος όνομα,
L. C. ου κατά το αρχαίον έτι μόνον, *** ώσπερ άλ
λοι τε ") και εκείνος ως πολλάκις εκ των
πολέμων επεκλήθησαν, ουδ' ώς οι τινά αυτο
τελή ήγεμονίαν ή και άλλην τινά εξουσίαν λα
βόντες, ωνομάζοντο, αλλά καθάπαξ τούτο δή,
1 τό και νύν τους το κράτος *) αεί έχουσι διδόμενον,
R.372.εκείνω τότε πρώτω τε και πρώτον, *** ώσ
περ τι κύριον, ") προσέθεσαν και τοσαύτη
γε υπερβολή κολακείας έχρήσαντο, ώστε και τους
5 παίδας τούς τε ε) εγγόνους αυτού ούτω καλεί
σθαι ψηφίσασθαι, *** μήτε τέκνον τι αυτού έχον
L. D. τος, και *** γέροντος ήδη όντος, όθεν περ και
επι πάντας τους μετά ταύτα αυτοκράτορας ") ή
επίκλησις αύτη, ώσπερ τις ιδία της αρχής αυ
1ο των ούσα, καθάπερ και ή του Καίσαρος, αφί
κετο. ου μέντοι και το αρχαίον εκ τούτου κα
τελύθη, αλλ' έστιν εκάτερον και διά τούτο και
δεύτερον επ' αυτών επάγεται, **" όταν νίκην
τινά τοιαύτην ανέλωνται. *** οι μεν γαρ ") αυ
15 το τούτο αυτοκράτορες , άπαξ τή προσηγορία
ταύτη, ώσπερ ") εν ταις άλλαις , και πρώ
τη γε χρώνται οίς δ' αν και διά πολέμων
άξιόν τι αυτής *) κατορθωθή, ούτοι δή και εκεί
νην την από του αρχαίου προσλαμβάνουσι κάκ
L. Ε. τούτου και δεύτερον τις και τρίτον, πλεονάκις
21 τε , οσάκις αν παράσχη οι, αυτοκράτωρ επο
νομάζεται, ταύτά τε ουν τότε τω Καίσαρι,
και οικίαν, ώστε *** εν τώ δημοσίω οικείν, ιε
ρομηνίαν τε εξαίρετον, **" οσάκις αν νίκη γέ

d) και εκείνος ως πολλάκις] Ηaec transponenda, και ως εκεί

νος πολλάκις, L. Νοn opus videtur hac transpositione, ως πολ
λάκις dicitur ut ως πλήθει, ως επίπαν etc. Re Recte. Νam
ως etiam ante positivos habet vim augendi (ν. Index), vel otiose
Ρraemittitur, v. Βergler. ad Αlciphron p. 126 εq. cf. Ζeun. ad
Vigeri idiotismos p.Τ565. τιare sine causa delendum putat R.
φui deinde ipse attulit ως αληθώς, υcre, et ως ετέρως, aliter,
et, guod insolentius est, ως κυρίως, proprie, ex Αristide, St.
 ILIBER- XLIII. C. IU L. CAESAR. 169

etiam Libertati aedem publice exstruemdam. Iam et A.U.C.

Imperatoris nomine appellarunt; non antiqua tantum 7°*
pro consuetudine, qua id cum alii, tum ipse quo
que saepius, ex bello reportaverant; neque ea ra
tione, qua illi, qui summam rei gerendae admini
strationem aut aliam quandam potestatem accipie
bant, imperatores dicti sunt ; sed eo modo, quo
nunc iis, qui summum imperium obtinent, id no
men tum Caesari primo, et quidem caeteris prae
missum, tanquam nomen aliquod ipsi proprium, uri
buerunt. Eo etiam adulationis progressi sunt, ut
filios quoque eius, nepotesque, ita nominari iube
rent, quum neque filium ipse ullum haberet, et iam
senex esset. Id vero momen imperatoris a Iulio,
quemadmodum etiam Caesaris nomen, tanquam pe- '
culiare summi imperii cognomentum, ad omnes de
inceps imperatores dimanavit: non tamem sublata an
tiqua huius mominis ratione, sed utraque integra.
Itaque iterum imperatoris nomen eis tribuitur, qui
victoriam eo dignam obtinuere. Imperatoris igitur
appellatione, sicut reliquis, omnes imperatores eo
dem semper modo, et hac quidem primo loco, utun
tur; qui vero in bello rem eo cognomento dignam
gessit, is pariter ex antiqua consuetudine imperato
ris titulum adsciscit: unde fit, ut quis secundo, ter
tio, ac toties omnino quoties id mereatur, imperator
cognominetur. Praeter iam dicta, aedes praeterea
publicae Caesari ex decreto habitandae concessae
sunt: et quoties victoria reportaretur, ut singularis
e) τό xgáros £yovai] τό xgátos del £govov, Xiph. quod satis
I)ioneum est, j- etiam auctoritate Med. a. probatur. quare
de} recepi, St.
f) xgog£8egav] xQo£8egav, Casaub. vid. F. not. 224. Statim
vosavtm ys, H§. i. roga$rm rs, RS. .Med. a. b. et sic saepius.
g) àyy6vovs], èwyövgvs, L. marg. Sig p. 334• B. p. 494. A:
Hi) fj ixuxîijosi aùrj] j άπlwángus aùrn, L. quod recepi. St.
i) αυτό τούτο] Snspectum mihi est. An μετὰ ταῦτα, ut paulo
ante? vel &yQv τούτον ? Re. Sed v. not. 228.
ii) άσπεοTiv] άσπερ άν, L. άσπερ ούν, R.
k) xατοςδο5j, oότοι δή] Pro his tribus, unum xavogbaioaoos
est im Med. a.
 17Ο ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

25 τις συμβή, ") και θυσίαν επ' αυτή γίγνεσθαι,

και μήτε συστρατεύσαι τινα, μήθ' όλως επικοι
νωνήσαι των καταπραχθέντων, έδοσαν.
Ι. 236. Ου μην αλλ' εκείνα μένει και υπέρογκα έξω
τε του καθεστηκότος σφίσιν έδόκει είναι, ούτιγε και
8ο αδημοκράτητα ήν έτερα δε δή τoιάδε έψηφίσαν
το, δι’ ών και μόναρχον αυτόν άντικρυς απέδειξαν,
τάς τε γαρ αρχάς αυτό """ και ") τάς του πλή
θους ανέθεσαν, και *** ύπατον αυτόν επί δέκα έτη,
") ώστε και δικτάτωρα πρότερον, προεχειρίσαντο,
R.373.**" στρατιώτας τε μόνον έχειν, και τα δημόσια
36 χρήματα μόνον διοικείν εκέλευσαν ώστε μηδενί άλ
λω μηδετέρω αυτών, ότω μηδε εκείνος επιτρέψειεν,
εξείναι χρήσθαι και τότε μεν *** ανδριάντα αυτού
L. Β. ελεφάντινον, ύστερον δε και *** άρμα όλον, εν ταις
4ο ιπποδρομίαις μετά των θείων αγαλμάτων πέμπε
σθαι έγνωσαν άλλην τέ τινα εικόνα ες τον τού
Κυρίνου ναόν **" θεώ ανικήτω επιγράψαντες, και
άλλην ες το Καπιτώλιον **" παρά τους ") βασι
λεύσαντάς ποτε εν τη Ρώμη, ανέθεσαν και μοι
45 θαυμάσαι της συντυχίας επέρχεται, οκτώ γαρ
άμα αυτών (επτά μεν εκείνοις, ογδόφ δε τό "") γε
Βρούτω τώ τους Ταρκυνίους καταλύσαντι) ουσών,
παρά ταύτην τότε την του Καίσαρος έστησαν.
L. C. και δήτα """ και εκ τούτου οτιμάλιστα ο Βρούτος
50 ο Μάρκος κινηθείς επεβούλευσεν αυτώ.
Ταύτ' επι νίκη (λέγω δε ου πάντα, αλλ' όσα
αξιόλογα είναι μοι έδoξεν,) ουκ εν μιά γε ημέρα,
αλλ', ώς που και έτυχεν, άλλο άλλη εκυρώθη και
σφών ο Καίσαρ τοίς μεν χρήσθαι ήρξατο, τους δε
55 έμελλεν ει και ταμάλιστά τινα αυτών παρήκατο.
1) και θυσίαν επ' αυτή γίγνεσθαι] και θυσίαι επ' αυτή γίγνων
ται, V. a. et Μed. a. quasi cohaereat. Re. Sed cum Reiskio
pro τέ τις scribendum putavi γέ τις. Μed. a. habet etiam συ
σρατεύση τις St.
ll) και τας] και delendum censet R. bene. St. -

Ill) ώστε] Forte ως Re, Vel ώσπερ. Sed vid. ad Ρ. 415. Β. St.
 IL IBER XLIII. C. IU L. CAESAR. 171

supplicatio, et in ea sacrificium fieret: ac, ne quis A. tf.c.

mìilitiae imperium una cum Caesare habere, aut rei 708.
confectae partem sibi vimdicare auderet.
45. Enimvero haec omnia, etsi nimia ac inso
lentia ipsis esse videbantur, tamem cum statu popu
lari reipublicae poterant consistere: alia autem de
creta sunt ei, quibus solum rerum dominum palam
eum declaravere. Quippe omnes magistratus eius po
testati, etiam tributis comitiis creari solitos, permi
serunt; ipsumque consulem ad decennium continuum,
sicut amte dictatorem, constituerunt: utque solus
milites haberet, solus publicas pecunias administra
ret, iusserunt: ac, me cui alterutro horum iniussu
eius uti liceret. Statuam quoque tunc eburneam
Caesaris, ac postea thensam integram, in Circensi
bus pompis cum deorum simulacris vehi iusserunt:
aliamque imaginem, cum inscriptione Dei invicti,
im fano Quirini posuerunt: aliam iterum in Capito
lio, iuxta reges, qui quondam Romae regnaveramt.
Ac mihi fortuitum istum casum admirari subit, quod
quum essent octo statuae, septem , regibus positae,
et una Bruto ei, qui Tarquinios evertit, iuxta Bruti
huius statuam, Caesaris tunc statua reposita sit: ni
mirum haec quoque res in primis M. Brutum ad in
sidias Caesari faciendas incitavit.
46. Haec igitur (neque tamen omnia, sed quae
digna relatu videbantur, enumeravi) ob victoriam
Caesaris, mon quidem una die, sed aliis alia diebus
decreta sunt: quorum Caesar aliis statim uti coepit,
aliis im posterum usurus erat, quantumvis nonnulla
m) βασιλεύσαντας] Ita HS. et L. ex emendatione sciliget
ipsiús 'Roberti, qui in notis putavit, se exhibuisse in textu ρα
G,1egaovrag. Sed inspicienti occurrit βασιλεύοντας, quod forte
emendatiohe mom indigebat. Neque tamen id rev9candum cen
sui, quia codices V. a. b. et Med. a. b. Henrici legtioneni,
•gúígoavras, non refellunt, quantum ex variis meis lectioni
us iudicare possum. Re. Paulo ante, Med. a. dat KviQivov. St.
mm) yg] rs Med. a. b. Mox Tagwvìviovs Med. a. qui et ab
initio cápitis £yov habet pro λόγω. St.
 172 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ R ΙΑΕ. Η Ο Μ Α Ν Α Ε.

την δ' ουν αρχήν την ύπατον παραχρήμα μεν, και

πριν ες την πόλιν εσελθείν, ανέλαβεν ου μέντοι
και διά τέλους έσχεν, αλλ' εν τη Ρώμη γενόμενος,
απείπέ τε αυτήν, και **" τό Φαβίω τό Κυίντω,
L. D. τώ τε Τρεβωνίω τώ Γαίω ") ενεχείρισε και επει
ειδή γε, ο Φάβιος , τη τελευταία της ύπατείας ημέ.
ρα απέθανεν, ευθύς αντ' αυτού έτερον **ο πρός τάς
περιλοίπους ώρας Γάϊον ") Κανίνιον Ρήβιλον ανθείλετο.
πρώτον μεν δή τότε τούτο παρά το καθεστηκός
65 εγένετο, το μήτε ετησίαν μήτε ες πάντα τον λοι
πόν χρόνον του έτους την αρχήν εκείνην τον αυτόν έχειν,
αλλά ζωντά τινα αυτής, και μη αναγκασθέντα, μή
R.374.τε "") εκ πατρώων, μήτε εξ επηγορίας τινός, εκστήναι,
και έτερον αντ' αυτού αντικαταστήναι. δεύτερον δε,
7ο ότι ") απεδείχθη τε άμα ύπατος, και υπάτευσε,
Ι. Ε. και επαύσατο, όπερ και ο Κικέρων διασκώπτων,
τοσαύτη έφη τον ύπατον και ανδρία και φροντίδι
εν τη αρχή κεχρήσθαι, ώστε μηδε το βραχύτατον
εν αυτή κεκοιμήσθαι, εκ δ' ουν του χρόνου εκεί
75 νου ουκέτι οι αυτοί διά παντός του έτους, πλην
ολίγων πάνυ γε, υπάτευσαν ") αλλ' ώς που και
έτυχον, οι μεν επι πλείους, οι δ' επ' ελάττους,
οι μεν μήνας, οι δε ημέρας, έπει *** νύν γε ού
Ι..237.δεις ούτε επ’ ενιαυτόν, ουδε ες πλείω διμήνου χρό
8ο νον ως πλήθει, συν ετέρω τινί άρχει και τα
μεν άλλα ουδεν διαφέρομεν αλλήλων. *** * την δε εξα
ρίθμησιν των ετών οι κατά πρώτας αυτών υπα
τεύοντες καρπούνται και ") εγώ μεν ουν των άλλων
τους τοις πράγμασιν αναγκαίους ονομάσω προς
85 δε δή την των αεί πραττομένων δήλωσιν, τους
πρώτους ") άρξαντας, κάν μηδέν έργον ες αυτά
παράσχωνται.
n) ενεχείρισε) ενεχείρησε, Μed. a.
ο) Γάϊον Κανίνιον] Γάϊον Κάννιον Ρήβιον, V. a. Μed. a.
Re, Unde Ρήβιλον addidi, momente W. Κάννιον etiam Coisl.
habet, St.
oo) εκ πατρώων] εκ των πατρίων, R. φnod τα πατρώα sint
facultates, honores, iura privatorum, a maioribus relicta, sed
τα πάτρια, ritus et instituta publica, a vetustate accepta et
propagata. St.
 LIBER XLIII. C. IUL. CAESAR. 173

eorum omitteret. Consulatum quidem continuo, ante

etiam, quam urbem intraret, occepit: non autem
toto amno gessit: sed postquam in urbem venit, eo A.U.C.
se abdicavit, eumdemque Q. Fabio, ac C. Trebonio 709. -aesare

tradidit: Fabioque extrema magistratus sui die mor- i5j.

tuo, statim in residuas horas C. Caninium RebilumJV: e$
COS. IV.
substituit. Qua in re primo hoc factum est contra sine
instituta maiorum : quod consùlatus non toto anno, Coll.
meque omni reliquo amni tempore ab uno eodemque
gestus est, sed ipse Caesar vivus, ac meque legibus
patriae. meque culpa coactus eo se abdicavit, alium
que subrogavit: deinde, quod aliquis una die, et
consul creatus, est, et suscepit magistratum, et de—
posuit. Unde Cicero per iocum tanta virtute ac vi
gilantia consulem eum in suo magistratu usum dixit,
ut me brevissimum quidem im eo somnum admiserit.
Verum ab eo tempore coeptum est, ut perpauci toto
anno consulatum gererent, sed alii pauciores, alii
plures menses diesque, prout casus tulisset, eo ma
gistratu fungerentur. Ac nostro quidem tempore ne
mo neque ad integrum anmum, neque amplius ut
plurimum duobus mensibus, cum collega aliquo com
sul est. Ubi quidem consules in caeteris aequales
sunt inter se, annorum autem numerus ab iis, qui
initio cuiusque anni consules fuerunt, denotatur. At
que equidem ex caeteris eos nominabo, quorum men
tio faciunda necessario propter res ipsas erit: ad hi
storiae vero seriem explicamdam, consules illos po
mam, qui primi magistratum obtinuerunt, tametsi
nihil ad res gestas conferant.
p) 3rv άπεδslyô] 3ru 6 K&vvuog dxeôstzôn, V. a. Med. a.
quae nescio annom glossematis nomine suspecta esse debeant.
pp) cùÀ' άς πον] αλλα τον Bav. 2. qui et paulo ante oùvêtu
prò ovjw#ru. et Med. a. πάλαι pro πάνυ. Sed deinde in Med. a.
b. est δέ έπτ' ἐλαττονς. St.
ppp) £y& μ}ν ουν τόν άμων] £yoj ούν τῶν μ}ν άλλων
Med. a. St.
è sojs agojroys ποσέαντας]. Sic vnlgo, [et Bav. a. Med. g.
et b.] Opinor Dionem scripsisse, τους πρῶτον άρδαντας, X.
Illud xqövov non probo: intelligit Dio primos cuiusque amni
consules, L. άq&ovzczs recepi.
 174 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ. Η Ο ΜΑΝΑΕ

Περί μεν ούν τους υπάτους ταύθ' ούτως έγένε

το. οι δε δή άλλοι άρχοντες, λόγω μεν, *** υπό
9ο τε του πλήθους και *** υπό του δήμου, κατά τα
Ι. Β. πάτρια, (την γάρ απόδειξιν αυτών ο Καίσαρ ουκ
εδέξατο,) έργω δε υπ' εκείνου κατέστησαν, και ές
γε τα έθνη *** ακληρωτί εξεπέμφθησαν, αριθμόν
δε οι μεν άλλοι όσοιπερ και πρότερον, *** στρατη ι:
95 γοί δε τεσσαρεσκαίδεκα, *** ταμίαι τε τεσσαράκον
τα απεδείχθησαν πολλοίς γάρ δή πολλά υπεσχη
μένος, ουκ είχεν όπως σφάς άλλως αμείψεται"
και διά τούτο ταύτ' επoίει και προσέτι παμ
πληθείς μεν **7 επί την γερουσίαν, μηδεν διακρίνων,
μήτ' εί τις στρατιώτης, μήτ'εί τις απελευθέρου
R.375.παίς ήν, εσέγραψεν, ώστε και **" εννακοσίους το
τ- ο κεφάλαιον αυτών γενέσθαι, πολλούς δε και **" ές
τους ευπατρίδας, **" τούς τε υπατευκότας, ή και .

αρχήν τινα άρξαντας, εγκατέλεξεν. *** ευθυνομέ

5 νους τε επί δώροις τινάς και εξελεγχομένους γε :
απέλυσεν, ώστε και αιτίαν δωροδοκίας έχειν, προσ
συνελάβετο γάρ του λόγου τούτου , ότι και τους
χώρους *) τους δημοσίους, ουχ ότι τους βεβήλους,
αλλά και τους ιερούς πάντας ") τε * *** πρατή
10 ριον, και απεκήρυξε τους πλείονας, συχνά δ' ουν
L. D. όμως και εν αργυρίω τή τε πράσει των χωρίων
έστιν οίς ένειμε και *** Λουκίω τινί ") Βακίλω
ήγεμονίαν μεν έθνους ουδεμίαν, καίτοι στρατηγούντι,
επέτρεψε, χρήματα δε αντ' αυτής πάμπολλα εχα
15 ρίσατο ώστε και επιβόητον αυτόν έν γε τούτω γε
νέσθαι, και ότι προπηλακισθείς εν τη στρατηγία
υπ' αυτού, απεκαρτέρησε. ταύτα δή πάντα τους
Σ
μεν λαμβάνουσί τι, ή και προσδοκώσι λήψεσθαι,
αρεστά εγίγνετο, μηδεν του κοινού προτιμώσι προς

r) εγχωρίους τους δημοσίους] Sic vulgo, [et in Μed. b.] Ve

ram lectionem , guam ex cod. Μed. a. sumsimus, non assecnti
sunt σoniecturis viri docti, praeter nnum Palmerium. Illud
εγχωρίους suspectum est, RS. " Αd adiectiνum επιχωρίους desi
deratur τόπους aut αγρούς, Χ. τους in τόπους muto, L. Paulo
Ε ίγαντα",
θC1. ΙΟ.
ΗS. L. προσυνελάβετο, male, RS. [et
 LIBER XLIII. C. IUL.* CAESAR. 176

47. De consulibus igitur quid factum sit, dixi- A. U.c.

mus: reliqui magistratus in speciem quidem a plebe 7°9
et populo secundum instituta maiorum deligebantur,
recusante Caesare id muneris, ut ipse eos constitue
ret: attamen re vera per ipsum creabantur, ac sine
sorte in provincias ibant. Numerus magistratuum im
reliquis idem, qui amte, observabatur : sed praetores
quatuordecim , quadraginta quaestores facti sunt. Id
instituit Caesar, quia aliam rationem praestandi ea,
quae multis multa promiserat, nullam habebat: ad
scripsit etiam complures in senatum, nullo in dis
crimine ponens, sive quis miles esset, sive liberti
nus: adeo, ut summa senatorum DCCCC. fuerit.
Multos quoque in patriciorum, consularium, eorum
que , qui alios magistratus gessissent, numerum re
tulit: quin etiam quosdam, ambitus accusatos convi
ctosque, absolvit; non sine suspicione acceptae pe
cuniae. Quam suspicionem auxit , quod agros pu
blicos, nec profanos modo, sed sacros etiam omnes,
sub hasta proposuit, ac plerosque vendidit. Amicis
tamen suis partim pecunia donanda, partim venden
dis praediis, multa largitus est. L. cuidam Bacillo,
praeturam tum gerenti, nullam provinciam conces
sit, magnam autem pecuniam eius loco donavit: Ba
cillusque et eo nomine, et quod propter contume
liam , qua praetor a Caesare affectus fuerat, inedia
sibi mortem conscivisset, in ore omnium habitus
est. Erant huiusmodi Caesaris actiones iis, qui vel
accipiebant, vel exspectabant munera, gratae quidem,
quod sua incrementa reipublicae utilitati anteferrent:
s) πάντας τε * arQarrjquov] Supple ἐς τὸ πρατήquov ioijveyxe,
ut p. 681. C. vel ÉÉéênxe ut p. 3oi. A. SicRS. et X. Restituto,
x&vras r£$£uxsv ènì τὸ πρατήσιον, ut vestigium sit amissi verbi,
L. Forte vatd rò aegotijguov ye, vel ijyaye. Od. Totum locum
sic restituit Palmerius : δτε και τούς χόρους τους δημοσίονς,
oúz óru τοὺς θεβήλους, ἀμα και τούς isςοῦς πάντας τε ἐς τρα
zrjgtov εὐσήye, É;, ág tö xgarjquov êoiiys.] και άπεκήgv§s
τους πλείονας. THaec Re. Pro τους πλείονας, R. legi iubet roig
*âsuortávwus, illis qui carissimi emerent, plurimi licitarentur apud
praecones. St.
 176 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ RΙ Α Ε Κ Ο Μ Α Ν ΑΕ

2ο το ") αεί δι' αυτών αύξεσθαι οι δε δη άλλοι ") πάν

Ι.. Ε, τες δεινώς έφερον, και πολλά γε ελoγoπoίoυν πρός
τε αλλήλους, και ") όσοις γε ασφάλειά τις ήν, παρ
ρησιαζόμενοι, και *** βιβλία τε ανώνυμα εκτιθέντες,
Εν δ' ουν τό έτει εκείνω εκείνά τε επράχθη,
25 και επί της ") διοικήσεως "" δύο των πολιανομούν
των, επειδή *** ταμίας ουδείς *) προκεχειροτόνητο,
εγένοντο ώσπερ γάρ ποτε πρότερον, και τότε εν
τή αποδημία τή του Καίσαρος, οι **) πολιανόμοι πάν
Ι..238.τα τά εν τώ άστει πράγματα μετά του Λεπίδου
80 ίππαρχούντος έσχον και αιτιαθέντες, ότι και ώα
βδούχοις, και τή εσθήτι, τότε δίφρω, τους αρχι
κούς, ώσπερ και ο ίππαρχος, έκέχρηντο, αφείθη
σαν νόμον τινά προβαλλόμενοι, δι' ου πάσι τοις
R.876.παρά δικτάτωρος αρχήν τινα λαβούσι "χρήσθαι αυ
85 τοις εδίδοτο. το δ' ούν κατά την διοίκησιν, εξ εκεί
νου δι' άπερ είπον παρατραπέν, ουκέτι **" τους
ταμίαις αεί επετράπη, αλλά το τελευταίον *** τους
εστρατηγηκόσι προσετάχθη, τούς τε ουν θησαυρούς
τους δημοσίους δύο τότε των πολιανομούντων διώκη
4ο σαν, και *** τα ") Απολλώνεια ο έτερος αυτών τή
Ι. Β. του Καίσαρος παρασκευή επετέλεσε και οι άγο
ρανόμοι οι εκ του πλήθους **" τα Μεγαλήσια
κατά δόγμα εποίησαν. *** πολίαρχός τέ τις εν
ταίς ανοχαίς καταστάς, έτερον αυτός της ύστεραίας
45 ανθείλετο, και εκείνος άλλον ο μήτε πρότε
ρον μήθ' ύστερόν ποτε εγένετο. ταύτα μεν τό
τε επράχθη,
Τώ δε έχομένω έτει, ενώ ο Καίσαρ εδικτατώ
ρευσε τε άμα το πέμπτον, *) ίππαρχον *** τον
5ο Λέπιδον προσλαβών, και υπάτευσε το πέμπτον,
t) Βακίλφ] Βασίλλω, V. a. Μed. [a. b. Βaν. 2.] vid. not. 255.
tt) αει delendum, ut natum e proximo δι'. R.
τι) πάντες additum ex utroque cod. V. a. b. et Μed.
w) όσοις] όσους, R. φuod a praecedente προς regatur. Ιdem
deleri τε post βιβλία iubet. Εgo id malim in δε mutare, St.
x) διοικήσεως) ταμείου addit in margine Οd. Sed et abso
Ιute interdum διοίκησις pro oeconomia publica, si fas est ita
logui, seu aerarii administratione, ν. p. 258. Α. Statim προεκ5
 LIBER XLIII. C. IUL. CAESAR. 177

caeteri omnes aegre eas ferebant, et cum variis imter A.U.C.

se sermonibus, tum, quibus id tuto licebat, libera 7°
voce libellisque sine , auctore divulgatis reprehen
debant.
48. Haec eo anno gesta, aerariique procuratio
a duobus praefectis urbis administrata est, quia nul
lus quaestor creatus fuerat. Nam sicut interdum am
te, ita et tunc per absentiam Gaesaris, praefecti ur
bis, cum Lepido magistro equitum, omnium rerum
in urbe curam gesserunt: accusatique, quod lictori
bus, vesteque, ac sella curuli, velut insignibus sum
mi magistratus, haud aliter atque magister equitum,
usi essent, lege se defenderunt, qua usus earum re
rum iis permittitur, quibus magistratus a dictatore
est commissus: atque ita absoluti sunt. Caeterum
publicae pecuniae administratio ex eo tempore ob im
dicatas causas a quaestoribus translata , postmodo
non amplius cuiusque temporis quaestoribus, sed tam
dem praetoriis viris mandata est. Sed, ut dixi, eo
anno duo urbis praefecti thesauros publicos admini
strarunt : alterque horum Caesaris sumptibus ludos
Apollinares fecit : atque ex senatusconsulto Megalem
ses ludi ab aedilibus plebis celebrati sunt. Praeterea
praefectus urbis feriis latimis constitutus, alium im
suum locum postridie subrogavit, isque rursus alium :
quod neque ante, neque post id tempus unquam fa
Ctum e$t. -

49. Ammo sequenti Caesar et dictator quintum A.U.C.

fuit , Magistro equitum dicto Lepido, et Consul,%?;
Caesarer

quintum, collega assumpto M. Antonio. Fuerunt et Dictat.

V. et
zeugorównro est im Med. a. Sed retimui nQowez. Nam augmen- COS. V.
tum saepe deest. cum An
xx) πόλιανόμον] πτολιανόμοι Med. a. qui et postea habet αὐ- tonio.
ruw6£vrss ys, 'ότι. non male. v. p. 237. C. Idem pro éxézQnvro
exhibet ἐκεχgrjto. vitiose. St.
y) 'Arro1íóúsua] Ita L. ad marg. ita Dio ipse p. 368. D. 357. E.
Viilgo, [et in Med. a. b.] 'Arroììóvux.
z) τό πεμπτον] Quae sequnntur, usque ad τό πέμπτον , saltu
1ibrariis cònsueto neglectaTerant et omissa im editis, [et Med. b.]
restituta hic ex cod. Med. a. ap. Gronov. p. 87. et V. a. xaì
vjzzctzevos supplendum esse, viderat N. *.
Dionis Rom. IIist. Tom. II. M.
 178 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟ R ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν Α Ε.

συνάρχοντα τον Αντώνιον προσελόμενος *** στρα

τηγοί τε εκκαίδεκα ") ήσαν, και τούτο και επί
Ι.. C. πολλά έτη *** και το βήμα, εν μέσω που πρό
τερον της αγοράς όν, ες τον νύν τόπον ανεχωρίσθη,
55 και αυτό ") ή του *** Σύλλου του τε Πομπηίου εί
κών απεδόθη και επί τούτω εύκλειαν ο Καίσαρ έσχε,
και ότι τώ Αντωνίω και της δόξης ) του έργου, και της
επ' αυτό """ επιγραφής παρεχώρησε. **7 θέατρόν τέ
τι ") κατά τον Πομπήίον οικοδομήσαι εθελήσας,
60 *) προκατεβάλετο μεν, ουκ εξετέλεσε δέ, αλλά τούτο
R.377 μεν ο Αύγουστος μετά ταύτα εκποιήσας, *** από Μάρ
κου Μαρκέλλου του ") αδελφιδού επωνόμασε, τάς δε οί
L. D. κίας τούς τε ναούς τους εν τώ χωρίω εκείνω όντας ο Καί
σαρ καθελών, αιτίαν έλαβεν, ότι τε τα αγάλματα,
65 ξύλινα, πλην ολίγων, όντα, κατέκαυσε, και θησαυρούς
χρημάτων συχνούς εύρων, πάντας αυτός εσφετερίσατο.
Ταύτά τε επoίει, και **" νόμους έσέφερε :
"7" τό , τε πωμήριον επι πλείον επεξήγαγε.
και εν μεν τούτοις, άλλοις τέ τισιν, "7" όμοια
70 τό Σύλλα πράξαι έδοξεν εκ δε του τους τε
περιλειφθείσι των αντιπολεμησάντων οι τάς τε αι
τίας αφείναι, και άδειαν επί τε τή ίση και
επί τη ομοία δούναι, ") και "7" εκείνων τε τάς
αρχάς προαγαγείν, και ταις γυναιξί των απο
75 λωλότων τάς προίκας , αποδούναι, τους τε παισιν
L. Ε. αυτών μέρη των ουσιών χαρίσασθαι, τήν τε "7" του
Σύλλου μιαιφονίαν μεγάλως ήλεγξε, και αυτός
ουκ επ' ανδρεία μόνον, αλλά και επί χρηστότη
τι, ισχυρώς ευδοκίμησε καίτοι χαλεπόν όν") ώς
a) ήσαν] ήρξαν, V. a. Μed. a.
Β) ή τού Σύλλου εικών] Οmnes editiones habent ο τού Σύλ
λου, είκων, nec guisquam editorum vitium deprehendit, ani
τηadvertit tamen.Τ. et emendatior hic est V. a. [ut Μed. a.
Μox έσχεν dat Μed. a.]
. α) της δόξης του έργου] Sic laudati modo codd. V. a. Μed. a.
Ε et
ργον.
seribendum monuerat L. Vulgo, [et in Μed. b.) το

") κατά τον Πομπήιον) κατά το Πομπήίον είνε Πομπήειον, F.

 LIBER XLIII. C. IU L. CAESA R. 179

sexdecim praetores; idque per multos annos factum : A. U:C.

tum tribunal quoque, quum ante medio in foro po- ?*°*
situm esset, in eum, quo nunc est, locum transla
tum est : restitutaeque sunt iuxta illud Syllae ac
Pompeii statuae. Qua re laudem Caesar invenit:
perinde ac eo, quod gloriam huius operis, inscriptio
nemque Antonio concessit. Theatrum quoque exem
plo Pompeii aedificare instituit: ac fundamenta qui
dem eius iecit, sed non absolvit. Augustus vero
postea perfecit, ac M. Marcelli sororis suae filii mo
mine dedicavit. Caesari autem hoc vitio datum est,
quod demolitus domos, templaque quae in eo loco
erant, simulacra, quae fere omnia lignea fuerant,
combussisset; magnosque pecuniae thesauros ibi re
pertos sibi omnes vindicasset.
5o. Leges praeterea Caesar tulit, pomoerium
que ampliavit. In his, et aliis id genus actionibus,
Syllam videbatur imitari : sed quod omnem culpam
superstitibus iis, qui contra se in bello stetissent, re
mittebat ; impunitatemque eadem et simili omnibus
conditione concedebat, quod honores eorum promo
vebat, quod mortuorum viduis dotes reddebat, quod
liberis denique partem patrimonii domabat: in eo
quidem Syllae crudelitatem mirifice coarguit, ut ipse
mom virtutis tantum, sed etiam clementiae summam
gloriam reportaret : quoniam arduum plerumque est,

e) argowarsß&1ero] Ita confidenter scripsi pro argoxwr£1d£gro,

[quod etiam in Med. a. reperitur] auctore L. Nihil enim fre
qiientius, quam hqrum verborum confusio.
ee) gêgîgu8o5] g844quδούς Med. a. vitiose. Idem capite ex
tremo dat xdvras αὐτούς. St. -

f) 8οῦναι] Quae sequuntur usque ad άποδοῦναι, deerant [in *-

Med. b. et] in editis, eruta ex cód. Med. a. apud Gr9nov., p. 92.
et v. a. Haec Re. £xeivovs £ς τε τας ἀgz&s legit Wa. èxeivov
xs xo41οῦς (vel £viovg) slg τάς άρχάς, R. - - -

ft) gis tìjgei] Sic Med. a. unde phrasim IJioni familiarem;

quod et Suidas annotavit, praetuli vulgato èv ztáíôst, [qnod
etiam im Med. b. extat.] Nec enim erat ratio, cur Dio arduum
id diceret tantum apud populum, ut interpres, vel apud plebein.
Re. Paulo ante Med. a. Š &v8Qig et svöoxiunasv, ut infe
rius dv&ovrjoev. St.
M 2
 180 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ R Ο Μ Α Ν Α Ε

8ο πλήθει, τον αυτόν

και εν πολέμω και ένει
ρήνη τούτοις τε ούν εσεμνύνετο,
διαπρέψαι.
και ότι και την "7" Καρχηδόνα τήν τε Κόριν
θον ανέστησε. *7" πολλάς μεν γαρ και άλ
λας εν τη Ιταλία και έξω πόλεις, τας μεν
85 ανωκοδόμησε, τάς δε και εκ καινής κατεστήσα
το αλλά τούτο μεν και άλλοις τισιν επέ
πρακτο. ") την δε Κόρινθον τήν τε Καρχηδόνα,
Η.378.πόλεις αρχαίας , λαμπράς , επισήμους , απο
L.
"..., λωλυίας,
απώκισεν ή ή μενδε αποικίας ε) Ρωμαίων
τους αρχαίοις ετίμησεν ενόμισεν,
ονόμα
91 σιν, απέδωκε τη μνήμη των ενοικησάντων πο
τε αυτάς, μηδεν διά την εκείνων έχθραν τοίς
χωρίοις τους μηδέν σφάς αδικήσασι μνησικακήσας,
και αι μεν, ώσπερ άμα πρότερον καθηρέθη
95 σαν, ούτω και τότε άμα ανεβιώσκοντο, και
έμελλον και αύθις . ανθήσειν.
Πράττοντος δε αυτού ταύτα, επιθυμία τε πάσι
L. Β. τους Ρωμαίοις όμοίως εσήλθε, τιμωρήσαι """ τώ τε
Κράσσω και τους συν αυτώ φθαρείσι, ") και ελπίς,
τότε, είπερ ποτέ , τους Πάρθους καταστρέψασθαι.
1 τόν τε ουν πόλεμον τω Καίσαρι ομοθυμαδόν εψη
φίσαντο, και την ") κατασκευήν αυτού πολλήν εποι
ούντο, τά τε γάρ άλλα, και όπως ") εκείνος πλείο
σιν υπηρέταις χρήσθαι έχη, ") και ή τε πόλις μήτ'
5 άνευ αρχόντων εν τη απουσία αυτού γένηται, μήτ'
αυ καθ' εαυτήν ) αίρουμένη τινάς στασιάση, διενοούντο
μεν και ες τρία έτη αυτούς προκαταστήσαι (το
σούτου γάρ χρόνου προς την ") στρατείαν χρήζειν εδό
κουν ) ου μέντοι και πάντας προαπέδειξαν, ήρείτο
10 μεν") γάρ τό λόγω "7" τους ημίσεις ο Καίσαρ, (έν
L, C. ") νόμω δή τινι τούτο ποιησάμενος) έργω δε, πάντας,
fff) την δε] την δε δή Coisl. Μed. a. St.
g) αποικίας Ρωμαίων ενόμισεν] Secuti sumus codicem Μed. a.
[in φuo tamen scribitur αποικείας.] . Respondet enim sequenti
έτίμησεν. Vulgo, [et in Μed. b. αποικίας] Ρωμαίων ενόμισε
δειν. Ρro guo Ρωμαίων ενόμισε δείν είναι, L. αποικίαν νομί
ζειν , est με coίonίας tribuere. ν. p. 255. D. Re. Μox αρχαίοις
ονόμασιν ετίμησεν, απέδωκεν Μed, a. 5. nisi quod in hoc altero
est απέδωκε. St. -
 LIBER XLIII. C. IU L. CAESAR. 181

eundem et belli et pacis laudibus clarere. Addidit A.U.C.

etiam suis praeclaris factis, quod Carthaginem Co- 7°
rinthumque instauravit. Nam quod multas alias ur
bes per Italiam, atque extra eam, partim refecit,
partim novas condidit, id cum aliis quibusdam ei
fuit commune: Corinthum vero, Carthaginemque,
urbes antiquas, splendidas, illustres, quae iam perie
rant, Caesar unus, partim iure coloniarum Romana
rum donatas, deductis eo colonis, condidit: partim
antiquis nominibus honoratas, eorum restituit me
moriae qui olim eas habitaverant : ut ostenderet, se
nullum adversus loca, nihil de Romanis male merita,
ob inimicitias priscorum habitatorum, odium exer
cere. Ita Carthago et Corinthus, quae urbes prius
uno tempore deletae fuerant, tunc simul quasi revi
viscere coeperunt, et postea clarae rursus evaserunt.
51. Haec Caesare peragente, magna populum R.
cupiditas, Crassum amissumque cum eo exercitum
ulciscendi ; spesque, quanta unquam, debellandi Par
thos, incessit. Id igitur bellum Caesari unanimi
consensu decreverunt, summoque ad id studio sese
comparaverunt. Ac praeter caetera, quae eius belli
causa agebant, ut et administrorum copia Caesari
esset, et eo absente meque sine magistratibus civitas
esset, meque si ipsa eos delegisset, res ad motus in
testimos rediret, magistratus iam ante ad totum trien
nium (tantum enim temporis Parthicae expeditioni
impendendum existimabant) constituere decreverunt:
qui tamen non omnes tunc designati sunt. Horum
dimidiam tantum, ut ferebatur, partem Caesar, quod
lege quadam ei concessum fuerat, re ipsa autem
h) xa} #1πιστά τε] Forte, xai £ris, τότε, Re. quod recepi. St.
ij zaraoxsvrjv] τὰggowevijv melius esse monet Re. in Adden
dis. St. Verba αὐτοῦ πολλὴν addita sunt ex Med. a. sime qui
bus pendet oratio. Scripseram haec, cum video, erratum tam
tuum esse editionis Leuiicl. verba haec omittentis. Re. Nam
HS. ea habet. Mox ἐκεῖνός τε , et aigovu£vns, et qtogruèv ; et
μάν- τφ λόyg,, et vóμφ τινι Med. a. In verbis και ήτε πόλις,
aut και aut τε. delendum, R. -
 182 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS Τ Ο R ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν Α Ε

και ες μεν το πρώτον έτος *) ταμίαι """ τεσσαρά

κοντα προεχειρίσθησαν, ώσπερ και πρότερον και
αγορανόμοι, τότε **) πρώτον, δύο μεν και εξ ευπατρι
15 δών, *7" τέσσαρες δε εκ του πλήθους ών οι δύο
την από της Δήμητρος επίκλησιν φέρoυσιν (όπερ
που και ες τόδε εξ εκείνου καταδειχθεν εμμεμένη
κε') **ο στρατηγοί δε απεδείχθησαν μεν εκκαίδεκα,
αλλ' ού τούτο *") γράφω. και πρόσθεν εγεγόνε
20 σαν άλλοι τε, και ο Πούπλιος ο Ουεντίδιος εν
L. D. αυτούς ήρέθη ούτος γάρ το μεν αρχαίον εκ του
Πικήνου, ") ώς *** είρηταί μοι, ήν αντιπολεμή
σας δε τους Ρωμαίοις, ότε οι σύμμαχοι σφίσιν
R.879.επολεμώθησαν, ήλω τε υπό τού *** Πομπηίου του
25 Στράβωνος, και εν τους νικητηρίοις αυτού δεδεμένος

επόμπευσε και μετά τούτο αφεθείς, ές τε το

συνέδριον χρόνω ύστερον ενεγράφη, και στρατηγός
τότε "") υπό του Καίσαρος απεδείχθη, και ες τοσού
τόν γε προϊών επηυξήθη, ώστε και *" τους Πάρ
30 θους νικήσαι, και επινίκια ") αυτών πέμψαι οι μεν
ούν τώ πρώτω μετ' εκείνο έτει ") άρξοντες, πάντες προ
κατέστησαν ες δε δή το δεύτερον, οίτε ύπατοι και οι δή
μαρχοι μόνοι τοσούτον εδέησε και ες το τρίτον τινά
αποδειχθήναι και έμελλε και αυτός δικτάτωρ εν αμ
φοτέροις αυτοίς άρξειν. ") του τε ιππαρχήσαντος
*** άλλον τινά, *" και τον Οκταούϊον, καίπερ μει
ράκιονέτι και τότε όντα, προεχειρίσατο, ές τε το παρ
) πρώτον έτος] Quae sequuntur usque ad πρότερον, deside
rata adhuc in editis, [ut in Βaν. 2. et"Μed. b.] restituta Dioni
sunt ex cod., Μed. . a. apud Gronoν. Ρ. 96. et V. a. Ρro se
quenti και αγορανόμοι, εξ αγορανόμοι, L. Sed εupplementum
lacunae docet, hanc coniecturam nullam esse.
kk) πρώτον, δύο μεν και εξ] πρώτον εξ, δύο μεν εξ, R.
1) ου τούτο, * γράφω. . και πρόσθεν εγεγόνεισαν] ου τούτο
γράφω, ότι και πρόσθεν etc, L. ου τούτον τρόπον όν πρόσθεν,
Ν. Ηaec Re, αλλ' ου τούτο γράφω, (και γαρ τοσούτοι και πρό
σθεν εγεγόνεισαν) αλλ' ότι άλλοι τε, scil. απεδείχθησαν στρατη
γοί, R. αλλ' ου τούτο ως καινόν γράφω και γάρ πρόσθεν εγε
γόνεισαν, W. Εquidem verba αλλ' ού - εγεγόνεσαν putabam
in parenthesi ponenda, ita ut και ante πρόσθεν sit etian, guan
φuam και γάρ και πρόσθεν praetulerim, ad έγεγόνεσαν aiitem
subaudiendum τοσούτοι, non addendum. Ιta nihil difficultatis
 L IBER XLIII. C. IUL. CAESAR. 183

omnes designabat. In primum quidem annum quae- A.U.C.

stores quadraginta creati sunt, prout antea ; aediles 7**
vero tunc primum sunt constituti duo patricii, et
plebeii quatuor, e quibus duo Cereales aediles voca
rentur: isque mos ad nostram usque aetatem exinde
perductus est. Praetores autem creati sunt sexde
cim: quot quidem et ante fuerant. Inter hos prae
tura P. Ventidio etiam obtigit. Is Ventidius, ut su- .,
pra demonstravi, prisco genere ex agro Piceno orium
dus erat, inque bello, quod a sociis contra Romanos
gestum est, ipse quoque adversus eos arma tulerat :
eumque captum Pompeius Strabo in triumpho vin
ctum duxerat. Post dimissus, successu temporis im
Benatum allectus, ac tum a Caesare praetor creatus

est: tantosque progressus fecit, ut Parthos deinde su

peraverit, et de iis triumphaverit. Ac magistratus
quidem, qui primo proximo amno rempublicam ad
ministrarent, omnes tum designati sunt : in secum
dum autem annum consules tantum et tribuni ple
bis: tantum abfuit, ut tertii quoque anni magistra
tus designarentur. Caesar autem his iisdem duobus
annis dictator futurus, magistros equitum sibi cum
alium quendam, tum Octavium , licet id temporis
adhuc adolescentulum, delegit: ipse im praesentem,

superesse videtur, nisi quod μάν g; &πεδειγόησαν positum mi

hii habet in sequentibus ad quod referatur. Quod tamen ne
minem movebit, qui legerit p.'25. A. 312. D. 314. E. 389. C. etc.
St. Non multum hic iuvat V. a. aut Med. a. Tb. qui nihil aliud
docent, quam xαι ydg xqöo$ev scribendum esse. Re. Bav. a.
omiuit articulum ante Oύεντίδιος. Pro £yεyövsvoav dedi éyeyö
veoav. v. ad p. 45. C. et 353. D. St.
Il) ojs signraw] ἀστες εἰσηται , Med. a.
lll) ύπό pro ἐπι reposni, auctore R. St.
m) αυτόν] αὐτόν, quod Wa. coniicit, valde placet. St.
mum) &g5avres} &g£ovrss, L. Atque sic edidi ex Med. a. b. St.
m) roj rs irragyjaavtog &11ov τινά] τους τε ίπταοzijoovtas
xa} &AAov tuv&, L.T Immo genitivi pendent a verbo προεχειgi
caro, sic: pro Lepido, qui magister equitum erat, elegit, np. in
duos annos sequéntes. &11ovT*£ ruva, Med. a. b. Paulo post
in iisdem extat ταῦτ' ἐylyveto. St.
 184 ΙΟ Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

όν, εν ώ ταύτα εγίγνετο, ύπατόν τε ανθ' εαυτού

L.240.""" τον ") Δολοβέλλαν αντικατέστησε, καίτοι τού Αντω
4ο νίου πάντα τον ενιαυτόν μέλλοντος άρξειν και τώ Λε
πίδω τήν τε Γαλατίαν την περί Νάρβωνα, *" και την
Ιβηρίαν την πλησιόχωρον προστάξας, δύο ") αντ' αυτών
ετέρους, ιδία γε εκάτερον, ιππαρχήσαι εποίησεν.
") ως """ γάρ είρηται, πολλοίς ") ευεργεσίαν οφείλων,
45 διά τε των τοιούτων αυτας, και *" διά τών ιε
ρωσυνών απεδίδου ές τε τους πεντεκαίδεκα ένα,
και ες τους επτά ) αύ καλουμένους, τρείς ετέρους
") προσαποδείξας.

ο). Δολοβέλλαν] Reetius Δολαβέλλαν. Νοtum enim, hac voce

significari runcinam parvam, a qua Dolabellis cognomen. L
Μox Μed. a. b. αντεκατέστησε. maΙe. Ρro αντ' αυτών reponen
dum videtur αντ' αυτού, φuod ad Lepidum pertineat. St.
Ρ) ως γαρ είρηται] Deest in Μed. a qui sic pergit: πολλοίς
γαρ ευεργ, et autea scribίι εποίησε,
 IL IBER XLIII. C. IUL. CAESAR. 185

quo haec agebantur, ammum, Dolabellam pro se com- A.U.C.

sulem esse iussit, Antonio consulatum ad finem us- 7*
que eius amni gesturo. Lepido Galliam Narbonen
sem, Hispamiamque citeriorem mandavit. Ita in Am
tonii Lepidique locum duos alios magistros equitum
snffecit, seorsim magistratu functuros. Quum emim
plurimis beneficia, ut dictum , deberet, his magistra
tibus ac sacerdotiis collatis, eis satisfecit: itaque et
quindecimviris unum , septemviris tres alios ad
iunxit.

q) εὐεργεσ{αν άφsl1aov] Interpres sic exposuit, ac si scriptum

reperisse; £ösgyεσίας dqpeilov, T quod probo, L. Eo refer se
quens avrag.
r) αὐ] &vògas, W. Prorsus assentior. Ita enim Dio in his,
et viginti viris, aliisque constanter. Re. in Addendis. vid.
p. 376. D. 496. E. St.
s) προσαποδεί£ας] rtQoaxoôst£ας Bav. 2. St.
 186

T J2 N . A/ I./2 N O >'

'P Q M A I H Q N 'I X T O P I Q NT
T O

TEXXAPAKOXETON TETAPTON BIBAION.

TAZME ENEXTIN EN TQ, TE>> APAKOxTQ, TE

TAPTS2v TS2N 4IS2NOΣ ' PS2MAIKS2N 'Ix TOPIQN.

IIegi τόν τβ Kaloagu φηφισ0£vvov.

IIegi vis ἐπιßovììs vìg èv aùrûv ovótáøng.
'9c Kaioag £αφάyn.
'9g òóyμα £y£vsro, μή μνησικακεῖν αὐτούς έιλήλοις.

• λό Κataeeos ταφής, και τοῦ λεχδέντος έτ'

IIegl tijs τοῦ
-

avv9 Aoyov.

XQ6vov πλῆθος μάχQv tijg 'IovÃlov KaloaQog öwtato

glag τό πέμπτον, μετὰ *) Alμιλίου AEzzlδον ίππάg
yov, xai ύπατείας τὸ ἐ, μετά Mägxov 'Avvaovtov.
a) μετά Alμι1lov et quae sequuntur, usque ad μετά Mdgxov
desiderata in editis [et Med. b.] Jeguntur apud Gronov. p. 89.
ex cod. Mediceo a. 7 Ceterum paulo ante, pro μ£yQv rrjs 'Iov—
Âiov Kaioc gos àuxvovaoQias, [quod nomen im Med. a. b. scribi
 187

D I O N I S

H I S T O R I A E R O M A N A E.

LIBER QUADRAGESIMUS QUARTUS.

HAEC INSUNT LIBRO XLIV. ROMANAE HISTORIAE

DIONIS.

De decretis in honorem Caesaris factis. c. 1—11.

De conspiratione in mortem Caesaris inita. c. 12— 18.

Ut Caesar interfectus sit. c. 19-22.

Ut senatusconsulto mutuarum iniuriarun memoria sit pro

hibita. c. 23— 34.

Quomodo Caesar sepultus fuerit: oratioque in eius fumere

habita. c. 85—58.

Continentur haec omnia eo adhuc ammo, quo Caesar

dictator V. fuit, Aemilio Lepido magistro equi
tum : et consul V. collega M. Antonio.

tur δικταrogtas,] verius dicendum fnisse videtur, τὰ 1οιπά τῆς

"Iova. Kaug. διwt. Sic in aliis librorum inscriptionibus reperi
mus: et huius anni acta iam coeperat Dio narrare libro supe
riore p. 238. B. sqq.
 188 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ ΓΚ Ο Μ Α Ν Α Ε.

R.380. Ο μεν ουν Καίσαρ ταύθ' ούτως, ώς και

":, επί τούς Πάρθους στρατεύσων , έπραξεν
' οίστρος δέ τισιν αλιτηριώδης , φθόνω τε τού
") προήκοντος, και μίσει του προτετιμημένου σφών,
5 προσπεσών, εκείνόν τε ανόμως απέκτεινε, και
νόν ανοσίου δόξης όνομα προσλαβών, και τα
ψηφισθέντα διεσκέδασε στάσεις τε αύθις εξ ομο
νοίας, και πολέμους εμφυλίους τους Ρωμαίοις
παρεσκεύασεν. έλεγον μεν γαρ , καθαιρέται
L 241.τε του Καίσαρος και ελευθερωται του δήμου γε
11 γονέναι το ") δ' αληθές, εκείνω τε ασεβώς επε
βούλευσαν, και την πόλιν ορθώς ήδη πολι
τευομένην έστασίασαν.
1, bb
Δημοκρατία γάρ όνομα ") εύσχημον έχει, και
15 τινα ισομοιρίαν πάσιν εκ της ισονομίας φέρειν δο
κεί, εν δε δή τους έργοις ελέγχεται μηδεν ομο
λογούσα τώ προσρήματι και τουναντίον ή μο
ναρχία , δυσχερές μεν ακούσαι , χρησιμώτατον
δε εμπολιτεύσασθαί, έστι. ") ράόν τε γάρ ένα
Ιι.381.τινά χρηστόν ή πολλούς ευρείν. " *) άν γε και τού
L. Β. το χαλεπόν ) τισιν είναι δοκή, πάσα ανάγκη
22 εκείνό γε αδύνατον ομολογηθήναι είναι... ου γαρ
προσήκει τοις πολλοίς αρετήν κτάσθαι, ει δ'
ούν και φαυλός τις αυταρχήσειεν, αλλά ") του

Β) προήκοντος] Νihil haesitans amplexus sum emendationem

Leunclavii, pro προσήκοντος, [quod etiam Μed. a. b. habent.]
Νam et ipse pluribus exemplis docet, haec verbn a librariis
Γionis saepe confundi. Re. Μox κενόν, pro καινον, R. ut in
telligatur vana et impia gloria. St.
lb) δ' αληθές] δε αληθές Μed. a. b. St.
 LIBER XLIV. C. IUL. CAESAR. 189

I. Itaque Caesar ad bellum adversus Parthos se hoc A.U.C.

modo parabat. Enimvero pestilens furor certos quos-.??;.
dam homines, qui et invidebant antecellenti se Cae- Dictat.
sari, et in honore maiori constitutum oderant, inva-&'&.
sit, ut eum iniusta caede perimerent, sumpto sibicum An
novo impiae gloriae nomine, et quae iam decreta *°"'°
fuerant everterent, iterumque ex concordia seditio
nes, civiliaque bella Romanis conflarent. Nam ver
bis quidem illi se percussores Caesaris, et liberatores
populi ferebant : sed re vera impie perniciem ei ma
chinati sumt, et urbem recta iam reipublicae admi
mistratione utentem in seditiones coniecerunt.
a. Popularis enim status, nomen quidem hone
stum habet, videturque, ex aequalitate iuris, mom
plus uni, quam alteri tribuere: verum ipsa re com
probatur, nihil ei cum sua appellatione convenire.
Contra monarchiae momen auditu grave est: sed mom
sine commodis maximis in eiusmodi republica versa
mur. Facilius enim est, unum reperire virum bo
mum, quam multos. Quod si unum invenire talem
difficile videatur, omnino fatendum est, fieri non
posse, ut multi inveniantur: virtutis enim possessio

bbb) εὐσχημον] μ}ν εὐσχήμov Med. a. Et sane μάy, nisi addi,

certe intelligi debet. Idem codex mox xal inserit ante loo
μougfav. St.
b. *) &v ys] àv òè, R.
c) z&gtöv τισιν sivc ] zαλεπόν τι εΤναι, V. b. Haec Re. Mox
πάση dvdyxn pro πάσα ἀv&yxn dat Med. a. •

cc) τοῦ yε]. Sic HS. et L. hic et saepius alias, pro τοῦ τε
apud P.S. [et in Med. a. b.] -
 190 ΙDΙΟ ΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜΑ ΝΑΕ

25 γε πλήθους των ομοίων αιρετώρερός εστιν ώσ

περ που και τα έργα * τά τε τών Ελλή
νων και τα των βαρβάρων, τών τε Ρωμαίων
αυτών, τεκμηριοί, τά τε γαρ αμείνω, " πο
λύ μείζω και πλείω, και πόλεσι και ιδιώταις,
εκ βασιλέων, ή δήμων, αει ποτε εγένετο και
") τά δυσχερέστερα εν ταις μοναρχίαις ή ταϊς όχ
λοκρατίαις συμβαίνει, ει γάρ που και δημο
κρατία τις ήνθησεν, ") αλλ' εν βραχεί χρόνω
ήκμασε, μέχρις ου μήτε μέγεθος, μήτε ισχυν
") έσχον, ώστε ή ύβρεις σφίσιν εξ ευπραγίας,
ή φθόνους εκ φιλοτιμίας εγγενέσθαι. πόλιντε,
αυτην τηλικαύτην ούσαν, και του τε καλλίστου
τού τε πλείστου έ) της οικουμένης της εμφανούς
άρχουσαν, και πολλά μεν ανθρώπων") ήθη και
4ο διάφορα κεκτημένην, πολλούς δε και μεγάλους
πλούτους έχουσαν, ταίς τε πράξεσι και ταϊς
τύχαις παντοδαπαίς και ιδία και δημοσία χρω
μένην, αδύνατον μεν εν δημοκρατία σωφρονήσαι, 2

L. D. αδυνατώτερον δε, μή σωφρονούσαν ομονοήσαι. ώστ

"/

45 είπερ ταύτα ούτως * ό, τε Βρούτος ο Μάρ

κος και ο Κάσσιος ο Γάϊος εξελογίσαντο, ουκ
άν ποτε τόν τε προστάτην και τον κηδεμόνα αυ
της απέκτειναν, ουδ' αν μυρίων αίτιοι κακών
και εαυτοίς και τους άλλοις τους τότε ανθρώ
50 ποις εγένοντο.
Έσχε δε ώδε, και αιτίαν τήνδε ο θάνατος αυτού
έλαβεν ου γαρ δή και αναίτιον πάντη το
επίφθονον έκτήσατο, πλήν καθ' όσον αυτοί οι βου
Β.382 λευται ταίς τε καινότησι και ταίς υπερβολαίς των
"ξ τιμών εξάραντές τε αυτόν και φυσήσαντες,
Ι. Ε
έπειτα
επ' αυταίς εκείναις και εμέμφοντο και διέβαλλον,

d) τά δυσχερέστερα] Νisi hic addas ήττον, non constabit ora

tio , Χ. Forte πολύ ελάττω addendum. Οd. Ρet. Faber Se
rnestr. Ι. Ρ. 165, transponit: τα δυσχερέστατα (ita ille, et RS.
εt cod. Μed. a. b.) εν ταις οχλοκρατίαις ή ταις μοναρχίαις συμ
Ε Re, Εum ex parte verum vidisse dicens Reiskius, fta
ocum constituit: τα δεινά δυσχερέστερα εν ταις οχλ. ή ταίς μο
ναρχ. συμβαίνει. St.
 LIB E R XLIV. C. IU L. C AESAR. 191

im multos mon cadit. Ac si quis etiam vitio deditus A. U.c.

imperium solus teneat, tamen pluribus sui similibus ?'°
anteferendus est. Cui rei fidem facere possunt res .
gestae Graecorum, barbarorumque, et ipsorum etiam
Romanorum. Nam et prosperitates longe maiores
frequentioresque, tam ipsis urbibus, quam privatis'
hominibus, obtigere semper a regibus, quam a popu
lari statu : longeque minus rerum adversarum sub
unius, quam sub multitudinis imperio accidit. Ac
si qua aliquando respublica floruit popularis, exi
guum certe ad tempus viguit, quamdiu mec magni
tudine tanta meque viribus esset, ut in ea ex rebus
secundis iniuria, ex ambitione aemulatio nasceretur.
Fieri certe non poterat, ut urbs tanta, quae pulcher
rimam maximamque partem orbis terrarum patefacti
suo continebat imperio, quae plurima variaque ho
minum genera sibi subiecerat, quae multas et ma
gnas opes possidebat, quae rebus saepenumero ab se
feliciter gestis privatim publiceque fruebatur, ut illa
im statu populari moderate se gereret ; ac fieri pote
rat etiam minus, ut amissa moderatione concordiam
retineret. Quae si cum animis suis M. Brutus et C.
Cassius reputassent, nunquam patronum ac tutorem
reipublicae necassent: meque sibi, aliisque, qui ea
tempestate vivebant, hominibus, infinitorum malo
rum fuissent auctores.
3. Caeterum res ita acta est, atque haec in cul
pa mortis eius fuerumt. Nec enim omnino praeter
culpam suam invidia oneratus est Caesar. Praeter
quam enim quod ipsi senatores movis ac immodicis
honoribus eum extollentes et inflantes, eorum deinde
nomine reprehendebant et calumniabantur, quasi lu

e) dix' £v ßQagei] d44' £v ys ßg. [et mox fxpaosv] Med. a.

f) £oyov] ἐσyev, V. b. Re. Sed pluralis locum habere potest,
quia τίς praecessit. Deinde R. vult πάλιν δε, αὐτήν τε τηλικαὐ.
*jv ούσαυ. St.
g) rijs obwovu£vns vís íuq/ovoijg] τῆς ἐμφανοῦς olxovu£vns,
ed. a. p.
h) &v8Qoixov j6n] Restitue àvôgojwwv Éêvn, L.
 192 ΙΟΙΟΝ ΙS Η ΙSΤ Ο RΙΑ Ε R Ο ΜΑΝ ΑΕ

L.242.ώς ήδέως τε σφάς λαμβάνοντα, και ογκηρότερον

απ' αυτών ζώντα, έστι μεν γαρ ότε και ο Καί
60 σαρ ήμαρτε, δεξάμενός τέ τινα των ψηφισθέντων
οί, και πιστεύσας όντως αυτών αξιούσθαι" ") πλείον
δε όμως εκείνοι, οί τινες αρξάμενοι τιμάν αυτόν ως
και άξιον, προήγαγονές αιτίαν οίς εψηφίζοντσ.
ου γάρ διωθείσθαι πάντα αυτά ετόλμα, μή και
65 υπερφρονείν νομισθείη ούτ' αύ, λαμβάνων, ασφα
λής είναι ") έδύνατο. το γάρ υπερβάλλον τών τε τι
μών και των επαίνων χαυνοτέρους πως και τους
L. Β. πάνυ σώφρονας, ώστε κακ τών επαίνων") αληθώς
γίγνεσθαι δοκώσι, ποιεί,
7Ο Εγένετο δε τα δοθέντα αυτό " μετ' εκείνα, όσα
είρηται, τοσάδε και τοιάδε, καθ' εν γαρ, ει και
μή πάντα άμα *) μήτε εσηνέχθη μήτε εκυρώθη,
λελέξεται, τα μεν γαρ πρώτα φέρεσθαι τε αυτόν
αεί, και εν αυτή τη πόλει " την στολήν την επινί
75 κιον ενδεδυκότα, και καθέζεσθαι" επί του αρχικού
δίφρου πανταχή, πλην εν ταις πανηγύρεσιν, εψη
φίσαντο. ") τότε γάρ " επί τε του δημαρχικού βά
θρου και μετά των αεί δημαρχούντων θεάσασθαι
έλαβε. "" σκύλά τέ τινα οπίμα ες τον τού Διός
L. C. τού Φερετρίου νεών αναθείναι οι, "". * ώσπερ τινά πολέ
81 μιον") αυτοστράτηγον αυτοχειρία ποι πεφονευκότι,
R.383 και τοίς "" ραβδούχοις δαφνηφορούσιναει χρήσθαι"
** μετά τε τάς ανοχάς, τάς Λατίνας, ") επί κέλητος Ε

i) πλείον) πλείστον, RS. et Μed. a. b.

ii) έδύνατο edidi pro ήδύνατο. ν. ad p. 1 17. Β. St.
iii) αληθώς γίγνεσθαι] Χylander vertit, guasi legisset αληθώς
τοιούτοι γίγνεσθαι, guod nec absurdum. Re. Praecedentia, τών
επαίνων, omittit Μed. a. gui idem cum Μed. b. pro κακ legit
κάν... Unde fortassis probanda Reiskii coniectura: άλλως τε καν
υπό των αληθώς επαινούντων γίγνεσθαι δοκ. St.
k) μήτε εσηνέχθη] Ηaec verba deerant, suppleta ex cod. Μed.
apud Gronov. p. 98. et V. a. pro quibus Χ. μήτε εψηφίσθη
substituendum iudicaverat, φuod tamen a sequenti εκυρώθη ni
hil differre ostendit Gronovius.
1) τότε γαρ] Sic Χ. ΗS. L. pro τό, τε γαρ, φιισd est apud
RS. [In superioribus Βaν. 2. vitiose scripta, exhibet ενδεδεικότα
et εψηφήσαντο. Ρostea θεάσθαι pro θεάσασθαι vult R. ob
praecedentes infinitivos praesentes.]
 LIBER XLIV. C. IUL. C AE SAR. 193

benter eos admitteret, et arrogantius inde se gereret; A.U.C.

- - - o.
etiam Caesar ipse nonnunquam peccavit, quosdam ?'
sibi decretos homores accipiens, seque re vera di
gnum iis iudicari existimans. Maior tamen senato
rum, culpa fuit, qui dum eos honores Caesari tam
quam digno deferrent, decretis suis crimini eum ob
iiciebant: quum nec renuere omnia auderet, me com
temptui habere ea videretur; nec, si admisisset, tu
tus esse posset. Nam immoderati honores laudes
que, inflatum animum etiam modestissimo cuique
afferunt, ut se iam tales esse, quales praedicantur,
existiment.
4. Fuerunt autem honores, Caesari post supra
recensitos decreti, fere hi et huiusmodi : quos simul
commemorabo , quanquam de omnibus eodem tem
pore meque relatum neque decretum sit. Primum
enim locum ut semper obtineret, datum est, utque '
ipsa in urbe, veste triumphali indutus versaretur :
deinde, ut semper curuli sella sederet, exceptis Ju
dis: tum enim ut spectator adesset in tribunitio sub
sellio, cum iis, qui quoque tempore tribunatum ple
bis gererent, concedebatur. Praeterea , ut opima
spolia in templo Iovis Feretrii suspenderet, quasi
sua manu imperatorem hostium aliquem occidisset:
ut lictoribus semper uteretur, qui fasces laureatos
praeferrent: ut ipse, feriis Latinis peractis, ex Al
m) αυτοστgt;τηyov] Forte &vttotgdvnyov, Od. Minime vero.
Opima enim erant, quae dux duci vel regi, non legato, detra
xisset. Dicitur aliasTavroxQdroQ argarnyös p. 461. TE. uibi pari
ter de opimis sermo. Re. στgatnydv, R. vid. not. ao. * Bav. 2.
corrupte aùroatQdymgov. Paulo ante in Med. b. est φαgerQtov.
vitiose. St.
n) έπι x£λητος] Insignem mendam Dioni detraximns. ' Nam
vulgo, [etiam in Bav. [2. et Med. b.] legitur τάς Accttvog ?rrt
x1nouv, Tês vijv πόλιν — ἐσελαύνειν ; ubi interpres ex ingenio:
curru inveheretur. Sed nec Latinarum nomen addito £*tiw4natv
indiget, aut unquam eo apud Dionem utitur ; et ἐσιττεύοντα
£ixö zoù 'Aìßgvoü mox Caésarem sistit Dio p. 245. A. Atqui
hoc est ἐπι κάλητος ἐgsλαύνειν. ut de ovatione Augiisti p. 526. A.
£ti x£ìntos £ς την πόλιν ἐσήλασε. P. 544. E. èrrì x#Arjto§ £g r6
άατν ἐςελάσαι. p. 549. C. t& ἐπι κάλητος ἐπινίκια ἐπεμῦs. Prae
ivit mihi egregius cod. Med. a. misi quod is perperam ἐπι w£
1rjvw exhibet.
IDionis Rom. Hist. Tom. II. N
 194 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟR Ι Α Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

ες την πόλιν εκ του Αλβανού εσελαύνειν έδοσαν πρός

85 τε τούτοις "") τοιούτοις ούσι, "" πατέρατε αυτόν της πα
τρίδος επωνόμασαν, "" και ες τα νομίσματα ενεχάρα
ξαν τά τε "" γενέθλια αυτού δημοσία θύειν εψηφί
σαντο και εν ταις πόλεσι, "" τους τε ναοίς τοίς εν τή
"Ρώμη πάσιν, ανδριάντα τινά αυτού είναι εκέλευσαν.
L. D. και επί γε του βήματος ") δύο, τον μεν, ώς τους
91 πολίτας σεσωκότος, τον δε, ώς την πόλιν εκ πολιορ
κίας εξηρημένου, "" μετά των στεφάνων των επί τοίς τοι
ούτοις νενομισμένων, ιδρύσαντο. "" νεών τε Ομονοίας
καινής, ως και δι' αυτού ειρηνούντες, οικοδομήσαι, και
95 πανήγυριν ") αυτήν ετησίαν άγειν έγνωσαν,
"Ως τε ταύτα εδέξατο, "" τά τε έλη οι τα
Πόντινα χώσαι, *" και τον ισθμόν τόν της Πελο
ποννήσου διορύξαι, βουλευτήριόν τέ τι καινον ποιήσαι
προσέταξαν, επειδή το "* Οστίλιον, καίπερ ανοικο
δομηθεν, καθηρέθη πρόφασιν μεν του ** ναόν
Ι. Ε. Ευτυχίας ενταύθα οικοδομηθήναι, όν και ο Λέπι
2 δος ιππαρχήσας εξεποίησεν , έργω δε, όπως μήτε
εν εκείνω ** το τού Σύλλου όνομα σώζοιτο, και
έτερον εκ καινής κατασκευασθεν, ** Ιούλιον ονο
5 μασθείη ώσπερ που και *" τόν τε μήνα εν
ώ εγεγένητο, ") Ιούλιον, κάκ τών φυλών μίαν
L.243.την κλήρω λαχούσαν, ** Ιουλίαν επεκάλεσαν,
R.384 και αυτόν μεν *7 τιμητήν και μόνον και διά
βίου είναι : *" τά τε τους δημάρχοις δεδομένα
10 καρπούσθαι, όπως άν τις ή έργω ") ή λόγω
αυτόν ύβρίση, ιερός τε ή και εν τώ άγει ενέ
χηται *" τον δε δή υιόν (άν τινα γεννήση,
ή και έσποιήσηται) αρχιερέα αποδειχθήναι έψη
φίσαντο.
nn) τοιούτοις abest a Βav. 2. St.
nnn) δύο] ανδριάντας diserte addit Ζ. [Praecedens επί γε li
Βrarius Βav. 2. mutavit in επί τε. Sed γε delet R.]
ο) πανήγυριν αυτήν] αυτή, scil, Ομονοία, L. αυτής, .scil.
Concordiac, R. Paulo ante pro δι' αυτού Μed. a. habet δι' αυ
τών, , Ρostea Μed. a. b. Πόμπινα. St. -

Ρ) Ιούλιον] Vox addita ex V. a. b. Μed. a. et Χiph. Sed

"Ημίd ego ad codices provoco ? oum exstet vocabulum in edi
"one RS. negligenter omissum ab HS. guem unum sequitur L.
 LIBER XLIV. C. IUL. CAESAR. 195

bano in urbem equo inveheretur. Ad haec Patrem A. U.c.

Patriae eum appellarunt, et nomine illo pecuniam ?*°
signaverunt : sacra publice fieri matali eius die iusse
runt: utque in omnibus urbibus, omnibusque Romae
templis, eius statua poneretur. In ipsis rostris duas
ei statuas collocarunt, civica unam, alteram obsi
dionali corona insignem : quasi et cives ab interitu,
et urbem obsidione liberasset. Insuper Concordiae
Novae templum aedificari iusserunt, ob pacem sibi
a Caesare restitutam, annuamque ei celebritatem in
6t1tu1.

5 Eos honores quum Caesar accepisset, ut Pom

tinas paludes iniecto aggere complamaret, isthmum
que Pelopommesiacum perfoderet, ei mandatum est;
utque novam curiam exstrueret. Erat enim curia
Hostilia, quum refecta fuisset, denuo destructa, sub
specie quidem, quod ibi templum Felicitatis condi
debeat, quod et Lepidus, quum magister equitum
esset, absolvit: sed re ipsa ob hanc causam, ut me
in eo quidem templo Syllae nomen superesset, ut
que nova curia, Iulia vocaretur: sicut et mensem,
in quem Caesaris matalis inciderat, Iulium ; unamque
tribum, sorte ad hoc ipsum delectam, Iuliam cogno
minaverunt. Quin etiam decretum, ut censor solus,
idque quamdiu viveret, esset: utque eodem, quo tri
buni plebis, beneficio uteretur : scilicet, ut qui ei
vel verbo, vel re, iniuriam intulisset, sacrilegio ac
piaculo sese obligasse existimaretur : ut si quem
filium Caesar vel procrearet, vel adoptaret, is sum
mus pontifex constitueretur.

Haec Re. Praecedens $y£y£vvrjro mutavi in £yey£vrjro , auctore

Med. a, ut p. 27o. A. St.
q) j 16yp] } xal 16yqy, Med. a. Statim idem codex, pro
<p6tori, tegάφνλός τε xai £v τφ etc. [nt etiam in Med. b. legi
tùr,] (vel ut Leunclavii editio, omisso xal) habet: vßelgas, 'ie
g-ôstè , xaì èv etc. puto scribendum iegóg re jj, xai etc. quod
recepi velut nexui aptius, accedente auctoritate Zonarae p. 492.
Be. isgöv eivav £%£ortioav και τφ άγει ἐνεχεσθαι. Mox ἐστοιήσn
ται scripsi, pro έκπ. [quod et Med. a. b. habent.]
N 2
 196 Γ Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ R Ι ΑΕ RΟΜΑ ΝΑΕ

15 "Ως " ο δε και τούτοις έχαιρε, "" δίφρoς τέ

οι επίχρυσος, "" και ") στολή, ή ποτε οι βα
σιλείς εκεχρηντο, "" φρουρά τε εκ των ιππέων
και εκ των βουλευτών εδόθη και προσέτι και
" " εύχεσθαι υπέρ αυτού δημοσία κατ' έτος έκα
L. Β. στον, " " τήν τε τύχην αυτού ομνύναι, και "" τα
2ι πραχθησόμενα αυτό πάντα, ) κύρια έξειν ενό
μισαν κακ τούτου και "" πενταετηρίδα οι, ώς
ήρωϊ, ιεροποιούς τε ες τάς του ") Πανός γυ
μνοπαιδίας, "" τρίτην τινά εταιρίαν, ην Ιουλίαν
25 ) ωνόμασαν καν ταϊς οπλομαχίαις "" μίαν, τι
νά αεί ήμέραν, και εν τη Ρώμη και εν τή
άλλη Ιταλία, ανέθεσαν και, επειδή και τούτοις
ηρέσκετο, ούτω δή ές τε τα θέατρα τόν τε "" δί
φρον αυτού τον επίχρυσον, και τον στέφανον τον
R.385.διάλιθον και διάχρυσον, *" εξ ίσου τοίς των θεών,
L. C. εσκομίζεσθαι. ** καν ταϊς ιπποδρομίαις ") όχόν
82 εσάγεσθαι εψηφίσαντο και τέλος *) Δία *" τε
αυτόν άντικρυς Ιούλιον προσηγόρευσαν, και ναόν
αυτό ") τή τ' επιεικεία αυτού τεμενισθήναι έγνωσαν,
85 *) ιερέα ** σφίσι τον Αντώνιον, ώσπερ τινά διά
λιον, προχειρισάμενοι,
Και (άγε μάλιστα την διάνοιαν αυτών εξέφηνεν)
άμα τε ταύτα εψηφίζοντο, και ** τάφον αυτό
εντός του πωμηρίου ποιήσασθαι έδοσαν τά τε
4ο δόγματα τα περί τούτων γιγνόμενα "" ες μεν στή
Ι. D. λας αργυράς χρυσέοις γράμμασιν ενέγραψαν , υπό

r) και στολή, ή ποτε οι βασιλείς εκέχρηντο) στολή, pro στήλη

νιulgato, legendum esse iudicaverat' Rubenius, probante Οd.
et F. guem vide, [et Wa.] Αccedit nobis Ζon. 1. c. et magni
ponderis auctoritas codicis V. a.
s) κύρια έξειν] Ita V. a. Sed non fraudandus ingenii laude
L, gui idem ex coniectura vidit. Vulgo , [et in Μed. a. b.]
κύρια άξειν.
, t) Πανός] Sic RS. emendavit corruptum illud παντός, φui et
όνομάσαντες, φuod sequebatur, et in Μed. a. b. φuoφue est,
mutandum dicit in ωνόμασαν. Receperunt emendationenι ΗS.
L. et videtur, vel silentium ipsum mearum lectionum ex V. a.
b. ad Ηenrici editionem, et ex Μed, a. ad Leunclavii, utrum
 L IB ER XLIV. C. IU L. CAESAR. 197
.•

dita 6.
estHaec
sella quum Caesar laeto quali
animo reges
accepisset, ad. A.U.C.
aurata, togaque, quondam 7mo.

usi erant: additum quoque ex equiuibus et sematori

bus satellitium; item, ut quotannis vota pro salute
eius publice fieremt; ut per fortunam eius iusiuram
dum conciperetur; ut omnia quae acturus esset, rata
haberentur; ut quinquennalia ei , tanquam heroi, fe
sta agerentur. Tertium item quoddam collegium sa
cerdotum , qui Lupercalia celebrarent, institutum,
idque Iulium vocatum est: unusque ei Judorum gla
diatoriorum singulorum, sive ii Romae, sive alibi
in Italia ederentur, dies consecratus est. Quum haec
etiam Caesari placuissent, iam in theatra etiam sel
lam eius auream, coronamque gemmis auroque in
signem, deorumque coronis parem, inferri, atque in
Circensibus ludis etiam introduci eius thensam ius
serunt: denique Iovis Iulii cognomentum ipsi palam
tribuerunt, templumque ipsi et Clementiae Iuliae de
dicari iusserunt , sacerdotioque horum Antonium,
quasi flaminem dialem aliquem, praefecerunt.
7. Enimvero hoc potissimum animi eorum sem
temtiam declaravit, quod dum haec decernerent, etiam
sepulchrum ei intra pomoerium uti fieret, permise
runt : quod decreta haec in argenteis columnis, lite
ris aureis perscripserunt: quod eas denique sub pe
-

que confirmare. Re. At paulo ante indicavimus, etiam in Med.

a. b. legi óvoudaavr£s. St.
u) dyòv] Vulgo , [et in Med. a. b.] özλον. vid. F. not. 42.
x) 4ia te] διά τε, RS. [et Med. a.] male. Illud ex Xiph.
confirmat Xyl. (qnanquam im omnibus editionibus ita mom le
gatur) et receperünt HS. et L. Sed ôiov mayult N. et Palmer.
Xiphilimus utique 4ia, qufa addit, 886v avròv χειQorovrjaavrsg.
Divum dicere viventem, "vix moris. Etiam Zonaras 4icz rs divj
vdv 'Iov1uov. Sic scribendum, non δια τε. Interpres ridicule:
et Quintilis mensis ab eo Iulius appellaretur. -

y) vgöv αύτφ τῆ ἐπιεικεία αὐτοῦ] vozóv αύτφ άπ} rj oixig αυ

ro5, V. b. pessimiie. Forte αὐτφ τῆ τ' ἐπ. ' Hinc inox άφtse.
Re. cui assentitur Baumgarten - Crusius ad Suetom. Caes. c. 76.
Utrumque ego secutus v' inserui. St.
z) iaQéo: oqpioi] isQ&c. roùtov , Xiph
 198 IDIONIS HISTORIAE ROMANAE

8} 88 roJg xööag τοῦ Διὸς *) του Κατιτωλlov

&r#9egav. 8nλοῦντάς ot xai *) μάλιστα ἐvagyós,
8r, άνθρωπος ετη. íoíavto μόν yàg tuu$v czjvöv,
43 gjg xal μετqu&αοντα· προχωροῦντες δè, ἐπειδ) zai
oovra rotg wnyi£ouévovg ävögov , (πλìv yàg öÄiyov
vvvóv, ardvta aùxà ἐδάζατο) *) det vu μεῖζον άλλος
&λλο γαθ' ύπερβολήν ἐσάφεQov, oi μὸν, ότεgxo«-
xsgovreg aùróv, ot òè xai διασκέπτοντες. âuâÄst
L. E. xa\ *) yvvai£iv, όσαις ἐν σελήσα, ovveivat ot άτόλ
si μησάν τινες ἐπιτρεύσι, ότι πολλαῖς και τότε ετι,
R.385*7 xatrtsg xevtnxovrovτης όν, ἐzgjro. £regov ôè,
xai o£ye πλεtovg, ** £ς τε τὸ ἐπιφόovov xaì ès zò
veuegnt6v arQodyειν αυτόν **) ότιτάχιστα βουλόμενοι,
55 τοῦτ' *) £rotovv, £vtx êåøøον άπόλητων' άπερ τον
L. 244 £y£vsro. xatvov τοῦ KaloaQos xai δι' αὐτὰ ταῦτὰ
9aggrjoavrog , ( cjg oùx άν ποτε οὐδ' ύπ' èxel
vov, τοιαύτά γε ψηφιζομένων, οὐδ' ύτ' άλ
Aov rvvög δι' αὐτοῦς ἐπιβουλευδησομέvov) xéx τού
6ο τον δὲ σωματοφυλαζιν οὐκάτι χαησαμ£vov. τφ
μάρ δὴ λόγφ, *) τὸ ** argός τε τόν ßov
λευτόν και τgός τόν ττπάων τηQεἰσύαι πQo£με
vog, xal τ)ν ἐκ τοῦ πρίν φQovQàv xQo6xov£
λvσεν. -

65 'Eveiô) £) yàg èv μιὰ ποτε ήμέρα τά τε πλείω

xai τά μείζω σφόν ψηφισάμενοι (*° arâ*jv yàg
τοῦ Kaggtov, xai τινων άλλων, οὐ πεgußörjvov èxì
L. B. τούτφ άy£vovto, où μέντοι και ἐπαθόν τι, ἐά οὐ
πεQ xαί τὰ μάλιστα η ἐπιεικεια αὐτοῦ διεφένη,
7ο τοῖς γε άλλοις όμοδvμαδòv èyvóóón) xgooj£ov
a) του Kozrzuro1lvov] Sic L. ad marg. sic p. 459. E. 548. A.
646. D. 698. D. Vulgo, [et in Med. a. b.] KanutoAtov. Re. Same
4II KAIIETΩAIΩ1 in lapide erat, quem in ipsa arce Tarpeia
descripsit Iustus Rycquius de Capitolio c. 2o. Re. in Addendis.
Quare Karturo\iov , restitui. Eodem modo Re. IIoA&ruov ögos
recte praetulit IIo lcctivφ p. 5o7. B. v. ad p. 4o 1. C. et 515. D.
Paulo ante vix dubito quin Ionica forma zqvo&ovg a librariis sit
profecta, cum statim Attica dgyvgdis praecedat. Conf. Lobeck.
ad Phrynichi Eclog. p. 2o8. St.
b) géìiora] μέια , Med. a.
c) ô£ tv μεῖζον] Emendatio RS. pro &11' et tt μεῖζον, quod
et in Med. a. b. reperitur: quam secuti sunt reliqui.
 LIBER x L IV. c. IUL. c AEsAR. 199

dibus Iovis Capitolini collocaverunt: quo satis ipsum A. U.c.

aperte admonebant, ut se hominem esse intelligeret. 7°
Initio enim honores ei detulerant, quibus eum animo
moderato usurum existimarent: post quum his eum
gaudere sensissent, (omnes enim fere, praeter pau
cos, admiserat,) identidem alios aliosque ultra mo
dum accumulaverunt: alii, , studio adulandi mimio,
alii, ut eum irriderent. Quippe inventi sunt, qui
auderent potestatem ipsi cum quotcunque vellet fe
minis rem habendi, facere: mam pluribus etiam tum,
quinquagenario maior, utebatur. Maior tamen pars
haec eo agebant, ut ipsi in maiorem invidiam odium
que adducto perniciem maturarent: idque consilium
eventus probavit. Quanquam ipse Caesar ab imsidiis
se tutum vel ideo existimabat, quod eas nec illi,
qui hos ipsi honores decrevissent, neque alii quicum
que, horum metu, essent structuri. Quae causa ei
fuit, cur satellitio senatorum ac equitum recusato,
etiam pristinos corporis sui stipatores simul a se re
moveret ; nullo amplius satellitio utendum sibi exi
stimans.

8. Quum igitur quadam die im senatu de sum

mis ac plurimis Caesari deferendis homoribus senten
tiae essent latae, eosque unanimi consensu omnes
decrevissent, praeter Cassium et quosdam alios: (qui
huius ipsius adversationis causa in ore ommibus esse
coeperunt, mihil mali tamen propterea, passi ; qua re
d) yvvau£lv άσαις] quas et quot vellet. Sueton. 52, 5. . Prius
membrum praetermisit Dio, non recte; nisi tamen scripserit
όποίαις και δσαις. Casaub. ad Sueton. 1. c.
dd) örur&yuora im Xiphilimo deest. St. • - -

e) ixotov%] £rotnagw, Xiph. Mox oùô' ύτ' ἐκεῖνον edidi.

Edi solebat 65r' ύπτ' ἐκείνων. St. - - -

f) τφ πρός τε] τὸ πρός τε , L. probe, Re. Atque ita edidi.

Nam keiskii cohiecturàm, tò yàg àii 16yq) £ru£*££ ,(vel άδα
»&rq) xqöς τὸ βου1. me intelligo quidem satis, Paulo ante in
Med. a. b., pro οὐκέτι est £rt. ISt. ' . - - - - -

g) ἐπειδή'y&o] ἐπειδή yojv, N. qui recte addit, nihil sibi de

essé videri. ' A$teriscos énim, lacunae indicium , praemitti ius
serat X. idque fecerant HS. ét L. [Paulo post Kaalov scriptum
extat in Med. a. b.]
 200 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ ΑΝ ΑΕ

αυτό "" εν τώ τού Αφροδισίου προνάω καθημένω,

ως και πάντες άμα τα δεδογμένα σφίσιν απαγγε
λούντες (απόντος γάρ αυτού τα τοιαύτα, του μη
δοκείν αναγκαστοί, αλλ' εθελονται αυτά ποιείν, εχρη
75 μάτιζον) καθήμενος σφάς, " είτ' ουν ") θεοβλα
βεία τινί, είτε και περιχαρία, προσεδέξατο και
οργήν εκ τούτου πάσιν, ουχ ότι τους βουλευταίς,
L. C. αλλά και τους άλλοις, τοσαύτην ενέβαλεν, "" ώστ’ εν
τους μάλιστα πρόφασιν της επιβουλής τους αποκτεί
8ο νασιν αυτόν παρασχείν, έλεγον μεν γαρ απολογού
μενοί τινες υπέρ αυτού μετά ταύτα, ότι της τε
κοιλίας ακρατης υπό διαρροίας έγεγόνει, και διά
τούτο, ίνα μη ") εξιδίση, κατέμεινεν ου μέντοι
και πείθειν τους πολλούς έδύναντο, *) διά τό μετ'
85 ου πολύ εξεγερθέντα αυτόν αυτoπoδία οίκαδε κομι
σθήναι αλλ' υπετόπουν γε αυτόν υπεραυχείν, και
** διεμίσουν ως υπερήφανον, όν αυτοί ταίς υπερβολαίς
των τιμών υπέρφρονα επεποιήκεσαν τούτου δή
L. D. τοιούτου γενομένου, προσεπηύξησε την υποψίαν, ότι
9ο και "* δικτάτωρ διά βίου μετά ταύτα αποδειχθείς
ήνέσχετο.

Β. 387. Ενταύθα ούν αυτού όντος, ουδέν έτι ενδοιαστώς οι

επιβουλεύοντές οι έπραττον αλλ' όπως δή και τους
πάνυ φίλοις εν μίσει γένηται, άλλα τε επί διαβο
95 λή αυτού εποίουν, και τέλος "" βασιλέα αυτόν
προσηγόρευον, και πολύ τούτο τούνομα και κατά
σφάς **) διεθρύλλουν, επειδή τε εξίστατο μεν αυτό,
L. Ε. και επετίμα πη τους ούτως αυτόν επικαλούσιν, ου
μέντοι και έπραξέ τι δι' ού αν άχθεσθαι τώ προσ
ρήματι ώς αληθώς επιστεύθη την εικόνα αυτού την
1 επί του βήματος εστωσαν διαδήματι λάθρα ανέδη

Η) θεοβλαβία) θεοβλαβεία, L. Sed φuanguam hoc forte usί

tatius, tamen a mutatione me deterret Ηesychius: θεοβλαβίαν,
ούτως Αισχίνης είπεν. Re, Sed quia apud Αeschinem θεοβλά
βεια legitur, etiam apud Ηesychium recte Αlberti sic edidit.
Cumque θεοβλάβεια apud Pollucem quoque Ι. 22. scribatur,
sequendum putavi Leunclavium, St.
 LIBER XLIV. • C. IU L. CAESA R. 201

clementia Caesaris im- primis enituit:) cumque ad A.U.c.

eum, in vestibulo templi Veneris sedentem, acces- 7io~
sissent, cuncti decreta ammuntiaturi: (quod absente
ipso huiusmodi res agebantur, ut non a coactis, sed
ultro volentibus agi viderentur:) accidit, ut sive fa
tali quodam errore, sive nimio gaudio alienatus, se
natum sedens exciperet. Qua quidem re tantam, non
senatorum modo, sed reliquorum etiam, iram adver
sus se concitavit, ut occasionem percussoribus eius
vel 'praecipuam insidiandi praebuerit. Quod enim
nonnulli purgandi Caesaris causa postea attulerunt,
profluvio eum ventris laborasse, veritumque, me qua
assurgens alvum deiiceret, in sede perseverasse : id
propterea creditum a plurimis mom est, quod paulo
post consurgens pedibus domum redierit: sed fastu
elatum suspicabantur, eumque superbiae nomine odio
prosequebantur, licet immodicos honores deferendo
ipsi superbum reddidissent. Accessit hoc etiam ad
augendam suspicionem, quod deinde dictatorem se
perpetuum creari passus erat.

9. Itaque quum hac se Caesar ratione gereret,

iam ei ab inimicis haud dubiae insidiae, parabantur,
<qui ut etiam amicissimorum ei hominum odia ad
versus ipsum excitarent,' cum aliis calumniis eum pe
tiverunt, tum regem quoque vocaverunt, idque de
eo momen vulgo inter se usurparunt. Quod quum
Caesar recusaret, eosque qui ita se salutassent ali
quando increpuisset, neque tamen quicquam ageret,
ex quo vere id nomen aegre ferre crederetur : illi
clam imagini ipsius, quae pro rostris stabat, diadema

i) ?£ouδηση vulgo. ÉÉou8tom Med. b. ÉÉùôlam, ex ingenio Sylb.

Confirmat Med. a. et Xiphilini cod. Br.
k) 8u& τό μετ' οὐ πολυ] Ita [Med. a.] X. HS. L. Xiph. διὰ
τούτο μετ' οὐ πολύ, RS. [et Med. b.] male.
k*) διεμtoovv] δη ἐμισοvv, ut δη sit propterea, R.
kk) 8ιεθgύ11ovv] διεθgύλονν Med. a. Proxime praecedens xal
delet R. Immo est etiam. St.
 202 DION IS HISTORIAE ROMANAE

gav. xαι σύτὸ * • I&tov τε 'Etvötov *) Magovj/Aov,

xal Aovxtov Kav6rjvlov Φλαovtov δημάgyov xαδελόν
vov, i6yvgóg ἐχαλάτηνε* xatvou μήτε τι ύβριστικόν
L. q45 crijróv είπόντων, xai τQo6£tv xal èrtzvv£σάντων
6 avròv èv τφ πλήθει, ἀς μηδενὸς τοιοῦτον δεδ
μεvov. xαι τότε μέν, καίπερ ἐσχάλλων, ήσύ
χασεν.
*s2g μέντοι μετά τούτο *) ἐσιττεύοντα ** crj
10 τὸν άπό του 'AÀßανοῦ βασιλ£tx aêêtg τινες ἀvó
μασαν, και αὐτὸς μέν ** oùx £pm ßøøåsùς, άλ
A& Kozioag xaì&ìóôwv, *) ot δὰ δήμαρχοι ἐκεί
vov xaì òtxrjv tj °) argótq) aùtóv είπόντι ßagv
A£α £Aayov* ovjx£tv vrjv ögyjv x&v£oyεν, ἀλλ'
15 c5g xal *) Jav* wjvóv èxelvov arQog6ta6ta£άμενος,
úrsgηψανάxtnde. xal £v μέν τφ πσgövvv οὐδέν δει
vöv aùroùg ἐδqa6£v, όστεgov ôè σφόν πQoyQayjv
§z££vrcov, djg oüte 318vôÉgav ούτ' άσφαλή την
jrig τοῦ κοινοῦ παάδησlav èyévtov, πεgua1yìs
20 ÉyÉveto* xai παQαγαγόν σφάς ἐς τὸ βονλεντη
quov, xavrjyoQlav τε αὐτόν ἐποιήσωτο, και ψή
qov ἐπήγαγε, και οὐκ άτ£xtevvs μὸν σύτοῦς ,
(xotvov *) xai τούτον τινόν τιμησάντων αςplov)
argoata Md£ας δè èx τῆς δημαgylag ** διά 'EÀovt. .
25 ov Kivvov dvvdgyovrog *) aùtóv , *• dπήλειψεν
1) Magoû110v, [quod mec Med. b. et Bav. 2. habet,] addidi
ex V. a. et Med. a. [in quo tamen est Morgó11ov.] nec video, cur hunc
minus quam Flavum aut Flavium integro nomine Dió voluerit
appellare. Kαισητίον φιάβον scripsi pro Kegtriov [quod Med.
b. Thabet] φλέxxov (vel φλάxov, ut apùd N.) ex eodém V. a. et
Med. a. idque viderat ex Suetonii Câesare c. 79. eruditissimus
Casaubonus. Inclinat eodem, non sine dubitatióne tamem, RS.
Haec olim Re. In Addendis autem ita : ,,scribendum φλαovtov.
Sic ipse Dio p. 323. A. Sic Plutarchus et Velleius, not. 56.
laudati, quamquam Flavum appellant Suetonins et Epitome
Livii.“ – Quare . @1αovtov recepi. Paulo post pro Tajxojv
Bav. a. dat' aùrdv. per se non male. St.
m) ἐσιππεύοντα αὐτόν, άπό του 'Αλβ.] Ita X. emendavit illud
άς ἐππεύοντα αυτόν μετὰ τοῦ 'A13. quod est [in Bav. 2. et Med.
a. b. nisi quod Med. a. dat dπδ, et]`apud RS. Receperunt emen
dationem HS. et L. Possit tamen lacuna esse, supplenda ex
p. 242. C.. uετά τάς ἄvozds rds Activas $x voù 'Aλλάνου. Re.
Antea gazóiov exhibet Med. b. .
m) oi δέ δήμ.] ôè ex Med. a. Adiectum, vulgo abest, [etiam
 LIBER XLIV. lu C. I U L. CAESAR. 203

imposuerunt. *Id a C. Epidio Marullo et L. Caese- A. U.c.

tio Flavio, tribunis plebis, detractum quum esset, 7io.
quamvis ii meque ignominiosum quicquam dixissent,
et ipsum apud plebem laudassent, quod huiusmodi
honores non desideraret: molestissime tulit; tunc ta
men se, licet aegre, quin in eos aliquid statueret,
COntinuit.

mo. Sed post, quum ab Albano in°urbem equo^

advectum nonnulli regem rursus salutassent, atque
ipse quidem non regem se, sed Caesarem esse re
spondisset, iidem vero tribuni plebis ei, qui primus
regis nomine Caesarem appellasset, diem dixissent:
mom iam amplius iram continuit, sed tanquam tu
multu ab illis adversum se excitato, ingenti indigna
tione commotus est; attamen ultionem aliquamdiu
distulit. Quum vero tribuni illi paulo post scriptum
publice proponerent, neque licere sibi, meque tutum
esse de republica libere agere, querentes: summo
dolore affectus, in curiam eos adduxit, accusavitque,
et sententias de eorum poena rogavit. Ac tametsi
non deerant, qui capite plectendos eos censerent,
tamem vitae eorum parcems, opera Helvii Cinnae,
collegae eorum, tribunatu ante spoliatos senatu mo
a Bav. 2. et Med. b.] και oi δήμ. censebat Od. In Med. a.
etiam δη post òè est. -

o) rj' rigórp αυτόν εhröves ßaguläg ἐλαyov] Sic Med. a. et

Peir. ' Haec Re._ Grammaticüs regl gvvvåäégys, in, Bekkeri
Anecdot. Graec. Vol. I. p. 155, 16. λὰyz&vo, ἐπι τοῦ ἀμύνομαι,
&oruxj, rjvixog ovvrógasv&v μετὰ τῆς δίκης. 4iaov £sodagaxogrj
&svr£6όρ (immo τετάρτφ) ßuáÀiq : xai αὐτὸς μέν ojx — xal öi
…nv *j *qairq avrò êátávit Å¢zov. St. Vülgo [et in Bav. 2.
et Med. 5.] ἐφ τggjrov αυτόν είπόντι ἐλαzov.
p) £v' αὐτῶν] άπ' αὐτόν, Med. a. qui idem cum Med. b.
m6x habet προστ&αιαάόμενος. St. -

q) xal τούτον τινῶν τιμησάντον σφίαι] Quis unquam ita graece

locútus est, τιμάν τινι τοῦ θανάτου, statuere alic;i mortis, poe
nam ? Puto Diónem scripsisse xα; τούτο τινόν £rtvrugno&vtov
optat, L. At Graeca omnino est Dionis, dictig. Sic enim Plato
Apol. Socr. c. 26. τιμάται δ' ούν μοι δ &vjg öavátov, Cui ye
r6 activum displicet, facile scribere potest tuumgagévov. Sed
in eadem Apológia c. 28. Socrates ad iudices dicit: τοσούτον
ßoόλεσδέ μοι τιμήσαι. Itaque nihil mutandum arbitrqr. St.
r) gvv&oyovroç aùrj] Sic vulgo. Reponendum görtöv, non
Caesaris, séd tribunorum, L. recte. Confirmat Med. a.
 204 D ΙοΝΙs Η IsΤo R I ΑΕ R ο ΜΑΝ ΑΕ
εκ του συνεδρίου, και οι μεν έχαιρόν τε επί
τούτω, ή και ") έπλάττοντο, ώς ουδεμίαν ανάγκην
L. C. έξοντες παρρησιαζόμενοι κινδυνεύσαι και έξω τών
πραγμάτων όντες, τα γιγνόμενα ** ώσπερ ") από
8o σκιάς καθεώρων, ο δε δή Καίσαρ και εκ τούτου
διεβλήθη, ότι δέον αυτόν τους το όνομά οι τού
R.388.βασιλέως προστιθέντας μισείν, ") ο δε εκείνους αφείς,
τους δημάρχοις αντ' αυτών ενεκάλει.
Τούτων δ' ούν ούτω γενομένων, τοιόνδε τι έτερον, ουκ
85 ες μακράν συνενεχθέν, επί πλέον εξήλεγξεν, ότι λόγω
μεν διεκρούετο την επίκλησιν, έργω δε, λαβείν επεθύμει.
επειδή γάρ εν ** τή των Λυκαίων γυμνοπαιδία ές τε
L. D. την ) βασιλείαν εσήλθε, και επί του βήματος, τή τε
έσθητι τη βασιλική κεκοσμημένος, και τώ στεφάνω τώ
4ο διαχρύσω λαμπρυνόμενος, ") επί τον δίφρον τον κε
χρυσωμένον έκαθίζετο, και αυτόν ο Αντώνιος *) βασι
λέα τε μετά των συνιερέων προσηγόρευσε, και διαδήματι
ανέδησεν, ειπών ότι ,, Τούτο σοι ο δήμος δι' εμού δίδω
σιν" απεκρίνατο μεν, ότι "") Ζευς μόνος των Ρωμαίων
45 βασιλεύς είη, και το διάδημα αυτό ες το Καπιτώλιον
έπεμψεν ου μέντοι και οργήν έσχεν, αλλά και "" ες
τα υπομνήματα εγγραφήναι εποίησεν, ότι την βασι
λείαν παρά του δήμου διά του υπάτου") διδομένην οι ουκ
L. Ε. εδέξατο. ύπωπτεύθη τε ούν εκ συγκειμένου τινός αυτό
50 πεποιηκέναι, και εφίεσθαι μεν τού ονόματος, βούλε
σθαι δε εκβιασθήναι πως λαβείν αυτό και δεινώς εμισή
θη, κακ τούτου ") τούς τε "" δημάρχους εκείνους
υπάτους τινές εν ταις αρχαιρεσίαις προεβάλοντο, και
τον Βρούτον τον Μάρκον, τούς τε άλλους τους φρονη
55 ματώδεις ιδία τε προσιόντες ανέπειθον, και δημοσία
προσπαρώξυνον.

rr) έπλάττοντο] έπράττοντο Βav. 2. vitiose. St.

s) από σκιάς] από σκοπιάς, Ηemsterhuis, vide F. not. 61.
ss) ο δε] Ηaec tanquam superflua videntur delenda. St.
1) ές τε την βασιλείαν] Forte ές τε την αγοραν, Χ. Ιmo Ά
λείαν, nt p. 18. D. 55ο C. in seπαιum, L. Permutata haec
sunt etiam, p. 644. C. St.
ιι) επί τον δίφ.] και τον δίφ, Μed. ά.
ιιιι) Ζευς deest in Μed. a. b. Sequens είη in εστί mutandum
 LIBER XLIV. C. IU L. CAESAR. 205

vit. Idque ii gratum habebant, aut certe simulabant A.U.C.

gratum sibi evenisse, quod iam nihil opus haberent, 7io.
libere loquendo pericula adire, sed procul a rebus
gerendis, velut ex umbra, quae agerentur, spectare
possent. Caesari vero etiam hoc vitio datum est,
quod quum odio prosequi deberet eos, qui ipsi regis
momen obtulissent 3 iis omissis, tribunos plebis accu
8a88et.

1 1. Haec quum ad hunc modum evenissent, alia

insuper res non multo post incidit, quae evidentius
argueret, ipsum regium momem verbis respuere, re
vero ipsa desiderare. Lupercalibus enim, quum fo
rum ingressus pro rostris aurea in sella consedisset,
regia veste, aureaque corona exornatus, Antonius
eum, cum collegis sacerdotibus, regem salutavit: et
diadema imponens, ,,Hoc te, inquit, populus Ro
mamus per me domat.“ respondit quidem Caesar, so
lum Iovem regem esse Romanorum, et diadema in
Capitolium misit: sed nihil alioqui succensuit, quin
etiam in acta publica referri iussit, regmum se, a
populo sibi per consulem oblatum, mom accepisse.
Hinc suspicio nata est, id ita ex composito actum
esse: ac Caesarem, cum regis momem expeteret, velle
ad id suscipiendum coactum videri. Itaque cum
odia hominum graviter incurrisset Caesar, factum
est, ut tribunos illos plebis, aliqui in comitiis Consu
les creandos suaderent, Marcumque Brutum et alios
magni animi viros privatim accedentes hortarentur,
et publice incitarent.

suspicatur Baumgartem - Crusius ad Sueton. Caes. c, 79. Mox

cxùfq5 (Iovi) pro αυτό, R. St.
w) διδομενην] Baumgartem - Crusius l. l. comiicit δεδομέ
v. St.
x) βασιλεα τε] Particulam rs addidi ex Med. a. -

y) τούς τε] En iterum saltum librarii omittentis sequentia us

qtie ad proximnm τούς τε άλλονς, unde diu lacuna in Diome,
reparata munc ex cod. Med. a. apud Gronov. p. 1 o 1. et V. a.
Vide tamen, quid ex ingenio tentarit Palmerius. Re. Deinde
post ίδία a Med. b. abest te, et Med. a. dat divéntuôov, atque
inferius TaQxvüviovs. St. -
 206 Ι) ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙΑΕ R Ο ΜΑΝΑΕ

Γράμματά τε γάρ, τή ομωνυμία αυτού τή

προς τον πάνυ Βρούτον, τον τους Ταρκυνίους
Ι..246.καταλύσαντα, καταχρώμενοι, ") πολλά εξετίθεσαν,
60 και φημίζοντες αυτόν ψευδώς απόγονον εκείνου εί
ναι αμφοτέρους γάρ τους παίδας, τους μόνους
οι γενομένους, μειράκια έτι όντας απέκτεινε, και
τ, * ουδε έγγονον υπελίπετο, ου μην αλλά τούτό
τε οι πολλοί, όπως, ώς και γένει ") προσή
65 κων αυτώ , ες ομοιότροπα έργα προαχθείη,
επλάττοντο και συνεχώς ανεκάλουν αυτόν, "" ώ
Βρούτε, Βρούτε, εκβοώντες και προσεπιλέγοντες,
R.389.ότι Βρούτου χρήζομεν και τέλος τή τε , τού
εξ παλαιού Βρούτου εικόνι επέγραψαν, ") » Είθε
Ι. Β. στ έζης " "" και τώ τούτου βήματι ") επέρ
71 ριψαν, (εστρατήγει γάρ και βήμα και το
τοιούτον ονομάζεται, εφ' ου τις ") εζόμενος δι
κάζει) ότι ,, Καθεύδεις, ώ Βρούτε και, Βρού
τος ουκ εί."
75 Ταύτά τε ούν αυτόν, άλλως τε και απ'
αρχής "" αντιπολεμήσαντα τό Καίσαρι , ανέπει
σεν επιθέσθαι οι, καίπερ ευεργέτη μετά τούτο
γενομένω και ότι του Κάτωνος του Ουτικησίου
Ι.. C, κληθέντος, (79 ώσπερ είπον,) και αδελφιδούς
80 και γαμβρός ήν, και ") μόνη γε γυναικών
ή γαμετή αυτού 7" ή Πορκία την επιβουλήν,
ώς φασι, συνέγνω. φροντίζοντι γάρ τι αυ
τό περί αυτών τούτων επιστάσα, ανεπύθετο ό,
τι σύννους είη και επειδή μηδεν απεκρίνατο,
85 υπώπτευσέ τε διά τήν του σώματος ασθένειαν απι

yy) πολλά] πολλοί, R.

y *) ουδε - τούτό τε] ουδένα - τούτό γε, R.
α) προσήκων] Ita scribere, pro προσήκον, [quod etiam uter
e Μediceus exhibet,] non dubitavi, auctore emendationis L.
Statim pro ες ομοιότροπα, Μediceus, a. ώς και ομ. perperam
repetens praecedens ως καί. Re. Μed. b. εις ομοιότροπα. St.
zz) είθε pro είτε recepi e Χiph. nbi Coisl. corrupte exhibet
είωθεν. Αrticulum του, ante praecedens nomen παλαιού, φuem
ΗS, et L. per incuriam neglexerunt, recte ex RS. recepit Rei
marus. St.
 L IBER XLIV. C. IUL. CAESAR. 207

12. Quia enim idem cum mobili illo Bruto, qui A. U.c.
Tarquinios, quondam everterat, nomen … gerebat, ea 7*°* *
nominis similitudine abusi, multis libellis in vulgus
spargebant, Brutum hunc ab illo genus ducere. Falso
id quidem : nam Brutus ille nullam progeniem reli
querat, sed, quos solos habebat duos filios, adoles
centulos etiamnum ipse interfecerat. Interim plurimi
id fimgebant, ut is, tamquam Brutum origine gene
ris adtingens, ad consimilia quoque facinora excita
retur. Sed et frequenter eum adpellabant, claman
tes, o Brute, Brute! • adiiciebant, Bruto sibi opus
esse. Denique ipsius adeo prisci Bruti statuae sub
scripserunt, ,,UT 1 N AM VI v E R e s.** Sparserunt
etiam circa tribunal M. Bruti (nam praeturam gere
bat , et tribunal appellatur, in quo quis sedens
ius dicit) literas, quibus inscriptum, ,, D o R M I s,
Brau T e, ac No N E s B R U T u s.**

13. Haec igitur Brutum ad insidias Caesari fa

ciendas incitaverunt: quo faciebat, quod iam ante
ab imitio contra Caesarem arma tulerat, quanquam
post ab eo beneficiis affectus : quodque Catonis eius,
.qui Uticensis (uti supra ostendi) cognomentum ma
ctus est, et sororis filius, et gener erat. Atque con
iugem eius Porciam, solam ex omnibus mulieribus
perhibent consciam insidiarum fuisse. Ea quum ma
ritum hac ipsa de re cum animo suo deliberantem
offendisset, percontata, ecquid adeo cogitabundus es
set ? posteaquam mullum responsum tulit, suspicata
a Bruto sibi fidem mon haberi propter infirmitatem

a) £x£6όμφαν] ἐκτ£yQαφαν, L. Quando autem voces istae Grae

cis hoc modo repetuntur ? Debuit saltem Leuncl. mutare ordi
nem : slxóvu ἐπ£yqαφαν etc. ἐπ£yQαιραν δό και τφ τούτου θήμ.
Ita recte iudicat Gronovius p. 157. Nolim tamen illo auctore
et Med. a. delere vocem ἐπ£6όιιραν, aTZonara p. 4go. D. fir
matam, quae et alium habet sensum quam prius ἐπέyQαφαν.
vide not. 68.
J) £ju£vqs] £g£gos, [Med. A. et] Xiph.. Paulo ante άφ'
où , [Med. b. et] RS. proT Éq' oij, quod ceteri, et Med. a.
c) xal μόνη yε] Particulam ye recepi ex Med. a.
 208 ΙΟΙ Ο ΝΙS. Η ΙSΤ Ο RΙΑ Ε Η ΟΜ ΑΝΑΕ

στείσθαι, ") . μή και άκουσά τι εκ βασάνων εξεί

πη και πράγμα μέγα ετόλμησε τον γάρ μη
ρόν τον εαυτής κρύφα κατέτρωσεν, όπως πει
L. D. ραθείη, ει δύναιτο προς αικισμούς αντικαρτερήσαι'
90 και επειδή μή περιήλγησε , κατεφρόνησε του τραύ
ματος και προσελθούσα αυτό έφη, . ,, Συ μεν,
ώ άνερ, ") καίτοι τη ψυχή μου πιστεύων, ότι
ουδεν εκλαλήσει, όμως ήπίστεις τώ σώματι"
και έπασχές γέ τι ανθρώπινον έγω δε
95 και τούτο εύρηκα σιωπάν δυνάμενον." ταύτα
ειπούσα, τόν τε μηρόν επέδειξένοι, και την
αιτίαν - τού γεγονότος εκφήνασα , έφη ,, Λέ
γε τοίνυν θαρσών πάνθ' όσα συγκρύπτεις.
εμε γαρ ου πύρ, ου μάστιγες, ου κέντρα
L. Ε. αναγκάσει τι εκλαλήσαι ουχ ούτω γυνή
ώς ,
1 γεγένημαι. άν γε απιστήσης μοι έ
τι, καλώς ") έχει μοι τεθνάναι μάλλον
R.390.ή ζήν ή μηκέτι με μηδείς μήτε Κάτω
5 νoς θυγατέρα , μήτε σην γυναίκα νομι
ζέτω."
Ακούσας δε ταύτα ο Βρούτος έθαύμασε, και
ουδέν έτ' αυτήν απεκρύψατο, αλλ' αυτός τε "") επί
L.247.μάλλον ερρώσθη, και εκείνη πάντα διηγήσατο και
1ο μετά τούτο "* τον Κάσσιον τον Γάϊον, σωθέντα μεν
και αυτόν υπό του Καίσαρος, και προσέτι και
στρατηγία τιμηθέντα, της τε αδελφής άνδρα όντα,
προσέλαβε κακ τούτου και τους άλλους τους τα
αυτά σφίσι βουλομένους ήθροιζον, και εγένοντο
15 μεν "" ουκ ολίγοι εγώ δε τα μεν των άλλων
ονόματα ουδεν δέομαι καταλέγειν, ίνα μή και δι'
όχλου γένωμαι τον δε δή 7* Τρεβώνιον, 7" τόν
L. Β. τε Βρούτον τον ") Δέκιμον, ον και Ιούνιον, Αλβίνον
d) μή και άκουσα] lta Μed. a. idque stilo Dionis convenien
tius quam vulgatum μή άκουσα,
dd), καίτοι τη ψυχή μου - ήπίστεις τώ σώματι] Ιn Βekkeri
Αnecdot. Graec, Vol. Ι. p. 166, 5 ι. Grammaticus περί συντά
ξεως haec ita Jaudat: πιστεύω, δοτική. . Δίων τεσσαρακοστώ τε
τάρτω βιβλίω καί τοι τη ψυχή μεν - ήπίστει τό σώματι. St.
 LIBER XLIV. C. IU L. CAESAR. 209

corporis, ne quid forte quaestioni subiecta, vel im- A. U.c.

vita enuntiaret: magnam rem ausa est. Ut enim pe- ?*°.
riculum sui ipsius faceret, possetne adversum tor
menta perdurare, vulnus clam femori suo ipsa infli
xit: quumque dolori mon succumberet, contempto
vulnere, ad Brutum progressa : ,,Tu quidem, im
quit, mi vir, quamvis animum meum arcani satis
fidum custodem credebas, tamen communem homi
num opinionem secutus, diffidebas corpori meo : ego
autem hoc quoque taciturnitatem servare posse de
prehendi.“ His dictis, femur ei ostendit, causam
que vulneris exposuit: „Proinde, inquit, audacter
mihi occulta tua consilia aperi: meque enim adeo
muliebri sum natura, ut me ad efferendum arcanum
vel flamma, vel flagra, vel stimuli adigere possint.
Quod si porro fidem mihi non habueris, nemo iam
me vel Catonis esse filiam, vel tuam uxorem existi
mare debet, nisi mortem vitae praetulero.**
14. Quibus auditis, Brutus mulierem admiratus
est, mec quidquam amplius eam celavit ; sed ipse
quoque animo confirmatus, totam rem coniugi enar
ravit: Caiumque postea Cassium, sororis suae mari
tum, quem ipsum quoque Caesar salute donatum
praetura insuper ornaverat, aliosque nonnullos idem
sentientes sibi adiunxit: ut iam eorum, qui in Cae
saris necem conspirassent, haud exiguus esset nume
rus. Ego autem cur caeterorum nominibus recen
semdis molestus esse debeam, non video: Trebonium
tamen, ac Decimum Brutum, quem Iunium quoque,
e) wc.1ós £ges uou] Sic Dio p. 16. A. 83. A. Unde nihil mu
tavi, quanquam aliam, nee ipsam contemnendam lectionem,
suppeditat Mediceus a. xαλῶς ἐyouut. Re. Ex eodem codice et
Med. b. paulo ante yεyévmuas reposui pro yεy£vvmuczu. St.
ee) Pro ἐπι μάλλον nom opus est ut scribatur £tu uάλλον, vid.
ad p. 181. A. p. 54o. C. et p. 632. D. Adde Lobeckium ad
Phrynichum p. 48. St.
f) 4£xugov, nom 4£xuov, ut vulgo, [et in Med. a. b.] vide F.
Eundem 'A£ivov scripsi, non "AÄßιον, [ut etiam in Med. b.
est,] auctoritate Z. p. 491. A. C. cod. V. a. et Med. a.
IDionis Rom. Hist. Tom. II. O
 210 ΙΟ Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R. Ο Μ.ΑΝΑΕ

τε επεκάλουν, ου δύναμαι παραλιπείν, πλείστα

20 γάρ και ούτοι ευεργετηθέντες υπό του Καίσαρος,
και όγε ") Δέκιμος και 7" ύπατος ες το δεύτερον
έτος αποδεδειγμένος, και τη "" Γαλατία τή πλη
σιoχώρω έ) προστεταγμένος, επεβούλευσαν αυτώ.
Και ολίγου γε έφωράθησαν, υπό τε τού πλή
25 θους των συνειδότων, (καίτοι του Καίσαρος μήτε
λόγον τινά περί τοιούτου τινός προςδεχομένου, και
L. C. πάνυ ισχυρώς τους εσαγγέλλοντάς τι τοιουτότροπον
κολάζοντος) και υπό του διαμέλλειν. αιδώ τε γαρ
εε) αυτού και ώς έχοντες, και φοβούμενοι, καίπερ μη
3ο δεμιά έτι φρουρά χρωμένου, μή και υπό τών άλ
λων των περί αυτόν αεί ποτε όντων φθαρώσι, διή
γον ώστε και κινδυνεύσαι ελεγχθέντες απολέσθαι.
και έπαθoν αν τούτο, ει μη συνταχύναι το επι
βούλευμα και άκοντες ήναγκάσθησαν, λόγου γάρ
35 τινος, είτ' ουν αληθούς είτε και ψευδούς, (οίά που
R.391.φιλεί λογοποιείσθαι) διελθόντος, ώς 7" των ιερέων
L. D. των πεντεκαίδεκα καλουμένων διαθροούντων, ότι ή
Σίβυλλα ειρηκυία είη, μήποτ' αν τους Πάρθους
άλλως πως, πλήν υπό βασιλέως, αλώναι, και μελ
4ο λόντων διά τούτο αυτών την επίκλησιν ταύτην
τω Καίσαρι δοθήναι εσηγήσεσθαι τούτο τε πι
στεύσαντες αληθές είναι, και ότι και τους άρ
χουσιν, "" ώνπερ και ο Βρούτος και ο Κάσ
σιος ήν, η ψήφος , άτε και υπέρ τηλικού,
45 του βουλεύματος, επαχθήσοιτο, εεε) και ούτ' αντ
ειπείν τολμώντες, ούτε σιωπήσαι υπομένοντες,
L. Ε. ") έσπευσαν την επιβουλήν, πριν και ότιούν πε
ρί αυτού χρηματισθήναι.
Εδέδοκτο δε αυτούς, εν τώ συνεδρίω την επιχεί
50 ρησιν ποιήσασθαι. τόν τε γάρ Καίσαρα, ήκιστα εν
ταύθ' υποτοπούντά τι πείσεσθαι, ευαλωτότερον έσε
σθαι, και σφίσιν ευπορίαν ασφαλή "ο ξιφών, εν κι
g) προτεταγμένος] Sic scribendum, non προστεταγμένος, (quod
θtiam Μed. a. b. servant) ut monuίt iam ad marginem L. Fre
"Η"η" εηim aΡιιd librarios harum praepositionum confusίο. Re.
Εgo vero. προστεταγμένος propter usum loquendi Dioncum re
stituί. Viderat etiam Reiskius. St.
 LIBER XLIV. C. IU L. CAESAR. 211

et Albinum vocaverunt, silentio praeterire non pos- A. U.c.

sum: qui summis pariter a Caesare affecti beneficiis, 7io.
ac Decimus quidem Brutus consul etiam in alterum
annum designatus, et Galliae citeriori praetor desti
natus, tamen eius vitae insidias struxerunt.

1 5. Parum vero abfuit, quin ipsorum consilia

manifesta fierent, cum ob multitudinem consciorum,
(quanquam Caesar nullum de huiusmodi re indicium
admittebat, deferentesque ad se id gemus sermones
magnis poenis' coercebat) tum ob cunctationem.
Quippe vel sic veriti Caesarem: ac tametsi nullis ille
stipatoribus utebatur, tamen metuentes, me ab iis,
qui Caesari semper aderant, e medio tollerentur,
rem extrahebant: ut iam periculum esset, ne facino
ris convicti perirent. Neque id effugissent, nisi prae
ter animi sui sententiam coacti fuissent insidias ac
celerare. Enimvero sparsus fuerat rumor, sive is ve
rus fuit, sive (ut fieri plerumque solet) confictus ;
pontifices, quos quindecimviros vocabant, perhibere,
ita Sibyllae vaticinio praedictum esse, Parthos nisi a
rege subigi non posse : eos igitur quindecimviros de
appellatione regis Caesari tribuenda relaturos. Eum
rumorem verum esse arbitrati , quoniam et magistra
tibus, quorum in numero Brutus et Cassius erant,
dicenda in tanta rei deliberatione fuisset sententia,
quum neque contradicere auderent, neque tacere sibi
integrum fore cernerent, insidias ante, quam de eo
negotio quidquam referretur, maturarunt.
16. Proinde im curia aggredi Caesarem statue
runt, quod is in eo quidem loco, ubi minime ad
versi quicquam metueret, insidiis opportunior esset
futurus: gladios autem se tuto ac facile habituros, si

gg) vijvoj] αὐ ποῦ Med. a. St.

ggg) xcxl delendum. R.
h) ἐσπενσαν] ἐπεσπεύσαν, Med. a. Sed hoc Dioni mimus usi
tatum. Re. Idem codex antea dat τολμῶντος. corrupte. St.
4O 2
 212 D I O NIS HISTORIAE ROMANAE

Botlovg dvrl yQauuarslov vvvöv äoxouv68ivtov, ίπέρ

$eiv, τούς τε άλλονς οὐ *) òvvj6s6£av, olâ arov
55 xai άόπλονς όντας, ἀμύνει, προσεδόκων ει δ' οὐv
τις xai τολμησειά τον, άλλὰ τους γε μονομάχους
L. 948.(oùg aroAAoùg ** £v vj IIouarrjtov δεάτρφ, argöφα
αιν εἰς xai όπλομαχήσοντας, προπαQεσκενέσαντο)
ροηδήσειν σφίσιν ήλπι£ov. *) £xei yàg xov ** èv
go olxrjuatt τινι τοῦ περιστοjov ovvEôgêvsuv Éuελλον.
xaì ot μέν, ἐπειδή η xvgla jxev, ἐς τὸ ßovkevrijQuov
άμα ἀς σννελέγησαν, xaì vóv Kal6aQa 7taQExáovv.
'Exetvg) ôë atQo£λεyov μέν xai μάντεις τὴν ἐπι
ßovÃjv, argo£λεyε δέ και άνεlgata. ** èv yàg tj
65 vvxt), *) μεδ' ά}ν ἐσφάyn, ** ij τε yvvrj σύτοῦ τjv τε
oixiav αφόν συμπεπτωx£vai, xai τόν άνδρα συντε
vgóø$at τε ύπό τινων, xaì èg tòv xóÀtov σύτῆς
R. 302.") xaxaq)vyεῖν ἐδοζε* xal ö KaiGaQ, ἐπί τε τὸν
L. B. vEgóv °* μετάσgos czlawQEio$ai, xal τῆς τοῦ 4u6g
7o yειgòg άττεσδαι. *) τQὸς δ' ἐτι xcxl gnuεῖα ούτ'
άλtyα ούτ' ἀσθενῆ σύτφ èy£v8vo. τά τε γάg 86 όπλα
τά "AQεια παρ' αυτό τότε, ός xaì ragá ágyi£gei, x&-
τὰ τι πατQuov , xeluενα, φόφον τῆς vvxtóg aroAvjv
άποtnos* xaì *7 at åúQav τοῦ δαιματίον, ἐν ἀ èxd£ευ
75 δεν , σύτόμαται "") jvEgjzônóczv. τα τε τεqά, ά ἐπ' αὐ
τοῖς ἐθυαστο, ** oùòèv aîovov °) úztégrjve. xaì ot ögvv
δες, δι' óv °) íuavt&veto, oùx èπάτQεπον αὐτὸ ἐκ τῆς οί
i) övvrjg£o8ai] övvr]{}josg5au, Med. a. neque tamen ratio mu
tandi quicquam esse videtur. Paulo ante sócz105r£Qov editio RS.
pro εὐα1οτότεgov. Paulo inferius eadem editio [cum Med. a. b.]
IIopurrjig δεάτgφ, pro IIourtrjiov.
k) £x£i y&g tov £v olxijuctt τινι τοῦ περιστέον συνεδgeύειν
£μελλον] Ita cod. Med. a. apud Gronov. p. io3. et V. a. Vulgo,
[ut im Med. b.] et corrupta et mutila est lectio: £xsi y&g iioù
qùìikovro. Re. ' Paulo pòst ἐς τε τό βουλευτήguov habént`Med.
ά. b. Tum &uo. £p, siib. ipsam aurorain,
1) £v ydg rj vviri £v j ?oydyn] Locu$ est mutilus : non enim
noctu Caesar, sed. interdiu ipterfectus._ Suppleri posset: èv yàg
τj vvxti argό τjs ju£gag èv j Égg. L. Cedrehus T. I. p. 171. A.
qui ex Dione habet, auctor est scribendi μεδ' ἐν ἐσφάγη. Sic
l)io alias, ut p. 512. D. èv tj £αχάτη ἐκκλησία μεδ' fjv. Re. iu
Addendis. Müito minus plagént, qüae R. scripsit: ,,aut ἐφ' j,
post quam, aut tijs ju£qας addendum post vvxri. Romani éniiii
noctem diei praemittebant. avgó ut addatur opus mon est.** Ita
 LIBER XLIV. C. IUL. CAESA R. 218

illi in thecis loco graphiorum collocati importaren- A.U.C.

tur: tum caeteros inermes non posse succurrere Cae- 7*0-
sari sperabant: ac, si quis omnino id conaturus es
set, habituros se auxilium gladiatorum, quos multos
in Pompeii theatro, velut inter se dimicaturos, com
paraverant: namque ibi, in conclavi quodam peristy
lii, senatus concilium erat habendum. - His constitu
tis, postquam dies rei destimata venit, simul ut in
curiam convenissent, Caesarem ad se vocaverunt.
17. Caesari insidias et vates denuntiabant et in
somnia. Ea enim mocte, cui illuxit dies caedis,
uxor eius somniavit, domum suam corruisse, virum
que a quibusdam confossum, im sinum suum con
fugere. Caesar in somnis sibi supra nubes sublimis
ferri , ac Iovis dextram tangere visus est. Praeterea
etiam signa nec pauca mec infirma ipsi evenerumt :
nam et arma Martis, quae tunc secundum instituta
maiorum apud ipsum, velut summum pontificem,
asservabantur, noctu sonitum magnum ediderunt:
foresque cubiculi, in quo dormiebat, sponte patue
runt. Hostiae, quae prodigiorum causa mactabantur,
nihil fausti portenderunt: aves etiam, quibus auspi
cia captabat, domo eum exire prohibuerunt. Id quo
que μεθ' i)v recepi, quamquam Baumgartem : Crusius ad Sueton.
Caes. c. 81. Leu claviano supplemento reiecto, haec adscri
psit: ,,oratione, ut dicunt, praegnante nox sequentem diem
c^mprehendit.** Mox την τε οίwtwv , ex Med. a. scripsi. te vul
go deest, [etiam in Med. b.] Re.
m) warczqovyeiv Éóοζε] waragvyεῖν , δεῖν ἐδο£s , L. Sed vidc
indicem in δοκέω.
n) argδς δ' ἐτι xal αημεία etc. usque ad r&re y&g άπλα] Haec
incuria librarii, [etiam in Med. b.] omisso versu intermedio,
sic contraxerat: argög yàg δπλα. Laciina suppleta est ex cod. Med.
a. apud Gronov. p. 106. et V. a. potuissetque propemodum iis
dem verbis ex Xiphilimo 'Κ';
nn) rjvejzôngaw] Legitur haec forma etiam £É C. p. 74o. C.
Sed p. Ä. A. etT p. 726. C. et p. 747. E. dvegjzόψααν. Utra
praeferenda sit, non certo dixerim. Fateor tamen, hanc mihi
magis placere. ' Vid. Oudendorp. ad Thomam Mag. p. 71. et
Tittmann. ad Zomarae Lexicon p. 213. St.
o) ύπεφηνε] Sic V. a. Med. a. sic alias Dio de signis futuro
rum. VulgoTet in Med. b.] dπἐφηνg.
p) άμαντεύετο] ut ἐδύσατο. Sed ἐμαντεύοντο, V. b. Mox,
prò dπειδεῖν, ἐ5818eiv, Med. a.
 214 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

κίας απελθείν ήδη δέ τισι και το τού "" δίφρου τού

επιχρύσου, ενθύμιον μετά γε την ") σφαγήν εγένετο, ότι
L. C. αυτόν ο υπηρέτης, βραδύνοντος του Καίσαρος, εξεκόμισεν
81 εκ του συνεδρίου, νομίσας μηκέτ' αυτού χρείαν έσεσθαι.

Χρονίζοντος δ' ούν διά ταύτα του Καίσαρος, δεί

σαντες οι συνωμόται , μή αναβολής γενομένης
(θρούς γάρ τις διήλθεν, . ότι οίκοι την ημέραν εκεί
85 νην μενεί) τό, τε επιβούλευμα σφίσι "") διαπέση, και
αυτοί φωραθώσι, πέμπoυσι "" τον Βρούτον τον
Δέκιμον, όπως ώς και πάνυ φίλος αυτώ δοκών εί
ναι, ποιήση αυτόν αφικέσθαι και ος, τά τε
*) προταθέντα υπ' αυτού φαυλίσας, και την γερου
90 σίαν σφόδρα επιθυμείν ιδείν αυτόν ) επειπων, έπει
L. D. σε προελθείν καν τούτω εικών αυτού τις, ήν εν
τους προθύροις ανακειμένην είχε, κατέπεσεν ") από
ταυτομάτου , και συνεθραύσθη, αλλ' ("" έδειγάρ
αυτόν τότε μεταλλάξαι) ουδέν ουδε τούτου εφρόντι
95 σεν ούτε τινός την επιβουλήν οι μηνύοντος ήκου
σε. "* και βιβλίον τι ) παρ' αυτού λαβών, εν ώ
R.393.πάντα τα προς την επίθεσιν παρεσκευασμένα
ακριβώς ενεγέγραπτο, ουκ ανέγνω νομίσας άλλο
τι αυτό των ουκ επειγόντων έχειν, τό, τε σύμ
παν, ούτως έθάρσει, ώστε και "" προς ") τον μάντιν,
1 τον την ημέραν εκείνην φυλάσσεσθαι ποτε αυτό
προαγορεύσαντα, ειπείν, ") επισκωπτων, ,, Πού δή
L. Ε. τα σου τα μαντεύματα, ή ουχ όράς *) ότι τε ή
ημέρα , ήν έδεδίεις, πάρεστι , και εγώ ζώ;"
5 και εκείνος τοσούτον (ώς φασι) μόνον απεκρίνατο,
") ότι ,, Πάρεστιν, ουδέπω δε παρελήλυθεν."

q) σφαγήν] σφαγήν αυτού, V. a. et Μed. a.

qq) διαπέση] διαπέσοι Μed. b. Ιdem et Μed. a. postea dant
Δέκιον. St.
r) προταθέντα] Μanifesta emendatio ex Μed. a. pro προτε
θέντα. Sed idem cod. (et Μed. b.] inox ειπων , pro επειπών.
Re. Deinde Μed. a. habet τις αυτού.
s) από ταυτομάτου] Sic Μed. a. Vulgo [et in Μed. b.] από
αυτομάτου.
 LI B E R XLIV. C. IUL. C AES A R. 215

que post peractam caedem tanquam ominosum non- A.U.C.

mulli ad animum revocarunt, quod sellam eius au- ?"*
ream, quum venire cunctaretur ipse, apparitor curia
extulit, existimans ea non amplius opus fore.
18. His de causis moras faciente Caesare, veriti
conspiratores, ne dilato negotio (iam enim domi
eam diem mansurus Caesar ferebatur) insidiae irritae
essent, ipsique deprehenderentur, IDecimum Brutum,
qui Caesaris summus amicus habebatur, mittunt, qui
eum in curiam adduceret. Is, elevatis omnibus, quas
Caesar praetendebat, causis, senatumque dicens ma
gnopere eum cupere videre, Caesarem, ut prodiret,
permovit. Domo exeunte eo, statua quaedam ipsius,
in vestibulo posita, sponte decidit, ac confracta est.
Etenim erat omnino Caesari ea die moriendum. Igi
tur meque hoc omine motus est, meque insidias sibi
has indicanti animum advertit : oblatumque sibi ab
eo libellum, in quo omnia, quae in ipsius permiciem
erant praeparata, accurate consignata erant, non le
git; rem minus urgentem eo contineri putans. Erat
denique tanta animi fiducia, ut vati quoque, qui
iam ante ipsum, ut hanc diem caveret, monuerat,
per ludibrium diceret ; ,,Ubi ergo tuae praedictiones?
annon diem hanc, quam tu metuebas, me vivo ad
esse vides? ** isque aliud nihil respondisse fertur,
quam adesse quidem eam diem, mom tamen prae
ter11SS6*.

t) arag' crjroù] Omnino legendum aio ataQ& vov, i. e. παρὰ

ruvos, L. Sed iam ille quidam indicatus est a Dione, tuv6s
rijv £vvffovârjv oi μηνύοντος. Itaque cajroj ad praecedens τινόs
réferem dum. Re. Paulo ante Med. a. scribit ἐφgóvruos.
tt) röv μ&vruv] Articulus deest in Xiphilini edit. HS. min.
Paulo post Coisl. dat 7tQooayoQEvaczvtcx. St.
u) sirtsiv ἐπισκέπτων] Rectius ἐπισκόπτοντος. Sed alibi quo
e talia reperiuntur apud Diomem. (v. g. p. 747. D.) L. Ad
$ eliam, ἐπισκαίπτωv hic eadem comstructione legi apud Xiph.
x) δru re] Sic Med. a. Vulgo [et in Med. b.] rs desideratur.
Re. Panlo post ἐδεδείεις est in Med. a.
y) ότι πάg.] ότι και πάg. Med. a.
 216 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ RΙ ΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

"Ως δ' ούν αφίκετό ποτε προς το συνέδριον, "* Τρε

βώνιος μεν Αντώνιον έξω που ") αποδιέτριψεν, έβου
λεύσαντο γαρ, "" και τούτον, και τον Λέπιδον
10 αποκτείναι φοβηθέντες δε, μή και εκ του πλήθους
L.249.τών απoλομένων διαβληθώσιν, "" ώς και επί δυνα
στεία, αλλ' ουκ επ' ελευθερώσει της πόλεως, ") ήν
προεβάλλοντο, τον Καίσαρα πεφονευκότες, ουδε παρ
είναι τον Αντώνιον τη σφαγή αυτού ήθέλησαν
15 έπει όγε "" Λέπιδος εξεστράτευτο, και εν τώ προα
στείω ήν, εκείνω μεν δή Τρεβώνιος διελέγετο οι δε
δή άλλοι τον Καίσαρα εν τούτω αθρόοι περιστάντες
(ευπρόσοδός τε γάρ και φιλοπροσήγορος εν τοις
μάλιστα ήν) οι μεν έμυθολόγουν, οι δε ικέτευον
2ο δήθεν αυτόν, όπως ήκιστά τι υποπτεύση. επείτε ο
L. Β. καιρός ") ελάμβανε, "" προσήλθέ τις αυτό, ώς και
χάριν τινά γιγνώσκων, και το ιμάτιον αυτού από
") του ώμου καθείλκυσε , σημείόν γε τούτο κατά
το συγκείμενον τους συνωμόταις αίρων κακ τού
25 του προσπεσόντες αυτό εκείνοι πολλαχόθεν άμα,
R.394 κατέτρωσαν αυτόν ώσθ' υπό του πλήθους αυτών
μήτ' ειπείν μήτε πράξαί τι τον Καίσαρα δυνηθήναι,
αλλά "" συγκαλυψάμενον σφαγήναι πολλοίς τραύ
L. C. μασι. "9" ταύτα μεν ταληθέστατα ήδη δέ τινες
30 και εκείνο είπον, ότι προς τον Βρούτον τον ισχυρώς
"") πατάξαντα έφη ,, Και σύ, τέκνον;"
Θορύβου γούν πολλού παρά των άλλων τών τε
ένδον όντων, και των έξωθεν ") προσεστηκότων (πρός
τε το αιφνίδιον του πάθους, και ότι ήγνόουν τούς
35 τε σφαγέας και το πλήθος, τήν τε διάνοιαν αυ
των) γενομένου πάντες ως ") και κινδυνεύσοντες ετα

α) απεδιέτριψεν] αποδιέτριψεν, L. quod recepi. St. Μox pro

και τον Λ. τόν τε Λέπ. Μed. a. Re. [qui etiam μεν inserit post
έβουλεύσαντο. Ιnferius δυναστείαν exhibet Μed. b. St.]
a) ήν προεβάλλοντο] Εmendatio Roberti, recepta ab ΗS. et L.
Ιn textu Roberti et Μed. a. b. ήν desideratur. " Μox ante ουδε
παρείναι Οddey putat inserendum: αυτόν μόνον φονεύειν έγνω
σαν. Sed sensus integer sine his.
aa) ελάμβανε) κατελάμβανε, ααυεπίt, R. Αt verbum simplex
etiam saepius pro composito ponitur, inprimis apud Demo
sthenem. St.
 LIBER XLIV. C. IU L. CAESAR. 217

mg. Ubi tamdem in curiam venit Caesar, Antonium A. U.C.

Trebonius extra curiam detinuit. Etsi enim statue- 7**
' rant, Antonium quoque Lepidumque simul occidere;
tamen, ne multitudine caesorum calumniae de se lo
cum praeberent, quasi non liberandae urbis, quod
prae se ferebant, sed dominationis parandae causa,
Caesarem occidissent, ne quidem eius caedi Anto
mium adesse voluerunt. Nam Lepidus quidem apud
exercitum in suburbio erat. Interea dum Trebonius
cum Antonio colloquitur, reliqui Caesari confertim
circumfusi, (quippe erat ille ad congressus et collo.
quia facilis, ut quisquam alius) omnis suspicionis tol
lendae causa, alii confabulari, alii deprecari coepe
runt. Postquam vero tempus rei agendae venit, qui
dam, velut gratiarum agendarum causa accedens, to
gam Caesari ab humero detraxit, eoque signum com
iuratis ex composito dedit : tum caeteri undique im
petu in eum facto ita vulnerarunt, ut prae ipsorum
multitudine nec dicere quidquam, nec agere posset
Caesar ; sed obvolutus multis vulneribus conficeretur.
Ita enim rei veritas habet: quanquam non desint,
qui eum Bruto violentam plagam inferenti dixisse
ferant: „Tu me etiam, mi fili?“

ao. Ingenti autem tumultu, cum ab iis qui in

curia erant, tum qui ante eam foris stabant, conci
tato, quod ea caedes inexspectato peragebatur, et me
que de percussoribus, neque de eorum numero con
silioque constabat: omnes, quasi in periculo futuros,

b) άπό τοῦ ἀμ0v] dnd tóv άμωv, V. b. É]; ante yiyvó

oxoov et mox καδεύxvσεν, Med. a. quorum ilIud edidi. St.] ' De
inceps omuεῖόν τε, RS. Med. a. pro σημεῖόν τι, quod ex HS.
transscripsit L. Haec Re. Ego τε in ys mutavi. Tonueiov ö ys
τούτο coniicit R.
bb) πατέαντα] παgστα£αvra Med. a. Proxime praecedens
tdv delet R. nom improbante in Addendis Reimaro. St.
c) 7rgooeornxótov] atqoformxótov, L. Tolerari tamen satis il
lud potest. Paulo ânte ôogößov yoυν, δοgùßov δ' ούν , Med. a.
et himc pro τῶν ἐωσεν, ἐόοόεν, Med. a. b.
cc) xal xuvövvevgovres] Fort. xαι αὐτοῦ κινδυνεύοντες, R.
 218 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε R Ο ΜΑΝ ΑΕ

ράσσοντο, και ") αυτοί τε ες φυγήν ώρμησαν ή

έκαστος έδύνατο, και τους προστυγχάνοντας σφίσιν
εξέπλησσον σαφές μεν ουδέν λέγοντες, αυτά δε
4ο ταύτα μόνον βοώντες, φεύγε, κλείε, ") φεύγε, κλείει
και αυτά και οι λοιποί παραλαμβάνοντες παρ'
αλλήλων ώς έκαστος ") διεβόων, και τήν τε πόλιν
L. D. θρήνων επλήρουν, και αυτοί ές τε τα εργαστήρια
και ες τάς οικίας εσπίπτοντες ) εκρύπτοντο καί
45 τoι "ο των σφαγέων ές τε την αγοράν, ώσπερ εί
χον, όρμησάντων, και τους τε σχήμασιν ενδεικνυμέ
νων, και προσεκβοώντων, μη φοβείσθαι, εκείνοι μεν
γαρ τούτό τε άμα έλεγον, και τον ""* Κικέρωνα
συνεχώς ανεκάλουν, ο δε όμιλος ουδ' άλλως επί
50 στευε σφίσιν αληθεύειν, ούτε βαδίως καθίστατο οψε
δ' ουν ποτε και μόλις, ώς ούτε τις εφονεύετο, ού
τε συνελαμβάνετο, θαρσήσαντες ήσύχασαν.
L. Ε. Και συνελθόντων αυτών ες εκκλησίαν, πολ
λά μεν κατά του Καίσαρος, πολλά δε και
55 υπέρ της δημοκρατίας οι σφαγείς είπον θαρ
σείν τε σφάς , και μηδέν δεινόν προσδέχεσθαι
έκέλευον. ούτε γάρ επί δυναστεία, ούτ' επ' άλ
λη πλεονεξία ουδεμιά απεκτoνέναι αυτόν έφασαν,
αλλ' ") ίνα ελεύθεροί τε και αυτόνομοι όντες, ορ
6ο θώς πολιτεύωνται τοιαύτα άττα είπόντες, τους
L.250 μεν πολλούς κατέστησαν, και μάλισθ' ότι ου
δένα ήδίκουν αυτοί δε δή, φοβούμενοι και ώς,
μή τις σφίσιν αντεπιβουλεύση, ανήλθον ες το
Καπιτώλιον, ώς και τους θεούς προσευξόμενοι,
65 και έ) εκεί τήν τε ήμέραν και την νύκτα εν
διέτριψαν, και αυτούς "9" και άλλοι τινές των
πρώτων, αφ' εσπέρας, της μεν επιβουλής ου

d) και αυτοί ιusque ad και τους προστ, omissa in [Μed. b. et]

editis , ex cod. Μed. a. apud Gronov. p, ιο7. et V. a. suppleta
Sunt.

dd) φεύγε hoc alterum in Μed. a. b. deest. St.

e) διεβόων] διαβοών, Μed. a. male.
f) εκρύπτοντο] απεκρύπτοντο, Μed. a.
 -

L IB E R XLIV. C. IU L. C A ES A R. 219

trepidatio incessit, ipsique in fugam quo quisque A. U.c.

poterat coniecti, obvios quoque sibi perterruerunt; 7*°.
nihil quidem certi dicentes, at hoc unum clamantes:
Fuge, claude ; fuge, claude. Eum clamorem, alii ab
aliis acceptum propagarunt: urbeque luctu repleta,
ipsi in officinas domosque confugientes, sese abdi
derunt: quanquam Caesaris percussores recta in fo
rum progressi, satis cum gestibus, tum vociferando
ostendebant, nihil esse timendum, simulque Cicero
nis nomen subinde inclamabant. Caeterum plebs,
quae neque credebat vera eos loqui, neque sedari
facile poterat, vix tandem, idque aegre admodum,
quum meminem caedi, memini manus iniici videret,
animo recepto, conquievit.

21. Populo in concionem congregato, caedis au

ctores multis contra Caesarem, ac pro statu reipu
blicae populari , verbis factis, bono animo cives esse
iusserunt, nihilque mali metuere. Non enim Caesa
rem a se ideo occisum, ut vel dominationem, vel
commodum aliquod aliud proprium inde lucrarentur :
sed ut libertate, legumque usu restituto, respublica
recte administrari posset. His verbis, eoque in pri
mis, quod meminem laedebant, multitudinem paca
verunt: ipsi, timentes , ne vel sic aliorum impete
rentur insidiis, in Capitolium, tamquam deos com
precaturi, concesserunt, ibique diem istam, noctem
que, exegerunt. Sub vesperum, quidam alii etiam
primarii viri eodem se contulerunt : qui etsi insidia
rum participes minime fuerant, quia tamen laudari
ff) £wc.] £w Med. a. b. St.
g) £xeias] £xsi, Med. a. quod recepi. Nam ἐκεῖσε apud Dio
nem semper significat illuc, ut p. 1 22. B. υπήγιαyov αφάς ἐκεῖσε.
Sic et p. 57o. A. 614. C. 656. C. 782. B. 785. A. Nisi ubi ar
ticulus `praecedit, ut p. 2o6. C. τὰ ἐκείαε στgotörsöα παοατέας
££; quae recte habent, quia ἐχεῖσε pertinet simul ad λαβεῖν,
vel ad omissum τεμφθεντα. Apud Plutarchum de discrim. adu
lat. et amici T. II. p. 55. extr. j οὐκοδεv xQtgts verti quidem
potest iudicium domesticum s. in ternum, sed re vera est quod
domo h. e. ex animi penetralibus prqficiscitur. St.
 220 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙS ΤΟRΙ ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

Β.395.συμμετασχόντες, της δε απ' αυτής δόξης, ώς

και επαινουμένους σφάς εώρων, και των άθλων
70 ά προσεδέχοντο , μεταποιησόμενοι , συνεγένοντο.
και συνέβη γε αυτούς ες τουναντίον το πράγμα
Ι. Β. δικαιότατα περιστήναι, ούτε γάρ το όνομα του
έργου (άτε ") και μηδέν αυτού προσκοινωνήσαν
τες) έλαβον, και του κινδύνου του τους δρά
75 σασιν αυτό συμβάντος, ώς και ") επιβουλεύσαν
τες , σφίσι μετέσχον.
"Ιδων δε ταύτα "9" ο Δολοβέλλας, ουδ' αυτός
ήξίου την ήσυχίαν άγειν αλλ' ές τε την ύπατον
αρχήν, καίπερ μηδέπω οι προσήκουσαν, ") εσήλθε, και
80 """ δημηγορήσας τι περί των παρόντων, ες το Κα
πιτώλιον ανέβη, τούτων δε ενταύθα όντων, ο Λέ
πιδος, μαθών τα γεγενημένα , τήν τε αγοραν μετά
των στρατιωτών της νυκτός κατέλαβε, και κατά των
L. C. σφαγέων άμα έω εδημηγόρει. o oύν Αντώνιος,
85 καίτοι παραχρήμα μετά τον του Καίσαρος θάνατον
φυγών, και "9" τήν τε εσθήτα την αρχικήν, όπως
διαλάθη, ρίψας, και την νύκτα κρυφθείς, όμως
επειδή τούς τε σφαγέας """ εν τώ Καπιτωλίω, και
""" τον Λέπιδον εν τη αγορά όντα ήσθετο, τήν τε
90 γερουσίαν """ ες τό της Γης τέμενος ήθροισε, και
γνώμας υπέρ των παρόντων "+) προτέθεικε και είπον
άλλοι τε άλλα, ως έκαστος αυτών έγιγνωσκε, και
**ο ο Κικέρων τάδε οίσπερ και επείσθησαν,
L. D.
» Αεί μεν έγωγε oίμαι χρήναι μηδένα "*) μη
95 δενός χάριν μήτε προς φιλονεικίαν λέγειν,
αλλ' ο βέλτιστον έκαστος είναι νομίζει, τούτ'
αποφαίνεσθαι, δεινον γάρ , ει τους μεν στρα
τηγούντας τούς θ' υπατεύοντας πάντα ") απ' όρ
b) και abest a Μed. a. , Paulo ante, μεταποιησάμενοι [Μed. 3.
Β. et] RS, Ρro μεταποιησόμενοι , guod ceteri. Re. Ει εις του
ναντίον Μed. b.
i) επιβουλεύσαντες, σφίσι μετέσχον] Εgo comma post επιβου
λεύσαντες posui, μt σφίσι μετέσχον coniunganιur. Ίn prioribus
8ditionibus male legitur επιβουλεύσαντες σφίσι, μετέσχον. guod
frustra Leunclavio occasionem suppeditavit, ut συνεπιβουλεύ
σαντες reponendum suaderet , et Οddeyo, ut άμα επιβ. Βecte
enim diciιur μετέχειν τινί κινδύνου.
 LIBER XLIV. C. IUL. CAESAR. 221

id factum videbant, in partem gloriae et praemiorum, A.U.C.

quae sperabantur, venire cupiebant. . Sed iustissime ?*°*
evenit, ut in contrarium eis hoc consilium verteret.
Nam neque momem huius facinoris, in cuius societa
tem ipsi non venerant, adepti sunt; et in eadem pe
ricula, quae percussores Caesaris post ea sustinue
runt, ipsi quoque, non secus ac insidiarum socii,
pervenerunt.
22. Haec cernens Dolabella, ipse quoque cessam
dum sibi minime ratus, consulatum, quamquam is
mondum ad ipsum pertimebat, invasit: habitaque ora
tione quadam de re praesenti, in Capitolium , ipse
quoque adscendit. Hoc rerum statu Lepidus, iis
quae acta essent cognitis, noctu forum militibus oc
cupavit, concionemque contra percussores Caesaris
sub auroram habuit. Antonius autem, quanquam
statim Caesare occiso fugerat, proiectaque, quo faci
lius lateret, veste consulari, sese occuluerat ea mo—
cte: tamen ubi percussores in Capitolio, Lepidum in
foro esse intellexit, senatu im Telluris templum con
vocato , de statu rerum praesenti retulit. Ibi quum
variae a variis, ut quisque affectus erat, sentemtiae
dicerentur; Cicero, cuius etiam auctoritati obtempe
ratum est, in haec verba disseruit. -

a3. ,,Numquam ego, P. C. cuiquam in consulta—

tionibus meque gratiam ullius spectandam, neque
odia esse existimo; sed eam unumquemque senten
tiam debere dicere, quam ipse optimam esse censeat.
Quippe iniquum fuerit, quum praetores consulesque
ii). ioju8*] ioij*0* Med., a.
i+) *gotô suws] Scribendum xQo&$nwe, ut p. 15o. D. Re. im
Addendis. Id vero mecessarium non est. vid. Fischer. ad Wel
leri Grammat. Graec. Spec. II. p. 451. Mox e Med. a. pro £yt
vapoxe scripsi £ylyvooxe. et Med. b.Tpost ἐπείσθησαν addit lite
ris rnbricatis: δnunyoQicc Kvx£goovog. ' St.
i*) μηδενὸς záquν μήτε πρὸς φιλονεικίαν] μηδενὸς μήτε πρός
zάguv, μήτε πρὸς φιλ. R. probe, nisi quod pro μηδενός malim
μηδέν μήτε etc. aut μηδέν μηδενὸς μήτε πQός z¢Quv etc. ut
p. 257. B. Re. in Addendis.
iii) dix' ógôîs] dxó ógôiîs Med. a. b.
 222 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑ Ε R. Ο Μ Α Ν Α Ε

θής της διανοίας ποιείν αξιώσομεν κάν άρα

πως σφαλώσιν, ευθύνας παρ' αυτών και της
L. Ε. τύχης απαιτήσομεν εν δε δή τώ βουλεύεσθαι,
2 εν ώ κυριώτατοι της ημετέρας αυτών γνώμης
εσμεν, τά κοινή συμφέροντα των ιδίων ένεκα
πλεονεξιών προησόμεθα, αεί μεν δή διά ταύ
5 τα , ώ πατέρες, πάντα απλώς και δικαίως
ηγούμαι δείν ημάς συμβουλεύειν υμίν μάλι
στα δε εν τοις παρούσι πράγμασιν, εν οίς,
αν ") μηδέν πολυπραγμονήσαντες ομονοήσωμεν, αυ
τοί τε σωθησόμεθα, και τους άλλους άκον
R.396 τας περιποιήσομεν. *) αν δ' ακριβώς πάντα
11 εξετάσαι εθελήσωμεν , δέδοικα , μή κακώς
L. 251.δυσχερές δ' ουδεν, αρχόμενος των λόγων,
ειπείν βούλομαι."
,, Πρότερον μεν γαρ, ουκ ολίγος εξ ού χρόνος,
15 οι τα όπλα έχοντες , και της πολιτείας εγκρα
τείς ώς το πολύ εγίγνοντο, ώστ' αυτούς ό, τι δεί
βουλεύειν") υμίν επιτάττειν, αλλ' ουχ. υμάς ό,
τι χρή πράττειν εκείνους, προσκοπείν νύν δ' ες
τούτο """"" καιρού πάνθ' ώς ειπείν τα πράγματα
20 πάρεστιν, ώστε εφ' υμίν τε αυτά είναι, και ες
υμάς ανακείσθαι και παρ' υμών, ήτοι την
ομόνοιαν, και μετά ταύτης την ελευθερίαν, ή
L. Β. στάσεις και πολέμους εμφυλίους αύθις, και απ'
αυτών και δεσπότην λαβείν ό, τι γάρ αν
25 τήμερον ψηφίσησθε, τούτω και οι άλλοι πάντες
") ακολουθήσουσι τούτων ούν ούτως (ώσγε έμαυ
τον πείθω) εχόντων , φημί δείν ημάς τάς μεν
προς αλλήλους έχθρας, ή φιλονεικίας, ή όπως
άν τις αυτας ονομάση, καταλύσασθαι , προς
8ο δε δή την παλαιάν εκείνην ειρήνην και φιλίαν
και ομόνοιαν επανελθείν ενθυμηθέντας τούτό
L. C. γε , ει μηδέν άλλο, ότι τέως μεν εκείνως

iiii) μηδεν] μηδε εν Μed. a. b. Μox pro άκοντας suspicatur

Β. άπαντας, guod magnam speciem habere fatetur Re, in Αd
dendis. St,
 LIB E R X L IV. C. I U L. C AESAR. 223

nostros omnia ex praescripto rectae rationis agere iu- A. U.c.

beamus, iisque etiam fortuna praestanda sit, si quid ?'°-
adversi accidat ; nos in deliberando, ubi suam quili
bet sententiam in sua potestate omnino habet, pri
vatarum cupiditatum causa commodum reipublicae
prodere. His ego de causis quum arbitrer, semper
nobis in consilio dando sincere iusteque agendum
esse, id eo magis in praesenti negotio nobis faciem
dum censeo: in quo video nos, si omissis non me
cessariis rebus concordiam servemus, et saluti no
strae consulere, et alios etiam molentes nobis com
iungere posse. Sin vero accurate omnia examinare
voluerimus, vereor, me male : sed initio orationis
nolo quicquam durius dicere.“

24. ,,Superioribus quidem temporibus aliquam

diu is fuit reipublicae status, ut eam ii, qui pluri
mum armis possent, plerumque obtinerent; sic ut
illi vobis, quid consulendum esset, praescriberent,
non vos, quid illis agendum esset, prospiceretis.
Nunc eo res redierunt, ut in vestra sint omnia po
testate, penesque vos sit arbitrium, aut concordiam,
cumque ea libertatem ; aut dissensiones iterum, , ac
civilia bella, dominumque exinde deligendi. Quod
enim hodie facietis senatusconsultum , id omnes
etiam alii sequentur. Quae quum ita sese habeant,
(ut mihi certe persuadeo) arbitror, debere nos, omni- •
bus invicem imimicitiis ac contentionibus, aut quo
cumque tandem nomine eas appellare placeat, omis-.
sis, ad pristimam illam pacem, amicitiam, concor
diamque redire : atque si nihil aliud, hoc certe mo
biscum reputare, nos quamdiu hac ratione rempu

k) &v 8' &xqußr5g r&vra £er&ogv £0e1rjgog£v] Haec omissa

in [Med. b. et] éditis lacunam faciebant, hic expletam ex cod.
Med. a. apud Gronov. p. 1o8. et V. a. Re. ôè, quod erat post
δέδοιxcz, induxi monenté Reiskio. St.
. i) υμίν] juiv, Med. a. et sic paulo post, iiu&g, judjv, pro
vgás , υμών.
ll) dxoÀovòfjgovg] ἀκολονδήσωσι Med. a. male. St.
 224 ΙD ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟ RΙΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ,

επολιτευόμεθα, και χώρας και πλούτους και

δόξαν και συμμάχους έκτησάμεθα αφ' ου δε
85 ες τα προς αλλήλους κακά προήχθημεν, ουχ όσον
ουκ αμείνους , αλλά και πολύ χείρους εγενόμε
θα, και έγωγε τοσούτον δέω ") νομίζειν άλλο
τι σώσαι άν έν γε τώ παρόντι την πόλιν, ώστ'
αν μή τι τήμερον, και ήδη γε οτιτάχιστα προ
40 βουλεύσωμεν, ουδ' ") αναλαβείν δυνησόμεθα."
,, Σκοπείτε δε ως αληθή λέγω, πρός τε τα πα
ρόντα απιδόντες , και τα αρχαία αναλογισάμενοι,
ή ουχ οράτε μεν τα γιγνόμενα, και ότι διαιρεί
L. D. ταί τε και περισπάται ο δήμος αύθις, και οι μεν
45 ταύτα, οι δε εκείνα προαιρούμενοι, διχή τε ήδη
νενέμηνται , και διχή στρατοπεδεύονται , και
" " οι μεν το Καπιτώλιον προκατειλήφασιν,
*** ώσπερ τινάς Γαλάτας φοβούμενοι """ οι δε
εκ της αγοράς πολιορκείν αυτούς παρασκευάζον
5ο ται, *** καθάπερ Καρχηδόνιοί τινες, αλλ' ου
"Ρωμαίοι και αυτοί όντες, ουκ ακούετε δε, ότι
και πρότερον πολλάκις, διχογνωμονησάντων τινών,
Η.397.ώστε και """ τον Αουεντίνόν ποτε, """ και το
Καπιτώλιον, έστι δ' ούς αυτών """ και το ιερόν όρος
55 κατασχείν οσάκις μεν επί τούς ίσοις, ή και βραχύ
L. Ε, τι συγχωρήσαντες οι έτεροι τους ετέροις, κατηλλάγη
σαν, μισούντές τε αλλήλους ευθύς επαύσαντο, και εν
ειρήνη και ομονοία το λοιπόν του χρόνου διήγαγον ού
τως, ώστε και πολλούς και μεγάλους πολέμους κοι
60 νή κατορθώσαι, οσάκις δε δή πρός φόνους και σφα
γάς εχώρησαν, (οι μεν δικαιώσει του αμύνεσθαι
τους προϋπάρξαντας, οι δε και φιλονεικία του μη
L.252.δενός ελασσούσθαι δοκείν, απατηθέντες) ουδέν πώποτε
χρηστον εγένετο, τί γάρ δεί προς ουδέν ήττον
65 °) υμάς ειδότας, """ τον Ουαλέριον, τον Οράτιον,
**" τον Σατορνίνον, τον ") Γλαύκιον, τους Γράκχους
m) δέω νομίζειν] Sic ΗS. et L. post Χylandrum. Μale Ro
Βertus, δέω ωνομάζειν. Re. Ita etiam Μed. a. b. qui codices
pro τοσούτον praecedente exhibent τοσούτω. St. Μox σώσειν
Εν. δt.
Re. Deinceps, pro άν έν γε, Μed. a. b. dant αν μεν
 LIBER XLIV. C. IU L. C AE SA R. 225

blicam procuravimus, regiones, divitias, gloriam, A. U.c.

sociosque , nobis paravisse: postquam ad imtestinas ?*°*
clades descendimus, mon modo mulla felicitate auctos,
sed et im longe deteriorem conditionem prolapsos
esse. Tantum vero abest, ut ego aliquid existimem
aliud in praesentia salutem urbi afferre posse; ut,
nisi nos comcordiae auctores hodie, atque adeo iam
statim fiamus, restitui rempublicam non posse iu
dicem.**

25. ,,Ut vera esse, quae dico, cognoscatis, age,

et praesentem conditionem inspicite, et antiquam
memoria repetite. Nonne enim videtis, quid aga
tur ? populum iterum dividi, divellique ; aliosque
alia sentientes, in duas iam divisos partes, bina ca
stra habere? atque hos quidem Capitolium occupasse,
quasi terrore a Gallis impendente: alios in foro se
ad oppugnandum Capitolium parare, quasi Carthagi
nienses ipsi, ac non pariter Romani essent? Nonne
audistis, ut prius quoque saepius dissensionibus co
ortis, alii Aventinum, ac Capitolium, alii Sacrum
montem tenuerint ? utque hi, quoties aequis condi
tionibus, aut cedendo paululum de suo iure, in gra
tiam invicem rediissent, statim odiorum fine facto,
reliquum temporis in pace et concordia exegerint;
ita ut multa magnaque bella communi opera felici
ter conficerent ? quoties autem ad caedes descendis
sent, alteri, obtemtu ulciscendi auctores iniuriarum,
alteri, ne qua in re inferiores fuisse viderentur, con
tendendi studio , decepti : nihil umquam boni secu
tum fuerit ? Quorsum enim attinet Valerium, Ho
ratium, tum Saturnimum , Glauciam , Gracchosque

m) &vaaageiv] aijrijv addendum iudicat Od. -

o) παὸς οὐδέν ήττον υμάς. είδότας],Transposita snnt haec, et

sic reponenda: πάός οὐδέν ήττον εἰδότας υμάς. Sic p. 283. Q. in
9rat. Ciceronis inj Antoniuni, L. ,In Med. b. est rjuàs. Mox
idem scribit 'OQ&ruov, Med. a. Oijgárvov. St.
p) τόν Παύλιον] Malim Tlavxiav, X. Gonf. ad fragm. CV.
Mox 1£yovras pro λ£yovta habent Med. a. b. vitiose. St.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. P.
 226 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟRΙΑ Ε Η ΟΜ Α Ν Α Ε

λέγοντα διατρίβειν, τοιαύτ' ούν παραδείγματα, και

ταύτα ουκ αλλότρια, αλλ' οικεία έχοντες, μή μελ
λήσητε τα μεν ζηλώσαι, τα δε φυλάξασθαι αλλ'
7ο άτε απ' αυτών των πραγμάτων την πείραν της εκ
βάσεως, ών βουλεύεσθε, ") παρειληφότες, μηκέτι τους
έμους λόγους, ώς και βήματα, διασκοπείτε, αλλά
L. Β. τώ κοινώ διαφέροντα, ως και εν τω έργω ήδη όντα,
θεωρείτε, ουδε γάρ ασαφεί τινι ενθυμήσει ταφανές
75 της ελπίδος αναρρίψετε, αλλ' εχεγγύω πίστει το βέ
βαιον του λογισμού προνοήσετε."

,,"Υπάρχει μεν ούν ") υμίν τούθ’ όπερ είπον,

οίκοθεν και παρά των προγόνων λαβούσιν, ορ
θώς βουλεύσασθαι και διά τούτο ουδε ξενικούς
80 "") παραδείγμασι χρήσθαι ήθέλησα, μυρία αν ειπείν
έχων εν δ' ούν όμως της αρίστης και αρχαιοτά
της πόλεως, παρ' ής ουδ' οι πατέρες ήμών επα
γαγέσθαι τινας νόμους απηξίωσαν, παρέξομαι.
L. C. και γάρ αισχρόν αν είη, τοσούτον ημάς **" και
85 τη ρώμη και τη γνώμη των Αθηναίων υπερέ
χοντας, χείρον αυτών βουλεύεσθαι, εκείνοι τοίνυν
(λέγω δε ο πάντες ίστε) *** στασιάσαντές ποτε, και
εκ τούτου και "** εκ των Λακεδαιμονίων κατα
πολεμηθέντες, και υπό των δυνατωτέρων πο
90λιτών τυραννηθέντες, ου πρότερον απηλλάγησαν
των κακών, πριν συνθέσθαι και διομολογήσα
σθαι , τών τε συμβεβηκότων σφίσι , πολλών
που και δεινών όντων, επιλήσεσθαι, και μη
δεν τοπαράπαν υπέρ αυτών μήτε εγκαλέσειν
L. D. ποτε , ") μήτε """ μνησικακήσειν τινί, τοι
R.898.γάρτοι σωφρονήσαντες ούτως , ουχ ότι τυραν
97 νούμενοι και στασιάζοντες επαύσαντο, αλλά και
τοις άλλοις πάσιν") ευθήνησαν και τήν τε πόλιν
ανεκτήσαντο, και της των Ελλήνων αρχής αντ

ΡΡ) παρειληφότες] προειληφότες. Μed. a. Inferius pro διαφέ

ροντα, ως coniicit R. διαφέροντά πως, St.
α) υμίν] ημίν, Μed. a.
 1LIBER XL IV. C. IUL. CAESAR. * 227

vobis, ex aequo haec mecum noscentibus, pluribus A.U.c.

verbis commemorare? Quae quum exempla non pe- 7'°.
regrina, sed domestica habeatis; ne cunctemini ista
quidem imitari, haec vero vitare: quumque ex rebus
iam ipsis experientiam nacti sitis, quem eventum ha
bitura sint quae agitatis consilia, molite meam am
plius orationem pro inanibus habere verbis; sed quae
reipublicae ex usu sint, velut iam praesentia, consi
derate. Neque enim spei incertae aleam cogitatione
quadam dubia iacietis, sed certitudinem consiliorum,
fidei quodam quasi vadimonio confirmatam, animo
praecipietis.**
26. ,,Ac tametsi, quid vobis in deliberamdo sit
sequendum, a domesticis maiorum nostrorum, ut
dixi, exemplis petere potestis, ut mihi peregrinis do
cumentis utendum esse non duxerim, cum possem
infinita in medium adducere: tamen unum comme
morabo optimae antiquissimaeque urbis, a qua etiam
petere leges quasdam maiores nostri mon dedignati
sunt : quod turpe utique sit futurum, mos, qui tam
tum viribus atque iudicio Atheniensibus praestamus,
in capiendo consilio ab iis superari. Hi vero (de re
nota loquor) olim dissidiis civilibus agitati, atque ideo
im bello a Lacedaemoniis attriti, subque civium poten
tiorum tyrannidem redacti, non ante exitum suis* cala
mitatibus invenerunt, quam controversias pacificatione
componerent, se memoriam omnium malorum, quae
passi erant plurima a. se invicem ac gravissima, depo
situros, ita ut iniuriam acceptam non modo iure per
sequi, sed ne reminisci quidem ulli liceret. Postquam
ita resipuerant, non a tyrannide modo et discordiis
liberati sunt, sed eaeteris etiam rebus secundis usi,
urbem suam recuperarunt, Graecorum principatum

qq) παραδείγμασι] παραδειγμασιν Med. a. Paulo post idem et

Med. b. ἐπαγεσδαι, pro ἐπczyczy£σθαι. St.
r) μήre] Vox , male omissa apud RS. restituta a X. HS. L.
rr) Pro ej{}υνησαν, dedi süêijvnoav ex Med. a. b. et auctore
R. Mox τήν τε πάλιν ex iisdem edidi, pro *,*j* St.
2
 228 DIO NIS HISTORIAE ROMANAE

εποιήσάvτο* xal τ£λος , xùguov xaì óóóov xai

1 dπολεσσι xai τους *** Aax£Öauuovlovg aùroùs
xai τους Θηßalovg • atoÂâxus *) èyévovto. xairov
L. E. et j0 εληκεσαν ἐκείνοι οι την *) φνλjv xaraâa
ßövrsg, xaì *** £x voù IIειgatós xατελύόντες , τι
10 μωρήσσσθαι τοὺς ἐκ τοῦ ἐστεος υπέρ άν ήδίκηντο,
εὐλοyov μέν ἐν πράγμα πεποιηx£vat åòεδόκεσαν,
aroÀÀà ò' äv xaì èòεδgáxεσιv xaxà, xaì èzτε
aróv8£6av. άστεg yàg xQEtvtovg txùtóv xagè τόν
άλπίδα ἐyÉvovvo , vdy άν τι και ήλαττύύησαν
15 arûêug.**

L.253. ,,Où yàg èατιν ἐν τοΤς τοιούτοις βεβαιον

oῦδέν , ούτε έ όν ίσχύει τις , “) argoos
zzεxQdvr]6&v* dìÀÃâ atduxολλοι μέν δαQ6oöv
τες έτταισαν , πάμπολλοι δδ ζητοῦντες ά
20 μύνασδαι τινά , zzQoótztóλοντο. oῦτε yàg
vὸ πλεονεκτούμενον ἐν τινι , πάντως ' *) di
vvyet , διότι xai άδικεῖται * oÜre τὸ δυ
vέμει προὐχον , πάντως κατορδοί, διότι xai
*) avQoijx£t. dλλ' άμφότεga datô tijs í
25 6r]g xai τφ παραλόγφ τοῦ ἀνδga)7rlvov xal
τφ έστιχόμητφ τῆς τύχης ύποκείμενα , xaì
τήν δοπήν πολλάxις οὐ πρὸς τὸ σφότερον εύ
ελτι , ἄλλὰ πρὸς τὸ ἀδόκητον ἐκείνων λαμ

£) no14&xug £y£vovto] πολλάκις ημέναyro, V. b. Sequens £rg6s

1*jx£σαν ferri non potest. Correxi rj8e4rjx£aav. v. ad. p. 4o. B. St.
t) τὴν φνλην] Vulgo την φνλαwrjv. Interpres: custodibus ca
ptis. Sed manifestum errorem, qui omnes editiones foedabat,
tollendum tandem putavi. Nota res ex Diodoro Sic. XIV. 32.
xgrel&gero zoQiov tijs 'Artuxijs óvouc;£6μενον φνλην, ubi et de
Piraeeo per Thrasybulum capto, cap. 55. Xenophom Hist.
Graec. lib. Il. c. 4. §. 2. de Teodem : Τ Φυλην zoogtov xava? ap
ßáv&v loyvgöv. Isocrates . de Pace cap. 35. p. Th81. C. edit. H.
Stephani i593. δnuovvxojtsqov ysyóvcju£vTtóv φνλην καταλαβόν
των. quibus ex locis Dionem corrigendum esse, dudum indi
caverat Franc. Fabricius Marcoduranus ad Oros. II. 17. ad
quem locum Havercampius quoque apposite Aristophanem eius
que Scholiasten laudat in Pluto, v. 1j37. μη μνησικακήσης ε? σῦ
$pvjv. *ατἐλαβες. Suppeditabat eumdemi versum Stephanus Byz.
im φνλη. qui et Phyles meminit in ágga, ut Harpocrationem,
 LIB ER XLIV. , C. IUL, CAESAR. 229

sibi vindicarunt, ac denique saepenumero salutem per- A.U.C.

niciemque ipsorum Lacedaemoniorum, Thebanorum- 7io~
que, in sua manu positam habuerunt. Quod si ii,
qui Phylen arcem ceperant, et ex Piraeeo in urbem ve
merant, de urbis, habitatoribus vindictam sumere vo
luissent ob acceptas iniurias, facimus fortassis causam
satis honestam habens perpetrassent, mala tamen et
intulissent multa, et accepissent. Nam quemadmo—
dum iis praeter suam spem superiores facti fuerant,
ita fieri poterat, ut rursus inopinato succumberent.**

27. ,,Etenim in eius quidem generis rebus nulla

inest constantia : nec qui semel praevaluit ideo vi
ctoria semper potitus est : sed multi, quum suis re
bus confiderent, in calamitatem inciderunt: multi
ulcisci alios cupientes, ipsi una perierunt. Neque
enim qui conditione deteriore sunt in aliqua re, pro
pterea quod iniuriis aliorum sint expositi, semper
iniquam sortem perferunt: neque qui potestate supra
caeteros eminent, propterea semper successibus pro
speris utuntur, quod alios antecellant: sed ex aequo
utrique inopinatae humanarum rerum vicissitudini,
fortunaeque inconstantiae obnoxii, saepenumero non
pro sua spe, sed improvisa harum mutatione, mo

Suidam, Strabonem IX. p. 396. 4o4. Plutarchum de gloria

Atheniens. c. 7. p. 349. D. Aristidem T. I. p. 288. alios, si
leam. Adde de Thrasybulo Iustinum V. mo. et Nepotem Thra
syb. II. 1. άπι φνλην και £v IIsuqausi, Lysias p. 263. edit. Tay
lorii.

tt) xqoosxsxgdvnasv] πρὸς ἐπικgt;τησιν Med. a. b. St.

u) ττάντος άrvysi] Ita HS. L. ex emendatione Xyl. εὐτυχεῖ,
quod est apud ËS. quanquam confirmatum codice V. a. . [et
Med. a. b.] locum hàberé propter opposita meqnit. Sequitur
enim oöts τό τgoùyov ττάντως κατοgδοῖ.
x) arqoijxsi] Non argogjwst, quod est apud HS., scribendum,
ut recíe mohuit L. Neque du5itavi illam lectionem admittere;
velut proximam literis RS. qui habet πρόηκες , [ut Med; a. b.]
quanqüam L. hanc editionem mon consuluit. a quibu$ longius
£bit òddeyi τgo£zει vel ύπεg£zev. Re. R. vult. £gonôiwet, agt
arooczówxei. I. Pauilo post Med. a. dat èxeivov έδόκητον. . Et Fí
zôi ante την άοπήν iubet deleri. St.
 230 D ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ

L. Β. βάνει. 7) όθεν έκ τε τούτων και εκ της

30 φιλονεικίας , (δεινον γάρ έστιν άνθρωπος αδι
κηθείς, ή νομίσας γε αδικείσθαι) υπέρ δύ
ναμιν θρασύνασθαι και πολλοί πολλάκις και
παρά την ισχύν επαίρονται διακινδυνεύειν, ώς
και κρατήσοντες , ή ούτι γε και αναιμωτί διο
85 λούμενοι, και ούτοι τά μεν, νικώντες, τα
δε, ήττώμενοι, και *) τοτε μεν αντεπικρα
τούντες, *) τοτε δε αντελαττούμενοι, οι μεν
πασσυδί συναπόλλυνται , οι δε "*" τήν γε
Καδμείαν λεγομένην νίκην νικώντες τυγχάνου
L. C. σι και εν τω χρόνω, ότ’ ουδέν όφελός
41 έστιν , αισθάνονται ότι κακώς έβουλεύσαν
τΟ. **

,, Και ότι ταύθ' ούτως έχει, και ύμείς έργω μεμα

θήκατε, σκοπείτε δέ ίσχυσε τινά χρόνον εν τοις
R.399.στασιωτικούς ο Μάριος, είτ' εκπεσών, και δύναμιν
46 αθροίσας, ίστε oία ειργάσατο, ομοίως ο Σύλλας (ίνα
μή τον Κίνναν, μηδε τον ") Κάρβωνα, μηδε τους
άλλους τους διά μέσου καταλέγω ) δυνηθείς την πρώ
την, είτ’ ") ήλαττώθη έπειτα δυναστεύσας, ουδέν ό,
50 τι ουχί των δεινοτάτων έπραξε τί γάρ δεί τον Μά
ριον τον δεύτερον, ή τον Κίνναν ") αυτόν, ή τον
L. D. Κάρβωνα ονομάζειν; **" μετά ταύτα Λέπιδος ιδίαν
τέ τινα, ώς δή και τούτοις επεξιών, στάσιν ήγειρε,
και πάσαν ολίγου την Ιταλίαν ετάραξεν ώς δ' , α
55 πηλλάγημέν ποτε και τούτου, μέμνησθε όσα αυ και
οία ") πρός τε του Σερτωρίου, και πρός των άλλων
των μετ' αυτού φυγόντων επάθομεν τί δ' ο Πομπή
ϊος, τί δ' ο Καίσαρ αυτός ούτος, (ίνα μηδεν ενταύθα
y) όθεν έκ τε etc.] Forte ώστε έκ τε etc. Οd. Respexit ad se
qιιens verbum θρασύνασθαι, Μalit tamen aliquis, intacta par
ficula όθεν, scribere θρασύνονται, ut conveniat cum sequenti
επαίρονται. Re, Sed δεινός νult R. guod cohaereat cum θρα
σύνεσθαι. Ιta enim legit, atque hoc demum verbo terminari
parenthesin statuit. Ρrobe. St.
α) τοτε, τοτε) ποτέ, ποτέ, L. Sed utrumque dicitur. Cete
rum voci praecedenti, αντεπικρατούντες, cod. V. a. et Μed. a.
addit άλλων. Re. Deinde πανσσυδί scriptum est in Μed. b.
St. Μox pro τήν γε Καδμ. RS. habet τήν τε Καδμ. [ut Μed. a.
 LIBER XLIV. C. IU L. CAESAR. 231

menta accipiunt. His igitur de causis, atque ex stu- A. U.c.

dio contendemdi, (vehemens enim est omnis homo, 7°°*
quum vel affectus est iniuria, vel affectum se esse
putat) quidam supra vires suas audacia efferuntur, et
multi multoties etiam, ultra quam robore suo pos
sint, decertandi studio flagrant : aut superaturos se
sperantes, aut certe nom sine clade inimici perituros.
Atque hi quidem modo vincentes, modo victi, alter
nisque cladem accipientes edentesque, partim peni
tus pereunt, partim Cadmea tantum victoria potium
tur ; tuncque demum sentiunt se male de rebus suis
statuisse, quum id mihi] iam prodest.“
28. „Quod ita se habere, res ipsa vos etiam do
cuit. Age enim, considerate: aliquamdiu in civili
bus seditionibus Marius praevaluit: deinde pulsus,
copiis iterum coactis quid egerit, satis vobis com
stat. Similiter Sylla, (ut Cinnam, Carbonemque, et
reliquos, qui interea temporis fuerumt, praeteream)
quum primo potentia praestaret, post superatus, ite
rum dominatione potitus, nihil crudelitatis sibi reli
quum fecit: ne quid iam de Mario iuniore, Cinna,
Carboneve dicam. Post hos I,epidus, quasi vindi—
ctam de his sumpturus, peculiarem ipse factionem
excitavit, universamque propemodum Italiam contur
bavit. Postquam hoc quoque liberati sumus, nostis
quot quantisque nos incommodis Sertorius, reliqui
que exules cum eo affecerint. Iam, ut Catilinam
b. Postea pro vixóvreg vvyydvovot Med. a. dat vuxóouv. e glos
semate.]
a) τόν K&oßovg] τὸν Σrgáßovg, V. a. Med. a. b. Re. Ve!
totám hanc périodùm parentheticami R. inducendam, putat, vel
sequentia vérba : rt y&g δεῖ τὸν M&quov — övoμέειν; quam
posteriorem rationem probat Pe.
b) £1«rr&0n] ἐλαττοθεῖς, Med. a. qui ijem, po$tea *5 δευτε
qov habet, prò tòv δεύτεgov. Certe £rrojām in jiartg$n mu
iandum pütävi, quia Dio hac forma utitur in reliquis locis , ut
p. 252. E. 354. B. 355. D. 367. E. 457. C. St. -

c) rdv Ktvvav] Addit £xsivov, V. a. Med. a. quod admitterem,

si civjröv expungere liceret.
d) argös] ex Med. imo ex RS. Male deerat apud HS. et L.
 232 Ι) ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

28 μήτε του ") Κατιλίνου, μήτε του Κλωδίου μνη

60 μονεύσω) ου πρότερον επολέμησαν αλλήλοις, και
ταύτα συγγενείς όντες, έπειτα μυρίων κακών ου μό
L. Ε. νον την πόλιν ημών, ή και την λοιπήν Ιταλίαν, αλ
λά και πάσαν, , ώς ειπείν, την οικουμένην") ενέπλη
σαν, αρ' ουν μετά τε τόν Πομπηίου θάνατον, και
65 τον πολύν εκείνον των πολιτών όλεθρον, ήσυχία τις
εγένετο, πόθεν, πολλού γε και δεί οίδε δε *" ή
Αφρική, οίδεν ή Ιβηρία το πλήθος των εκατέρωθι
L.254.απολομένων, τί ούν, επί γε τούτοις ειρηνήσαμεν,
και πώς, οπότε κείται μεν αυτός ο Καίσαρ ούτω
70 σφαγείς """ κατέχεται δε το Καπιτώλιον, και πε
πλήρωται μεν """ ή αγορά των όπλων, πεπλήρωται
δε και πάσα ή πόλις του φόβου."
,, Ούτως επειδαν άρξωνταίτινες στασιάζειν, και
τα βίαια αει τους βιαίοις αμύνεσθαι ζητώσι, και
75 τας τιμωρίας μήτε προς το επιεικές, μήτε προς
το ανθρώπινον, αλλά πρός τε την επιθυμίαν και
την εξουσίαν την εκ των όπλων ποιώνται,
" "* κύκλος τις εξ ανάγκης αεί των κακών γί
Ι. Β. γνεται, και ανταπόδοσις εκ διαδοχής των δεινών
80 συμβαίνει, τό , τε γαρ ευτυχήσαν ύβρει τε
πλεονάζει, και ουδένα όρον της πλεονεξίας ποιεί
ται, και το πταίσαν, οργή της συμφοράς, άν
γε μη παραχρήμα απόληται, αντιτιμωρήσασθαι
τον αδικήσαντα επιθυμεί, μέχρις αν τον θυμόν
85 εκπλήση και αυτοίς και το λοιπόν πλήθος,
καν μη συμμετάσχη των πραγμάτων, αλλά ") τώ
τε ελέω του νενικημένου, και τώ φθόνω του κε
κρατηκότος, δείσάντε άμα μή και τα αυτά
Τι.400.εκείνω πάθη, και ελπίσαν τα αυτά τούτω δρά
Ι. ο. σειν , συναίρεται και ούτω και τα μέσα των
" πολιτών στασιάζειν προάγεται και άλλοι τε επ'
92 άλλοις το κακόν, προφάσει τιμωρίας των αει
ελαττουμένων, ώσπερ τι έννομον και εγκύκλιον

e) Κατιλίνου] Κατουλίνου, [Μed. a. b.] RS. Sed illo modo

momen alias apιιd Dionem scribitur.
 L IBER XLIV. - C. IUL. CAESAR. 233

Clodiumque taceam, nonne Pompeius, ipseque Cae- A.U.c.

sar, primo bellum alter alteri fecerunt, ne affinitate 7'°*
quidem eos inhibente? deinde innumeris miseriis non
urbem modo, reliquamve Italiam, sed totum fere or
bem terrarum impleverunt ? Mortemne igitur Pom
peii, ingentemque civium istam cladem, quies ex
cepit? minime vero: quum et Africa, et Hispania
consciae sint multitudinis eorum, qui utrinque oc
cubuerunt. Quid igitur? pacemne hoc pacto conse
cuti sumus? pacem autem ? cum iaceat Caesar ita
interfectus, occupatum sit Capitolium, forum armis
repletum, terror urbem occuparit.“

29. ,,Ita ubi cives seditiones movere inceperunt,

vimque vi ulcisci student, neque aequitate humani
tateve vindictam, sed cupiditate armorumque licen
tia metiuntur, necessario calamitates quasi orbe quo
dam semper revolvuntur, continentique successione
mala malis redduntur. Nam qui secundis usi sunt
rebus, nimis insolenter iniurii sunt, nec ullum cu
piditati modum statuunt: contra, fortunam expertos
adversam, si nom illico pereant, concepta de mise
riis ira sic exagitat, ut ulcisci eos, a quibus afflicti
sunt, concupiscant, donec animum suum exsatiarint.
Reliqua multitudo, licet extra contentiones consti
tuta, tamen et inferioris commiseratione, et erga vi
ctorem invidia, metuque ferendae sortis eiusdem, et
eadem perpetrandi spe, afflictis opitulatur. Ita fit,
ut ii quoque cives, qui meutram partem ante seque
bantur, in seditionis partem ipsi quoque alliciantur;
aliique post alios hoc malum, sub praetextu ultionis
eorum, qui singulis temporibus opprimumtur, ceu
rem legitimam et per vices ad se redeuntem, vindi

ee) £v£πλησαν]• &vgranocev Med. a. Mox idem et Med. b. τόν

τοῦ IIogtniov. 7 Deinde Med. b. £xstvov pro èxeivov. St.
f) τφ τε] τότε ye τφ τε , Med. a. Superius Med. b. dvvugo
Qijoaoûat, vitiosè, pfo dvvuruuoQijaaovai. St.
 234 ΙΟ ΙΟΝ ΙS ΗΙSΤΟ RΙΑ Ε R Ο Μ ΑΝΑΕ

πράγμα, ανταμυνόμενοι διαδέχονται και αυτοί

95 μεν *** * ώς έκαστοι απαλλάσσουσι, το δε δή ε) κοινόν
εξ άπαντος τρόπου φθείρουσιν.
,, Η ουχ οράτε, πόσον μεν χρόνον κατατετρίμ
μεθα πολεμούντες αλλήλοις, όσα δε και οία εν
L. D. αυτό πεπόνθαμεν; ") καίτοι τί τούτου δεινότε
ρόν έστιν, ό και δεδράκαμεν, και ") τίς ανταριθμή
1 σαι δύναιτο το πλήθος των χρημάτων, ά τούς
τε συμμάχους περιδύοντες, και τους θεούς πε
ρισυλώντες, και προσέτι και αυτοί εξ ών ουκ εί
χομεν συνεσφέροντες, επ' αλλήλοις δεδαπανήμεθα,
5 τίς το πλήθος των ανδρών των απολωλότων,
ούχ ότι τών άλλων (επει τούτό γ' ανεξεύρετόν
έστιν) αλλά και των ιππέων και των βουλευτών,
ών είς έκαστος και πάσαν την πόλιν εν τοις
οθνείoις πολέμοις σώσαι και ζών και αποθανών
L Ε. έδύνατο , πόσοι μεν γάρ Κούρτιοι, πόσοι δε Δέ
11 κιοι , Φάβιοι, " Γράκχοι, Μάρκελλοι, Σκιπίω
νες τεθνήκασιν, ου μα Δί ουχίνα *) Σαυνίτας,
ή Λατίνους, ή Ίβηρας, ή Καρχηδονίους αμύνων
ται, αλλ' ίνα και αυτοί ") προσαπόλωνται και
15 των μεν εν τοις όπλοις τετελευτηκότων (εί και
τα μάλιστα και εκείνων") οδύραιτο άν τις) αλλ'
ήττόν γε άξιόν εστιν ολοφύρασθαι. ές τε γάρ
L 255.τας μάχας εθελονται (είγε εθελοντάς τους αναγ
κασθέντας φόβω καλείν δεί) ήλθον, και θάνατον
20ει και άδικον, αλλά ανδρείόν γε υπέμειναν έν
τε αγώνι ισοπαλεί, και εν ελπίδι του κάν περι
γενέσθαι και κρατήσαι, ") έπαιον αναισθήτως,
τους δε εν ταίς οικίαις και εν ταις οδούς, τή τε αγο
ρά, τότε βουλευτηρίω αυτό, τώ τε Καπιτωλίω "") αυ
g) το δε δή κοινόν] Ita ΗS. et L. ex emendatione Χyl. το δε
δή κακόν, RS. et V. b. sine sensu.
h) καίτοι τί τούτου] καίτοι, ο τούτου, L. το τούτου, Οd.
Servari omnia possunt, si posterius membrum correctionis loco
habeas, inserasque o ante και δεδράκαμεν. Re in Αddendis.
Αtque id, feci. St.
i) τίς ανταριθμήσαι) τίς αν αριθμήσαι, L. Μelius αναριθμή
σαι. Re, Immo αν αναριθμήσαι. St.
 LIB ER XLIV. C. IUL. CAESAR. 235

candorum aliorum causa excipiant. Et ipsi quidem A.U.C.

singuli pereunt, rem vero publicam modis omnibus ?*°*
evertunt.**

5o. ,,Ammon videtis, quanto nos temporis spa

cio invicem bello civili attriverimus, quot et quanta
mala perpessi simus? quanquam, quid atrocius etiam
sit iis, quae fecimus ? Et quis numerum inire pos
sit eius pecuniae, quam, cum ea socios exuissemus,
deos despoliassemus, cum ipsi supra quam facultates
mostrae ferrent, contulissemus, contra nos invicem
impendimus ? Quis rationem subducere queat eius
virorum multitudinis, quae periit, non quidem reli
quorum istorum, quorum summa investigari nequit,
sed equitum senatorumque, quorum unusquisque bel
lis externis vel vivens vel moriens universam civita
tem servare potuisset? Quot enim Curtii, Decii, Fa
bii , Gracchi, Marcelli, Scipiones occubuerunt? non
profecto ut Samnites, Latinos, Hispanos, Carthagi
niensesve profligarent, sed ut ipsi cum aliis inter
irent. Ac quamvis vel maxime lugendi sunt nobis
ii , qui in armis ceciderunt ; tamen est, cur aequiore
animo eorum sit ferendus interitus. Volentes enim
(si quidem is velle dici debet, qui metu cogitur) in
pugnam progressi sunt : mortemque iniustam qui
dem , . sed fortiter oppetierunt; et in, certamine ae
quali, inter spem vitae ac victoriae, sine sensu mor
tis, occubuerunt. Qui vero per vim in domibus,
in viis, in foro, in ipsa curia , Capitolioque, mec

k) Σαυvtrwg] Σαμvtrag, X. Sed vide dicta ad p. 83. D. Re.

Paulo ante Xxnrtiovss scribitur in Med. b.
1) £wg xgi ajtol tgogar61ovrg] Videtur aliquid deesse. v. g.
£vg xal rijv πόλιν άπολεσωσι, και αὐτοῦ προσαπόλονται.
m) a38;jgsro &v τις] Forte gäöügouro. Re. όδύgauro , Med. a. b.
quoá recepi. Cf. ad.T p. 157. D. ét 167. G. Utitur Dio hac for
ma- etiam aliis in locis, ut p. 18o. C. St.
m) £ratov] Haud dubie £trauov, X. Forte £r£oov, Od. Vel
άπαtovto. Re. - Mox ἐν τε τοιίς οὐxicrug habet Med. a.
nn) aùrû5 ßuctos] o5vg ßigios, R. ipse tamen monens, etiam
p. 262. D. pronomen avtóg iteratum esse. St.
 236 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟΡ Ι Α Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

25 τό βιαίως, ουχ όπως άνδρας, αλλά και γυναίκας,

ουχ όπως ακμάζοντας, αλλά και γέροντας και
παϊδας, οικτρώς εξολωλότας, πως άν τις κατ'
αξίαν θρηνήσειε, και ταύτα μέντοι τοιαύτα, οία
L. Β. και όσα ούτ' αυτοί ποτε προς πάντων άμα των πολε
8ο μίων επάθομεν, ούτε εκείνους εδράσαμεν, ") διατε
θέντες αλλήλους, ουχ όσον ουκ αχθόμεθα, ούτ'
απαλλαγήναί πoτε αυτών ανδρικώς εθέλομεν, αλλά
και χαίρομεν, και "* εορτάζομεν , " και ευεργέ
τας τους ποιούντας αυτά ονομάζομεν. Καίτοι έγωγε
85 ουδ' ανθρώπινόν τινα βίον ηγούμαι τούτον ημάς βεβιω
κέναι, αλλά τινων θηρίων, ά δι' αλλήλων φθείρεται."
,, Και τα μεν ήδη συμβεβηκότα τί αν επί
πλέον οδυραίμεθα; (ου γάρ που και αγένη
L. C. τα "") αυτα ποιησαίμεθα) " * τών δε δή μελλόν
R.401.των προϊδώμεθα. διά γάρ ταύτα και εκεί
41 νων εμνημόνευσα , ουχίνα τας κοινάς συμ
φοράς , άς γε μηδε γενέσθαι ώφελε , κα
ταλέξω , αλλ' ίνα υμάς εξ αυτών αναπεί
σω , τα γούν λοιπά διασώσαι. ") τούτο γάρ
45 τις μόνον των κακών απόναιτο , το μηδέν αυ
θις, όμοιον σφίσι παθείν φυλάξασθαι. έξε
στι δε τούθ' υμίν εν τώ παρόντι μάλιστα ποιή
σαι, έως έτι το δεινόν άρχεται, και ού
τε πολλοί που συνεστήκασιν , " oίτε κεκινη
5ο μένοι ") ούτε πεπλεονεκτήκασιν απ' αλλήλων
ούτ' ηλάττωνται, ώστ' ή ελπίδι του κρείττο
νος, ) ή οργή του καταδεεστέρου, και παρά
L. D. το συμφέρον σφίσιν, απερισκέπτως κινδυνεύ
σαι προαχθήναι. και τούτο μέντοι ") τηλικού
ο) διατεθέντες] διατιθέντες, Μed. a. b. et RS. διαθέντες, ΗS.
L. φuod Re. in. Αddendis praefert. Εgo praetuli διατιθέντες,
quia, praeter alia praesentis temporis verba , sequitur τους ποι
ούντας. St.
oo) αυτά] Fort. άν αυτά. St.
p) τούτο γάρ τις μόνον] Ita, ΗS. et L, ex emendatione Χyl.
(in qua nihil desidero praeter αν post γάρ.] τις omittit RS. et
Μed. a b. [Paulo ante iidem codices habent ίν' υμάς. St.]
Φ) ούτε πεπλεονεκτήκασιν απ' αλλήλων, ούτ' ηλάττωνται] Ηaec
ex cod. Μed. a. apud Gronov. p. ιιο. et V. a. reddidimus
 LIBER XLIV. C. IUL, CAESAR. 237

viri tantum, sed mulieres, meque valida aetate so- A. U.c.

lum, sed senes etiam puerique, misere sunt truci- 7*°
dati ; eorum exitium quis satis, digne deploret? Quae
quum eiusmodi sint, ut meque mos umquam ab uni
versis hostibus nostris tantam perniciem acceperi
mus, neque illis intulerimus, quanta nos invicem af
fecimus: tamen non modo non moleste ea ferimus,
nec ut viros decebat, iis aliquando liberari volumus;
sed etiam gaudemus, et festos agimus dies, et au
ctores eorum bene de mobis meritos dicimus. Atqui
ego non hominum nos vitam hanc, sed ferarum
quarundam, quae perdere se invicem solent, vixisse
arbitror.*

51. ,,Verum enim vero, quid praeterita luctu

prosequi amplius attinet, quae infecta quidem mun
quam reddemus ? quin futuris potius rebus prospici
mus, quarum ego causa praeteritorum mentionem
feci, non ut communes calamitates, quas quidem
nunquam evenisse optaverum, oratione persequerer,
sed ut vobis persuaderem, earum ratione habita, re
liqua ut servetis. Ad id enim solum recordatio ac
ceptorum malorum conducit, ut me quid iterum
eiusmodi nobis accidat, caveamus. In praesenti au
tem re id vobis facere maxime licet, dum ultra ini
tia nondum progressum est malum, nec multorum
facta coitio ; et ubi neutri eorum, qui se iam com
moverunt, ab adversa parte aut viribus aucti sunt,
aut detrimentum acceperunt, ut inde vel spe, quam
habere fortior solet, vel ira, quae debiliores incitat,
praeter ipsorum commodum inconsiderate ad prae
liandum provocarentur. Ei autem malo occurrere

Dioni, cum abessent a prioribus editionibus, [et Meâ. b.]

Quam confidenter haec Leunclavius sibi sananda sumserit,. ex
ipso licet cognoscas.
r) öoyj τοῦ καταδ.] Deest *), aut ira. Id enim malim, quam
o} δέ όgyj, ut T. Haec Re. Equidem Reiskium, secutus pro
ajs rj £ìiìiòv, edidi άστ' ή άπ., ét recepi } ante dgyij. St.
rr) rnauxojrov] τηλικοῦro Med. a. Mox im eodem μ*) zgriuczro.
est pro μήτε zQriuaια. Haud dubie rectius, vid. p. 47o. D. St.
 238 ΙΟ ΙΟΝΙSΗΙS ΤΟRΙ ΑΕ R. Ο ΜΑΝΑΕ

55 τον κατορθώσετε , μήτε πόνον τινά πονήσαν

τες , μήτε κινδυνεύσαντες , μήτε χρήματα ανα
λώσαντες , μή σφαγάς ποιήσαντες αλλ' αυ
το τούτο μόνον ψηφισάμενοι , μη μνησικα
κείν αλλήλοις."
60 ,,Ει γάρ τοί τινα και ήμάρτηταί τισιν, αλλ' ούτιγε
καιρός εστιν ούτε πολυπραγμονήσαι αυτά, ούτε εξε
λέγξαι, ούτε τιμωρήσασθαι, ουδε γάρ ") δικάζετέ
τισιν εν τώ παρόντι, ώς τότε πάνυ ακριβές
L. Ε. δίκαιον ζητηθήναι δειν, αλλά ") βουλεύεσθε περί των
65 ενεστηκότων, όπως ώς ασφαλέστατα καταστή, τούτο
δε ουκ άν υπάρξει εν") ημίν, ει μή τι παρίδοιμεν
ώσπερ που και επί των παίδων ποιείν ειώθαμεν.
ούτε γαρ πάντα ακριβώς επ' αυτών εκλογιζόμεθα,
και πολλά και παρορώμεν αναγκαίως, των γάρ με
L.256 τρίων αμαρτημάτων ένεκα ") ουδένα ανηκέστως δείκολά
71 ζειν, αλλά πράως σωφρονίζειν, και νύν ούν, άτε
και κοινοί παντός του δήμου " πατέρες ου μόνον
ονομαζόμενοι, αλλά και αληθώς όντες, μή και πάν
τα *) διακριβολογώμεθα, ίνα μή και πάντες απολώ
75 μεθα, επεί τoι πολλά μεν άν τις και αυτό τό Καί
σαρι εγκαλέσειεν, ώστε και δικαίως αυτόν πεφονεύσθαι
δόξαι πολλά δε και τους αποκτείναντας αυτόν αιτιά
σαιτο, ώστε και τιμωρίας αυτούς αξίους είναι νομισθή
ναι, αλλά τούτο μεν ανδρών έργον εστί στασιάσαι αύ
L. Β. θις επιθυμούντων, δεί δε τους ορθώς βουλευομένους,
81 μή το πάντη δίκαιον εξακριβούντας βλάπτεσθαι, αλ
λά και τώ επιεικεί προσχρωμένους σώζεσθαι, ώστε
τα μεν γεγενημένα ταύτα "" χαλάζης τέ τινος και
κατακλυσμού τρόπον συμβεβηκέναι νομίσαντες, λήθη
85 παράδοτε γνωρίσαντες δε νύν γε αλλήλους, άτε και
ομόφυλοι, και πολίται, συγγενείς τε όντες, ομο
νοήσατε."

ε) δικάζετε, βουλεύεσθε] Sic Μed. a. Εt ita scribendum esse,

viderat Χ. pro vulgato, δικάζεται, βουλεύεσθαι. Οddeyus cen
sebat: δικάζεσθαι - δέον, (pro δείν) αλλά βουλεύεσθαι αν un
cis incluserat L. velut abundans. Ηactenus Re, Leunclavii iu
 LIBER XL IV. C. IUL. CAESAR. 289

potestis sine labore, sime periculo, sine impensa, A. U.o.

sine caedibus : si hoc unum decreveritis, ut iniuria- ?io.
rum mutuo omnis aboleatur memoria.**

52. „Non enim id nunc est tempus, ut si quid

etiam a certis hominibus peccatum sit, id in disqui
sitionem vocare, arguere, vindicareque expediat. Ne
que enim de causa nunc aliqua cognoscitis, ut ac
curate ius summum quaerendum sit : sed deliberatis
de rebus praesentibus, ut quam tutissime componan
tur : quod fieri non potest, nisi ad nonnulla commi
veamus, quemadmodum etiam in puerorum vitam
non exacte inquirimus, sed multa dissimulare opus
habemus. Quippe quum mediocria delicta non ex
tremis sint plectenda $uppliciis, sed leniter castigan
da : ita nos etiam, qui patres totius populi, non
tantum nomine, sed re vera sumus, non expedit im
omnia curiose inquirere, ne id nostra stet omnium
permicie. Multa quidem sunt, quae Caesari vitio
verti possunt, ita ut iure caesus videri possit: multa
etiam crimina obiici eius interfectoribus, ut poena
digni existimari queant. Verum hoc agere, homi
numa est novas seditiones expetentium : qui autem
recte consultum rebus volunt, eos nom summum ius
persequendo incommodare urbi, sed eam aequitate
adhibita conservare decet. Itaque quae iam facta
sunt, eo vobis modo, quo grandines imbresque ni
mii solent, existimate accidisse, eademque oblivioni
mandate ; ut iam nunc vos invicem populares, cives,
cognatos e§se agnoscentes, ad concordiam redeatis.** .

dicium probat R. Ego äv delevi. St. Pro cig τό τε, άστε τὸ

mavult X. [et R.] ojg vóys, L. in margine. Re.
t) rjuiv, pro vulgato juiv, et παQiöouu£v, pro παQlöours est
ex Med. a. T Posterius et confirmat V. a.
u) οὐδ}v] Videtur necessario legendum oóô£vo;. Homo enim
xoA«£erau £vsxo duogtriuatos, et goyggvi;erga. Re. cuius sem
tentiae parui. Possit etiam ovjδ£v' scribi. Reiskii commentum
ne memoro quidem. St.
x) διακQußo\oyojuεδα] dgwußo1oyωμεθα, Med. a. b.
 240 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤ Ο R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

L. C. » Και, όπως γε μηδείς υμών ύποπτεύση με

χαρίσασθαι τι τους τον Καίσαρα αποκτείνασιν,
90 ίνα μή δίκην δώσιν, ότι ποτέ εντή του Πομ
R.402.πηίου μερίδι εγενόμην, ") βούλεσθαι έντι
υμίν ερώ, και γάρτοι και νομίζω πάντας υμάς
πεπείσθαι σαφώς, ότι ούτε φιλίαν, ούτε έχθραν
πρός ουδένα πώποτε δι' εμαυτόν ανειλόμην,
αλλ' αεί πάντας υμών ένεκα , και της κοι
νής και ελευθερίας και ομονοίας, τους μεν
εμίσησα, τους δε ηγάπησα, δι' ούν ταύ
τα , τα μεν άλλα εάσω , βραχύ δέ τι
υμίν μόνον φράσω. τοσούτου γάρ δέω τού
το ") ποιείν , και μη της κοινής σωτηρίας
προσκοπείν, ώστε και τους ετέροις ουχ ότι
την άδειαν απάντων, ών επιπολάσαντες επί
του Καίσαρος έξω τού καθεστηκότος εποίησαν,
δοθήναι φημί χρήναι , " αλλά και τας
10 τιμάς, και ") τας αρχάς, και τας δωρεάς,
όσας έλαβον παρ' αυτού (καίπερ ουκ αρεσκό
μενός τισιν αυτών) φυλαχθήναι, πράξαι μεν
γάρ τι , και προχειρίσασθαί τι τοιούτον, ουκ
αν υμίν συμβουλεύσαιμι επειδή δε γέγονεν,
15 ουδέν ουδε εκείνων οίμαι δείν υμάς πολυ
πραγμονήσαι, τί γάρ αν και ζημιωθείητε το
L. Ε. σούτον, άν ο δείνα ή ο δείνα έξω του δι
καίου και παρά την αξίαν λαβών") έχη,
όσον ωφεληθείητε μήτε φόβον μήτε ταραχήν
20 τοις γε δυνηθείσι") τότε παρασχόντες, ταύ
τα μεν εν τώ παρόντι προς το κατεπείγον
*) ήδη λέγω επειδαν δε καταστή τα πράγμα
τα , τότε και περί των λοιπών σκεψόμεθα."
γ) βούλεσθαι έν τι υμίν ερώ] Recepi emendationem Leun
clavii, guae omnibus, credo, se probabit. Vulgo , etiam in
Μed. a. βούλεσθε, idque ayulsum ab antecedentibus, sic conne
ctebatur: βούλεσθε έν τι υμίν ερώ. Sed cohaerent υποπτεύση,
με χαρίσασθαί τι βούλεσθαι. Re. Deinde Μed. b. είνεκα pro
ένεκα exhibet. St.
α) ποιείν] Sie, Μed. a Refertur ad χαρίσασθαι τι τους τον
Καίσαρα άπακτείνασιν. Vulgo [et in Μed. b.] ειπείν, cuius le
 LIBER xLiv. ' c. IUL. CAESAR. 241 •

55. ,,Ac me quis vestrum suspicetur, velle me A. U.c.

Caesaris percussoribus aliquid gratiae facere, me poe- ?*°*
mas dent, idque propterea, quod etiam ipse Pompeii
partes secutus fuerim; unum hoc vobis dumtaxat di
cam , existimare me , certo persuasum vobis esse
omnibus , me neque amicitiam neque inimi
citiam adversus ullum hominem mea ipsius causa
suscepisse umquam ; sed semper in amore odioque,
vestrum omnium commodum, publicamque liberta
tem concordiamque spectavisse. Quapropter mittam
caetera, pauca quaedam in rem vestram loquar. Ego,
tantum abest, ut percussorum Caesaris causa, ac
non cura communis salutis hanc sententiam tulerim ;
ut etiam reliquis omnibus, qui Caesare adhuc rerum
potiente contra leges insolenter deliquerunt, poenam
omnem remittendam censeam: neque id solum, sed
ut honores, magistratus, donaque ab eo sibi data re
tineant; quanquam in iis sint, quae mihi non pro
bentur. Nam ut auctor vobis ego nequaquam fuis
sem , huiusmodi aliquid agendi, aut promovemdi; ita
postquam acta haec iam sunt, nihil eorum curiosius
examinandum censeo. Neque enim tantum ad vos
redire detrimentum potest, si certi quidam, contra
leges, indignique ipsi, ea habeant: quantum profue
rit, quod iis, qui quondam potentia valebant, nul
lum metum perturbationemve affertis. Haec mihi im
praesens dicta sufficiant, quae res nunc ipsa postula
vit : postmodo rebus constitutis, etiam de reliquis
consilium capiemus.“
ctionis inconcinnitas non tolleretur, si vel maxime cum Od
deyo pergeres, xvi viis ἐμῆς, και μ*j vijs xouvijs etc.
zz) τάς άρχάς] Recte sic Re. ex RS. Sed HS. et L. articu
lum rds meglexere. St.
a) 1«ßöv iym] Videtur dicendum fuisse 4a£ων τι ἐzm, aut τοι
cxöta λαβὼν #zm.
h) δυνηδείαι τότε] Ita scripsi ex cod. V. a. et Med. a. Im
telliguntur ii, . qui sub Caesare magnam habebant potentiam.
Vulgo, òvvm$ eiai τι.
c) τό κατεπείyov jön] Sic V. a. et Med. a. Vulgo [et im
IMed. b.] ηδn desideratur.
Dionis Rom. IIĘt. Tom. II. Q
 - 242 Γ) ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ RΙΑ Ε Β Ο Μ ΑΝΑΕ

Κικέρων μεν, ") ταύτα είπών, έπεισε την γερου

L.257.σίαν, μηδένα μηδενί μνησικακήσαι ψηφίσασθαι. εν
25 ώ δε ταύτα εγίγνετο, και οι σφαγείς υπέσχοντο
τους στρατιώταις, μηδέν τών υπό του Καίσαρος
πραχθέντων καταλύσειν, επειδή γάρ δεινώς αυτούς
αγανακτούντας ύσθοντο, μή και των δοθέντων") υπ'
8ο αυτού σφίσι στερηθώσιν, έσπευσαν, πριν και ότιούν
την βουλήν διαγνώναι, προκαταλαβείν αυτούς, κάκ
τούτου τούς τε παρόντας αυτού κάτω ") προκαλούντες
ες επήκοον, διελέγοντο σφίσι τα προσήκοντα και
ες την αγοράν γράμματα καταπέμποντες, επηγγέλ
L. Β. λoντο μηδ' αφαιρεθήσεσθαι μηδένα μηδέν, μήτ' άλ
R.408.λως λυπήσειν, τό, τε κύρος ") σύμπασι τοις
37 πραχθείσιν υπό του Καίσαρος εκβεβαιούν και ες
την ομόνοιαν αυτούς ") προετρέποντο, όρκοις τοις με
γίστοις, ή μην αψευδήσειν πάντα, πιστούμενοι. ώς
4ο ούν έ) και τά τη βουλή δόξαντα διηγγέλθη,
" ούτε οι στρατιώται έτι τώ Λεπίδω προσείχον,
ούτε εκείνοι δέος τι αυτού έσχον, αλλ' ες τάς κατ
αλλαγάς, " του Αντωνίου ταμάλιστα ενάγοντος
σφάς, και παρά την γνώμην αυτού, ώρμησαν, ο
45 μεν γαρ Λέπιδος , πρόσχημα την του Καίσαρος τι
L. C. μωρίαν ποιούμενος, νεωτέρων πραγμάτων επεθύμει
και, άτε και στρατεύματα έχων, τήν τε δυναστείαν
αυτού εε) διαδέξεσθαι, και εν κράτει γενήσεσθαι προσ
εδόκα , και διά ταύτ’ επολεμοποίει ο δε Αν
5ο τώνιος τά τε εκείνου τοιαύθ’ ορών όντα, και
αυτός μηδεμίαν ισχυν περιβεβλημένος , ούτε τι
ετόλμησε τότε γε νεοχμώσαι, και τον Λέπιδον
ηττηθήναι του πλείονος , ίνα μη μείζων γένη
ται, εεε) προσανέπεισε, συνέβησαν μεν ουν εφ' οίσ
55 περ εψήφιστο ου μέντοι και πρότερον οι εν τω

d) ταύτα] τοιαύτα Μed. a. b. Paulo post iidem, ταύτ' εγί

γνετο.
dd) υπ' αυτού σφίσι] σφίσιν υπ' αυτού Μed. a. St.
ddd) προκαλούντες) προσκαλούντες, R.
e) σύμπασι] Ιta ΗS. et L. ex emendatione Χyl. nisi quod mi
ηus recte, ut arbitror, scripsere συμπάσι. Αpud RS. Ε Μed,
 LIBER XLIV. C. IUL. CAESAR. 243

54. Hac oratione Cicero senatum permovit, ut A. U.c.

senatusconsultum facerent, me quis acceptae a quo- 7'°
' quam imiuriae in posterum meminisset. Interim per
cussores Caesaris militibus etiam promiserant, nihil
se eorum, quae Caesar egisset, rescissuros. Quum
enim eos vehementer indignari animadvertissent, ve
rentes, ne iis, quae ipsis largitus fuerat Caesar, spo
liarentur; praeoccupandos sibi eos ante, quam sema
tus quicquam decerneret, statuerunt: evocatisque iis,
qui sub Capitolio stabant, in locum, unde exaudiri
ipsi possent, quae ad institutum suum faciebant,
apud eos locuti, literis in forum missis, polliciti
sunt, se neque adempturos quicquam cuiquam, me
que alia ulla re laesuros, universasque Caesaris actio
nes ratas esse iussuros: hinc cum sacramento ma
ximo se obstringerent, vere se ea praestituros, ad
concordiam eorum animos impulerunt. Ita, post
quam etiam senatusconsultum annuntiatum est, me
que milites iam Lepido amplius obtemperarunt, ne
que eum metuerunt percussores, sed ad pacificatio
nem utrinque, maxime hortatu Antonii, contra Le
pidi tamen sententiam, ventum est. Nam Lepidus
ulcisci se velle Caesarem prae se ferens, res novas
meditabatur: ac quoniam exercitum habebat, succes
surum se in Caesaris potentiam sperans, rerumque
potiturum, eius rei causa bellum adornabat. Sed
Antonius, quum Lepidum id agere videret, ac ipse
nulla praeditus esset potentia, nec innovare tunc
quidquam ausus est, et Lepido insuper, me is prae
valeret, persuasit, ut maiori parti concederet. Ita
que pacificatum est iis, quae decretae fuerant, com
a. et b.] est gêv r&os. Re. Mox argoay8eiouv Med. b. dat pro
zgazδείσιν. St.
f)Targoerg£wovro] aeqoerg&xovro, RS. Med. a. b.
g) xùì rà rij ßovki] Sic Med. a. utique melius quam vulgo
xai rfj ßovlij. ' In éódem codice verbâ leguntur hoc ordine:
orgariòtau vj 48zlóq $ts argogsizov.
gg) διαδέσθαι] διαδέξασόαι Med. a. b. St. - w

ggg) προσανἐπείσε] ngógavêreugsv Med. a. Idem deinde vidv

poíTAexiöov omittit, $ed post 'Avrwviov ponit παῖδα. St.
Q a
 244 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

L. D. Καπιτωλίω όντες κατέβησαν, πριν τόν τε του

Λεπίδου υιον, και τον του Αντωνίου, "" εν ομή
ρων λόγω λαβείν και Βρούτος μεν προς τον - 9'
Λέπιδον (" και γάρ εν γένει αυτό ήν)") κάτ
60 εισι **, Κάσσιος δε προς τον Αντώνιον, επ'
ασφαλεία, συνδειπνούντων δε αυτών, άλλα τε,
ώσπερ εικος εν τώ τοιούτω , πολλά ελέγετο,
και επήρετο τον Κάσσιον ο Αντώνιος ,,Αρά γε και
νύν ξιφίδιόν τι ") υπό μάλης έχεις;" και δς,
65 ,, Μάλα, έφη, μέγα άν γε και συ τυραννήσαι
επιθυμήσης."
Τότε μεν δή ταύθ' ούτως επράχθη, και δεινόν
Ι. Ε. ουδέν ούτε εγίγνετο, ούτε ήλπίζετο αλλ' οί τε πολ
λοι έχαιρον, της ") γε δυναστείας του Καίσαρος
7ο απηλλαγμένοι, και τινες και "" άταφον το σώμα
αυτού ρίψαι ενενόουν και εκείνοι ευθυμούντο, μήτε
προσπεριεργαζόμενοί τι , και "" ελευθερωται , τυ
ραννοφόνοι τε ονομαζόμενοι. "" της δε διαθήκης
αυτού μετά ταύτα αναγνωσθείσης, μαθών ο δήμος,
75 ότι *) τε τον "" Οκταούϊον υιόν πεποίηται, και
R.404." τον Αντώνιον, τόν τε Δέκιμον, και τινας άλλους
et των σφαγέων ") επιτρόπους τε αυτού, και κληρονό
L.258.μους της ουσίας, άν γε μή ες εκείνον έλθοι, κα
ταλέλοιπε και προσέτι " και δωρεάς άλλοις
80 ") τέ τινας, " και τη πόλει τούς τε κήπους τους
παρά τον Τίβεριν, και δραχμάς, "* ώς μεν αυτός
ο Οκταούϊος γράφει, τριάκοντα, ως δε έτεροι,
") πέντε και εβδομήκοντα εκάστω σφών δoθήναι κε
κέλευκεν"
έταρά153χθησαν
'
και αυτούς ο Αντώνιος
w w 2. Α

5 επιπαρώξυνε 2. τόντε νεκρόν ες την αγοραν

" "

ανοητοτατα κομίσας, και προθέμενος ηματωμενον τε,

Κ) κάτεισι] Ιd verbum , quanquam a cod. Μed. a. abest, et

Gronovius p. 159. eiiciendum postulat, probante Οddevo, ta
nnen expungere non sum ausus, non tantum quod confirmatur
ipso silentio variarunn lectionum ex utroque cod. V. a. b. sed
et quia durius videtur, in, nova sententia illud κατέβησαν repe
tere ex antecedentibus. Sic et Χiphilimus duplici verbo utitür:
ου μην αλλά συνιόντων αυτών, και Βρούτου μεν προς τον Λέ
πιδον;. Κασσίου δε προς τον Αντώνιον απελθόντος. Αttamen
Χiphilimus longe facilius, quam Dio, videtur novo verbo ca
".

".
 IL IB E R XLIV. C. ILJ L. CAESA R. 245

ditionibus. Neque tamen ante ii, qui in CapitolioA. U.c.

erant, descenderunt ; quam Lepidi Antoniique filios 7'°*
obsides acciperent. Ita Brutus ad Lepidum propin
quum suum, Cassius ad Antonium, sub promisso se
curitatis descendit. Inter coenandum, quum (ut so
let fieri) varii sermones incidissent, Cassium Anto
nius, ecquem adhuc pugionem sub axilla gestaret,
percontatus est. Nimirum , inquit ille, magnum ad
modum, si tu quoque tyrannidem occupare cupi
veris.
55. His ita tum peractis, neque factum quic
quam gravius praeterea est, . neque exspectatum.
Gaudebant plerique, se dominatu Caesaris liberatos:
nec defuerunt, qui eius cadaver inhumatum proii
cere in animo haberent: percussores bono erant ami
mo, mulli praeterea rei intenti, cum liberatores et
tyrannicidae cognominarentur. Caeterum post, reci
tato Caesaris testamento, quum populus cognovisset,
Octavium a Caesare adoptatum; Antonium vero, De
cimum Brutum, aliosque percussorum quosdam,
Octavii tutores, et Caesaris bonorum haeredes, si ad
Octavium ea non pervenissent, institutos; itemque
alia aliis legata, populo autem hortos ad Tiberim,
ac viritimi centenos vicenos, ut Octavius ipse auctor
est, ut alii, trecentenos sestertios legatos: animi eo
rum commoti sunt; eosque Antonius vehementius ad
huc irritavit, cadavere in forum (consilio profecto
perquam vaecordi) illato propositoque, sicut erat a

rere potuisse, quia Dio mexum constructionis plane abrumpit

et ab antecedentibus avellit.
i) υπό μάλης] Ita scripsi ex Xiph. qnoniam id longe frequem
tius de rébus sub axilla occultatis dicitur, quam vrrd ucrozáns,
od vulgo [et in Med. a. b.] legitur apud Dionem h. 1. sed
zjztó μάλης p. 5o7. B. p. 326. A.
ii) ts in ye mutavi. I St.
1.) τόν] τόν re, Med. a. b.
1) £πιτρόπους τε] Sic Med. a. re vulgo [et in Med. b.] omitti
tur. Re. ' Amtea Med. a. 4£xogov habet pro 4£xupvov. St.
m) τά τινας] Haec addita ex V. a. et Med. a.
m). t£vre xaì ἐβδομήvovra] Hinc corrigendus videtur Xiph.
qui ἐβδομήκοντα tantum habet.
 246 Ι) ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

L. Β. ώσπερ είχε, και τραύματα εκφαίνοντα ") και τινα

και "* λόγον επ' αυτώ , άλλως τε περικαλλή και
λαμπρόν, ου μέντοι και συμφέροντα τους τότε παρ
9ο ούσιν, είπών, έλεξε γάρ τoιάδε.
,"". * Ει μεν ούτος ιδιωτεύων ετεθνήκει, κάγώ
εν "") ιδιωτεία ών ετύγχανον, ούτ' άν πολλών,
ώ Κυϊρίται , λόγων εδεήθην, ούτ' άν πάσι
τους υπ' αυτού πεπραγμένοις επεξήλθον αλλ'
95 ολίγα αν περί τε του γένους, και περί της
παιδείας , των τε τρόπων αυτού ειπων, και
L. C. πη και των ες το κοινόν αυτό πεπολιτευμέ
νων μνησθείς, ήρκέσθην, ίνα μή και δι' όχ
λου τους ουδέν οι προσήκουσι γένωμαι, επειδή
δε ούτός τε την μεγίστην εν υμίν "*) ηγεμονίαν
1 έχων απόλωλε , και εγώ την δευτέραν άρχω
λαβών , τόν τε λόγον ανάγκη μοι διπλούν,
τον μεν " ως κληρονόμω γεγραμμένω , τον
δε , ώς άρχοντι, ποιήσασθαι και μηδ' οτιούν
5 των λεχθήναι οφειλόντων παραλιπείν, αλλ'
άπερ αν ο σύμπας δήμος "" από μιάς γλώσ
σης (είγε μίαν φωνήν ηδυνήθη λαβείν) """) υμνή
σειεν, ειπείν, εύ μεν γαρ οίδα τούθ' , ότι
L. D. χαλεπόν εστι της διανοίας υμών τυχείν, άλ
1ο λως τε γάρ ου ράδιον των τηλικoύτων εφι
κέσθαι (τίς γάρ αν λόγος έργοις μεγάλοις
εξισωθείη; ) και υμείς τα βουλήματα άπλη
στα εξ ων σύνιστε έχοντες, ουκ ευχερείς αυ
R.405 των κριται γενήσεσθε, ει μεν γαρ εν ") αγνώ
15 σίτισιν οι λόγοι εγίγνοντο, ράστον άν ήν
αυτούς τώ γε μεγέθει των έργων εκπλήξαντα
πείσαι νύν δ' υπό του συνήθους , έλαττον
") ανάγκη εστί πάν το λεχθησόμενον του πε
πραγμένου νομισθήναι, οι μεν γαρ αλλότριοι,
20 κάν απιστήσωσιν αυτούς διά φθόνον, αλλ' υπ'
ο) και τινα και] Sic stilo Dionis convenienter Μed. a. Ρο
sterius και a vulgatis abest. Re Post τoιάδε in fine capitis
Μed. b. addit, literis rubricatis: δημηγορία Αντωνίου. St.
oo) ιδιωτεία] ιδιωτία Μed. a.
 L IBER XLIV. C. IUL. C AE SAR. 247

caede sanguinolentum, vulneraque conspicienda prae A. U.C.

bens; et habita insuper oratione, (eleganti sane ea, , 7uo.
splendidaque, sed praesenti rerum statui minime con
ducibili) in hanc sententiam.

56. ,,Si me privato, Quirites, Caesar etiam ipse

privatus, diem obiisset, longo mihi sermone mon fuis
set opus, meque singulas eius res gestas enumeran
das habuissem; sed paucis de genere, educatione,
moribusque eius, dictis, mentioneque aliqua eorum,
quae reipublicae causa gessisset, facta, perorassem;
me molestiam his, qui Caesari necessitate mulla iun
cti essent, crearem. Nunc, quum is summum ge
rens apud nos magistratum perierit, ego autem pro
ximo ab eo magistratu fungar: concio mihi necessa
rio amplior dnplici de causa, cum et haeres ab eo
dictus, et cum magistratu sim, habenda est ; mihil
que eorum, quae dici par est, omittendum, sed
quae universus populus, si umo ore loqui posset, in
laudem eius viri praedicaturus erat, omnia edisse
renda. Non quidem me fugit, quam difficile sit,
eam orationem instituere, quae animis vestris satis
faciat: quum alioquim etiam non proclive sit, talia
verbis assequi, quando mulla omnino oratio res ma
gnas adaequare potest. Vos etiam, testes actorum
Caesaris prolixa voluntate erga eum affectos, gravis
simos ego iudices orationis meae sum habiturus.
Quod si apud ignaros verba essent facienda, facile
erat eos magnitudine rerum perculsos capere: nunc,
cum dudum cognita afferam, quaecumque dicentur,
rebus ipsis necessario inferiora videbuntur. Nam ex
tranei, cum fidem habere dictis nequeant prae invi
o *) ijyspovtav pro rjyeuovslov scripsi. St.
ooo) jμνήσειεν pro έμνησεν dedi, auctore Re. in Adden
dis. St.
p) £v &yvógi]^ Ita HS. et L. ex emendatione Xyl. prò £v
&yögt, quod est apud RS. Haec Re. Mox tj yε μεγέδει, R.
cui obsecutus sum. St.
q) dv&yxm ἐστι] dvayxao8j, Med. a. b. perperam.
 248 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ. Η Ο ΜΑΝ ΑΕ

αυτού γε εκείνου πάν το ακουσθέν αύταρκες

L. Ε. ηγούνται το δε υμέτερον, ακόρεστον υπό της
ευνοίας εξ ανάγκης γίγνεται, των γαρ αρε
των τών του Καίσαρος αυτοί πλείστον απολε
25 λαυκότες, και τον έπαινον ") αυτών ου φθο
νερώς , ώς ουδεν προσήκοντα, αλλ' ευμενώς,
L.259.ώς οικείον, απαιτείτε σπουδάσω δ' ουν επί
μακρότατον τάς βουλήσεις υμών αποπληρώσαι"
ευ ειδώς, ότι ου πρός τήν δύναμιν μου των
8ο λόγων και την προαίρεσιν εξετάσετε , αλλ'
εκ της προθυμίας και το κατ' εκείνην εν
δεές ") αναπληρώσετε."
,, Λέξω δε περί του γένους αυτού πρώτον,
ουχ ότι λαμπρότατόν εστι καίτοι και τούτο
85 ου σμικρόνες αρετής φύσιν φέρει , το μήτε
από ταυτομάτου τινά , αλλ' εκ παρασκευής
L. Β. συγγενούς αγαθόν γενέσθαι, οι μεν γαρ ουκ
εξ ευγενών ") φύντες , δύναιντο μεν αν και
προσποιητώς ανδραγαθίζεσθαι , δύναιντο δ' άν
40 και ελεγχθήναί πoτε ες το κακόγενές υπό τού
συμφύτου όσοις δε άνωθεν εκ πολλού σπέρ
μα ανδραγαθίας υπάρχει, πάσα ") ανάγκη αυ
τους και αυτόφυτον και διαρκή την αρετήν έχειν.
ου μην αλλ' έγωγε ου τούτο μάλιστα νύν επαι
45 νώ του Καίσαρος, ότι τα μεν νεώτατα , " εκ
πολλών και γενναίων ανδρών έφυ, τα δε αρ
χαιότατα , " εκ βασιλέων και θεών εγίγνε
L. C. το άλλ' ότι πρώτον μεν της πόλεως ημών
όλης συγγενής εστιν (εκ γάρ ών ούτος εγεν
50 νήθη , " προς τούτων ημείς ωκίσθημεν ) έπειθ'
ότι των προπατόρων αυτού ες το θείον δι' αρε
R.406.την ανήκειν νομισθέντων, ουχ όπως επηλήθευ
σε την φήμην, αλλά και επηύξησεν ώστ'
ει και τις ήμφισβήτει πρότερον, "" μή ποτ'
r) αυτών] ex cod., V. a. et Μed, a. additum. Re, Ρost sequens
προσήκοντα inserendum R. putat ακούετε. St.
rr) Pro ανασώσετε, guod hoc loco nihili est, αναπληρώσετε
 LIBER .XL IV. C. IUL. CAESAR. 249

dia, vel ideo quicquid audient sufficere sibi putabunt: A.U.c.

vestros autem animos mecesse est insatiabiles esse ?*°*
propter benevolentiam erga Caesarem: cuius ipsi vir
tutum abunde usi fructibus, laudes eius non cum in
vidia, tanquam nihil ad vos pertinentes, sed summo
cum studio, tanquam vobis proprias, audire vultis.
Itaque vestrae voluntati prolixe satisfacere conabor:
id persuasum mihi habens, vos voluntatem meam
orationis facultate mom aestimaturos; sed studii mei
habita ratione, id quoque, in quo oratio mea defi
ciet, suppleturos.**
57. ,,Dicam autem primum de genere Caesaris,
non quidem id propterea, quod splendidissimum
est: quanquam id quoque ad virtutis rationem haud
parum facit, non forte fortuna, sed insita quadam
praeparatione bonum fieri. Qui enim ex generosis
nati non sunt, possunt quidem ii hoc sibi adsciscere,
ut viri boni sint: attamen eorundem ignobilitatem
etiam innata quaedam vitia aliquando arguere pos
sunt. Quibus vero semina virtutis a maioribus per
multum tempus ducta adsunt, fieri non potest, quim
et ingenita, et constanti virtute sint praediti. Ego
autem mon id nunc potissimum in Caesare laudo,
quod ratione recentium, ex multis nobilibus viris
ortus; ratione vetustissimorum, a regibus et diis im
mortalibus prognatus est : sed primum, quod totius
civitatis nostrae cognatus est: (quos enim ille gene
ris sui auctores, eos Roma conditores habet:) deinde
quod, quum maiores eius propter virtutem suam
deorum progenies existimati sint, hic mon modo con
firmavit eam famam, sed auxit etiam; ut si quis

scribere me iussit partim ipsius sententiae ratio, partim locus

similis p. 26o. E. St.
s) qyvrsg] Sic Med. a. et Dio pagulo inferius £x yevvaiov dv
8q<5v £qºv. 7 Vulgo [et in Med. b.] övres.
ss) áváyxm aijtoùs] aùroùs àvàyxm Med. a. Paulo ante, post
avggvjtov , Reiskio T videtur £§ox&iìavv8s vel ἐζενεχύévzss ' de
esse. St.
 250 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ R Ο Μ Α Ν Α Ε

55 άν εκ της Αφροδίτης τον Αινείαν γενέσθαι,

νύν δή πιστευσάτω. θεοίς μεν γαρ ήδη τι
νές ουκ άξιοι παίδες ") επεφημίσθησαν τούτου
δε ουδ' αν είς απαξιώσειε θεούς τους προγό
νους γεγονέναι εβασίλευσε μεν γαρ και αυ
60 τος ο Αινείας , και των εγγόνων αυτού τι
L. D. νές τοσούτω δε ούτος αμείνων εκείνων εγένετο,
όσω οι μεν " Λαβινίου και Αλβης έμονάρχη
σαν, ούτος δε της Ρώμης ουκ ήθέλησε βασιλεύ
σαι και οι μεν την κρηπίδα της πόλεως ήμών
65 προκατεβάλοντο, ούτος δε ες τοσούτον αυτήν επή
ρεν, ώστε τά τε άλλα, και "* αποικίας μείζoυς
ών εκείνοι πόλεων έβασίλευσαν, καταστήσασθαι."
» Τα μεν ούν του γένους ούτως αυτό έχει.
ότι δε δή τήν τε τροφήν και την παιδείαν ακό
L. Ε. λουθον τώ της ευγενείας όγκω έλαβε, πώς άν
71 τις μάλλον κατανοήσειεν, ή οίς τα έργα πίστιν
αναγκαίαν αυτό παρέχεται, ώ γάρ τό, τε σώ
μα διαρκέστατον, και η ψυχή πολυαρκεστάτη
προς πάνθ' ομοίως και τα ειρηναία και τα πολέ
75 μια ) διαφανές υπήρξε, πώς ουκ ανάγκη τούτον
και τεθράφθαι άριστα, καίτοι χαλεπόν μεν , περι
L.260.καλλέστατόν τινα ανδρών όντα, καρτερικώτατον γε
νέσθαι χαλεπόν δε , ισχυριζόμενόν τι τώ σώματι,
φρονιμώτατον εκβήναι παγχάλεπον δε, τον αυ
80 τόν και εν τοις λόγοις, και εν τοις έργοις δια
πρέψαι ουτός ") γε μήν (λέγω δε εν ειδόσιν,
ώστε μήτε τι αρχήν ψεύσασθαι και γάρ άν αυ
τόφωρος αλισκοίμην μήτε επί το μείζον ογκώ
σαι και γάρ ες τουναντίον ") ου βούλομαι
85 καθισταίμην, αυτός τε γάρ αλαζονεύεσθαι δι
καιότατα, άν γέ τι τοιούτον ποιήσω, υποπτευ
θήσομαι και την τούτου αρετήν ελάσσω της
sss) επευφημίσθησαν] επεφημίσθησαν Μed. a. b. quod recepi.
Conf. Lobeckii Parerga ad Phrynichum, p. 597. " Ρaulo post
Μed. a. habet απαξιώσειεν. Εt inferius in eodem codice pro
όσω a secunda manu scriptum est όσον Τum προκατεβάλλοντο
dat Μed. b. St.
*
 LIBER XLIV. C. IU L. CAESAR. 251

ante in dubium vocasset, filiusne Veneris fuerit Ae- A. U.c.

meas, mumc certe credere cogatur. Sane deorum filii 7°
quidam immerito nominati sunt: Caesarem vero ne
mo indignum divina origine iudicaverit. Aeneas
quidem, eiusque aliquot posteri, reges ipsi quoque
fuerunt; Caesar vero in tantum ipsos excelluit, ut
quum illi Lavinii Albaeque regnassent, ipse rex esse
Romae recusaverit: quumque illi fundamenta urbis
nostrae iecerint, ipse tantum ad fastigium eam eve
xerit, ut praeter reliqua sua facta, colonias etiam
maiores iis urbibus , quarum illi reges fuerant, de
duxerit.**

58. „Dixi de genere Caesaris : consequens est,

ut de educatione institutioneque dicam : quam mobi
litatis magnitudini consentaneam fuisse, non aliunde
melius , quam ex actis ipsius, ad fidem demonstrari
potest. Fieri enim nequit, quin optime educatus
fuerit is, cuius et corpus et animus ad omnia pacis
bellique opera manifeste suffecerunt. Nam difficile
est, eumdem virum et pulchritudine corporis, et to
lerantia caeteris praestare; eumdemque et corpore esse
validissimo, et animo prudentissimo: difficilius etiam,
eundem virum et dicendi facultatis et rerum gesta
rum laude pollere: quae quidem in Caesare nostro
coniuncta reperiuntur, Loquor autem apud conscios,
ut nihil omnino queam confingere, nisi confestim
coargui velim: neque inflatius quicquam praedicare,
misi ad contrarium proposito meo scopum deferri
cupiam. Nam et optimo iure iactamtiae insimularer,
et virtutem eius viderer, minorem velle ea, qua est

t) 8ιαφανὲς] 8ιαφανός vel διαφαν£grota est maxime Dionitum.

Re. im Äddendis. ' διαφανός, R. Paulo post scribendum fuit
r&όg&y8a, pro rsrQ&yêas. Inferius R. vult lozvQu£öμενόν τινα.
bene. St.
tt) ys] re, Med. a. b. St.
ttt) oj ßovlougu wa8uorgiunv] oö ßovlevoμαι καδιστοίμην,
Med. a b. minus bene. Paulo post [Med. b. τοιοῦτο, Med. a.]
τοῦτο pro τοιούτον. mihilo melius.
 252 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ R Ι Α Ε Η ΟΜΑ ΝΑΕ

υπαρχούσης αυτό παρ' υμίν δόξης φαίνεσθαι

L. Β. ποιείν νομισθήσομαι. πάς γάρ λόγος εν τω
90 τοιώδε λεγόμενος , κάν το βραχύ ") του ψεύ
δους προσλάβη , ουχ όσον ουκ έπαινον αυ
τώ φέρει , αλλά και έλεγχον αυτού έχει.
*** * το γάρ συνειδος των ακροωμένων, ουχ ομο
λογούν τώ πεπλασμένω, πρός τε την αλή
95 θειαν φέρεται, και "") τάχα αρκεσθέν αυτή,
μανθάνει τε άμα οποίόν τινα εχρήν είναι,
και παραβάλλον εκάτερα , καταφωρά το λεί
R.407.πον.) αληθεύων ούν λέγω τούθ' , ότι ο
Καίσαρ ούτος " τό , τε σώμα άμα ικα
νώτατος , και "* την ψυχήν ευκολώτατος εγένετο.
1 τή τε γάρ της φύσεως ισχύϊ θαυμαστή εκέχρητο,
και παιδεία παντοδαπή ακριβώς ήσκητο και
L. C. διά τούτο ουκ απεικότως και γνώναι πάν το
δέον οξύτατα , και " ερμηνεύσαι πιθανώτατα,
5 διαθέσθαι τε και διοικήσαι φρονιμώτατα αει ήδυ
νήθη και ούτε τις *) αυτόν καιρού ροπή αιφνι
δίως οι προσπεσούσα προκατέλαβεν, ούτ' απόρ
ρητος μέλλησις, χρονίσασα διέλαθεν. ") άπαντα
γαρ αεί πριν απαρτηθήναι και προδιεγίγνωσκε,
10 και προς πάντα τα συμβήναί τινι δυνάμενα
προπαρεσκεύαστο τό, τε "") κρυπτόμενον ισχυρώς
ανευρείν, και το φαινόμενον πιθανώς ψευδαγνοείν
τό, τε ") λανθάνον, ειδέναι προσποιήσασθαι, και
L. D. το γιγνωσκόμενον") αποκρύψασθαι τούς τε και
15 ρούς σφίσιν εφαρμόσαι , και τους λογισμούς υ
πέρ αυτών αποδούναι και προσέτι- και επιτελέ

ιι) του ψεύδους] το ψεύδος, V. a. Μed. a. male.

ηu) τάχα αρκεσθε"] Εκ his duobus unum verbum, παραρμο
σθεν, vel simile, effici iubet R. Conf. not. 162. * St.
x) αυτόν) pro αυτού, recte ponendum indicavit L. guod,
praeter ratiοnes grammaticas, confirmant V. a. Μed. a. et Ρeir.
y) πάντα γάρ αεί] Particula γαρ, vulgo [et in Μed. b.] omis
sa, ex V. a. ΜΙed. a. et Ρeir. nunc additur. Re. Verba διελά
θετο, πάντα, R. bene mutat in διέλαθεν, άπαντα. Ρro πριν
απαρτηθήναι, , guod reddendum foret : priusφuan per/ccία εε
εεnt, insolenti Ρrorsus verbi notione, απαρτισθήναι νult W.
 L IBER XLIV. C. IUL, CAESAR. 253

apud vos existimatione, efficere. Omnis enim, quae A.U.C.

in huiusmodi argumento instituitur oratio, si vel 7*°.
exiguam mendacii partem assumpserit, non modo
nullam ei laudem, sed etiam reprehensionem adfert.
Quum enim auditoribus res ipsa , de qua dicitur, -

mota est, et quae norunt cum memdacio mom conve

niunt, ad veritatem feruntur: qua contenti, qualis
esse quispiam debuerit, cognoscunt: et utraque inter
se comparantes, quid illi defuerit, deprehendunt. Sed
vere ego de Caesare possum affirmare, et corpore
eum firmissimo fuisse et animo agillimo. Erat in
ipso vis quaedam maturae admirabilis, eratque insti
tutione omnis generis tam accurate exercitatus, ut
non ab re quidquid facto esset opus et cognoscere
celerrime, et exponere ad persuasionem, et instruere
atque administrare prudentissime semper posset.
Nunquam ipsum aut rei subito incidentis momentum
praevertit, aut occulta futurorum mora fefellit : ita
omnia priusquam acciderent, iam ante cognita habe
bat ; et ad omnia, quae alicui contingere possent,
iam ante paratus erat. Indagare sagaciter quidquid
esset occultum ; quodque palam esset, credibiliter
velut ignotum sibi dissimulare: prae se ferre quasi
sciret , quod eum latebat ; quodque norat, occultare:
iisdem accommodare temporis occasiones, et ratio
nes eorundem reddere: non minus omnia denique,
'vogt ;
quod fortassis recipere debuissem."&corn9iva, olim R. ante
quam imminerent, probante Re. in Addemdis, sed postea drag
zôijvcxu, priusquam inciperentur, vel instituerentur. Mox Med. à.
b. habent atqoöu8yiyvtogxs, ut postea yuyvooxóμεvov. St.
yy) xgvrt6u£vov toyvgóς άνεvQeiv] Voyvodós, si ad xovrt6us
»ov referatur, bene habet: si ad &vsvqeiv, stare nequit, sed
aptius erit σοφός, vel vovvszós, vel tale quid. R. £zvgóg, cer
tô, firmiter, vi- to, Re. in Addendis, monens , contra p. 414. B.
âyvgós pro ἐσχvgós positum fuisse in vulgatis. St.
z) 1&v8&vov scripsi pro 1av8dvstv, auctore Leunclavio. Nam
librario infinitivos praecedentes dvsvQsiv, φενδαyvoeiv, adhuc
obversatos esse, facile apparet.
a) dποκρύψασδαι] èyxgvvao$as, Peir. Praefert hoc R. et ex
plicat in animo suo recondere. St.
 254 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ RΙΑ Ε Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

σαι και επεξελθείν πάνθ' ") όσα έκαστα καλώς

ήπίστατο."
» Τεκμήριον δε, τά τε ίδια ευοικότατός ") τε
20 άμα, και ευδαπανώτατος εγένετο ακριβής μεν
ών ες το τα υπάρχοντα διαρκώς φυλάξαι, δα
ψιλής δε ες το τά προσήκοντα αφειδώς αναλώ
σαι και τους συγγενείς πάντας , " πλήν τών
ανοσιωτάτων, ισχυρώς ηγάπησεν, ούτε γάρ δυστυ
25 χήσαντά τινα αυτών υπερείδεν, ούτε ευτυχήσαντί
L. Ε. τινι έφθόνησεν, αλλά και τούτοις τα προϋπάρ
χοντα ") συνεπηύξησε, και εκείνοις τα ελλείποντα
ανεπλήρωσε τους μεν, χρήματα, τους δε χωρία,
τους δε αρχάς, τους δε ιερωσύνας δούς, και
8ο μέντοι ") και προς τους φίλους, τούς τε άλλους
τους προσομιλούντάς οι, θαυμαστώς προσεφέρετο.
ούτε γάρ υπερεφρόνει τινά αυτών, ούθ' ύβριζεν,
αλλ' ευπροσήγορος πάσιν ομοίως ών, τούς τε
L.261.υπουργούντάς τι πολλαπλασίως ήμείβετο , και
86 τους λοιπούς ευεργεσίαις ανηρτάτο και ούτε
λαμπρυνόμενόν τινα έβάσκηνέ ποτε, " ούτ'
αυξανόμενον εταπείνωσεν αλλ' ως και αυτός
διά πάντων σφών και μεγαλυνόμενος , και ισχυν
40 και κόσμον προσκτώμενος , " έχαιρε πλείστους
εαυτό ") παρισούμενος τοιούτος μέντοι περί
τους φίλους και περί τους γνωρίμους ών,
" ουδε ες τους εχθρούς ωμός ουδ' απαραίτητος
έγένετο αλλά πολλούς μεν και των ιδία τι
R.408.προσκρουσάντων οι αθώους αφήκε, πολλούς δε
L. Β. και των προσπολεμησάντων απέλυσε, και τισιν
47 αυτών και τιμάς και αρχάς έδωκεν ούτω που
πάς προς αρετήν επεφύκει, και κακίαν ου μό
h) όσα έκαστα] Sic Peir probante Valesio et F. φuibus refra
gari nolui, guanquam ως έκαστα, [quod in Μed. a. b. et Ven.
extat,] perinde bonum est. (Τοtum Iocum ita R. refingit : επεξ
ελθείυ πάσι, πάντων μάλιστα καλώς.] Αsteriscum post τεκμή
ριον δε, praeter rem ponebant ΗS, et L. quem et reiicit Vales.
Ρost eam formulam, sine particula connectendi saepius pergit
Dio absoluta oratione, et sequentia omnino probant, guod po
stremo dixerat.
 LIBER XLIV. C. IUL. CAESAR. 255

quam singula, tum perficere, tum exsequi, praeclare A.U.C.

norat.** - 71o.

59. „Cui rei indicio est, quod et in curanda re

familiari opportune diligens iuxta et liberalis fuit.
Nam et facultates suas, ut sibi sufficerent, conser
vare studebat; et sumptus, ubi res id exigebat, am
plos faciebat. Propinquos suos, nisi qui essent sce
leribus extremis polluti, summopere dilexit : neque
aut ullum ex iis afflictum adversis rebus neglexit,
aut prospera utenti fortuna invidit: sed et his sua
bona auxit, et illis quae deerant suffecit, aliis pecu
mias, aliis praedia, magistratusque et sacerdotia aliis
largiens. Amicis etiam, familiaribusque suis mirifice
usus est, ita ut neminem horum contemneret, nemi
mem contumelia afficeret, omnibus se , in colloquiis,
facilem praeberet: quorum in ipsum extarent officia,
eos multipliciter remumeraret, reliquos beneficiis sibi
devinciret. Neque vero splendori ullius invidit, au
gescentemve depressit; sed gavisus est, si quamplu
rimos sibi aequaret : quod eorum dignitatem, poten
tiam, decusque etiam ad se aliqua ex parte redire
existimabat. Talem quum erga amicos et familiares
se gereret, imimicis quoque non crudelem se, non
inexorabilem praebuit ; sed multis privatarum offen
sarum vindictam condonavit, multos qui bellum ipsi
intulissent, indemnes dimisit: honores etiam, magi
stratusque quibusdam eorum detulit. Adeo totus ad
virtutem natus fuerat, ut non modo ipse malum ami

c) re] Ex Med. a. vulgo [et in Med. b.] desideratur. [et ob

sequens άμα, exigendum esse dicit R.] •

ά) αυνεπηύ&ησε] Sic Med. a. b. rectius quam vulgo συνεπηυ

§ατο. Active étiám occurrit p. 492. P. . . .

e) xal additum ex Med. a. 7 Liberalis in hac particula Dio.

f) vagugoûμεvos] praeferendum multis modis vulgato, [quod
etiam Med. a. b. habent,] παQuoovpu£vovg, et ea credo fuit le
ctio cod. Peir. quam vülgata rectigrem dicit Valesius, quan
quam apud eum7 pariter excusum legitur παQuaovu£vovg. Re.
Quum libri consentiant in παQuoovu£vovs, credo sic legendum
esse: ἐαντφ ίδων (vel ögóv) τταQuoovu£vovs. Nam alias legen
esset avaQuodjoag. R. cui assentior. St.

1
 256 ΙDΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ RΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

νον αυτός ουκ είχεν, αλλ' ουδε εν άλλω τινί

50 ενείναι επίστευεν. "

,,Επει δε ες τούτους τους λόγους έ) αφι

κόμην, άρξομαι περί των κοινών αυτού πο
λιτευμάτων λέγειν και γάρει μεν εν ήσυ
χία εβεβιώκει, τάχ άν ανέλεγκτον την ") αρε
55 την έσχε νύν δε , επί πλείστον αυξηθείς, και
μέγιστος ουχ ότι των καθ' εαυτόν ανθρώπων,
αλλά και των άλλων απάντων των τι δυνη
Ι.. C. θέντων γενόμενος, "") εκπρεπεστέραν αυτήν απε
δείξατο. εκείνους μεν γαρ σχεδόν τι πάντας
6ο αύτη ή εξουσία διήλεγξε , τούτον δε επί μάλ
λον εξέφηνε. τώ γάρ μεγέθει της αρετής
αντιπάλους πράξεις λαβών, ισοστάσιος αυταίς
ευρέθη και μόνος ανθρώπων τηλικαύτην αύ
τώ τύχην εξ ανδραγαθίας κτησάμενος, ούτε
65 διέβαλεν αυτήν, ούθ' ύβρισεν, όσα μένουν
άλλως στρατευόμενος έλαμπρύνετο , ή όσα εν
ταϊς εγκυκλίοις λειτουργίαις έμεγαλοφρονήσατο,
παραλείψω καίπερ τοσαύτα όντα, ώστ' άλ
L. D. λω τινι και πάνυ άνες έπαινον εξαρκέσαι.
7ο προς γάρτοι την επιφάνειαν των μετά ταύτα
αυτού έργων, σμικρολογείσθαι δόξω, αν
και εκείνα ακριβώς επεξίω. όσα ") δε δή
άρχων υμών έπραξε , ταύτ’ ερώ μόνα και
ουδε ταύτα μέντοι πάντα καθ' έκαστον ακρι
75 βώς διηγήσομαι. ούτε γάρ εξικέσθαι ποτ
αν αυτών δυνηθείην, και πάμπολυν άν υ
μίν όχλον άλλως τε και ειδόσι *) παρά
σχοιμι."

"
» Ο γάρ ανήρ ουτος πρώτον μεν πάντων "" στρα
Α'

80 τηγήσας εν Ιβηρία, και ύπουλον αυτήν ευρών, ου

Ι. Ε. περιείδε σφάς υπό τώ της ειρήνης όνόματι ανανταγω

g) αφικόμην] αφίκομαι, Μed. a. b. gui et paulo ante, ες τού

τους. St.
h) αρετήν] αρχήν, V. b. perperam.
Ιnh) εκπρεπέστερον cum vix pro adverbio accipi possit, in έκ
 “LIBER XT. IV. C. IUL. CAESAR. 257

mum mon gereret, sed me aliis quidem eum inesse A. U.C.

crederet. 71o.

4o. Sed quia hactenus dicendo progressus sum,

incipiam munc de eius in republica actionibus verba
facere. Nam si in otio vixisset, forte quanta prae
ditus esset virtute minus apparuisset: munc ad sum
mum evectus, et non sui modo temporis hominum,
sed omnium, qui potentia aliquid umquam valuerunt,
maximus, longe clariorem virtutem suam effecit: ut
que illos fere omnes potentia declaravit reprehen
dendos, ita Caesarem eadem, iam ante motum, illu
striorem fecit. Postquam enim eas res agendas sus
cepisset, quae magnitudinem virtutis ipsius adaequa
rent, parem se quoque iis ostendit : umusque omni
um, quum tantam fortunam sua sibi virtute parasset,
eam meque calumniis aliorum exposuit, neque contu
melia affecit. Ego autem quae Caesar in militia sua
muneribusque inferioribus ordinatim susceptis magno
animo gessit, silentio praetermittam: quanquam ea
tanta sunt, ut alii cuidam ad laudem abunde satis
futura sint: mam et minuta consectari viderer, si ea
accurate vellem enumerare, ubi cum splendore sub
sequentium eius actorum contendantur. Nimirum
illa dumtaxat exponam, quae dum nobis praeesset,
gessit. Et ea tamen ipsa quoque non omnia singu
latim morosius enarrabo: quod et exponere omnia
non possum, et vobis omnium consciis admodum
molestus sim futurus.“

41. ,,Itaque primo omnium Caesar Hispaniae

praetor, quum eam non satis fidam offendisset, mi
nime concedendum putavit, ut sub nomine pacis fie

argsregrígc-v mutavi. Sic Xenophom Memorr. Socr. II. 1. 27.

habet διαπQεπεστεqαν. St.
i) δσα δέ δή άoyov] δσα δή άoyov, vulgo. δσα δε δή ό άg
zov , Med. a. ex quo codice òè récepi, ô reieci.
k) εἰδόσι παqέσχοιμι] εὐδόσι ταῦτα παρέσχοιμι, V. a. Med. a.
additamentum non necessarium. -

IDionis IRom. Hist. Tom. II. T.

 258 Γ' ΙΟΝ ΙS ΗΙSΤΟ RΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

νίστoυς γιγνομένους, ουδ' είλετο **) αυτός εν ησυχία τον

της αρχής χρόνον διαγενέσθαι μάλλον, ή τα κοινή
συμφέροντα πράξαι αλλ' επειδήπερ εκόντες ου μετε
85 μέλoντο, και άκοντας σφάς εσωφρόνισεν ώστε και
"7" τους πρότερόν ποτε ευδοκιμήσαντας **) κατ' αυτών,
τοσούτον υπερβαλέσθαι , όσον το φυλάξαι τι του
κτήσασθαι χαλεπώτερόν έστι, και το μηδ’ αυθίς ποτε
L.262.νεωτερίσαι τινάς δυνηθήναι εξεργάσασθαι, τού την αρ
9ο χήν υπηκόους αυτούς, ακεραίου της δυνάμεως σφίσιν
ούσης, ποιήσασθαι, λυσιτελέστερον, τοιγάρτοι και
"7" τα επινίκια αυτό διά τούτ' εψηφίσασθε, και την
αρχήν την ύπατου ευθύς εδώκατε εξ ού δή και τα
μάλιστα διεφάνη τούθ’, ότι ούτε επιθυμίας ούτε ευ
95 κλείας οικείας ένεκα τόν τε πόλεμον εκείνον εποιήσα
το, ") και προς τα λοιπά παρεσκευάζετο. παριδών
Η.409.ούν ") την πέμψιν των νικητηρίων, διά το τα
πράγματα κατεπείγειν, και χάριν μεν υμίν της τι
Ι. Β. μής γνούς, αρκεσθείς δε αυτή εκείνη προς την δό
ξαν, υπάτευσε." -

1 ,, Και όσα μεν παρά την αρχήν εν τη πόλει διώκη

σεν, ή μυρία αν είη λέγειν, αλλ' επειδή τάχιστα έκ
τε εκείνης εξήλθε, και "" προς τον Γαλατικόν πό
λεμον εστάλη, θεωρήσατε όσα αύ και ήλίκα ενταύθα
5 κατειργάσατο. τοις μεν γάρ συμμάχοις ουχ όπως
βαρύς εγένετο, αλλά και προσεβοήθησεν επειδή μή
τε τι αυτούς υπώπτευσε, και προσέτι και αδικουμέ
νους") είδε τους δε δή πολεμίους, ουχ ότι τους προσ
οικούντας αυτούς, αλλά και τους άλλους πάντας τους
1ο την Γαλατίαν νέμοντας, κατεστρέψατο, και τούτο
L. C. μεν, χώραν παμπληθή, τούτο δε, και πόλεις ανα
ριθμήτους, ών ουδε τα ονόματα πρότερον ήδειμεν,
προσεκτήσατο και ταύτα μέντοι πάντα, μήτε δύ
ναμιν αξιόχρεων, ") μηδε χρήματα αυτάρκη παρ'
15 ") ημών λαβών, ούτω μεν ταχέως κατέπραξεν, ώσ
τε και πριν αίσθέσθαι τινά ") ημών ότι πολεμεί, νενι
kk) αυτός) αυτό Μed. a. b. St.
k") κατ' αυτών] απ' αυτών, R. interpretans : φuί εκ έlli, (Ηi
spanis).fantam ad.ptt.fuerant. St.
 LIBER XLIV. C. IUL. C AESAR. 259

rent insuperabiles : malnitque ea agere, quae ex usu A. U.C.

reipublicae forent, quam per otium tempus magistra- *'*
tus sui exigere. Igitur quum ultro resipiscere Hispani
nollent, invitos ade officium redire coegit : tantum
que hac re eos, qui gloriam prius ab Hispania re
portassent, superavit, quanto difficilius est conser
vare res quam parare: aut id efficere, uti ne quos
novos motus subditi excitent, utilius est, quam eos
ab initio integris adhuc rebus utentes subigere. Ea
propter et triumphum Caesari vos decrevistis, et sta
tim consulatum dedistis. Sed eum, mon suae cupi
ditatis gloriaeque causa id bellum gessisse, et ad re
liqua se comparasse ; inde liquido constat, quod tri
umpho omisso, cum res urgeret, actisque vobis pro
eo honore, quem satis ad gloriam sibi esse ducebat,
gratiis , consulatum occepit.**
4a. „Quo magistratu quae in urbe gesserit, im
finita sane commemorari poterant. Sed postquam con
sulatu perfunctus, ad bellum Gallicum missus fuit,
quot quantasque res gesserit, mihi considerate. So
ciis non modo oneri mon fuit ; sed quum eos nullo
pacto suspectos haberet, videretque ab hostibus iniu
ria affici, auxilio etiam iuvit. Hostes autem, neque
eos tantum, qui sociorum erant vicini, sed alios
omnes Galliam incolemtes subegit : regionemque per
magnam, urbesque innumeras, ante me nomine qui
dem nobis notas , ditioni nostrae adiecit. Haec
omnia, quamvis neque iustis copiis, neque sufficienti
pecunia a nobis instructus, tanta celeritate confecit,
ut prius eum vicisse, quam bellum gerere, acceperi
1) wj] sed ad reliqua, X. quasi legisset dalà wαt.
m) rrjv 7r£μφιν τὸν vixntmgtov] Ita HS. L. ex emendatione
RS. in cuius téxtu et Med. a. b. est μέμψιν. quod et Leonice
mus legit et vertit.
mm) siόε] Èês Med. a. St.
n) iua5v] ἀμέν, RS. [Med. a. b. quorum coäicum prigr etiam
xativôaçe habet. άμόν etiam] mox Med. a. b. RS. ut infra jgiv.
Re. Ini praecedentibus pro μηδè zgriuaια malim μήτε zQig. St.
P\ 2
 260 ΙΟΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟRΙΑ Ε RΟΜΑΝ ΑΕ

κηκέναι ούτω δε ασφαλώς κατεστήσατο, ώστε και

επιβατην απ' αυτών "" και την ") Κελτικήν και
" την Βρεττανίαν ποιήσαι, και νύν δεδούλωται
L. D. μεν Γαλατία, ή "" τούς τε ") Αμβρωνας και τους
21 Κίμβρους εφ' ημάς ") στείλασα, και γεωργείται πά
σα, ώσπερ αυτή ή Ιταλία πλείται δε ου Ροδανός
έτι μόνος, ουδ' Αραρις, αλλά και Μόσας, και
") Λίγρος, και Ρήνος αυτός, και Ωκεανός αυτός,
25 ών γάρ ουδε τας επικλήσεις ακούοντες επιστεύομεν αυ
τα είναι, ταύθ' ημίν προσκατείργασται εμβατά μεν
τά πριν άγνωστα, πλωτά δε τά πρίν αδιερεύνητα,
από τε της μεγαλοπρεπείας και από της μεγαλο
γνωμοσύνης, ποιήσας."
30 ,, Και, είγε μή φθονήσαντες αυτό τινες, μάλ
L. Ε. λον δε ") ημίν, εστασιάκεσαν, και δεύρο αυτόν
" προ τού προσήκοντος καιρού επανελθείν
ήνάγκασαν, πάντως αν και την Βρεττανίαν όλην
μετά των άλλων νήσων") των περικειμένων αυτή,
85 και την ") Κελτικήν πάσαν μέχρι του αρκτικού
ΑΩκεανού εκεχείρωτο ώσθ' ημάς όρους, μή γήν,
μηδ' ανθρώπους το λοιπόν, ") αλλ' αέρα και την
έξω θάλασσαν έχειν. διά γάρ ταύτα και
υμείς, ορώντες τό, τε μέγεθος της διανοίας αυ
4ο του , και τα έργα , και την τύχην, επί πλείστον
L.263.άρξαι αυτό προσετάξατε όπερ, αφ' ου εδημο
κρατήθημεν , ουδενί άλλω υπήρξε, λέγω δε το
") οκτώ έτεσιν όλοις εφεξής ηγεμονεύσαι, ούτως
αυτόν πάντα εκείνα υμίν όντως προσκτάσθαι ενο
45 μίσατε , και ουδε πώποτε εφ' υμάς αυξηθήσεσθαι
υπωπτεύσατε, αλλ' υμείς μεν επί μακρότατον
αυτόν έγχρονίσαι τους χωρίοις εκείνοις επεθυμή
σατε ου μέντοι και επέτρεψαν οι την πολι
ο). Κελτικήν) Ηic et infra iterum L. suam Βελγικήν νult sub
stitui, vide not.174.
και ώστε καί. St.
Re. Paulo ante Μed. a. dat κατεστήσατο
Ρ) "Αμβρωνας]
Μed. a. "ΑβρoναςSic ΗS.b.L. "Αβρωνας,
Μed. βρ χ, RS. in textu. "Αμβρονας
μβρ
g) στείλασα) αποστείλασα, V. a. Μed. a.
 LIBER XLIV. C. IUL. CAESAR. 261

mus: tam vero tuta omnia constituit, ut ab ipsis in A.U.C.

Germaniam, adeoque in Britanniam, transitus patu- 71o.

erit. Itaque nunc omnis ista Gallia, quae quondam

Ambrones Cimbrosque nobis immisit, in servitutem
redacta, agriculturam, sicut ipsa Italia, exercet. Na
vigatur mom Rhodanus tantum Ararisque, sed et Mo
sa, et Ligeris, et ipse Rhenus, ipseque adeo Ocea
mus. Quorum enim prius vix nomina ad mos perve
merant, quaeque am essent, dubitabamus; haec ille
mobis ex ignotis accessa, ex inexploratis mavigabilia,
sua excelsa virtute et altitudine animi effecit.**

45. ,,Ac nisi quidam ei, aut mobis verius, humc

successum invidentes, seditionibus motis eum ante
constitutum tempus huc redire coegissent; utique to
tam Britanniam, cum omnibus circumiacentibus in
sulis, omnemque Germaniam , ad Oceanum usque
septentrionalem, subegisset: ut imperii nostri limi
tes mon amplius populis terrisve, sed aere et mari
exterius ambiente definirentur. Cuius rei causa vos,
quum magnum eius animum, resque gestas, ac for
tunam animadverteretis, eum quam diutissime cum
imperio esse iussistis, octo nimirum continuis annis:
quod ab eo tempore, quo per populum respublica
geri coepit, nulli unquam concessum fuit. Adeo mom
dubitabatis, quin omnia ea vobis utique pararet: me
que suspicabamini fore unquam, uti is adversum vos
cresceret. Quum igitur cuperetis, ut plurimo tem
poris spatio in iis regionibus degeret; ii, qui sibi
r) Atygos] Ita scripsimus, pro Mijygos, [sive, ut in Med. a.
h. ést, Àrjygos,] qu6d flumeni alibi per inconstantiam librarii
Aîygos. vid. p. 1o9. D.
s) róv atsguxsuu£vov] τóv xQoweiu£vov, Med. a. quod magis
arridet.
ss) άλλ' ἐμοα] &11& &£go, Med. a. b. Paulo post Med. b. :iusig
pro vuεῖς. St.
t) öztaj £rsguv] Cuius peccatum dicemus, Antoniine, am Dio
nis, an librarii? Ita Casaubonus ad Suet. Caes. c. 25. Sed
vide Dionem p. 1o6. A. not. 12 1. Re. Mox ἐφ' ήμᾶs Med. b.
et postea áÀÀà juεῖs Med. a. b. St.
 262 Dτο Νrs ΗrsΤoaΙΑΕ RoΜΑΝ ΑΕ
Η.410 τείαν ") ουκέτι κοινήν, αλλ' ιδίαν αυτών νομίζον
50 τες είναι, ούτε τούτω τα λοιπά προσκαταστρέψα
σθαι, ούθ' υμίν πάντων αυτών κυριεύσαι αλλά
L. Β. τη ασχολία αυτού αποχρησάμενοι , και πολλά
ανόσια ετόλμησαν *) ώσθ' υμάς της παρ' αυ
του βοηθείας δεηθήναι."
55 » Και διά τούτο καταλιπών τά προκείμενα,
ταχέως υμίν επεκoύρησε, και "" πάσαν την
Ιταλίαν εκ των επαρτηθέντων αυτή κινδύνων
ήλευθέρωσε και προσέτι "" τήν τε Ιβηρίαν
αλλοτριουμένην εκομίσατο, και τον Πομπήίον, τήν
60 τε πατρίδα καταλιπόντα, και βασιλείαν ιδίαν
""" εν Μακεδονία κατασκευάζοντα , και εκείσε
πάντα τα ") υμέτερα αγαθά μεταφέροντα, τούς
τε υπηκόους υμών εφ' υμάς συσκευαζόμενον, και
τους χρήμασιν υμών εφ' υμάς , χρώμενον ιδών,
το μεν πρώτον πείσαι πως ήθέλησε, και ιδία ") και
κοινή """ προσπέμπων, παύσασθαι, και μεταθέ
σθαι, πίστεις λαβόντα μεγίστας, ή μην εν τοις
**) ίσοις όμοίως αύθις αυτόν γενήσεσθαι, έπει δ'
ουδένα τρόπον ηδυνήθη τούτο ποιήσαι, αλλ' εκεί
70 νος, τά τε άλλα και την συγγένειαν την προς
τον Καίσαρα αυτό υπάρξασαν υπερβάς , αντιπο
λεμείν υμίν είλετο ούτω δή καταναγκασθείς
του εμφυλίου πολέμου προσάψασθαι , τί σ') μεν
L. D. δεί λέγειν, ώς ευτόλμως επ' αυτόν, *** καίπερ
75 χειμώνος όντος, έπλευσε, τί δε, ώς ευθαρσώς
αυτό, καίτοι πάντα τα επιχώρια έχοντι, συνέ
μιξε, τί δε, ως ανδρικώς αυτού, καίπερ """ πολύ
τώ πλήθει των στρατιωτών ελαττούμενος, εκράτησεν;
αν γάρ τις καθ' έκαστον αυτών επεξελθείν εθελήση,
παιδα αν αποδείξειε τον θαυμαστόν εκείνον τον Πομ
πήίον ούτως εν πάσιν αυτούς κατεστρατηγήθη."
ιι) ουκέτι] μηκέτι, Μed. a. Μox pro αυτήν R. legi iabet αυ
τών, Re, iή Αddendis αυτών. Sed praetuli αυτών. Τ St.
x) ώσθ υμάς) ώσθ' ημάς, Peir. Μed. a. b. Sed statim sequi
tur υμίν επεκoύρησε.
. γ) υμέτερα] Sio Μed. a. Vulgo (et in Μed. b.] perperam
ημετερα.
 LIBER XLIV. C. IUL, CAESAR. 268

solis reipublicae administrationem, quasi non am- A. U.c.

plius communem vindicabant, meque eum reliqua 71o.
etiam subigere, neque vos illorum omnium domimos
esse passi, sed multa nefaria, abusi eius occupatio
nibus, ausi sunt ; ita ut Caesaris vobis auxilio opus
esset.**
f
44. „Itaque Caesar, institutis negotiis intermis
sis, celeriter vobis auxilium tulit, universamque
Italiam ab impendentibus periculis liberavit, Hispa—
niam abalienatam recuperavit. Quumque videret Pom
peium, relicta patria, proprium sibi in Macedonia
regnum parare, eo vestra bona omnia transferre, sub
ditos vestros contra vos armare, vestrisque vos pe
cuniis oppugnare: primum privatim publiceque mis
sis ad eum legatis conatus est persuadere, ut ab in
cepto desisteret, sententiamque mutaret: summaque
ei se fide obstrinxit, velle se cum eo iterum pari
conditione uti. Postquam nullo modo Pompeium a
proposito deducere potuit, isque non reliquo modo
iure, sed affinitate etiam, quae ipsi cum Caesare in
tercedebat, violata, bellum contra vos suscepit; tum
demum Caesar coactus est bellum civile attingere.
In quo, qua audacia adversus Pompeium hiberno
tempore navibus provectus sit, quam confidenter
cum eo, quantumvis universam regionem obtinente,
congressus sit, quam fortiter eum, licet militum nu
mero longe superiorem, vicerit, quid dicam ? quae
si quis singulatim exponere velit, Pompeium illum,
cuius tanta fuit admiratio, puerum fuisse ostendet,
adeo artibus imperatoriis omnibus a Caesare supe
ratum.**

yy) ww; yovvj] In Med. a. wαι deest. Idem mox cum Med. b.
\habet, παύσεσδαι. St.
&- *) toous δμοίως] ίσοις και όμοίοιs, R. quod haec sit forma
solennis. St.

•;* yyy) μ}ν δεῖ λέγειν] μ}ν διαλ£y£iv Med. a. Idem et Med. b.
in Ä. çapitis articulum τὸν inter èxeivov et IIopvijiov omit
-

era tunt. St.

 264 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS Τ Ο Ρ Ι Α Ε Ρ Ο Μ Α Ν ΑΕ

,,Αλλά ταύτα μεν εάσω (ουδε γαρ ουδ'

Ι. Ε. αυτός ο Καίσαρ ") εσεμνύνατό ποτε επ' αυ
τους, ") μισών """ * αυτά της ανάγκης ) *** επει
85 δε το δαιμόνιον δικαιότατα την μάχην έκρι
νε, τίνα μεν τών τότε πρώτον αλόντων απέκτει
νε, τίνα δε ουκ ετίμησεν, ουχ ότι των βου
λευτών, ή των ιππέων, ή και όλως των
πολιτών, αλλά και των συμμάχων, των τε
90 υπηκόων, ουδε γάρ ουδ' εκείνων τις ούτ' απέ
L.264.θανε βιαίως , ούτε αιτίαν έλαβεν ουκ ιδιώ
της , ου βασιλεύς , ουκ έθνος , ου πόλις
αλλ' οι μεν """ και ") συνεξητάσθησαν αυ
τώ , οι δε την γούν άδειαν εντίμως έσχον,
95 ώστε δή τότε και πάντας οδύρεσθαι των απο
λωλότων. τοσαύτη γάρ περιουσία φιλανθρω
πίας έχρήσατο, ώστε τους μεν συναραμένους
τώ Πομπηίω επαινέσαι, και πάντα σφίσι τα
R.411 δοθέντα υπ' αυτού φυλάξαι "στον δε "") δή
Φαρνάκην και τον Ορώδην μισήσαι, ότι ουκ
1 επεκούρησαν, φίλοι αυτού όντες, και διά τού
τό γε ουχ ήκιστα τώ μεν ουκ ές μακράν επο
λέμησε , τώ δε επιστρατεύσειν έμελλε ") πάν
L. Β. τως δ' αν και ζώντα ειλήφει τεκμήριον δε,
5 ότι μήτε ευθύς αυτόν επεδίωξεν, αλλά κα
τα σχολήνείασε φυγείν, και τον θάνατον
αυτού , """ αηδώς ήκουσε τούς τε φονεύσαν
τας αυτόν ουκ επήνεσεν, αλλά και 98 αντ
απέκτεινεν ού πολλώ ύστερον και 89 αυτόν
10 γε τον Πτολεμαίον, ότι, καίτοι
ών, παίς
2) εσεμνύνατό ποτε] Praetuli et hic lectionem cod. Μed. a.
νulgatae.έσεμνύνετο. Ιndefinitum tempus praeteritum huίο loco
aptius videbatur.
a), μισών, αυτά της ανάγκης] Sic Peir. optime. Vulgo [et in
Μed, a b.] μισών αυτά της ανάγκης. Re, Sed R. conficiί: νο
μίζον έργα της ανάγκης, ve! μισών πάντα τα της ανάγκης, St.
b) συνεξητάσθησαν) Ita Peir. Μed. a. et V. Ε., Vήlgo maie,
σύνητάσθησαν, Re. Paulo post in Μed. a. est τότε δή, pro δή
τότε. Ρro των απολωλότων, R. νult τους απολωλότας, είc: μί
"το ε"εί , φuί γιon deploraret peremtos , propterea sciliάet, φuia
Caesaris humanitatem et ignoscendi facilitaιem experii non es
Sent. St. -
 LIB E R XLIV. C. IUL. C ÀE SAR. 265

45. ,,Verum haec quidem missa facio, de quibus A. U.c.

neque Caesar ipse gloriari solitus est, sed dolere po- ?*°*
tius, hanc sibi necessitatem fuisse impositam. Sed
postquam iustissimo arbitrio belli controversia a diis
immortalibus est diiudicata, quemnam ille tum eo
rum, qui tunc primum in potestatem eius venissent,
occidit? quem, non dico senatorem, aut equitem,
aut denique civem, quinimo quem etiam sociorum,
subditorumve P. R. non honore affecit? Certe ho
rum nemo necatus est, neque culpatus ab eo; neque
privatus, meque rex, neque populus, meque urbs:
sed alii eius sunt deinde partes secuti, alii honestam
impunitatem adepti ; ita ut ab omnibus hi, qui per
ierant, deplorati sint. Tam abundanti enim Caesar
clementia usus est, ut non modo eos, qui Pompe
ium adiuvissent, laudaverit, omniaque iis ab eo tri
buta conservarit: sed Pharnacem etiam Orodemque
Odio habuerit, quod amico suo Pompeio opem non
tülissent: quorum alteri hac de causa vel maxime
paulo post bellum intulit, in alterum vero expedi
tionem cogitabat. Quin ipsum Pompeium utique su
perstitem reliquisset: quod ex eo constat, quia eum
non statim insecutus est, sed aufugiendi liberum
tempus concessit, mortemque eius non sine dolore
cognovit: tantumque a laudandis eius percussoribus
abfuit, ut eos paulo post vicissim interfecerit. Ipsum
quoque Ptolemaeum , quod ad viri bene de se me

-bb) δή ab utroque codice Mediceo et a Ven. abest. St.

c) πάντως δ' &v xal άόντα ε?λήςpsi] Locus mutilus. Ego ni
fallor verba Dionis amissa Latine po$ui, quasi dixisset: πάντως
3' àv xai £ojvra ròv Πομπήιον εἰληφει, εἰτες ήδέλησε, X. Il
lud de Pompcio admitto, $ed nihil amplius, nec opus est his,
είπερ ήό}λησεν , L. Videtur tamen vel sic corruptus locus in
voce εἰληφει. Repone: x«i ccvròv tòv IIourrjiov xaì %jvro 8us
λελείφει. ' Sic sententia cum antecedentibus et sequentibus me
lius cohaerebit, quam proinde et in versione expressi. Vult
enim Antonius o$tendere, neminem ex adversariis a Caesare
occisum: quin et ipsum Pompeium non occisum fuisse, si per
ipsum stetisset. Re. Si codices addicerent, valde arridéret
Reiskii supplementum lacunae: πάντως δ' ἐν και αὐτοῦ τοῦ
IIo,utqiov έφεἰσατο, εἰ γε ζῶντα εὐφει. St.
-
 266 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε Η ΟΜΑ ΝΑ Ε

τον ευεργέτην απoλόμενον περιείδε , προσ

διέφθειρε."
,, Μετά ταύτα τοίνυν όπως μεν την Αίγυπτον
κατεστήσατο, και όσα χρήματα εκείθεν υμίν έκό
15 μισε , περιττόν αν είη λέγειν, στρατεύσας δε
L. C. " "ο επί τον Φαρνάκην, ουκ ολίγα ήδη του τε
Πόντου και της Αρμενίας έχοντα , προσηγγέλθη
τε άμα αυτώ προσιών, και ώφθη παρών, και
συνέβαλεν """ αυθημερόν, και ενίκησεν, αφ’ ών
20 περ ουχ ήκιστα διέδειξεν, ότι ουδέν χείρων εν τή
Αλεξανδρεία εγένετο, """ ουδ' ") υπέρ τρυφής εν
αυτή ενεχρόνισε πως γάρ αν ραδίως εκείνα έ:
πραξε, μή πολλή μεν παρασκευή διανοίας, πολ
λή δε και ρώμη χρώμενος; ώς δ' ούν και ο Φαρ
25 νάκης έφυγε , παρεσκευάζετο μεν ευθύς """ επί
τον Πάρθον στρατεύσαι """ στασιασάντων δε αύθις
L. D. ενταύθα τινών, ") ανεκομίσθη τε άκων, και ούτως
αυ και ταύτα διέθετο , ώστε μηδ' ότι αρχήν
έταράχθη πιστευθήναι. ούτε γάρ απέθανεν, ού
80 τε έφυγεν, αλλ' ουδ' ήτιμώθη τoπαράπαν εξ
εκείνων των πραγμάτων ουδείς ουχ ότι ου δι
καιότατα αν πολλοί εκολάσθησαν, αλλ' ότι τους
μεν πολεμίους αφειδώς απολλύναι, τους δε δή
πολίτας σώζειν, κάν φαύλοί τινες ώσιν, ηγείτο
85 δείν, και διά τούτο τή μεν ανδρεία τους αλλο
φύλους κατηγωνίζετο, τή δε φιλανθρωπία και
τους στασιάζοντας των πολιτών, (καίτοι και
αναξίους πολλάκις τούτου γεγονότας, αφ’ ών
L. Ε. έπραττον) διετήρει, το δ’ αυτό τούτο και "9" εν
40 τη Αφρική, """ τή τε Ιβηρία αύθις έπραξε,
πάντας όσοι μή και πρότερόν ποτε αλόντες
") υπ' αυτού ήλέηντο αφείς, το μεν γαρ, τους
πολλάκις επιβουλεύοντάς οι αεί περιποιείσθαι, μω
ρίαν, ου φιλανθρωπίαν ενόμιζε το δε εν τοις
45 πρώτοις αμαρτήμασι συγγιγνώσκειντισι, ") και μη
ce) υπό in υπέρ mutandum fuit, ut p. 116. Β. St.
d) ανεκομίσθη] Ιta V. b. guod praestat, ni fallor, νulgato
εκομίσθη.
 LIBER XL IV. C. IUL. CAESAR. 267

riti interitum comnivere sustinuisset, quamvis pue- A.U.C.

rum adhuc, interemit.** 71o.

46. ,,Quemadmodum autem secundum has res

gestas Aegyptum constituerit, quantamque vim pe
cumiae inde attulerit, superfluum est dicere. Hinc
Pharnacem bello invadens, qui iam haud exiguam
Ponti Armeniaeque partem occupaverat, simul et am
muntiatus est venire, et visus est adesse, et collatis
eadem die signis vicit. Quod vel maximo esse po
tuit argumento, nihilo ipsum Alexandriae deterio
rem redditum, neque luxuriae causa ibi commora
tum fuisse: nunquam enim ea tam facile, nisi ami
mo diu praeparato, multoque robore comparato , per
egisset. Pharnace fugiente, moliebatur quidem sta
tim expeditionem in Parthos, sed iterum quorum
dam in urbe seditionibus coortis, contra animi sui
sententiam huc rediit, resque urbanas ita pacavit,
ut numquam conturbatae fuisse videri potuerint.
Nemo enim horum motuum causa, aut morte, aut
exilio, aut ignominia ulla affectus fuit : non quod
non optimo iure multis poenae luendae fuerint, sed
quod hostes stremue delendos, cives autem, etiam si
qui improbi sint, servandos Caesar existimabat. Ita
fortitudine extraneos debellavit, humanitate autem
salutem civibus tumultuantibus, quamvis ea saepe
numero, si facinora respicias, indignis, impertiit.
Idem hoc in Africa quoque, Hispaniaque rursus egit;
dimissis omnibus, quos non ante quoque captos mi
sericordia prosequutus fuisset. Sic enim statuebat, ,
stultitiae esse, non Ę eos, qui saepius ,/
ipsi insidias struxissent, conservare; primi vero de
licti gratiam facere, neque iram implacabilem gere

e) jr ' gjro5 j4£mvro] Ita HS. et L. ex emendatione Xyl.

Apùd RS. legitur: ἐπ' ἀυτοῦ ἐλ£nvro. . £r. inter errata refert
RS. pro jrt'. Re. Sed extat etiam ih Med. a. b. Postea Med. a. dat
ovyyiyvóσκειν, quod hic quoque pro ovyyuvojoxsuv reposui. St.
ee) xal μήτ' ἀκατάλλακτον] Aut και delendum, aut simplici
ter μὴ ἄκάτάλλακτον scribenidum. R. Elegi hoc alterum. St.
 268 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

L.265.ακατάλλακτον οργήν έχειν, και προσέτι και τι

μάς νέμειν. αν δε εν τοις αυτοίς εμμένωσιν,
απαλλαγήν αυτών ποιείσθαι και πάνυ ανδρός
R.412.έργον ηγείτο είναι, καίτοι τι τούτο είπον, πολ
50 λούς γάρ τοι και εκείνων έσωσε,
- " "/ 1 -
δούς τοίς τε
" 2 -

εταιροις άπασι , και τοίς συννικήσασιν αυτω,

") ένα "97 εκάστω των αλόντων περιποιήσασθαι."
,, Και μέντοι και ότι ταύτα πάντα απ' έμφύ
του χρηστότητος, και ούτε προσποιητώς, ούτε επί
55 κατασκευή πλεονεξίας τινός (ώσπερ έτεροι συχνοί
εφιλανθρωπεύσαντό ") τινα ) έπραξε , μέγιστον
L. Β. μεν και εκείνο μαρτύριόν έστιν, ότι πανταχού και
διά πάντων όμοιος εγένετο και ούτ' οργή τις
αυτόν ηγρίανεν, ούτε ευπραγία διέφθειρεν, εε) ου το
6ο κράτος ήλλοίωσεν, ουχ ή εξουσία μετέβαλε,
""""" καίτοι χαλεπώτατον, εν τοις τοσούτοις και τοιού
τοις και προσέτι και επαλλήλοις πράγμασιν
εξετασθέντα, και τα μεν κατωρθωκότα, τα δε
εν εεε) χερσιν έχοντα, τα δε υποπτεύοντα, χρηστόν τε
65 αεί δι' ίσου γενέσθαι , και μηδέν τραχύ , μηδε
δεινόν, ει και μή προς τιμωρίαν των παρεληλυ
L. Ο θότων, αλλά πρός γε φυλακήν των μελλόντων,
εθελήσαι ποιήσαι ικανά μεν και ταύτα τήν
γε χρηστότητα αυτού τεκμηριώσαι εστίν ούτω
70 γάρ """ εκ θεών όντως έφυ, ώστε εν μόνον ήπί
στατο , σώζειν τούς γε σώζεσθαι δυναμένους,
προσέτι δε και εκείνα, ότι τους τε αυτώ πολε
μήσασι , """ το μηδ' υπ' άλλου τινός κολασθήναι
παρεσκεύασε, και τους εν τώ πριν επταικότας
75 ανεκτήσατο. πάσι μεν γαρ τοίς """ μετά του
Λεπίδου") και του Σερτωρίου γενομένοις άδειαν
δοθήναι εποίησε, πάσι δε εκ τούτου τοίς "ο εκ
L. D. των επικηρυχθέντων υπό του Σύλλου περιλειφθεί
f) ένα εκάστω των αλόντων περιποιήσασθαι] Ita quidem, id
αιue felicius quam Χyl. hunc locum restituit L. Νam V. a. et
1'eir. id confirinant, et περιποιήσασθαι, Μed, a Vulgo: ίνα
εκάστω των άκόντων περιποιήσηται. pro quo ίνα εκάστω των αλόν
των ένα, Χ. (Μox και μέντοι ότι, R.] -
 LIBER XLIV. C. IUL. CAESAR. 269

re, honoribusque etiam huiusmodi homines afficere; A. U.c.

sin autem in malitia sua perseverassent, e medio eos ?*°.
tollere, id magni viri officium esse. Sed quid dico,
e medio tollere? quum ' multos etiam ex iis salute
donaverit, amicis suis, victoriaeque sociis, singulis
unius horum captivorum supplicio eximendi pote
state concessa.**
47. Quae eum immata quadam bonitate, mom si
mulata, aut spe maioris imperii, (qua inducti com
plures alii adversus quosdam humanitate usi sunt)
fecisse ; hoc ipsum satis testatur, quod ubique ac im
omnibus similem se gessit: meque eum vel ira ex
asperavit, neque res secundae corruperunt, neque
alium potentia effecit, neque licentia mutavit: quum
tamen difficillimum sit, hominem tot tantisque, at
que iis continentibus, negotiis occupatum, quorum
partem confecerit, partem prae manibus habeat, quae
dam adhuc exspectet, eamdem semper bonitatem re
tinere , ac non aliquando dmrius graviusque aliquid
statuere, si non ulciscendorum praeteritorum, at
certe sibi in posterum cavendi causa. Haec nimi
rum ad bonitatem eius demonstrandam sufficiumt.
Sic etenim vere a diis prognatus fuit, ut qui unum
hoc nosset, salutem iis, qui quidem salvi esse pos
sent, donare. Huc accedunt haec quoque, quod uti
de iis, qui contra ipsum arma tulissent, supplicia me
alii quidem sumere possent, effecit: et quod eos,
qui prius etiam in calamitatem inciderant, nobis re
stituit. Effecit enim, ut omnibus iis, qui cum Le
pido Sertorioque fuerant, impunitas daretur: hinc
omnibus, qui a Sylla proscripti supererant, incolu
g) rivâ] rivás, L. marg. Sed pu£av8Qaorsùsg8al τι probum
est. vide L. ad p. 431. C. et Xiph. p. 422, 34.
gg) ì rò] ov tö recepi ex Méd. ä. b. Ven. R. Mox μετάβα
18v Med. a. St.
ggg) ysQolv iyovra] yeQolv £r' Ézovro. Med. a. et Ven. Postea
prò`rgös ye in Med. ä. b. est 7tQös te. Etiamfpro ye ,. quod est
ante zgnatórqra, Med. b. habet τε, sed Med. a. et Ven. meu
trum exhibemt. St.
h) xai τοῦ Σegr.] xai μετά τοῦ Σεgr. Med. a. -
 270 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R. Ο ΜΑΝ ΑΕ

σι την σωτηρίαν υπάρξαι παρεσκεύασε, και αυ

80 τους μετά τούτο κατήγαγε τούς τε παίδας
απάντων των υπ' εκείνου θανατωθέντων, και τι
μών
2C2.
και
ν
αρχών
" -
ήξίωσε,
ν /
καίτοι το
"y
μέγιστον,
γη Α

πάντα απλώς τα γράμματα , όσα ή παρά

τώ Πομπηίω ή παρά τό Σκιπίων απόρρητα εύρέ
85 θη , ") και κατέκαυσε, μήτ' αναγνούς τι αυτών,
μήτε τηρήσας ίνα μήτ' άλλω τινι πονηρευθήναι
τι δι' αυτά έγγένηται, ότι δε ταύθ' ούτως ουκ
L. Ε. είπε μόνον, αλλά και έπραξε, δηλοί τα έργα,
ουδείς γούν εκ των γραμμάτων εκείνων ουχ
9ο όσον ουκ έπαθέ τι δεινόν , αλλ' ούτ' εφοβήθη"
ουκούν ούτ' οίδεν ουδείς τους εξ αυτών * ) πε
ριγενομένους, πλην αυτών εκείνων, τούτο γάρ
R.413.έστι παραδοξότατον, και μηδεμίαν υπερβολήν
έχον , ότι τε αφείθησαν πριν αίτιαθήναι,
95 και ότι εσώθησαν πριν κινδυνεύσαι. και ουδ'
L 266.αυτός ") ο περιποιήσας σφάς έμαθεν ούς
ηλέησε. "
», Και γάρ τοι διά τε ταύτα, και διά τάλλα,
"9" όσα ενομοθέτησε ") και επηνώρθωσε , μεγάλα
μεν αυτά καθ' εαυτά όντα, """ παρά μικρον δ'
αν προς εκείνα ") νομισθέντα, ά ου χρή ακριβώς
επεξιέναι, και εφιλήσατε αυτόν ως πατέρα, και
ήγαπήσατε ως ευεργέτην, τιμαίς τε oίαις ουδένα
άλλον ") ηγήλατε και """ προστάτην διατελή της
τε πόλεως και της αρχής απάσης έχειν επεθυ
μήσατε, μηδέν περί των ονομάτων διενεχθέντες, αλ
λά και πάντα αυτό """ ώς και ελάττονα αυτού
προσθέντες ίν όσον καθ' έκαστον αυτών εκ του νο
μιζομένου προς το τελειότατον και της τιμής και
i) και κατέκαυσε) και abest a Μed. a. b. Re probante R. Paulo
ante Μed. b. dat Σκηπίωνι. St.
k) περί γένους] Vitiata haec sunt. Χylander: πεrno cogπουίt
φuidπαn iis in literis contineretur, prαcter hos ipsoε φut scripsis
*ent. Scripsit Dio περιγενομένους, L. Ηaec Re. Leunclavii con
iecturam probat Wa, ego recepi. Sed paulo ante mallem etiam
ουδ' εφοβήθη et ουδ' οίδεν, St.
1) ο περιποιήσας] Ιta HS. et L. ex emendatione Χyl. Νam
male apud RS. [in Μed. a. et b.] legitur όπερ ποιήσας.
 LIBER XLIV. C. IU L, CAESAR. 271

mitatem paravit, eosque postea reduxit : omnium eo- A.U.C.

rum filios, qui a Sylla mecati fuerant, honoribus et 7'°*
magistratibus dignatus est: et (quod vel summum
est) omnes in universum literas arcanas Pompeii Sci
pionisque in scriniis repertas, nulla illarum lecta,
combussit ; me adservandas quidem ratus, ne qua
aliis maleficiorum exercendorum inde occasio suppe
teret. Quod eum sic egisse etiam, ac non tantum
verbis prae se tulisse, res ipsa declarâvit. Nemo
enim his ex literis nom modo in supplicium, sed me
in metum quidem adductus est: siquidem earum au
ctores superstites nemo movit, praeter hos ipsos, qui
scripsissent. Id vero ita admirabile hac in re est, ut
magis esse nullo modo possit, quod iidem et dimissi
prius, quam accusati sunt ; et salutem prius, quam
periclitarentur, acceperunt : ipseque, qui salvos eos
voluit, quorum misereretur ignoravit.**
48. ,,Has ob eius res gestas, ac ob caetera quo
que, legibus ferendis, emendandoque reipublicae statu
praestita, quae singula commemorare non est opus,
magna quidem illa per se, sed prae indicatis exigui
fere momenti habenda, vos eum tamquam patrem
amastis, ut bene de vobis meritum dilexistis, tantis
que, quantis meminem ante,, honoribus exornastis :
praesidem eum urbis imperiique voluistis habere per
petuum, nihil de momimibus anxii, quae omnia, ve
lut ipso inferiora, ei attribuistis : ut quod unicuique
eorum, secundum instituta maiorum usurpato, ad

m) £vopo6£rnoe, wαι ἐπηνόgδωσε] Ita HS. et L. ex emenda

tione Xyl. qui xaì particulam, quae apud BS. et Med. a. b.
deest, inseréndam suasit, et maluisset sine duplici augmento
&παvo3g6-ooos scribere ; quod tamen illi non receperunt, credo
quia alibi et apud Xiph. ita invenitur. Re. Uterque Mediceus
habet £vouoόέτησεν ἐπηναδgδωσε. `St.
n) voμισά£vra] Haec vox addita est ex cod. V. a. b. Med. a.
et Peir. Sane deessc aliquid intellexit L. Unde legi volebat:
παqα μικρόν δ' οὐδέν πρὸς ἐκείνα, quae tamen minus conve
niens est mutatio. Re. ουδέ voμισόέντα coniicit R.
o) rjyrjλατε] Emendatio RS. É rjyyeilczrs, quam amplexi sunt
sequentes. • Nam frequens est haec confusio in Dione,
-
 272 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

10 της εξουσίας ενέδει , τούτο εκ της παρά των άλ

λων συντελείας ανταναπληρωθή διά γάρ τούτο
*o7 αρχιερεύς μεν προς τους θεούς, "" ύπατος δε
προς ημάς, "" αυτοκράτωρ δε προς τους στρατιώ
τας, 2 ο δικτάτωρ δε προς τους πολεμίους απεδεί
15 χθη, και τί ταύτ' εξαριθμούμαι, οπότε και *** πα
τέρα αυτόν εν "") ολίγω της πατρίδος επεκαλέσατε;
ίνα μή τας άλλας αυτού προσηγορίας καταλέγω."
,, *** Αλλ' ούτος ο πατήρ , ούτος ο αρχιερεύς,
Ι. Ο. * " ο άσυλος, *** ο ήρως, ο θεός, τέθνηκεν.
20 οί μοι τέθνηκεν, ου νόσω βιασθείς, ουδε γήρα
μαρανθείς, ουδε έξω που εν πολέμω τινί τρω
θείς , ουδε εκ δαιμονίου τινός **" αυτομάτως
") άρπασθείς αλλά ενταύθα εντός του τείχους
επιβουλευθείς, ο και **" ες Βρεττανίαν ασφαλώς
25 στρατεύσας εν τη πόλει ενεδρευθείς , ο και
* 7 το πωμήριον αυτής επαυξήσας εν τώ βου
λευτηρίω κατασφαγείς, **" o και ίδιον άλλο κα
τασκευάσας άοπλος , ο ευπόλεμος γυμνός, ο
ειρηνοποιός προς τους δικαστηρίοις, ο δικαστής,
L. D. """ προς ταίς αρχαίς, ο άρχων ") υπό των
31 πολιτών , όν μηδείς τών πολεμίων **" μηδ' ες
την θάλασσαν εκπεσόντα αποκτείναι ήδυνήθη,
υπο των εταίρων, ο πολλάκις αυτούς ελεήσας,
που δήτα σοι, Καίσαρ, ή φιλανθρωπία, που δε
85 ή ασυλία, που δε οι νόμοι, αλλά συ μεν, ό
πως μηδ' υπό των εχθρών τις φονεύηται, πολλά
ενομοθέτησας, σε δε ούτως οικτρώς απέκτειναν οι
R.414.φίλοι, και νύν") έντε τή αγορά πρόκεισαι εσφαγμένος,
δι' ής πολλάκις επόμπευσας εστεφανωμένος και
4ο επί του βήματος έρριψαι κατατετρωμένος, αφ' ου
Ι. Ε. πολλάκις έδημηγόρησας, οί μοι πολιών ήμα
τωμένων *** ώ στολής εσπαραγμένης, ήν ε
πί τούτω μόνον, ώς έoικεν , έλαβες, ίν εν
ταύτη σφαγής."
oo) εν ολίγω] εν ολίγοις, R. probante Wa. i. e unum in pαμ
eis, guibus illud nomen pater patriae fuit tributum, vel ενί λό
χω, μί, ονιπέα Ραμcis compίcclar, aut υος comprehenuatis. Μox
επεκαλέσατο Μed. a. St. -
 LIBER XLIV. C. IU L. C AESAR, 273

perfectionem honoris potentiaeque exprimendam de- A.U.c.

ficeret, id reliquorum additione suppleretur. Ea de 71o.
causa ad deos relatus, pontifex maximus; ad mos,
consul ; ad milites, imperator; ad hostes, dictator
est creatus. Quanquam haec ipsa cur enumero ?
quum paulo post eum parentem patriae appellaveri
tis, ut reliqua cognomenta reticeam.“
49. ,,Caeterum hic pater, hic pontifex maximus,
hic sacrosanctus, heros, deus, mortem obiit. Obiit
(pro dolor!) non morbo confectus, non senio emer
vatus, non foris in bello vulneratus, non coelitus
immisso aliquo casu abreptus; sed hic intra moenia
dolo circumventus est, qui tuto in Britanniam exer
citum duxerat : in urbe ea per insidias extinctus est,
cuius urbis ipse pomoerium protulerat : in curia,
quum ipse aliam aedificasset, occisus est: vir bello
clarus, periit inermis: nudus, qui pacem constitue
rat: ad tribunalia, qui iudex fuerat: apud magistra
tus, ipse magistratum gerens : a civibus, quem etiam
in mare excidentem hostium nemo interficere potue
rat: a familiaribus, quos non semel misericordia pro
secutus fuerat. Quorsum tibi tandem, o Caesar, cle
mentia, quorsum sacra et inviolabilis potestas, quor
sum leges ? At tu, qui lege etiam saepius cavisti,
ne quis ab inimicis trucidaretur, misere ab amicis
tuis caesus es: iugulatus nunc iaces in eo foro, per
quod saepenumero coronatus triumphum duxisti: vul
neribus concisus ad rostra proiectus es, unde ad po
pulum saepe concionem habuisti. Eheu camos tuos
sanguine foedatos! heu vestem tuam laceratam, quam
(uti videtur) in hoc solum sumseras, ut in ea com
fodereris!**

p) &grag6sis scripsi pro vulgato áørrœ*$*lς, [quod etiam

Mèd. a. b. habent.] Illud etiam confirmat Z. Pro praecedenti
avrog &tos, forte melius παδήματος. « -

pp) τό τόν , πολ.] Sic Méd. a. omisso δ , quod yulgo his

pråémissum legitur, quamquam iam a L. velut redundans uncis
inclusum.
ppp) èv tj] £v τε τj Med. a. et Ven. quod recepi. St.
Diortis IRom. Hist. Tom. II. S
 274 Γ) Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤ ΟΗΙ ΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ

45 Τοιαύτα του Αντωνίου λέγοντος, ο δήμος τα

μεν πρώτα *** ήρεθίζετο, έπειτα δε ωργίζετο, και
τέλος, ούτως εφλέγμηνεν, ώστε τους μεν φονέας αυ
L.267.τού ζητείν, και τους άλλοις βουλευταίς εγκαλείν,
ότι οι μεν απέκτειναν, οι δε επείδον αποθνήσκοντα
5ο άνδρα, υπέρ ου **" δημοσία κατ' έτος εύχεσθαι
έψηφίσαντο, και ου τήν τε ") υγείαν τήν τε τύχην
ώμνυσαν, και δν εξ ίσου τους δημάρχοις άσυλον
επεποιήκεσαν κακ τούτου τό, τε σώμα αυτού
αρπάσαντες, οι μεν *** ες το οίκημα εν ώ
55 απέσφακτο, *** οι δε ες το Καπιτώλιον κομίσαι
τε έβούλοντο, και εκεί καύσαι κωλυθέντες δε
*** υπό των στρατιωτών, φόβω τού **7 μή και
το θέατρον τούς τε ναούς συγκαταπρησθήναι,
L. Β. ") αυτού εν τη αγορά, ώσπερ ") είχον, επί πυ
6ο ράν επέθηκαν, πολλά δ' άν και ώς τών πέριξ οί
κοδομημάτων εφθάρη, ει μή") οί τε στρατιώται
εμποδών εγένοντο, και τινας τών θρασυτέρων οι
ύπατοι **" κατά τών του Καπιτωλίου πετρών
ώσαν, ου μέντοι και επαύσαντο δια τούτο οι λοι
65 ποί ) ταραττόμενοι, αλλ' επί τε τας οικίας των
σφαγέων ώρμησαν, και άλλους τε εν τούτω,
και *** Ελούϊoν Κίνναν δημαρχούντα μάτην α
πέκτειναν, ου γαρ όπως επεβούλευσε τό Καίσα
L. C. ρι, **" αλλά και εν τοις μάλιστα αυτόν ηγά
7ο πα. επλανήθησαν δε, ότι *** Κορνήλιος Κίννας
ο στρατηγός συμμετέσχε της επιθέσεως,
Και μετά τούτο απειπόντων των υπάτων μηδένα
έξω των στρατιωτών ένοπλον είναι, των μεν φόνων
R.415 απέσχοντο. *** βωμόν δέ τινα εν τώ της πυράς
75 χωρίω ίδρυσάμενοι ") (τα γάρ αυτού οι εξελεύθεροι

φ) υγείαν] υγίειαν Μed. a. b. guod praetulerim. St.

φα) συγκαταπρησθήναι, αυτό, scil. Caesare.] Sic vulgo., Co
dex autem V. b. αυτού habet, nempe ad sequentia referendum:
αυτού εν τη αγορά, ιδί in foro. guod praetuli.
r). ώσπερ είχον]. Εmendatio Χyl. recepta a ceteris, pro είπον,
φuod est apud RS. [in Μed. a. et b.]
 •

L IB ER XLIV. C. IU L. CAESA R. 275

5o. Haec Antonio perorante ; populus primo ir- A. U.c.

ritatus est: deinde ira commotus: tandem ita exar- ?'"
sit, ut percussores Caesaris quaesitum irent, senato
resque etiam reliquos incusarent, quod in conspectu
suo passi essent eum virum ab aliis interfici, pro
quo uti quotannis publice vota conciperentur, decre
vissent: per cuius salutem fortunamque iurassent:
quemque iuxta cum tribunis inviolabilem esse ius
sissent. Post cadaver Caesaris arreptum, alii in eam
curiam, in qua occisus fuerat, alii in Capitolium
ferre, ut ibi combureretur, conati sunt: sed a mili
tibus prohibiti, metuentibus me simul theatrum quo
que, et templa conflagrarent, ibi in foro statim ro
gum exstruxerunt, eique cadaver imposuerumt. Ve
rum vel sic multa vicina. foro aedificia imcendio ab.
sumta fuissent, nisi milites obstitissent, nonnullique
ex audacioribus, consulum iussu de rupe Tarpeia
praecipitati fuissent. Quanquam ne sic quidem reli
qui tumultuandi finem fecerunt, sed in aedes per
cussorum impetu facto, obvios cum alios, tum Hel
vium Cinnam, tribunum plebis, obtruncaverunt, id
que immerito. Neque enim ex insidiatoribus, sed
iis, qui maxime Caesarem diligebant, unus is erat.
Verum errore nominis ea caedes facta est, quod Cor
melius Cimna, praetor, Caesariamae necis fuerat so
C1U18.

51. Postquam deinde consules armorum gesta

tione omnibus , praeter milites, interdixissent, a cae
dibus cessatum est. Aram autem multitudo eo in
loco, quo rogus fuerat, exstruxit; (nam cremati re

s) et μη ο? τε σrg.] Ex Med. a. Vulgo et μη ye στα. Re.

Med. b. et urjrs org.
t) ταρσττόμενοι] Ita idem Xyl. scribendnm suaserat , pr9 aro
ararrögsvoi. Néc tamen ausi sunt HS. et L. illud recipere.
ihi tanto minor dubitatio, quia habeo comsgntiejtem cod.
V. b. et Med. a. b. Re. Pauio post Coisl. male "Eìoùìvov. St.
u) τα γάρ αὐτοῦ] τα τε άστά αὐτοῦ. Sic p. 598. C. Haec L.
S 2
 276 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝ ΑΕ

προανείλοντο, και "") ες το πατρώον μνημείον κατ

έθεντο) θύειν τε επ' αυτό, και κατάρχεσθαι
τω Καίσαρι, ώς και θεώ, επεχείρουν οι ουν
ύπατοι εκείνόν τε ανέτρεψαν, καί τινας αγα
L. D. νακτήσαντας επί τούτω εκόλασαν και νόμον
81 επέθηκαν, *** μηδένα αύθις δικτάτωρα γενέσθαι,
αράς τε ποιησάμενοι , και θάνατον προειπόντες,
") άν τις εσηγήσηται τούτο, άν θ' υποστή, και
προσέτι και χρήματα αυτούς άντικρυς επικηρύξαν
85 τες. ταύτα μεν, ες το έπειτα προϊδόντες ώσ
περ εν τοις ονόμασι της των έργων δεινότητος ού
σης, αλλ' ουκ εκ των όπλων και εκ των εκάστου
τρόπων και γιγνομένων αυτών, και *) τας της
εξουσίας, εν ή ποτ' άν τύχη δρώμενα, *) προσ
9ο ρήσεις διαβαλλόντων, εν δε τώ τότε παρόντι, τούς
L. Ε. τε κληρούχους τους υπό του Καίσαρος *** προκε
χειρισμένους , ες τάς αποικίας ευθύς , μή και
νεωχμώσωσι τι , έστειλαν, και των σφαγέων
τους μεν άρξαι τινών ειληχότας , """ ες τα
95 έθνη, τους δε λοιπούς, άλλον άλλoσε επί προ
φάσει τινι εξέπεμψαν και αυτούς ως και ευερ
γέτας σφών πολλοί ετίμησαν,
L.268. Ούτω μεν ο Καίσαρ μετήλλαξε και επειδή
έν τε τώ τού Πομπηίου οικοδομήματι, και πα
1 ρά τώ ανδριάντι αυτού τό τότε εκεί έστωτι ε
σφάγη, έδoξέ τινα *** τιμωρίαν αυτό δεδω
κέναι, άλλως τε ότι και βρονται άπλετοι,
και υετός λάβρος επεγένετο, εν δ' ουν τώ
5 θορύβω εκείνω και τοιόνδε τι , ουκ απάξιον
μνήμης , συνηνέχθη. **" Γάϊος γάρ τις ") Κά
ιιιι) ες το πατρώον μνημείον utique legendum ex cod. Μed.
apud Gronoν... p. 1 12. φuod et divimaverat Casaubonus ad Suet.
Caes. 85: Vulgatum πρώτον μνημείον φuid sit, sibi in mentem
non venire. fatetur Χ. Re. , Εadem vocabula inter se permutata
sunt in Diogeniani proverbb. VΠ. 88. Αlia exempla suppedi
tat Κoen. ad Gregor. de dialectis p. 177. ed. Schaefer, St." vi
aeo etiam virum doctum Ν. ad verba το πρώτον adscripsisse
hage: Forte του Βρούτου. guod mihi quidem vix specieni veri
habere videttιr. Re.
w) άν τις] άντε τις, R.
 LIB ER XL I V. C. IUL, CAESAR. 277

liquias liberti eius, sublatas, in monimento, patrio A. U.c.

reposuerant) sacrificareque apud eam, et immolare ?'°*
Caesari, tanquam deo, instituit. Consules vero aram
eam subverterunt, et quosdam id indigne ferentes
supplicio affecerunt: lege simul lata, me quis in po
sterum dictator crearetur: execrationibusque additis,
ac morte ei , qui de hoc retulisset, quive conatus id
esset, denunciata: pecuniis praeterea per praecomes
in eorum capita palam constitutis. Haee tum, ut
secuturis temporibus consulerent, decreverunt: quasi
in vocabulis factorum atrocitas consistat, ac non ex
armis et cuiusque moribus ea provcniamt, atque ipsa
potius magistratuum quorumvis, in quibus commit
tuntur, appellationibus, infamiam adspergant. In
praesenti vero eos, quibus ager a Caesare adsignatus
fuerat, statim in colonias emiserunt, me quid nova
rum rerum molirentur. Percussores, quibus provin
ciae sorte obtigerant, in eas amandarunt: reliquos
diversa in loca, alia alium sub specie, ablegaverunt:
multi tamen eos, velut beme de se meritos, hono
raverunt•

52. Hunc habuit Caesar vitae exitum: ac quo

niam in curia a Pompeio aedificata, ac prope sta
tuam eius ibi positam, occisus fuit, visus est ei
poenas aliquo modo persolvisse: quo accessit etiam,
quod ingentia tonitrua, et effusus imber, id facinus
subsecuta sunt. Porro in eo tumultu res commemo
ratu mom indigna accidit. C. quidam Casca tribunus
x) rdg tijg ?£ovatas (adde interiecta) 7rgoogr;ς εις] Ita scripsi
mus ex Xiph. pro τά τῆς ἐ§ovgias argooQrjges, quod minus facit
ad scopum. τέs etiam Med. a. [Sed TQoggjjg&t Med. a. b.] Paulo
ante in RS. perperam &λλ' οὐκ τόν όπλου , omisso èx, qiiod ad
didit HS. eumque secutus L.
y) Kdoxas δημαρχόν, και ίδων άτι Kivvas ?* tijs] Haec
ominia apud Dioneiu desiderabantur [in Bav. 2. et] im editioue
Rs. quae cum is sine emendatiore exemplari alium de_supplere
non áuderet, recte ex Xiphilino supplenda iudicavit X. et re
ceperumt HS. L. Nam ubi Diouem ad verbum sequitur Xiph.
instar v etuastissimi et optimi codicis habendus est. vid. not. 257.
Re. Eandem lacumam complet cod. Ven. In Med. n. b. est
ö Kivvces. Pro IIoùxàuos in Xiphilino legitur πλούσιος. male.
Aeque male Χερουιλοs Coisl. St.
 278 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

σκας δημαρχών, και ιδών ότι Κίννας εκ της

προς τον στρατηγόν ομωνυμίας απώλετο , έφο
9 βήθη μή και αυτός αποθάνη ότι *** Πού
R.416.πλιος Σερουίλιος Κάσκας έκ τε των δημάρ
Ct
L. Β
χων και εκ των σφαγέων ήν και γράμμα
τα εξέθηκε , τήν τε κοινωνίαν σφών εκ της
μιάς προσηγορίας , και την διαφοράν της
γνώμης δηλών, και έπαθε μεν ουδέτερος ") ου
15 δεν δεινόν (και γάρ ο Σερουίλιος ισχυρώς έφυ
λάσσετο ) λόγον δε δή τινα ο Γάϊος, ώστε και
*) μνημονεύεσθαι διά τούτο, έσχε.
Τότε μεν δή ταύτα πρός τε τών άλλων και
πρός τών υπάτων έγένετο. και γάρ τον *** Δολο
βέλλαν ο Αντώνιος, καίτοι *) φοβηθείς τα
2 1 πρώτα ες την αρχήν, ώς ουδέπω καθήκουσάν οι
προσλαβείν, όμως προσέθετο, δείσας μή στασιάση.
ώς μέντοι ό, τε θόρυβος κατέστη, και αυτός ο Αν
τώνιος ") τό , τε εξετάσαι **9 τα διοικηθέντα υπό
25 του Καίσαρος, ") και το πάντα τα δόξαντα αυτό

ποιήσαι επετράπη, ουκέτ' εσωφρόνησεν . *** αλλ'

") επειδή τάχιστα εγκρατής των γραμμάτων αυτού
εγένετο , πολλά μεν απήλειψε , πολλά δε ") αντενέ
γραψεν, άλλα τε και νόμους, και προσέτι και
30 χρήματα και αρχάς, *** τας μεν αφείλετό τι
νων , τάς δε έδωκεν άλλοις , ώς και εκ των
εκείνου διαγραμμάτων αυτά ποιών. κακ τού
του συχνά μεν αυτόθεν ήρπασε, ") συχνά δε
και παρ' ιδιωτών, των τε δήμων, και των βα
85 σιλέων, ήργυρολόγησε τους μεν χώραν, τους δε
ελευθερίαν, άλλοις πολιτείαν, άλλοις ατέλειαν πω
λών καίτοι της βουλής το μεν πρώτον ψηφισα
μένης, μηδεμίαν στήλην, ώς και του Καίσαρος συγγε
yy) ουδέν δεινόν] δεινόν ουδέν Μed. a. St.
2) μνημονεύεσθαι] Αddidi διά τούτο, [quae etiam in Μed. b.
et Βav. 2. desunt,] ex V. a. et Μed. a. [Uterque Μed. habet
έσχεν.)
a) καίτοι μη φοβηθείς] Falso: βουληθείς scribo, Χ. Νisi ma
lis καίτοι. φοβηθείς, . deleto μή, scribere cum Οddeyo. Ηaec
Re. Εquidem μή delevi. St.
 L IBER XL IV. C. IUL. C A E SAR. 279

plebis, quum Helvio Cinnae causam interitus fuisse A.U.c.

animadvertisset, quod idem cum Cornelio Cinna 7*°.
praetore momen gesserat: veritus, ne ipse quoque
periret, quum P. Servilius Casca, unus et ex tribu
mis plebis, et ex percussoribus Caesaris esset, literas
publice proposuit, quibus et nominis unius commu
nionem, et diversitatem sententiarum utriusque ex
ponebat. Ac neuter quidem in periculum venit, quod
Servilius custodia valida utebatur: C. tamen Casca
in ore omnium fuit, ut ideo etiam eius in ammalibus
fiat mentio.
53. Huiusmodi erant, quae eo tempore et ab
aliis, et ab ipsis Coss. agebantur. Nam Dolabellam
Antonius, etsi initio statuerat ad consulatum non ad
mittere, quod nondum conferri in eum per leges
posset, tamen collegam sibi esse, ne seditionem mo
veret, passus est. At sedato tumultu, ipse etiam Am
tonius, postquam iussus erat acta Caesaris inspicere,
exequique quae is fieri constituisset, continentiam
animi exuit: atque ut primum libellos eius in suam
potestatem accepit, multa delevit, multa vicissim in
eos retulit, et in his cum alia, tum etiam leges.
Praeterea pecunias magistratusque aliis ademit, aliis
tribuit, quasi ex Caesaris praescriptis ea agens: pe
cumiam etiam multam hac ratione rapuit, multam a
privatis hominibus, populisque et regibus coegit :
aliis agros, aliis libertatem, aliis ius civitatis, aliis
immunitatem vendidit. Fuerat quidem initio sena
tusconsultum factum, ne qua columma sub eo prae
textu figeretur, quasi Caesar aliquam legem tulisset:
b) rö re §;er&gau] ojg rö re £§ετάσαι, et deinde xovijgat oi
grrsrgdnn. Od. Verum haec sensum potius turbant.
c)`xai τά πάντα] xαι δru xdvra, Med. a. b. minus bene.
d) ἐπειδή τάχιστά] Sic, pro vulgato ἐπει τάχιστα , Peir. Med.
a. et Xiph. -

Sed dvr£yQawe, minns bene,

e) &vkevgygarps] Sic et Xiph.
*;•;•: 8ę — ioyvgo1 6yno*] Sequendum duxi qoá. Med. a.
vuigo (et in Med.Tb.] ovyvâ ôë rjóyvgoÂáynge mag'. t8uordjv ts
xai δήμον' και τῶν βάσιέων τοῖς μέν, etc. ubi nulla ratio gur
ad solos reges beneficia referantur. vide infra p. 282. A. 283. A.
 280 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

γραφότος τι, ανατεθήναι ( **" ες γάρ στήλας

4ο χαλκάς πάντα τα τοιαύτα εσεγράφετο ) έπειτα δε,
ώς εκείνος ενέκειτο, λέγων πολλά και αναγκαία υπ'
αυτού προβεβουλεύσθαι , κελευσάσης πάντας τους
πρώτους *** κοινή αυτά διακρίναι, αλλ' ούτε τι
R.417.τούτων εφρόντισε, και το σύμπαν *** του Οκτα
": ουίου, άτε και μειρακίου και πραγμάτων απεί
ρου, τήν τε κληρονομίαν, ώς ") και χαλεπήν και δυσ
47 μεταχείριστον ούσαν, **" απωθουμένου, κατεφρόνησεν.
αυτός δε, ώς και κληρονόμος ου μόνον της ουσίας,
αλλά και της δυναστείας της του Καίσαρος ών,
5ο πάντα διεχείριζε τά τε γάρ άλλα , και **7 φυ
γάδας τινάς κατήγαγεν. επειδή τε **" ο Λέπιδος
ισχύν τε μεγάλην είχε, και φόβον αυτώ πολύν
L.269.επήρτα, **" τήν τε θυγατέρα τώ υιεί αυτού ") συνώκι
σε , **" και αρχιερέα αυτόν αποδειχθήναι παρε
55 σκεύασεν, ίνα μηδέν ών έπραττε πολυπραγμονοίη.
όπως γάρ δή βαδίως αυτό ποιήση, *** ές τε τους
ιερέας αύθις από του δήμου την αίρεσιν τού αρ
χιερέως επανήγαγε καν τούτοις αυτόν, ουδέν ή
ολίγα των νενομισμένων πράξας, ετέλεσε, *** δυνη
60 θείς αν αυτός ιερώσασθαι. ε) Αντώνιος μεν δή
ταύτ' έποίει.

Ε) και ante χαλεπήν non habet Μed. a. St.

τft) συνώκισε) συνώκησε Βav. 2. non magis bene quam antea
επήντα pro επήρτα. St.
 LIBE R XLIV. C. IU L. C A E SA R. 281

(quippe omnia eiusmodi columnis aeneis inscribi so- A.U.C.

lebant) ac deinde, quum instaret Antonius, Caesa 71o.

remque diceret multarum ac mecessariarum rerum

fuisse auctorem, senatus idem iusserat, ut civitatis
viri quique principes communibus sententiis ea diiu
dicarent. Sed neque horum ullam rationem habuit,
et Octavium, velut adolescentulum , et rerum impe
ritum, quique haereditatem ceu gravem et aditu tra
ctatuque difficilem repudiaret, omnino contempsit.
Ipse ita omnia gessit, quasi haeres nom facultatum
modo Caesaris, sed etiam potentiae relictus esset: at
que inter alia, exules etiam nonnullos reduxit. Quum
que Lepidus multum potentia valeret, eumque Anto
nius magnopere metueret, filiam hic suam Lepidi
filio nuptum dedit, ipsumque patrem Lepidum pon
tificem maximum, me in ipsius actiones inquireret,
constituit. Quod ut facilius efficeret, pontificis ma
ximi electionem a populo ad sacerdotes iterum trans
tulit, per eosque Lepidum, omnibus fere maiorum
institutis neglectis, initiavit : quum ipse id sacerdo
tium obtinere potuisset. Haec erant, quae tum
Antonius agebat.
g) *Avtojvuos μ}ν δη etc.] Ab his verbis librum XLV. inchoat
RS. V. a. Med. a. b. [et Ven.]
 Τ./2 Ν Δ Ι./2 Ν Ο Σ'

"ΡΩ Μ Α Ι Η Ω Ν ΙΣΤΟ Ρ ΙΩ Ν
Τ Ο

ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΟΝ ΠΕΜΠΤΟΝ ΒΙΒΛΙΟΝ.

ΤΑΔΕ ΕΝΕΣΤΥΝ ΕΝ ΤΩι ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΩι ΠΕΜ.

ΠΤΩι ΤΩΝ ΔΙΩΝΟΣ ΡΩΜΑΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ,

Περί Γαίου Οκταουίου του μετά ταύτα Αυγούστου επικλη

θέντος,
Περί ") Σέξστου του Πομπηίου υίέος,
"Ως Καίσαρ και Αντώνιος στασιάζειν ήρξαντο.
"Ως Κικέρων κατά Αντωνίου εδημηγόρησε,

Χρόνου πλήθος τα λοιπά ") έτι της Ιουλίου Καίσαρος

δικτατωρίας το ε', μετά Μάρκου Αιμιλίου Λεπίδου
ιππάρχου και υπατείας το έ, μετά Μάρκου Αν
τωνίου ").

a) Σέξστου] Iterum Σέξτου scribi vult L. Εditio Roberti (et

Μed. a. b.] , Σέξστου του Πομπηίου, του Πομπηίου υιέος. Re.
Ρaulo post εδημηγόρησεν Μed. a. b.
5) έτι της] Ita Χ. όeteri. Sed [έτη Γ. Ιουλίου Μed. a.] έτη
τρία (Μed. b. et] RS. apud quos et Μάρκου μετά, pro μετά
Μάρκου.
 283

D I O N I S

HI S T O R I A E R O M A N A E.

LIBER QUADRAGESIMUS QUINTUS.

HAEC INSUNT LIBRO XLV. HISTORLAE ROMANAE

I)IONIS.

De C. Octavio , qui postea Augustus cognominatus est.

c. 1—9.
De Sexto Pompeio, Pompeii filio. c. 10.
Quomodo discordiae inter Caesarem et Antonium obortae
sint. c. 11-17.
Ut Cicero in Antonium concionatus sit. c. 18— 47.

ante C. N. U. C.
44. 710. Haec acta sumt reliqua parte eius anni,
quo Iulius Caesar fuit dictator V.
M. Aemilio Lepido magistro equitum:
et consul V. cum Marco Antonio.
43. 711. (itemque anni sequentis imitio, C.
Vibio Pansa et A. Hirtio COSS.)

. c) Addebat his, RS. tatio Aiyojorov 'Owrczowjios, μήτης σύτοῦ

Arrta, j &8sAqyfj KtxtocrgoS, a53 etvav ròv Aöyovgtov άδελφιδούν
'Iovìiov . Kaioagog. [Eadem extant in Med. a. b. nisi quod in
priore dvevpv6v est pro dδελφιδοῦv. St.] quae homimis indocti et
otiosi commenta merito post X. omiserunt sequentes.
 284 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ

π.418 Ο δε δή Γάϊος " ο Οκταούϊος ") Καιπίας

(ούτω γάρ * o της Αττίας της του Καί
σαρος " αδελφής υιός ωνομάζετο) ήν μεν " εξ
R.419.") Ουελίτρων των ε) Ουολσκίδων. * ορφανός δε
5 υπό τού 'Οκταουίου του πατρός καταλειφθείς,
ετράφη μεν παρά τε τη μητρι και παρά ") τώ
* αδελφώ αυτης Λουκίω Φιλίππω. ' αυξηθείς δε,
" συνδιέτριβε τω Καίσαρι. άπαις τε γάρ εκείνος
ών, και μεγάλας επ' αυτώ ελπίδας έχων, ηγάπα
10 τε και περιείπεν αυτόν, ώς και του ονόματος, και
της ") ουσίας , της τε μοναρχίας " διάδοχον κατα
L 270.λείψων, άλλως τε και ότι η Αττία δεινώς ισχυρί
ζετο " εκ του Απόλλωνος αυτόν κεκυηκέναι, ότι
καταδαρθείσά ποτε εν ναώ αυτού, δράκοντι τινί
15 μίγνυσθαι ενόμισε, και ") διά τούτο "τώ ικνουμένω
χρόνω έτεκε πρίν τε ή ") ες το φώς εξιέναι,
") έδοξεν όναρ, "9 τα σπλάγχνα εαυτής ες τον ου
ρανόν αναφέρεσθαι , και επί πάσαν την γήν επεκ
τείνεσθαι "" και τή αυτή νυκτί και ο Οκταούϊος
20 εκ του αιδοίου αυτής τον ήλιον ανατέλλειν ενόμισεν,
d) Καιπίας] Vide F.
e) αδελφιδής] Sic ΗS. et L. ex emendatione Χyl. cui adde
Ρalmerium, [et Simsonium in Chronico p. 1529. ibique Wesse
lingium , et Sigonium ad Livii Εpitom. " CΧVΙ.] Sed αδελφής
apιιd RS. Χiph. Ζ. Εφιuidem lectionem omnium codicum at
epitomatorum et lemmatis apud RS. auctoritate firmatam reliqui,
quoniam forte αδελφή et αδελφός, pro sororis aut fratris filio
aut filia accipi potuit interdum, perinde ut apud Ηebraeos.
Vide tamen de confusione voeunι αδελφή et αδελφιδή, item
αδελφός et αδελφιδούς, librariis assignahda, Perizoniunί Αni
rnadν. Ηist. c. 1ο. p. 456. sq.
f) Ωυελίτρων] Sic HS. L et Χiph. Βελιτρων, Ζ. Ουαιελίτρων,
RS. Μed. a. b.
 LIBER XLV. CAESAR O CTAVIANUS. 285

1. C. Octavius Caepias (hoc enim momem Attiae A.U.c.

filio, quae sororis Caesaris filia erat) Velitris Volsco- Caesare

7no.
rum oppido oriundus fuit: orbus autem parente suo ÍÉÉÉ
Octavio relictus, apud matrem, et vitricum suum *&',
Philippum, educatus est. Postquam adolevit, cumÅÅ„.
C. Caesare vixit : qui liberis ipse carens, magnamque tonio.
| de eo spem nactus, summo eum amore complexus
est atque fovit: eumque sibi nominis, fortunarum,
principatusque haeredem relinquere constituit. Quod
quo magis faceret, Attia eum movit; quae etiam at
que etiam affirmabat, Octavium hunc ex Apolline
conceptum fuisse : quod quum in eius dei templo
quodam tempore obdormivisset, visa sibi esset cum
dracone coire, ac tempore ad eum conceptum com
petenti Octavium peperisset. Praeterea, antequam
eum partum edidisset, per quietem imaginata est,
intestina sua in coelum efferri, atque hinc supra
umiversam explicari terram: eademque nocte Octavius
ex coniugis pudendis solem exoriri somniavit. Im
g) Oυολακίδων] OJo1ojoxov, Xiph. Z. Oύολακούς vocat ipse
IDio p. 83. D. »

h) Trqj gδελφφ αὐτῆς] τφ άνδαλ δεύτεοφ σύτης, L. post X.

Posses ' dìòelqpj ' etiam simpliciter in dvögh convertere, . omisso
ösvr£gp. Sic apud Cic. pro Cluentio, cap. 7. Oppianicus vir
matris eius dicitur. Vide Palmerium.
i) οὐσίας] £§ovgtors, Med. a. b. quod reiiciendum, propter se
véns μοναρχίας. Re. Postea xsxvmu£»n et xataöczgδοῦσα habet
oisl. ' Hoc quidem est etiam in Ven. et Med. a. b. sed wατα
δ&qδουσα scriptum, item in Rouell. ubi mullus accentus est
additus. St.
ii) διά] μετ& vult R. quod probabilius. Re. in Addendis.
k) εἰς φόs] £ts τό φόs, Med. a. b. £s tó q)6s Ven. quod
yraefero. St.
1), övag] Ita et Xiph. Sed x«t' άναq, Z. Utrumque recte
quidem, sed illo modo Dio alias.
 286 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤ Ο R Ι Α Ε Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

άρτι τε ο παίς έγεγένητο, και * Νιγίδιος Φίγου

λος βουλευτής παραχρήμα αυτό την αυταρχίαν
εμαντεύσατο. άριστα ") γάρ των καθ' εαυτόν τήν
τε του πόλου διακόσμησιν, και τας των αστέρων
L. Β. διαφοράς, όσα τε καθ' εαυτούς γιγνόμενοι, και
26 όσα συμμιγνύντες αλλήλοις έντε ταις όμιλίαις
και εν ταις διαστάσεσιν αποτελούσι, διέγνω και
κατά τούτο και αιτίαν, ώς τινας απορρήτους δια
τριβάς ποιούμενος, έσχεν ούτος ούν τότε τον Οκτα
3ο ούϊον βραδύτερον ες το συνέδριον, διά τον τού
παιδός τόκον, (έτυχε γάρ βουλή ούσα) ") απαντή
R.420.σαντα ανήρετο, διά τί έβράδυνε και μαθών την
αιτίαν, ανεβόησεν ότι, Δεσπότην ημίν ") εγέννησας.
και αυτόν εκταραχθέντα επί τούτω, και διαφθείραι
85 το παιδίον εθελήσαντα, επέσχεν ειπών, " ότι
L. C. Αδύνατόν εστι "") τοιούτόν τι αυτό παθείν τότε μεν
δή ταύτ’ ελέχθη.
"+) Τρεφομένου δε εν αγρώ αυτού, " αετός εκ των
χειρών αυτού εξαρπάσας άρτον, εμετεωρίσθη και
40 μετά τούτο ") καταπτάμενος, απέδωκεν αυτόν, παι
δίσκου τε αυτού όντος, και την διατριβήν εν τη Ρώ
μη ποιουμένου, ") έδοξε ποτε " ο Κικέρων όναρ, αλύ
σεσί τε αυτόν χρυσαίς ες το Καπιτώλιον εκ του ου
ρανού ") καθιμήσθαι, και μάστιγα "" παρά του Διός
ειληφέναι και (ου γάρ ήπίστατο όστις ήν) περιέτυχε
τε αυτό της ύστεραίας εν αυτώ τό Καπιτωλίω, και
γνωρίσας αυτόν, διηγήσατο τους παρούσι την όψιν.
"" ό, τε") Κατούλος, ουδ' αυτός που έωρακως τον

m) άριστα γάρ των καθ' εαυτόν] Ita Χiph. Vulgo [et in

Μed. a. b.] τών οmittitur. Μοnuerat tamen L. ad marg: Ce
terum Φίγουλος, errore librarii, Φίκουλος νοα.atur a Ζ. Sic
Re., Φίβουλος in Coisl. Μed. a. b. est. _Praecedens έγεγέννητο
in έγεγένητο. mutandum duxi, ut p. 242. Ε. St.
n) απαντήσαντα] Sic L. marg. pro vulgato απαντήσας. Con
firmant V. a. Μed. a. et Χiph. gianquarή apud Χiph, puto in
tegrum versum excidisse Νec enim dicere poterat, Οκταούϊον
άπαντήσαντα ανεβόησε. Ωuare videntur sequentia verba ανήρετο,
usgue. ad ανεβόησε, esse omissa.
ο) εγέννησας] Sic et Ζ. . Sed Χiph. γεγέννηκας.
oo) τοιούτόν τι] τοιούτό τι Μed. a. b. Ven. et sic semper, St.
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 287

fanti recens edito Nigidius Figulus senator statim im- A.U.c.

perium vaticinatus est, qui ea tempestate omnem ?*°
coeli descriptionem, siderumque differentias, et eo
rum cum proprias effectiones, tum quas iunctim, ac
cedentia ad se invicem, aut intervallis certis oppo
sita praestant, prae caeteris adeo callebat, ut ideo
accusaretur, infandis quibusdam artibus deditus esse.
Is Figulus Octavium, ob filii nativitatem tardius im
curiam, quia tum forte senatus erat, venientem in
terrogavit, cur cunctatus fuisset: cognitaque causa
exclamavit, Dominum nobis genuisti. Eo sermone
conturbatum Octavium, ac mecem infanti molientem,
inhibuit, quod ea tamen infanti evenire nequeat.
Haec ea die, qua im lucem editus est C. Octavius,
dicta sunt.
2. Quum idem in agro cibum caperet, aquila
panem ei e manibus eripuit, ac in sublime evola
vit; post se iterum demisit, pamemque ei reddidit.
Puer adhuc quum Romae ageret, per quietem Cicero
vidit eum aurea catena e coelo in Capitolium de
mitti, flagellumque a Iove traditum accepisse : quum
que ignoraret Cicero, quis esset ille quem vidisset,
postridie in eum forte fortuna in ipso Capitolio in
cidit, agnovitque, et iis, qui aderant, quae sibi visa
essent, exposuit. Catulus autem, qui ipse quoque
o+) rqeqyoμ£vov] Cedrenus T. I. p. 171. hanc rem ex Diome
narrans, habet argeqou£vov, cum versaretur; quod tamen admit
tendum non est, quia Dio, ut alias saepe, ita hoc loco etiam,
Suetonium expressit, in memore prandenti. Caeterum idem Ce
drenus confirmat lectionem a me receptam , μάστιyα. vid. not. r.
Re. in Addendis.
p) warawrdusvos] xwrwxtóμεvos, Med. a. b. Voluit, credo, li
brarius waranttajuevos scribere.
q) ἐδοδέ ποτε δ Kvx£gov] Forte τφ Kvx£govu, Od. neutiquam.
Sic et Z. p. 494. C. Nominativo iuingit Dio frequenter, et alii
scriptores ^ optimi. Lucianus tomo I. p. 734. 'Avviozos ἐδοζεν
övog άπιστάντα οά τòv 'AA££ανδgov x£λεύειν. -

r) xa6uuijo6av, xal μάστιγα] xαθειμήσδαι, V. a. Med. a. gê

graya scrip$i ex Xiph. singüläri numero, et ita Sneton. flagel
lumi. Vulgo [et in Med. a. b.] μάστιyας. Absurde vero Z. sistit
puerum mag& τοῦ 4ιός μαστιζόμενον, flagris caesum. -

xà Karoùkos] Sic et p. 14. E. et alibi. Károvìos, Z. Káráος,

pn.
 288 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS Τ Ο RΙ ΑΕ R Ο ΜΑΝΑΕ

'Οκταούϊον, ενόμισε τους παίδας εν τοις ύπνοις τους

50 ευγενείς πάντας εν τώ Καπιτωλίω πρόσοδον προς τον
Δία πεποιήσθαι, και εν αυτή τον θεόν εικόνα τινά
της Ρώμης ες τον εκείνου κόλπον εμβεβληκέναι, εκ
πλαγείς δε επί τούτω, ανήλθεν ες το Καπιτώλιον
προσευξόμενος τω θεώ και εκεί τον Οκταούϊον ευ
55 ρων άλλως αναβεβηκότα, τό, τε είδος αυτού προς
το ενύπνιον προσήρμοσε, και την αλήθειαν της όψεως
L. Ε. έβεβαιώσατο, μειρακιωθέντος δε μετά τούτο αυτού,
και ες τους εφήβους έσιόντος, τήν τε εσθήτα την αν
δρικήν ") ενδύντος, "" ο χιτών περιερράγη τε εκα
6ο τέρωθεν από των επωμίδων, και μέχρι των ποδών
κατερρύη τούτο αυτό μεν καθ' εαυτό ουχ όπως τέκ
μαρσίν τινα, ώς και αγαθόν τι ") προσημαίνον, έφε
L.271.ρεν, αλλά και ηνίασε τους παρόντας, ότι εν τη πρώ
τη του ανδρικού χιτώνος ενδύσει συνεβεβήκει *) επελ
Β.421.θόν δε τώ Οκταουίω ") ειπείν, ότι, "" Το αξίωμα
66 το βουλευτικόν πάν υπό τους πόδας μου σχήσω έκ
βασιν ") προς το λεχθέν έλαβεν, εξ ουν τούτων ο Καί
σαρ ") μεγάλα επ' αυτώ ελπίσας, *"ές τε τους ευ
πατρίδας αυτόν εσήγαγε , και επί την αρχήν ήσκει,
7ο και πάνθ' όσα προσήκει, τώ μέλλoντι καλώς και κατ'
αξίαν ") τηλικoύτoν κράτος διοικήσειν, υπάρχειν,
*" ακριβώς εξεπαίδευσε, λόγοις τε γάρ ρητορικούς,
ουχ ότι τή των Λατίνων, αλλά ** και τήδε τη
L. Β. γλώττη, ήσκείτο και εν ταις στρατείαις ερρωμένως
75 εξεπονείτο, ") τά τε πολιτικά και τα αρχικά ισχυ
ρώς εδιδάσκετο.
Ούτος ούν ο Οκταούίος έτυχε μεν τότε, ότε ο
Καίσαρ εσφάγη, *" εν τη Απολλωνία έτι πρός τώ
Ιονίω ών κόλπω, επί παιδεία (κατά γάρ την στρα
t) ένδύντος] ενδυθέντος, Χiph.
υ) προσημαίνει] προσημαίνειν, Χίph. προσημαίνοι, Μed, a.
Μalim προσημαίνον. Sic Dio cum ως καί. Re. cui parui. St.
x) επελθον] Ita . ΗS. L. monitιι Χyl, et Χiph. επέλθων, RS.
Ε praecedente ενδύσει,
νδύσαι..]
in Rouell. perperam scriptum extat
y) ειπείν, Χiph. melius credo, guam vulgo [et Μed. a. b.]
είπεν. Αnnota. orat ειπείν ad marg: L. φuaignam non nomi,
nato Χίphilino. Improbat lectionein Οd.
 ILIBER •XLV. C AESAR OCTAVIANUS. 989

Octavium nunquam viderat, somniavit, omnes no. A. U.c.

biles pueros ad Iovem in Capitolio accedere, eumque 7io~
imaginem Romae in Octavii simum iniecisse. Eo im
somnio territus , Capitolium adorandi Iovis causa
ascendit: quumque ibi Octavium, qui ipse quoque
forte eodem se contulerat, offendisset ; formam eius
cum ea, quae in somno oblata sibi fuerat, contulit,
veritatemque insomnii apud sese confirmavit. Post
quam Octavius, aetate adultior factus, virilem habi
tum assumpsit; accidit ut tunica lati clavi resuta ex
utraque parte, ab humeris ei ad pedes deflueret. Id
per se non tantum in praesagium bonae alicuius rei
tractum mom est, sed dolorem quoque praesentibus
attulit, quod id in sumptione prima vestis virilis ac
cidisset: sed cum Octavio in mentem venisset dicere,
se senatoriam dignitatem omnem sub suis pedibus
habiturum; id quidem dictum eventus comprobavit.
Haec igitur Caesarem in magnam de Octavio spem
adduxerant, ideoque eum retulerat inter patricios, et
ad imperium erudiebat, et in omnibus iis, quae tam
tam potestatem recte ac digne administraturo conve
niant, accurate instituebat. Oratoria etiam arte, non
in Latina tantum, sed Graeca quoque lingua, instrue
batur: in militia laboribus magnopere - exercebatur,
omnesque reipublicae gerendae, magistratuumque ad
ministrandorum artes discebat.

3. Proinde is Octavius, quo tempore Caesar oc

cisus fuit, Apolloniae (quae urbs est ad Ionium mare)
disciplinae capiendae ergo morabatur: praemissus eo

yy) argög rö 1sy6}v] Fort. πρός τὸ fgyov τὸ λεχθὲν , R.

z) g*y&1g]
RÉÍ Z. μ£yα,
Jta et minus Xiph. Mox insixlaas, Med. [a. b.
ÍCoisl. Br. recte.

a) rq1uxoûrov xQ&rog] Ita more Attico reete dicitur genere

meutro, et sic Xiph. qüanquam ibi cod. 9oisl. habet τψικούτο,
[ut hoc loco Med. §. b. Hi iidem infra habent y1ajoom pro
yλαόττη.]
aa) r& τε] xal r& ve, R. Inferius idem pro έτι legit vij. St.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. T.
 290 Ι) ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟRΙ Α Ε R Ο ΜΑΝΑ Ε.

8ο τείαν αυτού την "" επί τους Πάρθους εκείσε ") προε
πέμπετο) πυθόμενος δε το συμβεβηκός, ήλγησε μεν,
ώσπερ εικός ήν ου μέντοι και νεωτερίσαι τι ευθύς
ετόλμησεν, ούτε γάρ ότι υιός, ούθ' ότι κληρονόμος
κατελέλειπτο, ") ήκηκόει, και προσέτι και ο δήμος
Ι. C. ομονοών επί τό γεγονότι ήγγέλλετο την πρώτην πε
86 ραιωθείς δε "" ες το ") Βρεντέσιον, και τάς τε δια
θήκας άμα και *" την γνώμην του δήμου την δευ
τέραν μαθων, ουκέτ' αναβολάς εποιήσατο, και μά
λισθ' ότι και χρήματα πολλά και στρατιώτας συ
90 χνους συμπροπεμφθέντας είχεν ") αλλά τό, τε όνο
μα του Καίσαρος παραχρήμα ανέλαβε, και *" του
κλήρου ") αυτόν διεδέξατο , τών τε πραγμάτων εί
χετο.
Και τότε μεν προπετώς τέ τισι τούτο και
L. D. τολμηρώς πεποιηκέναι έδοξεν ύστερον δε, *" έκ τε
96 της ευτυχίας και εξ ών επικατώρθωσε , και
ανδρείας όνομα προσεκτήσατο. πολλά γάρ ήδη
R.422.τινες ουκ ορθώς επιχειρήσαντες, δόξαν, ότι επι
τυχείς αυτών εγένοντο, ευβουλίας έσχον και έτε
ροι άριστα τινα προελόμενοι , μωρίαν, ότι μη
1 κατέτυχον αυτών, *) ώφλον, και εκείνος σφα
λερώς μεν και επικινδύνως εποίησεν, ότι τήν
τε ηλικίαν την άρτι εκ παίδων άγων (** οκ
τωκαιδεκέτης γάρ ήν) και την διαδοχήν και του
5 κλήρου και του γένους και επίφθονον και επαί
L. Ε. τιον ορών ούσαν, έπειτ' επι ) τα τοιαύτα
ώρμησεν , εφ' οίς ό, τε Καίσαρ επεφόνευτο,
και τιμωρία ουδεμία αυτού εγίγνετο και ούτε
τους σφαγέας, ούτε τον Λέπιδον, τόν τε Αν

b) προεπέμπετο] Ita Χiph. melius, guam vulgo [et in Μed. a.

Β.] προσεπέμπετο.
Βb) ήκηκόει pro ήκηκόετο, inaudita forma, scripsi etiam R.
monente. Sic p. 652. C. est ήκηκόεσαν. St,
c), Βρεντέσιον] Sic scripsi pro Βρεντήσιον, Ευ" et Μed. b.
dat.] Ita enim Dio semper, p. 5ο. Α. 158. C. 159. Α. 16ο. Β.
17ι. Β. 191. Α. ηee temere inconstantiam librariorüm decet ad
πmittere. Αccedit V. b. Μed. a.
cc) αλλά] άμα, R.
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 991

a Caesare, Parthicam expeditionem parante. Caesa- A.U.C.

ris morte audita, quanquam, ut par erat, aegre eam 7°.
ferret, tamen novi quicquam eonari non audebat:
cum quod mondum audierat se filium haeredemque
ab eo institutum fuisse, tum quod imitio populi com
sensu ea caedes approbata nuntiaretur. Quum vero
Brundusium transmisisset, ibique de testamento Cae
saris, posterioreque populi sententia, certior factus
esset: omni mora praecisa, idque eo magis, quod
secum magnam vim pecuniae militumque, a Caesare
praemissam, habebat, statim nomen Caesaris assum
psit, haereditatemque eius adiit, et ad res gerendas
se contulit.
4. Videbatur eo tempore praecipitanter nonnul
lis, nimisque audacter agere : sed post, quia fortuna
prospera usus, rem praeclare gesserat, fortitudinis
laudem invenit. Saepius enim accidit, ut qui rem
aliquam non recte aggressi, tamen feliciter perfi
ciunt, optimo consilio usi existimentur: alii contra
stultitiae culpentur, quum re optime deliberata, voti
compotes facti non sunt. Sane Octavius quoque rem
ancipitem periculosissimamque conatus ; quod quum
iam primum ex pueris excessisset, annum agens de
cimum octavum, quumque videret, successionem in
haereditatem ac genus plenam invidiae criminumque
esse, tamen ea ausus est suscipere, quae Caesari cae
dis imultae causam attulissent: idque, neque percus
sores eius, neque Lepidum, meque Antonium me

d) τοῦ κλῆρον αὐτόν] Ita etiam Coisl. Sed τοῦ κλῆρον αὐτοῦ,
Xiphilinus editus. St.' c.vjvoj tdv xlrjQov êô£5ατο, Z. Vulga
tum praefert Montfaucom et Od. neque immerito. Sic infra
p. 294. B. τόν πατάσα τῆς οὐσίας wlnoovoujogg. et postea , άμων
zqnudτων πάνυ ποῖλοῦς, sc. £xángovöunos. Re. Conf. Lobeck,
ad Phrynichum p. 1 2g. St.
e) djlov] Sic scribéndum iam monuit X. Attamen vulgo ma
mebat ógeuiov, Ë in utroque cod. Mediceo,] quod im eius
modi sensu vix locum habet.
f) τά] abest a Med. a. b. atque aut delendum illud, ant ed.
cxv}τd reponendum esse monet R. At etiam saepius articulus
pronomimi praemittitur, ut apud Xenoph. Memorr. II. 8. 3.
Cf. Lexicon Xenophonteum Vól. IV. p. 315. m. 3. et 8. St.
T 2
 292 ΙΟΙ ΟΝ ΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

1ο τώνιον, - έδεισεν ου μέντοι και κακώς ε) βου

L.272.λεύσασθαι έδoξεν, ότι και κατώρθωσε το μέν
τοι δαιμόνιον πάσαν ουκ ασαφώς την αυτόθεν
μέλλουσαν σφίσι "" ταραχήν έσεσθαι προεσήμη
νεν, ες γάρ την Ρώμην έσιόντος αυτού, " ίρις
15 πάντα τον ήλιον πολλή και ποικίλη περιέσχεν.
Ούτω μεν ο πρότερον Οκταούϊος, τότε δε ήδη
Καίσαρ, μετά δε τούτο Αύγουστος επικληθείς, ήψατο
των πραγμάτων και αυτά και κατέπραξε και κα
20 τειργάσατο, παντός μεν ανδρός νεανικώτερον, παντός
δε ") πρεσβυτέρου φρονιμώτερον, πρώτον μεν γαρ, ώς
και επί μόνη τή τού κλήρου διαδοχή, και ιδιωτι
L. Β. κώς και μετ' ολίγων, """ άνευ όγκου τινός, ες την πό
λιν εσήλθεν έπειτ' ουδ' ήπείλει ουδενί ουδεν, ούτε
25 ενεδείκνυτο ότι άχθοιτό τε τους "") γεγονόσι, και τι
μωρίαν αυτών ποιήσοιτο. τόν τε Αντώνιον ουχ
όσον ουκ απήτει τι των χρημάτων ών προηρπάκει,
αλλά και εθεράπευε , καίτοι και προπηλακιζόμε
νος υπ' αυτού και αδικούμενος, τά τε γάρ άλλα
8ο εκείνος και "* λόγω και έργω αυτόν εκάκου, και
" τόν νόμον τον ") φρατριατικόν [έσφερόμενον],
καθ' όν την έσποίησιν αυτού την ες τα του Καί
σαρος γενέσθαι έδει, αυτός μεν εσπούδαζε δήθεν εσε
νεγκείν, διά δε δημάρχων τινών ανεβάλλετο όπως,
L, C, ως μηδέπω παίς αυτού εκ των νόμων ών, μήτε
36 τι της ουσίας πολυπραγμονοίη, και πρός τάλλα
ασθενέστερος είη.
R.423. Επ' ουν τούτοις ο Καίσαρ ") ήσχαλλε μεν, ου
μέντοι και ασφαλώς παρρησιάσασθαι τι δυνά
40 μενος, ήνείχετο μέχρις ου το πλήθος, υφ' ου
τον πατέρα αυξηθέντα ήπίστατο, προσεποιήσατο.
οργήν τε γάρ αυτούς επί τό εκείνου θανάτω
έχοντας ειδώς, και εαυτόν ως και παίδα αυ
του σπουδάσειν ελπίσας , τόν τε Αντώνιον,
έ) βουλεύσασθαι) βεβουλεύσθαι, [Ven. et] Μed. a. melius.
h) πρεσβυτέρου] γέροντος, Χiph.
Ιnh) γεγονόσι] γεγονόσιν Μed. a.
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 993

tuens: iudicatus tamen est, non mala consilia secu- A.U.C.

tus fuisse, postquam rem feliciter confecit. Caete- 7°
rum divinitus quoque haud obscure significatum est,
qui tumultus eam rem essent comitaturi. Ingrediente
enim Romam Octavio, circulus ingens, isque varie
gatus instar iridis, totum solem ambivit.
5. Proinde Caesar, qui ante Octavius, post Au
gustus dictus fuit, res gerendas aggressus, ita confe
cit et exsecutus est, ut viros omnes audacia, senes
omnes prudentia superasse videatur. Primum in ur
bem, tanquam solius haereditatis adeundae causa,
privatorum habitu, cum paucis, absque omni appa
ratu, intravit; neque aut minatus est ulli, aut se ea,
quae acta essent, moleste ferre, poemasve exacturum,
ostendit: deinde tamtum a repetendis ab Antonio,
quas ille interceperat, pecuniis abfuit; ut eum deme
reri contra, quamquam contumeliis ab eo iniuriisque
affectus, instituerit. Antonius enim, praeterquam
quod re verbisque Octavium alias laedebat, promul
gationem legis curiatae, (secundum quam eum in fa
miliam Caesaris adoptari oportebat) quanquam se eam
ferre simularet, per tribunos plebis quosdam extra
xit : ut Octavius, quum nondum secundum leges
filius Caesaris esset, neque de facultatibus eius in
quirendi potestatem haberet, et in reliquis quoque
rebus infirmior esset.

6. Quae etsi erant Caesari molesta, tamen quod

tuto sibi libere agere non licebat, tantisper toleravit;
donec plebem, cuius opera patrem suum eo incre
menti pervenisse moverat, sibi conciliasset. Eam
quum iratam esse propter huius caedem sciret, sibi
que, ut eius filio, cupituram speraret, Antonioque
i) qygarguaruw6v] φgarguxóv, Med. a. b. errore librarii. ut stt
pra p.`173. C. Re. 'Seqüens ἐσφερόμενον delendum recte iudi
çat È cùm sequatur Éóeveyxeiv. Qiiare_saltem uncinis. inclusi,
In fine capitis in Med. a.'est argö§. τά άλλα. St. . .
ii) ijoyais] ijoyα11s Med. a. b. quod edidi. Neque enim Perfecto
Medii locus est. St.
 294 ΙDΙΟΝ ΙS Η1S ΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

L. D. " " διά τε την ιππαρχίαν, και διά " την

46 των σφαγέων ου τιμωρίαν , μισούντας αισθό
μενος, επεχείρησε μεν δημαρχήσαι, πρός τε
την ") της δημαγωγίας αφορμήν, και προς την
υποδοχήν της εξ αυτής δυναστείας και δια τούτο
5ο της "" του Κίννου χώρας κενής ούσης αντεποιήσατο.
κωλυθείς δε υπό τών περί τον Αντώνιον, ουχ ήσύ
χασεν, αλλά *) Τιβέριον " Καννούτιον δημαρχούν
τα αναπείσας , ές τε τον όμιλον υπ' αυτού
εσήχθη , πρόφασιν " την δωρεάν την καταλειφθεί
55 σαν υπό του Καίσαρος ποιησάμενος και δημηγο
ρήσας όσα ήρμοττε , ταύτην τε ευθύς εκτίσειν
L. Ε, σφίσιν υπέσχετο, και άλλα **) αυτόν πολλά προσεπ
ήλπισε και μετά τούτο " την πανήγυριν την
επί τή του Αφροδισίου εκποιήσει καταδειχθείσαν,
60 ήν υποδεξάμενοί τινες ζώντος έτι του Καίσαρος
L.273 επιτελέσειν, εν ολιγωρία, ώσπερ που και "" την
των Παριλίων ιπποδρομίαν, εποιούντο, αυτός επί
τή του πλήθους θεραπεία , ώς και ") προσή
κρυσαν διά το γένος , τους οικείοις τέλεσι διέ
65 θηκε. και τότε μεν ούτε τον δίφρον τον τού
Καίσαρος τον επίχρυσον, ούτε τον στέφανον τον
διάλιθον, ες το θέατρον εσήγαγεν, ώσπερ εψή
φιστο, φοβηθείς τον Αντώνιον.
Επει μέντοι ** άστρον τι παρά πάσας τας
7ο ημέρας εκείνας εκ της άρκτου προς εσπέραν ") ανε
φάνη και αυτό κομήτην τε τινών καλούντων,
και προσημαίνειν οίά που είωθε λεγόντων, οι
L. Β. πολλοί ") τούτο μεν ουκ επίστευον τώ δε δή

iii) τής non est in Βav. 2. St.

k) Τιβέριον] Τίτον hic ad marginem scripsit L. forte guod
infra sic vocatur p. 565. D. Sed vitiose, vide F. not. 57.
kk) αυτού] αυτόν, φuod ad όμιλον referatur, vel αυτούς, R.
Probat hoc alterum Re in Αddendis, oum αυτού, ad superio
rem, Caesarem relatum, tamen hiatum relinqueret, nec post
exsoluta iam legata Caesaris appareat, guae eius nomine sol
venda superesse potuerint , Quare αυτόν recipiendum putavi.
Ιnfra Παραλίων, Μed. a. St.
 LIBER XL V. CAESAR OCTAVI ANUS. 995

propter eam, qua magister equitum usus erat, agendiA. U.c.

rationem, quodque in percussores Iulii Caesaris non ?'°*
animadvertisset, infensam cerneret ; tribunatum ple
bis affectavit, ut et populum demulcendi, et hinc
dominatum impetrandi, facultatem haberet. Itaque
Cinnae in locum, cui successum nondum erat, ut
substitueretur, contendit. Quumque id me fieret,
Antonius effecisset, me sic quidem quievit, quin Ti
berio Cannutio tribuno plebis persuaderet, . ut se ad
populum produceret, eius muneris nomine, quod po
pulo Caesar legaverat. Itaque Octavius, ad populum
habita oratione, quae instituto suo negotio conveni
ret, numeraturum se statim eam, quam Caesar ius
sisset, pecuniam pollicitus est, iniecta etiam multo
rum aliorum domorum spe. Deinde ludos institutos
ob perfectionem fami Veneris, quos vivo adhuc Cae
sare quidam sese celebraturos receperant, sed tum,
sicut et equestre certamen Parilibus, negligebant ;
ipse suis, sumptibus, tanquam ad se ratione generis
pertinentia, ad captandam populi gratiam, fecit. Sel
lam tamen Caesaris auream, coronamque gemmis or
natam, im theatrum, (quamvis ita constitutum fuerat)
Antonii metu, non intulit.
7. Caeterum stella quaedam , ex septentrione ver
sus occasum radians, per omnes hos dies apparuit:
quam cum cometem vocarent nonnulli, eaque porten
dere dicerent, quae alias huiusmodi signum sequi
consuevissent, creditum quidem hoc a plebe non

1) xgoorjxovoav] Adde oi. Od.

m) dveqpdvm] §§εφάνm, Med. a. b. et Bav. 2. qui et paulo
post αὐτφ prò αὐτό dat. St. - .-. .
n) roûro μ}ν οὐκ ἐπίστενον] Non sine ratione mihi videor
oùx hic inseruisse. Primum, quod ipse mexus narrationis. hoc
requirit. Nam oi πολλοι, dé qüibus sermo, τφ Καίσασι άνετi
δεσαν. Ergo non crediderunt, quod τινὸς quidam dicebant, or
dinarium cometem esse, et consüeta significare. Accedit aucto
ritas utriusque cod. V. a. b. et Med. a. Eodem spectat Zona
ras, utramque opinionem distinguens: οὐ μᾶν κομήτην ἐλεyov;
oi δέ τς Καισαgi diveri8eoaw. Ré. Sed R. vult: oi μέν πολλοι
τούτο οὐκ ἐπίστêvov. St.
 296 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙ ΑΕ R Ο Μ ΑΝΑΕ

Καίσαρι αυτό, ως και ") απηθανατισμένω, και

75 ες τον τών άστρων αριθμόν συγκατειλεγμένω, ανε
τίθεσαν θαρσήσας, χαλκούν αυτόν ες το Αφρο
δίσιον, αστέρα υπέρ της κεφαλής έχοντα, έστη
R.424.σεν, επειδή τε "") ουδε τούτό τις, φόβω του
ομίλου, εκώλυσεν, ούτω δή και άλλα τινά των
8ο ες την του Καίσαρος τιμήν προδεδογμένων εγέ
νετο. τόν τε γάρ ** μήνα ") τον Ιούλιον ομοίως
εκάλεσαν , και ** ιερομηνίαις τισιν επινικίοις ιδί
αν ημέραν επί τό ονόματι αυτού εβoυθύτησαν,
L. C. και διά ταύτα και οι ** στρατιώται ετοίμως,
85 άλλως τε και χρήμασι θεραπευθέντων τινών,
συνίσταντο προς τον Καίσαρα, θρούς τε ούν
εγίγνετο, και έδόκει τι νέον έσεσθαι και μά
λιστα ότι ο Αντώνιος αυτόν εν τώ δικαστηρίω
** από μετεώρου και "") [από] περιόπτου τινός, κα
90 θάπερ επί του πατρός ειώθει ποιείν, εντυχείν
τι εθελήσαντα ου προσεδέξατο, αλλά και κατ
έσπασε και εξήλασε διά των ραβδούχων.

Δεινώς γάρ δή πάντες ήγανάκτησαν, και

95 ουχ ήκιστα, ότι ο Καίσαρ ουδε ες την αγο
L. D. ράν έτι , πρός τε το εκείνου επίφθονον και
προς το του πλήθους επαγωγoν , έφοίτησε.
φοβηθείς ούν ο Αντώνιος διελέξατό ποτε τους
παρούσιν , ότι ούτε τινά οργήν τό Καίσαρι έ
χοι , αλλά και εύνοιαν αυτό ") οφείλοι, και
1 έτοιμος είη πάσαν την υποψίαν απολύσασθαι.
αγγελθέντων δε τούτων εκείνω, συνήλθον μεν
ες λόγους , και *" κατηλλάχθαι τισιν έδoξαν
(τάς τε γαρ γνώμας σφών ακριβώς ειδότες, και
5 εξελέγξαι τότε αυτάς άκαιρον είναι νομίσαντες, ανθ

ο) απηθανατισμένω] Sic scribitur recte secundum grammaticas

rationes in V. a. b. et Μed. a. Vulgo, απαθανατισμένω. Μe
diceus a. paulo post εγκατειλεγμένω, pro vulgato συγκατει
λεγμένω.
οο ουδε pro ούτε edidi auctore R. et flagitante consuetudine
loguendi, St.
 LIBER XLV. cAESAR OcTAviANUS. 297

est; sed Caesari eam, immortalitatem nimirum iam A.U.C.

adepto, inque siderum mumerum allecto, sacram esse ?*o-
dixit. Ea re Octavius animo confirmato, statuam pa
tris aeream, cum stella supra caput, in Veneris tem
plo posuit. Quum id metu plebis nemo prohiberet,
alia {quoque nonnulla, quae iam ante in honorem
Caesaris decreta fuerant, facta sunt. Quippe et men
sis eius natalis simili de causa Iulius mominatus, et
in supplicationibus ob victoriam, die peculiari, sa
cra eius nomine facta sunt. Has ob causas milites
etiam prompte Octavio sese adiunxerunt, praesertim
nonnullis pecunia conciliatis : iamque murmura sub
oriebantur, videbanturque novae rès impendere.
Quam opinionem vel maxime confirmabat, quod Am
tonius Octavium, cum is vellet pro tribunali ad se,
de sublimi conspicuoque loco, ut patre superstite
consueverat, verba facere, non tantum prohibuerat,
sed et detractum per lictores exturbarat.
8. Id enim factum magnam apud omnes indigna
tionem movit, praecipue, quia ex eo tempore Octa
vius foro se omnimo abstimebat, ut Antonio invidiam
augeret, animosque multitudinis ad se pertraheret.
Quapropter metu correptus Antonius, iis qui aderant
aliquando dixit; se neque iratum Caesari esse, et
benevolentiam adeo ei debere, paratumque esse ad
omnem simultatem abolendam. Quae quum Caesari
essent annuntiata, congressus est cum Antonio, visi
que sunt ambo in gratiam mutuo rediisse. Uterque
enim, etsi satis' certus suae sententiae erat, tamem

p) τόν τε yäg μῆνα τόν 'Iov1uov öμοίως ἐκάλεσαν] Quoniam

* I63λιον ad èxà légáv spectat, videtur ad vocem μῆνα aliquid
deesse, v. g. τόν τε yäg μῆνα τόν ysvéòìu9v, 'Ioviuov ögötos
ix&λεσᾶν. $icut supra p. 343. E. dicitur: τόν τε μῆνα ἐν ἀ èys
y£vnro 'JovAwov. £iexάεσαν. Sane inconcinne dicerentur sola
verba, öμοίως ἐκάλεσαν, totum praedicatum, quod vocamt, ab
solvere. -

pp) &πὸ τεquóxvov] &πό deleri recte iubet R. Ego uncinis

inclusi. St.
) άφsiisu, wa\ £rouuos] όφsiiou, xai δτι ἐτοιμος, Med. a.
unde άφείλοι recepi. St. *

!
 298 ΙΟΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R Ο ΜΑΝΑΕ

υπείξάν . τινα ) αλλήλοις συμβιβαζόμενοι) και

L. Ε. ημέρας μέν , τινας ήσυχασαν , έπειτα δε ανθυ
ποπτεύσαντες αλλήλους, είτ' εξ αληθούς επιβου
λής, είτε και εκ ψευδούς διαβολής (οία εν τώ
1Ο τοιούτω φιλεί γίγνεσθαι) διηνέχθησαν αύθις, όταν
γάρ τινες εκ μεγάλης έχθρας συνενεχθώσι, πολ
λά μεν μηδεν δεινόν έχοντα , πολλά δε και
εκ , συντυχίας λαμβάνοντες υποτοπούσι, πάν γάρ
L.274 ενί λόγω ώς και εξεπίτηδες και επί κακό τι
15 νι γιγνόμενον, ") προς το προύπάρξαν έχθος
Γι.425.λαμβάνoυσι. και αυτοίς εν τούτω και οι
διά μέσου όντες συνεπιτίθενται, διαγγέλλοντες
γάρ τινα, προσποιήσει ευνοίας , επιπαροξύνου
σιν αυτούς, πλείστόν τε γάρ έστι το βου
λόμενον πάντας ) τους δυναμένους αλλήλοις
20 διαφέρεσθαι , , και , διά τούς επιχαίροντας επί
τή έχθρα αυτών, και ") συνεπιβουλεύον σφίσι,
και ράστον απατηθήναι λόγοις επιτετηδευμένοις
εκ φιλίας ανυπόπτου το προδιαβεβλημένον, εκ
μεν ουν τούτου και εκείνοι , ουδε εν τώ
25 πριν πιστεύοντες αλλήλοις , επί πλέον ήλλοτριώ
θησαν,
"Ορών ούν ο Αντώνιος τον Καίσαρα αυξανόμενον,
επεχείρησε δελεάσαι το πλήθος , εί πως εκείνου
τε αυτούς αποσπάσειε , και εαυτώ προσποιήσειε,
80 και χώραν άλλην τε πολλήν, και την "" εν τοις
έλεσι τοις *) Ποντίνοις, ως κεχωσμένοις ήδη, καίτοι
γεωργείσθαι δυναμένοις, κληρουχηθήναι διά ** Λου
κίου Αντωνίου αδελφού δημαρχούντος, εσηγήσατο.
τρεις γάρ οι αδελφοί οι Αντώνιοι ούτοι όντες,

r) ανθυπείξάν τινα αλλήλοις] Ita scripsi, pro αλλήλους, φuod

in omnibus editionibus [et in Μed. a. b.] habetur; certus, tale
vitium virorum doctorum diligentiam effugere non potuisse,
nisi parum discriminis esset inter utramque terminationem prae
sertim per compendium scriptam.
s) προς το προϋπάρξαν έχθος] Ita V. a. et Μed. a. φuod aptius
εsse, mihi persuadeo, φuam vulgatum υπάρξαν, guod etiam
Μed. b. εervat.
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 299

nunc eam coarguere intempestivum existimabat; ita-A. U.c.

que reconciliati alter alteri nonnihil concedebant. 7*°.
Quum aliquot deinde dies quievissent , post novis se
invicem suspicionibus onerarunt, inimicitiasque im
stauraverunt; sive illae metu verarum insidiarum,
sive falsis ex calumniis (ut fieri huiusmodi in rebus
assolet) obortae fuerint. Qui enim post vehementes
inimicitias im gratiam redeunt, multa leviuscula ac
temnere accidentia in suspicionem rapiunt , atque
qmnia eadem ratione, tanquam consulto et malo
consilio facta, propter conceptum ante odium inter
pretantur. Hanc ad rem illi, qui cum utrisque ver
santur, haud parum conferunt; dum sub specie be
nevolentiae quaedam muntiando, animos iam ante ir
ritatos magis exasperant. Nam plurimi sunt, qui
cupiunt omnes potentes inter se discordes esse : aut
propter eos, qui inimicitiis illorum gaudemt, simul
illis insidiantur. Contra animi iam ante calumniis
exacerbati, facillime verbis ad hoc ipsum, velut ex
amicitia suspicionis experte, comparatis, decipiuntur.
Hoc modo et illi, me ante quidem sibi fidentes, ma
gis a se invicem abalienati sumt.
9. Antonius ergo, quum augeri potentiam Octa
vii perspiceret, ad inescandam plebem, si qua eam
ratione ab Octavio avellere, sibique adiungere posset,
animum adiecit. Igitur per L. Antonium, fratrem
suum, tribunum plebis, rogationem tulit de multis
agris , iisque etiam, qui essent in paludibus Ponti
nis, veluti iam complanatis, atque agriculturae aptis,
populo dividendis. ' Erant eo tempore tres fratres An

t) τούς] τοῦς τι, Med. a. b. [Ven. Mox τὸ ἐπιχαῖqov vult R.]

u) ovvenußovleóov] ovvexußovlevovtas, V. b. mimus bene.
x) IIovttvovg] Sic p. 242. D. et 777. D. ITourrttvous hic RS.
Med. a. b. [et Bav. 2.] Postea pro waivou yεωgyεῖσθαι, malim
xai. Re. Med. a. dat xal τε. R. vult aut xal simpliciter, aut
xal rolvvv. Sed fortassis καttou est et iam, ut D. xαίτοι ἀπὸ
τοῦ Kαίσαρος — δοδείσα, iam. St.
 300 ΙΟΙ Ο ΝΙS - ΗΙS ΤΟ R Ι Α Ε Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

85 αρχάς άμα πάντες έσχον ο μεν ") Μάρκος,

υπατεύων ο δε Λούκιος, δημαρχών ο δε Γάϊος,
στρατηγών, όθεν ουχ ήκιστα ήδυνήθησαν τους μεν τό
τε των συμμάχων και των υπηκόων άρχοντας,
πλην των σφαγέων των πλειόνων, άλλων τέ τινων
4ο ούς πιστούς ") σφίσιν είναι ενόμιζον, παύσαι, ετέρους
δε αντ' αυτών ανθελέσθαι και τισιν επί μακρότε
ρον, παρά τα νενομοθετημένα παρά του Καίσαρος,
άρχειν επιτρέψαι "" και ") την μεν Μακεδονίαν
L. D. την τό Μάρκω εκ του κλήρου δεδομένην, ο αδελ
45 φός αυτού Γάϊος σφετερίσασθαι "" την δε Γαλα
τίαν την εντός των Αλπεων, ή ο Βρούτος ο ") Δέ
κιμος προσετέτακτο, αυτός εκείνος, μετά των στρα
τευμάτων των ες την Απολλωνίαν προπεμφθέντων (ώς
και ισχυροτάτην και τους στρατιώταις και τους χρή
5ο μασιν ούσαν) αντιλαβείν. ταύτά τε ούν εψηφί
σθη και " τό Πομπηίω τό ") Σέξστω, δύναμιν
ήδη πολλήν έχοντι, ή τε άδεια, καίτοι υπό του Καί
R.426.σαρος, ώσπερ και τοις άλλοις, δοθείσα, εβεβαιώθη"
και τα χρήματα, όσα έντε αργυρίω και εν χρυσίω
L. Ε. το δημόσιον εκ της πατρώας αυτού ουσίας ειλήφει, απο
56 δοθήναι εγνώσθη των γάρ χωρίων") αυτής τα πλείω
Αντώνιος έχων, ") ουδεμίαν απόδοσιν εποιήσατο, εκείνοι
μεν δή ταύτ' έπραττον.
Διηγήσομαι δε και τα κατά τον Σέξστον
60 γενόμενα, ως γάρ τότε " από της Κορδού
βης έφυγε, το μεν πρώτον "ές Λακητανίαν
") ελθών εκρύφθη επεδιώχθη μεν γαρ , διέ
λαθε δε , ευνοϊκώς των επιχωρίων οι , διά την
L.275.του πατρός μνήμην , εχόντων έπειτα δε επει

y) Vulgatum γαρ ante Μάρκος, rectius abest a Μed. a. Ηaec

Re. Paulo post in Ven. est ηδυνήθησαν, φuod edidi, guia εδυ
νήθησαν praeter hunc locum legitur modo p. 154. Β. et paucis
aliis locis, saepissime autem ήδυν. . Paulo ante articulus οι,
guem nomen αδελφοί sequitur delendus videtur, St.
yy) σφίσιν abest a Βaν. 2. Μox ενόμιζον είναι, Μed. a. b. St.
α) την μεν] Αddidi μεν ex Μed. a. Μox ad την τώ Μάρκω,
τώ Βρούτφ addit L. ad marg, guasi ex Χyl, nempe ex versione,
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 801

tonii, gerebatque quilibet eorum aliquem magistra- A.U.C.

tum : Marcus consulatum, Lucius tribunatum plebis, 7'°*
Caius praeturam. Itaque facile etiam poterant eos,
qui sociis subditisque P. R. praeerant, exceptis qui
dem plurimis percussoribus Caesaris caeterisque qui
iis fidi erant, magistratu movere, et alios in eorum ..
locum substituere ; aliis contra imperium ultra, quam
Iulius Caesar constituisset, prorogare. Proinde hoc
agebant, ut Macedoniam, quae Marco sorte obtige
rat provincia, frater C. Antonius sibi vindicaret: Gal
liam vero Cisalpinam, Decimo Bruto assignatam,
quod et militibus et pecuniis instructissima esset,
ipse M. Antonius, cum eo exercitu, qui Apolloniam
fuerat praemissus, vicissim acciperet. Haec igitur
decernebantur. Praeterea Sexto Pompeio, qui iam
magnas copias contraxerat, impunitas, quae ei a
Caesare cum multis aliis data fuerat, confirmata est:
decretumque, ut pecuniae, quae im argento aurove
ex paternis eius bonis in aerarium essent illatae, re
stituerentur; praediorum autem patris eius maiorem
partem Antonius habebat, neque quicquam reddebat.

mo. Sed iam, res ipsius quoque Sexti exponen

dae sunt. Is quum Corduba profugisset, primum in
Lacetanis se abdens, persequentes latuit, quod imco
lae eum, recordatione patris, benevolentia proseque
bantur. Post, quum Caesar in Italiam rediisset, exer

Etiam Xiph : ἐπαgylas δε άαχάτην, ό μεν ἐν Maxeöovlg §

Bgojrog. `Sed vide not. 49. Re." Paulo post Bav. a. dat ó fé
Σος. St.
a) 4#wgog scripsi, pro 4£wos, ut supra, quamquam et, hic
Agatos RS. [Bav. 2. Med. a. b. Mox τῶν post ovQwvsvρέτων
addidi iubente R.] *.

b) Σε£otq] Σάζτφ, L. marg. et Med. a. sic et infra. st.

c) αὐτῆς] scil. ojotag. αὐτοῦ, scil. IIoprrntov, Xiph. αὐτοῖς,
Med. a. b. quod corruptum pro αὐτῆς.
d) où8sutwv] αὐτῶν addit Xiph. Re. Infra KaQÖüßns Med. a.
b. pro Kogδούβης. St.
e) έλόρv] êvrcxij$c. addit Med. a.
 302 DΙ Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟRΙΑ Ε R Ο Μ ΑΝ ΑΕ

65 δή ό, τε Καίσαρ ες την Ιταλίαν απήρε , και

εν τη Βαιτική στράτευμα ου πολύ υπελείφθη,
συνέστησαν προς αυτόν και εκείνοι , και οι εκ
της μάχης διασωθέντες, και ούτω μετ' αυτών
ές τε την Βαιτικήν, ως και ") επιτηδειοτέραν
70 εμπολεμήσαι ούσαν, αύθις αφίκετο κανταύ
θα και στρατιώτας και πόλεις, άλλως τε και
επειδή ο Καίσαρ απέθανε , τάς μεν εκούσας,
τάς δε και βία προσλαβών , ( ο γάρ άρχων
αυτών " * Γάϊος Ασίνιος έ) Πωλίων ουδέν ισχυρόν εί
75 χεν ) ώρμησε μεν επί την Καρχηδόνα την
Ιβηρικήν επιθεμένου δε εν τούτω τού Πωλίω
L. Β. νος ") τη απουσία αυτού, και κακώσαντός τι
να , επανήλθε χειρι πολλή και συμβαλών , αυ
τόν τε ετρέψατο, και τους λοιπούς ισχυρώς αγω
8ο νιζομένους έπειτ’ εκ συντυχίας τοιάσδε εξέπλη
ξε και ενίκησεν, επειδή γάρ εκείνος μεν την
χλαμύδα την στρατιωτικήν απέρριψεν, ώστε ράον
τη φυγή λαθείν , έτερος δέ τις ομώνυμός τε
αυτό και επιφανής ιππεύς έπεσε , και ο μεν
85 έκειτο , ή δε εαλώκει το μεν ακούσαντες οι
στρατιώται , το δε ιδόντες , ήπατήθησαν ως και
του στρατηγού σφών απολωλότος, και ενέδοσαν.
και ούτως ο Σέξστος νικήσας, πάντα ολίγου τα
L. C. ταύτη κατέσχε. . δυνατού δε ήδη αυτού όντος, ** ο
90 Λέπιδος της τε ομοχώρου Ιβηρίας άρξων αφίκετο,
και έπεισεν αυτόν ες ομολογίαν ελθείν, επί τω τα
πατρώα κομίσασθαι και ") ούτω και ο Αντώνιος,
διά τε την τού Λεπίδου φιλίαν, και διά τήν του
Καίσαρος έχθραν, ψηφισθήναι εποίησε και ο μεν
95 ούτω τε και επί τούτοις εκ της Ιβηρίας απηλλάγη.
Η.427. " Καίσαρ δε και Αντώνιος πάντα μεν επ' αλ
λήλοις έπραττον, ου μέντοι και φανερώς πω ") συν
t) επιτηδειοτέραν εμπολεμήσαι] Ρosteriorem vocem, omissam
νulgo, [et in Μed. b.] addidi ex cod. Μed. a. apud Gronov.
Ρ. 153. sq. et V. a.
g) Πωλίων] Πολλίων scribi debet, Χ. Sed tamen Πωλίων
scribitur p. 565. Ε. 582. Β. · Unde nihil mato. Re. Αpparet
igitur hino, et ex Αddendis, Reimarum hoc loco edere voluisse
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 803

… citu in Baetica non magno relicto, Lacetani, atque A.U.C.

ii qui ex praelio superfuerant, Sexto sese coniumxe- 7'°-
runt. Cum his Pompeius in Baeticam, cui bellum
commodissime inferri posse iudicabat, regressus; mi
litibusque illic et urbibus, aliis deditione, aliis vi
receptis, idque eo facilius, quod iam Caesar mortem
oppetierat, nihilque virium praefectus eorum C. Asi
mius Pollio habebat; ad Carthaginem, eam quae in
Hispania sita est, arma convertit. Quumque Asinius,
absentiam eius speculatus, quaedam loca infestaret,
reversus valida cum manu Sextus, et praelio congres
sus cum Pollione, in fugam eum convertit: reliquos
fortiter pugnantes, casu quodam huiusmodi terruit ac
vicit. Asinius enim, quo facilius in fuga lateret, pa
ludamentum abiecerat : alius vero quidam inter equi
tes praecipuus, cognominis Pollioni, ceciderat. lta
quum alterius paludamentum in hostium potestatem
venisset, alter occubuisset, militesque alterum vidis
sent, alterum audiissent; in eum errorem delapsi sunt,
ut ducem suum caesum crederent: itaque cesserunt.
Sextus ea victoria potitus, totam fere eam regionem
obtinuit. Quum iam potentia ipsius aucta esset, Le
pidus finitimae Hispaniae praefuturus advenit, persua
sitque ei, ut redditis sibi bonis patermis pacificatio
nem admitteret : idque Antonius, amicitia Lepidi,
odioque Caesaris, ut decerneretur, perfecit : quibus
conditionibus acceptis, Sextus Hispania excessit.
1 1. Interim Caesar Octavius et Antonius, . quam
quam aperte inter se bellum non commiserant, ta

IIo1tov, quod edidi. Sed im eius editione, ut in praecedenti

bus et Lipsiensi, legitur IIoátaov et IIollovog. Mihi unice pla
cet scriptura numismatum et inscriptionum. auctoritate confir
mata, Ilo11iaov. St.
h) tij dxovotg] Forte ri τε άπ. Od. Mox in xal xaxéaavrog,
particüla wczl ekTcod. Med. a. apud Gronov. p. 153. addita mul
tum lucis affert. Vulgo [et in Med. b.] desideratur.
i) xal ούτω] xal τοῦτο, Od. Postea £xoiqoev scribit Med. a.
ii), ovveάδείγεισαν] ovvsêêêynogv Med. a. b. Sed reposui ovv
εόόαγεσαν, ut est p. 128. D. St.
 304 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤ Ο RΙ ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

ερρώγεσαν αλλά καίπερ " τό έργω εκπεπολε

μωμένοι, τη γούν δοκήσει επεκρύπτοντο. κάκ
τούτου και τάλλα τα εν τη πόλει πάντα έντε
1 * ) ακρισία πολλή ήν, και συνεκέχυτο ειρήνουν
Ι.. D. έτι, και επολέμουν ήδη τό, τε της ελευθερίας
σχήμα ") εφαντάζετο, και τα της δυναστείας έργα
") εγίγνετο. και εν μεν ") τώ εμφανεί ο Αντώ
5 νιος, άτε και υπατεύων, έπλεονέκτει, ή δε δή
σπουδή των ανθρώπων ες τον Καίσαρα ") επήει,
το μεν, διά τον πατέρα αυτού, το δε, και διά
τάς ελπίδας ών υπισχνείτο μέγιστον δε, ότι τώ
τε Αντωνίω πολύ δυναμένω ήχθοντο, και τώ Καί
1ο σαρι μηδέπω ισχύοντι συνήροντο. έφίλουν μεν γαρ
ουδέτερον νέων δε δή αεί πραγμάτων επιθυμούν
Α τες , και το μεν κρείττον αεί πάν καθαιρείν, τώ
L. Ε. δε πιεζομένω βοηθείν πεφυκότες , απεχρώντο αυ
τοίς πρός τά σφέτερα επιθυμήματα, ταπεινώ
15 σαντες ούν τότε διά του Καίσαρος τον Αντώνιον,
έπειτα κακείνον καταλύσαι επεχείρησαν τους ") γάρ
τοι αεί δυναμένοις βαρυνόμενοι, τούς τε ασθενεστέ
ρους προσελάμβανον, και δια τούτων αυτούς καθ
ήρουν έπειτα και εκείνοις ήλλοτριούντο. κακ τού
20 του αντικαθιστάντες σφάς ες "") το επίφθονον, τους
L.276.αυτούς και έφίλουν και εμίσουν, και ηυξον και
εταπείνουν.

Ούτως ούν αυτών και περί τον Καίσαρα και

25 περί τον Αντώνιον εχόντων, αρχήν τήνδε ο πόλεμος
έλαβεν ο Καίσαρ, του Αντωνίου ") ες το Βρεντέ
σιον προς τους στρατιώτας τους εκ της Μακεδονίας
περαιωθέντας αφορμήσαντος, εκείσε μεν ετέρους τι

k) ακρασία, νulgo Let in Μed. b. θt Ven.] ακρισία, Χiph.

τιtrumque récte, .Χ. Praetnli tamen ακρισία, partim quia sie
etiam Μed. a. h., 1., partim φuod ita Dio alibi, fragm. LΧΧΧVΙΙ.
1. 8ο. ταραχή και ακρισία πολλή.
1) "Ά ήφανίζετο, V. b. male,
nn) εγίγνετο) εγίνετο , [Μed. b. et] Χiph.
n) εν μεν τώ εμφανεί] Ita scripsi ex Χiph. guod rationem
ipsam orationis poscere, recte iudicat Χ. Vulgo αφανεί, φuod
est quidem etiam [in Μed. a. b. et] apud Χiph. in Coisl. et Βr,
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 805
mem ita contra se mutuo omnia agebant, ut quam- A.U.C.
tumvis id occultarent, res ipsae omnia hostilia ar- 7*°*
guerent. Erant hinc omnia Romae turbulenta atque
confusa : in pace enim bellum gerebatur, et sub spe
cie quae ostentabatur libertatis, re ipsa dominatus
exercebatur. Palam quidem Antonius, quippe et
consul, praevalebat; caeterum favor populi ad Caesa
rem Octavium inclinabat, partim ob parentem eius,
partim ob spem sibi ab hoc promissorum: maxime
autem, quod Antonii magnam iam potentiam moleste
ferebant, ideoque Caesarem, minus validum adhuc,
adiuvabant. Nam neutrum quidem diligebant, sed
Homines novarum continuo rerum appetentes, qui
semper potentissimum quemque pessumdare, oppres
sum autem adiuvare solent, Antonio Caesareque ad
suas cupiditates explendas utebantur. Itaque quum
tumc Antonium per Caesarem deprimerent, post Cae
sarem quoque evertere conati sunt. Quippe infensi
semper omnibus potentioribus, consueverant infir
mioribus opem praestare, iisque in superioribus ever
tendis usi, ipsos quoque deinde odio habere. Quo
fiebat, cum alternis vicibus eos ad statum invidiae
expositum evexissent, ut eosdem amore odioque pro
sequerentur, eosdem eveherent atque attenuarent.
12. Ita Romanis erga Caesarem Antoniumque af
fectis, bellum tali ex principio coortum est. Anto
nio Brundusium ad milites, qui eo ex Macedonia
transmiserant, profecto; Caesar eodem suos cum pe

[et Rouell.] Sed editi lectionem merito praefert Montefal

conius.
mm) ἐπήει] £rrotsu Med. a. Rou. Coisl. corrupte. xαι post ἐπήει
inserit R. ac deinde ts post μ£yugtov in òè mutari iubet, et τε
ante 'Avtovtq) deleri. òè illud recepi. St.
o) y£gro-] y&o tu, Med., a. vos delendum putat R. vel pro
τοῖς ydgτοι 1egendum τοιydgτοι τοῖς. St.
oo) rò érigèovov] τὸ ἀνεπίφόovov, R. intelligens statum,
quem nemo facile illis invideret, miserum, humilem. St.
p) ἐς τὸ BQevréovov] Vulgo Bgevtijquov. vid. ad p. 271. C.
Dionis Rom. IIist. Tom. II. U
 306 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

νάς μετά χρημάτων, όπως σφάς σφετερίσωσι, προ

80 απέστειλεν αυτός δε μέχρι Καμπανίας έλθων, πλή
θος ανδρών "7 εκ της Καπύης μάλιστα, άτε και πα
L. Β. ρά του πατρός αυτού, ώ τιμωρείν έλεγε, τήν τε χώ
ραν και την πόλιν ειληφότων, ήθροισεν, υπισχνείτό
τε σφίσι πολλά, και έδωκεν ευθύς τότε "" κατά
85 πεντακοσίας δραχμάς εκ τούτων") δε δή τών αν
δρών και το τών *) Ηoυοκάτων "" ή Ουοκάτων σύ
στημα (ούς Ανακλήτους άν τις ελληνίσας, ότι πεπαυ
μένοι της στρατείας, επ' αυτήν αύθις ανεκλήθησαν,
R.428.ονομάσειεν)") ενoμίσθη, και αυτούς παραλαβών ο
4ο Καίσαρ ήπείχθη τε ες την Ρώμην, πριν τον Αντώ
νιον ανακομισθήναι, και ες τον όμιλον "" υπό του Καν
νουτίου παρασκευασθέντα αυτώ εσελθών, πολλά μεν
L. C. του πατρός αυτούς ανέμνησεν, επεξιών όσα καλώς επε
ποιήκει, πολλά δε και υπέρ εαυτού και μέτρια διε
45 λέχθη τού τε Αντωνίου κατηγόρησε, και τους στρα
τιώτας τους ακολουθήσαντάς οι επήνεσεν, ώς και
") εθελοντι προς επικουρίαν της πόλεως παρόντας, και
εαυτόν τε επ' αυτή προκεχειρισμένους, και δι' εαυτού
πάσι ταύτα ") δηλούντας, επαίνων τε επί τούτοις, έκ τε
50 της άλλης παρασκευής και εκ του συνόντος αυτώ πλή
θους, τυχών, απηρέτε ες την Τυρσηνίαν, όπως και εκεί
θεν δύναμίν τινα προσλάβη και ο μεν ταύτα έπραττεν.
Ι.. D. Αντώνιον δε την μεν αρχήν φιλοφρόνως " οι στρα
τιώται εν τώ Βρεντεσίω εδέξαντο, προσδοκήσαντες
55 πλείω παρ' αυτού των προτεινομένων σφίσιν υπό του
Καίσαρος λήψεσθαι, επειδή και πολλώ πλείω κεκτη
σθαι αυτόν εκείνου ενόμιζον, ως μέντοι "" εκατόν τε
εκάστω δραχμάς δώσειν υπέσχετο, και αυτών επί τούτω
θορυβησάντων, σφαγήναι " άλλους *) τέ τινας και
q) δε] desideratur in Μed. a. b.
τ) Ηoυοκάτων ή Ουοκάτων] Posteriores duae voces (meo in
θicatn) abundant, Χ. Οmittit eas etiam hunc locum laudams
Lipsius de milit. Rom. lib. Ι. c. 8. nec μsquam forte υocari,
"ετη Ρer ευocari dicuntur milites veterani. Sed tamen omnes co:
"""" μtrumque exhibent: φuare nihil sum ausus omiίtere.
Είουκάτων ή Βηκάτων, Μed a b. Dixeris, Ηβηκάτων, Ει
'Ηβοκάτων ad nuarginem scriptum fuisse, idque in textum pro
 LIBER XLV. C AESAR O CTAVIANUS. 807

cuniis, qui sibi illos milites conciliarent, praemisit: A. U.c.

ipse in Campaniam usque progressus, magnam ma- ?*°.
mum, ex Capua praesertim, contraxit : quod hi a pa
tre ipsius, quem ulcisci se ferebat, eam urbem agros
que accepissent. Iis multa pollicitus est, deditque
confestim singulis duo millia nummum. Et his a
viris orta tunc Evocatorum, aut Vocatorum separata
manus: quos Anacletos Graece quis dixerit; quod im
petrata missione militiae, rursus ad eam vocati fue
rint. His ad se receptis, Caesar, antequam Romam
rediret Antonius, in urbem propere reversus, ad ple
bem, sibi in hoc a Canmutio paratam, progressus;
memoriam patris sui multis apud eos verbis renova
vit, res ab eo egregie gestas recensuit: de se quoque
multa modeste dixit, Antonium accusavit : milites,
qui se essent secuti, laudavit, quod ad auxilium
urbi ferendum voluntarii adessent, seque ad' id dele
gissent, ac per se universis hoc significarent. Ob
hanc rem laude, ut compositum fuerat, plebis, mul
titudinisque quam secum habebat, exceptus, in He
truriam profectus est, militum ibi quoque cogendo
rum Cau$a.

13. Antonium autem milites, qui Brundusii erant,

primo amice acceperunt, sperantes se plura iis, quae
a Caesare promissa fuerant, accepturos : nam et longe
locupletiorem eo esse credebant. Postquam quadrin
genos tantum singulis sestertios pollicitus est, orto
que ob eam rem tumultu, ante oculos suos uxoris

duobus vocabulis esse receptum. Re. 7 'Peßow&tov suspicatur

R. Postea pro orgaretas $it, görjv, Med. a. habet gigatuâs
&ae' arjr6v. Med. b. orgotu&ς ἐπ' αὐtrjv. St.
s) ἐνομίσθη] Malim ἐκομίσδn, X. Non probo.
t) ἐθελοντι] ἐδελοvtij, Med. a. b. et RS.
u) 8n1oüvras] Ita HS. et L. ex vera emendatione Xyl. δηλοῦν,
RS. Med. a. b. et V. a.
x) &11ovs τά τινας και ἐπατοντάoyovs] Ita Peir. Vnlgo, [et
Bav. 2. Med. a. b.] άλλονς τε ἐκατόντέgyovs, quibus verbis, de
esse xal, iam L. significavit. Re. Mox pro ἐαντοῦ in Med. a.
b. extat αὐτοῦ. St.
U 2
 308 Ι) ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟRΙΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

60 εκατοντάρχους έντε τους εαυτού και εν τούς της γυναικός

οφθαλμούς εκέλευσε, τότε μεν ησύχασαν πορευόμενοι
δε ες την Γαλατίαν, και "* κατά το άστυ γεγενημένοι,
Ι. Ε. ενεωτέρισαν και καταφρονήσαντες των υποστρατήγων
των επιτεταγμένων σφίσι, συχνοί προς τον Καίσαρα
65 μετέστησαν **) και "" τότε Αρειον ") και το τέταρτον
στρατόπεδον ωνομασμένον ") όλον αυτό προσεχώρησε,
παραλαβών ουν αυτούς, και " αργύριον και εκείνοις
ομοίως δούς, προσέθετο και άλλους εκ τούτου πολλούς,
"7 και τούς τε ελέφαντας τους του Αντωνίου πάντας
7ο έλαβεν εξαπίνης, παρακομιζομένοις σφίσιν εντυχών.
επειδή τε εκείνος άλλα τέ τινα *+) και εν τη Ρώμη διοι
κήσας, και τους στρατιώτας τους λοιπούς, τούς τε βου
λευτάς τους συν αυτούς όντας ορκώσας, ες την Γαλατίαν
") έφώρμησε, φοβηθείς μή και αυτή τι νεοχμώση ουδ'
75 ο Καίσαρ ανεβάλλετο, αλλ' ") επηκολούθει αυτώ.
L.277. Ηρχε μεν δή τότε της χώρας εκείνης ο
R.429." Βρούτος ο ") Δέκιμος, και αυτού ο Αντώνιος
ελπίδα πολλήν είχεν, άτε και τον Καίσαρα απ
εκτονότος, επράχθη δε ώδε, ο ") Δέκιμος
80 ούτε τι ες τον Καίσαρα υποπτεύων, (ουδε γάρ
επηπείλει τι τους σφαγεύσι) και τον Αντώνιον
** * ουδέν μάλλον ") εκείνου πολέμιον, ή και εαυτού,
τών τε άλλων τών τι δυναμένων , υπ' εμφύτου
πλεονεξίας ορών όντα, "" ουχ υπείξεν αυτώ.
85 μαθών ουν τούτο ο Καίσαρ, επί πολύ μεν
ήπόρησεν ό, τι πράξει, εμίσει μεν γαρ αμ
φοτέρους αυτούς , ου μέντοι και είχεν όπως ") αν
Ι. Β. εκατέρω άμα μάχοιτο ουδε γάρ τό ετέρω σφών
όπoτερωούν αντίπαλος ήδη ήν προς δε και έδε
90 δίει, μή τούτο τολμήσας συστήση τε αυτούς αλ
λήλοις, και καθ' εν αμφοτέροις πολεμήση, λο

xx) και τόγε], και τότε, R. grιod recepi. St.

y) και omittit Μed. a. b. male, Re. In Μed. a. multo etiam
Ρeius..antea. est μέτησταν, pro μετέστησαν, St.
2) όλον] έκόν, V. b. minus bene (Ιnferius έλαβε εξαπίνης
Μed. b.]
2 t), και εν τη Ρώμη] και delendum censent L. et R.
") έφώρμησεf Resίiίiendum άφώρμησε, L. Νisi malis εξώρ
 LIBER XLV. CAESAR O CTAVIANUS. 809

que caedi quum alios monmullos, tum centuriones A.U.C.

quosdam iussit, eo quidem tempore quieverunt: sed 7'°*
euntes in Galliam, quum non procul ab urbe abes
sent, tumultuati sunt: spretisque legatis sibi prae
fectis, complures ad Caesarem transiverunt : legio
que Martia tota, et legio quarta ei se s adiumxerunt.
His Caesar acceptis quum, sicut prioribus, argentum
divisisset, multos etiam reliquorum ad se pertraxit :
elephantisque Antonii subito omnibus potitus est,
quum in eos praetereuntes incidisset. Postquam vero
Antonius , cum caeteris rebus Romae constitutis,
tum militibus reliquis, senatoribusque qui cum iis
erant sacramento adactis, in Galliam, me in hac quo
que motus aliqui existerent, properavit; Caesar nulla
mora unterposita, eum 1nsecutus est.
14. Praeerat eo tempore Galliae D. Brutus: in
quo, quia Caesaris caedem patrasset, haud parum
spei Antonius ponebat. Verum Brutus, quum neque
Caesarem ulla in suspicione haberet, (nihil enim is
patris sui percussoribus minatus fuerat) et Antonium
mon minus suum aliorumque omnium , qui potesta
tem aliquam haberent, quam Caesaris hostem esse,
ex insita hominis cupiditate, intelligeret; Antonio
non cessit. Qua re cognita, Caesar quid agendum
sibi esset diu dubitavit. Nam utrumque oderat, ne
que tamen utrumque simul oppugnandi facultatem
habebat, quod vix dum adversus alterutrum satis vi
rium haberet. Verebatur etiam ne, si hoc comaretur,
ipsos inter se coniungeret, bellumque adversus am
bos gerendum haberet. Itaque cogitans in praesem
μησε, ut habet Z. quod et alibi apud Dionem et Xiph. [Mox
cxjrri ve Med. a.]
b) ἐπηκολούθεί] ἐπηκολούθησεν, V. a. Med. a. [Et hic qui
dem etiam cìveßαλετο pro άνεβέλλετο exhibet.]
c) 4$wgos] Sic et Z, Vulgo [et in Med. a. b.] 4éwuog. Mox
pro αντον , αυτφ , -

cc) £xeivov — ἐαντοῦ] ἐαντοῦ — èxeivov, R.

d) äv nom est in Méd. a. b. Re. Pro έν ἐwat£qq. R. vult
duqot£qovg. Pro praecedente atqtt£ει, Med. a. b. et Ven. ha
bent xg&£m. Postea in Med. a. scriptum est dμφοτégovs wo
λεμηση. St.
 310 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙΑ Ε Η ΟΜΑ ΝΑΕ

γισάμενος ούν, ότι ο μεν προς τον Αντώνιον

αγών ήδη τε ενέστηκε και επείγει, της δε τι
μωρίας της του πατρός ουδέπω καιρός είη, τον
95 Δέκιμον προσηταιρίσατο, και γάρ εύ ήπίστατο,
ότι τούτω μεν, άν τών ") καθεστηκότων δι' αυ
του κρατήση, ουδέν μέγα έργον μετά τούτο οι
L. C. προσπολεμήσας έξει ) - εκείνον δε ισχυρόν αύθις
πολέμιον σχήσει. τοσούτόν που άλλήλων διέ
φερον.
1 Πέμψας ούν προς τον Δέκιμον, φιλίαν τε αυ
τώ επηγγείλατο, και συμμαχίαν, αν μή τον Αντώ
νιον δέξηται, προσυπισχνείτο, και δια τούτο έ) και
"" οι εν τώ άστει την χάριν την του Καίσαρος συν
5 ήροντο, τότε μεν ουν (ήδη γάρ ό, τε ενιαυτός εξήει,
και ύπατος ουδείς παρήν ο γάρ " Δολοβέλλας ες
την Συρίαν υπό του Αντωνίου εε) προεξεπέμπετο) "* έπαι
νοι εν τη βουλή αυτούς τε εκείνοις, και τους στρατιώ
L. D. ταις τοίς τον Αντώνιον εγκαταλιπούσι, των δημάρχων
10 επιψηφισάντων, εγένοντο και όπως γε μετά αδείας
του νέου έτους ενστάντος βουλεύσωνται περί των παρ
όντων, φρουραίς σφίσι στρατιωτών εν τω συνεδρίω χρή
σθαι έδοξε ταύτα γάρ ήρεσκε μεν και τοις άλλοις
τοις πλείοσι τών εν τη Ρώμη τότε όντων, (τον γάρ
R.430.Αντώνιον " δεινώς εμίσουν) μάλιστα δε δή τώ Κι-.
16 κέρωνι, διά γάρ το προς αυτόν έχθος, σφοδρότα
τον υπάρχον, "" τόν τε Καίσαρα εθεράπευε, και πάν
") όσον έδύνατο, και λόγω και έργω, τούτω τε εβοή
L. Ε. θει, και εκείνον εκάκου, και διά τούτο, καίτοι εκ
20χωρήσας εκ της πόλεως, ώς και τον υιόν Αθήναζε
e) των καθεστηκότων] Videtur legendum ένεστηκότων, ut sτι
pra: αγων ήδη ενέστηκε. Οpponitur huic έργον μετά τούτο. Re.
αντικαθεστηκότων, R. id est αντιπραττόντων, πολεμίων. Ιdem
delet sequens οι post τούτο, guia praecessit τούτω, guod refe
ratur ad προσπολεμήσας, St.
f) εκείνον δε ισχυρόν αύθις πολέμιον σχήσει] εκείνου δε ισχυ
ρόν ευθύς, νε! εκείνω δε ισχυρώς ευθύς πολέμιον σχήσει, φuod
Ρosterius equidem magis probo, L. Αntonii summum hostern,
Α. Νihil mutandum. , Μanifestum est , membra esse opposita
in animo Οctavii , dubitantis utri se iam adiungeret, et quid
inde in posterum eventurum sit: si Βruto , habiturum se ipsum
deinde hostem superatu facilem : si Αntonio , habiturum eum
 ILIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 811

tia bellum adversus Antonium instare, moramque A.U.c.

non pati , ultionis autem caedis paternae tempus 7°°*
nondum adesse; cum Decimo sibi societatem iungem
dam statuit ; haud ignarus se Brutum, si nunc eius
auxilio praesens negotium obtinuisset, in posterum
facile debellare posse: Antonium vero validissimum
rursus hostem, se habiturum : tanta erat inter utrum
que animorum dissensio.
15. Itaque ad Brutum misit, qui ei suam ami
citiam bellique societatem offerrent, si quidem An
tonium nom recepisset: eoque effectum est, ut Ro
mani, qui in urbe erant, etiam Caesaris rebus stu
derent. Enimvero cum, exeunte iam anno, neuter
consulum ad urbem esset, Dolabella etiam ab Anto
mio in Syriam praemisso, in senatu decretae sunt
laudes non Caesari tantum atque Bruto, sed et mili
tibus qui Antonium dereliquerant: tribunis etiam
plebis suffragantibus. Utque initio movi anni tutius
possemt in rem praesentem consulere, militum prae
sidio curiam munire statuerunt: idque cum reliquis,
qui tum Romae erant, plerisque, magno Antonii odio
flagrantibus, placuit : tum vero in primis Ciceroni,
qui quum infensissimus esset Antonio, Caesari stu
debat, omnique et oratione et actione ' pro viribus
Caesarem iuvabat, Antonioque incommodabat. Quare,
quum esset ab urbe profectus, ut filium Athenas in
disciplinam mittendum comitaretur, postquam bel
rursus validissimum hostem : neque abesse posse iudicat, vel
Octavius ipse, vel Dio, quin Antonium postea rursus inimi
cum experiatur, cum tanta sit animorum inter ipsos dissensio.
Sic plana omnia. - Sed ex praeconcepta opinione, quasi de Bruti
et Antonii dissensione sermo sit, sensum interpretando et mu
tando turbant. Re. Pro πολέμιον in Med. a. b. est πόλεμον. St.
g) xaì oí êv τφ άστει] scil. Mutina, X.. Immo oi £v τj "Aorq,
qui erant Hastae, apud Insubres municipio : quibus et laus tri
buta a senatu. L. Sed falli utrumque virum doctum, ex Cic.
Philippicis apparet, et ex ipso Dione p. 282. D.
gg) yog*£*t£grtgro] προεζετ£τεμπτο Med., a. haud dubie me
lius. Inferius '£y£vffo male Med. b. pro èyévovro. St.
}) 5oov] Ex Med. a. Vulgo δπεg. Re. Mox eiusdem codicis
librarius s«cripserat primo τούτφ δ}, sed supra â posuit *. St.
 312 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ R. Ο Μ ΑΝ ΑΕ

επί παιδεία προπέμψων, " επανήλθεν, επειδήπερ

εκπεπολεμωμένους σφάς ήσθετο.
Εκείνω μεν ούν τώ έτει ταύτ' επράχθη, και
7" ο ") Σερουίλιος ο Ισαυρικός υπέργηρως απέθανε.
25 διά τε ούν τούτο εμνημόνευσα αυτού, και ότι ού
L 278.τως οι τότε Ρωμαίοι τούς τε τώ αξιώματι ") προ
ήκοντας ήδούντο, και τους αναιδεία τινί χρωμένους,
και επί τους ελαχίστοις, εμίσουν ώστε, επειδή εκεί
νος τινά " εν οδό ") ποτε απαντήσαντά οι βαδί
80 ζoντι ιππεύοντα, και μήτε αποπηδήσαντα, και προσ
έτι ισχυρώς ") προσεξελάσαντα, εγνωρίσθαι τε μετά
τούτο εν δικαστηρίω κρινόμενον και ειπόντος τοίς
δικασταίς το γενόμενον, ούτε λόγον ") επ' αυτώ έδοσαν,
και κατεψηφίσαντο πάντες,
35 Αύλου δε δη Ιρτίου μετά 7" Γαίου") Ουϊουίου υπα
τεύσαντος, (ούτος γαρ, καίτοι του πατρός αυτού "ές
τα λευκώματα τα Σύλλεια εγγραφέντος, ύπατος τό
L. Β. τε απεδείχθη) βουλή τε εγένετο, και γνώμαι") επί τρείς
εφεξής ημέρας, απ' αυτής της νουμηνίας αρξάμεναι,
40 προετέθησαν, έκ τε γάρ του πολέμου εν χερσιν όν
τος, και εκ τεράτων, α πλείστα και εξαισιώτατα εγε
γόνει, ταρασσόμενοι, " ουδε της αποφράδος, το μή
έν εκείναις βουλεύσαί τι των συμφερόντων σφίσιν, απέ
σχοντο. κεραυνοί τε γάρ παμπληθείς έπεσον, και
45 τινες αυτών και ες τον νεων τον τώ Διί τό """) Καπι
R.431.τωλίω " εν τώ Νικαίω ") όντα κατέσκηψαν και πνεύ
μα μέγα επιγενόμενον "" τάς τε στήλας τας περί
το Κρόνιον και περί τον τής Πίστεως νεών προσπε
L. C. πηγυίας απέρρηξε και διεσκέδασε, και " το άγαλμα

i) Σερουίλιος] Εmendatio Χyl. pro Σουλπίκιος, RS. Μed. a.

Β. probata ceteris. vide not. 76.
k) προήκοντας] Ita scribi debere monuit L. nullumque mihi
dubium fuit, eam vocem Dioni restituere. Vulgo [et in Μed.
a. b.] προσήκοντας,
1) εν οδό ποτε] Αddidi ποτέ ex V. a. b. et Μed.
m) προσεξελάσαντα, εγνωρίσθαι τε μετά τούτο εν δικαστηρίω
κρινόμενον, και ειπόντος τοίς etc.] Periodus corrupta, praeser
tim in εγνωρίσθαι et ειπόντος. Χ. Forte: εώρα, εγνωρίσθη τε
μετά τούτο ο ανήρ εν δικ, κρινόμενος. Οd. Verba ista contami
nata citra dubitationem hoc modo repurganda : προεξελάσαντα,
 LIBER XLV. cAESAR ocTAviANUs 813
lum inter eos coortum audivit, eius rei causa Ro- A.U.C.
mann eSt reVer8u8. 71o.

16. Haec eo anno acta sunt. Praeterea Servilius

Isauricus extrema semectute diem obiit. Cuius et
hac de causa mentionem feci, et ut ostenderem,
quanta eo tempore Romani reverentia erga eos, qui
dignitate aliqua praestarent, usi ; quantoque odio im
pudentes, etiam minimis in rebus, prosecuti fuerint.
Is enim Isauricus, quum sibi aliquando pedibus im
gredienti quidam equo vehens obviam factus, equo
mon desiliisset, sed recta praetervectus esset, ubi ho
minem deinceps in iudicio reum agnovit, rem eam
iudicibus marravit : iique ob eam rem indicta causa
hominem omnes condemnarunt.
17. A. Hirtio, et C. Vibio Coss. (nam Vibius A.U.C.
quoque tum erat consul creatus, quamquam pater,£;,
ipsius in albo proscriptionis Syllanae signatus fuerat,) et Pansa •
Kalendis Ianuariis senatus est habitus, perque dies COSS.
continuos tres deliberatum: ita enim perturbati erant
instante bello, prodigiisque, quae multa et terribilia
acciderant, ut ne religiosis quidem diebus consulta
tionem de salute sua intermitterent. Fulmina mam
que permulta deciderant, et quibusdam cella Iovis
Capitolini, quae erat in templo Victoriae, tacta fue
rat: ventus vehemens coortus tabulas aeneas, quae
fixae erant circa fanum Saturni et Fidei, avulserat
ac dissipaverat: statuam quoque Minervae Custodis,
quam ante exilium suum Cicero in Capitolio collo
&yvoigtog rs ustè voûro ἐν δικασrnqlq wQuv6u£vov, xal £lrs (rör*)
τοῖς δικασταis, L. Haec Re. Idem ` in Addendis haec scripsit:
„Lectionem Leunclavianam, quam adduxi, probo adhuc, velut
$implicissimam.** Paulo post, pro ἐπ' αὐτφ, in Ven. Med. a. b.
est £r' αυτά. Etiam R. vult ojtov ούτε λόγον ἐτι αὐτφ. St.
m) Ojiptov HS. et L. ex emendatione Xyl. et SigQnius. Apud
RS. et ini V. a. [Med. a. et b.] est vioj. Malui Oviovtov scri
here cum Dione p. 316. cuius extrema vioù pepererunt. Re.
Postea pro èyygaqjévros Med. a. b. dant èoyQaqp£vtog. . St.
mm) èiri deest in Bav. 2. Mox in Med. a. b. est iiu£qαις. St.
mmm) KarturoAiv®] KarutoÂtq) Med. a. b. quod edidi. v. ad
p. 243; D. Sf.
o) övtw] övtu Med. a. male. St.
 314 Ι) Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟ R Ι ΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

5ο το της Αθηνάς της φυλακίδος, ο προ της φυγής ο Κι

κέρων ες το Καπιτώλιον ανετίθει, κατέβαλε και κατέ
θραυσε και τούτο μεν και αυτώ τώ Κικέρωνι τον όλε
θρον προεδήλωσε τους δε άλλους εκείνα τε ετάραττε,
ν. και σεισμός μέγας γενόμενος ταυρός τέ τις ") τυθείς
55 τε δι' αυτόν "" εν τώ Εστιαίω, και αναπηδήσας μετά
την ιερουργίαν προς δε δή τούτοις, τοιούτοις ούσι,
λαμπάς απ' ανίσχοντος ηλίου" προς δυσμάς διέδρα
L. D. με, "" και τις αστήρ καινός επί πολλάς ημέρας ώφθη,
*" τό, τε φώς του ήλίου ελαττούσθαί τε και σβέννυσθαι,
6ο Ρ) ποτε δε εν τρισί κύκλοις φαντάζεσθαι έδόκει και ένα
γε αυτών στέφανος ") σταχύων πυρώδης περιέσχεν ώστ,
είπερ τι άλλο, και τούτο εναργέστατα αυτούς εκβήναι, ούτε
γάρ άνδρες οι τρείς εδυνάστευον, (λέγω δε τον Καίσαρα,
και τον Λέπιδον, και τον Αντώνιον) και εξ αυτών ο Καί
65 σαρ μετά τούτο την νίκην έλαβε τότε δ' ουν ταύτά τε
εγένετο, και λόγια προς κατάλυσιν της δημοκρατίας φέ
L. Ε. ροντα παντοία ήδετο κόρακές τε "" ες το Διοσκού
- ρειον εσπτώμενοι, τα τών υπάτων τού τε Αντωνίου και
τού Δολοβέλλου ονόματα, ενταύθά ") που εν πινακίω
7ο εγγεγραμμένα, εξεκόλαψαν. "" και κύνες πολλοί νυκτός
") κατά τε την άλλην πόλιν, και πρός τή του αρχιερέως
του Λεπίδου οικία μάλιστα συστρεφόμενοι, ωρύοντο.
"" ό, τε Ηριδανός επί πολύ της πέριξ γής πελαγί
σας, εξαίφνης ανεχώρησε, και παμπληθείς εν τώ ξη
75 ρώ όφεις εγκατέλιπε " και ιχθύς εκ της θαλάσσης
L.279.αμύθητοι κατά τας του Τιβέριδος εκβολάς ες την ήπει
ρον εξέπεσον, επεγένετο μεν ουν και "* ο λοιμός επ'
oo) θυθείς τε δι' αυτών] θυθείς scripsi pro τυθείς, [quod
etiam in Μed. a. b. extat,] monitu L. φuod defensione non
eget. Re. Sed R. tamen . ,,τυθείς, inquit, volunt Grammatici
exarari, guamvis sit a θύω. Νοn succurrebat Leunclavio re
gula grammatica, vetans duo 5 in eadem brevi voce committi."
Recte., Νam non quidem desunt exempla, φualia sunt θαφθή
ναι, έθρέφθην, τεθράφθαι, θρυφθείσα, θρυφθείη, et plura.
Vid. Fischer. Αnimadverss. in Welleri Grammat. Graec. " Ρ. Ι.
p. 149. et qnae Τ: collegi ad Εmpedoclis carminum reliquias
Ρ., 581, sφ. Αlind suppeditat, Εustathius ad. Iliad. Ε. p. ς 19.
edit, Rom. haee scribens: προτιμώνται γάρ οι σοφοί την καί
ριον τραχυφωνίαν, της ακαίρου λειότητος, ως δηλοί και το βρεχ
θήναι την γήν παρά Δίωνι, αντί του βραχήναι. Cum vero ήon
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 315

carat, deiecerat ac confregerat; quo ipsi Ciceroni A.U.C.

pernicies portendebatur. Ad terrorem autem reliquis 7***
iniiciendum accesserant, terrae motus ingens, et
quod taurus, eius expiandi causa in templo Vestae
mactatus, post rem sacram exsiluerat : fax praeterea
per coelum ab ortu ad occasum percurrerat: stella
quaedam ante nom visa, per multos dies apparuerat:
solis lumen aliquando diminui extinguique, aliquando
intra tres circulos effulgere, quorum unum corona
spicarum ignita circumdaret, visum fuerat: quo id,
quod futurum erat, evidentissime fuit demonstratum;
nempe triumvirorum, Caesaris, Lepidi, Antoniique
potestas, e quibus Caesar deinde rerum potitus est.
Quin etiam varia vaticinia, quae status reipublicae
popularis eversionem praedicerent, decantabantur:
etiam corvi in Castoris templum involaverunt, no
minaque Coss. Antonii et Dolabellae in tabella qua—
dam scripta, rostris exciderunt. Canes multi noctu
urbem totam pervagati, ac maxime ad Lepidi, ponti
ficis maximi , aedes concursu facto, ululaverunt. Pa
dus quum in adiacentes terras admodum exundasset,
repente retro cessit, magnamque serpentium multi
tudinem in sicco destituit: pisces innumerabiles ex
mari propter ostia Tiberis in continentem eiecti
sunt. Haec omnia pestilentia vehemens excepit per
solum Herodotns I. 216. habeat tv{}ijvat, et VI. 57. tv8£vrov,
sed etiam apud Dionem supra XLIII. p. 226. C. et infra
p. 365. D. legatur ἐτυδησαν, neque Leunclavio quicquam mo
mente, neque Reimaro aliquid mutante, τυδεις hoc loco resti
tuere iion dubitavi. St. Pro δι' αυτόν autem δι'αυτά, scil. rggara,
scribi vult L. quod quamvis probabile, tamen non omnimo certum
est. Re. δι' άυτόν, nempe σεισμόν, R. quod recepi. Mox ἐς
τφ 'Eoruöig Med. a. £v τφ ' Eoruòi® Med. b. _ Sed quomodo
* EXTI4Igìt scribi pro 'EXTIAI9u potuerit, cnilibet pátet. St.
p) torè] τότε, [Med. a. b. et] RS. πρτ}, L. marg. nisi malis
supra etiám scrihere, votè φῶς του ηλίον. Re. ἐστιν δτε , R.
Sed ποτέ scripsi. St. - -

q) στεφανος σταyύων πvgóöng] στεφανος ττρόδns tug. Xiph.

M6x πεqu&oyov Méd. a. b. Iidem deinde ἐλαβεν. Sed verba
&απερ τί άλλο, R. corrigit: έστ', siv£Q τι ά11o. quod edidi. St.
r) avov] Additum ex Med. a.
s) xατά την άλλην] wort& τε την άλην, L. recte. Re. Ego sic
edidi, cum etiam sit in Med. a. b. et Vem. St. '
 -

316 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR Ι ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

R.432 αυτούς πάση, ώς ειπείν, τη Ιταλία ισχυρός και διά

τούτο τό, τε βουλευτήριον "" το Οστίλιον ανοικοδομη
τ
80
θήναι, και το χωρίον, εν ώ ή ** ναυμαχία έγεγόνει,
συγχωσθήναι εψηφίσθη ου μέντοι και ενταύθα στήσε
σθαι το δεινόν έδόκει, άλλως τε και επειδή, ") του
" Ουϊουίου τα έσιτήρια τη νουμηνία θύoντoς, ραβδούχός
τις αυτού έπεσεν εξαίφνης, και απέθανε, διά μένουν
85 ταύτα και εν εκείναις ταίς ημέραις έβουλεύσαντό τε, και
είπον άλλοι τε εφ' εκάτερα πολλοί, και ο Κικέρων ώδε. τ

L. Β. ,,"Ων μεν ένεκα την "" αποδημίαν, ώς και επί

πλείστον εκδημήσων, έστειλάμην, και διά σπουδής
την επάνοδον , ώς και πολλά υμάς ώφελήσων,
90 εποιησάμην, ηκούσατε πρώην, ώ πατέρες, όθ'
υμίν περί αυτών τούτων απελoγησάμην, ούτε
γαρ εν δυναστεία και τυραννίδι ζήν υπομείναμ'
άν, εν ή μήτε πολιτεύσασθαι, μήτε παρρησιά
σασθαι ασφαλώς , μήτε τελευτήσαι χρησίμως
95 υμίν δύναμαι ούτ' αυ, ") παρασχόν, των δεόντων
τι πράξαι , κατοκνήσαιμ αν και μετά κινδύνου
τούτο ποιήσαι. νομίζω γάρ ανδρός αγαθού
") ομοίως έργον είναι, τους τε της πατρίδος συμφέ
ρουσι τηρείν εαυτόν, φυλαττόμενον μή μάτην
απόληται καν τούτω μηδέν ελλείπειν των προση
1 κόντω
ν μήτε λέγοντα μήτε πράττοντα, κάν άρα
τι και παθείν σώζοντα αυτήν αναγκαίον ή."
» Ούτω δή τούτων εχόντων, ήν μέν που πολλή
και παρά του Καίσαρος και εμοί και υμίν
ασφάλεια προς το τα δέοντα βουλεύσασθαι,
επει δε και μετά φρουράς συνελθείν εψηφίσα
σθε , πάνθ' ημάς ούτω δεί και ειπείν και
πράξαι τήμερον, ώστε και τα παρόντα καταστήσα

t) του Ουϊουίου τα έσιτήρια]. Εmendatio Χyl. probata a Ρ.

guanquam Χyl. etiam Λύλου legi posse, seque' rem in ambiguo
*elinquere dicat, vertatque altgro consuίum. " Βulengerus Ιρτίου.
Vnlgo, Ιet in Μed. a. b.] του Ιουλίου, et apud RS. etiam εση
τήρια. Re. Ηoc ipsum est in Μed. a. b. φui et mox haberit
απέθανεν. Ρost ώδε, in fine capitis, Μed. b. habet Κικέρωνος
δημηγορία. St.
 LIBER XLV. C AESAR OCTAVIANUS. 317
totam fere Italiam, atque eius causa decretum est, A. U.c.
ut curia Hostilia reficeretur, isque locus, in quo na- 7**.
valis praelii specimem exhibitum fuerat, terra iniecta
compleretur. Neque tamen hic fimis malorum futu
rus videbatur; quin etiam, Vibio sacra sub ingres
sum anni Kalend. Ianuariis faciente, subito quidam
lictorum eius concidit atque exspiravit. Igitur istis
diebus consultatum est, multisque in utramque par
tem sententiis dictis, hanc Cicero orationem habuit.
18. „Cur profectionem ab urbe, quasi diu abfu
turus, instituerim, P, C. curque celeriter in urbem
redierim, spe maximi vobis commodi adferendi, mu
per ex me intellexistis, quum horum vobis rationem
redderem. Nec enim in dominatione et tyrannide
vivere possem, ubi neque rempublicam curare, me
que libere sine periculo sententiam dicere, neque
mortem adeo vestra cum utilitate oppetere liceret.
Neque vicissim ullum mihi periculum subterfugien
dum unquam esse existimavi, ubi occasio fuerit meo
satisfaciemdi officio. Tam enim viri boni esse iu
dico, se ipsum patriae usibus conservare, cavereque,
me temere pereat; quam officio suo neque dicendo
deesse, meque agendo, etiamsi perpeti pro salute
eius aliquid necesse sit.“
ig. ,,Quae quum ita se habeant, etsi Caesaris
opera effectum videbatur, ut et ego et vos satis tuto
possemus consilium de rebus urgentibus inire : ta
mem quoniam decrevistis, ut praesidio adhibito se
matus conveniret, omnino in hoc nobis et dicto et
facto incumbendum est, ut et praesentia sic constitua

u) παραοy6v τῶν δεόντων τι πράζαι] Hanc lectionem confeci

ex V. a. et Med. a. in quibus tantum perperam παρασzövrov
coniunctim scriptum est. παρασzóv, absolute, frequens apud
Thucydidem, cum occasio esset. vid. et Dion §. 1 92. D. ••
Med.Tb. et editio Roberti arcxqövvoov δεον τ), quod ipse emen
dabat παqdv τῶν δεόντων τι. idque receptum ab HS. et L.
w) όμοίως] παντόs praemittendum putat R. quia alias δμοίως
foret inutile. At όμοίως pertimet ad sequentes particulas vs -
wwi, quod in wjv est. St.
 318 ΙΟ ΙΟΝΙSΗΙS ΤΟR ΙΑΕ. Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

σθαι, και *) του μέλλοντος προϊδέσθαι ώστε μή

Ι. D. και αύθις αναγκασθώμεν ομοίως υπέρ αυτών δια
11 γνώναι ότι μεν χαλεπά και δεινά, και πολλής
επιμελείας και φροντίδος δεόμενα τα πράγματα
ημών εστι, και υμείς αυτοί δηλον, ει και εκ μη
δενός άλλου, αλλ' ούν εκ τούτου γε, πεποιήκατε,
15 ου γαρ ") αν εψηφίσασθε "" φυλακήν τού βου
λευτηρίου σχείν, είγε εξήν υμίν, ένγε τώ ειω
θότι κόσμο και εν ήσυχία αδεώς τι βουλεύσαι.
δεί δε ημάς και διά τους στρατιώτας τους πα
ρόντας αξιόλογόν τι πράξαι, ίνα μή και αισχύ
2ο νην όφλωμεν, αιτήσαντες μεν αυτούς, ώς και
R.438.φοβούμενοί τινας , αμελήσαντες δε των πραγμά
εξ των, ώς εν ουδενί δεινώ ") καθεστηκότες, και λό
L. Ε. γω μεν σφάς υπέρ της πόλεως επ' Αντώνιον
προσειληφότες, έργω δ' εκείνω καθ' ημών αυτών
25 δεδωκότες ώσπερ δέον αυτόν, προς τοις άλλοις
στρατεύμασιν, ά κατά της πατρίδος συγκροτεί,
και αυτούς τούτους προσλαβείν, ίνα μηδεν μηδε
τήμερον κατ' αυτού ψηφίσησθε."
Ι.280. ,, Καίτοι τινές ες τούτ' αναιδείας έληλύθασιν, ώσ
8ο τε τολμάν λέγειν, " ώς oύ πολεμεί τη πόλει,
και τοσαύτην γε ευήθειαν ") ημών κατεγνώκασιν,
ώστε και νομίζειν, "" τους λόγοις εαυτών πείσειν ήμάς
προσέχειν μάλλον, ή τους έργοις τους εκείνου, και
τίς άν, αφεις το τάς πράξεις αυτού σκοπείν, και
85 την στρατείαν ήν επί τούς συμμάχους ήμων, μήτε της
βουλής, μήτε του δήμου προστάξαντος, πεποίηται,
και τας χώρας ας κατατρέχει, και τας πόλεις ας
πολιορκεί, και τάς απειλάς ας πάσιν ημίν απειλεί,
L. Β. και τας ελπίδας εφ’ αίς , άπαντα ταύτα ποιεί, τους
40 τε ρήμασι ") τούτων, και ταις ψευδολογίαις αίς
αναβάλλουσιν ημάς, σκήψεις και προφάσεις λέγον
x) του μέλλοντος προϊδέσθαι) τα μέλλοντα προϊδέσθαι, v. b.
quod sane usitatius. Re, Vide tamen, quae ad p. 255. C. de
constructione huius verbi attuli. Ρost προϊδέσθαι comma po
ηendum
λεπα
iudicat R. oύν,
,ίdem inserit et ώστε
St.
delendum. Ρostea inter μεν et χα
y) αν] additum ex Μed. a. [Μox έντε τώ, R.]
 LIBER XLV. CAESAR O CTAVIANUS. 319

mus, et futuris ita prospiciamus, me pari ratione in A.U.C.

posterum rursus de iisdem deliberandi nobis mecessi- 7ii
tas imponatur. Enimvero rem difficilem atque ar
duam esse, ac quae diligentia curaque magna indi
geat, vos ipsi si nulla alia re, certe praesidio curiae
circumfuso, declaravistis : quod nunquam instituisse
tis, siquidem ordine solito, et in tranquillitate me
tus experte, consultare vos posse iudicassetis. Quare
etiam propter milites, qui adsunt, necesse habemus
aliquid operae pretium statuere ; me dedecus aliquod
nobis contrahamus, qui tanquam aliorum metu mili
tibus adscitis, ita deinde negligenter rem agamus,
quasi nullo in periculo versaremur; et qui milites,
specie quidem, ad tutelam urbis adversus Antonium
arcessitos, re vera Antonio contra , mos concedamus.
Quasi vero opus sit, eum praeter reliquos exercitus,
quos contra patriam contrahit, hos etiam accipere ;
ne quid vel hodie adversus ipsum decernatis.**
ao. ,, Quanquam eo impudentiae quidam progressi
sunt, ut dicere audeant, eum mon adversus urbem
bellum gerere: et tam stultos mos esse existimant,
ut persuasuros se nobis putent, ipsorum verba po
tius, quam Antonii facta spectanda esse. Quis igi
tur est quin consideret potius actiones eius, expe
ditionem quam contra socios nostros, senatus popu
lique iniussu, suscepit, incursiones in agros, obsi
diones urbium, minas, quas contra nos omnes iacit,
spes, quibus fretus haec omnia agit; quam ut ho
rum verbis, et commentis, quibus nos distinent,
praetextus vanos in speciem proferendo, aures prae
z) x&8eornwöres] Verba quae sequuntur, usque ad cyjzojv δε
8aox6rss, deérant in editionibus Dionis, restituta ex cod. Med. a
apud Gronov. p. 1 13. et V. a. quae ipsa esse quae requireban
tür, patet ex responsione Caleni p. 3o9. -

a) iuojv — iu&s] Sic HS. L. όμόν — υμάς, RS. Med. a. b.

Haec Re. Mox &avrjj Med. a. b. sed im Med. a. litera v ad
dita est a manu secunda. St.

b) vo*rov] toig τούτων, Med. a. b. et mox υμάς pro iaäg.

 820 DτοΝrs ΗisΤoRΙΑΕ RoΜΑΝΑΕ
τες, εθελήσειε πεισθείς απολέσθαι; εγώ μεν γαρ το
σούτου δέω, ταύτα ποιoύντα αυτόν, έννομόν τι και
") παντί καλόν πράγμα φάναι πράττειν, ώστε και ότι
45 "" τήν της Μακεδονίας αρχήν την εκ του κλήρου
προσταχθείσαν αυτό κατέλιπε, και ότι την της Γαλα
τίας αρχήν την μηδεν αυτώ προσήκουσαν ανθείλετο,
και ότι στρατεύματα, ά ο Καίσαρ "9" επί τούς Πάρ
θους προύπεμψε , συλλαβών , περί αυτόν , μηδενός
5ο εν τη Ιταλία δεινού όντος, έχει, και ότι την πόλιν
L. C. "* εν τώ της ύπατείας χρόνω εκλιπών, "+) εκπεριέρ
χεται την χώραν πορθών και λυμαινόμενος, πάλαι
φημι πολέμιον αυτόν απάντων ημών είναι."
,, Ει δε μη παραχρήμα τότε ήσθάνεσθε, μηδε
55 έφ' εκάστω αυτών ήγανακτείτε , εκείνον μεν ")
και διά ταύτα έτι μάλλον μισείν άξιόν έστιν,
ότι τοιούτους όντας υμάς αδικών ου παύεται,
και δυνηθείς αν ίσως συγγνώμης, εφ' οίς το
πρώτον ήμαρτε, τυχείν, ες τοσούτον τη συνεχεία
60 της πονηρίας προελήλυθεν, ώστε και υπέρ εκείνων
χρήναι δίκην υποσχεϊν, υμίν δε ες υπερβολήν
L. D. επιμελητέον εστί των πραγμάτων, ορώσι και λο
γιζομένοις τούθ' , ότι τον τοσαυτάκις υμών εν
R.434.τοσούτοις πράγμασι καταπεφρονηκότα , αδύνατόν
65 έστιν, εκούσιον υπό τε της αυτής ") επιεικείας και
της αυτής φιλανθρωπίας υμών σωφρονισθήναι,
αλλ' ανάγκη και άκοντα νύν, ει και μή πρότε
ρον, τους όπλοις κωλυθήναι."
» Μή γαρ ότι και ψηφίσασθαι τινα αυτό τα
70 μεν ανέπεισεν υμάς , " τα δε εξεβιάσατο, ήτ
τόν τι παρά τούτο αδικείν αυτόν, και ελάττονος
διά τούτο άξιον τιμωρίας είναι νομίσητε πάν
γαρ τουναντίον, και υπέρ αυτού τούτου μάλιστα
L. Ε, δίκην οφείλει δούναι, ότι πολλά και δεινά προε
75 λόμενος δράσαι, δι' υμών τέ τινα αυτών εποιή
σατο, και ταίς παρ' υμών αφορμαίς , άς ούτε
c) παντί καλόνl Μalim πάντη, vel πάνυ, Χ. κακόν Μed. a.
 LIBER XLV. GAESAR OCTAVIANUS. 821

bens pereat. Ego certe tantum abest, ut haec eum A. U.C

legitime ac recte omnino facere censeam, ut propter *'**
haec eius facinora, ac quod Macedoniam sibi sorte
oblatam reliquit, quod loco eius Galliam mihi] ad se
pertinentem invasit, quod exercitus, quos Caesar
adversum Parthos praemiserat, assumptos secum ha
bet, mullo belli terrore in Italia exstante, quod ur
bem tempore sui consulatus deseruit, et foris popula
tionibus ac maleficiis regiones pervagatur, iam dudum
hostem eum omnium nostrum esse promuntiem.“
21. ,,Quod si vos mom statim initio sensistis, me
que singula haec facinora indignatione prosecuti
estis, tanto is maiori odio dignus est, quod vos,
tanta homines indulgentia, iniuriis laedere non desi
nit: et quum primorum suorum peccatorum veniam
fortassis impetrare posset, eo pertinaci sua improbi
tate perrexit, ut priorum etiam delictorum poenas
luere opus habeat. Quo magis decet vos curam longe
maximam huic negotio impendere, quum perspiciatis
eum, qui tantis in rebus toties vos contemptui ha
buerit, nullo modo vestra illa aequamimitate ac cle
mentia posse ad voluntariam resipiscentiam adduci :
sed debere necessario armis nunc, quoniam quidem
id ante omissum est, vel invitum coerceri.**
aa. „Neque vero, quod partim persuadendo, par
tim cogendo, a vobis decreta pro se quaedam impe
travit, ideo mimus iniuste eum egisse, aut minori
supplicio dignum esse, arbitremini: quinimo hoc
ipsum vel maxime in eo plectendum est, quod quum
multa ac gravia facinora agitaret animo, etiam per
vos quaedam illorum perfecit, et occasionibus, de

e+) &xxsquioyerai] xequiozeras, R. qua mutatione mon opus

est. St
cc) &rj xal 8u& ra£ra] 8i abest a Med. a. b: qui inferius vo
aovro habent pro τοσούτου. Illud δή eieci. St.
ccc) £r- sixstas] ἐπιεικίας Med. a. Deinde yjv v', pro vùv, R.
Inferius Med. a. b. habent dv£x£vgsv ijuàs. St.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. X
 322 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

") ειδότας ούτε προορωμένους τι τοιούτον εξαπα

τήσας, ήνάγκασεν αυτό ψηφίσασθαι, εφ' υμάς
αυτούς απεχρήσατο πού γάρ ") αν εκόντες
80 υμείς τάς μεν παρά του Καίσαρος ή και του
κλήρου δοθείσας εκάστοις ηγεμονίας κατελύσατε;
L.281.τούτω δε επετρέψατε τά τε άλλα πολλά τοίς
φίλοις και τους εταίροις διαδούναι, και ες μεν
την Μακεδονίαν *** τον αδελφόν τόν Γάϊον πέμ
85 ψαι, την δε δή "9" Γαλατίαν εαυτώ μετά των στρα
τευμάτων, οίς "9" ουδέν υπέρ υμών χρήσασθαι εί
χε, ") προστάξαι; ή ου μέμνησθε, όπως ταρατ
τομένους υμάς επί τή του Καίσαρος τελευτη λαβών,
πάνθ' όσα ήβουλήθη διεπράξατο, τα μεν επικοινών
90 υμίν υπούλως και ακαίρως, τα δε αυτός έφ' εαυτού
προσκακουργών, πάντα δε βιαζόμενος, στρατιώταις
γούν, "97 και τούτοις βαρβάροις, καθ' υμών εχρή
Ι. Β. σατο, ε) και τούτο θαυμάσειεν άντις, ει κατ' εκεί
νους τους χρόνους εψηφίσθη τι oίoν ουκ έχρήν, οπότε
95 μηδε νύν παρρησίαν άλλως ειπείν τι και πράξαι των
δεόντων, """ ει μη μετά φρουράς, εσχήκαμεν, ήνει
τότε περιβεβλημένοι ήμεν, ούτ' αν εκείνος, ών") φή
σει τις αυτόν τυχείν, έτυχεν ") ούτ' αν μετά
ταύτα , αυξηθείς εξ αυτών, έπραξεν όσα δήτα και
έπραξε, μή ούν όσα κελευόμενοι και καταναγκαζό
1 μενοι και θρηνούντες δεδωκέναι αυτό εδόξαμεν, ταύ
τά τις ώς και νομίμως και δικαίως γεγονότα ") παρα
L. C. βαλλέσθω. ουδε γάρ εν τους ιδίοις , όσα άν τις [έτε
ρος] ύφ' ετέρου βιασθείς πράξη, κύρια ταύτα τηρείται."
R.435. » Καίτοι ταύτα μεν, όσα γε *) εψηφίσθαι
6 δοκείτε, και βραχέα, και ου πάνυ έξω του καθ.

d) ειδότας ούτε, et mox αυτούς, deerant in edit. L. ut alia

multa. Νec id monerem h. 1. nisi me iam aliquid restituisse
Dioni arbitratus essem ex Gronovianis lectionibus codicis Μed. a.
quod tamen nunc video e sta e in editionibus RS. et ΗS.
e) αν] Εx Μed. a. Vulg o omissum.
1) προστάξαι] προστάξας, Μed. a. b. male. In iisdem codd.
μt et apud RS. deest sequens όπως, φuod ex emendatione RS.
Ρrobante, Χ. recepernnt ΗS. et L. Re. In Μed. a. b. deest
etiam και ante ακαίρως. St.
β) και τούτο θαυμάσειεν] και ου τούτο θαυμ, L. και μηδε
 ILIBER XL V. c AEs AR O CTAVIANUS. 323

creta a vobis ignaris et nihil eiusmodi suspicantibus A. U.c.

per fraudem atque vim extorquendi , contra vos ipsos ?***
abusus est. Qui enim vos, nisi inviti, praefecturas
a Caesare, vel sorte, certis hominibus assignatas im
mutavissetis ? Antonioque eam potestatem concessis
setis, ut alia multa sociis amicisque. suis conferret, ,
Caium fratrem suum in Macedoniam mitteret, ipse
Galliam cum exercitibus, quibus pro vobis uti opus
non habebat, obtineret ? Ammon meministis, quemad
modum vos ob necem Caesaris turbatos aggressus,
omnia ex animi sui sententia consecutus sit, quum
de quibusdam subdole et extra tempus vobiscum
communicaret, quaedam ipse per se mala fide adde
ret, omnia autem vi ageret, militibus, iisque adeo
barbaris, adversus vos usus? Neque vero mirari quis
quam debet, aliquid eo tempore secus, quam conve- .
niebat, decretum fuisse: quandoquidem me nunc qui
dem libere quicquam loqui, aut agere, quod res fla
gitaret, potuissemus, nisi praesidio firmati : quo si
tunc muniti fuissemus, meque ea is, quae obtinuisse
dici potest, tumc obtinuisset; neque ex his auctus,
ea deinceps egisset, quae egit. Proinde nemo nobis
ea, quae iussi, coacti, et lugentes ei dare visi su
mus, tamquam legitime ac iure concessa, obiiciat ;
quum me in privatis quidem rebus ea rata sint, quae
quis vi ab alio adactus fecit.**
a3. ,,Quanquam haec ipsa, quae decrevisse ei
videmini, meque magni momenti, neque magnopere
τούτο. Od. Iam in versione Xyl. neque vero mirari etc. Egò
„subveniendum sententiae existimavi, addita sub finem interro
gationis nqta. Re. waivou (sive x£vo) πῶς όανμάσειεν, R.
h) φήσει] qoijosue, L.
i) οόί' άυ μετά ταύτα] ούτ' ἐν τα μετὰ ταῦτα, V. a. Vem. et
Med. a. quam lectionem si admittimus, mihil opus erit sequen
tibus, δσὰ δῆτα και ἐπqα$e, quae verba et omittunt V. a. Med. a.
et Vem. Re. Pro δῆτα, mâllèt R. simplex δη , aut δή τοι. St.
ii) παραßαμεσθω] παοραλλεσθω , R. qui et paulo post delem
dum ceniset £rsgog." Sànie £regos istud uncinis includendum pu
tavi. St.
. k) £wpwfea6s 8oxstrs] pnytoag6ga δοκεῖτε, L. et deinde, pro
άντος εὐqησετε, restituit övto; evgrjgere. Possis etiam £pnqplo$as
öoxsive legere. Re. cui parendum duxi. St. X
2
 324 Ι) ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ Β ΙΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ

εστηκότος όντος ευρήσετε τί γάρ δεινόν, ει

το 9 έτερος ανθ' ετέρου Μακεδονίας ή Γαλατίας
άρξειν έμελλεν, ή τί χαλεπόν, **) εί τις στρατιώ
1ο τας υπατεύων έλαβεν, αλλ' εκείνα χαλεπά και
σχέτλια, το την χώραν ημών κακουργείσθαι, το
τάς πόλεις τάς συμμαχίδας πολιορκείσθαι , το
τους στρατιώτας τους ημετέρους εφ' ημάς οπλί
ζεσθαι, το τα ημέτερα καθ' ημών αναλίσκεσθαι"
L. D. ά μήτε εψηφίσασθε, ") μήτε έμελλήσατε, μη
16 τοίνυν, ότι ") εδώκατε αυτό, διά τούτο αυτόν
") εάτε και τα μη δοθέντα πράττειν μηδ' ότι
τινά συνεχωρήσατε, παρά τούτο οίεσθε δείν και
τα μή συγχωρηθέντα αυτό ποιείν εξείναι, πάν
2ο γάρ τουναντίον, και δι' αυτό τούτο και μισείν
και τιμωρείσθαι αυτόν οφείλετε, ότι και τη τιμή
και τη φιλανθρωπία τή παρ' υμών ουκ εν τού
τοις μόνοις , αλλά και εν τοις άλλοις άπασι καθ'
υμών ετόλμησε χρήσασθαι. σκοπείτε δέ εψηφί
L. Ε. σασθε """ τήν τε ειρήνην και την ομόνοιαν την προς
26 αλλήλους, "") και εμοί πεισθέντες, ταύτην ουτος
" πρυτανεύσαι κελευσθείς , ούτω διήγε , πρόφασιν
τήν του Καίσαρος ταφήν ποιησάμενος, ώστε "" πά
σαν μεν την πόλιν ολίγου καταπρησθήναι, παμπόλ
8ο λους δε αύθις φονευθήναι εβεβαιώσατε πάντα τα
δοθέντα τισι και νομοθετηθέντα προς του Καίσαρος,
*" ουχ ως καλώς πάντα έχοντα, (πολλού γε και δεί)
L.282.αλλ' ότι μηδέν αυτών μετακινηθήναι συνέφερεν, όπως
ανυπόπτως χωρίς υπούλου τινός αλλήλοις συνώμεν.
35 τούτων εξεταστής ούτος γενόμενος, πολλά μεν των
πραχθέντων υπ' αυτού "* καταλέλυκε, πολλά δε
έτερα ") αντενέγραφε και γάρ χώρας και πολι
τείας και ατελείας και άλλας τινάς τιμάς τούς τε
έχοντας αφήρηται, και ιδιώτας και ") βασιλέας και
kk) εί τις] ή τίς Μed. a. male. St.
1) μήτε έμελλήσατε] Corrigendum, μήτε έμελετήσατε, Dixerat
ΘΥ11ΙΥ1 Cicero: ήίhiί α υobία μπφuan decreturn, nihil cogitaιum, L.

έμελλήσατε, soil. ψηφίζεσθαι, ' tolerari potest.

m) εδώκατε] τινά εδώκατε, Οd, non male, Re, Pro praece
 LIBER xLv. c AEsAR ocTAviANUs. 825
a consuetudine nostra aliema invenietis. Quid enim A. U.c.
tandem mali est, si alter alterius loco Macedoniae 7**•
aut Galliae praefuturus erat? aut quid grave, si com
sul milites assumpsit? Verum haec demum gravia ac
misera sunt, regionem nostram infestari, socias ur
bes oppugnari, mostros milites contra nos armari,
nostris nos sumptibus peti: quorum vos nihil um
quam decrevistis, aut decreturi eratis. Nolite igitur
propterea, quod nonnulla ei dedistis, ideo etiam , ut
non data agat, ei permittere : neque quod aliqua
concessistis, ideo etiam, ut mom concessa faciat, li
citum existimare : sed contra odisse eum, ac suppli
cio afficere debetis, quod honoribus clementiaque
vestra, non in his quidem tantum, sed reliquis etiam
omnibus in rebus, contra vos abuti ausus fuit. Emim
vero considerate: pacem ac concordiam, me auctore,
mutuam decrevistis: cui procurandae quum Anto
nium praefecissetis, talem se is, arrepta ex funere
Caesaris curando occasione, gessit, ut tota propemo
dum urbs incendiis mixta, caedes iterum ingens ho
minum edita sit. Omnia, quae Caesar vel dederat
quibusdam, vel legibus sanxerat, confirmavistis; non
quasi bene se omnia haberent, quod longissime ab
est; sed quod videbatur expedire, ne quicquam eo
rum immutaretur, quo facilius sine suspicionibus et
simultatibus una degere possemus. Ei megotio Anto
nius exequendo praefectus, multa Caesaris acta ever
tit, multa in eius commentarios vicissim intulit;
agros, civitatem, immunitates, aliosque id genus
honores iis, qui iam habebant, privatis, regibus, ur
bibus ademit: aliis, qui nihil horum a Caesare acce
denti 3r., coniectat et tu Reiskius. St. Pro sequenti ääre, &re,
Med. a. pessime. Re.
mm) και ἐμοι πεισθέντες] Aut delendum xaì , aut legendum :
volojg' xovojvreg xal άμοι πεισθέντες. P. Sed nihil mutandum
videtnr. St.
n) &vvevêygaqs] videtur scribendum &vr*y£ygστρε: „Re. πολλὰ
8' ἐκ τῶν ἀτοῦ διαrayμάτων άπήλειψεν, ἐτερα δ' ἄνε£v£yQgipe.
R. Paulo post βασιλέας recte HS. L. sed ßtxou/eiws, RS. [De
inde παραττοιησαμένονs Med. a.]
 326 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

πόλεις, και τοις μή λαβούσι δέδωκε, παραποιησά

4ο μενος τα του Καίσαρος υπομνήματα και τους μεν
μηδέν εθελήσαντας αυτό προϊεσθαι, και τα δοθέντα
Ι. Β. αυτούς αφελόμενος τους δ’ ών ") αιτήσας έλαβε,
και εκείνα και τάλλα πάντα πωλήσας καίπερ
ύμείς αυτά ταύτα προορώμενοι , εψηφίσασθε,
45 " μηδεμίαν στήλην μετά τον του Καίσαρος θάνατον,
ώς και παρ' εκείνου "") δεδομένον τι έχουσαν, στήναι.
R.436.και ") μέντοι και μετά ταύτα ούτω πολύ τούτ’ εγί
γνετο και έλεγεν αναγκαίον είναι, τινά τών εν τοις
γράμμασι ") τους του Καίσαρος ευρεθέντων εκλεχθή
5ο ναί τε και πραχθήναι. ύμείς μένουν μετά των πρώ
των ανδρών προσετάξατε αυτό ταύτα " διαλέξαι"
εκείνος δε, ουδέν αυτών φροντίσας," *πάνθ' όσα έβούλετο,
L. C. μόνος, και περί τους νόμους, και περί τους φυγάδας
και περί τάλλα, ά μικρό πρόσθενείπον, ) εξειργάσατο.
55 ούτω που πάντα τα δοκούντα υμίν ποιείν βούλεται."
, Αρ' ουν εν τούτοις μόνον τοιούτος γέγονε, τα
δ' άλλα ορθώς διώκηκε, πού, πόθεν, ου " τα
χρήματα τα κοινά ") καταλειφθέντα υπό του Καί
σαρος επιζητήσαι και αποδείξαι κελευσθείς, ήρπα
60 κε , και τα μεν τους δανεισταϊς αποδέδωκε, τα
δε ες τρυφήν κατανάλωκεν , ώστε μηκέτ' αυτώ μη
δε τούτων τι περιείναι, ου "" το όνομα το του
δικτάτωρος μισησάντων υμών, διά την εκείνου δυ
L. D. ναστείαν, και παντελώς ") εκ της πολιτείας εκβα
65 λόντων, τούτο μεν, ώσπερ τι αυτό εφ' εαυτού αδι
κήσαι δυνάμενον, ουκ επιτέθειται, τα δε έργα αυ
ο) αιτήσας έλαβε) . ήτιάσασι, Μed. a. φuod prorsus alienum.
Rς Praecedens genitivus, ών recte iungitir verbo έλαβε. v. Fi
scher. animadνν. in Welleri Grammaticam Graecam Spec. ΙΙΙ.
Ρ. Ι. p. 376. St. -

oo) τo, guod ante δεδομένον legebatur, auctore, R. delevi.

Μinus enim placebat Reimari ratio, τινί legentis pro sequenti
τι. St.
Ρ) και μέντοι και μετά ταύτα) και μεν μετά ταύτα, Μed. a.
[Αι και μέντοι est et tamen, ut p. 285. Ο.] Paulo ante pro
δεδομένον τι, malim δεδομένον τινί. [Sed ν. not. oo.] Sequens
ούτω suspectum.. Re Μed. a. dat ούτως. Sed R. », Νum,
inquit, ούτω πολύς εν τούτω εγίγνετο, acriter urgeύαι λακc rem,
 LIBER XLV, CAESAR OcTAVIANUS. 827
Perant, ea tribuit, adulteratis ob hanc rem Caesaris A.U.c.
commentariis. Scilicet iis, qui nihil illi largiri vole- 71 1.
bant, iam data eripuit, aliis a quibus postulata acce
perat, cum haec, tum reliqua omnia vendidit. Quod
ipsum quum vos providissetis futurum, edicto cavi
stis, me post Caesaris exitum tabula ulla figeretur,
quae beneficium velut ab ipso tributum contineret :
tamen is post hoc edictum saepius eas fixit, quod
diceret necessarium esse, ut quaedam in libellis Cae
saris extantia et deligerentur et agerentur. Vos ut
de his rebus cum principibus civitatis conferret, ius
sistis: is vero adeo nullam horum rationem habuit,
ut solus omnia, quae ad leges, exules, caeteraque
modo recensita spectarent, agenda delegerit. Adeo
scilicet in omnibus auctoritatem vestram sequi in
stituit.&*
24. „Am vero in his tantum rebus talis fuit, re
liqua recte, administravit? Ubi ? unde hoc? Nonne
pecunias publicas a Caesare relictas conquirere et
inferre in aerarium iussus, ad se rapuit ? earumque
partem creditoribus suis reddidit, partem luxu con
sumsit, ut ne harum quidem ulla amplius ipsi por
tio superet? Nonne, quum nomen dictatoris, exo
sum vobis ob potentiam Caesaris, omnino ex repu
blica proscripsissetis, nomine tantum, quasi hoc per
se nocere posset, abstinuit; re ipsa autem sub com
ut publice proponeretur Iulii Caesaris testamentum.* Fortassis
oÜro ττολύ verti potest tam saepe. St.
q) τόν τοῦ Καίσ.] τοῖς του Kotg. L. probe. Re. Ita edidi.
Coiif. Lobeckii Parérga ad Phrynichum, p. 7 , 7. Sequens oJv
abest a Med. a. Pro ττggy$ijvou, R. coniicit προαyêijvou.
r) ÉÉngησαro] ' ££ougi&dato, Med. a. ' £§augησατο, Med. b.
§§vgjggio, T. I §§suoydoaro, V. a. quod habet speciem. Re.
Atque sic edidi, quia etiam ?5auguágato , quod e Med. a. attu
li, vitiose scriptum est pro ÉÉ&ugyóg«to. Accedit quod ne un
quam quidem me legisse memini aqristos verbi aiqsiv et com
positoriim primos, îonga et jongáunv. St. Mox ovto xov,
ex Med. a.7rov desideratur in vulgatis. Re. --

rr) wαταλειφόεντα] τα καταλειφὸ ἐντα Med. a. b. In iisdem

<deinde est ἐς rgvqojv. quod pro εὸς τqvφ. recepi. St.
s) êx abesí`a Med. a. 7 et utroque modo verbum ἐκράλλειν com
struitur, cum et sine praepositione.
 328 ΙΟ ΙΟΝΙSΗΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

του και την πλεονεξίαν εν τώ της ύπατείας προσ

ρήματι επιδέδεικται, ουχ υμείς μεν " πρύτανιν
") αυτόν της ομονοίας απεδείξατε, ούτος δε πόλε
7ο μον αυτός εφ' εαυτού τηλικoύτον, ούτε προσήκον
τα, ούτε εγνωσμένον, ανήρηται προς Καίσαρα και
Δέκιμον, "ούς ύμείς επαινείτε; μυρία δ' αν
είη λέγειν, εί τις επεξιέναι καθ' έκαστον εθελήσειεν,
ών υμείς μεν επετρέψατε αυτό ώς υπάτω διοι
L. Ε. κήσαι, εκείνος δ' ουδ' οτιούν ες δέον ") έπραξεν αλλά
76 και πάντα ταναντία καθ' υμών, τή παρ' υμών εξουσία
δοθείση χρώμενος, πεποίηκεν αρ' ουν ες υμάς αυ
τους ") αναδέξεσθε και ταύτα τα κακώς υπ' αυτού πε
πραγμένα, και αυτοί πάντων σφών αίτιοι γεγονέναι
8ο φήσετε, ότι την διοίκησιν αυτών και τον εξετασμόν
αυτό προσετάξατε, αλλά άτοπον ουδε γάρ, αν
στρατηγός ή και ") πρεσβευτής τις αιρεθείς μηδέν των
δεόντων δράση, τούτου την αιτίαν υμείς οι πέμψαν
τες αυτούς έξετε, και γάρ αν είη δεινόν, ει πάντες
85 οι προχειριζόμενοί τι πράξαι, τα μεν κέρδη και τας
L.283.τιμάς αυτοί λαμβάνoιεν, τα δε εγκλήματα και τάς
αιτίας εφ' υμάς αναφέροιεν."
,, Ούκουν ουδε ") τούτω προσέχειν προσήκει, λέ
γοντι υμείς *) γάρ " την Γαλατίαν άρ
90 χειν επετρέψατε, υμείς τα χρήματα τα κοι
να διοικήσαι εκελεύσατε , υμείς τα "* στρα
τεύματα τα εκ της Μακεδονίας εδώκατε, εψη
Η.437.Φίσθη μεν γαρ ταύτα ούτως, (εί γε δεί
τούτο ειπείν, αλλά ") μή και υπέρ τούτου
95 δίκην παρ' αυτού λαβείν δεί, ότι ταύθ' υμάς
ήνάγκασε γνώναι ) ου μέντοι και το τους φυ
t) πρύτανιν αυτόν της ομονοίας] Ita Τ. L. marg, φuod con
firmat V. a.. et Μed. a. Vulgo (et in Μed. b.] πρύτανιν αυτόν
εκ της ομονοίας,
tt) Εραία έπραξε Μed. a. Praecedens εις rursus in ες mn
tavi, St.
υ) αναδέξεσθε] αναδέξασθε, Μed. a. Μox και πάντα ταύτα τα
κακώς, R. haeς addens: ,,και πάντα idem est atque σύμπαντα."
Ε": ταύτα
λ. ί.
τα κακώς exhibent Ven, Μed. a. b. atque είc edi
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 329
*

sulari momine, dictaturae actiones, et potestatem ex- A.U.C.

ercuit? Nonne vos eum concordiae praefectum esse ?'*
voluistis, is vero suo arbitrio tantum bellum, neque
iustum, neque a vobis decretum, contra Caesarem
ac Decimum Brutum, a vobis laudatos, suscepit?
Denique, si quis singula persequi velit, innumera
proferri possent, quae sibi ut consuli ille a vobis
iniumcta, nullo modo ut par erat, gessit: sed com
traria omnia vestrae voluntati , potentia sibi a vobis
concessa adversus vosmet abusus, peregit. Nummam
igitur haec quoque male ab ipso acta in vos recipie
tis, vobisque causam eorum omnium adscribetis,
propterea quod administrationem executionemque ea
rum rerum ipsi commisistis ? id vero absurdum fue
rit. Neque vero si quis dux, aut legatus constitutus
a vobis, nihil recte gerat, eam culpam vobis susti
mendam, vos, qui misistis, existimabitis. Indignum
enim fuerit, ab iis, qui rebus gerendis praeficiuntur,
emolumenta honoresque capi, crimina et culpam vo
bis impingi.**
a5. ,,Quamobrem me Antonius quidem audien
dus est, si dicat: Vos tamen Galliam mihi gubernan
dam concessistis, vos pecuniae publicae procuratio
mem mihi mandavistis, vos mihi exercitum, qui ex
Macedonia veniebat, dedistis. Nam haec quidem ita
decreta sunt, (si quidem ita loquendum est, ac non
potius ab ipso poema exigenda, quod vos ea decer
nere coëgerit:) non tamen haec etiam, ut exules re

uu) argsofievrrjs] argsaßówns, Med. a.

w) τούτρ] τοῦτο, R. ut ad 1£yovtu pertineat. quo nom est opus.
Paulo antè, ἐφ' ημάς dat Med. a. St.
x), jusig y&o] An justs yojv? L. Minime vero elegantem usum
particülae y&Q7 velim aboleri. Re. Infra, σταατευματα τὰ ἐκ vult
R. cui obsecútus τα addidi. St.
y) &11α μά] sic HS. et L. ex emendatione Xyl. άλλὰ μήν,
RS. Haec Ré. μη scripserat etiam librarius Med. b. sed literam
v deinde adiecit. Verba, δεῖ δτι ταὐδ' υμάς, absunt a Med.
a. St.
 330 ΙΟ ΙΟΝΙSΗΙSΤΟ R Ι Α Ε Η ΟΜ Α Ν ΑΕ

γάδας κατάγειν , ουδε το τους νόμους πα

ρεγγράφειν, ουδε το τάς πολιτείας και **" τάς
ατελείας πωλείν, ουδε το τά κοινά κλέπτειν,
Ι. Β. ουδε το τά των συμμάχων άρπάζειν , ουδε
1 το τάς πόλεις κακουργείν, ουδε το της πα
τρίδος τυραννείν επιχειρείν, εδώκατέ ποτε αυ
τώ, ουδε γάρ ουδ' άλλω τινί (καίτοι πολ
λά πολλοίς ψηφισάμενοι) συνεχωρήσατε όσα έ
5 βούλοντο, αλλά και δίκην αεί ποτε παρά των
τοιούτων , ") όσων γε και έδυνήθητε , ελά
βετε ώσπερ που και παρ' αυτού τούτου λή
ψεσθε , άν γε εμοι νύν πεισθήτε. και γάρ
ουδε επί τούτων μόνον τοιούτος γέγονεν, οποίον
1ο αυτόν ίστε και έωράκατε , αλλά και επι πάν
L. C. των απλώς όσα πώποτε προς **) τα κοινά προσελ
θών πέπραχε. "
,, Τον γάρ δή ίδιον αυτού βίον, τάς τε ιδίας
*** ασελγείας και πλεονεξίας, εκών παραλείψω,
15 ουχ ότι ουχί πολλά και δεινά και εν εκείνοις
εύροι **) τις αυτόν πεποιηκότα, αλλ' ότι αιδούμαι,
νή τον Ηρακλέα, ακριβώς καθ' έκαστον, άλλως
τε προς ουδέν ήττον ειδότας υμάς , λέγειν
όπως μεν τήν ώραν την εν "*) παισιν υμίν διέθετο,
20 όπως δε την ακμήν την εφ' ήβη απεκήρυξε
τάς εταιρήσεις αυτού τάς λαθραίας , τάς πορ
νείας τάς εμφανείς όσα έπαθεν ως ενεδέχετο,
L. D. όσα έδρασεν ") ώς ήδυνήθη τους κώμους, τάς
μέθας , τάλλα πάντα τα τούτοις επόμενα.
25 αδύνατον γάρ έστιν άνθρωπον έντε ασελγεία
και εν αναισχυντία τοσαύτη τραφέντα , μή ου
πάντα τον εαυτού βίον μιάναι, όθενπερ και
επί τα κοινά από των ιδίων και την κιναιδίαν
και την πλεονεξίαν προήγαγε, ταύτα μεν - ούν
80 εάσω , και νή Δία και την " ες Αίγυπτον
z) όσων] Ita scripsi auctoritate cod. V. a. Μed. a. quod et
rei melius convenit, quam vulgatum όσην Re, quod etiam
Μed. b. habet. St.
zz) τα] το Μed. a.
"
 ILIBER XL V. CAESAR OCTAVIANUS. 331

stitneret, ut, alias leges in Caesaris tabulas inscribe- A.U.c.

ret, ut civitatis ius, remissionesque vectigalium di- ?**•
venderet, ut publicam pecuniam pecularetur, ut res
sociorum diriperet, ut urbes maleficiis infestaret, ut
tyrannidem in patriam affectaret, unquam ei conces
sistis. Eam enim potestatem neque Antonio, neque
ulli alii , quantumvis multa multis decreveritis, un
quam dedistis, ut pro sua libidine omnia ageret: sed
supplicio quotquot potuistis eorum, qui haec comati
essent, affecistis ; quo sane et afficietis Antonium, si
quid mea oratio apud vos valebit. Quippe is non
in his modo rebus talem se praebmit, qualem vos
eum nostis, et experti estis; sed in omnibus omnino
suis actionibus, quas gessit unquam, ex quo ad rem
publicam accessit.**
26. „Nam de privata eius vita, et privatis eius
libidinibus ac cupiditatibus, de industria nihil di
cam: non quod non multa possint eius gravia flagi
tia referri, sed quod pudeat mehercle apud vos, qui
bus mecum haec nota sunt, singillatim et studiose
commemorare ; quomodo pueritiam suam instituerit:
quomodo florem adolescentiae prostituerit: quomodo
clam meretrix, palam scortator fuerit: quomodo pro
viribus suis omnia et passus sit, et fecerit turpia :
quomodo lustris ac temulentia, aliisque horum vitio
rum comitibus vitiis deditus vixerit. Fieri enim mom
poterat, quin homo, in ea libidine atque impuden
tia educatus, omnem suam vitam contaminaret: un
de et ille a rebus privatis obscoenas voluptates et
avaritiam ad publicas attulit. Haec igitur omittam,
eiusque per Iovem! etiam in Aegyptum ad Gabi

**] τις αὐτόν] Desidero äv post tug. St.

. zzz) παισιν] πος iv Med. a. Mox idem et Med. b. dant έφή
βης. St.
a) dis j8vvrj6n] άφ' ούττερ ή8vyfj0m, V. a. Med. a. Re.
Gogitavi âliquänäö:. δσα ἐπωδεν, ἐν ἐγέδ£y£vo (id est, jp' &v
Hrgòyero zaâ€iv), άσα ἐδοασεν, ούς rjövvjùn. Sed béne habet
wulgata. ajs saginificat quum. R.
 332 Ι) ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜΑΝ ΑΕ

αυτού προς Γαουίνιον αποδημίαν , τήν τε

*** ες Γαλατίαν προς Καίσαρα απόδρασιν,
ίνα μή μέ τις φή πάντα ακριβολογείσθαι"
αισχυνθείς υπέρ υμών, ότι τοιούτον αυτόν όντα
L. Ε. ειδότες , και δήμαρχον , και ίππαρχον ,
86 και μετά τούτο και ύπατον απεδείξατε ά δε
επ' αυτούς τούτοις ") παρώνησε, και εκακούρ
γησε, μόνα νύν ερώ."
Β.438. ,, Ούτος τοίνυν " δημαρχήσας, πρώτον μεν
4o απάντων εκώλυσεν υμάς τα τότε περιστάντα
πράγματα εύ θέσθαι, βοών και κεκραγώς, και
L.284 μόνος εξ άπάντων εναντιούμενος τη κοινή της
πόλεως ειρήνη, έπειτα δε , επειδή αγανακτήσαν
τες έψηφίσασθε δι' αυτόν άπερ έψηφίσασθε,
45 τούτο μεν, εκ της πόλεως εξέδρα, την αρχήν έγκα
ταλιπών, ώ " μηδεμίαν ") νύκτά εκ των νόμων απο
δημήσαι εξήν τούτο δε, ες τα του Καίσαρος όπλα
αυτομολήσας, εκείνόν τε επί την πατρίδα επήγαγε,
και υμάς έκ τε της Ρώμης και εκ της άλλης Ιταλίας
5ο όλης εξήλασε και εν ολίγω πάντων των κακών των
έμφυλίων των μετά ταύθ' υμίν συμβάντων αιτιώτα
L. Β. τος εγένετο, ει γάρ μή τότε τους βουλήμασιν υμών
αντεπεπράχει, ουκ άν ποτε ο Καίσαρ. ") ούτος σκή
ψιν ουδεμίαν των πολέμωνεύρήκει ούτε ει και τα
55 μάλιστα απηναισχύντει, δύναμίν τε τινα αξιόχρεων
παρά τα δόγματα ") υμών ήθροίκει αλλ' ήτοι άκων
εκ των όπλων, ή και έκών έσεσωφρόνιστο. νύν δε
ούτός έστιν ο και εκείνω τας προφάσεις ενδούς, και
το της βουλής αξίωμα καταλύσας, τό, τε θρά
60 σος των στρατιωτών επαυξήσας " ούτος ο τό σπέρ
μα των κακών τών μετά ταύτα εκφύντων εμβα
λών, ούτος ο κοινός αλιτήριος ουχ ημών μόνον, αλ
b) παρoίνησε] παρώνησε, V: a. Μed. a. b. φuod recipiendum
putavi, guanquam mallem επαρώνησε, guae est forma Αιtica.
Conf. Ρ. 284. D. et Lobeck. ad Phrynichi Εclog. p. 154. St.
Lb) νύκτα εκ των νόμων] εκ των νόμων νύκτα Μed. a. Paulo
poει Μεά. Α. Β. ημάς , pro υμάς. Εt deinde Μed. a. ημίν et
ήμων. St.
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 333

mium profectionem, et in Galliam ad Caesarem fu- A. U.c.

gam: me omnia me morosius persequi velle dicat ?'*
quispiam ; vestra causa pudore affectus, quod eum,
quum talem esse sciebatis, tamem tribunum plebis,
magistrum equitum, denique consulem creavistis.
Tantum , in medium adducam, quibus his ipsis im
magistratibus per temulentiam et petulantiam flagitiis
debacchatus sit.**

[27. ,,Tribumus nempe plebis primo omnium vo

bis obstitit, quo minus res tum circumstantes recte
constitueretis, clamitans vociferansque , et unus
omnium communi urbis paci sese opponens. Post
quam vos indigne id ferentes , propter ipsum decre
vistis, quae tumc decreta fuerunt; non tantum, reli
cto magistratu suo, urbe profugit, a qua ei unam
noctem abesse per leges non licebat : sed et ad Cae
saris arma confugiens, eum adversus patriam addu
xit: vosque Roma et tota ex Italia exturbavit, ac
fere omnium eorum malorum, quae postea in bello
civili pertulimus, causa 'praecipua fuit. Nisi enim
se is tum vestris consiliis opposuisset, numquam Cae
sar ille belli causam aliquam invenire potuisset: aut,
si vel ad extremam impudentiam progressus, praeter
vestra decreta copias iustas contraxisset; tamen aut
ultro, aut vi coactus, ab armis ad sanam rediisset
mentem. Nunc unus est Antonius, qui occasiones
Caesari suppeditavit, senatus dignitatem evertit, mi
litum audaciam auxit: is semina eorum , quae post
pullulaverunt, malorum iecit: is communis, non mo
strum modo, sed totius prope orbis terrarum, pestis

c), ojros] Forte gitâs gitos, Qd. sine necessitate : etiam, si

crürös pro ούτος voluit substitui. Re. Mox τφ πολίμφ, et de
inde δύναμίν yë zuvor, R.
cc) jμέν] iuów Med. a. Mox &xov ix τόν έπιων, i xal
#wojv scribere me iussit ipsius sententiae ratio, pro ἐκόν ἐκ τ.
8r-1. *) x. &wov. Dubito enim an £x τόν έπλον aliud quid si
gnificáre hic possit,. quam διὰ τῶν ἀπλαν. Deinde ἐστι Med. b.
pro ἐστιν. Postea dλητήquos Med. a. St. -
 834 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤ Ο RΙΑ Ε Η Ο ΜΑΝ ΑΕ

Ι. C. λά και της οικουμένης ολίγου πάσης γενόμενος ώς

που και το δαιμόνιον ") εναργέστατα εσήμηνεν, ότε
65 γούν τους θαυμαστούς εκείνους νόμους εσέφερε,
"ο βροντών πάντα και αστραπών επληρώθη ών ου
δεν ο μιαρός ούτος, καίπερ " οιωνιστής είναι λέγων,
φροντίσας, μεγάλων κακών και πολλών, (ώσπερ
είπον) ου την πόλιν μόνον, αλλά και την οικουμένην
7ο επλήρωσε. "
» Μετά ταύτα τοίνυν τί μεν δεί λέγειν ως επ'
"* ενιαυτόν όλον ιππάρχησεν, ο μήπω πρότερον
εγεγόνει, τί δ' ότι ") και τότε μεθ' υμώντε
L. D. επαρώνει, κανταϊς εκκλησίαις την κραιπάλην
75 επ' αυτού του βήματος μεταξύ δημηγορών
" εξήμει, τί δ' ότι και πόρνους και πόρνας,
και γελωτοποιούς , ουχ ότι άνδρας, αλλά και
γυναίκας, "* μετά των ραβδούχων δαφνηφορούν
των επαγόμενος , την Ιταλίαν περιήει ; τί δ'
80 " ότι ") την τού Πομπηίου ουσίαν μόνος αν
θρώπων αγοράσαι ετόλμησε , μήτε το εαυτού
R.439.αξίωμα, μήτε την εκείνου μνήμην αιδεσθείς , αλλ'
εφ' οίς πάντες **) έτι και τότε εθρηνούμεν, ταύτα
μεθ' ηδονής άρπάσας, και γάρ επ' εκείνα και επ'
85 άλλα πολλά επεπήδησεν , ώς "" μηδεμίαν αυτών
L. Ε. τιμήν αποδώσων, αλλά και ταύτην μετά πάσης
ύβρεως και βίας εσεπράχθη ούτως αυτού και
ο Καίσαρ κατέγνω, και πάνθ' όσαπερ έκτήσα
το, παμπληθή τε γενόμενα, και εκ παντός τρό
9o που αργυρολογηθέντα, κατακεκύβευκε, και κατα
πεπόρνευκε, και καταβέβρωκε, και καταπέπωκεν,
" ώσπερ ή χάρυβδις. "+) ταύτα μεν εάσω."

σce) εναργέστατα] εναργώς, Ven. Μed. a. b. Μox Μedicei

εσέφερε exhibent, sed μεγάλων, ante κακών, Μed. a. omittit.
Ιdem scribit επλήρωσεν. St.
d) και τότε] Rectius και ποτε. Ciceroni deinceps, aut aliφuαπ
είο, L, Inιο τότε, cum esset Μagister equitum. Μox pro μεθ'
τιμών, Χylandrum καθ' υμών legisse, ex"νersione credo, con
iicit Οd... Ιta vero ille: υουί Ρεη εθνιειatem illusit, probante L.
Sed nee illa lectio ex versione erui potest, mec ipέa versio satis
 L IBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 835

fuit. Quod ipsum etiam divinitus evidentissime de- A.U.C.

monstratum est. Quum emim admirabiles illas suas 7***
rogationes ferret, omnia tonitribus ac fulguribus re
pleta sunt : quae sceleratus ille, quamvis se augurem
esse diceret, pro nihilo habens , multis (ut dixi) ac
magnis malis non urbem solam , sed omnes terras
replevit.“ -

28. ,,Quid dicam, quemadmodum postea toto

anno fuerit magister equitum? quod ante ipsum fe
cit nemo. Quid quod tunc etiam apud vos baccha
tus est, inque concionibus, pro ipsis rostris, inter
concionandum, crapulam evomuit ? quid, quod exo
letos, ac scorta, et ioculatores , non viros modo, sed
etiam feminas,. cum lictoribus laureatos fasces gestan
tibus, secum ducens, Italiam circumivit? quid, quod
solus omnium hominum Pompeii bona emere ausus
est, neque suam dignitatem, neque illius memoriam
reveritus? eaque cum voluptate rapuit, quae nobis
etiamnum luctum movebant? Quippe et in ea bona,
et in multa alia invasit, sperans sibi pretium num
quam fore persolvendum : quanquam id non sine
summa contumelia ac vi ab eo Caesar exegit: adeo
scilicet damnandum hominem et ipse existimabat.
Caeterum Antonius tot tantasque possessiones, pecu
niamque omni ratione compilatam, Charybdis cuius
dam instar, alea, scortis, helluando, compotandoque
absorbuit. Verum haec quoque mitto.**

placet. Re. Deinde ἐπαρφνει est in Med. a. b. Sed R. con

iicit: xo* ráre μεδύοον τε Τόμiv £verragotvsv. ubi saltem μεόύων
blanditur. . Gerte Xenophoni Anab. V. 8. 2. dixit: Au£υτίαν πα
qq6v ngor. Sed tamen cùm opponantur inter se uεδ' ύμῶν et ἐν
+&is èxxÁnotaus, nihil mutavi, nisi quod ἐπαQφves pro ἐπαqot
ve* scripsi. v. ad p. 283. E. St.
$,*j; τοῦ Πομπ.]
ed. b.
Ita Med. a. Editi του non agnoscunt, nec

e*) itv xal r6rs g6onvoöusv] £tv xal vjv, djs xal τότε, δgri
voûu£v, R. Sed £r, explico nunc adhuc. St.
St) tgiira] xal ταύτα, R. Mox aut &; is τὸ κοινόν, aut alς
*° xowów, R, vult. St.
 336 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

», Τάς δε δή ύβρεις, ας το κοινόν ύβρισε, και

τάς σφαγάς , άς " κατά πάσαν ομοίως την
Ι..285.πόλιν ειργάσατο, πώς άν τις σιωπήσειεν, ή ου
96 μέμνησθε, ") πώς μεν βαρύς ύμίν και αυτή τη όψει,
βαρύτατος δε τους έργοις εγένετο, ός τις (ώ γή
και θεοί) πρώτον μεν ετόλμησεν ενταύθα, εντός
του τείχους, εν τη αγορά, εν τώ βουλευτηρίω,
και εν τω Καπιτωλίω, τό, τε """ έσθημα άμα το
1 περιπόρφυρον ενδύεσθαι, και ξίφος παραζώννυσθαι,
ραβδούχοις τε χρήσθαι, και υπό στρατιωτών δορυ
φορείσθαι έπειτα, δυνηθείς αν και τους των άλλων
θορύβους καταπαύσαι, ου μόνον ουκ εποίησε τού
5 το, αλλά και ομονοούντας") υμάς **" εστασίασε, τη μεν
Ι. Β. αυτός, τη δε και δι' ετέρων, και μέντοι και αυτούς εκεί
νους ") εν τώ μέρει προσλαμβάνων, και τότε μεν συναι
ρόμενος, αιτιώτατος μεν εγένετο παμπληθείς σφών
σφαγήναι, αιτιώτατος δε του μή πάντα τα του Πόν
10 του τών τε Πάρθων ευθύς τότε επί τή κατά του Φαρ
νάκου νίκη χειρωθήναι, προς γάρ τοι τα πραττόμενα
υπ' αυτού δεύρο διά ταχέων ο Καίσαρ *** επειχθείς,
ουδέν εκείνων ***) ώς γε και ήδυνήθη παντελώς κα
τειργάσατο."
L, C. ,, Και ουδε ταύτα μέντοι αυτόν εσωφρόνισεν
15 αλλ' υπατεύσας, γυμνός, ώ πατέρες, γυμνός
και μεμυρισμένος ές τε την αγοράν εσήλθε,
πρόφασιν τα Λυκαία ποιησάμενος κανταύθα
προς το βήμα μετά των ραβδούχων προσήλθε,
και εκεί κάτωθεν εδημηγόρησεν όπερ, αφ' ου
20 γέγονεν ή πόλις, ουδένα άλλον ουχ ότι ύπατον,
αλλ' ουδε στρατηγόν, ουδε δήμαρχον, ουδ' αγορα
νόμον ουδείς οίδε πεποιηκότα. *** τα γάρ Αυ
καία ήν, και """ επί του εταιρικού του Ιουλίου
ετέτακτο. ταύτα γάρ ) ο *** Σέξστος αυτόν ο
R.440.Κλώδιος , των δισχιλίων πλέθρων των εν τη
ee) πώς μεν βαρύς] πώς βαρύς μεν Μed. a. b. St.
eee) υμάς έστασίασε) υμάς έστασίασεν Μed. a. , Μox post εκεί
νους, haec addenda R. putat: και πάλιν τους αντιστασιωτας
σφών. Αd seguentia verba, και τότε μεν συναιρόμενος, Re, in
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 337

29. ,,Contumelias autem eius in rempublicam, A. U.c.

caedesque per universam urbem ab eo editas, quis ?'*
silentio praetereat ? Meministis vero, ut aspectu ipso
vobis gravis, longe molestissimus actis suis fuerit :
qui, proh deos! proh terram! primum ausus fuit hoc
in loco, intra moenia, in foro, in curia, in Capito
lio, vestem simul purpura praetextam gestare, et gla
dio se accingere, lictoribus iuxta et militum praesi
dio uti. Deinde quum posset etiam aliorum tumul
tus sedare, mom modo id omisit, sed partim sua
ipsius, partim aliorum opera, vos concordes ad dis
sidia concitavit. Enimvero ipsas illas factiones alter
nis vicibus sibi adiungens, atque adiuvans, praeci
pua causa fuit, ut ex iis complures occiderentur, et
ne Ponti reliquae partes Parthorumque, statim post
obtentam de Pharnace victoriam in nostram redige
rentur potestatem. Nam propter res ab eo commo
tas, coactus Caesar huc celeriter properare, nihil eo
rum ut potuisset penitus perfecit.**
5o. ,,Sed me haec quidem Antonio resipiscendi
occasionem attulerunt. Consul enimvero mudus, P. C.
nudus, unguentisque delibutus, im forum venit, sub
specie Lupercalium peragendorum : progressusque
cum lictoribus ad rostra, ibi quidem ab inferiore
loco concionem habuit: quod post urbem conditam,
a memine, non modo consule, sed me praetore qui
dem aut tribuno plebis, aut aedile, quisquam factum
esse meminit. Nimirum agenda ei erant Lupercalia,
quippe qui collegio Iulio praeesset: et haec Sextus
Clodius eum loqui docuit, accepta mercede, duobus

Addendis haec motavit: „Forte τοτά — tor?. Alterum enim

membrum deest, sive τοτε δε παqδούς velis cum Reiskio , , •ive
xqoìåuevos, sive xa6augóv, aut αντικαθαιQóv, aut ταπεινῶσας,
aut κατύλύσας. Haec Dio p. 275. D. et p. 313. C.“ St.
e* *) έστε] άς ys, R. quod recepi. Fortasse tamem etiam hoc
loco άστε servari poterat. v, ad p. 413. B. St.
f) ό Σ$$oros] ό Σάτος Med. a. St.
LOionis 1Rom. Hist. Tom. II. Y
 338 Γ Ι Ο Ν ΙS Η ΙSΤΟR ΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ
26 Λεοντίνων γή δοθέντων, εξεπαίδευσεν, αλλά και
L. D. υπάτευες, ώ χρηστε, (ερώ γαρ ώς προς πα.
ρόντα σε) ") και ούτε έπρεπέ σοι, ούτε εξήν
τοιούτω όντι, ") εν τη αγορά πρός τό βήματι,
πάντων ημών παρόντων, τοιαύτ' ειπείν, """ να άμα
3ο τε το θαυμαστόν σου σώμα και εύσαρκον και ") βδε
λυρόν θεωρώμεν, και της μιαράς σου φωνής τής
μεμυρισμένης τα δεινά εκείνα λεγούσης ακουωμεν.
τούτο
έτερον γαρ """"βούλομαι
περί του στόματός
τα μεν σου
γαρ μάλλον,
Δυκαία ήκαι
τι
ειπείν
35 άλλως αν της προσηκούσης θρησκείας ουκ έτυχε,
κ) συ δε πάσαν ομου την πόλιν κατήσχυνας να μη
δεν μηδέπω περί των τότε λεχθέντων είπω. τίς
Ε. Ε. γαρ ουκ οίδεν ότι η ύπατεία, δημοσία του δήμου παν
τός έστι, και δεί το αξίωμα αυτής πανταχού σώζε
4ο σθαι, και μηδαμού μήτε γυμνούσθαι, μήθ' ύβρίζεσθαι"
» Τάχα γ' αν ούτος ή *" τον Οράτιον τον πα
λαιόν εκείνον, ή και την ") Κλoιλίαν την αρχαίαν
έμιμήσατο ών ή μεν την εσθήτα πάσαν ενδεδυ
κυία, τον ποταμόν διενήξατο ο δε και μετά των
45 όπλων ες το ρεύμα εαυτόν ενέβαλεν. ") άξιόν
γε "4" * ου γαρ και τούτου τινά εικόνα στήσαι, ίν ο
L.286 μεν και εν τω Τιβέριδι ωπλισμένος, ο δε και εν
τη αγορά γυμνός ορώτο, και γάρ τοι δια ταύ
τα εκείνοι μεν ημάς και έσωζον και ήλευθέρουν
5ο ούτος δε πάσαν μεν την ελευθερίαν ημών, όσον επ'
αυτό ήν, αφείλετο, πάσαν δε την δημοκρατίαν ") κα
τέλυσε και δεσπότην μεν αντί υπάτου, τύραν
νον δε αντί δικτάτωρος ημίν αντικατέστησε, μέμνη
σθε γαρ, oία μεν προσελθών προς το βήμα είπεν,
g) και ούτε έπρεπέ σοι, ούτε] Sic recte L. iudicavit scriben
dum, pro vulgaιο, και ότε έπρεπέ σοι. Πlud enim confirmat
V. a. Μinus apte emendaverat Χ. και ότε μήτε έπρεπέ σοι.
b) τη αγορά] εν τη αγορά, Χ. φuem sum secutιs., Νam εν a
poetis tantum omitti solet. ν. Ηernsterhus. et Locella ad Χeno
Ε Εphes. Ε. 17:: St., Μox,, post ειπείν,
. ε ddit: τε και πράξαι Re. in Αddendis.
probabili ratione
i) εύσαρκον και βδελυρον] Νihil cognatum inter haec: sed
σώμα εύσαρκον
dixerat obesum gtκαι τρυφερόν
delicarum scribendum,
corpu". L. sicut Cicero quogue Α

k) συ πάσαν oμού την πόλιν] σύ δε πάσαν etc, Μed. a. b. Ven.

 ILIBER XLV. CAESAR OcTAVIANUS. , 339
millibus iugerum agri Leontini. At vero consulatum A.U.C.
gerebas, vir bone, (loquar enim tanquam ad prae- 7'':
sentem) et minime decebat, aut licebat tibi, in ea
dignitate constituto, in foro, apud rostra, omnibus
nobis praesentibus, talia perorare: ut simul corpus
tuum admirabile, obesum illud, et delicatum videre
mus: unctamque tuam impuram vocem gravia istaec
proferentem audiremus. Haec enim de tuo ore di
cere, quam, aliquid aliud, malo. Scilicet Lupercalia
debita sua cerimonia caruissent, misi tu totam urbem
eo gestu, ne quid porro dicam de oratione, dede
corasses. Quis enim ignorat, consulatum totius po
puli publicum esse, cuius maiestatem ubique com
servare, nullo modo autem denudare, turpitudineve
afficere oporteat? **
51. ,,Horatium illum priscum, credo, Antonius
imitatus est, aut antiquam illam Cloeliam: quorum
haec omni vestitu induta fluvium tramavit: ille, etiam
armatus, se in flumem abiecit. Dignum profecto An
tonium, cui ipsi quoque statua ponatur, ut Horatius,
sicut erat in Tiberi quoque, armatus, hic, ut fuit
mudus in foro etiam, conspiciatur. Isti quidem nos
hoc facto servarunt, ac in libertatem asseruerunt:
hic vero, quantum in ipso fuit, omni libertate nos
spoliavit, popularem reipublicae statum omnem dis
solvit, dominum pro consule, tyrannum pro dicta
tore mobis substituit. Etenim memoria tenetis, quae
progressus ad rostra dixerit, quae conscensis rostris
Ita edidi. St. et μη σῦ πᾶσαν etc. X. et L. qui et post xorrj
oyvvas addit τφ σχήματι τούτφ ex Cic. nisi tu totam urbem eo
gestu, ne quid dicam de oratione, dedecorasses, w

1) rijv κΛοιλίαν] Sic HS. et L. ex emendatigne Xyl. τόν Κω

»1t&v t6v dozviov, v. b. cuius librarius .9oclitem forte _Hora
tium adhuc habuit in animo. rijv Koxuav, RS. [rijv Kouiaw
Med. a.
m) iis, ys où yàg xal] Videntur haec transposita, .gù, yéo,
&guóv. ys, X. Miiiu$ placet. Videtur Dio scripsisse: &;v6v y
oJv άρα χαι, L. Tranispositionem illam Re. in Addendis ipse
proponit. Conf. not. 1 46. * St. • •

mim) ματ£λνσε] κατάλυσεν, Med. a. et paulo post dvrsxwté

otmos.
η St. Y 2
 340 Ι) Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ R ΟΜΑΝ ΑΕ

55 οία δε αναβας επ' αυτό έπραξε, καίτοι όστις ετόλ

μησε, Ρωμαϊός τε ών και υπατεύων, βασιλέα τι
να Ρωμαίων, έν τε τη αγορά τη Ρωμαία, και
L. Β. **7 πρός τώ βήματι τό Ελευθερίω, παντός μεν του
R.441.δήμου, πάσης δε της βουλής παρούσης, ανειπείν,
60 και τό, τε διάδημα ευθύς επί την κεφαλήν αυτού
επιθείναι, και προσκαταψεύσασθαι πάντων ημών
ακουόντων, "" ότι αυτοί ταύτα αυτό και ειπείν και
πράξαι έπεσκήψαμεν τί μεν ουκ άν των δεινοτάτων
τολμήσειε, τίνος δ' άν των χαλεπωτάτων απόσχοιτο;"
65 ,, Ημείς, ' ώ Αντώνιε, ημείς ") σοί ταύτ' ενετειλά
μεθα, " οι τούς Ταρκυνίους εξελάσαντες, οι τον
Βρούτον αγαπήσαντες, οι τόν Καπιτωλίνον κατα
κρημνίσαντες, οι ") τον Σπούριον αποκτείναντες, ημείς
βασιλέα τινά ασπάσασθαι σε προσετάξαμεν, οι
L. C. και αυτήν την επωνυμίαν αυτού, και προσέτι και
71 την του δικτάτωρος δι' εκείνην, "" επάρατον ποιη
σάμενοι, ημείς τύραννον τινά αποδείξαί σοι εκε
λεύσαμεν, *** oι τον Πύρρον εκ της Ιταλίας έκ
βαλόντες, οι τον Αντίοχον *** υπέρ τον Ταύρον
75 απελάσαντες; ") οι """ και Μακεδονίαν τυραννου
μένην παύσαντες; *** ου μά τάς ράβδους τας
Ουαλερίου, """ και τον νόμον του Πορκίου ου
μά """ το σκέλος το Ορατίου, και """ την χείρα
του Μουκίου ου μα """ το δόρυ το Δεκίου, και
80 """ το ξίφος το Βρούτου, συ δε , ώ παγκάκιστε,
και εδέου και ικέτευες, ίνα δουλεύσης "ο ώς Πο
στούμιος, όπως Σαυνίταις ") εκδοθής " * ώς Ρηγούλος,
L. D. όπως Καρχηδονίοις ") αποδοθής *** ώς Κούρτιος, ίνα ες
το χάσμα ") εμπέσης, και που τούτο γεγραμμένον εύ
85 ρες, ώσπερ και το """ τους Κρήτας ελευθέρους μετά
τήν του Βρούτου αρχήν γενέσθαι, ών ημείς ") εκείνον
μετά τον του Καίσαρος θάνατον άρξαι εψηφισάμεθα."
n) σοί] οι Μed. a. et mox Ταρκυϊνίους. Deinde Καπιτώλιον
Μed. a. b. Sed cum sit Μanlii cognomen, Καπιτωλίνον ser
vavi. ν. ad p. 76. D. St.
nn) τον Σπούριον] Fere dixerim scribendum esse τους Σπου
ΙRe. iή Cassium
ρίους, Αddendis. Ρ et Μelium. Ιta Cicero,y laudatus5 not.
nempe not. 149 -
 LIBER XLV. CAESAR OcTAVIANUS. 841
egerit. Nam qui, quum esset Romanus, ac praeter- A. U.c.
ea consul, ausus est aliquem Romanorum in foro ?***
Romano, apud rostra Libertati sacra, omni populo,
universo senatu praesente, regem nominare, diade
maque capiti eius statim imponere, addereque hoc
mobis omnibus exaudientibus mendacium, a nobis
sibi iniunctum esse, ut haec diceret faceretque : qui
inquam is non extrema quaevis ausit? aut a qua re,
etiam gravissima, se continere possit ? **
52. ,,Nosme igitur tibi, M. Antoni, nos haec
mandavimus ? qui Tarquinios eiecimus, Brutum di
leximus, Manlium Capitolinum de saxo deiecimus,
Spurium occidimus? nos te regem aliquem salutare ,
iussimus, qui illud nomen, atque huius causa etiam
dictatoris appellationem, diris execrationibus devovi
mus? nos tibi tyranni alicuius constituendi potesta
tem dedimus, qui Pyrrhum ex Italia profligavimus,
Antiochum ultra Taurum montem repulimus, qui
Macedoniam tyrannide pressam liberavimus? non ita,
mom per fasces Valerii, per legem Porcii, per crus
Horatii, per manum Mucii, per hastam Decii, per
gladium Bruti. Tu autem, hominum sceleratissime,
supplex adeo factus oravisti, uti servires: scilicet
exemplo Postumii, ut Samnitibus dederere: Regu
Jive, ut Carthaginiensibus reddereris: aut Curtii, ut
in hiatum praecipitare tibi liceret. Ubi vero id scri
ptum invenisti? quemadmodum hoc quoque, ut Cre
tenses post Bruti praefecturam liberi forent? quibus
uti imperaret, nos post Caesaris mortem decrevimus.**
o) oi xal Maxeöovtav tvqccvvovu£vrjv παύσαντες] Haec deside
rabantur in editionibus Dionis, addita numc ex cod. Med. a.
apud Gronov. p. 1 14. et V. a. [Mox. τόν, IIqoxtov Med. a. b.
Iidem pro τοῦ Movxiov habent trjv Movxlov.]
p) £x8o8ijs — αποδοθῆς — £μπάσης] Putes tertias personas
reponendas"esse: £x8o6j, &ποδοδj, ?μπάση, R. Pro ἀποδοδjs,
dat παρσόοόijs, V. a. [Mox yeyQauu$ vos Med. a.]
q) ?zeivov] Accessit ex Med. a. et vix abesse posse videtur,
Re, Sed abest etiam a Med. b. qui idem articulum τοῦ , ante
BQovrov , omisit. Infra Med. a. dat dλητqguojôq. St.
-
 342 Γ) ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟ RΙ Α Ε R Ο Μ Α Ν ΑΕ

,,Είτ' εν τοσούτοις και τηλικούτοις πράγμασι

την αλιτηριώδη γνώμην αυτού πεφωρακότες, ου τι
90 μωρήσεσθε αυτόν, αλλά αναμένετε και τώ έργωμα,
θεϊν, τί άν δράσειεν υμάς ωπλισμένος , ο τοι
αύτα γυμνός ειργασμένος, ή οίεσθε ότι ουκ επι
L. Ε. θυμεί της τυραννίδος, ότι ουκ εύχεται ποτε αυ
R.442 της τυχείν, αλλ' εκβαλεί ποτε εκ της διανοίας την
95 έφεσιν ταύτην, ήν άπαξ ες τον νούν εγκατέθετο,
και καταβαλεί ποτε την ελπίδα της μοναρχίας,
υπέρ ής τοιαύτα και ειπών και ποιήσας, ατιμώ
ρητος εγένετο, και τις ") ανθρώπων, ά αν άλλω τω
συμπράξαι , της φωνής της αυτού μόνης κυριεύων,
Ε.. 287 επιχειρήσειε, ") ταύτ' ουκ άν αυτός εαυτώ δυνη
1 θείς ) κατεργάσαιτο, τίς δ' άν έτερον, τύραν
νον, και επί την πατρίδα και εφ' εαυτόν άμα,
αποδείξαι τολμήσας , ουκ αν αυτός μοναρχήσαι
θελήσειεν;"
,,"Ωστε ει και τότε αυτού εφείσασθε, αλλά νύν
5 γε και δι' εκείνα αυτόν μισήσατε μηδ' εθελήση
τε ") μαθείν, τί κατορθώσας οία βούλεται δράσειν.
αλλ' εκ των ήδη προτετολμημένων αυτώ, το μη
δεν έτι παθείν δεινόν προνοήσατε. *) και γάρ τοι
L. Β. τί και φήσειεν άν τις, ορθώς τότε τον Καίσαρα
1ο ποιήσαι, μή προσδεξάμενον μήτε το όνομα του
βασιλέως, μήτε το διάδημα, ουκούν ούτος κα
κώς ταύτα αυτό προύτεινεν, ά μηδε εκείνον ήρε
σεν, αλλ' ") αμαρτείν, ότι και την αρχήν τοιού
τόν τι ακούσας και ιδων, ήνέσχετο. ουκούν εί,
15 περ εκείνος *** είκότως επί τούτοις τέθνηκε, πώς
ου και ούτος, ομολογών τρόπον τινά τυραννήσαι επι
r) ανθρώπων άλλω) ανθρώπων άν άλλω, L. Potius inseren
dum duxerim_ά άλλω - ταύτ' ουκ αν αυτός εαυτώ etc. Re.
Scripsi ά αν άλλω etc. St.
s) ταύτ' ουκ) ταύτα ουκ, L. ad marg. Sed quidni ταύτ' ae
que bonum sit?
t) κατεργάσαιτο] Sic scribendum esse viderat L. Confirmat
V. a. Vulgo: κατειργάσατο. Re, Ιn Μed. h est κατεργάσατο.
Ρro ultimo capitis verbo, θελήσειεν, in Μed. a. b. est εθελή
σειεν, et postea νύν γε, φuod etiam Ven. dat, guodque recepi,
pro νύν δέ. St.
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 843

55. ,,Proinde quum in tot tantisque rebus scele- A.U.C.

ratam eius sententiam deprehenderitis; nonne poenas ?'**
ab eo exigetis, sed exspectabitis, dum re ipsa quo-.
que experiamini, quidnam hic armatus sit acturus,
qui nudus haec patravit ? . Putatisne autem hunc ad
tyrannidem non adspirare, non optare, ut aliquando
ea potiatur; sed eam cupiditatem ex animo suo eie
cturum, quae semel insedit? aut eum spem regni de
positurum, cuius causa tot dictis factisque rempubli
cam violavit impune ? Aut quisnam hominum est,
qui in quibus rebus obtinendis alium voce sua (quam
solam im sua potestate habebat) adiuverit, easdem
non ipse sibi, si facultas offerretur, sit paraturus ?
Quis, quum alium quemdam, tyrannum patriae sibi
que ipsi imponere ausus fuerit, non ipse eandem do
minationem expetat? **
54. ,,Quare si tum ei pepercistis, at munc certe
ob ista facinora odio ipsum habere debetis ; neque
exspectare, quid confectis iis, quae cupit, conaturus
sit: verum consideratis iis, quae iam ante ausus est,
providere, ne quid in posterum damni accipiatis.
Quare enim dixerit quis, recte tunc fecisse Caesa
rem, qui neque nomen regis, neque diadema acce
perit? Nonne ergo constat, humc ei male obtulisse,
quae Caesar ipse non probarit? Quare dixerit quis,
in eo peccasse Caesarem, quod prorsus aliquid eius
modi seu audire, seu videre sustinuerit? Nonne er
go, si Caesari iustam mecis haec causam adtulerunt,
Antonius quoque, qui confessus quodammodo est se

u) μαθε£v, tt xgr., etc.] μαθεῖς τι, xgrog6ojaas, ota ßoü1£ta?,

δρέσει. Od. ' Vel öqd geuev. Re. & (vel δσα , ut p. 292. E.) βου
λεται, δgάσει. R. Sed v. ad p. 87. A. Paulo post Med. a. ha
bet: ἐτι δεινόν παθεῖν. St. -

x) xal ydg rou rt xal qyjgsuev] Rectius ita haec scribentur:

xai y&g tou st wal q)rjgeuev, L. Versio mostra docebit, nullam
esse mutandi cansam.
yy £11' άμαρτεῖν] Asteriscum subiunxit Rs. [386x£s addit Jt;]
dii' ήμαgrèv, `idem RS. in notis. Forte oùz &μαgτεῖν , Od.
Neutrâ ijterpolatione opus est. Pendet a superi ribus ti xaì
- - • « - -

φήσειεν άν τις, τὸν Kozlgorgo, duc«gv&iv. Re. Mox in Med. a. b.

est zouoijro. St.
 344 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ RΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

θυμείν, δικαιότατός έστιν απολέσθαι, ότι γάρ ταύθ'

ούτως έχει, δηλον μέν έστι και εκ τούτων ών προεί
L. C. ρηκα, φανερώτατα δε εξ αυτών ών μετά ταύτ'
20 έπραξεν, ελέγχεται, τίνος μεν γαρ άλλου ένεκα
(εξόν αυτό την ήσυχίαν ασφαλώς άγειν) ταράτ
τειν τα πράγματα, και πολυπραγμονείν επικε
χείρηκε τίνος δε, (παρόν αυτό ακινδύνως οίκοι μέ
νειν) *** στρατεύεσθαι και πολεμείν επανήρηται,
25 διά τί πολλών μηδε ες τάς ") επιβαλλούσας αυτοίς
αρχάς βουληθέντων εξελθείν, ούτος ουχ ότι της Γα
λατίας ουδέν αυτώ προσηκούσης αντιποιείται, αλ
λά και άκουσαν αυτήν βιάζεται, διά τί, του Βρού
L. D. του του Δεκίμου και εαυτόν και τους στρατιώτας
80 και τας πόλεις ημίν παραδιδόντος, ούτος ουχ
όπως ουκ εμιμήσατο αυτόν, αλλά και *** πολιορ
κεί κατακλείσας, ουκ έστιν όπως *) [ουκ] επ' άλ
λο τι, ή και εφ' ημάς κάκείνα και τάλλα πάν
τα παρασκευάζεται. "
85 ,, Ταύτ' ουν ορώντες, μέλλομεν και μαλακι
ζόμεθα, και τηλικoύτoν εφ' ημάς **) αυτοί τύ
ραννον ασκούμεν, και πώς ουκ αισχρον, τους
μεν προγόνους ημών """ εν δουλεία τραφέντας,
επιθυμήσαι ελευθερίας ημάς δε εν αυτονομία
40 πολιτευθέντας , εθελοδουλήσαι, και της μεν
Β,443.μοναρχίας της του Καίσαρος ήδέως , ") καί
L, Ε. περ και πολλά υπ' αυτού και αγαθά προ
παθόντας , απαλλαγήναι τούτον δε δεσπό
την αυθαίρετον ανθελέσθαι , ός τοσούτον εκεί
45 νου χείρων εστίν , όσον ο μεν έν τούς πολέ
μοις κρατήσας , """ πολλών εφείσατο ούτος
δε , πριν και δυνηθήναι τι , """ τριακοσίους
στρατιώτας , και εν αυτοίς και εκατοντάρχους
τινάς μηδεν αδικήσαντας, οίκοι παρ' εαυτώ,
yy) επιβαλλούσας] επιβαλούσας Μed. a. b. bene, St.
2) όπως ουκ επ' άλλο τι, και εφ' ημάς] ουκ έστιν όπως επ'
άλλο τι, και ουκ εφ' ημάς, Χ. Μalim ή εφ' ημάς. Re, ή και
εφ' υμάς, R. ή inserui, et ουκ post όπως, φuod delendum
υμίν, φuoque
ηribί RS: Μεά, ΕΕ) μήcinis inclusi. St, υμάς et Ρaul
videtur, paulo ante
 LIBER XLV. CAESAR O CTAVI AN US. 345

tyrannidem expetere, optimo iure peribit ? Tentatam A.U.C.

vero ab Antonio esse tyrannidem, satis quidem ex 7**.
his, quae commemoravi, liquet; sed evidentissime
ex illis, quas postea edidit, actionibus arguitur. Cu
ius enim rei causa, quum tuto posset quiescere, tur-'
bas movere, atque rerum novarum occasiones captare
aggressus est ? Cur exercitum educere, ac bellum ge
rere statuit, quum citra periculum domi posset ma
nere? Cur, quum multi me in suas quidem provin
cias exire voluerint, ipse non modo Galliam nullo
iure ad se pertinentem invadit, sed invitam etiam
armis cogit ? Cur, Decimo Bruto se militesque et ur
bes nobis dedente, ipse mon modo hoc eius factum
mom imitatur, sed eum obsidione cinctum oppugnat?
Sane haec omnia alio consilio nullo, quam contra
nos, ille molitur.“

55. ,,Haec mos cermentes, tamem cunctamur, et

ignavia mostra tantum adversus mos tyrannum arma
mus? Quomodo vero cum summa turpitudine non
coniunctum sit, quum maiores nostri in servitute
educati, libertatem affectaverint, mos qui in libera
adhuc republica viximus, spontaneam servitutem sub
ire? quumque magno mostro cum gaudio regno Cae
saris liberati fuerimus, cuius tamen in mos multa
constabant beneficia, mumc Antonium ultro dominum
nobis adsciscere? qui quanto deterior Caesare sit,
satis vel ex hoc uno constat, quod Caesar multis a
se bello victis pepercit: Antonius, quum nihil etiam
num potentiae adeptus esset, trecentos milites, inque
iis centuriones aliquot, insontes omnes, domi suae

zz) Pro crjr6v scribendum putavi αὐτο}, quamquam illud

quodammodo ferri posse mom ignorans. St.
a) watrtsg] xal, Med. a. male. Sequens xα}, . superfluum iu
dicat X. [et omittit Med. a. cum Ven.] Possis et invertere :
za\ πολλά. Re. Aut πολλά και άyαδα ύπ' αὐτοῦ πqοταδόντας,
aut πολλά υπ' αὐτοῦ xai dyaô& xqovw0, R, Ego Reimarum
secutus sum. St,
 346 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙ ΑΕ R Ο Μ ΑΝΑΕ

L.288 παρούσης της γυναικός και βλεπούσης , εφό

5ι νευσεν, """ * ώστε και του αίματος αυτήν αναπλή
Οαι. καίτοι τον ούτως ώμώς εκείνοις , ότε
και θεραπεύειν αυτούς ώφειλε , χρησάμενον,
τί ουκ ") οίεσθε των δεινοτάτων πάντας ημάς,
55 άν και νικήση , ποιήσειν, και τον ασελγώς
ούτω μέχρι νύν βεβιωκότα , πώς ουκ επί
πάν ύβρεως , αν και την εκ των όπλων εξου
σίαν προσλάβη, χωρήσειν νομίζετε;"
,, Μή τοίνυν αναμένητε , παθόντες τι τοιού
60 τον , μεταγνωναι αλλά , πριν παθείν , φυ
L. Β. λάξασθε. σχέτλιον γάρ , εξόν προκαταλα
βείν τα δεινά , είτα περιϊδόντας αυτά γε
νόμενα , μετανοήσαι. μηδε εθελήσητε , προέ
μενοι τα παρόντα, "" Κασσίου τινός αύθις
65 άλλου και "") Βρούτων τινών άλλων δεηθήναι.
γελοίον γάρ , εξόν αυτούς εαυτούς τα κα
τά καιρον βοηθήσαι , ζητείν μετά ταύτα
τους ελευθερούντας ημάς, ούς ίσως ουδε
εύρήσομεν, άλλως τε καν ούτω τοις παρού
7ο σι χρησώμεθα, τίς γάρ αν ιδία υπέρ της
δημοκρατίας κινδυνεύσαι εθελήσειεν, ορών
ήμάς δημοσία προς την δουλείαν ") ετοίμως
Ε.. C. έχοντας, και μήν ότι γε ου στήσεται πο
τε ταύτα ποιών , αλλ' εν τοις πόρρω και
75 ελάττοσιν εφ' . ημάς αυξάνεται, παντί δήλόν
εστιν, ου γάρ που "") Δεκίμω δι' άλλο τι
πολεμεί, και "7" Μουτίναν πολιορκεί, ή
ίνα νικήσας """ * αυτούς, και λαβών, εφ' ημάς
συσκευάσηται. ούτε γάρ ήδίκηταί τι υπ'
80 αυτών, ώστ' αμύνεσθαι δοκείν ") ούτ' αυ
των μεν αγαθών των παρ' εκείνοις επιθυ
μεί , και διά τούτο και πόνους και κινδύ

aa) οίεσθε et ημάς] οιεσθαι et υμάς Μed. a. Ιdem postea

anm Μed. b. et Ven, dat αναμείνητε et τοιούτο. Ιnfra iidem:
περιειδόντες. St.
aaa) Βρούτων τινών] Βρούτου των τινών, Μed. a. St.
 lIBER XLv. cAESAR OCTAVIANUS. 347

trucidavit, praesente et spectante uxore sua, ita ut A. U.c.

illa cruore oppleta fuerit. Qui quum tanta in hos ?*'*
crudelitate usus sit, eo ipso tempore, quo demeremdi
ipsi potius fuerant; quid saevitiae putatis eum im
mos sibi reliquum, siquidem vicerit, facturum? aut,
quum adhuc summa cum lascivia vitam suam traxe
rit, quam tandem libidinem tantam esse iudicatis, a
qua is, potestate armis parta, sit sibi tempera
turus?**
56. „Ne igitur exspectate, dum aliquid tale per
pessi , sententiam mutetis: sed ante, quam accidat,
vobis ipsi cavete. Miserum enim est, quum ante
vertere incommodum possitis, admittere illud per in
curiam, ac deinde poenitentia corripi. Neque vero
rem eo deduci sinite, ut neglectis praesentibus, alio
demum Cassio, Brutis aliis indigeatis. Ridiculum
enim fuerit, quum possimus iam ipsi mobis mature
opem ferre, velle postmodo eos quaerere, qui liber
tatem mobis restituant. Quanquam periculum est, ut
ii inveniri queant, praesertim ubi mos hoc modo de
. praesentibus rebus statuerimus. Quis enim pro po
pulari civitatis statu privatam salutem in discrimem
coniiciendam existimet, quum publice animos nostros
ad serviendum propensos videat ? Verum enimvero
Antonium nullum posthac suis coeptis finem factu
rum esse, sed in remotis locis, ac minoribus in re
bus, sibi adversum nos vires parare, satis in promptu
omnibus est. Non enim aliam ob rem Decimo Bruto
bellum facit, Mutinamque oppugnat, quam ut iis vi
ctis, et in potestatem redactis, contra nos parare se
possit. Neque enim ulla ab ipsis est affectus iniu
ria, ut eam ulcisci videri possit : neque adeo isto
rum bona appetit, ut eorum causa pericula labores
b) &rotuaos] Additmm 'ex cod. Med. a. apud Gronov. p. 15o.
et V. a. b. Taulo ante viu&ς pro juãs, RS. Med. b.
bb) 4εxiug, δι' άλλο τι] δύ' άλλο τι 4exiq' Med. a. b. Statim
Movvrivdzv Med. b. St.
c) oör' αύ] ούτ' άν, T. Non probo. Re. Paulo ante ágúvg
o$a, Med. a. Vem.
 348 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ. Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

νους υπομένει , τών δ’ ημετέρων , οι και

εκείνα και άλλα πολλά κεκτήμεθα , εθελον
L. D. της αφέξεται. τούτ' ούν αναμενούμεν, ίνα
86 και ταύτα και άλλα άττα προσλαβών,
δυσπολέμητος γένηται, και ") πιστεύσομεν εξα
πατώντι αυτό , και λέγοντι ου πολεμείν
τη πόλει;"
R.444. ,, Καί τίς ούτως ευήθης έστιν, ώστε """ τους
91 ρήμασι μάλλον, ή τους έργοις, τον πολεμούντα
ημίν, **) ή μή, σκοπείν, εγώ μεν γαρ ου νύν
πρώτον, ότε εκ της πόλεως εκδέδρακε, και επί
τους συμμάχους έστράτευκε , και Βρούτω προσ
95 βάλλει, και τας πόλεις πολιορκεί, ") κακόνουν
αυτόν ημίν είναι φημί αλλά και εξ ών πρό
τερόν ποτε , ουχ ότι τελευτήσαντος του Καίσα
Ι. Ε. ρος , αλλά και ζώντος έτι, και κακώς και
ασελγώς έπραξε , και εχθρόν και επίβουλον και
της πολιτείας και της ελευθερίας ήμων γεγονέ
1 ναι διορίζομαι, τίς γάρ αν την πατρίδα φι
λών, ή τίς τυραννίδα μισών έν γέ τι τούτων
Ι.289.εποίησεν, ά πολλά και παντοδαπά ούτος δέδρα
κε, πολέμιος μεν δή πάλαι και πανταχόθεν
5 ών ημίν ελέγχεται. έχει δε ούτως αν μεν
ήδη και την ταχίστην αμυνώμεθα αυτόν, πάντα
και τα ") προειμένα αναληψόμεθα αν δ' αμε
λήσαντες τούτο ποιείν, περιμένωμεν έως άν ήμίν
αυτός εκείνος επιβουλεύειν ομολογήση, πάντων
10 αμαρτησόμεθα, τούτο μεν γαρ, ουδ' αν προς
αυτήν την πόλιν προσελαύνη , ποιήσει ώσπερ
ουδ' "7" ο Μάριος , ουδ' ο Κίννας, ουδ' ο Σύλ
λας αν δε εν τώ κράτει των πραγμάτων γε
νηται, ουκ έστιν ό, τι ου δράσει τών αυτών εκεί
15 νοις, ή και ") χαλεπώτερον. ") άλλα τε γάρ λέ
L, Β. γειν οι πράξαι γλιχόμενοι, και άλλα ποιείν οι

cc) πιστεύσομεν] πιστεύσωμεν Μed. a. b. et paulo post πολε

μεί, pro πολεμείν, St.
e*) ή μή] Scribendum videtur ή τον μή. St.
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 349

que perferat, a nostris autem facultatibus, quibus et A.U.C.

istorum res, et aliae plurimae continentur, ultro sibi ?*'•
abstinendum putet. Idme igitur operiemur, dum iis
aliisque suam in potestatem redactis, gravis nobis
hostis evadat? fidemque ei habebimus decipienti mos,
ac neganti se contra urbem bellum gerere?**
57. „Quanquam quis eo stultitiae pervenit, ut
ex verbis potius, quam actis eius iudicandum putet,
an id bellum contra mos geratur, nec me? Ego sane
mom nunc primum, ex quo ex urbe profugit, bellum
sociis intulit, Brutum oppugnat, urbesque obsidet,
mala eum consilia agitare coepisse statuo, sed ex iis
iam, quae prius non modo post exitum Caesaris, sed
vivo etiam tum eo, improbe ac flagitiose egit, ho
stem insidiatoremque reipublicae, libertatisque no
strae, eum esse definio. Quis enim unquam patriae
amans, aut tyrannidi infensus, eorum quicquam egit,
quae hic multa , ac varia perpetravit? Igitur, quo
miam iamdudum omni ex parte Antonius hostis mo
ster esse convincitur, ita res habet, ut si statim im
eum vindicemus, etiam eorum, quae prius neglexi
mus, recuperandorum locum simus. habituri ; sin hac
occasione praetermissa praestolati fuerimus, dum is
insidias se nobis facere fateatur ipsemet, omnia per
demus. Nam me. si . ad ipsam quidem urbem exerci
tum adducat, hostile se quid meditari confitebitur:
sicut meque Marius, meque Cinna, neque Sylla fece
rumt : sed ubi rempublicam in sua potestate habuerit,
omnia eorum crudelia facta aut aequabit aut supera
bit. Nam alia solent dicere, qui rem aliquam per
ficere cupiunt, alia, qui feliciter perfecerunt, agere.

a) xax6vovv αυτόν ήμίν etvai] Sic V. a. et Med. a. *iu* vulgo

(et in Med. b.] deest. Re. In iitroque Mediceo est xακόν oJv.
Faulo post Méd. a. habet ἐπρα£ev. ^St.
e) mgotiu£vg] Sic et p. 6. B. rrQoì£u£vo;, Med. a. b. Ex
Meú. §. mox ἐός άν iiuii, 3v'Vulgò fet in Med. b.] deest.
f) falsaeojrsgov] zwìerror£qov, R. Statim άμα τε, est ex
, a, r£ abest a vulgatis. Re. Mox o? vu xaravgä§αι ylvy. Bú.
 350 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ R ΙΑΕ. Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

κατορθώσαντες ειώθασι, προς μεν γαρ το κρα

τήσαι τούτου, πάντα πλάττονται τυχόντες δε
αυτού, ουδενός ών επιθυμούσιν απέχονται και
2ο προσέτι και τα τετολμημένα τισιν οι επιγιγνό
μενοι νικάν αεί εθέλουσι το μεν όμοιον, ως
και σμικρόν, εκ του προπεπράχθαι, "*) νομίζοντες
το δε άτοπον, ώς και ") μόνων σφών άξιον, εκ
του παραδόξου προαιρούμενοι."
25 ,, Ταύτ' ούν ορώντες, ώ πατέρες, μηκέτι μέλλωμεν,
μηδ' υπό τής εν τώ παρόντι ραστώνης δελεαζώμεθα,
αλλά της προς το μέλλον ασφαλείας προϊδώμεθα.
Ι. C. πώς γαρ ουκ αισχρον, Καίσαρα μεν, ") άρτι γε
"7" εκ παίδων προεληλυθότα, και ου πολύς εξ ου χρό
80 νος ες τους εφήβους εγγεγραμμένον, τοσαύτην τού
κοινού πρόνοιαν ποιείσθαι, ώστε και τα χρήματα υπέρ
της σωτηρίας αυτού αναλίσκειν, και στρατιώτας αθροί
ζειν ήμάς δε μήτ' αυτούς τι τών δεόντων πράξαι,
μήτε εκείνω συνάρασθαι προελέσθαι, καίπερ πείραν
85 έργω της ευνοίας αυτού ειληφότας, τίς γάρ ουκ οίδεν,
") ως ει μή μετά των """ εκ της Καμπανίας στρατιω
των ενταύθ' αφικτο, πάντως Αντώνιος "7" εκ τού
R.445.Βρεντεσίου ευθύς, ώσπερ είχεν, ες την πόλιν ήμων
L Ε. μετά πάντων των στρατευμάτων, ώσπερ ") τις χει
" μάρρους, εσεπεπτώκει, και μην και εκείνο δεινόν,
41 τους μεν πάλαι εστρατευμένους, εκουσίους εαυτούς
*) ημίν προς τα παρόντα πράγματα επιδεδωκέναι,
μήτε την ηλικίαν, μήτε τα τραύματα, α πρότερόν
ποτε πολεμούντες υπέρ ημών έλαβον, υπολογισαμέ
45 νους ημάς δε μηδε επικυρώσαι τον πόλεμον εθελή
σαι, τον υπ' αυτών εκείνων προκεχειροτονημένον,
αλλά τοσούτω χείρους και των κινδυνευόντων αυτών
L. Ε. γίγνεσθαι, ώστε επαινείν μεν τους στρατιώτας τους τήν

f*) νομίζοντες vel in μισούντες mutandum, vel delenda prae

cedentia, ως καί, R. Μihi prior ratio placebat. St.
ft) μόνων] Forte μόνον,
g) άρτι δεj άρτι τε: L. [et Μed. a b. Ven.] Forte άρτι τι,
Οd, άρτι γε malim. Re. Αtque sic edidi. Νam δε non dubito
 LIB ER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 351

Eius enim rei consequendae causa, mihil non simu- A. U.c.

lant: consecuti, mihil quod libido- suaserit, omittunt. 7**
Accedit huc, quod semper posteriores priorum coma
tus superare cupiunt, ac similia priorum facinoribus
facinora, vilia iam, propterea quod ante patrata sint,
esse censent : inaudita autem, tanquam sola ipsis di
gna, propter novitatem sibi proponunt.“

58. „Quae quum perspiciamus, P. C. agedum

cunctandi finem faciamus: nec tranquillitate praesenti
inescemur potius, quam vitae in posterum quoque
tuto agendae prospiciamus. Qui enim turpe non sit,
cum Caesar, qui nuper admodum ex pueris excessit,
interque puberes adscriptus est, tantam reipublicae
curam gerat, ut et saluti eius pecunias impenderit,
et milites contraxerit: nos neque ipsos agere quic
quam, quod mostri officii, sit, neque eum adiuvan
dum nobis ducere ; cuius tamem studii erga nos re
ipsa experimentum iam cepimus? Quis enim igno
rat futurum fuisse, ut misi is cum militibus ex Cam
pania collectis huc advenisset, procul dubio Anto
nius recta quam celerrime cum omnibus copiis a
Brundusio torrentis instar in urbem irruisset? Iam
id quoque indignum est, veteranos milites, neque
aetatis suae, neque vulnerum pro patria ante im bel
lis acceptorum, ratione habita, ultro sese nobis ad
praesentem rem gerendam obtulisse; nos bellum, iam
ipsorum suffragiis decretum, molle comprobare. Tanto
enim inferiores iis, qui periculo se belli exponunt,
sumus virtute ; ut quum milites collaudaverimus,

quin ab eo profectum sit, qui id ad proxime praecedens μ}ν

referendum dpinaretur, ad quod tamen inferius iu&gôè pertinet. St.
h) dis si μή] Deest eis in Med. a. qui idem paulo ante ovvai
Qασύαι habet pro ovv&Qao6au. St.
i) tìs zειμαζόovs] Ita HS. et L. ex emendatione Xyl. Apud
ËS. est tiis zêiuêáôovs, quod forte librarius imperitus substan
tivum genitivi esse casus existimaret.
. k) iiuiv] Ita HS. L. sed juiv, RS. [Med. a. b.] Sic et infra
vgóv , vuiv. Re. Inferius xατειδόντας Med. a.
 352 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟRΙΑΕ. Η Ο ΜΑΝ ΑΕ

τε "". * μιαρίαν του Αντωνίου κατιδόντας, και εκείνου

5ο μεν και 7" υπατεύοντος αποστάντας, τώ δε δη Καί
σαρι, τούτ' έστιν ημίν δι' αυτού, προσθεμένους ά δ'
ορθώς αυτούς πεποιηκέναι φατε , ταύτ’ ") οκνήσαι
ψηφίσασθαι και μέντοι και τώ Βρούτω χάριν ίσ
Ι.290 μεν, ότι μήτε το κατ' αρχάς εσεδέξατο τον Αντώ
55 νιον "7" ες την Γαλατίαν, και νυν επιστρατεύσαντα
απωθείται, τί ποτ' ουν ουχί και αυτοί τα αυτά
ποιούμεν, ") τί δε ου τους άλλους, ούς ορθώς φρο
νούντας επαινούμεν, μιμούμεθα;"
» Καίτοι δυοίν ήμάς ανάγκη θάτερον, ") ή τού
6ο τους πάντας, τον Καίσαρα λέγω, τον Βρούτον,
τους πάλαι στρατιώτας, τα στρατόπεδα ") κακώς
τε βεβουλεύσθαι φάναι, και """ τιμωρίαν δείν υπο
σχειν, ότι μήθ' ημών μήτε του δήμου ψηφισαμέ
νων, ετόλμησαν οι μεν, τον ύπατον σφών κατα
65 λιπόντες, οι δε , επ' αυτόν αθροισθέντες, προσπο
L. Β. λεμήσαι αυτώ **) ή τον Αντώνιον πάλαι τε και υφ'
ημών τους έργοις αυτούς πολέμιον ομολογείν είναι
κεκρίσθαι, και χρήναι και κοινή γνώμη προς πάν
των "") ημών κολασθήναι και μήν ότι τούτο ου
7ο μόνον δικαιότερον, αλλά και λυσιτελέστερον υμίν
εστιν, ουδείς αγνοεί ο μέν γε ούτ' αυτός χρή
σασθαι πράγμασιν επίσταται , (πώς γαρ, ή πό
θεν, άνθρωπος εν μέθαις και κύβοις ζών;) ού
τε των συνόντων ουδένα οίον άξιον είναι λόγου έχει.
75 τους γάρ τοι ομοίους εαυτό μόνους και αγαπά, και
κοινωνούς απάντων και ρητών και απορρήτων
") ποιείται και μέντοι και δειλότατος εν τοις με
1) οκνήσαι] Sie Μed. a. et V. a. pro νulgato οκνείτε. Reete
φnidem: nam respondet superioribus ώστε έπαινείν μέν. Οdo
ratus hoc erat. Οddey, gui pro οκνείτε, forte οκνείν τε scriben
dum, annotavit. Εquidem, si membranae accederent, pro φα
τε, vellem etiam φαμεν reponere, propter praecedens ημάς δέ.
Βe. Paulo ante Μed. a. b. υμίν pro ημίν. " St.
m) τί δε ου τους άλλους] Εxpungatur oυ, Χ. Νisi praestat
Ιnoc relinquere, et statim otiose sequens ante μιμούμεθα ex
pungere, vel, pro priori legere καί. Ε Εquidem alterum ου
cxΡunxi, guoderat ante μιμούμεθα, St.
 LIBER XLV. CAESAR ocTAviANUs. 353
quod flagitiis Antonii cognitis, ab eo quantumvis A. U.c.
consule ad Caesarem, id est, per eum ad nos signa ?**
transtulerint: tamen ea, quae recte ab ipsis facta di
cimus, decreto confirmare trepidemus. Bruto pari
ter gratias habemus, quod Antonium neque admisit
initio in Galliam, et nunc bellum inferentem repel.
lit: cur igitur mon idem nos agimus ? cur non, quos
tanquam recte de rebus statuentes laudamus, eos
imitamur? ••
59. ,,Quamquam alterutrum horum faciamus opor
tet: aut omnes hos, Caesarem inquam, Brutum, ve
teranos, legionesque, malum iniisse consilium dica
mus, supplicioque afficiendos, quod imiussu nostro
populique ausi quidem sunt hi a consule desciscere,
illi vero ad signa confluentes bellum contra ipsum
gerere: aut fateamur, Antonium iam dudum a mobis
re ipsa hostem esse iudicatum, ac de communi sem
tentia esse in ipsum exemplum statuendum. Quod
posterius, cum iustius, tum magis e re vestra fore,
nemo est qui ignoret. Antonius enim neque ipse
rebus gerendis idoneus est, (qua enim ratione aut
unde possit, . homo per ebrietatem aleamque omnem
vitam ducens?) meque ullum secum habet, qui im ali
quo sit numero habemdus. Sui enim similes is tam
tum diligit, et participes omnium mamifestorum oc
cultorumque consiliorum facit. In magnis autem pe
m) i roûrovs xdvrag] Verissima lectio, ex Med. a. Vulgo, i
τους πάντας. Re. Inférins pro äv xaxós legendum ftdvv κακός,
vel παywdxos, vel delendum est äv. R. Ego äv delevi. St.
n *) ì ròv 'Avrojvuov — xsxgto6\xv] Constituerem verba sic: ]
vöv 'Ayr. zálas τε και τοῖς ἐoyoug άυτοῖς πολεμιον εῖναι όμοιο
yeiv vjq' ύμέν xsxQio$as, aut necesse est confiteri, -4ntonium a
vobis iüdicatum et agnitum esse iam dudum ex ipsis facinoribus
suis hostem patriae.TR. - Seqnentia idem ita explicat: et (hoc
quoque iudicatum a vobis esse) oportere eum puniri. St.
nn) iugjv] HS. L. Sic. et paulo ante velim. . υμών, RS.
[Med. ä. b. " Paulo ante judjv Tedidi ex Med. a. b. ' Superius
rursus “Med. a. dat μηδ' ύμέν. St.]
o) ποιεῖται] Ita V. a. [Med. a. Ven.] . Vulgo [et in Med. b.]
#zει, quod vérbum scribentis librarii animo ex fine prioris pe
riodi É adhuc oberrans, ex calamo imprudentis fluxit.
I)ionis Rom. Hist. Tom. II. Z
 354 D Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ RΙ ΑΕ RΟΜΑΝ ΑΕ
γίστoις των κινδύνων, και απιστότατος και προς τους
L. C. πάνυ φίλους εστίν ών ουδέτερον στρατηγία και πο
8ο λέμω προσήκει."
,, Τίς μεν γαρ ουκ οίδεν, ότι αυτός ημίν πάν,
τα τα εμφύλια κακά παρασκευάσας, έπειτ’ ") επ'
ελάχιστον των κινδύνων μετέσχεν, επί πολύ μεν") εν
τώ "ο Βρεντεσίω καταμείνας υπό δειλίας, ώστ' ολί
85 γου τον Καίσαρα μονωθέντα δι' αυτόν πταίσαι
R.446.πάντας δε τους μετά ταύτα πολέμους, τον προς
Αιγυπτίους, """ τον πρός Φαρνάκην, τον εν Αφρι
κή, τον εν Ιβηρία εκστάς τίς δ' ουκ οίδεν, *** ότι
L. D. τόν τε Κλώδιον προσποιησάμενος , και τη δημαρ
9ο χία αυτού προς πάντα τα δεινότατα απoχρησά
μενος, κάν απέκτεινεν αυτοχειρία, εί γε εγώ την
υπόσχεσιν αυτού ταύτην εδεδέγμην, και τω Καί
σαρι τούτο μεν, ταμιεύων στρατηγούντι """ εν Ιβη
ρία συνεξετασθείς, - τούτο δε, εν τη δημαρχία πα
95 ρά την απάντων ") γνώμην προσθέμενος, και μετά
τούτο και χρήματα παρ' αυτού αμύθητα και τι
μας υπερόγκους λαβών, επεχείρησεν αυτόν *** ές
τε μοναρχίας επιθυμίαν, και επί τούτω και ες δια
βολήν εμβαλείν υφ’ ώνπερ και ταμάλιστα απέ
θανε. "
1 » Καίτοι είπε ποτέ, """ ότι εγώ τους σφαγέας
Ι. Ε. επ' αυτόν παρεσκεύασα. ούτω γάρ ανόητός έστιν,
ώστε μου καταψεύδεσθαι τολμάν τηλικoύτoυς επαί
νους, εγώ δε αυτόχειρα μεν αυτόν ου λέγω γεγονέ
5 ναι του Καίσαρος, (""" ουχ ότι ουκ ήθέλησεν, αλλ'
ότι και τούτο κατέδεισε) τους μέντοι πράγμασιν αυ
L.291 τοις φημί εκείνον υπ' αυτού απολωλέναι, ο γάρ
την αιτίαν αυτό του δικαίως επιβεβουλεύσθαι δοκείν
παρασχών, ούτός εστιν ο βασιλέα αυτόν") προσαγο
1ο ρεύων, ο το διάδημα αυτώ δούς, ο και τους φιλού.
σιν αυτόν πρότερον διαβαλών, ή εγώ μεν χαίρω τώ
oo) επ' ελάχιστον] ούτ' ελάχιστον. Re in Αddendis.
Ρ) εν τώ Βρεντ.] Ita ΗS. et L. ex emendatione Χyl., εν desi
deratur (in Μed. a. b. et] apud RS. a praecedenti μεν absor
Ρtum. Re Μox κατά μόνας Μed. a. dat pro καταμείνας, St.
 LIBER XLV. CAESAR OcTAvIANUS. 355

riculis timidissimus est: idemque angustissimae fidei A.U.c.

in summos suos amicos : quorum neutrum impera- 7**.
tori belloque convenit.“
4o. ,,Quis enim ignorat, ipsum, quum omnia
civilia mala vobis conflasset, fere in nullam periculi
partem venisse? qui Brundusii tanto temporis spatio
ob timiditatem substitit, ut parum abfuerit, quin
Caesar desertus ab eo periisset : qui omnia deinde
bella, Aegyptium, Alexandrinum, Pharnacium, Afri
canum, Hispanum, subterfugit. Quis nescit eum,
licet Clodium sibi adiumxisset, eiusque tribunitia po
testate in rebus pessimis abusus esset, sua tàmen
manu Clodium occisurum fuisse, siquidem ego, quum
id mihi deferret, promissionem eam approbassem?
Caesarem vero, cui et quaestor propraetori in Hispa
nia adfuerat, et cui tribunus plebis contra omnium
nostrum sententiam adstipulatus, immensam pecuniae
vim honoresque immoderatos debebat, ad regni ad
fectationem impellere, eamque ob rem calumniis ex
ponere ausus est : quae necis causa Caesari potissi
mum fuit.“

41. ,,Tamen ei interfectores a me esse suborna

tos, aliquando dixit. Adeo nimirum stupidus est,
ut falso mihi tribuere tantam laudem non vereatur.
Ego vero ipsum Caesaris parricidam esse haudqua
quam dixerim, non quod voluntas, sed quia audacia
defuerit : re ipsa tamen Caesari ab Antonio permi
ciem esse paratam affirmo. Nam ut iure per insi
dias interfectus Caesar videatur, is im causa est, qui
regem eum nominavit, qui diadema obtulit, qui eum
pristinis amicis invisum reddidit. Egone autem gau

q) rijv άπάντων yvoiunv] την ἀπάντων ήμόν yvoiunv, V. a.

Méd. a. quod mom adeo necessarium visum. Re. Ultimum ca
pitis verbum im Med. a. scriptum est dπάδανεν.
qq) προσαyogevjaov] προσαyoQεύσας Med. a. b. Ven. _ Praece
deiitia sic órdinanda putem :' voj δικαίως αυτά ἐπιßsßovásó
gδαι. St.
Z 2
 356 Γ) Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟ ΜΑ ΝΑΕ

θανάτο του Καίσαρος, ο μηδέν, έξω της ελευθε

ρίας, επ' αυτού απολαύσας; Αντώνιος δε άχθεται,
ο πάσαν μεν την εκείνου ουσίαν διαρπάσας, πάμ
15 πολλα δε επί """ τή των γραμμάτων ) αυτού προ
Ε. Β. φάσει κακουργήσας, και τέλος προς την διαδοχήν
της δυναστείας αυτού επειγόμενος."
,,Αλλ' εκείσε επάνειμι, ότι ούτ' αυτός αξιοστρα
τήγητόν τι ή αξιόνικoν έχει, ούτε στρατεύματα πολ
2ο λά, ή αξιόμαχα κέκτηται. """ οι μεν γαρ πλεί
στοι οί τε άριστοι των στρατιωτών εγκαταλελοίπασιν
αυτόν, και νή Δία και των ελεφάντων έστέρηται'
οι δε δή λοιποί υβρίζειν και αρπάζειν τα τών συμ
μάχων μάλλον, ή πολεμείν μεμελετήκασι τεκ
25 μήριον δε του μεν τρόπου") της προαιρέσεως αυ
τών, ότι και ") νύν έτ' αυτό συστρατεύονται της
L. C. δε ανανδρίας, ότι την Μουτίναν, τοσούτον ήδη χρό
νον πολιορκούντες, ουχ ήρήκασι και τα μεν του
Αντωνίου, τών τε συνόντων αυτώ, τοιαύτα όντα ευρί
80 σκεται """ τα δε ") δή Καίσαρος, τού τε Βρού
R.447.του, και των συνεξεταζομένων σφίσι , δύσμαχα
μεν και καθ' εαυτά εστίν (αμέλει Καίσαρ μεν
και των στρατιωτών αυτού συχνούς εσφετερισται,
Βρούτος δε εκ της Γαλατίας αυτόν "") εξείργει") αν
85 δε δή και υμείς επικουρήσητε αυτούς, πρώτον μεν
επαινέσαντες σφάς εφ' οίς ιδιoγνωμονήσαντες εποίη
L. D. σαν, έπειτα δε τα πραχθέντα υπ' αυτών βεβαιώ
σαντες, πρός τε το μέλλον εξουσίαν έννομον αυ
τοίς δόντες, έπειτα τους υπάτους αμφοτέρους επί
4ο τον πόλεμον εκπέμψαντες, ουκ έστιν όπως βοη
θήσωσι τινες αυτό των νύν συνόντων, ου μην
ουδ' ανταμάλιστα συμμείνωσιν, αντισχειν γε
προς πάντας άμα τους άλλους *) δυνήσονται,
r) γραμμάτων αυτού] Εx V. a. et Μed. a. additum αυτού,
φuod.minus commode vulgo [et in Μed. b.] abest., Re. Paulo
ante in Μed. a., et,Ven, pro υπ' αυτού, esί επ' αυτού. Εqui
dem malim απ' αυτού. Εdidi tamen επ' αυτού, h. e sub' εο,
du" Ρεκε" eum /μία «umma potestas. Cf p. 294. Β. St.
s) της προαιρ.] Forte, της τε προαιρ. Οd. sine necessitate.
t) νύν έτ'] Ιterum ex V. a, et Μed. a. derivaιum est έτ' in
 LIBER XL V. C AESAR OCTAVIANUS. 857.

deo morte Caesaris, ad quem praeter libertatem mi-A.U.C.

hil inde rediit? Antonius autem eam dolet, qui ?*'*
omnes eius fortunas diripuit, qui multa-velut ex eius
commentariis mala fide egit, denique qui succedere
ei in potentia contendit? **
42. ,,Sed, ut eo redeam unde digressus sum,
Antonius neque ipse in se imperatoriam ullam lau
dem, aut victoriae iustam spem positam, neque co
pias magnas, aut praelio suffecturas habet. Militum
enim maior ac melior pars eum deseruit, estque ele
phantis etiam profecto spoliatus : reliqui ad socios
maleficiis atque rapinis vexandos, quam ad bellum
gerendum, sunt exercitatiores. Quorum et propositi
ratio vel ex eo satis intelligi potest, quod etiamnum
Antonii signa sequuntur : ignavia autem , quod Muti
mam tanto tempore iam a se oppugnatam nondum
ceperunt. Huiusmodi status est Antonii, ac eorum,
quos ille secum håbet. Caesar autem, et D. Brutus,
quique iis adsunt, ea sunt conditione, ut per se
quidem vinci haud facile possint ; quum Antonianos
complures milites Caesar sibi adiunxerit, Brutus vero
Antonium Gallia arceat. Quod si vero vos etiam
auxilium iis tuleritis, primum ea collaudando quae
privatis ipsi consiliis egerunt, deinde acta eorum
confirmando, ac in posterum legitimam potestatem
eis tribuendo, praeterea ad bellum utrumque consu
lem emittendo ; nemo iam posthac eorum, qui cum
Antonio sunt, ei opem feret: aut, si qui omnino
cum eo permanserint, caeterorum tamen omnium s
vim sustinere non poterit Antonius : sed vel sponte
nostram editionem, qua particula detracta enervatur vis sen
tentiae. Ex Medicëo mox est rrjv Movr. cum trjv vu]go desit. [ut
in Med. b. ubi etiam Mouvrivav extat.] -

u) τά δε δη K«ioaqos] rd δά δή τοῦ Καtα. L._ Postea £otiv

scripsi, pro £?olv , ex Med. a. qui £otl habet. Nam et antea
Attice: τὰ τοῦ 'Avtovtov — εὐgiówstoru.
um) £££ioyει] ££8ioyou Med. b. St.
x) övvrjaovraw] Videtur omnimo legendum övvrjoetas , ut refe
ratur ad Antonium, de quo statim : ἀλλ' ἐxojv τα όπλα κατα
$ijastat, xal &1o3o stat. Idem video in mentem venisse doctiss.
Oddeyo. Re. Paulo post ju&s pro υμάς dat Med. a. St.
 358 Γ) ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟR I Α.Ε Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

αλλ' ήτοι έκών, επειδαν πρώτον πύθηται ταύθ'

45 υμάς εψηφισμένους , τά τε όπλα καταθήσεται»
και εφ' υμίν εαυτόν ποιήσεται, ή και άκων εκ
μιάς μάχης αλώσεται, εγώ μεν δή ταύθ'
υμίν παραινώ, και είγε υπατεύων έτυχον, πάν
L. Ε. τως αν και εποίησα, καθάπερ και πρότερον,
5ο 9ο ότε και τον Κατιλίναν, και τον Λεντούλον
αυτό τούτω προσήκοντα, **) επιβουλεύσαντας ύμίν,
ήμυνάμην."
» Ει δέ τις υμών ταύτα μεν ορθώς ηγείται λέ
γεσθαι, """ πρέσβεις δε πρότερον ημάς προς αυτόν
55 αποστείλαι δείν οίεται, και έπειτα μαθόντας την γνώ
μην αυτού, αν μεν εκών απαλλάττηται των όπλων,
L.292.") και υμίν αυτόν επιτρέπη, την ήσυχίαν άγειν"
αν δε επί των αυτών επιμένη, τότε και τον πό
λεμον αυτό ψηφισθήναι (ταύτα γάρ πυνθάνο
60 μαι τινάς παραινέσαι υμίν εθέλειν) λόγω μεν
*) ευπρεπέστατον, τώ δε έργω και αισχρόν και επι
κίνδυνον τη πόλει πράγμα ποιεί, πώς μεν γαρ
ουκ αισχρον, κήρυξιν") υμάς και πρεσβείαις "* προς
τους πολίτας χρήσθαι, τοις μεν γαρ αλλοφύλοις και
65 επικηρυκεύεσθαι και διαπρεσβεύεσθαι δεί πρότερον,
και αναγκαίόν εστι τους δε δή πολίταις τους αδικού
σίτι, παραχρήμα την τιμωρίαν επάγειν, αν μεν
Ι. Β. υπό ταίς ψήφοις αυτούς λάβητε, δικάζοντας αν
δε τους όπλοις , πολεμούντας, δούλοι γάρ εισι
7ο πάντες οι τοιούτοι και υμών και του δήμου και των
νόμων, άντε εθέλωσιν, άντε και μή και ούτε
θρύπτειν αυτούς, ούτε εξ ίσου τους ") ελευθερωτάτοις
άγειν προσήκόν έστιν, αλλ' ώσπερ τους οικέτας
τους αποδιδράσκοντας, και μετιέναι και κολάζειν
75 ") εκ τού υπέρφρονος."

xx) επιβουλεύσαντας] επιβουλεύσαντα Μed. a. St.

y) και υμίν] και abest a Μed. a. sed male.
2) ευπρεπέστατον) Αusus sum recipere emendationem Χyl. pro
νulgato ευπρεπεστάτω, (quod etfam Μed. a. b. habent,] cum il
lud necessario, hoc neutiquam admitιendum videatur.
 L IBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 359

sua, ubi primum de vestro hoc decreto certior fa- A.U.C.

ctus fuerit, armis depositis potestati sese vestrae per- 7''*
mittet, vel invitus certe unico praelio in potestatem
vestram veniet. Haec ego vobis suadeo. Quod si
consulatum hoc tempore gererem. utique etiam face
rem quod antea, quum in Catilinam, ac Lentulum,
Antonii huius necessarium, vobis insidiantes, ami
madverti.**

45. ,,Quod si quis vestrum recte quidem haec

dici exfstimet, legatos tamen prius nóbis ad eum
mittendos censeat, ac deinde cognita eius sentemtia
vel quiescendum, si is quidem sponte sua ab armis
discedat, ac se vestrae potestati permittat ; sim im
coepto perseveret, tum bellum contra eum decernen
dum esse : (audio autem, esse quosdam, qui vos id
hortari velint :) is oppido speciosam verbis, re autem
et turpem et periculosam urbi actionem suadet. Est
enim omnino turpe, praeconibus vos et legatis uti
ad cives. Nam cum extraneis quidem rectum ac me
cessarium est, prius per internuntios et legatos agi :
civibus autem iniuriam inferentibus supplicia confe
stim infligenda sunt: vel iudicio, si sententias de eis
ferre liceat: vel bello, si ad arma, confugerint. Hu
iusmodi enim homines omnes servi sunt vestri, et
populi, et legum, sive velint, sive nolint; neque
blandiri eis, aut cum hominibus summa im libertate
constitutis eosdem coaequare decet; sed in eos, tam
quam in fugitivos servos inquirendum est, amimad
vertendumque pro imperio.“

a) ju&ς] Sic Med. a. optime. Vulgo juiv, quod stare neuti

quam potest, et memo tamen reprehendit.
aa) έλευδεgωτάτοις] ἐλευδάgous, R.
h) £x eo; jrr£qqqovog] Praepositionem £x ut snpervacaneam
tollô, X. Etiam L. umcis inclüserat. Oddey neutiquam abest
a vero, reddendum existimans pro imperio. Phrasis est Thucy
didis Ii. 62. p. 137, 5. την τόλμὰν ἐκ του ύπ£gygovos èzvgorígav
παQ£yevwv, ubi redditur animi celsitudo.
 360 Γ' ΙΟΝ ΙS ΗΙS ΤΟ RΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

R.448. » Πώς δε ου δεινόν, εκείνον μεν μη μελλήσαι

") υμάς αδικείν, υμάς δε δή μέλλειν αμύνασθαι;
και εκείνον μεν, εκ πολλού τα όπλα εν χερσιν
L. C. έχοντα, πάντα τα του πολέμου πράττειν, ύμάς
8ο δ' εν ψηφίσμασι και πρεσβείαις τους χρόνους
κατατρίβειν, και δν εκ των έργων αδικούντα
πάλαι πεφωράκαμεν, τούτον συλλαβαίς και ρή
μασι μόνοις μεταχειρίζεσθαι, τί προσδοκώντας:
ή ότι υπακούσει ποτε υμίν, και αιδεσθήσεται
85 ποτε υμάς, και πώς, όσγε ές τούτ’ ήδη
προκεχώρηκεν, ώστε μηδ' άν βούληται, δύνασθαι
δημοκρατικώς υμίν συμπολιτεύσαι, ει μεν γαρ
*** * ίσως και κοινώς ζήν έβούλετο, ουδ' άν απ' αρ
χής τοιούτοις πράγμασιν επεχείρησεν ") είτε και
L. D. υπ' ανοίας , ή και προπετείας τούτ' εποίησε,
91 πάντως αν έκών ευθύς ") τούτων απηλλάγη νύν
δ' άπαξ εκ των νόμων και εκ της πολιτείας εκ
βάς, και τινα και δύναμιν εκ τούτου και εξου
σίαν προσλαβών, ουκ έστιν όπως αν εθελούσιος
95 μεταβάλοιτο, και των δογμάτων τι των υμετέρων
προτιμήσειεν αλλ' ανάγκη τον τοιούτον αυτούς
τους όπλοις, οίσπερ υμάς αδικείν ετόλμησε, και
κολασθήναι."
,, Καί μοι νύν μάλιστα το λεχθέν ποτε υπ' αυτού
εκείνου μνημονεύσατε, ότι """ ουχ οίόν τέ εστιν υμίν,
Ι. Ε. αν μή κρατήσητε, σωθήναι ουδέν ουν άλλο ποιού
2 σιν οι κελεύοντες υμάς πρεσβεύσασθαι, ή όπως υμείς
μεν βραδύνητε, κακ τούτου και τα των συμμα
χούντων υμίν αργότερα ") και """ αθυμότερα γένη
5 ται, εκείνος δ' ) εν τούτω καθ' ήσυχίαν πάνθ'
c) υμάς] Sic ΗS. L. et sic deinceps. ημάς, et sic deinceps
φuogue, legit Dio. L. [Sic et Μed. a. b.] Αt enim liberum
erat Ciceroni, interdum per communicationem loqui, nec ta
rmen ideo semper et necessario ita loqui debuit.
cc) είτε και] ει δε δή και, R. Paulo ante pro ήβούλετο edidi
εβούλετο, quae forma in reliquis locis Dionis extat, praeter
Ε 759, D. et p. 821. D. et p. 875. D. ubi, ήβούλετο a Χiphi
ino proficisci potuit: guanquam sunt qui ήβούλετο praeferant.
Vid: Interpp Τhomae Μagistri p. 258 sg. Αpud hunc enim
de lectione dubitatur. St.
 ILIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 861
-

44. Quomodo autem inique comparatum mon A.U.C.

sit, eum in exercendis contra vos iniuriis haud cum- 7***
ctari, vos autem ultionem differre ? ipsum arma im
manibus iamdudum habentem, hostiliter omnia age
re, vos decretis faciendis ac legatis mittendis tempus
consumere ? cuiusque iniurias longe ante re ipsa
comperimus, eum solis voculis ac verbis a nobis tra
ctari ? Quanam spe? forte ut aliquando verecundia
correptus vobis obtemperet? at quomodo hoc? quum
eo iam progressus sit, ut me, si velit quidem, popu
lari im statu reipublicae vobiscum degere possit. Qui
si communi et aequo sibi iure nobiscum vivendum
statuisset, me initio quidem eas res fuisset conatus;
aut si eas errore quodam animi, vel per praecipitan
tiam tentasset, certe ab iisdem ultro statim destitis—
set. Nunc postquam semel sua sponte legum et rei
publicae limites egressus est, potentiamque inde et
licentiam sibi aliquam paravit, nae is nunquam vo
lens institutum mutabit, decretaque vestra observa
bit : sed mecesse est eum iis ipsis armis puniri, qui
bus vos laedere ausus fuit.“

45. ,,Ac nunc mihi hoc aliquando dictum ab eo

cum primis velim memoria repetatis, salvos vos esse,
nisi victores, non posse. Ideo qui legatos mitti iu
bent, nihil aliud hi volunt, nisi ut vobis moras me.
ctentibus, socii vestri remissiores ac timidiores fiant:
iste autem per otium omnia, quae instituit, confice
re, Decimum capere, Mutinam expugnare, Galliam

d) rovrov] αὐτόν, V. b. et Med. a. b. qui mox, [praeter

Med. b. habent:] & ta£ xal èx tóv vóuov. Re. Wakefield in
Silva critica P. III. p. 127. cum MSS. avróv pro τούτων ex
hibeant, et repetitio vocis τούτων inconcinna sit, reponi vult
agros drrn/Adyn, ita ut αύτως sit accordingly. Postea uetaßóì
1ouro est in Med. a. b.
e) &györsqa xal άθυμότερα] Reponendum videtur δαθvμόregor,
praesertim ob illud dqyöregdt. Sed prius etiam locum habere
potest. L. Illud dgyötsga ` me potius moveret, ut diversum
quid et maius dicere voluisse Dionem voce sequenti existima
rem. vide F. -

f) ἐν τούτφ] £x τούτων, V. b. Mox 4£xuov Med. a. b.

 862 ΙΟ Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

όσ' άν βούληται πράξη, και τόν τε Δέκιμον εξέ

L.293.λη, και την Μουτίναν εκπολιορκήση, """ τήν τε
Γαλατίαν πάσαν λάβη ώστε μηκέθ' ημάς όπως
αυτό χρησώμεθα ευρείν δυνηθήναι, αλλ' ") υποδεδιέ
1ο ναι τε , και θεραπεύειν αυτόν, και προσκυνείν
ανάγκην έχειν. εν δε έτι τούτο περί της πρεσ
βείας είπών, παύσομαι ότι ουδε ο Αντώνιος λό
γον τινά υμίν έδωκε περί ών πράττειν έμελλεν, ίνα
και υμείς τούτο ποιήσητε εγώ μεν ουν και διά
15 ταύτα, και διά τάλλα πάντα, συμβουλεύω υμίν
μή μέλλειν, μηδε διατρίβειν, αλλ' οτιτάχιστα αυ
L. Β. τώ πολεμήσαι λογισαμένους, ότι τα πλείω τών
πραγμάτων τους καιρούς , ή ταίς δυνάμεσι ") κα
τορθούται και πάντως που και εκ τούτου """ * συν
2ο ιέναι, ότι ουκ άν ποτε την ειρήνην, εν ή και πλεί
στον ισχύω, και πλούτον και δόξαν έκτησάμην,
αφείς (είγε και τώ έργω ειρήνην) πολεμείν υμίν,
ει μή γε και συμφέρειν ηγούμην, παραινέσαιμι.
Η.449. » Και εε) σοί δε, "" ώ Καλήνε, τους τε άλ
25 λοις τοίς ταυτά σοι φρονούσι, συμβουλεύω καθ'
ήσυχίαν επιτρέψαι τε τη γερουσία τα προσή
L. C. κοντα ψηφίσασθαι, και μη της ιδίας υμών
προς Αντώνιον χάριτος εεε) είνεκα τά κοινή πά
σιν ημίν συμφέροντα καταπροδούναι. ώς έγω
80 γε ούτω γνώμης, ώ πατέρες, έχω, ώστ',
άν μεν πεισθητέ μοι , και ") πάντα αν
ήδέως και της ελευθερίας και της σωτηρίας
μεθ' υμών απολαύσαι άν δ' άλλο τι ψη
φίσησθε , " τεθνάναι μάλλον ή ζήν ελέσθαι.
85 ούτε γάρ άλλως τον θάνατόν ποτε τον εκ
της παρρησίας εφοβήθην ( και δια τούτο
και κατώρθωσα πλείστον τεκμήριον δε , ότι
και """ θύσαι και εορτάσαι εφ' οίς υπατεύων
fϊ) υποδεδιέναι] υποδεδειέναι Μed. a. Deinde pro ανάγκην
et έτι, idem cod. dat ανάγκη et ότι. St.
g) κατορθούνται] Μelius κατορθούται. Re. quod edidi. · Ιn
praecedentibus, τα πλείω, articulum τα omittendum puto. Ρro
παραινέσαιμι, capite extremo, in Μed. a. b. est παραινέσαι.
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 863

universam occupare possit: ut mos, quum rationem A. U.c.

amplius nullam ei resistendi invenire possimus, fra- ?**•
cti animis, demereri eum , ac adorare cogamur.
Unum hoc de legatis mittendis addam, post dicendi
finem faciam. Antonius nihil de iis, quae acturus
fuerat, ad vos retulit: itaque ne vobis quidem id fa
ciendum est. His aliisque omnibus de causis suadeo
vobis ego, ne cunctemini, aut rem extrahatis, sed
bellum ei quamprimum inferatis; id cogitantes, plura
negotia opportunitate occasionum, quam viribus esse
recte confecta : utque omnimo vel hinc intelligatis»
me numquam pace (si quidem vere pax esset) megle
cta, in qua et plurimum valeo, et honores divitias
que sum adeptus, belli suscipiendi auctorem vobis
futurum fuisse, nisi id vobis ex usu fore censuis
sem. **

46. „Tibi vero, Calene, reliquisque, qui idem

quod tu sentiunt, suaserim ; ut quieti ea, quae opor
tet, decreta faciendi facultatem senatui concedatis ;
neque ob vestram privatam gratiam, qua Antonium
prosequimini, communem omnium nostrum utilita
tem prodatis. Ego quidem, P. C. ita sum animo af
fectus, ut, si meam sententiam secuti fueritis, fru
ctus libertatis incolumitatisque vobiscum libentis
sime percepturus ; sim diversum statueritis, mortem
vitae praelaturus sim. Nam in libertate dicendi ser
vanda nunqnam mortem reformidavi; unde factum
est, ut res praeclarissimas gererem, vel inde manife
stas, quod ob acta consulatus mei sacrificia ac ferias
decrevistis : id quod ante me memini , qui quidem
Y>raecedentia verba, parenthesi inclusa, malit Reiskius aut post
εὐqήνην, aut saltim ante dqpsis collocari. St.
gg) σοι] αὐ Med. a. Sequens re, ante y£govoig, aut delen
dum , nt e proxima syllabâ ys natum, aut pone'èπιτgêpau est
collocandum. R. Hoc alterum feci. St.
ggg) *£vsxc.] £v&xo Med. a. b. quod sane praeferendum. Conf.
§ p. §. C. Vid. tamen p. 574. B. ubi ε?vexo legitur in omni
us. St.
. h) 36vra] Tolerari, quodammodo potest; sed praestiterit xävv
dv ijôåøs. Re. ἐμέ πάνυ άν ήδεως. R.
 364 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ R Ο Μ ΑΝ ΑΕ

L. D. εποίησα, εψηφίσασθε όπερ. ουδενί πώποτε άλ

4ο λω μή ουκ εν πολέμω γέ τι καταπράξαν
τι εγένετο ) νύν δε και ήκιστα. "") ο μεν
γαρ θάνατος ουκ άν άωρος , άλλως τε και
προ τοσούτων ετών υπατευκότι μοι, γένοιτο, καί
τοι μνημονεύετε, ότι τούτο και """ εν αυ
45 τή τη ύπατεία υμίν είπον, ίνα μοί προς πάντα
ώς "), καταφρονούντι αυτού προσέχητε το δε δή
φοβηθήναι τινά καθ' υμών, και το δουλεύσαι
τινί μεθ' υμών, και πάνυ άν μοι δεινότατον
L. Ε. συμβαίη, όθεν *) περ τούτο μεν και συμφο
5ο ράν και όλεθρον, ου του σώματος μόνον, αλλά
και της ψυχής, της τε δόξης, ύφ' ής που
και μόνης αίδιοι τρόπον τινά γιγνόμεθα, είναι νο
μίζω το δε δή λέγοντά τε και πράττοντα υπέρ
ύμών αποθανείν, ισοστάσιον ") αθανασία άγω."
L.294. » Και είγε και Αντώνιος ταύτ' έγιγνωσκεν, ουκ
56 άν ποτε ες τοιαύτα πράγματα προυχώρησεν,
αλλά και αποθανείν άν, """ ώσπερ ο πάπ
πος αυτού, μάλλον ή τι των ομοίων τώ Κίννα,
τώ εκείνον αποκτείναντι , ποιήσαι προείλετο.
60 πρός γαρ ") αυ τοις άλλοις ο μεν Κίννας "ο ου
πολλώ ύστερον αντεσφάγη διά τε τούτο, και
διά τάλλα ά κακώς έπραττε διόπερ και
τούτο του Αντωνίου τεθαύμακα , ότι τα έρ
γα αυτού μιμούμενος , ου φοβείται μή ποτε
65 ομοία καταστροφή περιπέση. εκείνος δε και
L. Β. αυτό τούτω ") το """ * δοκείν τινί είναι κατέλιπεν αλλ'
ούτι γε και σώζεσθαι διά τους συγγενείς έτι δί
καιός έστι, μήτε τον πάππον ") αυτού ζηλώσας,
*** μήτε τον πατέρα της ουσίας κληρονομήσας.
7ο τίς γαρ ουκ οίδε ταύθ' , ότι πολλούς φεύγον
R.450.τας και επί του Καίσαρος , και μετά ταύτα,

Ηh) και delendum. R. in quo ei parui. St.

i) καταφρονούντι) καταφρονούντιμοι, V. a.. abundanter, με
29ο. Α. Ρarticula oυ in eadem sententia bis posita repérie
alur.
 LIBER XLV. CAESAR OCTAVIANUS. 865

togatus rem gessisset, contigit. Nunc autem minime A. U.c.

omnium mortem extimesco, non immaturam mihi, ?'*•
cum iam ante tot annos consulatum gesserim, futu
ram. Quamquam memoria tenetis, me hoc vobis in
ipso meo consulatu dixisse, ut mihi mortem contem
menti, eo facilius in omnibus obsequeremimi. Nulla
vero mihi gravior accidere res possit, quam si ho
stes vestri mihi timendi, serviendumque vobiscum
alicui sit. Quorum ego hoc quidem calamitatem esse
perniciemque, mon corporis tantum, sed animi quo
que, gloriaeque, quae sola nos aliquo modo sempi
ternos efficit, esse iudico : verum si dicens agensque
pro vobis omnia mori debeam, id demum cum im
mortalitate coaequamdum puto.**^

47. ,,Quae si Antonius semtiret, numquam huius

modi ad res sese contulisset ; sed mori, quemadmo
dum avus ipsius, maluisset ; quam quicquam facino
ribus Cinnae, a quo is interfectus est, simile perpe
trare : quum quidem Cinna paulo post ab aliis ipse
quoque, huius aliorumque flagitiorum causa, vicis
sim occisus fuerit. Quare hoc quoque in Antonio
demiror, quod eius acta imitatus, non eundem me
tuit exitum. Nam quamvis existimationem aliquam
haereditario ab avo suo acceperit ; tamen iam indi
gnus est, qui propter cognatos suos conservetur,
quum meque avum imitatus fuerit, neque patris sui
haereditatem adierit. Id vero meminem latet, quod
quum multos in exilium missos , non Caesare modo
superstite, sed defuncto etiam, ex libellis scilicet

k) 30ev nso] 80sv nsgi, v. a. Med. a. in qua particula fre

quems lapsus est librariorum. Re. Panlo ante δέοςότατον pro
δεινότατον Med. a. Postea yevögeάα Med. a. b.
\) άδανασίαν] ἀθανασίας rectius, L. dêovaaiy R. quod recepi.
M6x èyiyvoawsv pro £yivoox£v Med. a. St.
ll) diù delendum. 'St.
m) τό δοxsiv vuvl xar&lt;πεν] τὸ δοκεῖν τινά εῖναι κατε1. V. a.
b. Med. a. b. quod quid sit, nnn video, nisi vero legas tuvd
slvai, yel £l sivœ. Re. Ego tuv) eivau recepi. v. n. aou. * St.
m) αυτού] abest a Med. a.
 866 DIONIS HISTORIAE ROMANAE

êx vóv ygauudτων δη τóv èxelvov *) xarayayòv,

ao* oùx èx£xovQrj6s vj δείφ , dλλά τὸν μèv
*°* ovyxvßevtjv vöv AsvtlxovÀov , τὸν ἐπι τj
75 τοῦ βίον δαδιovQyig φvyóvra , ἐπανήγαγε; xai
L. C. *o* ròv BaußaÂtova, τὸν και άπ' αὐτῆς τῆς ἐπω
vvulag ἐπιρόητον, ἀγαπτί, τοῖς δέ δή σvyyeveortí
τοις ούτως ές τQogixov x£zQrjrav, xaêáx£Q vvvà
ógy)v aùτοῖς ἐχων, ότι τοιούτος ἐyEvvrjôn; τοιyaQoöv
P) ἐκείνον μέν τóv zQnuάτων οὐκ ἐκληQovöμησεν,
^os άλλων δά δη *) xaz) atdvv aroAAoûg, τοὺς μὸν
μήτ' ίδόν μήτ' άκουσις πέποτε, τοὺς δέ xaì vöv
άτι ζάντας. ούτω γάρ αὐτοὺς ἀποδεδvxs xaì os
&ύληκεν, ἀστε *) μηδέν σφάς vexQdδν διαφêgêvv.**

o) dyayòv] Scribendum &v&yov, X. Malim àvaywyojv, L.

Infra p. 3o 1. C. haec repetens – Calenus adhibet verbum xorrrj
yays. Re. unde xαταyαyóv vult R. cui parendum existimavi. St.
p) τόν μέν ἐxslvov] scil. ττατgóg. Ita V. a. melius quam vul
go, [et in Med. a. b.] £xstvov. Re. £x£ivov μέν τῶν χqnudrcov
otest e lectiome vulgata effici. Pro nova lectione facit p. 3oi. B.
{. cui obsecutus sum. Nam opponitur άλλον πολλούς, h. e.
πολλούς άλους, ubi rursus dwöTvoj xouvoö repeti debet τῶν
zgnuάτων ἐκληqovöμησε. St.
 LIBER xLv. c AEs AR ocTAviANUs. 867
eius, in urbem reduxerit, patruo suo non subvene- A. U.c.
rit, sed Lenticulum, quicum alea ludere solebat, pro- ?**•
pter vitae nequitiam patria exterminatum, restituerit :
Bambalionem, etiam ipsius cognomenti ratione infa
mem, diligit: sed erga proximos genere talem se ge
rit, ceu dictum, quasi illis si succenseat, quod eius
modi natalibus sit ortus. Itaque patris , facultatum
quidem haeres factus non est, in aliorum autem
permultorum bona, quorum partim neque viderat fa
ciem, neque momem audierat, et qui partim adhuc
vivunt, haeres involavit. Hos enim ita omnibus re
bus exuit ac depraedatus est, ut a mortuis nihil dif
ferant.

q) &11ov δε δη xal πάνυ ττο11οῦς] Deest verbum διεδ£zsro, X.

Sed equidem scripsisse Dionem arbitror &11ov ôè örj xal πάνυ
πολλα5v, L. Phrasis Dionis est, ut supra vidimus, τὸν πατερα
τῆς οὐatag wángovoμήσας. Itaque hoc loco , rtdvv τολμοῦs (scil.
άκλngovöungsv) άλλων, (scil. zgmudτων) quanquam non èxeivaov
vel èxstvov (scil. ττατqός) zgnuóvov. plana ergo sunt omnia, ni
hilque mutandum. -

r) μηδὸν pro μηδέ edidi e Mediceo utroque, et Ven. St.

 368

Τ"./2 Ν Δ Ι./2 Ν Ο Σ'

"ΡΩ Μ Α Ι Η Ω Ν ΙΣ ΤΟ ΡΙΩ Ν
Τ' Ο

ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΟΝ ΕΚΤΟΝ ΒΙΒΛΙΟΝ.

ΤΑΔΕ ΕΝΕΣΤΙΝ ΕΝ ΤΩι ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΩι ")

ΕΚΤΩι ΤΩΝ ΔΙΩΝΟΣ ΡΩΜΑΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ,

"Ως Καλήνος υπέρ Αντωνίου Κικέρωνι αντείπεν.

"Ως Αντώνιος υπό Καίσαρος και των υπάτων περί Μου
τίναν ήττήθη.
"Ως Καίσαρ ες Ρώμην ήλθε και ύπατος απεδείχθη,
"Ως Καίσαρ και Αντώνιος και Λέπιδος συνώμοσαν.

Σ., 295.Χρόνου πλήθος, έτος εν, εν ώ άρχοντες οι αριθμού

μενοι, οίδε εγένοντο.
") Γ. Ουίβιος ο Πάνσας Καπρωνιανός, και
Αύλος "Ιρτιος, Αύλου υιός,

a) έκτω των] έκτφ βιβλίω των Μed. b. St.

 369

D I O N I S

H I S T O R IA E R O M A N A E.

LIBER QUADRAGESIMUS SEXTUS.

HAEC INSUNT LIBRO XLVI. HISTORIAE ROMANAE

DIONIS.

Quae pro Antonio Ciceroni Q. Fufius Calenus responderit.

c. 1—28.
Ut Antonium Caesar et consules apud Mutinam vicerint.
c. 29— 88.
Quomodo Caesar Romam venerit, ac consul creatus fuerit.
c. 39— 49.
De coniuratione Caesaris, Antonii, et Lepidi. c. 50-56.

Unico anno haec gesta sunt, quo hi consules recen

8emtur.

ante C. N. U. C.
48. 711. C. Vibius Pansa Capronianus, et
Aulus Hirtius A. F.

aa) r. o£tíuos ô IT$ygas] T. Aißiog. T. vlös II£ygas Med.

a. qui^etiam w&i ante AJlos ömittit, et "Igruos pro "Igruos scri
bit.TCf. not. aaa. St.

Dionis Rom. IIist. Tom. II. A a

 370 Γ' ΙΟΝ ΙS ΗΙSΤΟRΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

κ.451.Τοιαύτα μεν του Κικέρωνος ειπόντος , ο Κα:

λήνος ο Κύϊντος ") Φούφιος ανέστη, και
έλεξεν. η 9

Ι. Β. »Αλλως μεν ουδέν ούθ' υπέρ Αντωνίου τι απο

5 λογήσασθαι, ούτε Κικέρωνος καθάψασθαι εδεόμην
ουδε ") γαρ ουδ' ηγούμαι δείν εν ταις τοιαύταις σκέ
ψεσιν, οία η παρούσά εστιν, ουδέτερον αυτών
ποιείν, αλλ' απλώς ά τις φρονεί αποφαίνεσθαι,
εκείνα μεν γαρ " δικαστηρίου, ταύτα δε συμβου
1ο λίας έργα εστίν επειδή δε ούτος τόντε Αντώ
νιον κακώς, * διά την έχθραν την υπάρχουσαν
σφίσι, λέγειν επεχείρησεν, ον έχρήν, είπερ τι
ήδικήκει, "") εσηγγελκέναι και προσέτι και " εμού
Η.452.διαβόλως εμνημόνευσεν, ως ουκ αν άλλως την
Ι. C. εαυτού δεινότητα διαδείξας, ει μή τινας αναίδην
16 προπηλακίσειε" προσήκει και εμοί τα μεν
απολύσασθαι, τα δε ανταιτιάσασθαι ίνα μήτε
τούτον ή τε οικεία θρασύτης, αντιλογίας αμαρ
τούσα, και ή έμή σιωπή , πονηρού συνειδότος
20 υποψίαν λαβούσα, ωφελήση μήθ' υμείς απα
τηθέντες υφ’ ών """) είπε, χείρον βουλεύσησθε, την
ιδίαν αυτού προς τον Αντώνιον οργήν αντί των
κοινή συμφερόντων αντικαταλλαξάμενοι."
»Ουδε γάρ άλλο γε ουδεν διαπράξαι βούλε
L. D. ται, ή ίνα ημείς, το τά ασφαλέστατα τό κοι

aaa) Φούφιος] Μale RS. [Μed. b.] et V. b. Ρούφιος, Re.

Ρaulo ante Μed. a. b. omittunt μεν post τοιαύτα. St. In titulo
libri consulum quoque nomina corrupta sunt apud RS. [et
Μed. b.] Λύβιος ύπατος ο σπάνσας καπρωνιανός, Αυλος ύρτιος,
και αύλου υιός. φuem errorem tangens Ρalmerius male corri
είt Κ. Ουίβιος, Ιd enim esset Κύιντος, Sed Caius, non Quin
 LIBER XLVI. cAESAR OcTAv IANUS. 871

1. Postquam finem orationi suae Cicero imposuit, A.U.C.

71 1.
Q. Fufius Calenus surrexit, et in haec verba locu Hirtio
tuS eSt. et Pamsa
COSS.
,,Equidem hac oratione mea nec Antonii causam
agere, nec Ciceronem tangere debebam: quod in
eiusmodi deliberationibus, qualis haec est, existimo
neutrum illorum faciundum esse, sed suam cuique
sententiam simpliciter exponendam.. Ut enim ad tri
bunal illa pertinent, ita posterius hoc in consulta
tione requiritur. Sed quoniam Antonium Cicero,
mutua inimicitia impulsus, maledictis incessit, (qui,
si quid deliquisset, in ius potius erat vocandus;) ac
praeterea me quoque calumniose perstrinxit, quasi
suam in dicendo vim aliter, quam impudenter aliis
traducendis, ostendere non posset : mearum quoque
partium esse existimo, ut partim ab eo obiecta cri
mina dissolvam, partim sua vicissim ipsi obiiciam ;
me audacia ei sua, neminis responso inhibita, silen
tiumque meum malae conscientiae suspicionem im
currens, prosint: neve vos eius oratione decepti,
odium eius im Antonium pro communi utilitate susci
pientes, deterius quicquam statuatis.“
a. ,,Neque vero aliud hac oratione vult efficere,
quam ut nos, omissa cura de incolumitate reipubli
tu•, Pansa vocabatur. Emendatius iam ediderunt HS. et L.
nisi quod έπατος relinquunt, quod tamen uncis inclusit L. ve
lut réiiciendum. Conf. not. aa.
b) y&Q rjyoυμαι] yàg ov8' rjyoυμαι Med. a. et Ven. Atque sic
edidi. St.
bb) stomyysAx£vai] £gnyye/x£vat Med. a. b. qugd recepi. St.
bbb) eiïè] sivev Meâ. a. . Postea jusis Med. b. pro , *ig*ig.
Idem et Méd. a. et Ven. deinde xQoiösiv dy£vrss, pro άφέντες
zxQoîôeiv. St.
Aa 2
 372 DτοΝτs HIsroaΙΑΕ RoΜΑΝΑΕ
26 νώ αφέντες προϊδείν, στασιάσωμεν αύθις, τούτο
γαρ ου νύν πρώτον ποιεί, αλλ' απ' αρχής, αφ'
ούπερ προς την πολιτείαν προσήλθεν, "" άνω και
κάτω **) ταράττων διατετέλεκεν ή γαρ ουχ ούτός
80 έστιν, ο * τόν τε Καίσαρα τό Πομπηίω συγκρού
σας, και τον Πομπήίον τω Καίσαρι καταλλαγή
ναι κωλύσας, ο πείσας μεν υμάς εκείνα " κα
τα Αντωνίου ψηφίσασθαι, δι' ών παρώξυνε τον
Καίσαρα, πείσας δε * τον Πομπήίον τήν τε
Ι. Ε. Ιταλίαν εκλιπείν, και ες την Μακεδονίαν μετοι
86 κήσαι, όπερ που αιτιώτατον πάντων των μετά
ταύτα συμβάντων ημίν κακών εγένετο, ουχ ού
τός έστιν ο " τόν τε Κλώδιον διά Μίλωνος απο
κτείνας, και τον Καίσαρα " διά Βρούτου φονεύ
40 σας; ") ό, τε " τον Κατιλίναν εκπολεμώσας
ημίν, και " τον Λεντούλον άκριτον απολέσας;"
Ι.296. ,,"Οθεν έγωγε και πάνυ άν υμών θαυμάσαιμι,
ει τότε επ' εκείνοις μεταγνόντες, και " δίκην παρ'
αυτού λαβόντες, είτα και νύν όμοια αυτό και λέ
45 γοντι και πράττοντι πεισθήσεσθε, ή ουχ οράτε,
ότι και μετά τον του Καίσαρος θάνατον, ότε μεν
R.458.τά πράγμαθ' υμών δι' ") Αντώνιον ότι μάλιστα (ώς
ουδ’ αυτός ") αρνείσθαι δύναται) κατέστη, * απε
δήμησε, και αλλότριον και επικίνδυνον εαυτό τον
5ο της ομονοίας ημών βίον είναι νομίζων έπει δε
τεταραγμένα ") αύθις αυτά ήσθετο, μακρά χαίρειν
L. Β. " τό τε υιεί και ταϊς Αθήναις φράσας, επα
νήλθε, και τον μεν Αντώνιον, " ον τέως αγα
πάν έλεγεν, "" υβρίζει και λοιδορεί τό δε δη Καί
55 σαρι, " ου και τον πατέρα απέκτεινε, συναίρει,
κάν ούτω τύχη, """" κάκείνω ουκ ές μακράν επιθήσεται,
άπιστός τε γάρ φύσει και ταραχώδης εστί, και ούτε
τι έρμα εν τη ψυχή έχει, και πάντα αει κυκά και
Β") ταράττων], πάντα ταράττων ut p. 296. Β. πάντα κυκά και
στρέφει. R. guod guamvis probem, tamen non edidi. St.
c) ό, τε τον] ο τόν τε, Μed. a. b.
εο) δι' Αντώνιον έτι μάλιστα] , Sie, νulgo (et in Μed. a. b.]
Εmenda, ότι μάλιστα, Χ. Forte ες τα μάλιστα. Οd. Illud prae
 ILIBER XLVI. CAESAR OcTAVIANUS. 373

cae prospiciendi, iterum seditionibus agitemur. Ne- A. U.c.

que id nunc primum agit, sed ab eo tempore, quo ?***
rempublicam attigit, omnia sursum deorsumque con
turbare mom destitit. Nonne enim is est, qui Caesa
rem Pompeio commisit ? qui Pompeium ne in gra
tiam cum Caesare rediret, impedivit? qui vobis per
suasit, ut in Antonium ea statueretis, quibus Caesa
rem irritaret ? qui Pompeio consilium dedit Italia ex
cedendi, ac in Macedoniam commigrandi? (quae
omnium eorum malorum, quibus deinceps afflicti
sumus , unica causa fuit.) Nonne is est, qui Milo
mis opera Clodium occidit ? qui Bruti manu Caesa
rem interfecit? qui Catilinam. ad bellum contra nos
gerendum adegit? qui Lentulum indemnatum ne
cavit? **

5. ,,Quare magnopere mirum mihi videbitur, si

quem ante, poenitentia factorum correpti, poena af
fecistis, ei nunc similia dicenti agentique parebitis.
Videtisme, ut post Caesaris obitum, rebus ab Anto
nio (quod me ipse quidem negare potest) potissimum
constitutis, peregre abierit, vitam mostram concor
dem alienam ac periculosam sibi fore existimams ?
mox ubi conturbatas iterum res intellexit, multa sa
lute filio Athenisque dicta, redierit? Atque is Anto
nium, quem amavisse hactenus dicit, contumeliis
opprobriisque incessit: Caesaris vero, cuius patrem
quoque interemit, partes fovet, ipsi pariter per oc
casionem paulo post insidiaturus: homo matura infi
delis ac turbulentus, cuiusque animus nullis repagu
lis continetur: qui omnia semper miscet ac contur
tuli propter frequentem confusionem particularnm £rv et öra.
Possit addi, δι' 'Avrcoviov. Sed scio, etiam cum accusativo im
terdum per significare praepositionem δια, ut infra p. 299. A.
etc. Re. ' Pro praecedente óáów Med. a. dat rigojv. St.
d) doveio8a.] ἀgvijoao6av, Med. a. b.
dd) ab$us αὐτά] αὐτά αὐθuς Ven. et Med. a. Mox in hoo
est μακρὰ, quod pro μαxq&v recepi. v. Reimar. ad p. 632. C.
et Paulo post ovvoigsuv. Sed R. συναigeras, quod sanie
tatius. St.
est usi
-
 874 Ι) ΙΟΝΙS Η ΙSΤ Ο R Ι Α Ε R Ο Μ ΑΝ ΑΕ

στρέφει, πλείονας μεν τροπάς τρεπόμενος "" του

6ο πορθμού, προς όν έφυγεν, (εφ' όπερ και "" αυ
τόμολος επωνομάσθη) πάντας δε ") υμάς αξιών και
φίλον και εχθρόν νομίζειν, ον αν αυτός κελεύση."
,, Διά μεν δη ταύτα φυλάττεσθε τον άνθρωπον,
L. C. ** γόης γάρ έστι , και μάγος, και " εκ μεν των
65 κακών των αλλοτρίων και πλουτεί και αύξει, συ
κοφαντών, έλκων, σπαράττων τους μηδεν αδικούν
τας, ώσπερ οι κύνες εν δε δή τη κοινή ομονοία
") απορρεί και φθίνει, ούτε γάρ ή φιλία, ούθ' ή
εύνοια ημών ή προς αλλήλους τοιούτον δύνανται τρέ
7ο φειν ρήτορα, έπει πόθεν άλλοθεν πεπλουτηκέναι αυ
τον οίεσθε; πόθεν μέγαν γεγονέναι, ου γάρ που και
** ο πατήρ αυτώ κναφεύς, ο τάς τε σταφυλάς και
τάς ελαίας αεί ποτε **) εργολαβών, ή γένος ή πλούτον
κατέλιπεν, άνθρωπος αγαπητώς έκ τε τούτων και εκ
L. D. των πλυνών διατρεφόμενος, και καθ' εκάστην ημέραν
76 και νύκτα των αισχίστων αναπιμπλάμενος, εν οίς
αυτός τραφείς, ουκ απεικότως τους κρείσσονας αυτού
** και πατεί και πλύνει, λοιδορίαις τισιν εξ εργαστη
ρίων και τριόδων ) επιτετηδευμέναις χρώμενος."
R.454. » Είτα τοιούτος αυτός ών, και γυμνός εν γυ
81 μνoίς αυξηθείς, και ε) οισπώτας " και υσπελέ
θους και σπατίλας συλλέγων, ετόλμησας, ώ μια
ρώτατε, πρώτον μεν την "* Αντωνίου ώραν διαβα
λείν, ανθρώπου και παιδαγωγούς και διδασκά
85 λοις κατά την του γένους αξίαν κεχρημένου,
L, Ε. έπειτα δε κατηγορήσαι, ότι "" τα Λυκαία την
πάτριον εορτήν ποιών, γυμνός ες την αγοράν
εσήλθεν, αλλά τί (ώ *" πάσαις μεν ταίς αλ
λοτρίαις εσθήσι, διά την πατρώαν τέχνην αει
90 χρησάμενος, υφ' απάντων δε των απαντώντων
και γνωριζόντων αυτάς αποδυθείς) έχρήν ποιή
e) υμάς] Sic ΗS. L. ημάς RS. Ηaec Re. Praecedens πάν
τας "ε: R. in πάντα mutari, ut ad φίλον και εχθρον perti
Ιneat. ί.

ee) απορρεί] απορεί Μed. a. b. St.

e*) εργολαβών, ή γένος] εργολαβών, ός τίνι αν ή γένος. R.
 LIBER XLVI. c AEs AR ocTAvI AN US. 875
bat, pluribus ipse vicibus, quam is, ad quem com- A.U.c.
fugit, Euripus, versatilis: ut recte nomen transfugae 7''.
inde invenerit: isque suo ex arbitrio quosvis vos vel
amicos vel hostes iudicare iubet.**
4. ,,Eum hominem vobis cavendum has ob cau
sas existimo. Est enim impostor' ac praestigiator,
qui ex malis aliorum divitias remque suam auget,
calumniando, trahendo, ac more canum laceranâo
immoxios: idemque communi im concordia diffluit ac
tabescit. Neque enim huiusmodi orator amicitia be
nevolentiaque nostrum mutua alere se potest: nam
quibus aliis artibus eum ad divitias, praestantiamque
istam pervenisse censetis ? Neque enim pater ei ge
nus opesve reliquit,, fullo, operasque im calcandis
uvis ac olivis premendis locans : eoque quaestu, et
eluendis pannis, vitam sustentare contentus: sordi
dissimo victu interdiu noctuque se explens. Inter
quae noster hic educatus, haud absurde ad meliores
se conculcandos et eluendos accedit; convitiis ex of
ficinis sedentariis triviisque depromptis instractus.
5. ,,Ergo talis quum sis, qui mudus inter mudos
adoleveris, sordes ovium, fimumque suum, et mer
dam humanam co]ligens, ausus es, homo impuris
sime, primum Antonii adolescentiam calumniari, qui
paedagogis praeceptoribusque, ut suo genere dignum
erat, usus est? deinde id vitio vertere, quod Luper
calia, festum a maioribus ad nos deductum, faciens,
nudus in forum venit? Sed heus tu, qui semper
secundum paternum artificium vestibus alienis usus,
atque ab obviis, eas agnoscentibus, iisdem exutus es,
quid faceret aliud homo nom modo sacerdos, sed et
f) £xtrern8evu£vaug]. Sic V. a. et Med. a. quod praefero vul
.
gato
g) ofort τηδεύ
ἐπιτεajtwg ] μενος
Sic rectius scribi, quam otorórczc, quod [uter
que codex Mediceus et] editiones Dionis exhibent , docebit F.
cui praeiverat Lamb. Bos Animadvers. ad Scriptt. Gr. p. 29. et
Henr. Stephanus, in otgnojrn hunc locum adducens, qui tamem
addit: sed est aut ofonojrn aút otgrtdrm •eribendum. Hoc nempe
ex Hesychio. otgrtgras et δαπελέθους, Od. Haec Re. Paulo
post pro 'Avrooviov im Med. a. b. est του 'Avroovtov. St.
 876 ΓΙΟΝ ΙS ΗΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝ ΑΕ

L.297.σαι άνθρωπον μή μόνον ιερέα, αλλά και *" ήγε

μόνα των εε) συνιερέων όντα, μη πέμψαι την
πομπήν , μή εορτάσαι την εορτήν, μή θύσαι
95 κατά τα πάτρια; ** μή γυμνωθήναι και μη
ε*) αλείψαι, αλλ' ού τούτ' αυτώ (φησιν) εγκα
λώ , αλλ' "τι τε γυμνός εν τη αγορά, και ότι
τοι..υτα εδημηγόρησε, στάνυ γαρ πάντα τα πε
ήκοντα ακριβώς "" εν τώ κναφείς μεμ", ε",
ίνα και αμαρτήματός τινος αληθινού αισθάνητι",
1 και επιτιμ αν αυτώ δικαίως δυνηται." -

Ι. Β. » Εγώ δε υπέρ μεν εκείνων μετά ταύτα α

προσήκει πάντα ερώ τούτον δε εν τώ παρόντι
ανερέσθαι τι βούλομαι. ου συ μέντοι έντε
5 τοις άλλοτρίοις κακούς εντέθραψαι , και εν
ταίς των πέλας συμφοραίς εκπεπαίδευσαι, και
διά τούτο ελευθέριον μεν μάθημα ουδέν επί
στασαι , " συνέδριον δέ τι κατασκευάσας εν
ταύθα , ώσπερ αι πόρναι , τον δώσοντά τι
1ο αεί αναμένεις, και προαγωγέας των λημμά
των ") αεί έχων , πολυπραγμονείς τίς τίνα
L. C. ήδίκηκεν , ή δοκεί γε ήδικηκέναι, τίς τίνα μι
σείς τίς τίνι επιβουλεύει , και τούτοις συναί
ρη , και διά τούτων τρέφη πωλών μεν αυ
15 τοίς τάς παρά της τύχης ελπίδας , έργο
λαβών δε και τάς των δικαστών αποφάσεις
και φίλον μεν μόνον τον το πλέον αεί δι
δόντα, εχθρούς δε δή πάντας τους απράγμο
νας , ή και άλλω τινί συνηγόρω χρωμένους
20 νομίζων , και τους μεν εν χερσίν ήδη όντας
R.455.ουδ' ειδέναι δοκών, αλλά και δι' όχλου ποιούμε
νος , τους δ' άρτι προσιόντας σαίνων και γε
λών , ώσπερ αι πανδοκεύτριαι;"

gg) συνιερέων) συνέρεων Μed. a. St.

g") αλείψαι] Ιmmo αλείψασθαι, εεεε μπgere, aut pati se αυ
aiii, μπgέ. R. Εgo vero nolim reiicere αλείφειν pro αλείφεσθαι,
sensu neutropassίνο, μπgere se , guia est locutio Ηomeri, cuius
vocabula saepius Dio noster adhibet, Il. Σ. 55ο. λούσάν τε και
 LIBER XLVI. CAESAR OcTAVIANUS. 377

eollegii eius princeps? nonne ducenda ea pompa, per- A.U.C.

agendum id festum, sacrificandum ritu a maioribus ?ii
instituto fuit ? nonne denudandum corpus? nonne
inungendum? Non haec, inquis, crimimor : sed quod
nudus in foro conspectus est, quod concionem ta
lem habuit. Quippe in fullonia officina ita accu
rate, quid quemque deceret, didicit; ut quid pecca
tum esset, vere intelligere, eiusque causa obiurgare
Antonium iure posset.**
6. ,,Verum ego pro his omnia, quae ad rem per
timent, deinceps commemorabo, nunc percontari ab
eo quaedam libet. Nonne tu inter aliorum damna
educatus, inter vicinorum calamitates institutus es,
ideoque liberalem disciplinam tenes nullam ? hoc vero
loco collegium paravisti, ubi meretricis in morem
semper eum, qui det aliquid, exspectas: ac quasi le
nones tuorum emolumentorum certos semper habens,
curiose inquiris, quis quem iniuria affecerit, aut af
fecisse videatur; quis quem odio habeat; quis cui in
sidias struat? His ades, hinc te alis, his spem for
tunae obnoxiam venditas, his in suffragiis iudicum
obtinendis mercede conductus operam navas. Ami
cum hunc solum habes, qui plurimum quovis tem
pore dat: inimicos vero omnes, quibus nihil est me
gotiorum, aut qui alium quam te patronum deligunt :
quos iam in manibus tuis habes, quasi ignorans ne
gligis, imo im maiores molestias coniicis: qui vero
iam primum ad te accedunt, eis blandiris ac arri
des, quemadmodum cauponae solent.**

1stipav 1lr.' £1atq. Odyss. T. 505. viy£v τε και άλειψεν λίπ'

1αtιμ. et saepius.' Re. in Addendis. Utitur tamen Dio alias in
talibus Medio, ut p. 516. extr. St.
h) aeqoayooy£ας τῶν λημματον del £zov] Hic Dionis locus a
Basilio, scholiaste Gregorii Nazianzeni, ad Orat. XXIV. p. 327.
edit. Morelli, a verbis άσπερ αὐ πόgvau — δια τούτων τQ£qpm,
adducitur: ubi loco παοαyooyéas, est προσαyoyoùs, loco del
èyov, est πολλοῦς ἐyoov (quód posterius confirmat et V. a. et
Med. a.) pro jöixrjxsv, est jöixrjoev. omittitur autem vis vivo,
Ausgsi.
 378 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

L. D. » Και πόσω κρείττον ήν και σε "" Βαμ

25 βαλίωνα γεγονέναι , (είγε τις ο Βαμβα
λίων ούτός εστιν ) ή τοιούτον επανηρήσθαι βίον,
εν ώ πάσα ανάγκη ήτοι τον υπέρ του δι
καίου λόγον πωλείν , ή και τους αδικούντας
σώζειν, καίτοι σύγε ουδε ταύτα καλώς "") ποιείν,
30 καίπερ **
τρία εν Αθήναις έτη κατατρίψας,
δύνασαι. που ; πόθεν , όστις " υποτρέμων
αει προς τα δικαστήρια προσέρχη , καθάπερ
οπλομαχείν") μέλλων, και "* φθεγξάμενος τα
πεινόν τι και τεθνηκος , απαλλάττη, μήθ'
35 ών οίκοθεν εσκεμμένος ήκεις μνημονεύων , μή
L. Ε. τε εκ του παραχρήμα τι ειπείν ευρίσκων.
ες μεν γαρ το φήσαι και υποσχέσθαι τι, θρα
σύτητι πάντας ανθρώπους υπερβάλλεις , εν δε
δή τους αγώσιν αυτούς , έξω του λοιδορήσαί
4ο τινα και κακώς ειπείν, και ασθενέστατος και
δειλότατος εί, ή οίει τινά αγνοείν , "*
ότι
μηδένα των θαυμαστών σου τούτων λόγων, ούς
L.298.εκδέδωκας , είρηκας , αλλά πάντας αυτούς με
τά ταύτα συγγέγραφας , ώσπερ οι τούς τε
45 στρατηγούς και τους ιππάρχους τους πηλίνους
πλάττοντες, ει δ' απιστείς , αναμνήσθητι " πώς
μεν τού ") Ουέρρου κατηγόρησας , καίπερ και
εκ της τέχνης τι της πατρώας αυτό παρασχών,
" ότε ενούρησας, αλλά γάρ οκνώ , μή τα
50 *) προσήκοντά σοι ακριβώς λέγων , αυτός ου
προσήκοντας εμαυτώ λόγους ποιείσθαι δόξω."
» Ταύτα μεν ουν εάσω, και νή Δία και 7 τον
Γαουίνιον, ώ τους κατηγόρους παρασκευάσας, έπει
L. Β. τα ούτω συνείπες, ώστ' αυτόν καταδικασθήναι τά
55 τε συγγράμματα, ά" κατά των φίλων συγγρά
φεις, εφ' οίς ούτως **) αυτό αδικούντι σύνoισθα, ώσ
τε μηδε δημοσιεύειν αυτά τολμάν, καίτοι και
bh) ποιείς] ποιείν Μed. a. b. R. Μollius utique fluit senten
tia ex R. lectione: ποιείν - δύνασαι, πού, πόθεν ; Re. in Αd
dendis. Sic edidi. St.
i) μέλλων] θέλων, V. b.
 ILIBER XLVI. CAESAR O CTAVIANUS. 879
' 7. ,,Quanto autem melius fuerat tecum actum, A.U.C.
si Bambalio ipse fuisses; (modo quis omnino est 7iu
Bambalio) quam id vitae genus assumpsisse, in quo
necessarium omnino est, aut sermonem pro iusta
causa venalem habere, aut iniustos tueri? Quanquam
ne haec quidem recte praestas, licet triennium to
tum Athenis commoratus. Ubi enim, aut umde illa
tua in dicendo vis? qui ita tremebundus ad tribunal
accedere soles, ac si de vita dimicaturus sis: locu
tusque humile quid, et exanimum, discedis; neque
eorum memor, quae domi praemeditatus fueras ; ne
que quod ex tempore dicas, inveniens quicquam.
Enimvero audacia in affirmando, et promittendo,
omnes homines excedis: in ipsis autem certaminibus,
si convitia ac maledicta seiungo, infirmissimus es ti
midissimusque. Putasne esse quemquam, qui ignoret,
nullam admirabilium earum orationum tuarum, quas
edidisti, a te dictam esse; sed omnes deinde com
scriptas, eo modo, ut qui duces ac magistros equi
tum ex luto fingunt ? Quod si negas, recordare,
quomodo Verrem accusaveris ; licet etiam ex arte pa
terna nonnihil adhibueris, qui temet permingeres.
At enim metuo, me, dum quae in te conveniunt,
accurate dixero, videar. orationem ipsi mihi parum
convenientem habere.**

8. „Itaque ea missa faciam, ac Gabinii quoque

mehercle causam : cui quum accusatores subornasses,
deinde ita pro eo dixisti, ut damnatus fuerit. Omit
tam etiam libros, quos contra amicos conscribis; in
qnibus adeo tibi ipsi improbitatis conscius es, ut in
publicum emittere eos non audeas. Certe miserri
ii) OJ£33ov] "E%ov Med. a. De toto loco v. not. 35. St.
;
k) moooijxovr& goi] Ita V. b. quod opponitur sequenti argooii
wovrag äugvrj 16yovg. Quare vix credo , quenquam fore, quin
hanc lectioném praeferat vulgatae προσόντα σοι, [quam etiam
Med. a. b. exhibent.] .
\k) αὐrj] £αντφ Med. a. b. Sic p. 290. E. iavroü est pro
oec vvoù. et p. 71.' B. £ovej pro σεαυτφ. St.
 380 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟ R ΙΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

σχετλιώτατον και ελεεινότατόν εστί, μη δύνασθαι ταύ,

τα αρνήσασθαι ά πάντων αίσχιστόν εστιν ομολογή
6ο σαι. αλλ' εγώ ταύτα μεν παραλείψω , τα δε δή
λοιπά επεξάξω, ημείς μεν γαρ, καίπερ δισχίλια
R.456.τώ διδασκάλω " πλέθρα της Λεοντίνων γής, ως
Ι. ο. φής, δεδωκότες, ουδέν άξιον αυτών εμάθομεν. τά
δε δή σά παιδεύματα τίς ουκ αν θαυμάσειε,
65 τίνα δ' εστί ταύτα, φθονείς αεί τώ κρείττονι, βα
σκαίνεις αεί τον ") προήκοντα, διαβάλλεις τον προ
τετιμημένον, συκοφαντείς τον δεδυνημένον, και μι
σείς μεν τους αγαθούς ομοίως πάντας, προσποιή δε
δή φιλείν εκείνους μόνους, δι’ ών αν κακουργήσειν τι
7ο ") προσδοκήσης, και διά τούτο τούς τε νεωτέρους επί
τους πρεσβυτέρους αεί παροξύνεις, και τους πιστεύον
τάς σοι και οτιούν, ες κινδύνους προάγων, προλείπεις."

2, Τεκμήριον δέ " πράξιν μεν ουδεμίαν πώ

L. D. ποτε ελλoγίμου ανδρός αξίαν, ούτ' εν πολέμω, ούτ'
75 εν ειρήνη, πέπραχας, ποίους μεν γαρ πολέμους ενι
κήσαμεν σού στρατηγούντος, ποίαν δε χώραν έ
κτησάμεθα σου ύπατεύοντος, εξαπατών δε αεί τι
νας των πρώτων και σφετεριζόμενος, ιδία μεν διά
τούτων "". * πολιτεύη, και πάνθ' όσα βούλει διοικείς,
80 δημοσία δε βοάς άλλως, κεκραγως τους μιαρούς
εκείνους λόγους. Εγώ μόνος υμάς φιλώ, (και, ει
ούτω "") τύχοι) και ο δείνα, οι δ' άλλοι πάντες μι
σούσι και, Εγώ μόνος ευνοώ υμίν, οι δ' άλλοι
πάντες επιβουλεύουσι και τα άλλα τα τοιαύτα,
L. Ε. εξ ών τους μεν επαίρων και φυσών προδίδως, τους
86 δε λοιπούς εκπλήττων προστίθεσαι κάν μέν τι
χρηστον υφ' ότουδή των πάντων γένηται, αντιποιή

1) προήκοντα] Sic scripsi pro προσήκοντα, . [quod etiam in

Μed. a. b. reperitur,] monitu Χyl. Frequentia erroris libra
riorum in hoc genere addit nobis fiduciam. Ρropius etiam est
lectioni vulgatae quam Οddeyi προέχοντα. Re. , Confirmat hoc
Reimari iudicium etiam Grammaticus περί συντάξεως in Βekkeri
Αnecdot. Graec. Vol. Ι. p. 171... extr, συκοφαντώ, inquiens,
αιτιατική. . Δίων τεσσαρακοστώ έκτο βιβλίω φθονείς αεί τώ
κρείττονι, βασκαίνεις αεί τον προήκοντα, διαβάλλεις τον προτετί
 LIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 881

mum est, ea non posse negare, quae fateri sit tur-A.U.C.

pissimum. Sed his missis, reliqua producam. Nos ?***
sane, qui bis mille iugera agri Leontimi (quod tu di
cis) magistro dedimus, nihil iis dignum didicimus:
tuas vero artes quis non miretur ? Quae sunt autem
eae? semper meliori invidere, excellentioribus aemu
lari, calumniari eos qui homore praestant, obtrectare
potentibus, omnes ex aequo bonos odisse, amorem
erga eos tantum prae te ferre, per quos malum ali
quod facinus editurum te speres : eiusque rei causa
subinde minores adversus semiores concitare: fidem
tibi habentes, postquam im periculum adduxeris, de
serere.**

9. ,,Quod ita esse, satis ex hoc constat, quod

mullam illustri viro dignam rem neque in pace, me
que in bello, umquam confecisti. Quo enim im bello
vicimus te duce, aut quam regionem consule te po
pulus Romamus acquisivit? Verum tu primores sem
per fraude circumveniens, ac tibi adiungens, clam
per eos rempublicam regis, et ex animi tui sentem
tia omnia perficis: publice autem temere vociferaris,
iactans putidas hasce voces: Ego solus vos amo, et
(si ita fortuna ferat) unus itemque alter, reliqui
ommes vos odio habent : Ego solus bene vobis cupio,
reliqui omnes insidiantur. His et huiusmodi aliis
verbis nonnullos a te elatos inflatosque prodis, alios
territos tibi adiungis. Tum si quid boni usquam

μημ£vov, ovwoywvrstg rdv δεδανειαμ£vov. in quibus , tamen hoc

ùltimum non ego probem. - Idem p. 134, 6. haec habet: _ôua
&11o, αίτιατικj. 2igovog, τεσσαρακοστῶ ἐβδόμφ (immo, £xrq)
ßuß1iq * φθονεῖς άε\ τφ xgsirtovu, βασwaivevg dsl voy argonxov**,
διαβάλλεις τὸν argoretium u£vov. Paulo ante, δαυμάσειεν scribi
tur in Med. a. St.
m) atgog8οκήσης] Sic HS. et L. . παοσδοκήσοις, RS. Pro se
quenti ès, Med. a. b. dant εὐς. St.
mm) rvyoi] rfjgn Med. a. b. Mox iidem habent: μόνος £uig
ejvodj. Ita etiafii Grammaticus πεgl ovvvåêeos, in Bekkeri
Anecdot. Graec. Vol. I. p. 141, 7., svvoj , δοτική: 4iovos vso
sagaxootj £wvg ßißìlq/ * wì èyó μόνος ύμίν ευνοδ, St.
 382 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜΑΝ Α.Ε

τε αυτού, και *". **) σεαυτόν επ' αυτό επιγράφεις, "")

θρυλλών. Εγώ γάρ είπον, εγω γάρ επέγραψα, και
90 δι' εμε ταύτα πέπρακται ούτω, αν δέ τι συμ
βή οίον ουκ έδει, σαυτόν μεν ") εξαίρεις, τους δε
δή άλλους πάντας αιτιά, λέγων Μη γάρ εστρα
τήγουν εγώ, μή γάρ επρέσβευον, μή γάρ υπά
τευον, και λοιδορείς μεν αεί πάντας πανταχού,
95 ") την εκ του θρασέως παρρησιάζεσθαι δοκείν δύ
L.299.ναμιν") περί πλείονος τί τών δεόντων ειπείν
ποιούμενος, έργον δε δή ρήτορος ουδέν άξιον λό
γου παρέχη."
,,") Τί μεν γαρ των κοινών ή σέσωσται ή επη
νώρθωται διά σε , τίνα δε αδικούντα ") όντως
1 την πόλιν εσήγγελκας, τίνα επιβουλεύοντα αλη
θώς ήμίν επιδέδειχας , ίνα γάρ τάλλα εάσω,
αυτά ταύθ' ά τό Αντωνίω νύν εγκαλείς, τοιαύτα
και τοσαύτά έστιν, ώστε μηδένα άν δίκην αξίαν αυ
5 των υποσχειν, τί ποτ' ουν, ορών ημάς απ' αρχής
υπ' αυτού (ώσγε και φής) αδικουμένους, ουδέ
L. Β. ποτε επεξήλθες αυτό παραχρήμα , " ουδε
κατηγόρησας , αλλά νύν ημίν λέγεις όσα δη
μαρχήσας παρηνόμησε , και όσα ιππαρχήσας
1ο επλημμέλησε , και όσα υπατεύσας έκακούργη
σεν , εξόν σοι τότε ευθύς καθ' έκαστον αυ
των την προσήκουσαν παρ' αυτού δίκην ειλη
R.457.φέναι, ίνα αυτός τε φιλόπολις ως αληθώς ών
επεφήνεις , και , ημείς και αβλαβή και ασφα
15 λή την τιμωρίαν παρ' αυτά τα αδικήματα επε
ποιήμεθα. και μήν ανάγκη δυοίν θάτερον,
L. C. ή πεπιστευκότα σε τότε ταύθ' ούτως έχειν, καθ
mmm) θρυλλών] θρυλών Μed. a. Paulo post, ούτω πέπρακται
Μed. a. b. pro πέπρακται ούτω. Sed pro επέγραψα, R. νult
έγραψα, legem tult, in tabula retuli, vel in taoulis expont iuεει,
τogationen tuli, Coniungi solent illa duo: ειπείν, υcroίε εμα
dere legem, et γράφειν, in scripta referre, St.
n) εξαίρεις, si eximis recte vertitur, scribendum puto εξαι
ρείς, St.
ηη) την εκ του θρασέως παρρησιάζεσθαι) την του θρασέως
παρό, L. Οd. Sed meminimuε, είipra guoque p. 292. Β. dictunι
 LIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 883 '

aliquis peregit, id tibi sumis, tuumque adscribis no-A. U.c.

men, dictitans: Ego dixi, ego subscripsi, per me sic 7**.
illa gesta sunt. Sin aliquid sequius cecidit, te ipsum
eximis, reliquos omnes culpas: Egone vero, inquis,
praetor, aut legatus, aut consul fui ? . Ita ubique
omnibus convitia facere soles, pluris eam vim ora
tionis aestimans, ut ex audacia liber in dicendo vi
dearis, quam ut aliquid eorum, quae ex usu sint,
proferas; nec specimen ullum oratoris exhibes, quod
aliquo haberi numero possit.“
1o. ,,Quae enim res a te publica conservata, aut
restituta est? quem in patriam vere iniurium in ius
pertraxisti? quem re vera mobis insidiantem indica
visti? Nam ut reliqua praeteream, ea ipsa, quorum
mumc Antonium accusas, talia et tanta sunt, ut nulla
eis satis digna statui poena possit. Quid igitur cau
sae fuit, cur, quum ab imitio videres nos ab eo im
iuriis premi , (id enim tu affirmas) non statim eum
vindicandum duceres, aut accusares? Nunc nobis
recenses, quae is tribunus plebis contra leges fecerit,
quae magister equitum peccata admiserit, quae con
sul maleficia perpetrarit: quum in promptu fuerit
tibi, statim de singulis poenam meritam ab eo iure
exigere: ita certe et tu re vera te amantem patriae
civem declarasses, et nos citra damnum ac pericu
lum in eius facinora animadvertere potuissemus. Pro
fecto alterutrum horum necessario constat, aut te,
cum Antonii acta tum iam pro sceleratis haberes,

fuisse a Dione xo1&£eiv £x roù jr£gygovog. quae locutio bene

Graeca est, nec temere mutanda videtur.
o) neQl xletovos e\ τῶν δεόντων] περ\ πλεlovog ά τι τόν δεόν
των, L. Poterat etiam dici του τι τῶν δεόντων ειπείν. Re.
Mallem verba sic ordinari: azsQl x£iovos τοῦ τῶν δεόντων εί
axsiv τι ποιούμενος. R.
) vt μάν y&g] Sic Med. a. Sequitur etvox δέ. Minus recte
igitur vulgo [et in Med. b.] μάν omittitur.
q) αδικοῦντα όντως την πόλιν] Haec lectio debetur codicibus
V. a. b. £t Med. a. b._et confirmatur sequentibus ἐπιβουλεύοντα
dánéós fiuiv. Vulgo άιως pro övros scriptum erat.
 884 ΙDΙΟΝΙSΗΙSΤ Ο R ΙΑΕ ΑΟΜ ΑΝΑΕ

υφεικέναι τους υπέρ ημών αγώνας, ή μή δυ

νηθέντα τινά αυτών εξελέγξαι, *** μάτην νύν συ
20 κοφαντείν."
»"Οτι "*) γάρ τούθ' ούτως έχει, καθ' έκαστον υμίν,
πατέρες, διεξιών επιδείξω, έλεγε τινα ** εν
τη δημαρχία Αντώνιος υπέρ του Καίσαρος και
γάρ Κικέρων και άλλοι τινές υπέρ του Πομπηίου.
25 τί ποτ' ουν τούτον μεν αιτιάται, ότι την φιλίαν
την εκείνου προείλετο, εαυτόν δε, και τους άλ
λους τους ταναντία αυτώ σπουδάσαντας, αφίησιν,
Ι. D. εκώλυσέ τινα εκείνος ψηφισθήναι τότε κατά του
Καίσαρος και γαρ ούτος πάνθ', ως ειπείν, όσα
80 υπέρ του Καίσαρος "") έγιγνώσκετο, αλλ' εμποδών (φη
σιν) έγίγνετο τη κοινή της βουλής γνώμη, και πρώ
τον μεν, " πώς αν είς ανήρ τοσούτον ίσχυσεν,
έπειτα δε, ει και κατεψηφίσθη διά τούθ’, ώσ
περ λέγει, πώς ουκ αν και εκολάσθης έφυγε
85 γάρ , έφυγε προς τον Καίσαρα απελθών. ουκ
ούν και σύ, ώ Κικέρων, " ουκ απεδήμησας νύν,
αλλ' έφυγες, " ώσπερ και πρότερον, αλλά μή
τοιγε και επί πάντας ) ημάς τα σεαυτού ονείδη
Ι. Ε. προπετώς ούτως άγε. φυγείν μεν γάρ έστι τού
4ο το , ο συ πεποίηκας, τό, τε δικαστήριον φοβη
θείς, και την τιμωρίαν αυτός εαυτού προκαταγνούς.
αμέλει και ** εγράφη σοι κάθοδος πώς μεν,
και διά τίνα, ου λέγω, εγράφη δ' ούν και ου
πρίν γε επέβης της Ιταλίας, πριν εκείνην σοι δο
45 θήναι. Αντώνιος δε και απήλθε προς τον Καίσαρα,
L.300 μηνύσων αυτώ τα πεπραγμένα, και επανήλθε, μη
δενός ψηφίσματος δεηθείς, και τέλος τήν τε ειρήνην,
τήν τε φιλίαν την προς αυτόν πάσι τοις εν τη Ιτα
λία τότε ευρεθείσιν επρυτάνευσεν ής και οι λοιποί
5ο αν μετεσχήκεσαν, ει μή σοι πεισθέντες επεφεύγεσαν."
» Είτα τούτων ούτως εχόντων, τολμάς λέγειν,
ότι ") τόν τε Καίσαρα επί την πατρίδα επήγαγε,
και τον εμφύλιον πόλεμον εκίνησε, και των με
g") γάρl Μallem δέ, R.
 ILIBER XLVI. CAESAR. OCTAVIANUS. 885

certamina pro nobis suscipere noluisse : aut, quum A. U.c.

mullius eum maleficii convincere potueris, nunc fru- 7***
stra cavillari.“

11. ,,Quod ita esse, singula Antonii persequendo

facta, vobis, P. C. ostendam. Dixit in tribunatu suo
quaedam pro Caesare Antonius ? nimirum dicentibus
Cicerone et aliis pro Pompeio. Quorsum ergo huic
vitio dat, quod Caesaris amicitiam observavit, ac se
et alios, qui contrariae parti faverunt, non attingit?
Obstitit tum Antonius quibusdam decretis, quae con
tra Caesarem parabantur? nempe Cicero omnia, quae
pro eo decernebantur, impediebat. Atqui communi,
inquit, sententiae senatus repugnavit. Qui vero tan
tum potuit unus vir ? aut si eius rei causa damna
tus fuit, ut hic refert, cur mom et poenas dedit ? sci
licet, quia fugit, aufugit ad Caesarem. Atqui et tu
Cicero nuper, non peregre abiisti, sed sicut prius
quoque, profugisti. Noli vero tua ipsius probra ita
temere im nos omnes torquere. Fuga enim ea est,
qualem tu fecisti, quum iudicium metueres, ac ipse
te supplicio dignum esse praeiudicavisses. Quim et
reditus decretus est tibi ; quo modo , aut cuius opera,
omitto dicere, decretus est tamen : meque tu prius,
quam id consecutus es, pedem in Italia posuisti.
Antonius autem et abiit ad Caesarem, quae acta es
sent, annunciaturus ; et rediit, mullo ad id opus ha
bens decreto: denique etiam pacem amicitiamque
cum Caesare omnibus, quos in Italia tum offendis
set, ipse confecit; cuius reliqui quoque participes fa
cti essent, nisi te auctore profugissent.“
12. ,,Quae quum ita sint, tamen audes dicere,
Caesarem ab Antonio contra patriam adductum, ab
eo bellum civile excitatum, eum unicam omnium,

qq) Pro èyuvojoxsto dedi £yuyvo3exsto ex Med. a. b. St.

r) juãg] Sic HS. et L. ex emendatione Xyl. Sed ίμάς RS.
rr) τόν τε] τό τε Med. a. male. St.
Dionis Itom. IIist. Tom. II. Bb
 586 - DΙ ΟΝ ΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

τα ταύτα κακών αιτιώτατος ημίν εγένετο, ού

55 μενούν αλλά σύ, όστις Πομπηίω μεν και
Ι. Β. * 7 στρατεύματα αλλότρια και ηγεμονίαν έδωκας,
Καίσαρα δε και των δεδομένων αποστερήσαι επε
χείρησας" όστις τώ τε Πομπηίω και τους
υπάτοις συνεβούλευσας, τα μεν προτεινόμενα υπό
60 του Καίσαρος μή πρoσίεσθαι, την δε δή *" πό
λιν τήν τε Ιταλίαν όλην εκλιπείν όστις Καί
σαρα ") μεν ουδε ες Ρώμην έλθόντα είδες, προς δε
τον Πομπήίον και *" ες την Μακεδονίαν απέδρας,
R.458.και ουδε εκείνω μέντοι ουδέν ") συνήρω, αλλά πε
65 ριϊδων τα γιγνόμενα , έπειτ' επειδή εδυστύχησεν,
L. C. εγκατέλιπες αυτόν, ούτως ουδε απ' αρχής ώς δι
καιότερα αυτώ πράττοντι έβοήθησας αλλά τήν
τε στάσιν κινήσας, και τα πράγματα ταράξας,
είτ’ εκ του ασφαλούς αυτούς εφήδρευσας και
70 του μεν πταίσαντος, ώς και αδικούντός τι διά
τούτ', ευθύς απέστης προς δε τον κρατήσαντα,
ώς και δικαιότερον, απέκλινας, και ούτω γε,
πρός τοις άλλοις κακούς, και αχάριστος εί, ώστε
ου μόνον ουκ αγαπάς, ότι ") εσώθης υπ' αυτού,
75 αλλά και αγανακτείς, ότι μή και " ιππάρχησας."
» Είτα ταύτα σαυτώ συνειδώς, τολμάς λέγειν,
L. D. ότι ουκ έχρήν τον Αντώνιον δι' έτους ιππαρχή
σαι, ουδε γάρ τον Καίσαρα δι' έτους δικτατω
ρεύσαι, αλλ' είτε καλώς, είτε και αναγκαίως
80 ταύτ’ εγένετο, εψηφίσθη τε **) ομοίως αμφότερα,
και ήρεσε και υμίν και το δήμω, τούτοις ούν,
ώ Κικέρων, εγκάλει, εί τι παρηνόμησαν, μή, μά
Δία, μή τοίς υπ' αυτών τετιμημένοις, ότι αξίους
εαυτούς και των τηλικoύτων ") παρέσχον τυχείν,
85 ώς εί γε υπό των πραγμάτων των τότε ήμάς
περιστάντων ηναγκάσθητε αυτά ούτω και παρά το
προσήκον ποιήσαι, τί τούτο Αντωνίω νύν επι
rr) μεν, addidi ex Ven. et Μed. a. Ιidem et Μed. b. habent
ες την Ρώμην, Ιn Μed. a. scribitur etiam ίδες pro είδες. St.
s) συνήρωj. συνήρει. Μed. a. St.
**) ότι εσώθης υπ' αυτού, αλλά και αγανακτείς] Οlim apud
 ILIBER XLVI. CAESAR OcTAvIANUS. 887
quae subsecuta sunt, causam malorum nobis fuisse ? A. U.C.
Nequaqnam ille quidem, sed tu, qui Pompeio alie- 7***
nas legiones et imperium tribuisti, Caesari ea, quae
ipsi fuerant concessa, adimere aggressus es: qui com
silium Pompeio et consulibus dedisti, ne conditiones
a Caesare oblatas acciperent, urbem Italiamque omnem
uti relinquerent: qui Caesarem, ne quidem Romam
venientem, adspexisti, sed in Macedoniam ad Pom
peium transfugisti : neque ei quidem auxilium tuli
sti, sed nihil curans quae agebantur, adversa usum
fortuna deseruisti. Itaque me initio quidem ei tan
quam iustiorem causam agenti opitulatus es, sed post
quam tumultum hunc concitasses resque conturbas
ses, ex tuto loco certamen eorum spectavisti: ab eo,
qui succubuit, quasi inique aliquid ideo egisset, sta
tim discessisti; ad victorem , tanquam iustiorem, in
clinasti. Accedit ad reliqua tua vitia animus tam
ingratus, ut non contentus salute ab eo domata, in
digne etiam feras, te non esse magistrum equitum
factum.“
13. ,,Horum tibi conscius, tamen audes dicere,
non fuisse Antonio magisterium equitum toto anno
gerendum. At neque Caesarem toto anno dictaturam
gerere oportebat. Sed haec sive recte, sive necessa
rio ita acta sunt, certe utrumque ita decretum fuit,
placuitque vobis, placuit populo. Hi tibi accusandi
sunt , Cicero, si quid contra leges admisere ; non ii
profecto quibus ab his honor habitus est, quod tales
se gessissent, ut tantis praemiis digni haberentur.
Quapropter si is tum rerum status fuit, ut etiam
contra, quam alias deceret, ea facere coacti fueritis;
RS. legebamus : 8r, ἐσα}{}ns &π' αὐτοῦ. Sic et Med. a. b. pro
quo jri' czdroj scribendumi esse monuerat X. . Atque ita edidere
HS. et L. Deinde omnes editiones dλλά και omiserant, quae
verba supplenda esse docuit L. utrumgue recte, et agctore
etiam cod. V. a. et Med. a. qui mox öru xal μη pr9 άτι μη
xai, [quod et Med. b. dat, in quo etiam legitur ἀλ' ἀγανα
xv£is, et paulo ante xgarjdovra pro xgarjoavra.]
s*) duoios] όμως, R.
sss) παQäazov vvysiv] rvysiv παQéazov Med. "i, b. St.
2
 388 ΙΟ ΙΟΝ ΙS ΗΙSΤΟ RΙΑ Ε Ρ Ο Μ ΑΝΑΕ

φέρεις , αλλ' ου τότε αντέλεγες , είπερ έδύνα

σο, ότι εφοβού, μα Δία, είτα , συ μεν
L. Ε. τότε σιωπήσας , συγγνώμης διά την δειλίαν
91 τεύξη, ούτος δε ") όστις σου προετιμήθη , δί
κην διά την αρετήν υφέξει, και πού ταύτα
τα δίκαια έμαθες, ή που ταύτα τα νόμιμα
ανέγνως;"
95 » Αλλ' ουκ ορθώς τη ιππαρχία έχρήσατο.
διά τί , ότι τα υπάρχοντα (φησί ) " τα του
Πομπηίου ηγόρασε, πόσοι δε άλλοι πόσα άλ
λα επρίαντο, ών ουδείς αιτίαν έχει, και γάρ
L. 301.που διά τούτο και εδημεύθη τινά, και ες το
πρατήριον εξετέθη, και τή του κοινού κήρυκος
1 φωνή απεκηρύχθη, ίνα τις αυτά αγοράση, αλλ'
ουκ έχρήντα του Πομπηίου κτήματα πεπράσθαι.
ουκούν") ημείς ήμάρτoμεν, και κακώς εποιήσαμεν,
δημεύσαντες αυτά ή, ίνα σε και ήμάς τις
5 απολύση, πάντως που ο Καίσαρ επλημμέλησεν,
ο τούτο γενέσθαι κελεύσας ώ ουδεν επεκάλε
σας, αλλ' εν μεν τούτω και πάνυ μωραίνων
εξελέγχεται δύο γούν εναντιώτατα του Αντω
νίου κατηγόρηκεν εν μεν, ότι πλείστα τω Καί
L. Β. σαρι συμπράξας, και πάμπολλα διά τούτο παρ'
11 αυτού λαβών, έπειτα " την τιμήν αυτών βιαίως
απητήθη έτερον δε, ότι μήτε του πατρός ") αυ
του κληρονομήσας, και πάνθ' *) όσα έκτήσατο κατ
αναλώσας, " ώσπερ ή Χάρυβδις, (αει γάρ τι
15 ημίν εκ της Σικελίας, καθάπερ επιλελησμένοις
R.459". ότι ες αυτήν έφυγε, παραφέρει) την τιμήν
πάντων ών επρίατο απέδωκεν."
» Εν μένουν τούτοις ) ούτω τά εναντιώτατα αυ
τός εαυτώ λέγων ο θαυμαστός ούτος *) ελέγχεται,
- ι) όστις] ότι, V. a. (Μed. a.b.] minus bene, Re, Rectum est
τι ,Verba sie sunt accipienda ac si dixisset: ούτος δε ότι διά
την αρετήν προετιμήθη, δίκην υφέξει.., St.
tt) ημείς] ή ημείς, όb sequens ή: R.
ιι) αυτού] abest a Μed. a.
π) πάνθ' όσα έκτήσατο] Ita V. a. et Μed. a. ita Cicero supra
Ρ. 284. D. πάνθ' όσαπερ έκτήσατο κατακεκύβευκε. ιιι veram
 LIBER XLVI, CAESAR OCTAVIANUS. 389

cur nunc in Antonium ea confers? cur nom tum po- A. U.c.

tius (si quidem poteras) contradixisti ? Quia meher- 7*'*
cle metuebas. Ergo tuae timiditati ignoscendum est,
quod tum tacuisti : Antonio, qui tibi praelatus fuit,
crimimi sua virtus danda est ? Quomam loco hoc ius
didicisti? ubi leges has legisti ? *
14. ,,At vero abusus est magisterio equitum.
Quid ita ? Quia, inquit, bona Pompeii emit. Quot '
praeter eum sunt, qui aliorum facultates emerint:
meque ulli horum vitio id vertitur? In hunc enim
finem proscribuntur ea, hastae subiiciuntur, publici
que praeconis voce proclamantur, ut quis ea emat.
Atqui Pompeii bona venire non debuerunt. Nos igi- -

tur peccavimus, et male egimus, qui ea prostituimus,

aut (ut nos ac te culpa levemus) Caesar utique deli
quit, qui id fieri iussit, quem tamen tu mon incu
savisti. Sed stultitiae in hac re palam coargui pot
est Cicero, qui duo inter se pugnantia crimina Am
tonio obiecerit: unum, quod quum Caesarem im ple
risque rebus adiuvisset, multaque idcirco ab eo ac
cepisset, tamem deinde eorum pretium ab ipso Cae
sar vi exegerit: alterum, quod quum ne in patermas
quidem possessiones successerit Antonius, omniaque
quae emerat bona absumserit, Cbarybdis instar, (sem
per enim aliquid Siciliense mobis Cicero temere pro
fert, quasi memoria nobis exciderit, exulem ipsum
eo profugisse) nihilominus emtorum omnium pre
tium persolverit.“
15. ,,Neque hic tantum admirabilis ille orator
quam maxime contraria invicem locutus deprehendi

hanc esse emendationem vulgati illius, δσα ἐροῦμετο, [quod

etiam in Med. b. extat,] facile intelligas, non illam, quam L.
ex ingenio substituit, j3 ἐροῦλετο.
y) oùro] Ad marginem i,. addit: Xyl. oöxo, male. et in mo
tis conferri iubet Xylandri interpretationem , quasi ex ea colli
gens, Xylamdrum ita legisse. Ego autem iniuriam fieri puto
Xylandr6, neque vel in notis eius vel in interpretatione quic
quam tale reperio ; quemadmodum et oόπω prorsus alienum ab
hoc loco est, quod viro docto im mentem venire non poterat.
• z) ἐλέγχετaι] ἐςελ£yysvcct, V. a. Med. a. b.
 390 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ RΙ ΑΕ R ΟΜΑ ΝΑΕ

L. C. και νή Δία και εν εκείνοις, ότι τοτε μεν, πάν

21 τα ") αυτόν τα τό Καίσαρι πραχθέντα ") συνά
ρασθαι, και πάντων δια τούτο των εμφυλίων κα
κών αιτιώτατον γεγονέναι λέγει τοτε δε εγκα
λεί αυτό, δειλίαν ονειδίζων, ότι μηδενός άλλου
25 " πλήν τών εν τη "") Θετταλία πραχθέντων μετέ
σχε και εν εγκλήματι αυτού ποιείται, λέγων,
ότι τών φευγόντων τινάς κατήγαγε και μέμφε
ται αυτόν, ότι μή και " τώ θείω την κάθοδον
έδωκεν, ώσπερ τινος πιστεύοντος, ότι ουκ αν εκεί
L. D. νον πρώτον, είπερ γε και οντινούν ήδυνήθη κατα
81 γαγείν, επανήγαγε μήτε τι εγκαλών αυτώ, μή
τε εγκαλούμενος, ως και αυτός ούτος οίδεν, αμέ
λει "*) πολλάκις σχέτλια αυτού καταψευσάμενος, ου
δεν τοιούτον ειπείν ετόλμησεν ούτω μεν ουν ουδ'
85 οτιούν αυτώ διαφέρει πάν ό, τι ποτ' αν επί
την γλώτταν αυτού επέλθη , καθάπερ τι πνεύ
μα , εκχέαι, αλλά ταύτα μεν τί άν τις επί
πλείον επεξίοι;"
,,Επει δε τραγωδεί περιϊών, και νύν γε "t) εί
4ο πέ που λέγων , ότι βαρυτάτην την τής ιπ
παρχίας όψιν παρέσχετο , πανταχού και διά
L, Ε. πάντων" τό τε ξίφει άμα και τη πορφύρα,
τοίς τε ραβδούχοις και τους στρατιώταις χρώμε
νος είπάτω μοι σαφώς , και τί εκ τούτων
45 ήδικήμεθα, αλλ' ουδέν αν ειπείν έχοι ει
γαρ είχεν, ουδέν αν τούτου πρότερον """) εξελάλη
Ο8. πάν γαρ τουναντίον, οι μεν στασιάσαν
τες τότε , και πάντα τα κακά εργασάμενοι,
" Τρεβέλλιός τε και Δολοβέλλας ήσαν Αντώ
50 νιος δε και ούτως ούτε τι ήδίκησε, και πάνθ'
L.302.υπέρ ημών έπραττεν , ώστε και " την φυ
λακήν της πόλεως παρ' υμών επ' αυτούς εκεί
νους , , ουχ όπως αντιλέγοντος του θαυμαστού
a) πάντα αυτόν (scil. Αντώνιον) τα etc.] Αddidi αυτόν ex V. a.
Ιet Μed.,a.] Τnod abesse ab hac sententia vix poterat.
Β) συνάρασθαι] συναίρεσθαι, V. a. perperam.
bb) Θετταλία) Θεσσαλία Μed. a. b.
 LIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 891

tur: sed, per Iovem, in hoc etiam, quod modo eum A.U.C.
omnes Caesaris . actiones adiuvisse, ideoque omnium 7'“
intestinorum malorum potissimam causam fuisse di
cit : modo timiditatem exprobrat, qui nulli rei, prae
ter quae in Thessalia gesta sunt, adfuerit. Id quo
que est inter obiecta Antonio crimina, reductos esse
ab eo exules nonnullos: culpaturque, quod non pa
truo pariter suo redeundi potestatem dederit. Quasi
vero quispiam credat, si ullius restituendi potesta
tem habuisset Antonius, non primo omnium hunc
fuisse restituturum, quum mullae inter ipsos unquam
intercesserint lites ; quod ipse Cicero movit. Nam
quanquam saepius misere mendaciis eum traduxerit ;
nunquam tamen hoc dicere est ausus. Adeo im nullo
iam discrimine hic ponit omne id, quod in buccam
venerit, velut flatum eructare. Sed quid attinet ista
pluribus persequi ? **
16. ,,Iam quoniam hoc quoque et circumiens
verbis exaggerat, et nunc inter caetera obiectat, quod
Antonius gravissimum aspectu reddiderit magisterium
equitum ; ubique scilicet et semper gladio simul ac
purpura, lictoribusque iuxta et militibus usus : re
spondeat mihi diserte velim, quidnam ad nos inde
damni redierit ? Certe mullum dicere poterit: quod
si potuisset, nihil prius sibi dicendum putasset. Se
cus habent omnia. Trebellius erat et Dolabella, qui .
seditiones excitarent, ac omnium malorum essent au
ctores: Antonius vero me sic quidem egit quicquam
iniuste, quin omnia egit pro nobis: adeo, ut custo
dia quoque urbis ei contra hos ipsos mandata fuerit :
non modo non contradicente hoc admirabili oratore,

b*) πολλάκις σχετιια] πο11& πολλάκις και σχάτιια, ut p. 3o4. G:

sno. A. R. Paìlo ante pro ἐδvvrj8n edidi jövvrjôn. v. ad
y. i54- B. et 274. C. St.
b+) slrâ rov] Fort. πάgsoru. R. Same elite léyov vix dicitur
Graece. Neque enim similes sunt loci, qualis est p. 298. E.
uiru; liyov. T St. * -

. bbb) £5&λάλησε] ££e1&1naev Med. a. Postea idem dat óráe

ύμόν. St.
 392 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤ Ο RΙΑ Ε R. Ο Μ ΑΝΑΕ

τούτου ρήτορος , (παρήν γάρ) αλλά και συν

55 αινούντος , επετράπη, ή δειξάτω, τίνα φωνην
έρρηξεν , ορών τον ασελγή και μιαρόν (ως
αυτός λοιδορεί) ") προς το μηδέν αυτόν τών
δεόντων ποιείν , και εξουσίαν τοσαύτην παρ'
υμών προσλαμβάνοντα, αλλ' ουκ αν έχοι δεί
60 ξαι ούτω που ο μέγας ούτος και φιλόπολις
ρήτωρ , ο πανταχού και αεί θρυλλών και λέ
γων , Εγώ μόνος υπέρ της ελευθερίας αγωνί
ζομαι, ") εγώ μόνος υπέρ της δημοκρατίας παρ
Ι. Β. ρησιάζομαι. Εμε ούτε χάρις φίλων, ούτε
65 φόβος εχθρών απείργει του μη ου τα συμφέ
ροντα υμίν προσκοπείν, Εγώ , κάν αποθα
νείν εν τοις υπέρ υμών λόγοις δεήση, και μά
R.460.λα ήδέως τελευτήσω ουδ' οτιoύν τούτων ών νύν
βοά, τότε ειπείν ετόλμησε και ") μάλα
7ο εικότως λογίζεσθαι γάρ αυτώ επήει τούτο, ότι
τους μεν "" ραβδούχους και το έσθημα το περι
πόρφυρον, κατά τα πάτρια τα περί των ιπ
πάρχων νενομισμένα, είχε, τώ δε δή ξίφει και
τοις στρατιώταις κατά των στασιαζόντων αναγκαίως
L. C. έχρήτο, τι γαρ ουκ άν των δεινοτάτων εποίη,
76 σαν , ει μη τούτοις εκείνος επέφρακτο , οπότε
και ούτως αυτού κατεφρόνησαν τινές;"
,,"Οτι τοίνυν και ταύτα και τάλλα πάντα όρ
θώς και κατά την γνώμην οτιμάλιστα την του Καί
80 σαρος εγένετο, δηλοί τα έργα, ή τε γάρ στάσις
ου περαιτέρω προεχώρησε, και ο Αντώνιος ουχ όσον
ου δίκην επ' αυτούς έδωκεν, " αλλά και ύπατος
μετά ταύτα απεδείχθη καί μοι και ταύτην ") αυ
του την αρχήν θεάσασθε ώς διέθετο. εύρήσετε γάρ
L. D. αυτήν, αν τακριβές σκοπήτε , πάνυ πολλού αξίαν
c) πρός τώ] Ita recte, ΗS. et L. ex emendatione RS. pro προς
τό. guanquam hoc genuinum , illud minus necessarium censet Χ.
d) εγώ μόνος υπέρ της δημοκρατίας παρρησιάζομαι] Ηaec de
siderabantur in editis , addita nunc ex cod. Μed. a. apud Gro
nov. p. 1 15, et V. a. Ηaec Re. Ιdem Μed. a. paulo ante rur
sus θρυλων exhibet pro θρυλλών. Verba sequentia: έμε ούτε -
 ILIBER xLvI. cAESAR ocTAviANUs. 898
(aderat enim) sed etiam adstipulante. Aut ostendat, A. U.c.
quam vocem ediderit, quum videret impurum istum 7**
ac flagitiosum (sic enim Antonium mominat per con
vicium) mon tantum nihil recte agere, sed etiam
hanc insuper potestatem a vobis accipere. At nul
lum ostendere verbum potest. Ergo orator ille ma
gnus et amans reipublicae, qui numquam non id in
ore suo habet, Ego solus pro libertate certo : Ego
solus pro populari statu libere loquor : Me neque
amicorum gratia, neque inimicorum terror, a com
modis vestris providendis depellit: Ego, si mihi pro
vobis verba facienti moriendum sit, eum ipsum vi
tae exitum gratissimum habuero : is inquam tum mi
hil horum, quae nunc magna voce iactat, mussare
ausus est. Neque id iniuria. Reputabat enim secum,
adesse ex instituto maiorum, magistro equitum Am
tomio, lictores et vestem purpura praetextam : eun
dem necessario contra seditiosos et gladio, et militi
bus uti. Nam quid tandem extremorum illi facino
rum sibi reliquum facturi erant, nisi is munitus fuis
set militibus ; quando vel sic nonnulli eum contem
ptui habuerunt ? **

17. ,,Haec vero non solum, sed et reliqua omnia

recte, ac omnino ex sententia Caesaris, acta esse,
res ipsae ostendunt. Nam neque seditio ulterius pro
gressa est, et Antonius non modo eorum causa mul
ctatus mom est, sed consul quoque deinde creatus,
Quem magistratum ut gesserit, agedum mecum con
siderate, Invenietis enim, si attente inspexeritis,

τοῦ μὴ οὐ τά σνμφ£govttx juiv xgoowors?v, Grammaticus πεg}

qvvr&§εως in Bekkeri Anecdot. Graec. Vol. I. p. 167, 7. ita lau
dat: tgogxovtj, 3oruxj. . 4iov τεσσαρακοστφ £xtq ßtßíig ' xal
oότε — τὸ μὴ οὐ τὰ δ. j. t. vitiose. St.
e) μάλα εἐκότος] x&vv sixôraos, V. a. Med. a. b. [In Med. a.
scribitur ἐτόλμησεν.]
ee) cxijroJ] ccvjtóv. Constructio est: δεασασθε μοι αὐτὸν όπωg
διάδετο χαι ταύτην την ἀggjv. Modus loquendi Atticus, pro
ύεάςασδέ μοι, όπως κά ταύτην αυτός την ἀρχην διεύετο. R.
 394 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙΑΕ. Η ΟΜΑΝ ΑΕ

86 ) εν τη πόλει γεγενημένην, όπερ που και αυτός εί

δώς, " * ουκ ήνεγκε τον φθόνον, αλλ' ετόλμησεν επί
τούτοις αυτόν διαβαλείν, ά και αυτός αν πεποιηκέναι
εύξαιτo. και διά τούτο γε και "* την γύμνωσιν
90 αυτού, τήν τε αλοιφήν, τούς τε μύθους τους πα
λαιούς εκείνους επεσήγαγεν, ουχ ότι τι προσέδει
νύν ε) αυτών, αλλ' ίνα τήν τε επιτέχνησιν αυτού και
την κατόρθωσιν τους έξωθεν") ψόφοις συσκιάση.
όστις, ώ γή και θεοί, (μείζον γάρ σου βοήσομαι,
L. Ε. και δικαιότερον αυτούς επικαλέσομαι) τυραννoυμένην
96 ήδη τώ έργω την πόλιν ιδών, τώ πάντα μεν τα στρα
τόπεδα ακούειν του Καίσαρος , πάντα δε αυτώ
τον δήμον μετά της βουλής είκειν, ούτως ώστε
τά τε άλλα και "" δικτάτωρα αυτόν διά βίου εί
ναι, ** τή τε σκευή τή των βασιλέων χρήσθαι
1 ψηφίσασθαι, ") και εξήλεγξε σοφώτατα, και επέ
L.303.σχεν ασφαλέστατα ώστε και αιδεσθέντα και φο
βηθέντα μήτε το όνομα το του βασιλέως, "μή
τε το διάδημα ( ά και ακόντων ημών αυτός εαυ
5 τώ δώσειν έμελλε) λαβείν. *) άλλος μεν γάρ τις
υπό τε εκείνου ταύτ' έφη ποιήσαι κεκελεύσθαι,
R.461.καί τήν τε ανάγκην άν προυτείνατο, και συγγνώ
μης επ' αυτή έτυχε, πώς γαρ ού, τοιαύτά - τε
ήμών τότε εψηφισμένων, και **) τοσούτον των στρατιω
1ο των δεδυνημένων. Αντώνιος δε, άτε και της δια
νοίας της του Καίσαρος διαπεφοιτηκώς , και πάντα
ακριβώς όσα ") παρεσκευάζετο συννοών, φρονιμώτα
Ι. Β. τα αυτόν και ") απέστρεψεν απ' αυτών, και απέ

f) εν τη πόλει] Χyl. μrbi, guasi τη πόλει legisset. Εt forte

Ηaec mejor fuerit lectio. Re, Ρost aliquot versus Μed. a. b.
habent εύξατο pro εύξαιτo. St.
g) αυτώ, νιulgo [et in Μed. a. b.] Scribendum αυτών, scil.
μύθων, L. recle. ,
h) ψόφοις συσκιάση] Lege ψόγοις, Χ. Εgo nec ψόγοις ad
mitto, mec ψόφοις, οιum neque υι/uperίt» ούκcurare, neque clo
moritus «t «trcpίνu ob»curατε, tam proprie dicatur, ac ζόφοις
στσκιάσαι, πεhu/t» obscurατε, φuapropιer restitnenda haec genuina
lectio L. Εquidem ψόγοις mulium praeulerim, φuoniam nebulae
illae Leunclavii, id quod clare exprimi debebat, metaphora istac
minus commode lumine sιιο privant. Re Μox άστις, pro όστις,
Μed. a. b.
 LIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. • 895
eum urbi magnopere utilem fuisse. Quod quum ipse A. U.c.
Cicero perspectum haberet, livore victus, ea repre- ?***
hendere ausus est in Antonio, quae vellet a se ipso
acta fuisse. Itaque denudationem, unctionem, ac
veteres illas fabulas protulit ; non quod iis nunc es
set opus, sed ut solers Antonii ac praeclarum faci
nus aliena criminatione obscuraret : eius viri, qui
proh Tellus et Dii, (altius enim, quam tu excla
mabo; ac iustiori de causa eos obtestabor:) quum
tyrannide captam urbem re ipsa esse videret, quod
et Caesari legiones omnes parebant, et S. P. Q. R.
cedebant, ita ut praeter caetera ei, quamdiu in vi
vis esset, dictaturam darent, utque apparatu regio
uti posset permitterent; ipse et sapientissime eam ty
rannidem detexit, et tutissima ratione inhibuit: ita
ut Caesar verecundia correptus, ac territus, meque
nomen regis, meque diadema (quae erat sibi ipsi no
bis vel invitis daturus) acciperet. Si quis alius id
fecisset, quod tum Antonius fecit, iussum se a Cae
sare hoc fecisse diceret, necessitatemque praetende
ret, et veniam haud dubie consequeretur, factis iam
a nobis eius generis decretis, et in tanta militum
potentia : sed Antonius, cui amimus Caesaris explo
ratus penitus erat, quique omnia,. quae is parabat,
cognita habebat, prudentissime eum avertit ab insti

i) xal ££ηλ*y£*] τοῦτο και άεη1. Od. Possumus verba, rrjv

πάλιν rvQccvvovuêvrjv, commode ad utrumque verbum, îòóv et
85.jÂsy§ε, referre.
k) άλλος μάρ yéo] £? μάy y&o &11os, T. Nom probo. Re. &#-
1ος μέν yàg άν τις, R. ' Recte. Sed êv etiam ad Évvzs deside
ratur. St.
kk) rogojrov] rogoüto Med. a. b. St.
1) παQεσκεναςετο] παρ&ακεύαατο , V. a. �

m) &π£grosvsv άπ' αὐτόν και έτεςπενσε] Qnamquam non mul

tum discriminis fuerit, si legas cz'zt£rg£vp&v , tamen videri possit
locus Thucydidis a Dione expressus esse VI. 29. p. 396, q5.
&t£rgstov, και έπ$σπενδον, άλλονς άηrogas , £vt£yres. &rorgéret
deinde adhibet Dio ipse p. 3o4. A. Re. Ad dτ£rQ£ipe commen
dandum facit Xenophontis quoque locus : (Memorr. I. 2. 29.)
άπάτgs;e, et paulo post : τύύ δέ Kgtriov rois τοιούτοις οὐz
υπακούοντος, οὐδ' ἀποτg&vogêvov. R.
 896 ΙΟ ΙΟΝΙSΗΙSΤΟΡ Ι ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

σπευσε, τεκμήριον δε, ότι ουδέν έτι το παράπαν

15 ώς και δυναστεύων έπραξε, και προσέτι και "" κοι
νώς και αφυλάκτως πάσιν ημίν συνήν, αφ' ούπερ
και τα μάλιστα ήδυνήθη παθείνα έπαθε."
,, Ταυθ' ούτως, " ώ Κικέρων, ή Κικέρκουλε,
ή ") Κικεράκιε, ή Κικέριθε, ή Γραίκουλε, ή ό,
20 τίποτε και χαίρεις ονομαζόμενος, έπραξεν ο
απαίδευτος, " ο γυμνός, ο μεμυρισμένος ών ου
δεν συ εποίησας, ο δεινός, ο σοφός, ο πολύ
L, C. "" πλείονι τω ελαίω τού οίνου χρώμενος ο
και μέχρι τών σφυρών την εσθήτα σύρων, ου
25 "") μα Δί ουχ ώσπερ οι ορχησται, οι τάς ποικι
λίας των ενθυμημάτων διδάσκοντές σε τοίς σχή
μασιν, αλλ' ίνα "". * τα αίσχη σου των σκελών
συγκρύπτης, ου γάρ που και υπό σωφροσύ
νης °) τούτο ποιείς , ο τα πολλά εκείνα περί
3ο της του Αντωνίου διαίτης ειρηκώς, τίς μεν γαρ
ουχ oρά σου τα λεπτά ταύτα χλανίδια , τίς
δ' ουκ οσφραίνεται των πολιών σου των κατεκτε
νισμένων, τίς δ' ουκ οίδεν ότι 79 την μεν γυ
L. D. ναίκα την προτέραν " την τεκούσάν σοι δύο
35 τέκνα εξέβαλες, "* ετέραν δε επεσηγάγου παρ
θένον, "" υπέργηρως ών, ίν' εκ της ουσίας αυ
της τα δανείσματα αποτίσης, και 7" ουδ' εκεί
νην μέντοι κατέσχες, " ίνα ") Κερελλίαν επ' αδείας
έχης, ήν τοσούτω πρεσβυτέραν σαυτού ούσαν εμοί
40 χευσας , όσω νεωτέραν την κόρην έγημας, προς
ήν και αυτήν τοιαύτας επιστολάς γράφεις , oίας αν
γράψειεν "" ανήρ ") σκωπτόλης , αθυρόγλωσσος,
προς γυναίκα έβδομηκοντούτιν πληκτιζόμενος και
ταύτα μεν άλλως εξήχθην, ώ πατέρες, ειπείν, ίνα
45 μηδε εν τούτοις έλαττόν τι έχων απέλθη. καί
R.461.τοι και " συμπόσιόν τι ετόλμησε τώ Αντωνίω

n) Κικεράκιε), Dixisse pnto Calenum, scripsisse Dionem, Κι

κερόκιε. ut hodie Ciceroccio. L. Haec Re. ΤΡro sequenti Κικέ
ριθε coniectat R., Κικέρριθε, ut ad cerriturn, hoc est, furio
εμrn, alludatur. St.
nn) μα Δί] μα Δία Μed, a.
 LI B E R XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 397

tuto, et retimuit. Cui rei argumento est, quod Cae- A.U.C.

sar prorsus nihil deinde pro potentia egit, sed po- ?***
pulariter praeterea, ac sine satellitio inter mos omnes
versatus est. Quo factum est praecipue, ut ea, quae
pertulit, accidere ipsi possent.“
18. ,,Haec ita egit , o Cicero, (sive tu Cicercu
lus, aut Ciceracius, aut Cicerithus, aut Graeculus,
aut quocunque tandem nomine gaudes) ille male im
stitutus, nudus, et unctus: quorum mihil tu praesti
tisti , qui disertus, `qui sapiens es, qui plus olei,
quam vini usurpas: qui vestem usque ad talos de
pendentem trahis, mon quidem profecto histrionum
more, qui suis te personis varietatem motuum animi
docent ; sed ut turpitudinem tuorum crurum tegas.
Certe id studio pudicitiae neutiquam a te fit, qui
tam multa de Antonii vitae genere dixisti. Quis enim
mom videt tenues istas tuas laenulas ? Quis nom ca
morum tuorum pectinibus comptorum odorem perci
pit? Quis nescit, quemadmodum priore tua con
iuge, quae duos tibi natos pepererat, eiecta, aliam
adhuc, eamque virginem duxeris, ipse aetate decre
pita, ut ex eius facultatibus aes alienum dissolvere
posses ? Sed ne eam quidem retinuisti, nimirum ut
libere Cerelliam habere posses, quam tanto te aetate
euperiorem, quanto inferior ea puella fuit, quam du
xeras, adulterio polluisti: ad quam ipsam eiusmodi
literas scribis, quales scribi par est a scurra, linguae
que imcontinentis viro, cum muliere septuagenaria
lascivis iocis decertans. Haec ut dicerem, P. C.
evagatus sum obiter, quo mec in libidine vinci a
quoquam Ciceronem appareat. Comvivium etiam
quoddam exprobrare Antonio ausus fuit, ipse aquam,

o) roûro] Additum ex cod. V. a. et Med. a. non sine meces

sitate, ut mihi persuadeo. [Paulo post pro όαφQaiv£ται in
Med. a. b. est δορg&tau. St.]
p) KegeáÀiczv] Ita HS. et L. ex emendatione RS. in cuius tex
tuLest Kegeczíiccv , [ut in Med. a. b.] KeAewQiav,* V. b.
q) σκωπτόλns] Vulgo σκωπτιόλης. Sed illud rectius. vid. F,
 898 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ R ΙΑΕ R. Ο Μ ΑΝΑΕ

L. Ε. "") προενεγκείν, αυτός μεν ύδωρ (ώς φησι) πίνων,

ίνα τους καθ' ημών λόγους νυκτερεύων συγγράφη,
"" τον δε υιόν εν τοσαύτη μέθη τρέφων, ώστε μή
5ο τε νύκτωρ μήτε μεθ' ημέραν σωφρονείν και προσ
έτι "" και το στόμα αυτού διαβάλλειν επεχείρη
σε , τοσαύτη ασελγεία και ακαθαρσία παρά πάν
τα τον βίον χρώμενος, ώστε μηδε των συγγενε
στάτων απέχεσθαι, αλλά τήν τε γυναίκα προαγω
L.304 γεύειν, και την θυγατέρα μοιχεύειν."
56 . ,, Ταύτα μεν ουν εάσω, επάνειμι δε όθεν εξέ
βην, ο γάρ Αντώνιος εκείνος, όν ούτος καταδε
δράμηκεν, ιδών τον Καίσαρα υπέρ την πολιτείαν
ήμων αιρόμενον, "" εποίησεν αυτόν μηδέν ών ενε
6ο νόει πράξαι, δι' αυτών ών χαρίζεσθαι αυτώ εδό
κει. ουδέν γάρ ούτως αποτρέπει τινάς ών αν
μη ορθώς επιθυμούντες τυχεϊν διαπράσσωνται, ώς
το τους φοβουμένους αυτά μη πάθωσιν, εθε
λοντάς δή δοκείν υπομένειν. "9. * τούτο μεν γαρ, εξ
65 ών αδικούσιν") εαυτούς συνίσασιν, ου πιστεύουσι
πεφωράσθαι δε νομίζοντες , και αισχύνονται και
L. Β. φοβούνται, τα μεν λεγόμενα άλλως, ώς και κο
λακείαν, μετ' ελέγχου λαμβάνοντες , τα δ' εξ
αυτών αποβησόμενα , ώς και επιβουλήν , μετ'
7ο αισχύνης υποπτεύοντες, άπερ που και ο Αντώ
νιος ακριβώς ειδώς , πρώτον μεν τά τε Λυκαία και
**) την πομπήν εκείνην επελέξατο, ίν' ο Καίσαρ έν
τε τώ ανειμένω της γνώμης, και εν τώ παιγνιώ
δει των γιγνομένων, ασφαλώς σωφρονισθή έπει
75 τα δε και την αγοράν, και το βήμα , ίνα εξ
αυτών των χωρίων αισχυνθή τάς τε εντολάς
τάς παρά του δήμου ") συνέπλασεν, ίν' αυτάς λο
γίσηται ακούσας , ουχ όσα τότε Αντώνιος - έλεγεν,
αλλ' όσα αν ο δήμος ο Ρωμαίων ειπείν τινι ενετείλα
L. C, το πόθεν γαρ αν επίστευσε τον δήμον ταύτ' επεσταλ
81 κέναι, ") μήτε εψηφισμένον τι τοιούτον αυτόν ειδώς,
φα) πρσενεγκείν pro προσενεγκείν edidi, anctoribus R. et Μe
diceo codice utroque. Αd finem capitis Μed. a. dat προσα
γωγεύειν. -St.
 IL IBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 399

ut quidem refert, bibens, ut orationes contra nos A. U.c.

elucubrare possit: filium vero in tanta temulentia ?*'•
educat, ut sobrius neque interdiu sit, neque noctu.
Cs etiam Antonii turpitudinis insimulare instituit,
ipse per omnem vitam tanta libidine ac impuritate
, usus, ut me a propinquissimis quidem abstinuerit,
uxorem prostituerit, cum filia incestum commiserit.“

1 9. ,,Sed his missis, ad institutum revertar. Am

tonius hic, quem ille insectatus est, quum videret
Caesarem sese supra rempublicam efferre ; ea ipsa re, .
qua maxime gratiam Caesaris captare visus est, effe
cit, me is ea, quae animo iam destinaverat, perage
ret. Qui enim rem aliquam haud iuste consequi cu
piunt, eos nihil magis ab instituto revocat, quam si
ii, qui metuunt, me id ferendum sibi sit, sponte se
illud suscepturos prae se ferant. Quod illi conscien
tia suae iniustitiae mequaquam credunt, et proposi
tum suum innotuisse opinantes, verecundia metuque
corripiuntur; et verba quidem hominum aliter, vel
ut adsentationem, cum reprehensione accipiunt; quae
vero ex iis eventura essent, in suspicionem insidia
rum cum pudore adducunt. Quae quum probe per
specta essent Antonio, primum Lupercalium pom
pam sibi delegit, ut Caesar inter hilaritatem ac ludi
cram actionem absque periculo posset castigari: de
inde forum, rostraque, ut ipsa loca verecundiam Cae
sari obiicerent: affinxit etiam populi mandatum, ut
Caesar eo audito reputaret, non quid diceret Anto
mius, sed quid populus Romanus eum dicere iussu
" rus fuisset. Qui enim crederet populi hoc esse man
datum, quum sciret, neque decretum ab eo tale

r) $avrotg ovvtgaouv] Ita HS. et L. secuti emendationem RS.

in cuius textu, [ut in Med. a. b.] est ἐαντούς ovvioguv,
r*) την πομπήν] xal την πομπήν. R. bene. quare sic edidi. St.
rr) ovv£rtâ¢osv] ovv£rthago ev Med. b. Idemni et Med. a. . mox
habent &xoùggs Äoyioytav, et Med. a. ut Ven. articulum ó po
mit ante momen 'Avvajvuog. St.
s) μήτε ἐψηφισμένον] τφ μήτε έψ. Med. a. mullo sensu.
 400 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙΑΕ ΒΙΟΜΑΝ ΑΕ

μήτε επιβοώντα αισθόμενος, αλλ' έδει γαρ αυτόν και

εν τη αγορά τη Ρωμαία, εν ή πολλά πολλάκις υπέρ
της ελευθερίας έβουλευσάμεθα και παρά τω βήματι,
85 αφ' ου μυρία επί μυρίοις υπέρ της δημοκρατίας επο
λιτευσάμεθα έντε τη εορτή των Λυκαίων, " ίνα
αναμνησθή του Ρωμύλου και υπό του υπάτου, ίνα
εννοήση τα των αρχαίων ύπάτων έργα και επί τώ
L. D. του δήμου ονόματι, ταύτα ακούσαι, ίν' ενθυμηθή
9ο τούθ' ότι "* ουκ "Αφρων, ουδε Γαλατών, ουδε Αι
γυπτίων, αλλ' αυτών Ρωμαίων τυραννείν επεχείρει.
Β.463.ταύτα αυτόν τα ρήματα επέστρεψε , ταύτ' έταπείνω
σε. ") και "" τάχα αν το διάδημα, είπερ τις άλ
λος αυτό προσήνεγκε, ") λαβών, έπειτα *) δι' εκείνα
95 και εκoλoύσθη, και έφριξε και πατέδεισε τα μεν
ούν Αντωνίου έργα σοι ταύτά έστιν, "* ου σκέλος
") άλλως κατάξαντος, ίνα αυτός φύγη, " ουδε χεί
ρα κατακαύσαντος, ίνα Πορσέναν φοβήση αλλά την
τυραννίδα την του Καίσαρος, σοφία και περιτεχνή
σει, και "" υπέρ το δόρυ το ") Δεκίου, και υπέρ
1 το ξίφος ") το Βρούτου, παύσαντος.
Ι. Ε. ,, Συ δ', ώ Κικέρων, τί εν τη υπατεία σου
ουχ ότι σοφόν, ή αγαθόν, ") αλλ' ου και τιμω
ρίας της μεγίστης άξιον έπραξας, ουχ ήσυχά
5 ζουσαν μεν και ομονοούσαν ") την πόλιν ημίν
και ετάραξας και εστασίασας , την αγοράν και
το Καπιτώλιον άλλων τέ τινων, "7 και δούλων
L.305.παρακλήτων πληρώσας ; ου τον Κατιλίναν,
σπουδαρχήσαντα μόνον , άλλο δε μηδέν δεινόν
10 ποιήσαντα , κακώς απώλεσας ; ου "" τον Λεν
τούλον, και τους μετ' αυτού, μήτ' αδικήσαντάς
t) και τάχα άν] και ο τάχα άν, L. Paulo ante, επέστρεψεν
Μed. a. St.
ιι) λαβών] Εmendatio Fabricii, φuae et Οddeyo in mentem
venit, confirmata cod. V. a. pro βάλων, guod saepius cum al
tero verbo a librariis confunditur.
x) δι' εκείνα] δι' εκείνο, scil. διάδημα, L. Vel potius δι'
εκείνα, scil. ρήματα, verba Αntonii, quorum modo mentionem
fecerat; aut generatim, si mavis, propter ista quae fecit Αnto
αίus, guod, in foro Romano, guod apud rostra, quod Luperca
libus, guod nomine populi diadema obtulit.
 LIBER XLVI. cAESAR OcTAviANUs. 401
quicquam esse, nec acclamare populum sentiret? A.U.C.
Enimvero debuit haec audire Caesar in foro Roma- 7***
mo ; ubi saepenumero capta pro libertate a nobis
erant consilia : apud rostra, unde infinita pro reipu
blicae statu populari acta erant a nobis: Lupercali
bus, ut Romuli recordaretur: a consule, ut in me
moriam priscorum consulum acta revocaret: sub mo
mine populi, ut ei in mentem veniret, non in Afros
ipsum, meque Gallos, Aegyptiosve, sed in Itomanos
tyrannidem moliri. Hae voces illum correxerunt,
hae depresserunt. Ita, qui oblatum sibi ab alio dia
dema facile accepisset, iam propter ista correptus est
animo, exhorruit, sibique metuit. Habes Antonii
facinora, Cicero ; eius, qui non forte crus fregit, ut
ipse aufugeret; non manum exussit, ut Porsennae
terrorem iniiceret: sed tyrannidem Caesaris sapientia
compescuit, et artificio, supra hastam Decii, et su
pra gladium Bruti, laudando.**
2o. ,,Tu vero, Cicero, quid im tuo consulatu,
non dico sapienter, aut bene; sed quid egisti, quod
non extremum meruerit supplicium ? Nonne tu mo
bis urbem quietam ac concordem perturbavisti, ac
seditionibus agitavisti ? forum et Capitolium cum
aliis hominibus, tum servis etiam evocatis replevisti? ,
nonne Catilinam, magistratum tantum ambientem,
nihil praeterea mali agentem, impie perdidisti? non
me Lentulum, eiusque socios, mullo ipsorum facinore
extante, neque accusatos in iudicio, neque convictos,

y) άλλως] &λλφ, L. ad marg. cuius mutationis fateor me ratio

nem non perspicere. Alludit ad Horatium Coclitem , p. 286. C.
Re. v. not. 84. Mox IIoQgévvav exhibet Med. a.
z) Aesxiov] Movxiov, T. Sed frustra est, quisquis est huius
mutationis auctor. vide supra, p. 286. C.
a) rò Bgovrov] Sic Med. a. melius quam vulgo [et in Med. b.]
zoù Bg. Nam et τό 4swiov dixerat.
b) αλλά και τιμωogtas rjs usyiatns oùx &£iov] Sic emendatum
dedit HS. et L. cìÀ'οῦ και τιμωρίας τῆς μεγίστης άδιον, Med.
a. ovj vel oùx plane omissum apud RS.
c) rijv πόλιν ήμίν και ἐτέραδας] τήν πόλιν ημῶν ἐετάg¢Éag,
V. a. Ita et Med. a. misi quod retinet wai. [Sic etiam Med. b.
St.] Sed ijuiv elegamtius.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. . C c
 402 ΙΟ Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

τι, μήτε κριθέντας, μήτε ελεγχθέντας, οικτρώς

διέφθειρας , καίτοι πολλά μεν περί των νόμων,
πολλά δε και περί των δικαστηρίων αει και παν
15 ταχού ") θρυλλών ά εί τις αφέλoιτο των σών
λόγων, το λοιπόν ουδέν έστι. " Πομπηΐω μεν
γαρ ενεκάλεις, ότι τώ Μίλωνι παρά τα νενο
L. Β.μισμένα την κρίσιν εποίησε συ δε ούτε μικρόν
ούτε μείζον ουδέν εκ των περί ταύτα τεταγμένων
2ο Λεντούλω παρέσχες, αλλ' άνευ λόγου και κρίσεως
ενέβαλες ες το δεσμωτήριον άνδρα επιεική , γέ
ροντα, πολλά μεν και μεγάλα προς την πατρίδα
εκ προγόνων ενέχυρα φιλίας έχοντα μηδέν δε
μήθ' υπό της ηλικίας, μήθ' υπό τών τρόπων
25 νεωτερίσαι δυνάμενον, τί μεν γαρ αυτό κακόν
παρήν, ο τη μεταβολή άν των πραγμάτων "*) εξιά
σαιτο, τί δ' ουκ αγαθόν είχε, περί ου ου πάντως
άν νεοχμώσας τι εκινδύνευσε, ποία όπλα ήθροί
L. C. κει ; ποίους συμμάχους παρεσκευάσατο , ίν' ού
80 τως οικτρώς και ανοσίως, ανήρ ύπατευκώς, στρα
τηγών, μήτε τι ειπών, μήτ' ακούσας, ") ές τε το
οίκημα εμπέση, και εκεί ώσπερ οι κακουργότα
τοι φθαρή , τούτο γάρ έστιν, ου μάλιστα ο κα
λός ούτος ") Τούλλιος επεθύμησεν, ίν εν τώ όμω
85 νύμω αυτού χωρίω ""τώ ") Τουλλιείω τον έγγο
νον του Λεντούλου εκείνου, του προκρίτου ποτε της
βουλής γενομένου, αποκτείνη."
R.464. ,, Καίτοι τί ποτ' άν εποίησεν ένοπλίου εξουσίας
L. D. λαβόμενος , ο τοιαύτα και τοσαύτα εκ μόνων
40 των λόγων ειργασμένος ; ταύτα γάρ σου τα
λαμπρά έργα έστι, ταύτα τα μεγάλα στρατηγή.
ματα εφ' οίς ούτως ουχ όπως υπό των άλλων
κατεγνώσθης , αλλά και αυτός εαυτού κατεψηφί.
σω, ώστε ") και " πριν κριθήναι φυγείν καί.

cc) θρυλλών] θρυλών Μed. a. b. Deinde εποίησεν Μed. a. St.

c * ) εξιάσαιτο pro εξιάσατο scripsi, auctore Re, in Αddendis.
Μox "Εί ου ου πάντως, R. guem sίim secutus. Vulgo oυ de
erat. St.
 LIBER XLVI. cAESAR OcTAVIANUS. 408
miseranda morte affecisti ? quanquam semper et ubi- A.U.C.
que leges ac iudicia multum habeas in ore, ut si ?***
quis ea orationibus tuis subtrahat, reliquum sit fu
turum nihil. Tu quidem Pompeio vitio dedisti,
quod Milonis iudicium praeter instituta maiorum fe
cisset: ipse autem me minimum quidem eorum , quae
legibus constituta sunt, in causa Lentuli observasti;
sed citra defensionem ac iudicium virum bonum ac
senem in vincula condidisti, qui a maioribus suis
multa ac magma amoris in patriam pignora habebat,
et cui meque per aetatem, meque per mores licebat
quicquam novi moliri. Quod enim eum premebat
incommodum, quod rerum mutatione sanaret? quo
autem gaudebat bomo , de quo, si quid movi aggredi
voluisset, in periculum mom veniret ? Quae arma col
legerat ? quos socios paraverat? ut ita misere ac im
pie homo consularis, praetorque, indicta causa, et
me accusatus quidem, in carcerem coniiceretur ; ibi
que, tanquam flagitiosissimus aliquis, capite plecte
retur? Hoc enim potissimum egregius iste Tullius
expetiit, ut in Tulliamo, loco sibi cognomini, Lem
tuli istius, qui quondam princeps senatus fuerat, ne
potem occideret.**
a 1. ,,Quid vero acturum fuisse eum censemus,
si armatam potestatem adeptus fuisset, qui haec ta
Jia et tanta, vi sola orationis, perfecit? Scilicet
haec tua sunt splendida ista facinora, hae magnae
illae tuae artes imperatoriae, propter quas non ab
aliis tantum damnatus es; sed ipse ita sententiam
contra te tulisti, ut ante quam de re cognosceretur,
profugeris. Quae vero alia maior tui parricidii pot

ccc) £ς τε] erg re Med. a. b. St.

d) Toû11ιος, TovAustq.] Ita ex emendatione Xyl. iam £x
y*;; HS. et L. cum àpud RS. legatur ToùÀuos, Tovìu8iq).
e. Pro ô, ante μάλιστα, iùbet oj reponi R. cui obsequenduim
putavi. St.
e) και τQlv] xQiv xαι, Med. a. b.
C c 2
 404 Ι) Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟ Μ Α Ν Α Ε

45 τοι τίς άν ετέρα μείζων απόδειξις της σής

μιαιφoνίας γένοιτο, ή ότι και εκινδύνευσας απο
λέσθαι υπ' αυτών εκείνων, υπέρ ών εσκήπτου ταύτα
πεποιηκέναι, και εφοβήθης αυτούς εκείνους, ") ους
έλεγες εκ τούτων ευεργετηκέναι ; και ουχ υπέ
50 μεινας ούτ' ακούσαι τι αυτών, ούτ' ειπείν τι
L. Ε, αυτοίς, ο δεινός, ο περιττός, ο και τοις άλλοις βοη
θών, αλλά φυγή την σωτηρίαν, ώσπερ εκ μά
χης, επορίσω και ούτω γε αναίσχυντος εί, ώσ
τε και συγγράψαι ταύτα τοιαύτα όντα επεχείρη
55 σας ον έχρήν εύχεσθαι μηδε των άλλων τινά
αυτά συνθείναι ίνα ") αλλά τούτό γε κερδάνης,
L.306 το συναπολέσθαι σοι τα πεπραγμένα , και μηδε
μίαν αυτών μνήμην τους έπειτα παραδοθήναι.
και όπως γε και γελάσητε , ακούσατε την σο
60 φίαν αυτού, προθέμενος γάρ πάντα ε) τα τή πό
λει πεπραγμένα συγγράψαι , (και γαρ "* σο
φιστής, και ποιητής, και φιλόσοφος, και ρήτωρ,
και συγγραφεύς είναι πλάττεται) έπειτ' ουκ από
της κτίσεως αυτής, ώσπερ οι άλλοι οι τούτο ποιούν
65 τες, αλλά " από της υπατείας της εαυτού ήρξα
το ίνα ανάπαλιν προχωρών, αρχήν μεν του λό
γου εκείνην, τελευτην δε την του Ρωμύλου βα
σιλείαν ποιήσηται."
L. Β. » Λέγε τοίνυν, ") τοιαύτα γράφων και τοιαύτα
7ο πράττων, οία δεί τον αγαθόν άνδρα και λόγω
δημηγορείν, και έργω ποιείν αμείνων γάρ εί ετέ
ροις τισιν ότιούν παραινείν, ή αυτός τα προσή
κοντα πράττειν, και τους άλλοις επιτιμάν, ή σε
αυτόν επανορθούν, καίτοι πόσω σε κρείττον ήν,
75 αντί μεν της δειλίας, ήν Αντωνίω ονειδίζεις, αυ.
τον την μαλακίαν και της ψυχής και του σώ.
ματος αποθέσθαι αντί δε της απιστίας, ήν εκεί
νφ προφέρεις, αυτόν μήτ' "" άπιστόν τι ποιείν, μήτ'
αυτομολείν αντί δε της αχαριστίας, ") ήν εκείνου κα
1) ους έλεγες] ούς λέγεις, V. b.
ft) αλλά] Forte άλλα' τε καί. Re, Recte habet νulgata. Βre
 LIB E R XLV I. C A E S A R O CTAVI AN U S. 405

est adduci demonstratio, quam quod fere ab his ipsis A. U.c.

pereundum tibi fuit, pro quibus ea fecisse videri ?*'*
volebas ? metuistique illos ipsos, quos beneficio ea
re affectos dicebas ? neque vel audire eorum accusa
tionem , vel aliquid ipsis respondere sustinuisti, ho
mo tanta facultate et copia dicendi, qui alios adeo
potuisti defendere; sed fuga salutem tanquam ex
praelio quaesivisti. Tamen eo impudentiae proces- .
sisti, ut haec talia literis prodere institueris, quae
ne ab ullo alio memoriae traderentur, optare debe
bas: quo hoc saltem commodi ad te rediret, ut te
cum res tuae gestae perirent, neve ulla eorum ad
posteritatem mentio transmitteretur. Sed, ut ridere
possitis, attendite hominis sapientiam. Quum pro
posuisset sibi omnium huius urbis rerum historiam
scribere, (nam et Rhetorem, et poëtam, et philoso
phum, et oratorem, et historicum se profitetur) non
ab urbe condita initium duxit, quod alii historiae
scriptores fecerunt, sed a consulatu suo: ut retro
cedendd, initium commentarii sui, consulatum eum;
finem vero, regnum Romuli faceret.“
22. ,,I mumc, qui talia scribis, et agis talia, et
dic, quid viro bono seu verbis ad alios disserendum,
seu facto praestandum sit. Melius enim aliis aliquid
praecipis, quam ipse, quae recta sunt, agis: plusque
reprehendendis aliis, quam te ipso corrigendo, va
les. Sed quanto praestabat, te ipsum tui animi cor
porisque molliciem deponere, quam Antonio timidi
tatem obiicere? temet neque infidum qnid facere,
neque transfugam esse, quam ei infidelitatem expro
brare ? temet bene de te meritos potius mom afficere

viter sic efferumt Graeci, quod integre et explicite sic sonet:

si xai μη άλλο τι, ἀλλὰ τοῦτό ys. R.
g) πάντα τά τῆ πόλει] τα additum ex Med. a. deerat in vul
gatis, obliteratum scilicet praecedenti t&vrcc. •

h) τοιαῦra yQdq^ov, xai τοιαῦτα παέττον] ό τοιαῦτα γαζφον,

L. και τοιαῦτὰ προστάττων, praecipis, X. ' Ego hoc nom ad
mitto. _ arg&rtov vjtio caret, L.
hh) ijv] vijs Med. a. Deinde y&g vu Med. b. pro ydQvov. St.
 406 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ. Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

8ο τηγορείς , αυτόν μή " αδικείν τους ευεργέτας,

R.465.εν γάρτοι και τούτο των κακών των εμφύτων αυ
εξ, τώ έστιν, ότι μισεί μάλιστα πάντων τούς τι αυ
" 9 τόν ευ πεποιηκότας και των μεν άλλων αεί τι
νας θεραπεύει, τούτοις δε επιβουλεύει. ίνα γούν
85 τάλλα εάσω, ελεηθείς υπο του Καίσαρος , και σω
θείς, "" ές τε τους ευπατρίδας έγγραφείς, " απέ
κτεινεν, ουκ αυτοχειρία, (πόθεν, δειλός τε ού
τω, και ") γύννις "" ών;) αλλ' αναπείσας και
παρασκευάσας τους τούτο ποιήσαντας, και ότι
9ο ταύτα αληθή λέγω, αυτοί εκείνοι εδήλωσαν, ότε
L. D. γούν γυμνους τους ξίφεσιν ες την αγοραν εσέδρα
μον, ονομαστι αυτόν *) ανεκάλεσαν συνεχώς, ειπόν
τες, "" ώ. Κικέρων, ώσπερ ") που πάντες ήκoύσα
τε, εκείνον τε ούν ευεργέτην όντα εφόνευσε, και
95 παρ' αυτού του Αντωνίου """ και της ιερωσύνης
και της σωτηρίας, ότ’ απολέσθαι " εν τώ Βρεν
τεσίω υπό των στρατιωτών εκινδύνευσε, τυχών, τοι
αύτας αυτό χάριτας ανταποδίδωσι, κακηγορών τε
αυτόν επί τούτοις, ά μήτ' αυτός, μήτ' άλλος τις
πώποτε εμέμψατο, και κατατρέχων εφ' οίς άλ
1 λους επαινεί τον γούν Καίσαρα τούτον, "* μήθ'
L. Ε. ηλικίαν") άρχειν ή τι των πολιτικών πράττειν έχον
τα, μήθ' υφ' ημών προκεχειρισμένον, ορών, και δύνα
μιν πεπορισμένον, και πόλεμον, μήτε εψηφισμένων
5 ημών, μήτε προστεταχότων αυτώ, ανηρημένον, ου
μόνον ουκ αιτιάται τι, αλλά και "9" εγκωμιάζει.
L.307.ούτως ούτε τα δίκαια, προς τους νόμους, ούτε τα
συμφέροντα προς το τώ κοινώ χρήσιμον εξετάζει,
αλλά πάντα απλώς προς την εαυτού βούλησιν διά,
10 γει, και εφ' οίς άλλους αποσεμνύνει, "*) ταύθ' ετέροις
εγκαλεί, και καταψευδόμενος ύμών, και προσδια
βάλλων υμάς."

i) γύννις] γύνις, L. Sed vide F. γυναικώδης, guod in V. b.

Ιnuius loco reperitur, satis manifeste est vocis minus notae in
terΡretatio, duae deinde fluxit ex margine in textum, extruso
genuino vocabulo.
k) ανεκάλεσαν) συνεκάλεσαν, v. b.
 LIBER XLV I. CAESAR O C T A v I A N U S. 407

iniuria, quam eum ingrati animi accusare? Est enim A.U.C.

hoc ex insitis eius vitiis unum, quod omnium maxi- 7'''
me eos odit, a quibus beneficium accepit : quumque
caeterorum semper aliquos demereatur, his nunquam
non insidias struit. Nam, ut caetera transiliam, mi
sericordia saluteque a Caesare affectus, atque in pa
triciorum numerum relatus, eum occidit; non qui
dem sua manu, (qui enim id faceret homo meticulo
sus et effoeminatus?) sed persuasis et subornatis, qui
id facerent. Id autem me vere loqui, ipsi percusso
res Caesaris declaraverunt, quum in forum mudis
cum gladiis procurrentes, Ciceronem omnibus vobis
audientibus nominatim subinde invocaverunt. Eum
igitur suum benefactorem necavit; ac praeterea Anto
nio , a quo et augur est factus, et Brundusii, quum
ei periculum vitae a militibus impenderet, conser
vatus, eam gratiam refert ; ut haec, quae neque ipse,
meque alius quisquam ullo tempore culpavit, crimi
natione insectetur, eaque exagitet, quae in aliis lau
dare solet. Etenim Caesarem, qui neque per aeta
tem adhuc ad magistratum capessendum, gerendamve
rem aliquam publicam aptus est, neque ad id a mo
bis delectus, quum videat copias contraxisse , ac bel
lum neque decretum a nobis, meque mandatum sibi,
suscepisse ; mom modo non accusat, verum etiam lau
dat. Adeo neque iustitiam ad leges, neque utilita
tem ad commodum reipublicae exigit, sed sua omni
mo pro voluntate omnia peragit : et quae in aliis
praedicat, eadem in aliis reprehendit: idque et mem
dacia de vobis confingendo, et vos praeterea calu
mmiando.**

1) d$ortsg ovov] Sic Med. a. sic Dio plerumque. πον abest a

vulgatis.
m) μηδ' ήλικίαν άggsg] juxtav xq6s rj &oz£iv, X. Malim
£ς τδ &gyειν, vel, του άgyειν, quod probius, L. [jluxiov zco
άρχειν, R.]
m •) ταὐδ' ἐτ£gous — tgoo8ιαβάλλων υμάς] Haec Anonymus
*sqi avvr&#sos in Bekkeri Amecdot. Graec. Vol. I. p. 152, i o.
ita laudat: ταύτα ἐτ£gous — πQooßóìλων υμάς. St.
 408 Ι) ΙΟΝ ΙS ΗΙS ΤΟ RΙΑ Ε Ρ Ο Μ Α Ν ΑΕ

,,Σύμπαντα γάρ τά μετά την του Καίσαρος τε

λευτην υπ' Αντωνίου πεπραγμένα, εύρήσετε """ ύφ'
15 υμών κεκελευσμένα, και το μεν περί τε της τών
χρημάτων διοικήσεως, και περί της των γραμμάτων
εξετάσεως λέγειν, περιττόν είναι νομίζω, διά τί;
L. Β. ότι ") το μεν, τό κληρονομούντι αυτού της ουσίας
προσήκον αν είη πολυπραγμονείν το δε, είπερ τινα
20 "") αλήθειαν κακουργίας είχε, τότε έχρήν παραχρήμα
κεκωλύσθαι. ούτε γάρ "9" υπό μάλης τι αυτών,
ώ Κικέρων, επράχθη, αλλ' "9" ες στήλας, ως και
αυτός φής, πάντ' ανεγράφη, ει δε εκείνος φανερώς
R.466.ούτω και αναισχύντως τά τε άλλα εκακούργησεν,
25 ώς λέγεις, και """ την Κρήτην όλην ήρπασεν, ως
και εκ τών του Καίσαρος γραμμάτων ελευθέραν
L. C. μετά την του Βρούτου αρχήν αφειμένην, ήν ύστε
ρον εκείνος παρ' ημών επετράπη ") πώς μεν αν
συ εσιώπησας; πώς δ' άν των άλλων τις ήνέσχε
8ο το , αλλά ταύτα μεν ( ώσπερ είπον) παραλεί
ψω. ούτε γάρ ονομαστι τα πολλά αυτών είρη
ται, ούτ' Αντώνιος, ο δυνάμενος υμάς ακριβώς
καθ' έκαστον ών πεποίηκε διδάξαι, πάρεστι. "9" πε
ρι δε δη της Μακεδονίας, της τε Γαλατίας, και
85 των άλλων εθνών, τών τε στρατοπέδων, υμέτερά έστιν,
L. D. ώ πατέρες, ψηφίσματα, ") καθ' ά τους τε άλλοις
ώς έκαστα προσετάξατε, και εκείνο την Γαλα
τίαν μετά των στρατιωτών ενεχειρίσατε, και τού
το και Κικέρων οίδε, παρήν γαρ, και πάντα γε
4ο αυτά ομοίως υμίν εψηφίζετο, καίτοι πόσω κρείτ
τον ήν τότε αυτόν αντειπείν, είπερ τι αυτών μή
δεόντως εγίγνετο, και διδάξαι υμάς ταύτα ά νύν
προϊσχεται ή παραχρήμα μεν σιωπήσαι, "") και πε

n) ότι τώ μεν κληρ.] Sic vulgo, [et in Μed, b ] Videtur omni

mo scribendum, το μεν, αίterum φuidem , scil. pecunia: cui op
ponitur sequens το δε, αίterum υcro, scil. guae ex libellis Cae.
saris acta sunt. Εt nisi το μεν Ιegas, nihiΓerit verbo πολυπρα
γμονείν respondens. Ηaec postquam scripsi, video confirmata
cod. Μed. a. nisi quod addit τω post μεν, φuod itidem recepi.
Re. Caeterum in verbo πολυπραγμονείν, deficit cod. Ven. ιis
que ad τυχείν Ρ. 519. C. Statim pro αυτού scribendum αυτόν
 -

ILIB E R XLVI. C AESAR OCTAVIANUS. 409

25. ,,Quae enim post obitum Caesaris acta sunt A.U.C.

ab Antonio, omnia iussu vestro acta esse reperietis. ?**•
Ac de pecuniae quidem administratione, deque iis,
quae ex libellis Caesaris acta sunt, dicere supervaca
meum existimo. Nam de altero eum potius inquirere
convenit, qui haeres est Caesaris: in altero autem si
quid omnino fuit mala fide actum, tunc statim fuit
impediendum. Non enim furtim, mi Cicero, quic
quam actum est: sed te ipso teste, in tabulis inscri
pta fuerunt omnia. Quod si Antonius adeo palam
ac impudenter (quod tu dicis) dolo malo egit, ut
praeter reliqua, Cretam totam nobis eriperet, li
beram scilicet post praefecturam Bruti, velut ex
Caesaris- commentariis, factam, quum tamen Bruto
ea provincia post mortem demum Caesaris a nobis
fuerit mandata : haec si sunt , inquam , qui fie
bat, ut tu taceres, ac reliqui etiam id admitterent ?
Sed, ut dixi , haec praetermittam, quod eorum ple
raque nominatim commemorata non sunt: quodqne
Antonius abest, qui accurate vos singulatim de suis
actis docere posset. Verum de Macedonia, Gallia,
reliquisque provinciis et exercitibus, vestra extant,
P. C. senatusconsulta, quibus quum alia , aliis man
daveritis, Galliam cum exercitibus Antonio dedistis.
Idque Cicero etiam movit: interfuit enim, et omnia
perinde ac vos quoque, decrevit. At quanto melius
fuisset, tunc ipsum, si quid non recte ageretur,
contradixisse ; eaque, quae nunc obtendit, vos do
cuisse, quam tum quidem silentem ad erratum ve—

putat R. Sane Dio alias verbo wángovoμεῖν iungit accusativnm

personae et genitivum rei. Quanquam interdum etiam geniti
vum personae addidisse reperitur, ut p. 578. D. p. 3o 1. B. St.
mn) Post dλήδειαν inserit R. j δόζα τῆς. St.
o) πῶς μ}ν άν σῦ ἐσιώπησας] Addidi συ ex V. a. et Med. a.
Nam αὐ non magis quain latine tu, commode abest, ubi roig
άλλοις opponitur.
p) xαδ' ά] scil. pnqptouata. Ita scripsi pro xczędę, monitu
Leuncl. ad marg.
pp) xczl in Med. a. deest. St.
 410 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟR Ι ΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

ριϊδείν υμάς αμαρτάνοντας, νύν δε λόγω μεν Αν

45 τωνίω εγκαλείν, έργω δε της βουλής κατηγορείν;"
,, Ουδε γάρ ουδε τούτο δύναιτ’ άν τις σωφρονών
L. Ε. ειπείν, ότι εκείνος ταύθ' υμάς "9" ψηφίσασθαι
έβιάσατο, ούτε γαρ αυτός ισχύν τινα στρατιωτών
είχεν, ώστε παρά γνώμην υμάς ποιήσαι τι κατα
5ο ναγκάσαι και το πράγμα υπέρ της πόλεως πέ
πρακται, επειδή γάρ ") πρoύπεμπε """ τα στρα
τεύματα και συνειστήκει, (δέος ) γάρ ήν, μη
πυθόμενα περί της του Καίσαρος σφαγής, στασιά
ση, και τινα φλαύρον") προστησάμενα, αύθις πο
55 λεμήση) έδοξεν υμίν, ορθώς και καλώς ποιούσι,
L.308.τον Αντώνιον επ' αυτά επιστήσαι, τον ύπατον, τον
την ομόνοιαν ") πρυτανεύσαντα, τον " * την
δικτατωρίαν παντελώς εκ της πολιτείας εκκόψαν
τα, και διά τούτό γε και """ την Γαλατίαν αυ
60 τό αντί της Μακεδονίας αντεδώκατε, ίν' ενταύθα
εν τη Ιταλία ών, μήτε τι κακουργήση, και *** * το
προσταχθέν ευθύς ύφ' υμών ποιήση."
,, Ταύτα μεν ουν προς υμάς είπον, ίν' εί
δήτε ορθώς ") βουλευσάμενοι προς δε Κι
65 κέρωνα και εκείνός μoι ο λόγος εξήρκει, ότι
L. Β. και παρήν πάσι τούτοις , ότε εγίγνετο , και
μεθ' *) υμών αυτά εψηφίσατο, *** μήτε στρα
τιώτην τινά Αντωνίου έχοντος , μήθ' όλως εν
δείξασθαι τι φοβερόν ημίν δυναμένου , δι' ο
7ο και των συμφερόντων άν τι παρείδομεν, αλλ'
Γι.467.ει και τότε εσιώπησας , νύν γε είπε , τί
έχρήν ημάς ποιήσαι , τούτων ούτως εχόντων,
αφείναι τα στρατεύματα άναρχα , και πώς
ουκ άνμυρίων κακών και την Μακεδονίαν
α) πρoύπεμπε] Αddendum o Καίσαρ, Χ. Ηoc non necessa
rium , sed προυπέμπετo scriptum erat, ubi extrema syllaba το,
propter similitudinem cum sequenti τά, a negligente librario
omissa, ut saepius fit. I., πρoύπεμπε μεν τά, Μed. a Forte
προυπέμπομεν, aut προυπέμφθη. Re. Εtiam mihi προυπέμφθη
magis quam, προϋπέμπομεν. placet, guanquam hoc e scriptura
Codicis Μed. a. erui facillime poterat. St.
r) γαρ) δε, Μed. a. [In eodem sequens περί deest.]
 ILIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 411

strum connivere, nunc autem verbis quidem Anto- A.U.C.

mium, re ipsa senatum accusare?** 71 u.

24. „Neque enim sanae mentis quisquam dicere

potest, Antonium vos, ut haec statueretis, vi ad
egisse. Nam neque militibus tum erat instructus, ut
vos contra sententiam decernere quicquam cogeret:
et ipsa res pro republica acta est. Quippe quum
praemissae legiones essent, eaeque iam convenissent;
metus erat, ne audita Caesaris nece tumultuarentur,
hominemque aliquem nequam sibi ducem constituen
tes, bellum denuo moverent. Igitur recte et prae
clare vos facturos putastis, si Antonius iis legioni
bus praeficeretur, qui et consul esset, et concordiae
constituendae praefuisset, et dictaturam prorsus de
republica sustulisset. Ei igitur pro Macedonia Gal
liam tribuistis, ut in Italia manens neque mala quid
fide agere posset; et continuo ea, quae vos iussisse
tis, exequeretur.“
25. „Haec eo ad vos verba feci, ut intelligere
tis, recte vos tum rebus consuluisse. Ad Ciceronem
autem vel hoc unum satis fuerat dixisse, quod et
adfuerit his omnibus, et vobiscum ea decreverit,
quum meque ullos haberet Antonius milites, neque
ullum nobis terrorem offerre posset, quo ad publi
cam utilitatem negligendam compelleremur. At vero,
etiamsi tum silentium tenuisti, vel nunc expone,
quid faciendum nobis, eo rerum statu, fuit ? Exer
citusme sine duce dimittendi ? nomne vero illi immu
merabilibus malis Macedoniam Italiamque repleturi
s) προστησάμενα, αὐθuς πολεμῆση] Equidem αύθις praemisso
commate, cum sequenti πολεμηση coniungendum putavi. Vulgo
post cxùêus commâ ponitur, quod ideo minus cogvenit, quia
hon simpliciter tuvd.T atgogtnoduενα, sed tuvd. qp 1αὐgov 7tQogtn
o&μενα, dicitur. cui si cjjus iungas, qoáozijgov illud praeter
méntem Caleni in Caesarem redundabit. Re. xal άρχοντα vel
atqoot&rmv vel orgarnyóv vel ijysuóvo: tuv& φλαύgov, R.
t) argvraveύσαντα] Sic V. a. Med. a. idque convenientius tem
pori praeterito, quam vulgatum argvrovsvovro.
u) βονλενσαμεναι] βεβουλευμένοι, Med. a. b. [qui etiam vrgóg
δέ δή. habent.]
x) άμέν] juojv , Med. a.
 412 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤ ΟΗ ΙΑΕ. Η Ο ΜΑΝ ΑΕ

75 και την Ιταλίαν ") ενέπλησεν, αλλ' ετέρω

τινί προστάξαι ; και τίνα αν αναγκαιότερον
L. C. και επιτηδειότερον του Αντωνίου εύρομεν , του
υπάτου, του πάντα τα της πόλεως διοικούν
τος, του τοσαύτην φυλακήν της ομονοίας ημών
80 πεποιημένου, του μυρία επιδείγματα της προς
το κοινόν ευνοίας παρεσχημένου, τίνα των σφα
γέων ; οίς ουδ' άλλως εν τη πόλει διατρί
βειν ασφαλές εγίγνετο. τίνα των ταναντία
αυτοίς φρονούντων , ους πάντες υπώπτευον τίς
8 5 αξιώσει προέχων , τίς εμπειρία προφέρων πα
ρά τούτον άλλος ήν , αλλ' αγανακτείς, ότι
μή σε προειλόμεθα. ") και τίνα μεν αρχήν εί
L. D. χες , τί δ' ουκ άν έδρασας , όπλα και στρα
τιώτας λαβών, ο τοσαύτα και τηλικαύτα και εν
τη ύπατεία ταράξας εκ * * * * των ") επιτετηδευ
μένων σου τούτων αντιθέτων, ών μόνων
ής κύριος;"
,,Αλλ' εκείσε επάνειμι, ότι και "+) παρής τούτοις,
ότε εψηφίζετο , και ουδέν αντείπες , αλλά και
95 συγκατέθου πάσιν αυτούς, ώς και αρίστοις και
αναγκαίοις δηλονότι ουσιν, ου γάρ που και
παρρησίας ενδεής ήσθα πολλά γούν και μάτην
**) ύλάκτεις, ου μην ουδε εφοβήθης τινά πώς
γαρ αν έδεισας τον γυμνόν, ο μη φοβούμενος
τον ώπλισμένον, πώς τον μόνον, ο μη φοβού
μενος τον τοσούτους στρατιώτας έχοντα , καίτοι
σύ γε και επί τούτω σεμνύνη, ότι πάνυ του
""" θανάτου , ώσγε και φής, καταφρονείς, ούτω
y) ενέπλησαν] ενέπλησεν, V. a. Μed. a. scil. τα στρατεύματα.
Αttice. Re. Ita edidi. St.
γy) και] καίτοι , R.
ά) επιτετηδευμένων σου τούτων αντιτεθέντων] Νon intelligo
Ιnaec, modo Lionis ut sint, nisi nsum contentionis partium in
ter se diversarum Rhetoricae nimium aliquem ei videatur ob
iicere, Χ. Νecessario scribendum σοι, pro σου, nisi Dionem
σολοικίζειν dicas. Ceterum Iocus erit integer, modo transposita
suo loco reponas, hoc modo : ταράξας εκ των επιτετηδευμένων
σοι, ων μόνων ής κύριος, τούτων αντιτεθέντων, L. Utergue re
fert ad artes seu studia dicendi, et Leunclavius primus ad vo
 L IB ER XLVI. C AES A R O CTAVIANUS. 413

fuissent? Atqui alii cuidam committendi fuerunt ? A. U.c.

Quem vero vel oportuit potius iis praeficere, vel in- 7**.
venissemus Antonio magis idoneum ? qui consul erat,
qui omnes res urbis administrabat, qui tanta nostram
concordiam in custodia habuerat, qui infinita suae
in rempublicam voluntatis documenta dederat. Quem
percussorem Caesaris huic negotio praeposuissemus,
quum esse eis ad urbem alioquin tutum mom esset ?
Quem adversariorum, quum omnibus ii essent sus
pecti ? Quis praeter Antonium auctoritate tum, quis
peritia excellebat? Sed nimirum indigne fers, quod
te non delegimus. Quem vero tu magistratum gere—
bas ? Quid non patrasses, armis militibusque assum
ptis, qui tot et tantas, in consulatu tuo, per argu
tias istas studiose a te quaesitas, quae solae in tua
erant potestate, turbas concitaveris ? ** •

26. ',,Sed redeo ad illum locum, quod adfuisti

quum haec Antonio decerneremtur, neque contra
quicquam dixisti, sed tanquam optimis ac necessa
riis consiliis, omnibus assensisti. Neque vero libe
rius loquendi tibi deerat animus, qui solebas saepius
ab re oblatrare. Neque metuebas etiam quenquam.
Tu enim eum mudum ut exhorruisses, quem arma
tum mom times? aut solum , quem nunc mom refor
midas tot militibus cinctum ? quanquam hoc ipso te
iactas, quod mortem (ita enim refers) oppido conte

cem oov comma posuit, quod ceteri non agnoscunt. Ego verti,
quasi pro τούτων scripserit Dio δούλων. . Nam et supra p. 3o4.
fim. de consulatu Ciceronis: τὴν πόλιν fiuiv èràgaÉας, τό Κα- •
aruro61uov άλλον τε τινων και δούλων παQακλητον πλησόσας. Sed
1hae coniecturae sunt. Re. Im Med. b. vitiose legitur ἐπιτηδευ
μ£vov. Ceterum pro αντιτεθέντων, ex Med. a. b. et auctore R.
$rescripsi dvrvô£tov. Aliquot versibus interiectis δῆλον δτι pro
& rj?.ovótu extat im Med. a.
z +) παρῆς] Hanc formam defenderæ videtur Lobeckius ad
Σhrynichi Eclog. p. 149. quanquam Phrynichus iubet jασα pro
tis dici, St.
z *) Üìáxvsus] ύλακτεῖς, in praesenti, soles aut potes latrare, la
tras. R. At praecedit jg{}α. St.
 \

414 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

δή τούτων εχόντων, πότερος υμίν αδικείν δοκεί;

5 Αντώνιος, ο τάς δυνάμεις τάς δοθείσας αυτό
παρ' υμών διοικών ή Καίσαρ , ο τοσαύτην
L.809.ισχυν ιδίαν περιβεβλημένος, ο προς την επιτρα
πείσαν αυτό παρ' υμών αρχήν απεληλυθώς """ ή
Βρούτος, ο κωλύων αυτόν της χώρας επιβήναι,
1ο Αντώνιος, ο τους συμμάχους υμών αναγκάσαι θέ
λων τους ψηφίσμασιν υμών πεισθήναι ή εκείνοι,
οι τον μεν πεμφθέντα υφ' υμών άρχοντα μή προσ
δεδεγμένοι , τώ δε απεψηφισμένω προστεθειμένοι και
Αντώνιος, ο τους στρατιώτας τους ") υμετέρους συν
15 έχων ή οι στρατιώται, οι τον άρχοντα αυτών
εγκαταλελοιπότες , Αντώνιος , ο μηδένα τούτων
των στρατιωτών των υφ' υμών αυτώ δοθέντων ες την
Η.468 πόλιν εσαγαγών ή Καίσαρ, ο """ τους πάλαι
Ι.
Ε εστρατευμένους αναπείσας χρήμασι δεύρο ελθείν;
εγώ μεν γαρ ουδε λόγου τινός έτι δείν ηγούμαι,
21 προς το μη ουκ εκείνον μεν πάντα τα προσταχθέν
τα αυτώ υφ' υμών ορθώς δοκείν διοικείν, τούτους
δε και δίκην ών αυτοί καθ' αυτούς ετόλμησαν, υπο
σχεϊν οφείλειν διά γάρ τούτο και την παρά των
25 στρατιωτών """ φυλακήν ελάβετε, ίν' ασφαλώς υπέρ
L. C. των παρόντων (ουκ Αντωνίου ένεκα, τού μήτε ιδία τι
πεποιηκότος , μήτ' έν τινι υμάς πεφοβηκότος,
"" αλλ' εκείνου του και δύναμιν") επ' αυτόν συνει
λοχότος , και πολλούς στρατιώτας και εν αυτή τη
80 πόλει πολλάκις έσχηκότος) βουλεύσησθε."
,, Ταύτα μεν ουν διά Κικέρωνα είπον, " έπει
δήπερ") αδίκων ες ημάς λόγων ") υπήρξεν, ούτε
γαρ άλλως "* φιλαπεχθήμων ειμι , ώσπερ ούτος,
ούτ' εμοί μέλει ") ταλλότρια πολυπραγμονείν όπερ
85 ούτος αεί ποιών σεμνύνεται, ά δ' υμίν παραινώ,

αα) υμετέρους] ημετέρους, [Μed. a. b.] RS. Supra Μed. a.

quater ήμων dat pro ύμών.
a) επ' αυτόν συνειληχότος] επ' αυτού συνειλεχότος, V. a.
[Μed. a.] Si qnid mutandum esset, putem , posterius συνειλο
χότος scribi debere, a συλλέγω. Re. Αtque sic edidi. St Νam
συνειληχότος foret a συλλαγχάνω, guod alienum est, nee satis
- LIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 415

mnas. Quae quum ad humc modum se habeant, uter A.U.C.

tandem horum vobis imiuste agere videtur ? Anto 71 1.
nius, qui copiis a vobis sibi creditis praeest : am
Caesar, qui privatim tantas copias sibi circumfusas
habet? Isne, qui ad provinciam sibi a vobis man
datam profectus est:. am Brutus, qui eum ista regio
me prohibet? Antonius, qui socios vestros cogere
vult, ut decretis vestris obtemperent: am illi, qui
praefectum a vobis missum non recipiunt ; eum vero,
cui abrogatus est magistratus, adiuvant? Amtonius,
qui milites vestros retinet: am milites, qui ducem
suum reliquerunt ? Antonius, qui nullum ex his mi
litibus, quos ei vos dedistis, in urbem adduxit : an
Caesar, qui pecunia allectis veteramis, huc ut veni
rent persuasit? Ego quidem verbis amplius non ex
istimo opus esse ut ita iudicetis, Antonium omnia
sibi a vobis mandata recte administrare : caeteris sup
plicium esse subeundum eorum nomine, quae suo
iudicio aggressi sunt. Qua de causa etiam praesi
dium militum accepistis, ut tuto de impendentibus
negotiis consultare possitis : non quidem Antonii
causa, qui neque privato consilio egit quicquam, ne
que ullum vobis terrorem incussit: sed propter eum,
qui contra Antonium exercitum conduxit, et aliquo
ties intra moenia ipsa complures milites habuit.“
27. ,,Haec propter Ciceronem a me dicta sunt,
qui iniquis nos sermonibus prior invasit: quum alias
neque suscipiendis inimicitiis delecter, quemadmo
dum iste; neque curiosus sim in alienis rebus, quo
se is studio usquequaque iactat. Nunc quod vobis

usitatum. Re. Et Med. b. diserte exhibet : ἐπ' αὐτόν ovvsu1o

zótos. . St. -

b) dδίκως vulgo] Lege dδίκωv, X. L. recte. Comprobat cod.

Med. a. Re. Mox εῖς ημάς Med. a. b.
c) ἐπήρέεν, vulgo] Nón dubium est, scripsisse Dionem vjrtig
§εν , quod verbum toties apud Dionem et alios hoc sensu repe
ritur, ut exemplis mon sit opus. L. Ita sane Med. a. Utrum
que vero eodem sensu dicitur, sed illud Media conimgatione.
d) τάλλότgua] xax& addit Med. a. [et t& &116rqua legit. St.]
 416 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤ Ο R Ι Α Ε Η Ο ΜΑΝ ΑΕ

μήτ' Αντωνίω τι χαριζόμενος , μήτε Καίσαρα ή

Βρούτον διαβάλλων, αλλ' υπέρ των κοινή συμφε
L. D. ρόντων, ώσπερ που προσήκει, βουλεύων, νύν ήδη
φράσω. φημι γάρ δείν, μήτε εχθρόν πω μηδένα
40 τούτων των τα όπλα εχόντων ποιήσασθαι, μήτ' ακρι
βώς εξετάζειν, τί και πώς υπ' αυτών πέπρακται.
ούτε γάρ ο παρών καιρός επιτήδειός εστι προς τού
το , και πολιτών αυτών ημετέρων πάντων ομοίως
όντων, ") άν τέ τις πταίση σφών, ημίν απολείται
45 άντε κατορθώση, εφ' ημάς αυξηθήσεται, δι' ούν
ταύτα και πολιτικώς και φιλικώς αυτούς ηγούμαι
χρήναι μεταχειρίσασθαι και πέμψαι μεν προς πάν
L. Ε. τας όμοίως, κελεύοντας αυτοίς έκ τε των όπλων
απαλλαγήναι, και εφ' ) ημίν και εαυτούς και τα
50 στρατόπεδα , ποιήσασθαι πόλεμον δε μηδέπω προς
μηδένα αυτών εξενεγκείν, αλλ' εκ των απαγγελ
θησομένων, τους μεν ") θελήσαντας ημίν πειθαρ
χήσαι , επαινέσαι , τους δ' απειθήσασι πολεμήσαι.
τούτο γαρ και δίκαιον και συμφέρον ) ημίν εστι,
55 μήτε επειχθήναι, μήτε προπετώς τι πράξαι,
αλλ' επισχειν, και καιρόν τινα και αυτοίς εκεί
L.310.νοις και τους στρατιώταις εις το μετανοήσαι δόντας,
" έπειθ' ούτως, αν του πολέμου δεήση, τους υπά
τοις αυτόν προστάξαι."
6Ο » Και σοί δε, ώ Κικέρων, παραινώ, μήτε γυ
ναικείως θρασύνεσθαι, μήτε "" τον Βαμβαλίωνα
R.469 μιμείσθαι, μηδε πολεμοποιείν , μήτε διά την ιδίαν
προς τον Αντώνιον έχθραν δημοσία πάσαν την
πόλινές κίνδυνον αύθις ") καθιστάναι, καλώς μεν
65 γαρ ποιήσεις, αν και εκείνω συναλλαγής, μεθ'
ού *** πολλά δη πολλάκις φιλικά έπραξας.
ει δ' ουν ακαταλλάκτως αυτώ έχεις, αλλ' ημών
γε φείσαι, μηδε εσηγητής ημίν της προς αλλή
Ι. Β. λους φιλίας γεγονώς , νύν αυτήν καταλύσης,
70 αλλ' αναμνησθείς ε) της τε ημέρας εκείνης, και
e). άν τέ τις] άν, τε και τις, Μed. a. gui et paulo post, και
ponit ante κατορθώση. St.
 L IBER xLvi. C AES A R O CTAVIAN US. 417

comsilium dem , idque neque Antonii gratia, meque A. U.c.

Caesaris aut Bruti obtrectandi causa, sed (sicuti com- 7**•
venit) publici commodi studio motus, exponam. Ego
ita censeo, neminem eorum, qui in armis nunc sunt,
hostem a vobis esse iudicandum, neque accurate im
quirendum quid aut qua ratione egerint: (nam me
que praesens tempus id fert ; et quum cives mostri
illi omnes ex aequo sint, sive quis eorum succum
bet, is nobis peribit ; sive superior evadet, is adver
sum nos vires acquiret,) sed esse eos civiliter ac
amice tractandos: mittendosque pari ratione ad sim
gulos, qui ab armis eos discedere, ac sese milites
que nobis permittere iubeant: bellum autem mondum
ulli eorum inferendum, sed responsa exspectanda:
tum demum eos, qui paruerint iussis nostris, lau
dandos ; non obedientes autem, bello mobis perse
quendos esse. Id enim et iustum et conducibile mo
bis est, ne festinemus, aut temere quicquam aga
mus: sed paulisper exspectantes, tempus mutandi
propositi ipsis, militibusque concedatis : deinde bel
lum, si eo opus sit futurum, consulibus mandetis.**

28. ,,Te autem , o Cicero, adhortor, me mulie

rum more ferocias, neve Bambalionem imiteris: neu
bellum excites, ac privati in Antonium odii causa
publice totam civitatem denuo im periculum adducas.
IBene egeris, si cum eo im gratiam redeas, cum quo
multa amice saepius egisti: sin cum eo reconciliari
nullo modo vis, at nobis tamen parce : neque con
cordiam eam, cuius nobis auctor fuisti , conturba :
sed reminiscere istius diei, orationisque, a te in
templo Telluris habitae ; aliquidque Concordiae etiam

f) 8e1ijaavrag] ἐθελήσαντας, Med. a. b. Statim πιθgozîggs

Med. a. ' Mox σνμφάδων ijuiv , pro qu9 gvu®&eov ύμiv, RS.
[Med. a. b. qui et paulo aiite habent ἐφ' juiv.]
ff) xa{}ugr&vav] xa{}εστάναι Med. a. St. • .

g) tijs τε ήμ. ex Med. a. τε vulgo deest.

Dionis I{om. Hist. Tom. II. D d
 418 ΙΟ ΙΌΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑ Ε RΟΜ Α Ν ΑΕ

τών λόγων, ") ών " εν τώ της Γης τεμένει

εποιήσω, χάρισαί τι "" και τη Ομονοία ταύτη,
παρ' ή νυν βουλευόμεθα να μή και εκείνα
διαβάλλης, ώς ουκ απ' ορθής διανοίας , αλλ'
75 υπό τινος άλλου λεχθέντα τούτο γάρ και τη
πόλει συμφέρει, και σοί πλείστην δόξαν οίσει.
μή γάρτοι νομίσης, ότι το θρασύνεσθαι, ή ευ
κλεές έστιν, ή ασφαλές μηδ' αν είπης, ότι τού
θανάτου καταφρονείς, και επαινείσθαι επί τούτω
L. C. πιστεύσης τους μεν γαρ τοιούτους, ως και
81 ) κακόν άν τι υπ' ανοίας *) τολμήσαντας, και
υποπτεύουσι πάντες , και μισούσιν ούς δ' αν
ίδωσι περί πλείστου τήν εαυτών σωτηρίαν ποιου
μένους, και επαινούσι και εγκωμιάζουσιν, ως μη
85 δεν άν εκόντας άξιον θανάτου *) ποιήσαντας.
και συ ούν, είπερ όντως σώζεσθαι την πατρί
δα θέλεις, τοιαύτα και λέγε και πράττε, εξ
ών και αυτός σωθήση, μή μά Δί εξ ών και
ημάς συναπολέσεις."
90 Τοιαύτα τού Καλήνου ειπόντος, ο Κικέρων ουκ ή
L. D. νεγκεν, αυτός μεν γαρ και ακράτω και κατακορεί
τή παρρησία αει προς πάντας ομοίως έχρήτο, πα
ρά δε δή των άλλων ουκ ήξίου την ομοίαν αι ιλαμ
βάνειν και τότε ούν, αφεις το τα δημόσια διασκο
95 πείν, ες λοιδορίας αυτό κατέστη ώστε την ημέραν
εκείνην και διά τούτο ουχ ήκιστα μάτην κατατριβή
ναι, τη ") δ' ουν ύστεραία, και τη τρίτη, " πολ
λών και άλλων εφ' εκάτερα λεχθέντων, εκράτησαν οι
τα του Καίσαρος πράττοντες, και τούτο μεν, αυτό
εκείνω "" και εικόνα, και το βουλεύειν" εν τοις
L. Ε. τεταμιευκόσι, τό, τε τάς άλλας αρχάς ") δέκα έτεσι
2 θάσσον παρά το νενομισμένον αιτήσαι, και το τά χρή

Η) ών] Sic Μed. a. casu ad.praecedens λόγων accommodato,

Graece magis, guam vulgo oύς. Re. Paulo post, idem codex
et Μed. b. dant διαβάλης. St.
i). καλόν] Ιta. adhuc editi, (et cod. Μed. b.] Profecto κακόν
malim, Χ. verissime. Εt tuetur emendationem cod. Μed. a.
 LIB ER XLVI. C A E S A R O CTAVIANUS. 419

huic, cuius in aede nunc deliberamus, gratificare; A. U.C.

ne istius quoque prioris tuae orationis existimationi 7***
detrahas, tamquam non ex sincera animi sententia,
sed alio quodam ab affectu profectae. Id et civitati
erit utile, et tibi maximam afferet gloriam. Neque
existimato, ferociam istam aut laudabilem esse, aut
tutam: neque ex eo quod mortem dicis a te conte
mmi , laudem aliquam sperato. Qui enim vitam suam
proiiciunt, eos, tamquam ex amentia quadam faci
nus aliquod malum tentaturos, reliqui omnes suspe—
ctos, odioque habent: quos autem plurimam salutis
propriae rationem habere vident, eos laudant et prae
dicant, tanquam sponte sua mihil morte dignum
commissuros. Proinde tu etiam, si vere incolumita
tem patriae quaeris, ea dic, eaque age, quibus tuam
ipsius quoque salutem tuearis; nom ea profecto, qui
bus nos una tecum in exitium adducas.**

2g. Haec postquam Calenus dixit, Cicero (qui

ut libertate dicendi in omnes intemperanti ac nimia
uti consueverat, ita eandem aliorum adversum se
minime ferre poterat) se non continuit, quin omissa
consultatione de republica, ad convitia Fufio facien
da prorueret: quae non minima causa fuit, cur ea
• dies frustra consumeretur. Postero igitur et tertio
die, multis aliis ultro citroque dictis, vicerunt tam
dem, qui Caesaris causam agebant. Itaque decretum
est, partim ut Caesari statua poneretur: ut inter
quaestorios esset senator: ut reliquos magistratus de
cennio ante aetatem legitimam petendi ius haberet:

k) τολμησαντας, ποιήσαντας] τολμησοντας, ποιήσοντας, L.

Sed et alterum tolerari potest.
1) rj δ' ούν ύςrsqatg] Verba quae sequuntur, usque ad 1£z
£#vrov, detracta adhuic Dioni, $uum in locum restituimus ex
cod. Med. a. apud Gronov. p. 1 17. et V. a. Haec Re. Paulo
ante, εὸς λοιδοgias habent Med. a. b.
m) δέκα ἐregu] Haec vindicavi nunc primum Dioni ex V. a.
eaque vere Diónis esse colligas ex iis, quae ex Appiano at
tulit F.
Dd 2
 420 Ι) ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟ ΜΑΝΑΕ

ματα, ά τους στρατιώταις ") έδεδώκει, παρά της πό

- - w

λεως (ότι ") δή καθ' εαυτόν, υπέρ αυτής δή, πα

5 ρεσκεύασε σφάς) λαβείν τούτο δε, και ") τοίς
"39 στρατιώταις, και εκείνοις και τους τον Αντώνιον έγκα
R.470.ταλιπούσι, το μήτ' άλλον τινά πόλεμον ") αντιπολεμή
L. 311
.σαι, και χώραν ευθύς δοθήναι, εψηφίσαντο πρός τε
τον Αντώνιον" πρεσβείαν έπεμψαν, *) κελεύουσάν
10
οι τά τε στρατόπεδα και την Γαλατίαν αφείναι, και
ες την Μακεδονίαν απελθείν και τους ") συστρατευο
μένοις αυτό προείπον, οίκαδε εντός ρητής ημέρας ανα
χωρήσαι, ή ειδέναι, ότι εν πολεμίων μοίρα γενήσον
ται, και προσέτι και τους βουλευτάς "* τους αρ
15
χάς των εθνών παρ' αυτού λαβόντας καταλύσαντες,
ετέρους αντ' αυτών αντιπεμφθήναι έγνωσαν τότε μεν
ταύτ' εκυρώθη ύστερον δε ου πολλώ, πριν και την
γνώμην αυτού μαθείν, " ταραχήν τε είναι εψηφί
L. Β. σαντο, και """ την εσθήτα την βουλευ
τικήν απεδύ
20
σαντο. τόν τε πόλεμ ον τον προς αυτόν ) τους "υ-
πάτοις και τώ Καίσαρι, """ στρατηγού τινα αρχήν δόν
τες, προσέταξαν, και σφίσι και "" τον Λέπιδον, Λού
κιόν τε Μουνάτιον Πλάγκον εν μέρει της υπέρ τάς Αλ
πεις Γαλατίας άρχοντα βοηθήσαι εκέλευσαν.
25
Ούτω μεν τώ Αντωνίω, και άλλως πολεμησείον
τι , αυτοί την πρόφασιν της έχθρας παρέσχον.
άσμενος γάρ των εψηφισμένων λαβόμενος, αυτίκα
τε "" τους πρέσβεσιν εξωνείδισεν, ώς ούτ' ορθώς
ούτ' ίσως οι " προς το μειράκιον (τον Καίσαρα
λέγων) έχρήσαντο , και """ αντιπέμψας ετέρους,
31 όπως ες εκείνους την αιτίαν περιστήση του πολέμο
υ,
") προετείνατό τινα, ά αυτό μεν ευπρέπειαν έφερεν,
αδύνατα δ' ήν και υπό του Καίσαρος και υπό των
n) έδεδώκει] αναλώκει, V. a. et Μed. a. Sed ita rectius di
ceretur εις τους στρ. Νam cum dandi casu aliam habet signi
ficationem.
ο) ότι δή καθ' εαυτόν] ότι δή και καθ' εαυτόν, Μed. a. Se
quens δήin δήθεν mutät R. ut sit scilicet. ironice. St.
Ρ) τοίς στρατιώταις και εκείνοις] τοίς στρατιώταις εκείνου, L.
Sequens και delet Οd. Sed εκείνοις ad veteranos refero, prae
"ιιιs cvocatos et modo (p. 5og. Β.) a Dione laudatos, Μox
έγκαταλιπούσι, ΗS. L, εγκαταλείπουσί, RS. Μed. a. b.
 LIBEI\ XLVI. CAESAR O CTAVIANUS. 421

utque pecunias, quas militibus dederat, ex aerario A.U.C.

(quia pro republica eos, privato licet consilio, con- 7**'
duxisset) reciperet: partim vero, ut tam Caesaris
militibus veteranis, quam iis qui Antonium deserue
rant, militiae in posterum vacatio daretur, agrique
statim dividerentur. Ad Antonium autem missi le
gati sunt, qui eum iuberent, Gallia exercitibusque
dimissis, in Macedoniam proficisci: militibus eius
dicerent, ut ante certam diem domum discederent:
quod mi fecissent , hostium loco futuros. Senatores
etiam, qui ab Antonio provincias acceperant, loco
moverunt; et alios in eorum locum vicissim mittem
dos statuerunt. Haec tum decreta sunt: paulo post,
priusquam de Antonii sententia fierent certiores, tu
multum urbi impendere censuerunt, vestem senato
riam exuerunt; bellum contra Antonium consulibus
et Caesari, cui praetoriam potestatem tribuebant, im
iunxerunt: iisque Lepidum et L. Munatium Plam
cum, qui parti alicui Galliae transalpinae praeerat,
auxilio esse iusserunt.
5o. Ea ratione Antonio, qui etsi haec nom facta
essent, bellum gesturus erat, ab ipso senatu occasio
hostiliter agendi praebita est. Is enim laeto animo
ea, quae decreta essent, arripuit: statimque legatis
exprobravit, quod secum ratione pueri istius, (Cae
sarem notabat) neque recte, meque aequo iure egis
sent: missisque ipse aliis vicissim legatis, quo cau
sam belli in senatum reiiceret, eas conditiones obtu
lit, quae ipsi honestam aliquam speciem afferebant;
sed quibus certum erat Caesarem eiusque adiutores
q) &vriro? sufjgai] πολεμῆσαι, Med. a. πολεμῆσαι , vel czûôus
πολεμίσαι , Pt.
r) w*?* óovgav] xs 18υσονσαν, Med. a.
s) grgcztsvou£vous] avgtQatsvou£vous, Med. a. et Zomar. p. 49o.
C. D. Re. Hoc recepi. Cf. ad p. 319. B. Mox zro^Egiov
Med. a. b. pro ττολεμίων. St.
t) rois | xa\ tois, Med. a. •
ii) argosτείναro] ἀντιτgoersivaro, V. a. Meâ. a. προετείνετο, Z.
Haec Re.. In praecedentibus Med. a. b. habejt eis £x£ivgvs, et
jVIed. a. legit tjv αἰτίαν τοῦ πολεμον πεquot;joy. Mox ìv pro
δ' ἀν dat Med. b.
 422 Γ) ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟRΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

άλλων των συναιρομένων οι πραχθήναι, έμελλε

35 μεν γαρ ουδέν των προσταχθέντων ποιήσειν , ευ δε
επιστάμενος ότι ουδε εκείνοί τι των προβληθέντων
υπ' αυτού πράξουσιν, ") υπισχνείται δήθεν πάντα τα
δεδογμένα σφίσι πoιήσειν, όπως αυτός τε αναφυ
γήν, *) ώς αν πράξας αυτά, έχη και τα τών
40 εναντίων, άρνησαμένων ά επήγγελλεν, αίτια του πο
L. D. λέμου φθάση γενόμενα. *** , τήν τε γάρ Γαλα
τίαν εκλείψειν, και τα στρατόπεδα αφήσειν έλεγεν,
άν τούτοις τε τα αυτά , άπερ τους του Καί
Β.471..σαρος εψηφίσαντο , δώσι , και τον Κάσσιον
46 τόν τε Βρούτον") τον Μάρκον υπάτους έλωνται.
και γάρ τούτ’ ήτησε, προσποιούμενος τους άν
δρας, ίνα μηδεμίαν αυτώ οργήν τών προς τον
Δέκιμον τον συνωμότην ") σφών πραττομένων
50 έχoιεν.
Αντώνιος μεν ταύτα προίσχετο, σαφώς ειδώς μη
δέτερον αυτών εσόμενον, ο γάρ Καίσαρ ουκ άν πο
L. Ε. τε υπέμεινεν ούτε τους σφαγέας τους του πατρός
υπατεύσαι, ούτε τους στρατιώτας ") του Αντωνίου τα
55 αυτά ") τους εαυτού λαβόντας, " * προσφιλεστέρους αυτό
μάλλον γενέσθαι, ούκουν ουδε εκυρώθη τι αυτών,
αλλά ") τότε μάλλον Αντωνίω τον πόλεμον πάλιν
επήγγειλαν, και τους συνουσίν οι προηγόρευσαν αύ
θις, εγκαταλιπείν αυτόν, ετέραν τινά ημέραν τάξαν
L.812.τες. *** τάς τε χλαμύδας τάς στρατιωτικάς πάν
61 τες, και οι μή") εκστρατεύσαντες, ήμπίσχοντο και
τοις υπάτοις την φυλακήν της πόλεως επέτρεψαν,
") εκείνο δή το ειθισμένον τώ δόγματι προσγρά

w) υπισχνείται] υπισχνείτο, propter praecedentia et sequentia

imperfecta.. R. Sed υπισχνείται firmatur etiam scriptura Codi
cis Μed. a. ύπισχνείτε, φίiamvis vitiosa. St.
x) ως άν] ως κάν, Μed. a. b. guae omnia non sunt tantae ne
cessitatis, μt propterea recepta lectio mutanda videatur. Re.
Μox Μed. b. έχη mutavit in έχει. St.
y) Βρούτον τον Μάρκον] Αddidi praenomen ex Μed. a. et
V. a. neque illud videtur hic Dio omittere potnisse, ad confu
sionem cum Decimo Βruto, cuius antea frequens mentio fue
rat, evitamdam , praesertim cum et paulo post Δέκιμον solo
 LIB ER XL VI. CAESAR OCTAVIANUS. 423

stare nullo modo posse. Qnum enim mil quicquam A.U.C.

mandatorum facere cogitaret, satisque sciret, nec il- 71 1.
los postulatorum ipsius quicquam facturos: pollici
tus tamen est, se omnia, quae decrevissent, praesti
turum ; ut excusationem, quasi pariturus, haberet :
utque adversarii , quum conditiones latas respuerent,
priores causam bello praebuisse viderentur. Igitur
pollicitus est, Gallia se discessurum, exercitumque
dimissurum, si senatus suis militibus eadem, quae
Caesarianis essent decreta, praemia conferre, et si
Cassius et M. Brutus consules crearentur. Id enim
eo petebat, ut viros sibi istos conciliaret, me suc
censerent ipsi propter ea quae contra Decimum Bru
tum, coniurationis eorum socium, egisset.
51. Haec duo Antonius petebat, quorum neu
trum moverat futurum. Neque enim Caesar passurus •
erat, ut vel patris sui percussores consules fierent,
vel milites Antoniani eadem cum suis praemia acci
pientes Antonium adhuc magis diligerent. Igitur
meutra conditio approbata est, sed bellum tunc vel
eo magis iterum Antonio indictum, militesque rur
sus iussi eum deserere, aliaque ipsis dies constituta:
saga autem omnes Romani, etiam ii, qui non pro
ficiscebantur in bellum, sumpserunt: consulibusque
custodia urbis mandata, ac senatusconsulto pro com
suetudine additum, darent operam, ne quid respu

praenomine appellet. Re. Antea idem codex δόσιν exhibet pro

δῶσι.
z) συνωμότην σφα5v] Ita V. a. et Med. a. Vulgo corrupte
ovvog öznv avjvj, pro quo aùrûv scribendum esse iam monuit
L. quod et in Med. b. est. St.
a) τοῦ 'Avrovtov] τους του 'Avtovtov, V. a. et Med. a. ,
b) tois £avroù] Sic rectius V. a. [et Med. a.] pro τοῖς αὐτοῦ,
quod est in editis, [et Med. b.]
c) τότε μάλλον] τό τε μάλλον, Med. b. minus bene. Re. τφ
ts, sine μάλλον, Med. a. non male. St. -

êc) ἐκσταατεύσαντες ήμπάσχοντο] ἐκσταατεύσοντες (ipsi in eastra

ituri) juriayovro, R. Saltem juttioyovvo recepi. St.
d)' ἐκείνο δά] £xsivo δή, L. melius omnimo. Re. confirimatum
etiam auctoritate Med. a. quare sic edidi.
 424 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS Τ Ο R ΙΑΕ RoΜΑΝΑΕ
ψαντες, το μηδέν απ' αυτής ") αποτριβήναι, επειδή
65 τε πολλών χρημάτων ες τον πόλεμον έδέοντο, πάν
τες μεν " το πέμπτον και εικοστόν της υπαρχού
σης σφίσιν ουσίας επέδωκαν οι δε δη βουλευται
και *** τέσσαρας οβολούς καθ' εκάστην κεραμίδα των
εν τη πόλει οικιών, όσας ή αυτοί εκέκτηντο, ή άλ
L. Β. λων ούσας ώκουν, και χωρίς έτερα ουκ ολίγα οι
71 πάνυ πλούσιοι συνετέλεσαν τά τε όπλα, και τα
άλλα, τα προς την στρατείαν αναγκαία, συχναι μεν
πόλεις, συχνοί δε και ιδιώται προίκα εξεποίησαν,
τοσαύτη γάρ αχρηματία το δημόσιον τότε έσχεν,
75 ώστε μηδε τάς πανηγύρεις, ") τάς εν τω καιρώ
εκείνω οφειλούσας γενέσθαι, επιτελεσθήναι, ") έξω
βραχέων τινών, " όσίας ένεκα.
Ταύτα δε όσοι μεν τώ έ) τε Καίσαρι έχαρί
ζοντο , και τον Αντώνιον έμίσουν , προθύμως
80 έπραττον ") οι δε δή πλείους , άτε και ταις
στρατείαις άμα και ταίς εσφοραίς βαρούμενοι,
εδυσχέραινον και μάλισθ' ότι άδηλον μεν ήν οπό
R.472.τερος αυτών κρατήσει, πρόδηλον δε ότι τώ νική
τ, ο σαντι δουλεύσουσι συχνοί δ' ούν και τα ") του
" Αντωνίου βουλόμενοι, οι μεν, άντικρυς προς αυ
86 τόν, άλλοι ") τε και δήμαρχοι στρατηγοί τέ τινες,
απήλθον οι δε, και κατά χώραν μείναντες, (ών
*) και """ ο Καλήνος ήν) έπραττον υπέρ αυτού πάνθ'
όσα έδύναντο τα μεν επικρυπτόμενοι, τα δε και
90 εκ τού φανερού διαδικαιούντες, ούκουν ουδε """ την
εσθήτα ευθύς ήλλάξαντο, αλλά και έπεισαν αύθις την
γερουσίαν πρέσβεις προς τον Αντώνιον άλλους τέ") τι
νας, και τον Κικέρωνα πέμψαι πρόφασιν μεν, ώς
Ι. D. και πείσoντα αυτόν ομολογήσαι, έργω δε, ίν' υπεξαι
dd) αποτριβήναι] Post, hoc verbum videbatur aliquando προί
δείν vel προσκοπείν νεl επιμελείσθαι νal simile deesse. Sed iam
e p. 577. Α. deprehendo, nihil eo supplemento opus esse. R.
e) τάς addidi ex Μed. a. Ιmo restituo ex RS. et ΗS. Unus
enim L. omiserat. Re Μox γενέσθαι οφειλούσας Μed. a.
f) έξωl Ita ΗS. et L. ex emendatione Χyl. pro εξον, quod
est apud RS. Illud confirmatur silentio variarium mearum le
ctionum ex codd. V. a. b. Re. In Μed. a. b. est εξ ων. St.
 LIBER XLVI. CAESAR OcTAViANUS. 425
blica detrimenti caperet. Ac quoniam multa ad bel- A.U.C.
lum gerendum pecunia opus habebant, unusquisque ?*'*
vicesimam quintam suorum bonorum partem in com
mune contulit: senatores praeterea quaternos obolos
in singulas tegulas earum aedium, quas in urbe vel
suas, vel conductitias habebant, persolverunt: ad
haec multa alia locupletissimi quique pependerunt:
arma, et alia ad usum belli necessaria, multae urbes,
multi etiam privati homines gratis instruxerunt. Tanta
enim tum aerarium laborabat inopia, ut ne ludi qui
dem , qui eo tempore fieri debebant, peragerentur:
paucis
brarunt.
quibusdam exceptis, quos dicis causa cele
•

52. Haec ii, qui studebant Caesari, quique Anto

nium odio habebant, prompte fecerunt. Maior vero
pars, veluti qui expeditionibus pariter, et collationi
bus gravarentur, rem moleste tulerunt: tanto quidem
magis. quod incerta partium victoria, certum omni
mo erat, ei, qui vicisset, serviendum esse. Itaque
complures, qui Antonio cupiebant, partim ad eum
palam profecti sunt, quo in numero etiain tribuni
plebis quidam, praetoresque fuere: partim Itomae
manentes, omnia quae poterant, vel clam agebant
pro Antonio, vel aperte eum defendebant: inter quos
Fufius etiam Calenus fuit. IHi vestem non statim
mutaverunt, sed senatui persuaserunt, ut denuo ad
Antonium legatos mitteret, atque inter eos Cicero
nem : specie quidem, ut Antonium ad pacificationem
permoveret, re ipsa, ut eo liberarentur. Sed Cicero,

g) τφ τε Kato.] τε additum ex Med. a.

j) oi 8} 8;] sic Med. a. Dionis stilo convenienter. 8) vulgo
abest.
i) r& ro5 'Avr.] Med. a. explicatius quam editi [et Med. b.]
sine τού.
ii) re pro δε scripsi, iubentibus Re. in Addendis et Reis
1;io. St.
k) wcxì] Ex Med. a. additum.
1) τινάς deest im Med. a.
 426 Ι) ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ

95 ρεθή σφίσι συννοήσας ούν τούτ' εκείνος εφοβήθη

") μεν, και ουκ ετόλμησεν εαυτόν ες τα του Αντω
νίου όπλα εκδούναι κακ τούτου ουδ' άλλος τις τών
πρεσβευτών απήρεν.

Εν όσω δε ταύτ' επράττετο, τέρατα αύθις ου σμι

κρά και τη πόλει, και αυτό τώ υπάτω τώ") Ουί
1 ουίω εγένετο. εν γάρ τη εσχάτη εκκλησία, μεθ'
ήνες τον πόλεμον εξώρμησεν, άνθρωπός τις την """ νό
σον που την ιεράν καλουμένην έχων, δημηγορούντός
L. Ε. τι αυτού κατέπεσε και """ ανδριάς ") αυτού χαλ
5 κoύς εν τώ της οικίας προθύρω έστώς, ανετράπη αυ
τόματος τη ημέρα, τη τε ώρα, ή εξεστράτευσε,
"° τά τε ιερα τα προπολέμια οι μάντεις ουκ ήδυ
νήθησαν υπό του πλήθους του αίματος διαγνώναι.
καί τις εν τούτω ") φοίνικα """ αυτώ προσφέρων,
L. 813.έντε τό αίματι τώ προκεχυμένω ώλισθε, και πε
11 σών τον φοίνικα έμίανεν, εκείνω μεν δή ταύτα
εγένετο, αλλ' ει μεν ιδιωτεύοντί οι συνενήνεκτο, ες
μόνον αν αυτόν έτεινεν έπει δ' υπάτευε , και ες
πάντας ομοίως ") ήνεγκεν ώσπερ τό, τε της μη
15 τρός των θεών άγαλμα το εν τώ παλατίω ον,
(*** πρός γάρ τοι τας του ηλίου ανατολάς πρό
τερον βλέπον, προς δυσμάς από ταυτομάτου μετε
στράφη ) και το της Αθηνάς το """ προς τη
Μουτίνη, παρ' ή και τα μάλιστα εμαχέσαντο, τι
R.473.μώμενον, *** (αίμά ") τε γαρ πολύ, και μετά
"ξ τούτο
L. Β. - ,
και 3,,γάλα
Εξ
ανήκε
Ι 5 5
) και προσέτι και το τους
1 -ν Λ. η - /

υπάτους την έξοδον προ των Λατίνων ανοχών ποιή

σασθαι, ου γαρ έστιν, οπότε τούτου γενομένου, κα
λώς απήλλαξαν αμέλει και τότε οι ύπατοι αμφό
25 τεροι, και εκ του ομίλου πάμπολυ πλήθος, το μεν

ΙΙ) μεν desideratur in Μed. a. b. Re, Αnt delendum μεν, aut

substitucndum τε, quod item ad p. 5 14. Ε. dictum velim. Β.
m) τώ Ουϊουίω] Sic ΗS. L. Sed in editione RS. et Μed. a. b.
duplici ratiοne expressum erat momen, Βιβίω Ουίουίω, quorum
alterμtrum abundare, recte iudicavit Χyl. ipse tertiam Ουιβίω
praeferens.
 LIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 427

re intellecta, sibi metuens, Antonii se armis permit- A.U.C.

tere non ausus est: quo factum est, ut neque caete- ?**•
rorum quisquam legatorum proficisceretur.
53. Interim prodigia non levia urbi, ipsique
consuli Vibio Pansae, evenerunt. In ultima enim
concione, a qua in bellum profectus est, vir quidam
morbo , quem sacrum dicunt, laborans concidit,
orante ad populum consule: eaque die eaque ipsa
hora, qua is ad bellum profectus est, statua eius ae
rea in vestibulo domus eius collocata, sponte sua
eversa est: ac in sacris, quae ante profectionem in
bellum fieri consueverant, exta ab aruspicibus prae
multitudine sanguinis diiudicari non potuerunt: in—
terimque palmam ei quidam afferens, in effuso cru
ore vestigio fallente lapsus, palmam contaminavit.
Haec ei ostenta acciderunt, quae si privato oblata
fuissent, ad solum ipsum pertinuissent : quia vero
consulatum eo tempore gerebat, ad omnes ex aequo
pertinebant. Iam matris etiam deum simulacrum in
palatio, quum ante solis ad ortum spectasset, tunc
sponte sua in occasum conversum fuit: et Minervae
simulacrum, quod Mutinae (apud quam urbem prae
cipue bellatum est) colebatur, multum sanguinis, ac
deinde lactis effudit. Consules quoque ante ferias
Latinas urbe profecti sunt: quod quotiescunque fa
ctum fuit, pernicie ipsorum stetit. Enimvero tum
quoque ambo consules, ac magna multitudo de plebe,
vel illo statim tempore, vel post haec, et multi eque

m) dvögu&ς σύτοῦ] Sic V. a. b. Vulgo dv8Qu&ς αύτφ. Re.

Cf. not. 149. Paulo ante κατάπεσεν, et postea ἐζεστqάτενσεν
exhibet Med. a. St.
o) qoivuxa] qyouvwxtòa legendum putat Palmerius, scilicet ex
versione Xylandri, puniceam vestem. De ea palmae gestatione
in procinctu, inquit Palmerius, silent omnes antiquarii. Sed
veriora dabit F.
p) ijveyxsv] i, gy£v, V. a.
q) aluê tê y&gj y&g est ex Med. a. Sic et supra 'πρός ydg
τοι etc. Sunt enim parentheses, quarum signa adieci, ut cete
rorum nexus, ἀσπερ τὸ τῆς — xai τὸ τῆς 'Aôrjväs — xai πQog
£τι και τὸ etc. manifestior esset. '
 428 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε Η Ο Μ Α Ν ΑΕ
" - / 4 ν « w - - r

εν τω παρόντι, το δε και μετά ταύτα, των ) τε ιπ

πέων και των βουλευτών πολλοί, και οι μάλιστα ανά
τους πρώτους όντες, απώλoντο,Σ 5 Gτούτο μεν γαρ αι
" - ν ν " 2" ν ν - "

μάχαι, τούτο δε και αι οίκοι σφαγαι τον Σύλ

80 λειoν τρόπον αυθις γενόμεναι, πάν ό, τι ) περιήν άν
L. C. θος αυτών, έξω τών δρώντων σφάς, έφθειραν.
Αίτιοι δε των κακών τούτων αυτοι εαυτοίς
" ξ w1 και 7 δέ r w 2 ν. ",

οι βουλευταί έγένοντο. εον γαρ αυτους ενα

τινά τον τά αμείνω φρονούντα προστήσασθαι, και
85 εκείνω διαπαντός ") συναίρεσθαι, τούτο μεν ουκ
εποίησαν " * υπολαβόντες δε δή τινας, και επί
τους ετέρους επαυξήσαντες , έπειτα και εκεί
νους αντικαθελείν επεχείρησαν, κακ τούτου φί
λον μεν ουδένα , εχθρούς 158
2 ν
δε πάντας έσχον.
4 > , " " Α

40 ου γαρ τον αυτον τροπον προς τε τους

λυπήσαντας τινές , και προς τους ευεργετή
L. D. σαντας διατίθενται , αλλά της μεν οργής και
άκοντες μνημονεύουσι , της δε δή χάριτος και
εκόντες επιλανθάνονται το μέν τι απαξιούντες
45 ευ πεπονθέναι δοκείν
(ξ
υπό τινων, ως και ασθε
- τ - ν ν 2.

νέστεροι σφών δόξαντες είναι το δε , άγα

νακτούντες, "
είπερ ") ανατί κεκακώσθαι νομισθή
" ν 11 2. / 2 "

σονται πρός τινος,

- σ'
ώς και ") ανανδρίαν οφλήσον
"

τες, και εκείνοι ουν ένα μεν μηδένα προσδεξά

50 μενοι , άλλω δε και άλλω εν μέρει προσθέμενοι,
και τα μεν υπέρ αυτών, τα δε και κατ' αυτών
"") ψηφισάμενοι και πράξαντες, πολλά μεν δι' αυ
1 \ ν ν - και 2 ν. " • w

τους, πολλά δε και υπ' αυτών έπαθoν ή μεν

γαρ υπόθεσις του πολέμου μία πάσι σφίσιν ήν,
L. Ε. " τόντε δήμον καταλυθήναι, και δυναστείαν τι
56 να γενέσθαι μαχόμενοι δε, οι μεν, ότω δου
λεύσουσιν, οι δε , όστις αυτών δεσπόσει , τα

r) τών τε ιππέων] τε additum ex Μed. a. RS. ΗS. omissum

apud L. Haee Re. Ρostea τους, ante πρώτους, desideratur in
Μed. a. St.
s) ό, τι περιήν άνθος αυτών, έξω των δρώντων σφάς] Ηem
sterhusius ad Lucian. Τ. Ι. p. 17ι. pro δρώντων, legit διαδράν
των , Ιn prioribus, verbis nihil quidem se mutare dicit, sed yi
deri tamei posse ό τι περ ήν, ίit p. 428. C. πάν ό τι περ άν
 LIBER XLVI. CAESAR O CTAVIANUS. 429

stris sematoriaeque dignitatis viri, iique in primis A. U.c.

praestantissimi, interierunt: ac partim praeliis, par- 7**.
tim caedibus Syllano iterum exemplo domi editis,
omnis flos populi Romani, qui ad ea tempora super
stes manserat , iis, qui peregerunt caedes, exceptis,
absumptus est.
54. Eius calamitatis auctores sibi ipsi senatores
fuerunt: qui quum unum aliquem, qui optime de
republica sentiret, praeficere rebus, eumque per omnia
adiuvare deberent; hoc omisso, quosdam susceptos,
et auctos viribus in alios armarunt, ac deinde hos
quoque vicissim evertere aggressi sunt : quo factum
est, ut amicum meminem, inimicos omnes haberent.
Diverso enim modo a plerisque mortalium iniuriae
atque beneficia accipiuntur. Nam irae quidem vel
inviti memoriam retinent, memoriam autem beme
ficiorum ultro proiiciunt: hoc, quod ii videri molunt,
qui tamquam imbecilliores ab aliis sint adiuti: illud,
quia suspicionem sibi timiditatis conciliari aegre fe
runt, siquidem iniurias a quoquam sibi illatas non
ulciscantur. Igitur et senatores Romani, quum me
minem unum foverent, sed modo hunc, modo alte
rum alternis vicibus adiuvarent, ac modo pro eis,
mox adversus eos decernerent agerentque, multa pro
pter eos mala tolerarunt, multa quoque ab iis ipsis
perpessi sunt. Erat enim istis omnibus unus hic
belli scopus, ut populi potestate deleta, regnum con
stitueretur. Dum vero pugnabatur ab his, utri ser
viendum esset; ab illis, uter domimus esset futurus :
ambo rempublicam aeque perditum iverunt, misi

{}os, in quibus Thucydidis imitationem scite observat. Re. τόν

τιύτα δgóvtov σφ. R.
ss) gvvaiQsg{}αιj ovvtxtgag{}at Med. a. corrupte. St.
t) άντικεκακόσδαι] Sic vulgo. Lego divisim siveg άν τι κε
xo x6a{}αι , X. Forte dv&rj xsxaxóσόαι, ut p. 7o. D. dvark
dπόλλvg{)au, impune. Re. Ego sic edidi. Praecedens δό§avres
in δόεοντες mutat R. ob sequens ópλήσοντες. St.
* u) ανανδgsiwv 6q)?/jg ovrss] dvögtcov 6pλήσονται, V. b. pessime.
Re. dvavògic.v dat Med. h. quod recepi. v. ad p. 25. D. St.
uu) pnpugúμενοι] και ψηφισάμενοι Med. a. St.
 430 Γ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑ Ε R Ο Μ ΑΝΑΕ

R.474μεν πράγματα *) αμφότεροι ομοίως έφθειρον,

πρός δε δή την τύχην, διάφορον εκάτεροι δόξαν
6ο έκτήσαντο οι μεν γαρ ευ πράξαντες, και εύ
βουλοι και """" φιλοπόλιδες ενoμίσθησαν οι δε δή
L.314 πταίσαντες , ") πολέμιοικαι της πατρίδος,
και αλιτήριοι ωνομάσθησαν.
ες τούτο μεν δή
τότε τα των Ρωμαίων πράγματα προήχθη.
65 Λέξω δε και καθ' έκαστον των γενομένων και
γαρ ") και παίδευσις εν τούτω ταμάλιστα είναι μοι
δοκεί, όταν τις "" τα έργα τοις λογισμούς
*) υπολέγων, τήν τε εκείνων φύσιν εκ τούτων
ελέγχη, και τούτους εκ της εκείνων ομολογίας
7ο τεκμηριοί. επολιόρκει μεν ο Αντώνιος " τον
Δέκιμον εν τη Μουτίνη όντα, ώς μεν τακριβές
L. Β. ειπείν, "* ότι ου παρήκεν αυτώ την Γαλατίαν
ώς δ’ αυτός έπλάττετο, ότι τών του Καίσαρος
σφαγέων εγεγόνει, επειδή γάρ ούτε κόσμον ") οι
75 ή αληθής του πολέμου αιτία έφερε , και άμα
και τα του δήμου προς τον Καίσαρα , επί τή του
πατρός αυτού τιμωρία, αποβλέποντα ") εθεώρει,
τούτο πρόσχημα του πολέμου προεβάλετο ότι
γαρ εσκήπτετο αυτό , ίνα την Γαλατίαν κατάσχη,
8ο και αυτός εδήλωσε , τόντε Κάσσιον και τον
Βρούτον τον Μάρκον " υπάτους αποδειχθήναι αι
L. C. τήσας, προς γάρ τοι ) τα εαυτού συμφέροντα,
εκάτερον εκ του εναντιωτάτου προσεποιείτο. Καί
σαρ δε εστράτευτο μεν επ' αυτόν, πριν και ψη
85 φισθήναι οι τον πόλεμον, ου μην και επεποιή
κει λόγου άξιον ουδέν. . μαθών δε δή") τα
δεδογμένα , "τας μεν τιμάς απεδέχετο, και
x) αμφότεροι, V. a. et Χiph. gnod praefero vulgato αυτών,
y) και πολέμιοι] Deest και apud Χiph. in editis. Reperitur
tamen in Coisl. et Βr.

yy) και ante παίδευσις al-est a Χiph. St.

α) υπολέγων] Ita et Χiph. Εst tamen, gui ibi legi quoque
posse επιλέγων, iudicet. Re. Μox ελέγχει Μed. b. male. St.
a) οί] Νon frustra additum ex Μed. a.
Β) έθεώρει, τούτο πρόσχημα του πολέμου προεβάλετο]. εώρα,
τούτο το πρόσχ. τ. π. προσελάβετο. Μed. (a. b. nisi guod Μed. b.
 LIBER XLVI. CAESAR O CTAVIANUS. 431

quod pro diversa fortuna, diversam utrique mortalium A.U.C.

opinionem de se retulere. Nam qui fortuna sunt usi ?****
prospera, tum recti homines consilii, tum reipubli
cae amantes habiti fuere: quibus adversa evenisset,
ii non hostes modo patriae, sed pestes etiam fuere
nominati. Ad eum statum res tum Romanae redi
erant.

55. Sed iam singula, uti acta fuerint, explicabo.

Id enim ad instituendam vitam apprime conducere
iudico, si quis actionibus consilia adiungens, illarum
rationem ex his demonstret, et haec ex illarum com
spiratione confirmet. Antonius Mutinae Decimum
Brutum obsidebat, ideo quidem, si veram volumus
causam indicare, quod Gallia ei nolebat cedere ; sed
ut ipse prae se ferebat, quod is unus ex percussori
bus Caesaris esset. Nam quia veram belli causam
parum honestam sibi esse intelligebat, contra ea vi
debat studia populi in Octavium, velut caedem pa
tris ulturum, ferri ; eum belli, quem diximus, prae
textum obtendebat. Quod autem obtinendae Galliae
causa id in speciem sit commentus, ipse ostendit,
quum peteret, uti Cassius et M. Brutus consules de
signarentur : sui commodi causa res inter se duas
diversissimas simulans. Caesar quidem ante etiam,
quam ei id bellum mandatum esset, arma moverat
adversus Antonium; neque tamen ullam rem memo
ratu dignam gesserat. Ubi quae decreta essent com
perit, homores oblatos accepit, et gavisus est: idque
ro ἐθεόget habet £ruud3get, et t6 ante argöoynua omittit.]
\§,5; προσερέλετο. Ego tamen τgosßóåsto scripsi, hortante L.
Nec placet adeo 7tgog&λαβετο, quod est etiam in V. a.
c) τὰ ἐαντοῦ συμφέσοντα] Forte melius ἐαντφ. Re. At etiam
aliis locis τό συμφ£qov substantive pomitur, üt p. 332. B. τό
tòuov gvuy£gov. p. 574. D. τά σνμφ£govta agóv. Omnino enim
participia saepe substantivorum instar usurpata reperiri satis
ostendit Lobeckius ad Sophocl. Aiac. m. 277. laudatis etiam ver
bis Dionis p. 2o. B. o? ovv&gyovrss czv του. quae formula etiam
. saepius legitur, ut Fragm. 79. et 84. p. 624. D. p. 626. C.
í ed.
655. D.
a. b.
Paulo post`Égrg&t&vto pro ΈστQατεύετο recepi ex
St.
d) z& δεδ.] wal τά δεδ. Med. a.
 432 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

έχαιρεν, άλλως τε και ότι θύoντι αυτώ, ότε

τον κόσμον και την εξουσίαν του στρατηγού έλα
90 βε, " διττά τα ήπατα εν πάσι τους ιερείοις,
δώδεκα ουσιν, ευρέθη τό "") δε και προς τον
Αντώνιον "" και πρέσβεις και λόγους πεμφθη
L. D. ναι, αλλά μή "*) [ ουκ ] ακήρυκτον ευθύς αυτό τον
πόλεμον επαγγελθήναι, ήσχαλλε και μάλισθ',
95 ότι και τους υπάτους εκείνω τε ιδία τι περί
της ομονοίας έπεσταλκότας , και γράμματα παρ'
αυτού πρός τινας των βουλευτών πεμφθέντα και
αλόντα , τούτοις τε αποδόντας , και εαυτόν απο
R.475.κρυψαμένους, τόν τε πόλεμον μήτε σπουδή μή
τε παραχρήμα, τη του χειμώνος προφάσει,
1 ποιουμένους ήσθετο. ου μέντοι έχων όπως εκ
φήνει εν αυτά, (ούτε γάρ αλλοτριώσαι σφάς ήθε
λεν, ούτ' αυ πείσαι τι ή και βιάσασθαι έδύ
L. Ε. νατο) ήσυχίαν και αυτός """ εν τη Κορνηλίου
5 αγορά χειμάζων ήγε , " μέχρις ου ") περί
τώ Δεκίμω εφοβήθη.
Εκείνος γάρ ισχυρώς πρότερον μεν τον Αν
τώνιον- ήμύνετο , καί ποτε υποτοπήσας τινάς ες
την πόλιν υπ' αυτού επί διαφθορά των στρα
1ο τιωτών έσπεπέμφθαι, συνεκάλεσε ") πάντας τους παρ
όντας, και βραχέα άττα υπειπών, εκήρυξεν
(δείξας τί χωρίον) τους μεν εν τοις όπλοις επί
L.315.τάδε, τους δε ιδιώτας επί θάτερα αυτού απελ
θείν και ούτως ") απορήσαντας τους του Αντω
15 νίου όπη τράπωνται, και μονωθέντας, κατεφώ
ρασε και συνέλαβεν. "") έπειτα παντελώς απετειχί
σθη, δείσας ούν ο Καίσαρ, μή ε) και βία αλώ,
ή και απορία των επιτηδείων ομολογήση, ήνάγκα
dd) δε και] δε δή και Μed. a. St.
d") ουκ delet, R. Sane nee mihi videtur h, l, μή ουκ pro
μή vel ουκ poni posse., Quare ουκ uncinis inclusi. St.
e) περί τω Δεκίμω εφοβήθη] περί additum ex cod. Μed. a.
apnd Gronov, p. 148. Ιta enim Dio p. 128. Α. 541. C. verbo
δείδειν , et p. 46ι. Β. verbo φοβείσθαι utitur. Τennere hoc loco
Χyl. εφοβήθη mutandum censuit in έβοήθει, sicut iam monuit
Ι. - Sane infra Dio, p, 515. Α. δείσας ουν ο Καίσαρμή και βία
αλώ, Re. Paulo post in Μed. a. est πρότερον μεν ισχυρώς, St.
 LIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 433

eo magis, quod quum habitum ac potestatem praeto-A. U.c.

ris susciperet, sacrificanti omnium hostiarum (erant ?***
autem duodecim) iecinora replicata inveniebantur.
Quod vero simul legati et mandata ad Antonium
mittebantur, ac non potius recta ei bellum, sine ten
tata per internuncios pacificatione, indicebatur, male
eum habuit : idque adhuc magis, quod animadverte
rat, consules seorsum ad Antonium de concordia
scripsisse, literasque eius ad senatores quosdam mis
sas, interceptasque, a consulibus, clam se, illis red
ditas esse; quodque hiemis praetextu bellum neque
serio, meque statim a consulibus gerebatur. Quae
quum proferendi nullam rationem haberet, quia me
que alienos eorum a se animos reddere volebat, nec
vel persuasione vel vi adigere ad rem gerendam pot
erat: ipse quoque Foro Cornelii in otio hiemavit,
donec Decimo coepit metuere.

56. Decimus enim, quum prius Antonium forti

ter repulisset, post suspicatus, mommullos in urbem
submissos esse ad corrumpendos milites, convocavit
omnes, qui intra muros aderant : paucisque verbis
factis, locum commonstravit, ad cuius alteram par
tem milites, ad alteram oppidanos secedere per prae
conem iussit; eaque ratione eos, qui ab Antonio
venerant, dubios utram in partem se reciperent, so
losque in medio relictos, deprehendit, ac in vincula
coniecit. Secundum hoc factum undiquaque muni
•

tionibus circumdatus ab Antonio fuit. Itaque me

tuens Caesar, me aut vi expugnaretur, aut annonae

f) μέν τοὺς παgóvras] 'πάντας παρόντας, V. a. z&vtag "rojs

aragóvrag , Med. a. Haec Re. v. ad p. 312. D. Sed Mediceum
secutus sum. St.

ff) dnoQrjaavrag] drogjaovrag Med. b. St.

f*) £πειτα] 8} addi iubet R. quia initio capitis erat argότερον
μ£v. St.
g) xal ßtg] xal deest im Med. a. b.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. Ee
 434 DIONIS HISTOR 1 AE ROMANAE

ag * s» r6v *) "Igriov ovvsxvoroartûdat. **° δ yàg

go 1) ούτοῦios èv rj 'Pöμυ ετι τοῦs τε agre*
ρονς ἐποιεῖro , xai τοῦs vduovs *) τῶν aete
vtaov xarà àv&v. óquxjoavrsg oùv , *7* Bovaoviav
μεν, ἐκλειφθείςav ύπò τόν φQovgöv , dμαχί
L. B. atag£ìafiov , xai τοῦs iarias voùg μετὰ τοῦτο
g5 dxcvrjoavrag σφίσιν ἐrgëwavro* έτὸ δέ *7* τοῦ
arg6g rj Movtivm ποταμοῦ , tjs τε £z' aùrj
qjxaxijg, oùx otot τε ἐyévovro τεραιτἐgo *) xQo
joofjgat. ßovX6uevov oùv xai ös rjv r£ xa9
3vgiav σφόν τὸ 4exiug , μὴ και φδάσω τι
so ovußág, δηλάσσι, τὸ μάν πρότον άπό τὸν
Jjjìor&tov ö£vögov ἐφgvxrógovv' ἐπεῖ δέ οὐ συν
te, , *7* gg ἐλασμόν μολißöov λεπτὸν ἐyygá
vavrtg riva , *) άπειλιζαν ἀυτὸν , άσπερ τι
yagrtov, xaì *** xoÀvußqrj vvxròς έφύδρφ διε
85 veyxeiv £%oxav. xai ούτως δ 4êxtuos τήν τε
atcgovotwv άμα σύτóv xai την ύπόσχεσιν τjs èru
L. C. xovQtag μαθόν , άvτεπάστειλε σφίσι τὸν σύτὸν τρό
atov • xjx τούτον ovvsyós íòn ztóvrw άλοις
διεδηλοvv.
R.476. 'O oJv 'Avttjvvog, iòóv övv ö 21Éxιμος οὐx *) ἐνδυσει
h) ròv "1gruov] tòv "Egruov, V. a.
i) Ojiovios] vide supra ad p. 312. Apud Xiph. hic est 'Ioá
vuov, quod ex corrupto Btovvuov, in cod. Coisl. adhuc magis
corrüptum est. Nam Buovvuov, scribi debuisse Buoviov recte
iudicat Montefalconius.
k) Vulgo [et in Med. b.] τφ 'Avtcovígo. Legendum est (nisi
quid desit) του 'Avtoviov, X. Sed tóv 'Avtoviov, V. a. Med. a.
quae unice vera est lectio, nec exigui momenti, nunc Dioni
restituta. Respicit enim tres fratres Antonios, Marcum con
sulem, Caium praetorem, et Lucium tribunum plebis, qui cum
omnia possent, multa legibus suis innovaverant, ut retulit Dio
p. 274. C. D.
1) arsgozutágo argozogijoov] Sic alibi Dio , p. 1 o5. B. etc. Sic
ego et hic scribere malui auctoritate cod. V. a. et Med. a.
quam simplex ztog ijgov, quod vulgo [et in Med. b.] legitur.
Statim yojv, pro ούν, ' et] rrjv ys, Tprò zrjv rs, Med.Ta. Haec
Re. Deinde qoôdgm rtn vult R.
m) dπείλιέαν] ἐπ£ilu§αν, F. ex Oudendorpio. Apud Z. est
verbum simplex, ajs y&gtnv τοῦτο ἐλίδαντες. Re. Pro dxsiâ
§αν, συνεt1u§av R. Cf. not. 173. Sed ἐφείλιζαν restitui vult
Toup. Emendatt. in Suid. Vol. I. p. 2 1 o. conferens verba Pau
saniâe IV. 26. p. 345. dvoi£gs.8} `sijgs waggirsgov §inλασμ£v9v
ês vδ λεπτότατόν' ἐπείιντο δά άσπερ τὰ βιβλία. Toupio non ob
 LIBER xLvi. cAESAR ocTAVIANUS. 485
penuria ad deditionem compelleretur : Hirtium, ut A. U.C.
secum Antonium aggrederetur, compulit. Nam Vi- 7**
bius adhuc Romae delectus habebat, et leges Anto
miorum abrogabat. Itaque profecti Caesar et Hirtius,
Bononiam a praesidio destitutam, citra certamen re
ceperunt, equitesque obviam postea factos in fugam
dederunt: sed a fluvio, qui Mutinam praeterfluit,
custodiaque ad eum posita, progredi ulterius prohi
biti sunt. Ut tamen de praesentia sua Decimum cer
tiorem redderent, ne is prius quam ipsi subvenissent,
pacisceretur, primum a celsissimis arboribus ignes
ediderunt: postquam id Brutus non intellexit, in te
nuem ex plumbo ductam laminam quaedam verba
inscripserunt: eam chartae instar convolutam urima
tori cuidam moctu ad Decimum perferendam tradi
derunt. Ita Brutus praesentia eorum, auxiliique pro
missione cognita, ad eundem modum rescripsit: ac
deinde continenter mutuis literis, ommia invicem
significabant.
57. Antonius quum deditionem a Bruto iam non
sequendum putavi. Non enim video, cur non ἐπείλι£αν aeque
Graecum sit atque ἐφείλιζαν. Certe dicitur dπίλλειν, άπειλειν,
vjviaasuv. Quidfii etiam dzveltrteuv, ἐπελίττειν, ύπελίττειν? Cum
tamen haec aucta forma fere semper ἐλίττειν scribi soleat, et
neque greairrsiv aut £φελίττειν, neque ἐπελίττειν seu ἐφελίττειν,
meque jτελίττειν et vjg*1irtsuv ferat loci sententia, Reiskianum
vero ovv£iAu£αν , quanquam sententiae egregie accommodatum,
nimis longe' a ' scriptuira vulgata abeat : servandnm duxi hqc
dπείλιζαν, donec melior lectio alicumde eruatur. Ut vero, quid
sentiam, dicam, unice mihi placet s£λιζαν. Literae ct in áxsi
1i£αν oriri potuerunt ex ultima syllaba 7G praecedentis prono
minis. Hac enim in 7ù perperam mutata, cum N et II sae
pissime confundantur, librarius intellecto errore scripsit a ac
et verbo sequenti annexuit. Alius deinde τινα regte restituit,
vitiosum drfetìu£αν male servavit. Paulo ante μολύβδον scribi
tur in Med. a. Tb. Attice. v. Maittaire de dialectis p. 388., St.
n) oùx èv&ojgsuev, èxeivq. — παρακατάιπεν]_Vulg6 qj* évóó
αει, ἐν ἐκείνφ — aiagaxw*Airvsv, vel ut RS. [Med. a. b.] πάσα
xarg1surrev. (qui sic ét infra, lin. ult.) inepte. Nam quorsum
illud £, £wèivo referas? et ' quomodo' ragáxata1sixsuv cum ἐν
coniungi possit? Igitur me literula quidem mutata , . cgmiumxi
male divuisa, et disiunxi male, cQpulata; nec potui Jenius cû
rare vulnus. ' [Mallem tamen ovx äv àvòóσειεν. St.] ἐκείνφ τόν
dδελφὸν κατέλύτε, Z. p. 497. A.
- E e 2
 "

436 ΙΟ Ι Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ R Ι ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

εν, εκείνω μεν "7" Λούκιον τον αδελφόν παρακατέλι

πεν, αυτός δε επί τε τον Καίσαρα και επί τον Ίρτιον
εχώρησε και αυτών αντιστρατοπεδευομένων, επί πολ
λάς ημέρας "7" ιππομαχίαι τινές βραχείαι και ισοπα,
45 λείς εγίγνοντο μέχρις ού" οι Κελτοι "") ιππείς, ούς με
τά των ελεφάντων ο Καίσαρ προσεπεποίητο, πρός τε
τον Αντώνιον αύθις απέκλιναν, κακ του στρατοπέδου με
L. D. τά των άλλων εξελθόντες, προεξώρμησαν μεν ώς και
καθ' εαυτούς τους αντιπροσελάσουσι προσμίξοντες,
50 υπέστρεψαν δε δι' ολίγου, και ") παρά δόξαν μή προσδε
χομένοις τους έφεπομένοις σφίσι προσπεσόντες, συχνούς
αυτών απέκτειναν και μετά ταύτα προνομεύοντές τι
νες απ' αμφοτέρων, ες χείρας ήλθον κακ τούτου και
των λοιπών επιβοηθησάντων εκατέροις, "") μάχη τε
55 οξεία εγένετο, και εκράτησεν ο Αντώνιος, τούτοις τε
ούν επαιρόμενος, και τον Ουΐούϊον πλησιάζοντα αισθό
L. Ε. μενος, προσέβαλε προς το έρυμα των αντικαθεστηκότων,
εί πως προεξελών αυτο ράον του λοιπού πολεμήσειε,
και επειδή τά τε άλλα, πρός τε """) τας συμφοράς και
60 προς την ελπίδα την παρά τού Ουϊουίου, διά φυλα
κής εποιούντο , και ουκ αντεπεξήγον, κατέλιπε και
L.316.εκεί μέρος τι του στρατού, ") προσμιγνύναι τε σφί
σι κελεύσας, όπως και αυτός οτιμάλιστα παρείναι δο
κoίη, και ") φυλάττειν άμα μή τινες κατά νώτου οι
65 προσπέσωσι διατάξας τε ταύτα, απήρε νυκτος λαθών
επί τον ") Ουϊόύϊον από Βονωνίας προσιόντα και
"" αυτόν τε ενεδρεύσας κατέτρωσε, και τους λοιπούς
των στρατιωτών απέκτεινε, ) τινάς δε και ες τα ταφρεύ
ματα κατέκλεισε, και αν εξείλεν αυτούς, ει και εφ'
70 ) όποσονούν προσηδρεύκει σφίσι, νύν δ' επειδή τη πρώτη
προσβολή ουδεν επέρανεν, εφοβήθη μή και χρονίση,
Η Β. και τι εν τούτω προς του Καίσαρος και πρός των άλλων
nn) ιππείς] Ιππής Μed. a. Deinde προσεξώρμησαν Μed. a. b. St.
ο) παρά δόξαν μή προσδεχομένοις] Αlterutra formula poterat
abesse. Νihil tamen temere mutandum puto, St.
ορ) μάχη τε) Αddit V. a. et Μed. a.Τ σφών. Re. Ρostea in
ed. a. est πολεμήσειεν.
οoo) τάς] προγεγενημένας addi iubet Reiskius. St.
Ρ) και ante προσμιγνύναι delevi. St. Αbest a Μed. a. [pro
Βante R.]
 LIBER XLVI. CAESAR OcTAVIANUS. 487
amplius speraret, ei obsidendo L. Antonium fratrem A. U.c.
reliquit, ipse in Caesarem et Hirtium profectus est. ?***
Quum castra castris essent opposita, per aliquot dies
equestria praelia levia ancipiti victoria commissa
sumt; donec equites Celtae, quos cum elephantis
Caesar adeptus fuerat, iterum ad Antonium defece
runt : egressique castris cum reliquis Caesarianis, et
progressi ante reliquos, tanquam soli, cum hostibus
occursuris conflicturi, mox conversi in Caesarianos,
qui nihil sinistri suspicantes, eos subsequebantur,
magnam stragem ediderunt. Post haec, quum utrius
, que partis pabulatores congressi essent, ac auxilia suis
utrinque venirent, acri coorto praelio , Antonius su
perior discessit. Quibus rebus elatus, quum appro
pinquare Pansam sentiret, hostium castra oppugnare
aggressus est, sperans se iis ante captis facilius dein
bellum posse conficere. Quum Caesar Hirtiusque
partim memoria acceptae cladis, partim spe auxilii a
Pansa, castris suos continerent, eaque custodirent:
Antonius, relicta ibi parte suarum copiarum, qui
castra oppugnarent, ut et ipse adesse omnino
crederetur , et nemo eum a tergo adoriri posset,
clam de nocte in Pansam Bononia tum procedem
tem profectus est: eumque insidiis exceptum vul
meravit , milites eius occidit, nonnullos intra val
lum inclusit: expugnassetque eos, si obsidionem vel
minimo temporis spatio ducendam putasset: nunc,
postquam prima oppugnatione nihil profecisset, veri
tus ne tempus traheret, atque interim a Caesare et
reliquis ali quid detrimenti acciperet, adversum eos

q) qvâ &ττειν] ἐπιφνλάττειν, V. a. Med. a.

r) Ojioviov] Ojij3vov, L. ad marg.
s) tuv&g 8} x«}] τοῦς δὲ λοιποῦς, Med. a. quae licet apud Z.
p. 497. A. pariter legantur, tamen hic perperam repetita sunt
ex antecedentibus. Nisi dixeris, pro antecedenti τους Aοιτοῦs
legendum esse, ut apud Z. τοὺς πλείονς. Re. quae ratio sane
videtur praestare. St.
t) όττοσονοῦν , Med. a. RS. HS. ögovojv, L.
 438 Γ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟΜΑΝ ΑΕ
πλεονεκτηθή και επ' εκείνους αύθις ετράπετο, και αυ
τώ ο Ίρτιος έκ τε της πορείας εκατέρας και εκ της μά.
75 χης πεπονηκότι, ") και προσέτι και εν ανελπίστω οντι,
μή ποτ' αν πολέμιόν τινα νενικηκότι οι προσμίξαι, απαν.
R.477τήσας, πολύ εκράτησεν ως γαρ έγνωσαν το γιγνό
μενον, Καίσαρ μεν επί τή του στρατοπέδου φυλακή κατ
έμεινεν, εκείνος δε επί τον Αντώνιον ώρμησεν.
80 "7" Ηττηθέντος δε αυτού, """ αυτοκράτορες, ου
μόνον ο "Ιρτιος, αλλά και ο ) Ουϊούϊος, καίπερ κα
κώς απαλλάξας, ό, τε Καίσαρ, """ καίτοι μηδε μα
χεσάμενος, και υπό των στρατιωτών και υπό της βου
L. C. λής ωνομάσθησαν. *** τοίς τε συναγωνισαμένοις σφί
85 σι και τελευτήσασι, ταφή τε δημοσία, "' και το
τοις παισι τους τε πατράσιν αυτών πάντα τα γέρα,
όσα αν αυτοί εκείνοι ζήσαντες έλαβον, αποδοθήναι εψη
φίσθη. ώς oύν ταύτ’ εγένετο, και *** Πόντιος Ακύ
λας, έκ τε των σφαγέων ών, και τώ Δεκίμφύπο
9ο στρατηγών, " " " Τίτον Μουνάτιον Πλάγκον αντιπολε
μούντα αυτώ *) μάχαις ενίκησεν ό, τε Δέκιμος, βου
λευτού τινος αυτομολήσαντος προς τον Αντώνιον, ουχ
όσον ουκ οργήν αυτώ έσχεν, αλλά και τα σκεύη τά
τε άλλα, όσα εν τη Μουτίνη υπελέλειπτο, πάντα απέ-,
L. D. πεμψε κακ τούτου οί τε στρατιώται οι Αντωνίου **) ήλ
96 λοτριούντο, και του δήμου τινές των ομοφρονούντων οι
πρότερον, εστασίαζoν ο μεν Καίσαρ ό, τε"Ίρτιος επή
ροντότε επί τούτοις, και προς ") το έρυμα το τού
Αντωνίου προσιόντες προεκαλούντο αυτόν ες χείρας,
εκείνος δε τέως μεν, κατεπέπληκτο και ήσύχαζεν
1 έπειτα επειδή δύναμίς γε αυτώ """ παρά του Λεπί
δου πεμφθείσα ήλθεν, ανεθάρσησεν, αυτός μεν γαρ
ο Λέπιδος ουκ απεσάφησεν, όποτέροις το στράτευμα
τι) και προσέτι και etc. usque ad προσμίξαι, verba sunt, Dioni
adhuc per iniuriam detracta, mnnc restituta ex cod. Μed. a.
apud Gronoν. p. 1 τ8. et V. a. nisi quod hic, posterius και de
let. Ceterum Ε ανελπίστω όντι non existimavi cum Gronovio
reddendum, et insuper etian tinenti, sed eodem sensu qιιο ali
φuid απροσδόκητον dicimus, quod sensum plane contrarium
gignit, non timenti. Unde Ζ. και οι o "Ιρτιος , κακ της πορείας
και της μάχης πεπονηκότι, ανελπίστως απαντήσας πολύ εκρά
τησε.
 L IB ER XLVI. C AES A R O CTAVIANUS. 439

rursus signa convertit. Ei Hirtius ex itinere utro- A.U.C.

que et pugna defatigato, cum neutiquam sibi persua- 7'“
deret fore, ut quisquam se cum victoria redeuntem
aggrederetur, occurrit, eumque insigni victoria supe
ravit. Cognita enim re, Caesar, ad tuenda castra,
loco suo manserat: Hirtius in Antonium duxerat.

58. Victo Antonio, mon Hirtius tantum, sed Pansa

quoque, licet adversum praelium fecerat, et Caesar,
quamvis pugnae non interfuerat, a militibus senatu
que imperatores nominati sunt: decretumque ut ii,
qui eo in praelio ex consulum parte cecidissent, pu
blice sepelirentur: liberisque et parentibus eorum ea
praemia darentur, quae ipsi, si vixissent, accepturi
fuerant. Eodem fere tempore Pontius Aquila, ipse
quoque unus ex percussoribus Caesaris, legatus tum
Bruti, T. Munatium Plancum, arma contra illum
moventem, praeliis aliquot vicit. Brutus senatorem
quendam, qui ad Antonium transfugerat, non modo
ira nulla prosecutus est, sed omnem etiam ei supel
lectilem, quam Mutinae reliquerat, submisit. Quo
facto amimi militum Antonianorum a duce suo ab
alienati sunt: etiam e populo nonnulli, qui cum An
tonio prius senserant, ab eo dissentire coeperunt.
His successibus Caesari Hirtioque animus accessit,
ita ut ad castra Antonii progressi eum ad pugnam
provocarent. Antonius aliquamdiu metu perculsus
quievit, sed copiis a Lepido sibi auxilio missis au
ctus, animum recepit., Clare quidem Lepidus ipse
non expresserat, utri parti militem mitteret. Anto

x) μάχαις ἐvixnosv] μαχαις ruolv èvtwmosv, Od. Sed non ma

gis in hac constructiome additamento opus, quam quando accu
Sativo iungitur. Frequens autem μαχας et vlxas vux£v.
xx) ijAorquoijvro] rjAAovojvro Med. a. b. Im Med. a. est et
iam ro5v δήμων, pro τοῦ δήμον. St.
y) rd Fovug rö rog 'Avr.] Sic Med. a. Posterius rò vulgo [et
in `Med. b.] desideratur. Mox κατεπεπληκτο, HS. et L. κατέ
aranxro , RS. Haec Re. Ita etiam Med. b. Deinde δύναμίς τε
Méd. a. b. Sed R. vult δυναμις τις. Idem antea ἐπειτα δ',
gare,ôrj suadet. St.
 440 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙ ΑΕ R. Ο Μ ΑΝΑΕ

πέμψειε. "7 τόν τε γάρ Αντώνιον συγγενή όντα ηγά

5 πα, και υπό της βουλής επ’ αυτόν εκέκλητο και
Ι. Ε. διά τε ταύτα, ") και άμα και αναχώρησιν εαυτώ προς
αμφοτέρους σφάς ") προκατασκευάζων, ουδέν σαφές
*** Μάρκω Σιλανώ τώ στρατιάρχω ενετείλατο, εκείνος
δε, ακριβώς που την γνώμην αυτού ειδώς, προς τον Αν
1ο τώνιον αυτοκέλευστος αφίκετο τούτου ουν επικουρή
σαντος αυτό, θαρσήσας , επεκδρομήν αιφνιδίαν
εποιήσατο, και φόνου παρ' αμφοτέρων πολλού γε
νομένου, τραπείς έφυγε.
R.478. Μέχρι μεν ουν τούτων ο Καίσαρ και προς τού
τέιτ δήμου και προς της βουλή---"ε-
- -
ς ηύετο
--- κι:
---" τουτου το τι - "

άλλα τιμηθήσεσθαι, """ και ύπατος ") ευθύς απο

δειχθήσεσθαι προσεδόκα, συνέβη γαρ, """ τόν τε "Ιρ
τιον εν τη τού "") Αντωνιείου στρατοπέδου καταλήψει, και
τον Ουϊούϊον εκ των τραυμάτων, ) ου πολλώ ύστερον φθα
2ο ρήναι όθεν """ αιτίαν του θανάτου αυτών προς την της
αρχής διαδοχήν έσχεν, ή δε γερουσία πρώτον μεν,
έως έτι άδηλον ήν, οπότερος σφών κρατήσει, πάνθ'
όσα εν ") τω πριν δυναστείας τισιν έξω των πατρίων δο
θέντα παρεσκευάκει, ") προσκατέλυσαν επ' αμφοτέροις
L. Β. μέν που ταύτα ψηφισάμενοι, ώς και προκαταληψόμενοι
26 δι' αυτών τον ") νικήσοντα, την δε αιτίαν ες τον έτερον
τον ήττηθησόμενον μέλλοντες αναφέρειν τούτο μεν
γαρ, απείπον, μηδένα επί πλείω χρόνον ενιαυτού άρ
χειν τούτο δε, απηγόρευσαν, μήτε τινά σίτου επιμε
30 λητήν, μήτε τροφών επιστάτην, ένα αιρείσθαι επειδή δε
τα πραχθέντα έμαθον, τη μεν του Αντωνίου ήττη
έχαιρον, και *** τάς τεστολάς μετενέδυσαν, και ιερο
μηνίας """ έπι ") εξήκοντα ημέρας ήγαγον τούς τε συν
L. C. εξετασθέντας αυτό πάντας έντε πολεμίων μοίρα ενόμι
z) και άμα και] Sic iterum Μed. a. Dionis stilo eongruen
ter, cum Ρosterius και non agnoscaut vulgati, (et Μed. b.]
a) προκατασκευάζων] Sequimur cod. Μed. a. Ιd enim signi
ficantius guam νιulgatum παρασκευάζων, [quod etiam Μed. b.
babet. Sed nec προκατασκευάζων, verum προπαρασκευάζων, in
Μed. a. extare, vir doctus, cui variantes utriusque codicis le
ctiones debeo, mihi notavit. St.]
b) ευθύς] Vox addita ex cod. V. a. et Μed. a. cuins verita
tem ipse nexus narrationis evincit.
 ILIBER XLV I. cAESAR OCTAVIANUS. 441
mium sane mecessarium suum, diligebat: et adversus A. U.c.
hunc tamen a senatu arcessitus fuerat. Igitur cum 71 i.
has ob causas, tum ut receptum ad utrosque sibi pa
raret, nihil expresse M. Silano tribuno militum in
mandatis dederat. Sed Silanus, qui mentem eius ac
curate morat, ad Antonium suómet se iussu contulit.
IHis suppetiis confisus Antonius, quum subito eru
ptionem fecisset, magna utrinque edita caede, suis
fusis aufugit.
59. Huc usque Caesar a populo senatuque auctus
fuit, ita ut cum alios sibi honores, tum consulatum
proxime conferendum polliceretur. Nam Hirtius, in
capiendis Antonii castris, Pansa non multo post, ex
vulneribus, perierat: ita ut eorum mortis culpa Cae
sari, tanquam successionis cupido, impingeretur. Se
matus, * quum nondum constaret, ad utram partem
victoria esset inclinatura, omnem potestatem, quae
superioribus temporibus certis quibusdam hominibus
erat praeter maiorum instituta concessa, antiquarat.
Quae etsi adversus utrosque statuebantur, ut victoris
cupiditas ea ratione anteverteretur : tamen culpam de
creti in eum collaturi erant, qui succubuisset. Ita
que edixerant, partim, ne quis diutius anno cum im
perio esset; partim, me quis solus annonae procura
tor, reive frumentariae , praefectus esset. Sed post
quam, quae gesta essent, acceperunt ; Antonii clade
laeti , togas resumserunt, supplicationesque dierum
LX. habuerunt: omnes, qui cum eo militassent, ho
-

bb) 'Avtovlov] Malim 'Avtovuelov. Cf. p. 324. A. R. con

sentit Re. in Addendis. Recepi ergo. St.
c) ov πολλφ] μὴ πολλφ , Med. a. in quo eodem cod. paulo
post est πqότεQov, pro πgóvov, et xgct jam , pro xgarjasv. St.
cc) τφ πgìv òvvczατείας] Aut tj 7tQiv òvvaoteig, aut ταis atqiv
δvvagtstovg. R.
3) ταοακατάνααν] Videtur προσκατελvoev scribendum fuisse,
vel p6tius atqoxczt£λvo8v.
e) vuxjoovto.] Ita V. a. melius quam vulgo vuxrjoavrcc. Re.
Paulo post, ἐπιπλείον pro ἐπι πλείω est in Med. a. b. St.
ee) ÉÉjxovvo.] Leg. πεντήκοντα. v. not. 195. St.
 442 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

85 σαν, και τάς ουσίας, ώσπερ που και την αυτού εκεί,
νου, αφείλοντο.
"9" Τον δε δή Καίσαρα ουχ ότι μεγάλου τινός
έτ ήξίωσαν, αλλά και καταλύειν επεχείρησαν, πάνθ'
όσα εκείνος ήλπιζε λήψεσθαι, τώ Δεκίμω δόντες ου
4ο γάρ ότι βουθυσίας, """ αλλά και επινίκια αυτώ εψη
φίσαντο. """ τά τε λοιπά του πολέμου, και τα στρα
τόπεδα, άλλα τε και τα ") του Ουϊουίου προσέ
ταξαν τους τε στρατιώταις τοίς ") συμπολιορκηθείσίν οι,
και επαίνους, και ") τάλλα όσα τους του Καίσαρος
L. D. πρότερον προεπήγγελτο, καίπερ μηδένες την νίκην συμ
46 βαλομένοις, αλλ' από των τειχών αυτήν ιδούσι, δο
θήναι έγνωσαν """ και τον Ακύλαν αποθανόντα εν
τη μάχη εικόνι ετίμησαν τά τε χρήματα , ά ες
την παρασκευήν τών του Δεκίμου στρατιωτών οίκοθεν
50 αναλώκει, τους κληρονόμοις αυτού απέδωκαν. ") τό,
τε σύμπαν, ώς ειπείν, όσα τω Καίσαρι επί τον Αν
τώνιον έγεγόνει, ταύτα επ' αυτόν εκείνον *) άλλοις
R.479.εψηφίσθη και όπως γε άν, μηδ' αν ταμάλιστα βου
ληθή") τι κακόν δράσαι, και δυνηθή, πάντας αυτό
L. Ε. τους εχθρούς επήσκησαν τότε γαρ Πομπηίω τώ
56 ") Σέξστω "" το ναυτικόν, και τώ Βρούτω τώ Μάρ
κω την Μακεδονίαν, τώ τε Κασσίω τήν τε Συρίαν
και τον πόλεμον τον ") προς τον Δολοβέλλαν ενεχεί
ρισαν πάντως δ' αν και τας δυνάμεις ας είχε ") προσ
60 παρείλοντο , ει μήπερ εφοβήθησαν φανερώς ") αυτό
ψηφίσασθαι , διά τό εύνους οι τους στρατιώτας επί
στασθαι όντας στασιάσαι δ' ουν σφάς και ώς και
προς αλλήλους και προς εκείνον επεχείρησαν, ούτε
L.318.γαρ επαινέσαι τε και τιμήσαι πάντας αυτούς ηθέλη

- f) τού] Αdditum ex Μed. a. Re. ut τε ante στρατιώταις. St.

g) συμπολιορκηθείσίν οι , και επαίνους] Ita ΗS. et L. συμπο
λιορκηθείσιν, oι και επαίνους, RS. pro qua lectione Χyl: vel
illam censet substituendam, vel oις και επαίνους legendum.
Αtque hoc ipsum alteri (sed immerito) praefert.
h) τάλλα] Αdditum nunc ex V. a. Re. Paulo post συμβαλλο
μένοις est in Μed. a. b. St.
i) τό, τε σύμπαν, ως ειπείν] Vix dnbito, expungendum esse
ως, ut maneat notissima formula, τό, τε σύμπαν είπείν,
 LIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 443

stes iudicarunt: eorumque bona, sicut et ipsius Am- A.U.C.

tonii, proscripserunt. 711.
4o. Caesari vero tantum aberat ut magnum ali
quid iam praeterea tribuerent ; ut potius eum depri
mere conarentur, omniaque quae is se accepturum
speraverat, Decimo tribuerent: cui non sacrificia tan
tum pro re bene gesta, sed triumphum etiam decre
verunt: eidem belli reliquias, et legiones quum alias,
tum etiam Vibii commiserunt: militibus, qui obsessi
cum eo fuerant, et laudes, et reliqua praemia, quae
ante Caesaris militibus promissa fuerant, tribuerunt :
quum tamen ii nihil ad victoriam contulissent, sed
praelium de muro spectavissent. Aquilam, qui in
pugna perierat, statua honoraverunt; pecuniamque,
quam is ex suis facultatibus, conducendis Decimi
Bruti militibus, impenderat, haeredibus eius reddide
runt. Denique omnia, quae prius contra Antonium
Caesari dederant, tunc adversus hunc ipsum aliis de
creverunt : ac, ne is ulla ratione posset, si vel ma
xime vellet, mali aliquid facere, omnes inimicos in
eum armarunt, re navali Sexto Pompeio commissa,
M. Bruto Macedonia, Cassio Syria et bello contra
Dolabellam. Haud dubie legiones quoque ipsi, quas
habebat, ademissent; nisi veriti fuissent de hoc pa
Jam statuere, quod studia militum in Caesarem non
ignorarent. Nihilominus efficere conati sunt, ut mi
lites et inter se ipsos, et a Caesare dissentirent. Ne
que enim omnes laudibus honoribusque volebant af
1.) άλλοις ἐψηφίσθη] Hanc esse veram lectionem, quae debe
tur codici V. a. et Med. a. vix dubitabit quisquam. T&λις ἐψr
q)to8n, vulgo, [et in Med. b.] aùôus $ynqpidôn , emendat L.
quod non satisfacit.
1) ru xaxòv δgάσαι xal] Haec verba exciderant, [etiam ex
Med. b.] restituta ex cod. Med. a. apud Gronov. p. 12o. et
V. a. Sic et fere Z. £v« δε μη δvvrjôjj τι δgάσαι κακόν.
m) Σεάστφ] Σεάτφ , L. marg. -

m) atqός τὸν 4ολ.] Sic Med. a. τgός 401. vulgo, [et Med. b.]
o) atgogtaqeizovro} Sic vulgo, [et in Med. a. b.] προσπασst
1ovro , X. quod recepi. -

p) qyavsgöς φηφίσασθαι] Sic vulgo, [et Med. b.] quo vegóg αὐ

tj wnptaaoOai, v. a. Med. a. quod corruptum, ex yov. αυτό
^prjq)ig.
 444 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ RΙΑ Ε Ρ Ο Μ Α Ν ΑΕ

65 σαν, μή και το φρόνημα αυτών επί μείζον άρωσιν

ούτ' ατιμάσαι και παριδείν πάντας, μή και μάλλον
αυτούς αλλοτριώσωσι, και κατά τούτο και συμφρο
νείν αναγκάσωσι διά μέσου ούν εποίησαν, και τους
μεν επαινέσαντες αυτών, τους δ' ού και τους μεν
70 "" στέφανον ελαίας εν ταις πανηγύρεσι φορείν δόν
τες, τους δ' ού και προσέτι και χρήματα, τους μεν
*"" δισχιλίας και πεντακοσίας δραχμάς, τους δε ου
δε χαλκούν ψηφισάμενοι συγκρούσειν τε αυτούς αλ
λήλοις, κακ τούτου και ασθενώσειν ήλπισαν,
L. Β. Και τούς γε") διαγγελούντας σφίσι ταύτα, ου προς
76 τον Καίσαρα, αλλά προς εκείνους έπεμψαν. ") πε
ριαλγής ούν και επί τούτοις γενόμενος, επέτρεψε μεν
τώ λόγω τους πρεσβευταίς άνευ εαυτού τώ στρατεύ
ματι συμμίξαι, προπαραγγείλας μήτ' απόκρισίν τι
80 να αυτοίς δοθήναι, και εαυτόν παραχρήμα μεταπεμφθη
ναι ελθών δε "") ες το στρατόπεδον, και συνακoύσας σφί
σιτά επεσταλμένα, πολύ μάλλον αυτούς εξ αυτών εκεί
νων ώκειώσατο, οί τε γάρ προτετιμημένοι, ου το
σούτον τη πλεονεξία έχαιρον, όσον ύπώπτευον το
85 γιγνόμενον, του Καίσαρος σφάς οτιμάλιστα ενάγον
L. C. τος και οι ήτιμασμένοι εκείνοις μεν ουδέν ώργί
ζοντο, προσδιαβάλλοντες δε την διάνοιαν των εψη
φισμένων, τήν τε ατιμίαν σφών επί πάντας ήγον,
και την οργήν αυτοίς εκoινoύντο. μαθόντες ούν
9ο ταύτ' οί εν τη πόλει, και φοβηθέντες, ύπατον μεν
ουδ' ώς αυτόν απέδειξαν (ούπέρ που ) ταμάλι
R.480.στα εγλίχετο) *°" ταίς δε δή τιμαίς ταϊς ύπατι
καις έκόσμησαν, ώστε και γνώμην εν τοις ύπατευ
L. D. κόσιν ήδη τίθεσθαι. , επειδή τε εν ουδενί λόγω τούτ'
95 έσχε, στρατηγών τ8 αυτόν εν τοις ") πρώτοις, και μετά
τούτο και ύπατον αίρεθήναι εψηφίσαντο. και οι
μεν ούτω τον Καίσαρα, ώσπερ ως αληθώς μειρά

pp) διαγγελούντας] δή
in Μed. a. b. est τε. St.
αγγελούντας, R. Pro praecedente γε
Φ) περιαλγής] περιοργής, V. a. Μed. a. sensu eodem.
qΤ) ες] εις Μed. b.
 LIB E R XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 445

ficere, veriti me animis magis adhuc erigerentur : me- A.U.c.

que rursus omnes praeterire ac inhonoratos relinque- ?***
re, ne eos a se abalienatos, ad mutuam inter sese
concordiam compellerent. Itaque mediam viam in
gressi, quosdam collaudarunt, quosdam praeterierunt;
quibusdam oleaginam coronam ludis gestandam dede
runt, quibusdam negaverunt : aliis dema sestertia,
aliis ne aereolum quidem dari decreverunt: ea ra
tione ipsos inter se commissum iri, eoque infirmio
res futuros, sperantes.
41. Haec etiam qui militibus ammumtiarent, non
ad Caesarem, sed ad ipsos milites miserunt. Caesar
id ferens aegerrime, permisit quidem legatis ad spe
ciem, ut se absente cum exercitu loquerentur: sed
ante suis denuntiavit, me responsum aliquod eis da
rent, et se confestim arcesserent. Ita postquam ad
exercitum venit, ac una cum militibus percepit, quae
ad ipsos mandata missa essent, longe adhuc arctius
sibi per haec ipsa militum suorum animos devinxit.
Nam quibus prae reliquis honor habebatur, ii non
tam ea praerogativa gaudebant, quam suspicabantur,
quorsum id ageretur, Caesare praesertim instigante:
contra, quibus nullus honor habitus, ii caeteris qui
dem non succensebant, sed decreti sententiam cri
minati, ignominiam eam ad universos pertinere osten
debant, omnesque ad iram concitabant. Quod ubi
Romae intellectum est, territus senatus, me sic qui
dem consulem Caesarem designavit, (id quod potis
simum expetebat) honoribus tamen consularibus or
mavit, ut sententiae etiam inter consulares dicendae
ius haberet. Quae quum is parvi admodum faceret,
decreverunt, ut praetor inter primos, ac deinde com
sul crearetur: existimantes se ad hunc modum cum
r) rcqu&1ιστα] Ex Med. a. μέλιστα, vulgo. Paulo ante, pro
gauvo Jvro, posses etiam èxouvoùvvo legere. Re. Atque hoc edidi
ex Med. a. b. etiam a R. commendatum , qui interpretatur
communicabant privatam suam iram cum omnibus. St.
rr) argojrovg] xQtjvov Med. a. Paulo post, διεόgύλονν Med.
a. b. St.
 446 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙSΤΟΡ Ι ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

κιόν τέτι, και παίδα (άπερ που διεθρύλλουν) όν

τα, σοφώς μετακεχειρίσθαι έδoξαν εκείνος δε επί
τε τοις άλλοις, και επ' αυτώ τούτω, *** ότι παίς
1 ήκουε, δεινώς αγανακτών, ουκέτ' ) εσαναβολάς
εποιήσατο, αλλ' επί τε τα όπλα και επί την ισχυν
") αυτών ετράπετο και πρός τε τον Αντώνιον κρύ
φα διεκηρυκεύσατο, και τους διαφυγόντας εκ της
L. Ε. μάχης , ους ") αυτός τ' ενενικήκει, και η βουλή
6 πολεμίους εψηφίσατο , συνήθροιζε και κατηγορίας
παρ' αυτούς και κατά της γερουσίας, και κατά του
δήμου πολλάς εποιείτο.
Ακούοντες δε ταύτα οι εν τώ άστει, τέως μεν
10 εν ολιγωρία αυτόν *) είχον έπει δε τόν τε Αν
L.319.τώνιον και τον Λέπιδον συμπεφρονηκότας ήσθοντο,
θεραπεύειν τε ήρξαντο αύθις, αγνοούντες τους λό
γους ους """ προς τον Αντώνιον επεποίητο, και τώ
πολέμω τώ προς εκείνους προσέταξαν ο ουν
15 Καίσαρ και τούτον μεν, ") εί πως ύπατος δι' αυ
τον αποδειχθείη , υπεδέξατο, πάνυ γάρ τοι
έπρασσε διά τε άλλων, "9" και διά του Κικέρωνος,
όπως χειροτονηθείη, ούτως ώστε και ") συνύπατον
αυτόν υποσχέσθαι οι ποιήσειν έπει δε ουδ' ούτως
2ο ήρέθη , ήτοιμάζετο μεν ώς και πολεμήσων, καθά
περ έδέδοκτο παρασκευάσας δε εν τούτω τους
στρατιώτας αυτού, εφ' εαυτών δήθεν, ομόσαι αι
L. Β. φνιδίως, προς μηδέν τών στρατοπέδων των του Καί
σαρος γενομένων πολεμήσειν, (όπερ που πρός τόν -
25 Λέπιδον και προς τον Αντώνιον ") έφερε το γαρ
πλείστον ") των συστρατευομένων σφίσιν εξ εκείνων

s) εσαναβολάς] Potest quidem tolerari, fateor, sed usitatius

Graecis est επαναβολάς, L. Αut simpliciter αναβολάς legen
dum, guod Βaumgarten - Crusio ad Sueton. Οctaν. c. ι 2. Ρro
Βatur, aut ες αναβολάς, divisis vocabulis. guo posteriore ad
misso, subaudietur το πράγμα. Β. Μox post κρύφα Μed. a.
addit καί. St.
ι) αυτών, νε! delendum, vel legendum κατ' αυτών. Ρalmer.
Εgo in versione retuli ad praecedens όπλα, sicut alias ή από
των όπλων ισχυς dicitur, ut correctione nulla opus sit.
Ε αυτός τ']
ed. b.
Μed. a. Sed αυτός, νulgo, Re, αυτός ενενίκει
 ILIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS, 447

Caesare, quasi re ipsa adolescente, aut puero etiam, A. U.c.

(ita enim vulgo vocabant) sapienter plane egisse. 7'**
Caeterum is cum alia indigne ferens, tum id indi
gnissime, quod puer vocaretur; nihil amplius cum
ctatus, ad arma et vim armorum animum adiecit, et
clam cum Antonio per internuntios egit, eosque qui
ex praelio profugissent, licet victos ab ipso sese, ac
a senatu hostes iudicatos, collegit : et apud eos fre
quenter senatum populumque accusavit.
42. Quae cum audissent Romani, aliquamdiu
contemtim habuerunt Caesarem ; at postquam Anto
mium Lepidumque societatem inter se coiisse ani
madversumn est, Caesarem demereri iterum institue
runt, eique bellum contra illos mandaverunt : ignari
. eorum, quae is cum Antonio egerat. Id bellum Cae
sar suscepit, si forte consulatum propter illud obti
mere posset: idque omni studio cum per alios age
bat, ut consul designaretur, tum per Ciceronem,
quem sibi collegam assumpturum pollicebatur. Sed
quum ne sic quidem consul crearetur, ad bellum se,
quod ei senatus iniunxerat, gerendum parare simu
lams, interim effecit, ut milites, velut impulsu pro
prio, se subito sacramento obstringerent, contra mul
lum se exercitum, qui Caesaris fuisset, pugnaturos.
Id vero ad Lepidi Antoniique exercitus pertinebat,
qui maiori parte ex Caesarianis militibus constabant.

x) siyov] yov, V. a. Med. a. Re, Postea aJ6us fig5avro dat

Med. a.
y) et ros ἀπατος δι' αὐτόν] Praestat hic Med. a. vulgatae,
[! etiam in Med. b. est,] όπως δι' αυτόν ύπατος. Nec`enimi
aec certa ad consulatum via erat, sed tentabat. ύπατος δι'
cavjtdjv drtoόειχόijvwv ττειgóμενος , Z. 498. B. eodem sensu. Re.
Postea ἐποασόεν'est' in Med. a. b.
z) ovvjiiarov αυτόν άποσχέσθαι οι ποιήσειν] Ita edidimus ex
V. a. et Med. a. pro ovvvxarov ύποστάσθαί οι ποιήσαι. quae
mutatio excusatione non indiget. Re. Mox Med. a. b. ἐπει δ'
o5tos, omisso oùô'. male. St.
a) £peQov vulgo, [et in Med. a. b.] Omnino £psQs scribi de
het, X. Od. Nec mihi dubium fuit.
|b) τῶν σνστρατενομενων σφίσιν] Ita V. a. et Med. a. item Z.
Vulgo [et im Med. b.] στgczt&vog &vaov.
 448 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑΕ RΟΜ ΑΝ ΑΕ

ήν) ανέσχε και πρέσβεις επί τούτω προς την

βουλήν εξ αυτών των στρατιωτών τετρακοσίους
έπεμψε.
80 Τούτο μεν δή πρόσχημα της πρεσβείας αυτούς
ήν το δ' όλον, """ τά τε χρήματα ") τα εψηφισμέ
D. C. να σφίσιν απήτουν, και ύπατον") τον Καίσαρα
αποδειχθήναι εκέλευον αναβαλλομένων ούν αυτών
την απόκρισιν, ώς και σκέψεως δεομένην, άδειάν
85 "") τινα τών τα του Αντωνίου πραξάντων, εκ της τού
Καίσαρος εντολής, ήτησαν, ώσπερ εικός ήν ουχ
R.481.ότι και έβούλοντο αυτής τυχείν, αλλ' ίνα αποπει
ραθώσι "*) τι αυτών, ει ταύτην γε δώσουσι σφίσιν, ή
και αφορμήν οργής λάβωσι, του και δι' εκείνην
4ο δοκείν χαλεπαίνειν. αποτυχόντες γούν αυτής, (αντ,
είπε μεν γαρ ουδείς, πολλών δε το αυτό τούτο
υπέρ ετέρων άμα αξιωσάντων, και "9" * το κατ' εκεί
νους ώς πολύ εγίγνετο, ") ευπρεπώς πως διεκρού
σθησαν) οί τε άλλοι φανερώς ωργίζοντο, και είς τις
45 αυτών εξήλθε τε εκ του βουλευτηρίου, και το ξί
L. D. φος λαβών, (άοπλοι γαρ εσεληλύθεσαν) ήψατό
τε αυτού, και είπεν, ότι αν ύμείς την ύπατείαν
μή δώτε τω Καίσαρι, """ τούτο δώσει και αυτό
ο Κικέρων υπολαβών, άν ούτως, έφη, παρακαλή.
5ο τε , λήψεται αυτήν, εκείνω μεν και τούτο "97 τον
όλεθρον παρεσκεύασεν, ο δε δή Καίσαρ το μεν
υπό του στρατιώτου πραχθέν ουκ εμέμψατο ότι
δε τά τε όπλα ες το συνέδριον έσιόντες αποθέσθαι
ηναγκάσθησαν, και τις αυτών επυθετο, πότερον πα
55 ρά των στρατοπέδων ή παρά του Καίσαρος επέμ
L. Ε. φθησαν έγκλημα εποιείτο, και τόν τε Αντώνιον
και τον Λέπιδον (και γάρ εκείνον """ κατά την φι
λίαν αυτού την προς τον Αντώνιον προσετέθειτο)

τα] Εst ex Μed. a. Deest in editis.

d) τον] Εx cod. Μed. a. nunc primum additum.
dd) τινα] τισι, R. τινι, Μed. a... Ιdem mox habet: Καίσαρος,
ώσπερ,εικόςην, εντολής ήτησαν. Reiskio iμdice verba, ώσπερ
εικός ήν, pertinent.ad απόκρισιν, aut post έβούλοντο αυτής, at
que ad alterutrum horum referri debent et collocari. St.
 LIBER XLVI, CAESAR OCTAVIANUS. 449

Caesar suspenso interim bello, legatos Romam qua- A.U.C.

dringentos ex his ipsis militibus, rei gestae causa, 7***
m181 t.

43. Verum ea quidem species erat legationis, at

summa rei, ut pecuniam sibi decretam poscerent,
Caesaremque consulem designari iuberent. Quum
responsum, ut in re deliberationis egente, senatus
differret, legati, iussu Caesaris, ut videtur, impuni
tatem iis, qui Antonii partes secuti essent, petive
runt: non quod eam impetrare cuperent, sed ut se
natorum animos explorarent, am eam concessuri es
sent ; aut etiam irae occasionem captarent, ut himc
habere viderentur, quod aegre ferrent. Ei petito
contradixit quidem nemo, sed multis idem hoc alio
rum quoque causa eodem tempore postulantibus, ut
gravis eorum petitio videretur, sub honesto praetex
tu repulsam tulerunt. Igitur cum mihil impetras
sent, tum iratis aperte caeteris, etiam unus eorum
curia egressus, gladioque resumpto, (inermes enim
ad senatum introiverant) manu eum tangens ; ,,Si
vos, inquit, Caesari consulatum non datis, hic certe
dabit.“ Responditque ad ea verba Cicero : ,,si ad
hunc modum petieritis, consulatum Caesar obtine
bit.“ Et Ciceroni quidem hoc quoque ad perniciem
viam struxit. Caesar vero quod actum erat a milite,
non reprehendit: quod autem illi in curiam intro
euntes arma deponere iussi essent, interrogatique a
quodam, missime a legionibus, am a Caesare essent,
id vero accusandi senatus materiam fecit: celeriter
que arcessitis Antonio ac Lepido, quem ipsum quo
d*) rs] Puto scribendum τι. Re. in Addendis. Eum secutus
sum. Seqnens } delendum, ut iteratum e proximo y. R. M9x
xal τοῦ και δι'' èxeivnv δικαίως δοκεῖν suspicatur idem Reis
kius. St.
e) evrosrrojg rtos] Particula tos exciderat, neglecta ob prae
cedentem vocem similiter cadentem, restituta nunc ex Med. a.
Parenthesin in διεxqoùg{}ngav demum claudendam esse mo
nuit X. eumque secuti sunt. HS. et L. post èyiyvsro clauserat
RS. Haec Re. Pro διεxgovg$naav in Med. a. b. est διεκgoû
oôn. male. St.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. F£

*,
 450 1) Ι Ο Ν Ι S Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

σπουδή μετεπέμψατο, και αυτός επί την Ρώμην,

60 εκβιασθείς δήθεν υπό των στρατιωτών, μετά πάντων
αυτών ώρμησε.
Και τών τε ιππέων **) τινά και άλλους υποτοπήσαν
τες επί κατασκοπή σφών παρείναι, έσφαξαν, και τα
L.320 χωρία των αντιγνωμονούντων σφίσιν έλυμαίνοντο επί
65 τε τη προφάσει ταύτη και άλλα πολλά εκακούρ
γουν πυθόμενοι ούν οι βουλευταί την έφοδον αυ
τών, """ τά τε χρήματα αυτούς, πριν πλησιάσαι
σφάς, έπεμψαν, εί πως λαβόντες αυτά αναχωρή,
σειαν και επειδή και ώς ήπείγοντο, ύπατον τον Καί
7ο σαρα απέδειξαν και ουδέν μέντοι ουδε εκ τούτου
απώναντο. ών γάρ ουχ εκόντες αλλ' αναγκασθέντες
έπραξαν, ουδεμίαν σφίσι χάριν οι στρατιώται έσχον,
αλλά και επι πλείον, άτε και εκπεφοβηκότες
L. Β. αυτούς, έθρασύνοντο. μαθούσα ούν ταύθ' ή γε
75 ρουσία μετεβάλλετο, και εκείνοις τε απηγόρευσε
μή πελάσαι τη πόλει, αλλ' υπέρ πεντήκοντα
και επτακοσίους σταδίους απ' αυτής αποσχειν και
αυτοί " τήν τε εσθήτα αύθις ήλλάξαντο,
"" και τους στρατηγούς την φυλακήν της πόλεως
8ο ενεχείρισαν, ώσπερ είθιστο. και τά τε άλλα
εν φρουρά εποιήσαντο, *** και το Ιανίκουλον
Η.482.μετά τε των αυτόθι στρατιωτών και μεθ' ετέρων
L. C. *" εκ της Αφρικής επελθόντων προκατέλαβον.
Έως μεν δή εν οδό έθ' ο Καίσαρ ήν, ταύτά τε
85 ούτως εγίγνετο, και ομοθυμαδόν αυτών πάντες οι εν
τη Ρώμη τότε όντες αντελαμβάνοντο ώσπερ που φι
λούσιν οι πολλοί , πριν έg τε την όψιν και ες την
πείραν των δεινών αφικέσθαι, θρασύνεσθαι. έπει δε
εν τώ προαστείω εγένετο, εφοβήθησαν και πρώτον
90 μεν των βουλευτών τινες, έπειτα δε και του δήμου
συχνοί προς αυτόν μετέστησαν κακ τούτου και οι
Ε, D. στρατηγοί έκ τε του Ιανικούλου κατέβησαν, και τούς
τε στρατιώτας και εαυτούς αυτώ παρέδωκαν, τήν
τε ούν πόλιν ούτως ο Καίσαρ αμαχί κατέσχε,
95 και ύπατος και προς του δήμου απεδείχθη, δύο τι
 LIBER XLV I. CAESAR O CTAVI AN US. 451

que, pro eius cum Antonio necessitudine, sibi ad- A.U.C.

iunxerat, ipse velut coactus a suis militibus, Romam ?**•
cum iis omnibus contendit.

44. Qui quidem unum ex equitibus, aliosque

nomnullos, quos exploratum res ipsorum adesse su
spicabantur, interfecerunt: agros eorum, quorum di
versa erat sententia, infestaverunt; multaque alia eo
praetextu ediderunt maleficia. Senatores, adventu
eorum intellecto, pecunias ipsis ante, quam urbi ap
propinquarent, miserunt ; iis acceptis, eos recessuros
sperantes : quum vero nihilominus pergerent, Caesa
rem consulem designaverunt. Sed me hoc quidem
ipsis profuit, quod quae non ultro sed vi coacti fa
ciebant, pro iis gratias habendas milites mom puta
rent: sed insolentiores inde se adversum hos, quibus
terrorem se iniecisse videbant, exhiberent. Senatus
igitur, eo animadverso, sententiam mutavit : iisque
interdixit, me propius ad urbem accederent, sed ut
ultra DCCL. stadia ab ea abessent. Ipsi vestem de
nuo mutaverunt, praetoribus custodiam urbis pro
more tradiderunt, custodias cum caeteris locis urbis
collocaverunt, tum Ianiculum militum praesidio, quos
ad urbem habebant, iisque qui ex Africa advenerant,
mature occupaverunt.

45. Haec agebantur, dum adhuc in itinere Cae

sar erat : unoque animo omnes, quotquot Romae
erant, iis opem tulerunt: quemadmodum solent ple
rique ante, quam in conspectum atque experientiam
periculi perveniant, audaces esse. Postquam autem
im suburbana Caesar advenit, timere coeperunt : ac
primo sematorum monmulli , deinde etiam complures
ex populo, ad eum transierunt. Inde praetores etiam
a Ianiculo descenderunt, seque et milites Caesari de
úiderunt. ita sine praelio Caesar urbem obtinuit, et
consul etiam a populo creatus fuit, duobus ad ha

e*) tuvd] tuv&s, R.

F f 2
 452 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε RΟΜ Α Ν ΑΕ

νών ") αντί υπάτων προς τας αρχαιρεσίας αιρεθέν

των επειδή *** αδύνατον ήν μεσοβασιλέα , δι' ολί
γου ούτως επ' αυτάς κατά τα πάτρια γενέσθαι,
πολλών ανδρών των ***" τάς ευπατρίδας αρχάς εχόντων
αποδημούντων. ") το γάρ **" των δύο ανδρών
1 δια του στρατηγού του αστυνόμου ψηφισθήναι μάλ
λον, ε) ή το τους υπάτους δι' αυτού χειροτονηθή
L. Ε, ναι, υπέμειναν ότι μηδέν πλέον των αρχαιρε
σιών ποιήσειν έμελλον, και κατά τούτο μηδ' αρ
5 χήν τινα ") ισχυροτέραν αυτών έσχηκέναι δόξειν.
και εγίγνετο μέν που ταύθ' υπό των όπλων ο
δε δή Καίσαρ, ίνα δή μή βεβιάσθαι τι αυτούς
δόξη, *** ουκ απήντησεν ες την εκκλησίαν, ώσ
περ τινών την παρουσίαν, αλλ' ου την δύναμιν
10 αυτού φοβουμένων,
Ούτω μεν ουν ύπατος ήρέθη, και αυτό και συν
άρχων (είγε τούτο δεί, αλλά μη ύπαρχον αυτόν
ειπείν) **" ο Πέδιος ο Κύϊντος εδόθη και επί τε
τούτω μέγιστον εφρόνει, ότι εν εκείνη τη ηλικία
L.821.(*** ο μή πώποτέ τινι έγεγόνει) ύπατεύσειν έμελ
16 λε, και ") ότι τη πρώτη των αρχαιρεσιών *** ες
το πεδίoν τo άρειον εσελθών, γύπας εξ, και μετά
ταύτα δημηγορών τι προς τους στρατιώτας, άλλους
δώδεκα είδε. **" πρός τε γάρ τον Ρωμύλον, και
R.483") προς το οιώνισμα το εκείνω γενόμενον αναφέ
21 ρων, και την μοναρχίαν αυτού λήψεσθαι") προσε
δόκησεν ου μέντοι ώς και δεύτερον υπατεύων, ότι
ταϊς *** τιμαίς ταίς υπατικαίς εκεκόσμητο, εσεμνύ
νατο και τούτο και έπειτα επι πάντων των
25 όμοίων μέχρις ημών ετηρήθη. Σεβήρος γάρ αυτο
f ανθυπάτων, edidit L. αντίυπάτων uno vocabulo RS. et Ηs.
Ε. Ψμο, αντί υπάτων, μt latine,
us scribendum merito iudicat Χ.
pro Consulious, duabus voci
τούτο χάρ, των δύο ανδρών] το γάρ δύο άνδρας, R. Εqui
fi) θεα:
dem το γαρ των δύο ανδρών, ηp. πράγμα. 'St.
g) ή το τούς] Ita Μed. a. expressius quam vulgo, ή τούς.
"). ισχυροτέραν αυτών] Sic tres codices v. a. b. Μed. a. et
ΕΗ":" εμΡertiuum
scilicet αρχαιρεσιων, est vocabulum vulgo omissum, αυτών,
 LIBER XLVI, CAESAR OCTAVIANUS. 453

benda comitia pro consulibus delectis: quando fieri A.U.C.

mon poterat, ut interrex comitiorum causa in tanta ?***
temporis amgustia. pro more maiorum proderetur,
absentibus etiam multis, qui magistratus patricios ge
rebant. Potius enim ferendum putabant, ut de duo
bus illis praetor urbanus decerneret, quam `ut consu
les ab eo crearentur: quod proconsules nihil acturi
erant aliud, quam ut comitia haberent ; indeque fu
turum, ut neutiquam magistratum tenuisse viderem—
tur, cuius se potentia ultra comitia efferret. Etsi
vero omnia fiebant vi armorum ; tamen Caesar, ne
vim intulisse populo existimaretur, comitiis non im
terfuit: quasi vero praesentia eius, ac non potentia
reliquis terrori esset.

46. Ita consul creatus est, collega (si quidem is

collega, ac non potius legatus dicendus est) addito,
Q. Pedio. Magnos id spiritus Caesari addidit, quod
ea aetate, qua nemo unquam ante se mortalium,
consulatum esset gesturus: praeterea, quod prima co
mitiorum die in campum Martium progressus, sex
vultures; ac deinceps concionando apud milites, alios
duodecim vidisset: id enim ad Romulum augurium
que eidem oblatum referens, regnum quoque eius se
accepturum sperabat. Nec tamen humc consulatum
suum, quod iam ante consularibus ornamentis deco
ratus fuisset, secundum ambitiose nuncupavit. Id
que in similibus deinceps omnibus usque ad nostra
tempora servatum est. Primus enimn Severus impe

- i) ötv rj rQojrm, L. ad marg. pro vulgato, δτι ποιότη. Ego

admisi scripturam auctoritate Xiphilini. Re. tj abest etiam a
Med. a. b. ' Postea in Med. a. ίδε pro εῖδε scribitur. St.
Κ) παός τὸ οὐδνισμα τὸ ἐκείνφ ysv6u£vov] Rectius, πρὸς τὸ otoj
vuogucz èxeivov t6 ysvögu£vov, L. Sed Xiph. cum priore lectione
consentit, nec causa est mutandi.
1) Arjspegûat argoae8dxmosv] Sic L. scribendum monuit ex Xiph.
apud quem legitur βεβαίως λήψεσδαι προσεδόκησε. Ipse cum
HS. tgoosôóxna£v. Sed πQogsöóxnosv iam habet RS. quem mon
inspexit. item V. a. et Med. a. omisso βεβαίως.
 454 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ. Η ΟΜ Α Ν ΑΕ

κράτωρ *** πρώτος ") Πλαυτιανόν ύπατικαίς τιμαίς

L. Β. τιμήσας, και μετά τούτο ές τε το βουλευτικόν
εσαγαγών, και ύπατον αποδείξας, ώς και δεύτερον
υπατεύσαντα ανεκήρυξε και απ' εκείνου και εφ'
so ετέρων το αυτό εγένετο. ο δ' ουν Καίσαρ τά τε
άλλα τα εν τη πόλει προς το δοκούν αυτό κατε
στήσατο, και **" χρήματα τους στρατιώταις, τους
μεν όσα τε και όθεν εψήφιστο, τους δε λοιπούς ως
εκάστοις, λόγω μεν οίκοθεν, έργω δε εκ των κοι
85 νών έδωκε τότε μεν ούτω τε και εκ τοιαύτης αιτίας
οι στρατιώται το αργύριον έλαβον παρακούσαντες
δέ τινες τούτο, έδoξαν αεί πάσιν απλώς τους πο
L. Ο. λιτικούς στρατοπέδοις, όσα άνες την Ρώμην μεθ'
όπλων αφίκηται, *** τας δισχιλίας και πεντακοσίας
40 δραχμάς αναγκαίον είναι δίδοσθαι. και διά ταύτα
και οι μετά του Σεβήρου επί τή του Ιουλιανού
καθαιρέσει ες το άστυ ελθόντες, φοβερώτατοι αυτώ
τε εκείνω """ και ημίν εγένοντο, απαιτούντες αυτάς
και σφάς, ουδ' ειδότων των άλλων ό, τι ποτέ
45 ήξίουν, "") εθεράπευεν ο Σεβήρος πεντήκοντα και διακο
σίαις δραχμαϊς.
"Ο δ' ούν Καίσαρ τοίς μεν στρατιώταις τά τε
χρήματα έδωκε, και χάριν και πλείστην και αλη
θεστάτην έγνω. άνευ γάρ της παρ' αυτών φρου
L. D. ράς, ουδε ες το βουλευτήριον έσφοιτάν ετόλμα,
51 τή δε ") δή γερουσία χάριν μέν που, πλαστώς δε
δή και προσποιητώς έσχεν ά γάρ βιασάμενος
σφάς εύρητο, ταύθ' ώς και παρ' εκόντων αυτών
ειληφώς, εν ευεργεσίας μέρει δήθεν ετίθετο και
55 εκείνοι ούν επί τε τούτοις, ώς και εθελονται αυτά
δεδωκότες , εσεμνύνοντο και προσέτι όν ουδ' ύπα
τον ελέσθαι πρότερον ήθελήκεσαν, τούτω και ") με
R.484.τά την αρχήν, πάντων των αεί ύπατευόντων, όσά
κις αν εν στρατοπέδω ή, προτιμάσθαι έδοσαν ώ

m) Πλαυτιανόν] Sic Dio infra p. 65ο. Β. et Χiph. in Severo,

item Ηerodianus et Αel. Spartianίis, ut monuit Χyl. unde ve
ram scripturam huic loco restituere non dubitavi, pro vulgato
Πλατιανόν. Video nunc idem confirmari a cod. Μed. a. qui
 LIBER xLvi. c* Es AR ocTAviANUs. 455
rator, qunm Plautiano honores consulares tribuisset, A. U.C.
eumque deinde in senatum adscriptum, consulem 7''*
designaret, velut iterum consulem renunciari iussit:
quod postea ab aliis quoque factum. Caesar caeteris
rebus urbanis pro arbitrio suo constitntis, pecunias
im milites erogavit ; in alios quidem horum tantas,
et inde, quamtas et unde senatus decreverat: in alios
vero singulos, de suo, ut aiebat, re autem ipsa, de
publico. Ac tum quidem hoc modo, et ex huius
modi causa milites hanc pecuniam acceperunt. Quum
autem hoc perperam nonnulli intellexissent, existi
marunt, semper omnibus simpliciter civicis legioni
bus, quotquot armatae Romam venirent, necessario
dema millia HS. viritim esse numeranda. Eaque de
causa et illi milites, qui ad evertendum Iulianum
cum Severo in urbem venerunt, tantumdem postu
lantes, ingentem illi ipsi mobisque terrorem incusse
runt : eosque Severus, ignorantibus reliquis quid pe
terent, millenis nummis placavit.
47. Enimvero Caesar militibus, eo donario tri
buto, gratias egit maximas, idque ex animo: quippe
qui sine eorum praesidio ne in curiam quidem ire
auderet: senatui autem gratias certe, sed ficte et si
mulate egit, ac quae iis vi adactis adeptus fuerat,
ea quasi ab ipsis ultro sibi oblata, beneficiorum in
numerum retulit. Senatores vero iis gloriabantur,
quasi ea ipsi sua sponte contulissent : ac eidem prae
terea, quem paulo ante consulatu, non dignabantur,
id dederunt, ut etiam peracto consulatu, quotiescum
que apud exercitum esset, consulibus cuiusque tem
poris, honore anteiret ; ac cui iudicia et poenam mi
paulo ante μ£zgts etiam rectius, quam editi , μ£zQu. Re. Idem
Med. a. po$teà, ut Med. b. dv&xrjgv§sv. St.
mm) ἐδεgάπενεν] ἐδεQαπενσεν Med. a. b. St.
m) δή] Ex Med. a.
o) μετά τήν άοχήν] Ita L. ex emendatione Xyl. μετά τῆς ἀρ
zijv, RS. HS. Pauló ante £{}e\rjx£gwv, RS. Mox rtdvtov vóv
ex Med. a. τῶν abest a vulgatis.
 456 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟR ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

6ο τε δίκας επάξειν, ότι δυνάμεις καθ' εαυτόν μηδε

L. Ε. νός ψηφισαμένου συνέστησεν, ήπειλήκεσαν, τούτω
και ετέρας προσκαταλέξαι προσέταξαν και εφ'
oύ τή τε ατιμία και τη καταλύσει τώ *** Δεκίμω
προς τον Αντώνιον πολεμήσαι εκεκελεύκεσαν, τού
65 τω και τα εκείνου στρατόπεδα προσέθεσαν και τέ
λoς τήν τε φυλακήν της πόλεως, ") ώστε πάνθ' όσα
βούλoιτο και ") εκ των νόμων ποιείν έχειν, παρέ
λαβε και ες το του Καίσαρος γένος **" κατά τα
νομιζόμενα έσεποιήθη, και διά τούτο και την επί
7ο κλησιν μετέθετο. ωνόμαζε μεν γαρ και πρότερον αυ
L.322.τός εαυτόν ώς γέ τισι δοκεί, Καίσαρα, εξ ου το όνο
μα αυτώ τούτο μετά του κλήρου κατελείφθη ου
μέντοι **7 * ούτ' ακριβή την προσηγορίαν, ούτε επί πάν
τας είχε, πριν δή και εκ των πατρίων αυτήν τότε
75 εβεβαιώσατο, και ούτως εξ εκείνου Γάϊος Ιούλιος Καί
σαρ ) Οκταουϊανός επεκλήθη νενόμισται γαρ, άν τις
έσποιηθή, την μεν άλλην αυτόν πρόσρησιν από του
") ποιησαμένου λαμβάνειν, εν δέ τι των προτέρων ονο
Ι. Β. μάτων **" σχηματισθέν πως τηρείν, τούτο μεν ουν ού
8ο τως έχει, εγώ δε ουκ 'Οκταουϊανόν, αλλά Καίσα
ρα αυτόν, ότι **" πάσι τους τό των Ρωμαίων κρά
τος λαμβάνουσιν ή προσηγορία αύτη εκνενίκηκεν, ονο
μάσω προσεκτήσατο μεν γαρ και ετέραν *" την
του Αυγούστου, και αυτήν διά τούτο και οι έπειτα
85 αυτοκράτορες τίθενται, αλλ' εκείνη μεν "* όταν ες την
συγγραφήν έλθη, λελέξεται μέχρι δε δή τότε αρ
κούντως ή του Καίσαρος επίκλησις τήν του Οκταουία
νού δήλωσιν αποπληρώσει.
Ούτος ούν ο Καίσαρ επειδή τάχιστα τούς τε
L. C. στρατιώτας ώκειώσατο, και την βουλήν εδουλώσατο,
91 πρός τε "" την του πατρός τιμωρίαν ετράπετο,
και φοβηθείς μή πη τον όμιλον διά τούτ' εκτα
ράξη , ου πρότερον την εαυτού γνώμην εξέφηνε,

p) ώστε πάνθ'] και ώστε πάνθ', L. Νon distinguendum a

praecedenti, videtur, addito και, φuia potestas legitima, facien
di quae vellet, ex custodia urbis ei mandata oriebaιur.
 LIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 457

nati fuerant, quod iniussus, privato consilio copias A.U.C.

contraxisset, eum alios etiam exercitus parare iusse- 7***
runt: et cuius notandi opprimendique causa, bellum
D. Bruto contra Antonium mandaverant, ei Bruti
quoque legiones adiecerunt: denique et urbis ei cu
stodia commissa est, ut ex legum etiam auctoritate
facultatem haberet agendi omnia, quae vellet. De
inde secumdum instituta maiorum in Caesaris fami
liam adoptatus est, nomenque mutavit. Quanquam
enim iam ante, ut fert quorundam sententia, Caesa
ris momen sibi cum haereditate relictum assumpse
rat: tamen neque id momen plenum, meque apud
omnes habebat, priusquam more Romano id confir
masset: ac proinde ab hoc tempore C. Iulius Caesar
Octavianus dictus est. Sic enim institutum est, ut
qui adoptatur, ab adoptante reliquam appellationem
accipiat: unum momen tamen eorum, quae prius ges
sit, aliter paulo formatum, servet. Ego autem non
Octavianum eum, sed Caesarem nominabo; quod ita
usus obtinuit, ut nomen id omnibus Romanorum
summis imperatoribus tribuatur. Cognomentum prae
terea etiam Augusti adeptus est, quo posteriores quo
que imperatores ea de causa utuntur : sed de eo co
gnomine, quum in historia se offeret, dicetur: ad
illud vero tempus usque, nomen Caesaris ad indi
candum Octavianum hunc, sufficiet.
48. Is igitur Caesar, ut primum milites sibi de
vinctos, senatum servitute quadam oppressum habuit,
statim ad ulciscendam patris caedem se contulit: ve
ritusque, me populi aliquis inde tumultus existeret,
non ante suum consilium patefecit, quam legata po
q) xal èx róv vöμον] perperam, pro wαι ἐκτὸς τὸν νόμον,
praeter legum praescripta, X. In hoc procul dubio fallitur, L.
[Infra p. 322. A. pro eo est èx tóv ττατgiov. St.]
r) * ówtgoviavös] 'Oxraoûïos, V. a. Sed illud e$t etiam apud
Xiph. et 'Oxraßιανός apud Z. idque est momen paternum oyrjuo
tuo$&ν πως , ut Dio ait.
•) £αποσgo
Xiph. et
gêvov] Sic vulgo, et Z. p. 499. B. ποιησαμ£vov,
Med. a.
 458 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟRΙ ΑΕ : RΟΜΑ ΝΑΕ

πριν την απόδοσιν *** τών καταλειφθέντων σφίσι

95 ποιήσασθαι. ώς δε και εκείνοι τους χρήμασι, καί
περ έκ τε των κοινών ούσι, και επί τή του πο
λέμου προφάσει συναχθείσι, ") κατελήφθησαν,
ούτω δή τους σφαγέας μετήλθε και ίνα γεμή
βιαίως, αλλ' εν δίκη τινί ποιείν αυτο δόξη, νόμον
Η.485.τέ τινα περί της κρίσεως αυτών εσήνεγκε, και δι
1 καστήρια και απούσι σφίσιν εκάθισεν, οί τε γάρ
L. D. πλείους αυτών απεδήμουν, και τινες και *" " ήγεμο
νίας ") εθνών είχον και οι παρόντες ούτ' απήντησαν,
υπό του δέους, και προσέτι και διαλαθόντες εξεχώ
5 ρησαν. *** ερήμην oύν, ουχ όπως οί τε αυτόχειρες
του Καίσαρος γενόμενοι, και οι συνομόσαντες σφίσιν,
αλλά και άλλοι πολλοί, ουχ ότι μη επιβουλεύσαν
τες τω Καίσαρι, αλλ' ουδε εν τη πόλει τότε ") γε
όντες, ήλωσαν, τούτο δε """ επί τον Πομπήίον τον
10 *) Σέξστον μάλιστα κατεσκευάσθη και γάρ εκείνος, ήκι
στα της επιθέσεως μετασχών, όμως κατά το πολέμιον αυ
του κατεψηφίσθη και αυτοί τε πυρός και ύδατος είρ
Ι. Ε. χθησαν, και αι ουσίαι αυτών εδημεύθησαν τά τε έθνη
ουκ εκείνα μόνον, ών τινες αυτών ήρχον, αλλά και τα
15 λοιπά πάντα τους του Καίσαρος φίλοις επετράπη.
Εν τούτοις δε τους υπαιτίοις και """ ο Κάσκας
ο Πούπλιος ο Σερουίλιος ο δήμαρχος εγένετο και
επειδή προυποτοπήσας τον Καίσαρα, υπεξήλθε πριν
και ες την πόλιν αυτόν εσελθείν, της τε αρχής, ως
20 και """ παρά τα πάτρια αποδημήσας, επαύθη, του
πλήθους υπό Πουπλίου Τιτίου **) του συνάρχοντος αυτώ
αθροισθέντος και ούτως εάλω, επειδή τε ο Τίτιος ουκ
L.323.ές μακράν ετελεύτησεν, εβεβαιώθη το από του αρ
χαίου τετηρημένον, ουδείς γαρ ες εκείνο του χρό
25 νου συνάρχοντά τινα καταλύσας απενιαύτισεν αλ
λά τούτο μεν, """ ο Βρούτος επί τή του Κολλατί
νου καταπαύσει επαπέθανε τούτο δε, """ ο Γράκ
χος επί τή του Οκταουΐου καταλύσει **) απεσφάγη,
t) κατελείφθησαν] Scribο κατελήφθησαν, Χ. Librarius forte
praecedens illud καταλειφθέντων adhuc in animo habuit. Re.
Saue etiam in Μed. a. b. est κατελήφθησαν, unde recepi. St.
 LIBE R XLVI. CAESAR OcTAv I ANUs. 459
pulo a patre, persolvisset. Ita demum populo etiam A.U.c.
pecunia (quanquam ea publica fuerat, ac belli nomi- 71 i.
ne congesta) sibi conciliato, patris sui percussores
aggressus est. Qua in re, me vi, sed iure agere exi
stimaretur; legem tulit de quaestionibus in eos ha
bendis, iudiciaque de absentibus constituit : (aberant
enim plerique, eorumque nonnulli provinciis prae
erant: qui vero tum Romae erant, ii non compare
bant prae metu, furtimque urbe discedebant:) et da
mnati sunt absentes non ii modo, qui Caesari manus
attulissent, aut cum iis coniurassent, sed multi alii,
Caesari non modo non insidiati, sed ne eo quidem
tempore Romae versati. Id autem praesertim in Sex
tum Pompeium parabatur, qui facinoris istius mini
me omnium particeps, tamen quod hostis eius erat,
damnabatur. Damnatis quidem, aqua et igni inter
dicebatur, eorumque bona publicabantur: omnes au
tem provinciae, non eae modo, quae tum ab istis
tenebantur, sed reliquae etiam cunctae amicis Caesa
ris tradebantur.

49. Fuit inter istos reos etiam P. Servilius Ca

sca, tribunus plebis: isque coniecturam de Caesaris
animo mature faciens, ante adventum eius Roma dis
cesserat. Eius rei causa cum P. Titius collega po
pulum congregasset, magistratu eum, quod contra le
ges urbe excessisset , deposuit, reumque peregit. Ve
rum is Titius haud multo post diem suum obiit : eo
que id, quod antiquitus iam observatum fuerat, suo
exemplo firmavit. Animadversum enim est, nemi
nem, ad ea usque tempora, qui collegam suum na
gistratu deiecisset, ipsum amnum supervixisse. Sic
Brutus, quum Collatino consulatum abrogasset, sta
tim occidit: Gracchus quum Octavium deposuisset,

tt) jyeuovetas] jyeuovtas Med. a. b. quod edidi. St.

u) y8] additum ex Med. a. mon abhorret a stilo Dionis.
x) 2*6otov] Σεάτον, L. ad marg.
xx) rg j ovvdgyovrog] τοῦ addidi auctore R. St.
x *) dzvegyóyiij Malfem ἐπατεσφάyn. R.
 460 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

**ο ό, τε Κίννας, ο τόν τε Μάρυλλον και τον Φλα

8ο ούϊον απαλλάξας, ουκ ές μακράν απεφθάρη ταύ
τα μεν ούτω τετήρηται. τών δε δή του Καίσαρος
φονέων συχνοί μεν, ες την του παιδός αυτού χάριν,
Ι. Β. συχνοί δε και υπό """ * των άλλων προσαναπειθόμενοι
κατηγόρουν χρήματά τε γάρ εκ της του αλόντος
85 ουσίας, και την τιμήν ") τήν τε αρχήν την εκείνου,
εί τινα άρα έχων ήν, τό, τε μηκέτι μήτ' αυτόν, ")
μήτε τούς τε υιείς τούς τε εγγόνους αυτού στρατεύεσθαι,
ελάμβανον των γε μην δικασάντων σφίσιν οι μεν
πλείους τή τε χάριτι και τώ δέει τώ του Καίσα
4ο ρος κατεψηφίζοντο αυτών, ενδεικνύμενοί πη") ώς και
δικαίως αυτό ποιούντες εισί δε, ") oίπερ την ψή
Η.486.φον, οι μεν, **° + τω νόμω τώ περί της τιμωρίας σφών
γεγραμμένω, οι δε και, τους όπλοις τους του Καί
Ι. Ο. σαρος, έδοσαν καί τις ) Σιλίκιος *** Κορωνάς βου
45 λευτής άντικρυς τον Βρούτον τον Μάρκον απέλυσε.
και τότε μεν αυτός τε επί τούτω μέγα ηύχει,
και παρά των άλλων επαίνους κρύφα ελάμβανε,
τώ τε Καίσαρι , ότι μη ευθύς απέθανε, δόξαν
επιεικείας παρέσχεν, ύστερον δε εκ προγραφής
5ο έθανατώθη.
Ταύτ' ουν πράξας ο Καίσαρ επί τε τον Λέπι
δον και επί τον Αντώνιον δήθεν *** έστράτευσεν, ο
γαρ Αντώνιος, ώς τότε εκ της μάχης έφυγε, και
αυτόν ούθ’ ο Καίσαρ, διά τό τώ Δεκίμω τον πόλε
L. D. μον εγχειρισθήναι, ούτε εκείνος, διά το μή βούλεσθαι
56 ") τον αντίπαλον τω Καίσαρι υπεξαιρεθήναι, επεδίωξε,
συνελέξατο όσους ήδυνήθη των εκ της μάχης περισω
θέντων, και **" προς τον Λέπιδoν αφίκετο, παρα

y) τήν τε αρχήν] Sic Μed. a rectins quam vulgo, [et Μed. b.]
ή την αρχήν. Νec enim divisim, sed coniunctim , credo, εeti
Ιex, seu mos, ferebat, ad cuius imitationem hoc statutum est,
ut utrumque actori praemium esset, et honos et magistratus.
vide p. 19. Ε. 2 1. D. Ε. Τacitns Η. Ι. 2. alit sacerdoιια et coκ
εμlaru» μt polία αdepri. adde ΙV. 42. et ibi Lips.
z) τούς τε υιείς, νulgo, (et in Μed. b.] μήτε τούς τε, Μed. a.
melius μήτε τους υιείς.
a) ως και εκ Μed. a. και vulgo abest. Sed vide indicem Dio
111S 111 άνg και«
 ILIBER XLVI, CAESAR OCTAVIANUS. , 461

caesus est. Cinna Helvius , quum Marullum Fla- A.U.C.

viumque magistratu exturbasset, mox ipse interiit. 7**•
Caeterum multi reperti sunt, qui Caesaris percusso
res reos peragerent, partim Caesaris filii studio ad
ducti, partim ab aliis eo permoti. Praemium emim
accusationis accipiebant, pecuniam ex bonis damnati,
et honorem magistratumque (si quem is gerebat) va
cationemque a militia pro se filiisque et nepotibus
suis. Iudicum autem plerique reos favore ac metu
Caesaris impulsi dammaverunt, iure se id facere ali
qua ratione ostendentes. Fuerunt et, quorum fuf
fragio continebatur, se secundum legem de supplicio
•orum latam, alii, se propter arma Caesaris reos da
mnare. Inventus est etiam Silicius quidam Coronas
senator, qui M. Brutum palam absolvit : eaque sen
tentia, tum mirifice gloriatus, et clam ab aliis lauda
tus est : Caesari vero clementiae gloriam conciliavit,
quod non statim morte plecteretur. Sed idem post- .

ea inter proscriptos necatus est.

5o. His ita actis, Caesar expeditionem contra Le
pidum Antoniumque, ut prae se ferebat, fecit. Nam
Antonius, quum e pugna profugisset, eumque neque
Caesar, quod Decimo bellum esset mandatum, ne
que Decimus insequeretur, quod inimicum Caesaris
delere mollet ; collectis eorum, qui ex pugna super
erant, quotquot posset, ad Lepidum venerat: qui

b) eto} δὲ οά πεgl rrjv yijqov] Oddey margini adscripsit:

Forte τὸ πεQt. Addere voluit abundat. Satis probabile mihi est,
addito commate, legendum esse : εἰσι δά, οττερ τὴν ψῆφον —
άδοσαν. Saepius πεg in πεgl mutari a librariis constat. Verba
intermedia, τφ νόμφ — τοίς άπλοις, materialiter accipi possint
ro verbis iudicum, damnantem^ pijqpov sic excusantium. Re.
m Med. a. b. et Ven. xegi desideratur. Itaque rescripsi o?x£Q
τήν γήςpov. • St.
c) Σιλίκιος] Ita scripsi ex utroque cod. V. a. b. et Med. a.
praesertim qüod et Plutarchus eum sic appellat. Vulgo xvxi
1uog. vide X. et F.
d) röv &vrtrrc.Aov] Vulgo τὸ ἀντιπαλον. Neutrnm vero genus de
umo homine minus apte adhibetur. tóv, Med. a. idemque viderat Od.
Haec Re. Paulo ante cum RS. et HS. oùô' ό Καίσας scripsi, cum
L. et Re. male dederint oüv' ö K. St.
 462 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤ Ο R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

σκευασάμενον μεν ώς και αυτόν ες την Ιταλίαν κα.

6ο τα ") το δόγμα στρατεύσοντα, προσταχθέντα δε αυ
θις κατά χώραν μείναι οι γάρ βουλευταί επειδή έπύ.
θοντο τον Σιλανόν τα του Αντωνίου πράξαντα, εφο
βήθησαν τόν τε Λέπιδον, και τον ") Πλάγκον τον
Λούκιον, ε) μή και εκείνος αυτώ συνάρηται και πέμ
65 ψαντες προς αυτούς ουδέν έτι δείσθαι σφών έφασαν.
ίνα τε μηδεν υποτοπήσωσι, κακ τούτου τι κακουργή
L. Ε. σωσιν, εκέλευσαν αυτοίς *** * τούς εκ Ουϊέννης της Ναρ
βωνησίας *** υπό τών Αλλοβρίγων ποτε εκπεσόντας,
και ες το *** μεταξύ του τε Ροδανού και του Αρά
7ο ριδος, ή εε) συμμίγνυνται αλλήλοις, ίδρυθέντας, συνοικί
σαι. και ούτως εκείνοι ύπομείναντες, """ το Λουγού
δουνον μεν ονομασθεν, νύν δε """ Λούγδουνον καλού
L.324.μενον, έκτισαν ουχ ότι ου και ες την Ιταλίαν
συν τους όπλοις ηδυνήθησαν") αν ελθείν, είπερ ήθε
75 λήκεσαν, (ασθενέστατα γάρ ήδη τα ψηφίσματα
προς τους τάς δυνάμεις έχοντας ήγετο) αλλ' ότι
την έκβασιν τού ") Αντωνιείου πολέμου περισκο
πούντες, τή τε βουλή πεπειθαρχηκέναι δόξαι, και τα
σφέτερα άμα κρατύνασθαι έβούλοντο.
80 Αμέλει "" τόν τε Σιλανόν ο Λέπιδος επί τή του
Αντωνίου συμμαχία διεμέμψατο και αυτό εκείνω
R.487.ελθόντι ουκ ευθύς ες λόγους αφίκετο, αλλά και τη
γερουσία προσκατηγορών αυτού επέστειλεν ώστε και
L. Β. επαίνους εκ τούτου, και την ") ήγεμονίαν του προς αυ
85 τον πολέμου λαβείν, τον μεν δή άλλον χρόνον διά
ταύτα ούτε πρoσίετο τον Αντώνιον, ούτε απεωθείτο,
αλλά περιεώρα μεν εγγύς όντα, και τους συστρατευο
μένοις οι προσομιλούντα, ου μέντοι και ες λόγους αυ
τώ ήει επειδή δε την ομολογίαν αυτού την προς
90 τον Καίσαρα επίθετο, τότε και αυτός αμφοτέροις σφίσι
e) το δόγμα]. Εχ Μed, a. . τα δόγματα, νulgo, Sed ad plura
SCta non respicit , et librarius sequentia vocabula iam in mente
babens imitatus est.
f) Vulgo, [et in Μed. a. b.] Πλάγκον και τον Λούκιον. Οon
iunctio και omittenda, Χ. recte. Sic p. 525. Α.
g) μή και εκείνοι αυτώ συνάρωνται] Sic Οd. non male. Re.
Μed, a nihil mutat, nisi guod συναίρηται exhibet. Paulo post,
ν
ίνα δε R.
 LIB E R XL VI. C AES AR OCTAVIANUS. 463

ipse quoque quum se paravisset, tanquam in Italiam A.U.C.

ex senatus consulto exercitum ducturus, iterum mam- ?**•
datum acceperat, ut eo in loco, in quo tum erat,
maneret. Senatores enim, quum audivissent, Sila
num Antonio accessisse, Lepidum ac L. Plancum ti
mentes, ne hi quoque se Antonio adiungerent, mise
runt ad eos, qui dicerent, nihil iam iis reipublicae
opus esse. Ac me quid sinistri suspicantes, facinus
aliquod perpetrarent, iussi sunt a senatu iis, qui
quondam Vienna (quod est provinciae Narbonensis
oppidum) ab Allobrogibus expulsi, ad confluentes
' Rhodani Ararisque fluviorum consederant, urbem con
dere. It aque illi subsistentes, Lugdunum (quod olim
Lugudunum vocatum fuit) aedificaverunt ; non quod,
si quidem voluissent, mom possent cum exercitibus
in Italiam proficisci, quum eo tempore infirmissima
essent senatusconsulta adversus eos, qui exercitus ha
bebant : sed quod exitum belli Antoniani exspectare,
imterim senatui obtemperasse videri, suasque simul
res confirmare volebant.
51. Certe Silanum Lepidus, ob initam cum An
tonio societatem, culpavit: neque ipsum ad se ve
nientem continuo ad colloquium admisit, quinimo
apud senatum quoque per literas eum accusavit: ita
ut laudatus ob haec, bellumque ei contra Silanum
iniunctum sit. Iteliquo tempore, iisdem de causis,
neque recepit Antonium, neque repulit : sed passus
im vicinia agere,Tac cum militibus suis eum versari,
ipse tamen cum eo collocutus non est: ubi vero
eum cum Caesare pactionem fecisse percepit, ipse

gg) συμμfyvvvrcov] σνμμίyvvtcxu Med. a. St.

h) &v&ìùs iv] ἐν ἐλόε iv, L. IRedeundi significatione tolerari
potest. He. Sed linguae ratio iussit me Leunclavium sequi. St.
i) 'Avrtovt£ tov τολεμον] Sic V. a. et Med. a. melius quam vnl
go 'Avrcoviov ττολεμον. Re. Mox pro πειθαρzrjx£vav edidi πε
πειδαgyryxévcxu , quod et linguae matura poscit, et R. commen
dat, et Ven. habet. Accedunt Med. a. Tb. in quibus est πεπι
δagzyx£vau. St.
ii) jyeuoveiav] jyεμονίαν Med. a. b. quod edidi. St.
 464 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙΑ Ε Η Ο ΜΑΝΑΕ

*** συνηνέχθη. μαθών δε το γιγνόμενον *" ο Μάρκος

*) Ιουβέντιος υποστράτηγος αυτού, τα μεν πρώτα απο
Ι.. C. τρέπειν αυτόν επειράτο ώς δ' ουκ έπεισεν, αυτός εαυ
τόν, των στρατιωτών ορώντων, κατεχρήσατο και εκεί
95 νω μεν """ επαίνους τε επί τούτω ή βουλή, και ανδριάν
τα, τήν τε ταφήν την δημοσίαν εψηφίσατο τον δε δή
Λέπιδον, τήν τε εικόνα την εν τω βήματι ιδρυμένην
*** αφείλοντο, και πολέμιον εποιήσαντο και τινα και
ημέραν τούς συνούσιν αυτώ ") προέθεντο, πόλεμον σφί
σιν απειλήσαντες, αν μή εντός εκείνης εγκαταλείπωσιν
1 αυτόν, προς δ' έτι """ τήν τε εσθήτα αύθις μετέβαλον,
(επί γαρ τή του Καίσαρος υπατεία ") την αστικήν
Ι.. D. ανειλήφεσαν) και *** τον Βρούτον τον Μάρκον, τόντε
Κάσσιον, και τον ") Σέξστον επ' αυτούς μετεπέμψαντο.
5 επειδή τε εκείνοι χρονιείν εδόκουν, *** τω Καίσαρι,
αγνοία της συνωμοσίας αυτών, τον πόλεμον επέτρεψαν,
Και δς τώ μεν λόγω υπεδέξατο αυτόν, καί
τοι τους στρατιώτας ") συμβoήσαι ποιήσας, [ες] άπερ
είρηται έργον δ' ουδεν εχόμενον αυτού έπραξεν,
1ο ουχ ότι και εκεκοινολόγητο τώ τε Αντωνίω, και
δι' εκείνου "") και τώ Λεπίδω, (βραχύ τι γάρ
τούτου εφρόντιζεν) αλλ' ότι ισχυρούς τε αυτούς
εώρα όντας , και " συμφρονούντας υπό της συγ
L. Ε. γενείας ήσθάνετο και ούτε βιάσασθαι σφάς έδύ
15 νατο, και ") ήλπισε τόν τε Κάσσιον και τον
Βρούτον, μέγα ήδη δυναμένους, δι' αυτών κα
τεργάσεσθαι, και μετά τούτο και εκείνους δι'
αλλήλων χειρώσεσθαι. διά μεν δή ταύτα και
άκων τας συνθήκας προς αυτούς έφύλαξε , και

k) Ιουβέντιος] Sic scribendum, non Ουιβέντιος, ut vulgo, et

in Μed. a. b. vide Χ. et F.
1) προέθεντο] Vulgo, [et in utroque Μediceo,] προσέθεντο.
Scribe προέθεντο, φuanquam et alterum ferri potest. L. Sed
alias Dio: ημέραν προτίθεσθαι aut προειπείν, Re... Praecedens
αφείλαντo in αφείλοντο mutavi. . Νam sic est aliis locis, ut
p. 64. Ο 525. C. 555. Α. Vid. ad p. 183, C. St.
m) την ασκητικήν, νulgo, [et in Μed. a. b.] την αστικήν, F.
ΕΙnocrecepi.
loco.
vide Fragm. ΟΧLV. 2. 1. 24. Ιllud plane alienum
 LIBER XLVI. CAESAR OCTAVIANUS. 465
quoque utrisque sese adiunxit. M. Iuventius autem, A. U.c.
legatus Lepidi, re cognita, primo eum conatus ab ?**•
hoc consilio avertere, quum mihil efficeret, im con
spectu mmilitum se ipsum interfecit. Itaque huic se
natus laudationem, statuamque, et publicum funus
decrevit: Lepidi autem statuam in rostris positam
removerunt, hostem eum iudicaverunt, bellumque
iis, qui cum eo erant, minati sunt, misi intra di
ctam diem ab eo discessissent: praeterea vestem (nam
in consulatu Caesaris, urbanam resumserant,) muta
verunt: ac M. Brutum et Cassium, Sextumque Pom
peium arcessiverunt, qui bellum iis facerent : et quo
miam hi tardius adfuturi videbantur, Caesari (quem
coniurasse cum iis nesciebant) id bellum commise
Irunt.

52. Proinde Caesar id bellum quidem se susce

pturum dixit, quanquam effecisset , ut ea quae supra
demonstravimus, inter se sacramento confirmassent
milites ; nihil tamen quod ad id bellum pertineret,
egit : neque id eo, quod communem causam cum
Antonio, et per eum cum Lepido fecisset ; id enim
non magni faciebat; sed quod eos et potentes et
propter propinquitatem generis consentientes animad
vertebat, nec vi superare poterat; quodque sperabat,
eorum se auxilio Cassium Brutumque, qui iam ad
magnam potentiam pervenerant, confecturum ; ipsos
que deinde, alterum alterius opera, posse se oppri
n) Σεἐστον] Σε£tov, L. - - -

o) σνμροjgauJ. Fortè συμφgovijgat, Od. Respicit Dio dicta

. 3 1 9. Â. ubi όμόσαι. meque conclamatio ab hoc loco aliena.
\.??; etiam ut Graece satis dicatur ανμφQovsiv τι. Re. Fort.
ovvou 6ααι, aut ovußεβαιῶσαι, aut servato ovg ßoijaav legendum
erit sís ártsg slgnrcri, concinere, con •entire, in ea quae dicta sunt.
R. Addidi ?s anire &tso, sed umcinis inclusnm. St. .
oo) x£v τφ A*ti89] και τφ Aεπίδφ , L. quod reposui. Mox
ßgazò_y&g ri Med. à. b. St. -

p) jjàrias] ἐπήλπισε, V. a. Med. a. et ę; quod verbum ve

re Dionium esse dicit L. Sed quaero adhuc locum, ubi gg
currat sensu sperandi. Re. Sed vide supra ad p. 56. A. St. j1
zuge, Med. b. et Z. p. 4oo. D. Re. Kdguov pro Káασιον habet
Med. b. Pro wwr£gyέσεσδαι Med. a. b. habent watsQydga
oôat. St.
JDionis Rom. Hist. Tom. II. Gg
 466 , D ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ

2ο σφίσι και καταλλαγάς πρός- τε την βουλήν και

προς τον δήμον επρυτάνευσεν, ουκ αυτός εση
R.488.γησάμενος , (ίνα μή και υποπτευθείη τι των
L.325.") γεγονότων) αλλ' ο μεν εξεστράτευσεν, ως
και πολεμήσων αυτοίς """ ο δε δή Κύϊντος
25 τήν τε άδειαν και την κάθοδον σφίσιν, ώς
και ") αφ' εαυτού γνώμης, δοθήναι συνεβού
λευσεν, ου μέντοι και έλαβον αυτήν, πριν
τώ τε Καίσαρι την γερουσίαν, ώς και α
γνοούντι το γιγνόμενον, ") κοινώσασθαι, και
80 εκείνον άκοντα δήθεν υπό των στρατιωτών αναγ
κασθήναι συγκαταθέσθαι.
Εν ώ δε ταύτ' επράττετο, **" ο Δέκιμος
το μεν πρώτον ώς και πολεμήσων αυτοίς ώρ
μησε, και ") τόν γε Πλάγκον τον Λούκιον, επει
L. Β. δή και συνύπατός οι ες το επιον έτος προα
86 πεδέδεικτο , προσηταιρίσατο μαθών δε δή τήν
τε εαυτού καταψήφισιν και την εκείνων συναλ
λαγήν, ήθέλησε μεν επί τον Καίσαρα επιστρα
τεύσαι, εγκαταλειφθείς δε υπό του Πλάγκου,
40 τά τε του Λεπίδου και τα του Αντωνίου φρο
νήσαντος , τήν τε Γαλατίαν εκλιπείν , και ες
την Μακεδονίαν προς τον ") Βρούτον **" πεζή
δι' Ιλλυριών επειχθήναι έγνω καί τινας στρατιώ
τας, ενώ δή τα εν χερσι ") καθίστατο, προέ.
45 πεμψεν. ώς δε εκείνοί τε τα του Καίσαρος
L. C. ανθείλοντο , και τους λοιπούς - ό, τε Λέπιδος
και ο Αντώνιος επιδιώξαντες δι' ετέρων προσέ
θεντο , συνελήφθη τε μονωθείς **" υπ' εχθρού
τινος , και μέλλων σφαγήσεσθαι , *** έδεινοπά
50 θει και ωδύρετο ") μέχρις ου *** Ελούϊός τις Βλα
σίων, ευνοϊκώς οι εκ συστρατείας έχων , εαυ
α) Ά Μale RS. γεγονόντων.
Σ) εφ' εαυτού γνώμης] Sic vulgo, (et in Μed. a. b.] αφ' εαυ
του γνώμης, RS. probante Χ. provocans ad p. 96, D. Μagis
Ιnuc pertinet locus p. 21o. C. ή και αφ' εαυτού γνώμης,
s) κοινώσασθαι] κονώσασθαι, vitiose apud RS. Μox vocabulo
άκοντα, praemittendum esse ως, censeί Οd. Sed illa signifi
catio expressa est sequenti δήθεν. -

/
 LIBER XLVI. CAESAR OcTAv IANUS. 467
mere. His de causis etiam invitus stabat conventis, A. U.c.
Antonioque et Lepido veniam a senatu populoque 7**•
impetrare studebat. Ne vero suspicioni alicui de his,
quae inter ipsos composita erant, locum daret, ipse
de venia non retulit : sed cum exercitu profectus
urbe est, tamquam bellum ipsis facturus. Q. autem
Pedius quasi propria ex sententia retulit, ut impu
nitas iis, reditusque concederetur: neque tamen ante
iis ea data sunt, quam senatus cum Caesare eam
rem, tanquam inscio, communicasset: isque invitus
scilicet, quasi militum vi adactus, assensisset.

55. Dum haec aguntur, D. Brutus initio, ut bel

lum contra Antonium Lepidumque gereret, profe
ctus; L. Plancum , qui cum consul in sequentem an
mum designatus fuerat, socium sibi adsciverat ; sed
ubi decretum contra se factum, et eos inter se con
ciliatos rescivit, quum adversus Caesarem vellet exer
citum ducere, a Planco, qui Lepidi et Antonii par
tes praetulerat, destitutus, relicta Gallia, per Illy
ricum pedestri itinere in Macedoniam profieisci ad
M. Brutum instituit; praemisitque milites quosdam,
dum caeteras res, quas prae manibus habebat, con
stitueret. Iis ad Caesarem deficientibus, quum reli
quos etiam Antonius Lepidusque per suos consectati
ad se pertraxissent; desertus a suis, in manus ini
mici cuiusdam pervenit: quumque iam iugulandus
iniquo animo suum casum ferret, ac deploraret, suo
eum exemplo Helvius Blasio quidam, qui propter
communem militiam eum amore prosequebatur, se

ss) t6v ye pro τόν τε edidi e Vem. Med. a. b. Reiskio vel κα}
vel re deléndum videbatur. Amtea ἀρμησεν dat Med. a. St.
t) atgòg tòv Bgoùtov] Forte 7tQ6g t6v MdQxov, ut supra d 4£
xupos. ' Utrinque enim subintellige Brutum. Vel avQÖg töv BQoj
vóv töv Mâgxov, ut saepius alias Dio.
u) x«8igtgro] x&όίσταντο, perperam [in Med. a. b. et] apud
RS. Mox cîvês ilccvto, Med. a. b. mihilo melius.
uu) μ£zgw] μ£yQug Med. a. b. quod edidi. v. ad Fragm. XCVIII.
2. Idem Reimarus fecit p. 371. A. St.
Gg 2
 468 Γ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑ Ε Β Ο Μ Α Ν Α Ε.

τον έκών ορώντος αυτού προαπέκτεινε και ο

μεν ούτως *) επαπέθανεν,

"Ο δε δή Αντώνιος ό, τε Λέπιδος έν μεν τη Γα

55 λατία υποστρατήγους κατέλιπον, αυτοί δε ες την Ιτα
λίαν προς τον Καίσαρα ώρμησαν, τό, τε *** " πλείστον
Ι.. D. και το κράτιστον του στρατού επαγόμενοι, ούτε γάρ
ακριβώς **) πως επίστευον αυτώ, ούτε ευεργεσίαν τινά
οφείλειν ήθελον , ώς και δι' εαυτούς, τήν τε σφε
6ο τέραν ισχύν, αλλ' ου δι' εκείνον, και της αδείας και
R.489.της καθόδου τετυχηκότες και προσέτι και ήλπιζον,
πάνθ' όσα έβούλοντο, και τον Καίσαρα και τους άλ
λους τους εν τώ άστει, τή των *** * στρατοπέδων σφών
") περιουσία εξεργάσεσθαι, τοιαύτη μεν ουν γνώμη ώς
65 και **" δια φιλίας της χώρας ήεσαν εκακουργεί
το δε υπό του πλήθους, της τε θρασύτητος αυτών,
ουδενός πολέμου βραχύτερα, και αυτοίς και ο Καί
L. Ε. σαρ μετά πολλών στρατιωτών απήντησε *** περί Βο
νωνίαν, μάλα ευ παρεσκευασμένος αμύνασθαι σφάς,
7ο άν τι βίαιον πάσχη, ου μέντοι και έδεήθη ") τότε των
όπλων επ' αυτούς ουδέν έμίσουν μεν γαρ δεινώς αλ
λήλους, τώ δε δή τάς τε δυνάμεις αντιπάλους πως
έχειν, και τους άλλους εχθρούς ") προτιμωρήσασθαι
L. 326 δι' αλλήλων βούλεσθαι, προσποιητήν ομολογίαν εποιή
75 σαντο. -

Συνήλθον δε ες τους λόγους ου μόνοι, αλλά στρα

τιώτας ισαρίθμους έχοντες, " εν νησιδίω τινί τού
ποταμού τού ") παρά την Βονωνίαν παραρρέοντος, ώσ
τε μηδένα άλλον μηδετέρoις προσγενέσθαι και
80 ούτω πολύ από των παρόντων. σφίσιν αποστάντες,
αλλήλους "" τε διηρεύνησαν, μή και ξιφίδιόν τις υπό
μάλης έχοι και διαλεξάμενοί τινα ήσυχή, το

.α) επαπέθανεν] Sic V. a. et Μed. a., φuod et rei et stilo Dίο

"mis convenientius est, quam simplex απέθανεν, φuod νulgo ha
Βetur. Re, Ιn Μed. b. est απεπάθανεν manifesto librarii er
xrore. St.
πx) πως] πω Μed. a. b. Μox δι' εαυτούς et δι' εκείνον trans
Ρoni R, ita μt δι' εκείνον priore loco sit, δι' εαυτούς poste
τίοτε , et vertit: nolεόant iiii ooligati ocπείcίο ειες, ιαπφuam εί
Α
 -

LIBER XLVI, • C AESAR O CTAVIANUS. • 469

: ipsum priorem eo inspiciente interficiens, ad necem A.U.c.

pariter sustinendam animavit. 71 m.

I. 54. Tum Antonius ac Lepidus, relictis in Gallia.

'-*. legatis, in Italiam ad Caesarem contenderunt, secum
3** maxima atque optima exercitus parte abducta. Nam
- meque satis fidebant Caesari, meque eius beneficio
* suam impunitatem ac reditum debere, sed ea per se,
¢¢* suisque viribus, sibi paravisse videri volebant. Ad
haec sperabant, suorum se militum copia, Caesarem
reliquosque Romanos, ad omnia, quae ipsi voluis
sent, adacturos. Eo animo per provinciam. tan
quam amicam sibi, profecti sunt : quanquam ob mul
titudinem ac ferociam militum non minus ei, quam
in bello, damni illatum fuit. His Caesar cum valida
militum manu prope Bononiam occurrit, satis para
tus ad vim propulsandam, si quam ii inferre voluis
sent. Sed armis contra eos tum quidem opus non
fuit. Etsi enim summis mutuo se odiis prosequeban
tur, tamen quod aequis viribus erant instructi, quod
que mutuis prius operis ulcisci suos alios inimicos
volebant, pacem ac concordiam fictam composuerunt.
55. Congressi sunt autem ad colloquium non soli
quidem, sed cum aequali numero militum, idque in
insula quadam parva eius fluvii , qui praeter Bono
niam labitur, ne quisquam alius praeterea alterutri
; parti posset accedere: proculque ab iis,' quos secnm
t- eo adduxerant, digressi; postquam unus alterum per
?
2. per eum, non per se, in patriam rediissent, aut nolebant illi gra
aia• debere, ut tales , qui propter eum rediis sent. St.
3: y) πεgiovoig §5£oy&gag{)ai] Xyl. vertit praesentium , quasi le
: gi§set παg;vaig. praefer rem._ Nam statim roù tìj9ovs, multi
7udin us mu/irum , mentio fit. Cererum posses etiam ÉÉεgyασεσδαι
*. legere. It a enim Dio verbum ἐλπιζειν solet futuro iumgere.
v. g.- p. 324. E. et c. Sed pe- petuum hoc esse non contendo.
YRe. Ego tamen futurum praetuli , cum etiam im Med. a. b. et
Ven. sit. St. -

yy) τότε] ye addi iubet Reiskius. St.

v) τgoriuogijogoûai] rgooriuogijασσθαι, Med. a. perperam.
Re. Mox in eodem est πqoorounr6v. St.
zz) ταρά] περ\ Xiph. Miox xoivovtov Coisl. vitiose pro Bovon
viav. Deinde μηδετέροις pro μηδ' άτ£gous scripsi. St.
 470 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤ Ο R Ι Α Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

μεν σύμπαν επί τε τη δυναστεία, και κατά των

εχθρών συνώμοσαν, ίνα δε δή μή και της ολιγαρ
L. Β. χίας άντικρυς έφίεσθαι δόξωσι, και τις αυτούς φθό
86 νος, κακ τούτου και εναντίωσις, παρά των άλλων
γένηται , τάδε διωμoλoγήσαντο, κοινή μεν τους
τρείς, "" πρός τε διοίκησιν και προς κατάστασιν
των πραγμάτων, επιμελητάς τέ τινας και διορθω
9ο τάς, και τούτο ουκ ες αεί δήθεν, αλλ' *"7 ες έτη
πέντε, αίρεθήναι ώστε ") τά τε άλλα πάντα, κάν
μηδέν υπέρ αυτών μήτε τώ δήμω μήτε τη βουλή
κοινώσωσι , διοικείν και τας αρχάς, τάς τε
άλλας τιμάς , οίς αν εθελήσωσι , διδόναι. ιδία
95 δε δή (όπως μή και πάσαν την αρχήν σφετερίζε
σθαι νομισθώσι) Καίσαρι μεν """ τήν τε Λιβύην
L. C. εκατέραν, και Σαρδώ , και Σικελίαν Λεπίδω
δε ") τήν τε Ιβηρίαν πάσαν , και την Γα
λατίαν """ την Ναρβωνησίαν Αντωνίω δε *7ο την
R.490.λοιπην Γαλατίαν, τήν τε εντός των Αλπεων και την
1 υπέρ αυτάς ούσαν, άρχειν δοθήναι, εκαλείτο δε, εκεί
νη μεν, """ Τογάτα, (ώσπερ είπον) ότι ") τε ει
ρηνικωτέρα παρά τας άλλας έδόκει είναι, και ότι
και τή έσθητι τη Ρωμαϊκή τή αστική έχρώντο ήδη
5 ") αύτη δε δή, *7* Κομάτα, ότι οι Γαλάται οι ταύ
τη, ες κόμην το πλείστον τας τρίχας ανιέντες, επί
σημοι κατά τούτο παρά τους άλλους ήσαν,
L. D. Ταύτά τε ούν ούτω διέλαχον, ίνα αυτοί τε τα
ισχυρότατα λάβωσι , και τους άλλοις δόξαν του μη
1ο και των πάντων οριγνάσθαι παράσχωσι. *) και
προσσυνέθεντο , τών τε εχθρών σφών σφαγάς
ποιήσασθαι, και "7" Λέπιδον μεν, ες την του Δεκί
μου χώραν ύπατον αποδειχθέντα, τήν τε 274 Ρώ
μην και την λοιπήν Ιταλίαν διά φυλακής έχειν,
15 εκείνους δε επί τε τον Βρούτον και επί τον Κάσ
a) τάλλα] τά τε άλλα, Μed. a. [quod recepi. St.]
Β) τήν τε] Sig Μed, a.. τε in vulgatis et Μed. b. non legitur.
Ε Μox Μed. a. b. habent : Γαλατίαν και την Ταρβωνη
σίαν. St.
ε) τε].Αdditum ex Μed. a vel restitutum poιius ex RS. Οmi
Serat ΗS. et L.
 LIBER XLVI. CAESAR OcTAvIANUS. 471

quisivisset, an aliquam sub ala sicam portaret, sum-A.U.C.

missa quaedam voce collocuti sunt: quorum summa 7**•
erat, ut de dominatione sibi confirmanda, ac inimi
cis delendis, coniurarent. Ne vero palam rerum
summam ad paucos rapere velle viderentur, ideoque
aliorum im se invidiam et adversas machinationes ex
citarent: ita inter eos convenit, ut publice quidem
ipsi tres constituendis administrandisque rebus prae
ficerentur, idque non in perpetuum scilicet, sed in
quinquennium : ita ut omnia ex animi sui sententia,
etsi neque ad senatum, neque ad populum de his
retulissent, agere; magistratus aliosque honores, qui
bus ipsi vellent, tribuere possent : privatim autem,
me viderentur omnes provincias sibi ipsis arrogare
velle, Caesari Africa utraque, Sardinia et Sicilia : Le
pido Hispania omnis, ac Gallia Narbonensis: Anto—
nio reliqua omnis Gallia , quae cis ac trans Alpes ia
cet, tribueretur. Vocabatur autem, uti supra ostendi,
altera quidem Gallia Togata, quod reliquis videretur
esse pacatior, quodque iam tum urbanum Romano
rum vestitum usurparet: altera Comata, quod Galli
eorum locorum comam gerebant admodum promis
sam, eoque prae reliquis erant insignes.
56. Haec ita inter se sortiebantur, ut et ipsi pro
vincias validissimas haberent, et aliis opinionem de
se praeberent, quasi non omnia appeterent. Praeter
ea compositum inter ipsos est, ut inimicos suos cae
derent, utque Lepidus, loco D. Bruti consnl factus,
Romam et reliquam totam Italiam in custodia habe
ret: Antonius vero et Caesar contra Brutum et Cas

d) &ùrn δὲ δή] Sic scribendum; ut iam ad marginem notave

rat L. pro avjrj δὲ δ), [quae etiam Med. a. b. lectio est.] Op
É', enim Galliae huic Comatae in praecedentibus verbis
xeivm μ£v.
e) Vülgo, [et in Med. a.] και τgδs ovv£$£vro. pro quo τgog
ετι συνέδεντο , Od. Sed simplicius unum in verbum contraxi,
quoniam eiusmodi composita Dio amat. Ceterum tgds per se
etiam praeterea significare posse scio ; sed tum aliter paulo con
struitur.
 472 Γ) ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑ Ε RΟΜ Α Ν ΑΕ

σιον στρατεύσασθαι, και αυτά και όρκοις επιστω

σαντο, και μετά τούτο "7" τους στρατιώτας, όπως
και επήκοοι δήθεν και μάρτυρες των ώμολογημένων
σφίσι γένωνται, συγκαλέσαντες, εδημηγόρησαν όσα
L. Ε. και ευπρεπές και ασφαλές ήν αυτοίς ειπείν, καν
21 τούτω οι του Αντωνίου στρατιώται """ την θυγατέρα
τήν της Φουλουίας της γυναικός αυτού, ήν εκ του
Κλωδίου είχε, τώ Καίσαρι, καίτοι *" ετέραν ") ήγ
γυημένω, προεξένησαν, του Αντωνίου δηλονότι τούτο
25 κατασκευάσαντος, και ος ουκ απηρνήσατο, ουδε
γαρ εμποδισθήσεσθαι τι εκ της επιγαμίας προς ά κα
L. 327.τά του Αντωνίου πράξεινε) έμελλεν, ενόμισε, τά τε
γαρ άλλα, και τον πατέρα τον Καίσαρα ουδέν τι
ήττον "" εκ της προς τον Πομπήιον συγγενείας πάνθ'
8ο όσα ήθέλησε κατ' αυτού πράξαντα ήπίστατο.
f) εγγεγυημένω] εγγυημένω Μed. b. corrupte, Ιnde scribendum
Ρutavi ήγγυημένω. Vid. ad p. 454. Α. St.

".
 ILIBER XLVI. CAESAR O CTAVIANUS. 473

sium bellum moverent. Haec quum iure iurando A.U.C. 71 1.

sanxissent, convocatis militibus, ut ii auriti scilicet
testes pactorum essent, eam ad ipsos orationem ha
buerunt, quae honesta in speciem esset, ac tuto ha
beri posset. Eodem tempore milites Antonii, inter
filiam Fulviae, uxoris Antonii, quam Clodio pepe
rerat, et Caesarem, instinctu haud dubie Antonii,
matrimonium conciliarunt : quamvis aliam Caesar
sibi iam despondisset. Neque id Caesar detrectavit,
quod arbitrabatur, eas `nuptias nullo sibi obstaculo fu
turas in ea re, quam contra Antonium animo iam
praeceperat: praecipue, quod Iulium Caesarem pa
trem suum mosset, nihil moratum affinitatem cum
Pompeio initam, omnia quae voluerat, contra eum
perfecisse.
g) £μελλεν etiam hoc loco pro ήμελλεν scripsi, ob rationem
ad p. 43. C. allatam. St. -
 474

Τ.Ω Ν Δ Ι./2 Ν Ο Σ'

"ΡΩ Μ Α Ι Η Ω Ν Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Ω Ν.
Τ' Ο

ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΟΝ ΕΒΔΟΜΟΝ ΒΙΒΛΙΟΝ.

ΤΑΔΕ ΕΝΕΣΤΙΝ *) ΕΝ ΤΩι ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΩι

ΕΒΔΟΜΩι ΤΩΝ ΔΙΩΝΟΣ ΡΩΜΑΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ..

"Ως Καίσαρ και Αντώνιος και Λέπιδος , . ες Ρώμην ελ

θόντες, σφαγάς ειργάσαντο.
Περί Βρούτου και ") Κασσίου, και ών έπραξαν προ της
προς Φιλίππους μάχης,
"Ως Βρούτος και Κάσσιος υπό Καίσαρος ήττήθησαν, και
απέθανον ,

Χρόνου πλήθος, τα λοιπά της Γαίου Ουϊουίου Πάν

σου και Αύλου Ιρτίου υπατείας, και άλλο έτος έν,
ε τ ν 2 " "ν 2.

νώ άρχοντες οι αριθμούμενοι, οίδε εγένοντο.

") Μάρκος Αιμύλιος Λέπιδος το β', και

Λούκιος Μουνάτιος Λ. υί. Πλάγκος,
a) εν τώ τεσσαρακοστώ εβδόμω των Δίωνος Ρωμαϊκών ιστο
ριών] Ita etiam Μed. b. Sed Μed. a. habet: εν τη Δίωνος
"Ρωμαϊκών μζ'. St.
aa) Κασσίου] Κασίου Μed. b. Μox Φίλιππον Μed. a. male
pro Φιλίππους. St.
aaa) (Ιn Μed. b. et] apud RS. haec ita leguntur: Μάρκος Αι
μύλιος ύπατος, και Λέπιδος το δεύτερον ύπατος, Λούκιος Μάρ
"
 475

ID I O N I S

HI ST O RIAE R o M A N A E.
LIBER QUADRAGESIMUS SEPTIMUS.

HAEC INSUNT LIBRO XLVII. HISTORIAE ROMANAE

IDIONIS.

Quemadmodum Caesar, Antonius, et Lepidus, Romam re

versi, caedes fecerint. c. 1—19.
De Bruto et Cassio, ac quae ante pugnam Philippensem
egerint. c. 20— 36.
Ut Brutus et Cassius a Caesare victi obierint. c. 37—49.

Haec gesta sunt reliquo tempore eius anni, quo C.

Vibius Pansa et A. Hirtius consules fuerunt: am
moque sequenti, quo consulatum gesserunt
ante C. N. U. C.
42. 712. M. Aemilius Lepidus II., et
L. Munatius L. F. Plancus.

xog xvîvêruos, xal Alßuos viög aùroû II1&yxog. In Med. a. si

militer sic: M. Aluthios M. vi M&rtuδος τό β' ύπ. M. M. Σvî
vdv uos A. vi. IIλάyxog. quae corruptissima merito a Xylandro
et sequentibus mutata esse, quivis intelligit. Vibii nomen [in
Med.Tb. et] apud RS. scriptum est Bußiov. apud HS. et L. Oυι
ßiov. [in Med. a. * Iovßtov, et deinde Aúoj.] Ego Dionis scri
ptiqnem sequor. Correxi etiam £v g5, pro £v ois, quod vulgo
et in Med. [a. b. legitur, nec tamen convenit cum Évos £v. •
 476 ΙDΙ Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜ ΑΝΑΕ

*
R.491.Ταύτ' ούν συνθέμενοι και συνομόσαντες , ες
L Ε την Ρώμην, δόξη μεν ώς και πάντες
" " από της ίσης άρξοντες, γνώμη δε, ώς και αυτός
έκαστος πάν το κράτος έξων, ήπείγοντο καίπερ
5 εναργέστατα μεν και πρότερον, σαφέστατα δε και
τότε το μέλλον έσεσθαι προμαθόντες, τώ μεν γαρ
Λεπίδω όφις τέ τις ξίφει εκατοντάρχου περιπλα
κείς, και λύκος ές τε το στρατόπεδον και ες την
L. Ε. σκηνήν δειπνοποιουμένου αυτού εσελθών, και την
10 τράπεζαν") καταβαλών, " τήν τε ισχύν άμα και
την δυσχέρειαν την επ' αυτή προσημαίνειν") έδοξε.
τώ δ' Αντωνίω * γάλα τε πέριξ ") περί το τά
φρευμα περιρρυεν, και " συνωδία τις ") νυκτός πε
R.492 ριηχήσασα, τάς τε θυμηδίας και τον όλεθρον τον
L.328.απ' αυτών προέδειξεν εκείνοις μεν ούν ταύτα,
16 πριν ες την Ιταλίαν ελθείν, εγένετο. τώ δε δή
Καίσαρι τότε ευθύς επι ταις συνθήκαις "αετός,
υπέρ τε της σκηνής αυτού ίδρυθείς, και δύο κόρα
κας προσπεσόντας οι, ) τίλλειν τε των πτερών πει
20 ρωμένους, αποκτείνας, την νίκην κατ' αμφοτέρων αυ
τών έδωκε.
Και οι μεν ούτως ες την Ρώμην, πρότερος μεν
ο Καίσαρ, έπειτα δε και εκείνοι, χωρίς εκάτερος,
μετά των στρατιωτών απάντων ήλθον και παρα
25 χρήμα τα δόξαντα σφίσι " δια των δημάρχων ενο
L. Β. μοθέτησαν ά γαρ έ) έπραττον και έβιάζοντο, τό,
Β) καταβαλών] Ita ΗS. L. et Χiph. sed καταλαβών, male, RS.
Ηaec Re. Paulo ante, Rouell. habet εισελθών. St.
c) έδοξα] Verbum hoc desideratur in V. a. nescio an praece
dente etiam , ut apud Χiph. προεσήμαινε. Νam si προσημαίνειν
ponamus, abesse vox έδοξε non potest. Re. In Μed. a. et Ven.
est προεσήμηνεν , et deest έδοξε. St.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 477

1. H;, illi inter se compositis, initaque coniuratio- A.U.C.

ne, Romam contenderunt; quum ex aequo omnes,£;;,
tres summae rerum praefuturi viderentur, privatim ę,
vero sibi unusquisque eam destimaret amimo. Evi- Coss.
dentissime autem cum ante, tum eo ipso tempore
eorum , quae ipsis eventura essent, indicia accepe
runt. Nam in Lepidi exercitu serpens gladio centu
rionis circumvolutus fuerat: lupusque, im castra ten
torium que eiusdem coenantis ingressus, mensam ever
terat: quo ostento et potentia Lepido, et difficulta
tes in ea significari videbantur. Circum castra An
tonii lac circumfluxerat, concentusque noctu exaudi
tus fuerat: quibus et volnptates, et pernicies eas con
secutura, ipsi portendebantur. Haec illis, antequam
in Italiam venirent, evenerunt. Caesari autem sta
tim post pactionem aquila, quae tabernaculo eius in
sederat, duosque corvos advolantes, alasque sibi con
vellere conatos, occiderat, victoriam de utroque eo
rum addicebat. -

2. Hi itaque post haec, primo Caesar, deinde

reliqui duo, Romam seorsum unusquisque cum suis -

omnibus militibus ingressi; statim, quae constitu

erant, legibus, opera tribunorum sanxerunt. Nam
quidquid facerent, quidquid extorquerent, id ex lege
d) περ\ τό τάςpQsvgd.] Ita Xiph. rectius, quam vulgo [et in
Med. a. b.] πεgt rv τέςpgsvuo. Xiphilini lectionem in margine
notaverat L.
e) vvxràs] Vox haec aberat ab editis, restituta Dioni ex V. a.
Med. et Xiph. consentiente Plutarcho. -

f) riAA*tv' rs] Sic HS. et L. ex Xiph. tiììsu ts, RS.

g) ἐπραττον] ἐπεταττον, V. a. et Med. a. quam lectionem,
tametsi speciem habeat, recipere veritus sum, quia statim se
quitur: ἐνα αυτά ποιήσωσι.
 478 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

τε όνομα το τού νόμου ελάμβανε, και προσέτι

και παράκλησιν") αυτούς έφερε πάνυ γάρ ικετευ
θήναι σφάς έδει, ίνα αυτά ποιήσωσι και διά
80 τούτο και " θυσίαι επ' αυτούς, ώς και επ' ευτυχή
μασί τισιν, εψηφίσθησαν, " και η εσθής, ώς και
ευδαιμονούντων σφών, μετεβλήθη καίπερ πολλού
μεν και εξ αυτών των πραττομένων, πολλώ δε έτι
πλείονος εκ τεράτων δέους αυτούς όντος, τά τε
35 γάρ σημεία του στρατεύματος, του την πόλιν φυλάτ
τοντος, " αραχνίων ανεπλήσθη, " και όπλα εκ της
γής ες τον ουρανόν ανιόντα ώφθη, κτύπος τε απ'
αυτών πολύς ηκούσθη και " εν τοις ") Ασκλη
L. C. πιείοις μέλισσαι ες την άκραν πολλαί συνεστράφη
40 σαν " γύπες τε , επί τε τού νεώ τού ") Γενίου
του δήμου, και επί της Ομονοίας , παμπληθείς
ιδρύθησαν.
Και αυτών ενταύθα έτι, ως ειπείν, όντων, αί
τε σφαγαι εκείναι, " αίς ποτε ο Σύλλας εκ των
45 προγραφών έκέχρητο, εποιήθησαν, και " ή πόλις
άπασα νεκρών επληρώθη πολλοί μεν γαρ εν ταις
οικίαις, πολλοί δε *) και εν ταις οδούς, έντε ταις
αγοραίς, και προς τους ιερούς, σποράδην απεκτίννυν
τo. και αί τε κεφαλαι αυτών επί το βήμα
Ι. D. ") αύθις ανετίθεντο, και τα λοιπά σώματα,
51 τά μεν αυτού τε ερριπτείτο, και υπό κυνών ορ
νίθων τε ήσθίετο, τα δε ες τον ποταμόν ενεβάλ
R.493.λετο , τά τε άλλα όσα επί τού Σύλλου πρότερον
επέπρακτο, και τότε συνεφέρετο πλην ότι
55 " δύο μόνα λευκώματα, χωρίς μεν, των βου
λευτών, χωρίς δε, των άλλων, εξετέθη, και
το μεν, αίτιον, δι' ο τούτ' εγένετο, ούτε παρ'
ετέρου τινός μαθείν , ούτ' αυτός εύρείν ήδυνήθην.
b) αυτοίς] Forte τοις πολλοίς, Οd. Νempe quia praecedens
παράκλησιν, cum Χylandro, sensn consolation is accepit, et ad
populum retulit. Μelius interpretatur ad marginem L.
i) Ασκληπιείοις] Ασκληπείοις edidit RS. (Εt sic Μed. a. b.]
ii) Γενίου] Ita ΗS. et L. ex emendatione Χyl. γενικίου, RS.
νίde p. 423. Β. Ρropius accedit Μed. uterque, exhibens Γε
νείου. Re. Μox επί του της Ομονοίας, R.
 LIBER XLVII, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 479

factum dicebatur, quin etiam occasionem praebebat, A.U.C.

ut rogarentur: quandoquidem summis precibus obti- ?**•
mendum ab ipsis erat, ut ea facerent. Itaque et sup
plicationes ob haec, velut ob res prosperas, decretae
sunt : et vestis ea, quae laetis rebus gestari consue
vit, resumpta ; quamvis multo terrore, cum ex ipsis,
quae tum agebantur, rebus, tum vero magis a prodi
giis etiam, animi eorum essent occupati. Signa enim
eius, qui urbem custodiebat, exercitus araneis sunt
repleta : arma e terra coelum versus adscendere visa :
multus eorum sonitus auditus: in festo Aesculapii
multae apes in apicem aedis confluxerant: vultures
complures in templo Genii P. R. ac Concordiae im
sederant.

5. Quorum in metu dum fere adhuc Romami

versarentur, caedes illae, quales olim Sylla ex pro
scriptione fecerat, editae sunt ; ac tota urbs cadaveri
bus impleta. Nam multi intra domos, multi in com
pitis, in foris, in locis sacris, passim necati sunt :
eorumque capita pro rostris tum quoque posita,
trunci partim eodem abiecti, et a canibus volucribus
que vorati, partim in fluvium proiecti : omnia deni
que exemplo Syllanae crudelitatis acta, nisi quod
duae tabulae peculiares, una senatorum, alia reliquo
rum hominum , seorsim singulae propositae sunt.
Quod qua de causa sit factum, neque ex alio discere,
neque ipse excogitare potui. Quippe quod solum
alicui venire in mentem possit, propterea factum,
ut pauciores occiderentur; minime verum est. Nam

*) πολλοι δε κα)] Addidi xal ex Med. a. Re. Hic idem codex

aplo ante habet: πQooyQαφόν ἐx£zgmto. Med. b. atQooyQaqpa5v
Å. Infra Med. a. dat dτεκτεῖvvvvto. St.
1) αύδις] Mutandum in εὐθύς, L. aùrois, Z. ubi interpres
verba ἐπι τό ρήμα σύτοῖς ἀνετίδεντο, satis iniepte reddit: capita.
Triumviris in curiam afferebantur. . Vera utique lectio, est a£9ig,
iterum. Respicit enim Dio : δαα ἐπι τοῦ Σύλλον τg6rsQov έπζ
*rgo xvo, ut statim dicit. vide fragm. Dionis CXXXiX, èt Indi
cem in aùôug.
 480 DIONIS HISTORIAE ROMANAE

δ y&grot μόνον ἐν τις, *) τό γε ἐλάττονς δια

6o varo8jvau, *) èv&vöqαεν, ἐjxuota dirjöäg èótu. aroAAj
μάρ πλείονς , άτε xai ύπό πλειόνων, ἐσεyQdyrjoav.
*** τοῦτο δέ °) τον παρά τάς σφαγάς, τές ἐν τφ
L. E. avgiv yεvoμένας, ταgijλλαζεν* *) ἐπει ότι γε οὐx
dvauiä tö övöματι τῶν πραότων τοῖς πολλοῖς, άλ
65 Ad yaogìg è£ετάόm, ÀijQov °) où πολὺν *) τοίς γε
£x τοῦ δμοίον σφαγησομενοις ἐφεQεν. άvτ' ἐx£tvov
δά δὴ ἐτεga xtxi τέvv òvóy£Qij , xalxeg μηδεμίαν
τόν προτégaov ύπερβολήν (άς γε xai ἐδόκει) λι
L.829.ztóvrov, oùx άλίγα σύτοῖς σvvrjväzôn.
7O 'Etl μèv yàQ τοῦ Σύλλον ο? τέ τι δgòvreg,
*) τῆς τε τόλμης πρόσχημα, άτε xai ztgóvov τοῦ
τοιούτον πειρόμενοι, xai oùx èx tQoßoväs, ἐποι
oῦντο- καί διὰ τοῦδ' jrrov τέ πλείω xaxotgóxog,
ota oùx èx ztQovoias, ôåÀ' èx dvvtvyias , ἐπραττον -
75 xaì ot πάσχοντες, ἐαπιναίαις τε καί *) àvrjxoùotous
gvuqoggis regutiavrovres , δαστένην τινὰ ἐκ τοῦ
&v£λπιστον τόν παῦρν ἐλαμβανον. . τότε δ}
πέντα μέν τά προτολμηδέντσ, ot μέν, αὐτοῦ χει
IL. B. qovgyjoavreg , ot òè, ίδόντες, οί δ' άxoj yoùv *) ύττο
go yυφ άxgußoövtes , aro//.& yoùv èv τφ διὰ μέσον,
vj tgogòoxig tóv όμοίων, ot μέν, ός δgdoovg,
**) argogeatuvoijoavres, ot δ', ἀς πείσοντaι, προσδεισαν
τεg: èxeivot τε πλείστην άτοπίαν τί τε ζηλάσει

m) τό y8] tj ye, X. τότε, R.

n) èvsvör.g&v] ἐνενόησαν Med. a. £vvorjgeusv , L. quod sane
praestat. St.
o) où παρά τάς σφ. vulgo, [et in Med. a. b.] Delet ob N.
et deinde pro lijgov του πολι}ν, ponit Aijgov οὐ πολύv. qnae
emendatio valde se commendat. Mialui tamen prius où non de
lere prorsus, sed in πον mutare. Re. In oùv mutandum prius
ov), et deinde λήgóv πον πολὺν servandum. R. Sed v.
not. 14. * St.
p) ἐπεῖ] πλήν, Od. Sumit nempe in antecedentibus negantem
sententiam ov παgijλλαζεν. Sed hoc magis confirmor, [legen
dum esse arov.

q) τοῖς τε] τοῖς ys , L. quem secutus sum. St.

r) τας τε τάλμας] Sine dubio mutandum in τῆς τε τόλμης, L.
*Qdozr, u« accipio non de praetextu, sed exordiô, vel veniamine
 ILIBER XLVII, CAESAR OcTAVIANUS. TRIUMVIRI. 481

longe plurium nomina, quod etiam plures essent qui A. U.c.

proscriberent, inscripta tabulis hisce fuerunt. In eo ?**•
quidem discrimen aliquod fuit inter has et superio
rum temporum caedes: quod, cum optimatium mo
mina mon promiscue inter plebeios relata, sed expo
sita seorsum fuissent, non multum erroris ex simili
tudine nominum nasceretur , quinam essent truci
damdi. Sed loco huius commodi, non pauca mova
eaque acerbissima iis contigerunt mala, quantumvis
ad Syllanas calamitates mihi] addi posse videretur.
4. Nam qui sub Sylla eas caedes peragebant, ex
cusare se aliquo modo praetextu audaciae, quam in
novo, ac non ante aut perpetrato aut praemeditato
facinore adhibebant, poterant: quo fiebat, ut pleraque
minus malitiose, nimirum mom tam consulto, quam
fortuito facerent: qui vero interficiebantur, ii subitis
et inauditis malis obruti, casus suos eo lenius fere—
bant, quod ex insperato obtigissent. Hoc autem tem
pore, quum Syllanae tempestatis facinora alii ipsi
peregissent, alii vidissent, alii certis testibus accurate
didicissent ; accidit, ut interim dum exspectarent si
milia, alii multa, quae addituri essent prioribus illis,
excogitarent, alii maiorum malorum in metum com
iicerentur. Et illi quidem aemulatione superioris
aetatis facinorum, studioque cruciatus nova quadam
primo. Sequentia ferri quidem possunt; sed tamen melius di
œtum viderétur έτε μη πρότον. Re. Deinde xal τό οὐκ ἐκ προ
ßovììs, scil. ovgßaivov, R. Equidem nihil mutandum putavi,
ihisi quod auctore L. τῆς τε τόλμης scripsi. Quare etiam inter
pretationem Latinam, quam Re. τgόσχημα de tentamine primo
explicans, mutaverat, ex editione Leuncl. recepi. St.
s) dvrjxovovous] Forte dvrjx£grous, Od. Sed illud magis ad
rem.

ss) ύποyὐφ] jtoyviq Med. a. b. quam formam ego praetu

lerim. St.
s *) ποοσεπινοήσαντες — πλείστην] ποοεπινοήσαντες, oi 8' dis
z. argoöeigovrsg , ítqαττον και ἐπασzov. £x£ivoi τε ydg 7:1£iovrjv,
R. Etiam atqogsr. et atgogôgigovves ferri potest. Vult enim
τὴν τῶν παοτ£gov δυσχεgóv όπεQßo1rjv (p. 528. extr.) ostendere.
Re. in Addendis.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. Hh
 482 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟ ΜΑΝΑΕ

των προτέρων έργων, ) και τή απ' αυτών ες το

85 καινώσαί πως τα επιβουλεύματα εξ επιτεχνή
σεως, παρείχον και οι έτεροι πάνθ' όσα πα
θείν έδύναντο λογιζόμενοι, πολύ ταίς ψυχαίς
και προ των σωμάτων, ως και εν αυτοίς ήδη
όντες , ") διεκναίοντο.
L. C. Κάν τούτω χαλεπωτέρως ή πρίν απήλλασσον,
91 και διότι τότε μεν μόνοι οι τού Σύλλου, *) τών τε
R.494 περί αυτόν δυνατών εχθροί διώλοντο, των δε δή
φίλων αυτού τών τε άλλων ανθρώπων ουδείς, εκεί
νου γε κελεύσαντος, εφθάρη ώστε " έξω τών
95 πάνυ πλουσίων, (τούτοις γάρ ουκ έστιν ότε ειρήνη
προς τον ισχυρότερον εν τοις τοιούτοις γίγνεται) οί
γε λοιποί έθάρσουν εν δε δή ταϊς δευτέραις
ταύταις σφαγαίς, ουχ όπως οι εχθροί αυτών, ή
και οι πλούσιοι, αλλά και οι πάνυ φίλοι και
παρά δόξαν εκτείνοντο. άλλως μεν γαρ ή τις ή
1 ουδείς ές έχθραν απ' ιδίας τινός αιτίας τους αν
L. D. δράσιν εκείνοις, ώς και σφαγήναι προς αυτών,
εληλύθει τά δε δη κοινά πράγματα , και αι
των δυναστειών διαλλαγαί , και τας φιλίας τάς
5 τε έχθρας τάς σφοδράς αυτούς επεποιήκεσαν,
πάντας γάρ τους τό πέλας **) συναραμένους τέ
τι και συμπράξαντας , εν πολεμίου μοίρα οι
έτεροι ετίθεντο και ούτω συνέβαινε τους αυ
τους και φίλους τινι αυτών και *+) εχθρούς πάν
10 τως γεγονέναι ώστε εν ώ ιδία έκαστος τους
επιβουλεύσαντάς οι ήμύνετο , και τους φιλτά
L. Ε. τους κοινή συναπώλλυσαν εκ γαρ των προς
αλλήλους πραγμάτων τό , τε οικειωθεν σφίσι
και το αλλοτριωθεν εν λόγω ") τινί τιθέμενοι,
15 ούτε τον εαυτού *) τις αυτών εχθρόν τιμωρή
t) και τη απ' αυτών] Deesse credo nomen aliquod substanti
νum. Νam repeti superius ζηλώσει νίπ commode potest. •tudio,
Χ. guasi σπουδή intelligens. Re προθυμία νε! δεινότητι deest.
Β. Paulo post in Μed. a b. κενώσαι pro καινώσαι legitur. St.
Μox forte επιτεχνήσει legi possit, pro εξ επιτεχνήσεως. Re.
n), διεκναίοντο] Ita RS. recte, διεκναίοιντο, ΤΗS. vitio typo
εταΡhico, ut arbitror, guod incautius secutus erat L.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI, 483

arte intentandi, plurimas indignitates exercebant: hi A. U.c.

autem, quum reputassent omnia, quae sibi evenire ?**•
possent, maximos amimo dolores, illaesis etiamnum
corporibus, tanquam iam in iis malis constituti, per
cipiebant.
5. Iam in eo quoque nunc peius cum ipsis age
batur, quod sub Sylla memo, nisi ipsius, et eorum,
qui gratia apud ipsum valebant, hostes perierunt ;
nemo autem amicorum eius, aut caeterorum homi
num illius iussu occisus est; ita ut reliquis mihil me
tuendum esset, si a locupletissimis discesseris; quippe
quibus in huiusmodi casu nihil contra vim potentio
rum tuti est. At in secunda hac internecione non
inimici modo triumvirorum, aut divites, sed etiam
amicissimi, praeter opinionem caesi sunt. Quippe
etsi perpauci caeteroquim privatis de causis in trium
virorum odium incidissent, ut iis ea res necem af
ferret; tamen publicae res, et dominationum permu
tationes, multis vehementes, ut amicitias, ita inimi
citias contraxerant. Quicunque enim proximum sibi
ex triumviris vel studio, vel facto suo adiuvisset;
statim inimici loco reliquis habebatur. Ita usu ve
mit, ut iidem homines partim amici alicuius eorum,
partim hostes utique essent: effectumque, ut dum
eorum quisque suos inimicos ulcisceretur, universi
summos quorundam amicos de medio tollerent. Et
enim quum pro iis, quae ipsi contra se invicem ege
rant, et sociorum suorum et adversariorum unusquis
que rationem aliquam haberet; non poterat tamen

x) τόν τε] verba quae sequuntur usque ad alterum τῶν τε

transsilierat librarius, umde ad tempus erepta Dioni, nunc ex
cod. Med. a. ap. Gronov. p. 123. et V. a. restituuntur.
xx) ovvagau£vovg] avvaugau£vovs Med. a. St.
xf) ézôgoùs] ἐτ£gφ £zôqoös, R.
y) vvv}] μηδεν}, Od. Videtur alienum.
z) τ}ς αὐτῶν 3y8q6v] Sic V. a. et Med. a. quod et confirmat
Xiph. Vulgo [et in Med. b.] αὐτῶν quasi redundans omittitur,
Hh 2
 484 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ R Ι Α Ε Η Ο Μ Α Ν Α Ε.

σασθαι, φίλον ετέρου όντα, έδύνατο , μή αν

τιδιδούς άλλον και εκ της των γεγονότων όρ
γης, της τε έπειτα υποψίας , παρ' ουδεν
" * την του εταιρικού σωτηρίαν προς την του
2ο διαφόρου τιμωρίαν ποιούμενοι , βαδίως σφάς
L. 330.αντεδίδοσαν.
Κακ τούτου " τούς τε φιλτάτους αντί των εχθί
στων αλλήλοις προέβαλλον, και " τους πολεμιωτάτους
25 αντί των εταιρoτάτων, τούτο μεν, ίσους προς ίσους,
τούτο δε, ") ανθ' ενός πλείονας, ή και αντί πλειόνων
ελάττονας ήλλάττοντο τά τε άλλα εν αγοράς τρό
πω ποιούμενοι, και υπερβάλλοντες, ώσπερ εν πρα
τηρίω, ει μεν είς τις ενός τινος αντάξιος, ώστ' ισο
80 μοιρείν, ευρίσκετο, απλή ή αντίδοσις εγίγνετο όσους
δε δή αρετή τις, ή αξίωσις, ή και συγγένεια ανετί
μα, " αντί πλειόνων απώλλυντο. άτε γάρ εν εμφυ
R.495.λίοις πολέμοις, και πολλώ μεν χρόνω, πολλαίς δε
": και πράξεσι") γενομένοις, συχνοί και τους πάνυ
L. Β. συγγενέσι κατά το στασιωτικόν προσεκεκρούκεσαν.
86 αμέλει τώ τε Αντωνίω και ο θείος Λούκιος
Ι" Αντώνιος] Καίσαρ, και τώ Λεπίδω ο αδελφός
Λούκιος Παύλος, επεπολέμωντο αλλ' " ούτοι μεν
εσώθησαν, τών δε δη άλλων πολλοί και παρ' αυ
40 τοις τοίς τε φίλοις και τους αναγκαίοις, ύφ’ ών
περ ") ες τά μάλιστα και σωθήσεσθαι ") και τιμη
θήσεσθαι προσεδόκων, εσφάγησαν, όπως γάρ μη
δείς στερηθήσεσθαι των άθλων ") φοβηθείς, (ότι
D. C. τους επί του Σύλλου φονεύσαντας τινάς, " ο Κά
45 των ο Μάρκος ταμιεύσας απήτησε πάνθ' όσα επ'
αυτοίς ειλήφεσαν) ) ήττον τινά αποκτείνη, πρoηγό

α) ανθ ενός] τινος addit Μed. a. Re. Paulo post, ηλάττοντο

babent Μed. a. et b.
h) γενομένοις] scil. πολέμοις. Εo enim necessario refertur,
ηon ad πράξεσι. Ιgitur Ρerperam omnes Dionis editiones exhi
Βent γενομέναις Βe, γενόμενοι, /acti, constituti, impliciti, R.
Μox συγγενεύσι Μed. a. b. St.
c) Αούκιος, Αντώνιος Καίσαρ] Μedia dictio inepte inserta est,
Χ. Vel Ρro Αντώνιος reponendum "Ιούλιος Ρalmer. v. not. 19.
Re. Deinde Λεπίδω, και ο αδελφός Μed. a. b. St.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 485
poemas de inimico suo, qui alteri amicitia erat ium- A.U.c.
ctus, sumere, nisi alium vicissim amicum suum al- ?**•
terius vindictae concederet. Quem quidem haud gra
vate concessit, quum ira praeteritorum, ac suspicio
futurorum efficeret, ut prae ulciscendi adversarii cu
piditate salus sociorum nihili duceretur.
6. Itaque invicem gratificaturi, amicissimos suos
pro iis, quorum odio flagrabant; et summos inimi
cos pro sociis coniunctissimis, modo aequali numero,
modo plures pro umo, vicissimque pro pluribus pau
cos permutaverunt: quum alia more fori agentes,
tum etiam auctionantes, ut fieri sub hasta solet. Si
cubi unus alii pretio par esse existimaretur, simplex
fiebat permutatio: qui vero ob virtutem aliquam, aut
dignitatem, aut propinquitatem maioris pretii cense
bantur, eorum interitus plurium mece compensabatur.
Nam, ut fieri im bellis civilibus solet, quae longo
tempore variisque actionibus gesta sunt, complures
etiam inter genere proximos offensae in factionibus
inciderant. Sic Antonii, L. Caesar, avunculus eius,
ILepidi, frater L. Paulus hostis fuerat. Verum hi qui
dem incolumes evaserunt: reliquorum multi ab ami
cis suis ac necessariis, a quibus vel maxime serva
tum se ac honoratum iri speraverant, interfecti sunt.
Nam me qui segniores ad occidendum essent, veriti
me statutis praemiis privarentur, quod M. Cato, quae
stor cum esset, a satellitibus Syllamae saevitiae repo

d) ἐς τὰ μάλιστια κα) σωθήσεσθαι κα\ τιμηθήσεσθαι] Sic cod.

Med. a. Vulgo, [et in Med. b.] xal r& μάλιστά σοδήσεσθαι etc.
quae tolerari possent, misi tutius esset codicem integriorem
quam mutilatum sequi. Verba nempe quae sequuntur, usque
ad gregnôrjosg8crt, desiderabantur in Dionis editionibus, resti
tuta nunc ex cod. Med. a. apud Gronov. p. 126. et V. a.
e) qoßn ßelg] Forte qoßn8i, Gronov. 1. 1. et Od. Sed vide
emendationem sequentem.
f) jrrov] Sic omnino emendandum illud corruptum j töv,
quod nexuim turbat, qui hic est: άπαις μηδεις, στερηόησεαῦαι
*tjv άόιων φοβηδεῖς,^ jttov ruvg dnoxrëtvm. Hinc parentbesi
intermedia secrevi. Re. Melius hoc videtur, quam Gronovii l.
1. ratio, qui p. 127. particulam j pro £va accipit. St.
 486 Γ) ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟ RΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

ρευσαν ότι ε) ουδένα αυτών ες τα δημόσια γράμ

ματα εσγράφoυσι. ") τούς τε ουν άλλους ετοιμό
τερον διά τούτ' έσφαζον, " και τους ευπόρους,
50 ει και μηδενί αυτών απήχθοντο. παμπόλλων τε
γαρ χρημάτων δεόμενοι, και ουκ έχοντες οπόθεν
άλλοθεν τάς επιθυμίας των στρατιωτών αποπλη
ρώσωσι, κοινήν τινα κατά των πλουσίων έχθραν
L. D. προέθεντο. και άλλα τε διά τούτο πολλά
55 παρηνομήθη , , και ** παιδίσκοντινά ες εφή
βους εσήγαγον, ίν' ώς ες άνδρας ήδη τελών
") αποθάνη.
Ταύτα δε έπράττετο μεν υπό τε του Λεπίδου
και υπό του Αντωνίου μάλιστα (πρός τε γαρ
60 του Καίσαρος του προτέρου επί μακρότατον ") τιμη
θέντες, και εν ταις αρχαίς ταις τε ηγεμονίαις
επι πλείστον γενόμενοι, πολλούς εχθρούς είχον)
" έδόκει δε και υπό του Καίσαρος, κατά την
της δυναστείας κοινωνίαν, γίγνεσθαι, επει, αυτός γε
65 ουδέν τι συχνούς αποκτείναι εδεήθη, τή τε γάρ
L. Ε. φύσει ουκ ωμός ήν, και εν τοις του πατρός
ήθεσιν ενετέθραπτο, προς δ' έτι νέος τε ών, και
άρτι ες τα πράγματα παριών, ούτ' άλλως αν
ανάγκην πολλούς σφοδρώς μισείν είχε, και φι
7ο λείσθαι ήθελε σημείον δε, ότι αφ' ού της τε
προς εκείνους συναρχίας απηλλάγη, και το κρά
τος μόνος έσχεν, ουδέν έτι τοιούτον έπραξε και
L.331.τότε δε ουχ όσον πολλούς *) ουκ έφθειρεν, αλ
R.496.λά και - έσωσε πλείστους τοίς τε προδούσι τους
75 δεσπότας ή τους φίλους, χαλεπώτατα, και τους
συναραμένοις τισίν, επιεικέστατα έχρήσατο. τεκ
μήριον δέ ") Τανουσία , γυνή επιφανής, τον
g) ουδένα αυτών (cum interiectis) εσγράφουσι] Quanquam ex
cusari haec possunt, melius tamen forte legas ουδέν αυτών εσ
γράψουσι.
Ιh) τούς τε] τούτους τε, Μed. a. male.
i) αποθάνη] αποφανή, V. b. male , Sic et paulo post τιμω
ρηθέντες, pro τιμηθέντες. Re. Proxime praecedens' εις in ές
mutavi. St.
 ILIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 487

poscerat omnia quae acceperant: praedixerunt, se mi- A. U.c.

hil eorum in publicas tabulas relaturos. Propterea ?**
cum in aliis mecandis inventi sunt promptiores, tum
vero in locupletibus, etsi nequaquam eos odissent.
Enimvero cum multa admodum triumviri pecunia
opus haberent, neque aliter militum desideria ex
plere possent, communiter omnibus divitibus inimi
citiam indixerant. Ea ratione inter multa alia, quae
contra leges acta sunt, puerum etiam quemdam im
ephebos retulerunt, ut, quasi vir iam esset, interfici
ab ipsis posset.
7. Haec praecipue agebantur ab Lepido et Anto
nio, quod diutissime a Caesare, seniore illo, in ho
nore habiti, ac in multis magistratibus provinciisque
diu versati, inimicos habebant multos. Videbantur
tamem, ratione societatis in dominatu, etiam a Cae
sare fieri : qui caeteroquin mulla re compellebatur ad
multos occidendos; quod esset natura nequaquam
crudeli, ac patrios mores a puero edoctus: praeterea
iuvenis adhuc, et recens ad res gerendas progressus,
qui neque necessitate adactus graviter odisset multos,
et amari ipse cuperet. Id hinc constat etiam, quod
postquam eos collegas habere dominationis desiit, ac
solus rerum summam obtinuit, nihil in posterum hu
iusmodi egit : quinimo eo ipso tempore mon modo
haud multos interfecit, sed et plurimos conservavit :
gravissime in eos statuens, qui dominos aut amicos
prodidissent: summa autem benigmitate utens in illos,
qui eosdem adiuvissent. Cuius exemplum evidens
est, quod adducam. Tanusia, mulier illustris, ma

k) ojx £q)$eug£v] Ita vulgo. Confirmat Z, p. 5oi. Sed cod.

Peir. omisso ojxT habet ἐφόειgev. Same praecedens ovz 8ao»
per se significare potest non täntum non, sine addito alio oùx.
Ita apud optimos scriptores Graecos, et ipsum Diomem p. 679. A.
ob Bgerrovol' οὐχ όσον ἐνέδοσαν, ἀλλὰ και μάλλον πρὸς τήν τε
μωgtάν αὐτοῦ ἐπισννέστησαν. Sed comtra Dio p. 332. E. où;
Ę où xQo£8aowe zów gtigavra etc. Re. Paulo ante, ἐπQαζεν
ecl. a.
1) Tavovola] Tavvota, Xiph. Tagovotw, W. b. Haec Re.
Paulo ante Med. a. dat ovvaugoqu£vous. -
 488 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ R Ι Α Ε RΟΜ Α Ν ΑΕ .

άνδρα ** Τίτον ") Ουίνιον επικηρυχθέντα, το μεν

πρώτον ες κιβωτόν ") παρά απελευθέρω τινί Φιλο
80 ποίμενι κατέκρυψεν, ώστε και πίστιν του τεθνηκέ
ναι αυτόν παρασχείν μετά δε τούτο δημοτελή
εορτήν, ήν συγγενής τις αυτής ποιήσειν έμελλε,
L. Β. τηρήσασα , τόν τε Καίσαρα διά της Οκταουίας
της αδελφής ες το θέατρον μόνον των τριών
85 εσελθείν διεπράξατο κανταύθα ") εκπηδήσασα,
τό, τε πραχθέν αγνοούντί οι εμήνυσε , και
την κιβωτόν αυτήν εσκομίσασα , εκείθεν τον
άνδρα εξήγαγεν, ώστε τον Καίσαρα θαυμά
σαντα , πάντας μεν αυτούς αφείναι, (και γάρ
9ο τους συγκρύψασί τινα θάνατος προείρητο) τον
δε "") δή Φιλοποίμενα *" και ες την ιππάδα κα
τατάξαι.
L. C. "+) Εκείνος μεν ουν πολλούς, όσους γε και ηδυνή
θη , διεσώσατο ό, τε Λέπιδος τώ τε αδελφό
95 τό Παύλω *" ες Μίλητον εκδράναι επέτρεψε,
και προς τους άλλους ουκ απαραίτητος ήν.
*" ο δε Αντώνιος ώμώς και ανηλεώς ουχ ότι τους
εκτεθέντας, αλλά και τους επικουρήσαί τινι αυ
των επιχειρήσαντας έκτεινε τάς **) τε κεφαλάς
σφών , ει και σιτούμενος ετύγχανεν, επεσκόπει,
1 και επι πλείστον της τε ανοσιωτάτης και της
οικτρoτάτης αυτών όψεως ενεπίμπλατο. και ή τε *7."
Φουλουία πολλούς ") μεν και αυτή και κατ'
L. D. έχθραν, και διά χρήματα , και έστιν ούς ου
6 δε γιγνωσκομένους υπό του ανδρός, έθανάτωσεν.
ενός γούν τινός κεφαλήν ιδών, είπεν, ότι τού
τον ουκ ήπιστάμην. . ώς "") δ' ουν *" και ή του
Κικέρωνός ποτε εκομίσθη σφίσι, (φεύγων γαρ
και καταληφθείς εσφάγη)") ο μεν Αντώνιος πολ
10 λά αυτό και δυσχερή εξονειδίσας , έπειτ' έκέ

rn) Ουίνιον] Οουίνιον, L. marg. Ιούνιον, Αppian. vide n. 24.

η) ες κιβωτόν παρά απελευθέρω) ες κιβωτόν, είτα παρά απε
λευθέρω, Χiph.
ο) εκπηδήσασα] εσπηδήσασα, Χίph. [et Μed. a. b.]
oo) δή a Μed. a. ahest, St.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 489

ritum suum, T. Vimium, proscriptum, primo in arca A. U.c.

quadam apud Philopoemenem libertum deposnit oc- ?***
cultatum, ita ut fidem fecerit, eum mortem obiisse:
post observato tempore, quo ludi publici a quodam
suo cognato erant faciendi, opera Octaviae, sororis
Caesaris, effecit, ut ex triumviris solus Caesar im
theatrum iret. Eo ipsa insiliens, rem Caesari inscio
aperuit: arcam inferri iussit, virumque inde extraxit :
itaque Caesar miraculo rem habens, omnibus ipsis
veniam dedit : (nam iis quoque, qui occultassent ali
quem proscriptum, mors proposita erat) Philopoeme
nem vero etiam inter equites retulit.
8. Neque tantum Caesar, quam potuit, plurimos
conservavit; sed Lepidus quoque fratri suo Paulo
concessit, ut Miletum aufugeret, et erga reliquos
non inexorabilem sese praebuit. Sed Antonius cru
deliter, ac citra omnem misericordiam, non proscri-.
ptos modo, sed eos quoque, qui opem ferre alicui
horum ausi fuissent, trucidavit : eorumque capita,
vel inter cibum capiendum, inspexit, ac se diutis
sime nefario isto ac miserando spectaculo exsatiavit.
Fulvia vero multos ipsa quoque morte affecit, alios
ob inimicitiam, alios propter pecunias, nonnullos
etiam viro suo munquam cognitos. Qui quum unius
aliquando eorum caput inspiceret; ,,Hunc quidem,
inquit, ego non noveram.** Quum tandem Cicero—
nis quoque allatum caput esset, (is enim in fuga de
prehensus ac iugulatus fuerat) Antonius multis in
eum atrocibus conviciis invectus, caput pro rostris

o+) èxeivos] RS. [et Med. a. b.] male £xelvovg. Re. Mox
*j8vvij$n pro ἐδυνήδn scribendum putavi. Vid. ad p. 154. B. et
274. C. St.
o*) re] rs y&g vult Reiske. St.
p) μάν] abest a Med. a. b. et Z. [φολονία Coisl. et hic et
alias.]
pp) δ' οὐv] yoöv Coisl. St.
q) ó μέν] ούν addit Med. a. perperam.
 490 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ R Ο ΜΑΝ Α.Ε.

λευσεν αυτήν εκφανέστερον των άλλων έν τό βή

ματι προτεθήναι ίν όθεν κατ' αυτού δημηγο
ρών ήκoύετο, ενταύθα *" μετά της χειρός της
L. Ε. δεξιάς, ώσπερ απετέτμητο , oρώτο ή δε δή
15 Φουλουία ές τε τας χείρας αυτήν, πριν απο
κομισθήναι, εδέξατο, και *** εμπικραναμένη οι και
R.497.έμπτύσασα , επί τε τα γόνατα επέθηκε , και
το στόμα ) αυτής διοίξασα, τήν τε γλώσσαν
εξείλκυσε, και " ταίς βελόναις, αίς ες την κε
2ο φαλήν έχρήτο , κατεκέντησε , πολλά άμα και
μιαρά ) προσεπισκωπτουσα, και ούτοι δ' ουν
όμως έσωσάν τινας , παρ’ ών γε και πλείω
L.332.χρήματα έλαβον , ή τελευτησάντων εύρήσειν ήλ
πισαν και ίνα γε μή κεναι ") αι εν τοις
25 λευκώμασι χώρα των ονομάτων αυτών ώσιν, ετέ
ρους αντενέγραψαν, πλήν γε ότι " τον θείον
ο Αντώνιος, πολλά της μητρός της εαυτού της
Ιουλίας ικετευσάσης , αφήκεν , ") ουδέν άλλο
χρηστον ειργάσατο.
80 ** Πολύτροποι μεν ούν διά ταύτα αι σφαγαι,
πολυειδείς δε και σωτηρίαι τισιν εγένοντο. *) συχνοί
μεν γαρ και πρός των φιλτάτων απώλoντo, ") συ
χνοι δε υπό των εχθίστων εσώθησαν άλλοι σφάς αυ
τους απέκτειναν, άλλους αυτοί οι επελθόντες, ως
85 και ") φονεύσαντες, απέλυσαν προδόντες δέ τινες
L. Β. δεσπότας , ή και φίλους, εκολάσθησαν, και έτεροι
δι' αυτό τούτο ετιμήθησαν οι τε περιποιήσαντές
τινας, οι μεν δίκην έδοσαν, οι δε και γέρα έλα
βον οία γαρ ουχ ενός ανδρός, αλλά τριών, πρός
40 τε την επιθυμίαν τήν εαυτού εκάστου, και προς το
ίδιον συμφέρον πάντα ποιoύντων, και μήτε τους
αυτούς εχθρούς ή φίλους, ήγουμένων, σωθήναι
*) τε πολλάκις όν ο έτερος απολέσθαι, και φθα
r) αυτής] αυτή, ήρεα, φuod auget diritatem facinoris, R. Sta
tim διοίξασα, διανοίξασα, Χiph. Ζ.
s) προσεπισκωπτουσα] επισκωπτουσα, Χiph. Ζ.
t) αι] Εx Μed. a. additum.
u) ουδέν άλλο χρηστόν ειργάσατο] Οmittuntur a Μed. a. Νο
linι tamen pro glossemate haberi.
 LIBER XLVII, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 491

pomi iussit, magis conspicuo, quam caetera, loco : A. U.c.

ut quo de loco contra ipsum concionatus Cicero au- 7'**
ditus fuisset, ibi caput eius cum dextra, quae pari
ter amputata fuerat, conspiceretur. Fulvia autem id
caput manibus arreptum prius, quam illuc deporta
retur, insultans amarulentis verbis, et conspuens, ge
nibus suis imposuit: oreque eius aperto, linguam ex
tractam acubus, quales comendo capiti adhibere so
lebat, compunxit, additis crebris ac turpibus oppro
briis. Ea tamen, maritusque eius, nihilominus salu
^ tem nonnullis dederunt, accepta maiori ab ipsis pe
cunia, quam quantam caesis ipsis reperturos se spe
raverant, in eorumque locum, ne vacua in tabulis
proscriptionis nominum horum spatia essent, alios
retulerunt. Neque quicquam ab Antonio est benigne
actum, nisi quod avunculum suum, matre sua Iulia
summis id precibus efflagitante, dimisit.
9. Interim variis modis et iugulati sunt multi,
et servati: multi ab amicissimis caesi, multi ab im
imicissimis erepti : alii se ipsos occiderunt, alios ipsi
percussores immissi, tamquam occisos, incolumes di
miserunt. Quidam eorum, qui dominos prodidissent
aut amicos suos, supplicio, alii ob id ipsum honori
bus affecti: itemque qui salutis aliquibus auctores
fuissent, partim poenas dedere, partim praemiis ad
fecti sunt. Videlicet quum non unus aliquis, sed
tres viri omnia, pro sua quisque cupiditate, proque
commodo proprio, agerent, et mec amicos, nec in
imicos eosdem haberent; ac saepenumero eum sal
vum esse, quem alii perire, vellent; saepe eum per

x) ovyvo} μεν y&g] Sic Med. a. ovzvol δε, vulgo, [et Med. b.]
y) ovzvoi 88] Ex eodem Med. a. [et Ven. qui etiam, xgì ad
diderunt,] pro vulgato xal ovyvoi. . Mox υπό τῶν ἐz8igtov,
Med. a. et V. b. quod bene réspondet superioribus zgós vóv
qu1r&vaov. Vulgo, jztó róv èyêgêv.
yy) φονεύσαντες] φονεύσοντες, R.
z) τε πολλάκις] Sic Med. a. no11dxus ys, vulgo, [et in Med. b.
Mox ό ante §regog a Med. a. abest.]
 492 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ RΙ ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

ρήναι αυ δν ο έτερος περιγενέσθαι ήθελε, σπουδα.

45 ζόντων, πολλά και ποικίλα συνέβαινεν , ώς
L, C, που και ευνοίας ή μίσους πρός τινα έχοντες
ήσαν.
Εγώ ούν, το μεν πάντα αυτά ακριβώς καθ'
έκαστον επεξελθείν , παραλείψω (πάμπολύ τε
50 γαρ έργον αν είη, και ουδέν μέγα τη συγγραφή
παρέξεται ) ά δε αξιομνημόνευτα μάλιστα είναι
νομίζω , διηγήσομαι τούτο μεν γαρ, ες σπή.
λαιον τίς τον δεσπότην κατακρύψας , ") είτ’
" επειδή και ώς καθ' ετέρου τινός μήνυσιν απο
55 λείσθαι έμελλε , τήν τε εσθήτα προς αυτόν ήλ
λάξατο, και μετ' αυτής τους επιούσιν, ώς και
L. D. αυτός εκείνος ών , προαπήντησε, και εσφάγη,
και ούτως οι μεν απετράποντο , ") νομίσαντες όν
εβούλoντo πεφονευκέναι ο δε, απελθόντων αυ.
R.498.τών, ") ετέρωσε διέφυγε, τούτο δε, άλλος τις
61 την σκευήν ομοίως άπασαν προς τον δεσπότην δι
αλλάξας , αυτός τε ες . " φορείον κατάστεγον
εσήλθε, και εκείνον") διφροφορείν έποίησε κάκ
τούτου καταληφθέντες, ο μεν ουδ' οφθείς εφο
65 νεύθη , ο δε , ώς τις σκευοφόρος , διεσώθη.
και ταύτα μεν εκείνοι , ") εξ ευεργεσίας τινός
L. Ε. προυπαρχούσης σφίσι, τοις εύ ποιήσασιν αντα,
πέδοσαν " στιγματίας δέ τις ουχ όσον ου
πρoέδωκε ") τον στίξαντα, αλλά και πάνυ προθύ.
7ο μως έσωσεν ως γούν υπεκκομίζων ποι αυτόν
έφωράθη, και εδιώκετο, απέκτεινέ τέ τινα εντυ.
χόντα οι κατά τύχην, και την στολήν αυτού τώ
δεσπότη δούς , τον μεν επί πυράν επέθηκεν,
αυτός δε τήν τε εσθήτα και τον δακτύλιον του δε,
75 σπότου λαβων , απήντησε τους διώκουσι και
L. 333 πλασάμενος ώς και φεύγοντα αυτόν απεκτονώς,

a) είτ' επειδή και ώς] Sic scripsi pro vulgato είτ' επειδή ως etc.
Αdductus sum partim cod, Peir gui και inserit, guod et rg
ctius indicat Valesius, sed tamen ως relinquit, pro quo ως
scribendum esse stili Dionei peritus facile agnoscet.
b) νομίσαντες] νομίζοντες, Χiph.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 493

dere, quem superstitem esse reliqui cupiebant: sicut A. U.c.

varie illi, vel bene, vel male, certis hominibus vo. 7*'•
lebant, ita varios quoque casus eorum evenire me
cesse fuit.
1 o. Quos omnes ego singulatim et accurate scri
bendo persequi omittam, rem et operosam, et mi
hil magnopere huic historiae conducentem: quae ve
ro memoratu potissimum digna arbitror, ea recen
sebo. Herum quidam suum in cavernam abdiderat,
quem quum indicio alieno nihilominus periturum
animadverteret, vestem cum eo suam permutavit,
herilique cum habitu percussoribus prior occurrit, ac
pro suo ipse hero occisus est: herus autem, aversis
percussoribus, quum se eum, quem voluissent, in
terfecisse crederent, post eorum discessum alio effu
git. Alius quidam, similiter omni habitu cum do
mino suo permutato, ipse in lecticam opertam se
; coniecit, in eaque ab suo domino gestatus est. Qui
ubi deprehensi essent, servus me visus quidem ab
iis iugulatus est; dominus autem, tamquam famulus

; aliquis esset, dimissus. Hi quidem benefactoribus

suis, ob praecedentia quaedam in se merita, gratiam
retulerunt. Caeterum quidam servus stigmaticus, tan
: tum abfuit a prodendo domino suo, qui ei stigmata
inusserat; ut eum paratissimo potius animo periculo
eriperet. Quum enim eum aliquo clanculum vellet
deferre, ac deprehensus esset, persequentibus eum si
cariis, quemdam obvium sibi forte factum obtrunca
vit, vesteque huius domino suo tradita, cadaver ro
go imposuit: ipse sumta veste annuloque herili , per
secutoribus occurrit, commentusque est, herum fu
bb) ἐτόρωσε] ἐτ£gog£ rm Cofsl. St.
c) διφQoq)ogsiv] Sic HS. et L. monente Xyl. ex Xiph. διφο
Qsiv vitiose RS. [ut διφgogsiv Med. b.]
d) ££ svjsgysaiag τινός] Sic V. a. Med. a. et Xiph. Vulgo
êê desideratur.
e) τόν στίζαντα] τόν δεσπότην τὸν στίζαντα, Xiph. quod forte
Dionis etiam fuit, siquidem et Z. τόν στίζαντα συτόν δεσπότην,
habet. Sed is rem pâulo aliter exponit his verbis: αός ygg gjv
axsôïögagws *jj δεσπότμ, και διακάδαι ἐyvo , ἀπἐκτεινs etc.
 494 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

επιστεύθη έκ τε τών σκύλων και εκ των στιγμάτων

και εκείνόν τε άμα έσωσε, και αυτός ετιμήθη.
ταύτα μεν ουν ες ουδεμίαν ονόματος μνήμην ανή.
8ο κει. ") Οσίδιον δε δη " Γέταν ο υιός, εκφοράν
δή τινα αυτού ώς και τεθνηκότος σκευάσας, εξέ
σωσε. "7 και Κύϊντον Κικέρωνα τον ε) του Μάρκου
αδελφόν ο παίς εξέκλεψε , και όσον εφ' εαυτό
έσωσεν, αυτός μεν γαρ και κατέκρυψε τον πατέρα,
85 ώστε μη ευρεθήναι, και στρεβλωθείς επί τούτω πά
σαις βασάνοις, ουδέν εξελάλησε μαθών δε εκείνος
το γιγνόμενον, και θαυμάσας τε άμα τον παίδα
L. Β. και ελεήσας, ήλθεν εθελοντής ες το εμφανές, και
αυτός εαυτόν τους σφαγεύσι παρέδωκεν,
90 Αρετής μεν δή και ευσεβείας τοσαύτα τότε επι
φανή έργα εγένετο. ") " Ποπίλιος δε δή Λαινάς
τον Κικέρωνα τον Μάρκον απέκτεινε, καίπερ ευερ
γέτην αυτού εκ συνηγορήματος όντα, και ίνα γε
μη ακουόμενος μόνον, αλλά και ορώμενος, πίστιν
95 του πεφονευκέναι αυτόν λάβη, " εικόνα εαυτού
πλησίον της εκείνου κεφαλής εστεφανωμένην έθηκε,
και το όνομα και το έργον αυτού επιγεγραμμένον
Ι.. C. έχουσαν, και ούτω γε και τώ Αντωνίω διά τούτ'
ήρεσεν , ώστε και χρήματα πλείω των επηγγελμένων
λαβείν, Μάρκος δε Τερέντιος "") Ουάρρων ήδίκησε μεν
R.499.ουδεν, όμωνυμος δε δή τινι των επικεκηρυγμένων,
2 " πλήν μιάς προσηγορίας, ών, και δείσας μή τι
κατά τούτο, "οία και ο Κίννας, πάθη, εξέθηκε
γράμμα αυτό τούτο δηλών (έδημάρχει δέ ) και
5 ο μεν διατριβήν και γέλωτα επί τούτω """) ωφλίσκανε.
το δε δή αστάθμητον του βίου και εξ εκείνου
ετεκμηριώθη , ότι Λούκιος μεν Φιλούσκιος, υπό
L. D. τε του Σύλλου πρότερον επικηρυχθείς , και
διαφυγών , ές τε το λεύκωμα αύθις τότε εσε
1ο γράφη , και απέθανε, Μάρκος δε Ουαλέ

f) Οσίδιον] Sic scribendum esse docuit F. vide p., 678. D.

67ο. , Ε. Οσίλιον, Ρeir. . Vulgo, (et in Μed.. a. b.] Οσιαίον,
quod est etiam apud Χiph. [ubi in Coisl. est oσία.]
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI, 495

gientem a se occisum: creditumque id ei ob exuvias A. U.c.

et stigmata fuit. Itaque et herum servavit, et ipse 7***
honore affectus est. Sed horum quidem momina. non
extant. Hosidium autem Getam filius, fumere eius,
tanquam defuncti, parato, meci subtraxit. Q. Cice
romem, Marci fratrem, filius furtim subduxit, ac
quantum in ipso fuit, servavit. Nam et occultavit
patrem, me inveniri is posset: et quum in quaestio
nem adductus, omnibus tormentis interrogaretur, mi
hil enuntiavit: sed pater, re cognita, miratus simul
ac miseratus filium, ultro in publicum prodiit, ac se
occisoribus exhibuit.

1 1. Haec sunt virtutis et pietatis illustria exem

pla. Popilius contra Laenas Marcum Tullium Cice
ronem occidit, quamquam eius beneficio, causam pro
se dicentis, usus. Isque, ut Ciceronem occidisse
non ex sermone tantum , sed re etiam aliqua sub ad
spectum cadente, crederetur, suam ipsius imaginem
prope caput Ciceronis coronatam collocavit, inscri
pto suo nomine ac facinore. Quod adeo gratiam An
tonii ei conciliavit, ut maiorem ab eo promissa pe--
cuniam acceperit. M. Terentius Varro, tribunus plebis
tum temporis, eandem cum quodam proscripto appella
tionem, uno excepto agnomine, gerens, quum alioquim
nihil contra triumviros deliquisset ; veritus, ne idem
sibi quod Cinnae accideret, edito scripto eam rem
declaravit : hocque eo mactus est facto, ut iocis ri
suque agitaretur. Incertitudinem autem vitae huma
mae L. Philuscíus demonstravit, qui ante a Sylla
proscriptus, quum periculum evasisset, tum denuo
proscriptus, et occisus est. At M. Valerius Messala,

g) τοῦ M&gxov] Xiph. addit, τοῦ δrjrogos.

h) IIortuos] Sic emendavit X. pro vnlgato IIόπιιος, [quod
etiam Med. a. b. dant.] Similis error fragm. CLX.
hh) Oj&6&ov] Où&qov Coisl.
hhh) e3q)1towwv£] σφΆioxavev Med. a. Postea 4ovowuos Med.a. b.
pro 4ovxuos. St. -*-
 -

496 D IONIS HISTORIAE R O M ANAE

quog ** Megga\äg, *) ύπό του 'Avrayvlov 6avaro

8eig , oùz δπως ἐν άσφάλεια διεβίω , dλλὰ
xai ** ύπτωτος ἀντ' ἐκείνου σύτου ύστερον άπε
8ety£n. ούτως ἐκ τε τόν άπορωτέτων πολλοῖ
15 περιyiyvovtav , xaì èx τῶν δαρσούντως ἐχόντων
oùx èλάττους ἀπόλλυνται* xai διά τούτο zQrj μη
τε ἐς τὸ ἀνάλπιστον *) atqδς τάς αὐτίκα σνμφοράς
IL. E. £xtàfjrre68at τινα , μήτε ἐς τό άφρόντιστον ύπό
τοῦ παραχαῖμα περιχασοῦς ἐπαige0èaw , άλ' ἐς
20 τὸ μέσον ἐπ' ἀμφότεga τ)ν ἐλπίδα τοῦ μάλ
1οντος τιδόμενον , ἀσφαλεῖς ἐφ' ἐxdτεga τοῦs
Àoyισμοὺς ποιεῖσύαι. -

Kazi τότε **) oùv ταῦτέ τε ούτως ἐy£v£ro, xcxi

arλεῖστοι μέν τῶν μή πQoyQccg £vtov διά τε ἐχόρczv
95 xai διά ygrjuarcz atagatóλοντο, πλεῖστοι δέ τῶν
άπvxrjQvyô£vrcov οὐχ ότι περιεyÉvovro , ἀλλά xaì
L. 334.xgrj£ov aÙ$us, xai τινες aùrûv xaì àgyès §oyov.
ij δ' άνάχαδgnóvg 6φίσι ** argóg t8 tòv Bgoù
τον, και πρὸς τὸν Káøøιον, τόν τε *) Σά§
80 ατον ἐyiyvEto* xal o? yε πλείονς πQός τοῦτον
*) 6vyxavêq)vyov. vavtzgyεῖν τε γάρ τgότεQov
atq89Eig , xtxl zgóvov τινὰ ἐν τῆ δαλάσσμ δυ
vnδείς, loyvv τε οἰκεῖαν , xal τεg tijs ágzijs με
vέ τοῦθ' ύπὸ τοῦ Katoagog *) στεgnô Eig , xs
35 Qusßáλετο. xαῖ τύν Σixeâtav xata6yojv , £r£ιδ'
djg xal °) èxeivq) £xExrjQvyy£n, aî te άλλαι σφα
vaì èytyvovro , πλεῖστον τοῖς δμοlοις σvvjgaro.
vj yàg 'Ita Alg èyyvêev Égoguóv , διέπεμπεν
£ς τε τjv 'Pwjurjv xaì èg τάς άλλας πόλεις, τὰ

i) ύπό του 'Avtovtov 8ovato8els &v] Haec verba vitiata sunt,

et hoc emendari modo debent : èv rois jrtd rov 'Avraoviov δα
vgro$siduv öv, L. Nullam equidem video huius mutationis ne
cessitatem ; nisi quod ûv, prâeeunte cod. Med. a. delevi. Nec
enim huic particulae dubitandi locus hic est, qnia {}avaro8*}ς
nom significat semper, morte affectum , sed et morti addictum,
seu capitis damnatum , ut p. 1 y 9. A. Re. Paulo ante Med. b.
dat datéêavsv. Infra Med. a. dvt' aùroù èxeivov. St.
k) πρός τάς αὐτίκα συμφοράς] Sic emendavit L. vulgatum,
πρὸς αὐτίκα ονμφοgάς. Pugnat pro L. et linguae ratio, `et co
dex Med. a. quo minus haesitavi in recipiendo.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI, 497
■*;
quum esset ab Antonio morti addictus, non modo A. U.c.
— tuto supervixit, sed etiam in ipsius locum postmo- 7**
dum consul est creatus. Adeo multi ex summis pe
: riculis evadunt incolumes, et non pauciores, quum
maxime suo statui fidant, intereunt. Quamobrem
consentaneum est, meque nos ad subitas calamitates
;
animo ita percelli, ut omnem spem proiiciamus ; ne ;
que laetis in praesentia rebus usque adeo efferri, ut
nihil provideamus: sed exspectationem futuri ex ae
quo in utramque fortunam dirigere, et tutum im
utramque partem consilium capere.

1 a. Praeter haec quae tum accidisse diximus,

multi eorum, qui proscripti non fuerant, propter di
vitias suas, inimicitiasve, perierunt: multi ex pro
scriptis non modo necem evitavere, sed post etiam
in patriam reversi sunt, ac nonnulli magistratus
quoque gesserunt. Hi autem se fere ad Brutum Cas
siumque, aut ad Sextum Pompeium, recipiebant.
Ad Sextum vero plerique: ei enim prius classis im
perium fuerat commissum, quumque aliquamdiu po
tentiam in mari obtinuisset, etsi post a Caesare erat
ea praefectura spoliatus, tamen proprias sibi vires
paraverat : Siciliaque occupata, quum proscriptus ipse
quoque inter reliquos esset, caedesque istae fierent,
multum hominibus eiusdem fortunae profuit. Quippe
haud procul ab Italia classem tenens in statione, Ito
mam et ad alias civitates mittebat, qui non solum

Κk) oJv] yoùv Med. a. St.

1) Σ#£orov] Σg;rov, L. marg. Mox o? ve Med. a. b. St.
m) ovyxat£qºvyov] xaräyvyov, Xiph.
m) orsgrj6eis] Sic et Z. dποστεgnôris, V. a. Med. a.
o) cjs xai £xstvq £*£xngùvên] Reponendum, .dis wgl. £xetvos
4πεκngùzôn, L. Sed £x£ivgº häbet etiam Z. αυτφ , Xiph. .Et
haec structura sermonis Graeca est, et Dioni atque Xiphiliuo
familiaris. Additur alias Dativo personae cum verbo activo,
Accusativus rei, v. g. zgriuata , £gvatov èrtuxngvogtuv tuvi.
Unde hic cum verbo passiv6 subintelligendus Nominativus, δά
wczros.
Dionis -1{om. 1fi.t. Tom. II. I i
 498 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤ Ο R Ι ΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

τ. Β. τε άλλα τους τινα περισώσασι ") διπλάσια

R.500." των τους φονεύσουσι προκειμένων, επαγγελ
λόμενος, και αυτοίς εκείνοις και υποδοχήν και
επικουρίαν και χρήματα και τιμάς υπισχνούμε
45 νος, όθεν περ συχνοί προς αυτόν ήλθον.
Αριθμόν γάρ ούτε των προγραφέντων, ούτε των
φονευθέντων, ή και διαφυγόντων, " * ουδε νύν έγραψα,
ότι πολλοί μεν, τών το πρώτον ες τα λευκώματα
εγγραφέντων, ") απηλίφησαν, " πολλοί δε ύστερον
50 αντ' αυτών ενεγράφησαν και τούτων γε ουκ ολί
γοι διεσώθησαν, και άλλοι συχνοί διεφθάρησαν και
αυτούς " ουδε πενθείν τισιν εξουσία ήν, αλλά πολ
λοι και εκ τούτου παραπώλoντο και τέλος, ώς τό,
Ι.. C. τε πεπλασμένον αυτών πάν αι συμφοραί εξενίκων,
55 και ουδείς ουδε των πάνυ ανδρικών αντικαρτερείν προς
"") αυτάς έδύνατο, αλλ' έντε τοις άλλοις πάσι και έρ
γοις και λόγοις έσκυθρώπαζον, και εν τη αρχή του
έτους, "*) ου έμελλον (ώσπερ ειώθασιν) εορτάσειν, εκε
λεύσθησαν "" διά προγραφής ευθυμείσθαι, θάνατον
6ο όφλήσοντες αν μη πειθαρχήσωσιν ούτω που, ως και
επ' αγαθοίς, τους κοινούς κακούς "" χαίρειν ηναγκά
ζοντο. και τι τούτο είπον, οπότε και εκείνοις (τους
L. D. τρισίν ανδράσι λέγω) άλλα τε , " ως ευεργέταις
και σωτήρσι της πόλεως γεγονόσι, και τούς στε
65 φάνους τους πολιτικούς εψηφίσαντο, ου γαρ, ότι
τινας εφόνευον, αιτίαν έχειν ήξίουν, αλλ' ότι μή
πλείονας, προσεπαινείσθαι ήθελον και πρός γε τον
δήμον " φανερώς ) ποτε είπον, ότι ούτε την
του Μαρίου του τε Σύλλου ωμότητα, ώστε και μι
7ο σηθήναι, ούτ' αυτήν του Καίσαρος επιείκειαν, ώστε
και καταφρονηθήναι, και απ' αυτού και επιβουλευ
p) διπλάσια) και διπλάσια, L. Αlternm membrum, praemisso
και , sequitur: και αυτοίς εκείνοις etc. Unde hic termere και in
trιψίitur. Re... Paulo ane, in Μed. a. b. et Ven. est ές τε την
"Ρωμην φuod reeepi. Vμlgo τε deest. Ει post άλλα, in qιιο
ex sequen ibus επαγγελλόμενος subauditur, και inserit R. quae
ratio magis mihi probatur q am Leunclaviana. St.
Φ) απηλείφεσαν]. απειλήφεισαν, RS. guasi ab απολαμβάνω.
Μutavit hoc in απηλείφείσαν, ΗS. et sic απηλείφεσαν habet
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRl. 499

duplum eius mercedis, quae , erat occisoribus propo- A. U.c.

sita, ei qui aliquem proscriptorum saluti asseruisset, ?**•
suo nomine pollicerentur; sed et hospitium proscri
ptis, auxilium, pecuniamque et honores a se promit
terent: unde multi ad eum se contulerunt.
13. At numerum ut proscriptorum, et occisorum,
ita et elapsorum , me nunc quidem consignare pos
_ sum. Nam multi primo in isto albo propositi, de
inde deleti ; multi etiam postea in eorum locum in
scripti sunt : quorum complures mortem effugerunt,
multi autem alii etiam perierunt. Cumque occisos
me lugere quidem cuiquam liceret. multi ob eam
quoque rem interierunt. Denique quum calamitates
omnem hominum simulationem vincerent, ac ne for
tissimi quidem iam iis resistere possent, sed moesti
tiam tum in aliis omnibus dictis et factis praeferrent,
tum in anni etiam ipsius initio, quum esset festum
de more celebrandum, per edictum iussi sunt laeto
esse omnes animo, quique id non fecissent, eis mors
est constituta. Itaque coacti sunt in communibus
malis, quasi rebus in laetis, gaudere. Quamquam
quid hoc referre oportuit ? quum triumviris istis, et
alios honores, veluti benefactoribus ac servatoribus
urbis, et coronas quoque civicas decreverint. Neque
enim ii' culpari volebant, quod interfecissent aliquos;
sed insuper laudari, quod non plures occidissent : et
aperte aliquando ad populum dicebant, se neque Ma
rii Syllaeque crudelitatem imitari voluisse, ne odio

cod. Med. a. et V. a. ex quibus restituta etiam nunc Dioni

sunt sequentia, πολλο δέ όστ£gov dvr' αὐτῶν ἐvsyQdqyrjoav, vel
dvr&v&ygäqnoav, secundum V. a. Re. Vid. Gronov. p. 129.
Prius illud R. emendat dπηλείφόησαν, vel c'xnlsiqonoovTin ao
risto secundo pass. verbi άπαίείφειν. Atque hoc recepi, sed
ita, ut dznlignoav scripserim. ' Conf. Lobeckii Parerga ad
Phrynichum p. 572. St.
qq) αυτάς] αυτά Med. a. Infra idem cum Med. b. habet xu
δασχύσωguv. St.
q *) oj] Immo vero j, vel £v. Non ammum, sed initium
£nni, solebant £ogrã$euv, festa hilaritate celebrare. R. Sequens
fiu£λλον in ἐμελλον mutavi. v. ad p. 45. C. St.
• r) xorà] ex V. a. praetuli vulgato τότε.
Ii 2
 500 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε R Ο Μ Α Ν ΑΕ

θήναι, έζηλώκασι τοιαύτα μεν περί τας σφαγάς

εγίγνετο.
L. Ε. Πολλά δε δή και άτοπα και περί τας των
75 άλλων ουσίας συνέβαινε, καίτοι ") ταις τε γυναιξί
ταις των φονευομένων τας προίκας , και τους
τέκνοις τους μεν άρρεσι το δέκατον, ταϊς δε θη
λείαις το εικοστόν της εκάστου σφών ουσίας δώσειν,
Ι.335.ώς και δή δίκαιοι φιλάνθρωποί τε όντες, επηγγεί
8ο λαντο. αλλ' ούτε ταύτα πλην ) ολίγων εδόθη,
τά τε των λοιπών ) και πάνυ πάντα αδεώς επορ
θείτο. τούτο μεν γαρ, ενοίκιον ενιαύσιον πασών
τών τε εν τώ άστει και των εν τη άλλη Ιταλία
οικιών, ών μεν εμεμισθώκεσάν τινες , όλον, ών
85 δε αυτοί ώκουν , εξ ημισείας , προς την της
καταγωγής αξίαν, εσέπραξαν τούτο δε, τους
τα χωρία έχοντας, το ήμισυ των προσόδων αυ
των αφείλοντο και προσέτι και τους στρατιώτας
R.501 τήν τε τροφήν παρά των πόλεων, εν αίς εχεί
L. Β. μαζον, προίκα λαμβάνειν έποίησαν, και κατά
9ι την χώραν, ως επί τα δεδημευμένα , τά τε
των ανθισταμένων έτι , διαπέμποντες , (και γάρ
εκείνους, ότι μή εντός της προρρηθείσης σφίσιν
ημέρας μετέστησαν , πολεμίους εποιήσαντο) πάντα
95 και τα λοιπά προσδιήρπαζον, ίνα γάρ και προ
των έργων τους μισθούς έχοντες , πάν το πρόθυ
μον σφίσι παρέχωνται , " ταύτά τε αυτούς
πράττειν επέτρεπον, και πόλεις, χώρας τε δώσειν
υπισχνούντο και επί τούτω και γεωνόμους όμου,
και οικιστάς ") αυτούς προσαπέδειξαν το μεν ουν
Ι.. C. πλήθος των στρατιωτών τούτοις ανηρτώντο των δε
2 δή λογιμωτέρων τους μεν τους κτήμασι τους των
απoλλυμένων εδελέαζον, τα μεν επευωνίζοντες, τα
δε και προίκα σφίσι χαριζόμενοι, τους δε και ταίς
5 αρχαίς ταις τε ιερωσύναις αυτών ετίμων, όπως
γάρ αδεώς αυτοί τε τα κάλλιστα και των χωρίων
rr) ταίς) γάρ praemittit R.
s) πλην ολίγων) Forte ολίγοις, Οd.
 ILIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 501
haberentur: neque Caesaris clementiam, ne in con- A.U.C.
temptum adducti, exinde insidiis peterentur. 7 i i.

14. Hunc ad modum peractis caedibus, multa

etiam circa reliquorum facultates turpiter acta sunt.
Nam quamvis uxoribus interfectorum dotem, liberis
autem eorum masculis decimam, vicesimam femellis
partem bonorum se reddituros promiserant, ut et iu
sti et clementes viderentur : tamen neque haec, nisi
paucis quibusdam, repraesentata sunt, et reliquorum
etiam bona omnia impune direpta. Primum enim
non Itomae tantum, sed et per totam Italiam, pre
tium annuum conductionis aedium, ab iis quidem,
qui conductitias habitarent, totum ; ab iis, qui pro
prias habitarent, dimidium, pro aedium aestimatione,
exegerunt. Deinde semissem redituum iis, quibus
praedia essent, ademerunt. Praeterea iusserunt, ut
militibus alimenta ab iis urbibus, in quibus hiema
bant, gratuito suppeditarentur. Dimissi etiam sunt
per agros, velut in bona proscriptorum et adhuc sibi
resistentium, qui reliqua adeo omnia diriperent. Nam
qnod nonnulli intra praedictum diem non destitissent
ab incepto, hostes iudicati fuerant. Suos autem mi
lites, quo paratiores ad omnia eos haberent, si mer
cedem ante labores accepissent, haec agere permitte
bant : iisdemque urbes et agros se daturos recipie
bant : quin et agris dividendis, et condendis urbibus
qui praeessent, constituebant : eaque ratione vulgus
militum sibi devinxerant. Caeterum primores partim
praediis occisorum inescarunt, ea vel vili pretio, vel
gratis omnino tribuentes; partim magistratibus sacer
dotiisque eorum honorarunt. Ut autem tuto praestan
tissima praedia atque aedificia ipsi occupare, ac qui
•
t) wcz) av&vv πάντα] πάνυ addidi ex Med. a.
u) cxjrojs, vulgo, [et Med. a. b.] σύτοίς , L. marg. Sed ma
nifesta est emendatio, quam non veritus sum admittere in tex
tum. Ne enim cxùroùs, ipsos milites, dividundis agris et con
demdis urbibus praefectos putes, obstat, quod de gregariis mi
litibus hic sermo.
 502 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε Κ ΟΜ Α Ν Α Ε

και των οικοδομημάτων λαμβάνωσι, και εκείνοις

όσα βούλονται διδώσι, προείπον, μηδένα τών άλλων
μή ") ωνησείοντα ες το πρατήριον απαντάν ει δε
10 μή γε, θνήσκειν τον τούτο ποιήσαντα, και εκεί
Ι. Γ). νους γε ούτω μετεχειρίζοντο, ώστε τι *) καταφωράν,
και πλείστου όσου αγοράζειν, ών έχρηζον, και διά
τούτο "μηδ' ωνητιάν έτι.
Περί μεν ουν τα κτήματα τούθ' ούτως εγίγνετο.
15 ") τάς τε αρχάς τάς τε ιερωσύνας των θανατωθέν
των, ου προς το νομιζόμενον εκ των νόμων, αλλ' ώς
που και έδοξεν αυτοίς, *) έδοσαν και υπάτους, του
μεν Καίσαρος την αρχήν απειπόντος, (ής γάρ ού
τως επεθύμησεν, "* ώστε και πολεμήσαι δια ταύτην,
ΣΟ " ταύτης έκών εξέστη)" του δε συνάρχοντος αυ
τού μεταλλάξαντος, " άλλον τέ τινα, και τον Ουεν
τίδιον τον Πούπλιον, καίπερ στρατηγούντα, απέ
Ι. Ε. δειξαν ές τε την στρατηγίαν αυτού των αγορανο
μούντων τινά έσήγαγον, και πάντας μετά τούτο τους
25 στρατηγούς, πέντε ημέρας έτι ") άρχοντας, παύσαν

τες, εκείνους μεν ες τάς ήγεμονίας των εθνών έστειλαν,

ετέρους δε αντ' αυτών αντικατέστησαν νόμους τε τους
μεν απήλειψαν, τους δε αντενέγραψαν και συνελόντι
ειπείν, και τάλλα πάντα όπως ") ποτέ και έδόκει αυ
Ι.386.τοίς έπρασσον. των μεν γαρ επικλήσεων των επιφθόνων,
81 και διά τούτο καταλυθεισών, ουκ αντεποιήσαντο τα δε
δή πράγματα, πρός τε το βούλημα και ") προς το επι
θύμημα το εαυτών, διήγον, ώστε ") χρυσόν την του Καί
σαρος μοναρχίαν φανήναι. τον μεν ουν ενιαυτόν εκείνον
35 ταύτα τε ούτως εποίησαν, και νεών τώ τε "" Σαράπιδι
και τη "Ισιδι εψηφίσαντο.

w) ωνησείοντα] Fort. ωνητιώντα. Νam activum ωνέω, ωνήσω

in nsu non fuit. Pierson. ad Μoerid. p. 14. Sane paulo post
est ωνητιάν. St.
x) καταφωράν] Ηaud dubie perperam legitur, , Χ. Αbsqne
causa id putat Χyl. Locus non recte traductus ab eo finit, L.
ώστ'εί τι καταφωρώεν legit Wa. Sed Pe. probat νulgatam le
otionem et hanc Leunclavii versionem : μt aliφuid corum πνεπι
τετιf , φuibu» ήpsi, opu" ε»»et , idque prerio illi maximo compara
rφmt. Denique R. locum mutilum putat, et sic supplendum:
ώστε και τους πλουσίους άμα καταφωράν, και όσου πλείστου αυ
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 503
bus vellent, dare possent; edixerunt, ne quis eorum, A. U.C.
qui cupidus emendi non esset, ad hastam accederet : ***
qui secus fecisset, eum morte mulctatum iri. Qui
vero venissent, eos ita tractabant, ut cum deprehen
derent quaedam , quibus haberent opus, ea, plurimi
emere cogerentur: quo fiebat, ut deinde emendum
sibi nihil statuerent.
15. Hac ratione ut in praediis vendendis ageba
tur, ita interfectorum magistratus ac sacerdotia, non
ex praescripto legum, sed suo arbitrio aliis tribue
runt. Quum Caesar consulatu se abdicasset, quem
adeo appetitum, ut bellum eius adipiscendi causa
susciperet, tum ultro deponebat : cumque et collega
eius decessisset : P. Ventidium licet praetorem, cum
alio qnodam, consulem creaverunt, praeturamque eius
aedili cuidam tradiderunt. Omnibus deinde praetori
bus magistratum, quem quinque adhuc dies gesturi
erant, abrogaverunt: iisque in provincias emissis,
alios in eorum locum substituerunt: leges alias anti
qmarunt, alias pro iis statuerunt: utque uno , verbo
dicam, caetera omnia pro arbitratu suo egerunt.
Nam etsi nomina invidiae obnoxia, ac propterea
etiam abrogata, sibi mom vindicabant, tamen sum
mam rerum pro mutu libidineque sua administrabant
ita, ut imperium Caesaris aureum fuisse ostenderint.
Haec igitur eo anno gesserunt, ac praeterea templum
Serapidi Isidique decreverunt.
vojg roteiv dyogd3suv. Paulo ante Med. a. dat 8v/jasuv pro
£}vrjgx£vv, Med. b. ποιήσοντα pro ποιήσαντα. St.
y) rás vs dgyds] τέs òè gozàs , L.
z) £8ogav] διάδοσαν, V. a. Med. a. {Mox &reirrövrsc Med. a.]
a) άgzovrog] &g§ovtas, L. qupd tamen mondum capio, Od.
Mihi sàtis próbatur. Re. Mox ijysuovias Med. a. b. pro ijyεμο
vstas. St.
b) 3rog ποτε και ἐδόκει] Addidi xal ex Med. a. quod stilo
Dionis est conveniems.
c) argdg rd ἐπι8.] τό additum ex Med. imo ex RS. et HS.
Solus enim L. omiserat. -

d) ygvgóv] Ita et Xiph. concretum pro abstracto, cuius exem

pla vide apnd Hemsterhusium ad Lnciam. T. I. p. 46o. neque
àdeo necesse, ut L. iubet, reponere zQvgjv. Zomaras explicat
per zqnavijv p. 5o2. C.
•
 504 ΙD Ι Ο ΝΙS ΗΙSΤ ΟΚΙ ΑΕ R. Ο Μ Α Ν Α Ε.

Β. 502. Τού δε δή Λεπίδου του Μάρκου, του τε

Πλάγκου του Λουκίου υπατευσάντων, " λευκώματα
") αύθις εξετέθη, θάνατον μεν μηδενί έτι φέροντα,
Ι. Β. τάς δε ουσίας των ζώντων αποσυλώντα, προσδεό
4ο μενοι γαρ χρημάτων, άτε πολλά μεν και πολλοίς
στρατιώταις *) προοφειλήσαντες, πολλά δε και επί
τοις γιγνομένοις δι' αυτών δαπανώντες, πολλώ δε
έτι πλείω ες τους προσδοκωμένους πολέμους ανα
λώσειν νομίζοντες, ήργυρολόγουν, ου μην αλλά ") το
45 τών τελών, των πρότερον μέν ποτε καταλυθέντων,
τότε δε αύθις επαναχθέντων, ή "" και εκ καινής
προσκαταστάντων, τό, τε τών συντελειών, ας πολ
Ι. C. λάς μεν επί τη γή, πολλάς δε και επί τοις οι
κέταις επράττοντο, μετρίως πως τους ανθρώπους
5ο έλύπει το δε δή τους και εφ' όποσονούν έτι ου
μόνον των βουλευτών ή και των ιππέων, αλλά
και των εξελευθέρων, και ανδρών ομοίως και γυ
ναικών, ευπορούντας , ες λευκώματα εσγραφήναι,
και " δεκατείαν τινά καινήν δεκατευθήναι, σφόδρα
55 πάντας ηνίασε, τώ μεν γαρ λόγω το δέκατον
της ουσίας παρ' , εκάστου σφών επράχθη , έργω δε
ουδε το δέκατόν τινι κατελείφθη. : επειδή γάρ ου
L. D. ρητόν τι αργύριον πρός τήν των κτημάτων αξίαν εσε
νεγκείν εκελεύσθησαν, αλλ' επ' αυτούς αι τιμήσεις
6ο των σφετέρων έγένοντο , κακ τούτου ώς ουκ ορθώς
αυτά τετιμημένοι διεβάλλοντο, και τα λοιπά προσ
απωλλυσαν.
Ει δ' ούν τινες τούτό πως διέφυγον, αλλ'
τύπό τε τών **) τάξεων ες στενον κατακλειόμενοι,
65 και αργυρίου δεινώς σπανίζοντες, πάντων και αυ
τοί τρόπον τινά απεστερούντο και μέντοι και
έτερόν τι τoιόνδε , βαρύ μεν και ακούσαι,
βαρύτατον δε πραχθήναι , εγένετο. τώ γάρ
βουλoμένω σφών εδόθη , πάσης της ουσίας
Ι. Ε. εκστάντι, το τρίτον μετά ταύτα αυτής απαιτή
dd) λευκώματα αύθις εξετέθη] Ε regione horum verborum in
margine Μed. b. scrιptum est eadem manu: λευκωματα τα μετ'
εξουσίας προστάγματα St.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 505

m 6. M. Lepido et L. Planco Coss. iterum tabulae A.U.c

7 1 2.
proscriptionis propositae sunt, memini tamen mortem Lepido
inferentes, sed vivos facultatibus spoliantes. Cogen II. et
dae enim erant pecuniae, quibus habebant opus, ut P}'go
COSS.
qui multas iam multis militibus ante deberent, et
magnos sumptus iis in rebus, quas tum per milites
agebant, facerent ; maioresque adhuc impensas ad
bella, quae erant prae manibus, requiri existimarent.
Enimvero vectigalia, quae partim prius abrogata,
tum denuo in usum reducebamtur, partim mova prio
ribus addita instituebantur ; itemque collationes, quas
multas de agris mancipiisque exigebant, mediocrem
tantum hominibus molestiam afFerebant: id potius
vehementer omnes dolebant, quod qui divites adhuc
utcunque essent, non senatores tantum, equitesve,
sed liberti etiam, tam mulieres quam viri, albo in
scriberentur; quodque movae quaedam decimae iis
imperarentur. Nam verbo quidem decima pars bono
rum ab unoquoque eorum exigebatur, quum re ipsa
nemini ne decima quidem eorum pars relinqueretur:
quod nom certa quaedam pecuniae summa pro ra
tione facultatum pendi iuberetur, sed quivis suas
ipse facultates aestimare cogeretur: ac deinde quasi
non vere suum censum professus esset, delatus, etiam
reliquum perderet.
17. Quod malum si qui effugissent, tamen per
ipsas exactiones in arctum redacti, quum argenti
magna esset apud eos penuria, sic etiam quodam
modo omnibus suis rebus spoliabantur. Erat et aliud
quoddam, auditu grave, re ipsa gravissimum inven
tum. Concedebatur ei, qui ultro bonis suis omnibus
cessisset, ut tertiam deinceps partem eorum posset
repetere. Id vero erat, neque recipere quicquam, et

e) προσοφειλήσαντες] προοφειλήσαντες, L. qnod recepi. St.

„*°);? τῶν] τό
tit. St.
μέν τῶν Med. a. sed Med. b. τό μ}ν omit
e *) ταζεων] συντάζεων, R.
 506 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙSΤ Ο R Ι Α Ε Κ Ο Μ ΑΝΑΕ

71 σαι τουτ' έστι μήτε τι λαβείν, και ") προσ

έτι και πράγματα σχείν, οπότε γάρ βία τα
δύο μέρη φανερώς έσυλώντo , πως αν το τρί
τον απέλαβον, άλλως τε και ελαχίστου αυτών
75 πωλουμένων, τούτο μεν γαρ, πολλών άμα απο
κηρυττομένων, και των ανθρώπων των πλειόνων
και άχρύσων και αναργύρων όντων, των δε λοι
πών "* μη τολμώντων , ώς και εχόντων τί,
αγοράσαι , ίνα μή και εκείνο προσαπολέσωσιν,
L.337.αι τιμαι ανείντο. ε) τούτο δε, τους στρατιώ
81 ταις πολύ παρά την αξίαν πάντα επιπρά
σκετο. ώστε των μεν ιδιωτών ουδείς ουδέν, ό,
τι και άξιον ειπείν, διεσώσατο, προς γαρ
R.508.αυ τοις άλλοις, ές τε το ναυτικόν οικέτας,
85 ει και μή είχόν τινες , ωνούμενοί γε εδίδοσαν,
και τάς όδους οικείοις οι βουλευταί δαπανήμα
σιν επεσκεύαζον, μόνοι δε δή οι τα όπλα έχον
τες υπερεπλούτησαν. " ουδε γαρ ουδε εξήρ
κει σφίσιν ούτε ή εε) μισθοφορία, και υπερεντελής
90 ούσα ούτε αι έξωθεν") επιφoραι, καίτοι παμ
πληθείς γενόμεναι ου τα αθλα των φόνων,
μέγιστα δή δοθέντα ουχ αι κτήσεις των χω
L. Β. ρίων, προικιμαίαι τρόπον τινά αυτούς υπάρξα
σαι ") αλλά και προσέτι οι μεν τας ουσίας
95 των τελευτώντων όλας και ήτουν και ελάμβα
νον , οι δε και ες τά των ζώντων έτι γερόν
των τε και ατέκνων γένη εσεβιάζοντο. ες το
σούτον γάρ της τε απληστίας και της αναισχυν
τίας εχώρησαν, ώστε τινά και "* την της Ατ
τίας της του Καίσαρος μητρός ουσίαν, *) απο
1 θανούσης τότε, δημοσία τε ταφή τιμηθείσης,
παρ' αυτού του Καίσαρος αιτήσαι.

f) προσέτι και] Ηaee duo verba addidi ex V. a. eademφue ha

bet et Μed. a. qui tamen pro praecedenti τι, minus bene τινα
praefert. Paulo ante μετά ταύτα αυθις legitur apud Ζ. pro
αυτης. -

g) τούτο δε) ότι addit Ν. neqne tamen supra, post τούτο μεν,
sequebatur ότι unde et hoc loco abesse debet. Re, Pro praece.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 507

insuper negotia sibi facessere. Qui cnim vi aperte A.U.C.

duabus tertiis suorum bonorum spoliati erant, quo- ?**
nam modo ii tertiam partem recepissent, praesertim
quum ea tam vili pretio venderentur? quod fiebat par
tim ex ea causa, quia multorum facultatibus simul
venum per praeconem propositis, ac plerisque auro
argentoque caremtibus, caeteris emere mihil audenti
bus, (ne, si quid possidere adhuc viderentur, id quo
que amitteremt) pretia omnium rerum imminuta
erant : partim quod militibus omnia longe infra pre
tium vendebantur. Itaque nemo civis privatus quic
quam alicuius pretii ex suis bonis retinere poterat :
quum ad onera caetera hoc quoque accederet, quod
servos ad classem, etiam emptos sua pecunia, si cui
mancipia non essent, dare; ac senatores vias suis
sumptibus curare cogebantur. Soli autem ii , qui ar
ma gerebant, divitiis abundabant. Neque enim com
tenti erant stipendio suo, quantumvis plus quam suf
ficienti; neque externis auctariis , quanquam pluri
mis ; meque caedium, quae ipsis dabantur, praemiis
amplissimis ; neque praediis , quorum ipsis possessio
nes gratuito propemodum obtigerant : insuper alii bo
ma defunctorum omnia petierunt atque impetrarunt,
alii vi sese in senum adhuc viventium, quibus liberi
non essent, familias ingesserunt. Eo denique insa
tiabilis avaritiae impudentiaeque progressi iam erant,
ut quidam bona Attiae matris Caesaris, quae tum de
functa publico funere honorata fuerat, ab ipso Cae
sare posceret.

dente gvstvro in Med. a. scriptum erat &vsivrav, sed eadem

manu correctnm dv&ivro.
gg) μισθοςpogio] μισθοςpogd. Differre mihi videntnr μισθο
qooqά et μισθοςpoqia. Illiid est ipsum stipendium militaré, hoc
τό mereri vel accipere stipendium. R.
h) ἐπιφοραι] Ita HS. et L. ex emendatione Xyl. pro ἐπιφθο
gcri , quod est apud RS. [et in Med. a. b.] Ceterum ut hic wat
vos sequitur, sic forte et supra debebat, pro xal ört,
j) άλλα xai προσάτι] xal addidi ex Med.'a.
}) &ποδανούσης τότε, δημοσία τε ταφή] Est iterum emendatio Xyl.
$tram receperunt sequentes, jjro ἀποδανούρης, τότε δὰ δημοάt;
** rtxyii, ut RS. exhibet. xal δημοσlς τε, Med. a. b.
 508 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

Ταύτα τε ούν ούτως ") οι άνδρες εκείνοι οι τρείς

Ι. C. εποίουν, και άμα και τον " Καίσαρα τον πρό
5 τερον εσέμνυνoν επι πλείστον, άτε γαρ της μο
ναρχίας εφιέμενοι, και προς αυτήν επειγόμενοι,
τούς τε σφαγέας αυτού τους λοιπούς οργή μετήε
σαν, ώς και εκ τούτου τήν τε άδειαν σφίσιν ών
εποίουν και την ασφάλειαν πόρρωθεν προπαρα
1ο σκευάσοντες και πάνθ' όσα ες τιμήν ") αυτώ έφε
ρε, προθύμως έπραττον, ες υποδοχήν του και
αυτοί ποτε των ομοίων αξιωθήναι και διά τούτο
τους τε εψηφισμένοις ήγαλλον αυτόν, και ") ετέ
ροις αυτόσε προσέθεσαν έντε γάρ τη πρώτη
L. D. του έτους ημέρα αυτοί τε ώμοσαν, και τους άλ
16 λους ώρκωσαν, βέβαια νομιείν πάντα τα υπ'
εκείνου γενόμενα. "" και τούτο και νύν "" * επί
πάσι τους το κράτος ") αεί ίσχουσιν, ή και επ'
αυτού ποτε γενομένοις , " και μή ατιμωθείσι,
2ο γίγνεται και "" ήρώόν οι έντε τη αγορά και εν
τώ τόπω, εν ώ εκέκαυτο, προκατεβάλλοντο. "" και
τι και άγαλμα αυτού εν ταις ιπποδρομίαις μεθ'
ετέρου Αφροδισίου έπεμπον, είτε νίκη τις ηγγέλθη
ποθεν, χωρίς μεν τώ κρατήσαντι, χωρίς δε εκείνω
25 και τεθνεώτι, "" τιμήν ιερομηνίας ένεμον. " τά τε
L. Ε. γενέσια αυτού δαφνηφορούντας και ευθυμουμένους
πάντας εορτάζειν ήνάγκασαν νομοθετήσαντες, τους
μεν άλλους τους αμελήσαντας αυτών, "* επαράτους
τώ τε Διί και αυτώ εκείνω είναι τους δε δή
80 βουλευτάς, τούς τε υιείς σφών, " πέντε και είκοσι
μυριάδας όφλισκάνειν, και (συνέβαινε γάρ εν τη
R.504αυτή ημέρα και τα Απολλώνεια "*) γίγνεσθαι) εψηφί
σαντο, τη προτεραία τα γενέσια αγάλλεσθαι 7* ώς

1) οι άνδρες εκείνοι οι τρείς] Sie Μed. a. magis graece quam

apήd ΗS. et L. οι τρείς άνδρες εκείνοι νε! nt apud RS. [et in
Μed. a. b.] οι τρεις οι άνδρες εκείνοι. Ειiam Ζ. οι άνδρες οι
τρεις εκείνοι. Re. Paulo post, επι πλείστον εσέμνυνoν Μed. a.
Ven.

ll) αυτώ] αυτού Μed. a. b. Ven. Μox, pro υποδοχήν, απο

δοχήν νε! προσδοχήν (hoc est προσδοκίαν) vel υπολογήν, id est,
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 509

n8. Praeter has actiones triumviri Caesarem quo- A.U.C.

que, superiorem illum, summis honoribus affecerunt. 7**
Nam et ipsi ad regnum adspirantes, et omni ad id
studio contendentes, superstites percussores eius im
festis animis prosequebantur, ut sibi suis in actioni
bus impunitatem, securitatemque in futurum para
rent. Proinde et quaecumque ad eius homorem spe
ctarent, prompte admodum agebant, quod iisdem
quoque se aliquando dignos iudicatum iri sperarent.
Itaque non modo decretis iam honoribus eum orna
verunt, sed alia ipsi quoque adiecerunt. Kalendis
; enim Ianuariis iure iurando sese aliosque obstrinxe
* runt, omnia eius acta se rata habituros: quod nostro
;e etiam num tempore fit pro omnibus summis impera
tr toribus, sive vivis, sive iam defunctis, nec infamia
notatis. Tum sacellum ei tanquam heroi, in foro, eo
i £7 in loco ubi crematus fuit, exstruere instituerunt.
--* Imaginem quoque eius in Circensibus certaminibus
quandam, cum alia Veneris imagine, invexerunt. Si
qua esset alicunde victoria munciata, supplicationes
sá seorsum pro victore, seorsum ipsi iam mortuo, decre
äi; verunt. Coegerunt omnes, ut natalem eius laureati
;ii et hilares celebrarent: addito sancito, ut qui haec
i f. neglexissent, execrationibus Iovi Caesarique ipsi ha
berentur devoti: si senator, aut filius senatoris, in
eo deliquisset, is mullam decies sestertium penderet.
Ac, quoniam die Caesaris matali Apollinares ludi fie
bant, pridie eius diei natalitia Caesaris peragi iusse

propterea quod jreloyi£ovro. R. Vel, si necesse sit mutare,

dπεκδοzr)v, ' Re. in Addendus. cui assentior. St.
m) xαι άτ£gous αὐτόσε παοσεθεσαν] Coacta sermonis structura.
£r*Qά coniicit Od αὐτότε habet V.Ta. [et Med. a.] quod imdi
cium forte praebet verioris lectionis, xai £r*ς α αὐ τδτε τgogá
δεσαν. Re. £rígous, ois (vel ά) μῦroi τότε προσέδεσαν. R. quod
verum videtur. St.
§ 4; m) τά xgátos g+} ioyovgwv] Vocem dei, stilo Dioneo plane
j; ? conveniemlem, addidi ex V. a. b. et Med. a.
§&v " m *) yiyvs69aw] &yεσθαι, R. At Xenophon , hist. Graec. IV.
-
£;
etc.
1. git. "Iσόμιά yiyvstas. VII, 4, 28. τά 'Oivamuw yiyvstai.
St.
gr*
 510 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ RΙΑ Ε Κ Ο Μ Α Ν ΑΕ

L.338.και λογίου τινός Σιβυλλείου απαγορεύοντος, μηδενί

85 θεών τότε, πλην τω Απόλλωνι, εορτάζεσθαι.
") Ταύτα μεν ουν αυτώ έδωκαν "" και την ημέ
ραν εν ή εφονεύθη, κυρίαν αεί ποτε έδραν βουλής
έχουσαν, αποφράδα ενόμισαν, τό, τε οίκημα, ενώ
εσφάγη, 7" παραχρήμα τε έκλεισαν, ") και ύστερον
4ο ες άφοδον μετεσκεύασαν και το βουλευτήριον το Ιού
λιον απ' αυτού κληθεν, παρά τω Κομιτίω ωνομασμέ
νω ώκοδόμουν, "" ώσπερ εψήφιστο, προς δε τούτοις,
απείπον μεν "" μηδεμίαν εικόνα αυτού, καθάπερ
θεού τινος ως αληθώς όντος, εν ταις των συγγενών
L. Β. αυτού εκφοραίς πέμπεσθαι όπερ εκ του πάνυ αρ
46 χαίου και τότε έτι εγίγνετο, απηγόρευσαν δε,
μηδένα 7" ες το ηρώον αυτού καταφυγόντα επ'
αδεία , μήτε ") ανδρηλατείσθαι, μήτε συλάσθαι,
όπερ ουδενί ουδε των θεών, "" πλήν τών επί του
5ο Ρωμύλου γενομένων, έδεδώκεσαν, καίτοι και εκείνο
το χωρίον ") ονόματι την ασυλίαν , μετά την των
ανδρών άθροισιν, άνευ τού έργου αυτής, έσχεν, ού
τω γάρ περιεφράχθη, ώστε μηδένα έτι τoπαράπαν
L. C. εσελθείν ες αυτό δυνηθήναι, τώ μεν δή Καίσαρι
55 ταύτ' έδωκαν. " ταις δε αειπαρθένοις, ραβδούχω
ενί εκάστη χρήσθαι ότι τις αυτών από δείπνου
προς εσπέραν οίκαδε επανιούσα ηγνοήθη τε και
ύβρίσθη. "" τάς τε αρχάς τας εν τη πόλει επί
πλείω έτη προαπέδειξαν, τούς τε επιτηδείους σφί
6ο σιν άμα δι' αυτών τιμώντες, και τα πράγματα
έπι μακρότερον ταις των αρξόντων διαδοχαίς κρα
τυνομενοι.
Πράξαντες δε ταύτα, Λέπιδος μεν αυτού, τήν
L. D. τε πόλιν και την άλλην Ιταλίαν διάξων, (** ώσ
65 περ είπον) υπέμεινε Καίσαρ δε και Αντώνιος
εξεστράτευσαν ό, τε γάρ Βρούτος και ο Κάσσιος
nn) ταύτα μεν ουν] ταύτά τε ούν Μed. a. b. ven. St.
ο) και ύστερον ες άφοδον μετεσκεύασαν] Ηaec verba Dioni de
fracta erant. . Εxhibet ca cod. Μed. a. apud Gronoν. p. τσο.
[in gno est εις άφοδον, etiam apud Gι οιιον.] «t V. a. imo Χί
Ρίιιιιιιιι" eliam: το οίκημα εν ώ εσφάγη εις άφοδον μετεσκεύασαν,
 LIBER XLVII. CÄESAR OCTAVIANUS. TRIUMvIRI. 511
runt: quod Sibyllino oraculo interdictum esset, me ea A.U.C.
dies alii cuidam deo, praeter Apollinem, festa esset. 7**.
1 9. His ei honoribus tributis, diem caedis eius,
qua senatum alioquim haberi solenne erat, atram esse
pronuntiarunt : conclave, in quo caesus fuerat, sta
tim obstruxerunt, et postea in latrinam converterunt:
curiam, quae Iulia ex eo dicta est, secundum decre
tum prius factum, aedificaverunt, propter locum qui
comitium appellari solet. Edixernnt porro, ne in fu
neribus eorum, qui Caesari sanguine iumcti fuissent,
Caesaris, ut qui vere deus esset, ulla imago (sicut
'tum adhuc pro antiquissima consuetudine fiebat) ge
staretur: ac me quis impunitatis causa in eius sacel
lum confugiens, inde eiiceretur aut abriperetur, quod
nemini me deo quidem tribuerant antea, iis quae sub
Romulo acta sunt exceptis ; quanquam id Romuli
asylum , post multitudinem hominum collectam, no
men sine re habuit, ita quippe obseptum , ut nemo
omnino in id amplius posset intrare. Haec Caesari,
virginibus autem Vestalibus dederunt, ut singulae
singulis lictoribus uterentur: eo quod quaedam ex iis
a coena sub vesperam domum revertens, quum quae
esset ignoraretur, vim passa fuerat. Magistratus au
tem urbanos in multos annos iam tum ante designa
verunt, ut et necessarios suos iis honorarent, et fu
turorum quoque magistratuum successione diutius
res suas stabilirent.
2o. His ita confectis, Lepidus Romae permansit,
urbem ( sicuti supra demonstravimus) Italiamque
omnem gubernaturus : Caesar autem et Antonius ad
bellum profecti sunt. Brutus enim et Cassius primo,

Mox RS, editio, [ut Med. a. b.] 'Iov1uov £v' aùroû xlrjôév.
quod απ' ἀυτού ediderunt HS. et L.
p) dvögr;λατεῖσθαι} dvögtâ¢{}εῖσδαι, RS. perperam.
q) óvógarv rijv &avátav] Scribendum övoμέ τι τ)ν ἄσυλίαν,
vel övoμά τι τῆς ἀovìias, quod elegantius, L. Non placet , nec
quicquam mutandum. Quid enim clarius his verbis:, ovöμgru
τήν άσνλίαν , άνευ του Έgyov aùtijs, ἐσχεν , pro quibus alias
Dio: λόyp μ}ν, ἐgyφ δέ.
 512 ΙΟ ΙΟΝ ΙSΗΙS ΤΟ R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

το μεν πρώτον, " μετά την ομολογίαν την πρός

τον Αντώνιον τούς τε άλλους σφίσι γενομένην, και
ες την αγοράν εσύεσαν, και τάς στρατηγίας εν τω
7ο αυτώ, ώ και πριν, κόσμω διώκουν έπει δ' ήρξαν
τό τινες επί τή του Καίσαρος σφαγή χαλεπαίνειν,
R.505.εξεχώρησαν, ) ώς και " επί τας έξω αρχάς, ας
προσετετάχατο, επειγόμενοι καίτοι και αστυνόμος
") ο Κάσσιος ήν, " τά τε Απολλώνεια ουδέπω
L. Ε. διεωρτάκει, αλλ' εκείνα μεν "" δι' Αντωνίου του
76 συστρατηγού και απών εκπρεπέστατα ) διετέλεσεν,
αυτός δε ουκ ευθύς εκ της Ιταλίας απέπλευσεν,
αλλ' εν τη Καμπανία, - μετά του ) Βρούτου χρονί
σας, επετήρει τα γιγνόμενα, και τινα και """ γράμ
8ο ματα ες την Ρώμην, άτε και στρατηγούντες, προς
τον δήμον έπεμπον ") μέχρις ο Καίσαρ ο Οκτα
ουϊανός τών τε πραγμάτων αντιλαμβάνεσθαι, και
το πλήθος σφετερίζεσθαι, ήρξατο, τότε γάρ της τε
δημοκρατίας άμα απογνόντες, και εκείνον φοβηθέν
L.339.τες, απήραν και αυτούς οι Αθηναίοι λαμπρώς υπε
86 δέξαντο. ετιμώντο μεν γαρ και υπό των άλλων σχε
δόν τι πάντων εφ' οίς εποίησαν, εκείνοι δε και εικό
νας σφίσι χαλκάς παρά τε την "" του Αρμοδίου
και παρά την του Αριστογείτονος , ώς και ζηλωταίς
9ο αυτών γενομένοις, εψηφίσαντο.
Καν τούτω πυθόμενοι τον Καίσαρα επί μείζον αί
ρεσθαι, "" Κρητών μεν και Βιθυνών, εφ' oύς εστέλ
λοντο, ήμέλησαν, ουδεμίαν εν αυτοίς αξιόχρεων "") ωφέ
L. Β. λειαν ορώντες ούσαν προς δε δή τήν τε Συρίαν και
95 την Μακεδονίαν, καίπερ "" μηδέν σφίσι προσηκού
σας, αλλ' ότι ") τω "" καιρώ και τους χρήμασι ταϊς
τε δυνάμεσιν ήκμαζον, ετράποντο και Κάσσιος μεν
προς τους Σύρους, ώς και συνήθεις οι και φίλους "" εκ

r) ως και] και additum ex Μed. a. Re. Μox αις pro ώς

νult R.
s) ο Κάσσιος] Ρlutarchus et Αppianus scribunt, Βrutnm in
Ε τιrbanae peitione Cassio esse a Caesare praelatum,
udosque absentem Βrutum dedisse idem Plut. memorat. Ve
Ιnementer igitur suspicor, hic pro Cassio Βruturn, pro Βrnto
Cassiun esse scriptum, vitio non Dionis, sed librarii, Χ. eru
 LIBER XLVII, CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI, 613

secundum pactionem cum Antonio ac reliquis com- A. U.c.

positam, in forum prodierant, eodemque quo prius 7'*•
ormatu praeturas suas gesserant ; postquam vero non
mulli mortem Caesaris indigne ferre coepissent, pro
fecti fuerant urbe, in provincias sibi mandatas pro
perantes. Erat quidem tum praetor urbanus Cassius,
nec dum Apollinares ludos curaverat : verum eos per
collegam Antonium, absens etiam, splendidissime per
egit. Ipse nom statim ex Italia navem solvit, sed in
Campania, subsistens uma cum Bruto, observavit quae
agerentur. Romam interim aliquoties iidem ad po
pulum, tamquam si praeturam adhuc administrarent,
literas miserunt. . Caeterum ubi Caesar Octavianus
ad res gerendas accessit, plebemque sibi devincire
instituit, ibi simul spe popularis reipublicae abiecta,
simul Caesarem metuentes, ex Italia solverunt: Athe
nasque delati, magnifice fuerunt accepti. Quamvis
enim fere ubique locorum propter factum suum ho
morati fuissent, tamen Athenienses prae caeteris ae
reas iis statuas iuxta Harmodium ac Aristogitonem,
tanquam horum imitatoribus, poni iusserunt.
a1. Interim Brutus ac Cassius, quum audirent
Caesarem augeri, Creta ac Bithymia, quo missi erant,
- neglectis, quod eas sibi provincias mom magnopere
profuturas iudicarent, ad occupandas Syriam ac Ma
cedoniam animum adiecerunt, nihil quidem ad eos
• pertimentes, tantum quod opportumitate locorum, pe
* cunia copiisque florerent. Itaque Cassius ad Syros,
μ* -

A* dite. Sic Dionem quoque interpretatur Pighius T. III. p. 464.

¢ Dio lib. XLYII. (Antoiiiumn) collegam dicit T M. B, uti in urbana
praetura, et vicarium absentis in ceteris rebus, ludos eius etiam
p. edidisse.
*3 t) διετάλεσεν] ἐπετάλεσεν, Med. a. b.
vi) μάχοις] μg;qus o5, v. b. [Med. a. Ver.] Sed où interdum
etiam oìiííiíur.`Re. Mox Med. a. ö ante 'Oxraoviavög omittit.
eâ uu) οίφ£leuc:v] ojqpsλίαν Med. a. St. - -

x) τφ χαιρφ] Restituendum tj τότε καιαφ, L. r$ xatgj sim:

-3 liciter legitür etiam apud Xiph. idque páriter referendum ad
,* £xpagov, ünde opportuniitgteyn locorum interpretatjus sum, Nam
* et ad loca refertur vocabulum. ut p. 23. B. £λόzισεν i καιgös
rjv etc.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. 1Kk
 514 D ΙοΝ Ιs Η IS ΤΟRΙ ΑΕ RΟΜΑΝ ΑΕ

της μετά του Κράσσου στρατείας όντας, ώρμησε Βρού.

τος δε τήν τε Ελλάδα και την Μακεδονίαν συνίστη.
1 άλλως τε γάρ έκ τε της δόξης των πεπραγμένων,
και επί ταϊς ελπίσι των ομοίων προσείχον αυτώ,
και διότι και στρατιώτας συχνούς, τους μεν εκ της προς
L. C. Φαρσάλω μάχης εκεί που και τότε έτι περιπλα
5 νωμένους, τους δε και εκ των τό Δολοβέλλα συν
εξελθόντων υπολειφθέντας, ή διά νόσον, ή δι'
αταξίαν, προσλαβών και είχε και οι και χρήματα
εκ της Ασίας παρά του Τρεβωνίου ήλθε το μεν
ούν Ελληνικόν απoνητότατα εκ τούτων, άτε μηδε
1ο δύναμίν τινα αξιόλογον έχον, προσεποιήσατο ες
δε δή την Μακεδονίαν ήλθε μεν εν εκείνω τώ και
R.506.ρώ, εν ώ ό, τε Αντώνιος ο Γάϊος άρτι αφικτο,
και " Κύϊντος Ορτήσιος ο προάρξας αυτής,
L. D. απαλλαγήσεσθαι έμελλεν ου μέντοι και πράγμά
15 τι έσχεν, ούτός **) τε γάρ ευθύς αυτό προσεχώρησε,
και ο Αντώνιος κωλυθείς, κατά την του Καίσαρος
εν τη Ρώμη επικράτησιν, πράσσειν τι τών τή αρ
χή προσηκόντων, ασθενής ήν. ** ό, τε Ουατίνιος
ήρχε μεν Ιλλυριών των πλησιoχώρων, και τό, τε
2ο Δυρράχιον εκείθεν επελθών προκατέλαβε, και ήν αυ
τώ κατά το στασιωτικόν διάφορος ου μήν ηδυνήθη
τι αυτόν βλάψαι οι γάρ στρατιώται, αχθόμενοι
L. Ε. τε αυτό, και προσκαταφρονήσαντες αυτού διά νόσον,
μετέστησαν, καταλαβών ουν και τούτους, επί τε
25 τον Αντώνιον εν τη Απολλωνία όντα έστράτευσε,
και προαπαντήσαντός οι αυτού, τούς τε στρατιώτας
ώκειώσατο, και εκείνον ες το τείχος προκαταφυγόν.
τα απετείχισε μεν, και εζώγρησεν εκ προδοσίας,
"" κακόν δε ουδέν ειργάσατο. -

30 Πράξας δε ταύτα, και τήν τε Μακεδονίαν με

τά τούτο πάσαν και την "Ηπειρον προσλαβών,
επέστειλε τη γερουσία, τά τε πραχθέντα οι δηλών,
και εαυτόν, τά τε έθνη και τους στρατιώτας επ'
L.840.αυτή ποιούμενος, οι δε (έτυχον γάρ υπόπτως ήδη
85 προς τον Καίσαρα έχοντες) ισχυρώς τε αυτόν επή
νεσαν, και πάντων των εκεί χωρίων άρχειν εκέλευ
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 515
notos sibi, et amicos a Crassi expeditione, conten- A. u.c.
dit: Brutus Graeciam Macedoniamque sibi adiunxit. 71 a.
Nam et caeteroquin ob gloriam rei gestae, spemque
similium gerendarum, obtemperabant Bruto; et quod
multos secum milites habebat, quos partim etiam
tunc a Pharsalica pugna ibi vagantes, partim cum
Dolabella ex Italia profectos, ac vel ob morbum vel
insolentiam relictos, ad se receperat; accepta etiam
ex Asia a Trebonio pecunia. His instructus, nullo
omnino labore Graeciam, in qua nihil admodum mi- '
litum erat , occupavit. In Macedoniam autem venit.
eo ipso tempore, quo C. Antonius eodem recens per
venerat, ac Q. Hortensius, qui modo praefuerat ei
regioni, discessum parabat. Attamen sine negotio
res ei successit, quum et Hortensius statim se cum
eo coniungeret, et Antonius, Romae tum rerum po
tiente Caesare, prohibitus quicquam eorum agere
quae summi essent magistratus, nihil virium haberet.
Vatinius autem, qui Illyriis finitimis praeerat, inde
profectus, Dyrrhachium prior occupavit, Bruto in
hac dissensione civili adversarius: verumtamen ei ni
hil detrimenti potuit inferre, quum a militibus odio
haberetur, ac propter morbum contemptus, deserere
tur. His quoque Brutus assumptis adversus Anto
mium Apolloniae degentem profectus, eo sibi obviam
prodeunte, milites ad se ut transferrent signa, effecit;
eumque intra muros confugientem obsedit: at per
proditionem im suam potestatem redacto pepercit.

22. His rebus gestis, quum totam Macedoniam

Epirumque cepisset, literis ad senatum datis, quae
gessisset exposuit ; seque, et milites, ac provincias
in eius potestatem tradidit. Senatus, quod iam tum
suspectum habebat Caesarem, summopere eum lau
datum, omnibus illis regionibus praeesse iussit. Quo

xx) ra ex Med. a. h. et Ven. addidi. St.

Kk 2
 514 D ΙοΝΙs Η IsΤo RΙΑΕ RΟΜΑΝ ΑΕ 3'
της μετά του Κράσσου στρατείας όντας, ώρ έ
τος δε τήν τε Ελλάδα και την Μακεδοκαι a.και β
ή ι
1 άλλως τε γάρ έκ τε της δόξης τώ"Ε Ε ξ αι
και επί ταίς ελπίσι των ομοίων, και?έ έ Ε 28!
και διότι και στρατιώτας συχνούς, ? j π . αι,

L. C. Φαρσάλω μάχης εκεί που κιν Η!! Η " Ιτα

5 νωμένους, τους δε και εκ 7 "ί : - υσία
εξελθόντων υπολειφθέντας , Η # ί , ι 5 εν
αταξίαν, προσλαβών και είν Α ί ατρός
εκ της Ασίας παρά το, ή/ " ξ και . , και
ούν Ελληνικόν απονη ## β υς αμύναιτο,
10 δύναμίν τινα αξιόλη , Α .Μακεδονίαν διή
δε δή την Μακεδο,
-
ί
" , "
τ "/
ιασθέντα οι υπό του
R.506.ρώ, ενώ ό, . . "
και " Κύϊντ,
L. D. απαλλαγήσεσθν υι") υπό του στρατιωτικού κόσμου
15 τι έσχεν ο 4γάπησε την ήσυχίαν εν τε αδεία και
και ο Αντ", αλλ ες τους
εν τή σα, απόστασιν
του Βρούτου στρατιωτας
φωραθείς τουτω, που Τ8 87ί,

ήρχε ίσια,κακόν
χή πρc δράσαι, καιφυλακή
αφαιρεθεις, των τίνι
τε επισήμων
αδέσμω, της
2ζ0ζί 11"ΩΣ

20 Δυ Άνεοχμώση, παραδοθείς, ούν άλg ησυχασεν,

τ, Άμα και επί μάλλον η πριν ένεωτερισεν ωστε και
Α " στρατιωτών, τους μεν αλλήλοις ξS χειρας ελθείν,
L. F. " δε και επ εκεινον ες την Απολλωνίαν, οπως
ν

- "φαρπάσωσιν αυτόν, ορμήσαι, και τούτο μεν ουκ

ηδυνήθησαν ποιήσαι, ο γάρ Βρούτος, εκ γραμμά
των τινών άλόντων προμαθών το γενησόμενον, υπεξή.
" "γαγεν αυτόν, ως και νοσούντά τινα ες δίφρον κα.
ε5 τάστεγονεμβαλων, ούτε δε εκείνον εύρείν δυνάμενοι,
xxx) ηγεμονείαν) ηγεμονίαν Μed. a. b. St.
y).ότε έδόκει] άτε έδόκει, V. a. [Μed. a. Videtur Dio dedisse
έως ότε έδόκει, R.]
α),όθεν ή γερουσία μετέπεμψεν αυτόν] Forte απέπεμψεν, od.
ότ’ αν η γερουσία μεταπέμψη αυτόν, L. Praeter πεπ, ιurbant.
Senatus vere Βrutum, Cassium, Sextumque iam ad auxilium
ετocaverat contra Αntonium , Lepidumque, ut memoravit Dio
Ρ.324, D. και τον Βρούτον τον Μάρκον τόν τε Κάσσιον και τον
Σέξστον επ' αυτούς μετεπέμψαντο. olam sciiice misso Luceio
ξ: Ειηξα αα Βrutum Cassiumque. Αppian. civil. ΙΙΙ. Ρ. 58ο. D.
δί guid mutandum, lege ότι.
* &. *.IBER XLVII. CAESAR OcTAviANUS. TRIUMviR I. 517
-

Pr °. •onsulto, confirmato sibi imperio, Brutus ma- A.U.c.

*e. %. •mari coepit, ac subditos sibi ad hoc aperte 7**
æ: <. <. `es habuit. Caesari autem, dum Anto
,** *<a -
*. •llum inferre, missis literis suasit, ut
- - -

<*2:3 *.*. **, ac secum im gratiam rediret. Ipse

... ”… *;. ?. <» -abat. ut unde sematus eum evo
æ._*_*..**.
**- *>*** <. *.
**. :-,
iceret. Sed posteaquam Cac
-

- 3- '•. -. *- …; - - - -

æ <_; * * *; £- -
•titus, aperte in sui patris
-

9I* .*.*. **°* ***, *t: Brutus suo loco re

,3. <. 7*.*.*.
^ _.* *.*.* *• uomodo advenientem -

- - - - -

<> I º2: •*. * * . - , His intentus, cum alia

<2- 2. *< *• - - -

.*..*.* … optime curavit, tum exer

•*- *- ... a C. Antonio concitatum pa
æ,*
-* antomius, praetoriis quidem etiam orna
a Bruto ipsi relictis, tamen non contentus
luumitate et honore frui in otio, ad defectionem
13ruti milites sollicitabat: sed mature deprehensus,
priusquam aliquod gravius malum dare posset, insi
„** „ gnibus praetoriis privatus, ac in liberam custodiam,
ne quid novi movere posset, traditus ; me sic quidem
;? quievit, sed magis etiam quam ante, novas res mo
íe litus est: ita ut milites inter se quoque ad dimicatio
g* mem venirent, ac nonnulli ad eripiendum ipsum
a, * /
Apolloniam contenderent. Brutus, re per interceptas
- -

3i quasdam eorum literas praecognita, eorum conatum

#;? irritum fecit.• Antonio tanquam
q. aegroto
£ quodam in
q.
? lecticam opertam coniecto, atque ex urbe elato. Igi
Å
;
tur milites, quum neque invenire Antonium possent,
;? a) xalro- jrrò τοῦ σrgaruorixo5 wdguov oregn6£}ς] Intereide
runt hic aliquae dictiones. Ego sic lego: xaitov jrtj rov Bqov
rov ουδέ τοῦ στgarmyuxo5 etc. IX. xai tot jrtd toù Bgovrov τοῦ
a&
í? grgc* nywgó
Praefero xóojiovTov
Leunciavii orson8eis, L.zal, Forte
emendátionem. jv £v καίτοι ούτα,
τιμὴ παρά Od.
Bgoúrq-,
% inquit Appiamus p. 577. A. et Dio mox contrariis indicat, quid
? hic scriptum reliquerit, cum Antonius a Bruto dicitur róv re
?3 £*£ giggy, rjs, otogrnytgs aregnô eis. -

**, B) αλλά και ἐπι μάλλον η παιν] ἀλλ' ἐτι και μάλλον η τά πglv,
ç, Od. _Puto vulgatam retinieri posse. Re. quod iudicium proba
££ tur Wesselingio ad Herodot. III. ιο4. et Schaefero ad Bos. El
Â
l,
lips. Graec. p. 557. Vid. snpra ad p. 246. E. St.
 516 Γ Ι Ο Ν Ιs Η ΙSΤΟRΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

σαν, ώς oύν και εκ του δόγματος την ") ηγεμονίαν

έβεβαιώσατο, αυτός τε επι πλείον προεθυμήθη, και
το υπήκοον απροφασίστως συναιρόμενoν έσχε. και
4ο τέως μεν τώ τε Καίσαρι πέμπων, ") ότε έδόκει
τώ Αντωνίω πολεμείν, παρήνει εκείνω τε ανθίστασθαι,
και εαυτό συναλλαγήναι, και αυτός ες την "Ιτα
λίαν πλεύσαι παρεσκευάζετο, *) όθεν ή γερουσία
L. Β. μετέπεμψεν αυτόν, έπει δε ο Καίσαρ τά τε εν
45 τη Ρώμη ακριβώς κατέσχε, και τους του πατρός
φονέας φανερώς ετιμωρείτο, κατά χώραν έμεινε, και
διεσκόπει όπη ποτε επιόντα αυτόν καλώς αμύναιτο,
και τά τε άλλα άριστα δή τήν τε Μακεδονίαν διή.
γαγε, και τα στρατεύματα στασιασθέντα οι υπό τού
5ο Αντωνίου κατεστήσατο.
Εκείνος γαρ, καίτοι ") υπό του στρατιωτικού κόσμου
στερηθείς, ουκ ηγάπησε την ησυχίαν έντε αδεία και
εν τιμή έχων, αλλ' ες τους του Βρούτου στρατιώτας
L. C. "" έπραττεν απόστασιν φωραθείς τε επί τούτω, πριν
55 μέγα τι κακόν δράσαι, και τών τε επισήμων της
στρατηγίας αφαιρεθείς, και φυλακή τινι αδέσμω, ίνα
μηδέν νεοχμώση, παραδοθείς, ουδ' ώς ήσύχασεν,
R.507") αλλά και επί μάλλον ή πριν ενεωτέρισεν, ώστε και
των στρατιωτών τους μεν αλλήλοις ές χείρας ελθείν,
6ο τους δε και επ' εκείνον ες την Απολλωνίαν, όπως
εξαρπάσωσιν αυτόν, ορμήσαι, και τούτο μεν ουκ
ηδυνήθησαν ποιήσαι, ο γάρ Βρούτος, εκ γραμμά
Ι.. D. των τινών αλόντων προμαθών το γενησόμενον, υπεξή
γαγεν αυτόν, ώς και νοσούντά τινα ες δίφρον κα
65 τάστεγονεμβαλων, ούτε δε εκείνον ευρείν δυνάμενοι,

πκα) ηγεμονείαν) ηγεμονίαν Μed.ε. Ε, St.

y) ότε έδόκει] άτε έδόκει, V. a. [Μed. a. Videtur Dio dedisse
έως ότε έδόκει, R.]
Py
α) όθεν ή γερουσία μετέπεμψεν αυτον] Forte απέπεμψεν, Οd.
? " η " 2 ψ

ότ’ αν η γερουσία μεταπέμψη αυτόν, L. Praeter rem turbant.

Senatus vere Βrutum, Cassium, Sextumque iam ad auxilium
evocaverat contra Αntonium , Lepidumque, ut memoravit Dio
p.524. D. και τον Βρούτον τον Μάρκον τόν τε Κάσσιον και τον
Σέξστον επ' αυτούς μετεπέμψαντο. Οlam scilicet misso Luceio
εί: Ρansa ad Βrutum Cassiumgue. Αppian, civil. ΙΙΙ. p, 58ο. D.
Si quid mutandum, lege ότι.
 ILIBER XLVII. CAESAR OcTAviANUS. TRIUMVIRI. 517

senatusconsulto, confirmato sibi imperio, Brutus ma- A.U.G.

iora iam conari coepit, ac subditos sibi ad hoc aperte 7**
iam opitulantes habuit. Caesari autem, dum Anto
nio videbatur bellum inferre, missis literis suasit, ut
Antonio resisteret, ac secum in gratiam rediret. Ipse
quidem se ita comparabat, ut unde senatus eum evo- ,
caverat, in Italiam traiiceret. Sed posteaquam Cac
sar rerum Romae plane potitus, aperte in sui patris
percussores supplicium statuit: Brutus suo loco re
mansit, id circumspiciens, quomodo advenientem
eum probe profligare posset. His intentus, cum alia
per Macedoniam negotia optime curavit, tum exer
citum ad seditionem a C. Antonio concitatum pa
cavit.
25. Is Antonius, praetoriis quidem etiam orna
mentis a Bruto ipsi relictis, tamen non contentus
incolumitate et honore frui in otio, ad defectionem
Bruti milites sollicitabat : sed mature deprehensus,
priusquam aliquod gravius malum dare posset, insi
gnibus praetoriis privatus, ac in liberam custodiam,
ne quid novi movere posset, traditus ; me sic quidem
quievit, sed magis etiam quam ante, novas res mo
litus est: ita ut milites inter se quoque ad dimicatio
mem venirent, ac nomnulli ad eripiendum ipsum
Apolloniam contenderent. Brutus, re per interceptas
quasdam eorum literas praecognita, eorum conatum
irritum fecit, Antonio tanquam aegroto quodam in
lecticam opertam coniecto, atque ex urbe elato. Igi
tur milites, quum neque invenire Antonium possent,
a) xalvou jnd toû drgdrrucoruxoù wdouov στερηθε}ς] Intercide
runt hic aliquae dictiones. Ego sic lego: xcritó, jrrò τοῦ Bgoû
rov οὐδὲ τοῦ στρατηyuxo5 etc. IX. xαίτον υπό τοῦ BQovrov τοῦ
orgcztmyuxoù xóojwovTov στεgnôsis, L. Forte xαίτοι ούτω , *9d.
Praefero Leunciavii emendâtionem. xal jv £v τιμή παρὰ Bgoότφ,
inquit Appianus p. 577. A. et Dio mox contrariis indicat, quid
hic scriptum reliqnerit, cum Antonius a Bruto dicitur ττόν τε
èxtorjuov. τῆς στρατηylas gregnôsis.
h) &11α και ἐπι μάλλον ή άτόlv] ἀλλ' ἐτι και μάλλον h τὸ τglv,
Od. _Puto vulgatam retinieri posse. Re. quod iudicium proba
tur Wesselingio ad Herodot. III. mo4. et Schaefero ad Bös. El
lips. Graec. p. 557. Vid. snpra ad p. 246. E. St. -*
 518 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ
w w - r Μ Β -ζ-2 αυ Μ.
και τον Βρούτον φοβούμενοι, λόφον """ υπέρ της πό
λεως κατέλαβον και αυτούς ο Βρούτος ές τε όμο
λογίαν υπαγαγόμενος, και ολίγους των θρασυτά,
των, τους μεν θανατώσας, τους δε απαλλάξας
7ο εκ της συστρατείας, ούτω διέθηκεν, ώστε σφάς
τούς τε αποπεμφθέντας, ώς και της στάσεως αι
τιωτάτους, συλλαβείν και αποκτείναι , και τον
L. Ε. ") ταμιείαν τούς τε υποστρατήγους του Αντωνίου εξ
αιτήσαι.
75 "Ο ούν Βρούτος εκείνων μεν ουδένα σφίσιν εξέδω
κεν, αλλ' ες πλοία αυτούς εμβαλών, ως και κατα
ποντώσων, ες το ασφαλές απέπεμψε φοβηθείς δε
μή και αύθις " τών εν τη Ρώμη πραττομένων, επί
το φοβερώτερον αγγελλομένων, πυνθανόμενοι μεταβάλ
8ο λωνται, τον μεν Αντώνιον εν τη Απολλωνία κατέλι
πε, Γαϊω τινί Κλωδίω παραδούς φυλάσσειν αυτός
δε τό, τε πλείστον και το ισχυρότατον του στρατού λα
L.341.βών, ές τε την άνω Μακεδονίαν ανεχώρησε, κάντεύ
θεν ες την Ασίαν ύστερον έπλευσεν, όπως σφάς ότι
85 τε πορρωτάτω της Ιταλίας απαγάγη, κακ των εκεί
υπηκόων διατρέφη, και άλλους τε εν τούτω συμ
μάχους προσεποιήσατο, και τον Δηϊόταρον, καίπερ
") υπέργηρών τε όντα, και τώ Κασσίω απειπόντα την
βοήθειαν, διατρίβοντος δε αυτού ταύτη, εκείνω τε Γέλ
9ο λιος Ποπλικόλας επεβούλευσε, και τον Αντώνιον ο
αδελφός ο Μάρκος εξαρπάσαι, πέμψας τινάς, επε
L. Β. χείρησε. "" και " τούτον μεν ο Κλώδιος, ως ουκ
ήδυνήθη σώον φυλάξαι, απέκτεινεν είτ' αυτογνωμο
νήσας , είτε και εξ εντολής του Βρούτου, και γαρ
95 λόγος έχει, ότι πρότερον μεν εν παντί την σωτηρίαν
αυτού εποιείτο, ύστερον δε, μαθών τον Δέκιμον απο
λωλότα, παρ' ουδεν αυτήν ήγαγεν. " ο δε δή Γέλ
λιος έφωράθη μεν, έπαθε δε δεινόν ουδέν ο γάρ
Βρούτος εκείνόν τε εν τοις φιλτάτοις ") αεί ποτε νο

e) τον ταμιείαν] Sic editi omnes. Εφuidem praeter vulgatum

ταμίας, etiam ταμείας reperio apud Ηesychium, sed ταμιείας
nusguam , guanquam ταμιεία quaesturam significat. Εst vero
 ILIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 519
•

et Brutum metuerent; collem quemdam urbi immi- A. U. c.

mentem occupaverunt. Eos Brutus ad deditionem 7**.
perduxit, paucosque audacissimorum partim interfi
ciens, partim ab exercitu removens, ita animos mi
litum movit ; ut dimissos, tanquam causam praeci
puam seditionis, comprehensos mecarent, quaestorem
autem, et legatos Antonii , dedi sibi ad necem postu
larent.

24. Verum Brutus meminem eorum dedidit militi

bus, sed iniectos in naves, tanquam submersurus, in tuta
loca amandavit: veritus autem ne, si ea quae Romae
agerentur, terribilius quam res ferret annuntiata, au
divissent milites, iterum a se defectionem cogitarent;
relicto Apolloniae Antonio, eiusque custodia C. cui
dam Clodio mandata, ipse cum maxima ac validis
sima exercitus parte in superiorem Macedoniam ab
iit: ac deinde hinc in Asiam transmisit, ut suos mi
lites quam longissime ab Italia seductos, ibi ex pro
vincialium opibus aleret. In Asia cum alios auxilia
rios sibi paravit, tum Deiotarum, quanquam et ex
trema senectute virum, et qui prius auxilium Cassio
denegasset. Dum in Asia Brutus agit, Gellius ei Po
plicola insidiatur : Antonium autem Marcus frater,
missis ad hoc negotium nonnullis, eripere co
natur. Itaque C. Antonium Clodius, quum vivum
retinere nequiret, necavit ; sive proprio usus consi
lio, sive Bruti iussu. Fertur enim . Brutus, quum
prius summam salutis C. Antonii curam habuisset,
post intellecta Decimi Bruti nece, eam abiecisse.
Gellius autem insidiarum convictus, mullo supplicio
est affectus. Nam quum eum semper inter primos •

idem vocabulum vaguslov imfra p. 367. B. 369. C. D. et συντα

μιstav, ibid. ut Dioneum esse vocabulum dubitari mequeat.
cc) ύπ£gynQov] jx£gyngeo Med. a. St.
d) rojrov] Ita HS. et L. momente Xyl. τούτο perperam ha
bet RS.
e) det mors] Sic V. b. et Med. a. sic Dio saepius. xore vnlgo
tet in Med. b.] desideratur. Re. Paulo ante Med. a. dat ἐπαδεw.
 520 ΙΟΙ Ο ΝΙSΗΙSΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

μίσας είναι, και τον αδελφόν αυτού Μάρκον Μεσσα

1 λάν πάνυ τό Κασσίω προσκείμενον ειδώς, αφήκεν αυ
L. C. τόν, και ος επέθετο μεν και τό Κασσίω, ουδέν ") δε
ουδε τότε κακόν έπαθεν, αίτιον δε, ότι η μήτηρ αυτού
ε) Πάλλα προμαθούσα την επιβουλήν, ε) και δείσα
R.508.σα περί τε τώ Κασσίω, μή προκαταληφθή, (σφό
6 δρα γάρ αυτόν ηγάπα) και περί τώ υιώ, μή κατα
φωραθή, τό, τε επιβούλευμα αυτή εκούσα τό Κασ
σίω προεμήνυσε, και την σωτηρίαν του παιδός αντέ
λαβεν ου μέντοι και βελτίω αυτόν εε) εποίησε, πρός
1o τε γάρ τον Καίσαρα και προς τον Αντώνιον από
των ευεργετών απηυτομόλησεν.
L. D. "Ο δ' ούν Βρούτος, ώς τάχιστα τήν τε του Αντωνίου
του Μάρκου πείρασιν και την τού αδελφού αυτού σφα
γήν έμαθεν, έδεισε μή και άλλο τι εν τη Μακεδονία
15 παρά την απουσίαν αυτού νεωτερισθή και ευθύς ες την
Ευρώπην επειχθείς , τήν τε χώραν "" την τού ") Σα
δάλου γενομένην παρέλαβεν, (άπαις γάρ τελευτών,
τους Ρωμαίοις αυτήν κατέλιπε) "" και ες ") Βησσούς εμ
βαλών, εί πως αμύναιτό τε άμα αυτούς ών εκακούρ
20 γουν, και όνομα αξίωμά τε αυτοκράτορος, *) ώς και
ράον εκ τούτου τώ τε Καίσαρι και τώ Αντωνίω προσπο
L. Ε, λεμήσων, περιβάλλοιτο, αμφότερα διεπράξατο, ") Ρα
σκυπόριδός "" οι δυνάστου τινός ες τα μάλιστα βοηθή
σαντος, εντεύθεν δε ες την Μακεδονίαν ελθών, και
25 πάντα τα εκεί κρατυνάμενος, ες την Ασίαν αύθις ανεκο
μίσθη. Βρούτος μεν ταύτά τε έπρασσε, "" και ες τα
νομίσματα, ά εκόπτετο, εικόνα τε αυτού και ") πι
λίον, ξιφίδιά τε δύο ενετύπου δηλών έκ τε τούτου και
διά των γραμμάτων, ότι την πατρίδα μετά του Κασσίου
90 ήλευθερωκως είη.

f) ουδεν δε τότε] Scribendum ουδέν δε και τότε, L. Ιmmo

ουδέν δε ουδε τότε, R. guod ego e Μed. a. b. et Ven. edidi. St.
g) Πάλλα] Πόλλα verius, Οd. Sic et Glandorpius, ad hune
Dionis locum proνocans, Οnomast, p. 581. et 689. Εrat tunι
temporis et Polla D. Βruti uxor, Infra LV. 8. scribitur Πωλα,
LΧΙ. 15. Πωλλα. Μox και δείσασα, particulam και, minus
ωommode abfuturam, suppeditavit V. a. et Μed. a.
gg) εποίησε εποίησεν Μed. a. St.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 521

amicum sibi Brutus duxisset, ac M. Messalam, fra- A.U.C.

trem eius, Cassio coniunctissimum sciret, missum 712.
fecit. Sed idem Gellius post Cassio quoque permi
ciem machinatus est, iterum quidem impune; quum
mater eius Palla, mature cognitis insidiis, Cassio
quidem metuens, ne iis opprimeretur, (vehementer
autem eum diligebat): filio vero, me deprehenderetur,
ipsa ultro insidias Cassio detexisset. Ac filii quidem
salutem praemium habuit, eum tamen me sic qui
dem ad sanitatem revocavit, quin is a suis benefa
ctoribus ad Caesarem et Antonium transfugeret.
25. Brutus, ut primum M. Antonii conatum, ac
mortem C. Antonii cognovit, veritus ne qui etiam
alii se absente movi motus in Macedonia existerent,
in Europam festimato se recepit: regionesque Sadalis,
qui sine liberis decedens, eam populo Romano reli—
querat, recepta; in Bessos profectus, eo animo, ut
et in eorum maleficia vindicaret, et momem sibi di
gnitatemque imperatoris (quo facilius contra Caesa
rem et Antonium bellum gerere posset) adipisceretur;
utrumque, Rhascyporide regulo magnopere adiuvante,
perfecit. Hinc in Macedoniam progressus, omnibus.
que ibi rebus confirmatis , in Asiam revectus est.
Haec Brutus egit, qui etiam numismati, quod facie
bat, imaginem suam cum pileolo ac duobus pugioni
bus incidit, eo ipso, et inscriptione declarams, pa
triam a se et Cassio esse in libertatem vindicatam.

h) Σαδάλον] Ita recte HS. et L. momente Xyl. pro 'A8&μον,

qnod h. 1. est apud RS, [et in Med. a. b.] sicut 'Aô&λλον, inî
V. a. Nam Sadalum Dio vocat p. 177. B. 183. C.
i) Bojogovs] Sic p. 462. ID. 534. É et Bmggóv, p. 545. D.
Vitiosum ergo h. 1. erat Bjgovs, [et in Med. a. b. Bjöoovg.
Paulo ante in Med. a. est xατέλιπεν.]
k) djs. xcxl ττολεμῆσαν δέον etc.] Sic vulgo, [et in Med. b.]
Paulo aliter V. a. ét Med.' a. ός και άάον ἐ τοῦτον τφ τε και.
ααqt xai τφ 'Avraovig προστολεμῆσων, ἐsqußóáìouro, quiam stru
cturam, velut concinniorem, secutus sum.
J) 'Paroxvrróquöog] De scriptiome vide X. et F.
m) πιλίον] Sic scripsi, velut deminutum; sicut §uq)t8ua deinde
memorantur. Nam friuov, quod vulgo legitur, [[sive πείμιον,
quod im Med. a. b. est,] potius reil£ov scribendum erat. vidé
ùd fragm. CLXII. Re.. Paulo ante Med. a. dat £rgo ggsv.
 522 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤ Ο R Ι Α Ε RΟΜ Α Ν Α Ε.

Ι. 342. Εν δε τους αυτούς χρόνοις εκείνοις " ο Κάσσιος

ές τε την Ασίαν πρός τόν Τρεβώνιον, φθάσας τον ") Δο
λοβέλλαν, επεραιώθη και λαβών παρ' αυτού χρήμα
τα, τών τε ιππέων συχνούς, ούς ο Δολοβέλλας ες την
35 Συρίαν προεπεπόμφει , και ετέρους πολλούς τών τε
Ασιανών και των Κιλίκων προσέθετο κακ τούτου και
" τον ") Ταρκoνδίμoτον, "" τούς τε Ταρσέας και
άκοντας, ες το συμμαχικόν προσηγάγετο ούτω γάρ
προσφιλώς τό Καίσαρι τώ προτέρω, και δι' εκείνον και
40 τώ δευτέρω, οι Ταρσείς είχον, """ ώστε και Ιουλιόπολιν
L. Β. σφάς απ' αυτού μετονομάσαι. ταύτ' ουν ο Κάσσιος
πράξας, ες την Συρίαν ήλθε, και άμαχί πάντα τά τε
των δήμων και τα των στρατευμάτων προσεποιήσατο ή
δε δη κατάστασις ή εν τη Συρία τότε τoιάδε ήν. ") Καικί
45 λιος "9" Βάσσος ίππεύς, στρατεύσας τε τώ Πομπηίω,
και αναχωρήσας ες Τύρον, εκεί εν τώ εμπορίω τάς
R.509.διατριβάς λανθάνων εποιείτο. "97 ήρχε δε των Σύρων
") Σέξστος τούτω γάρ και ταμία και συγγενεί αυτού
όντι ο Καίσαρ πάντα τα τήδε κατά την εκ της Αιγύπτου
50 ") επί τον """ Φαρνάκην έλασιν επέτρεψεν. o oύν
Ι. C. Βάσσος το μεν πρώτον ήσυχίαν ήγεν, αγαπών εί τις αυ
τον ζήν") εάσειεν, ώς δε των τε ομοίων τινές προς
αυτόν συνελέγησαν, και των τού ") Σέξστου στρατιωτών
άλλοτε άλλους ες φυλακήν της πόλεως φοιτώντας ανηρτή
55 σατο, περί τε του Καίσαρος πολλά και δεινά "" εκ της
Αφρικής ήγγέλλετο, ουκέτι τους παρούσιν έστερξεν, αλλ'
ή τους αμφί τον ") Σκιπίωνα, τόντε Κάτωνα, και τους
Πομπηίους συναιρόμενος, ή και εαυτώ δυναστείαν τινά
περιβαλλόμενος, ενεώχμου, φωραθείς τε υπό του
δο ") Σέξστου, πριν παρασκευάσασθαι, έφη τε τώ """ Μι
L. D. θριδάτη τώ Περγαμηνώ την επικουρίαν επί τον Βόσπο
ρoν αθροίζειν, και πιστευθείς απελύθη και ούτω μετα
ταύτα γράμματά τινα συνέπλασεν, ως και παρά του
") Σκιπίωνος οι πεμφθέντα, και εξ αυτών τόν τε Καίσα

n) Δολοβέλλαν] Δολαβέλλαν, L. marg. [et Μed. a.] Sad priori

modo constanter apud Dionem legitur. Re Ρaulo ante Μed. a.
b. habent εκείνοις χρόνοις. Ιntra Μed. b. εις την Συρίαν,
ο) Ταρκoνδίμoτον] Ι)e scriptione nominis vide F.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 523

26. Eodem tempore Cassius in Asiam, anteverso A.U.c.

Dolabella, ad Trebomium traiecit : acceptaque ab eo ?***
pecunia, permultos sibi equites, ex iis , qui a Dola
bella in Syriam praemissi fuerant, multosque item
alios Asianos et Cilices adiunxit; tum Tarcondimo
tum, ac Tarsenses etiam invitos, ad societatem se
cum ineundam compulit. Nam adeo Caesari priori,
ac eius gratia etiam posteriori, favebant Tarsenses,
ut urbem suam pro Tarso Iuliopolin vocaverint. . His
actis, in Syriam venit, ibique et , mationes, et exer
citus omnes, nullo certamine suos fecit. Erat tum
is status Syriae: Caecilius Bassus, equestris ordinis
vir, quum sub Pompeio militasset, Tyrum deinde
se receperat: ibique in emporio aliquamdiu latitarat.
Nam Syriae tum Sextus Iulius praeerat, quem quae
storem ac propinquum suum Caesar, in sua ex Ae
gypto contra Pharnacem expeditione, omnibus iis re
gionibus praefecerat. Bassus igitur primum vitae
usura contentus, quieverat: post, sui similibus non
nullis ad se receptis, sibique aliis alio tempore mi
litibus Sexti, qui ad custodiam urbis veniebant, con
ciliatis ; quum multae res adversae Caesaris ex Africa
nuntiarentur: non contentus iam praesenti sorte, sive
ut Scipionem , Catonemque, et Pompeios adiuvaret,
sive ut sibi ipsi potentiam aliquam pararet, ad mo
vas res consurrexit: deprehensusque in hoc a Sexto,
antequam sese paravisset, auxilium se Mithridati Per
gameno ad occupandum Bosporum parare dixit: ha
bitaque sibi fide, dimissus est. Deinde ex literis,
quas a Scipione sibi missas fingebat, retulit; Caesa

p) Kauxi1ιος] Sic HS. et L. monitu Xyl. Ksxiììuog, RS. [Kav

viiauos, Med. b.] Mox ἐμτogi® pro ἐμποQaiq scripsi. St.
q) Σεεστος] Σ££vog 'IovÂuos, X
fj £rri ròv φαqv.] Sic Med. a. rectius quam yulgo, [et Med. b.]
agrg töv φαgv.` librarius praecedens κατά hig alieng loco re
petierat. Alioqui dicendum potius fuisset xczvd toù óczQvdxov.
rr) ἐςσειεν] Ita scripsi ex Med. a. είσειεν, V. a. pro vulgato
si «gsv. Re. Hoc etiam Med. b. exhibet. In eodem inferius ex
tat Σιππίζοντα, et deinde 2Exqvitovos.
s) Σέστον] Σάτου. L.
 524 ΙD ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε Η ΟΜ Α Ν ΑΕ

65 ρα εν τη Αφρική ήττήσθαι και απολωλέναι διήγγελλε,

και εαυτώ την αρχήν της Συρίας προστετάχθαι έλεγε.
κακ τούτου τήν τε Τύρον μετά των προπαρεσκευασμέ
νων κατέλαβε, κάντεύθεν """ προς τα τού ) Σέξστου
στρατόπεδα προσχωρών, περιέπεσεν αυτώ, και ηττηθείς
70 ετρώθη παθών δε τούτο, κατά μεν το ισχυρόν ουκέτ'
L. Ε. αυτού επείρασε, τους δε δή στρατιώταις προσπέμπων τι
να **) τρόπον, ούτω τινάς αυτών έσφετερίσατο, ώστε
και αυτόχειρας του ") Σέξστου γενέσθαι.
Αποθανόντος δε εκείνου, τό, τε στράτευμα πάν,
75 πλην ολίγων, προσηταιρίσατο. (*** τους γαρ εν Απα
μεία χειμάζοντας επεδίωξε μεν , ές Κιλικίαν προαπο
χωρήσαντας, ου μην και προσεποιήσατο) και ές την
Συρίαν επανελθών, στρατηγός τε ωνομάσθη, και την
Απάμειαν εκρατύνατο, όπως ορμητήριόν οι τού πο
L.343.λέμου γένηται, τήν τε ηλικίαν ουχ ότι την ελευθέ
81 ραν, αλλά και την των δούλων κατέλεγε, και χρή
ματα ήθροιζε, και όπλα ") παρεσκευάζετο πράσσοντα
δε αυτόν ταύτα *** Γάϊός τις Αντίστιος ες πολιορκίαν
κατέκλεισε και μετά τούτο άγχώμαλα αγωνιζόμε
85 νοι, και μηδέτεροι ισχυρόν τι παραλαβείν δυνάμενοι,
ασπόνδω διακωχή προς συμμάχων επαγωγήν διελύθη
σαν και Αντιστίω μεν έκ τε των περιχώρων οι τα τού
Καίσαρος φρονούντες, και εκ της Ρώμης στρατιώται υπ'
R.510.αυτού πεμφθέντες προσεγένοντο τώ δε δή Βάσσω ο Αλ
L. Β. χαυδόνιος ο Αράβιος, ούτος γάρ τό τε Λουκούλλω
91 πρότερον (*** ώσπερ είρηταί μοι) ομολογήσας, και
""" τους Πάρθοις μετά τούτο κατά του Κράσσου συνα
ράμενος, τότε παρεκλήθη μεν υπ' αμφοτέρων, ελθών δε
ές το μέσον της τε πόλεως και των στρατοπέδων, πρίντι
95 αποκρίνασθαι σφίσι, τήν τε συμμαχίαν απεκήρυξε,
και επειδή ο Βάσσος ") υπερέβαλλε τους χρήμασιν, επε
κούρησέ τε αυτώ, και εν τη μάχη πολύ """ τους τοξεύ
μασιν επεκράτησεν, οι δε δη Πάρθοι ήλθον μεν και
*) Σέξστου στρατόπεδα προσχωρών] Scribi posse προχωρών νί
αίειur; "εq alterum guogue defendi potest, L. [Μox επέπεσεν
αυτώ, R.]
 v.

ILIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 595

rem in Africa : victum interiisse, sibique imperium A. U.c.

Syriae mandatum. Itaque cum iis, quos ad hoc in- ?***
struxerat, militibus Tyrum occupavit : hinc ad Sexti
copias procedens, cum in eum incidisset, victus vul
neratusque est. Hoc accepto incommodo, vi quidem
agere quicquam in posterum contra Sextum non co
matus est: sed missis suis ad milites eius, adeo quos
dam eorum sibi adsociavit, ut Sextum ipsi truci
darent.
27. Sexto mortuo, Bassus omnem exercitum ad
se pertraxit, praeter paucos, qui Apameae hyemave
rant; quos inde ante suum , adventum egressos, im
Ciliciam usque insecutus, adducere tamen ad suas
partes non potuit: reversusque in Syriam, praetor
nominatus est, Apameamque munivit, ut eam domi
cilium quasi belli haberet: omnes , qui valida essent
aetate, non liberos tantum, sed servos etiam, ad mi
litiam delegit, pecuniam confecit, arma paravit.
Haec eum agentem , C. Antistius quidam obsidione
circumclusit: ac, > quum aliquamdiu aequis viribus
certassent, neuterque praevalere alteri posset, indu
ciis sine ullo pacto sponte factis, ad auxilia paranda
discesserunt. Antistio finitimi, qui Caesaris rebus
studebant, missique Roma milites a Caesare accesse
runt : Basso autem, Alchaudonius Arabs. Is quum
ante cum Lucullo (ut supra retuli) pactus esset, de
inde vero Parthis contra Crassum suppetias tulisset;
tum ab utroque advocatus, quum in medium inter
urbem ac legiones locum advenisset, priusquam al
terutri quicquam responderet, auxilium suum venale
proposuit: Bassoque plura danti se coniunxit, ac in
pugna sagittis longe superior hostibus fuit. Parthi

t*) aeg6rov suspectum. Videtur in eo nomen proprium servi

aut alius cuiusdam latere, quo internuntio Bassus utebatur. Si
bene habet, videtur xQvyiov vel dπόδάητόν τινα τQdxov legen
dum esse. R.
tt) παgeoxev&£ετο] wareoxevdgero Med. a. b. Ven. Inferius
διοwaozij Med. a. vitiose. St.
u) jrt*g£βαλλε] ύπεqέβαλε Med. a. b. St.
 526 ΙD ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

αυτοί τό Βάσσω επίκλητοι, ου μέντοι και επί πολύ αυ

L. Ο. τώ, διά τον χειμώνα, συνεγένοντο και διά τούτο ουδε
1 έπραξάν τι αξιόλογον και ο μεν δυνηθείς τινα χρόνον,
έπειτα υπό τε """ Μάρκου "*) Κρίσπου και υπό Λου
κίου Στατίου Μούρκου αύθις κατείρχθη.
Τοιούτων δε δή των πραγμάτων αυτοίς όντων, **" ο
5 Κάσσιος επελθών, τάς τε πόλεις πάσας ευθύς πρός
τε την δόξαν ών εν τή ταμιεία επεποιήκει, και προς
την λοιπήν εύκλειαν ώκειώσατο, και """ τα στρατό
πεδα τά τε του Βάσσου και τα των ετέρων ουδέν
επιπονήσας προσέθετο, και αυτό καθ' εν μετά πάν
L. D. των αυτών αυλιζομένω ύδωρ εκ του ουρανού αιφνί
11 διον πολύ επεγένετο καν τούτω σύες άγριοι, ες το
στρατόπεδον κατά πάσας άμα τας πύλας εσπεσόντες,
πάντα τα εν αυτώ όντα συνέχεαν και συνετάραξαν
ώστε τινάς εκ τούτων τήν τε ισχύν αυτού την αυτίκα,
15 και την μετά ταύτα καταστροφήν τεκμήρασθαι. πα
ραλαβών ουν την Συρίαν, **" ες την Ιουδαίαν ώρ
μησε, πυθόμενος τους στρατιώτας τους εν τη Αιγύπτω
υπό του Καίσαρος καταλειφθέντας προσιέναι, και εκεί
νους τε "") ακονιτι και τους Ιουδαίους παρεστήσατο και
2ο μετά τούτο τον μεν Βάσσον και τον Κρίσπον, τούς τε
L.Ε. άλλους τους ουκ εθελήσαντάς οι συστρατεύσαι, απέπεμψε,
μηδεν αδικήσας, το δε δή Στατίφ τό, τε αξίωμα,
μεθ' ου αφικτο, ετήρησε, και προσέτι και " το ναυτι
κόν επέτρεψεν, ούτω μεν και ο Κάσσιος ισχυρός διά τα
25 χέων εγένετο, και τότε Καίσαρι περί των συναλλαγών,
και τη γερουσία περί των παρόντων όμοια τώ Βρούτω
επέστειλε και αυτό διά ταύτα ή βουλή ** τήν τε
αρχήν της Συρίας εβεβαίωσε, και τον τού ") Δολοβέλ
λου πόλεμον εψηφίσατο.
30 " Ούτος γάρ ετέτακτο μεν της Συρίας άρχειν,
L.344 και την έξοδον " ύπατεύων εποιείτο, χρόνιος δε διά
R.511.τε της Μακεδονίας και της Θράκης ες την Ασίαν
*) το έθνος κομισθείς, και εκεί ενδιέτριψεν, επειδή τε
μ ) Μάρκου] Αn Μαρκίου ? Re in Αddendis, Μox pro κα
τείρzθη mallem καθείρχθη, ob haee Εustathii ad Ηomer. Οdyss.
Ρ. 587, 2. οί Αττικοί το ειργω, επί μεν τού κωλύω, έψίλουν
 LIBER XLVII. CAESAR QCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 527
quidem et ipsi a Basso evocati advenerant: sed ob A.U.C.
hyemem non diu adfuerunt, neque memorabile quic- ?'*
quam egerunt. . Bassus vero quum aliquamdiu prae
valuisset, postea a M. Crispo et L. Statio Murco ite
rum est in obsidione habitus.
• 28. Ad hunc statum rebus Syriae perductis, Cas
sius supervenit, ac continuo omnes urbes gloria re
rum in quaestura a se gestarum, caeteraque nominis
claritate adductas, traxit in partes, exercitusque item
Bassi ac aliorum sine ullo labore sibi adiunxit. Quum
uno loco cum his omnibus castra Cassius locasset,
repente magna vis aquae de coelo effusa est, aprique
omnibus portis simul in castra irruentes, omnia quae
im ipsis erant confuderunt ac conturbarunt: adeo ut
quidam ex iis potentiam eius mox futuram, ac secu
turum paulo post interitum praesagierint. Syria oc
cupata, Cassius in Iudaeam contendit, quod eo pro
gredi Caesarianos milites, in Aegypto relictos, audi
ret: eos, Iudaeosque nullo cum megotio sui iuris fe
cit: secundum haec Bassum, et Crispum, reliquosque,
qui sub se militare mollent, mulla iniuria affectos di
misit: Statio autem et eam dignitatem, cum qua ad
se venerat, integram reliquit, , et classem praeterea
commisit. Sic vires parvo temporis spatio Cassius
quoque nactus, Caesari de reditu in gratiam, senatui
de praesenti statu rerum eadem, quae Brutus, scri
psit: eique his de causis senatus imperium Syriae
confirmavit, ac bellum contra Dolabellam decrevit.
29. Dolabellae Syria provincia fuerat decreta, is
que consul Roma ad eam capessendam profectus, per
Macedoniam ac Thraciam tardius in Asianam provin
ciam venit. Ibi quoque diu commoratus, ut de se
xgl 871ον , εκ τοῦ ἀπεῖg£ev* £ir* 3* τοῦ ἐywásio, , £8£gvvov,
εἰς δ;áqi τὸ καθεῖο£ev, §§ev xai δασύνετaι και ή εῖςxri. St.
um) dxovut)] dxoveut} Med. a. St. m.

w) 4o4oߣλλον] Sic et Z. et Appiamus etc. 401αβέλλον, L.

scribendum contemdit. •

x) τὸ ἐδvos] Legendum τὸ ἐros, ut ad nomen zq6vvos refera

tur, anno ferè circumaeto, X. Haec neutiquam verisimilia. Re.
Paulo ante Ven. et Med. a. habent: xal διὰ τῆς θαςxns.
 528 D ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ R I ΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ

ένταύθα έτι όντι αυτό το δόγμα ήγγέλθη, προς μεν

85 την Συρίαν ου προεχώρησεν, αυτού δε δή καταμεί.
νας, " τον Τρεβώνιον ούτω μετεχειρίσατο, ώστε δόξαν
οι ευνοίας πλείστην παρασχείν και τήν τε τροφήν
τους στρατιώταις παρ' εκόντος αυτού λαβείν, και την
δίαιταν αδεώς συν αυτώ ποιείσθαι, επειδή τε έντε
40 τώ θαρσούντι διά ταύτ’ εγένετο, και φυλακήν ου
L. Β. δεμίαν εαυτού εποιείτο, τήν τε Σμύρναν, εν ή
ήσαν, νυκτός εξαπιναίως κατέλαβε, και εκείνον
αποκτείνας την κεφαλήν αυτού " προς την του
Καίσαρος εικόνα έρριψε κακ τούτου πάσαν την
45 Ασίαν κατέσχε. πυθόμενοι δε ταύτα οι εν οίκω
Ρωμαίοι, " πόλεμον αυτό έπήγγειλαν ουδέπω
γαρ ο Καίσαρ ούτε τον Αντώνιον ενενικήκει, ούτε τα
εν τώ άστει διά χειρός επεποίητο και τους τε συν
ούσίν οι ρητήν ημέραν ες έκλειψιν της φιλίας αυτού
5ο προείπον, ίνα μή και εκείνοι εν εχθρών μοίρα γέ
νωνται , και την αντίταξιν τόν τε πόλεμον τον
L. C. προς αυτόν το μεν σύμπαν τους υπάτoις προσέ
ταξαν, επειδαν τα παρόντα κατορθώσωσι , ποιήσα
σθαι (τον γάρ Κάσσιον ουδέπω την Συρίαν έχοντα
55 ήδεσαν) ίνα **) δε επί μείζον εν τω μεταξύ χρόνω μή
αυξηθή , τους των προσόρων εθνών άρχουσιν ενεχεί
ρισαν και μετά τούτο μαθόντες τα κατά τον
Κάσσιον, πριν και οτιούν υπ' εκείνων πραχθήναι,
ταύθ' άπερ είπον εψηφίσαντο.
60 Ο δ' ουν Δολοβέλλας, εγκρατής ούτω της
Ασίας γενόμενος, ες την Κιλικίαν ήλθε, τού Κασ
L. D. σίου "" εν τη Παλαιστίνη όντος και "" τους
Ταρσέας εκουσίους προσλαβών, φρουρούς τινας αυ
του """ εν ") Αιγέαις όντας ενίκησε, και ες την Συ
65 ρίαν ενέβαλε, και της """" μεν Αντιοχείας υπό τών εμ
φρουρούντων αυτήν απεκρούσθη " την δε Λαοδί
κειαν αμαχί, διά την φιλίαν αυτών, ήν προς τον
Καίσαρα τον πρότερον είχον, προσεποιήσατο. κάκ
τούτων "*) ημέρας τινάς ισχύσας (τά τε γάρ άλλα και
πx) δε επι] δε μή επί Μed. a. Εt deinde μή post χρόνω οmit
tit. non Ιnale, St.
 ILIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 529

matusconsulto ei amnuntiatum est, in Syriam progre-A. U.c.

diendum mon existimans, in Asia remansit: ac Tre- ?**•
bonio ita usus est, ut ei summam benevolentiae suae
opinionem iniiceret, utque alimenta ab ipso suis mi
litibus ultro data acciperet, ac cum eo citra omnem
metum convictum haberet. Qua confidentia postquam
Trebonius coepit esse, ac nulla sui ipsius custodia
usus est, Smyrnam, ubi degebant, repente noctu
Dolabella occupavit, Trebonium interfecit, eiusque
caput ad Caesaris statuam proiecit, omni ipse Asia
deinde potitus est. Haec quum Romani in urbe au
divissent, bellum ei indixerunt: (nondum enim Cae
sar neque Antonium vicerat, neque res urbanas suae
potestatis fecerat :) iis, qui cum eo erant, diem no
minaverunt, ante quam diem nisi ab eius amicitia
discederent, ipsi quoque hostium loco essent: sum
mam belli contra eum consulibus, postquam praesem
tia megotia confecissent, mandaverunt: (neque enim
sciebant, iam a Cassio Syriam obtineri:) ac, me inte
rim Dolabellae vires augerentur, finitimarum natio
num praefectis id negotii dederunt: post de Cassii
rebus certiores facti, ei bellum id, de quo dixi,
mandaverunt, quum nihil dum a praefectis istis
aCtum eSSet.

5o. Proinde Dolabella, ad hunc modum Asia po

titus, in Ciliciam venit, eo tempore quo erat in Pa
laestima Cassius ; Tarsoque per spontaneam deditio
nem recepta, quaedam praesidia Cassii, quae Aegis
erant, vicit, ac Syriam invasit: reiectusque ab An
tiochia, praesidio urbem defendente, Laodiceam abs
que omni oppugnatione cepit, oppidanis se, ob fa
vorem erga Caesarem illum. seniorem, dedentibus.
Itaque quum aliquot dies viribus potior fuisset, prae
y) £v Aiy£gus] Credo, èv Aiyavg. Sic Stephanns de Urbibus,
sic Plinius lib. IV. capite 27. sic alii. X. £v Afyais, Z. Haec
Re, Pqstea Med. a. δτ} pohit inter ôè et Aaoòfxsvcov.
y *) iju£gas τινάς ἰσχύσας] Fort. ήμ£ggg tuvás, xaì òvvåuεις
πλείονς ovvsúnzós, (vel ἐπῖ πλεῖον ἐόγύδας) quieté aliquot diérum
interposita , et novis contractis copiis. " R.
IDionis Rom. Hist. Tom. II. L l
 530 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε Η ΟΜ ΑΝΑΕ

7ο το ναυτικόν αυτό διά ταχέων εκ της Ασίας επήλ

θε) ") διέβαλεν "* ες Αραδον, όπως και παρ' εκεί
L. Ε. νων και χρήματα και ναύς λάβη κανταύθα απο
ληφθείς μετ' ολίγων εκινδύνευσε, διαφυγών δ' ουν,
απήντησέ τε τώ Κασσίω προσελαύνοντι, και συμβα,
75 λών αυτώ ηττήθη κατακλεισθείς τε "" ες την Λαο
R.512.δίκειαν *) επολιορκείτο, της μεν ηπείρου παντελώς
ειργόμενος, (άλλοι τε γάρ τω Κασσίω, *** και Πάρ
θοι τινές εβοήθησαν) ταϊς δε δή ναυσι ταις τε Ασια
ναϊς, και ταις Αιγυπτίαις, άς " η Κλεοπάτρα αυ
8ο τώ έπεμψε, και προσέτι και τους χρήμασι τους παρ'
L.345.αυτής **) ελθούσι ισχύων, μέχρις ου "" ο Στάτιος τό,
τε ναυτικόν συνεκρότησε, και ες τον τών Λαοδικέων
λιμένα εσπλεύσας, τούς τε *) ανταναχθέντας εκρά
τησε, και απέκλεισέν oι και την θάλασσαν, τότε
85 γάρ αμφοτέρωθεν της επαγωγής των επιτηδείων
ειρχθείς, επεκδρομήν μεν σπάνει των αναγκαίων εποιή
σατο, καταραχθείς δε διά ταχέων ες το τείχος, και
προδιδόμενον ") αυτό ιδών, εφοβήθη μή ζών αλώη
και " εαυτόν κατεχρήσατο. όπερ που και "" Μάρ
9ο κος Οκταούϊος υποστράτηγος αυτού έπραξε και οι
L. Β. μεν ταφής υπό Κασσίου, καίπερ τον " Τρεβώνιον
άταφον ρίψαντες, ήξιώθησαν οι τε συστρατεύσαν
τες σφίσι, και περιγενόμενοι, και σωτηρίας και
αδείας, καίτοι πολέμιοι υπό τών οίκοι Ρωμαίων νο
95 μισθέντες, έτυχον ου μέντοι *" ουδ' οι Λαοδικείς
κακόν τι, πλην συντελείας χρημάτων, έπαθoν - αλλ'
ουδε άλλος ουδείς, συχνών μετά τούτο ") τω Κασσίω
επιβουλευσάντων, εκολάσθη.
Ενώ δε ταύτ' έγίγνετο, οι Ταρσείς *) ΤΙλλιον
L. C. " Κίμβρον, φονέα τε του Καίσαρος όντα, και τότε
yy) διέβαλενl διέβαλλεν Μed. a. b. Ιnferius iidem et Ven. ut
Η. διαφυγών δ' ουν, φuod pro διαφ. oύν recepi. St.
2) επoρθείτο , νulgo, (et in Μed. a. b.] Forte επολιορκείτο,
Οd. praeclare id φuidem, ex coniectura, ut videtur. Μihi, ut
admiserim , auctor fuit Ζ. p. 5ο4. Β.
zz) ελθούσι) ελθούσιν Μed. a. b. St.
a) ανταναχθέντας) αναχθέντας V. a. minus bene.
b). αυτο] scil. το τείχος, Sed ad marginem αυτόν posuit L.
Dolabellam innuens, guod minus necessarium. Μox, pro αλώη,
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 531
sertim classe eum sua celeriter ex Asia subsecuta, ad A. U.c.
Aradum traiecit ; ab his quoque pecuniam · et naves ?**
accepturus. Quo in loco interceptus cum paucis,
salutis in discrimen venit. Quumque fugam iniisset,
Cassio iam exercitum adducenti obviam factus: vi
ctusque ab eo pugna, Laodiceae circumsessus oppu
gnatusque est. A terra quidem omnino excludeba
tur, quum Cassius et aliis, et Parthorum quorun
dam auxiliis uteretur : navibus tamen Asiamis, Aegy
ptiisque a Cleopatra, pecuniaque quam eadem mise
rat, valebat. Verum postquam Statius, classe colle
cta, in Laodicensem portum navibus invectus, occur
rentes sibi praelio navali superavit, ac mare etiam ei
obstruxit ; ibi tandem utraque ex parte subvectione
necessariarum rerum interclusus, quum ob penuriam
excursione tentata in urbem statim compulsus esset :
videns eam prodi, metuensque me vivus in hostium
manus perveniret,
Octavius, se ipsum
legatus eius, fecit. interfecit : idemqueTre—
Eos, quamquam M. -s

bonium inhumatum proiecissent, tamen sepultura di

gnatus est Cassius : quique eorum castra secuti super
erant, eos quanquam erant a Romanis in urbe de
gentibus hostes iudicati, nihilominus salute impuni
tateque domavit. Neque Laodicenses, praeter impo
sitam pecuniae collationem, ulla poena adfecit : at
que idem compluribus aliis, ipsi perniciem postea
struentibus, etiam supplicia remisit.
51. Interim Tarsenses Tillium Cimbrum , unum
ex percussoribus Caesaris, qui Bithyniae tunc prae

&1&5 habet Z. Re. Inferius pro ύπό Κασσlov in Ven. Med. a. b.

est vjrtd roù Kozootov. St.
bb) τφ Κασσίςρ ἐπιβονλενσάντων] ἐπιβονλενσάντων τφ Κασσίφ
Med. a. St.
c) Tt11uov RS. et Med. a. quod pluribus probat Perizonius
Anim. Hist. c. 8. p. 531. sq. ét Iac. Gronovius T. III. Thes.
Amtiq. Gr. CCC. uibi [et Tristani mumum, et Gorlaei , Tab. 21.
adulterimum esse probat, atque apud Appianum in MS. Medi
ceo TiÂÃuos legi annotat, pro quo editi T TóÀÀvos, quod et in
Dione h. 1. exhibet HS. Ex sententia Xyl. Tov 111ov edidit L.
vide F. supra ad p. 249. B. not. 98.
Ll 2
 532 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

1 Βιθυνών άρχοντα, πρός τε την τού Κασσίου επικουρίαν

επειγόμενον, επεχείρησαν *** τών του Ταύρου διόδων
είρξαι προεκλιπόντες τε αυτας υπό δέους, παραχρήμα
μεν έσπείσαντο αυτώ, νομίσαντες ισχυρόν αυτόν είναι
5 μετά δε τούτο την ολιγότητα των στρατιωτών κατανοήσαν
τες, ούτε τη πόλει αυτόν εδέξαντο, ούτε τα επιτήδεια
οι παρέσχον. ") επειδή δε φρούριόν τι επιτειχίσας σφίσιν,
ες την Συρίαν απήρε, προτιμότερον το τώ Κασσίω βοηθή
L. D. σαι του την πόλιν αυτός εξελείν, ποιησάμενος τούτό
1o τε επιστρατεύσαντες αυτώ παρεστήσαντο, και προς τα
*** Αδανα, όμορά τε σφίσι και διάφορα αεί όντα,
ώρμησαν πρόφασιν, ώς και τά του Κασσίου πράσσον
τα, ποιησάμενοι. πυθόμενος δε ταύτα εκείνος, πρό
τερον μεν ώς έτι ο Δολοβέλλας έζη, *** Λούκιον Ρού
15 φον επ' αυτούς έπεμψεν ύστερον δε και αυτός ήλθε, και
(ήδη γάρ αμαχι τώ Ρούφω προσεκεχωρήκεσαν) άλλο
μεν σφάς ουδέν δεινόν ειργάσατο, **" τα δε ") δή χρήμα
L. Ε. τα τά τε ίδια και τα δημόσια πάντα άφείλετο. κακ
τούτου Ταρσείς επαίνους τε παρά των τριών ανδρών
R.513.(εκείνοι γάρ τα πράγματα ήδη τα εν τη Ρώμη είχον)
21 και ελπίδα αντιλήψεσθαι τι αντί των απολωλότων έλα
βον **" ή τε Κλεοπάτρα δια την συμμαχίαν, ήν τώ
Δολοβέλλα έπεμψεν, ") εύρετο, τον υιόν, oν Πτολε
μαίον μεν ωνόμαζεν, έπλάττετο δε εκ του Καίσαρος τε
25 τοκέναι, και κατά τούτο """ Καισαρίωνα προσηγόρευε,
βασιλέα της Αιγύπτου κληθήναι.
Κάσσιος δε , επειδή τά τε εν τη Συρία και τα
έντή Κιλικία κατεστήσατο, """ ες την Ασίαν προς
τον Βρούτον αφίκετο. ώς γάρ τήν τε """ συνωμο
L.346.σίαν των τριών ανδρών έμαθον, και τα πραττόμε,
81 να υπ' αυτών κατά σφών ήσθοντο, συνήλθόν τε
εκεί, και τα πράγματα έτι και μάλλον εκοινώ
σαντο, τήν τε γάρ αιτίαν τήν του πολέμου την
αυτήν έχοντες, και τον κίνδυνον τον αυτόν προσδε.
85 χόμενοι, τήν τε υπέρ της του δήμου ελευθερίας
γνώμην μηδε τότε εξιστάμενοι, και εκείνους, άτε
και τρεις όντας και τοιαύτα δρώντας, προσκαταλύ
σαι γλιχόμενοι, πολλώ προθυμότερον κοινή πάντα
 LIBER XLVII.. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 833

erat, et ad opem Cassio ferendam properabat, Tauri A. U.c.

transitu prohibere conati sunt : mox claustris eius 7**
metu desertis, quod multas cum Cimbro esse copias
putabant, se dediderunt: post intellecta militum eius
paucitate, neque urbe eum receperunt, neque com
meatum ei suppeditarunt. Itaque Cimber, auxilium
Cassio ferre, quam Tarsum expugnare, potius existi
nmans, castello ipsis obiecto, im Syriam abiit. Tar- •
senses co cum armatis profecti, castello occupato,
adversum urbem Adama, vicinam ipsis, et semper
adversam, arma verterunt, quod eam Cassii partibus
favere dicebant. Qua re cognita, Cassius, dum ad
huc viveret Dolabella, L. Rufum contra Tarsenses
misit : deinde vero ipse quoque advenit, ac quum
Tarsenses iam Rufo deditionem ultro fecissent, omni
eos publica privataque pecunia mulctatos, alio suppli
cio nullo affecit. Tarsenses autem a triumviris, qui
iam Itomae rerum potiebantur, laudati sunt: spesque
eis facta, fore ut pro iis, quae amiserant, aliquid re
ciperent. Ab iisdem trium viris Cleopatra, propter
auxilia Dolabellae submissa, impetravit, ut eius filius,
Ptolemaei nomen gerens, quem e Caesare se pepe
risse fingebat, et propterea Caesarionem cognomina
verat, Aegypti rex diceretur.
52. Cassius, rebus in Syria ac Cilicia constitutis,
in Asiam ad Brutum profectus est. Eo enim conve
miebant, quum iam de coniuratione triumvirorum,
eorumque contra se decretis, comperissent : magisque
etiam munc communicato consilio agendum statue
bant. Itaque cum eandem causam belli haberent,
idemque timerent periculum, sententiamque de tuen
da populi Romani libertate nondum deseruissent, ad
istos, videlicet tres viros, et talia molientes, tollen
dos, consilia viresque multo alacrius coniunxerunt.

cc) ἐπειδή δ?] ἐπειδή τs Med. a. b. St.

ccc) δ } in Med. a. b. et Ven. deest. St. -

d) &ügëto] sügstö ve, Med. a. quod minus consentaneum huic

loco.
 534 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟR ΙΑΕ. Η Ο ΜΑΝΑΕ

και έβουλεύοντο και εποίουν και το μεν σύμπαν,

L. Β. έγνωσαν ές ") τε την Μακεδονίαν ελθείν , και πε
41 ραιωθήναι αυτούς εκείσε κωλύσαι, ή και ες την
"Ιταλίαν προδιαβήναι, έπει δε τά τε εν τη Ρώ
μη καθίστασθαι έτ’ ελέγοντο, και προς τον ") Σέξ
στον, "" άτε και εγγύθεν εφεδρεύοντα σφίσιν, ασχο
45 λίαν έξειν ενoμίζοντο ουκ ευθύς ταύτ’ εποίησαν,
αλλ' αυτοί τε περιϊόντες , και ετέρους διαπέμ
ποντες , τούς τε μηδέπω ομοφρονούντας σφίσι
προσεκτώντο , και χρήματα και στρατιώτας ή
θροιζον.
5Ο Και αυτούς οι μεν άλλοι ταύτη πάντες, και οι
L. C, πρόσθεν περιορώμενοι, παραχρήμα ώμολόγησαν ο
δε δή Αριοβαρζάνης, οί τε Ρόδιοι και οι Λύκιοι,
άλλως μεν ουκ ανθίσταντο, ου μέντοι και συμμαχή
σαι ήθελον υποπτεύσαντες ούν αυτούς τα τών εναν
55 τίων, " επειδή ευ υπό του Καίσαρος του προτέ
ρου επεπόνθεσαν, φρονείν, και φοβηθέντες ε) μή και
αυτοί τε απελθόντων σφών ταράξωσίτι, και τους άλ
λους ") συναποστήσωσι, γνώμην εποιήσαντο επ' εκεί
νους πρώτον τραπέσθαι ελπίσαντες σφάς, άτε και
L. D. τους όπλοις πολύ αυτών υπερέχοντες, και ταϊς ευερ
61 γεσίαις αφθόνως χρώμενοι, διά βραχέος πείσειν, ή
και βιάσεσθαι. και Κάσσιος μεν Ροδίους (καίτοι το
σούτον επί τώ ναυτικώ φρονούντας, ώστε ές ") τε την
R.514.ήπειρον επ’ αυτόν προδιαπλεύσαι, και τάς πέδας ας
65 εκόμιζον, ώς και ζώντας πολλούς αιρήσοντες, επι
δεικνύναι σφίσι) ναυμαχία πρότερον μεν "* περί
Μύνδον, έπειτα δε προς αυτή τη Ρόδω, διά
του ") Στατίου, τότε πλήθει και τώ μεγέθει των
νεών την εμπειρίαν σφών κρατήσας, ενίκησε και
L. Ε. μετά τούτο και αυτός ες την νήσον περαιωθείς,
71 άλλο μεν ") ουδέν κακόν αυτούς έδρασεν, (ούτε γάρ
αντέστησάν οι, και εύνοιαν αυτών, *** εκ της δια
e) τε additnm ex Μed. a.
f) Σέξστον] Σέξτον, L.
g) μή και αυτοί) Particulam και suppeditavit Μed. a. ex quo
et sequens ταράξωσι, pro vulgato πραξωσι.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 535

Summa consiliorum fuit, ut in Macedoniam se com- A.U.C.

ferrent, ac vel eo transire hostem prohiberent, vel 7**.
ipsi in Italiam traiicere occuparent. Verum, postea
quam eos adhuc rebus Romae componendis intentos
esse acceperunt, et satis habituros negotii putarunt
cum Sexto, qui e propinquo acta illorum observabat,
id quidem suum propositum distulerunt: ipsi vero
circumeuntes, aut legatos suos emittentes, eos qui
nondum secum in eamdem sententiam venissent, suas
in partes traduxerunt, pecuniam et milites contra
xerunt.

55. Hoc agentibus alii omnes in istis terrae par

tibus, qui prius de societate compellati mom fuerant,
statim accesserunt. Ariobarzanes tamen et Rhodii
Lyciique, etsi non resistebant, societatem belli detre
ctavere. Eos Brutus ac Cassius suspicati adversae
parti cupere, quod essent beneficiis a seniore Caesare
affecti, veritique ne quid se absentibus moverent, ac
reliquos etiam ad mutandam fidem concitarent, pri
mo omnium sibi aggrediendos esse statuerunt: spe
rantes se eos, quibus et armis homge essent superio
res, et beneficia liberaliter conferrent, facile aut sua
dendo, aut vi , ad suam amicitiam perducturos. Rho
dii quidem tantum re nautica fidebant, ut ad Cas
sium in continentem quoque priores adnavigarent,
eique compedes ostentarent, quas secum attulerant,
tanquam multos hostium vivos capturi. Verum eos
Cassius primo apud Myndum, deinde ad ipsam insu
lam Rhodum, Statii opera, superavit, mumero ac
magnitudine navium ipsorum peritiam vincens. Hinc
in Rhodum ipse advectus, quum neque resisteret
iam, et ipse insulam, in qua disciplinae causa ali
h) gvvarzogtrjgogi] συναποστήσωσιν Med. b. ovvo regeijaaoos,
RS. in textu, quod ipse emendat im motis.
i)
habet.
;} abest a Med. a.
-
[Idem antea ßudoao6av pro βιάσεσθαι
ii) Στα£iov] Σταδίον, Med. a. b. St.
iii) oùòèv xax6v] xaxòv oùòèv Med. a. St.
 536 D ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙΑΕ RΟΜ ΑΝ ΑΕ

τριβής , ήν εκεί κατά παιδείαν επεποίητο, είχε)

* * * τάς δε δή ναύς, **" και τα χρήματα και τα
75 όσια και τα ιερά, """ πλήν του άρματος του Ηλίου,
παρεσπάσατο και μετά ταύτα και τον """ Αριoβαρ
ζάνην συλλαβών απέκτεινε,
L. 347. Βρούτος δε τό, τε """ κοινόν των Λυκίων στρά
τευμα απαντήσαν αυτό προς τα μεθόρια μάχη
80 τε έκράτησε, """. * και ") συγκαταφυγόνες το έρυμα,
αυτοβοεί είλε, και των πόλεων τας μεν πλείους
αμαχί προσηγάγετο , """ Ξάνθον δε ες πολιορ
κίαν ) κατέστησε και αυτών εξαίφνης εκδραμόντων,
και πύρ ες τάς μηχανάς εμβαλόντων, τά τε
85 τοξεύματα και ακόντια άμα βαλόντων , ες πάν
κινδύνου αφίκετο κάν πασσυδί απώλετο, ει μη δι'
αυτού του πυρός ώσάμενοι οι στρατιώται προσέ
. μιξαν αυτοίς απροσδόκητοι γυμνητεύoυσι, και εκεί
νους τε ες το τείχος κατήραξαν, και αυτοί συνεσ
πεσόντες σφίσι, ") του τε πυρός ές οικίας τινάς
ενέβαλον και τους μεν ορώντας το γιγνόμενον
προκατέπληξαν, τους δ' άπωθενούσι, δόξαν ώς
και πάντα άρδην ήρηκότες παρέσχον. εκ γαρ
τούτου και οι επιχώριοι τα λοιπά εθελονται συγ
95 κατέπρησαν, και αλλήλους " οι πλείους ") ανε
χρήσαντο. μετά δε τούτο προς τα "* Πάταρα ο
Βρούτος ήλθε και προσεκαλέσατο μεν αυτούς ες
φιλίαν ώς δ' ουχ υπήκουσαν, (οί τε γάρ δούλοι
R.515.και των ελευθέρων οι πένητες, οι μεν, ελευθερίας,
et
οι δε , χρεών αποκοπής προτετυχηκότες, εκώλυον
σφάς συμβήναι) το μεν πρώτον τούς αιχμαλώ
2 τους των Ξανθίων (και γάρ εν γένει αυτούς κατ'
επιγαμίαν πολλοί ήσαν) έπεμψε σφίσιν, ελπίδα

k) συγκαταφυγωνl Ρalmerius, συγκαταφυγόν, scil. στράτευμα

eum confertim figissει. [Εt sic est in Μed. a. b. Ven.] Se
quid tum fiet sequenti αυτοβοεί είλε? an ad στράτευμα pariter
referendum 2 minime, στρατόπεδον vel, έρυμα semper a Dione
dicitur primo impetu capi, συγκαταφυγών φuid sit, explicet ipse
Dίο Ρ. 217. Α. σφίσι φυγούσινες το έρυμα συνεσπεσών αυτοβοεί
ειλεν Re, Conf. not. 159. *
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 537

quamdo versatus esset, diligeret ; caetera indemnes re- A. U.c.

liquit, navibus autem et pecunia omni, cum publica, 71*
tum sacrorum donariorum , praeter currum Solis,
spoliavit : Ariobarzanem deinde comprehensum oc
cidit.

54. Brutus autem communem Lyciorum exerci

tum, in finibus eius regionis sibi oblatum, praelio
vicit, ac fugientes in castra insecutus, uno impetu
iis potitus est: urbes plerasque sine vi in deditio
nem accepit. Xanthum oppugnans, oppidanis re
pente excursionem facientibus, ignemque in machi
nas iniicientibus, simulque tela et sagittas iaculanti
bus, in summum discrimem adductus est: actumque
omnino de ipso fuisset, nisi milites per ipsum ignem
impetum in hostem fecissent. Quippe Xanthios lcvi
ter armatos de improviso adorti, in urbem repule
runt: unaque irruentes, ignes domibus nonnullis im
miserunt. Id incendium primos perterruit, in quo
rum oculis res gerebatur; et iis, qui longius aberant,
captae prorsus urbis opinionem praebuit. Itaque in
colae suis quoque ultro reliquis domibus inflammatis,
maior pars se invicem interfecerunt. Hinc Brutus ad -
Patara venit : civibusque ad amicitiam vocatis, quum
mom parerent, (servi enim libertatem, ingenui pau
peres novas tabulas nuper consecuti, pacificationi ob
stabant) captivos Xanthios, quod plerisque horum
cum Patarensibus affinitas intercedebat, ad eos misit,
sperans horum opera se eos ad amicitiam adductu

1) xar£grnos] κατεκλεισε, V. a. et Med. a. eodem , sensu. Re.

Paiilo post Méd. a. et Veh. pro βαλάντων habent ἐφάντων. quod
verum videri potest. Deinde πάνσανδι Med. b. vitiose. Postea
/vuv£τεύουσιν Med. a. b. St.
m) ro5 rs rvgás ?s oratas rtv&s £v£βαλον] Suspecta haec vi
demi possint, quia modo dixerat Dio, xαι πῦρ ἐς τας μηχανὰς
£μβαλόντων. Sed tamen τοῦ πvgòs stare potest, si suppleas cl.
n) dvsyQrjaavro] κατεχοήσαντο, V. b. drtszgijaavro , Od. Sed
vulgatnmi pariter tritumiTI)ioni. ' Paulo post pro zvQogskal. ma
lim argoexaiäoavo.
 538 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ R Ι Α.Ε Η ΟΜΑ ΝΑΕ

έχων δι' εκείνων αυτούς ") προσάξεσθαι έπει δ'

5 ουδέν μάλλον ενέδοσαν, καίπερ προίκα αυτού τους
αναγκαίους εκάστω διδόντος, " πρατήριόν τι υπ'
αυτό το τείχος εν ασφαλεί κατεστήσατο, και παρά
γων ένα έκαστον των πρώτων απεκήρυττεν, εί πως
L. D. διά γε "") τούτο τους Παταρέας υπαγάγοιτο. ώς δ'
10 ουδε τότε αυτώ προσεχώρησαν, ολίγους αποδόμενος,
τους λοιπούς αφήκεν ιδόντες δε τούτο οι ένδον,
ουκέτ' αντήραν, αλλ' ευθύς αυτώ, ώς και αρετήν
έχοντι , προσέθεντο, μηδεν ι έξω των χρημάτων ζη
μιωθέντες, και τούτο και οι Μυρείς εποίησαν, επει
15 δή τον στρατηγόν αυτών """ εν τώ επινείω λαβών απέ
λυσε και ούτω και τάλλα δι' ολίγου κατεστήσατο.
Ταύτ' ουν αμφότεροι πράξαντες, ές τε την
Ασίαν αύθις ήλθον, και πάνθ' όσα εκ διαβολών
L. Ε. (οία εν τοις τοιούτοις """) συμβαίνειν φιλεί) ύποπτα
20 προς αλλήλους είχον, ές τε το μέσον """ και κα
ταμόνας προενεγκόντες, και διαλυσάμενοι, ες την
Μακεδονίαν ") ήπείγοντο, και αυτούς "" Γάϊός τε
Νωρβανός και ") Δεκίδιος Σάξας έφθησαν, τόν τε
Ιόνιον, πριν "" τον Στάτιον ελθείν, περαιωθέντες,
25 και πάσαν την """ μέχρι του Παγγαίου γήν προ
κατασχόντες, και προς τους Φιλίπποις στρατοπεδευ
σάμενοι, το δε δή άστυ τούτο παρά τε τώ Παγ
γαίω """ και παρά το Συμβόλω κείται Σύμβο
L.348.λον γάρ το χωρίον ονομάζουσι, καθ' ο 7ο το όρος
30 εκείνο """ ετέρω τινί ες μεσόγειαν ανατείνοντι συμ
βάλλει και έστι "" μεταξύ Νέας πόλεως και των
Φιλίππων, ή μεν γαρ προς τη θαλάσση, 7" κατ'
αντιπέρας Θάσου ήν ή δε εντός των ορών, ") επί

ο) προσάξασθαι] Μelius puto προσάξεσθαι. Re. guod ex Μed.

a. b. et Ε. recepί. Conf. Lobeckii Parerga ad Phrynichum
Ρ. ό St. τους Παταρέας] τούτου τους Παταραίας Μed. a.
736. τούτο

Εt τούτου quidem rectius quam τούτο putabam. Capite extre

mo Μed. a. cum Ven. dat παρεστήσατο. St.
οoo) συμβαίνειν φιλεί] φιλεί συμβαίνειν Μed. a. St.
p) ηπείγοντο) Ιta ΗS. et L. secuti Χyl. φui pro υπείγοντο, quod
esί apud RS. vel υπήγοντο, vel ήπείγοντο legi debereiudicaverat.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 539

rum. Quum nihilo magis a proposito deducerentur, A. U.c.

quamvis unicuique eorum suos necessarios dono de- 7***
disset, catastam sub ipso muro, in tuto loco, con
stituit: primoresque singulatim productos vendidit,
si forte hoc modo Patarenses permovere posset. Quum
me sic quidem se dederent, paucis venditis, caeteros
missos fecit. Eo viso oppidani mon amplius restitere,
sed statim Bruto, velut viro virtute praedito, dedi
tionem fecerunt, ac praeter pecuniae mulctam mihil
damni passi sunt. Idem Myrii fecerunt, quum eo
rum praetorem in suburbano portu captum Brutus
dimisisset. Eodemque modo reliqua etiam parvo
temporis spatio pacavit. '
55. Haec postquam Brutus et Cassius peregissent,
in Asiam reversi sunt: omnibusque suspicionibus,
quas ex aliorum calumniis alter contra alterum con
ceperat, (quod in huiusmodi rebus fieri frequens est)
privato colloquio propositis, ac sublatis, in Macedo
miam festinavere. Iam C. Norbamus ac Decidius Sa
xa, antequam Statius cum classe advenisset, Ionium
mare transmiserant, ac ante Bruti Cassiique in Ma
cedoniam adventum, omni ea regione usque ad Pam
gaeum montem occupata, apud Philippos castra po
suerant. Philippi , oppidum est, Pangaeo et Symbolo
adiacens. Symbolum autem vocatur iste locus a Grae
cis, iuxta quem is mons alii in terram interiectam
se extendenti committitur: estque is locus inter Nea
polim et Philippos. Quorum oppidorum illud qui
dem ad mare, e regione Thasi, situm erat: hoc vero,
q) Zfsxt8uos Σέας] 2&£ας vocatur etiam in V. a. Med. a. et
apüd Z. p. 5o5. A. non 2 §§ας, ut vulgo [in Med. b. et] im edi
tionibus Dionis, quod tamen corrigendum monuerat X. Sed
4exi1uos nominatur apud RS. et Med. a. b. 4*x£λιος in V. a.
4extAuog a Z. Rectius 4εwiόιος exhibent HS. et L. conf. F. et
Norisium Cenot. Pis. p. 281. qui et Casaubonum notat, quod
4exiÅuos corrupte, pro 4i6vog, dicat legi. Re. v. Casaub. exer
cit. I. in Baron. ad num. 85. A. V. C. 724. p. 12 1. Re. in Ad
dendis. Paulo post in Xiphilini editione minore HS. edidit IT&-
vuov, pro quo famem Coisl. recte exhibet 'Ióvuov. quod ipsum
extat in maiori HS. editione. St.
qq) ἐπι] Malim év, vel τοῦ πεδίον. St.
 540 ΙD ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ RΙΑ Ε R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

Β.516.τό πεδίω πεπόλισται, και (έτυχον γάρ την συντο

35 μωτάτην αυτού υπερβολήν "7" ό, τε *) Σάξας και ο
Νωρβανός προκαταλαβόντες) ταύτη μεν ο Βρούτος ό,
τε Κάσσιος ουδε επείρασαν διαβήναι, ετέραν δέ τινα
μακροτέραν "7" κατά τάς Κρηνίδας ωνομασμένας
Ι. Β. περιελθόντες, φυλακή μεν και εκεί ενέτυχον βια
4ο σάμενοι δε αυτήν, είσω τε των ορών εγένοντο, και
προς την πόλιν κατά τα μετέωρα επιπαρελθόντες,
ενταύθα χωρίς εκάτερος, ώσγε τώ λόγω ειπείν,
εστρατοπεδεύσαντο τώ γάρ έργω καθ' εν ηυλίσαν
το. τα μεν γαρ στρατόπεδα, ώς και ευτακτότεροι
45 οι στρατιώται και ράους άρχειν ώσι, διχή κατέστη,
παντός δε δή και του διαμέσου αυτών και τάφρω
και σταυρώματι περιληφθέντος , είς τε ο πάς πε
ρίβολος αμφοτέρων εγένετο, και εν κοινό την απ'
αυτού ασφάλειαν είχον,
L. C. Ησαν δε πολύ τώ πλήθει τών εναντίων των τότε παρ
51 όντων καθυπέρτεροι και δια τούτο "7" το ") Σύμβο
λον, εκκρoύσαντες αυτούς, κατέλαβον και τα έπιτή
δεια ταύτη τε δι' ελάττονος εκ της θαλάσσης επήγοντο,
και εκ του πεδίου καταθέοντες ελάμβανον ο γάρ
55 Νωρβανός ό , τε Σάξας πανστρατιά μεν ουδε ετόλμη
σαν αυτοίς προσμίξαι, εκπέμποντες δ' ιππέας εκδρό
μους "7" * όπη ) παρείκοι, ουδέν επέραινον αλλ' αυτοί
τε διά φυλακής μάλλον ή διά κινδύνων το στρατόπεδον
εποιούντο, και τον Καίσαρα τόν τε Αντώνιον σπουδή
60 μετεπέμποντο, ούτοι γάρ τέως μέν περί τε τους Ρο
L. D. δίους ") και περί τους Λυκίους, τόντε Κάσσιον και τον
Βρούτον ασχόλους όντας επυνθάνοντο, επί πλείόν τε αυ
τους έδoξαν σφίσι προσπολεμήσειν, και ουκ ήπείχθη
σαν, αλλά τόντε Σάξαν και τον Νωρβανόνες την Μα
65 κεδονίαν προέπεμψαν αισθόμενοι δε αυτούς εαλωκό
τας, τους μεν " Λυκίοις και τους Ροδίοις επαίνους τε
έδοσαν, και χρήματα χαριείσθαι υπέσχοντο, αυτοί δε
εκ μεν της πόλεως ευθύς εξώρμησαν εγχρονίσαντες δε,
r) Σάξας] Sic iterum h. 1. et deinde, V. a. Μed. a.
s) Σύμβολον, εκκρoύσαντες αυτούς, κατέλαβον] Sic distinguere
docuit Χ. et recepit. L. Contra, Σύμβολον εκκρoύσαντες, αυ
 I.IBER XLVII, CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 541

ad campum, inter montes. Quamobrem, quum com- A. tJ.c.

pendiosissimum eorum montium transitum Saxa et 7**.
Norbanus ante cepissent, ea transire me conati qui
dem Brutus et Cassius, ad alium transitum longio—
rem, iuxta Crenidas, circumierunt : ibique etiam
praesidio invento, intra montes, eo pulso, pervene
runt: atque ex locis editis ad urbem accedentes, ca
stra metati sunt: seorsum quidem, ut videbatur, uter
que, sed re ipsa coniunctim, Erant enim castra,
quo facilius in ordines redigi milites, et in officio
retineri possent, inter se divisa: sed quia totum
etiam interiectum utrisque castris spatium fossa val—
loque continebatur, amborum munitio universa am
biens erat una, qua ex aequo utraque defendebantur.
56. Erant autem longe superiores hostibus qui
tum aderant : ideoque eis Symbolo deiectis, ipsi lo
cum occupaverant: iamque facilius a mari commea
tus ipsis hac subvehebantur, et ex campis, facta de
cursione, petebantur. Norbamus autem et Saxa, non
ausi summis copiis cum ipsis confligere, emissis,
quoties videbatur commodum, equitibus, quum ni
hil proficerent, ac custodiae magis, quam pugnae
milites adhiberent: Caesarem Antoniumque, ut cele
riter venirent, hortabantur. Hi enim, quamdiu Bru
tum et Cassium Rhodiis Lyciisque subigendis occu
patos audiebant, bellum in longius tempus extractum
iri arbitrabantur; ideoque nihil festinantes, Norba
mum cum Saxa in Macedoniam praemiserant. Caete
rum andito, Rhodios ac Lycios in potestatem ho
stium venisse ; iis collaudatis, muneribusque promis
sis, ipsi statim urbe egressi sunt. Diutius autem hae

πους κατ&λαßov, RS. et HS. Forte τοῦ Συμβόλον ἐxxgovaavrsg,

τόν τόπον κατ&λαβον , Od. Sed Xylandri lectio longe simpli
cior, quam et deinde probavit Od. Ita Re. Ante IX jußolov
Med. a. ut Ven. pro τό habet τό τε. St.
t) rggsizo.] Sic HS. L. παρήκοι, RS. [et Med. b. Pro ἀπn
Coisl. habet δποι.]
tt) xal 7t£Qi] Sic Med. a. πεQl non legitur in vulgatis, [neque
in Med. b.] -
 542 Ι) ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

Αντώνιος μεν περί Βρεντέσιον, ("" υπό γάρ του Στα

70 τίoυ καθείργετο) Καίσαρ δε περί Ρήγιον ("" πρός γαρ
L. Ε. τον ") Σέξστον τήν τε Σικελίαν έχοντα, και της Ιτα
λίας πειρώντα, προαπετράπετο) διετρίβησαν.
"Ως δ' ούν ούτός τε ουκ *) ευκαθαίρετος έδoξεν
είναι σφίσι, και τα του Κασσίου του τε Βρούτου
75 μάλλον αυτούς ήπειξε, μέρος μέν τι του στρατού
πρός φρουράν της Ιταλίας κατέλιπον, τό δε δή
πλείονι "" τον Ιόνιον ασφαλώς επεραιώθησαν και
Καίσαρ μεν " εν Δυρραχίω νοσήσας υπελείφθη,
R.517.Αντώνιος δε προς τους Φιλίππους ήλασε , και
Ε.Ειο παραντίκα μεν ρώμην τινά τους σφετέροις πα
ρέσχεν ενεδρεύσας δέ τινας των εναντίων σιτα
γωγούντας, και σφαλείς , ουκέτ' ουδ' ") αυτός
εθάρσει ο ουν Καίσαρ, πυθόμενος τούτο, και
δείσας εκάτερον, είτε τι ελαττωθείη καταμόνας
85 συμβαλων, είτε και κρατήσειεν, (εκ μεν γαρ
τού, τόν τε Βρούτον και τον Κάσσιον, εκ δε τού,
τον Αντώνιον πάντως εφ' εαυτόν ισχύσειν ενόμισεν)
ήπείχθη , καίπερ "" και τότε ") έτι αρρωστών.
κακ τούτου ανεθάρσησαν μεν οι περί τον Αντώνιον,
L. Β. έπει δ' ουκ ασφαλές εφαίνετο το μή ουχάμα
91 πάντας αυτούς αυλίζεσθαι, ές τε χωρίον εν") και
ες έρυμα εν " τα τρία στρατεύματα συνήγαγον.
αντικαθημένων δε αυτών αλλήλοις, εκδρομαι μεν
και αντεπέξοδοι παρ' αμφοτέρων ώς έτυχεν εγί
95 γνoντo μάχη δε εκ παρατάξεως ουδεμία χρόνον
τινά συνηνέχθη , " καίτοι και του Καίσαρος και του
Αντωνίου πάνυ συμβαλείν σπουδαζόντων, ταις τε
γαρ δυνάμεσι" μάλλον τών εναντίων έρρωντο, και
των επιτηδείων ουχ όμοίως ") αυτούς ευπόρουν, διά
L. C. το της θαλάσσης (άτε του ναυτικού σφών τώ Σέξ
1 στω προσπολεμούντος) μή κρατείν.

u) Σέξστον] Σέξτον, L. marg. Αntea Μed. b. pro εξώρμησαν

oorrupte dat εξώμησαν, et Μed. a. articulum του ante Στατίου
bis ponit. St.
x) ευκαθαίρετος] αυθαίρετος, V. a. (Μed. a. Μox μέρος μέν
τοι Μed. b.]
 LIBER XLVII. CAESAR QCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 543

rentes, Antonius quidem ad Brundusium, quod a A. U.c.

Statio arceretur, Caesar ad Rhegium, quo se conver- ?***
terat in Sextum Pompeium Siciliam tenentem, et ad
tentantem Italiam, moras traxerunt.

57. Sed quum Sextus haud facile vinci posse vi

deretur, Cassii autem et Bruti bellum magis eos ur
geret ; parte exercitus ad custodiendam Italiam reli
cta, maiori parte Ionium secure traiecerunt : Caesa
reque aegrotante Dyrrhachii relicto, ad Philippos An
tonius accessit. Ibi quidem statim suorum animos
confirmavit, sed hostium quosdam frumentatores ex
insidiis adortus, re infeliciter gesta, ipse quoque ami
mum demisit. Caesar, hoc audito, ac utrumque ve
ritus, me se absente aut vinceretur praelio Antonius
solus, aut vinceret : quorum alterum si evenisset,
Cassium et Brutum contra se viribus auctum iri, sim
alterum, Antonium contra se invaliturum certo pu
tabat: etsi nondum integra valetudine , tamen festi
nato ad Antonium perrexit, Antonianisque animum
reddidit. Ac quoniam diversis locis habere castra
parum videbatur tutum, uno in loco, ac intra unas
munitiones, tres exercitus conduxerunt. Quum ca
stra castris iam essent opposita, excursiones quidem
utrinque et levia certamina, ut casus tulerat, fiebant :
attamem monnihil temporis consumptum est ita, ut
mumquam instructa acie decertaretur: quanquam Cae
sar Antoniusque pugnam magnopere expetebant, co
piis validioribus quam hostes, sed non aeque abun
danti, atque illi, commeatu instructi, quod classe
ipsorum Sextum oppugnante, mare in sua potestate
non habebant.

y) αὐτός] σύτοῦς , Med. a. vitio librarii.

z) έτι] delet Med. a. habet tamem et Z.
a) xcxl £s] Sic Med. a. expressius, quam vulgo, [et in Med. b.]
sine ἐς.
b) αὐτοῖς] Hanc vogem addidi ex v. a. et Med. a. Haec Re.
Mox svxöqovv pro ηύπόQovv scripsi. v. ad p. 61. A. St.
 544 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟRΙ ΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

Ούτοι μεν ούν δή διά τε ταύτα, και διά τον

Σέξστον, τήν τε Σικελίαν έχοντα, και της Ιταλίας
πειρώντα, *) μή και χρονισάντων αυτών τήν τε Ιτα
5 λίαν καταλάβη, και ες την Μακεδονίαν έλθη, "". * ώρ
γων, ο δε δή Κάσσιος ό, τε Βρούτος άλλως μεν ουκ
ώκνουν την μάχην (όσον γάρ τη ρώμη των στρα
τιωτών ήλαττούντο, τοσούτον τώ πλήθει έπλεονέκτουν)
Ι. D. εκλογιζόμενοι δε τά τε εκείνων και τα σφέτερα, (σύμ
1ο μαχοί τε γάρ αυτούς καθ' εκάστην ημέραν προσεγί
γνoντο, και την τροφήν άφθονον από των νεών είχον)
") ανεβάλλοντο, εί πως άνευ κινδύνου και ") φθόρου τι
νών επικρατήσειαν, άτε γάρ δημεράσται τε ακρι
βώς όντες, και προς πολίτας αγωνιζόμενοι, ") ε
15 κείνων τε ουδέν ήττον ή των συνόντων σφίσι διεσκό
πουν, και επεθύμουν εκατέροις ομοίως και την σω
τηρίαν και την ελευθερίαν παρασχείν χρόνον
Ι. Ε. μεν ουν τινα διά ταύτα ανέσχον, ουκ εθέλοντες
σφίσινές χείρας ελθείν ως μέντοι τα στρατεύμα
20 τα, " άτε εκ του υπηκόου το πλείστον όντα,
τή τε τριβή βαρυνόμενα, και των αντιπολεμούντων
καταφρονήσαντα, """ ότι το καθάρσιον, το προ
των αγώνων γιγνόμενον, εντός του έρύματος,
Η.518.ώς και δεδιότες εποιήσαντο, ές τε την μάχην
25 ώρμησαν, και διελάλουν ότι αν επι πλείω
διατριφθώσι , τό , τε στρατόπεδον εκλείψουσι,
Ι. 350.και διασκεδασθήσονται ούτω δή και άκοντες συνέ
μιξαν.
Μέγιστον δή τον αγώνα τούτον, και υπέρ
80 πάντας τους εμφυλίους, τους τους Ρωμαίοις γε
γονότας , ουκ απεικότως άν τις συμβηναι νομί
σειεν ουχ ότι και τοις πλήθεσινή και ταις
αρεταίς των μαχεσαμένων") διήνεγκεν αυτών,
c) μή και] Sic ex Μed. a. correximus vulgatum και μή, [quod
etiam Μed. b. exhibet, et) pro quo reponendum necessario ίνα
μη existimabat L. [Paulo post ήλλαττούντο Μed. a. νitiose]
d) ανεβάλλοντο] Ita scribendum esse pro ενεβάλλοντο, rectins
iudicaverat L. quam φιιod Χ. substituit επεβάλλοντο. Confirmat
illud V. a. Μed. a. et Ζ. unde non dubitavi in textum recipere.
Re, Pro praecedente υπό malim από, φuod reposui. St.
 LIBER XLVII, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 545

, 58. His de causis, ac quia metus erat, me Sex- A. U.c.

tus, qui Siciliam tenens, Italiam affectabat, se cum- 7ia.
ctantibus Italia occupata, in Macedoniam adveniret,
ad praelium festinabant. Contra Cassius ac Brutus,
etsi ne ipsi quidem dimicationem reformidabant,
cum tanto plus multitudine copiarum possent, quam
tum essent hostibus virtute militum inferiores: ta
men et hostium et suis rebus consideratis, quum
ipsis auxilia singulis diebus aflluerent, ac a navibus
alimenta abunde supportarentur, consilia pugnae dif
ferebant, si forte sine praelio et internecione hominum
victoriam consequerentur. Quippe viri populi plane
amantes, ac contra cives bellum gerentes, non mi
nus pro adversariis, quam pro suis solliciti erant, ac
utrorumque salutem pariter et libertatem quaerebant.
Igitur aliquantum hi temporis, ne manum consere
rent, se continuerunt. Verum ubi exercitus, cuius
maior pars ex Romanorum subditis constabat, mora
gravari et hostem contemnere coepit, quod lustratio
mem exercitus, quae ante proelia fieri solet, intra
munitiones, velut metu adducti, fecissent ; et pu
gnam poscere, ac si res diutius extraheretur, se re
lictis castris alium alio discessuros palam minitari :
in viti etiam ad tentandam pugnae fortunam Cassius
Brutusque compulsi sunt.
59. Omnium, quae civilibus Romanorum bellis
facta unquam sint, praeliorum, id praelium fuisse
maximum, haud iniuria quispiam dixerit: non quod
hoc ipsum omnia alia vel multitudine, vel virtute
euiam pugnantium excesserit ; (saepe enim et a pluri

e) qo66gov] Sic et Z. q56vov, V. a. male. Re. Sequens es

•&Sv languet.7 Mallem abesse, aut cum τῶν πολιτῶν mutatum. R.
f) £xeivov τε] τὰ ἐκείνων, L. marg. non sine magna specie.
Legitur , tamen p. 65. A. διήvsyxsv'
fi) 8urjveyxav]`Praestat τοῦ δὲ δη reponere,
καιροῦ διεσκάτει.
quippe relatum ad
&yojv, L. Sedeius
sequitur statim èrroìíìngav
Re. ,Nullus.
adeoque ad bellan
tés Romanos `temporis refertur. dubito Leun
clavii διτjvsyxsv probafe. Nam alias mom habebit czijvóv, quo
pertineat. R. Ego διηνεyxsv edidi. St.
ADjonis J\om. Hist. Tom. II. Mm
 546 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν Α Ε

(πολλώ γάρ και πλείους και αμείνους σφών

85 πολλαχόθι ήγωνίσαντο ) αλλ' """ ότι περί τε
της ελευθερίας και της δημοκρατίας τότε , ώς
L. Β. ου πώποτε , επολέμησαν, συνέπεσον μεν γαρ
και αύθις αλλήλοις, ώσπερ και πρότερον αλλ'
εκείνους μεν τους αγώνας υπέρ του τίνος ") ε
4ο πακούσουσιν, εποιήσαντο τότε δε οι μενες δυ
ναστείαν αυτούς ήγον, οι δε ες αυτονομίαν εξη
ρούντο. όθεν ουδ' ανέκυψεν έ") έτι προς ακριβή
παρρησίαν ο δήμος, καίπερ υπ' αλλοτρίου ου
δενός ηττηθείς (το γάρ τοι υπήκοον, τό,
45 τε συμμαχικόν, το τότε αυτοίς παραγενόμε
νον, εν προσθήκης μέρει ") του πολιτικού ήν )
L. C. αλλ' αυτός τε εαυτού κρείττων τε άμα και
ήττων γενόμενος, και έσφηλεν εαυτόν και ε
σφάλη. - κακ τούτου τό , τε δημοκρατικόν
5ο συμπαρανάλωσε, και το μοναρχικόν εκράτυνε.
και """ ου λέγω ως ου συνήνεγκεν αυτοίς ήτ
τηθείσι τότε. (τί γάρ άν τις άλλο περί
αυτών αμφοτέρωθεν μαχεσαμένων είπoι , ή
ότι Ρωμαίοι μεν ένικήθησαν, Καίσαρ δε έ
55 κράτησεν; ) ομοφρονήσαι μεν γαρ εν τω καθε
στώτι τρόπω της πολιτείας ουκέθ' οιοί τε ή
L. D. σαν ου γάρ έστιν όπως δημοκρατία άκρατος,
ες τοσούτον αρχής όγκον προχωρήσασα , σω
φρονήσαι δύναται. πολλούς δ' αν επί πολ
60 λοίς και αύθις αγώνας ομοίους ανελόμενοι,
πάντως άν ποτε εδουλώθησαν , ή και έφθά
ρησαν.
Πάρεστι δε και εκ των σημείων των τότε συμ
R.519βάντων σφίσι τεκμήρασθαι, ότι μέγιστος διαφανώς ο
65 αγών αυτοίς εγένετο. το γάρ δαιμόνιον, ώσπερ
που και αεί προ των ατοπωτάτων φιλεί προση
L. Ε. μαίνειν , πάντα σφίσιν ακριβώς και εν τη Ρώμη
και έντή Μακεδονία τα εκβάντα απ' αυτού

ε), υπακούσουσιν] Ita ΗS. et L επακούσουσιν, RS. Μed. a. b.

guod τενocavi, φuia υπακούειν dativum postulat. St.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 547

bus et a melioribus est conflictum) sed quod mom A. U.c.

ullo magis proelio, de libertate et statu reip. popu- 7**
lari dimicatum est. Nam etsi post hanc pugnam
quoque, non minus quam ante, civilibus armis com
gressi sunt: tamen iis pugnis quaesitum est, cuinam
P. R. pareret : hic vero alteri populum Romanum sub
iicere suae dominationi, alteri libertati eum asserere
conabantur. ltaque ab hoc praelio nunquam ad ple
nam libertatem P. R. oculos sustulit, quanquam a nullo
extero hoste superatus, (quippe subditorum ac socio
rum quae aderant manus, quasi auctaria tantum Ro
manorum exercituum erant) sed ipse et sui ipsius vi
ctor, et a se ipso victus, sibi ipsi et cladem attulit
et accepit: extinctaque simul republica regiam unius
potestatem firmavit. Neque ego hoc dico, non fuisse
tum in rem ipsorum, ut succumberent, (quid enim
aliud dici potest de his, qui ex utraque parte tum
bello congressi sunt, quam succubuisse Romanos, vi
cisse Caesarem ?) quum in eo reipublicae statu, diu
tius in concordia persistere non potuerint. Neque
enim fieri potest, ut civitatis status mere popularis,
tantam ad imperii molem evectus, intra moderatio- *-

mis fines contineatur. Itaque eventurum erat, ut

multa multis de causis alia huiusmodi bella contra se
invicem inirent, atque omnino aut in servitutem ad
extremum redigerentur, aut penitus exscinderentur.
4o. Etiam ex ostentis. quae tum temporis visa
ab eis sunt, colligere licet, maximum procul dubio
id certamen ipsis accidisse : quum divinitus (quem
admodum res multo omnium gravissimas dii praedi
cere fere solent) omnia, quae id certamen secutura
t essent, diligentissime sint et Itomae et in Macedonia
gg) tri] 8ri Med. a. Mox jr' οὐδενὸς ἄλλοτQlov Med. a. b.
St.
h) τοῦ πολιτικού] τφ πολιτικά , Od. Sed et illud ferri potest.
IRe. rs quod sequitur 'post αὐτός, cum vus mutandum. R.
} Mm 2
 548 Ι) Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤ Ο RΙ ΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ

προεμαντεύσατο, εν γαρ τώ άστει " ό, τε ήλιος

7ο τοτε μεν ήλαττούτο, και ελάχιστος εγίγνετο, ") τοτε
δε και μέγας και τριττός εξεφαίνετο, και ποτέ
και 99 νυκτός εξέλαμψε και κεραυνοί άλλοσέ τε
L.351.πολλαχόσε και ες τον """ του Νικαίου Διός βω
μόν εφέροντο """" λαμπάδες τε ενταύθα κακείσε
75 *) ήττον, και σαλπίγγων ήχαι, όπλων τε κτύποι,
και στρατοπέδων βοαι νυκτός έκ τε τών του Καίσα
ρος και εκ των του Αντωνίου κήπων, ομοχώρων αλ
λήλοις "9" παρά τω Τιβέριδι όντων, **) ηκούοντο. και
προσέτι και """ κύων κυνός σώμα """ προς τό
80 Δημήτριον προσελκύσας, τήν τε γήν τοις ποσίν
ώρυξε, και κατέχωσεν αυτό και τι παιδάριον
""" δεκαδακτύλο υς χείρας έχον εγεννήθη ημίονός τε
διφυές τέρας έτεκε τα μεν γαρ πρόσθια ίππω, τα δε
L. Β. λοιπά ημιόνω εώκει, και """ ο της Αθηνάς οχός
85 προς το Καπιτώλιον εξ ιπποδρομίας τινός επανιών συνε
τρίβη τό, τε άγαλμα το του Διός, το "7 εν τώ Αλ
βανώ όν, αίμα παρ' ") αυτάς τας ανοχάς έκ τε του
δεξιού ώμου και εκ της δεξιάς χειρός ανέδωκε. και
ταύτα μεν εκ τού δαιμονίου σφίσι προεδείχθη ποτα
90 μοί τε εν ""7 " τη χώρα αυτών, οι μεν παντάπασιν εξέλι
πον, οι δ' ανάπαλιν ρείν ήρξαντο. συνηνέχθαι δέ πως ες
ταυτό, και όσα παρά των ανθρώπων κατά συντυχίαν
επράχθη, έδoξεν. """ έντε γάρ ταϊς ανοχαίς """ ο
L, C. πολίαρχος ") τα Λατιάρια, ούτ' άλλως προσήκοντα αυ
95 τώ, ούτ' εν τω καιρώ εκείνω γίγνεσθαι είωθότα, εποίη
Ε. και οί αγορανόμοι του πλήθους οπλομαχίας αγώνας
άντι της ιπποδρομίας τη Δήμητρι επετέλεσαν εν

α) τοτε δε) Sic omnino ex Μed. a. edendum putavi, propter

antecedens τοτε μέν. . Confirmat Ζ. Ρ. 5o5. D. οι νulgo deside
ratur. Re Μox τριτος Μed. b.
κ) ήττον] Vulgo [et in Μed. b.] ήπτον, quae si vera esset le
otio, non reddenda erat a Χ. face accer και sunt, sed accende
"". Sed graecum vocabulum corruperunt imperiti librarii,
"εoientes. guid verbi esset ήττον, ab άττειν. Νe dubium sit,
"""".:"ί, Ζοήaram p. 5o5. D. hoc ipsum narrantem : λαμπάδες
** άλλoσέπη και άλλoσε άττειν εδόκουν. Venit haec emendatio
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 549

praedicta. Romae enim sol aliquando diminutus, et A.U.C.

mimimus visu apparuit ; aliquamdo maximus, imo tri- 7**
plex conspectus est ; aliquando etiam noctu effulsit:
fulminibus cum alia multa hinc inde loca, tum 'ara
Iovis Victoris tacta est : faces multis locis oberrarunt,
clangor tubarum, strepitus armorum, clamores exer
cituum moctu ex Caesaris Antoniique hortis, qui ad
Tiberim siti, interque se vicini erant, exauditi sunt:
canis caminum cadaver ad Cereris aedem proripuit,
terraque pedibus effossa, ibi sepeliit: infans demos im
utraque manu digitos habens, matus est: mula mom
strum biforme peperit, anteriori parte equo, caetera
muko simile: thensa Minervae, ad Capitolium reve
cta ex equestri quodam certamine, confracta est: si
mulacrum Iovis, quod est im Albano, ipsis feriis La
timis, ex humero dextro, et manu dextra, sanguinema
stiflavit. Praeter haec quidem eis ante ostensa divi
nitus, fluvii quoque in agro Romano aut plane defe
cerunt, aut retro fluere coeperunt. Eodem pertinuisse
quodammodo visa sunt et illa, quae ab hominibus
nonnullis fortuito fuerunt acta. Nam quum essent
feriae Latinae, praefectus urbis Latiaria peregit, quae
neque ad munus eius spectabant, neque eo tempore
fieri consueverant. Aediles plebis Cereri, loco ludo
rum equestrium, gladiatorios exhibuerunt. Et Iio

etiam Oddeyo in mentem, quanquam non ad Zonaram, sed ad

alium Xiphilini locum pro vocat p. 741. B. cui adde p. 475. A.
Qddeyo tamen nunc, observato Zonarae loco, assentior, quan
do supra p. 251. C. άπίονσαι in άττουσαι mutandum censet.
kk) rjxovovto] ijxovsro Med. a. b. non recte. St.
1) παρ' αυτός dvoyés, vulgo. Rectius παρ' αύτάς τάς ἀvozás,
L. Sane sic Med. a. -

m) r& Aarι&οια] Potius scribenda Agru&λια. `Simile quiddam

accidisse voci Palilia superius ostensum ad p. 254. ubi scriptum
-IIagiaset , L. Sed vide Tibi dicta de voce Parilia : neque debe
bat ` Leunclavius ignorare, Latiar Romanis etiam scriptoribus
dici, solenme Latinarum, et Iovem Latiarem. yαλατυάρια vocan
tur in V. a. quae vox, corrupta licet, veram lectionem firmat•
Re. Paulo post in Med. a. est ἐποίησεν.
 550 D IONIS HISTORIAE R O MANAE

μ}ν ούν tj 'Póμη τσύτ' ἐylyvsro* *) xai τινα xai

λοιπά xaì arg6 czúróv, xal άπ' αὐτοῖς, ἐς την xatä
Avgvv της δημοxQarlag 6vußaivovta ìòετο. èv δέ δή τj
1 Maxeöovtg (ταύτης γάρ *°* τά, τε IIayyaiov xai i
ategi aùtò yj voμίζεται) *°* μέλισσαί τε πολλαι τὸ τοῦ
Kaggtov στρατότεόον πεQu£oyov, *°* xôv τφ xaôagot?
R. 520.c.i3roü vöv στεφανόν τις °) vgczt£vta dväxaâiv czvjtj
$, £yovot,
£t£9rjxe. P)*°*Nixnv
L. HO.
attrig φάgaov,
τε ἐν πομπj
£rege.vvvv,xzioiag
ö yεotμάλιστα
στρατιότaι
τὸν
άλεθρον σφίσιν ἐσημαινεν, άστε και τοῖς ἐναντίοις ἐκδηλον
μεv£6όat, *o* ato11oi μέν γύπτες, πολλοί δέ xai άλλοι
öovv£sg vexgogàyov, όπερ τε ἐxelvov μόνων διεφοίτων,
1o xal άς σύτους κωτάρλετον, δεινόν τά τι xai φQuxóδες
xâ£ovt£g τε και τQi£ovveg.
Tovrotg μάν δή τιύτω τό xaxòv £q)8Q8 * τοῖς δè
pp) örj £t£govg v£gσς μέν οὐδάν ( δσα γε ημείς ἐσμεν)
Éy£v£το, δύεις δέ δ) övetgov τοιαῖδε ἐφάνησ&v. *°* á
L. E. vjg €9εσσαλός ἐδοζ£v ot tòv KaioaQa τὸν πρότεQov
16 x8x8AEvx£vov slxeiv vj Kaloagt, “) ότι τε *°7 ἐς ἐνης
*j udyn y£vrjoovto, xa\ £va àvaÅ¢ífy ri ôv δι
xvvvaogeυων αὐτὸς ἐφόget. xal διά τούτο *°° τὸν δα
×rvÃιον αὐτοῦ τότε τε εὐδύς τεgu£38vo, xal ἐπειτα
20 stoAAdxtg £p£Q£v. ούτος μέν δή τούτο *) εῖδεv. *°° δ
δ' ίατQός ό σvvóv vj Katoagι ἐνόμισ£v ot την '48n
väv axQoovtíogetv, Éx τε τῆς σκηνής σῦτόν, xattou xai
τότε ἐτι κακός ἀδόαστοῦντα, ἐἐσyayEiv, xal èg rijv
L.352.ταQαταδιv xavzovijoav. σφ' ούτεg **° xαί ἐσύη.
' n) xal ruvt. xal λοιπά] Mendum insigne et ab aliis intactum,
quum Dio scripserit: καί τινα και λόγια ήδοντο, L. Obstat vo
cabulum ovußc.ivovra, misi et pro eo velis ovvrsivovra. Re. Aot
7ια, Homerico vocabulo, vult W. et id utique ad seqnens ovu
ß«tvovra aptius est quam Leunclavianum λόγια. Re. in Adden
dis. Nil certius put6 Leunclaviano 16yua, neque obstat ovapat
vovta. Convenientia idem sunt atque congruentia oracula. R.
Nisi jòsro sequeretur, praeferrem ioiyucz. St.
o) tgart£vra at&lw] Ego prorsus mihi persuadeo, scribendum
esse aeqαπεντα ἀναπαλιν.' Id enim idem est ac wατεστραμμ£vov,
ut Z. et Plut. habent. Sane frigidus est sensus secundum Xy
1andri interpretationem : coronam inversam denuo imposuir. Re.
Fort. &vtxrQa7t£vta , R. Interim Reimarum secutus sum. Mox
post τε in Med. a. ydQ sequitur. St.
 LIBER XLVII. CÄESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 551
mae quidem haec acciderunt: aliaque etiam nonnulla, A.U.C.
tum ante, tum post haec, ad eversionem popularis ?'*
imperii tendentia, accidisse vulgo ferebantur. In
Macedonia vero, ad quam Pangaeum etiam cum cir
cumiacente regione refertur, apes multae Cassii ca
stra circumdederunt: in lustratione exercitus coro
nam ei quidam inversam imposuit: puer Victoriam
in pompa, quales a militibus ducuntur, gestans con
cidit: et (quod maxime perniciem eis significavit,
ita ut hostes quoque id auimadverterent) multi vul
tures aliaeque aves, quae cadaveribus pascuntur, su
per solos ipsos volavere, in eos despexerunt, terribi
lemque clangorem et stridorem ediderunt.
4 1. Quae omnia cum huic parti malum portem
derent, ab altera parte prodigia nulla evenerunt, quod
quidem nos sciamus: insomnia autem huiusmodi.
Viro Thessalo visus est mandare Caesar maior, ut
Caesari Octaviano diceret : pugnam in perendinum
fore ; uti aliquid eorum ad se acciperet, quae ipse
dictator gestasset. Igitur statim annulum patris Cae
sar induit, ac post etiam frequenter gestavit. Medi
cus antem Caesaris imaginatus est per quietem, sibi
a Minerva mandari, ut Caesarem, quantum vis affli
cta adhuc valetudine, educeret tentorio, ac in acie
collocaret : attulitque ea res Caesari salutem. Nam
p) Ntxrjv qp£grov £yrsos] Ntxrjv qp£qov zovoijv, 61ισθησας ἐπεσε,
Z. plenius , ex Plut. Re. Paulo post in Med. a. b. et Ven. est
άσήμηνεν, pro ἐσημαινεν. St.
pp) ò) in Ven. deest. ; St.
í ôri re §s £v j gj udym ysvrjaovro] ότι τε ἐς vlxnv σοι η μά
zm y*vijasrat, L. ἐς δέον, vel ἐς vixmv oi, Od. [άτι τε συμμαχόs
íí èv rj μάχη yενήσοιτο, R.] vide et F. Pace Virorum Cel. di
cam, forjgius eos abesse a vera lectione. ( )bvia est : nihil enim
mutandum, sed melius commectendae literae : örw ts ἐς ἐνης (vel
άσενας) η μάχη y£vrjaovro. Vide de hac phrasi Lexicographos
veteres, maxime Hesychium plurimis locis. . Sensum expressi
in versione. He. Haiic egregiám Reimari coniecturam, ês êvns,
recipiendam putavi. Cf. Pierson. ad Moeridem p. 152. et,
quem laudat, Dorvill. ad Chariton. p. i 16 et, 171. (p. 288. et
5o4. edit. Lips.) Si cui tamen inagis placeat ës ëvrjv, quia Ari
stophanes Acharmn. v. 171. hac formula utitur, quam Scholia
stes explicat εἰς ταύτην , non repugno. St.
qq) είδεν} ίδεν Med. a. -
 552 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤ Ο R ΙΑΕ Β Ο Μ Α Ν Α Ε

25 ο γάρ **) τοι τοις άλλοις, εν μεν τώ στρατοπέδω τότε

ερύματι αυτών μένουσι, σωτηρίαν, ες δε δή τα όπλα
τάς τε μάχας ιούσι κίνδυνον φέρει, ") τούτο τότε ε
πί του Καίσαρος διηλλάγη, έκ τε γάρ της εξόδου
της εκ του ταφρεύματος, και εκ της προς τους μα
80 χομένους ομιλίας, περιφανέστατα (καίπερ χαλεπώς
και άνευ των όπλων υπό της ασθενείας έστώς) πε
ριεγένετο.
Επράχθη δε ώδε ουχ ώμολόγησαν μεν οπό
τε την μάχην ποιήσονται ώσπερ δε από συγκει
Ι. Β. μένου τινός πάντες άμα έω εξωπλίσαντο, ") και
86 ές τε το χωρίον το μεταίχμιον σφών καθά
περ αγωνισταί τινες σχολή προήλθον, κάνταύθα
ήσυχή παρετάξαντο. ώς δ' αντικατέστησαν, παρ
R.521.αινέσεις, τούτο μεν αθρόοις, τούτο ") δε καθ'
40 εκάστους, αμφοτέροις από τε τών στρατηγών και
από των υποστρατήγων, των θ' υπομειόνων έγέ
νoντο, πολλά μεν προς το αυτίκα του κινδύ
νου αναγκαία, πολλά δε και ες το έπειτα άρ
μόζοντα αυτών λεγόντων, οία άν τινες έντε
45 τό παραχρήμα κινδυνεύσοντες, και "*) τό μέλλοντι
προκάμνοντες , είπoιεν, και τα μεν άλλα ο
μοιοτροπώτατα , άτε και Ρωμαίων αμφοτέρω
L. C. θεν ομοίως μετά των συμμάχων σφών όντων,
έβρέθη. διήλλαξε δε , ότι *** οι μεν περί
50 τον Βρούτον, τήν τε ελευθερίαν και την δη
μοκρατίαν , τό, τε ατυράννευτον και το αδέ
σποτον τοίς σφετέροις προεβάλλοντο, και τά
τε εν ισονομία χρηστά , και τα εν μοναρχία
άτοπα, ") όσα ποτέ αυτοί τε επεπόνθεσαν, και
q*) τοι delendum. R.
r), τούτο τότε επι] τούτό τε έπι, Μed. a. Re. Paulo ante
Μed. a b. αυτού habent pro αυτών. St.
ε) και ές τε το χωρίον usque ad παρετάξαντο] Ηaec desiderata
in editionibus Dionis [et in Μed. b.] inseruimus ex cod. Μed. a.
"Ρ. Gronov. p. 151, et V. a. quorum postrema paulo aliter Ζ.
Ρ. 5ο6. Β."αι εν κόσμω και ήσυχή παρετάξαντο.
ss) δε καθ'] δε και καθ' Μéd. "a. b. Ven. non male St.
s") τό μέλλοντι] Fort, του μέλλοντος. R.
εss) όσα ποτέ αυτοί τε] Ιta pro όσα αυτοί ποτέ γε ex Μed. a.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 553

cum alii in castris, ac intra munitiones eorum, re- A.U.C.

manentes serventur, ad arma vero et proelium eum- 7ia
tes, in periculum salutis veniant ; in Caesare inversa
ratione accidit, qui evidentissime eo incolumis eva
sit, quod vallo egressus, cum pugnantibus in acie
stetit, quanquam difficulter, idque inermis, propter
imbecillitatem.
42. Res ita gesta est. Diem proelio certam in
ter se non statuerant, nihilominus tanquam ex com
posito omnes sub auroram armis muniti, inque me
dium inter utrosque campum tanquam certatores qui
dam lente progressi, aciem quiete instruxerunt, Post
quam alteri alteris ex adverso constiterunt, ad exer
citum utriusque partis cohortationes, aliae ad universos,
aliae ad singulos milites, habitae sunt, ab ipsis impera
toribus, a legatis, a caeteris minoribus militum praefe
ctis, quales de instanti pugnae discrimine, deque pugnam
subsecuturis rebus dici ab iis par est, qui iam casum
dimicationis subituri sunt, quique de futuris labo
rant. Erant pleraque apud utrosque simillima, quae
dicebantur, quoniam utrorumque copiae ex Romanis
et sociis Romanorum erant conflatae: verumtamen
hoc inter eas orationes intererat, quod a Bruti parte
dux quisque suis libertatem, reipublicae administra
tionem popularem, vitam tyranno dominoque nulli
addictam, proponebat: commemoratisque iis , quae
in aequalitate civium bona, in tyrannide mala con
et Ven. edidi. rs voluit etiam R. Mox pro ττερ} £t£qov, Re, in
Addendis aptius credit παρ' ἐτ£gov. Prò dxr]xósgov dedi jxn
wösgav, ut sibi constet Dio. vid. p. 652. C. St. . Im sequentibus,
azQogqsQov, ταgczóεικνύντες τε — 3x&τεga * xcrl ix£t8vov, aut τε
aut και delendum. R. Sic potius distinguendum videtur: πρgí;
qysgov • παραδεικνύντες τε — ἐκάτερα, και ix£tsvov etc. xal abiici
vult R. nec repugno, si stilum Dionis refingere et corrigere
fas sit. Monui' ei ip$e aliquot locis, Dionem in hac particula
admodum liberalem esse. ' Sed ubi librarios non accusamus,
haud statim resecanda in Dione videtur, ubi ei aliud xal non
respondet, quia saepissime Dioni idem est quod Latinorum
α déo, ut hoc loco: 'supplices adeo orabant. Re. in Addendis.
Quaé paulo post sequuntur, Grammaticus regl gvvvê$eas in
Bekkeri Anecãot. Gräec. Vol. I. p. 141, 9. ita laudat: „£xxìivo,
δοτιwj aicuwtuwj. 4iov τεσσαρακοστφ άβδόμφ ßußìiy * vajv μέν
 554 ΙD ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ R ΙΑΕ RoΜΑΝΑΕ
55 περί ετέρων ήκηκόεσαν, προέφερον, παραδεικνύν
τες τε καθ' εν έκαστον εκάτερα και ικέτευον
σφάς των μεν οριγνήσασθαι , τα δε εκκλίναι,
και των μεν έρωτα λαβείν , τα δε μη πα
L. D. θείν φυλάξασθαι οι δε έτεροι , τώ σφετέρω
60 στρατώ , τούς τε σφαγέας τιμωρήσασθαι , και
τά των αντικαθεστώτων σχείν , άρξαι τε πάν
των των ομοφύλων επιθυμήσαι, παρήνουν και,
( όγε μάλιστα αυτούς επέρρωσε, ) και *** κα
τα πεντακισχιλίας σφίσι δραχμάς δώσειν υπέ
65 σχοντο.

Κακ τούτου πρώτον μεν **" τα συνθήματα αυ

τους διήλθεν, (ήν δε τους μεν αμφι τον Βρού
τον ελευθερία, τους δε ετέροις ό, τίποτε και
εδόθη ) έπειτα *** σαλπιγκτής είς εκατέρωθεν") υπ
L. Ε. εσήμηνε και ούτω και οι λοιποί επήχησαν,
71 πρώτοι μεν ") οι τό, τε στάσιμον και το παρα
σκευαστικόν εν τόπω τινί κυκλοτερεί διά σαλπίγγων
μελωδούντες έπειτα δε και οι άλλοι , οι τόντε
R.522.θυμόν των στρατιωτών επεγείροντες, και επί την
75 σύνοδον αυτούς εξοτρύνοντες, και μετά τούτο σιω
πή τε εξαπίνης πολλή εγένετο, και μικρόν επισχόντες,
αυτοί τε *) διάτoρoν εξεφώνησαν, και αι τάξεις
*** εκατέρωθεν **) συνεβόησαν. κακ τούτου αλα
λάξαντες οι οπλίται, τάς τε ασπίδας τους ") δορα
Ι.853.τίοις έκρουσαν, **" και εκείνα επ' αλλήλους εξηκόν
81 τισαν και οι σφενδονήται οί τε τοξόται βέλη
και λίθους ήκαν και μετά ταύτα τό, τε ιππι

οριγνάσθαι, τών δε εκκλίναι. Πn quibns patet τα δε legendum,

et vocabulum δοτική delendum esse. St.
t) υπεσήμηνε] υπεσήμαινε, Χiph. Paulo ante σαλπικτής est in
Μed. b. de qua scriptura v. ad p. 24. Α. Superrus διήλθε
Μed. a. Μox pro και ούτω και, φuod Coisl. quoque habet, in
Χiphilino est και ούτως. St.
μ) οι τότε στάσιμοι , male ediderat RS. [Εt sic est in Μed. a.
Β.], τότε στάσιμον emendat Χyl. exhibet h. 1. Χiph. ex cod.
Coisl. et Βr. exhibent ΗS. et L. Μox pro σαλπίγγων, φιιod
est apud RS. (et in Μed. a. b.] δια σαλπίγγων rectius edidit
ΗS. eumque secutus L. ex emendatione Χ. Ηaec Re. Sed
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 555
tingerent, quae vel ipsi experti essent, vel de aliis A. U.C.
audivissent; singulisque his in utramque partem ex- 7***
positis, ad appetenda diligendaque bona, declinanda
autem cavendaque mala , eos summa cum obtesta
tione hortabatur. Duces adversae partis, milites suos
ad exigendum de parricidis supplicium, ad occupanda
ad versariorum bona, ad imperium in omnes suos
gentiles parandum, verbis excitabant : et (quod ma
xime militibus animum addebat) viritim vicema se
stertia daturos se promittebant.
45. Tessera deinde militaris (ea Bruto erat liber
tas, de alterius autem partis signo non constat) data
est. Secundum haec unus utrinque tubicem bellicum
intonuit, deinde reliqui etiam concinuerunt : priores
quidem ii, qui in orbem constituti, certum genus
modulationis tuba canebant, quo ut in ordine consi
sterent, et praelio se pararent, milites monebantur:
deinde autem reliqui, qui animos irasque militum
concitarent, et ad congressum instigarent. Posthaec
subito altum est coortum silentium , quo paulisper
servato, tubicines mox vehementius cecinerunt simul
classicum, ac clamor utriusque exercitus est sublatus.
Tum vero et legionarii milites, inter clamandum,
pila scutis collidere, eademque in hostem coniicere:
funditores ac sagittarii, lapides ac tela emittere: tum

Reiskio, qui dubitat am recte 8u& additum sit, videtur Dio sic
dedisse : ἐν τόνω τινὰ πvxvor£og τῶν σαλπίyyov , modulo quodam
tubarum concitatiore, vel ἐν τόνφ τινά άπλοτ£gyp. R. quibus non
opus est. St.
x) διάrogov] 8u& rovov, N. male. Nam vogòs, διαrogos dici
tur de sono penetranti, acuto, vehementi. Habet idem voca
bulum h. l. Xiph. Re. Etiam apud Eunapium p. 72. quanquam
Boissonadius ἐμβοήσαντος αὐτφ διάτονον servavit, tamen proba
vit Wyttenbachii p. 262. sq. $ententiam, in Musicis dici διατο
vov, ait de vulgari inclamandi negotio usurpari διατοQov. Paulo
antè Med. a. 5. αμιzgóv habent pro μιxgöv.
xx) συνεβόnoav] Aut ovv£ßnoov, congrediebantur, aut ovvsßorj
gœv, eodem paene sensu. R.
y) δοαατίοις] δόqασιν, xiph.
 556 DτοΝrs ΗrsΤoRΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

κόν *) αντεξήλασε, και το θωρακοφόρον συνεπισπώ

μενον σφίσιν εν χερσίν *) εγένετο.
85 Και πολλώ μεν ωθισμώ, πολλώ δε και ξιφισμό
έχρήσαντο, τα μεν πρώτα περισκοπούντες όπως τε
*) τρώσωσι τινας, και όπως αυτοί μή τρωθώσι τούς
τε γάρ ανθεστηκότας άμα αποκτείναι, και εαυτούς σώ
σαι έβούλοντο, έπειτα δε ώς ή τε ορμή σφών ηυξή
90 θη, και ο θυμός εφλέγμηνεν, ") ομόσετε απερισκέπτως
χωρούντες, και μηδεμίαν έτ' ασφάλειαν εαυτών ποιού
L. Β. μενοι, αλλ' επιθυμία του τους αντιπάλους απολέσαι,
και εαυτούς προϊέμενοι και τινες τάς τε ασπίδας
απερρίπτουν, και αντιλαμβανόμενοι των αντιτεταγμέ
95 νων, οι μεν έκ τε τών κράνων αυτούς ") ήγον, και
κατά νώτου έπαιον, οι δε ** 7 τά τε προβλήματα απέ
σπων, και ες τα στήθη έτυπτον άλλοι των ξιφών αυτών
λαμβανόμενοι, τα σφέτερα ") ώς και ες αόπλους σφάς
εώθουν και έτεροι, τρωθήναι τι μέρος των σωμάτων
σφών προβάλλοντες, ετοιμότερον τώ λοιπώ έχρώντο.
Ι.. C. συμπλεκόμενοί τέ τινες, το μεν παίειν αλλήλους άφη
2 ρούντο, τη δε δή συμμίξει και των ξιφών και των σω
μάτων διώλλυντο. και οι μεν μιά πληγή, ") οι δε και
πολλαίς έθνησκον και ούτε των τραυμάτων αίσθησιν εί
5 χον, (**" * το γάρ αλγήσον ο θάνατος ") προελάμβανεν)
ούτε του ολέθρου σφών ολοφυρμον εποιούντο ες γαρ
το λυπήσον ουκ εξικνούντο. άλλος τις, αποκτείνας τι
νά, ουδ' αποθανείσθαί ποτε υπό της αυτίκα περιχαρίας
ήλπιζε, και ο αεί πίπτων, ές τε το αναίσθητον καθί
1ο στατο, και σύνεσιν του πάθους ουκ ελάμβανεν.
Έμενον δε κατά χώραν ακριβώς αμφότεροι,
L. D. και ούθ' υπαγωγαίς ούτε διώξεσιν ουδέτεροι έχρή

α) αντεξήλασε] Sic scribendum iudicaveram, pro vulgato αντεξ

ηλασαν, [quodΤetiam Μed. a. b. dant.] et νidi postea, ita legi
in codd. Coisl. et Βr. Χiphilini. gui me ad ita edendum per
moverunt. Re, Sed pro εγένετο in eodem Coisl. male est έγέ
νoντo. Paulo post idem habet, τρώσουσι , pro τρώσωσι , ut
Μed. a. St. Μox si verba, τούς τε γαρ - έβούλοντο, paren
thesi includas, distinctius apparebit, optime cohaerere parti
cipia Ρraecedentia et sequentia, τα μεν πρώτα περισκοπούντες,
 LIBER XLVII, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 557

equites confligere, ac loricati milites, eos subsecuti, A. U.c.

manu8 COn8€rer€. - 712.

44. Primo res, multa corporum iactatione, multa

gladiorum dimicatione agi, dum quilibet alterum vul
merandi, sibi vero ab ictu cavendi, ac iuxta hostem
necandi, et sui servandi curam ageret: deinde ubi
fervor animorum crevit, ac ira exarsit, inconsiderate
iam cum hoste hostis congredi, nullam sibi cavendi
rationem habere, sed cupiditate sternendi hostis us
que ad sui quoque corporis neglectum efferri. Ibi
alii scutis proiectis eum, quicum congressi fuissent,
arripere; et vel galea tracto tergum ferire, vel armis
nudato pectus percutere: alii gladiis ipsis adversario
rum comprehensis, eos utpote inermes confodere :
alii partem corporis vulneri hostis exponere, ut reli
quo in eum expeditius uti possent. Nec deerant, qui
se invicem complexi, infligendi vulneris adempta facul
tate, in illa mutua compressione gladiorum et corpo
rum perirent. Alii unico vulnere, alii multis conci
debant: ac nec sensum vulnerum, nec lamentandi
sui interitus spatium habebant, morte utrumque prae
veniente. Quique alios caedebant, praesenti maxime
gaudio elati similem perniciem non providebant: et
qui cadebant, sensu privati miseriam suam nom ami
madvertebant.

45. Utraque autem acies suum locum omnino

tuebatur, et ex eo neque pedem referendo, meque

3rraos — aeqao8o5ou. — Évsura δε όμόσε τε ἀπεquo w£vtog zoogoöv

τες, και — τοιούμενοι, ἀλλ' ἐανίους πqοίόμενοι. . Ergo inutile
et supervacaneum fuerit addere cum Reiskio ἐφέqovvo. Re. in
Addendis.
a) όμόσε, vulgo. όμόσs ts, Xiph. et Med. a.
aâ) ijyov] jnyov Med. a. b. St.
b) ojg xò åôïtlovs] Deest aliquid. Forte legendum ds xal ás
dórtAovg, X. Et sic edidi. St.
c) o? 8} χα)] xal additum ex Med. a.
d) mgos1dμβάνεν] Ita emendat RS. editum in textu xqoo£lég
Bavev, [quod etiam in Med. a. b. est.] Receperunt emendatio
nem ceteri.
 558 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤ Ο R ΙΑΕ ΑΟ ΜΑΝΑΕ

σαντο, αλλ' αυτού, ώσπερ είχον, ") έτίτρω

σκον, ετιτρώσκοντο, εφόνευον, εφονεύοντο, *" μέ
15 χρι πόρρω της ημέρας και είγε πάντες πά
σιν (οία εν τώ τοιούτω συμβαίνει) συνεμεμί
χεσαν , ή Βρούτος μεν κατά Αντώνιον, Κάσ
σιος δε κατά Καίσαρα αντετέτακτο , ισοπαλείς
R.523.άν *) έγεγόνεσαν, νύν δε "" ό , τε Βρού
2o τoς τήν του Καίσαρος αρρωστίαν εξεβιάσατο, και
ο Αντώνιος τον Κάσσιον ουδέν οι όμοιον τα πο
λέμια όντα εξενίκησε και τότε "") δε το μή πάν
τας άμα τους ετέρους , αλλ' εν τώ μέρει άμ
L. Ε. φοτέρους και ήττηθήναι και κρατήσαι, ταυτόν,
25 ώς ειπείν, εγένετο, και γάρ ενίκησαν αμφό
τεροι, και ηττήθησαν έτρεψάν τε τους αντι
τεταγμένους σφίσιν εκάτεροι, και ετράποντο και
αί τε διώξεις και αι φυγαι αμφοίν ομοίως συν
έβησαν, και τα στρατόπεδα , αμφοτέρωθεν εά
30 λω. τού τε γάρ πεδίου επι πλείστον, άτε και
πολλοί όντες, επέσχον, ") ώστε μή καθoράν αλ
λήλους και ούτε εν τη μάχη πλήν το καθ'
Ι.854.εαυτόν έκαστος έγνω, επείτε ή τροπή έγένε
το , ές τε τα οικεία *"," ερύματα πολύ απ' αλ
85 λήλων αφεστηκότα την εναντίαν εκάτεροι ") αμε
ταστρεπτί έφυγον, και από τε τούτου και εκ
τού κονιορτού απλέτου γενομένου, ήγνόησαν το
τέλος της μάχης και οί τε νενικηκότες, πάν
τα κεκρατηκέναι, και οι ηττημένοι, πάντα νενικήσθαι
40 ενόμισαν και ου πρότερον το γεγονός έμαθον,
πριν τά τε ταφρεύματα διαπορθηθήναι, και αλλή
λοις τους νενικηκότας προς το οικείον εκατέρους
αναχωρούντας συντυχείν,
Ι. Β. Της μεν δή ουν μάχης ένεκα και εκράτησαν
45 ούτως αμφότεροι και ηττήθησαν, ουδε γαρ ουδε
ες χείρας έτι τότε αφίκοντο αλλ' επειδή τάχιστα
dil) έτίτρωσκον] omissum in edit. RS. additum optime ab ΗS.
nihil 1amen lectοrem monente: unde illi hanc emendationem
vindicandam putavi, quam et exhibet L, Εst autem ex Ζ.
Ρ. 5ο6. Β.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI, 559

hostem insequendo, excedebat : verum ubi quisque A.U.C.

constiterat, ibi aut vulnerabat hostem, aut sauciaba- 7**•
tur, aut sternebat, aut cadebat : pugnaque in multam
diem hoc modo protrahebatur. Quod si aut omnes
utrimque copiae simul conflixissent, quemadmodum
in huiusmodi casu evenire solet, aut Brutus Antonio,
Cassius Caesari oppositus fuisset, aequo marte a pu
gna discessum profecto fuisset: nunc et Brutus Cae
sarem infirmum loco expulit, et Cassium Antonius,
re bellica sibi nequaquam parem, vicit. Ac eo fa
ctum est, ut non tota simul alterutra pars vel vin
ceret vel vinceretur, sed per vices eadem utrinque
fortuna esset, utrisque et superioribus factis et supe
ratis, pulso utrinque hoste, utrinque fuga, utrinque
insecutione facta, utrorumque castris captis. Cam
pum enim pugnantium multitudo maximum occupa
bat, ut conspicere se invicem [qui eiusdem partis
erant] non possent, nec aliud quisque, quam quae
ad se spectarent, mosset. Igitur fuga inita, utrique
contrario cursu ad sua castra, longe invicem distan
tia, continenter contenderunt, atque hanc ob causam,
tum propter immensum pulverem, exitum pugnae
mom cognoverunt: sed qui vicissent, omnes se hostes
vicisse, qui fugissent, omnes suos victos putavere.
Neque prius res ipsa ut haberet cognitum est, quam
castra direpta, victoresque, in sua utrique castra re
deuntes, obviam sibi invicem facti sunt.

46. Itaque quod ad pugnam attinet, utraque pars

et vicit et victa est: neque enim praeterea tum ad
manus venerunt, sed statim quum in redeundo se

e) £y£y6vsgav] Sic et cod. Coisl. et Br. Editi Xiph. £y£yöves

oczy exhibent.
• ee) δὲ τò] διὰ τὸ, R. Mox ἐτ£govs pro ἐταῖρονς scripsi. St.
Antè sequefis £y£v£ro videtur τελος aut ἐπ' ἀμφοῖν deesse. R.
f) έστε μη καθοράν] ἀστε και καὸogôv, V. b. perperam. ,
g) dμεταστgerit Ei] Est iterum einendatio elegams HS. pro diue
ταστgsrroi, quod est apud RS. quam ipse Henricus tacet, secu
tus vero inscius est L. Haec TRe. Sed debebat duεταστgerri
scribi. v. ad Fragm. CXLIII. extr. St.
 560 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟ RΙΑΕ R. Ο Μ ΑΝΑΕ

ιδόντες εν τη υποστροφή αλλήλους, και το συμβε

βηκός έγνωσαν, εε) αντιπαρεξήλθον, μηδέν μηδέτεροι
τολμήσαντες, έπλεονέκτησαν δε και ήλαττώθησαν
5ο αλλήλων, τώ τό, τε τάφρευμα το του Καίσαρος
") του τ' Αντωνίου πάν, και τα εν αυτώ πάντα
αλώναι αφ' ούπερ και ταμάλιστα τεκμαρσιν
**" το όναρ έσχεν ει γάρ τοι κατά χώραν ο
Καίσαρ έμεμενήκει, *** πάντως αν άμα τοις άλλοις
55 απολώλει, και τώ τον Κάσσιον εκ μεν της μάχης
L. C. σωθήναι, του τε έρύματος στερηθέντα, άλλoσέ ποι
διαφυγείν υποτοπήσαντα δε και τον Βρούτον
") έσφάλθαι, και τινας των κεκρατηκότων εφ' εαυ
τον επιέναι, επειχθήναι προς τον θάνατον. έπεμψε
60 μεν γαρ *** εκατόνταρχον κατασκεψόμενον, και
αναγγελούντα αυτώ, όπου τε ο Βρούτος είη, και ό,
τι ποιοίη, έπει δε εκείνος συμβαλών ιππεύσιν,
ούς ο Βρούτος ζητήσοντας αυτόν απεστάλκει, ανέ
R.524.στρεψε, και σχολή μετ' αυτών, ως ουδενός *) επεί,
65 γοντος (άτε μηδενός δεινού όντος) ήει, υπώπτευσέ
τε αυτούς, πόρρωθεν ορών, πολεμίους είναι, και
*** Πινδάρω τινί εξελευθέρω αποκτείναι εαυτόν **) προσ
L. D. έταξε και αυτό και ο εκατόνταρχος , μαθών
ότι διά την βραδυτητα αυτού διώλετο, επαπέθανεν,
70 "Ο δ' ούν Βρούτος το μεν του Κασσίου σώμα *** ες
Θάσoν ευθύς κρύφα έπεμψεν, οκνήσας ***) αυτό κατά
χώραν θάψαι, μή τώ στρατό πένθος τε άμα και
αθυμίαν εκ τής των ποιουμένων όψεως εμβάλη τους
δε λοιπούς των στρατιωτών αυτού παραλαβών, και λό
75 γοις τε σφάς παραμυθούμενος, και *** δόσει χρη
μάτων ανθ’ ών απολωλέκεσαν ανακτησάμενος, ές τε
Ι. Ε. την ταφρείαν αυτών επιτηδειεστέραν ούσαν μετεστρατο

gg) αντιπαρεξήλθον, μηδεν] Fort, αντιπαρεξήλθον μεν, απηλ

λάγησαν δε, μηδέν R
h) τού τε Αντωνίου] Sic et Χiph. τό, τε Αντωνίου, Τ. gnod
minus placet. Νοn enim erant diversa castra Caesaris et rur
sus Αntonii, sed una eademque, ut supra tradit Dio μ. 549. Β.
i) έσφάλθαι] *uccuόμι«εε. Χiphilinus habet εσφάχθαι, ειςula
εμrn esse, melius omnino, L. Μihi secus videtur ex iis quae
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 561

mutuo vidissent, ac quid actum esset, sensissent ; ni- A. U.c.

hil amplius conati, invicem sibi via excesserunt. ?ua.
Quod autem dixi, utrinque et victoriam partam fuis
se, et cladem acceptam, sic patet. Castra Caesaris
Antoniique prorsus cum omnibus, quae im iis erant,
capta fuerunt: quo maxime sommii veritas compro
bata est. Si enim in castris Caesar mansisset, haud
dubie cum reliquis perierat. Porro et Cassius, proe
lio superstes, castrisque suis exutus, quum alio dif
fugisset; Brutum quoque succubuisse, victoresque
iam ad se tendere suspicatus, ad inferendam sibi
mortem properavit. Quippe centurionem quemdam
suum emisit, qui rem exploraret, ac nuntiaret, ubi
nam Brutus esset, quidque is ageret. Is centurio im
equites a Bruto, ut Cassium quaererent, emissos in
cidit : proinde quasi memine urgente, ac nullo peri
culo impendente, cum iis lento gressu rediit. Eos
Cassius procul conspectos quum hostes esse opinare
tur, Pindaro liberto suo interficiendum se praebuit.
Centurio, quum se ei sua tarditate causam mortis
dedisse intelligeret, ipse quoque sibi mortem con
SC1v1t.

47. Brutus Cassii corpus statim clam in Thasum

misit, veritus id eo in loco sepelire, ne ea res ipso
adspectu militibus luctum afferret, animosque deiice
ret. Reliquis autem militum ad se receptis, eos ver
bis consolatus est : donataque pecunia loco eorum,
quae amiserant, refecit: ac in castra Cassiana, quod
opportuniora suis essent, commigravit. Ex iis ca
stris educta suorum manu, hostibus et alia damna

statim sequuntnr, quaeque copiosius narrat Z. pariter ἐσφέ18αι

exhibens, p. 5o6. C. Nam si Brutum iam caesum existimasset,
qui poterat centurionem exploratum mittere, ubi Brutus, et
quid ageret?
k) £iietyovrog (&re μηδενός δεινοῦ δντος) ηει} Non admittunt
aures erüditae repetitiónem vocularum ajg et &te. Scripsit Dio:
£z£iyovros, oùrs δή τινος δεινού όντος, ήει, L. Dio, si recte
memini, non observat hos scrupulos. öí
kk) τgog£ταζε] πQog&ta£εν Med. a. St.
kkk) συτό κατέ zóqαν] wατά zojqwv αυτό Med. a. b. St.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. Nn
 562 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤ Ο R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

πεδεύσατο, και εκείθεν ορμώμενος, τά τε άλλα τους

εναντίους έλύπει, και τώ στρατοπέδω σφών νυκτός ) προσ
80 έμισγε. μάχη μεν γαρ αυτοίς εκ παρατάξεως ου
διενοείτο αυθις συνενεχθήναι, πολλήν δε δή ελπίδα α
κινδύνως εν τω χρόνω κατεργάσεσθαι σφάς έχων, θο
ρυβείν τε αυτούς άλλως και ταράττειν νύκτωρ επει
L.355 ράτο και ποτε και τον ποταμόν παρατρέψας, πο
85 λυ τού έρύματος αυτών ") κατέκλυσεν, ο δε δή Καί
σαρ ό, τε Αντώνιος *** εσπάνιζον μεν ") της τρο
φής, και χρημάτων όθεν ουδε τους στρατιώταις τι
αντί των διαρπασθέντων έδωκαν και προσέτι και την
δύναμιν, την εκ του Βρεντεσίου επιδιαπλέουσαν εν όλ
9ο κάσιν, απώλεσαν **" υπό του Στατίου ου μέντοι και
ασφαλώς ούτε άλλoσέ ποι μεταναστήναι, ούτ’ ") ες
Ιταλίαν ανακομισθήναι δυνάμενοι, αλλ' εν τοις όπλοις
και τότε έτι μόνον τας ελπίδας ουχ ότι της νίκης
L. Β. αλλά και της σωτηρίας ποιούμενοι, ώρμηντο και δια,
95 κινδυνεύσαι, πριν έκπυστον τοίς τε σφετέροις και τους
εναντίοις το θαλάσσιον πάθος γενέσθαι.
Μή βουλομένου δε του Βρούτου συμμίξαι σφίσι,
22 8
βιβλία ες το χαράκωμα αυτού τρόπον τινά
ενέβαλον, προκαλούμενοι τους στρατιώτας ή τα
σφέτερα φρονήσαι, (και γάρ ύπισχνούντό τινα αυ
1 τοις) ή ες χείρας ελθείν, άν γε και το βραχύτα
R.525 τον ισχύωσι καν τη διατριβή ταύτη ηυτομόλησαν
μεν και παρ' εκείνων προς τον Βρούτον εκ του
Κελτικού τινες, ηυτομόλησαν δε **" και προς αυ
L. C. τούς Αμύντας τε ο τού Δηϊοτάρου στρατηγός, και
6") ο Ρασκύπoρις, και ούτος μεν οίκαδε ευθύς, ώς
τινές φασιν, απεχώρησε δείσας δ' ουν εκ τούτων
ο Βρούτος μή και επι πλειόν τι νεωτερισθή, συμ
μίξαι σφίσιν έγνω, και επειδή πολλοί τε αιχμά
1) προσέμισγε] προσέσμιγε Μed. b. St.
ΙΙ) κατέκλυσεν). Μale Βlancus in Χίphilino Ιegit κατέκλεισεν.
Νec melius κατέλυσεν εμlbstitui vult Οd. . Νam et κατέκλυσεν,
ζ, Μox verbis ο δε δή, Καίσαρ praemittit Χiphilimus: και τα
"" του Βρούτου, εν τούτοις ήν, εo ιum loco νε, Βημιι Jiιετε.
Ψμηe formula a stilo Dionis neutiquam aliena.
 ILIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 568

intulit, et eorum castra noctu adortus est, nolens im A.U.c.

posterum instructa acie cum ipsis congredi, magna- ?**
que spe ductus, posse eos tempore ipso citra pericu
lum a se confici. Itaque eos cum aliis, tum noctur
nis terroribus agitare conatus est, aliquando etiam
flumine extra alveum suum averso, magnam partem
castrorum hostilium inundatione perdidit. Caesar et
Antonius nom modo victus ac pecuniae inopia labo
rabant, ideoque suis militibus nihil pro direptis re
bus reddiderant : sed et copias, Brundusio navibus
onerariis traiicientes, intercipiente has Statio, amise
rant. Neque tamen tuto aut alium locum quempiam
petere, aut in Italiam revehi poterant: sed in solis
tum quoque armis spem non victoriae tantum, sed
salutis etiam suae collocabant : cupiebantque proelio
decertare, priusquam incommodum mari acceptum
sui hostesque rescirent.
48. Quum Brutus proelium detrectaret, libellos
in castra eius quadam arte iniecerunt, quibus milites
hortabantur, ut aut ad se transirent, (erant enim ad
iunctae pollicitationes) aut secum ad certamen de
scenderent, si vel minimum haberent virtutis. In hac
mora, nonnulli Germanorum ad Brutum ab iis per
fugerunt : vicissimque ad eos transiit a Bruto Amyn
tas Deiotari dux, et Rhascyporis: quanquam eum do
mum continuo abiisse quidam auctores sunt. Haec
pavorem maioris defectionis Bruto obiecerunt: itaque
committere proelium cum ipsis statuit. Quum au
tem in castris suis multos captivos haberet, ac me

m) τῆς τροφής xal zgmudτων] xal rQoqpijs xal zgmudvov, Xiph.

quae lectio non contemuemda videtur. Re, Ante ; qnudvaov mal
lem tóv additum. St.
m) ἐς 'Ital.] ἐς rrjv '1ra1. Med. a.
o) ö 'Paoxvrogus] Sic scripsi pro €9gaoxijrogus, quod exhibent
[Med. a. b.] HS. et L. vel ΘgczowúroÅus, quod RS. Videtur
enim illud ®, ex articulo ó , màtnm esse. ' De momine ipso viri
vide supra ad p. 341. E. * Paoxovxolus semper Appiano, quod
et, hic ad marginem posuit L. Haec Re. Paulo post, dixêgó
Qrjoev dat Med. a.
Nn 2
 564 - D ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟR ΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ
1ο λωτοι εν τώ στρατοπέδω αυτού ήσαν, και ουκ εί
χεν") ουθ' όπως διά φυλακής αυτούς εν τώ της μά
χης καιρώ ποιήσηται, ουθ' όπως πιστεύση σφίσι μη
δεν λυμανείσθαι, διέφθειρε τους πλείους, τη ανάγκη
Ι.. D. και παρά γνώμην δουλεύσας, άλλως τε και ότι
15 οι εναντίοι τους ζωγρηθέντας των στρατιωτών αυτού
απεκτόνεσαν, πράξας δε τούτο, " εξωπλίσατο,
και αυτών αντιπαρατεταγμένων ήδη, *** αετοί δύο
υπέρ αμφοτέρων") υπερπτώμενοι, αλλήλοις τε έμα
χέσαντο, και εκείνοις το τέλος του πολέμου προέ
2ο φηναν, ώσπερ γάρ ο αετός ο κατά τον Βρούτον
ών ήλαττώθη τε και έφυγεν, ούτωτό, τε οπλιτι
κόν αυτού αγχώμαλα επι πλείστον αγωνισάμενον
ήττήθη, κακ τούτου πεσόντων πολλών, και το ιπ,
πικόν, καίτοι """"" γενναίως μαχόμενον, ενέδωκε και
L. Ε. μετά τούτο φυγόντας αυτούς, ") άλλους άλλη επε
26 δίωξαν μεν οι κεκρατηκότες ούτε δε απέκτειναν,
ούθ' ειλόντινα, αλλά προσεδρεύσαντες αυτοίς την
νύκτα, ώς εκάστοις, ουκ είασαν αύθις σφώς συ
στραφήναι.
30 " Ο ούν Βρούτος επεχείρησε μεν ες το στρατό
πεδόν πη διαπεσείν, (ες γαρ χωρίον τι ερυμνόν
αναπεφευγώς ήν) μή δυνηθείς δε, και προσέτι
και μαθων, ότι τινές των στρατιωτών τους νικήσασιν
ώμολογήκασιν, ουδεμίαν έτ' ελπίδα έσχεν αλλ' α
L.356.πογνούς μεν την σωτηρίαν, απαξιώσας δε την άλω
86 σιν, ες τον θάνατον και αυτός κατέφυγε και
αναβοήσας τούτο δή το Ηράκλειον,
*) Ω " τλήμoν αρετή, "* λόγος άρ' ήσθ' εγώ δέ σε
"Ως έργον ήσκουν συ δ' άρ' εδούλευες τύχη,
R.526 *** παρεκάλεσέ τινα των συνόντων, ίνα αυτόν αποκτεί
41 νη, και αυτού *** το μεν άλλο σώμα ταφής υπό
του Αντωνίου έτυχεν **" ή δε δή κεφαλή επέμφθη
oo) Pro ουδ' edidi ούθ', φιria sic paulo post est, St.
p) υπερπτώμενοι] υπεριπτάμενοι, Χiph. " Fort praeferendum
υπερπετόμενοι φua forma Dio utitur p. 14 D. St.
g) άλλους άλλη επεδίωξαν] Νon dubitavi ita scribere, pro άλ
λος, ex mente non tantum Χylandri, sed et Χiphilini, φui sic
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 565

que quonam modo eos proelii tempore custodiret, A.U.C.

neque qua ratione fidem ipsis haberet, nullum eos 7**
maleficium esse perpetraturos, inveniret ; maiori eos
ex parte interemit, necessitati etiam praeter animi
sententiam serviens : eoque id facilius, quia captivi
ex suo exercitu ab hostibus erant occisi. • Quo facto,
in aciem suos eduxit: iamqne ordinibus utrimque im
etructis, aquilae duae, supra utrosqne volantes, in
ter se certavere: et illis proelii qui finis esset futu
rus, ostendere. Quemadmodum emim aquila, quae
a parte Bruti erat, victa fugit : ita legiones eius, quum
diu admodum ancipiti eventu pugnassent, tandem
superatae sunt: multisque occisis, equitatus etiam,
quanquam fortiter eo usque pugnans, concessit. Eos
fugientes in diversas partes victores insecuti , neque
occiderunt quemquam neque ceperunt : sed tantum
noctu circumsessis singulis, iterum coëundi inter se
facultatem ademerunt.
49. Brutus in locum qnendam matura tutum ef
fugerat: conatusque in castra pervenire, quum nulla
ratione id efficere valeret, audito etiam militum mon
mullos victoribus se dedidisse: rebus omnibus salute
que desperata, vivum se in hostium pervenire pote
statem indignum iudicans, ipse etiam ad mortem
confugit: altaque voce recitato Herculis isto dicto,
Ah ! misera virtus, vox eras : ego te interim
Pro re colebam, domina cum tibi fors foret.
suorum quendam sibi manus afferre iussit. Eius cor
pus Antonius humandum tradidit: caput autem Ro
mam missum, in transmissione a Dyrrhachio tempe
habet : &11ον άλλη φεvyóvtov, ἐπεδίο§αν μ}ν οι xsxgcrenwérsg.
Re. άλλος άλλη servari malit W. et est utrumque Graecum,
scio, imo Latinum etiam; quanquam pro diversa relatione al
terum altero aptius. Re. in Addendis.
. r) '9 tìiiuov dgstij, 1óyog äg' jo8« &11eos, £yoi δ£ os , Xiph.
Sic et RS. [item M ed. a. b.] Paulo aliter Plutarchus : gj rìfiuov
czgerri, lóyog äga ja£}a, ?yoj òè ojs £oyov σε ijoxovv. Emenda
ti* ms Xyl. quem secuti HS. L. Ex incerto Tragiro est, legitur
•quae. apnd Grotium p. 466. sq. Excerptorum ; cuius versionem
exhibemus. Expressit et Alciátus in Emblematis.
 566 ΙD ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ. Η Ο ΜΑΝ ΑΕ

μεν ") ες την Ρώμην, χειμώνι δε εν τώ από του Δυρ.

ραχίου διάπλω περιπεσούσα, ες την θάλασσαν ερ,
45 ρίφη, τελευτήσαντος δε αυτού, το μεν πλήθος των
Ι. Β. στρατιωτών αυτίκα, αδείας σφίσι κηρυχθείσης, μετέ.
στη *** ή δε δή Πορκία άνθρακα διάπυρον ) κατα.
πιούσα απέθανε, των δε ανδρών των πρώτων των αρ.
χάς τινας σχόντων, ή και εκ των σφαγέων των τε
50 επικεκηρυγμένων έτι όντων, οι μεν πλείους **" εαυ.
τους παραχρήμα απέκτειναν, ή αλόντες, ") ώσπερ "ό
Φαβώνιος, εφθάρησαν οι δε λοιποί τότε επί την
θάλασσαν διέφυγον, και μετά τούτο *** τώ Σέξστφ
προσέθεντο.
ε) ες) εις Μed. a. b. St.
 LIBER XLVII. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 567

state coorta, in mare abiectum est. Mortuo Bruto, A. U.c.

gregarii milites, impunitate sibi proposita, signa illi- 7**
co ad victores transtulere. Porcia autem, pruma ar
denti deglutita, mortem sibi conscivit. Virorum au
tem primariorum, qui vel aliquem magistratum ges
sissent, vel ex percussoribus Caesaris, aut proscri
ptorum in numero erant, plerique confestim manus
sibi ipsis attulerunt, aut capti (inter qnos Favonius
fuit) perierunt: reliqui tumc ad mare profugerunt, ac
deinde Sexto se Pompeio coniumxerunt.

t) wαταπιοῦσα] πιοῦσα Med. a. St. • *

j). 3grso, 6 φαβαίνιος]. άgreg xal ö. £xjvos Qgisl, ἀστες

»αι ό φανόνιος Mied. a. b. άσπερ και ό φαβώνιος Ven. St.
 568

Τ"./2 Ν Δ Ι./2 Ν Ο Σ'

Ρ Ω ΜΑ Ι Η Ω Ν ΙΣΤΟ Ρ ΙΩ Ν
Τ' Ο

ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΟΝ ΟΓΔΟΟΝ ΒΙΒΛΙΟΝ.

ΤΑΔΕ ΕΝΕΣΤ/Ν ΕΝ ΤΩι ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΩι

ΟΓΔΟΩι ΤΩΝ ΔΙΩΝΟΣ ΡΩΜΑΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ,

"Ως Καίσαρ Φουλουία και Λουκίω Αντωνίω επολέμησεν,

"Ως Σέξστος Πομπήίος Σικελίαν κατέσχεν,
"Ως Πάρθοι τά μέχρι του Ελλησπόντου κατέσχον.
"Ως Καίσαρ και Αντώνιος προς Σέξστον συνέθεντο.
"Ως Πούπλιος Ουεντίδιος Πάρθους ενίκησε, και την Ασίαν
f) έκτήσατο.
"Ως Καίσαρ Σέξστω ") πολεμήσαι ήρξατο.
Περί Βαίων,

L.357.Χρόνου πλήθος, έτη πέντε, εν οίς άρχοντες οι αριθμού

μενοι, οίδε εγένοντο.
Λ. Αντώνιος Μ. υι. ") Πίετας, και
Π. Σερουίλιος Π. υι. Ισαυρικός. ")
+) έκτήσατο] ανεκτήσατο, R.
a) πολεμήσαι] πολεμήσειν Μed. a. b. quod Graecitas per se
νidetur ferre, St.
aa) Πιέγας, RS. (Μed. a. b.] Πίετας, Dio infra p. 36ο. Β.
Sig in notis Χ. et L. guos vide: Αliis Paetas.
Β) ΗS. [ut Μed. a. b.) addit Isauricο ύπατος το β', guod Cn.
Domitio, sequentis anni consuli additum fuisse, et htic perpe
 569

ID I O N I S

H I S T O R I A E R O M A N A E.

LIBER QUADRAGESIMUS OCTAVUS.

HAEC INSUNT LIBRO XLVIII. ROMANAE HISTORIAE

IDIONIS.

Bellum, quod contra Fulviam et L. Antonium Caesar

gessit. c. 1—16.
Ut Sextus Pompeius Siciliam occupaverit. c. 17—23.
Quemadmodum Parthi omnem regionem ad Hellespontum
usque obtinuerint. c. 24—26.
De pace, quam cum Sexto Pompeio Caesar et Antonius
fecerunt. c. 27— 38.
Quomodo P. Ventidius Parthis victis Asiam recuperaverit.
c. 39 — 42.
Ut Caesar bellum contra Sextum Pompeium moliri ince
perit. c. 43-48.
De Baiis. c. 49—54.

Amnis haec acta sunt quimque, quibus consules hi

fuerunt.

amte C. N. U. C.
' 41. 718. L. Antonius, M. F., et
P. Servilius P. F. Isauricus.

ram tractum, suspicatur X. Utrique vero adiicitur apud RS.

[et in Med. a. b. qui uterque codex habet Kalovijvos.]
 570 DIONIS HISTORIAE ROMANAE

IV. Zoulrtos M. vt. Kalovivos, *) τό β', και

I. 'Aoivuog Iv. vt. *) IIøåtov.
A. *) Mâgxvoc, xa\
I. Kaìoviguos 2αβivog.
'Avrtvoç *) KÀavéιος Γ. vt. IIoùÀyQog, xal
*) T. NoogBovös I. vi. φλέxxoc.
M. Oùíp&vvos A. vt. 'Aygirtrtog, xaì
4. Kavivvos, 4. vi. Iäùos.

R. 527.O μέν οὐv BgoÜros δ, τε Káøøιος ούτως ά

eº, “)
L. A.
argjAovto , *) τοῖς
dπεyQrjoavro, ἐtyEgwv
σφαγέντες* "), o? οίς τόν οίKatoago:
τε άλλοι τῆς ἐπ'
avròv άπιβουλής μετασχόντες , * ot μέν τgότεgov,
R. 528.* ot δέ τότε, * ot òè μετά τούτω, πλην πἀvv
6 όλέγων, ἐφόtígnorv* άς που τά, τε δίκαιον ἐφερε,
xai τὸ δσιμόνιον γεν, άνδρα αὐτούς εὐεgyἐτην σφόν,
άς τοσούτον xai τής άρετjs xai τῆς τύχης πQoyo
grjoavta, dποxvetvcvtwg 7ta£eiv. ό δέ δή KaiGaQ xaì
L. B. 6 'Avtóvuos τοῦ μάν Aεπίδου παραχQijua, άτε μή
11 8) 6vvvvxrj6avtog αφίσιν, ἐπλεονέκτησαν ' ἐμελλον δέ
xal άπ' ἀλλήλους οὐx ἐς μαxQdv τρεφεσῦσι. zo. 18
tòv yàg, ävögt;ς τQεἰς , ίί xai δύο, δμοτίμους, èyxgt;-
τεἰς τηλικούτων ἐx πολεμον πQayμάτων γενομ£vovg,
c) IIo1icov] IIoÂÃtov, Palmer. Pro hoc cognomine RS. ha
bet σαβivos άπατος, [ut Med. a. b.] Ea vero ad sequentis amni
consulatum spectant, de quo praeter haec nihil apud RS. [et
in Med. a. b. qui codices etiam 'Aoivvuos dant pro 'Aaivuòs.
Pro praecedente II. vi reposui I'v. vi auctore Thorbeckio in
Commentatione de C. Asinii Pollionis vita et studiis doctrinae,
Lugd. Bat. 182o. 8. p. 29.]
d) M&gxuos] Sic infra eum Dio nominat, X. IIögwuos Kevoo
qivos, L. M&gtuos KevooQivos, Palmer.
e) Klozóôuos] Ita scribendum vidit X. pro x. 1. qnod est apud
RS. Nam coniunctim xÂ. [ut in Med. a. b. est,]T KAatìòuovT si
gnificat. Re. . Post IIoüÁygos in Med. a. b. sequitur άπ.
f) NoQBανός] Pro hoc vitiqse RS. y. μ. 'Qgρὰνός. Re. Et sic
Med. a. b. nisi quod '9ggavós habent. ' In séquente L. Caminii
 LIBER XLVIII, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 571
ante C. N. U. C.
40. 714. Cn. Domitius M. F. Calvinus II., et
C. Asinius Cn. F. Pollio.
89. ' 715. L. °) Marcius, et
C. Calvisius Sabinus.

88. 716. Ap. Claudius C. F. Pulcher, et

C. Norbamus C. F. Flaccus.

87. 717. M. Vipsanius L. F. Agrippa, et

- L. Caninius L. F. Gallus.

1. Ad hunc igitur modum Brutus et Cassius perie- A.U.c.

runt, iis, quibus Caesarem interfecerant, gladiis con- i%ii.
fossi: caeteri, qui earum adversus Caesarem insidia- iíŸ
rum participes fuerant, alii ante, alii tum, alii post-?;?
ea temporis, paucis quibusdam exceptis, interfecti -

sunt: ut partim iustitia, partim deorum numem, eos

ad supplicium vocabat, qui virum bene de se meri
tum et ad id virtutis ac fortunae progressum occi
dissent. His rebus gestis, Caesar et Antonius statim
se supra Lepidum, eius quidem victoriae non parti
cipem, extulerunt, ipsi quoque paulo post sese invi
cem aggressuri. Difficile enim erat tres, aut duos
etiam viros, aequali dignitate, quum tantam bello

nomine alterum A., ante vi in editione HS. typographico errore

exciderat, sed L. illud emendationis instar in margine posuit.
Scilicet non inspexerat editionem RS. unde id addidit Rei
marus. St.
ff) dx£yQrjoavto] Confirmatur haec lectio his verbis Gramma
tici πεg) ovvtcX£εως in Bekkeri Anecdot. Graec. Vol. I. p. 124,
29. dπέzQrjoovro , &v£zQrjoavro* διφogsitog ydg * αὐτιατιwj. 4igo
vos regöågaxootj öyδόφ ßußAtq• • ό μέν αὐvTBQoótos ô te Kdo
cios ρύτος έπιδίοντο τοῖς ἐigêguv, ois rdv Kaiogga, dv£zQijaavvo;
τό δὸ ἀxquß}ς ἀπεzqησαντο δὲλει, καδῶς αὐτός ό 4iov μετά
τινα [p. 562. B.] ἐφη* αυτόν τε ἐκείνον παρ' daiyov ìjìòov άπο
zQrjgao8αι. St.
fff) o? τε] οι δὲ , R. ob praecedens μ£v. St.
g) ovvvuxjoavrog] Emendatio Xyl. recepta ab HS. et L. ovvov
wjoovvos RS.
 572 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ ΚΟΜΑΝ ΑΕ

15 ομονοήσαι και διά τούτο όσα τέως επί τή των αν

θισταμένων σφίσι καταλύσει συμφρονήσαντες κατέ
πραξαν, ταύτα τότε αθλα της προς αλλήλους φι
λοτιμίας ήρξαντο ποιείσθαι. " τήν τε γάρ αρχήν αυ
τίκα ανεδάσαντο, και Καίσαρι μεν ή τε Ιβηρία και
20 ή Νουμιδία, Αντωνίω δε ή τε Γαλατία και η Αφρι
κή εγένετο και συνέθεντο, εε) ώστ' άντινα αγανάκτη
Ε. Ο. σιν ο Λέπιδος επί τούτω ποιήσηται, της Αφρικής
αυτώ εκστήναι.
Ταύτα δε δή μόνα διέλαχον, ότι Σαρδώ μεν και
25 Σικελίαν " ο Σέξστος έτι κατείχε, τα δ' άλλα τα
έξω της Ιταλίας εν ταραχή έτι ήν εκείνης γάρ
δή πέρι ουδεν δέομαι λέγειν, ότι εξαίρετος αεί ποτε
εν τοις τοιούτοις έμενεν. ουδε γαρ ουδ' ώς περί αυ
της ποτε, αλλ' ως υπέρ αυτής αγωνιζόμενοι, τους
50 λόγους εποιούντο, εν κοινό ούν ταύτα αφέντες, Αν
L. D. τώνιος μεν τήν τε κατάστασιν των αντιπολεμησάντων
σφίσι, και την αργυρολογίαν την ες " τα χρήματα τα
έ*) τοίς στρατιώταις επαγγελθέντα ανεδέξατο Καίσαρ δε
τόντε Λέπιδον, άν τι παρακινή, ") κωλύσαι, και τώ
L.358.Σέξστω προσπολεμήσαι, " τήν τε χώραν, ήν τους συ
36 στρατευομένοις σφίσιν υπέσχηντο, κατανείμαι τους έξω
της ηλικίας αυτών ούσιν, ούς και ευθύς διήκαν και
προσέτι ούτος μεν δύο τώ Αντωνίω στρατόπεδα των συν
όντων οι συνέπεμψεν εκείνος δε έτερα εκ των εν
40 τη Ιταλία ") τότε όντων ίσα αντιδώσειν αυτό επηγ
γείλατο. ταύθ' ούτω καταμόνας συνθέμενοι, και
γράψαντες , και κατασημηνάμενοι , τά τε γραμμα
τεία αλλήλοις αντέδοσαν, ίν', άν τι *) παραβαθή,
L. Β. εξ αυτών ελεγχθή και μετά τούτο Αντώνιος μεν
45 ες την Ασίαν, Καίσαρ δε ες την Ιταλίαν άφωρ
μήθη.
" Και αυτόν ή νόσος έντε τη πορεία και εν
τώ πλώ ισχυρώς επίεσεν, ώστε και θανάτου δόξαν
gg) ώστ' άν] όταν, R.
g") τοις] τα τοις, R. bene. guare recept. St.
Β) κωλύσαι] Sic Χiph. et Ζ. pro vulgaιο κoλoύσαι, [etiam in
Μed, a b. reperto,] guod verbum cum altero saepe permutari
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 573

potentiam adepti essent, concordiam servare. Itaque, A. U.c.

quae adhuc in adversariis evertendis unanimi consi- ?**
lio consecuti fuerant, ea tum praemia suae qua imvi
cem contendebant ambitionis facere coeperunt. Sta
tim enim imperium Caesar Antoniusque inter se par
titi sunt, ac Caesari quidem Hispania et Numidia,
Antonio Gallia atque Africa, adsignatae sunt : ea con
ditione, ut si id animo iniquo Lepidus ferret, Afri
ca ei cederetur.

2. Has tamtum regiones sortiti sunt, quod Sardi

niam Siciliamque Sextus adhuc tenebat, reliquae ex
tra Italiam provinciae pacatae mondum erant. IDe
Italia autem dicere nihil attinet, quod in sortitioni
bus eiusmodi semper exemta manserit, quum id prae
se ferrent sermonibus, se non de ea, sed pro ea di
micare. Iis igitur in medio relictis, Antonius id sibi
negotii sumpsit, ut hostes in ordinem cogeret ; et
pecuniam, quae militibus promissa fuerat, confice
ret: Caesar vero, ut Lepidum, si quid is movisset,
reprimeret : contra Sextum Pompeium bellum gereret:
veteramis signa ipsorum secutis agros promissos divi
deret, quos etiam statim exauctorarunt. Ad haec
convenit, ut duas legiones Caesar Antonio secum ab
ducendas daret, ipse vicissim ab eo totidem alias
tum in Italia morantes acciperet. Haec ita inter se
solos composita, conscriptaque, et consignata, alter
ab altero accepit : ut uter eorum conventis non ste
uisset, is ex syngrapha convinci posset: hisque actis,
Antonius in Asiam, Caesar in Italiam cursum con
vertit.

_ 5. In itinere ac navigatione Caesarem morbus

tanta vi afflixit, ut iis, qui Romae erant, mortis

so]et. Ceterum &vrirragoxivst scripserat RS. quod discerpendum

esse in tres voces recte monuit X. quem secuti sunt ceteri, &v
τι παραxuvii exhibentes.
i) τότε δύτων] τότε ἐτι όντων, V. b. Mox oûros Med. a. dat.
k) παραβαδή] Ita pro παραρανόj edidi. v. ad p. 1 18. A. St.
 574 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ.

τούς έν τη Ρώμη παρασχείν, ου μέντοι και υπό

5ο της αρρωστίας τοσούτον, όσον επί παρασκευή κα
R.529.κού τινος, χρονίζειν αυτόν ενόμιζον κακ τούτου
πάνθ', όσα ενεδέχετο σφάς παθείν, υπετόπουν
καίτοι άλλα τε επί τη νίκη πολλά αυτούς εψηφί,
σαντο, άπερ που και τους ετέροις άν, ει εκε
55 κρατήκεσαν, εδέδοτο (εν γάρ δή τους τοιούτοις
L. C. τό , τε απολωλός πάντες αεί κατατρέχουσι,
και " το κρατήσαν τιμώσι ) και δή και ιερο
μηνίας " εν άπαντι, ώς ειπείν, τώ έτει και
άκοντες άγειν έγνωσαν, τούτο γάρ σφίσιν ο
6ο Καίσαρ επί τή των σφαγέων τιμωρία άντικρυς
ποιήσαι εκέλευσε χρονίζοντος δ' ουν αυτού, λό
γοι τε παντοδαποί **) έθρυλλούντο, και παθήματα
απ' αυτών παντοία συνέβαινε, τά τε γάρ άλλα,
και οι μεν ώς τέθνηκε διεθρόουν, και ήδονήν πολ
65 λοίς ενέβαλλoν οι δε, ώς κακόν τι βουλεύοιτο,
και φόβον συχνούς ενεποίουν και διά τούτο οι
L. D. μεν τα σφέτερα συνέκρυπτον, και εαυτούς εν φυ
λακή εποιούντο, οι δε ") όπη ποτε αποδράσοιντο
διεσκόπουν. άλλοι, και οί γε πλείους , ουδε
7ο επινοήσαι τι υπό του σφοδρού δέους δυνάμενοι,
παρεσκευάζοντο ως και πάντως απολούμενοι βρα
χύ τέ τι και κομιδή σμικρόν το θαρσούν ήν εκ
γάρ δή της πρόσθεν πολλής και ποικίλης και
") των χρημάτων και των ανθρώπων φθοράς ουδέν ό,
75 τι ουχί και των ομοίων και των χειρόνων, άτε
και παντελώς κεκρατημένοι, προσεδέχοντο. όθεν
περ και ο Καίσαρ, φοβηθείς μή τι, άλλως τε
και του Λεπίδου παρόντος, νεοχμώσωσιν, επέστει
L. Ε. λε τη γερουσία, θαρσείν τε αυτή παραινών,
80 και προσυπισχνούμενος πάντα και πράως και
φιλανθρώπως ") κατά τον παρόντα ποιήσειν, τότε
μεν δή ταύτ’ εγένετο.
kk) έθρυλλούντο] έθρυλούντο Μed. a. b, St.
1) όπη ποτέ, V. a. et Μed. a. Vulgo και πoί ποτέ. [όποι πο
τε Μed. b.] Pro sequenti αποδράσοιντο, minus recte αποδρά
σειν Ροnit V. b. Νimirum αποδράσειαν scribere librarius de
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 575

quoque suae opinionem praeberet: sed plerique exi- A. U.c.

stimantes , non tam infirmitate detentum, quam mali 7**.
aliquiu molientem moras mectere, sibi omnia , quae
possent accidere, mala praesagiebant. Quanquam eis
ob victoriam cum alios multos honores tribuerunt,
quos adversae quoque parti, si vicisset, daturi erant;
(ita enim in huiusmodi rebus fert consuetudo, ut qui
perierunt, in reprehensionibus omnium sint; qui vi
cerunt, honoribus afficiantur;) tum ut in totum fere
annum supplicationes eius nomine haberentur, vel
inviti decreverunt. Ipse enim Caesar aperte iusserat,
ut id, ob supplicium de percussoribus exactum, fie
ret. Adventum igitur suum proferente Caesare, va
rii sermones vulgo iactati, varieque homines inde
affecti sunt. Inter alios rumores is quoque spargeba
tur, eum obiisse, eratque id multis voluptati: alii
malum aliquod ipsum machinari ferebant, multisque
metum iniiciebant: ita ut alii res suas absconderent,
suique custodiam agerent: alii de loco, in quem pro
fugerent, sibi prospicerent. Plerique cum prae ma
gnitudine pavoris nullas inire suae salutis rationes
possent, ad interitum sese prorsus comparabant: pau
cissimi admodum animo fuerunt bono. Nam quum
prius tanta et tam varia facultatum iactura esset fa
cta, et tot homines periissent: iam , ut qui prorsus
sub dominatum venissent, nihil sibi levius, omnia
graviora pollicebantur. Quare Caesar, metuens ne
qui novi tumultus concitarentur, Lepido praecipue
praesente, literis ad senatum datis, bono eum esse
animo hortatus est, pollicitusque, se omnia im prae
sentia clementer humaniterque acturum.
buit, nisi etiam recte scripsit. v. ad p. 5o. A. et 87. A. Sed
Reimarus in Addendis haec scripsit: ,,Verbi medii gxoöuöqcç
oxouou exempla Herodoti dabit H. Stephanus.']
li) róv zQrjudroov xaì vóv dv$Qajxov] τῶν ἀνδgojnov xal τῶν
zqnudtoov . M ed. a. St.
iii) xar& τόν παρόντα] Aut τά παρόντα legendum est, aut vox
wαιgóv addenda , X. xατα τόν πατέgα, ad patris sui exemplum,
R. probante Re. in Addendis, et Pe. Sin tamen παqόντα ne
cesse sit servari, legendum erit τά παρόντα, quanium rerum
praesentium ratio permitteret, R.
 576 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

Τώ δε έχομένω έτει, ονόματι μεν ό, τε Σερουίλιος

ο Πούπλιος και * ο Αντώνιος ο Λούκιος, έργω δε,
85 ούτός τε και η Φουλουία ύπάτευσαν του τε γαρ
Ι.359." Καίσαρος πενθερά, και του Αντωνίου γυνή ούσα,
" τόν τε Λέπιδον υπό νωθείας παρ' ουδεν ήγε, και
αυτή τα πράγματα "*) διεχείριζεν, ώστε μήτε την βουλήν,
μήτε τον δήμον, άλλο τι παρά το εκείνη δοκούν χρηματί
9ο ζειν του γούν Λουκίου αυτού σπουδάζοντος " επινί
κιά τινων εν ταις Αλπεσιν οικούντων, ώς και νικήσαν
τος σφάς, πέμψαι, τέως μεν ή Φουλουία αντέλεγεν,
ουδείς οι συνεχώρησεν έπει δε εκείνη θεραπευθείσα επέ
τρεψε, πάντες εψηφίσαντο, ώστε τώ μεν λόγω τον
Ι. Β. Αντώνιον, καθ’ ώνπερ κεκρατηκέναι -έλεγεν, (ούτε γαρ
96 έπραξέ τι νικητηρίων άξιον, ούθ' όλως"") ήγεμονίαν εν τοις
R.530.χωρίοις εκείνοις έσχε) τη δ’ αληθεία " την ") Φου
λουίαν και τιμηθήναι και πομπεύσαι πολύ γούν
πλείον εκείνου, άτε και αληθέστερον, εσεμνύνετο, το
γαρ δούναι τινι εξουσίαν της των νικητηρίων πέμψεως,
1 μείζον του διεορτάσαι αυτά παρ' ετέρου λαβόντα ήν.
πλήν γε ότι τήν τε σκευήν την επινίκιον ο Λούκιος ενε
δύσατο, και του άρματος επέβη, τά τε άλλα τα καθή
κοντα επί τοις τοιούτοις έπραξεν, ") αύτη ή Φουλουία
Ι. C. την πανήγυριν, υπηρέτη εκείνω χρωμένη, ποιείν έδoξεν.
6 ήχθη δε εν τη πρώτη του έτους ημέρα και επί τε τούτω
ο Λούκιος " εξ ίσου τώ Μαρίω εσεμνύνετο, ότι εν τη
νουμηνία αυτήν, εν ή υπατεύειν ήρξατο, επετέλεσε,
και προσέτι και υπέρ εκείνον ήγάλλετο, λέγων, αυτός
10 μεν εθελοντής τά τε της πομπής κοσμήματα αποτεθεί.
σθαι, και την βουλήν εν τη αγοραίω στολή ήθροικέναι,
τον δε δή Μάριον, άκοντα αυτά πεποιηκέναι προσετί
θει τε, ότι εκείνω μεν ή τις ή ουδείς στέφανος εδόθη,
Ι.. D. "" αυτός δε, άλλους τε και παρά του δήμου κατά φυ
15 λήν, (ό μηδενι των προτέρων έγεγόνει) διά τε την Φου
λουίαν, και διά τά χρήματα, ά λάθρα τισιν ανάλωσεν,
έλαβεν.

m") διεχείριζεν] Grammaticus περί συντάξεως in Βekkeri Αnec

άοt. Graeo, Vol. Ι. Ρ. 154, 9. locum είc laudat: διαχειρίζω, αι
 …

LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 577

• 4. Anno sequenti P. Servilius et L. Antonius mo- A.U.c.

mem consulum, consulatum autem Caesar et Fulvia, £.
gesserunt. Haec Caesaris socrus, ac M. Antonii uxor,iiôçíí.
Lepido propter ignaviam contempto, ipsa rempubli-*£g?
cam administravit: ita ut neque senatus, neque po- -

pulus, quicquam praeter eius sententiam statueret.

Ipse L. Antonius quum de quibusdam Inalpinis velut
a se victis triumphare vellet, quamdiu Fulvia contra
dixit, ei triumphus is a nemine concessus: ubi ea
demulsa concessit, ab omnibus decretus est. Ita ad
speciem quidem L. Antonius de iis, quos vicisse aie
bat, (neque enim aut triumpho aliquid dignum ege
rat, aut omnino cum imperio ibi locorum fuerat) tri
umphavit: re autem, • et triumphus iste, et honor
Fulviae fuit. Proinde et magis eo, et verius, illa
superbiit : erat enim maius, triumphi potestatem ali
cui concedere, quam eum concessum ab alio ducere.
Quin quum habitum triumphalem indueret Lucius,
currum conscenderet, reliqua pro more faceret, ipsa
Fulvia eam celebritatem, hoc usa administro, visa
est exhibere. Triumphus autem ductus est Kalendis
Iamuariis, ac se Mario parem in eo Lucius iactabat,
quod qua die magistratum initurus esset, triumphas
set : imo et praeferebat se Mario, quod sponte tri
umphi ormamentis depositis, senatum togatus convo
casset; quod Marius non fecisset nisi invitus: prae
terea Mario aut nullam, aut unam alteramve omni
mo coronam datam : sibi vero et alias, et tributim a
populo (quod ante ipsum obtigisset nemini) oblatas.
Id vero factum erat propter Fulviam, et pecunias
clam certis hominibus divisas.

τιαrixj. 4tovos reooaQaxoorj öyδόφ ßußiip * xai αυτή τὰ πασ

jyματα διεχεiquosv. St. - .

mm) ijysgovsiav] jyegovtov Med. a. b. quod ubique resti

tui. St.
m) φονλοvtav] Post hoc nomen in cod. Med. a. [et Ven.] de
sunt tres versuis, deinde pergitur xαι πομπεύσαι. ut lacunam
esse suspiceris, quam alii utcunque expleverint additis verbis
xcxl τιμηόηναι.
o) άύτη'*j φovìovia] avrrj fj d^ovi. L.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. Oo
 578 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟ Μ Α ΝΑΕ
"

Εν δ' ούν τώ έτει τούτω ές τε την Ρώμηνο

Καίσαρ αφίκετο, και "" τα νομιζόμενα επί τη νί
20 κηποιήσας, πρός τε την διοίκησιν και προς την
διαγωγήν των πραγμάτων ετράπετο, ό, τε γαρ
Λέπιδος τα μεν τώ φόβω αυτού, τα δε και τη
της γνώμης ασθενεία, ουδέν ενεωτέρισε και ο Λού
L. Ε. κιος, ή τε Φουλουία, ώς και συγγενείς και κοινω
25 νοί της ηγεμονίας αυτώ όντες, ήσύχασαν τήν γε
πρώτην ") προϊόντος δε του χρόνου, διηνέχθησαν,
οι μεν, ότι του μέρους *" της των αγρών νομής,
του τώ Αντωνίω προσήκοντος, ου μετέσχον ο δε,
*" ότι τα στρατεύματα παρ' αυτών ουκ αντέλαβε.
8ο κακ τούτων ** ή τε συγγένεια αυτών ή εκ της
επιγαμίας διελύθη, και προς πόλεμον εμφανή
") προήχθησαν, ο γαρ Καίσαρ την χαλεπότητα
της πενθεράς μή φέρων, (εκείνη γάρ μάλλον ή
τώ Αντωνίω διαφέρεσθαι δοκείν εβούλετο) την θυ
L.360.γατέρα αυτής, ώς και παρθένον έτι ούσαν (ο και
86 όρκω επιστώσατο) απεπέμψατο, ουκ οκνήσας ούτε
ει τοσούτον άλλως ή γυνή πεπαρθενεύσθαι παρ'
αυτό χρόνον νομισθείη, ούτε προς την παρασκευήν
των εσομένων, "") ει εκ πολλού δόξειεν αυτό προβε
40 βουλευκέναι. γενομένου δε τούτου, ουδέν έτι ") φί
λιον επoίoυν αλλ' ό, τε Λούκιος, μετά της Φου
λουίας τών τε πραγμάτων, ως και υπέρ του
Μάρκου") τούτο δρών, αντελαμβάνετο, και ουδενός
αυτών υφίετο. διά γάρ την προς τον αδελφόν ευ
R.531.σέβειαν, και *" επωνυμίαν εαυτώ ) Πίεταν επέθετο.
Ε.Ε. και ο Καίσαρ τον μεν Μάρκον ουδέν δήθεν ήτιάτο,
μή και εκπολεμώσειεν αυτόν, *** τα εν τη Ασία έθνη
") διέχονται εκείνοις δε δή και επεκάλει και αντέ.
πραττεν , ώς και παρά την γνώμην αυτού
5ο πάντα ποιούσι , και δυναστείας ιδίας επιθυ
μούσιν.

Ρ) προϊόντος δε) προϊόντος γάρ δή, V. a. et Μed. a. [προϊόν

τος δε δή, Μed. b. Paulo ante in Μed. a. b. extat ηγεμονίας.)
Φ) προήχθησαν] προηνέχθησαν, V. a. Μed. a.
ΦΤ) είΡonendum videtύτ ante verba προς την παρασκευήν. St.
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 579

5. Eo anno Caesar Romam venit, peractisque iis A.U.C.

sacris, quae ex instituto maiorum ob victoriam fieri 7*3*
solent, ad res constituendas expediendasque se contu
lit. Nam Lepidus quidem, partim metu Caesaris,
partim animi infirmitate, a novis rebus agitandis abs
tinuit: L. vero Antonius et Fulvia, quia et affini
tate cum eo erant coniuncti, et consortes principa
tus, primo quieverunt. Sed progressu temporis dis
sidium inter eos coortum est, Antonio et Fulvia cau
santibus, quod in eam divisionis agrorum partem,
quae ad Antonium pertinebat, recepti non fuissent :
Caesare, quod legiones sibi ab iis redditae mom es
sent. Hoc dissidio et affinitas dirempta est, et ad
bellum apertum res producta. Caesar enim, quum
insolentiam socrus suae non ferret, (malebat autem
videri cum hac, quam cum Antonio sibi non conve
mire) cum filia eius, quam adhuc virginem esse sa
cramento confirmabat, divortium fecit : nihil curams,
fidesne sibi haberetur, cum tanto eam tempore secum
illibatam habuisse diceret: an vero existimaretur hoc
diu ante secum ita statuisse, quum se ad futura
praepararet. Post hoc repudium nihil inter eos ami
ce actum est, sed L. Antonius cum Fulvia strenue et
sime remissione rem agebat, veluti qui id fratris sui
Marci causa faceret. Nam Pietatis quoque cognomen
sibi propter suam in fratrem pietatem sumpserat.
. Caesar Marcum scilicet Antonium nihil culpans, me
eum provincias Asianas administrantem, hostem sibi
redderet, Lucium et Fulviam incusabat, iisque repu
gnabat, ut qui ea non ex Marci sententia agerent,
sed peculiarem sibi quaererent dominationem.

r) qt1uov] qtAov, Xiph. certe im vulgatis editionibus. Sed

qtììov, Coisl. et Br. [Mox δ ye mallet R.]
rr) τοῦro] rajrc. Ven. et Med. a. In hoc et Med. b. paulo
post scribitur jqpelετο. St.
s) IIlεταν] Repone IIieros, L.
t) δι#yovtw] Scribendum διέποντα, L. Cf. not. 23. * St.'
Oo 2
 580 , DΙ Ο ΝΙS. Η ΙSΤΟRΙΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ

"Ην δε εν τη κληρουχία αμφοτέροις ή πλείστη της

δυνάμεως ελπίς, και διά τούθ' υπέρ αυτής πρώτον
άρξάμενοι διεφέροντο, ό, τε γάρ Καίσαρ αυτός ") πά
55 σι τους τε εαυτώ και τους τώ Αντωνίω συστρατευσα
μένοις ήθελεν αυτήν, " κατά τας συνθήκας τάς με
Ι. C. τά την νίκην αυτοίς γενομένας, όπως ες εύνοιαν σφάς
υπαγάγηται, ποιήσασθαι και εκείνοι τήν τε επι
βάλλουσαν τους σφετέροις κληρουχήσαι, και τάς
60 πόλεις αυτοί ") αποικίσαι ήξίουν, ίνα την ισχύν αυ
των σφετερίσωνται και γάρ ετοιμότατον αμφοτέ
ροις έδόκει είναι, τα τών αόπλων τους συμπολεμή
σασι χαρίσασθαι. ως γούν παρά την δόξαν αυ
των πολλή ταραχή εγίγνετο, και το πράγμα ες
65 πόλεμον προήγετο (πάσαν γάρ *** κατ' αρχάς την
Ιταλίαν, πλην ") εί τις των εστρατευμένων εν δωρεάς
L. D. μέρει λαβών, ή και εκ του δημοσίου πριάμενος είχε,
μετά τε της δουλείας , και μετά της άλλης κατα
σκευής τους δεσπότας ο Καίσαρ αφηρείτο, και εκείνοις
7ο εδίδου και δια τούτο ") των κτημάτων αποστερούμε
νοι δεινώς προς αυτόν ήγανάκτουν) μετεβάλλοντο
" ή τε Φουλουία και ο ύπατος, πλείω δύναμιν εν
τους ετέροις τους αδικουμένoις σχήσειν ελπίσαντες
και των μεν ληψομένων τους αγρούς ήμέλησαν,
75 προς δε εκείνους, άτε και πλείονας όντας, και ορ
γήν δικαίαν υπέρ ών απεστερούντο ποιουμένους,
L. Ε. ετράποντο, κακ τούτου υπολαμβάνοντες αυτούς ως
εκάστους, και συνήροντο και συνίστων ώστε και τους
εν τω πριν τον Καίσαρα φοβουμένους, τότε προ
80 στατών") επιλαβομένους, αναθαρσήσαι, και μηδενός
έτι των οικείων αφείσθαι και γάρ και τώ Μάρκω
ταύτα συνδoκείν ενόμιζον.
Τούτους τε ούν ό, τε Λούκιος και η Φουλουία
Ι.861.προσεποιούντο, και τοίς ετέροις τους αμφί τον Καίσαρα
85 ουδεν προσέκρουον, ου γαρ "") ως ου δέον αυτούς
tt) πάσι] πάσιν Μed. a. St.
ttt) αποικίσαι] Sic ΗS. et L. αποικήσαι, RS. [Μed. b.]
υ). εί τις των] εί τίς τι τών, L. Αut εί τι τις , aut εί' τις -
λαβών τι, ή και, R. Postea μετά δε, pro μετά τέ, Coisi. St.
ιιιι) τών] οι τών, R.
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 581

6. Erat autem utrique , parti , maxima potentiae A. U.c.

spes in divisione agrorum posita, ideoque de ea pri- 7*3-

:
â
*
mum inter se contenderunt. Caesar secundum pacti,
cumm Antonio post victoriam initi, conditiones , omni
bus suis Antoniique militibus agros dividere volebat,
ut eorum sibi animos benevolentia obstringeret : Am
tonius et Fulvia suis militibus competentem partem
ipsi assignare, ipsi colonias deducere volebamt, ut
eorum vires sibi adiungerent. Videbatur enim utris
que expeditissimum, bona inermium suis militibus
largiri. Postquam autem praeter ipsorum opinionem
magnus tumultus extitit, et res ad bellum spectavit;
(Caesar enim omnes initio per totam Italiam agros,
misi quid miles aliquis emeritus domo accepisset, aut
publice emisset, una cum servitiis et apparatu reli
quo, dominis adimebat, ac militibus dabat ; et hinc
eorum, qui suis bonis spoliabantur, vehementia , in
se concitabat odia:) mutare sententiam Fulvia et Com
sul Antonius coeperunt. Existimabant enim, plus
sibi praesidii im iis, quos Caesar ea iniuria laesisset,
quam in iis, qui agros essent accepturi, futurum.
Igitur his omissis, ad illos, quorum et numerus erat
maior, et ira iusta, propter ademtas sibi res conce
pta, se converterunt: eos singulos susceptos adiuva

. re, ac inter se societate copulare: ita * ut qni ante

Caesarem metuissent, iam patronos adepti, animum
resumerent, ac de suis facultatibus memini cederent,
quum etiam M. Antonio hoc ita putarent videri.

: 7. Hos igitur Lucius et Fulvia ita sibi adiunxe

rumt, ut interim in mullam Caesariamorum militum
offensam incurrerent. Nom enim agrorum divisione
w) £xulaßou£vovs] Grammaticus rtsgl ovvrç$eos in. Bekkeri
; £71αμρά;
-Amecdot. Graec. Vol. I. p. 141, 1 1. locum ita laudat:
~ogat ; ysvvxj. — 4iov κεσσασακοστό δyδόφ ριβλίφ ' άστε xcxl
-=oös év τφ πᾶν τὸν Καίσαqα φορονμενοῦς, τότε τgogravóv èxs
2αμβανομ£vovs ἀναδαQgjggt. St. - -

ww) όύ ydg t6s óêov] ov yäq cjs où êêov R. comiicit, et ver

tit „on enim id quidem praetendebant , non oportere illos, agrum
…o,re ferre, ngn negabant ipsis agrorum , sortitionem deberi. ' Hoc
où iriserui. St.
 582 ΙΟΙ Ο Ν ΙSΗΙS ΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

κληρουχήσαι τινα προεβάλλοντο, αλλά αρκούντα αυτοίς

τά των αντιπολεμησάντων σφίσιν απέφαινον και
μάλισθ' ότι και χωρία και έπιπλα, τα μεν έτι τότε
όντα, τα δε *) και πεπραμένα απεδείκνυσαν ών τα
90 μεν αυτά, των δε την τιμήν έφασκoν αυτοίς δοθή
ναι χρήναι, ει δ' ουν μηδε ταύτα σφίσιν αρκέσειε,
ταίς **) γε εκ της Ασίας ελπίσι πάντας αυτούς ανηρ
Η.532.τώντο ώστε ταχύ εκ τούτων συνέβη, Καίσαρα μεν,
L. Β. άτε και βία ***) των κεκτημένων τι αφαιρούμενον, και
95 πόνους υπέρ αυτών και κινδύνους πάσιν όμοίως προσ
άγοντα, *" αμφοτέροις αυτούς προσκρούσαι εκεί,
νους δε δή, oία μήτε τι αποστερούντάς ") τινας, και
εκ των υπαρχόντων σφίσι την πλήρωσιν τών επαγ
γελιών αμαχί τους ληψομένοις αυτάς υποδεικνύν
τας, εκατέρoυς προσθέσθαι, έκ τε ούν τούτων, και
1 εκ του λιμού (ός τότε, της θαλάσσης, της μεν κα
τά Σικελίαν, υπό του Σέξστου, της δ' εν τώ Ιονίω
κόλπω, *** υπο Γναίου Δομιτίου") Αηνοβάρβου κατ
L. C. εχομένης, δεινώς αυτούς επίεσεν) εν πολλή αμηχα
5 νία ο Καίσαρ εγένετο. ο γάρ Δομίτιος ήν μεν των
σφαγέων, εκ δε δή της μάχης της προς Φιλίπποις
γενομένης διαφυγών, ναυτικόν τι συνεκρότησε, και
του τε κόλπου χρόνον τινά εκράτησε, και τα τών εναν
τίων επί πλείστον έφθειρε.
1Ο Ταύτά τε ούν τον Καίσαρα δεινώς έλύπει, και
ότι εν ταις διαφοραίς, ταϊς προς τους βουλευτάς
και προς το λοιπόν πλήθος το τους αγρούς
κεκτημένον τους εστρατευμένοις συμβαινούσαις, (** πλεί
σται δε δή, άτε και υπέρ των μεγίστων αγωνιζομένοις,
L. D. σφίσιν εγίγνοντο) ουδετέροις ακινδύνως προσετίθετο.
16 αμφοτέροις μεν γαρ αδύνατον ήν αυτό χαρίζεσθαι,
οι μεν γαρ, υβρίζειν, οι δ', απαθείς είναι, και
*) οι μεν, τα αλλότρια λαβείν, οι δε, τα εαυτών

x) και πεπραμένα] Ιnterpres Χ. vertit, guasi legendum sit τα

δε και πεπρ. quod valde probo, Re. Αtgue sic edidi. St.
xx) γε] τε Μed. a. b. Ven. St.
κxx) των] τα των Μed. a. b. Αt vid, p. 562. Α. των βουλευ
των τι αφείλετο. St.
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 583

nulla opus esse praetendebant, sed hostium superato- A. U.c.

rum bona eis suffectura indicabant: praesertim quum 7*5*
praedia ac supellex exstarent, vendita partim, partim
non vendita. Ea igitur, aut ipsa, aut pretium pro
iis solutum, dari eis iubebant : ac, si ne haec qui
dem satis forent, ad spem praedae Asianae animos
eorum erigebant. Ita mox factum est, ut Caesar, qui
possessoribus suas possessiones vi adimebat, laborem
que et pericula pro his impetrandis ex aequo omni
bus facessebat, utrosque offenderet. Lucius vero et
Fulvia, quia neque quemquam possessionibus spolia
bant, et promissa se repraesentaturos sine ullo certa
mime ex partis iawm bonis ostendebant, utrosque sibi
devinxerunt. Quamobrem, cum praeterea et fame
summa premerentur, mare Siculum Sexto Pompeio,
Ionium sinum Cn. Domitio Aëmobarbo obtinente:
qui et ipse unus ex Caesaris interfectoribus ex Phi
lippensi pugna effugerat, parataque classe aliqua, Io
nium simum aliquamdiu ian tenebat, ac multa rebus
hostium damna inferebat : effectum est, ut Caesar in
summis difficultatibus gravibusque molestiis haereret.
8. Accedebat ad eas, quod in contentionibus,
quae militibus cum senatoribus, aut reliquis qui agros
possiderent, intercedebant, (cuiusmodi, cum de re
maximi momenti controversia esset, accidebant plu
rimae) neutris tuto poterat adstipulari. Nam utris
que iuxta gratificari, non licebat : quum alteri imiu
riam inferre, alteri eam defendere, alteri aliorum res
invadere , alteri suas retinere cuperent. Quoties igi
y) τινας] ruvoz, Med. a.
z) 'Anvoß&oßov] 'Hvoßdg ßov, V. b. ['Anvöofiov Med. a.] Ob
iter moneò, habere me exemplum Dionis ex editione Leuncla
vii, ubi praenomen Domitii, nescio quo fato, pro Tvaiov, ex
pressum est Παίον, cum in duobus aliis quae possideo ex ea
dem editione, h. l. sicut et p. 419. D. recte Cneius dicatur.
zz) πλεῖστα] πλείσται Med. a. unde recepi. - Idem voluerat R.
probavit Re. in Addendis. Refertur enim ad praecedens momen
διαφοQαῖς. St.
a) oi μέν τά] oi μέν και τ&, Med. a.
 584 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟ ΜΑΝΑΕ

έχειν ήθελον οσάκις δε δή τα τούτων, ή τα

20 εκείνων, ώς που και ηναγκάζετο, προέλoιτο, τοίς
ετέροις απήχθετο, και *" " ου ") τοσαύτης γε χάριτος
εξ ών υπούργει τισιν, όσης οργής εξ ών μή συνε
χώρει, ετύγχανεν, οι μεν γαρ ώς και οφειλόμενα
σφίσι πάντα τα ") γιγνόμενα λαμβάνοντες, εν ου
L. Ε. δεμιά αυτά ευεργεσία ετίθεντο οι δε, ως και των
26 οικείων στερισκόμενοι, έχαλέπαινον, και εκ τούτου
διετέλει ή τούτοις ή εκείνοις προσκρούων και τοτε
μεν ως φιλόδημος, τοτε δε ως "") και φιλοστρατιώτης
εγκαλούμενος και διά ταύτα επειδή μήτε τι
8ο ήνυε , και προσέτι και εξ αυτών των έργων έμα
θεν, ότι ουδέν τα όπλα προς το τους αδικουμέ
νους ευνοϊκώς oι έχειν εδύνατο, αλλ' απολέσθαι μεν
πάν το μή υπείκον δι' αυτών "*) οιόν τε ήν αναγκα
L. 362.σθήναι τινά δε φιλείν ον μή βούλεται, αδύνατον
85 υπάρχοι ούτω δή και άκων") υποκατέκλινε , και
ουκέτ' ουδε των βουλευτών τι αφείλετο. πρότερον
γαρ και τα εκείνων πάντα κατανείμαι ήξίου, διε
ρωτών σφάς, Πόθεν ουν τα γέρα τους εστρατευμέ
νοις αποδώσομεν , ώσπερ τινός αυτό πολεμείν,
Β.533.ή και τοσαύτά τισιν υπισχνείσθαι κεκελευκότος.
41 τών τε άλλων όσα ή γυναίκες ες τάς προίκας
") εντετιμημέναι, ή και έτεροί τινες ελάττω της
κατ' άνδρα τους εστρατευμένοις διδομένης γης
έκέκτηντο, απέσχετο.
L. Β. Πραχθέντος δε τούτου, ή μεν γερουσία, και οι
46 άλλοι οι μηδενός στερόμενοι, πράως πως προς αυ
τον έσχον, οι δε εστρατευμένοι, τήν τε φειδώ και
την τιμήν την ες εκείνους, ατιμίαν τε άμα και
"

aa) τοσαύτης γε χάριτος, ΗS, et L. τοσαύτης τε χάριτος, RS.

ΙΜed. a. b.
b) τα γιγνόμενα] Petr. Faber Semestr. ΙΙ. 4. mavult τα διδό
μενα. guod probabile satis, nec tamen omnino necessarium.
Re. vid. ad Fragm. CΧΧVΙΙ. St.
Βb) και abest a Μed. a. b. Ven. St.
Β ) οιόν τε ήν αναγκασθήναι τινά δε φιλείν] Ηaec sic ordi
namda: οιόν τε ήν αναγκασθήναι δέ τινα φιλεϊν, R. bene. Le
έendum etiam videtur υπάρχει pro υπάρχοί. St.
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 585

tur modo huic modo illi parti, quemadmodum id A. U.c.

necessitas postulabat, accederet, in odia alterius sta- 7'3*
tim incurrebat: meque tantum gratiae ab his, quibus
officium quoddam exhibuisset, quantum odii ab his,
quibus negasset aliquid, consequebatur. Alteri enim,
tanquam si debitum sibi exsolutum esset, accepta
mullo in beneficio, reputabant: alteri suis se spoliari
aegre- ferebant. Sic Caesar perpetuo alterutram par
tem ofïendens, ac modo ob populi studium, modo
ob militum, male audiens, nihil proficiebat: experie
baturque ipsa re, non posse se armis eorum benevo
.
lentiam, quos iniuria affecisset, parare: sed posse
quidem omnes, qui non obtemperassent ipsi, armis
ad interitum adigi : cogi vero armis, ad eum quem
mollent amandum, non posse. Igitur invitus etiam
ab instituto non nihil discessit, neque iam senatori
bus abstulit quicquam. Primo enim horum quoque
agros omnes militibus dividere decreverat, interro
gans eos : Unde enim alias militibus emeritis prae
mia persolvemus? Quasi vero aut belligerare eum
quisquam, aut tanta ipsis promittere iussisset. Tum
vero et iis agris abstinuit, qui vel a mulieribus, vel
ut hypotheca dotis, vel ab aliis possidebantur, mi
mores, quam ut promissae in singulos milites quan
titati satisfacerent.
g. Hoc facto, et senatus, et quibus praeterea ni
hil eripiebatur, mitius de Caesare iam sentire coepe
rumt. Milites autem, quantum illis Caesar pepercis
set, aut honorem habuisset, tantum sibi ignominiae
-

c) όποκατάκλινε] Dico, scripsisse Dionem vjroxar£wx1uve, L.

Sed illud habet etiam Dionis epitomator Xiph. sufficitque ad
mentem Diomis exprimendam.
d) ἐντετιμημέναι] Distinguunt quidem hoc verbum ab άποτε
ruui,u£vov, Harpocration êt Suidas, in £veruuάτο, sed hic vide
tuir àccipi sicut &rtoreruumu£vov, scilicet 1apoöoav ztcrgd roù dv
8gός άσπερ ἐv£yvgov tijs agouxös, zogiov. vide et Pollucem
VIII. 14a. ' Nisi 7 mialis hic datore tuum u£vau scribere ; nam per
mutari haec verba in codicibus solere, intelliges ex Valesii ad
Harpocrationem motis, p. 6o. Ego tamen potius censeo, fru
straThaec duo verba, sicut alia plurima, a Grammaticis distim
gui. Re. In Med. a. b. est èvretunu£vo;.
 586 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ RΙ Α Ε Κ Ο Μ Α ΝΑΕ

ζημίαν εαυτών, ως και ελάττω ληψομένων, νομί

50ζοντες είναι, εδυσχέραινον, και τών τε εκατοντάρ
χων και των άλλων των επιτηδείως "") γε τό Καίσαρι
εχόντων, και θορυβείν αυτούς κωλυόντων, συχνούς
απέκτειναν "+ αυτόν τε εκείνον παρ' ολίγον ήλθον
αποχρήσασθαι , πάσαν αυτάρκη πρόφασιν της ορ
L, C, γής ποιούμενοι, και ου πρότερόν γε επαύσαντο
56 χαλεπαίνοντες , πριν τους τε συγγενέσι σφών,
και τους των εν ταις μάχαις πεσόντων πατράσι
και παισι την χώραν, όσην τινές αυτών είχον,
αφεθήναι, εκ δε τούτου τα μεν των στρατιωτών
60 επιτηδειότερά οι αύθις εγένετο " ο " δε δήμος
κατ' αυτό δή τούτο πάλιν ήγανάκτει και ές τε
χείρας ") αυτοίς ήεσαν, και μάχαι σφών συνε
χείς εγίγνοντο, ώστε και τιτρώσκεσθαι και α
ποθνήσκειν") παρ' αμφοτέρων ομοίως πολλούς,
65 οι μεν γαρ δή τή τε των όπλων παρασκευή, και
L. D. τή των πολέμων εμπειρία, οι δε τώ τε πλήθει
και τώ από τών τεγών αυτούς βάλλειν, επεκρά
τουν ώστε και οικίας διά τούτο συχνας καταπρη
σθήναι, και το ενοίκιον, τους μεν εν τώ άστει, μέ
70χρι πεντακοσίων δραχμών οικούσι, πάν, τοίς δ' εν
τη λοιπή Ιταλία, κατά ** το τέταρτον, ενιαυτού
ενός έ) ανεθήναι, εν πάσαις γαρ δη ταϊς πόλεσιν ο
μοίως, όπη ποτε συντύχοιεν αλλήλοις, εμάχοντο.
"Ως ούν ταύτά τε ούτως εγίγνετο, και στρατιώται, ες
75 Ιβηρίαν υπό του Καίσαρος προπεμφθέντες, θόρυβόν τέ
L. Ε, τινα εν Πλακεντία εποίησαν, και ου πρότερον πριν χρή
ματα παρά των επιχωρίων λαβείν, κατέστησαν και
προσέτι και υπό *" τού Καλήνου του τε Ουεντιδίου,
την Γαλατίαν την υπέρ τάς Αλπεις εχόντων, εκωλύθη
80 σαν υπερβαλείν αυτάς εφοβήθη τε ο Καίσαρ μή και
σφαλή τι, και " καταλλαγήναι τή τε Φουλουία
και τώ υπάτω ήθέλησεν, επειδή τε ουδεν ιδία και
καθ' εαυτόν προσπέμπων σφίσιν επέραινεν, επί τούς

dd) γε] τε, R.

 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 587

ac detrimenti illatum, seque minus spe sibi facta ac- A.U.C.

cepturos putantes, indignabantur; multosque centu- 7*3-
riones, aliosque Caesaris amicos, a quibus me tumul
tuarentur erant inhibiti, interficiebant: parumque ab
fuit, quin ipsum quoque necatum irent, ac quam
cunque occasionem, velut iustam suae irae causam
arriperent. Nec ante finem indignandi fecere, quam
impetraverunt, ut cognatis suis, et eorum, qui in
praeliis cecidissent, parentibus ac liberis, omnes agri,
quos nonnulli ad eos pertinentes possidebant, per
mitterentur. Hoc rursum milites Caesari reddidit
propensiores, sed et plebis iram concitavit, ut ad
manus quoque cum militibus ventum sit: conflictum
que creberrime est, ita ut utrinque multi sauciaren
tur, perirentque; militibus armorum , apparatu, ac
bellorum usu, plebe numero ac iaculatione de' tectis
praevalente. Itaque et domus permultae combustae
sunt, et pretium conductionis annuae iis, qui Ro
mae erant, ad bina millia nummum usque, totum,
iis vero, qui alibi in Italia habitarent, ad quartam
partem eius pretii remissum est. Pugnabatur enim
in omnibus urbibus similiter, ubicunque milites in
plebem incidissent.
1o. Interea dum haec geruntur, milites a Caesare
in Hispaniam praemissi, tumultu Placentiae concitato,
nom ante, quam ab incolis eius regionis pecunias ac
ciperent, conquieverunt ; eosdemque Calenus et Ven
tidius, qui Galliae Transalpinae praeerant, Alpium
transitu prohibuerunt. Qua re territus Caesar, me
quid gravius pateretur, cum consule et Fulvia pa
cem componere statuit: et quia ipse per se privatim
ad eos mittens nihil efficiebat, ad emeritos confugit,

e) αὐrots] αὐτοῦ, Xiph. Sed illud ferri potest. Intellige,

orgotuojrgus.
î) nag' αμφοτ£gov] Addit, άμolos, V. a. et Med. a. quod
vulgo [et in Med. b.] desideratur.
g) & peêijvai] dve$ijvov Med. a. b. quod cum haud dubie ma
gis Dioneum sit, recepi. St.
 588 ΙΟ ΙΟΝΙS . Η ΙSΤΟ RΙ ΑΕ R Ο Μ ΑΝΑΕ

εστρατευμένους ώρμησε, και δι' αυτών τάς συναλ.

85 λαγάς έπραττεν, εκείνοι δε τούτοις επαιρόμενοι,
Ι. 363 και τους στερουμένους της χώρας προσποιούμενοι,
R.534.Λούκιος μεν πανταχόσε "". * συνιστάς τε αυτούς, και
από του Καίσαρος αποσπών , περιήει, Φου
λουία δε τό , τε " Πρα ινέ στε κατ έλα βε , και
90 εε) προ σητ αίρ ιστο, τους βου λευ τάς τε και ιππ έας
έχουσα τά τε άλλα πάντα μετ' αυτών έβου
λεύετο, και τας παραγγέλσεις , ώς εκασταχό
σε έχρήν, έπεμπε. . και τί ταύτα θαυμάσειεν
άν τις , οπότε "* και ξίφος παρεζώννυτο, και
95 " συνθήματα τους στρατιώταις εδίδου, εδημηγό
ρει τε εν αυτοίς πολλάκις, ώστε και εκείνα τώ
Καίσαρι " * πρoσίστασθαι.
Ι. Β. Ου μέντοι έχων όπως αυτούς καταλύση, (ου
γάρ μόνον τη δυνάμει, αλλά και τη παρά των
άλλων ευνοία πολύ αυτών ήλαττούτο αυτός μεν
1 γαρ πολλούς έλύπει, εκείνοι δε πάντας επήλπιζον)
πολλάκις μεν σφάς ιδία διά των φίλων ες τάς
καταλλαγάς προεκαλέσατο ώς δ' ουδεν") ήνυτεν,
εκ των έστρατευμένων πρέσβεις προς αυτούς απέ
5 στειλε. μάλιστα μεν γαρ τεύξεσθαι τε αυτών,
και τα παρόντα καταστήσεσθαι, ές τε το έπειτα
") αντισχύσειν εκ τούτου ήλπισεν άν δε δή και
διαμάρτη σφών, την γούν αιτίαν της διαφοράς
L. C. *) ουκ αυτός, αλλ' εκείνους έξειν ενόμισεν ο και
1ο εγένετο, επειδή γαρ ουδέν ουδε διά των στρατιω
τών επέρανε, βουλευτάς έστειλε, τάς τε συνθήκας
σφίσι τάς προς τον Αντώνιον αυτώ γενομένας εκ
φήνας, και δικαστάς των διαφορών δήθεν αυτούς
ποιήσας, ώς δ' ουδεν ουδε τότε επράχθη, (και
15 γαρ εκείνοι τούτο μεν, πολλά και όσα ο Καίσαρ
gg) προσηταίριστο, τους βουλευτάς τε και ιππέας έχουσα] προσ
ηταίριστο συχνούς, βουλευ, τ. κ. ιπ. μεθ' εαυτής ουκ ολίγους
έχουσα Si pro τε legas γε, et post έχουσα Copulam και addas,
non paulo elegantiorem dictionem habebis. R.
Β) ήνυττεν) ήνυεν, V. a. et Ζ. Scilicet sunt qui de verbo
ανύττω dubitant, sitne genuinum, guia ανύσσω musquam repe
ritur, licet ανύτω cum simplici f scribi posse concedant, Fa
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 589

ac per eos de pacificatione egit. At Lucio Fulviae-A.tf.c.

que animus , auctus hoc facto erat, adiunxerantque ad 715.
suam causam eos, quibus agri adimebantur: quos
Lucius undiquaque circumiens, a Caesare abalienatos
im umum cogebat. Fulvia autem , Praeneste occupa
to, ac ad suam societatem pertracto, senatores et
equites a sua parte stantes habebat: cum iis de omni
bus megotiis consilia inibat: identidemque edicta, ut
ex usu videbatur, proponebat. Quod quidem miram
dum adeo non est, quum gladio etiam se accinxerit
ipsa, tesseram militibus dederit, saepenumero concio
mem apud eos habuerit. Quare Caesari haec etiam
officiebant.

1 1. Attamen cum Fulviam Luciumque nom pos

set opprimere; quippe non modo a potentia, sed a
studiis etiam hominum longe inferior, (multos enim
laedebat ipse, illi vero bonam omnibus spem facie
bant) tentata aliquoties per amicos privatim compo
sitione nihil proficiens, tandem legatos ex 'veteranis
ad eos misit: in eum praecipue finem, ut pace impe
trata res im praesentia constituere, ac deinde ipsis
resistere posset: quod si eam non esset consecutus,
at certe causam discordiae non sibi , sed ipsis impu
tatum iri existimans. Neque falsus est sua opinione.
Quum enim me militum quidem actione interposita
res succederet, senatores ad Lucium et Fulviam mi
sit, eisque pacta inter Antonium et se imita exposuit,
et controversiae diiudicandae potestatem fecit. Ubi
ne sic quidem effectum quicquam est, (nam et mul

cit tamen auctoritas Aristophanis, Thucydidis et Platomis, ut

non omnino reiiculam hanc lectionem arbitrer. Re. In Med.
a. b. tamen est jvvrsv. quod praetuli. St. -

i) &vrtgyjgsuv, ' Med. a. rectius quam vulgo [et in Med. b.]

dvtvoyijgsiv ab ἀντιοχέo, quod inusitatum.
k) Tovx avróg &λλ' ἐχεὐovg] Contra leges sermonis Graeci.
Fortasse reponendum ovy αὐτόν. Retineri tamen illud potest,
obtenta velùt §ÂÀsiws, quâdam ovjx avròς ἐαντόν, L. Haec Re.
Nihil vero mutandum^ est. Sic p. 559. C. £yov , txv τός, μάν
£9e1ovrjs — &tore9sig3av, xaì —%j%oix£vai, tùv òè ò) Máguov
άxovrw wvjzd. ττεποιηκέναι. -St. -
 590 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

ουκ έμελλε ποιήσειν, αντιπροετείνοντο τούτο δε,

πάνθ' όσα εποίουν, εκ της του Αντωνίου του Μάρ
κου εντολής πράττειν έλεγον ) ούτω δή προς τους
εστρατευμένους αύθις απέκλινε.
Ι. ΙΟ. Και μετά τούτο ες την Ρώμην εκείνοι πλήθει πολλώ,
21 ώς και τώ δήμω τη τε βουλή κοινωσόμενοί τι, συνελθόν
τες, τούτων μεν ουδεν εφρόντισαν αθροισθέντες δε ες το
Καπιτώλιον, τάς τε συνθήκας, άς ό, τε Αντώνιος και ο
Καίσαρ επεποίηντο, αναγνωσθήναι σφίσιν έκέλευσαν,
25 και εκείνας τε επεκύρωσαν, και περί ών διεφέροντο εαυ
τους δικαστάς γενέσθαι εψηφίσαντο και ταύτά τε ες
δέλτους γράψαντες και κατασημηνάμενοι, " ταίς αει
παρθένοις φυλάττειν έδοσαν και τώ μεν Καίσαρι,
παρόντι, τους δε ετέροις, διά πρεσβείας, " ες ") Γα
30 βίους εν ρητή τινι ήμέρα προς την δίκην απαντήσαι προσ
Ι. Ε. έταξαν, επειδή τε ο μεν Καίσαρ έτοιμος διαδικασθή
ναι εγένετο, εκείνοι δε υπέσχοντο μεν αφίξεσθαι, ουκ
ήλθον δε, φοβηθέντες, ή και απαξιώσαντες, (διέ
R.535.σκωπτον γούν σφάς, άλλα τε και "" βουλήν ") κα
85 λίγαν από της των στρατιωτικών υποδημάτων χρήσεως
αποκαλούντες ) του τε Λουκίου και της Φουλουίας,
ώς και αδικούντων τι, κατεψηφίσαντο, και τα του
Ι.364.Καίσαρος επρέσβευσαν. κακ τούτου πολλάκις αύθις
βουλευσάμενοι, τόντε πόλεμον αύθις ανείλοντο, και
40 "") τα προς αυτόν ουχ ήσυχή ήτοιμάζοντο. τά τε γάρ
άλλα, και χρήματα απανταχόθεν, " και εκ των ιερών
ήθροισαν τα γάρ αναθήματα, όσα τε και εξαργυρι
σθήναι εδύνατο, τά τε εν τη άλλη Ιταλία τη εν τη επι
κρατεία αυτών ούση, και τα εν αυτή τη Ρώμη ανακεί
45 μενα καθείλον, και αυτοίς και εκ της Γαλατίας της Το
γάτης (ή και "ές τον της Ιταλίας ήδη νομον, ώστε
μηδένα ") άλλον προφάσει της ενταύθα αρχής στρατιώ
Ι. Β. τας εντός των Αλπεων τρέφειν, εσεγέγραπτο) και χρή
ματα και στρατιώται ήλθον.
1) ες Γαβίους] Εmendatio Χylandri iam recepta, pro Γαίους,
φuod est apud RS. [in Μed. a. et b.]
n) βουλήν καλίγαν] Sic scripsi pro vulgato καλλίγαν, [quod
etiam Μed. a. b. habent,] monitu non tantum Χyl. sed etΤau
 lIBER XLVIII. CAESAR ocTAVIANUS, TRIUMVIRI, 591
tas conditiones ferebant, quibus staturus Caesar nom A. U.c.
esset, et omnia se iussu Marci Antonii agere perhi- ?*3-
bebant)ibi demum Caesar ad veteranos se iterum
contulit. -

12. Hinc illi Romam frequentes, tanquam cum

populo ac senatu aliquid acturi, advenere: sed his
neglectis, in Capitolium congregati, conventa inter
Antonium ac Caesarem recitari sibi iusserunt : iisque
approbatis, se arbitros litis eorum constituerunt.
Quae acta postquam in tabulas relata obsignataque
Vestalibus virginibus servanda dedissent, Caesari qui
dem praesenti , L. autem Antonio et Fulviae per le
gatos, diem dixerunt, ad quam disceptandae rei causa
Gabios venirent. Caesar promptum se ad disceptam—
dam litem exhibuit; illi polliciti quidem sunt , se ad
futuros, nec tamen venerunt, idque vel metu, vel
contemptu potius. Certe iudicium eorum verbis ex
agitabant, ac inter alia senatum caligatum, ab usu
militarium caligarum, nominabant. Igitur veterani
Lucium et Fulviam velut nocentes damnavere, Cae
saris causam suscepere. Ac saepius deinde consulta
tione habita, bellum contra L. et Fulviam institue
runt, atque ad id gnaviter se paraverunt, pecunia
undique, etiam ex templis, collecta. Omnia enim
donaria, ex quibus pecunia confici poterat, per to
tam Italiam, qna in sua eam potestate habebant, ac
Romae etiam in templis dedicata, abstulerant. Ex
Gallia etiam Togata, quae tum iam ad Italiae prae
fecturam relata fuerat, me quis alius in Cisalpina re
gione, eius gubernandae specie, exercitus aleret, pe
cunia ipsis militesque adducebantur.

ctoritate cod. Coisl. et Br. quamquam wαλιyαταν mavult Baldui

nus et Od. xαλίyaov, Leumclavius.
mm) τά ante argös abesse mallem. R. Mox άαα ys xal, R.
n) μηδένα άμον] Praestat scribi μηδένα άιιτος, L. Sed recte
Oddey : alius praeter Triumviros. Re. Paulo ante in Med. a.
pro voμόν male est vögov. St.
 592 ΙΟ ΙΟΝΙSΗΙSΤ Ο R ΙΑΕ Κ Ο ΜΑΝ ΑΕ

50 "Ο, τε ούν Καίσαρ παρεσκευάζετο, και η Φουλουία

και ο Λούκιος τά τε πρόσφορα επoρίζoντο, και τάς δυ
νάμεις συνεκρότουν καν τούτω και αντεπρεσβεύοντο,
και διέπεμπον εκασταχόσε και στρατιώτας και στρατιάρ
χους εκάτεροι και τα μεν προκατελάμβανoν, των δ'
55 απεκρούοντο, και αυτών εγω τα μεν πολλά, και εν οίς
ούτε τι μέγα ούτ' αξιόλογον επράχθη, παρήσω τα δε
L. C. δή λόγου μάλιστα άξια συντόμως διηγήσομαι. ο Καί
σαρ " επί Νουρσίαν ες τους Σαβίνους στρατεύσας, την
μεν φρουράν την προκαθημένην σφών ετρέψατο, της δε
6ο δή πόλεως υπό ") Τισιήνου " Γάλλου απεκρούσθη.
μεταστάς ούν ες την Ομβρικήν, " Σεντινάτας επολιόρ
κησε μεν, ου μέντοι και είλεν αυτούς του γάρ Λουκίου
εν τούτω το μεν πρώτον στρατιώτας λάθρα κατ' άλλην
και άλλην πρόφασιν ες την Ρώμην προς τους φίλους
65 πέμψαντος, έπειτα δε και αυτού εξαίφνης επελθόντος,
L. D. και τό, τε ιππικόν απαντήσάν οι κρατήσαντος, και
τους πεζούς ες το τείχος καταράξαντος, κακ τούτου
και το άστυ, συνεπιθεμένων τους ένδοθεν αμυνομένοις των
") προαφιγμένων, λαβόντος (ούτε γάρ ο Λέπιδος ο
7ο την φυλακήν αυτού επιτετραμμένος αντέπραξέ τι, υπό
της εμφύτου νωθείας, ") ούτε ο Σερουϊλιος ο ύπατος,
ήσυχαίτερός πως ών) πυθόμενος ταύθ’ ο Καίσαρ, τους
μεν Σεντινάταις ** Κύϊντον Σαλουϊδίηνον Ρούφον παρα
L. Ε. κατέλιπεν, αυτός δε προς την Ρώμην ώρμησε μαθών
75 ουν τούτο ο Λούκιος πρoύπεξήλθε, διαπραξάμενος ψη
φισθήναι οι ως επί πολέμω τινί εκστρατεύσαι και
έν γε τη "" στρατιωτική σκευή εδημηγόρησεν, ο
μηδείς άλλος επεποιήκει, και ούτως ο Καίσαρ α
μαχί τε ες το άστυ εσεδέχθη και επειδή έπι
80 διώξας αυτόν ου κατέλαβεν, "") ανέστρεψε, και φρουράν
R.536.της πόλεως ακριβεστέραν εποιήσατο καν τούτω ο
L.365 Ρούφος, ώς τάχιστα εκείνός τε από τών Σεντινάτων

ο) Τισιήνου] Sic V. b. sic L. ad marg: sic Dio infra p. 596. D.

momen hoc expressit, et Αppianus. Unde Τιτισιήνου, guod
νιulgo (et in Μed. a. b.] hic legitur, errore tantum librarii pri
mam syllabam geminatam habet.
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 593

15. Dum Caesar haec adornat, Fulvia etiam ac A.U.C.

Lucius iis, quae in suam rem essent, parandis, exer- 7'3•
cituique cogendo intenti erant : utrique autem mili
tes tribunosque legationibus hac illac circummitte
bant: et civitates alias priores occupabant, ab aliis
non recipiebantur. Quorum ego pleraque, ubi nihil
magni aut memoratu digni actum fuit, praeteribo :
quae autem referre opcrae pretium esse existimo, ea
breviter recensebo. Nursia Sabinorum oppidum est:
eo Caesar primum cum exercitu accessit, fugatoque
quod ibi stationes agebat praesidio, ab oppido ipso
per Tisienum Gallum repulsus est, et in Umbriam
digressus, Sentinates irrito pariter conatu oppugna
vit. Interim L. Antonius, missis primum occulte
Romam ad amicos militibus, aliis alio sub praetextu,
ipse repente supervenit: equitatuque qui sibi occurre
rat victo, peditibusque intra muros compulsis, quum
praemissi intro milites Antonii urbis defensores ado
rirentur, urbem cepit: neque Lepido, cui eius erat
mandata custodia, quicquam resistente, (erat enim
homo matura ignavus) neque Servilio consule, ipso
quoque nimis quietis studioso. Eo cognito Caesar,
relicto ad oppugnationem Sentinatium Q. Salvidieno
Rufo, Romam ipse contendit. Antonius autem, co
gmito eius adventu, mature urbe exivit: quum effe
cisset, ut decreto tanquam ad bellum proficisci iube
retur, concionatusque esset, militari habitu indutus,
quod factum ab alio nemine unquam fuerat. Ita
Caesar in urbem citra omne certamem receptus, cum
Antonium non deprehendisset, reversus, Romam ac
curatiori custodia firmavit. Interea dum Caesar a
g!
p) ττροσαφιyμ£vov, vulgo, [et in Med. a. b.] Reponendum
argoczq uypuévov, ex causa per se manifesta , L. Utique tam ma
nifesta, ut sime dubitatione receperin. Re. Postea[Med. b. ἐπι
τετgauévos exhibet.
q) où rs xsqovtuos] Servilii momen additum ex Med. a. imo
et ex RS. et HS. Solus enim L. omiserat. -

qq) dvéorgsip£] dvéorgeysv Med. a. St.

JDionis Rom. Hist. Tom. II. Pp
 594 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ R Ι Α Ε Η Ο ΜΑΝΑ Ε.

απεχώρησε, και ** Γάϊος Φούρνιος , ο το τείχος

φρουρών, επεξήλθεν επί πολύ διώκων αυτόν, προσέ
85 βαλέ τε απροσδοκήτοις τους ένδον ούσι, και ελών
την πόλιν διήρπασε και κατέκαυσε. Νουρσινοί δε
ες μεν ομολογίαν μηδέν κακόν παθόντες ήλθον
επει μέντοι τους εν τη μάχη τή προς τον Καίσα
ρα σφίσι γενομένη" πεσόντας θάψαντες, επέ
9ο γραψαν τους μνημείοις αυτών, ότι υπέρ της ελευ
θερίας αγωνιζόμενοι ετελεύτησαν, παμπόλλοις χρή
L. Β. μασιν έζημιώθησαν, ώστε και την πόλιν και την
χώραν άμα πάσαν εκλιπείν, και οι μεν ταύτ'
έπραττον.
95 "Ο δε δή Λούκιος, ώς τότε εκ της Ρώμης απ
ήρεν , ώρμησε μένες την Γαλατίαν, ειρχθείς δε
της οδού, προς ** Περουσίαν Τυρσηνίδα πόλιν
απετράπετο, και αυτόν ενταύθα πρότερον μεν *" οι
ύπαρχοι του Καίσαρος, έπειτα δε και αυτός εκεί,
νος, απολαβόντες επολιόρκουν, χρονίου δε δή της
1 "") προσεδρίας σφίσι γιγνομένης, (τό, τε γάρ χω
ρίον τή τε φύσει καρτερόν έστι, και τους επιτηδείοις
ικανώς παρεσκεύαστο, και ιππείς ") προεκπεμφθέν
L. C. τες υπ' αυτού, πριν παντελώς περιστοιχισθήναι, δει
5 νώς σφάς έλύπουν και προσέτι και έτεροι πολ
λοι σπουδή άλλος άλλοθεν επήμυνον αυτώ) πολλά
μεν ") προς τούτους ως εκάστους, πολλά δε και
προς τους τείχεσιν επράχθη μέχρις ού, καίτοι πλεο
νεκτούντες τα πλείω οι περί τον Λούκιον, όμως ** ύ
1ο πό λιμού εάλωσαν, και αυτός μεν, άλλοι τέ τι
νες *" άδειαν εύροντο, οι δε δή πλείους τών τε βου
λευτών και των ιππέων εφθάρησαν, και λόγος γε
έχει , ότι ουδ' απλώς τούτο έπαθον, αλλ' επί τον
L. D. βωμόν τόν τω Καίσαρι τώ προτέρω ώσιωμένον αχθέν.
15 τες " ιππείς ") τετρακόσιοι, και βουλευταί άλλοι τε

Φ*) , προσεδρίας cur ediderim pro προσεδρείας, dixi ad

Ρ. 26. D. St.
*) προεκπεμφθέντες] Sic emendavit ΗS. gnod apud R8. [et in
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 595
Sentinatibus discesserat, C. Furnio, (qui ei oppido A. U.c.
praeerat) insequendi eius causa ab oppido longius 713.
progreeso, Salvidienus ex improviso oppidum aggres
sus cepit, diripuit, incenditque. Nursini vero, fa
cta deditione, nullo erant damno affecti: post autem,
quum suos , qui in praelio cum Caesare ceciderant,
sepelivissent, hac addita monumentis , inscriptione,
pugnantes eos pro libertate occubuisse ; tanta ab eis
mulctae nomine exacta est pecunia, ut urbe agroque
omni cesserint.

, 14. L. Antonius Roma tunc profectus, in Gal

liam ire contendit: sed itinere prohibitus, Perusiam,
quae urbs est Hetruriae , se convertit, ubi eum im
terclusum, primum legati Caesaris, deinde ipse Cae
sar, oppugnaverunt. Durabat interim diutius obsi
dio: nam et matura munitus est is locus, et satis
tum erat a commeatu instructus: emissi etiam ab
Antonio equites, antequam operibus urbs omnino
clauderetur , multum Caesariamis damni inferebant,
ac multi alii diversis ex locis venientes emixe Anto
mium defendebant. Itaque multa adversus singulos
hosce, multa etiam ad urbis moenia sunt acta; in
quibus quum plerumque Antonius priores tulisset,
tamen fame tandem ad deditionem est compulsus.
Venia ipsi aliisque nonnullis data, plerique senatores,
equitesque, qui cum Antonio fuerant, necati sunt:
meque id communi more, sed ut fama fert, quadrin
genti equites, senatoresque, cum alii, tum Tiberius

Med. a. b.] legebatur argooswrtspqp6£vrss. Henricum ut solet se

quitur L. [In Med. a. est ixrjs.]
rr) atqös rovrovs ois £x&ovovs] Sic scripsi ex V. a. gro argös
-ovrovg Tojg £xáοτονς. Sane alíerutrum, rovrovs dis £xáατονς,
Aut rovroug ojg ixdarous scribendum erat, quorum illnd praefe
rendum, quia πρός non vicinitatem loci significat, ut in se
quenti atgòg toig τείχεσιν, sed adversam et infestam actionem.
s) rergo x6ouoi] rstquaxöguos, Med. [a. b. Librarius dare voluit
zquœxöσιοι,] quod consentiens est Suetonio. [Med. a. iterum ha
Ët incarijs.j Paulo ante löyos τε ἐχει, RS. [Med. a. b.] 1óyog ye
&zsv,
Zει , HS. et L. Pp 2
 596 Ι) Ι Ο Ν ΙS Η ΙSΤΟ R Ι Α Ε Κ Ο Μ Α Ν ΑΕ

και ο ) Καννούτιος" ο Τιβέριος, (ός ποτε " εν τη

δημαρχία το πλήθος τω Καίσαρι τώ Οκταουϊανό
R.537.ήθροισεν) ετύθησαν, των δε Περουσινών, και των άλ
λων ". " των εκεί αλόντων, οι πλείους απώλoντο και
20 ή πόλις ") αυτή, " πλην του Ηφαιστείου, του τε
της Ήρας έδους, πάσα κατεκαύθη τούτο δε (εσώ
θη γάρ πως κατά τύχην) ανήχθη τε ες την Ρώ
μην "* εξ όψεως ονείρου, ήν ο Καίσαρ είδε, και
L. Ε. παρέσχε και τη πόλει προς των βουλομένων συνοι
25 κισθήναι. *) πλήν ότι της χώρας ουδέν υπέρ επτά
και ") ήμισυ σταδίους έκτήσαντο.
- Εκείνης δ' ούν επί τε Γναίου Καλουίνου δεύτερον και
επ' Ασινίου Πωλίωνος υπάτων αλούσης, και τάλλα τα
εν τη Ιταλία, τα μεν βία, τα δε ") εθελοντή, τω Καί
3ο σαρι προσεχώρησε και διά τούθ' " ή τε Φουλουία
προς τον άνδρα μετά των τέκνων απέδρα, και των άλ
λων των πρώτων συχνοί, οι μεν προς εκείνον, ") οι δε
L.866.και προς τον Σέξστον ες την Σικελίαν απεχώρησαν,
" ή τε Ιουλία ή των Αντωνίων μήτηρ το μεν πρώτον
35 ενταύθα ήλθε, και πάνυ φιλικώς υπό του Σέξστου υπε
δέχθη έπειτα δε προς τον υιόν τον Μάρκον υπ' αυτού
επέμφθη, λόγους τε οι υπέρ φιλίας και " * πρεσβείας
άγουσα. **) μετά τούτων των τότε προς τον Αντώνιον
εκ της Ιταλίας εκχωρησάντων, " και Κλαύδιος Τιβέριος
4ο Νέρων έφυγε. φρουράν γάρ τινα εν τη Καμπανία εί
χε, και επειδή καθυπέρτερα τα του Καίσαρος εγένετο,
απήρε σύντε τη γυναικι Λιουία Δρουσίλλη, και συν τω
υιεί Τιβερίω Κλαυδίω Νέρωνι ώστε και τούτο " εν τοις
L. Β. παραδοξοτάτοις συμβηναι ή τε γάρ Λιουία αύτη, ή τον
45 Καίσαρα τότε φυγούσα, μετά ταύτα αυτό έγήματο,
και ο Τιβέριος ούτος, ο συν τους τοκεύσι τότε εκδρας,

t) Καννούτιος ο Τιβέριος] Sic scribendum esse docuit F. su

Ρra ad Ρ. 272. D. ubi Tiberius a Dione diserte vocatur. Unde
Inίς Ρerperam Τίτος νulgo [et in Μed. a. b.] legitur , Εundern
εnim virum esse, ostendunt addita, quod tribumus plebis multi
ίudinem Caesari convocarit, φuibus verbis Dio ad superiorem
1ocum quasi remittit. Ιdem monet Ρerizon. Αn. Ηist. Ρ. 55.
υ), η πόλις αύτη νulgo, [et in Μed. a. b.] Νon dubitavi εcri
bendum αυτή.
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 597

etiam Cammutius (qui olim tribumus plebis multitudi- A.U.c.

nem Caesari Octaviano convocaverat) ad aram Cae- 7'3-
sari superiori sacratam adducti, ibique hostiarum im
star iugulati sunt. Perusini, aliique- ibi tum capti,
plerique trucidati : urbs ipsa tota combusta, fano so
lum Vulcani servato: simulacrum Iumonis, casu pa
riter ab incendio superstes, Romam advectum est
propter somnium Caesaris, quoddam, fecitque, ut urbs
iis qui vellent, tanquam colonia habitanda concede
retur: agri tamen ultra septem stadia cum dimidio
non possederunt. -

15. Perusia capta, (quod fuit Cm. Domitio Calvi- A.U.C.

mo iterum, et Asinio Pollione Coss.) reliqua etiam Ita-e££;.
liae oppida, partim vi, partim deditione, recepit Cae- et Pol
sar. itaque Fulvia cum liberis ad virum aufugit, ac É;
ex primoribus etiam complures, partim ad Anto
nium, partim ad Sextum Pompeium in Siciliam ab
ierunt: inter quos Iulia etiam, Antoniorum mater,
ad Sextum venit; ab eoque amicissime excepta, et
ad filium Marcum missa est, ut de amicitia cum eo
ageret, legatosque secum duceret. Inter eos, qui ex
Italia tunc ad Antonium profecti sunt, Tiberius
etiam Claudius Nero, praesidio in Campaniae quo
dam oppido praefectus, quia Caesaris res obtinebant,
fuga capta, cum mxore sua Livia Drusilla, et filio
Tiberio Claudio Nerone, eodem abiit : sed postea
temporis praeter omnium opinionem evenit, ut Li
via, quae tum Caesarem fugiebat, ei nuberet: atque
is Tiberius, qui cum parentibus tunc suis solum ver
x) πλὴν δτι, ex Med. a. procul dubio rectius vulgnto πλ}v
ίτι.
y) iiuuov] fiuuat male ap. RS. quod in erratis ipse annotayit.
Eihenäarunt Éost Xyl. sequentes. ^ Paulo post Kalovijvov, RS.
uod et in titnlo libri apùd eumdem. Kalovîvov ceteri.
z) ἐθελοντj] ἐθελοντε) 'ad margiuem scripsit L. Sed nom yi
deo cur advérbio opus sit pro` adiectivo nomine: praesertim
cum £$sAovrs; nom taìm Diomium sit quam ἐθελονεnòóv p. 5oo. G.
631. A. Praeterea rectius ἐθελοντι scriberetur.
a) oi δὰ και] Ita Med. a. xaì vulgo neglectnm.
a'*) μετά τούτιον] μετά δέ τούτων, R.
 598 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR I Α.Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

την αυτοκράτορα αρχήν αυτού διεδέξατο. ταύτα μεν

") ούν ύστερον εγένετο.
Τότε δε τήν τε ειρηνικήν έσθητα οι εν τη Ρώμη
5ο όντες ανέλαβον, (εκδεδυκότες γαρ αυτήν " άνευ
ψηφίσματος ανάγκη του δήμου ήσαν) και αυτοί
τε εώρταζον, και τον Καίσαρα "" έντε στολή επι
νικίω ες το άστυ εσεκόμισαν, και δαφνίνω στεφάνω
54 ετίμησαν, ώσθ' οσάκις οι τά νικητήρια πέμψαντες
R.538.ειώθεσαν αυτό χρήσθαι, και εκείνον") οι κοσμείσθαι.
L. C. Καίσαρ δε, επειδή τά τε εν τη Ιταλία κατειργά
σατο, και ο κόλπος ο Ιόνιος ήλευθέρωτο (" ο
γαρ Δομίτιος, απογνούς μηκέτι καθ' εαυτόν ισχύσειν,
απέπλευσε προς τον Αντώνιον) παρεσκευάζετο
60 μεν ως επί τον Σέξστον όρμήσων αισθόμενος δε
τήν τε δύναμιν αυτού, και ότι τώ Αντωνίω διά τε
της μητρός και δια των πρέσβεων εκεκοινολόγητο,
έδεισε μή και αμφοίν άμα πολεμήση και τον
Σέξστον, ως και πιστότερον ή και ισχυρότερον του
65 Αντωνίου προτιμήσας , " τήν τε μητέρα αυτώ
L. D. ") Μουκίαν έπεμψε, και την του πενθερου αυτού
" Λουκίου Σκριβωνίου Λίβωνος αδελφήν έγημεν
εί πως έκ τε της ευεργεσίας και εκ της συγγε
νείας φίλον αυτόν ποιήσαιτο.
70 "Ο γάρ Σέξστος, ώς τότε εκ της Ιβηρίας κατά
" τάς προς τον Λέπιδον συνθήκας απηλλάγη, και με
τά τούτο " ναύαρχος ου πολλώ ύστερον κατέστη, της
μεν αρχής υπό του Καίσαρος παρελύθη του δε δή ναυ
τικού και ώς αντεχόμενος, ετόλμησε μεν ες την Ιτα
75 λίαν πλεύσαι, επικρατούντων δε ήδη τών αμφί τον
Καίσαρα αυτής, μαθών ότι εν τοις σφαγεύσι τους τού
L. Ε. πατρός αυτού εάλωκε, της μεν ήπείρου απέσχετο, κατά
δε δή τάς νήσους περιπλέων, τά τε γιγνόμενα έκαραδό
κει, και την τροφήν ουκ εξ αδικημάτων επoρίζετο (ά-
80 τε γάρ μή μετεσχηκώς του φόνου, και υπ' αυτού του
Καίσαρος ήλπιζε καταχθήσεσθαι) έπει μέντοι και
"" εν τώ λευκώματι το όνομα αυτού εξετέθη, και έγνω
aa) oύν in Μed. a. deest. St.
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 599

tebat, imperator post Caesarem fieret. Sed haec in-A. U.c.

terlapso temporis spatio evenerumt. • 714.

16. Eo tempore ab iis, qui erant in urbe, togae,

quas sine decreto facto, a plebe coacti, posuerant,
resumptae, festique dies acti sunt. • Caesar habitu
triumphali in urbem deductus, sertoque laureo ho
moratus: et decretum, ut quoties triumphans aliquis
eo esset usurus, Caesar quoque laurea decoraretur.
Is autem Italico negotio confecto, quum mare Io
nium etiam liberatum iam esset, (nam Domitius suis
viribus ad id tenendum diffidens, ad Antonium ave
ctus erat) ad bellum Sexto Pompeio inferendum se
paravit. Sed quum de potentia eius esset factus cer
tior, eumque cum Antonio per matrem regatosque
agere audisset, veritus me contra utrumque sibi bel
lum simul esset gerendum, Sextum, velut magis fidum,
aut valentiorem adeo Antonio, ut sibi praecipue com
ciliaret, matrem ei Muciam misit, sororemque Lucii
Scribonii Libonis (socer is Sexti erat) ipse duxit: spe
rans et beneficio, et affinitate se amicum sibi Pom
peium redditurum.
17. Pompeius quidem, ex quo secundum pacta
cum Lepido inita Hispania excesserat, mon multo
post classi fuerat praefectus. Quam ei praefecturam
Caesar cum ademisset, nihilominus naves retinens,
conatus fuerat in Italiam mavigare, Sed quia eam
Caesar iam occupaverat, se autem inter superioris
Caesaris percussores damnatum esse audiebat ; a con
tinenti abstinens, insulasque circumvectus, eventum
exspectarat, vietu citra ullius iniuriam sibi parato.
Nam cum caedis nom fuisset particeps, sperabat fore
ut ab ipso eius filio reduceretur. Verum quum se
quoque editis tabulis proscriptum esse intellexisset,
desperato in patriam per Caesarem reditu, ad belluma

b) oi] Leg. gr§, eg, corona laurea, puta. Nay,£wtigg* ad

Augustum redit. Ä. Paulo ante pro eló8 suaa» edidi εὐδόεσαν,
ut p. 2o9. E. legitur. v. ad p. 45. C. St.
bb) Movwiaw] Movvvxiwv, V. b.
.•
 600 ΙΟ Ι Ο Ν ΙS Η ΙSΤΟΒ ΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

και επ' αυτό ") επικεκηρυγμένον, απέγνω τε την δι'

αυτού κάθοδον, και προς πόλεμον ήτοιμάζετο ναυπη
L.867.γίαν τε γάρ τριηρών εποιείτο, και " τους αυτομο
86 λούντας εδέχετο, τούς τε καταποντιστας προσηταιρίζετο,
και τους εκπίπτοντας υπελάμβανε κακ τούτων") εν
ολίγω τε ισχυρός εγένετο, και της προς τη Ιταλία θα
λάσσης εκράτησεν ές τε τους λιμένας αυτής απέβαινε,
90 και τα πλοία απέσπα, αρπαγάς τε εποιείτο. προχω
ρούντων δε αυτώ των πραγμάτων, ώστε και στρατιώτας
και χρήματα απ' αυτών πορίζειν, ες Σικελίαν έπλευσε'
και Μύλας μεν, τήν τε ) Τυνδαρίδα αμαχί κατέσχε,
της δε Μεσσήνης "" υπό Πομπηίου Βιθυνικού, του τότε
L. Β. της Σικελίας άρχοντος, απεκρούσθη, ου μέντοι και παν
96 τελώς αυτής απέστη, "** αλλά τήν τε χώραν κατατρέχων,
και την εσκομιδήν των επιτηδείων κωλύων, τών τε προσ
βοηθησάντων σφίσι, τους μεν, φόβω μή και τα αυτά
πάθωσι, τους δε, και εξ ενέδρας τινός κακώσει προσθέ
μενος, τόν τε ) ταμιείαν συν τοις χρήμασι προσεποιή
R.539.σατο, και τέλος και την Μεσσήνην, τόν τε Βιθυνικόν,
2 ώς και από της ίσης οι άρξοντα, καθ' ομολογίαν έλαβε.
και τούτον μεν ουδέν τότε γε κακόν ειργάσατο, εκείνους
δε τά τε όπλα και τα χρήματα αφείλετο και μετά
L. C. τούτο τάς τε") Συρακούσας και άλλας τινάς πόλεις υπη
6 γάγετο, και στρατιώτας τε απ' αυτών πλείους ε) και
ναυτικόν ισχυρώτατον συνήγαγε, και τινα αυτώ δύναμιν
και "" Κύϊντος Κορνουφίκιος εκ της Αφρικής έπεμψε.
και ο μεν ούτως ηύξετο.
1Ο Καίσαρ δε τέως μεν "" ουδεμίαν επιστροφήν αυ
τού, τή τε εκείνου καταφρονήσει, και τή των εν
χερσιν ασχολία, εποιήσατο έπει δ' " υπό τε του
λιμου φθορά πολλή εν τώ άστει εγένετο, και ο Σέξ
c) επικεκηρυγμένον] Forte επικεκηρυγμένος, Οd, mescio quare.
Re. έγνω επικεκηρυγμένος eleganter dictum pro έγνω εαυτόν
επικεκηρυγμένον είναι. R. gui ipse pro επ' αυτώ νoluit aut εαυ
τώ, aut εφ’ αυτώ, aut υπ' αυτού. Sed αυτώ sine praepositione,
si quid mutandum, malle se ostendit Re in Αddendis. Ιta enim
άe hoc ipso Sexto p. 554. Α. ως και εκείνω επεκηρύχθη, scil.
θάνατος. St.
d) εν ολίγω] Sic ΗS. et L. ex emendatione Χyl. quae confir
matur eliam a Ζ. ουκ ολίγω, RS. V. a. b. (Μed. a. b.)
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 601

se instruxit: triremes fabricatus est, profugos ad se A.U.C.

recepit, praedones maritimos socios sibi adscivit, eie- 7*4.
ctosque patria suscepit. Ita parvo tempore viribus
acquisitis, mari Italiae vicino potitus, inque portus
eius subvectus, naves abripuit, ac praedas exercuit.
Rebus ita succedentibus, ut iam et milites et pecu
niam haberet, in Siciliam mavigavit, Mylasque et
Tyndaridem sine vi- cepit: a Messama autem Pompe
ius eum Bithynicus, Siciliae ea tempestate praetor,
repulit. Quanquam ne sic quidem Sextus omnino ea
abstinuit, sed factis in agrum eius incursionibus,
commeatuque intercluso, subvenientes Messanae, par
tim metu eiusdem incommodi adductos, partim per
insidias damno affectos, sibi adiunxit: quaestorem de
inde cum pecuniis, ac tandem et Messanam et Bithy
nicum, (quum convenisset, ut insulam aequato im
perio regerent) in suam potestatem redegit. Ac tum
quidem J}ithynico nihil mali attulit, Messanensibus
autem arma et pecuniam ademit. Dein Syracusas,
et alias nonnullas urbes, subegit: ac milites ex iis
plures , classemque validissimam collegit: misit et ex
Africa quasdam copias Q. Cornuficius.
18. Pompeii ita augescentis aliquamdiu Caesar
mullam coercendi curam habuerat, quod et conte
mnebat hominem, et instantibus megotiis distineba
tur: sed quum fame multi in urbe perirent, ac Ita

e) Tvv8αο{δα] Ita HS. et L. pro Tvêênvi8g , qnod est apud

RS. et in V. a. b. et Med. a. b. sed absurde. TvvδαQiòα le
gendum esse erudite ostendit X. quem omnino vide.
f) ταμιείαν] vide dicta ad p. 349. D.
ff) ΣvQoxoùgas] Σvgtxxov σσας Med. a. b. St.
) xai vavrvx6] Haec verba et quae sequuntur usque ad xal
Kv ivtos, omissa àdhuc in editis, nunc restituta Dioni sunt ex
cod. Med. a. apud Gronov. p. 152. et V. a. Kυιντος vulgo hic
legitur, et in V. a. atque alias apud Dionem. sed Kóìvrog est
in Med. a. idque rectius scribi, putat L. Idem Cornu/icium
potius quam Corni/icium dicendum, observat. et Graecis scri
ptoribus orthographiam nominum multum debere, Ahenobarbi,
Tufii, Maecenatis . aliorumque exemplis ostendit. Ceterum la
cuinam hic esse odoratus est L. sed sine codicis MS. ope quod
eam minus feliciter sanaverit, non est mirandum.
 602 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙ ΑΕ Κ ΟΜΑΝ ΑΕ

στος και της Ιταλίας επείρασεν, ούτω δή ναυτικόν τέ

15 τι κατασκευάζεσθαι ήρξατο, και τον "* Ρούφον τον
Σαλουϊδίηνoν συν δυνάμει πολλή ες Ρήγιον προέπεμ
ψε, και δς μεν εκ της Ιταλίας τον Σέξστον απεώσα
Ι.. D. το αναχωρήσαντος δε αυτού ες την Σικελίαν, 7" δερ
μάτινα πλοία, κατά τους εν τω ωκεανώ πλέοντας,
20 εκποιήσαι επεχείρησεν ένδοθεν μεν ράβδοις αυτά
κούφαις διαλαμβάνων, έξωθεν δε βοος δέρμα ωμόν
ες ασπίδος κυκλοτερούς τρόπον περιτείνων ώς ") δε
γέλωτά τε ώφλίσκανε, και κινδυνεύσειν, ει πειρα
θείη αυτοίς διά του πορθμού χρήσασθαι, επίστευσεν
25 εκείνων μεν άφείτο, τώ δε δή ναυτικό τό κατα
σκευασθέντι τε και ελθόντι επετόλμησε μεν διαπλεύ
σαι, ουκ ήδυνήθη δέ, τό, τε γάρ πλήθος και το
μέγεθος των νεών αυτού πολύ της τών εναντίων και
Ι. Ε. εμπειρίας και τόλμης ήλαττώθη, αυτόπτης ούν της
8ο ναυμαχίας ο Καίσαρ γενόμενος, (κατά γαρ την στρα
τείαν αυτού την "" ες την Μακεδονίαν ταύθ' ούτως
επράχθη) χαλεπώς ήνεγκε, και μάλισθ' ότι τότε πρώ
τον συμβαλών ήττητο και διά τούτο κατά μεν το
ισχυρόν ουκέτι (καίτοι τού πλείονος ναυτικού σωθέντος
35 οί) περαιωθήναι ετόλμησε λάθρα δε πολλάκις επι
Ι.368χειρήσας, ώς πάντως, αν της νήσου επιβή, πολύ τό
πεζώ κρατήσων έπειθ' ως ουδέν, άτε και "". * ισχυράς
πανταχόθεν φυλακής αυτού ούσης, επέραινε, τη μεν
Σικελία άλλους τινάς έφεδρεύειν προσέταξεν, αυτός
4ο δε πρός τε τον Αντώνιον" ες το Βρεντέσιον αφίκε
το, κάντεύθεν τή των νεών βοηθεία τον Ιόνιον διέ
βαλε.

Γενομένου δε τούτου, τήν τε νήσον πάσαν ο Σέξ

στος κατέσχε, και "" τον Βιθυνικόν, ώς και επιβου
45 λεύσαντα αυτώ, απέκτεινε, θέας τε επινικίους ήγα
L. Β. γε, και ναυμαχίαν των αιχμαλώτων εν τώ πορθμό
R.540.παρ' αυτό το Ρήγιον (ώστε και τους εναντίους οράν)
εποίησε, πλοιάριά τινα ξύλινα προς έτερα βύρσινα,
ες " τόν του Ρούφου κατάγελων, συμβαλών και
5ο μετά τούτο ) ναύς τε πλείους έναυπηγήσατο , και
 a.

LIBER XLVIII, CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 603

liam quoque Sextus attentaret, ita demum classe pa-A. U.C.

rata, Salvidienum Rufum cum magnis copiis I{he- 7**
gium praemisit. Is Pompeium ab Italia reiecit, re
gressoque eo in Siciliam naves ex pellibus, ea for
ma, qua qui Oceanum navigant utuntur, facere in
stituit; intus baculis levibus distendens, foris autem
pellem bovis crudam in formam rotundi clypei ob
ducens. Verum risui habitus, ac periculum, si trans
fretare maviculis istis conaretur, veritus; eis omissis,
classe, quae iam instructa advenerat, traiicere aggres
sus est: frustra id quidem, quum et multitudo et
magnitudo navium eius, multum peritiae et audaciae
hostium concederet. Gerebantur haec eo tempore,
quo in Macedoniam Caesar expeditionem faciebat:
isque spectator ipse huius navalis praelii, aegre ad
modum tulit, se primo hoc congressu vinci : ac non
ausus vi transmissionem posthac tentare, quamvis
plerisque mavibus suis salvis, sed saepenumero clan
culum facto periculo, quod utique, si in insulam
pervenisset, pedestribus copiis multo superiorem se
futurum facile speraret : quum nihil proficeret, vali
da ubique insulam custodia observante, constitutis
aliis quibusdam, qui Siciliae intenti essent, ipse Brun
dusium ad Antonium perrexit, auxilioque navium,
Ionium mare traiecit.

19. His actis, totam insulam Pompeius occupa

vit : Bithynicum, velut insidiantem sibi, occidit :
spectacula, qualia victores solent, edidit: captivo
rum certamen mavale in freto prope Rhegium, ita
ut hostium in conspectu esset, exhibuit, commissis
inter se ligneis et pelliceis, ad deridendum Salvidie
num, naviculis. Deinde naves plures exstruxit, mare
circum insulam obtinuit, auctus ea etiam gloria at
h) ôè inseruit primns HS. eumque secutus est L. Desideratur
apnd RS. [et in Med. b.] sed comprobari videtur sileutio varia
rum lectionum mearum.' Re. Med. a. etiam ôë habet, et mox
ojq^loxav&v.
i) vcrùs ts] Ex Med. vs vulgo omissum.
 604 ΙΟ ΙΟΝΙSΗΙS ΤΟRΙΑ Ε Ρ Ο Μ Α Ν ΑΕ

τής πέριξ θαλάσσης έκράτησε, δόξαν τε τινα και

φρόνημα, ώς και του "" Ποσειδώνος παίς ών, ότι
πάσης ποτε ο πατήρ αυτού της θαλάσσης ήρξε, προσέ
θετο. ταύτα μεν, έως έτι τά τε του Κασσίου και
55 τα του Βρούτου συνειστήκει, έπραξε φθαρέντων δε
L. C. εκείνων, άλλοι τε προς αυτόν ") συγκατέφυγον,
και
" ο Στάτιος ο Λούκιος, και αυτόν τα μεν πρώτα
ασμένως εδέξατο, (και γάρ την δύναμιν ής ήρχεν επ
Γ. ν - 1 -

ηγάγετο ) έπειτα δε και δραστήριον και φρονηματώ

60 δη ιδών όντα απέκτεινεν, έγκλημα αυτό προδοσίας επ
ενεγκών. κακ τούτου τό, τε εκείνου ναυτικόν, και
το τών δούλων τών εκ της Ιταλίας αφικνουμένων
πλήθος ) προσλαβών, 79.bπάμπολυ.
- 1 > " ,Α
ηυξήθη, τοσού ν. - -

τοι γάρ δή ηυτομόλoυν, """ ώστε και τας αειπαρθένους

65 καθ' ιερών εύξασθαι, επισχεθήναι σφών τάς αυτο
μολίας.
L. D. Διά τε ούν ταύτα, και δια το τους φεύ
γοντας "*) αυτών υποδέχεσθαι, τήν τε του Αντω
νίου φιλίαν πράττειν, και της Ιταλίας πολ
70 λα πορθείν, καταλλαγήναί oι ο Καίσαρ επε
θύμησε διαμαρτών δε τούτου, εκείνω μεν Μάρ
κον Ουίψάνιον Αγρίππαν πολεμήσαι εκέλευσεν,
αυτός δε ες Γαλατίαν απήρε μαθών ούν του.
το ο Σέξστος ετήρησε τον Αγρίππαν περί τα
75 ") Απολλώνεια έχοντα. "" εστρατήγει γαρ, και
άλλα τε πολλά, άτε και πάνυ φίλος ών τώ
Καίσαρι, έλαμπρύνατο, και την ιπποδρομίαν
L. Ε. επί δύο ημέρας έποίησε , " τή τε Τροία
καλουμένη δια των ευγενών παίδων έγαυρώθη.
80 ταύτ' ουν αυτού πράττοντος, έπεραιώθη τε ες την
- - - ν τ
"Ιταλίαν, και ενέμεινεν εν αυτή λεηλατών, ") μέχρις ου
εκείνος αφίκετο τότε γάρ φρουραν εν χωρίοις τι
1) Verba συγκατέφυγον, και ο Στάτιος ο Λούκιος, και αυτόν
ειτppeditarnnt cod. Μed. a. apιιd Gronoν. p. 155. et V. a. sup
plendae, φuac adhuc erat in Dione, lacunae, quanquam Χylan
der ex Velleio et Αppiano haec de Statio Μurco deesse, rectis
sime coniecerat. ad cuius mentem haec Graeca video Τurnebi
exemplari adscripta: ή συνήλθον, (vel κατέφυγον,) και Στά
 LIBER XLVIII, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 605

v. que fastu, quasi Neptuni filius esset: quod pater A. U.c.

, • quondam eius imperium mari universo habuerat. ?**
zg* Haec a Sexto Pompeio gesta sunt Cassii adhuc Bru
Is- r tique rebus salvis. ' Post eorum interitum, cum alii
--i ad eum, tum Lucius etiam Statius, sese receperunt :
*. * quem Pompeius initio libenter accepit, quod secum
* ** ille copias, quibus praeerat, adduceret: deinde autem
… strenuum esse et magnos spiritus gerere videns, in
terfecit ; proditionis eum insimulans. Atque hinc
classe eius, ac ingenti multitudine servorum, ex Ita
lia venientium, ad se recepta, magnopere crevit.
Tantus enim fuit fugitivorum numerus, ut Vestales
etiam, quum rem sacram facerent, vota conceperint,
ut finis aufugiendi fieret. -

2o. His de causis, ac potissimum quod eiectos

a Caesare et Antonio recipiebat, et cum Antonio de
iungenda amicitia agebat, et multis in locis Italiam
.…
, v*
? populabatur, Caesar cum eo pacem inire laboravit.
- - . - . -

5 £* Ubi id mon successit; M. Vipsanio Agrippae bellum

e; ? contra eum gerendum iniunxit, ipse vero in Galliam
3: profectus est. Qua re cognita Pompeius, observato
Ê}
:
eo tempore, quo Apollinaribus ludis exhibendis occu
- -

;£* patus erat Agrippa, qui praeturam tum gerens, velut

$ * praecipuus amicus Caesaris, splendide omnia agebat;
;g 1
**
ludosque inter caetera Circenses biduo praebebat, et
- . -

'' , Troiam vocatum ludum per mobiles pueros magnifice

*; exercebat; in Italiam transmisit, ac tamdiu in ea
gf *.

;!ji
ia* praedas agendo commoratus est, donec Agrippa ad
- - - - •

*.J? veniret: sub eius adventum , relicto in quibusdam lo

et? τιος ό Movgxog, öv v & μέν etc. quae propius sane a vera Dio
;* nis scriptione absunt. Similiter fere Palmerius.
'', 1) πρόσλαβάν] Pet. Faber Semestr. II. 6. p. 83. malit le
;£ gere προςλαβόν, ut referatur ad vgvrvxóv. quod incogitanter
-* ícriptum arbitror. Mox πάμπολν ηυ§rjôn coniungunt, commate. *-

praemisso, RS. HS. X. At πλήδος προσλαβόν πέμποῖν , iggefi

?em multitudinem servorum , L. Sed nimis frigidum est illud ηυ
... * §ij$m per se solum.
i ,* 1 *) avróv] αυτόν, Pompeium puta , R.
— 1* 11) 'AtoAAöveta] Sic HS. L. 'AtoAAojvug, RS. [Med. a. b.]
„* lll) μ£yQu] μ£zqus Med. a. b. Ven. quod etiam hoc loco re
? stitui. St. -* .
 606 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

σι καταλιπών, ανέπλευσεν, ο δε δή Καίσαρ την

Γαλατίαν πρότερον μεν δι' ετέρων, ώσπερ είρηται,
R.541.καταλαβείν επεχείρησε μή δυνηθείς δε, "* διά
86 τε τον Καλήνον και διά τους άλλους τους τα ") Αν

L.369. τωνίου πράττοντας, αυτός τότε κατέσχε τόν τε

" Καλήνον τεθνηκότα νόσω ευρών, και το
στράτευμα αυτού ακονιτι προσθέμενος. "") καν
90 τούτω τον Λέπιδον αγανακτούντα τη "* της αρ
χής της επιβαλλούσης αυτώ στερήσει ιδων, ες
την Αφρικήν έπεμψεν, ίν' ως παρ' εαυτού μό
νου αυτήν, αλλ' ου και παρά του Αντωνίου
λαβών, οικειότερόν οι προσφέρηται.
95 ** Δύο μεν δή έθνη τους Ρωμαίοις εν τη Λιβύη
εκείνη, ώσπερ είπον, ήν ήρχον δε προ της των
τριών ανδρών συνωμοσίας, του μεν Νομαδικού, "" Τί
τος ") Σέξστιος του δε ετέρου, ό, τε Κορνουφίκιος,
και Δέκιμος Λαίλιος ο μεν, ") τα του Αντωνίου,
οι δε, τα του Καίσαρος φρονούντες και τέως μεν
1 ο Σέξστιος ανέμενεν, ώς και ") εκείνων (πολύ γαρ πλείω
δύναμιν είχον) ες την αρχήν αυτού έσβαλούντων και
παρεσκευάζετο, ώς και ενταύθα αυτούς αμυνούμενος,
επει") δε διέμελλον, κατεφρόνησέ τε αυτών, και προσε
παρθεις υπό τε βοος φθεγξαμένης (ώς φασιν) ανθρωπί
νή φωνή, και "" * κελευσάσης αυτό των προκειμένων έχε
σθαι, και εξ ενυπνίου, δι' ου ταύρός τις κατορωρυγμέ
νος "7 εν τη πόλει ") Τούκκη, παρηνεκέναι οι έδοξε
την κεφαλήν αυτού ) αμελείσθαι, και επί κάμακος,
m) Αντωνίου] του Αντωνίου Ven. St.
mm) και τούτω, νulgo, Ιet Μed. a. b.] Scribendum καν τού
τω, L. Ιd visum est dubitatione carere.
n) Σέξστιος] Ita ΗS. et L. ex emendatione Χyl. qui Σέξστιος
ve! Σέστιος scribendum esse ex Αppiano et Εpitome Livii do
cuit, pro Σέξστος, φuod legitur apud RS. (et in Μed. b.] Ιdem
postea pluribus locis tenendum est, et confirmatur cod. Μed. a.
qui Σέξστιος habet. Re. Paulo post Ρe. delenda censet verba
και Δέκιμος Λαίλιος, φuod non appareat , cur duo praefecti
fuerint Αfricae propriae. Αt ita delendum etiam est τε ante
Κορνουφίκιος, et οι δε - φρονούντες in ο δε - φρονών mu
tandum. St.
, o) ο μεν τά του Αντωνίου, οι δε τα του Καίσαρος] κατά του
Αντωνίου et κατά του Καίσαρος, V. b, perperam, ut ex sequen
 LIBER XLVIII. CAESAR. OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 607

cis praesidio, in Siciliam revectus est. Caesar primo A.U.C.

per alios Galliam occupare conatus, ut diximus, quum ?i4
id propter Fufium adhuc, et alios Antonii rebus fa
ventes, mon potuisset, ipse eo tempore obtinuit, post
quam morbo absumptum Fufium invenisset, eiusque
exercitum mullo labore ad se transtulisset. Animad
vertens interea Lepidum moleste ferentem, se sua
imperii parte spoliari, eum in Africam misit, ut sibi
eundem eo amiciorem haberet, quod a se solo, ac
non etiam ab Antonio, eam provinciam accepisset.
a 1. Erant in Africa duae Romanorum, uti supra
demonstratum est, provinciae : praeerant autem ante
triumviratum, Numidiae T. Sextius, alteri Cornufi
cius ac Decimus Laelius: ille quidem Antonii, hi
Caesaris rebus studentes. Sextius primo exspectans,
dum illi, velut longe paratiores a copiis, in suam
provinciam irrumperent, ad propulsandam eorum
vim se paraverat: post eos ob cunctationem despexit,
elatus praesertim prodigio, quod vacca, humana voce
(ut fertur) eum ut ageret, quae instituisset, iusserat :
insomnioque, quo taurum quemdam in oppido Tucca
defossum, imaginatus fuerat hortari, ut caput suum
abscissum, perticaeque impositum, circumferret: ita
tibus patet. Pro oi δε, ό δε habet RS. et Med. a. b. quod re
cte emhendavit X. et sequentes. Etiam oi δ} exhibet V. a.
p) £x£tvov] Emendatio Xyl. quam receperunt HS. et L. pro
êw vuvov, quod legimus apud RS. et in V. a. [Sic Med. b. £x
vivov. Med. a. £xTtuvov, ét antea dv£μεινεν.]
pp) òè] δέ δη, R.
j) Toùxxm].1ta scripsi ex V., a. b. pro Toûxm, quod vulgo
präeferunt editiones Dionis. Illud enim veterùm auctoritate
confirmatur. Ceterum ταῦqov, taurum interpretatur X. Tau
rum ad marginem L. hominem intelligens sic dictum. Res sa
ne in ambiguo, praesertim tacentibus aliis historicis. Neque
tamen video, cur qui vigilans vaccam audire loquentem potüit,
is sommians taurum' non potuerit. Hominem magis distingue
ret Dio, nec difficile foret, taurini capitis faustum omen do
cere. Re. [quale v. g. bovis et equi caput effossum fuit Cartha
giniensibus, Virg. Aen. I. 444. et hominis caput erutum im Ca
pitolio Romanis fuisse dicitur. Re. in Addendis.]
r) dμελείοδαι] Legendum dq)s1£σθαι, quanquam Leonicenns
aliam lectionem secutus videtur, RS. Adde L. qui hoc merito
praefert Xylandri diveìáóôαι. Forte vnuειεῖσδαι, TOd. Sed hoc
alienum.
 603 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

10 ώς και εκ τούτου ) νικήσοντι, περιφέρειν ουκ έμελλη

σεν, άλλως τε και ότι τον ταύρον εν τω χωρίω, ενώ το
ενύπνιον είναι έφη, εύρεν αλλ' αυτός "" ες την Αφρι
κήν προενέβαλε και το μεν πρώτον "" τό, τε Αδρυ
μητόν, και άλλα άττα χωρία, ανελπίστoις σφίσι προσ
15 πεσών, κατέσχεν έπειτα δε αφυλάκτως δι' αυτό τούτ'
έχων, ) ελοχίσθη τε υπό του ταμιείου, και πολύ μέ
ρος του στρατού αποβαλών, ες την Νουμιδίαν ανεχώρη
Lς D. σε, και (έτυχε γάρ άνευ της του ταύρου κεφαλής δυσ
τυχήσας) τήν τε ήτταν ες τούτο ") ανέφερε, και παρε
2ο σκευάζετο ως και αύθις στρατεύσων. καν τούτω φθάσαν
τες οι εναντίοι αντεσέβαλον ες την αρχήν αυτού και
9ο οι μεν άλλοι Κίρταν επολιόρκουν, ο δε δή ταμιείας
R.542 επ' εκείνον συν τοις ιππεύσιν ώρμησε και τισιν ιππο
μαχίαις κρατήσας, "" τον συνταμιείαν προσεποιήσατο.
25 πραχθέντων δε τούτων, ο Σέξστιος "* νεαλή τινα επι
κουρίαν προσλαβων ανεκινδύνευσε, και τόν τε "") ταμιείαν
αντενίκησε, και τον Λαίλιον κατατρέχοντα την χώραν
L. Ε. ες το έρυμα κατέκλεισε τόν τε Κορνουφίκιον επαμυ
νούντα *) απατήσας, ώς και εαλωκότος εκείνου, και
8ο ες αθυμίαν εμβαλών, ήττησε και αυτόν τε εν τη μά.
χη απέκτεινε, και τον Λαίλιον, επεξελθόντα ώς και
κατά νώτου σφίσι προσπεσούμενον.

Πράξας δε ταύτα, τήν τε Αφρικήν κατέσχε και

εκατέρου του έθνους αδεώς ήρχε, **) μέχρις ου ο Καί
85 σαρ εκ των συνθηκών των πρός τε τον Αντώνιον και
τον Λέπιδον οι γενομένων, την αρχήν αυτών λαβών,
L.370."" Γάϊον σφίσι ) Φουφίκιον Φάγγωνα προσέταξε τό
τε γάρ έκών δή των εθνών εξέστη ως μέντοι ή τε μάχη
ή κατά τον Βρούτον τόντε Κάσσιον εγένετο, και ο Καί
40 σαρ ό, τε Αντώνιος τά τε άλλα ανεδάσαντο, και της
Λιβύης "* Καίσαρ μεν την Νουμιδίαν, Αντώνιος δε

s) νικήσοντι] Concinnius νικήσαντα, L. Cohaeret cum παρη

νεκέναι οί.
t) ελοχίσθη] Εmendationem hanc, pro ελογίσθη Roberti, de
lsennus Χyl meritoque eam receperιunt sequentes, Confirmare
eandem videntur codd. V. a. b.
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI, 609

enim fore, ut vinceret. Igitur nihil cunctatus, prae-A. U.c.

cipue quum taurum eo in loco, qui per somnium de- 7*4.
monstratus erat, invenisset; prior Africam invasit,
et initio Adrumetum aliasque quasdam urbes inopi
mantes aggressus cepit. Postea, cum hoc successu
elatus non satis sibi caveret, a quaestore insidiis
petitus, magna parte exercitus amissa, in Numidiam
rediit: cuius cladis hanc putans esse causam, quod
tauri caput in adversa illa pugna secum non habuis
set, denuo se ad expeditionem paravit. Interim ad
versarii occupaverant, provinciam eius vicissim im
vadere: ac aliis Cirtam oppugnantibus, quaestor cum
equitatu adversus ipsum Sestium tendens, eum eque
stribus aliquot praeliis vicit, ac alterum quaestorem
sibi adiunxit. Sestius autem novis subsidiis auctus,
denuo tentata belli fortuna, superatoque vicissim
quaestore, Laelium agros populantem, in castra com
pulit, obseditque. Cornuficium autem ei subvenien
tem decepit falso Laelii iam capti muncio, atque ita
in desperationem coniectum vicit, ipsumque non mi
nus im praelio occidit, quam Laelium, cum is velut
a tergo aggressurus hostes, castris exiisset.

22. His actis et Africam tenuit, et tuto deinceps

utrique provinciae praefuit, donec Caesar, ex pacto
cum Antonio Lepidoque inito, imperium in eas ma
ctus esset, ac C. Fuficium Phangonem eis praefecis
set : tum demum provinciis illis ultro cessit. Post
pugnam vero Philippensem, quum victis Bruto Cas
sioque, Caesar et Antonius inter alia Africam quo
que inter se partiti essent, ita ut Numidiam Caesar, .

u) &v£φαιve, vulgo. dv$psgs, V. a. Med. a. quod recepi. Re.

Paulo post slg rjv âgz¤v Med. b. Sed dedi etiam dvreôáßalov
pro άντειαεβαιον. St.
uu) ταμιείαν] ταμίαν Med. a. Sed vid. Reimar. ad p. 34o. D. St,
x) απάτησας] Iterum Xylandri est, pro ἀπαντήσάς, quod RS.
v. a. b. [Med. a. b.] exhibent. Secuti Xylandrum HS. et L.
xx) μ£7qu] μάχαις Med. a. b. quod recepi. St.
y) φοὐφiwiov φαyyovw] Φovoivuov φάγωνα, Glamdorp. vide F.
Dionis Rom. IIist. Tom. II. Q q.
 610 , DΙ Ο ΝΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜΑΝ Α.Ε. :
την Αφρικήν έλαβεν (ο γάρ Λέπιδος εν ") τοις ονόμασι
μόνον, ώσπερ είπον, ήρχε, και πολλάκις γε "" ουδε
τούτο εν τοις γράμμασι προσενεγράφετο ) ώς oύν ταύτά
45 τε ούτως εγένετο, και η Φουλουία την Αφρικήν αυτώ
L. Β. παραλαβείν εκέλευσεν, (εν γαρ τη Λιβύη και τότε έτι,
πρόφασιν μεν, διά τον χειμώνα, έργω δε, ευειδώς
ότι νεωτερισθήσοιτό τι, ενδιέτριψε) τον μεν Φάγγωνα
ουκ έπεισε της χώρας εκστήναι, τους δε επιχωρίους
50 αχθομένους οι (έντε γάρ τώ μισθοφορικό εστράτευτο,
** πολλοί γάρ και των τοιούτων ες το βουλευτήριον,
ώσπερ είρηταί μοι, ") κατελελέχατο, και κακώς αυτών
ήρχε) προσηταιρίσατο, γενομένου δε τούτου, ο Φάγ
γων ες την Νουμιδίαν ανεχώρησε, και τούς τε Κιρτη
L. C. σίους, καταφρονήσαντας αυτού προς τα παρόντα, κα
56 κώς μετεχειρίσατο, και Αραβίωνά τινα, δυναστεύοντα
εν τοις πρoσoικoύσι σφίσι βαρβάροις, και πρότερον μεν
τώ Λαιλίω συναράμενον, ύστερον δε τώ ") Σεξστίω προσ
θέμενον, εξέβαλεν εκ της αρχής, επειδή οι μη ηθέλησε
60 συμμαχήσαι καταφυγόντα τε αυτόν προς τον Σέξστιον
εξαιτήσας, και μήλαβών, οργήν τε εποιήσατο, και
ες την Αφρικήν εμβαλών, της μεν χώρας") τι εκάκωσεν,
αντιστρατοπεδευσαμένου δε αυτώ τού Σεξστίου, μάχαις
βραχείαις μεν, πολλαίς δ' ουν, ήττήθη και διά τούτ'
L. D. ες την Νουμιδίαν αύθις ανεκομίσθη και αυτό ο Σέξ.
66 στιος αντεπελθών, ελπίδα μεν ως και διά βραχέος
τή του Αραβίωνος μάλιστα ιππεία νικήσων έσχεν,
υποτοπήσας δέ τι, και δολοφονήσας εκείνον, ουδέν
R.543.έτι τότε γε έπραξεν οι γαρ ") ιππείς, χαλεπώς
7ο επί τώ ολέθρω αυτού σχόντες, εγκατέλιπον αυτόν,
και οί γε πλείους σφών τα του Φάγγωνος ανθεί
λοντο.

Αλλ' εν μέντώ παρόντι φιλίαν, ώς και της προ

φάσεως σφίσι του πολέμου υπεξηρημένης, συνέθεντο,
L. Ε. μετά δε ταύτατηρήσας ο Φάγγων τον Σέξστιον α
76 δεώς υπό των σπονδών έχοντα, ες την Αφρικήν εσέ
5y) τοίς ονόμασι] τοίς τρισιν ονόματι, in ariumνίri, «οιο πο
mine poten" εται. ob sequens τούτο. R.
.
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 614

Antonius Africam , acciperet: (Lepidus enim nomine A. U.c.

tantum, sicut diximus, imperabat, ac id ipsum quo- 7i4.
que saepe in edictis omittebatur) Fulvia Sextio sua
sit, ut Africam occuparet. Commorabatur enim ad
huc in Africa Sextius, causatus quidem hyemem : re
autem, quod satis sciebat fore, ut aliqui movi motus
ibi existerent. Quum autem Phangoni mom persua
deret, ut sibi provincia cederet ; provinciales, qui
Phangonis imperium iniquo animo ferebant, sibi ad
scivit. Namque is Phango ex milite mercenario se
nator factus, quod multis eius similibus obtigisse su
pra demonstravi, male regebat provinciam. Igitur
Phango in Numidiam abiit, et Cirtenses, ipsum im
praesenti conditione spernentes, male multavit : Ara
bionem, qui in barbaros vicinos imperium habebat,
ac prius Laelio, deinde Sextio opem tulerat, propter
ea quod sibi opitulari nollet, ditione eiecit. Eum
Phamgo, cum ad Sextium confugisset, ab hoc sibi
dedi postulavit: quum non impetrasset, iratus im
Africam irruit, ac partem eius maleficiis infestavit : m.

sed a Sextio, obviam sibi cum exercitu profecto,

praeliis non magnis quidem, sed multis, superatus,
in Numidiam recessit, insequente Sextio, qui equi
tatu potissimum Arabionis confidens, sperabat se bre
viter victoriam ab adversario reportaturum. Sed
postquam Arabionem suspicionis cuiusdam causa per
fraudem interfecit, indigne eam necem tulerunt equi
tes, Sextioque deserto, plerique Phangoni se adium
xerunt; ut iam nihil efficeret amplius Sextius.
25. Proinde tum, quasi causa belli e medio sub
lata, Phango et Sextius amicitiam inivere: qua fre
tum Sextium quum animadverteret Phamgo secure
agere, in Africam invasit; praelioque commisso, uter
z) xare1e16garo] wgre%s1#yαro, X. Videtur utrumque recte
dici. Re. Ego wärsáságyazó praeferendum duxi. v. ad Fragm.
CXIV. St. - - .

zz) Σε£ortq,] Σέστιρ Med. b. et sic infra. 8t.

zzz) tu a Med. a. âbest. St. .

a) inxsig] innis Med. a. Idem deinde πλείου, pro aeielovs. St.

Qq 2
 612 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ ΑΟΜ Α Ν ΑΕ

βάλε κάνταύθα συμμίξαντες αλλήλοις, το μεν πρώ,

τον και ενίκησαν αμφότεροι και ηττήθησαν, ο μεν
γαρ, τό ιππικό τό Νομαδικώ, ο δε, τή ασπίδι
80 τη πολιτική εκράτησεν ώστε και τα στρατόπεδα αυ
τους τα αλλήλων διαρπάσαι, μηδέν μηδετέρους περί
των συστρατιωτών ειδότας, ώς δ' επαναχωρούντες ή,
σθοντο το γεγονός, ες χείρας αύθις ήλθον, και τρο
Ι.871.πής των Νομάδων γενομένης, ο Φάγγων τότε μένες
85 τα όρη ανέφυγε, της δε νυκτός "" βουβαλίδων δια,
δραμουσών, ώήθη τε την πολεμίαν ίππον παρείναι,
και 9" εαυτόν κατεχρήσατο και ούτως ο Σέξστιος τα
μεν άλλα απόνως έλαβε, ") Ζάμην δε επι πλείστον
αντισχούσαν, λιμώ κατεστρέψατο, κακ τούτου αμ
90 φοτέρων αύθις των εθνών ηγείτο, ") μέχρις ου ο Λέ.
πιδος επέμφθη εκείνω γαρ, ως και τώ Αντωνίω
συνδοκούν, ή και ότι ταις δυνάμεσι πολύ αυτού ή
L. Β. λαττούτο, ουδέν αντέπραξεν, αλλ' ως και ") εαυτού
χάριν την ανάγκην τιθέμενος ήσύχαζε, και ούτως
95 "" ο Λέπιδος αμφότερα τα έθνη κατέσχε ταύτα
μεν ούτως εγένετο.

Κατά δε δή τους αυτούς τούτους χρόνους, μετά την

μάχην την πρός") Φιλίπποις συμβάσαν, ο Αντώνιος ο
Μάρκος """ές τε την Ασίαν την ήπειρον ήλθε, καν,
ταύθα, τα μεν αυτός περιϊών, ες δε τά άλλους πέμ
1 πων, τάς τε πόλεις ήργυρολόγει, και τας δυναστείας
L. C. επίπρασκε καν τούτω """ της Κλεοπάτρας εν Κιλι
κία ") οφθείσης οι ερασθείς, ουκέτ' ουδεμίαν του κα
λού φροντίδ’ εποιήσατο, αλλά τη τε Αιγυπτία εδούλευε,
5 και τώ εκείνης έρωτι εσχόλαζε και άλλα τε διά τούτο
πολλά και άτοπα έπραξε, και "ο" τους αδελφούς αυ.
της από του εν Εφέσω Αρτεμισίου αποσπάσας α
πέκτεινε, και τέλος, "9" Πλάγκον μεν εν τη Ασία
τώ έθνει, ) Σάξαν δε εν τη Συρία καταλιπών, ες την

ao) Ζώνην, vulgo, Zaman, Ν. Ζάμην, Μed. a. Ηaeg Re.

Ε" pro εαυτόν, αυτόν Μed.
Μed. a. b. St.
b. et pro Σέξστιος, Σέξστος
Β) μέχρις] Μed. a. [Ven.] μέχρι, vulgo.
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 61$

que primum et victms, et victor discessit. Nam A.u.c.

Phango equitatu Numidico, legionibus Romanis Sex- ?**
tius praevalebat. Igitur ita utrinque castra ab hosti
bus direpta sunt, ut neutri, quid sociis suis factum
esset, scirent. Quum autem sese recepissent a pugna,
et quid evenisset, rescivissent; denuo congressi sunt.
Ibi fusis Numidis, Phango in montes confugit. Noctu
vero, quum bubali ibi transcurrerent, equitatum ho
stium adesse opinatus, se ipsum interfecit. Ita Sex
tius reliquam provinciam absque labore ullo recepit,
Zamam autem diu admodum resistentem, fame sub
egit: iterumque utrique provinciae praefuit, usque
ad Lepidi adventum. Huic, sive quod ex sententia
Antonii advenire eum putaret, sive quod longe illi
copiis esset inferior, non repugnavit : sed id quod
necessario faciebat, gratificari se Lepido simulans,
quievit. Ita Lepidus utramque provinciam in suam
potestatem accepit.

24. Eodem ferme tempore, M. Antonius a pugna

Philippensi in continentem Asiam venit: ibi partim
ipse circumiens, partim alios emittens, pecunias ab
urbibus exegit, ac ditionum imperia vendidit. Im
terim Cleopatrae in Cilicia visae amore correptus,
nullam deinde honestatis curam gerens, Aegyptiae
mulieri servivit ; eiusque amori vacans, quum alia
turpia multa fecisset, ac fratres eius a templo Dia
mae, quod Ephesi est, abreptos, nccasset, tamdem
Planco in Asia, Saxa in Syria relicto, in Aegyptum

c) £avroù] Sic V. a. b. Med. a. Vulgo £avrj. Mox jovzaoe,

RS. [Med. a. b.] Ceteri rjovyage.
cc) φιλιπποις] τοῖς φιλίπποις Vem. et Med. a. qui et paulo
post dat περιιόν, pro πεquiojv. Sane p. 374. E. legitur aegöç roig
�u1lrrtoug. St.
d) dqpôslons oi] oi dqpbslons, V. a. Med. a. [6q)8eiens oi Med.
b.] ^ Pro £gάσσεις, quod séquitur ex emendatione Xyl., £go
&$sions habent RS. V. a. Med. a. b. [Mox φροντίδα Med. a. b.]
e) Σέαν] Ita scripsi ex v. a. et Med. a. pro vulgato 2i£av,
[quod et Med. b. habet.] vide dicta ad p. 347. E.
 614 Γ' ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟ RΙΑ Ε Β Ο Μ ΑΝ ΑΕ

10 Αίγυπτον απήρεν, όθεν περ και ταμάλιστα άλλα τε τα.

L, Ρ. ραχώδη πολλά επεγένετο, ώστε και """ τους Αραδίους
τους νησιώτας μήθ' υπακούσαι τι τους υπ' αυτού προς
σφάς επί χρήματα πεμφθείσι, και προσέτι και φθεί
ραι τινας αυτών και οι Πάρθοι, και πριν κινούμενοι,
R.544 τότε δή και μάλλον τους Ρωμαίοις επέθεντο, ήγον δε
16 αυτούς Λαβιήνος και Πάκορος, ούτος ) μεν Ορώδου
"ο" του βασιλέως, εκείνος δε, "9" του Λαβιήνου του
ε) Τίτου παίς ών ήλθε δε ώδε ες τους Πάρθους, και
τάδε συν τό ") Πακόρω έπραξεν ετύγχανε μεν τώ
L. Ε, τε Κασσίω και τώ Βρούτω συμμαχών, πεμφθείς δε
21 προς τον Ορώδην προ της μάχης, "9" όπως τινά βοή
θειαν λάβη, συχνόν υπ' αυτού χρόνον διετρίβη ) περιο
ρώμενος, κατoκνούντος μεν συνθέσθαι οι, δεδιότος δε α
παρνήσασθαι, και μετά τούτο ώς ή τε αγγελία της
25 ήττης αφίκετο, και οι κρατήσαντες εδόκουν μηδενός
των αντιπολεμησάντων ") σφίσι φείσεσθαι, κατέμεινε
παρά τους βαρβάροις, τον μετ' αυτών βίον προ του οί,
κοι ολέθρου προτιμήσας, ούτος μεν ουν ο Λαβιήνος ε.
πειδή τάχιστα τήν τε έκλυσιν του Αντωνίου, και τον
Γ.872.έρωτα, τήν τε ες την Αίγυπτον οδονήσθετο, έπεισε
81 τον Πάρθον τους Ρωμαίοις επιχειρήσαι, τά τε γάρ
στρατεύματα αυτών, τα μεν παντελώς εφθάρθαι, τα δε
κεκακώσθαι, και τους λοιπούς εν στάσει τε είναι, και
πολεμήσειν αύθις έφη κακ τούτου παρήνεσεν αυτό
85 τήν τε Συρίαν και τα όμορα ) αυτή καταστρέψασθαι,
εν ώ Καίσαρ μεν έντε τη Ιταλία και τη περί τον Σέξ.
στον ασχολία ") διήγεν, Αντώνιος δε εν τη Αιγύπτω ή
ρα, ήγεμών θ' υπέσχετο του πολέμου γενήσεσθαι, και
L. Β. πολλά και κατά τούτο των εθνών, άτε και αλλοτρίως
4ο τους Ρωμαίοις διά την συνεχή κάκωσιν έχοντα, μετα
στήσειν επηγγείλατο.

f) μεν Ορώδου) μεν additum ex Μed. a. Ηρώδου RS. quod

emendavit Χ. consentiente Μed. sed et postea 'Ορώδην RS.
g) Τίτου] Τιτίου, V. a. b. Μed. a. b.
Ιn) Πακόρω] Πακούρω, V. b.
i) περιορώμενος] Siα ΗS. et L. ex emendatione Χyl. pro πε
ριορωμένου, guod ast apud RS. et in V. a. [Μed. a. b.]
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI, 615

profectus est. Praebuit ea res multis motibus occa- A.U.C.

sionem. Nam et qui Aradum insulam incolebant, eis ?'*
qui ad se pecuniae exigendae causa missi essent, non
obtemperabant, nonnullis etiam eorum occisis : et
Parthi, quum iam ante se commovissent, tum magis
adhuc contra Romanos insurrexerunt, ducibus La
bieno et Pacoro: quorum hic Orodis regis Partho
rum filius erat, ille T. Labieni : qui qua ratione ad
Parthos venerit, ac cum Pacoro rem istam gesserit,
iam explicabo. Cassii et Bruti commilito fuerat hic
Labienus, missusque petendi auxilii causa ad Oro
dem, ante pugnam Philippensem, diu ab eo extra
ctus est, nulla sui habita ratione; quod et pacisci
auxilium Orodi in animo non erat. et negare vere
batur. . Post clade annuntiata Labiemus, quum adver
sariorum nemini veniam daturos victores putaret,
potius sibi cum barbaris vivendum ratus, quam in
patria pereundum, apud Parthos remansit: ac ubi
primum Antonii desidiam, amoremque, et profectio
mem in Aegyptum intellexit, Parthis inferendi Ro
manis belli auctor fuit. Exercitus eorum partim per
iisse penitus, partim damnum accepisse, reliquos au
tem inter se dissidere, ac denuo ad bellum esse ven
turos intestimum. Quare regi suasit, ut dum in Ita
lia Caesar bello adversus Sextum Pompeium detine
retur, Antonius autem in Aegypto amori indu]geret,
ipse Syriam et vicinas ei regiones subigeret : se qui
dem ducem belli futurum, ac multos interea popu—
los, qui Romanis propter continua eorum ma}eficia
infensi essent, ad defectionem permoturum pollici
tuS eSt.

k) σφtσι] Additum ex Peir. V. a. et Med. a. vulgo [et in

Med. b.] deest. qosigao8 cru vero, qnod est im Med. a. b. pro
qostasgûat, non amittendum. qosíóso {}αι etiamn Peir. Haec Re.
Paulo post in Med. a. μ$ν antè oùv deest. St.
1) ύμοαα αὐrj] όμοςα αὐtijs, V. a. b. [Mox vi ante 'Italiy
abest a Med. a.]
m) διήγεν] yev, Med. a.
 616 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

Τοιαύτ' ούν είπών, και πείσας αυτόν πολεμήσαι,

και δύναμιν πολλήν, και τον υιόν αυτού τον Πάκορον ε
πετράπη και μετ' αυτών ές τε την Φοινίκην ενέβαλε,
45 και """ προς την Απάμειαν προσελάσας, του μεν
τείχους απεκρούσθη, τους δε εν τη χώρα φρουρούς εθε
λοντας προσέθετο. εκ γάρ των τώ τε Κασσίω και τώ
L. C. Βρούτω συνεστρατευμένων ήσαν ές τε γάρ τα εαυτού
στρατόπεδα Αντώνιος αυτούς κατέταξε, και τότε την Συ
50 ρίαν, ώς και εμπείρως αυτής έχοντας, φρουρείν εκέλευ
σε τούτους τε ούν ο Λαβιήνος ραδίως, ώς και συνήθεις
οι όντας, πλην τού ") Σάξου του τότε αυτών ήγουμέ
νου, εσφετερίσατο (εκείνος γαρ, """ και αδελφός του
στρατιάρχου ών, και ταμιεύων, μόνος αυτό ου προσεχώ
R.545.ρησε) και τον Σάξαν τον άρχοντα μάχη τε εκ παρατά
56ξεως, και τώ πλήθει και τη αρετή των ιππέων ενί
κησε και μετά τούτο εκδράντα νυκτος εκ της ταφρείας
L. D. επεδίωξεν ο γάρ Σάξας, φοβηθείς μή και οι συνόντες
οι τα του Λαβιήνου, υπαγομένου σφάς δια βιβλίων τι
60 νών, ά ες το στρατόπεδον ") εσετόξευε, φρονήσωσιν,
έφυγε, καταλαβών ουν αυτούς ο Λαβιήνος, τους μεν
πλείους έφθειρε, του δε δή Σάξου ες Αντιόχειαν διαφυ
γόντος, τήν τε Απάμειαν, ουδέν έτι, ώς και τεθνεώτος
αυτού, αντάρασαν, έλαβε και μετά τούτο και την
65 Αντιόχειαν, εκλειφθείσαν υπ' αυτού, παρεστήσατο
L. Ε. και τέλος και αυτόν εκείνον ες Κιλικίαν φυγόντα επιδιώ
ξας, """ και συλλαβών, απέκτεινε.

Τελευτήσαντος δε αυτού, ο μεν Πάκορος την Συρίαν

έχειρούτο, και """ πάσάν γε αυτήν, πλήν Τύρου, κατε
7ο στρέψατο. ταύτην γάρ οι τε Ρωμαίοι οι περιλιπείς, και οι
επιχώριοι")οι ομοφρονούντες σφίσι προκατέλαβον, και ούτ'
αναπεισθήναι, ούτε βιασθήναι (ναυτικόν γαρ ουδεν") είχον)

n) Σάξου] Ita rectius V. a. et Μed. a. pro vulgato Σέξου,

[quod et Μed. b. habet.] et sic deinceps. Ceterum Saxam
Οιuaestorem a Saxa Duce manifesturn est distingui, ut praeter
rem Χylander in versione eundem faciat. Dιιx ille Decidius
Saxa, etiam supra memoratus, legatu• Αntonii dicitur a Floro
ΙV. 9. 5. et Εpit. Liν. 127. adeoque simul Quaestor esse non
Ρotuit, guippe qui solebat στρατηγούντι adiungi. vid, p. 29ο.
 LIBER XLVIII, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 617

25. Hoc sermone quum regem ad bellum geren- A. U.c.

dum adduxisset, acceptis ab eo magnis copiis, filio- 7*4-
que regis Pacoro, in Phoenicen irruit, ac Apameam
aggressus, ab oppido quidem reiectus est, sed praesi
dia in ea regione posita, deditione voluntaria acce
pit. Ea ex militibus Cassianis ac Brutianis consta
bant, quos Antonius suo exercitui insertos, Syriae
tum, regionis nimirum eius peritos, custodiendae re
liquerat. Igitur Labienus eos facile, tanquam fami
liariter sibi motos, sui inris fecit: Saxa, qui tum iis
praeerat, excepto. Is enim frater ducis exercitus, ac
quaestor, solus Labieno se non adiunxit. Ducem ve
ro Saxam Labiemus, instructa acie congressum, mul
titudine ac virtute suorum equitum vicit, ac noctu
ex castris aufugientem insecutus est. Iaculatus enim
ante erat libellos in eius castra, ad perducendos ad
suam societatem eius milites: quod me fieret, veritus
Saxa, fugae se dederat: quem tum assecutus Labie
nus, plerosque, qui cum eo erant, interfecit. Saxa
autem Antiochiam quum perfugisset, ipse Apameam,
iam mom amplius repugnantem, quod opinio de morte
Saxae insinuaverat, accepit; ac post Antiochiam et
iam, a Saxa desertam : denique ipsum etiam Saxam
in Ciliciam fugientem assecutus, occidit.
26. Saxa mortuo, Syriam Pacorus subegit uni
versam, Tyro excepta : quam urbem Romani reliqui,
ac qui cum his sentiebant Syri, ante ceperant: iique
tum neque suasionibus, neque vi, quod classem Pa
corus nullam secum haberet, in potestatem eius re

D. etc. Semsus est: Saxa Quaestor, solus ex Brutianis et Cas

sianis militibus, . quibus praeerat, Labiemq. se non adiunxit.
Tum frater Decidius Saxâ, legatns Antonii, et Syriae forte
praefectus, ( vide supra p. 371. C. ) reliquos in Syria milites
contra Labiemum dnxit, et fusus est.
o) έσετό&ενε. V. a. Med. a. £tó§εve, vulgo. Re. Mox £q)vysv
Med. a. b.
oo) ob delendnm. R.
p) ovö}v siyov] Inserit o! IIάρθοι, Od. Scrib. siyev. Re. Pau
loTpost Med. a. dat åøåßαυε. St.
 618 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟ RΙΑ Ε Ρ Ο ΜΑΝΑΕ

ήδυνήθησαν ούτοι μεν ούν ανάλωτοι έμειναν τα δ' άλλα

ο Πάκορος λαβών, ες Παλαιστίνην εσέβαλε, *** και τόντε
L.373, Υρκανόν, ός τότε τα πράγματα αυτών παρά των Ρω
76 μαίων επιτραπείς είχεν, έπαυσε και τον "") Αντίγονον,
τον αδελφόν αυτού, άρχοντα κατά τό εκείνων έθος αντι
κατέστησεν, ο δε δή Λαβιήνος εν τούτω τήν τε Κιλικίαν
κατέσχε, και της " Ασίας τας ηπειρώτιδας πόλεις
80 (""" ο γάρ Πλάγκος φοβηθείς αυτόν, ες τας νήσους
επεραιώθη) παρεστήσατο, *** πλην Στρατονικείας τα
μεν πλείστα άνευ πολέμου, " " Μύλασσα δε και Αλά
βανδα διά κινδύνων ελών, ούτοι γάρ εδέξαντο μεν παρ'
αυτού φρουρούς, φονεύσαντες δε αυτούς εν εορτή τινι,
L. Β. απέστησαν και διά τούτο τους μεν Αλαβανδέας αυτός
86 λαβων έκόλασε, τα δε δή Μύλασσα ) εκλειφθέντα κα
τέσκαψε τη Στρατονικεία δε πολύν μεν προσήδρευσε
χρόνον, ουδένα δε αυτήν τρόπον έλείν ήδυνήθη και ο
μεν χρήματά τε επί τούτοις έπράσσετο, """ και τα ιε
90 ρά εσύλα αυτοκράτορά τε ) αυτόν, και Παρθικόν γε,
**7 εκ του εναντιωτάτου τους Ρωμαίοις έθους ωνόμαζεν.
ούς γάρ κατ' αυτών επήγεν, από τούτων εαυτόν, ως
και εκείνους, αλλ' ου τους πολίτας νικών, επεκάλει.

R.546. Αντώνιος δε έπυνθάνετο μεν και ταύτα, ώσπερ

L. C. που και τα άλλα τα εν τη Ιταλία δρώμενα, (ου
96 δεν γαρ αυτών τοπαράπαν ήγνόει) ου μέντοι και
κατά καιρον ουδετέροις ήμυνεν, αλλ' υπό τε του
έρωτος, και υπό της μέθης, ούτε των συμμάχων
τι, ούτε των πολεμίων εφρόντισε, τέως μεν γαρ κά
τω τε ετέτακτο, και των πρωτείων εφίετο, εντόνως
1 τοις πράγμασι προσείχεν επεί δε εν τώ κράτει ε
γένετο, ουκέτι ουδενός αυτών ακριβώς επεμελήθη, αλ
λά τή τε Κλεοπάτρα και τοις άλλοις Αιγυπτίοις """ συν

pp) Αντίγονον] Ιn omnibus libris est Αριστόβουλον, φιιod ta

nnen corruptum esse patebit ex not. 1 12. Μox pro έθος in
Μed. a. b. est έχθος, corrupte. St.
φ) της Ασίας - πόλεις] Si Cariam pro Αsia scriptam reli
guisset Dio, cuius sane urbes in primis nominat, rem nobis
φuae veri fidem minus excederet, prodidisset. Ita Wesselingius
Ρost Αntonini Ιtin. p. 688. ad Ηieroclis Synecdemum. Αttamen
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 619

digi potuerunt. Syria reliqua omni Pacorus accepta, A.U.C.

in Palaestinam profectus, Hyrcanum, qui tum prae- 7'*
positus a Romanis ei regioni imperabat, exauctora
vit ; fratremque eius Antigonum vicissim principem
pro more gentis constituit. Eodem tempore Labie
nus, Ciliciam, et Asiae urbes in continenti sitas, cum
eius metu Plancus in insulas traiecisset, praeter Stra
toniceam omnes, plerasque sine bello, Mylassa autem
et Alabanda vi occupavit. Hae mamque urbes, quum
praesidium a Labieno accepissent, iis die festo quo
dam necatis, defecerunt. Igitur Labienus, Alabandis
captis, cives supplicio affecit; Mylassa autem, relicta
ab incolis, diruit: Stratonicea vero, licet diu obsessa,
mullo tamen potiri modo potuit. Proinde pecunia
confecta, ac spoliatis fanis, Parthicum sese imperato
rem nominavit, ratione a more Romano diversissima.
Quos enim adversum Romanos duxerat, ab iis mo
men sibi sumebat ; quasi vero eos, ac non cives suos,
vicisset.

27. Antonius quum et haec, et quae in Italia

agebantur, audiret: (nihil enim omnino eorum igno
rabat) neutris rebus in tempore consuluit: sed amore,
temulentiaque detentus, neque sociorum neque ho
stium ullam curam gessit. Etenim quantisper humili
loco constitutus, summum gradum affectaret, acerri
mo studio rebus intentus fuerat : postquam autem
potitus imperio esset, nihil iam omnino providebat,
sed cum Cleopatra et reliquis Aegyptiis luxuriabatur,
Caria Asiae erat. Cic. pro Flacco c. 27. Asia vestra eonstat ex
Phrygia, Mysia, Caria, Lydia : et vult Dio urbes tantum Asiae
memorare, quae se sponte Labieno non permiserunt. Asia va
stata a Lobieno, teste Iustino.
r) ἐκλειφθέντω] Sic V. a. et Med. a. rectius quam vulgo [et
in Med. b.] ἐκλιπόντα, pro quo ἐκλιπεντα coniecerat Od. ' Cete
rum pro tj xrgatoviwgîç ôÉ, V. a. et Med. a. habent, rj y&Q
2'tggtovu**ig. et Med. deinde ordine mutato τgogijôgêvos μάν
πολυν zq6vov. Corruptum vero est 'Pootovvxeig, quod reperio
in V. b.
s) czóròv] &υτόν Med. a. b. mom bene. Mox ἐδεσιν pro
êêovs legendum censet Reiske. St.
 620 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ RΙΑΕ Κ Ο Μ Α Ν ΑΕ

ετρύφα ") μέχρις ου παντελώς κατελύθη οψε δ' ούν

5 ποτε αναγκασθείς εξαναστήναι, έπλευσε μεν προς την
L. D. Τύρον, ώς και βοηθήσων σφίσιν ιδών δε δή τα άλλα
προκατειλημμένα, εγκατέλιπεν αυτούς, πρόφασιν
**" τον τού Σέξστου πόλεμον ποιησάμενος ") καίτοι
και της ) προς εκείνους βραδυτήτος τα τών Πάρθων
1ο σκηπτόμενος προεβάλετο και ούτως "*" ούτε τους
συμμάχοις, διά τον Σέξστον δήθεν, ούτε τη Ιταλία
") δι' εκείνους επεκούρησεν αλλά παρά την ήπειρον μέ
χρι της Ασίας παρακομισθείς, ες την Ελλάδα διέβαλε.
κάνταύθα **" τή τε μητρί και τη γυναικι συμμίξας, τόν
L. Ε, τε Καίσαρα πολέμιον εποιήσατο, και τώ Σέξστω φιλίαν
16 έσπείσατο, και μετά τούτο ες την Ιταλίαν περαιω
θείς, ** Σειφούντα μεν έσχε, Βρεντέσιον δε, μή εθε
λήσάν οι προσχωρήσαι, επολιόρκει.
Πράσσοντoς δε αυτού ταύτα, ο Καίσαρ τάς τε
20 δυνάμεις (εκ γάρ της Γαλατίας ήδη παρήν) ήθροι
σε, και *** Πούπλιον "") μεν Σερουίλιον Ρούλλον προς
Βρεντέσιον, Αγρίππαν δε επί Σειφούντα έπεμψε.
και ούτος μεν βία την πόλιν είλε τώ δε δή Σε
ρουϊλίω ο Αντώνιος εξαίφνης προσπεσών, πολλούς
25 μεν έφθειρε, πολλούς δε και παρεστήσατο. συνερρω
γότων τε "") ούν αυτών ες τον πόλεμον, και διαπεμ
L.374 πόντων πρός τε τας πόλεις και προς τους εστρατευ
μένους, οπόθεν τινά ωφέλειαν προσλήψεσθαι ενό
μιζον, ή τε άλλη Ιταλία αύθις εταράσσετο, και ή
80 Ρώμη οτιμάλιστα, και οι μεν ήδη προς εκάτερον
μεθίσταντο, οι δε έμελλον μετεώρων τε αυτών και
εκείνων και των συμπολεμησόντων σφίσιν όντων,
*** ή Φουλουία εν Σικυώνι, *) εν ή ήν, ετελεύτησε.
και αιτίαν μεν ο Αντώνιος του θανάτου αυτής,
85 πρός τε τόν της Κλεοπάτρας έρωτα, και προς την
ss) μέχρι) μέχρις Μed. a. b. Ven. Sic semper, St.
sss) καί τοι) και τι, εα parte φιιοφue. R.
t) προς εκείνους] Scribe προς εκείνον, εCil. Sextum Ρompeium,
L. Forte προς άλλους, Οd. Μox Ε Μed. a.
ιι) δι' εκείνους] Ita pro vulgato, επ' εκείνους, scribendum esse,
recte coniecerat L, onfirmatur hoc utroque cod. V. a. b. et
Μed. a.
 LIBER XLVIII, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI, 621

donec penitus interiit. Vix tandem coactus consur- A.U.C.

gere, ad Tyrum navigavit, tamquam auxilium urbi ?**
laturus : sed occupatam iam ab hoste omnem circum
regionem cernens, Pompeii causatus bellum, eam de
seruit : contra, quod adversus Pompeium non matu
rasset, praetextu belli Parthici excusabat. Ita evenit,
ut neque sociis auxilio veniret, propter Pompeium
scilicet; neque Italiae, propter socios. Proinde com
timentem Asiae praetervectus, in Graeciam transmisit:
ibi cum matre et coniuge sua congressus, Caesarem
hostem iudicavit, et cum Pompeio amicitiam iunxit :
deinde in Italiam transvectus Sipuntem cepit: Brum
dusium, quia dedere se nolebat, oppugnavit.
28. Haec dum Antonius agit, Caesar, qui iam ex
Gallia redierat, contractis copiis, P. Servilium Rul
lum Brundusio tuendo, Agrippam Sipunti recipiendo
mittit. Agrippa Sipuntem vi recepit. Servilium au
tem Antonius subito adortus, multos eius milites in
terfecit, multos ad se pertraxit. Ad hunc modum
commisso inter Caesarem ac Antonium bello, quum
uterque urbes, veteranosque, unde sibi aliquid auxi
lii sperabat, circummissis suis administris sollicitaret,
aliique iam tum alterutri accederent, alii moras ne
cterent : movi per Italiam, ac Romae potissimum, co
orti sunt tumultus. Suspensis animis , cum eorum
qui neutri accesserant, tum qui arma pro alterutro
ceperant : Fulvia Sicyone, ubi tum erat, moritur.
Eius quidem mortis culpa in Antonium coniecta est,
quod ipsius cum Cleopatra, muliere libidinosissima,

uu) IIoùm luov] IIovml£iov Med. a. male. St.

uuu) ούν non est in Med. a. St. s.
x) £v j ijv] Unica vocula jv codicum Med. a. et v. a. explet
lacunam, quae hic observabatur a viris doctis, addito asterisco :
èv fj * . £r£λεύτησε. ubi Xyl. ex Plutarcho addendum putavit :
ubi morbo correpta _decumbebat ; £v - j v6oq) £r*λευτησε, ut ad
mentem Xylandri Graece effert T. iv" xixv%v, όιάγουςα' £r*4eg
vnge, Z. v. Gronov. p. 147. sq. Paulo ante Med. ä. pro αὐτῶν
nal, habet: wwjttjv τε καt. St.
 622 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ. Η Ο ΜΑΝ ΑΕ

") εκείνης ασέλγειαν, έσχεν ώς δ' ουν τούτο ήγγέλ

R.547.θη, τά τε όπλα αμφότεροι κατέθεντο, και *** συν
L.Ε. ηλλάγησαν, είτ' ουν όντως εκπολεμούμενοι πρότερον
υπό της Φουλουίας, είτε και πρόφασιν τον θάνα
40 τον αυτής, προς το παρ' αλλήλων δέος, ") ώστε και αν
τιπάλους και τας δυνάμεις και τας ελπίδας έχοντες,
ποιησάμενοι. καν τούτω " Καίσαρ μεν Σαρδώ τε
και **) Δελματίαν, τήν τε Ιβηρίαν και την Γαλα
τίαν, Αντώνιος δε τάλλα πάντα τα υπέρ τον Ιό
45 νιον, τά τε εν τη Ευρώπη και τα εν τη Ασία
τους Ρωμαίοις όντα, απέλαχε τά τε γάρ εν τη
Λιβύη έθνη ο Λέπιδος, και την Σικελίαν ο Σέξστος
είχε.
L. C. Την μεν ούν αρχήν ούτως αύθις διεδάσαντο,
50 τόν δε δή πόλεμον τον προς τον Σέξστον εκοι
νώσαντο, καίτοι του Αντωνίου **) όρκους " προς
αυτόν δι' αγγέλων επί τω Καίσαρι πεποιημένου,
και διά τούτό γε ουχ ήκιστα ο Καίσαρ υπέ
μεινε, πάντας μεν τους " εν τώ πολέμω τώ
55 κατά τον Λούκιον τον τού Αντωνίου αδελφόν με
ταστάντας προς αυτόν, και εξ αυτών ***) γε τών
σφαγέων έστιν ούς όντας , άλλους τε """ και
τον Δομίτιον, πάντας δε και τους εκτεθέντας
εν τους λευκώμασιν, ή και άλλως πως τότε
Ι. D. Βρούτω και τώ Κασσίω συμπολεμήσαντας, και
61 μετά τούτο τα του Αντωνίου πράξαντας, καταδέξα
σθαι επ' αδεία, τοσούτος μεν δή και των στάσεων
και των πολέμων παράλογός εστι, δίκη μεν ουδέν
των τα πράγματα εχόντων νομιζόντων, προς δε δή
65 τάς τε αει χρείας και τα συμφέροντα σφών, τό, τε
φίλιον και το πολέμιον εξεταζόντων και δια τούτο

y) εκείνης] Forte εκείνου, εfficitφue amor Cleopatrαc et ήρείuε

Αntoniί libudo, etc. Οd. [probante Ρe.] Sed της Κλεοπάτρας
έρωτα obiective interpretare de amore quo Αntonius Cleopa
tram amavit. Ita de Caesare Ι: 227. C. Ιgitur ut hoc Αnto
ηii vitium fuit, ita εκείνης, Cleopatrae, ασέλγεια. Εpigramma
Αugusti apud Μartialem ΧΙ, 2 ι. ad quod provocat Οddey, pro
paret potius, εκείνης ad Fulviam referri posse. Sed ασέλγειαν
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 623
|

amores, uxor Fulvia impotentius tulerit. At vero A. U.c.

nunciata eius morte, statim uterque armis positis, in 7*4-
gratiam redierunt : sive quod re vera ad bellum ipsos
Fulvia incitasset, sive ipsi speciem tantum ex morte
eius quaererent dissimulando metui , quo alter alte
rum, propter aequales et vires et spes, metuebat.
Tum Caesari Sardinia et Dalmatia, Hispaniaque et
Gallia, Antonio reliquae omnes trans simum Ionium
regiones, tam Europae, quam Asiae, quae iuris Ro
mani erant, obtigerunt. Nam Africae provincias Le
pidus habebat, Siciliam Sextus.
ag. Haec tum demuo imperii divisio facta: bel
lique contra Sextum Pompeium societas, inter Cae
sarem et Antonium inita: quanquam Antonius per
internuncios sacramento se obstrinxerat Pompeio ad
consortium belli contra Caesarem. Quae causa prae
cipue fuit Caesari, cur impunitate proposita, ommes
ad se reciperet eos, qui in bello contra Lucium Am
tonii fratrem, ad eum transissent, ac nonnullos etiam
ex patris percussoribus, interque eos Domitium;
omnes item proscriptos, ac qui Cassii Brutique ca
stra secuti fuissent, et M. Antonium postmodo adiu
vissent. Adeo in seditionibus et bellis omnia prae
ter rationem eveniunt, ubi nihil iure, sed praesenti
utilitate sua ac necessitate amicos inimicosque suos
|
ii, qui rerum potiuntur, aestimant ; ac propterea pro

illi nemo alius exprobravit. Re. [Wagnerus explicat ἐκείνης

doéìyειαν insolentiam in Fulviam, ut p. 471. A. . iunguntur ἀσελ
|
Ύαινειν et xaxöv τι ποιεῖν. Cf. p. 749. B. St.] £xsivrjs commode
potest ad Cleopatram referri. . Si quid tamen mutandum sit,
praeferrem dμέλειtxv, quod Fulviam contemneret nulloque in loco
7. aberet. R.
z) &re] Ita scripsi ex Xiph. pro vulgato $ors, [etiam in Med.
a. b. reperto,] quod_ pariter reiiciemdum censuit L. in notis.
Ita Re. Ego vero djgre restitui. Vid. infra ad p. 413. B. St.
z *) 451uariav pro 4αλματίαν hic quoque edidi. v. ad p. 418.
C. Mox pro τάιÂα πάντὰ Med. a. håbet πάντα τ' άλλα. " St.
zz) ögxovg] ögxous Med. b. vitiose. St.
zzz) yg] ve Med. a.
 624 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

") και τους αυτούς, ποτε μεν εχθρούς, ποτέ δε επι

τηδείους σφίσι, προς τον καιρόν ήγουμένων.
Συνθέμενοι δ' ούν ταύτ' εν") τους στρατοπέδοις τους
7ο περί το Βρεντέσιον, είστίασαν αλλήλους, Καίσαρ μεν
στρατιωτικώς τε και Ρωμαϊκώς, Αντώνιος δε Ασιανώς
Ι. Ε. τε και Αιγυπτίως, κατηλλαγμένων δε αυτών, ώσγε έδό
κουν, περιστάντες τον Αντώνιον οι στρατιώται, οι τότε
τω Καίσαρι συνόντες, απήτουν παρ' αυτού "" τα χρή
75 ματα, ά") από της μάχης της προς τους Φιλίπποις γε
νομένης ") υπέσχετο σφίσι δι' ά και ες την Ασίαν,
όπως ότι πλείστα αθροίσειεν, έσταλτο. καν εξειργάσαν.
R.548.τό τι αυτόν, μηδεν διδόντα, ει μη σφάς ο Καίσαρ
81 επελπίσας πη κατέσχε, και μετά τούτο τούς τε αφη
λικεστέρους των στρατιωτών ες τάς αποικίας, μή και επί
L.375.πλείον στασιάσωσιν, εξέπεμψαν, και **) του πολέμου
ήπτοντο, ο γάρ Σέξστος ήλθε μεν ες την Ιταλίαν κατά
85 " τας συνθήκας τάς προς τον Αντώνιον οι γενομένας,
ώς και τω Καίσαρι μετ' αυτού πολεμήσων μαθών δε
την σύμβασιν σφών, αυτός μένες την Σικελίαν ανεκο
μίσθη, "* Μηνά δε εξελευθέρω οι, ώ πάνυ προσέκειτο,
εκέλευσε μέρει του ναυτικού περιπλέοντα κακουργείν τα
9ο των εναντίων και ός της τε Τυρσηνίας πολλά εκάκω,
σε, και " Μάρκον Τίτιον, Τιτίου, τών τε επικη
ρυχθέντων, και τότε τώ Σέξστω συνόντων, υιόν όντα, και
L. Β. ναύς επί ιδία δυναστεία συγκροτούντα, κάν τώ") Ναρβω
νησίω έθνει ναυλοχούντα, έζωγρησε, και ός έπαθε μεν
95 κακόν ουδέν (διά τε γάρ τον πατέρα, και διότι το
""" όνομα του Σέξστου εν ταις ασπίσιν οι στρατιώται αυ
του έφερον, εσώθη ) ου μέντοι και καλώς τον ευεργέ
την ήμείψατο, αλλά και κατεπολέμησεν αυτόν, και
" κατεφόνευσεν ώστε και τούτ' εν τοις μάλιστα των
ομοίων μνημονευθήναι, ο δ' ουν Μηνάς ταύτά τε ούτως
a) και abest a Μed. a. Μox pro πoτε - ποτέ, τοτε -τοτέ, V.b.
Μed. a. b
p) τοίς] Αdditum ex Μed. a.
Βb) από] Lege πρό. vid, p. 552. D. R. Recte, nisi από est
propter. St.
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 625

varia conditione temporis eosdem modo hostes, mo-A. U. C

do necessarios suos iudicant. 714.

5o. His ita in castris ad Brundusium compositis,

convivio se mutuo acceperunt: quod Caesar more
militari ac Romano, Antonius Asiatico Aegyptioque,
instruxit. Quum ita in gratiam rediissent, ut vide
batur, milites qui tum cum Caesare erant, Antonium
circumstetere, postulantes pecuniam, quam ipsis ob
pugnam Philippensem promiserat, cuiusque cumulate
conficiendae causa in Asiam missus fuerat : ac vim
ei mihil numeranti intulissent, nisi eos, spe iniecta,
Caesar inhibuisset. Postea emeritis im colonias di
missis, ne ulterius tumultibus excitandis progrede
rentur, Caesar et Antonius ad bellum contra Pom- }
peium gerendum se contulerunt, Pompeius enim,
secundum foedus cum Antonio patratum, in Italiam
venerat, eius auxilio contra Caesarem belligeraturus :
sed certior factus de eorum pactione, in Siciliam re- 1
versus, Menae liberto suo, cui plurimum confidebat,
imperavit; ut cum classis parte circumvectus, ho- *.
stium ditionem infestaret. Memas, Hetruria multis
locis vexata, M. Titium, Titii cuiusdam e proscriptis,
tunc cum Pompeio degentibus, filium, qui naves pro
|
1

priae potentiae causa collegerat, et in Narbonensi

provincia stationem habebat, vivum cepit. Huic Ti
tio, propter patrem, ac quod nomen Sexti Pompeii
milites eius suis scutis inscriptum ferebant, venia
data est: sed is malam suo benefactori gratiam retu
lit, quem et debellavit, et occidit: ut inter perfidiae
exempla hoc vel maxime soleat commemorari. Me
nas his actis in Sardiniam navigavit, ibique cum M.

c) jrr£gysto] jπ£oyovro, Med. a. b. et Z. quasi ad Caesarem

octavium simiul pertineat. Re. Med. b. håbet etiam ysvogé
vous pro ysvou£vns. St.
c *) roù roÅ£μον] Fort. τοῦ πρός Σεάστον ττολεμον. Cf. tamen
p. 3g. A. ubi Sexti nomen pariter abest.
cc) Naggaovnoiq] Koggovnoiq) Med. a. perperam. St.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. R r
 626 D ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

1 έπραξε, και επί Σαρδώ πλεύσας, συνέβαλε "" Μάρ

κω ") Λουρίω τώ άρχοντι αυτής και τα μεν πρώτα
L. C. ετράπετο, "") έπειτα δε παρά δόξαν αυτόν απερισκέπτως
επιδιώκοντα υποστάς αντεπεκράτησε και μετά τούτο εκ
5 λιπόντος αυτού την νήσον, κατέσχε τα μεν άλλα ομολο
γία, " την δε ) "Αραδιν πολιορκία, συχνοί γαρ εκ
της μάχης ες αυτήν κατεπεφεύγεσαν των γε μην
αλόντων άλλους τε "" και Έλενον, εξελεύθερόν τε του
Καίσαρος όντα, και αρέσκοντα αυτώ ταμάλιστα, αφή
10 κεν άνευ λύτρων ευεργεσίαν τε ες τον Καίσαρα πόρρω
θεν προκατατιθέμενος, και καταφυγήν εαυτό προπαρα
σκευάζων, εί τι παρ' αυτού δεηθείη και ο μεν ταύτ
επoίει.

L. D. Οι δε εν τη Ρώμη, ώς ή τε Σαρδώ είχετο,

15 και ή παραλία επoρθείτο, της τε σιτοπομπείας
έστέρηντο, και ο ) λιμός, τά τε τέλη, πολ
λά και παντοία καθιστάμενα, και προσέτι και
συντέλειαι τούς τους δούλους έχουσι ε) προστασσόμε
ναι, δεινώς αυτούς έλύπουν, ουκέθ' ησύχαζον,
Β.549.αλλ' όσον επί ταϊς του Αντωνίου και ") του Καί
2ι σαρος καταλλαγαίς (ως και σφετέρας ειρήνης της
εκείνων ομονοίας ούσης) ήσθησαν, τοσούτον ή και
πλείον επί τω προς τον Σέξστον σφών πολέμω
L. Ε. ήσχαλλον εν δ' ουν τώ τότε επί τε ίππων αυ
25 τους, " ώσπερ εν επινικίοις τισιν, εσαγαγόντες,
και ) τή νικητηρία στολή εξ ίσου τους πέμψασιν
αυτά κοσμήσαντες, ") τάς τε πανηγύρεις **ο επί

d) Μάρκω Λoυρίω] Μ. Lario Vellei. probat Οd. ut Luriμπι

Dionis Lipsius ad Vellei. et sunt Lurii praenomine Μarci plu
res apud Gruter. CCΧL. sq. CΜΧLV. 8.
dd), έπειτα δε - υποστάς αντεπεκράτησε) Grammaticns περί
Συντάξεως, in Βekkeri Αnecdot. Graec, Vol. Ι. p. 178, 8. haec
Ιnabet: υποστάς,, αιτιατική Δίων εβδομηκοστό τετάρτω βιβλίων
»και ούτω παρά δόξαν υπoστάντες τους διώκοντας, αντεπεκρά
τησαν." Quae verba utrum ex hoc nostro loco petita sint, nu
tata quidem, ita ut etiam pro έβδομηκοστώ τετάρτω reponen
dum sit τεσσαρακοστώ ογδόω, an vero Grammaticus similem lo
cum vere in libro septuagesimo quarto repererit, non ego de
finiνerim. St.
e) "Αραδιν] Αη Κάραλιν 2 F. φuem vide not. 157. Ιdem Pal
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 697
Lurio insulae praefecto confligens, primo pulsus est: A.U.c.
deinde inopinato conversus in hostem, inconsiderate 714.
insequentem, victoriam recuperavit ; insulamque Lu
rio cedente occupavit, deditione caetera, Caralim au
tem (quo ex pugna complures confugerant) expugna
tione. ' Captivos, cum alios, tum Helenum, Caesaris
libertum, eique maxime charum, sine pretio redem
ptionis dimisit; beneficium hoc multo ante apud
Caesarem deponens, et perfugium sibi, si res ita fer
ret, apud eum praeparans.
51. Qui Romae erant, Sardinia amissa, quum
ora maritima populationibus vexaretur, annonae com
meatus interclusus esset, quumque fames, et vectiga
]ia multa omnis generis, pensionesque iis qui manci
pia haberent, impositae, graves ipsis molestias affer
rent, non amplius se continuerunt ; sed quantum lae
titiae Caesaris ac Antonii pacificatione acceperant,
(quorum quippe concordia pacem sibi restitutam spe
rabant) tantum, aut plus etiam, indignationis inter

:
*
eos, propter bellum contra Pompeium, est coortum.
Itaque qui modo Caesarem Antoniumque equitantes,
tanquam in triumpho quodam, in urbem adduxerant,
vesteque triumphali non secus ac si triumpharent

merio visum, et ulterius probatum a Wesselingio ad Antonini

: Itinerar. p. 495. -

f) ó 1ugiös] Tta HS. et L. (pro 1οιμός, quod est apud RS.) ex

emendatione Xyl. qui poterat etiam ad Xiph. et Z. provocare,
apud quos pariter iuuös reperitur. Re. Paulo ante σιτοπομπias
scribit Coisl. et Med. a. pro παραλία autem Med. b. corrupte
dat παλία. St. -

g) προστασgόμεναι] Itidem emendatio Xyl. et ipsius Roberti,

ró xgorgogâuεναι, quam secuti sunt ceteri editores, appro
antque, ut videtur, "silentio suo lectiones ex V. a. b., et, Med.
: a. b.TRe. Ante praecedens ovvr£λειαι, inseri xauvai vel vëas iu
bet R. propter p. 377. E. St. - -

h) xai του K.] Siô Med. a. Vulgo [et Med. b.] inserunt τοῖς.
i) τά vuxnrjgia grolj, vnlgo. rj viwnrnoig στόλj, F. Od. Et
ita verterat X. Recepi auctoritatè cod. Med. a. Sic vuxnvmQi¥

; ox£vj apud Xiph. alibi p. 254, 1 m. -

k)T£ς re τάς ἑταvnyjgsig] Deleto ἐs, scribendum τάς τε πανη

vjgsus, L. és temeré repetitum ex praecedenti wooprjoavres. Re.
Itaque Leunclavio parui. St.
Rr 2
 628 D Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟ RΙ ΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

των αρχικών δίφρων θεωρείν ποιήσαντες, και την

Οκταουίαν τήν του Καίσαρος αδελφήν, γυναίκα τώ
3ο Αντωνίω, επειδή """ ο ανήρ αυτής **) έτετελευτήκει,
*** και κύουσαν προμνηστευσάμενοι, τοσαύτη μετα
βολή έχρήσαντο, ώστε το μεν πρώτον κατά συστά.
L.376.σεις γιγνόμενοι, ή και επι θέαν τινά αθροιζόμενοι,
παρεκάλουν σφάς ειρηνήσαι, και πολλά επί τούτω
85 επεβόων ώς δε ουκ ) έπειθον, ήλλοτριώθησάντε
αυτούς, και προς τον Σέξστον απέκλιναν και άλ
λα τε επί θεραπεία αυτού διεθρόουν, και εν ταις
ιπποδρομίαις κρότω τε πολλώ """ τό του Ποσειδώ
νος άγαλμα πομπεύον ετίμων, και ήδονήν επ' αυ
4ο τώ πολλήν εποιούντο. ") επείτε *** ημέραις τισιν
ουκ εσήχθη, τούς τε εν ταις αρχαίς όντας λίθοις
εκ της αγοράς εξήλασαν, και εκείνων τάς εικόνας
L. Β. κατέβαλον και τέλος, επειδή μηδ' ώς τι επεραίνε,
το, σπουδή επ' αυτούς, ώς και αποκτενούντες σφάς,
45 ώρμησαν και ο μεν Καίσαρ, καίτοι τρωθέντων των
αμφ' αυτόν όντων, " τήν τε εσθήτα περιερρήξατο,
και προς ικετείαν αυτών ετράπετο ο δ’ Αντώνιος βιαιό
τερον σφίσι προσηνέχθη, και δια τούτο "") έτι μάλιστα ί
οργισθέντων τε σφών, και επί τούτω και δεινόν τι
5ο πράξειν προσδοκηθέντων, ηναγκάσθησαν το Σέξστω και
άκοντες επικηρυκεύσασθαι.
Κάν τούτω τούς τε στρατηγούς και τους υπάτους,
καίπερ επ’ εξόδω ήδη του έτους όντος, παύσαντες,
L. C. ") άλλους αντικατέστησαν, βραχύ φροντίσαντες ει και
55 επ' ολίγας ημέρας άρξουσι και εις γε των τότε
υπατευσάντων "" Λούκιος Κορνήλιος Βάλβος εγένετο,
Γαδειρεύς τε ών, και πλούτω και μεγαλονοία το
σαύτη τους καθ' εαυτόν ανθρώπους υπερενεγκών, ώσ.
τε και δωρεάν τους Ρωμαίοις ανά "7 πέντε και εί,
R.550.κοσι δραχμάς τελευτών καταλιπείν τούτό τε ούν
61 εποίησαν, και εν """ τη τελευταία του έτους ημέρα
kk), ετετελευτήκει] έτετελεύκει Μed. b. corrupte. Μox προ
μνησάμενοι Μed. a. b. St.
1) έπειθον] επείθοντο, Μed. a. eodem sensu.
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 629

exornaverant, ludos sellis curulibus sedentes spectare A. U.c.

iusserant, Octaviam Caesaris sororem, marito eius ?**
defuncto, praegnantem adeo, coniugem Antonio con
ciliaverant ; ii adeo mutati sumt, ut primo in conven
ticulis suis, vel ad spectaculum congregati , eos ad
pacem cum Pompeio componendam hortati sint, mul
to eam rem clamore agentes. Quum nihil efficerent,
abalienati ab ipsis, ad Pompeium inclinaverunt; ac
cum alios in eius laudem sermones sparserunt, tum
ludis equestribus illatum Neptuni simulacrum multo
plausu honoraverunt, eoque magnopere delectati sunt:
quumque id per aliquot dies non inferretur, lapida
tione magistratus foro eiecerunt, Caesaris et Antonii
statuas deiecerunt, ac tandem, quum me sic quidem
consequerentur quicquam, impetum in eos confestim
mecis inferendae causa fecerunt. Ibi Caesar suorum
nonnullis vulneratis, vestem discidit, seque ad de
precandum multitudinem convertit. Antonio autem
asperius cum ipsis agente, magisque adhuc ira plebis
aucta, ut grave aliquod ab ea facimus exspectandum
esset ; ita demum inviti ad Pompeium de pace im
eunda mittere coacti sunt.

52. Interea temporis, etsi iam in exitu erat an

mus, abrogato praetoribus et consulibus magistratu,
alios iis suffecerunt; nihil curantes, quod ii paucos
dies essent cum ea dignitate futuri. Fuit inter eos,
qui tum consules facti sunt, L. Cornelius Balbus,
Gadibus natus, tantum suae aetatis homines divitiis
et magnificentia superans, ut moriens populo Roma
mo in singula capita vicenos quinos denarios legaverit.
Aedili praeterea quodam extrema anni die mortuo,

m) £ret re] Robertus excndit ?rtt re. [Idem est in Med. a.

b.] quod monitu Xyl. emendarunt sequentes. -

Velimim)
ότι ἐru, uáìuaro]
μάλιστα, Re,Leg. aut £rv μᾶλλον,
in Addendis. aut ἐς
Sed mihi Érs τὰvidebatur
μάλιστα..ferri.
R:
posse, nisi quidem in omnibus locis similibus est in ört mu
tandum, ut im Xenophont. Oecon. VII. 18. ἐτι αὐφs1ugajvwvov.
St.
n) &11ovs] άιλήlovs, Med. a. inepte.
 630 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ R Ι Α Ε Κ Ο Μ Α Ν ΑΕ

αγορανόμου τινός αποθανόντος, έτερονες τάς λοιπάς

L. D. ώρας ανθείλοντο. καν τώ αυτό τούτω χρόνω """ τό,
τε ύδωρ το Ιούλιον ωνομασμένον ες την πόλιν επω
65 χετεύθη, " και ή πανήγυρις, ή επί τω πολέμω τώ
προς τους σφαγέας ευχθείσα, ") υπό τών υπάτων ε
ποιήθη. " τά τε τους επτά ανδράσιν ωνομασμένοις
προσήκοντα, οι ποντίφικες, επειδή μηδείς εκείνων παρήν,
επετέλεσαν και τούτο και άλλοτε πολλάκις εγένετο.
7ο "Ταύτά τε ούν ούτως εν τώ έτει εκείνω επράχθη, και
*** Σφαίρον ο Καίσαρ παιδαγωγόν τε και εξελεύθερον
αυτού γενόμενον, δημοσία έθαψε. "" τόν τε Ρούφον
L. Ε. τον Σαλουϊδίηνον, ώς και επιβουλεύσαντά οι, απέκτει
νεν, ούτος δε ήν μεν εξαφανεστάτων, και αυτό " ** ή
75 κεφαλη ποιμαίνοντι φλόγα ανέδωκεν ες τοσούτον δε
υπο του Καίσαρος προήχθη, ώστε αυτόν τε ύπατον,
*** μηδε βουλεύοντα, αποδειχθήναι, και τον αδελφόν
αυτού προαποθανόντα, δια του Τιβέριδος, γεφύρας
επ' αυτό τούτο ποιηθείσης, εξενεχθήναι αλλ' (ουδεν
8ο γάρ των ανθρωπίνων βέβαιόν εστι) κατηγορήθη τε εν τω
L.377 βουλευτηρίω υπ' αυτού τού; Καίσαρος, και ως πολέμιος
εκείνου και του δήμου παντός """ εσφάγη ιερομηνίαι
τε επ' αυτώ εγένοντο, και προσέτι και η φυλακή της
πόλεως τους τρισίν ανδράσι, μετά της ειθισμένης προσ
85 θήκης, του μηδέν απ' αυτής αποτριβήναι, επετράπη. έν
τε τό πρό τούτου έτει θηρία τε """ εν τή των ") Απολ
λωνείων ιπποδρομία άνδρες *** ες την ιππάδα τελούν
τες κατέβαλον, και ημέρα εμβόλιμος παρά τα καθεστη
κότα ενεβλήθη, """ ίνα μή ή νουμηνία του εχομένου
9ο έτουςτην αγοραντήν διά των εννέα ημερών αγομένην "") λά
R.551βη (όπερ από του πάνυ αρχαίου σφόδρα εφυλάσσετο)
Ε.Ε. και ") δηλονότι ανθυφηρέθη αύθις, όπως ο χρόνος κατά
τά τω Καίσαρι τώ προτέρω δόξαντα συμβή. """ Κά
στoρί τέ τινι ή τε του Αττάλου και ή του Δηίοτάρου αρ
95 χή εν τη Γαλατία τελευτησάντων εδόθη και *** ο νό
μος ο Φαλκίδιος ωνομασμένος (πλείστην και νυν έτι ισχυν
ο) από] Sie. vulgo, [etiam, in Μed. a. b.] nee quiεφuam in
άubium vocavit... Videtur utiφue υπό scribendum, º guδd cum
από frequenter librarii permulant.
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 631

alius quidam in reliquas horas suffectus est. Eodem A. U.c.

tempore aquae, quas Iulias nomimarunt, in urbem 7i4
camalibus ductae sunt : ludosque, quos pro bello con
tra Caesaris percussores voverant, consules exhibue
runt: ac, quia septemviri epulonum non aderant, eo
rum munus pontifices obierunt, quod alias etiam
saepe factum est.
-•

55. Haec eo anno acta: Sphaerum etiam Caesar,

paedagogum et libertum suum, publice sepeliit : ac
Salvidienum Rufum, quod ab eo insidiis peteretur,
necavit. Ei Salvidiemo, obscurissimo genere nato,
pascenti gregem flamma e capite emicuit; eumque
Caesar ad id dignitatis evexerat, ut consul, quum
senator munquam fuisset, designaretur : utque frater
eius, qui prior vita abierat, ponte in Tiberi propter
hoc ipsum facto, super eum efferretur. Sed, ut ni
hil est in rebus humanis perpetuum, idem im senatu
ab ipso Caesare accusatus, ac tanquam Caesaris et
populi totius hostis, iugulatus est : supplicationesque
eius rei ergo decretae, ac triumviris custodia urbis
mamdata, addito, pro more, Curarent ne quid ea de
trimenti caperet. Priore ammo viri equestris ordinis
feras. equestri ludorum Apollinarium certamine con
fecerunt: diesque una intercalata praeter consuetudi
mem, me Kalendis Ianuarii insequentis anni nundi
nae essent, (id enim antiquissimis temporibus admo
dum caveri solebat) ac deinde alia exempta dies, ut
tempus ad Iulii Caesaris constitutionem competeret.
Castori etiam cuidam, Attali et Deiotari, in Gallo
graecia defunctorum, ditio tradita est: et lex Falcidia
a P. Falcidio tribuno plebis lata, quae nunc quoque

p) τóv 'Axo11ovetov] Perperam vulgo [et in Med. a. b.]

'Aizoì1ovt£tov. Nam Dio alibi 'AxoA1óveua hominat.
pp) 1dßm] Mallem wczroAd3q. R.
q) Jtu, vulgo. δηλονότι, melius, V. a. Med. a. δήλον ότι
Med. b.
 632 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ R. Ο Μ ΑΝΑΕ

ές τάς τών κλήρων διαδοχάς, ώστε τινά *** το τέταρ

τον της καταλειφθείσης οι ουσίας, άν γέ πη βαρύνη
L. C, ται, ) λαβόντα, το λοιπόν αφείναι, έχων) υπό
") του Πουπλίου Φαλκιδίου δημαρχούντος ετέθη.
1 ταύτα μεν εν τοις δύο έτεσιν εγένετο.
Τώ δ' επιγιγνομένω, εν ώ Λούκιός τε ) Μάρ
κιος και Γάϊος Σαβίνος υπάτευσαν, τά τε υπό
των τριών ανδρών πραχθέντα, αφ' ου ες την
5 ολιγαρχίαν εσήλθον, κύρος παρά της βουλής
έλαβε, και τέλη τινά υπ' αυτών ") προσκατέ
στη , διά τό τα αναλώματα πολλώ πλείω ,
L. D. ήπερ επί του προτέρου Καίσαρος ετέτακτο , γί
γνεσθαι. πάμπολλα γάρ αυτοί και μάλιστα ες
1ο τους στρατιώτας δαπανώντες, ήσχύνοντο * μόνοι
παρά το καθεστηκός αναλίσκοντες, αμέλει """ τον
πώγωνα ο Καίσαρ τότε πρώτον ξυράμενος, αυ
τός τε μεγάλως εώρτασε, και τοις άλλοις άπα
σι δημοτελή εορτήν παρέσχε, και *** ο μεν και
15 έπειτα ") επελειούτο το γένειον, ώσπερ οι άλλοι,
ήδη γάρ και της Λιουίας εράν ήρχετο, και διά
τούτο και """ την Σκριβωνίαν τεκούσάν οι θυγά
τριον απεπέμψατο αυθημερόν, των δ' ούν αναλω
μάτων πολύ μειζόνων ή πρότερον γιγνομένων, και
20 των προσόδων ούτ' άλλως αρκουσών, και τότε
Ε. Ε. ελαττόνων διά τάς στάσεις προσιoυσών, """ καινά
R.552.τινα τέλη εσήγαγον, ές τε το βουλευτήριον πλεί
στους όσους ουχ ότι """ των συμμάχων, """ ή και
στρατιώτας, παϊδάς τε απελευθέρων, αλλά και δού
25 λους ενέγραψαν. Μάξιμον γούν τινα ταμιεύσειν
μέλλοντα """ έγνώρισέ τε ο δεσπότης και απήγαγε.
και ") τούτο μεν αδεες εγένετο τολμήσαντι την αρχήν
αιτήσαι έτερος δε """ εν τοις ") στρατευομένοις

r) λαβόντα] λαμβάνοντα, Χiph.

s) τού abest a Μed. a. b.
t) Μάρκιος] Αlii Chronographi L. Porcium Censorinum ha
bent, Χ.
τι) προκατέστη, νulgo, Ιet in Μed. a. b.] Scribendum προσκα
τέστη, L. recte. -
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 633
-

plurimum valet in haereditatibus adeundis. Ea autem A. U.c.

continebatur, ut haeres, testamento damnatus, modo 7*4-
quartam partem haereditatis acceperit, , reliquis cedat.
Haec eo biennio acta.

54. Anno sequenti, L. Marcio, C. Sabino Coss. A.U.c.

ea quae triumviri egissent, ex quo ad paucos hos,?;;.
summa rerum redierat, omnia senatus rata esse * ius-jç
sit, et abfuere
instituta ipsisvectigalia
praeterea: quod
triumviris
longe nova quaedam
maiores sum- satis
OSS.

ptus, quam quos Caesar superior statuerat , fiebant.

Quum enim immodicam pecuniam expenderent prae
sertim in milites, turpe sibi putabant, quod in hos
solos praeter modum sumtus facerent. Sane Caesar,
tum primum barbam radens, et ipse splendide diem
eum festum egit, et reliquis simul omnibus publi
$. ; cum epulum dedit. (Ab eo autem tempore genas lae
ves servavit, sicut alii solebant: iam enim Liviam
amare coeperat, ideoque Scriboniam, quum filiolam
sibi peperisset, eadem die repudiaverat.) Igitur quia
sumptus longe fiebant quam ante maiores, ac redi
tus, alioquin non sufficientes, minores etiam tum
accederent, propter civilia bella: nova vectigalia
quaedam excogitata ab iis sunt : in sematum etiam
adscripti permulti, non modo e sociis, militibusve,
et libertinis; sed servi etiam. Sane Maximum quem
dam, quaesturam ambientem, dominus suus cogno
vit, et abduxit : attamen impune abiit ei qui ausus
esset magistratum petere. Alius vero quidam servus

x) μόνοι] Forte legendum μόνοις, nempe στρατιαίταις: Unde

et rois &11οις άπασιν deinde sumtus impenderunt. παρὰ τὸ κα
δεστηκός Xylander sic reddiderat, quasi xatd vd xa6. legendum
sit: si praestitutum sumptibus modum servarent. Idque reprehen
dit mutavitque Leunclavius, quanquam nec satisfäcit mihi eius
versio, quod soli praeter modum in$umerent. Ceterum vix com
memoratione dignum est, pro praecedenti jozüvovro, in Med.
a. legi ηαχύοντο. Re. ovx ijoyóvovro vult R.
y) £πελειοῦτο]. ἐτελειοῦτο, Med. a.
yy) τούτο] τούτφ, R.
2) otQatsvog£vois] στQατηyois legendum putat vir doctus. vide
not. 17o.
 634 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

φωραθεις, """ κατά των του Καπιτωλίου ") πετρών

50 εώσθη, προελευθερωθείς, ίνα αξίωμα ή τιμωρία
αυτού λάβη.
L.378. Πρόφασιν δε σφίσι τού τών βουλευσόντων πλή
θους ή του *** Αντωνίου στρατεία, ήν επί τους
Πάρθους ήτοιμάζετο, παρέσχεν αφ' ούπερ και
55 αρχάς άλλας τε επι πλείω έτη , ") και τη
των ύπάτων "7" ες οκτώ όλα προκατεστήσαντο,
τους μεν αμειβόμενοι των συναραμένων σφίσι,
τους δε υπαγόμενοι. ύπάτους δε ουδε δύο έτη
σίους, ώσπερ είθιστο, αλλά πλείους τότε πρώ,
τον ευθύς εν ταις αρχαιρεσίαις είλοντο και πρό
τερον μεν γαρ μεθ' ετέρους τινές μήτ' αποθα.
νόντας , μήτ' επ' ατιμία , ) μήτε άλλως πως
παυθέντας , ") ήρξαν αλλ' εκείνοι μεν, ώς
που τους ες όλον τον ενιαυτον χειροτονηθείσιν
45 έδοξε , κατέστησαν τότε δε "7" ενιαύσιος μεν
ουδείς ήρέθη, προς δε δή τα του χρόνου μέ.
ρη * άλλοι και άλλοι απεδείχθησαν και οι
μεν πρώτοι και το όνομα της ύπατείας ) διά
παντός του έτους (ώσπερ και νύν γίγνεται)
έσχον τους δ' ετέρους αυτοί μεν οι εν τη πό.
λει τή τε άλλη Ιταλία εν εκάστω τό της άρ
χής αυτών χρόνω ωνόμαζον (ο και νύν ποιεί,
L. C. ται") οι δε λοιποί ή τινάς αυτών ή ουδένας
ήδεσαν, και διά τούτο σμικροτέρους σφάς ύπά,
R.553.τους ") επεκάλουν οίκοι μεν δή ταύτ' έπρατ
56 ΤΖΟ1V.
Τώ δε δή Σέξστω πρώτον μεν διά των εταίρων,
και όπως και εφ' οίς καταλλαγήσoιντο, συνέβησαν
έπειτα δε και αυτοί "7" προς Μισηνώ ες λόγους
60 ήλθον, είστήκεσαν δε οι μεν, εν τη ήπείρω, " ο
a) πετρών] κρημνών, Χiph, eodem sensu.
Β) και την] Εκ Μed. a. addiιum τήν, vel potius restitutum εκ
RS. et ΗS. (Ιn eodem codice paulo post male scriptum ε"
συναιραμένων.] d
c) μήτε άλλως] ή και άλλως, Μed. a.
d) ειρξαν Ά. (et Μed. b. ειρξαν, Μed. a.] ήρξαν, Χ. ρα.
Εmendatio tam manifesta, cui locum denegare religioni duzi.
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 635
M. inter praetores deprehensus, de rupe Capitolina deie-A. U.G.
A. ctus est, prius manumissus, ut cum dignitate suppli- *'*
. c1um 1n eum 8tatueretur.
t.

~ 55. Ansam autem multitudini eorum, qui in se

. matum allegerentur, expeditio Antonii, quam im Par
- thos parabat, praebuit : unde et magistratus alios in
-^ plures annos, et consules in ipsos octo annos, tum
ordinaverunt: partim gratiam iis referentes, quibus
usi erant adiutoribus, partim alios iis honoribus de
merentes. Consules autem electi sunt, non, ut mo
ris erat, duo, qui annuum eum magistratum gere
rent ; sed ipsis comitiis tum primum plures designati
simul sunt. Iam quidem ante quoque nonnulli post
alios magistratum gesserant, nec mortuos, nec imfa
mia notatos, nec alia de causa loco motos : verum
hi tamen ipsi ex arbitrio eorum, quibus consulatus
in totum annum mandatus fuerat, constituti: tum
vero annuus consul nullus est creatus, sed alii im
alias partes anni eius designati : quorum primi mo
men consulum per totum annum gerebant, ut munc
quoque fit: caeteros ii, qui Romae, aut in Italia
erant, sui quemque magistratus tempore consules mo
minabant: (qnod ipsum hodie etiam observatur:) vul
gus hominum aut omnes istos, aut plerosque ignora—
bat, quo factum est, ut consules minores appellaren
tur.
: 56. His Romae gestis, cum Sexto Pompeio pri
mum de modo et conditionibus pacis futurae per
amicos actum est: deinde vero apud Misenum Caesar
et Antonius cum eo ad colloquium venerunt, quum

e) &11οι' κα\ άλλοι] άλλονς άλλοι, V. b.

f) 8u& τταντός] ward ravróg, V. b. Med. a. b.
g) ύπεw&1ovv, vulgo. Conieceram ἐπεκάλοvv. et nunc video
coïfirmari cod. Med. a. [Mallem grexálovv. Verbum, hoc ple
rumque usurpatur in nominibus probrosis et ad cavillationem
compositis. R.] Consules quidem suffectos dici constat ; mino
. res âutem ubi Latinis appelfemtur, adhuc quaero. Consulem ma
iorem Festus commemorat, sed alio sensu.
 636 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤ Ο R Ι Α Ε Κ Ο Μ Α Ν ΑΕ

δε εν χώματί τινι "έν τη θαλάσση, επ' αυτό τούτο

περιρρύτω, ου πόρρω σφών προς ασφάλειαν" αυ
τώ πεποιημένω. και παρήν πάς μεν ο τούτου
L. D. ναυτικός, πάς δε ο εκείνων πεζικός όχλος ουχ
65 απλώς, αλλ' οι μεν, επί της γης, οι δε, επί των
νεών, εξωπλισμένοι παρετετάχατο, ώστε και απ'
αυτού τούτου δήλον πάσι γενέσθαι, ότι έκ τε του
φόβου της παρασκευής σφών, και εξ ανάγκης, οι
μεν διά τον δήμον, ο δε διά τους συνόντας οί,
7ο ) έσπείσαντο. 77 αι δε δή συνθήκαι επί τοίσδε έγέ
νoντo τούς τε αυτομολήσαντας των δούλων ελευθέ
ρους είναι, και τους εκπεσόντας, πλην των σφαγέ
ων, κατελθείν τούτους γάρ δήθεν ύπεξείλοντο, επει
τώ γε έργω και εκείνων τινές κατιέναι έμελλον και
Ι. Ε. γάρ αυτός ο Σέξστος είς εξ αυτών γεγονέναι έδόκει.
76 αλλ' εγράφη γε, τους άλλους πλήν τούτων πάντας,
επί τε αδεία και επί τό τετάρτω της δημευθείσης
σφών ουσίας επανελθείν και εκείνων μέντισι και
δημαρχίας και στρατηγίας, ιερωσύνας τε") ευθύς
80 δοθήναι αυτόν δε τον Σέξστον, "7" ύπατόν τε αίρε
θήναι, , και οιωνιστήν αποδειχθήναι έκ τε της ου
σίας της πατρώας χιλίας και ") επτακοσίας και πεν
τήκοντα μυριάδας δραχμών κομίσασθαι και "7" Σι
L. 379.κελίας, και Σαρδούς, της τε Αχαίας επί πέντε έ
85 τη άρξαι μήτ' αυτομόλoυς δεχόμενον, μήτε ναύς
επικτώμενον, μήτε τινά φρούρια εν τη Ιταλία έχον
τα, αλλά τήν τε ειρήνην αυτή την εκ της θαλάσ
R.554.σης πρυτανεύοντα, και σίτον τοίς εν τη πόλει τα
κτον πέμποντα, τον δε δή χρόνον αυτό τούτον προσ
90 έγραψαν, ότι και αυτοί ") πρός καιρόν δή τινα την
εξουσίαν, αλλ' ουκ αίδιον έχειν δοκείν ήθελον.
Ταύτά τε ") ούν συνθέμενοι και συγγραψάμενοι,
τά τε γραμματεία """ ταίς ιερείαις ταις αειπαρθέ
b) αυτώ] Forte αυτού, Οd. non male, si cum vulgatis comma
Ρonas post αυτώ. Sed ego sustuli ut cohaereat cum πεποιημέ
νω. Re Ρaulo ante ειστήκεσαν pro ειστήκεισαν dedi. ν. ad
Ρ. 45, C. St.
i) έσπείσαντο) έσπείσατο, Μed. a. b. Ρostea iidem: το γε
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 687

ipsi in continenti starent, Pompeius autem in aggere A. U.c.

quodam, mari circumfluo, non procul ab eis, ad hoc 715.
ipsum congesto, quo tutior esset. Aderat autem huic
universa classis, illis autem pedestres omnes copiae:
ita quidem , ut ordinatim alteri in terra, alteri au
tem in navibus armati adstarent: ut vel ex hoc per
spicuum omnibus esset, eos metu virium adversae
partis, ac coactos, illos quidem a populo, Pompe
ium vero ab his, quos secum habebat, pacem com
posuisse. Eius vero pacis hae fuerunt conditiones:
servis fugitivis dari libertatem, exulibus omnibus,
praeter Caesaris percussores, reditum. Hi enim vi
delicet excipiebantur, quia re ipsa quidam eorum re
dituri erant. Nam et ipse Sextus, unus ex iis fuisse,
visus est. Caeteris potestas redeundi facta cum im
punitate, et quarta parte bonorum, quae publicata
fuerant , reddenda : utque horum quibusdam tribuna
tus plebis, praeturae, et sacerdotia statim darentur:
convenerat etiam, ipsum Pompeium consulem creari,
et augurem, ac ex facultatibus paternis ei reddi se
ptingenties sestertium : quinquennale ei esse impe
rium in Siciliam, Sardiniam, et Achaiam; ita tamen
ut neque fugitivos reciperet, neque naves alias para
ret, neque castella in Italia obtineret ; sed pacem
eius in mari ipse tueretur, ac certam summam , fru
menti ad urbem mitteret. Id vero tempus ei prae
scriptum fuit, quod ipsi etiam volebant videri, non
perpetuam, sed certo tempore definitam potentiam
habere. -

37. His compositis, ac conscriptis, instrumenta

huius pactionis apud Westales virgines deposnerunt,
£gy®. quod recepi. Voluit etiam R. Nam re non habet quo
referatur. St.
k) εὐδύς] Sic Z. utique rectius quam vulgo [et in Med. a. b.]
dyvtotg.
1) ἐπτακοσίας] Corrigendus hinc Zonaras, apud quem p. 512.
C. πεντακοσία$ legitür, confusione ex ' sequenti xevrjxovtw
procul dubio mata.
11) arg3g xa&ojv] πρόσκαιρον Ven. uno vocabulo. St.
. m) oùv] où, RS. in textü, quod ipse Robertus et deinde X.
sic corrigendum esse monueruht.
 638 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜΙΑΝΑΕ

νοις παρακατέθεντο, και μετά τούτο δεξιάς τε σφί

L. Β. σιν έδοσαν, και εφίλησαν αλλήλους, γενομένου δε
96 τούτου, πολλή και άπλετος βοή και εκ της ηπεί
ρου άμα και εκ των νεών ηγέρθη, ") πολλοί μεν γαρ
στρατιώται, πολλοί δε και ιδιώται παρόντες, ) αθρόον
και εξαπιναίως, άτε και τώ πολέμω δεινώς αχθό
μενοι, και της ειρήνης ισχυρώς επιθυμούντες, εξέκρα
1 γον, ώστε και τα όρη συνηχήσαι , κακ τούτου και
φρίκην σφίσι και έκπληξιν μεγάλην εγγενέσθαι και
πολλούς μεν υπ' αυτών τούτων εκθανείν, πολλούς δε
L. C. ") και συμπατηθέντας ή και αποπνιγέντας απολέσθαι.
5 οί τε γάρ εν τοις σκάφεσιν όντες , ουκ ανέμειναν
τη γή αυτή προσελθείν , αλλ' εξεπήδων ες την θά
λασσαν, και οι έτεροι ες αυτόν ") τον βυθόν επεσ
έβαινον, κάν τούτω ήσπάζοντό τε αλλήλους άμα
νηχόμενοι, και ") περιέβαλλον κολυμβώντες ώστε """ ποι
10 κίλην μεν αυτών θέαν, ποικίλην δε και ακοήν συμ
βήναι, οι μεν γαρ τούς τε συγγενείς και τους εταί
ρους ζώντας ") ειδότες, και τότε παρόντας ορώντες, α
πλήστω τη ήδονή έχρώντο οι δε απολωλέναι τε σφάς,
πρότερον νομίζοντες, και τότε παρά δόξαν θεωρούν
Ι. D. τες, άποροί τε επί πολύ εγίγνοντο, και αφασία συν
16 είχοντο, απιστούντές τε άμα τη όψει, και ευχό
μενοι αληθή ταύτην είναι και ου πρότερόν γε εγνώ
ριζον σφάς, πριν τά τε ονόματα αυτών ανακαλέ
σαι , και φθεγγομένων τι ακούσαι ούτω δε έχαι
20 ρον μεν, ως και αναβιωσκομένων σφών αναγκαζό
μενοι δε αθρόως ήδεσθαι , ουκ αδακρυτί διήγον, και
έτεροι , αγνοούντές τε τους φιλτάτους απολωλότας,
και ζήν, παρείναι τε αυτούς ηγούμενοι , εζήτουν τε
L. Ε. σφάς άμα περιφοιτώντες, και πάντα τον προστυγ
25 χάνονται περί αυτών επηρώτων και τέως μεν ουδέν

η) πολλοί μεν γαρ στρ.] Sic recte edidit L. πολλοί μεν στρα
τιώται γαρ, [Μed. b.] RS. et ΗS.
ο) αθρόον, και εξαπιναίως etc. usque ad εξέκραγον ] Ηaeς εκ
cod. Μed. a. apud Gronov., p. 155... et V. a.. exhibemus, saniora
et integriora quam quae νulgo [et in Μed. b.] leguntur: αθρό
ον, και αχθόμενοι, και της ειρήνης επιθυμούντες ισχυρώς, εξα
 v.

LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 639

ac deinde dextras mutuo iunxerunt, seque invicem A.u.c.

osculati sunt. Qno facto, immensus clamor, tam a 715.
terra continente, quam a navibus sublatus est. Nam
multi milites, multique cives, aderant, qui bellum
vehementer exosi, ac magnopere pacem expetentes,
una repente adeo exclamaverunt, ' ut sonitum montes
reddiderint, horrorque et terror ingens in eis coortus
sit; quo ipso multi statim exanimati sunt, multi
- conculcati et suffocati perierunt. Nam qui in mavi
bus erant, mon exspectantes, dum terrae naves appel
lerent, in mare prosiluerunt; vicissimque alteri a ter
ra in mare decurrerunt: ibi simul natantes, sese
mutuo salutabant, et amplectebantur: eratque ea res
et visu et auditu varia. Nam alii suos cognatos aut
amicos superstites adesse videntes, expleri voluptate
inde percepta non poterant : alii, quos periisse existi
maverant dudum, eos tum praeter suam opinionem
salvos cernentes, dubii diu haerebant, voce interclu
sa, neque fidem oculis suis habentes, et id maxime
optantes, ne ii fallerent: neque prius suos agnosce
bant, quam eos nominatim vocassent, ac vocem eo
rum exaudissent. lbi vero tantum de illis erat gau
dium, quasi si ab inferis rediissent: quumque neces
sario cumulatissimam delectationem ex eo caperent, |
ea absque lacrymis frui non poterant. Contra alii,
quum de eorum, quos charissimos habuerant, inte
ritu non cognovissent, eosque in vivis etiamnum ex
stare ac adesse putarent: circuibant quaerendo, ac
quemlibet obvium de iis percontando : et quamdiu
*iygios, &ts xal τφ πολεμφ δεινῶς £yovrss, §§£xgoyov. in quibns
verbis gêg6o. pro '&£q6ov 'legendum"censebant X. et L. praeter |
necessitatem. Leunclavius, lacumam suspicatus, dyδόμενοι τφ |
πολεμφ supplevit, quasi in brevi sententiâ Dio idem bis dicere
potuisset, cum statim sequatur &re wgi τφ πολεμφ δεινός ἐzov |
vss. Cum codicibus, qu6s sequimur, fere consentit Xiph.
oo) xal in Med. a. deest. St.
P), tdv ßvδόν] Sic post Xiph. L. monitu Xyl. pro τὸ ßvôôv,
quog est apud RS. et HS. Haec Re. Inferius réqu£βαλον Coisl.
Med. h. Postea síòóres e Med. a. pro t8övrss, qiiod iam R.
in eôóres mutandum patavir, receri. Idcin *al Tante £jvras |
poni iubet. St
 640 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

") ακριβές εμάνθανον, μαινομένοις τε εώκεσαν, και εν

απόρω καθειστήκεσαν, ελπίζοντές τε άμα αυτούς ευ
ρήσειν, και φοβούμενοι μη τεθνήκασι και μήτ' απο
γνώναι προς την επιθυμίαν, μήτ' ) απαλγήσαι
80 προς την ελπίδα δυνάμενοι μαθόντες δε την αλή
R.555 θειαν, "* τάς τε τρίχας ) εσπάραττον, και " τας
εσθήτας περιερρήγνυντο ονομαστί τε αυτούς ανεκά
λουν, ώς και επακούσαι τι δυναμένους , και πένθος,
Ι.380.ώς και τότε τελευτώντων, αυτού τέ που κειμένων σφών,
85 εποιούντο. και, είγε τισι μηδεν αυτοίς ") τοιούτον παρ
ήν, αλλ' επί γε τους των άλλων παθήμασιν εταράτ
τοντο, ή γάρ χαίροντί τινι συνήδοντο, ή πενθούντι συν
ελυπούντο και ούτως ει και έξω οικείου πάθους ή
σαν, όμως ουκ ) έδύναντο δια την προς τους άλλους
4ο όμιλίαν ήσυχάζειν και εκ τούτου ούτε κόρον, ούτ'
αισχύνην, άτε και "" τους αυτούς συμφερόμενοι, ελάμ
βανον αλλά τήν τε ήμέραν όλην και της νυκτός
τα πλείω ες ταύτα κατανάλωσαν.
Ι. Β. Μετά δε ταύθ' οί τε άλλοι υπεδέχοντο αλ
45 λήλους, ") και ανθειστίων και αυτοί εκείνοι. "" πρό
τερος μεν ο Σέξστος ") εν τη νηί, έπειτα δε
και ο Καίσαρ ό, τε Αντώνιος εν τη ήπείρω. το
σούτον γάρ ο Σέξστος τη δυνάμει σφών περιήν,
ώστε μή πρότερον αυτόν ες την ήπειρον εκβήναι,
50 πριν εκείνους ες την ναύν *) εσελθείν και τού
το μέν τοι ποιήσας , δυνηθείς τ' άν αμφοτέ
ρους εν τω σκάφει, συν ολίγοις παρόντας, ώσ
περ που και " ο Μηνάς αυτό συνεβούλευε,
") φονεύσαι, ουκ ήθέλησεν αλλά καίπερ προς

φ) ακριβές] ακριβώς, Μed. a. minus bene, Re. Είusdem co

dicis librarius supra scripserat παρήναι pro παρείναι , sed ipse
correxit. St. -

r) απαλλαγήσαι, L. male, απαλγήσαι, RS. et ΗS. Reddidi au

tem animum de»pondere, ex Polyb. apud Suid. Χylander, εεεμro
Ω/1 Ι ΡΡΙ Ο ε"ΑΑ ".

ε) εσπάραττον] εσπαράττοντο, Μed. a. b. gnod praefert R.

gui et τι, post επακούσαι, in έτι mutandum suspicatur, δι,
ss). τοιούτον] τοιούτο Μed. a. b. St.
t) έδύναντο pro ηδύναντο reposni. ν. ad Ρ. 1 17. Β. St.
tt) και ανθειστίων) αντανθειστίων, [Μed. a. b.] RS. guod ipse
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 641

nihil certi cognoscerent, mente captorum similes, du-A.tj.c.

bii haerebant, et inventuros se ipsos sperantes, et 715.
mortuos esse verentes : neque eos vel abiicere propo
situm cupiditas, vel animum despondere spes simebat.
Ubi vero rem ipsam comperissent, tum vero crines
suos vellere, vestem lacerare, nominatim eos invo
care, perinde ac si exaudire illi possent, et quasi,
tum demum mortuos, eoque in loco iacentes, com
plorare coeperunt. Quod si cui ipsi nihil huiusmodi
accidisset, tamen aliorum casibus perturbabatur, et
vel laetanti cuidam socius laetitiae, vel lugenti dolo
ris fiebat. Itaque cum domesticam animi commoti
causam non haberet, tamen quod inter caeteros ver
sabatur, quiescere nom poterat. Ita et dies ille to
tus, et noctis pars maior, ab eis exacta est; quum
neque satietate, neque pudore, quippe iisdem sem
per affectibus conflictati, afficerentur.
38. Secundum haec conviviis sese mutuo et alii,
et ipsi principes exceperunt: prior quidem Sextus in
navi, deinde etiam Caesar et Antonius in continente.
Tantum enim Sextus Pompeius copiis erat instru
ctior, ut non ante in terram egrederetur, quam Cae
sar et Antonius in mavem ad ipsum venissent. , Pot- . . . .
erat sane utrumque in navi cum paucis quibusdam
tenens, interficere, quod ei consilium Menas tum
dedit: sed id quidem noluit. Ac quamvis Antonium
scitissimo dicto salse notaret, tamen nihil praeterea

in motis corrigendum docuit. Re. Initium capitis in Med. a. b.

est: μετά δέ δη ταῦδ'. St.
u) Quae a voce Σέστος usque ad alterum 2$£ατος inserui
mus, èv rj vrjt etc. ea, saltn Tconsueto librariorum, omissa in
codice suö RS. et post eum ceteri editores non exhibuerant;
mec lacumam adesse deprehenderunt, cum tamem maximam ho
rum partem ad verbum dederimt Xiph. et Z. usque ad vocem
jnsigφ. Ergo vel hinc confirmatur auctoritas codicum . quos
sequimur, Med. a. apud Gronov. p. 137.138. et. V. a. [ἐπειτα
&}'Kaiovg habet Coi§l. omittens intermiedia xal ö.]
x) έσειδεῖν} ἐπειδε iv, V. b.
y) qove jodì] Addit Z. p. 51 2. D. τεμεῖν, ε{το}ν, et ßovloiro,
τόΊτgùuvrjgtov, xal άποπλεύσαι. Leg. αποπλεύσειv. dicens, se ru
dentibus , si vellet, resectis, abnavigaturum.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. Ss
 642 Ι) ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ RΙ ΑΕ R Ο Μ Α Ν Α Ε

55 τον Αντώνιον, επειδή την οικίαν αυτού την πα,

L. C. τρώαν την εν ταις Καρίναις κατείχε , (" τόπος
γάρ τις ") της των Ρωμαίων πόλεως ούτω καλούμε
νός εστιν) αποσκώψας τρόπον τινά ήδιστον, (ταίς
γαρ τροπίσι των νεών της αυτής ονομασίας ού
6ο σης, εν ταις Καρίναις αυτούς εστιάν έφη) όμως
ουδέν ως και *) μνησικακών έπραξεν αλλά τη
τε ύστεραία ανθειστιάθη, και " την θυγατέρα
Μάρκω Μαρκέλλω **) τό του Καίσαρος αδελφιδώ
ενηγγύησεν. ") ούτος μεν ουν ο πόλεμος ανεβέβλητο.
65 " Τα δε δη του Λαβιήνου των τε Πάρθων, ώδε
διεπολεμήθη ο Αντώνιος, αυτός μεν ες την Ελλά
L. D. δα από της Ιταλίας επανελθών, ενταύθα επι πλεί
στον ") ενεχρόνισε, τάς τε επιθυμίας άμα αποπιμπλάς,
"" και τας πόλεις κακών, ίνα ότι ασθενέσταται τώ
7ο Σέξστω παραδοθώσι και άλλα τε εν τούτω πολλά
έξω των πατρίων εξεδιητήθη, και 9ο Διόνυσον ") εαυ
τον νέον αυτός τε εκάλει, και υπό των άλλων
R.556.ονομάζεσθαι ήξίου ") επειδή τε οι Αθηναίοι πρός τε
τούτο και προς τα άλλα " την Αθηνάν αυτό κατ
5 ηγγύησαν, δέχεσθαι τε τον γάμον έφη, και "* προί
κα μυριάδας εκατόν παρ' αυτών εξέπραξεν αυτός
L. Ε. μεν ουν περί ταύτα είχε, τον δε δή " Ουεντίδιον
τον Πούπλιον ες την Ασίαν") πρoύπεμψε, και δς ήλ
θέ τε επί τον Λαβιήνον, πριν έκπυστος γενέσθαι, και
1ο καταπλήξας αυτόν τώ τε αιφνιδίω της εφόδου, και
τους στρατεύμασιν, (άνευ γάρ των Πάρθων, μετά των
αυτόθεν στρατιωτών μόνων ήν) εκείθέν τε μηδε ες χεί
ράς οι ")υπομείναντα [ελθείν]ευθύς εξέωσε, και φεύγοντα
«1+

yy) τις της Ρωμαίων] τις των Ρωμ. Μed. a. τις τής των Ρωμ.
Ven. unde των recepi. Μox ταϊς post τροπίσι inserunt Μed.
a. b. St.
α) μνησικακών] V. a. [ut Μed. a.] addit σφίσιν. [Μed. b. dat
έπραξε.] Μox pro ανθειστιάθη, V. a. ανθειστιαραία, confusione na
ta ex praecedenti ύστεραία φuod unice observo propterea, quo
niam ad emendandos auctores necesse est scire, quibus modis
corrumpi potugrint, Re, Ιn Μed. a. scriptum est τή ύστεραία
ανθειστιαραία ανθειστιάθη. St.
αα) τώ,omisit ΗS. in Χiphilino, Coisl, habet. Ιdem Coisl.
male dedit αδελφό. St.
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 643

egit, quo se memorem acceptarum iniuriarum ostem-A. U.c.

deret. Scilicet Carinae, loci nomen est Romae, quo 715.
im loco Pompeius pater aedes habuerat, quas tum
temporis Antonius possidebat. Porro autem mavis
quoque aliqua pars, carina dicitur. Ea ambiguitate
ludens Sextus, convivium aiebat se ipsis in Carinis
praebere. Postridie iterum convivio exceptus, filiam
suam M. Marcello, cuius avunculus erat Caesar, de
spondit. Sic igitur bellum hoc in aliud tempus re
iectum est.
59. Bellum vero Labieni ac Parthorum, hoc mo
do confectum. Antonius in Graeciam ex Italia re
versus, permultum ibi temporis exegit, simul ut suae
cupiditati satisfaceret, simul ut urbes vexaret, quo
maxime debilis provincia Pompeio traderetur. Ibi
inter alia, quae contra patrium morem agebat, Bac
chum se alterum nominavit; idque mominis sibi tri
bui ab aliis voluit. Quumque Athenienses, propter
hoc et alia, ei etiam Minervam despondissent, pro
bare se id matrimonium dixit : dotisque nomine qua
dragies sestertium exegit. His rebus ipse occupatus,
P. Ventidium in Asiam praemisit. Ventidius ante ad
Labienum pervenit, quam is id futurum cognovisset,
territumque repentino adventu, exercituque suo, (so
lus enim tum cum collectis ex Asia militibus Labie
mus ibi agebat, absque Parthis) imde, me ausum qui
dem congredi, statim profligavit: fugientemque im
Syriam insecutus est cum expeditissimis sui exercitus

a) ojros] Scribendum o£ros, L. Same oííro habet Z., Sed

belium hóę opponitur Parthicô, et oótos habet etiam Xiph.
aa) £v£zQόνισε] ἐvezgóvuatv Med. a. St.
aaa) £avròv] αὐτὸν Coisl. St.
aaaa) ἐπειδή τε] ἐπειδή όλ, Coisl. et Sylb. ἐπειδή και , RS. et
HS. in editioiie Xiphilini minore. St.
b) argoúrsu*pè] προέπεμψεν Med. a.
hb) jrroustvayto: evjês §§§oos] Vel restituendum illius εὐθέs
1oco, veröum ἐνδεῖν, vel scribendum : δπομεἰνάντα §1$&iv, εὐ
£)jg §£gogs, L. Addidi ἐλύεῖν , sed uncinis ig;n. St.
3 2
 644 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε R Ο Μ Α Ν ΑΕ

ες την Συρίαν επεδίωξε, το κουφότατον του στρατού λα

L.381.βών και αυτόν προς το Ταύρω καταλαβών, ουκέ
16 τι περαιτέρω προχωρήσαι είασεν, αλλ' ενταύθα επι
πλείους ημέρας καταστρατοπεδευσάμενοι ήσύχαζον.
Λαβιήνος μεν γαρ τους Πάρθους, Ουεντίδιος δε τους
οπλίτας ανέμεινεν, -

2o Ως ούν και ούτοι εν ταις αυταίς άμα αμφότε

ροι ημέραις ήλθον, Ουεντίδιος μεν δέει της ίππου
των βαρβάρων εν τώ μετεώρω, ούπερ ηυλίζετο, κατ
έμεινεν, οι δε δη Πάρθοι έκ τε του πλήθους σφών,
και εκ του προνενικηκέναι ποτέ , καταφρονήσαντες,
25 πρός τε τον γήλοφον άμα τη έω , πριν και τώ Λα
Ι. Β. βιήνω συμμίξαι , προσήλασαν, και ως ουδείς σφί
σιν αντεπεξήει, και προς το όρθιον αυτό προσέβα
λον και αυτούς ενταύθα ήδη όντας οι Ρωμαίοι επι
δραμόντες, ραδίως προς το κάταντες ετρέψαντο και
80 σφών πολλοί μεν εν χερσιν απέθανον, το δε δη πλείον
εν τη αναστροφή περί αλλήλοις, οι μεν, ήδη τετραμ
μένοι, οι δε, """) έτι προσιόντες, εσφάλησαν, οί τε πε
ριλειφθέντες, ου προς τον Λαβιήνον, αλλ' ες Κιλικίαν
έφυγον ο ούν Ουεντίδιος επεδίωξε μεν αυτούς μέ
85 χρι του στρατοπέδου, ιδων δε ενταύθα τον Λαβιήνον,
L. C. ") επέσχε και ος παρετάξατο μεν ώς και ες χεί
ρας αυτό ήξων, αισθόμενος δε τους στρατιώτας αθύ
μως, διά τήν των βαρβάρων φυγήν, έχοντας, ούτε
τότε έθάρσησέν οι αντάραι, και της νυκτός αποδρά
40 ναι ποι επεχείρησε προγνούς ουν τούτο εξ αυτομό
λων ο Ουεντίδιος, πολλούς μεν εν τη αποχωρήσει
ενεδρεύσας έκτεινε, πάντας δε τους λοιπούς εγκατα
R.557.λειφθέντας υπό του Λαβιήνου παρεστήσατο και εκεί
νος δε τότε μεν την εσθήτα μετεκδυς διέφυγε, και
L. D. χρόνον τινά εν τή Κιλικία διέλαθεν ύστερον δε "" υπό
46 Δημητρίου εάλω. ουτος γαρ ") και εξελεύθερός τε ών
του Καίσαρος του προτέρου, και τότε """ τη Κύπρω
πρός του Αντωνίου προστεταγμένος, ανεζήτησέ τε αυ
τόν, μαθών ότι κρύπτοιτο, και συνέλαβε,

bbb) έτι) ότι in Μed. a. est. St.

 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 645

militibus : * deprehensnmque apud Taurum montem, A. U.c.

ulterius progredi prohibuit. Eo igitur loco complu- 7'5-
res dies oppositis invicem castris- quieverunt, Labie
no Parthos, Ventidio legiones exspectante.

4o. Quum iisdem diebus utraque haec auxilia ad

venissent ; Ventidius, quia equitatum Parthorum me
tuebat, in sublimi loco, ubi castra posuerat, persti
tit : Parthi , vero sua multitudine freti, hostemque
olim a se superatum contemnentes, antequam se La
bieno coniungerent, summo mane ad tumulum acces
serunt: ac, nemine contra exeunte, subire ad ipsum
collem intenderunt. . Quum iam in sublime evasis
sent, Romani decurrentes, haud magno labore eos
per declive praecipites egerunt : ita Parthi pars a Ro
manis in primo impetu trucidati, maior pars in rece
ptu se invicem perdiderunt, quum alteri iam fuge
rent, alteri tum primum colli succederent: reliqui
non ad Labienum, sed in Ciliciam fugam converte
runt, quos Ventidius usque ad castra insecutus est,
sed viso ibi Labieno, substitit. Labienus autem quum
se ad pugnam composuisset, videns militum suorum
animos fuga barbarorum consternatos, mom ausus tum
confligere, sub noctem aufugere aliquo instituit. Ven
tidius re e perfugis praecognita, multos in ipso dis
cessu per insidias interfecit, reliquos omnes a Labieno
desertos sibi adiunxit. Labienus tum quidem veste
mutata effugit, sed, aliquamdiu in Cilicia quum la
tuisset, a Demetrio captus est. Is enim superioris
Caesaris libertus, ac tum Cypro ab Antonio praefe
ctus, cum eum alicubi delitescere cognovisset, inda
gatum comprehendit.

e) £r£oys] Sie Med. a. pro vulgato jxiog*. Idem coniece

rat Od.
cc) w«i, et Gv post re, mon habent Med. a. et Vem, sed dìv
post πqot£qov ponunt. St.
 646 Γ) ΙΟΝ ΙS Η 1S ΤΟR Ι Α Ε RΟΜ ΑΝΑΕ

50 Μετά δε δή τούτο ο Ουεντίδιος τήν τε Κιλικίαν

") εκομίσατο, και αυτός μεν ταύτην καθίστατο, ") Που
πήδιον "" δε Σίλωνα μεθ' ιππέων 9" προς τον Αμα
νόν πρoύπεμψε, τούτο δε το όρος έντε τή μεθο
ρία της τε Κιλικίας και της Συρίας έστι, και στενο
Ι. Ε. πορίαν ") δή τινα τοσαύτην έχει, ώστε και πύλας πο
56 τε εν αυτή μετά τείχους ένοικοδομηθήναι, και το χω
ρίον απ' αυτών επονομασθήναι, ου μέντοι και κατα
σχειν αυτό ο Σίλων ήδυνήθη, αλλά και εκινδύνευσεν
"" ύπο ") Φαρναπάτου, υπάρχου τε του Πακόρου
6ο όντος και την δίοδον φυλάττοντος, απολέσθαι. κάν
έπαθε τούτο, ει μή ο Ουεντίδιος μαχομένω αυτώ κα
τά τύχην επιστάς επήμυνεν ανελπίστoις τε γαρ ά
μα και ελάττοσι τους βαρβάροις σφών ουσι προσπε
σών, τόν τε Φαρναπάτην και άλλους πολλούς εφό
65 νευσε και ) ούτω τήν τε Συρίαν εκλειφθείσαν υπό
L.382.τών Πάρθων, αμαχί, " πλήν των Αραδίων, παρέ
λαβε, και μετά τούτο την Παλαιστίνην, """ Αντίγο
νον τον βασιλεύοντα αυτής εκφοβήσας, ") κατέσχεν από
νως, και ο μεν ταύτά τε διήγε, και χρήματα πολ
7ο λά μεν παρά των άλλων ώς εκάστων, πολλά δε και
παρά τού Αντιγόνου, "" τού τε Αντιόχου, και
*** Μάλχου του Ναβαταίου, ότι τώ Πακόρω συνή
ραντο , εσέπραξε και αυτός μεν ουδέν επ' αυτούς
παρά της βουλής, """ άτε ουκ αυτοκράτωρ ών, αλλ'
75 ετέρω υποστρατηγών, εύρετο ο δε Αντώνιος ε) επαίνους
L. Β. τε και ιερομηνίας έλαβεν οί γε μήν Αράδιοι, δείσαν
τες, μή και δίκην ών ες τον Αντώνιον ετετολμήκεσαν υπό
σχωσιν, εκείνω μεν, καίτοι χρόνον υπ' αυτού πολιορκη
θέντες, ") ου προσεχώρησαν, ύστερον δε "" υπ' άλλων
8ο μόλις ποτε εάλωσαν κατά δε τον αυτόν τούτον χρόνον ε

ccc) εκομίσατο] ανεκομίσατο, τεςuperαυίt, R.

d) Πουπήδιον) Sic recte Vales. comiicit legendum, pro vul
gato Ουπήδιον, quod est etiam in Ρeir et Μed. a. b. Sed
Cod. Μed. a. [curn Ven ] post sequens δε, addit δή.
dd) δή τινα τοσαύτην] τοσαύτην δή τινα Μed. a. b. nisi quod
1mic dat τίνα. St.
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 647

iur?
41. HisPopedium
constituit: ita gestis, autem
Ventidius Ciliciam
Silonem cumrecepit, ac A.U.C.
equitibus ?'5-
I. ad Amanum praemisit. Amanus mons est im con
Hg — finio Ciliciae et Syriae, tantaeque sunt in eius trans
p* itu angustiae, ut quomdam portae fuerint in iis cum
* castello exstructae, a quibus etiam loco momem hae
sit. Eum tamen locum Silo obtinere mon valuit:
quinimo a Pharmapate, Pacori legato, qui eum trans
itum custodiebat, in summum discrimen coniectus
periisset, nisi forte fortuna Ventidius pugnantibus
g* superveniens, suos conservasset. Is Parthos et inopi
mantes, et numero sibi impares, adortus, Pharmapate

; cum multis aliis caeso, Syriam a Parthis relictam,

iam citra praelium reccpit, Arado tantum excepta:
ac deinde Palaestimam etiam, Antigono eius rege per
terrefacto, mullo megotio occupavit. Quibus perfe
ctis, pecuniam multam a singulis aliis, multam vero
im primis ab Antigono, Antiochoque et Malcho Na
bataeo Ventidius exegit, quod ii Pacorum auxilio iu
vissent. Haec ob facta mullum ei a senatu praemium
datum est, quia non imperator ipse, sed alienis au
spiciis rem gessissent: Antonius autem laudatus, sup
plicationesque eius nomine decretae sunt. Aradii
;
$
vero metuentes, me eorum, quae contra Antonium
ausi fuerant, poemas dare cogerentur, Ventidio se
1 nom dediderunt, quamquam aliquamdiu ab eo oppu
- gnati: ac vix tandem postea temporis ab aliis ex
. pugnati sunt. Eodem tempore etiam inter lllyrios,

e) φαqvartgrov] Sic HS. et L. ex emendatione Xyl. pro φαα

vari&tov, quod hic et deinceps est apud RS. et in V. a. [Med.
a. b.]
f) o3ro] Vera ememdatio Xyl. pro οδre apud RS. Illud com
firmat Z. | [Paulo ante Med. a. Φqαναπάτην.]
ff) xat£oysv dxóvog] drzóvog war£gys Med. a. Vem. St.
g) ἐπαίνους τε] και ἐπαίνονs, Med. a. b. Panlo post in
Med. b. est ἐτολμηκεσαν. corrupte. St.
h) où rrgogeyojgnow] Sic HS. et L. ex emendatione Xyl. où
emim omiserat F\S.
 648 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε Ρ Ο Μ Α Ν ΑΕ

γένετο μεν και ) εν Ιλλυριούς " τοις Παρθινούς κίνησις

και αυτήν "9" ο ") Πωλίων μάχαις έπαυσεν.
R.558. Εγένετο δε και *97 εν Ιβηρία , ") Κερητανών
και αυτούς "9" ο Καλουίνος κατεστρέψατο , προκατ
85 ορθώσας τέ τι και προδυστυχήσας διά του υπο
L. C. στρατήγου , λοχισθέντος τε υπό των βαρβάρων και
εγκαταλειφθέντος υπό των στρατιωτών και ου
πρότερόν γε επεχείρησε τους πολεμίοις , πριν
εκείνους τιμωρήσασθαι. συγκαλέσας γαρ αυτους
90 ώς και επ' άλλο τι, τώ λοιπώ στρατώ περιέσχε
και δύο τε εκατονταρχίας *o" εδεκάτευσε, και
εκατοντάρχους συχνούς, άλλους τε **" και τον εν
τώ πρώτω πίλω καλουμένω στρατευόμενον, έκό
λασε. ταύτα δε ποιήσας , " ώστε και όνομα
95 κατά τον Κράσσον τον Μάρκον επί τή του στρατού
δικαιώσει λαβείν, πρός τε τους εναντίους ώρμη
L. D. σε , και ου χαλεπώς αυτούς κατειργάσατο. τυ
χών τε "" των επινικίων, καίτοι της Ιβηρίας
τώ Καίσαρι προστεταγμένης , (πρός γαρ τάς
των κρατούντων βουλήσεις , και αι τιμαί τοις
1 υποστρατηγούσι σφίσιν εγίγνοντο) "τό, τε χρυ
σίον το παρά των πόλεων ες αυτά ειωθός δίδο
σθαι, εκ μόνων τών Ιβηρικών έλαβε, και απ'
αυτού το ") μέν τι ες την εορτήν ανάλωσε, το δε
5 δή, πλείονες το βασίλειον κατακαυθεν γαρ
αυτό ανωκοδόμησε και καθιέρωσεν, άλλοις τέ τι
σι λαμπρώς κοσμήσας , και εικόσιν άς παρά
L. Ε. του Καίσαρος , ώς και αποδώσων, ήτήσατο.
και αυτάς απαιτηθείς ύστερον ουκ απέδωκεν, ευ

i) εν Ιλλυριοίς] Οlim legebatur Ενιαυρίοις, φuod varie ten

tarunt viri docti. Επιδαυρίοις, Χ. ενιαύσιος, Ρalmer. Επιδα
μνίοις, F. not. 2o5. Μιιlto probabilior νisa est Ηeringae in
Οbservatt. crit. c. 2. p. 2ο. coniectura. Ηic enim ΕΝΙΑ ΤΡΙΟΙΣ
ex ΕΝΙΛΥΡΙΟΙΣ depravatum censet, guod vocabulum in duo
separandum sit, ut prodeat εν Ιλλυριούς Ρarthini enim a Ρto
lemaeo quidem Μacedoniae tribuuntur, sed populus Ιllyricus
fuerunt, auctoribus Αpollodoro apud Stephanum Βyzantinum in
ν. Πάρθος, et Αppiano Πlyr, c. 2. p. 757. . Quin ipse Dio
p. 176. Β. habet Ιλλυριών των Παρθινών. ubί ν. not. Quae
cum ita sint , cumque etiaun Re. in indice Latino et in Αdden
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 649

quae Parthinorum civitas est, tumultum coortum A.U.C.

Pollio, factis aliquot praeliis, compescuit. 715.
42. Ceretani quoque in Hispania rebellionem fe
cerunt, eosque Domitius Calvinus subegit : quum am
tea legatus eius rem et bene gessisset contra eos, et
infeliciter, a barbaris quippe insidiis circumventus,
et a militibus desertus. itaque Domitius hostem,
non nisi sumpto prius de militibus supplicio, aggres
surus; convocatis, quasi aliam ob causam, sontibus,
reliquum eis exercitum circumfudit, ac e duabus cem
turiis decimum quemque ad supplicium sorte delegit,
exemplo in centuriones etiam complures, maxime
eum qui primi pili fuerat, statuto. His actis, cum
et a punito sic exercitu, perinde ut M. Crassus, co
gnomen adeptus esset, in hostem duxit, eumque
haud difficulter debellavit. Triumphus igitur ei con
cessus, quamvis Hispania Caesaris imperio subesset.
Nam honores legatis tribui solebant ex sententia eo
rum, (qui summam imperii temerent. Aurum autem,
quod in triumphum conferri ab urbibus solet, a so—
lis Hispaniae civitatibus accepit: atque eius aliquam
partem in triumphi apparatum insumpsit, maiorem
vero in Regiam reficiendam. Eam enim incendio ab
sumptam instauravit, ac dedicavit, cum aliis rebus
splendide ornatam, tum imaginibus, quas a Caesare,
quasi redditurus, petierat, nec reddiderat tamen,
quum deinde reposcerentur, facete eluso Caesare.

dis &v 'I1vgtovg legendum iudicaverit, sine dubitatione rescripsi

&v 'IAλvquois. Literarum A et A confusio satis est nota. Re.
eius exempla duo esse ait infra p. 743. B. n. 39. Fabricii tamen
correctio egregie probatur Thorfieckio in commentatione de q.
Asinii Pollionis yita p. 31. Paulo ante in Med. b. est τόν. αὐ
τ6ν τούτον. quod recepi, pro cjtòv τούτον. Ex Med. a. inde
ab his verbis, ad p. 383. E. yooglg 8è tôv N£govcz, nihil notari
potuit, quia ob rescissam unám chartam lacuna est. St.
k) IIo1lov] IIo11iov, X. Mox, post μάχαις, deesse vuoi xQα
τήσας putat Reiskius. St.
]) Kegnrdvtov] vide F. Sed scripsi Kegntavejv. St. Statim
pro Kaìovivos, Kalovjvos est [in Med. a. b. et] apud RS.
11) μ£ν τι] μέν τοι Med. b. St.
 650 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙ ΑΕ R. Ο Μ ΑΝΑΕ

1ο τραπελία χρησάμενος, ως γαρ ουκ έχων ικανούς

υπηρέτας , πέμψον τινάς , έφη, και άρον
") αυτάς, και ούτως εκείνος οκνήσας την ιεροσυλίαν,
ανακείσθαι σφάς είασε ταύτα μεν ουν εν τω
14 χρόνω τούτω εγένετο.
Η.559. Επί δ' Αππίου τε Κλαυδίου και Γαίου Νωρβα
et νού υπάτων, οίς πρώτοις " δύο εκατέροις ταμιείαι
Ε,883 συνεγένοντο, τό, τε πλήθος προς τους τελώνας βα
ρύτατα σφίσιν έγκειμένους ") εστασίασε, και αυτούς
τε εκείνοις και **" τους υπηρέταις τους τε στρατιώταις
20 τοις συνεσπράσσουσι σφίσι τα χρήματα , ες χείρας
ήεσαν και **" στρατηγοί επτά και εξήκοντα άλλοι
επ' άλλοις αποδειχθέντες ήρξαν, ταμιεύσαι τέ τις
εν παισιν αιρεθείς , έπειτα της ύστεραίας ες εφήβους
εσήλθε, και έτερος ες το βουλευτικόν έσγραφείς μο
25 νομαχήσαι ηθέλησε και εκείνος γε εκωλύθη τούτο
L. Β. ποιήσαι, και προσαπηγορεύθη **" μήτε ") βουλευτήν
μονομαχείν, **" μήτε δούλον ραβδουχεϊν, **" μήτε
τάς καύσεις των νεκρών εντός πεντεκαίδεκα από της
πόλεως σταδίων γίγνεσθαι, πολλά μεν δή και προ εκεί
8ο νου του χρόνου τερατώδη συνηνέχθη, (άλλα τε γαρ,
και "") ότι **" έλαιόν τι παρά τω Τιβέριδι ανέβλυσε)
πολλά δε και τότε. *" ή τε γάρ σκηνή ή του Ρω
μύλου εξ ιερουργίας τινός, ήν οι ποντίφικες εν αυτή
επεποιήκεσαν, εκαύθη και *** Αρετής άγαλμα
L. C. **" πρόπυλών τινων") έστώς, έπεσεν επι στόμα. ***κά.
86 τοχοί τέ τινες εκ τής των θεών μητρός γενόμενοι, ορ
γίζεσθαι σφίσι την θεάν έλεγον και ανεγνώσθη μεν
επί τούτω "**τά Σιβύλλεια έπη ώς δε και εκεί,
νων ") ταυτά τε ειπόντων, και το άγαλμα *** επί
40 τε την θάλασσαν καταχθήναι, και τώ ύδατι αυτής
καθαρθήναι προσταξάντων, ή θεός **7 πλείστόν τε όσον
από της γής ες τον βυθόν εχώρησε, και εν αυτώ
ενεχρόνισε, και μόλις οψέποτε ανεκομίσθη, φόβος

1ll) αυτάς] αυτούς Coisl. Paulo ante in Μed. b. est ευτρα

πελεία.. St.
m) εστασίασε) Sic scribere docuit Χ. pro εστίασε, φuod est
apud RS. Poterat etiam proνocare ad Ζ. ubi pariter εστασίασε,
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 651

Nam perinde ac si ipse famulorum non haberet co- A. U.c.

piam : Mitte, inquit Caesari, qui eas auferant. Cae- 715.
sar autem locum sacrum despoliare veritus, eas reli
quit, Haec eo tempore gesta sunt.
43. Appio Claudio, C. Norbano consulibus, qui A.U.C.
primi binos. singuli quaestores habuerunt, plebs sedi- 75.
tionem contra publicamos, qui eam gravissime urge- Claudio
bant, movit; ita ut cum iis, ac ministris militibus-nî.
que, quos ii secum in exigenda pecunia habebant, coss.
manus conseruerint. Eodem anno sexaginta septem
praetores fuerunt, alii subinde in aliorum locum sub
rogati. Quidam puer quaestor factus, postridie viri
]em togam sumpsit : alius in senatum adscriptus, gla
diatoris loco dimicare voluit. Sed is quidem hoc fa
cere prohibitus est: edictoque praeterea cautum fuit,
me quis senator dimicaret ludis gladiatoriis, neve
quis servus lictor esset, ac me mortui intra duo mil
lia passuum ab urbe cremarentur. Multa ante id
tempus evenerant prodigia, idque inter alia, quod
oleum apud Tiberim flumen, scaturierat: multa tunc
quoque visa sunt. Casa enim Romuli, igne sacri,

: quod in ea pontifices fecerant, correpta conflagravit.

Simulacrum Virtutis, quae ante portam quandam sta
bat, im faciem decidit: ac quidam furore matris de
um correpti, irasci populo divam dixerunt. Eius
: rei causa libri Sibyllini lecti sunt, qui quum eadem
dicerent, ipsumque simulacrum ad mare deportari,
et aqua maris lustrari iuberent: quam longissime a
terra im profundum mare progressa est dea, et ali
quamdiu ibi morata vix sero tandem rediit. Id pari
ter prodigium Itomanis metum haud exiguum iniecit,

n) ££] Ita RS. in motis, pro δονλεντην quod est in tex

tu. Facilem hanc emendationem receperumt, ut par erat, se
quentes,
mm) ότι a Med. b. et Ven. abest. St.
mnm) ἐστῶς èvértedev] ἐστὸς ἐπεσεν Med. b. συνέπεσεν mallet R.
Sed recepi ἐπεσεν. St.
o) ταῦτα, vulgo, [et in Med. b.] Scribe ταῦτά, eadem, L.
2 recte. Re. Paulo ante Vem. pro ἐλεyov habet ἐφασαν. St.
 652 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ Η ΟΜΑΝ ΑΕ

") αύ και εκ τούτου ου σμικρός τους Ρωμαίους έλα

L. D. βεν ουδ' ανεθάρσησαν, πριν φοίνικας τέσσαρας *" περί
46 τε τον νεών αυτής και εν τη αγορά αναφύναι, ταύτάτε
ούν τότε εγένετο, και *** ο Καίσαρ την Λιουίαν έγημεν.
R.560. Ην δε θυγάτηρ μεν Λιουίου Δρούσου, ός έντε
τους εκτεθείσιν εν τώ λευκώματι εγεγόνει, και εαυ
50 τόν μετά την "") εν Μακεδονία ήτταν κατεχρήσατο
γυνή δε του Νέρωνος, μεθ' ού συνδιέφυγεν, **9 ώσ
περ είρηται και έκύει γε εξ αυτού *** μήνα έκτον.
διστάζοντος ούν του Καίσαρος, και *** πυθομένου
των ποντιφίκων, εί οι όσιον **** εν γαστρί έχoυσαν
55 αυτήν αγαγέσθαι είη, απεκρίναντο ότι ***ει μεν εν αμ
φιβόλω το κύημα ήν, αναβληθήναι τον γάμον ε.
L. Ε. χρήν ομολογουμένου δε αυτού, ουδέν ") κωλύει ήδη
αυτόν γενέσθαι, τάχα μέν που και όντως εν τοις
πατρίοις τούτο εύρόντες, πάντως δ' άν, ει και μη
60 εύρον αυτό, είπόντες. *** εξέδωκε δε αυτήν αυτός
ο ανήρ, ώσπερ τις πατήρ, και τι και τοιούτον εν
τη εστιάσει σφών συνηνέχθη *** παιδίον τι των
ψιθύρων, οία αι γυναίκες γυμνά ώς πλήθει αθύ.
L.384.ρουσαι τρέφουσιν, ) ιδόν χωρίς μεν την Λιουίαν με
65 τα του Καίσαρος, χωρίς δε τον Νέρωνα μεθ' ετέ
ρου τινός κατακείμενον, προσήλθε τε αυτή, και
έφη, """ τι ποιείς ενταύθα, κυρία, ο γάρ ανήρ
σου (δείξας αυτόν) εκεί κατάκειται, ταύτα μεν
ούν ούτως επράχθη. ") συνοικούσα δε ήδη ή γυνή τό
7ο Καίσαρι, τίκτει Κλαύδιον Δρούσον Νέρωνα, και αυτόν
ο Καίσαρ ) και ανείλετο, και τώ πατρί έπεμψεν αυτό
τούτο ες τα υπομνήματα εγγράψας, ότι Καίσαρ το γεν
νηθέν Λιουία τή εαυτού γυναικι παιδίον Νέρωνιτώ πα
τρί απέδωκε και εκείνος **7 τελευτων ") ου πολλώ
L. Β. ύστερον, επίτροπον και τούτω και τώ Τιβερίω αυτόν τον
76 Καίσαρα κατέλιπεν ο δ' ουν όμιλος άλλα τε επί τού
τω πολλά διεθρύλλει, και *** τους ευτυχούσι τρίμηνα

p) αυ] ούν, L. marg, bene, St.

pp) εν], εν τή, Ven. St. -

q) κωλύει] κωλύειν, L. marg. Recte se habet καλύει, et sic

etiam Ζ.
 LIBER XLVIII, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 653

meque ante animum. receperunt, quam palmae qua- A. U.c.

tuor circa , delubrum eius deae, ac in foro, ematae 716.
sunt. Eodem tempore Caesar Liviam duxit.
44. Filia haec erat Livii Drusi, qui ex proscri
ptis unus, se ipsum, post adversam in Macedonia
pugnam, vita exuerat; coniux vero Neronis, cum quo,
sicuti supra ostensum est, aufugerat, ac tum , forte
sextum, iam mensem ex eo gravida uterum gerebat.
Ambigenti , autem Caesari, ac • sciscitanti a pontifici
bus, fasne sibi esset eam praegnantem ducere: re
sponsum est, si an concepisset 'mulier, dubitaretur,
opus esse, ut muptiae differrentur; quia vero de eo
comstaret, nihil impedire, quin statim fierent. For
tasse id in iure a maioribus tradito vere invenerant : sed
profecto ita responsuri erant, ut maxime non invenis
sent. Despondit autem Liviam ipse maritus, dicta dote
patris loco. In convivio forte puellus quidam, quales
garrulitate amabiles, matronae nudos delectationis causa
plerumque alere solent, quum diverso loco Liviam cum .
Caesare, diverso autem Neronem cum alio. quodam
accumbentem videret, accedens ad Liviam ; ,,Quid
hic, inquit, agis, domina ? maritus tuus ** (monstra
bat Neronem) ,,isthic accumbit.** Livia cum Caesare
iam agens, Claudium Drusum Neronem peperit: eum- :
que Caesar tollens, patri suo misit, ac id ipsum in
sua commentaria sic inscripsit: Caesar filiolum, quem
sua coniunx Livia peperit, Neroni patri reddidit. Is
Nero aliquanto post moriens, Caesarem tutorem huic
suo filio, et Tiberio, reliquit. De hac re vulgo
multa dicta ferebantur, idque etiam, fortunatis tri
r) t86v] neutro genere, ut legitur etiam ap. Xiph. mom tòóv,
ut vulgo, [et in Med. b.] Monuit et L.
s) συνοικοῦσα δè, vulgo, [et Med. b.] συνοικοῦσα δέ άδn,
Xiph. et Z. rectius iudice L. I Confirmat Med. a.
i) xal addidi ex Med. a. [Paulo post Med. a. pro Négaovu dat
Négaovo;.]
vi) oj ?το115 {JotsQov] Ita HS. et L. ex emendatione Xyl. seu
potius auctoritate Xiph. Nam où deest in edit. RS. V. a. [Med.
â. b.] et Z. Et sane quartus iam agebatur tunc annus. vide F.
[Sed post èxeivos in Med. a. b. Wem. additur vs. Postea διε
ôqv1s, Med. a.]
 654 Γ) Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

παιδία γεννάσθαι έλεγεν ώστε και ες παροιμίαν το έπος

*) χωρήσαι, εν μέν δή τη πόλει ταύτα εγίγνετο.
80 "Υπό δε τον αυτόν τούτον χρόνον **" ο Βογούας
ο Μαύρος ες την Ιβηρίαν, είτ' ουν κατ' εντολήν
R.561. του Αντωνίου , είτε και αφ' εαυτού γνώμης πλεύ
σας, πολλά μεν έλυμήνατο, πολλά δε και αντέπα
L. C. θε. καν τούτω τών οίκοι **" των περί ") την Τίγγιν
85 επαναστάντων αυτώ, της τε Ιβηρίας εξέστη, και την
οικείαν ουκ έκομίσατο. oί τε γάρ τα του Καίσα
ρος εν τη Ιβηρία πράσσοντες, και ο Βόκχος προσγενό
μενος σφίσι, κρείττους ") αυτού εγένοντο και εκείνος
μεν προς τον Αντώνιον απήλθεν ο δε δή Βόκχος την
90 βασιλείαν αυτού αυτίκα ") τε κατέσχε, και μετά τού
το και παρά του Καίσαρος εβεβαιώσατο τοίς τε Τιγγι
τανούς πολιτεία εδόθη εν δε τούτω, και έτι πρότερον,
και ο Σέξστος ό, τε Καίσαρ επολέμησαν, οία γαρ ουκ
εθελονται, ουδε εκ προαιρέσεως, αλλά *** αναγκαστοί
L. D. την ομολογίαν πεποιημένοι, χρόνον ουδένα αυτή (ως ει
96 πείν) ενέμειναν, αλλ' ευθύς τάς σπονδάς λύσαντες διη
νέχθησαν, έμελλον μεν γάρ που και άλλως, ει και
μηδεμίαν σκηψιν εύρoν, πολεμήσειν αιτίαι δ' ουν αίδε
αυτούς εγένοντο. ο Μηνάς εν τη Σαρδοί και τότε έτι
*** καθάπερ τις στρατηγός ών, ύπωπτεύθη τε υπό του
1 Σέξστου, διά τήν τού *** Ελένoυ άφεσιν, και ότι και
τω Καίσαρι εκεκοινολόγητο και πη και υπό των ομοίων
φθόνω της δυναστείας διεβλήθη, κακ τούτου μεταπεμ
φθείς υφ’ αυτού, πρόφασιν όπως περί τε του σίτου και
L. Ε. περί των χρημάτων ών διωκήκει απολογήσηται, ουχ
6 υπήκουσεν αλλά τους ") μεν εις τούτο πεμφθέντας
συλλαβών απέκτεινε, προς δε τον Καίσαρα προκηρυκευ
σάμενος, τήν τε νήσον αυτό και το ναυτικόν, τό, τε
άλλο στράτευμα, και εαυτόν παρέδωκε και αυτόν ε

x), προχωρήσαι]χωρήσαι, Χiph. guod praefero. Re, quare

edidi. St.
y) την "Ιττιν, νulgo [et Μed. h.] την Τίγγιν, Χ. [probantibus
Wa. Pe, et ex parte F.] Ρotius τον Τίγγιν scribendum, et pro
sequenti επαναστάντων αυτώ, reponendum απαναστάντων αυτού,
L. Recte, Χ. ut puto, L. pessime , φuanquam"Ιττιν, defendit F.
Γίττιν, V. a. et Μed. a. cuius municipii meminit Itinerar. Αntonini
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 655

ę mestres quoque nasci liberos: quod deinde in prover- A.U.C.

bium abiit. Haec Romae acta. 716.
|:ae 45. Sub idem tempus Bogud, Mauritaniae rex, im
=* Hispaniam, sive Antonii iussu, sive suapte volun
5 -- tate, navigavit; eique et dedit multum mali, et vi
*< cissim accepit. Interim deficientibus ab eo domi
, £* Tingitanis, ex Hispania recessit, meque suum regnum
£t recepit. Quippe qui- im- Hispania Caesari favebant, a
í. Boccho, adiuti, Bogudem vicerunt. » Ita Bogud , qui
:;* dem ad Antonium se contulit, Bocchus vero regnum
jà eius statim occupavit, idque a Caesare ei confirma
s;** tum , ac Tingitamis ius civitatis datum est. Hoc ipso
a: 1 tempore, ac paulo superius, bellum inter Caesarem
** et Sextum Pompeium exortum est. Quia emim non
:g? sponte sua aut lubentes, sed coacti pacem iniverant,
e haud diu eius conditiones servavere, sed statim iis
sa meglectis ad dissidium redierunt. Haud dubie bel
i• Dum moturi erant, etiamsi praetextum eius mullum
ía invenissent; interim causae ipsis belli hae fuerunt.
: 3* Menas, quum adhuc in Sardinia praetoris loco esset,
'ā in suspicionem Pompeio venerat propterea, quod He
g. lemum dimisisset, ac cum Caesare colloquutus fuisset.
: Huc accedebant eiusdem loci hominum, qui eius po
:? tentiae invidebant, calumniae. Is igitur evocatus a
:£ Pompeio, quasi de administratione frumenti ac pecu
*; miae sibi rationes redditurus, dicto non tantum au
-; diens non fuit; sed et missos postea ad se compre
e; hendit mecavitque, praemissisque ad Caesarem, qui
ta, de pace agerent, se et insulam, cum classe' et exer
*.
u*;s
citu, ei tradidit. Caesar Memam libentissime accepit,
• •* e.

* '. p.6o. et518. Sed illud remotius a Mauritania, quippe in Syrtica re

, a? gione, seu Tripolitama. Forte Tirrw corruptum ex Tiyyiv. * Vide
tur enim utique id ipse Dio confirmare, mox Tingitanis ab Au
gusto civitatis ius datum scribens, nempe in praemium defe
ctionis.
z) aùroù] aijrol, V. a. male.
a) re, ex Med. a. Re. Mox Tiyyvravots pro Tiyyvrdvovg scri
- psi, rursus perispnmemom e paroxytono faciens, ut p. 382. B. St.
ä% b) μάν εἰς τοῦro] μετὰ τοῦτο, Med. a. minus bene.TRe. Nec
'ge. melius deinde πρόs te, pro πρὸς δέ. St.
 656 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ. Η ΟΜ Α Ν ΑΕ

10 κείνος ασμένως ιδών, επειδή και τον Σέξστον τούς τε αυ

τομολούντας *** παρά τα συγκείμενα υποδέχεσθαι,
και ναυπηγίαν τριηρών ποιείσθαι, έντε τη Ιταλία φρου
L.385.ρας έχειν έλεγεν, ούτε εξέδωκεν εξαιτηθέντα, και προσ
έτι και **" εν τιμή μεγάλη ήγαγε **" δακτυλίοις "* τε
15 χρυσούς εκόσμησε, και **7 ες τό των ιππέων τέλος εσ
R.562.έγραψε, το δε δή των δακτυλίων τοιόνδε εστίν ουδενί
των πάλαι Ρωμαίων, ουχ ότι τών δουλευσάντων ποτέ,
αλλ' ουδε των εν ελευθέρω γένει τραφέντων, δακτυλίοις
χρυσούς, πλην των τε βουλευτών και των ιππέων, χρή
20 σθαι, ώσπερ είρηται μοι, εξήν, και διά τούτο τοίς εξε
λευθέροις, οίς αν ο το κράτος έχων εθελήση, καίτοι και
L. Β. άλλως χρυσοφορούσιν, όμως εν τιμής μέρει, ώς και
βελτίοσιν ή κατά απελευθερίαν, ιππεύειν τε δυναμένοις,
δίδονται τούτο μεν δή τοιούτόν έστιν,
25 "Ο δε δή Σέξστος ταύτά τε τό Καίσαρι εγκα
λών , και ότι **" ή Αχαία εκεκάκωτο , και
ούτε αυτό ούτε τους κατελθούσι **" τα ομολογηθέν
τα "") εγίγνετο, έπεμψε **9 Μενεκράτην ες την
"Ιταλίαν, εξελεύθερον και αυτόν εαυτού όντα,
8ο και δι' εκείνου άλλα τε της Καμπανίας *** και
") Ουόλτουρνον επόρθησεν ο ουν Καίσαρ μαθών
L. C. τούτο, τά τε γραμματεία τα της ") συμβάσεως
ανείλετο *** παρά των αειπαρθένων, και τον
Αντώνιον τόν τε Λέπιδον μετεπέμψατο, και αυ
85 τό Λέπιδος μεν ουκ ευθύς υπήκουσεν Αντώνιος
δε ήλθε μεν ες το Βρεντέσιον, (εν γάρ τη Ελλάδι
") ών ετύγχανεν έτι) πριν δε ή συμμίξαι τω Καίσα
ρι εν Τυρσηνία όντι , δείσας , ότι *** λύκος ές
τε το ") στρατήγιον αυτού εσήλθε, και στρατιώτας
4ο έφθειρεν, ες την Ελλάδα αύθις , πρόφασιν
*** τά των Πάρθων ως κατεπείγοντα ) ποιησάμε.
νος , ανέπλευσε προς ουν τούτο ο Καίσαρ,
L. D. ει και ταμάλιστα εγκαταλελείφθαι υπ' αυτού,

Β *) τε] Ρost τε videtur γαρ deesse. R.

lob) εγίγνετο] εγίνετο Coisl. εγένετο editiones Χiphilini. St.
c) Ουόλτουρνον] Sic Μed. a. quod Dionis scriptioni conve
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 657

(mam Sextum quoque, meglectis pacis comditionibus, A. U.c.

fugitivos recipere, triremes struere, castella in Italia 7*6.
obtinere dicebat) neque dedidit. Pompeio postulanti,
et magno insuper in honore habuit, ammulisque au
reis decoravit, et in equestrem ordinem adscripsit.
. IDe annulis res ita habet. Apud antiquos Romanos
& non modo liberto, sed me ingenuo quidem ulli, au
**
reo ammulo (sicuti supra ostendi) licebat uti, nisi se
ù mator esset, aut equestris ordinis. Proinde is, qui
summae rerum praeest, libertis, quibus voluerit, etsi
aurum alioquin ii gestent , tamen honoris causa, ut
qui libertis praestantiores sint, ad equestris ordinis
' facultatem, annulorum aureorum usum largitur.
46. Sextus Pompeius mon hoc modo nomine Cae
sarem accusans, sed propter Achaiam quoque vexa
tam, ac non repraesentatas vel sibi, vel iis, qui re
stituti erant, promissiones, Menecratem, libertum
hunc quoque suum, in Italiam misit; eiusque opera
cum alia Campaniae oppida, tum Vulturnum vasta
vit. Hoc cognito Caesar, pactorum instrumentum a
Vestalibus repetiit, Antonium ac Lepidum arcessivit :
quorum hic quidem non statim paruit, Antonius au
tem, quum Brundusinm usque accessisset ex Graecia,
in qua adhuc morabatur, antequam ad Caesarem in
Hetruria versantem perveniret, territus prodigio,
quod lupus in praetorium suum intrasset, et milites
aliquot laniasset, specie Parthici belli urgentis usus,
in Graeciam revectus est. Caesar etsi omnino ideo
existimabat desertum se ab Antonio esse, ut solus
bellum hoc sustinendum haberet, tamen iram palam
non prae se tulit. Pompeius vero et rumores vulga
g'
ά nientius visum, quam vulgatum Bölrovvvov, [quod etiam Med. b.
habet.]
d) dvaßágs;os] avußißágsos ; V. a. minus bene.
* dd) ôù êrúyyάνεν ἐri] £tu öv £tvyyavs Med. a. b. Ven. St.
e) orgotrjyvov] Sic scripsi ex Z. pro στqατηyuxóv. Ad sequens
orgotuojtas, addi vult τινέs, Od.
j) rounoûusvos] ποιησόμεvos, V. a., Med. a. perperam. Re.
Sequens verbum in Med. a. scribitur civênîevoev, St.
g* IDionis Rom. Hist. Tom. II. T t
 658 Γ Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

όπως μόνος τώ πολέμω συσχεθή, ενόμιζεν, αλλ'

45 ούτι γε και φανερώς ωργίζετο, ο δε δή Σέξστος
") έθρύλλει τε ώς μη δικαιούντος του Αντωνίου αυτόν,
και προθυμότερον των προκειμένων είχετο, και τέ
λoς τή τε Ιταλία επέπλει, και αποβάσεις ποιού
μενος, πολλά μεν εκάκου, πολλά δε και αντέπα
5ο σχε. καν τούτω ναυμαχία """ προς Κύμη του τε
Μενεκράτους και ") του Καλουϊσίου Σαβίνου γίγνεται
και εν αυτή νήες μεν πλείους του Καίσαρος , άτε
προς θαλασσουργούς αντικαθισταμένου, απώλοντο'
L. Ε. ο δε δη Μενεκράτης, τώ Μηνά συμπεσών εκ φιλο
55 νεικίας, και φθαρείς, αντίρροπoν την συμφοράντ 5
Σέξστω παρέσχε και διά τούτο ούτε εκείνος προσ
εποιήσατό τι της νίκης , και ο Καίσαρ παρεμυθείτo
εαυτόν της ήττης,
Και (έτυχε γαρ εν τώ Ρηγίω τον χρόνον τούτον ών)
60 δείσαντες οι Σέξστειοι μή και ες την Σικελίαν περαιωθή,
ε) και τι και πρός τόν του Μενεκράτους θάνατον αθυμή
σαντες, απήραν εκ της Κύμης, ο ουν Σαβίνος επιδιώ
L.386.κων αυτούς, **" μέχρι μεν Σκυλλαίου του της Ιταλίας
ακρωτηρίου απόνως ήλθε περιβαλόντι δ' αυτό εκείνο,
R.563.άνεμος μέγας προσπεσών, πολλάς των νεών τάς μεν
66 *" προς την άκραν προσήραξε, τάς δε και μετεώρους
κατέδυσε, πάσας δε τας λοιπάς διεσκέδασε πυθόμε
νος ουν τούτο ο Σέξστος, έπεμψεν επ' αυτάς το ναυτι
κόν, " Απολλωφάνει προστάξας, και ός εύρων τον
7ο Καίσαρα ταύτη που παραπλέοντα, ίνα μετά του Σαβί
νου ες την Σικελίαν διαβάλη, επ' αυτόν εε) ήξε κακ τού
L. Β. του εκείνος τάς τε ναύς συνορμίσας, και τους οπλίτας
επ' αυτών παρατάξας, το μεν πρώτον πάνυ γενναίως αυ
τον απεκρούσατο. αί τε γάρ νήες αντίπρωροι τεταγμέ
75 ναι, ουδεμίαν οι ασφαλή εμβολήν ποιήσασθαι επέτρε
πον, αλλ' οία και παχύτερα και υψηλότεραι ούσαι,
πλείον τους πλησιάσαντας έβλαπτον, και οι οπλίται ες
χείρας σφίσιν ιόντες, πολύ κρείττους εγίγνοντο, έπει

ft) έθρύλλει] έθρύλει Μed. a. b. St.

fff) του a Μed. a. b. abest, Ιn Μed. b. legitur Σαβίου. St.
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 659

vit, bellum illud ab Antonio non probari: et maiori A. U.c.

etiam comatu in rem propositam incubuit, ac tandem 7*6.
ad Italiam quoque adnavigavit, ingressusque in con
timentem damna multa adversariis inflixit, multa ipse
recepit. Eodem tempore navale proelium apud Cu
mas inter Menecratem et Calvisium Sabinum com
missum est. In eo etsi a parte Caesaris maves plures
amissae fuerant, quod ei cum hominibus mare sem
per exercentibus res esset ; tamen Menecrates cum
Mena, quem maxime ex aemulatione oderat, congres
sus atque interfectus, parem calamitatem Pompeii ef
fecit, ita ut neque hic victoriam sibi vindicaret, et
Caesar cladis suae solatium haberet.

47. Is tum Rhegii erat : itaque Pompeiani, et morte

Memecratis monnihil perculsi, et veriti, me Caesar in
Siciliam transfretaret, Cumis discesserunt. Sabinus
eos insecutus, usque ad Scyllaeum, Italiae promonto
rium, tuto pervenit: id vero dum circumveheretur,
ventus eum vehemens adortus, navium magnam par
tem promontorio allisit, alias in alto submersit, reli
quas omnes disiecit. Pompeius eo audito, Apollopha
nem in eas cum classe emisit : qui quum eo forte lo
co praeternavigantem cum Sabino Caesarem, consilio
traiiciendi in Siciliam , • offenderet, adversus eum se
convertit. Caesar, naves in ordine collocans, et ar
matos in ipsis milites disponens, primo hostes forti
ter omnino repulit. Quippe naves eius, proris ad
versus hostem directis, non concedebant, ut is tuto
impetum in eas facere posset; sed quum et crassiores
et celsiores essent, maius damnum accedentibus ho
stium navibus inferebant: atque milites legionarii

g) xal τι και] Ita V. a. et Med. a. formula plane Dionia.

Vulgo και simpliciter ponitur, quia scilicet facile librarius me
gligentior a priori xαι statim in alterum deflectere oculos po
tuit, omissis praecedentibus. Paulo ante 2££ovuov, editio RS.
[et cod. Med. [a. b.]
gg) j£*] fi$s Med. a. íés igitur rescripsi, quod iam W. vo
luit. St.
Tt 2 -
 660 Γ Ι Ο ΝΙS ΗΙSΤΟ RΙ ΑΕ Κ Ο Μ Α Ν Α.Ε.

τα δε του Απολλωφάνους, τους μεν τραυματίας, τούς

L. C. τε αεί πονουμένους, ες ετέρας ναύς επιτεταγμένας οι
81 μετεκβιβάζοντος εξ ανακρούσεως, άλλους δε ακραιφνείς
μεταλαμβάνοντος, και τούς τε πρόσπλους συνεχείς
ποιουμένου, και *" πυρφόροις βέλεσι χρωμένου,
ετράπετο, και προς την γην καταφυγών καθωρμίσατο.
85 και επειδή και ώς οι εναντίοι σφίσιν ενέκειντο, τάς τε
- αγκύρας τινές εξαίφνης απέκοψαν, και ες αυτούς
απροσδόκητοι αντεξώρμησαν και τούτό τε επέσχε,
μή πάσας τάς ναύς τον Απολλωφάνη τας μεν κατα
L. D. πρήσαι, τάς δ' αναδήσασθαι , και ότι νύξ τω έργω
9ο επεγένετο.
Τούτου δε τοιούτου συμβάντος, άνεμός τις τή ύστε
ραία εξαίσιος τότε Καίσαρι και τώ Σαβίνω """ καθ'
Σν ορμούσιν επιπεσών, σμικρόν το πρότερον πάθος αυ
των απέφηνε και το μεν του Σαβίνου ναυτικόν ήττον
95 επόνησεν, ο γάρ Μηνάς, άτε εκ πολλού θαλαττoυρ
γός ών, τόν τε χειμώνα προείδετο, και ες το πέλαγος
ευθύς τάς ναύς εεε) ανώρμισε, και αυτάς αγκύραις χαλα
ραίς, ίνα μη τα σχοινία τεινόμενα διαρραγή, διαλαβών,
L. Ε. προς αυτόν τον άνεμοναντήρεττε, και ούτως ούτε τι
σχοινίον έτεινε, και εν τω αυτώ αεί έμενε, πάν όσον υπό
1 του πνεύματος απεωθείτο, εκ της ειρεσίας ανακωχεύων.
οι δ' έτεροι, άτε τη προτεραία δεινώς ") τεταλαιπωρη
κότες , και τα θαλάττια μηδέπω ακριβώς ειδότες,
πρός τε την γην εγγύς ούσαν εξεβράσθησαν, και πολλάς
5 ναύς απέβαλον ή τε νύξ ώσπερ πρότερον ουκ ελάχιστα
αυτοίς εβεβοηθήκει , ούτω τότε ες τά μάλιστα έλυμή
νατο, ο γάρ άνεμος και δι' αυτής πολύς γενόμενος,
Ι.387.απερρήγνυτε απο τών αγκυρών τα σκάφη, και προς
τάς πέτρας εξεώθει και εκείνα τε ούτω διώλλυτο, και
10 οι ναύται οί τε επιβάται, μήτε προϊδείν τι υπό τού σκό
τους, μήτ' επακούσαι, ") διά τον θόρυβον, και διά
την ηχώ την εκ των ορών, άλλως τε και του πνεύματος
αντιπαταγούντος σφίσι, δυνάμενοι, μάτην προσαπώλ
.ggg) ανώρμισε) ανώρμησε Μed. a. b. Εx iisdem postea αν
τήρεττε, Ρro αντηρέτε, φuod etiam R. in αντήρεττε mutandum
viderat, recepi. St.
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 661

cum hoste manus conserentes, longe superiores fie- A. U.c.

bant. Sed quum Apollophanes se recipiens, saucios ?*°
ac fessos subinde in alias naves, ad hoc destinatas,
exponeret, aliosque integros pro iis reciperet, ac cre
bro naves ad hostem appelleret , igniferis etiam iacu
lis, uteretur: tandem Caesar pulsus ad terram confu
git, et naves in stationem subduxit. Quum etiam
num instarent hostes, quidam repente anchoris ab
scissis, obviam iis ex improviso provecti sunt. Quae
res pariter ac mox superveniens effecit, quo minus
omnes naves Apollophanes accenderet, aut - abdu
Ceret.

48. Postridie ventus infestus Caesarem ac Sabi

num, uno in loco stationem habentes, ita afflixit,
ut prius incommodum exiguum iam videretur: quam
quam Sabini quidem classis minus laesa est. Menas
enim rei maritimae longo usu peritus, quum tempe
statem praevidisset, naves in altum subduxit, ancho
risque laxioribus, ne fumes nimis tensi rumperentur,
fixit; eoque modo vento obviam ivit, ut neque fu
mes ulli intenderentur, et semper eodem in loco ipse
cum mavibus maneret, quippe naves in eum locum,
unde eas ventus propulisset, remigando reducens.
Reliqui vero, qui et pridie magnos labores pertulis
sent, neque nauticas artes satis tum callerent, ad ter
ram propinquam allisi, multas naves perdiderunt: ac
nox, quae praecedenti die haud minimo ipsis auxilio
fuerat, tum summum eis detrimentum attulit. Nam
ventus sub noctem validior factus, naves ab anchoris
revulsas in scopulos impulit, et cum ipsis mautae
etiam, ac classici milites, et quia tenebrae prospe
ctum omnem adimebag, et propter tumultum, ac
sonum a montibus redditum, ventumque obstrepen

h) retalauxoognwör£s] τεταλαιπωgnu£vou, V. b.
i) 8u& rdv òógvßov] ύπό τόν δόg, V. b. [Paulo ante Med. a.
xQoeuöeiv , pro axQoìòeiv.]
 662 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

Γί.564.λυντο. και διά τούτο ό, τε Καίσαρ της μεν Σικε

15 λίας απέγνω, της δ' ήπείρου της παραθαλασσίας φυλα
κήν αγαπητώς εποιήσατο και ο Σέξστος έτι και μάλ
L. Β. λον ήρθη, και *** του τε Ποσειδώνος υιός ") όντως επί
στευεν είναι, και *** στολήν κυανοειδή ενεδύσατο.
*** ίππους τε (και ώς γέ τινές φασι) και άνδρας ες τον
2ο πορθμόν ζώντας ενέβαλε και αυτός μεν την Ιταλίαν
ήγε και έφερεν, ες δε Λιβύην τον Απολλωφάνην έπεμ
ψε, και τούτον μεν ο Μηνάς επιδιώξας και καταλα
βών εκάκωσε. μεθισταμένων δε *** των περί την Σικε
λίαν νησιωτών προς τον Σέξστον, ο Καίσαρ *** τους Λι
25 παραίους προκατέλαβε, και έκ τε της νήσου εξανέστησε,
και ες Καμπανίαν εκόμισε, και εκεί εν Νεαπόλει κατοι
L, C, κείν, ") μέχρις ου άν πόλεμος ή, ήνάγκασε.
Καν τούτω πλοίά τε κατά πάσαν, ως ειπείν, την
"Ιταλίαν εναυπηγείτο και ερέτας τα μεν πρώτα παρά
8ο των φίλων, ώς και εκόντων διδόντων, έπειτα δε και
παρά των άλλων τών τε βουλευτών και των ιππέων, των
τε δημοτών των ευπόρων, δούλους συνέλεγεν, οπλίτας
τε κατελέγετο, και χρήματα παρά τε των ") πολι
τών, και παρά των συμμάχων, των τε υπηκόων, των
85 τε εν τη Ιταλία και των έξω πάντων, ήθροιζε. **) και τόν
L. D. γε ενιαυτόν τούτόν τε και τον ύστερον ές τε την ναυπηγίαν
των νεών, και ες την άθροισιν τήν τε άσκησιν των ερε,
των κατανάλωσεν, αυτός μεν εφορών και διατάττων ταύ
τά τε και τα άλλα τά τε εν τη Ιταλία και τα εν τη Γα
4ο λατία (κίνησις γάρ τις **) παρ' αυτούς εγένετο) *** τώ
ν
... σας,
δ' Αγρίππα ) τηνΓαλάτας
τους γαρ του ναυτικού
αυτόν παρασκευήν εγχειρί
τους νεωτερίσαντας

προσπολεμούμενον, ότε περ και """ τον Ρήνον δεύτε,

44 ρος δή Ρωμαίων επί πολέμω διέβη, μετεπέμψατο, και
L. Ε. τή τε δόσει των νικητηρίων ετίμησε, και ") εκπονήσαι

ii) όντως] όντος Μed. a. male. St.

iii) μέχρι) μέχρις Μed. a. b. guod recepi. St.
k) των πολιτικών) Ρotius των πολιτών, L... Αlias in singulari
το πολιτικόν, cίυε». Re. Quare πολιτών edidi. St.
kk) και τόν τε] και τόν γε, Ven. Μed. a. b. και τον μεν, R.
φui etiam pro και ύστερον legi vult και τον έτερον, (vei δεύτε
ρον.) Lenius Re, in Αddendis , modo τον ante ύστερον iubet
 LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 663

tem, exaudire nihil poterant, misere una perierunt. A.U.C.

Hac accepta clade Caesar, Siciliae potiundae spe ab- 7*°
iecta, contentus fuit continentis oram maritimam
tueri. Pompeius autem magis tum elatus animo, vere
Neptuni filium se credidit, vestemque caeruleam in
duit, et equos, ac (ut quidam referunt) viros etiam
vivos, in fretum coniecit. Italiam postea ipse diri
piens, Apollophanem in Africam misit, quem tamen
consecutus Memas, damno affecit. Caeterum incolis
earum, quae sunt circum Siciliam, insularum, ad
Pompeium deficientibus, Liparenses Caesar antevertit,
et ex insula in Campaniam translatos, Neapoli habi
tare usque ad finem belli coegit.

49. Interim per universam ferme Italiam maves

aedificabat, remiges primum ab amicis, tanquam ul
tro conferentibus, deinde a reliquis etiam senatori
bus, equitibusque, et plebeiis locupletibus servos col
ligebat, militum delectus agebat, pecuniam ab omni
bus civibus, sociis, subditisque, et intra et extra Ita
liam, contrahebat. Navibus parandis, et colligendis A.U.C.
exercendisque remigibus, totus is cum sequenti an- 737
mus est consumptus. Caesar vero haec, et reliquaA.ì,
omnia , quae et in Italia et in commota recens Gallia áí
fiebant, inspiciebat ; atque uti fierent, mandabat.: Ö§§.
Agrippae rei navalis apparandae negotio dato. Hunc
enim, qui tum contra Gallos seditiosos bellum gere
bat, eiusque causa secundus inter Itomanos Rhenum
transierat, Caesar evocatum, et triumphi honore af
fectum, classi fabricandae, exercendaeque praefecerat.
Triumphum quidem Agrippa, qui tunc cum L. Gallo

poni. Ego et ys et τὸν recepi. . [Xiphilinus hic δύο ἐνιαυτούς

habet, qùod cur HS. in £vudzvróv mutari voluerit, nulla erat
ratio. Re. in Addendis.] Panlo post xotavúαςs Med. a. St.
k *) τταρ' αὐτοῖς] και παρ' αὐτοῖς, R.
1) rrjv] additum ex Med. a. et Z. -

m) ἐκπονήσαι] Rectius, ni fallor, ἐκποιήσαι, L. Contradicit

coniecturae huic Xiph. et Z. Uterque §xivovjocru habet ; quod
verbum satis ad rem accommodatum est. Emimvero et pag.
seq. A. pro §§εποίησε, Xiphilinus §§επόνησε scribit.
 664 ΙΟΙΟΝ ΙS ΗΙSΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

εξασκήσαι τε το ναυτικόν εκέλευσε και ός (υπάτευε

δε μετά Λουκίου Γάλλου) τα μεν επινίκια ουκ
έπεμψεν, αισχρόν είναι νομίσας, του Καίσαρος κα
κώς πεπραγότος, γαυρωθήναι το δε δή ναυτικόν
5ο πάνυ προθύμως εξειργάσατο. εγίγνετο μεν ") γαρ
*" και εν πάση τη παραθαλασσίω Ιταλία τα σκάφη ,
ώς δ' **9 ουδείς αιγιαλός εγκαθορμίσασθαι αυτούς
R.565.ασφαλής ευρίσκετο, (αλίμενα γάρ έτι και τότε τα
L.388.πλείω τής ηπείρου ταύτης ήν) έργον μεγαλοπρεπές
55 και ") ενενόησε και εξεποίησεν ο εγω διά πλειό
νων εξηγησάμενος, εκείνό τε επιδείξω τώ λόγω, και
τάλλα τα κατ' αυτό νύν όντα.
Εν τη Κύμη τή Καμπανίδι """ χωρίον τι μετα
ξύ Μισηνού και Πουτεόλων μηνοειδές έστιν όρεσί
6ο τε γάρ σμικρούς και ψιλοίς, πλην βραχέων,
περιείληπται , και θάλασσαν τριπλήν κολπώδη
έχει. ή μεν γαρ έξω τε και προς ταϊς πόλεσίν
εστιν, ή δ' ολίγη διαφυή απ' αυτής διείργεται ,
L. Β. άλλη εν αυτό τό μυχώ λιμνώδης οράται και
65 καλείται αύτη μεν, Αουερνίς, ή δε μέση,
Λουκρηνίς, ή γαρ έξω του Τυρσηνικού ούσα,
") ες εκείνο και την επωνυμίαν τελεί εν ταύτη
δή τη θαλάσση τή εντός εκατέρας , στενούς τότε έσ
πλοις το διεϊργον την Λουκρηνίδα από του πελά
7ο γους επ' αμφότερα παρ' αυτήν την ήπειρον ο
Αγρίππας ") συντρήσας , λιμένας ναυλοχωτάτους
απέδειξεν εργαζομένων δ’ αυτών, εικών τις
υπέρ της Αουερνίδος (είτ' ουν της "7" Καλυψούς,
ή το χωρίον ανατιθέασιν, ες ό και τον Οδυσσέα
L. C. εσπλεύσαι λέγουσιν, είτε και ετέρας τινός ήρωί
76 της ουσα) *** ιδρώτος, ώσπερ τι σώμα ανθρώ
πινον , ανεπλήσθη και τούτο μεν όπη ποτέ
συμβαίνει, ουκ έχω ειπείν τα δ' άλλα όσα

n) γάρ] additum ex Μed. a. imo ex RS. et ΗS. Solus L. omi

Serat.

ο) ενενόησε] ενόησε, Μed. a. minus bene. Μox, pro εξεποί

ησεν, εξεπόνησεν, Χiph. Ηoc tamen loco minus concinne po
SituΙαι.
 LIBER XLVIII, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 665

consul erat, omisit, turpe iudicans, si re a Caesare A.U.C.

infeliciter gesta, ipse se efferret; contra omni studio ?'?•
in classem reficiendam incubuit. Proinde in universa
ora maritima Jtaliae maves exaedificatae sunt. Sed
quoniam littus mullum erat, quo tuto illae in statione
locari possent: (eo enim tempore pleraeque eius con
tinentis partes portum mullum habebant) opus prae
clarum et excogitavit Agrippa , et perfecit: quod ego
copiosius expositurus, mon ipsum modo, sed etiam
alia, quae nunc ibidem sunt, ostendam.
-

5o. Cumae urbs est Campaniae, ibique locus est

quidam in lunae formam curvatus, inter Misenum et
Puteolos. Is enim fere totus montibus parvis ac mu
dis circumdatur, habetque tres lacus sinuosos, quo
rum unum, qui extra, prope ipsas urbes est, Tyr
rhenum vocant, quod regionem Tyrrhenam alluit :
secundus, isque medius, exigua intercapedine a prio
re dirimitur, cui Lucrino momen est: tertius in ipso
recessu interiori, stagni in morem extat, Averni no
mime. Proinde Agrippa, in hoc lacu, ambobus aliis
interiecto, id interstitium, quo Lucrinus a mari di
rimitur, utrinque, duplici angusto aditu, propter
ipsam continentem, perfodit : effecitque portus na
vium stationi aptissimos. Quum id opus fieret, su
pra Avernum lacum simulacrum quoddam (sive id
Calypsus fuit, cui sacrum eum locum fecerant, qua
etiam Ulyssem navi intrasse perhibent : sive alius cu
iusdam heroimae) sudore, tamquam humanum quod
dam corpus, repletum est. Id quomodo factum sit,

p) £ς ἐκεῖνο - τελεί] Forte èxelvov, [quod probat R. com

mate post ÉÉao posito, et genitivos roù TvQonvuxoù ita explicans,
τοῦ Tvga. πελέyovs μ£gos, et τελεῖ interpretans, abit , eyadit,
omnino tamen putamis aliquid deesse.] Vel £s ἐκείνο και τήν .
avjtijv £yovvpiav τελεῖ. Sed additio pronominis aùtjv snperflua
est; Ég èxeivo autem refer ad r6 TijQonvuxóv, regionem Tyrrhe
nam. Re. Paulo post ex Med. a. pro sigrtìous dedi ἐσπλοις. St.
q) avvtgijaas] ovvvngijoas, Xiph. male.
 666 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

εν τω τόπω εκείνω αξιαφήγητα εθεασάμην,

80 φράσω.
Τα όρη ταύτα προς ταίς ένδον θαλάσσαις όντα,
"7" πηγάς πυρός τε άμα πολλού και ύδατος ) συμ
μιγούς έχει και αυτό μεν καθ' εαυτό εκάτερον ού.
δαμου ευρίσκεται, (ούτε γάρ πύρ αυτό, ούθ' ύδωρ ψυ.
85 χρόν αυτό φαίνεται) εκ δε δή της ομιλίας σφών τό,
τε ύδωρ θερμαίνεται, και "* το πύρ υγραίνεται και
L. D. εκείνο μεν προς την θάλασσαν δια των προπόδων ες
τας δεξαμενάς χωρεί την δ' ατμίδα αυτού ές τε
οικήματα μετέωρα διά σωλήνων ανάγουσι , κάνταύθα
9o ) αυτή πυριώνται όσα γάρ αν επι πλείον από τε
της γης και από του ύδατος αναδράμη, ξηροτέρα
R.566.γίγνεται, κατασκευαί τε ούν περί ) αμφότερα πο.
λυτελείς ήσκηνται, ") και έστιν ές τε βίου διαγωγήν
και ες *) άκεσιν επιτηδειότατα. ταύτά τε ούν το
95 όρος εκείνο, και προσέτι και γης φύσιν τοιάνδε παρέ,
χεται του πυρός το μεν καίειν ουκ έχοντος, (υπό
L. Ε. γάρ της του ύδατος συνουσίας πάν το φλογώδες
αυτού σβέννυται) διακρίνειν δε δή και διατήκειν τα
προστυχόντα οι και ως δυναμένου, συμβαίνει της γης
το μεν λιπαρόν εκτήκεσθαι υπ' αυτού, το δε τραχύ
1 και οστώδες, ως ειπείν, υπολείπεσθαι. *" σηραγ:
γώδεις τε ούν οι όγκοι εξ ανάγκης γίγνονται, και
αυχμώ μεν **) δοθέντες, ες κόνιν διαλύονται, ύδατι δε
L.389.συν κονία φυραθέντες, συνίστανται και εφ' όσον 7
5 αν εν τώ υγρώ ώσι, πήγνυνταί τε και ") πετρούνται,
αίτιον δε, ότι το μεν κραύρον αυτών υπό μεν τού
πυρός ") ομοφυούς οι όντος επιτείνεται τε και θραύει
ται, τη δε δή συμμίξει της νοτίδος αναψύχεται'

* r) συμμιγούς] συμμιγείς, Χiph.

s) αυτή πυριώνται) scilicet ατμίδι. (eo et retnli sequens ξηρα,
τέρα, φιιod νulgo ξηρότερα scribitur.) αυτοί πυριώνται, ΧίΡ".
[Μox όσω pro όσα vult R.] -

ι) περί αμφότερα] Ita Χiph. V. a. et Μed. a. φuod Ρrae""

νulgatae lectioni, περί αμφότερον. Ιntellignntur enim vel oική"
ματα, ex utraque parte laeus structa, de quibus modo, νε! "
iam μέρη. vid. supra 1. 7ο. Re προς αμφότερα, ad μtrαπφ"
tam ad voluptatem, guam ad sanationem. R.
AE LIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 667

ä:a non habeo dicere: reliqua autem, quae eo in loco A.U.C.

commemoratione digna vidi , exponam. 717. .
άζε; * 51. Montes isti, qui ad interiores lacus extant,
: "* fontes habent ignis multi cum aqua commixti, ac -

Er nequaquam vel ignis seorsum, vel aqua frigida 8eor

[? ä- sum reperitur, verum ex eorum inter se coitu et
as aqua calescit, et , ignis humidus fit: atque ea qui
s• dem aqua per montium procurrentes extremitates ad
æ mare in cisternas defertur: ex quibus vaporem in ae
**** des sublimiores canalibus subducunt, ut inde homi
=*; mes ibi calefiant. Nam quo longius a terra et aqua
. e* sursum se vapores attollunt, eo sicciores redduntur.
ae Igitur circa utrumque locum sumtuosa exstructa sunt
js * aedificia, et est uterque cum ad delectationem vitae,
iu;* tum ad medendum aptissimus. Haec is mons habet:
** praeterea vero terra ibi hac matura est, ut ignis,
r£ f* quanquam vim comburendi, ex aquae coniunctione
sta** prorsus exstinctam, amiserit, nihilominus tamen di
*t*;' videre ac colliquare obiectam materiam possit; unde
;) fi* terrae eo loci pinguedine omni consumpta, tantum
sae durae eius et quasi osseae partes relinquuntur. Igi
grè $ tur glebae mecessario sunt porosae, et, si aestuoso in
rj &? loco ponantur, im pulverem abeunt, sin aqua cum
ri * calce admisceatur, ita cohaerent; ut quamdiu hume
pra,' ctae sint, condensatae in lapidis modum consistant :
„ fi* cuius rei causa est, quod eius terrae friabilis per se,
;* ariditatem ignis cognatus auget, atque eam commi
rtg*. nuit: idem admixtione humoris quum refrigeretur,
; *'
„gi* u) xal Égruv] xal stolv, Coisl. et Br. wα. ές την τοῦ βίον, R.
:* Illug iorw pe;tinet ad] duwörsgg,. Sic p. 389. C. évêßøîs ad
aquilam, sed iys et ἐφύτεvos ad Liviam pertinent. St.
- x) &x£αιν] άσκησιν , Xiph. pessime.
-*** xx) 8o3£vrsg suspectum. Num διακανθέντες? R.
à.* y) tergoûvrg.] τεφαοῦνται, Coisl. Br. et 2 Mss. alia Palat. et
Mérulae. Sed vulgatae editiones Xiphilini cum Dione consen
„ ** tiunt, mec causa videtur ab iis recedendi.
•*;
ag*•
z) όμοφνούς
euiíis ο!] Itavestigia
tanien quoque V. a. b.sumt
et Med.
apud a. Vulgo
Xiph. oi omittitur.
in voce corrnpta
j olov, sicut recte coniecit L.
 668 Ι) ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜΑΝ ΑΕ

κακ τούτου είσω διά παντός ") συμπιληθεν, άλυτον

1ο γίγνεται, τοιαύται μεν αι Βαίαι (ούτω γάρ ο χώ
ρος καλείται) τυγχάνουσι και ες αυτάς τότε ο
Αγρίππας, επειδή τάχιστα τους έσπλους εξεποίη
σε, "7" τάς τε ναύς και τους ερέτας ήθροισε"
Ι. Β. και τας μεν κατέφραττε, τους δε επί ικρίων ερέτ
15 τειν ήσκει.
Οι δε εν τη Ρώμη εταράττοντο ") μεν και υπό ση
μείων, άλλα τε γάρ συχνά σφίσιν εσηγγέλθη , και
*77 ότι δελφίνες πολλοί περί "7" την Ασπίδα την τής
Αφρικής πόλιν έμαχέσαντό τε αλλήλοις, και διεφθά
20 ρησαν και τι και αυτού πρός τώ άστει "7" αίμα
εκ του ουρανού ρυεν όρνιθες διεφόρησαν επειδή τε
Ι. C. εν τη πανηγύρει τή των Ρωμαίων **" ουδείς των
βουλευτών εν τω Καπιτωλίω, ώσπερ είθιστο, είστιάθη,
εν τέρατος λόγω και τούτ' έλαβον τό, τε τη
25 Λιουία συμβάν, εκείνη μεν καθ' ήδονήν εγένετο,
τους δ' άλλοις δέος ενεποίησε. *** λευκήν γάρ όρ
νιθα, κλώνιον δάφνης έγκάρπου φέρουσαν, ") αετός
ες τον κόλπον αυτής ενέβαλε, και (εδόκει γάρ ου
σμικρόν το σημείον είναι) τήν τε όρνιθα ") εν επι
8ο μελεία ήγε, και την δάφνην έφύτευσε και η
μεν, ριζωθείσα ηύξησεν , ώστε και τους τα
L. D. επινίκια μετά τούτο πέμψασιν επί πλείστον εξαρ
R.567.κέσαι "") ή τε Λιουία εγκολπώσασθαι και την τού
Καίσαρος ισχυν, και εν πάσιν αυτού κρατήσειν
85 έμελλε,
Τους δε δή άλλους τους εν τη πόλει ταύτά τε
και *** αι διαλλαγαί τών αρχόντων ισχυρώς ετάρασ
σον, ου γαρ όπως οί τε ύπατοι και οι στρατηγοί,
αλλά και οι ταμιείαι επ' αλλήλοις αντικαθίσταντο,
40 και τούτ' επί χρόνον εγένετο. αίτιον δε, ότι πάν
L. Ε. τες ουχ ούτως ίν' οίκοι επι πλείον άρξωσιν, ως ίνα
εν τοις άρξασιν αριθμώνται , και απ' αυτού και

zz) συμπιληθέν) συμπειληθέν Μed, a. Ιdem deinde pro αι Βαϊαι

(ούτω γαρ ο χώρος καλείται) τυγχάνουσι, simpliciter haec dat:
αι Βαϊαι εισί. Εodem modo Ven. Μox iterum έσπλους pro είσ
πλους scripsi. St.
l! ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI, 669

fa, * interiores huius terrae partes humor constipat, ita ut A.U.c.

jai; dissolvi invicem haud possint. Haec est Baiarum 7*7*
(id enim ei loco momen) natura. Porro Agrippa,
quum aditus istos navium perfecisset, maves remiges
que conduxit, et iilas quidem intexit, hos ducere re
mos in transtris docuit.

52. Romae autem hominum animi prodigiis tur

bati sunt, inter quae multa annunciata, etiam id re
latum est, delphines apud Clypeam , Africae urbem,
inter se depugnasse, ac periisse: praeterea ad ipsam
urbem sanguis e coelo defluxerat, eumque aves in
varia loca distulerant: ludis quoque Romanis mullum
senatorem in Capitolio epulatum esse, quod alias
more receptum erat, in prodigium tractum fuit. Li
viae autem huiusmodi prodigium evenit, quod ei
voluptatem , aliis metum, attulit. Aquila gallinam
albam in gremium eius abiecit, quae ramum lauri
fructum suum ferentis gestabat. Quod ostentum cum
haud exiguum duceret, gallinam adservavit diligen
ter: laureum autem ramum sevit, atque is radicibus
actis adolevit, ita ut postea temporis frondes trium
phantibus diu admodum suppeditaverit : ac futurum
erat, ut Livia suo in sinu potentiam Caesaris, ipsum
que omnibus in rebus parentem sibi haberet.
55, Caeteros in urbe, praeter haec prodigia,
etiam magistratuum crebra commutatio haud medio
criter movebat: quum mon consules modo, et praeto
res, sed quaestores etiam, alii aliis identidem ad
tempus sufficerentur. In causa autem fuit, quod
unusquisque non tam id expetebat, ut domi diu cum
magistratu esset, quam ut inter eos, qui magistra

a) μ}ν και] Addidi xal ex Med.

b) derds] Forte ex Z. addendum dgxdgag. Mox [Med. a. b.
£s pro eis habent. Deinde] èv àrtuuελεῖς, δι' ἐπιμελείας, xiph,
quae loquendi ratio alias etiam Dioni fämiliaris.
; bb) ii **] i òè, ut respiciat ad praecedens j u£v. R.

L
 67ο DτοΝrs ΗrsΤoRΙΑΕ RoΜΑΝΑΕ
τάς τιμάς και τας δυνάμεις τάς έξω " *) λαμβάνειν
έσπούδαζον, ούκουν ουδε ες ρητον έτι τινές χρό
45 νον ήρούντο, αλλ' ώστε ") επιβήναί τε τού ονόματος
της αρχής, και αποστήναι, όταν τοίς το κράτος
έχουσι δόξη και πολλοί γε επί της αυτής ημέ
ρας εκάτερον έπραξαν εισί δε οι και παντάπασι
τάς αρχάς υπό πενίας εγκατέλιπον των γάρ συν
L.390.τώ Σέξστω τότε όντων, ώς και ") κατά δίκην δή τι
51 να ατιμασθέντων, ου ) μνημονεύσω. βουλευομένου
δ' ουν και *** Μάρκου τινός 'Οππίου, αγορανομίας
υπ' , απορίας (εκ γάρ των επικεκηρυγμένων και αυ
τός και ο πατήρ αυτού ήν) εκστήναι, ") το πλήθος
55 ουκ επέτρεψεν, αλλ' ές τε τα άλλα τα προς τον
βίον αναγκαία, και ***ες το της αρχής ανάλωμα
αργύριον αυτό συνεσήνεγκε, και λόγος γε έχει,
και ) των κακούργων τινάς ες αυτό το θέατρον εν
προσωπείοις, ώς και υποκρινομένους τί, εσελθόντας,
L. Β. ε) συγκαταβάλλειν τα χρήματα, και ο μεν ούτω
61 ζών τε υπό του ομίλου ήγαπήθη, και αποθανών ου
πολλώ ύστερον, *** ές τε το "Αρειον πεδίον εκομίσθη,
και εκεί") και ετάφη, καυθείς πρότερον ή δε δή
βουλή, αγανακτήσασα τη πάση του πλήθους περί
65 αυτόν σπουδή, τα οστά αυτού, ώς ουχ οσίως *** εν
τώ ιερό χωρίω κείμενα, ανείλετο, πεισθείσα τους
ποντίφιξι, καίπερ """ πολλούς άλλους εν αυτώ και
πρότερον και μετά ταύτα θάψασα.
L. C. Καντώ αυτό τούτω χρόνω και ο Αντώνιος ηλθε
7ο μένες την Ιταλίαν αύθις εκ της Συρίας, πρόφα

Β *) λαμβάνειν] λαμβάνωσιν, R. Αt verbum σπουδάζειν dupli

citer constructurn est. St.
c) επιβήναί τι] Puto legendum επιβήναι τε. Re. : Ita edidi,
gum etiam in Μed. a. b. et Ven. reperiatur Μox ότ' αν pro
όταν in Ven. extat. St.
d) κατά δίκην] δίκην bis in RS. Forte καταδίκην Οd. Ρhra
sin gignereι insolentem καταδίκην ατιμάζεσθαι.
e) μνημονεύσω) μνημονεύω, Μed. a. b.
ee) το πλήθος ουκ επέτρεψεν] Ηaec verba Μed. a. omittit. St.
f) των κακούργων] Prorsus absurdum, homines flagitiosos tan
tam virtutis in ΟΡpio rationem habuisse, Quapropιer puto πα
 ILIBER XLVIII. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 671

tum gessissent, relatus, honorem inde, et imperium A.U.c.

extra Italiam acciperet. Itaque mom iam ad certum 717.
quoddam tempus porro magistratus creabantur, sed
pro arbitrio eorum, penes quos suprema erat pote
stas, idem et accipiebat nomen alicuius magistratus,
et deponebat: id quod multi utrumque eadem die fe
cerunt : nec defuerunt, qui propter suam pauperta
tem, omnino magistratus desererent. Equidem prae
tereo eos, qui cum Sexto Pompeio tunc erant, ac
sub specie quadam iudicii, notati erant infamia. Mar
cus vero Oppius, quum aedilitatem omittere statuis
set paupertatis causa, quod et ipse, et pater quoque
eius, in proscriptorum numero fuerant: plebs id non
permisit, sed stipem ei, cum ad sustentandam rem
'familiarem, tum ad impensas muneris aedilitii, con
tulit : feruntque, quosdam flagitiosos, ideo persoma
tos, pro histrionibus, in theatrum `ingressos, pecu
niahm contulisse. Nec vivus modo iste Oppius ita
gratus plebi fuit, sed defunctum etiam iidem paulo
post in campum Martium extulerunt, crematumque
ibi humarunt, Quod plebis omne studium erga Op
pium indigne ferens senatus, ossa eius, monitu pom
tificum, tanquam loco sacro non rite posita, inde re
movit, quamvis et ante et post multos eodem loco
sepelierint.
54. Circa hoc idem tempus Antonius ex Syria
iterum in Italiam veniens, prae se ferebat, venire se
voögyov reponendum esse, h. e. y£loroxouóv, L. Haec Re.
Sed Wa. xaxovgyovg explicat de inimicis Oppii, qui antea pro
scribendi eius auctores fuissent, et nunc quoque triumvirorum
potentiam veriti. quae tamen ratio merito improbatur Penzelio.
St. Paulo ante lóyog τε, RS. [Med. a. b.]
g) ovyxaropòìieuv τα χοήματα] Quid opus ut in theatro per
somati pecuniam conferi ent, nonne hoc clam facere poterant
absque periculo ? Puto haec sic emendanda : πείσαι ovyxato
ßdúåsuv etc. quosdam versutos in theatrum personato» pro histrio
nibus ingressos , ut pecunia conferretur, suasisse, L. Memorat
Appiamus, pecuniam spectantes in orchestram coniecisse. In
eandem xaxovgyov (personati, ut laterent) suam e theatro iacie
bant. Unde nihil muto.
h) xaì àtçpn xavösis argövsQov] xal èwαὐθη και ἐτάςpm, Med. a.
 672 DτοΝrs HIsroaΙΑΕ RoΜ ΑΝΑΕ
σιν μεν, ως και τού ) Σεξστείου πολέμου διά τάς του
Καίσαρος συμφοράς μεθέξων ου μέντοι και παρέ.
μεινεν αυτώ, αλλ' άτε ες κατασκοπήν αυτού μάλλον,
R.568.ή και έργου τινός ένεκα αφιγμένος, " εκείνω μεν
75 ναυς έδωκε, και *) άλλας πέμψειν υπέσχετο, ανθ' ών
οπλίτας αντέλαβεν αυτός δε **" ώς και επί τους
Πάρθους στρατεύσων απήρε πριν δε ή αποπλείν ) αύ,
τόν, ήτιάσαντο αλλήλους, πρότερον μεν διά των εταί,
L. D. ρων, έπειτα δε και δι' εαυτών και (ου ") γάρ πω
80 σχολήν πολεμήσαι σφίσιν ήγον) συνηλλάγησαν τρό,
πον τινά, της **9 Οκταουίας οτιμάλιστα τούτο πραό
σούσης, και όπως γε πλείοσι τους της συγγενείας
συνδέσμοις συνέχoιντο, ό, τε γάρ Καίσαρ """ Αν.
τύλλω τώ του Αντωνίου υιεί την θυγατέρα, και εκεί,
85 νος *** τώ Δομιτίω, καίτοι του Καίσαρος σφαγείτε
γενομένω, και εν τοις απολουμένoις εκτεθέντι, την έαν.
του την εκ της Οκταουίας οι γεννηθείσαν ") ενηγγύ
ησε. ταύτά τε άμα προς αλλήλους έπλάσσοντο ού γάρ
πω και ποιήσειν τι αυτών έμελλον, αλλ' ες την χρείαν
Ι. Ε. των παρόντων σφίσι πραγμάτων") υπεκρίνοντο αμέ
9ι λει και την Οκταουίαν αυτήν ευθύς εκ της Κερκύ:
ρας ο Αντώνιος ες την Ιταλίαν, ίνα δή μη συγκι"
δυνεύση οι τοίς Πάρθοις πολεμούντι, απέπεμψε"
ου μην αλλ' έν γε τό τότε εκείνά τε ούτως έπρ"
95 ξαν, και **" τον μεν Σέξστον της τε ιερωσύνης άμα
και της ύπατείας ες ήν απεδέδεικτο, έπαυσαν εαυτοί;
δε την ηγεμονίαν *** ες άλλα έτη πέντε, επειδή τα
πρότερα εξεληλύθει, επέτρεψαν και μετά ) ταύ

L 391.τα ο Αντώνιος μεν ες ) την Συρίαν ηπείγετο, "

σαρ δε ες τον πόλεμον καθίστατο και τα μεν ό"
1 κατά γνώμην αυτώ έχώρει ο δε δή Μηνάς, άπιστός τε

i) Σεξστείου] Ita ex Χiph. Χ. et inde ΗS. et L. pro Σεξπίο"

φuόd esi apud RS. (et in Μed. a. b. Μοκ Μed. a άλλ" "
pro αλλ' άτε.. male St.]
k) άλλας) ετέρας, Μed. a. et Ζ. p. 515. a. iudice
1) αυτον) scilicet Αntonium. Sic pro νulgato αυτούς,
etiam Leuhclavio in notis, scribendum duxi, praeserti" 3"
et Ζ. similiter: πριν δε απιέναι αυτόν. και
"

m) γαρ) abest a Μed. a. Deinde τούτό τε πρασσούση",

 LIBER XLVIII. cAESAR OcTAviANUS. TRIUMVIRI. 673

ad societatem belli contra Sextum Pompeium gerendi, A. tJ.c.

propter adversam fortunam Caesaris: neque tamem 717.
mansit apud eum, sed quia re ipsa magis speculandi
causa, quam agendi aderat, navibus suis Caesari da
tis, aliisque quas mitteret promissis, receptisque loco
earum militibus, discessit, bellum Parthicum obtem
dens. Antequam abnavigaret Antonius, ipse et Cae
sar mutuo primum per amicos, post coram iniurias
expostulaverunt: ac, quia nondum vacabat ipsis bel
lum invicem movere, in gratiam quodammodo redie
runt; Octavia praecipue id agente, et ut pluribus
necessitudinis vinculis ipsi continerentur. Caesar
enim Antyllo, Antonii filio, filiam suam, ac contra
Antonius suam ex Octavia filiam Domitio, (quam—
quam is et ex percussoribus Caesaris unus esset, et
proscriptus fuisset) desponderunt. Haec vero ita ab
iis fingebantur, quae facturi haud quaquam erant:
sed tantum, quia praesentia id negotia poscere vide
bantur, simulabant. Nimirum ipsam adeo Octaviam
Antonius statim a Corcyra in Italiam remisit, ne sui
scilicet in Parthico bello periculi consors ea foret.
At vero tum coram haec ita pacti sunt, ac praeterea
Sexto Pompeio consulatum et sacerdotium, quae ei
destimata fuerant, ademerunt: sibique in aliud quin
quemmium, cum prius illud iam exspirasset, principa
tum prorogaverunt. Deinde Antonius in Syriam pro-A. U. c.
fectus est, Caesar bellum incepit : in quo ex senten- 718.
tia ei omnia successerunt, nisi quod Menas, homo'j;, $-
natura fidei ambiguae, ac semper felicioris partes po- £;; erva
COSS.

δπως πλείοσι, aut τοῦτό τε πρασσούσης, όπως τε πλείοσι, R.

Sequens ydg, quod est in verbis 3 , re ydg Kaiaag, deleri vole
bat L. Ego retinui, mutata in antecedentibus interpunctione.
mm) èvryyönos] £v£yyvrjaev Med. a. Mox idem πον pro τω
at. -

m) vjrsxQtvovro] jrsxQtvavro, RS. et Med. a. b. Praecedens

Ἀμε11ov mutavi in ἐμελλον. v. ad p. 43. C. St.
o) ταύτα] τοῦτο, Med. a. qui et sequentem articulum d omit
tit. In Med. b. est: και μετὰ δ 'Avrövvog. Paulo ante in Med.
a. b. scribitur jy£uoviav. St.
p) την ΣvQiav] trjv 'Aaiav, V. b. Sed Syriam et Z. habet.
Dionis liom. IIist. Tom. II. Uu
 674 Ι) ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ RΙΑ Ε Η Ο ΜΑΝ ΑΕ

") φύσει ών, και τα τού κρείττονος αεί θεραπεύων,

και προσέτι και αγανακτήσας ότι μηδεμίαν αρχήν εί
χεν, αλλά *** τώ Σαβίνω υπετέτακτο, προς τον Σέξ
5 στον αύθις ηυτομόλησεν. ) Εν μένουν τώ χειμώνι, εν
ώ Λούκιός τε Γέλλιος και ) Κόκκιος Νερούας υπάτευ
σαν, ταύθ' ούτως εγένετο.

3) φύσει] Sic ΗS. et L. φύσειν, RS. guod corruptum esse ex

φύσιν, sentit Τ.
 ' LIBER XLVIII. CAESAR ocTAVIANUS. TRIUMVIRI. 675
tiores habens, quum praeterea indigne ferret, nullum A. U.C.
sibi datum esse imperium, sed Sabino se esse sub- 718.
iectum, iterum ad Sextum Pompeium transfugit.
Haec hieme gesta, L. Gellio, Cocceio Nerva, consu
libus.

*) 'Ev μ}ν ούν τφ χειμ.] Hic incipit liber XLIX. in RS. V. a.

b. et Med. a.
s) Köxxuos] Koxxijios, L. ad marg.
676

Τ"./2 Ν Δ Ι./2 Ν Ο Σ'

ΡΩ Μ Α Ι Η Ω Ν ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΩ Ν
Τ' Ο

ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΟΝ ΕΝΝΑΤΟΝ ΒΙΒΛΙΟΝ.

ΤΑΔΕ ΕΝΕΣΤΙΝ ΕΝ ΤΩι ") ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΩι ΕΝ

ΝΑΤΩι ΤΩΝ ΔΙΩΝΟΣ ΡΩΜΑΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ,

"Ως Καίσαρ Σέξστον ενίκησε και Λέπιδον καθείλεν.

"Ως Ουεντίδιος Πάκορον νικήσας ") απέκτεινε, και τους
Πάρθους υπέρ τον Ευφράτην εξήλασεν.
"Ως Αντώνιος υπό Πάρθων ηττήθη.
"Ως Καίσαρ ") Παννoνίους κατεστρέψατο.
"Ως Αντώνιος Αρταουάσδην τον Αρμενίων βασιλέα απατή
σας είλεν.
"Ως ή Παύλου στοά καθιερώθη.
"Ως Μαυριτανία ή περί Καισάρειαν Ρωμαίων εγένετο.

Χρόνου πλήθος, έτη τέσσαρα, εν οίς άρχοντες οι αρι

θμούμενοι, οίδε εγένοντο.
Δ. ") Γέλλιος Λ. υι. Ποπλικόλας, και
Μ") Κόκκιος Νερούας.

a) τεσσαρακοστό έννάτω) μθ'. βιβλίω Μed. b. . Ιdem ιστοριών

omittit, Postea Μed. a. dat απέκτεινεν. Deinde Μed. b. Πα
νoνίους. St.

"a) Γέλλιος! Λέλλιος Μed, b. Ρostea Ποπλικόλας, Ποπλικόλλας

Μed. a. b. St.
 677

D I O N I S

H I S T O R IA E R O M A N A E.

LIBER QUADRAGESIMUS NONUS.

HAEC INSUNT LIBRO XLIX. ROMANAE HISTORIAE

IDIONIS.

Quomodo Caesar Sextum Pompeium vicerit, et Lepidum

de sua dignitate deiecerit. c. 1 — 18.
Ut Ventidius Pacorum superaverit, ac occiderit et Par
thos trans Euphratem compulerit. c. 19—21.
Quemadmodum Antonius a Parthis superatus sit. c. 22—83.
Caesar quomodo Pannonios subegerit. c. 84.-88.
Ut Antonius Artauasdem, Armeniae regem, in fraudem im
ductum, ceperit. c. 89—41.
De dedicatione porticus Pauli. c. 42.
Quomodo Mauritania, quae est circa Caesaream, in Ro
manorum potestatem venerit. c. 48. * 44.
Haec gesta sunt annis quatuor, quorum consules,
amte C. N. U. C.
86. 718. L. Gellius L. F. Poplicola, et
M. Cocceius Nerva.

aaa) Kjxwos] vide ad calcem libri superioris. [X£*wuos W;o-

ßas fr. Med. á. b.] Mox A. Kgovovyiwios 4. vi. 2 ££ovos. IIö*
ruos 2δὲστον vi. RS. [Med. a. b.]
 678 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

Λ. Κορνουφίκιος Λ. υί και
Σέξστος Πομπήιος Σ. υι.
Μ. Αντώνιος Μ. υι. ") το β', και
Λ. Σκριβώνιος Λ. υί Λίβων.
Καίσαρ, το β', και
") Ουολκάτιος Λ. υί. Τούλλος.

R.5ου Καίσας δε ώς τό, τε ναυτικόν ήτοίμαστο,

τέρα και το έαρ ενέστη , ήρέ τε εκ. των
Βαίων, και παρά την Ιταλίαν εκομίζετο , ελπίδα
ουκ ελαχίστην έχων απανταχόθεν πέριξ την Σικε
5 λίαν περισχήσειν αυτός τε γάρ πολλαίς ναυσιν
επέπλει, και * αι του Αντωνίου ες τον πορθμόν
ήδη παρήσαν " ό, τε Λέπιδος, άκων μεν, """) υπέσχετο
R.570.δ' ουν αυτό βοηθήσειν μέγιστον δε τώ τε ύψει
L. Β. των σκαφών και τη παχύτητι των ξύλων έθάρ
1ο σει. υπερπάχη ) γάρ και υπερμεγέθη κατε
σκευάσθη , ώστε επιβάτας τε πλείστους όσους
άγειν (και γάρ "" πύργους έφερον, όπως ώσ
περ από τείχους εξ υπερδεξίων αγωνίζωνται ) και
αυτά πρός τε τάς εμβολάς των εναντίων αντέχειν,
15 και τους εμβόλους αυτών, άτε και βιαιοτέραν
την σύγκρουσιν ποιουμένων, αποστρέφειν. τοιού
τοις μεν λογισμούς ο Καίσαρ ες την Σικελίαν ήπείγε
το, και αυτό το ακρωτήριον * το Παλίνoυρον ονο
Ι. C. μαζόμενον υπερβάλλοντιχειμών μέγας ") επέπεσε
20 και ουτός τε πολλάς ναύς έφθειρε , και ο Μη
νάς ταραττομέναις ταις λοιπαϊς επιγενόμενος,
συχνάς τάς μεν έκαυσε, τάς δ' ανεδήσατο.
ει δε μη αύθις επί τε τή αδεία και επ' άλλαις

Β) το β'.] το β'. ύπ, Μed. a. b. St.

bb) Pro vulgato Ουολκάκιος, [quod et Μed. a. habet, vel
Ουολκάνιος, ut in Μed. b. est,] malui cum Palmerio scribere
 ILIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 679
ante C. N. U. C.
85. 719. L. Cornuficius L. F. et
Sex. Pompeius Sex. F.
84. 720. M. Antonius M. F. II. et
L. Scribonius L. F. I.ibo.
33. 721. Caesar, II, et
Volcatius L. F. Tullus.

I. Ciasse parata, Caesar, initio veris, Baiis navesA.U.C.

solvit, ac praeter Italiam provectus est, magna cum , ?£.
spe Siciliam undique circumdandi. Nam et naves lio et
plurimas secum habebat, et missae ab Antonio, iam git;
freto Siculo appulsae erant, ac Lepidus, invitus qui— coss.
dem, promiserat tamen auxilium. Fidebat etiam plu
rimum altitudini navium, lignorumque, ex quibus
eae compactae erant, crassitiei; quae modum utraque
excedebant, efficiebantque ut maximus classicorum
militum mumerus recipi posset : erant enim naves
turritae, ut ex editiore loco milites, tanquam de ca
stello, pugnarent: et ut ipsae naves ad hostilium im
pulsum facile resisterent, harumque rostra quod ipsae
vi maiore allideremtur, averterent. His cogitationi
lbus adductum ad invadendam Siciliam Caesarem,
dum iam Palinurum promontorium praeterveheretur,
ingens tempestas invasit, ac multas naves perdidit:
reliquas disiectas Menas adortus, complures ex iis vel
combussit, vel secum abripuit. Quod nisi Menas
iterum, venia et aliis pollicitationibus quibusdam ad
ductus, ad Caesarem descivisset, receptisque eius tri

Oύολxgruos. Ita pater in numo consulari ultimo apud Morel

lum, et hic ipse in Fastis.
bbb) vjx£ozετο] jπάσχητο Med. a. b. St.
c) ydg] τε ydQ, Med. a.
cc) έπέπεσεν] jx£xsaev, V. b.
 680 Ι) ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟR Ι ΑΕ RΟ ΜΑΝΑΕ

τισιν ελπίσι μετέστη, και " τριήρεις ψευδαυτομό

25 λους δεξάμενος, πάν το ναυτικόν ου ήρχε
") πρoέδωκε , διακενής αν και τότε ο επίπλους
τό Καίσαρι εγένετο, τούτο δε έπραξεν, ότι " ου
δε τώ Λεπίδω πολεμήσαι υπό του Σέξστου επετρά
L. D. πη, και προς πάντα τάλλα ύπωπτεύετο. Καί
80 σαρ δε προσήκατο μεν αυτόν και τότε ασμε
νέστατα, " ου μέντοι και επίστευσέ τι έτ' αυ
τώ. ώς δ' ουν τάς τε πεπονηκυίας ναύς επε
σκευάσατο, και τους δούλους τους τριηρίτας ήλευ
θέρωσε, "" τούς τε περίνεως (πολλοί γάρ φθει
85 ρομένων εν τη ναυαγία των σκαφών απεκολύμ
βησαν) ες το του Αντωνίου ναυτικόν ολιγαν
δρούν κατέταξεν, "ές τε Λιπάραν ήλθε καν
ταύθα τόν τε Αγρίππαν και τας ναύς κατα
λιπών, ες την ήπειρον εκομίσθη, ίνα και ") το
L. Ε. πεζόν ες την Σικελίαν , όταν καιρός γένηται,
41 περαιώση.
Μαθών δε ταύτα ο Σέξστος, αυτός μεν εν
") Μεσσήνη ύφώρμει, τον διάπλουν αυτού τηρών,
τώ δ' Αγρίππα " Δημοχάρην ανθορμείν εν Μύ
45 λαις εκέλευσεν, ούτοι ούν το μεν πλείστον του
χρόνου, αποπειρώμενοι μεν αλλήλων κατά το
") παρείκον, ου μέντοι και εναποκινδυνεύσαι παν
τι τώ στόλω τολμώντες, κατανάλωσαν ούτε
L. 393.γαρ τάς δυνάμεις αλλήλων ήδεσαν, και πάντα
50 πρός τε το μείζον και προς το φοβερώτερον παρ'
αμφοτέροις περί των ετέρων ελoγοποιείτο τέλος
δε ο Αγρίππας , συνιείς ότι ου συμφέρει οι
διατρίβειν, (οι γαρ του Σέξστου, άτε " εν τή
οικεία ναυλοχούντες , ουδέν έδέοντο σπεύδειν) τάς
R.571.τε αρίστας των νεών έλαβε, και ") προς κα
56 τασκοπήν τού τών εναντίων πλήθους επι τάς
Μύλας ώρμησε και επειδή μήτε πάντας αυ
τους ιδείν "*) ηδυνήθη, μήτ' αναχθήναί τις αυ

d) πρoέδωκε) πρoέδωκεν Μed. b. παρέδωκε, Ζ. p, 515. D.

dd) τό) τον Μed. a. b.
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 681

remibus, quae se a Caesare ad ipsum transire simu-A. U. C.

7 18.
labant, omnem cui praeerat classem prodidisset ; fru
stra utique tunc etiam Caesar eam expeditionem ma
valem instituerat. Memae autem, ut deficeret a Pom
peio, causa fuit, quod is eum neque ad bellum com
tra Lepidum gerendum adhiberet, et in omnibus me
gotiis suspectum haberet. Caesar Menam denuo lu
bentissime recepit, ita tamen, ut mullam ei deinceps
fidem haberet. Ipse refectis mavibus, quae laesae
fuerant, libertateque donatis triremium remigibus ser
vis, ac caeteris qui navibus iam instructis super
erant, (multi enim naufragio perditis navibus enata
verant) in Antonii classem, quae paucitate hominum
laborabat, collocatis, in insulam Liparam advectus
est : ibi Agrippa cum classe relicto, continentem pe
tiit, ut per occasionem pedestres quoque copias in
Siciliam traiiceret.
2. Pompeius eo cognito, Messanae in statione
classem habens, eius transfretationem operiebatur;
Demochare, qui Mylis cum classe Agrippam observa
ret, constituto. Effluxit permultum temporis, dum hi
levibus, ut res subinde ferebat, praeliis alter alterius
virium periculum facerent, _ im discrimen autem na
valis pugnae totam classem deducere nollent: quia et
copias alter alterius, quantae essent, ignorabat; et
omnia utrinque inflatius ac terribilius, quam pro rei
veritate, de hostibus referebantur. Tandem Agrippa
cunctationem sibi nom conducere intelligens, (Pom
peianis enim, qui in sua regione navale habebant,
nihil causae erat, cur festimarent) optimis navium ac
ceptis, Mylas cursum instituit, ad explorandam ho
stium multitudinem: et quia neque universos eos vi

e) Meggjvm jqdigusi] Msgijvm ἐφοδαμει, V. b. [Msajvm est et

iam in Med. b.]
f) παQ£ixov, HS. L. παgrjxov , RS. male.
ff) rtQös et quae sequuntur, im Med. a. leguntur hoc modo :
ènl rgS Múλας τgός κατασκοπήν τοῦ τῶν ἐναντίων πλήδονς όg
μησε. St.
f*) ijòvv/j0n dedi pro ἐδvvjùn. v. ad p. 134• B. et 274. C. St.
 682 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

τών , ήθέλησε κατεφρόνησεν αυτών, και επανελ

Ι. Β. θών παρεσκευάζετο ώς και πάσαις ταίς ναυσι
61 της ύστεραίας επί τάς Μύλας επιπλευσούμενος,
το δ’ αυτό ") τούτο και ο Δημοχάρης έπα
θε, μόνας τε γάρ τάς αφικoμένας ναύς υπο
τοπήσας είναι, και βραδύτατα αυτάς υπό του
65 μεγέθους πλεούσας ιδων , τόν τε Σέξστον της
νυκτός μετεπέμψατο, και ήτοιμάζετο ώς και αυτή τη
Λιπάρα προσμίξων, ημέρα τε ε) υπέφηνε, και
αμφότεροι άμα ως και επ' ελάττους σφών αλλήλους
όντας έπλεον.
70 Εγγυς δε δή γενόμενοι, και παρά δόξαν ") πο
λύ πλείους τους εναντίους, ών όοντο, είναι ιδόντες
L. C. εκάτεροι, τα μεν πρώτα έταράχθησαν ομοίως αμ
φότεροι, και τινες και πρύμναν εκρoύσαντο, έπειτα
δε την φυγήν της μάχης μάλλον φοβηθέντες , και
75 εν μεν ταύτη και κρατήσειν αντελπίσαντες, εν δε
εκείνη "") πασσυδί απολείσθαι προσδοκήσαντες, αντεξώρ
μησαν, και συμμίξαντες εναυμάχησαν, ήσαν δε
οι μεν, τώ πλήθει των νεων, οι δε , ταίς εμπει
ρίαις των ναυτικών προφέροντες και τους μεν τό,
80 τε ύψος των σκαφών, και " το πάχος των επωτί
L. D. δων, ** oί τε πύργοι συνήρoντο τους δ' ετέρους οι τε
διέκπλοι ανέφερον, πρός τε την ρώμην των του Καίσαρος
επιβατών ή τόλμα αυτών αντήρκει, αυτόμολοι γάρ οι
πλείους εκ της Ιταλίας όντες, απονοία πολλή εχρώντο.
85 κακ τούτου πλεονεκτούντές τε άμα αλλήλων και ελαττού
μενοι, οίς ειπον, ίσην την ισχύν εκ του των υπαρχόντων
σφίσιν αντιπάλου είχον και διά τούτο ) χρόνω

fff) τούτο] additnm ex Μed. a.

έ υπέφηνε] απέφηνε, V. a.
1) πολυ], πολλώ , Μed. a. Sequentia Μed. a. b. hoc ordine
exhibent: εναντίoυς εκάτεροι ών ώοντο είναι ιδόντες, τα μεν etc.
St.
hh) πασσυδί] πανσσυδί Μed. b. πασσυδει Μed. a. qui etiam
cum Veneto απολείσθαι dat, quod praeferendum duxi vulgato
απολέσθαι. Praecedens αντελπίσαντες, in αν ελπίσαντες mutat
Βeiskius. St.
i) χρόνω] defendi potest, sed tamen duriusculam reddit ora
tionem. Fraestabit scribi χρόνον, vel traiectione vocum mutata
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 683

dere poterat, neque quisquam adversus ipsum exibat, A.U.c.

contempto hoste, Liparam revectus, ita se paravit, 7*8.
tamquam postridie totam classem Mylas adducturus.
Idem hoc Demochari contigit. Nam illas tantum
naves Agrippam habere existimans, quae Mylas adve
missent, easque propter molem suam tardissimas esse
conspicatus, noctu ad se vocato Pompeio, omnia ad
hunc modum composuit, ut qui ad Liparam ipsam
accedere statuisset. Orta luce, uterque adversus al
terum, tanquam minoribus copiis instructum, pro
v@Ctu8 €St.

5. Ubi vero classes invicem sibi appropinqua

vere, et uterque hostium longe maiorem sua opi
nione numerum conspexit; terror utrisque pariter im
cidit, neque defuerunt, qui retrorsum naves suas age
rent. Sed deinde fugam magis, quam pugnam metu
entes, quum in hac utrique spes victoriae esset repo
sita, in illa autem extremae omnium perniciei me
tus: progressi, navali praelio conflixerunt. Erant
multitudine navium alteri, alteri peritia rei nauticae
superiores : atque alteris mavium altitudo, crassities
epotidum turresque proderant, alteros facultas enavi
gandi adiuvabat; et contra robur classiariorum Cae
saris, audacia Pompeianorum, quorum plerique ex
Italia profugi, desperatione magna incitabantur, suf
ficiebat. Itaque quum utrique haberent, in quo suis
hostibus et praestarent, et inferiores essent, sicut de
monstravimus, quasi aequatis viribus congressi sunt,

zq6vov επι πλείστον ijyovtgovro, L. Posteriorem coniecturam

Éóborat Xiph. ἐπι πολύ yqdvov. et Zonaras: ἐπι πλεῖστον, omisso
vocabulo ;q6vov. Re. Nisi quis verba ἐπι πλεῖστον putet glos
sema esse Dativi zq6vq), vertendus hic Latine yidetur tandem. De
quo eius usu vid. Valckenar. ad Euripid. Phoenm. 313. et ad
Theocrit. Adoniaz. v. 1. Paulo ante Med. a. b. ante έμα inse
runt te. Iidem infra habent X££atvou pro Σεάστειοι. Illud te
recepi, cum etiam Grammaticus πεgi gvvt&§εως habeat, in Bek
keri Anecdot. Graec. Vol. I. p. 167, 1 1. πλεονεκτα5, inquiems,
yevywj. 4iov τεσσαρακοσrj öyδόφ (immo £vvárq), ßißìió : κέκ
Σοῦτόν πλεονεκτοῦντάς τε άμα ἀλλήλων και άλαττούμενοι ol$ ei
zvov. St.
 684 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤΟ R Ι ΑΕ R. Ο Μ Α Ν Α Ε.

και αγχώμαλα επι πλείστον ηγωνίσαντο. oί τε

L. Ε. γάρ Σέξστειοι τους μεν άνδρας τους εναντίους "" τώ
90 ροθίω εξέπλησσον, και τινας ναύς, ρύμη τε σφίσι
προσπίπτοντες , και τάς παρεξειρεσίας αυτών αναρ
ρηγνύντες, ετίτρωσκον από δε δη των πύργων εν
τη προσμίξει βαλλόμενοι , και " χειρών επιβολαίς
σιδηρών προσαρτώμενοι, ουδέν έλαττον ών έδρων
95 έπασχον, και οι ") Καισάρειοι ες χείρας μεν σφίσιν
ιόντες, και ες τάς ναύς σφών μετεκβαίνοντες, κρείτ
τους εγίγνοντο. εκπηδώντων δε αυτών ες την θά
L. 394.λασσαν, οπότε βαπτίζοιντο, και ετέρων σκαφών ρα
δίως , έκ τε του καλώς νείν και εκ του κούφως
έσκευάσθαι, επιβαινόντων, αντιρρόπως ήλαττούντο.
1 κάν τούτω "*) και των νεών ή τε της ναυτιλίας των
R.572.ετέρων οξύτης ισοπαλής τή των εναντίων βεβαιότητι,
και ή τούτων " * βαρύτης ισοστασία *) τη εκείνων
λεπτότητι έγίγνετο.
5 "Οψε δ' ουν ποτε και προς νύκτα ήδη οι τού
Καίσαρος εκράτησαν ου μέντοι και επεδίωξάν τι
να , ώς μεν εμοί δοκεί, "") και το εικός συμβάλ
λεται , " ότι μήτε καταλαβείν αυτούς ) έδύναν
L. Β. το, και ες την γην, βράχη ών άπειροι ήσαν
1ο έχουσαν, εφοβήθησαν εξοκείλαι, ώς δέ τινες
λέγουσιν, ο Αγρίππας , άτε και υπέρ του
Καίσαρος , αλλ' ουχ υπέρ εαυτού, μαχόμενος,
εξαρκείνοι το τρέψαι τους αντιπάλους ηγείτο.
" και γάρ ειώθει λέγειν προς τους πάνυ εταί
15 ρους, ότι οι πλείους των εν ταις δυναστείαις όν
των ουδένα εθέλουσι ") κρείττω σφών είναι, αλλά τα
μεν πλείω , όσα γε και πρόχειρον την νίκην έχει,
αυτοί δι' εαυτών ποιούνται , τα δε δή χείρω και
19 ατοπώτερα άλλοις προστάττουσι κάν άρα ποτέ
Ι. C. των αμεινόνων τι αναγκασθώσι σφίσιν επιτρέψαι,
ii) Καισάρειοι] Καισάριοι Μed. a. b. St.
i*) και των] και ή τών, R. quod mihi placet. St.
Κ) ισοστασία τή εκείνων λεπτότητι) ισοστασία της εκείνων λε
πτότητος, V. b. Sed cum Dativo Dio, p. 261. C. ισοστάσιος
αυταίς. Τnanquam p. 293, Ε. pro ισοστάσιον αθανασίαν, potius
ισοστάσιον αθανασίας legί νult Leuncl.
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 685

dinque aequo marte pugnatum est. Pompeiani enim A. U.c.

adversarios suos navium remorumque strepitu terre- 718.
bant, navesque monnullas vehementius incitatis suis
invadentes laedebant, ita ut earum partes quae sunt
extra remigium lacerarent: sed de turribus im con
flictu iaculis petiti, et harpagonibus ferreis iniectis
affixi hostium navibus, non minus damni, quam in
ferrent, recipiebant. Caesariani, etsi hostem, com
mimus pugnantes, et in eorum naves transeuntes, su
perabant ; tamen hoc vicissim Pompeiami praestabant,
quod navibus suis subsidentibus, facile in mare ex
siliebant, et im alias naves se recipiebant: ad quam
rem et natandi usus, et levis habitus eis conferebat.
Navium etiam ab altera parte celeritas, firmitati al
terius, et huius gravitas alterius tenuitati par erat.
4. Sero admodum , et iam instante nocte, Cae
sariani superiores evaserunt: neque tamen ii hostem
insecuti sunt, quod (ut mea quidem fert opinio , et
verisimile est) neque assequi eos possent, et vere
rentur ad terram suas maves appellere, vadorum, quae
ante eam erant, imperiti. Sunt qui dicant, Agrip
pam, quia non sui ipsius, sed Caesaris causa pugna
bat, satis habuisse fugatis a se hostibus: solitumque
dicere ad amicissimos suos, esse hunc morem pleris
que principibus, ut molint quemquam ipsis praestan
tiorem haberi: ideoque eos plerasque res ipsos ge
rere, ubi videlicet haud magno labore sit statura vi
ctoria; contra, difficiliora incertioraque negotia aliis
eos demandare: ac, si cogantur aliquando iis rem ali
quam minus periculosam permittere, tum gloriam

kk) xal τό εbwός] wαι αὐτὸ τὸ εὐκός, Suidas in v. slads, qui

et statim pro μήτε — xal £s habet μῆ — j £g. Re. in Addendis.
1) ἐδύναντο, και ἐς την yijv etc.] ` Conferenti mihi Xiphilinum
videntur quaedam hic Didni detrácta esse, ordoque deinde ali
quantulum permutatus. Xiph. enim sic habet: T£6όναντα, διὰ
τό ύπερταzij xal vjrsQu£y£6i τά πλοῖα σφtouv £ivav, xal £s τήν
vijv ßgézn £zovgav , Töv άπτειgou fjoav, ' ἐφοβηόησαν ἐ5ox£iAat.
Ultimum verbum ÉÉoxeilau male scripserat FíS. quod iam mo
muit X. et emendarunt HS. et L.
ll) xQeirtao] xQeitvov Med. a. male. St.
 686 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙ ΑΕ ΚΟΜΑΝ ΑΕ

βαρύνονται τε και άχθονται τη ευδοξία αυτών.

ήττάσθαι μεν γαρ σφάς και κακώς πράττειν ουκ
εύχονται, ου μέντοι και παντελώς τι καταπράξαν
τας, την δόξαν αυτούς λαβείν αιρούνται. ") δείν
25 ούν παρήνει τον άνδρα τον σωθησόμενον, της μεν
δυσχερείας ") αυτόν των πραγμάτων απαλλάττειν,
την δε δή κατόρθωσιν σφών εκείνοις φυλάσσειν.
εγώ δ' ότι μεν ταύθ' ούτω πέφυκε, και ") ότι
ο Αγρίππας επεμελείτο αυτών, οιδα , ου μην
L, D. έν γε τώ τότε παρόντι τούτ' αίτιον της ου
31 διώξεως αυτού γράφω ουδε γάρ ουδ' ει πά
νυ έβούλετο, οιός τε ήν ") επισπέσθαι σφί
Οι1".
Εν ώ δ' ουν ή ναυμαχία εγίγνετο, ο Καίσαρ,
85 ώς τάχιστα τόν τε Σέξστον εκ της Μεσσήνης απελη
λυθότα, και τον πορθμόν φυλακής έρημον όντα
ήσθετο , τον μεν καιρόν του πολέμου ου παρέλι
πεν, αλλ' ευθύς επιβάς " των Αντωνιείων νεών,
προς Ταυρομένιον επεραιώθη, ου μην και εν τύ
40 χη αυτώ έχρήσατο, πλέοντα μεν γαρ , ουδ'
αποβαίνοντα αυτόν ουδείς εκώλυσεν, αλλά και
Ι. Ε. πάνυ καθ' ήσυχίαν τά τε άλλα και το στρατόπε
δον εποιήσατο έπει δε ή τε ναυμαχία εγένετο,
και ο Σέξστος ές τε την ") Μεσσήνην σπουδή αφίκετο,
45 και μαθών παρόντα αυτόν, άλλους τε διά
ταχέων ακραιφνείς ες τάς ναύς αντενεβίβασε,
και εκείναις τε ") αυτώ άμα και τους οπλί
R.578.ταις κατά γήν "") προσέμιξε τούτοις μεν ουδ' επ
49 εξήλθεν, ανταναχθείς δε , καταφρονήσει της
L.395.τε ολιγότητος των εναντίων νεών, και ότι και

m) δείν ούν παρήνει] Νon dubitavi είc scribere cum Χiph.

et V. a. pro vulgaίο δυοίν ούν παρ. Ιllud quoque praefert L.
in notis. Sane si numerare Dio monita Αgrippae voluisset, dis
tinctius ea debebat recensere. δυείν, Μed. a.
n) αυτόν των πραγμάτων] αυτούς και των πραγμάτων, Χiph.
ιμt rei difficultate principes liberet , guam lectionem non minus
commodam censet Χ. Sed ut non dicam , αυτόν legi etiam
apud Χiph. in Cod. Coisl. et Βr, opposita haec sunt, praeceden
tibus ήττάσθαι μεν γαρ σφάς και κακώς πράττειν ουκ εύχονται.
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 687
eos horum iniquissimo animo ferre: atque ut adver-A.U. c.
: sam eis fortunam esse non cupiant, ita titulum rei 718.
<7. alicuius omnino feliciter confectae molle eis adscribi.
a. *' Proinde eum, qui suae ipsius incolumitatis curam
1, § gerat, hoc obseryare iubebat, ut negotio praefectus,
ę rerum difficultatibus se ipse expediat; rei autem bene
: pò gestae momen iisdem reservet. Ego autem vera qui
- dem haec esse, et Agrippae cordi fuisse, compertum
* habeo: attamen quod tunc non insequeretur hostem,
. f; factum potius arbitror, quod hostem, si vel maxime
*£ voluisset, consectari non potuerit.
…- 5. Navalis huius pugnae tempore, quum primum
- -- Caesar Sextum Messana abiisse, fretumque praesidio
3$ nudatum, intellexit ; ea occasione belli haudquaquam
*;* neglecta, confestim conscensis Antonianis navibus,
-* Tauromenium transmisit. Verum hoc ei factum se
¤ 2 cus cecidit. Naviganti quidem ei, ac in terram egre
a dienti, nemo impedimento fuit, quin et castra cum
3 ; caeteris in summa quiete perfecit: sed peracto ma
3* vali praelio Pompeius, quum Messanam festimato re
- diisset, ac de praesentia Caesaris cognovisset, celeri
3** ter integros milites in naves suas, eorum loco, qui
a* in pugna fuerant, imposuit : atque ita et navibus
jz Caesarem pariter, et militibus armatis terra aggressus
* est. Caesar, contra pedestres copias pugnandum sibi
a* non ratus, adversus naves hostium, velut modo su
* * peratas, contempta earum paucitate, provectus, ma
:
IT,
Igitur voto principis respondet Dux, quando aùtôv τῆς δvoye
qsias τῶν πραγμάτων ἀπαλλάττει. Eadem oppositio est in se
, ? quenti membro, eiusque exemplum praebet Joabus Davidem ad 1'
£;£udam penitus urbem vocans. Re. Mox φνλαττειν dat
o) xal δτι] xal δτι κα}, Med. a.
ez p) ἐπισπεσόau] ἐπιδεχεσδαι, V. b. Paulo post Xiphilimus ha
-* het éyivsro, xal 6 KaiaaQ. Sed Coisl. omittit xal, et σνμμαχία
-…
u* dat pro vavuazio. Deinde Med. b. Msaijvns, pro Msgojvns.
+ Med. a. τό μέv xavvóv, pro τὸν μέν καιρόν. St.
pp) Msgojvmv] Msgifvnv Coisl, St.
: 3) avrj άμα] Addit' Xyl. mari, quasi xgrè êóìaooav legi vo
luisset, üt censet Od. Sed liberius interdum interpretatur Xy
Iander. Re. αὐτῶν pro αύτφ dat Goisl.
,
 688 D ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙΑ Ε RΟΜΑ ΝΑΕ

προήττηντο, του τε ναυτικού το πλείον απέβα

λε, και αυτός ολίγου προσδιεφθάρη. |ούκουν
ουδ' ηδυνήθη προς τους εαυτού ) τους όντας
εν Σικελία διαφυγείν, αλλ' αγαπητώς ες την
55 ήπειρον απεσώθη και αυτός ) μεν εν ασφα
λεί ήν ορών δε το στράτευμα εν τη νήσω
απειλημμένον , δεινώς ήχθετο και ου πρότερον
ανεθάρσησε, πριν " ιχθύν τινα, εκ της θαλάσσης
αυτόματον αναθoρόντα, προς τους πόδας αυτού προσ
60 πεσείν, εκ γαρ τούτου πιστεύσας τους μάντεσιν,
ειπούσίν oι ότι δουλώσεται αυτήν, ανερρώσθη,
Ι. Β. Και ο μεν τον Αγρίππαν σπουδή προς την
επικουρίαν αυτών μετεπέμπετο, εκείνοι δε επο
λιορκούντο και επειδή τά τε επιτήδεια επιλεί
65 πειν σφάς ήρχετο , και βοήθεια ουδεμία πω
εφαίνετο, φοβηθείς " ο ) Κορνουφίκιος (ού
τος γάρ αυτών ήρχε) μή και υπό λιμου τώ
χρόνω κατά χώραν μένων εκπολιορκηθή, και
νομίσας διατρίβοντι μέν οι αυτού ταύτη μηδένα
7ο των πολεμίων ες χείρας, άτε και κρείττονι τους
οπλίταις όντι , ήξειν άν δέ πη προχωρή,
L. C. δυοίν θάτερον, η προσμίξαντας σφίσιν αυτούς
κρατήσειν, ή μή βουληθέντων αυτών τούτο ποιή
σαι, πρός τε το ασφαλές αποχωρήσειν, και
75 των επιτηδείων ευπορήσειν , και τινα ") και ωφέ
λειαν παρά του Καίσαρος ή και του Αγρίπ
που σχήσειν τά τε σκάφη όσα έκ τε της ναυ
μαχίας υπελέλειπτο , και προς το τάφρευμα
εξεπεπτώκει , κατέκαυσε, και αυτός άρας ώς
80 προς τας Μύλας επορεύετο. *) και αυτό προσ
βαλόντες και ιππείς και ψιλοί πόρρωθεν, ( ου

qq) προσέμιξε] προσώρμησε Χiphilimus. St.

r) τους όντας εν Σικ.] τούς εν τη Σικελία όντας, Μed. a.
s) μέν] Αccessio ex Μed. a. non superfltia.
t) Κορνουφίκιος] Κορνιφίκιος, Χiph. melius quidem. Χ. Sed
vide dicta ad p. 367. C. Κουρνοφίκιος h. 1. Ζ. Τqui tantum er
ror est librarii pro Κορνουφίκιος.
ιι) και] Petitum ex Μed. a. sapit stilum Dionis.
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 689

iorem suae classis partem amisit: parumque äbfuitA. U. C.

quin ipse una periret. Itaque cum ad suos, qui in 7 , 8.
: Sicilia erant, perfugere non posset, satis habuit in
continentem evasisse. Ibi quamvis in tuto erat, ta
$. mem exercitum in insula interclusum aegerrime fere
bat: neque prius animum recepit , quam piscis qui
dam sponte sua ex mari prosiliens , ad pedes eius se
proiecit. Id quum aruspices imperium ipsi maris
portendere dicerent, confirmato animo, Agrippam ce
leriter, ad opem eis ferendam, vocavit.
6. Obsidebantur autem iam in Sicilia Caesaris
copiae : quumque et commeatus eos deficere inciperet,
et auxilium nullum appareret ; veritus Cornuficius,
Cnam is exercitui praeerat) ne si eo in loco maneret,
tandem fame expugnaretur: $ecumque reputans, me
minem hostium, sibi, a militibus instructiori, pu
gnae facultatem facturum, si quidem ibi perstitisset:
sim alio se conferret, fore, ut vel ad pugnam evoca
tum hostem vinceret ; vel, pugnam detrectante eo,
in locum se tutum recipere, et cibariis potiri posset,
ac vel a Caesare vel ab Agrippa subsidium acciperet.
His motus causis, naves quae ex pugna supererant,
et ad castra delatae fuerant, combussit: castrisque re
lictis, Mylas iter convertit. Quo in itimere eminus
ab equitibus et levis armaturae peditibus infestati
Caesariani, (nam cominus hostes congredi non aude
bant) in summis difficultatibus versati sunt. Nam
Pompeiani et incurrebant, quoties id opportunum vi
debatur, et se statim recipiebant: contra Caesariani

x) wgl avr$ rrgooßαλόντες] Haec mgm cohaerent cum sequen

tibüs &rogov' ösuùóς ἐyiyvovto, nisi άποφοι active significat eos
qui molestiam afferunt, quod non probo , . X. . Gohaerebunt, si
êmendes: xal djs avrj 7tgog£ραλον, L. και αύτφ 3tgooßøåÀóvtov
»c«i irx£ov wwi yuAojv avöåôoç**v etc. Od. Pro άποροι, ceteris
omnibus non mutatis ßogaeis legendum censet N. Haec Re.
Istud άποgou mutat im Ävvingoi aut drngol, R. qui tamen mo
met vulgatam posse defendi. v. ad p. 81. E. Pro praecedente
?rtreis, Med. a. habet irtxjs. Postea idem et Med. b. âvÉorQe
qoov, pro dvsatg£yovro. f)einde ἀστε, pro όs ys, R. usui Dio
neo convenienter. St.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. Xx
 Ν

690 D το Ν Ιs Η Is Το RΙΑΕ RoΜΑΝ ΑΕ

γαρ δή και ομόσε χωρήσαι ετόλμων ) άποροι
L. D. δεινώς εγίγνοντο, αυτοί μεν γαρ και επήεσαν,
οπότε καιρός είη , και ανεστρέφοντο δια βρα
85 χέος οι δε, ώς γε οπλίται, ούτ' άλλως επι
διώκειν σφάς υπό του βάρους έδύναντο , και
τους αόπλους τους εκ του ναυτικού σωθέντας
περιέστελλον κακ τούτου έπασχον μεν πολλά και
δεινά, αντέδρων δε ουδέν ει γάρ που και ") επά
90 ξειαν τισίν, έτρεπον μεν αυτούς, ") πέρα δ' ού δυ;
νάμενοι διώκειν, χαλεπωτέρους σφάς εν τη αναστρο
φή, άτε και μονούμενοι ταις εκδρομαίς, είχον, έν
τε ούν τη άλλη πορεία, και εν ταις διαβάσεσι των
R.574 ποταμών μάλιστα ισχυρώς εταλαιπώρουν περιστοιχι
τ.Ε. ζόμενοι γερ αυτούς οι εναντίοι, και κατ όλίγους,
' w 1 / y 2 η ,

οία εν τώ τοιούτω, σπουδή ατάκτως χωρούντας, ές

97 τε τα καίρια παραγυμνουμένους έπαιον, και ες τα
πηλώδη τά τε ροώδη έσπίπτοντας, ως και ενισχο
μένους ή και παραφερομένους, έβαλλον.

Και τούτ' επί τρεις όλας ημέρας εποίησαν,

1 και τη γε τελευταία παντελώς αυτούς εκάκωσαν,
άλλως τε και του Σέξστου τώ οπλιτικό προσγενομέ
Ι.396.νου σφίσιν, ώστε των μεν απoλλυμένων ουδένα έτι
λόγον εποιούντο, αλλά και εν κέρδει το μηκέτ' αυ
5 τους κακοπαθείν ετίθεντο και ήθελον και αυτοί
των ήδη τεθνηκότων υπό της ανελπιστίας είναι οι
δε δή τραυματίαι, πολλοί τε και πλείους των τελευ
τώντων όντες , ( άτε γάρ και λίθοις και ακοντίοις
πόρρωθεν βαλλόμενοι, και μηδεμίαν εκ χειρός
10 πληγήν υπομένοντες , πολλαχή τε και ου πάντη
καιρίαν ετιτρώσκοντο ) αυτοί τε δεινώς εταλαιπώ
ρουν, και τους περιλοίποις πολύ πλείω πόνον ή οί
L. Β. πολέμιοι παρείχον, είτε γαρ φέροιντο, και τους
ανέχοντας σφάς προσαπώλλυσαν, είτε και κατελεί
15 ποντο, το στράτευμα πάνες αθυμίαν ολοφυρόμενοι
καθίστασαν, κάν") πασσυδί διεφθάρησαν, ει μή περ
οι πολέμιοι και άκοντες σφών απέσχοντο. ό, τε
γαρ Αγρίππας , τότε μεν νικήσας την ναυμαχίαν,
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 691

gravis armaturae usu ab insectandis hostibus detine-A. U.c.

: bantur, praesertim cum et inermes, qui ex classe su- 718.
perstites erant, in medium receptos tegere cogeren
$
,
tur: itaque ulcisci nullo modo poterant damna, quae
: ab hostibus non pauca sane nec exigua inferebantur.
Ac, si quando in eos impetum fecissent, in fugam
licet conversos insequi ultra non potuerunt: quinimo
hi revertentibus, ac facta excursione a suis divulsis,
vehementius molesti erant. Caeterum et reliquo in
itinere, et in transeundis praesertim fluminibus sum
mopere affligebantur, circumfusis tum potissimum
hostibus, ac (ut ratio itineris exigebat) paucos simul
properato et sine ordine euntes, nudatosque, qua
vulneribus maxime expositi erant, in limoque lapsos
ac detentos, aut rapidiore fluminis cursu abreptQs,
eminus vulnerantibus.
7. Ita tribus continuis diebus vexati Caesariami,
novissima autem extremis malis affecti sunt, quum
JPompeius ipse cum gravis armaturae militibus super
venit. Itaque iam eorum, qui perirent, nullam ha
bebant rationem : ac potius bene cum iis actum esse
censebant, quibus nullum praeterea accidere incom
modum posset: ipsique superstites, desperatione sa
Tlutis, eorum sibi conditionem optabant. Sauciorum
autem maior quam mortuorum erat numerus, quum
lapidibus et iaculis eminus impetiti, nullumque com
minus ictum sustinentes, varia, nec letalia vulnera,
acciperent: unde non ipsi modo in summis erant mi
seriis, sed reliquis etiam plus quam hostes laboris ex
hibebant. Nam sive portabantur, hos etiam, qui fe
rebant, secum perdebant : sive relinquebantur, lamen
tando totum exercitum in moerorem coniiciebant.
Actumque omnino fuisset de toto exercitu, ni Pom
peiani, quantumvis inviti, ab iis discedere coacti

y) ἐπέειαν] ἐπεζειαν, V. a. Pro sequenti ruolv , forte scri

bendum σφίσuv. Od. 3.
z) π£go] zöåéò, V. a.
zz) πασσυδύ] πασσυδει Med. a.
Xx 2
 692 ΙΟΙ Ο Ν ΙS Η ΙSΤ Ο R Ι Α Ε R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

*ο προς την Λιπάραν ανέπλευσεν ") έτ θα δη: και

2ο μαθων τόν τε Σέξστον ες την Μεσσήνην πεφετγό
τα, και τον ** Δημοχάρην άλλoσέ ") πη απελη λυ
θότα, έπεραιώθη ες την Σικελίαν και καταλα
βων ** τάς τε Μύλας και την Τυνδαρίδα. σίτόν
L. C. τε σφίσι και στρατιώτας έπεμψε και ο Σέξστος,
25 oιηθείς και αυτόν εκείνον ήξειν, εφοβήθη, και σπου
δή προανεχώρησεν , ώστε και σκεύη τινά και επι
τήδεια εν τω έρύματι καταλιπείν, εξ ών την τρο
φήν άφθονον οι περί τον Κορνουφίκιον έχοντες, προς
τον Αγρίππαν απεσώθησαν και αυτούς ο Καί
8ο σαρ και επαίνοις και δωρεαίς ανεκτήσατο , καίπερ
") ύπεροπτικώτατα σφίσιν επί τή του Αγρίππου
ναυκρατία, ως και διαπεπολεμηκότος, χρησάμενος.
τοσούτον γάρ που και ο Κορνουφίκιος επί τή των
L. D. στρατιωτών σωτηρία εφρόνει, ώστε και εν τη Ρώμη
35 *" επί ελέφαντος, όσάκις έξω της οικίας εδείπνει,
ανακομίζεσθαι.
Τώ δ' ούν Καίσαρι ες την Σικελίαν μετά τούτ
έλθόντι ο Σέξστος ** περί το Αρτεμίσιον αντεστρατο
πεδεύσατο και μάχην μεν ουδεμίαν ευθύς μεγάλην
40 εμαχέσαντο, ιππομαχίας δέ τινας βραχείας εποιούν
το αντικαθημένων δε αυτών αλλήλοις, τώ μεν Σέξ
στω ο ") Γάλλος *" ο Τισιήνος, τώ δε Καίσαρι ο Λέ
πιδος συν ταις δυνάμεσι, προσεγένοντο ούτός τε γαρ
R.55 περιπεσών τώ χειμώνι ούπερ
εμνημόνευσα, και τό
L. Ε. Δημοχάρει , ναύς τε συχνας άπέβαλε , *" και ουκ
46 ευθύς προς τον Καίσαρα ήλθεν, αλλ' είτε δή διά
το πάθος, είθ' όπως καθ' εαυτόν εκείνος πονούτο, εί
τε και απαγαγείν τον Σέξστον απ' αυτού βουληθείς,
Διλυβαίφ προσέβαλε και ο Γάλλος ενταύθα αυτώ,
50 πεμφθείς υπό του Σέξστου, προσεπολέμει και ού.
τως εκείθεν αμφότεροι, επειδή μηδεν επέραινον, προς
το Αρτεμίσιον αφίκοντο και ο μεν Γάλλος επέρρω
σε τον Σέξστον ο δε δή Λέπιδος τώ τε Καίσαρι
a) ένθα δή και μαθών] Pro his μαθών δε, Μed. a. Re, ένθα δε
καταμαθών, R. guod verum puto, St.
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 693

fuissent. Agrippa enim, victor mavali praelio, Lipa-A. U. c.

ram quidem repetierat: sed ibi audito , Pompeium 718.
Messanam confugisse, Democharem alio discessisse,
in Siciliam transmisit : Mylisque et Tyndaride occu
patis, Cornuficiano exercitui frumentum et milites
misit. Pompeius igitur ipsum quoque ad se ventu
rum putans, territus, tanta celeritate ante eius ad
ventum discessit; ut vasa quoque, et cibaria non
mulla in castris suis reliquerit: ita Cornuficius cum
suis copia alimentorum potitus, ad Agrippam evasit.
Hunc exercitum Caesar laudatum, donis etiam refe
cit; quamvis eum, post navalem Agrippae victoriam,
quasi iam confecto bello, penitus neglexisset. Ipse
Cornuficius tantum sibi ob servatos a se milites tri
buit, ut Romae, quoties foris coenaret, elephanto
domum revectus sit.

8. Caesari post haec facta in Siciliam profecto,

apud Artemisium Sextus Pompeius castra opposuit :
ibi commissis levibus aliquot equitum pugnis, ali
quamdiu a iusto praelio temperatum est. Interim
Gallus Tisiemus Pompeio, Caesari Lepidus cum co
piis subvenit. Lepidus enim, cum im eam, quam
commemoravi tempestatem, et in Democharem inci
disset, amisso navium magno numero, non statim ad
Caesarem perrexerat, sed Lilybaeo appulerat; sive ob
acceptum damnum, sive ut solus Caesar belli labore
defungeretur, sive ut Pompeium ab eo avelleret. Le
.:.-. pidum ibi missus a Pompeio Gallus oppugnabat : et
quum nihil efficeretur, uterque inde ad Artemisium
venerunt. Gallus Pompeii vires auxit : Lepidus au
i*.…- tem, dissidio inter ipsum ac Caesarem oborto, (quia
ipse, ut collega Caesaris, omnia aequato imperio ad -;
/ b) πη] ποι, Med. a. …
.
, c) irregorrixo5rara] Sic HS. et L. ex emendatione Xyl.
πruxojrarcz, RS. et V. a. [Med. a. b.]
vjrro

d) r&λλος δ Tiovjvos] Is est qui supra §. 364. C. Titisienua

nominabatur, utrum rectius, nescio, X. Sed wide ibi dicta,
 694 ΙΟΙ Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ R ΟΜΑΝ ΑΕ

L.397 διηνέχθη, (αυτός τε γάρ εκ τού ίσου ") πάντα αυτό

55 διοικείν, ως και συνάρχων, ήξίου, και εκείνος ες πάν,
τα αυτό ως και υποστρατήγω οι εχρήτο) κακ τού.
του πρός τε τον Σέξστον απέκλινε, και εκοινολογεί,
το αυτό δι' απορρήτων υποτοπήσας ουν τούτο ο Καί
σαρ, και μήτε εκφήναι τολμών, μή και εκ του φα,
6o νερού αυτόν πολεμώσηται, μήτ' αυ αποκρύψασθαι
ασφαλώς δυνάμενος , (ύποπτον μεν γαρ ενόμιζεν, ει
μή συμβουλεύοιτό τι αυτώ, δεινόν δ' ει πάντα ανα,
κοινοίτο) διακινδυνεύσαι οτιτάχιστα, πριν νεοχμωθήναι
L. Β. τι, έγνω, καίτοι των άλλων ένεκα ήκιστα επειγόμε
65 νος, ούτε γάρ σίτος, ούτε χρήματα τό Σέξστω ) ύπ.
ήν εξ ών ήλπιζεν αυτόν αμαχί ου πολλώ ύστε
ρον καταλύσειν, έπει δ' ουν έκρινε τούτο, αυτός τι
κατά γήν τον στρατόν εξάγων προ του στρατοπέδου προ
παρέτασσε, και ο Αγρίππας άμα επιπλέων απεσά
7ο λευεν, (ο γάρ Σέξστος ") ταις δυνάμεσιν αυτών ελίτ,
τούμενος πολύ, ουδετέρωσε αντεπεξήει) και τούτο και
επι πλείους ημέρας εγένετο τέλος δε δείσας μη
και ..αταφρονηθείς διά ταύθ' υπό των συμμάχων
εγκαταλειφθή, ανταναχθήναί πoτε ταϊς ναυσι προό.
L. C. έταξε και γάρ τινα ελπίδα εν ταύταις μάλλον
76 είχεν.
"Ως ούν *" τό , τε σημείον ήρθη, και ή
σάλπιγξ υπεσήμηνεν , εκείναί ) τε αι πάσαι
προς τη γη συνέμιξαν, και ο πεζός αμφ0.
80 τέρων ομοίως επ' αυτής της ραχίας παρετάξα,
το, ώστε την θέαν αξιολογωτάτην γενέσθαι, ή
τε γάρ θάλασσα ή εκεί πάσα των νεών επε
πλήρωτο, ( πολλαι γαρ ούσαι επι πλείστον επέ
σχον ) και η χώρα, η μεν εγγύς αυτής, ότι
85 των ωπλισμένων, ή δ' άλλη προσεχής , υπό
L. D. του λοιπού εκατέρων ομίλου ε) κατείχετο όθε"
περ και ο αγών έδοξε μεν των ναυμαχούντων
μόνων είναι , τή δ' αληθεία και των άλλων έγέ,

dd) πάντα) άπαντα Χiphilimus. St.

e) υπήν] επήν, V. b. "
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 695,
ministrare, Caesar. autem Lepido in omnibus rebus A. U.c.
718.
tantum legati loco uti volebat) ad Sextum Pompeium
inclinavit, ac occulte cum eo consilia agitavit. Cae
sar, quum id quod res erat suspicaretur, et neque
aperire animum suum auderet, ne eum palam ho
stem sibi redderet; neque tuto occultare posset, quod
et suspectum fore arbitrabatur, si mulla de re cum eo
communicasset, et periculosum, si omnium partici
pem consiliorum reddidisset: statuit quamprimum
praelio decernere, priusquam novi aliqui motus exi
sterent. Caeterum aliam festinamdi causam habebat
mullam, quod et alimentis, et pecunia Sextus desti
tuebatur: ita ut spes esset, posse propediem citra
praelium eum everti. Proinde Caesar pedestres co
pias in aciem ante castra eduxit : pariter adnavigans
Agrippa, maves in mari constituit: idque aliquot con
tinuis diebus factum, ita ut Pompeius, a copiis mul
to imparatior, cum meutris congrederetur. Postremo
metuens Pompeius , ne contemptus ob haec, a sociis
desereretur: navibus, quibus confidebat magis, oc
currere hosti suos iussit. -

9. Signo elato, postquam classicum concinuisset,

omnes naves iuxta terram congressae sunt : simulque
pedestres utrimque copiae ipso in littore in acie col
locatae, sane quam memorabili spectaculo. Omne
enim eius loci mare mavibus refertum erat, quae
multae admodum numero, maximum spatium obtine
lbant : terra mari vicina, armatis a militibus; proxima
deinde, a turba reliquorum utriusque partis homi
mum erat occupata. Itaque ipsum certamen, quan
quam navalium tantum copiarum futurum videbatur,
tamen re ipsa ad alios etiam pertinebat. Alacriores

ee) rais] πολὺ ταῖς Ven. Med. a. b. qui mox post £1 rrojus
μος istud πολύ omittunt. Praecedentia ita R. constituit: έπε
c&ìsvs, wαι (6 y&g etc) quod in verbis ö yàg ratio reddatur,
quare plures in dies id contigerit. St. * •

f) τε αά πάσαι] τε άπασαι, Med. a.

g) xareizero] παρείχετο , V. a. male.
 696 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙS ΤΟ RΙ ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

νετο. ") οί τε γάρ εν ταις ναυσιν όντες προ

9ο θυμότερον ες την τών ορώντων σφάς επίδειξιν
ήμιλλώντo , και εκείνοι, ει και ταμάλιστα απεί,
χοντο αλλήλων, αλλά "") και πρός γε την των
Β.576δρωμένων όψιν και αυτοί τρόπον τινά ήγωνίζον.
το αντιπάλου γάρ επί πολύ της μάχης γε.
95 νομένης, (ομοιοτροπώτατα γάρ τους πρόσθεν εναυ
L, Ε. μάχησαν ) ισορρόπω και αυτοί συστάσει της γνώ.
μης συνέσχοντο, μάλιστα μεν γαρ και τον πό.
λεμον πάντα εν αυτή καταλυθήσεσθαι ήλπιζον'
ει δε μή, οι μεν , ει και τότε κρατήσειαν,
ουδέν έτι μέγα επιπονήσειν οι δε , ) ει τό:
1 τε νικήσειαν , ουκ έθ' ηττηθήσεσθαι προσδοκών.
L. 398:τες , έβρωντο. και διά τούτο και σιωπή,
όπως αυτοί τε προς τα γιγνόμενα αποβλέπω.
σι , και τους εν τω έργω μή αποτρίβωσι'
5 και κραυγ ή μικρά εχρώντο , τούς τε ναυμαχούν,
τας ανακαλούντες , και τους θεούς επιβοώμε
νοι και τους μεν κρατούντας σφών επαινούντες,
τους δ' ήττωμένους λοιδορούντες και πολλά μεν
εκείνοις αντιπαρακελευόμενοι, πολλά δε και αλ
10 λήλοις αντιβοώντες , *) του τε τους σφετέρους ράον
τα λεγόμενα ακούειν, ") και του τους εναν
τίους ήττον των οικείων επαίειν.
Τέως μένουν ισοπαλείς ήσαν, ούτω τε ταύτα
Γ. Β. παρ' αμφοτέρων ομοίως εγίγνετο, και τι και τοις
15 σώμασιν, ως και ιδείν και νοήσαι δυναμένοις σφί,
σιν, ενεδείκνυντο έπει δε ετράποντο οι του Σέξ.
στου, ενταύθα ήδη αθρόοι, και *" από μιάς ορμής,
*" οι μεν ") επαιώνισαν, οι δε ώλοφύροντο και
ουτοι μεν, ώς και αυτοί συννενικημένοι, προς την
20 Μεσσήνην ευθύς απεχώρησαν ο δε δή Καίσαρ
τούς τε εκπίπτοντας των ηττωμένων ες την γην

ει" οί τεetγαρ)
11) ΗS, L. γαρ RS. guod
ούτε γάρ q emendavit Χ. eumque
q εε,

Ιnh) και] Μallem γαρ, R.

i) ει τότε] ει τότε γε, Μed. a. b.
 LIBER XLIX. cAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 697

enim classiarii pugnam obibant, ut suis inspectanti- A.U.C.

bus sese ostentarent : contraque illi, etsi non confli- 7'°
gebant inter se, tamen ob pugnae illius conspectum,
ipsi etiam quodammodo interesse certamini videban
tur. Quamdiu enim aequis viribus utrinque certa
tum est, (erat enim haec mavalis pugna prioris simil- -

lima) ipsorum quoque spectantium animi in neutram

partem commovebantur, et sperabant quidem omnino
eam pugnam bello finem imposituram: sim minus, at
certe Caesariami, si hanc quoque victoriam obtinuis
sent, nullum sibi deinde magnum laborem reliquum
fore ; Pompeiani, si nunc superarent, postea se nun
quam succubituros sibi pollicebantur. Hac spe ami
mos utrique confirmabant suos: ideoque silentium
tenebant, quo melius pugnam spectare ipsi possent,
meve eos, qui decertabant, a contentione averterent.
Brevibus etiam clamoribus pugnantes mavali praelio
acclamabant, aut deos invocabant ; suos victores lau
dabant, victos increpabant. Multis autem et suos
utrimque hortabantur, et mutuo alteri contra alteros
vociferabantur, ut et sui facilius ab se dicta exaudi
rent, et hostes vocem suorum minus perciperent.
no. Haec utrinque fiebant, quamdiu dubia victo
ria pugnatum est: quin etiam motu corporis signa
suis dabant, quasi aut videre ea illi, aut intelligere
possent. Sed postquam Pompeiani in fugam com
pulsi sunt, tum confertim atque uno impetu, et Cae
sariani laetum clamorem, et Pompeiani ululatum sus
tulerunt: atque hi quidem, quasi una cum suis victi,
statim Messanam petierunt. Caesar autem eos, qui

b k) του τε τους σφετ£govg] τούς τε σφετέgovg, V. a. minus

erae. -

1) wαι τοῦ τοῦς ἐναντίονς] Vulgo xal τούτο τοῦς ἐvavr. Sed
illa est emendatio Xyl. quàm non dubitavi recipere, praeser
tim . quod confirmetur lectione, quamvis falsa, 'cod. V. a. et
Med. a. qui vovrovs habent, quód procul dubio corruptum
ex τοῦ τους.
m) ἐπαιζόνησαν] ἐπαιάνισαν, X. [ἐπαιωνισαν, Med. a. b.] vide
not. 29. Re. Mox Med. b. habet συνενικημένοι, et deinde vrrsyoj
Qnod.v. St.
 698 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

εξεδέχετο, και ες αυτήν την θάλασσαν επεσβαίνων

πάντα τα σκάφη, "") τά τε ες το τεναγώδες οκέλλον
τα κατεπίμπρη ώστε μήτε τοις έτι πλέουσιν ασφά
25 λειαν είναι , ( πρός γαρ του Αγρίππου εκόπτοντο )
μήτε τους ") προσίσχουσί πη, (πρός γαρ του Καίσα
L. C. ρος διώλλυντο) πλην ολίγων, όσοι ες την Μεσσήνην
προκατέφυγoν καν τούτω τώ πόνω ο μεν "9 Δη
μοχάρης αλισκόμενος εαυτόν απέσφαξεν ο δ' Απολ
8ο λωφάνης άθραυστον την ναύν έχων, και δυνηθείς αν
φυγείν, προσεχώρησε τό Καίσαρι. το δ' αυτό τού
το και άλλοι, ό, τε Γάλλος, και οι ιππείς ") οι σύν
αυτώ πάντες, και μετά ταύτα και πεζοί τινες εποίησαν,
Αφ' oύπερ ουχ ήκιστα ο Σέξστος απογνούς τα
85 παρόντα, φυγείν έβουλεύσατο και παραλαβών τήν
τε θυγατέρα και άλλους, τά τε χρήματα και τα
R.577.λοιπα *) τα πλείστου άξια, ες τας ναύς τας άριστα
L "b των σωθεισών πλεούσας εσθέμενος, νυκτός απήρεν,
" "' ουδε επεδίωξέ τις αυτόν, εκείνός τε γάρ λάθρα εξέ
40 πλευσε, και ο Καίσαρ εν μεγάλη ταραχή παρα
χρήμα εγένετο. "" ο γάρ Λέπιδος τη τε Μεσσήνη
προσέπεσε, και εσδεχθείς ες αυτήν, τα μεν ενεπίμ
πρη, τα δ' ήρπαζεν, επειδή τε εκείνος αισθόμενος
τούτ' επήλθέτε οι διαταχέων, και εμποδων εγένετο,
45 της μεν πόλεως υπεξήλθε φοβηθείς, επί δε λόφον
τινα καρτερόν") αναστρατοπεδευσάμενος, εγκλήματα
L. Ε. εποιείτο, καταλέγων πάνθ' όσα ελαττούσθαι ενόμιζε,
και τά τε άλλα απήτει, όσα αυτό κατά την πρώ
την σφών συνωμοσίαν εδέδοτο, και "" της Σικελίας,
50 ώς και συγκαταστρεψάμενος αυτήν, αντεποιείτο, και
ο μεν ταύτά τε τω Καίσαρι πέμπων τινάς επεκά
λει, και ες δίκην αυτόν προυκαλείτο, είχε δε τάς
τε δυνάμεις ας εκ της Λιβύης επήκτο, και τους εγ
L.399.καταλειφθέντας εν τη Μεσσήνη πάντας επειδή και

-
mm) τά τε] τά γε, R. φui et mox, pro τοις έτι πλέoυσιν, vult
9 " - '

τοίς αποπλέουσιν , quod opponatur τοίς προσίσχουσι. St.

n) προϊσχουσι πη] Vitiatum est dubio procml. putogue scri
bendum προσχούσίπη, L. Ιmmo manifestum est, προσίσχουσι
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 699

victi ad terram effugerant, excepit: ac ipsum in mareA.U.c.

progressus, omnes naves, quae in paludes eiectae 7*8.
erant, combussit: ut iam neque navigantibus securi
tas esset, quippe quos Agrippa caedebat : meque ad
terram appellentibus, quos Caesar interficiebat: per
paucis exceptis, qui fuga ante elapsi Messanam sese
corripuerant. In hoc praelio captus Demochares se
ipse interfecit, Apollophanes navi sua integra etiam
num, quum posset effugere, ad Caesarem se contulit.
Quod idem cum alii mom pauci, tum Gallus etiam,
omnesque eius equites, et pedites aliquot fecerunt.

1 1. Quae non minima causa fuit Pompeio, ut

desperatis rebus, de fuga cogitaret. Itaque filia, ami
cisque, et pecuniis, caeterisque rebus pretiosis in ma
ves superstites, quae essent quam maxime agiles, im
positis, noctu abiit, memine insequente: quia et clan
culum discedebat, et Caesarem continuo ingens tu
multus exceperat. Lepidus enim Messanam adortus,
receptusque, incendio ac direptione urbem vastave
rat. Qua re `intellecta, Caesar, cum celeriter, inhi
bendi eius causa, supervenisset; Lepidus, urbe reli
cta, propter metum, et in colle quodam munito ca
stris factis, Caesarem culpabat, recensitis omnibus eius
iniuriis, reposcensque ea omnia, quae a coniuratione
prima sibi data fuerant, et Siciliam velut sua quoque -
opera subactam sibi vindicans. His Caesari per im
termuncios obiectis , simul eum ad disceptationem
causae provocabat. Habebat autem secum eas co
pias, quas ex Africa adduxerat, omnesque eos, qui
Messanae remanserant. Hi enim simul atque ' Lepi

scribendum esse, quod appellere, appropinquare significat. Re.

Hoc recepi. Posteâ Med. b. dat 'Airolojgdvns. St.
o) oi συν αύτφ] Sic et simpliciter Zonaras. V. b. addit övrsg.
p) τά] Sic plenius Med. a. Mox idem pro ἐσδάμενος perpe
ram exhibet άταδόμενος. St.
q) άνασταατοπεδενσάμενος] &vrtovogrors8. v. b. orgatore8sv
säjievos, Z. Paulo ante prò èyàvsvo in Med. a. b. est Éyiyvsro. St.
 700 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤ Ο R Ι Α Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

55 ) πρώτως ες αυτήν εσεληλύθει , καί τινα και ελπίδα

νεωτέρων σφίσι πραγμάτων υπεβεβλήκει.
Καίσαρ δε προς μεν ταύτα ουδέν αντείπε "* * νομί
σας δε δή πάντα τα δίκαια παρά τε εαυτώ και
παρά τους όπλοις, άτε και ισχυρότερος αυτού ών,
60 έχειν, ευθύς επ' αυτόν μετ' ολίγων τινών ώρμη
σεν ") ως και εκείνόν τε εκ του αιφνιδίου, " " oία μη
δεν δραστήριον έχοντα, καταπλήξων, και τους στρατιώ
τας αυτού προσποιησόμενος, εσήλθε μενες το στρα
τόπεδον, δόξας σφίσι διά την ολιγότητα των ") συν
L. Β. ακολουθούντων ειρηνικόν τι πράξειν ως δ' ουδεν κα
66 τα γνώμην αυτοίς έλεγε, παρωξύνθησαν, "" και επέ
θεντο αυτό , καί τινας των άλλων και απέκτειναν.
") εκείνος γαρ εν τάχει βοηθείας τυχών εσώθη, και
μετά τούτ' επήλθε τε αύθις αυτούς μετά παντός του
7ο στρατού, και κατακλείσας σφάς ες το τάφρευμα,
επολιόρκει, "" φοβηθέντες ούν την άλωσιν, κοινή μεν
ουδέν διά τήν του Λεπίδου αιδώ ενεόχμωσαν, ιδία δε
κατ' ολίγους ως έκαστοι εγκατέλιπον αυτόν, και μεθ
ίσταντο και ούτω και εκείνος ήναγκάσθη ") εθελον
Ι.. C. της "" εν εσθήτι φαιά ικέτης αυτού γενέσθαι. και
76 ο μεν εκ τούτου "" της τε εξουσίας πάσης παρε
λύθη, και "" δίαιταν εν τη Ιταλία *) ουκ άνευ φυ
λακής είχε τών δε δή τα του Σέξστου πραξάντων,
οι μεν ιππεύοντες ή και βουλεύοντες εκολάσθησαν,
80 πλην ολίγων του δε εν τω τεταγμένω όντος, το
R.578μεν ελεύθερον ες τα του Καίσαρος στρατόπεδα **) κατε
λέχθη, το δε δεδουλευκός τους δεσπότας προς τι
μωρίαν απεδόθη ει δέ του μηδείς κύριος ευρίσκετο,
ανεσκολοπίζετο τών τε πόλεων αι μεν εκούσιαι )
Ι. D. αυτώ προσχωρήσασαι , συγγνώμης έτυχον αι δ' αν
86 τάρασαι, εδικαιώθησαν.

r) πρώτως] Rectius πρώτος, L. Recte. ν. Ρhrynich. Εpit.

p. και ι 1 ibique Lobeck. St.
rr) ως και] και ως, R. gui et post προσποιησόμενος comma
ro puncto ponendum monet. Ωuam rationem qui improbat,
egat is deinde και εσήλθε μεν etc. St.
s) συνακολουθούντων] οι addit Μed. a.
t) εκείνος γαρ) Ιta V. a. Μed. . a. et Χiph. quam lectionem
 LIBER XLIX. cAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 701

dus prior Messamam venit, et spem novarum rerum A.U.C.

ostendit, sese ei adiunxerant. 718.

12. Caesar ad obiecta nihil respondens, cum

omne ius in se poneret, et in armis, quibus Lepido
praestabat, statim cum paucis quibusdam ad Lepidi
castra accessit, sperans se eum repentino adventu,
hominem alioquin parum strenuum, perterrefacturum,
eiusque milites sibi adiuncturnm. Admissus autem,
quod propter suorum paucitatem videbatur pacificum
aliquid acturus, quum mom ex sententia militum Le
pidi esset locutus; ad iram ii concitati, impetum in
eum fecerunt ; Caesarianisque aliquot caesis, ipse Caesar,
suis properato subvenientibus, periculum evasit. Qua
propter postea cvm universo suo exercitu adversum
eos profectus, castris inclusos obsedit. Milites Lepi
di, quum metuerent, ne vi caperentur; etsi Lepidum
reverentes, publice nihil movebant, tamen privatim
exiguis catervis, eo deserto, ad Caesarem desciverunt.
Lepidus igitur eorum defectione adactus est, ut ultro ,
supplex, vestitu pullo, ad Caesarem veniret: eique
potestas omnis prorsus adempta, vitaque in Italia,
nom sine custodia, concessa est. Equites et senatores,
qui Pompeio favissent, supplicio affecti, paucis ex
ceptis. Legionarios milites ingenuos Caesar in suas
legiones adscripsit, servos dominis reddidit, ut poe
mas darent: quorum autem domini non inveniebam
tur, ii in crucem acti sunt. Urbes, quae ultro dedi
tionem faciebant, veniam invenerunt: in eas, quae
resistebant, animadversum est.

etinm aptiorem indicat X. et Od. Vulgo [et in Med. b.] omit

titur ydq.
u) ἐδελοντῆς] 8) addunt Med. a. b.
x) oùx &vsv qováczx ijs] ovjx male omittitur in editionibus Xiph.
Nam et Coisl. et Br. oùx habent, et δίαιταν ἐμφgovgov dicit Z.
Haec Re. Sed Penzelio placet ut ovx omittatur, quod haec le
ctio Augusti ingenio videatur aptior. St.
xx) wareâèz8 m] Malim xcctsuâ*y{}n. Nihil vero im his certi esse
mom mescio. Certe etiam p. 564. D. scribitur wατελέχύη. Conf.
infra ad p. 42o. A. St.
y) αὐτό] òì, Med. a. Mox in eodem dvrjgagat scribitur. St.
 702 ΙΟΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟR ΙΑΕ Η ΟΜΑΝ ΑΕ

Πράσσοντι δ' αυτό ταύτα οι στρατιώται έστα.

σίασαν, άλλως τε γαρ ουκ ολίγοι όντες, "" προς
την όψιν του πλήθους σφών έθρασύνοντο, και τους
9ο κινδύνους τάς τε ελπίδας τας επ' αυτούς εκλογιζό.
μενοι, πρός τε τα γέρα απλήστως είχον, και συλ
λεγόμενοι κατ' αλλήλους *" ήτoυν ό, τι τις επό.
θει, επειδή τε μάτην ") έθρύλλουν, (ο γάρ Καίσαρ,
άτε μηδενός έτι πολεμίου οι παρόντος, εν ολιγωρία
Ι. Ε. αυτούς εποιείτο) έθορύβουν και αυτό και προ
96 φέροντες πάνθ' , όσα ετεταλαιπώρηντο, και προ
βάλλοντες εί τι που υπέσχητο σφίσι, πολλά επηπεί,
λουν, και ενόμιζον και άκοντα αυτόν καταδουλώσει
σθαι. έπει δ' ουδεν επέραινον, της γούν ") στρατείας,
ώς και κεκμηκότες, αφεθήναι ήξίουν, θυμώ και
1 βοή απλέτω χρώμενοι ουχ ότι και έβούλοντο αυ.
της απαλλαγήναι, (και γαρ ήκμαζον σφών οι πλείο
νες) αλλ' ότι τον " ) μεν πόλεμον τον προς τον Αντώνιόν
οι εσόμενον υπετόπουν, και διά τούθ' εαυτούς ανε.
5 τίμων ών γαρ απαιτούντες ) απετύγχανον, ταύτ'
εγκαταλείψειν αυτόν απειλούντες , λήψεσθαι προσε
Ι.400 δόκων, ου μην ουδε τούτο σφίσι προυχώρησεν ο
γάρ Καίσαρι, ει και ταμάλιστα ") τον πόλεμον
ακριβώς ήδει γενησόμενον, και τα εκείνων βουλήμα,
10 τα σαφώς συνίει, αλλ' ούτοι και υπείξεν αυτοίς
νομίζων ** μηδέν δείν τον άρχοντα παρά γνώμην
υπό της των στρατιωτών βίας ποιείν, ώς και άλλο
τι αύθις σφών διά τούτο πλεονεκτήσαι εθελησόντων,
Προσποιησάμενος ούν, εύλογά τε αυτούς αξιoύν,
15 και ανθρωπίνων δείσθαι, διήκε πρώτους μεν τους επί
τον Αντώνιον ** προς την Μουτίναν στρατεύσαντας αυ
τώ, έπειτα δε ώς και οι άλλοι ενέκειντο, και εξ εκεί,
R.579.νων "") άπαντας τους δέκατον έτος εν τη στρατεία έχον,
L Ε τας και ίνα γε τους λοιπούς επισχή, προσανεί,

γy) εθρύλλουν εθρύλουν Μed. a. b. Paulo post iidem προ

φέροντες habent pro προσφέροντες. in guo eos secutus sum.
Ειiam R. et in indice Re. προφέροντες prοbarunt. St.
yyy) στρατείας) στρατίας Μed. a.
y") μεν delendum. R. Sane mec Suidas id habet, gui verb"
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 703

* 13. Haec agentem Caesarem militum suorum se- A. U.c.

%, ditio excepit. Hi multitudine sua elati, pericula, et 718.
spes ob ea sibi propositas reputantes, praemia immo
dica petebant, ac congressi inter se, poscebant singu
li ea, quae animo destinaverant. Quum eos sermo
nes frustra serere se viderent, (Caesar enim eos nihil
… iam curabat, quia nullus supererat hostis) tumultuati
sunt: ac ipsi Caesari exantlatas a • se aerummas ex
. probraverunt, promissaque eius obiecerunt : minis
;: * crebro , adiectis, vel invitum eum sperantes in ipso
,: rum potestate futurum. Quum mihil obtinerent, ira
**• atque clamore immoderato usi, missionem velut ex
a hausti laboribus postulavere : non quod eam cupe
s rent; (erant enim plerique integra adhuc aetate) sed
ra quod iam bellum contra Antonium futurum praevi
* dentes, nimis sibi tribuebant, existimabantque, si se
,* a signis eius discessuros minitarentur, fore ut ea im
;* petrarent, quae alioquin frustra poposcerant. Sed ne
'::;! hac quidem via res successit. Nam Caesar, etsi sa
,* {is compertum habebat de bello futuro, et eorum
; . consilia probe intelligebat, tamen non concessit eis :
3 ita iudicans, non debere imperatorem, praeter animi
:* sui sententiam, quicquam agere coactum a militibus:
;* quibus si semel morem gessisset, statim eos alia,
e quae postularent, inventuros.
a 14. Proinde simulans, se eorum petitionem ae—
? quam iudicare et humanam, primum eos exauctoravit,
e
quibus bello Mutinensi contra Antonium usus erat:
-

Σ deinde instantibus aliis, omnes ex eis etiam illos,

;
qui decemmio meruissent: ad inhibendos autem caete
g* ros dixit, se nullo dimissorum posthac usurum, si
:*
* τὸν πόλεμον et sequentia ita attulit, (in v. &verluov) nt scripse
2* rit atqός 'Avtóvuov ἐσόμενον, et post ävsriuov addidérit oì giga
τιόται. Sed oi £o6u£vov saltem etiam apud Suidam legendiim
ge
t.
recte iudicat Toupius Emendatt. in Suidam Vol. I. p. 6o.
,* z) άττετύχανον] οὐκ ἐτύγχανον, Med. a.
,2 a) vdv πόλ.] τόν τε πόλ. Med. a. b. •
aa) άπαντας] πάντας Med. a. Idem cum Med. b. mox ite
</ rum dat στQατig. St.
 704 ΓΙΟΝΙS Η ΙSΤΟR ΙΑΕ RΟΜΑΝ ΑΕ,
20 πεν ότι ουδενί έτ' αυτών, ουδ' αν ταμάλιστα εθελη
ση, χρήσεται, ακούσαντες δε τούτο, ουδέν έτ’ έφθέγ
ξαντο, αλλά και πάνυ προσέχειν αυτώ ήρξαντο,
ότι ") τοίς τε αφειμένοις ου πάσι, ** πλήν των προ
τέρων, αλλά τους αξιωτάτοις τά τε άλλα, όσα υπέ
25 σχητο, δώσειν, και χώραν νέμειν επηγγείλατο, και
σφίσι πάσι μεν ** πεντακοσίας δραχμάς, τους δε δή
ναυκρατήσασι και *" στέφανον ελαίας έδωκε κακ
L. C. τούτου τούς τε άλλους πολλά ώς εκάστους, και τους
εκατοντάρχους, ώς και ες τάς βουλάς αυτούς τας
80 εν ταις πατρίσι καταλέξων, επήλπισε τους τε υπο
στρατήγοις άλλοις τε άλλα, και τώ Αγρίππα ** στέ
φανον χρυσούν εμβόλoις ήσκημένον εδωρήσατο "7 ο
μή πρότερον, μήτ' αύθις άλλω τω εγένετο, και όπως
γε δια παντός, όσάκις οί τινα επινίκια πέμψαντες
85 *" τον στέφανον τον "") δάφνινον, εκείνος τούτω τώ
") ναυτικό χρώτο, δόγματι ύστερον εβεβαιώθη. ") ού
τω μεν ουν τότε τους στρατιώτας κατέστησε και το
L. D. μεν αργύριον αυτίκα, την δε χώραν ου πολλώ ύστε
ρον αυτούς έδωκεν. επειδή γαρ ουκ εξήρκεσεν ή εν
40 τώ δημοσίω ) τότε ούσα, προσεξεπρίατο άλλην τε
** και παρά Καμπανών των εν τη Καπύη οικούντων
συχνήν, ( και γάρ εποίκων ή πόλις πολλών εδείτo )
και αυτοίς "" τό, τε ύδωρ το ) Ιούλιον ωνομασμέ
νον, "" * υφ' ου και ταμάλιστα διά πάντων αγάλλονται,
45 "" τήν τε χώραν την Κνωσίαν, ήν και νύν έτι καρ
πούνται, αντέδωκε ταύτα μεν ουν ύστερον εγένετο.
τότε δε τά τε εν τη Σικελία ε) διώκησε, και * την
Λιβύην εκατέραν αμαχί "" διά Στατιλίου ") Ταύρου
L. Ε. παρεστήσατο τώ τεΑντωνίω τον ίσον αντί των απολομέ
50 νων νεών αριθμόν αντέπεμψε.
Καν τούτω τά τε τών, Τυρσηνών στασιάσαντα,
έπειτα άμα τώ της νίκης αυτού πυθέσθαι, κατέστη,
Β) τους τε] Fort. τοίς τότε, R. Μox post υπέσχητο comma
sustuli. , Cf. p 4ο2. D. 4ο8. C. 4, 5. Α. 4ι 6. Β. St.
bb) τον δάφνινον] Αddit L. φέρoιεν. Εt sane huiusmodi quod
verbum exeidit, vel τώ στεφάνω δαφνίνω scribendum. Re, εφό
ρουν inserit R.
c) ναυτικώ] ναυκρατικώ, V. a. et Μed. a. b. quod etsi specie
 ILIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 705

vel maxime id flagitasset. Quibus auditis, nihil pro- A. U. c.

ferebant amplius, sed oppido ei adtendere incipie 718.
bant ; quod primis exceptis, caeteris exauctoratis mi
litibus, nec omnibus tamen, sed dignissimis quibus
que, praestiturum omnia se polliceretur, quae pro
misisset, atque agros etiam concessurum. Itaque sim
gulis quingentos denarios, navali praelio victoribus
etiam coronam ex olea dedit. Spem quoque singulis
multam fecit, cum aliis, tum centurionibus, quasi
eos decurionibus suorum quemque municipiorum ad
scripturus esset. Inter alios etiam honores legatis
suis exhibitos, Agrippam aurea corona rostrata do
navit: quod neque ante, neque post eum contigit
ulli : estque deinde senatusconsulto statutum, ut quo
ties triumphans aliquis coronam lauream ferret, ipse
navali hac uteretur. Ita militibus suis placatis, pe
cuniam statim, agros paulo post id tempus Caesar
dedit: ac quum ager, qui tum publicus erat, non
sufficeret, alios coemit complures a Campanis iis,
qui Capuam incolebant, quorum urbs colonis multis
indigebat : iisque aquam Iuliam, cuius causa maxime
gloriantur, et Cnosiam regionem, qua quidem adhnc
hodie fruuntur, vicissim dedit. Sed hoc postea tem
poris factum est: tunc vero Sicilia constituta, per
Statilium Taurum utramque Africam citra megotium
recepit, Antonioque aequalem navium numerum pro
amisS1S rem 1S1t.

15. Eodem tempore seditio, quae im Hetruria

erat coorta, statim post auditam hanc eius victo

quadam blandiri possit, tamen cum vulgato mon commutavi,

quºd et latime corona navalis dicitur, eodem sensu. Certe Grae
Cum hoc vocabulum non sine emeudatione admittendum, ut
scribatur vovxQovrjtuxqj. Sic de eodem Agrippa Dio p. 458. D.
'Aygim ytcv gnuείφ. xvavosuδεί yavxgarntuxqj 7tQogevegêuvvvs.
ä) ούτω μ§v öjv] Addidi oûv, ex V. a. mélioris nexus causa.
Re. Mnx post dgyvgvov in Med. a. b. est avroig, quod deinde
post Ügregov in iisdem deest. St.
e)'τότε] ἐτι τότε, V. a. et Med. a.
fj 'Ioùivov] 'IovÂuavóv, V. b. male.
g) διφκησε] Est ex Med. a. et Z. διφλει, vulgo, et in Med. b.
h) Táúgov] IIavlov, V. a. pessime,
Dionis Rom. Hist. Tom. II. Yy
 706 Γ Ι Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

και " " οι εν τώ άστει επαίνους τε αυτό ομοθυμα

δόν, και " " εικόνας, "") και προεδρίαν, "" αψίδά τε
R.580 τροπαιοφόρον, και το ) εφ' ίππου εσελάσαι, "" τό,
56 τε στεφάνω δαφνίνω αεί χρήσθαι, και το "" τη
ημέρα, εν ή ενενικήκει, ιερομηνία αϊδίω ούση, "" εν
τή του Διός του Καπιτωλίου μετά τε της γυναι
κός και μετά παίδων εστιάσθαι, έδωκαν. ταύτα
60 μεν ευθύς σφίσι μετά την νίκην έδοξεν ήγγειλαν
L.401 δε αυτήν, πρώτον μεν στρατιώτης τις των εν τη πό
λει τότε όντων, "" κάτοχος εν αυτή εκείνη τη ημέ
ρα εκ *) θεών δή τινος γενόμενος, και άλλα τε
πολλά και ειπων και πράξας , και τέλος ές τε
65 το Καπιτώλιον αναδραμων, και το ξίφος προς τους
του Διός πόδας, ως μηκέτ' αυτού χρείας ούσης,
θείς , έπειτα δε και οι άλλοι οι παραγενόμενοι τε
") αυτή, και πεμφθέντες ες την Ρώμην υπό του
Καίσαρος, έπει δε και αυτός αφίκετο, και σφάς
7ο συναγαγών "" έξω τού πωμηρίου κατά τα πάτρια,
τά τε πεπραγμένα οι "*) απελογήσατο και, ** των
L. Β. ψηφισθέντων τινά παρήκατο, τόν τε φόρον τον εκ
των απογραφών, και ει δή τι άλλο έτι τό δημο
σίω ες τον προ του εμφυλίου πολέμου χρόνον
75 επωφείλετο , αφήκε, τέλη τέ τινα κατέλυσε, και
*" την τού Λεπίδου ιερωσύνην διδομένην οι ουκ έλα
βεν ουδε γάρ εξήν ζωντά τινα αφελέσθαι και
άλλα πολλά αυτό προσεψηφίσαντο ήδη μεν γάρ
τινες διεθρόησαν, ότι επί τε τή του Αντωνίου, και
80 επί τή του Λεπίδου διαβολή, και ώστε την αιτίαν") και
των πρότερόν αδίκως γενομένων ες εκείνους μόνους απώ
L, C σασθαι, ταυθ' ούτω τότε έμεγαλοφρονήσατο άλλοι
δε, ότι επειδή μηδένα τρόπον απολαβείν τα οφει
λόμενα εδύνατο, χάριν τινά εαυτού αζήμιον την εκεί
85 νων αδυναμίαν εποιήσατο, αλλά ταύτα μεν άλ

hh) και in Μed. a. deest, et sequens nomen scribiιur προε

δρείαν. St.
i) εφ' ίππου) Sic ν"a. et Μed. a. recte, ut coniectura quo
φue assecutus est L. Sic alias επί κέλητος. Vulgo [et in Μed. b.]
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRL 707

riam, sedata est. Romae autem Caesari laudatio um- A.U.C.

animi consensu, statuaeque, et primus locus in com- ?*8**
sessu, tum ut per arcum triumphalem ovans in ur- '
bem equitaret, semper corona laurea uteretur, ac die
ea, qua vicisset, qua supplicatio perennis esset, in
aede Iovis Capitolini cum coniuge et liberis epula
retur, statim post victoriam decretum est. Eam vi
ctoriam primus annunciavit miles quidam ex iis, qui
tum ad urbem erant, furore alicuius dei correptus ea
ipsa die ; isque multis aliis et dictis et factis, tan
dem in Capitolium se proripuit, ' gladiumque, quasi
eo posthac opus non habiturus, ad pedes Iovis de
posuit: deinde alii quoque, qui praelio interfuerant,
missi Romam a Caesare. Posteaquam vero ipse Cae
sar advenit, et advocato in concionem extra pomoe
rium populo, sicut moris erat Romani, pro rebus a
se gestis verba fecit: eorum, quae decreta erant,
quaedam recusavit: tributum ex censu impositum, ac
si qua alia in aerarium conferri ante tempus belli
civilis huius iussa, adhuc debebantur, remisit: vecti
galia nonnulla abrogavit : pontificatum Lepidi, sibi
oblatum, non accepit: (neque enim licebat eum
vivo alicui adimi) tum vero longe plura in eius ho
morem decreta facta sunt. Spargebant sane nonnulli,
Caesarem tali munificentia tunc usum propterea fu
isse, quo Antonium ac Lepidum invidiae hominum
obiiceret; et culpam eorum, quae iniuste prius acta
fuerant, in eos solos devolveret : alii dictitabant, quia
nullo modo satisfactum iri sibi de his debitis sciret,
voluisse eum ex inopia civium gratiam sibi bonam,

ęq' £ττονς, unde $£ £vxovs excudit Palmerius. vide F. not. 56.

Mox KanutoAtov , RS. ut saepius alibi. Re. unde restitui. Nam
eodem modo Med. a. b. qüi etiam vj ante τοῦ 4ιδs omit
tunt. St.
k) δεῶν] {}εοῦ, Med. a. b.
1) αὐτj] ἐν αὐτj Med. a.
l*) driëloyijaocto] dπελοyigoro, rationem reddebat, velut acce
ptorum et expensornm, R.
ll) xal abest a Ven. 'et Med. a. b. * Infra hi duo ἐόςvisiro
exhibent. St. -

Yy 2
 φ08 Γ) ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟ RΙ ΑΕ R Ο Μ ΑΝΑΕ

λως έθρυλλείτο, τότε δε "* οικίαν τε αυτό εκ του

R.581.δημοσίου δοθήναι έγνωσαν τον γάρ τόπον, δν "" εν
τώ ") Στατίω, ώστ' οικοδομήσαι τινα, εώνητο, εδημο
σίωσε, και τώ Απόλλωνι ιέρωσεν, επειδή κεραυνός
90 ες αυτόν εγκατέσκηψε τήν τε ουν οικίαν αυτό εψη
φίσαντο, και "" το ") μήτε λόγω μήτε έργω τι ύβρί
L. D. ζεσθαι ει δε μή, τους αυτούς τον τοιούτόν τι δρά
σαντα ενέχεσθαι, οίσπερ επί τό δημάρχω ετέτακτο,
και γάρ "7 επί των αυτών βάθρων συγκαθέζεσθαι σφί.
95 σιν έλαβε.

Τώ μεν ούν Καίσαρι ταύτα παρά της βουλής εδόθη.

αυτός δε τόν τε ** Μεσσαλάν τον Ουαλέριον, ") δν
πρότερον εν ταις πρoγραφαις ετεθανατώκει, ες τους οιω
νιστάς "" υπέρ τον αριθμόν εσέγραψε και τους
7° Ουτικησίους, πολίτας εποιήσατο τήν τε "" έσθητα
1 την αλουργή μηδένα άλλον, έξω ") των βουλευτών των τε
εν ταίς αρχαίς όντων, ενδύεσθαι εκέλευσεν, ήδη γάρ
L. Ε. τινες και των τυχόντων αυτή έχρώντο. καν τώ αυτό
τούτω έτει ούτ' αγορανόμος τις, "* απορία των αιρεθη
5 σομένων, εγένετο, αλλ' οι στρατηγοί οί τε δήμαρχοι τα
προσήκοντα αυτούς έπραξαν ούτε πολίαρχος ες τάς
ανοχάς απεδείχθη, αλλ' εκ των στρατηγών τινες τα επι
βάλλοντα αυτώ διήγαγον, τά τε άλλα τα εν τη πόλει
τη τε λοιπή Ιταλία " " Γάϊός τις Μαικήνας, ανήρ ιπ
10 πεύς, και τότε και έπειτα επί πολύ διώκησεν,
L.402. Ο δε όή Σέξστος, έκ τε της Μεσσήνης εξαναχθείς,
και την δίωξιν φοβηθείς, προδοσίαν τέ τινα από των

m) δν εν τώ Στατίω] τον εν τω Στ. Μed. a. b. perperam.

Ρro Στατίω scribendum Παλατίω, Χ. [cui assentitur Baumgar
ten - Crusius ad Snet η. Αιιg. c. 29.] Immo Παλατιείω , νideli
cet όρει. Sic p. 5ο7. Β. εν τω Παλατίω ο Καίσαρ ώκέι. Scribe
Παλατιείφ, vel Παλατίνω. Ρ. 515. D. εν τώ Παλατίω όρει. Scri.
Βendum Παλατιείω. _Νam Παλατίνον όρος σύμπαν legiιur ex
presse p, 7o9, C. et Παλατιείον, alibi. L. Varie apud Dionem
scribi solet, legitur tamen Παλατίω p. 7og. C. in Coisl. vide F.
ηot, 65. Ηaec Re. , Μox ώστ' , ενοικοδομήσαι νult R. bene.
Paulo post Μed. a. έπει δε pro επειδή dat. Deinde, post οι
Ε "" deesse aut δοθήναι aut oικοδομηθήναι censet Reis
1μ8. δί.
 LIBER XLIX. CÄESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 709

sine ullo damno suo, captare. Verum haec sine fum.A.U.C.

damento vulgabantur. Tum autem decretum fuit, ut 718.
Caesari domus ex publico daretur: (aream enim in
Palatino emptam a se, domus sibi aedificandae causa,
quod esset de coelo tacta, consecraverat, et Apollini
dedicaverat:) ut neque verbo eum quisquam, neque
re laederet: qui laesisset, obnoxius ei poenae esset,
quae tribunum plebis violanti dicta est: utque in
subselliis tribunorum plebis Caesar adsideret.

n6. Haec senatus tum Caesari tribuit. Ipse vero

Valerium Messalam, quem ante id tempus in tabulis
proscriptorum morti addixerat, inter angures ultra
mumerum usitatum retulit: Uticensibus civitatem de
dit: edixitque, ne quisquam nisi senator, qui cum
m agistratu esset, purpuram gestaret, quam iam vulgo
sumi videbat. Eodem tempore meque aedilis quis
quam fuit, ob penuriam candidatorum, sed ipsorum
munera praetores et tribuni plebis obivere : neque
praefectus urbis ad ferias latinas creatus fuit, sed
praetores quidam eius officium peregerunt: reliquas
res, non Romae modo, sed per totam ltaliam , tunc
ac diu etiam post, C. Maecenas, equestris dignitatis
vir, administravit. -

17. Caeterum Sextus Pompeius, Messama profe

ctus, et insectationem metuens, proditionisque suos

mm) μήτε λόγφ μήτε £gyg] μήτε ἐoyQ urjrs 16yp Med. a. et
Ven. Mox iidem et Med. b. τοιοῦτό τι. St.
n) δν πρότεgov] Sic V. a. b. Med. a. pro vulgato δν τgόπον.
qua ratione etiam emendamdum hunc locum esse, vidit X. re
ctius quidem quam L. qui scribendum censebat δν τgὸ τοῦ.
Sed idem veritis indicat, quam X. momen ö 'Avrrjvuog, quod
hic addi volebat, abesse posse. Nam licet p. 355. 1). Messala
ab Antonio morti addictus dicatur, tamen proscriptus ab uno ,
triumvirorum, etiam a reliquis tacito consensu neci destinatus
videbatnr. -

o) róv ßov£vróv τῶν ἐν ταῖς ἀρχαῖς] τόν τε £v ταῖς ἀρχαῖς

mavult scribere Casanb. ad Sueton. Caes. c. 43. Re. Quam
correctionem probat Baumgarten - Crusius ad Sueton. l. l. et
ego recepi. St.
 710 ΙD ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ ΑΟ Μ Α Ν ΑΕ

") συνακολουθούντων οι υποτοπήσας, προείπε μεν σφί

σιν, ως διά πελάγους τον πλούν ποιησόμενος, 7* απο
15 σβέσας δε το φώς ο εν τοις νυκτερινούς πλοίς αι στρα
τηγίδες ") νήες, όπως και αι λοιπαι κατά πόδας αυ
των εφέπωνται, προδεικνύουσι, παρά τε 7* * την Ιταλίαν
παρέπλευσε, και ) διαβαλων 7" επί Κέρκυραν, ες
R.582.Κεφαλληνίαν εκείθεν ήλθε κανταύθα ) και οι άλλοι
L. Β. κατά τύχην υπό χειμώνος εκπεσόντες, αύθις αυτό συν
21 εγένοντο. συγκαλέσας ούν αυτούς, τήν τε σκευήν
την ) στρατιωτικήν απεδύσατο, και ειπων άλλα τε,
και ότι αθρόοι μεν όντες ούτε ωφέλειάν τινα αλλή
λοις διαρκή παρέξουσιν, ούτε λήσoυσι, σκεδασθέντες δε,
25 ράω την διάφευξιν ποιήσονται παρήνεσε σφίσιν ιδία και
καθ' εαυτόν εκάστω της σωτηρίας προσκοπήσαι. κακ
τούτου πεισθέντων οι των πλειόνων, και άλλων άλλoσε
αποχωρησάντων, αυτός ες την Ασίαν μετά των λοιπών
επεραιώθη, γνώμην έχων προς τον Αντώνιον ευθύς όρμή
L. C. σαι, γενόμενος δε εν Λέσβω, και εκείνόν τε "" επί
31 Μήδους εστρατευκέναι, και 7" τον Καίσαρα και τον
Λέπιδoν πεπολεμώσθαι μαθων, διενοείτο μεν κατά χώ
ραν χειμάσαι των δε Λεσβίων προθυμότατα αυτόν,
7" διά τήν του πατρός αυτού μνήμην, και δεξαμένων
35 και κατεχόντων, επειδή "" τόν τε Αντώνιον δυστυχή
σαντα εν τη Μηδία επίθετο, και "ο Γάϊος ") Φούρνιος
ο της Ασίας τότε άρχων ουκ ευνοϊκώς οι εχρήτο ου κατ
έμεινεν, αλλ' ελπίσας την του Αντωνίου αρχήν δια
δέξεσθαι, ότι τε εκ της Σικελίας συχνοί προς αυτόν
L, D. αφίκoντο, και ότι και έτεροι, οι μεν κατά την του πα
41 τρός αυτού δόξαν, οι δε και βίου δεόμενοι, συνελέγη
{

p) συνακολουθούντων οί] V. a. et Μed. a. addunt έσεσθαι.

q) νήες] V. b. addit χρώνται , praeter rem, cunι sequatur
πρoδεικνύουσι, Re. Paulo ante Μed. a. dat πλοίοις pro πλοίς,
St.

r) διαλαβών, νulgo , [et in Μed. a. b.] Scribendum"Ά

Ιd enim est trαϊicere. L. probe. Frequenter librarii in horum
νerborum confusione offendunt : unde non dubitavi recipere,
Βe. Μed. a. habet Κόρκυραν. St.
ε) και οι άλλοι) Μed. a. eos designans quos Ρompeius suspe
 ILIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 711

comites suspectos habens, quum eis dixisset, se perA. U. c.

altum vela daturum, extincto igne, qno naves prae- 7*8.
toriae reliquis praelucere solent, ut subsequi certius
possint, oram Italiae legit : hinc ad Corcyram, ac de
inde in Cephalleniam traiecit, ibique alios ad se re
cepit, forte eo tempestatis vi eiectos. Quibus com
vocatis, habitu militari deposito, exposuit inter alia,
fore, ut si una omnes manerent, meque satis mutno
sibi prodesse, meque latere possent : sin dissipati
hinc inde essent, facilius dilapsuros. Ideoque mo
nmit, ut quisque seorsum salutis rationes iniret. Cui
admonitioni quum plerique obtemperantes, alii alio
discessissent; ipse cum reliquis in Asiam transmisit,
eo animo, ut se statim Antonio adiumgeret. Sed
quum in Lesbum venisset, ibique audiret, Antonium
in Medos expeditionem fecisse, inter Caesarem vero
et Lepidum bellum extitisse: in ea insula hyeman
dum sibi statuit, Lesbiis eum propter patris memo
riam libentissime et recipientibus et detinentibus.
Verum quum percepisset , Antonium rem male in
Media gessisse, C. vero Furnium, Asiae eo tempore
praefectum , parum amice erga se affectum expertus
esset: in Lesbo non mansit, sed spe in Antonii im
perium succedendi concepta, quum et ex Sicilia, et
aliunde multi ad eum venirent, partim paternae glo
riae opinione, partim victus inopia exciti, et habi

ctos sibi reliqnerat. Sic et Z. quod confirmatur sequentibus,

ab$us αὐτφ συνεy£vovro. Vulgo oi omittitur.
t) orgariorixjv] Forte orgarnyixijv, ut infra τὸ σχήμα τὸ στρα
vnyuxóv &v£λαβε, Od. optimie. örgarnytxöv £vδvug, Z. p. 513. G.
Ré. Nec reticendum tàmem , generali sensu etiam ducis habi
tum esse grgo tuoruwöv. Unde orQatuoruwj £6όης Senatoribus
sortito in provinciam ituris negatur p. 5o4. C. legatis autem
Augusti afqatuoruwrj grolrj tribuitur p. 5o5. A. Idem in Ad
dendis.
u) φούgvvog] Furius, N. Sic et p. 4o3. A. Sed errat vir do
ctus. Fuinium etiam vocat Dio p.T365. A. et plura de hoc C.
Furnio, C. F. videbis apud Glamidorp. p. 371. Re._ Panlo post
pro διαδὲασθαι e Med.T a. b. recepi 8uaόέεσθαι. Potest tamen
et illud ferri. St.
 712 DτοΝ Is Η IsΤoR ΙΑΕ RoΜΑΝΑΕ
σαν τό, τε σχήμα το στρατηγικόν ανέλαβε, και παρε,
σκευάζετο ως και την περαίαν καταληψόμενος,
Καν τούτω του Αντωνίου ές τε *) την φιλίαν
45 αποσωθέντος, και τα πραττόμενα υπ' αυτού μα.
θόντος, τήν τε άδειαν αυτό και την εύνοιαν, αν τα .
όπλα κατάθηται, υποσχομένου δώσειν αντέγραψε
μεν, ώς και πεισθησόμενός οί, ου μέντοι και έποίη,
σε τούτο , αλλ' έκ τε των συμφορών αυτού, και
5ο επειδή προς την Αίγυπτον αυτίκα απήρε , κατα,
L. Ε, φρονήσας, των τε παρόντων είχετο, και προς τους
Πάρθους διεκηρυκεύετο πυθόμενος δε ταύτα ο
Αντώνιος, ουκ ανέστρεψεν, αλλά τό , τε ναυτικόν,
"" και τον Τίτιον τον Μάρκον, μεταστάντα τε προς
55 "Ο αυτόν πρότερον από του Σέξστου, και τότε συν.
όντα οί, επ' αυτόν έπεμψε και ος, προαισθόμε:
νός τε τούτο, και φοβηθείς, (ουδέπω γάρ ικα
νώς παρεσκεύαστο) ) εξήχθη, και προχωρών ή μό,
λιστα διαφεύξεσθαι έδόκει, ές τε Νικομήδειαν αφίκετο,
60 κανταύθα καταληφθείς, επεκηρυκεύσατο μεν αύ,
L.403.τώ, άτε και ελπίδα αυτού "* εκ της ευεργεσίας,
ήν "") ευηργέτητο, έχων ώς δε εκείνος ουκ έφη οι
σπείσεσθαι, αν μη τάς τε ναύς και την λοιπήν
δύναμιν αυτού προπαραλάβη, της τε κατά θά,
65 λασσαν σωτηρίας απέγνω, και τα σκεύη τα βα,
R.583 ρύτερα ες τάς ναύς εμβαλων, η ταύτας τε κατέ
καυσε, και ες την μεσόγειαν ώρμησε και αύ,
τον επιδιώξαντες ό, τε Τίτιος και ο Φούρνιος,
"" έντε Μιδαείω της Φρυγίας κατέλαβον, και πε:
70 ρισχόντες εζώγρησαν μαθών δε τούτο ο Αντώνιος,
ευθύς μεν υπ' οργής επέστειλε σφίσιν ίνα αποθάνη'
L. Β. αύθις δ' ου πολλώ ύστερον μετανοήσας, ) έγραψεν
ίνα σωθή του ούν δευτέρου γραμματοφόρου τον
πρότερον φθάσαντος, ύστερον τα περί του θανά
75 του αυτού γράμματα ο Τίτιος λαβών, και νομ"
x) την φιλίαν) Legendum Παμφυλίαν, per quam in ΑegyΡ"
est brevissimus traiectus, Palmer. Sed Αrmeniam, credo", ".
εί. nat Dio, vid, p. 4ιο. C. Re. Μox Μed. a. b. post μαδόν"
addunt καί. St.
 ILIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 713

tum resumsit imperatorium, et ad occupandam con- A.U.C.

tinentem oppositam se accinxit. 718.
18. Interim Antonius , quum in sociorum eva
sisset terram, actis Pompeii cognitis, ei, si ab armis
discessisset, veniam ac amicitiam promisit. Pompe
ius, quum ita facturum se rescripsisset, mom destitit
tamen; sed Antonio, propter acceptam calamitatem,
et quod is statim in Aegyptum abiret, contempto, in
instituto suo perrexit, et cum Parthis de societate
per internuntios egit. Qua re cognita Antonius, ab
itinere quidem suo non reflexit : M. vero Titium,
quem tunc apud se habebat, et qui quondam ad se
a Sexto Pompeio desciverat , cum classe contra
ipsum misit. Pompeius, quum futurum hoc ani
madvertisset, sibique metueret; (neque enim paratus
adhuc satis erat) discessit, et ea loca petiturus, ubi
maxime effugere posset, in Nicomediam venit. Ibi
deprehensus, pacem per legatos petiit, spem eius im
petrandae , in beneficio, quo Titium ipse quondam
affecerat, positam habens. Titius pacem se ei, nisi
mavibus et copiis omnibus sibi traditis, concessurum
megavit. Proinde Pompeius desperata a mari salute,
apparatu graviori in naves coniecto, iisque accensis,
in mediterranea contendit: quem insecuti Titius ac
Furnius, Midaii, quod Phrygiae oppidum est, depre
henderunt; circumdatumque ceperunt vivum. Antoni
us certior ea de re factus, primum iratior per lite
ras eis illico mandavit, ut interficerent Pompeium :
paulo post poenitentia captus, salute eum donari
iussit. Atqui quum priorem tabellarium posterior
praevenisset, Titio serius eae literae sunt redditae,
quibus necare Pompeium iubebatur, easque vel scri

y) göröv] £gvr6v, V. b. Med. a. b.

?). §§rizôn] Vox addita ex cod. Med. a. ap. Gronov. p. 15o.
et V. a. Ib.
.**)$;εὐngy&rnro
vid.
pro εὐεgy£rnro scribere me iussit usns loquendi.
123. C. 499. D. etc. St.
a) fy@ozipsv abésí a Med. a. et Ven. im quo codice post σοόi
est lacuna versus unius. St.
 714 ΙΟ Ι Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟ R Ι Α Ε Κ Ο ΜΑΝ ΑΕ

σας όντως δεύτερα είναι, ή και γνούς μεν την

αλήθειαν, ουκ εθελήσας δε αυτή πιστεύσαι, τη
τάξει της κομιδής αυτών, αλλ' ου τη γνώμη προσ
έσχε, και ούτως ό, τε Σέξστος "* επί τε του
80 Κορνουφικίου του Λουκίου και επί Σέξστου τινός
Πομπηίου υπάτων απέθανε, και δια τούτο και ο
L. C. Καίσαρ ιπποδρομίαν τε εποίησε, και τώ Αντωνίω
" " άρμα τε έμπροσθεν του βήματος, και εικόνας εν
τώ Ομονοείω έστησε, τό, τε εξουσίαν σύν τε τη
85 γυναικι και τους τέκνοις εστιάσθαι ενταύθα έχειν έδω
κεν, ώσπερ ποτε "" και αυτώ εψήφιστο φίλος
") τε γάρ έτι oι είναι επλάττετο, και εκείνόν τε
"7 εν ταις από των Πάρθων συμφοραίς παρεμυθείτo
δήθεν, και εαυτού το επίφθονον πρός τε την νίκην
90 και προς τα ψηφισθέντα επ' αυτή ") εξηγείτο, και ο
μεν ταύτα έπραττε.
Τα δε δή του Αντωνίου τών τε βαρβάρων ώδε έσχεν.
L. D. ο Ουεντίδιος ο Πούπλιος τον Πάκορον στράτευμά τε
αθροίζειν, και ες την Συρίαν εμβάλλειν μαθών, έδει
95 σεν, επειδή μήτε αι πόλεις πω") καθειστήκεσαν, και
τα στρατόπεδα εν τοις χειμαδίοις έτι διέσπαρτο και
τοίόνδε τι ές τε την διατριβήν αυτού, και ες την βρα
δυτητα της στρατιάς εποίησε ) Χαυναίόν "" τινα δυ
νάστην, γνωρίμως μεν και αυτώ έχοντα, τα δε δή των
Πάρθων μάλλον φρονούντα, ειδώς, τά τε άλλα ώς και
1 πιστότατόν οι όντα ετίμα, και σύμβουλον έστιν ών εποιεί
το, εξ ών αυτός μεν ουδέν βλαβήσεσθαι, εκείνω δε
L. Ε. δή πίστιν του και τα απορρητότατα δήθεν αυτώ συν
ειδέναι, παρέξειν έμελλεν επειδή τε ενταύθα ήν,
5 φοβείσθαί τε έπλάσατο μή πως οι βάρβαροι την συν
ήθη σφίσι διάβασιν του Ευφράτου, παρ' ή "" το
Ζεύγμα ή πόλις εστί, παραλιπόντες, ετέρα τινι οδώ
κάτω του ποταμού χρήσωνται τη μεν γαρ πεδία
9 τοις πολεμίοις επιτήδεια, τη δε γηλόφους εαυτούς πρέ
Ι.404.ποντας είναι έλεγε, κακ τούτου αυτόν ανέπεισε

b) τε additum ex Μed. a.
Βb) εξηγείτο] Scribendum εξηκείτο. R. eleganter, Sic μέμψιν
 ILIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 715

ptas omnino posterius esse ratus, vel cognita qui- A. U.c.

dem rei veritate, fidem tamen habere molens; ordi- ?*8-
nem literarum, ut sibi redditae erant, non sententiam
secutus est. Ita Sextus Pompeius morte affectus est,
L. Cornuficio, et Sexto alio quodam Pompeio, con
sulibus. Eiusque mortis causa Caesar ludos equestres
exhibuit, Antonioque currum ante rostra, et statuas
in templo Concordiae posuit, potestatemque dedit ibi
cum coniuge et liberis convivandi, sicut ante sibi
decretum fuerat. Nam adhuc fingebat, se eius esse
amicum : eumque de Parthica clade consolatus scili—
cet est, invidiamque adversus se, victoriae suae, et
honorum ob eam decretorum causa obortam, expo
suit.
19. Porro autem Antonii, et barbarorum res, ita
habent. P. Ventidius , quum Pacorum exercitum
colligere, et in Syriam proficisci, audisset ; in metum
coniectus est, quum neque urbes essent adhuc con
stitutae, et exercitus in hybernis etiamnum dispersi :
utque et moram Pacoro iniiceret, et tarditati suarum
copiarum mederetur, regulum quemdam Chaunaeum,
motum quidem sibi familiariter, sed quem certo scie
bat Parthis magis cupere, et alioquin tanquam fidis
simum sibi in honore habuit , et consilium quoque
nonnullis in rebus ab eo petiit, ita ut citra suum
tamen detrimentum hanc ei de se opinionem praebe
ret, quasi conscium eum suorum arcanissimorum
consiliorum faceret. Eo re deducta, simulavit, me
tuere se, ne barbari, consueto suo Euphratis trans
itu, qui est apud urbem Zeugma, omisso, alia via
infra eum locum flumen transirent, quod hic campi
Parthis, ibi vero colles sibi commodi essent. His

ÉÉnx£σατο p. 523. B. Re. in Addendis. Probat ££nxsito etiam

Pe. _Coniicit R. etiam ÉÉngsiro. St,
bbb) xαδειστήκεισαν] xάδειστήκεσαν Med. a. b. quod recepi.
v. ad p. 45. C. St.
c) Xavvaiov] Sic BS. et L. ediderunt. Xavvaiov, HS. [Med.
a. b.] quod et ad marginem versionis probat L. [item Pe. qui
inde effimgi vult Xavovaiov.] Chaunaeum X. Xovvaiov, V. a.
 716 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟR ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

πιστεύσαι, και τον Πάκορον δι' αυτού προσεξηπά

τησε. ") την γαρ πεδιάδα, ήν προσεποιείτο ο
R.584.Ουεντίδιος μή βούλεσθαι αυτόν ελθείν, μακροτέραν
της ετέρας ούσαν, τραπείς, "" παρέσχεν οι καιρόν
15 τας δυνάμεις αθροίσαι.
Και ούτως εν τη Συρία αυτό τη ) Κυρρηστική γε
νoμένω συμβαλων ενίκησεν, επειδή γάρ ούτε τον πο
ταμόν διαβηναι σφάς εκώλυσεν, ούτ' αυ ) διαβά
σιν ευθύς επέθετο, μαλακίαν τέ τινα και αρρωστίαν
2ο των Ρωμαίων κατέγνωσαν, κακ τούτου προς το έρυ
L. Β. μα αυτών, καίπερ εν μετεώρω ον, προσήλασαν, ως
και αυτοβοεί σφάς αίρήσοντες. "" επεκδρομής τε αι
φνιδίου γενομένης, κατά τε του πρανούς ου χαλε
πως, άτε και ιππείς όντες, απεώσθησαν, κάνταύ
25 θα ανδρείως μεν αμυνόμενοι ("" κατάφρακτοι γαρ
οι πλείους αυτών ήσαν) ταραττόμενοι δε πρός τε
το ανέλπιστον, και περί αλλήλοις, υπό τε τών οπλι
τών και υπό τών σφενδονητών μάλιστα ήττήθησαν.
πόρρωθεν γαρ σφοδραις ταις βολαίς εξικνούμενοι, χα
80 λεπώτατοι αυτοίς εγίγνοντο. καν τώ πόνω τούτω
L. C. και "" ο Πάκορος πεσών, πλείστον αυτούς έβλαψεν.
ώς γάρ τάχιστα τον άρχοντα σφών απολωλότα ήσθον
το, ολίγοι μεν περί του σώματος αυτού προθύμως
ήγωνίσαντο φθαρέντων δε και τούτων, πάντες οι
85 λοιποί ενέδοσαν και αυτών οι μεν, διά της γεφύ
ρας οίκαδε διαφυγείν εθελήσαντες, ουκ ήδυνήθησαν,
αλλά προκαταληφθέντες απώλoντο οι δε και προς
τον Αντίοχον "" ες την Κομμαγηνήν κατέφυγον.
Ουεντίδιος δε τα μεν άλλα τα εν τη Συρία μετέω
L. D. ρα προς την του πολέμου έκβασιν γιγνόμενα (τον
41 γαρ Πάκορον όμοια τους μάλιστα των πώποτε βα
σιλευσάντων και επί δικαιοσύνη και επί πραότητι
υπερηγάπων) ραδίως, "" την κεφαλήν αυτού κα
τά τας πόλεις περιπέμψας, κατεστήσατο αυ
45 τoς δε επί τον Αντίοχον, πρόφασιν μεν, ότι τους
d), την γάρ πεδιάδα] Verba haec, usque ad αθροίσαι, paren
thesi includenda censet Χ. quod non onιnino necesse arbitror.
 LIBER XLIX, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 717

fidem fecit Chaunaeo, et per eum etiam Pacorum de- A.U.c.

cepit, ita ut campestri itinere (quo Ventidius finxe- 7*8-
rat se eum nolle venire) eoque longiori delecto, spa
tium copias suas cogendi Ventidio daret.
2o. Igitur Ventidius, ita paratus, Pacorum in Syria
Cyrrhestica praelio vicit. Nam quum et passus esset
Parthos fluvium transire , neque transeuntes statim
adortus esset, in eam ipsos opinionem adduxerat, ut
effoeminatos ac imbecilles esse Romanos iudicantes,
castra quoque eorum, quamvis edito loco posita, ag
grederentur, spe primo impetu ea capiendi. Verum
a Romanis repentina eruptione facta, non magno la
bore per declive depulsi sunt, quod equites essent :
deinde fortiter quidem pugnantes, (quippe cataphra
cti plerique,) tamen improviso hostium incursu et
suo receptu perturbati, a legionibus Romanis, maxi
me vero a funditoribus, qui eminus violentis ictibus
barbaros impetentes summopere affligebant, superati
sunt. Pacorus quoque in ea pugna caesus, maxi
mum attulit suis damnum. Nam simul atque Parthi
ducem hunc suum cecidisse viderunt, pauci quidem
pro eius cadavere alacriter certavere: sed his quoque
comcisis reliqui omnes cesserunt, ac partim per pon
tem domum confugere conati, et praeventi ab hosti
bus, perierunt; partim in Commagenem ad Antio
chum profugerunt. Syri quidem caeteri suspenso
adhuc animo eventum belli exspectaverant. Nam iu
stitiae ac clementiae nomine Pacorum tanto amore
prosequebantur, quanto ullum umquam regem. Verum
circum urbes misso Pacori capite, Ventidius, quum
Syros facile pacavisset: contra Antiochum duxit, eo
e) Kvgnorixj] Kv&öngruxi, sic Graeci omnes, X. recte. quare
ita edidi. St.

f) διαβάσιν] Emendatio Leunclavii, quam recipere non dubi

tavi pro vulgato διαβασιν , [qnod et Med. b. habet.] Sane sim
plicius ita legitur, quam si xará tjv διάβασιν scribas cum X. -
Caeterum prò cxùtoi§, quod statim sequitür, ad$ ös habet V. b.
quod corruptum videtur ex εὐθυς. Postquam haec scripseram,
nil temere a me mutatum esse intelligo ex Med. codice a., qui
distincte διαράσιν εὐδυς,
 718 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ. Η Ο ΜΑΝ ΑΕ

ε) ικέτας οι ουκ εξέδωκε , τή δ' αληθεία,

διά τα χρήματα α πάμπολλα είχεν, επεστρά
ΤΕυΟ 81'.

Ενταύθα δε ήδη αυτώ όντι ο Αντώνιος εξαί

5ο φνης επιστάς, ου μόνον ουχ ήσθη, αλλά και έφθό
L. Ε.
νησεν, ότι έδoξέ τι ") καθ' εαυτόν ήνδραγαθήσθαι
R.585 και διά τούτο και της αρχής αυτόν έπαυσε, και
ες ουδέν έτι ούτ' αυτίκα ούθ' ύστερον αυτό έχρήσα
το, καίτοι και ιερομηνίας επ' αμφοτέροις τους έρ
55 γοις και επινίκια δι' αυτόν λαβών, οί γε μήν εν
τώ άστει Ρωμαίοι εψηφίσαντο μεν τώ Αντωνίω
ταύτα, πρός τε το προύχον αυτού, και εκ του νό
L.405 μου, ότι η στρατηγία εκείνου ήν εψηφίσαντο δε
και τώ Ουεντιδίω, άτε και την συμφοράν την επί
60 του Κράσσου σφίσι γενομένην ικανώτατα τους Πάρ
θοις διά του Πακόρου (και μάλιστα ότι εν "" τη
αυτή ημέρα εκατέρου του έτους αμφότερα συνη
νέχθη) "*) νομίζοντες ανταποδεδωκέναι, και συνέβη γε
τώ Ουεντιδίω μόνω "" τά τε νικητήρια εορτάσαι,
65 ώσπερ και μόνος ενίκησεν, (ο γάρ Αντώνιος προα
πώλετο) και δόξαν από τε τούτου και εκ του παρα
λόγου άμα της τύχης μείζω λαβείν εν γάρ τους
L. Β. του Πομπηίου") του Στράβωνος επινικίοις πομπεύσας
ποτε "" μετά των άλλων αιχμαλώτων, αυτός επινί
7ο κια των Πάρθων πρώτος Ρωμαίων ήγαγε ταύτα
μεν χρόνω ύστερον εγένετο.
Τότε δε ο Αντώνιος προσέβαλε μεν τώ Αντιόχω,
και κατακλείσας αυτόν "" ες Σαμόσατα επολιόρκει,
" > 2 και 4 Η 2 2 "/ ' Α/ 2

ως δ' ουδεν επέραινεν, αλλ' ό, τε χρόνος άλλως ανα

75 λούτο, και τα των στρατιωτών αλλοτρίως οι διά τήν
- 2 " 2. " / "

του Ούεντιδίου ατιμίαν έχειν υπώπτευσε, διεκηρυκεύ

L. C. σατο αυτό κρύφα, και πλαστάς προς αυτόν συνθήκας,
"/ : - hhhΥ
2 2 -ν Α' 2 / 2 Α

όπως ευπρεπώς """) απαναστή, εποιήσατο. αμέλει αυτός

g) oικέτας] ικέτας Μed. a. Re. Οptime. Parthi intellignn
tur, guos supra ad Αntiochum Conimagenum fugisse dixerat.
Μisceri oικέτας et ικέτας, trita res est, cuius exemplum in Leo
nis Αllatii Εκcerptis Var, p. 86. manifestissimum est. W. Prae
ferunt ικέτας eliam Re in Αddendis et R. Εgo recepi. St.
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 719

obtentu, quod is ei supplices non dedidisset: re au- A.U.c.

tem vera, pecuniae, quam plurimam Antiochus possi- 7*8.
debat, spe potiundae.
21. Hoc agenti Antonius subito supervenit, ac
non modo mom gavisus est, sed invidit etiam ob rem
proprio ductu praeclare gestam : et quamvis Antomio
propter utrumque factum Ventidii , et decretae sup
plicationes, et triumphus erant ; tamen officio suo
eum detrusit, et neque tum, neque deinceps ulla im
re opera eius usus est. Romae autem Antonio haec
decreta sunt, tum ob eius eminentiam, tum secun
dum leges, quia bellum eius auspiciis gestum erat.
Nihilominus tamen Ventidio quoque eadem concessa
sunt, quia videbatur calamitatem in Crasso acceptam
Parthis per Pacorum abunde reddidisse: praesertim
quum eadem anni die utraque res evenisset. Et
contigit, ut Ventidius, sicut solus vicerat, ita solus
quoque triumpharet. (Antonius enim antequam tri
umphare posset, periit.) Eaque res, et insolita fortu
mae felicitas, auxere gloriam Ventidii : quippe olim im
triumpho Pompeii Strabonis cum aliis captivis du
ctus, primus inter Romanos de Parthis triumphum
duxit. Verum haec postea temporis contigere.
aa. Antonius autem tunc Antiochum aggressus
est, Samosatisque obsessum oppugnavit : sed quum
nihil proficeret, et tempus frustra consumeretur, su
spicareturque milites, ob affectum ignominia Venti
dium, animo a se esse alieno; clanculum de pace
cum Antiocho egit, fictisque conditionibus cum eo
pactus est, ut recedere honeste posset. Nimirum ipse
h) wcz{}' εαυτόν] Forte xa8' ἐαντο5. Nihil autem teamere muto.
Od. Sed haec ne quidem im mentem venire debebant viro do
cto. Re. Mox rjvögayαδείσ{και Med. a. vitiose. St.
h *) vout£ovt£$ &vràro8s8ox£vau] voμi£ovrsg avròv άποδεδωxé
vau, aut vou. avròv dvraxoöεδωx£vau, R.
hh) τοῦ abest a Xiphilini editionibus, sed recte extat in
Coisl. St.
hhh) dyovGotr.] ἀπανασrj,, RS.. HS. Med. a. b. Et sic re
scripsi. Supra, toû ante Οὐεντιόtov non est in Med. b. St.
 720 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜΑΝ ΑΕ

μεν ούτε ομήρους, πλην δύο, και τούτων ουκ επιφανών,

80 οο ούτε τα χρήματα ά ήτησεν έλαβε, τώ δ' Αντιόχω
θάνατον Αλεξάνδρου τινός, αυτομολήσαντος παρ' αυτού
πρότερον προς τους Ρωμαίους, έχαρίσατο, και ο μεν,
ταύτα πράξας, ες την Ιταλίαν ") άφωρμήθη.
*ο Γάϊος δε δή") Σόσσιος την αρχήν της τε Συρίας και
85 της Κιλικίας παρ' αυτού λαβών, """ τούς τε Αραδίους
πολιορκηθέντας τε μέχρι τότε, και λιμό και νόσω τα
λαιπωρηθέντας, εχειρώσατο, και """ τον Αντίγονον,
Ι. D. "9" τους φρουρούς τους παρ' εαυτώ των Ρωμαίων όντας
αποκτείναντα, μάχη τε ενίκησε, και καταφυγόντα
90 ) ες Ιεροσόλυμα, """ πολιορκία κατεστρέψατο πολ
R.586.λά μεν δή και δεινά και οι Ιουδαίοι τους Ρωμαίους
έδρασαν, (το γάρ τοι γένος αυτών """ θυμωθεν, πι
κρότατόν εστι) πολλώ δε δή πλείω αυτοί έπαθον, εάλω
σαν μεν γαρ, πρότεροι μεν ") οι υπέρ του τεμένους
95 του θεού αμυνόμενοι, έπειτα δε και οι άλλοι """ εν τη
του Κρόνου και τότε ήμέρα ωνομασμένη και """ το
σούτόνγε της θρησκείας"") αυτούς περιήν, ώστετούς προτέ
ρους τους μετά του ιερού χειρωθέντας παραιτήσασθαι τε
Ι. Ε. τον Σόσσιον, επειδή ήμέρα αύθις ή του Κρόνου ενέστη,
και ανελθόντας ες αυτό, πάντα μετά των λοιπών τα νο
1 μιζόμενα ποιήσαι. ") εκείνους μεν ουν """ Ηρώδη
τινί ο ") Αντώνιος άρχειν επέτρεψε τον δ' Αντίγονον
**" εμαστίγωσε, σταυρώ προσδήσας, (ό μηδείς άλλος βα
σιλεύς υπό των Ρωμαίων επεπόνθει) και μετά τούτο και
6 απέσφαξεν. """ επί μεν δή του τε ") Κλαυδίου του
τε Νωρβανού τούθ' ούτως εγένετο.
Τώ δ' επιγιγνομένω έτει, οι μεν Ρωμαίοι ουδέν εν
τη Συρία λόγου άξιον έπραξαν, Αντώνιος μεν γαρ ές
τε την Ιταλίαν αφικνούμενος, και εκείσε αύθις επανιών,
i) άφωρμήθη] αφωρμίσθη, Μed. a. minus bene.
k) Σόσσιος] Σώσιος, Χiph. perperam.
1) ες Ιεροσ] ες τα Ιεροσ. Μed. a. b.
m) οι] Sic Μed. a. et Χiph. Vulgo [et in Μed. b.] male ar
ticulus οι οnnittitur.
m ) αυτοίς] Grammaticus περί συντάξεως in Βekkeri Αnecdot.
Graec, Vol. Ι. p. 166, 15. haec habet : περιείναι το κατισχύειν.
γενική το πράγμα, το δε πρόσωπον δοτική. Δίων τεσσαρακοστό
ενάτω τοσούτόν γε της θρησκείας αυτό περιήν, St.
 ILIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 721

non plures duobus obsides, ac me hos quidem illu- A.U.C.

stres, neque eam, quam poposcerat pecuniam, acce- 7*
pit: Antiocho concessit, ut Alexandrum necaret, qui
prius ab eo ad Romanos transfugerat. His actis An
tonius in Italiam cursum instituit. C. autem Sos
sius, Syriae et Ciliciae ab Antonio praefectus, Ara
dios, adhuc oppugnationem perpessos, fameque et
morbo confectos, subegit: Antigonum, qui praesi
dium Romanum, quod apud se erat, occiderat, prae
lio victum, Hierosolymis, quo confugerat, vi expu
gnavit. Iudaei (ut est gens ista irae, si semel eam
conceperit, acerbissimae) multa ac gravia quidem ma
la Romanis intulerunt; longe tamen plura passi sunt.
Capti enim ab his sunt priores quidem illi, qui pro
templo dei sui propugnabant: post reliqui etiam, ite,
rum Saturni die, quam tanta religione festam agunt,
ut qui prius cum templo erant capti a Sossio, in
stante rursus ea die, a Sossio veniam exoraverint, ac
in templum adscendentes, cum reliquis rem sacram
pro more peregerint. Antonius Herodi cuidam re
gnum Iudaeorum concessit, Antigonum palo alliga
tum, virgisque caesum, (quod in nullo unquam rege
a Romanis factum fuerat) obtruncari iussit. Id fa
ctum Claudio et Norbano coss.

23. Anno insequenti, nihil memoratu dignum a

Romanis in Syria actum est. Nam Antonius in Ita
liam eundo, ac inde revertendo, totum annum con

m) £xstvovg] £xetvoug, Od. Sed bene habet constructio £xel

vovg £7t£rgsye 'Hgojèm άρχειν, i. e. ττρός τό άρχειν.
o) 'Avtojvuog] Σόασιος , L. ad marg. Sed 'Avtojvuog etiam re
cte' legitur apiid Xiph. Nec enim legatus Sossius, iniussu An
tonii,Tde Aniiocho $tatuere poterat. Re. Paulo post in Med. a.
b. est μηδεις βασιλεύς άλλος. St. -

p) K\avöiov τοῦ τε Nooßavov] Petavius doctr. temp. X. 67.

erforis arguit Diomem, ex Iosepho existimans, id accidisse
Agrippa et Canidio Coss. Petavium vero sic refellit Norisius Ce
nöt.TPis. p. 145. quasi is Dionem a librariorum corruptela cor
rigendum” dixerit; quod secus se habet. Gaeterum legi meren
tur, quae is pro défendenda Dionis et refutanda Iosephi chro
mologia affert.
Dionis Rom. Hist. Tom. II, Zz
 722 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS Τ Ο R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν Α.Ε.

1ο πάντα τον ενιαυτον κατέτριψε Σόσσιος δε, άτε τα εκεί

L.406 νου, αλλ' ου τα εαυτού ") επαύξων, και δια τούτο και
τον ) φθόνον τήν τε οργήν αυτού φοβούμενος, διετέλεσε
διασκοπων ουχ όπως προσκατορθώσας τι, απεχθήσοιτό
οι, αλλ' όπως ήσυχίαν άγων χαρίσαιτο, τα δε δή των
15 Πάρθων ισχυρώς αυτά καθ' εαυτά εκ τοιούδέτινος ενεωτε
ρίσθη ο Ορώδης, ο βασιλεύς αυτών, επειδή τή τε ήλι
κία και *** τω πένθει τώ τού Πακόρου έκαμνε,
*** Φραάτη, ) τώ πρεσβυτάτω των λοιπών παίδων,
την αρχήν ζών έτι ενεχείρισε και ος, παραλαβών αυ
2ο τήν, ανοσιώτατος ανθρώπων εγένετο. τούς τε γάρ αδελ
L. Β. φους τους """ εκ της του Αντιόχου θυγατρός γεγεννη
μένους εδολοφόνησεν, ότι και την αρετήν και το γένος το
μητρόθεν αμείνους αυτού ήσαν """ και ") αυτόν εκείνον
R.587 δυσανασχετούντα επί τούτω ") επαπέκτεινε, και μετά
25 ταύτα και των άλλων τους γενναιοτάτους έφθειρε και
πολλά έτερα και δεινά επoίει, ώστε συχνούς των πρώτων
εγκαταλιπόντας αυτόν, τους μεν άλλoσε, τους δε και
προς τον Αντώνιον αποχωρήσαι, """ εν οίς και ο Μο
ναίσης ήν, τούτο μεν επί του Αγρίππου και επί του
80 Γάλλου ) υπατευόντων εγένετο.
Εν δε δή τώ λοιπώ χειμώνι, τού τε Γελλίου και τού
L, C. Νερούα αρχόντων, """ Πούπλιος Κανίδιος Κράσσος
" επί Ίβηρας τους ταύτη στρατεύσας, μάχη τε τον
βασιλέα αυτών Φαρνάβαζoν ενίκησε, και ες συμμα
85 χίαν προσηγάγετο και μετ' αυτού ες την Αλβανίδα
την όμορον εμβαλων, και εκείνους τόν τε βασιλέα αυτών
Ζόβηρα κρατήσας, ομοίως αυτούς ώκειώσατο, τούτοις
τε ούν επαρθείς ο Αντώνιος, και προσέτι και επί τώ
Μοναίση πολλά ") ελπίσας, (και γαρ υπέσχητο αυτώ
της τε στρατιάς ηγήσεσθαι, και τα πλείω της Παρθίας

ύξω)ν] Ιta
επανον
q) φθό επάξων , V. a.
r) ΗS. et L. ex emendatione Χyl. pro φόνον,
quod est apud, RS: Ηaec Re. Μox aptius, quam φοβούμενος
Ρutat R. esse εκστας, νε! αποφεύγων, νε! φυλαττόμενος, St.
s) τώ πρεσβυτάτω των λοιπών παίδων] Sic V. a. et Μed. a.
consentiente eliam Ζ. Vulgo [et in Μed. b.] των παίδων τω
πρεσβυτάτω, omisso plane λοιπών, φuod vocabulum hic, ratione
Ρacori interfecti, omnino necessarium.
 LIBER XLIX. CAESAR OcTAviANUS. TruUMVIRI. 723
trivit. Sossius Antonii, non suam gloriam aucturus,A. U. c.
718.
metu invidiae iraeque eius, ita id tempus consum
psit, ut non quomodo re aliqua egregie gesta Anto
mium offenderet, sed quomodo otiatus, eius gratiam
iniret, cogitaverit. At Parthi ipsi, ncmine lacessente,
novum bellum ingens moverunt : idque hac occasio
me. Orodes rex Parthorum, quum et senectus eum,
et Pacori desiderium, conficeret; vivus adhuc, re
gnum Phraati, filiorum reliquorum aetate maximo,
tradidit. Is regno accepto, omnium se mortalium
sceleratissimum gessit. Nam et fratres suos, ex An
tiochi filia natos, quod se et virtute et materno ge
nere praestantiores essent, dolo mecavit, et Orodem
ipsum, indigne id ferentem, occidit, ac post etiam
nobilissimum quemque: ac praeterea tam multa fla
gitiose egit, ut primorum complures ab eo, partim
alio, partim ad Antonium (in quibus etiam fuit Mo
maeses) concesserint. Evenit hoc Agrippa et Gallo
CO8S.

24. I{eliqua hyemis parte, Gellio et Nerva coss.

IP. Camidius Crassus in Iberos, scilicet Asiaticos, exer
citum duxit : victumque pugna regem eorum Phar
' nabazum ad societatem belli compulit: ac cum eo in
„* Aibaniam vicinam progressus, victam eam gentem, et
t: ' regem eorum Zoberem, similiter sibi adiunxit. His
elatus Amtomius, et Monaesi fidens, (is enim se du
. cem belli futurum, ac sine ullo labore pleraque Par
? thiae occupaturum promiserat) bellum Parthicum
Monaesi gerendum iniunxit: atque inter alia prae
ss) aùrûv èxeivov] τόν πατ£go: "Ogóôrjv Xiph. Nomen πατέqα
; omittit Coisl.
quanquam
St.
sss) ἐπαπ£wrsvvs] Sic Med. a. melius quam vulgo dπέκτεινs,,
hoc et Z. • -

1) άπαrsvóvrov] Sic, pro vulgato vrrotsvovros, V. a. b. et

Med. a. b. Sic fere etiam inter alias coniecturas L. qnamquam
is jn&rov ceteris praefert. Praecedens Movaions duplici o scri
bitur in Med. a. [ut sequens Kavtövog in Med. a. b. duplici v.]
u) ἐλπίσας] ἐπελπίσας , Med. a. b. [Mox grggrsias et IIag
6 stag dat Med. a. IIwgêsias etiam Med. b. Statim uterque co
dex dxovnti.]
Zz 2
 724 DioΝrs Η IsΤoR ΙΑΕ RoΜΑΝΑΕ
4ο ακονιτί προσποιήσειν) τόν τε πόλεμον τον προς αυτούς ές
χείρας ήγετο τώ Μοναίση, *) άλλα τε και """ τρείς
L. D. των Ρωμαίων πόλεις, μέχρις αν διαπολεμήση, νέμεσθαι
έδωκε, και προσέτι και την τών Πάρθων βασιλείαν
υπέσχετο. πραττόντων δε αυτών ταύτα, δείσας ο
45 Φραάτης, άλλως τε και των Πάρθων χαλεπώς επι τή
του Μοναίσoυφυγή φερόντων, *f) επεκηρυκεύσατό τε αυ
τώ, ουδέν ό, τι ουκ επαγγελλόμενος, και έπεισεν αυ
τον επαναχωρήσαι, γνoυς oυν τούτο ο Αντώνιος, όρ
γήν μεν, ώσπερ εικός, εποιείτο, ου μέντοι απέκτεινε τον
5ο Μοναίσην, καίπερ εν τη αυτού επικρατεία έτ' όντα.
ούτε γάρ άλλον τινά των βαρβάρων, άν γε τι **) τοιούτον
L. Ε. ποιήση, σφετερίσασθαι προσεδόκησε και τινα απάτην
επ' αυτούς παρεσκευάζετο, εκείνόν τε ουν αφήκεν, ως
και τα των Πάρθων οι προσποιήσoντα, και πρέσβεις
55 μετ' αυτού προς τον Φραάτην έπεμψε και λόγω
R.588 μεν την ειρήνην έπραττεν, επί τω τά τε σημεία και τους
αιχμαλώτους τους εντή του Κράσσου συμφορά αλόν
L.407.τας κομίσασθαι, ίνα απαράσκευον τον βασιλέα δια την
") της συμβάσεως ελπίδα λάβη έργω δε, τα του πο
6ο λέμου πάντα ήτοιμάζετο,
Και ήλθε μέχρι του Ευφράτου, νομίζων έρημον
αυτόν φρουράς είναι επεί μέντοι πάντα τα ταύτη
διά φυλακής ακριβούς όντα εύρεν, εκείθεν μεν
απετράπετο, ") επί δε τον """ των Μήδων βασιλέα
65 ) Αρταουάσδην τώ της Αρμενίας της μείζονος βα
σιλεί, όμωνύμω τέοι και εχθρό όντι, πεισθείς στρα
τεύσαι, προς την Αρμενίαν ευθύς ώσπερ είχεν
L. Β. εχώρησε και μαθών ενταύθα τον Μήδον ") πολύ
από της οικείας επί τή του Πάρθου συμμαχία
7ο απηρκότα, τα μεν σκευοφόρα *" και του στρατού
μέρος *** μετ' Οππίου ) Στατιανού υπελείπετο,
επακολουθείν σφάς κελεύσας αυτός δε ") τούς τε
π) άλλα τε) και άλλα τε, L. Νοn assentior autem oddeyo,
Ψui Ρro Ρraecedenti τώ Μοναίση substituit αυτώ. Re. Μox
μέχρις άν, Μed. a. b, ίude sic pro μέχρι ών edidi, St.
x t). επεκηρυκεύσατό τε - επαγγελλόμενος] Grammaticus περί
συντάξεως in Βekkeri Αnecdot. Graec, Vol. Ι. p. 141, 18. vitioέe
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 725

mia, ei tres Romanis subditas urbes possidendas us- A.U.C.

que ad finem belli concessit, regnumque Parthiae 718.
promisit. Phraates, quum eius rei cansa sibi metue
ret, praesertim quia exilium Monaesis Parthi moleste
ferebant, }egatos ad Monaesem misit de pace, sum
misque pollicitationibus, ut retro cederet , persuasit.
Quod cognitum etsi, ut par erat, stomachum Anto
nio movit, tamen Momaesem, quem in sua adhuc po
testate habebat, non occidit : (quia, si id fecisset, me
minem barbarum deinceps ad suam amicitiam acces
surum putabat) sed fraudem contra hostem struens,
eum dimisit, tanquam eius opera cum Parthis ami
citiam facturus: et cum eo legatos misit ad Phraa
tem, per quos pacem se compositurum simulavit, hac
comditione, ut rex signa et captivos, quae in Crassi
clade Parthi ceperant, Romanis redderet. Ita se spe
rabat regi propter spem pacis imparato superven»tu
rum : atque interim ad bellum re ipsa se comparabat.
a5. Hinc ad Euphratem processit, existimans
eum nudatum praesidio fore. Quod postquam eo
Joci ubivis vidit diligentissime positum, averso inde
itinere, in Armeniam statim ire instituit , ad be}lum
Artavasdi Medorum regi faciendum ; ab cognomine
Artavasde, Armeniae maioris rege, inimico eius, im
pulsus. Quumque interea intelligeret, regem Mediae,
ad opem Parthis ferendam, procul domo abiisse; im
pedimentis ac parte exercitus cum Oppio Statiano
relictis, subsequique se iussis, ipse cum equitibus ac

sic laudat: ἐπιxngvw*tfo, 8origff. 4iov τεσσαραχυστ5 ἐνάτφ

ριβiip*grnovassa.
t.
τότε αυτά, οὐδέν ό τι οὐκ ἐπαyyeud
Au stvot.
xx) rouoùrov] τοιούro Med. a. b.
y) της adieci ex Med. a.
*) £*ri] Male RS. Értet.
a) 'Ajrgov&o8yjv] Alii 'Agr&ßa§ov habent, X. vide F. not. 1 2o.
h\ noat;] Sic HS. et L. ex 'emendatione Xyl. πολυν , FtS. et
Med. a. b.
c) xrariavoj] Σrgarur:voj, Z. T«rsavoù, V. b. vid. F. not. m 22.
d) roijc re] Sic Med. a. rs vulgo desideratur. Re. Paulo post,
a&vra rcjv] it&vra td tcjv Med. a. b. Ven. R. quod reposui. St.
 726 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε Κ Ο Μ Α Ν Α Ε

ίππέας και του πεζού το κράτιστον λαβών, ήπείχθη

ώς και αυτοβοεί πάντα τα τών εναντίων αίρήσων. **" και
75 τοις ") Πραάσποις τώ βασιλείω αυτών προσπεσών,
χώματά τε έχου, και προσβολάς εποιείτο πυθό
μενοι δε ταύτα ό, τε Πάρθος και ο Μήδος, εκεί
L. C. νον μεν μάτην είων πονείσθαι (τά τε γάρ τείχη ισχυ
ρά ήν, και συχνοί απ' αυτών ήμύνοντο ) τώ δε δή
80 Στατιανώ απροσδοκήτω τε εν τη πορεία και κεκμη
κότι προσπεσόντες, πάντας, *** πλην του Πολέμω
νος, του εν τω Πόντω βασιλεύοντος και τότε συστρα
τεύοντος αυτό, εφόνευσαν, τούτον γάρ δή μόνον και
εζώγρησαν και απέλυσαν, χρήματα λαβόντες ήδυ
85 νήθησαν δε ταύτα πράξαι, ότι """ ο μεν Αρμένιος
ου παρεγένετο τη μάχη, αλλά και δυνηθεις άν, ώς
φασί τινες, επικουρήσαι τοις Ρωμαίοις, ούτε τούτο
εποίησεν, ούτε προς τον Αντώνιον αφίκετο, αλλ' ες
L. D. την ) οικείαν ανεχώρησεν.
90 Ο δ' Αντώνιος ήπείχθη μεν προς την πρώτην
προσελθούσάν οι υπό του Στατιανού αγγελίαν, ως
και βοηθήσων αυτώ, ε) υστέρισε δέ έξω γάρ των
νεκρών ουδένα εύρε, και κατά μεν τούτ' εφοβήθη,
ότι δε ") ουδενί των βαρβάρων ενέτυχεν, υπετόπησέ
95 τε απεληλυθέναι ποι αυτούς υπο δέους, και ανεθάρ
σησε, κακ τούτου συμβαλων σφίσιν ου πολλώ ύστε
ρον, τροπήν μεν αυτών εποιήσατο. **" οι γάρ σφεν
δονήται, πολλοί τε όντες, και ) μακρoτέρω των τόξων
L. Ε. ιέντες, πάντα **" και τον κατάφρακτον ισχυρώς έλυ
R.589μαίνοντο, *** ου μέντοι και αξιόλογόν τι πλήθος έφθει
1 ρον οι γάρ βάρβαροι διαταχέων") ίππευον τοις
τε ουν Πραάσποις αύθις προσέμιξε, και εκείνα επο
λιόρκει, τους μεν πολεμίους μηδέν μέγα λυπών, (οί
e) Πραάσποις) Φραάτοις, Χiph. vide F. not. 125.
f) εν την οικείαν ανεχώρησεν] Sic V.. a. et Μed. a. Vuigo
εχώρησεν , cuius verbi praepositionem αν absorpsit praecedens
οικείαν. Re. Sequens μεν a Μed. b. abest, hoc quidem loco,
sed extat post πρώτην Ρro πρώτην προσελθούσαν in Μed. a.
scripturn est πρεμωθείσαν, in Ven. πρεμωθείσαν. St.
g) υστέρισε] υστέρησε, είcut orthographia requirit, φuanquam
libro sequenti etiam ύστερίσωσι dixerit, Χ. Ιmmo μιrumque,
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 727

peditatus optima parte festinato profectus est, spe- A.U.C.

rans se primo impetu omnem Mediam snbacturum : 7'*
quumque ad Praaspa, quae regia est Mediae, venisset,
aggere iacto ea oppugnare coepit. Qua re cognita,
Parthus ac Medus, frustra eum laborare in oppu
gnanda urbe, validis muris ac multis defensoribus
munita, passi sünt : ipsi vero Statianum, in itinere
fatigatum, improviso adorti, ad umum omnes, qui
cum eo erant, conciderunt, praeter Polemonem,
Ponti regem, bellique tunc socium; quem solum,
<um cepissent vivum, accepta pecunia, dimiserunt.
Fuit autem hoc barbaris factu facile, quia Armeniae
rex ei pugnae non intererat: qui quum potuisset Ro
manis subvenire, ut nonnulli tradunt, non modo id
non fecit, sed ne ad Antonium quidem, verum in
regnum suum, discessit.
26. Antonius, etsi ad primum Statiani nuntium
festinarat, ut suis auxilium ferret, tamen tardius ve
mit, ac praeter mortuos meminem invenit. Quan
quam vero clade hac terrebatur, tamen quia nemo
barbarorum sibi occurrebat, censens eos propter me
tum aliquo abiisse, animum resumpsit: ac non multo
post cum eis congressus, funditorum opera, quorum
et magnus erat numerus, et iactus longius quam sa
gittarum pertingens, omnes, etiam cataphractos, gra
viter laedebat, in fugam eos coniecit : sed propter
celeritatem equitandi barbarorum, non magnam stra
gem edidit. Igitur Praasporum oppugnationem ite
rum aggressus, hostibus quidem, quum et praesidium

joreqt;o aeque ac jατεg£ao, dicitnr, pro tardius venio , ut mul

tis exemplis constat, sicut et h. l. jgt£Qioovtos, Z. Re. Sed
Med. a. b. habet vjgr&gnos.
h) où8evi] Ita scripsi ex V. a. b. et Med. a. pro οὐδε}s, quod
editi Diomis libri habent. Idem coniectura assecutus est Od.
i) μαxqot£qao] μακροτ£qov, V. b. [Med. a. b.] perperam. Idem
diceiidum de dταyoyj, quod paulo inferius l. 7. idem cod. V. b.
exhibet pro ἐπαyaoyj.
k) £wrisvov] Forté dqpixxsvov, Od. coniectura satis probabili
ex p. 132. A.
 728 DΙΟΝΙS ΗΙSΤο RΙΑΕ Βo ΜΑΝΑΕ
τε γάρ ένδον όντες, ισχυρώς αυτόν απεκρούοντο, και
5 οι έξωθεν ου ραδίως αυτό συνέμισγον) των δε δή σφε
τέρων πολλούς μεν ") επί τή των επιτηδείων και ζη
τήσει και ") επαγωγή αποβάλλων, **" συχνούς δε και
αυτός κολάζων, το μεν γαρ πρώτον, έως έτι αυ
L.408.τόθεν ποθεν την τροφήν ελάμβανον, εξήρκουν ες αμ
1ο φότερα, ώστε και την προσεδρίαν και την λήψιν αυ
της ασφαλή ποιείσθαι έπει δε τά τε εγγύς πάν
τα κατανάλωτο, και πόρρω ") ποι οι στρατιώται προ
χωρείν ηναγκάζοντο, συνέβαινεν αυτοίς, ει μεν ολίγοι
ποι πεμφθείεν, μη μόνον μηδεν φέρειν, αλλά και προσ
15 απόλλυσθαι ει δε δή πλείους, έρημον το τείχος
των ") πολιορκούντων καταλείπειν, και πολλούς μεν άν
δρας εν τούτω, πολλάς δε και μηχανάς, επεξιόντων
σφίσι των βαρβάρων, αποβάλλειν.

Και διά ταύτα ο Αντώνιος και """ κριθήν

L. Β. πάσιν αυτούς αντί του σίτου έδωκε, και έδε
21 κάτευσε τινάς , τό, τε σύμπαν, πολιορκείν
δοκών, τα των πολιορκουμένων έπασχεν, οί τε
γαρ εν τώ τείχει τους καιρούς των επεκδρομών
ακριβώς ετήρουν, και οι έξω τους τε κατά
25 χώραν μένουσιν αυτών, οπότε δίχα γένoιντο,
δεινώς, και προσελαύνοντες εξαπίνης , και υ
ποστρέφοντες δι' ολίγου, ενέκειντο και τους σι
ταγωγούσιν , επί μεν τας κώμας απιούσιν,
ουκ ηνώχλουν , σκεδαννυμένοις δε δή και ανα
80 κομιζομένοις προσέπιπτον ανέλπιστοι. ") προσκαθη
μένου δ' ούν και ως αυτού τη πόλει, δεί
σας ο Φραάτης, μή και κακόν τι αυτήν εν
Ι. Ο. τω χρόνω, ") ή και καθ' εαυτόν τρόπον τι
νά , ή και συμμαχίαν ποθεν προσλαβων , έρ
85 γάσηται , έπεισεν αυτόν, υποπέμψας τινας,
επικηρυκεύσασθαί οί, ώς και ράστα των σπον

1) επί] έν, Μed. a.

m) ποι] πη, Μed. a. Paulo ante pro προσεδρείαν scripsi προσ
εδρίαν. v. ad p. 25. D. St.
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 729

magna vi eum repelleret, et qui foris erant congre- A. tJ.c.

diendi facultatem non darent, damni nihil admodum 7*8.
intulit: suorum autem permultos in quaerendis ac
supportandis commeatibus amisit, multos ipse sup
plicio affecit. Nam initio quidem, dum cibaria ex
vicinia alicunde Romami haberent, et obsidioni urbis
et commeatibus tuto parandis facile suffecerant:
postquam autem propinquis omnibus absumptis, mi
lites frumentatum longius abire opus habuerunt, eve
miebat, ut si pauci emitterentur, non modo nihil ap
portarent, sed ipsi quoque perirent: sin multi, oppu
gnatoribus urbs carebat, ac barbaris erumpentibus,
multi milites, multae machinae Romanorum perde
bantur.

27. Igitur Antonius omnibus suis militibus hor

deum pro frumento dedit, et de quibusdam decimum
quemque ad supplicium sorte legit: omnino autem,
quum videretur alios in obsidione habere, ea patie
batur, quae obsessis usu venire solent. Nam et op
pidani diligenter tempus eruptionibus idoneum obser
vabant, et qui foris erant, Romanos ad urbem ma
mentes, quoties seiuncti a caeteris essent, subitis in
cursibus, et abscessu festinato, graviter vexabant ; et
frumentatoribus quidem ad pagos exeuntibus mole
stiam exhibebant nullam, palantes autem ac redeun
tes ad suos inexspectati adgrediebantur. Quum ni
hilominus in obsidenda urbe Antonius persisteret,
vereri Phraates coepit, me cum tempore Antonius
vel per se, vel auxilio etiam alicunde auctus, urbem
incommodo aliquo afficeret. Igitur per quosdam sub

n) ττολιogxovvroov] πολιοQxnodvrov, V. a. Med. a. Illud ae

que honum.
nn) πQoowczônu£vov] Ante hoc participium Bav. 3. inserit
haec: ότι του 'Avrooviov τῆ τῶν Παρδαν πόλει. quae manifesto
sunt glossemata verborumTavjroj rj t6λει. St.
o) j)] jjrou, Med. a. Sed haec omnia, inde a verbis αὐτήν
2, usque ad xgoo1ofiajv, in Bav. 3. desunt, ut , oi post ἐπικη
Qvxevoçαδαι. Pro x$x voùvov in eodem xai αυτός extat. St.
 780 ΙΟ ΙΟΝ ΙS ΗΙS Τ Ο R Ι Α Ε Ρ Ο Μ Α Ν ΑΕ

δών τευξόμενον, κακ τούτου τους τε πεμφθεί

σιν υπ' αυτού εχρημάτισεν, """ επί τε χρυ
σού δίφρου καθήμενος , και την νευραν τού
4ο τόξου ") ψάλλων, και καταδραμων αυτούς πολλά,
τέλος την ειρήνην, άν γε παραχρήμα απο
στρατοπεδεύσωνται, δώσειν υπέσχετο, ακούσας ουν
Γι.590.τούτο ο Αντώνιος, και φοβηθείς τε άμα την
45 μεγαλαυχίαν αυτού, και πιστεύσας ότι , άν
Ι.. D. που μεταστή , σπείσεται, απανέστη, μηδεν
των ες την πολιορκίαν") παρεσκευασμένων, ώς
και εν φιλία, φθείρας,
Ποιήσαντος δε αυτού τούτο, και τάς σπονδας προσ
50 δεχομένου, οι τε Μήδοι και τα μηχανήματα κατέ
καυσαν, και τα χώματα διεσκέδασαν και οι Πάρ
θοι λόγον μεν ουδένα υπέρ της ειρήνης αυτώ έπεμ
ψαν, προσπεσόντες δε αιφνίδιοι, πολλά και δεινά ειρ
γάσαντο. ώς ούν έμαθεν ότι ήπάτηται, πρεσβεύσα
55 σθαι μεν ") ουκέτ' ετόλμησεν, (ούτε γάρ επί μετρίοις
τισί καταλύσεσθαι προσεδόκησε, και τους στρατιώτας
L. Ε. ες αθυμίαν εκ της των σπονδων διαμαρτίας εμβα
λείν ουκ ήθέλησεν) επειχθήναι δε, επειδήπερ άπαξ
εξανειστήκει, ες την Αρμενίανέγνω, και "* ετέραν
6ο τινά όδον (ήν") γαρ ήλθον, αποκεκλείσθαι σφίσι
παντελώς νομίζοντες,) διερχόμενοι, πολλά και άτο
L.409.πα έπαθoν, ές τε γαρ χωρία άγνωστα έσπίπτοντες
έσφάλλοντο, και προσέτι και οι βάρβαροι τα στενό
πορα αυτών προκαταλαμβάνοντες , τα μεν απέ
65 σκαπτον, τα δε απεσταύρουν **** τήν τε ύδρείαν παν
ταχού εδυσχέραινον, και τάς νομάς εξέτριβον και
είγε που κατά τύχην δι' επιτηδειοτέρων τινών τόπων
χωρήσειν έμελλον, εκείνων μεν σφάς, ώς και προ

p) ψάλλων] ψαύων, Ν. [Βaν. 5.] et ita quoque in ΜS. Syib,

de legationibus reperiri, testatur"L., rectius hoc indicans: Sed
illιια omnino praeferendum , imo unice verum , si [uidem Iocum
Ηunc Dionis ita laudatum deprehendo apud Suidam in ψαλλόμε
νος. ubί Κιιsterus nihil annotavit ex quo auctore locns siι petitus.
Re. Εtiam Grammaticus περί συντάξεως in Βekkeri Αnectlot.
Graec. Vol. Ι. Ρ. τ8ο, 5. νidetur ψάλλων praeferre, haee dicens:
 ILIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 731

ornatos persuasit Antonio, ut de pace, velut facileA. U. C

7 18.
impetranda, ageret cum Phraate: qui proinde legatis,
eius rei causa ab Antonio missis, aurea ipse sella se
dens, ac nervum arcus contrectans, multisque verbis
in Romanos invectus, tandem pacem ea conditione
promisit, ut continuo exercitum abducerent. Hoc au
dito Antonius, quum et fastum regis metueret, et, si
discessisset aliquo, pacem se habiturum crederet, a
Praaspis recessit, operibus, quae ad oppugnandam, ur
bem fecerat, tanquam si in sociorum terra iam ver
saretur, integris relictis.
28. Sed enim abiens dum pacis compositionem
exspectat, Medi interim opera incendunt, ac aggeres
disiiciunt: Parthi autem, pacis mentione omissa,
eum subito adorti, multis ac magnis incommodis af
ficiunt. Itaque se deceptum intelligens, non ausus
est denuo legatos mittere; quum neque tolerabiles
iam pacis conditiones latum iri putaret, et in despe
rationem coniicere milites, frustra tentata pacifica
tione, nollet. Verum properare in Armeniam, quo
miam semel castra movisset, statuens, aliamque viam
ingressus, quod illam qua venerat, sibi omnino im
terclusam opinabatur, cum exercitu extrema mala
pertulit. Nam et im loca ignota venientes clade affi
ciebantur, et barbari angustiis praeoccupatis, fossis
vallisque transitum obstruebant} aquationem ubique
difficilem reddebant, pabulum corrumpebant; ac, si
quando forte iter eorum im commodiora quaedam lo
ca incidisset, falsis nuntiis summissis eos ab his de

^ρά11o, alruwtuwj. 4t^ov τεσσαgdxoovg £v&vg ßuß1iq * trjv vev

g&v τοῦ τό§ov φαλλον. τινά δέ τόν άντιygdytov £yóvou τραύων.
Pro xαι καταδgauojv Bav. 3. habet καταδgauo}v oJv, sed τέλος
omittit. Pro verbis dxovaas et quae sequuntur, usque ad gavé
xavoav initio capitis sequentis , Bav. 3. 7 haec pauca dat : ό και
vÉyovsv. xαι τα μηχανήματα τόν 'Poucxiov xatswavên. St.
pp) παqsgw£vaqu£vov] παqασκευασμ£vov Med. a. vitiose. St.
ppp) ovx£t'] οὐx Med. a. minus bene. St.
qì ì)v y&Q rjì£ov] i}v ηλόον, aut jvreg *j48ov, L. nisi postea
legere malis évógu£ov, pro voμiçovtsg. Sequens διεQzόμενοι de
est in Med. a.
 732 ΙΟ Ι Ο ΝΙS ΗΙSΤ Ο R ΙΑΕ R Ο Μ Α Ν ΑΕ

κατειλημμένων, ψευδαγγελίας απέτρεπον, ετέρας δ'

70 οδούς προλελοχισμένας ιέναι εποίουν, ώστε πολλοί
μεν εν τώ τοιούτω, """ πολλοί δε και υπό λιμού
εφθείροντο.
Και εκ τούτου και αυτομολία τις εγένετο, κάν πάν
L. Β. τες μετέστησαν, ει μήπερ οι βάρβαροι τους τολμήσαν
75 τας αυτό ποιήσαι, εν τούς των άλλων οφθαλμούς κατε
τόξευσαν. ) τούτου τε ούν (ένεκα] επέσχον, και τι και τοι
όνδε παρά τη τύχη εύροντο εσπεσόντες ποτε ες ενέδραν, -
και πυκνοίς τοξεύμασι βαλλόμενοι, """ τήν τε χελώνην
εξαπιναίως συνασπίσαντες εποίησαν, και τα γόνατα
80 σφών τα αριστερά προς την γην ήρεισαν, νομίσαντες
ούν ) αυτούς οι βάρβαροι (ου γάρ πω τοιούτόν τι έω
ράκεσαν) καταπεπτωκέναι τε υπο των τραυμάτων, και
μιάς ) επικοπής είναι, τα μεν τόξα απέρριψαν, και
από των ίππων απεπήδησαν, τους δ' ακινάκας σπασά
85 μενοι, εγγύς σφίσιν ώς και επισφάξοντες αυτούς προσ
L. C, ήλθον καν τούτω εξαναστάντες οι Ρωμαίοι, πάσάν
τε από παραγγέλσεως τήν φάλαγγα άμα ανέπτυξαν,
και τους πλησίοις αντιπρόσωποι ώς έκαστοι προσπεσόντες,
παμπληθείς, oία γυμνούς ωπλισμένοι, απροσδοκήτους
R.591.παρεσκευασμένοι, τοξότας οπλίται, βαρβάρους Ρω
91 μαίοι, κατέκοψαν ώστε τους λοιπούς πάντας παρα
χρήμα αποχωρήσαι, και μηκέτι "*) μηδένα αυτούς επα
κολουθήσαι.
Η δε δή χελώνη αύτη τoιάδε τις έστι, και τόνδε τον
95 τρόπον γίγνεται τα μεν σκευοφόρα και οι ψιλοί, οι τε
Ι. D. ιππείς εν μέσω του στρατεύματος τετάχαται των δ' ό
πλιτών οι μεν """ ταϊς προμηκέσιν ασπίσι ταις ") κοίλαις
ταϊς σωληνοειδέσι χρώμενοι, περί τε τα έσχατα, ώσ
περ εν πλινθίω τινί, τάσσονται, και τους άλλους, ") έξω
τε βλέποντες, και τα όπλα περιβεβλημένοι, περιέχου
1 σιν οι δ' έτεροι οι """ τας πλατείας ασπίδας έχοντες,

r) τούτου τε ούν επέσχον] Puto legendum απέσχον. Νam et

active sensιι abstinendi dicitur. Simile quid video in mentem
venisse Οddeyo, φui vel τούτους τε ουν επέσχον, vel τούτου
απέσχοντο legendum censet quorum hoc praeferendum, guia
Romani, non Ρarthi sunt, de guibus loquitur. Re. Μihi vide
 ILIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI, 733.

terrebant, tanquam ab hostibus insiderentur; in loca A. U. c.

autem, qua suas ipsi insidias collocassent, avertebant. 7i8.
Atque his incommodis perinde ac fame multi peri
erunt.

29. Hinc iam ad hostem perfugere coeptum est:

ac, misi perfugas Parthi, in reliquorum conspectu,
sagittis confecissent, videbantur omnes ad barbaros
transituri. Ita vero a defectione abstinuerunt, et
forte fortuna repererunt effugium huiusmodi. Quum
aliquando in insidias incidissent, ac frequentibus sa
gittis peterentur, repente clypeis constipatis testudine
effecta, sinistro genu in terram procubuerunt. Bar
bari autem, qui nihil unquam huiusmodi viderant,
putantes eos propter vulnera concidisse, ac iam si
mul omnes posse concidi, proiectis arcubus, ab equis
desiluerunt, acinacibusque nudatis ad caedendum eos -

propius accurrerunt. Tum Romani consurgentes,

phalangemque, ut erat praeceptum , una explicamtes,
singulique proximum hostem a fronte adorti, armati
inermes, inopinantes parati, sagittarios legionarii,
barbaros Romani, tanta clade affecerunt: ut reliqui
statim discesserint, neque unquam ipsos postea inse
quuti sint.
5o. Testudo autem talis est, et hoc modo fit.
Impedimentis, et levis armaturae militibus, equiti
busque in medio exercitus collocatis, gravis armatu
rae pedites, hi qui oblongis clypeis cavis, ac in mo
rem tubi incurvatis, utuntur, in extremis partibus
velut in latericio quodam opere quadrato, ita collo
cantur; ut foras spectantes, et armis tecti, caeteros

hatur £vsxa deesse, quod post oùv addidi uncinis inclusum. Cf.
ad p. 458. B. St.
s) αυτούς] Vocabulum male omissum in editionibus Dionis
restitui ex Xiph. Z. V. a. et Med. a.
t) ἐπικοπῆς] Apud Xiph. perperam est ἐπισκοπῆς.
t *) μηδέν] μηδὲva, R. quod recepi. St.
tt) xoilaus] xijìaus Med. a. vitiose. St.
u) i5o te ßì£vovres] Sic et Z. ÉÉo rs ßslóv övras, quae sen
tentia multo melior est. Palmer. Mihi non videtur.
 734 ΙΟΙ ΟΝ ΙS ΗΙSΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝ ΑΕ

έν τε τό μέσω ") συσπειρώνται, και εκείνας και υπέρ

εαυτών και υπέρ των άλλων απάντων υπεραίρουσιν ώστε
μήτ' άλλο τι πλήν ασπίδων δια πάσης ομοίως της φά,
L. Ε. λαγγος οράσθαι, και εν σκέπη των βελών πάντας αυτούς
6 ύπο της πυκνότητος της συντάξεως γίγνεσθαι. ούτω
γάρ τοι δεινώς ισχυρίζεται, ώστε και βαδίζειν τινά,
") επάνω αυτής, και προσέτι και ίππους, και οχήμα,
τα, οσάκις αν εν κοίλω τινί και στενό χωρίω γένωνται,
10 ) ενελαύνεσθαι, τοιούτο μεν δή το σχήμα της τάξεως
ταύτης εστί, και δια τούτο και την τής χελώνης επίκλή,
L.410.σιν, πρός τε το ισχυρόν και προς το ") ευσκέπαστον αύ
της, είληφε, χρώνται δε αυτή διχή ή γαρ """ προς
φρούριόν τι προσμίσγοντες ") προσπορεύονται, και
15 πολλάκις και επ' αυτό το τείχος αναβιβάζουσι τινας, η
ύπο τοξοτών ποτε ) περιστοιχισθέντες, κυπτάζουσι πάν,
τες άμα, ") (και γαρ και οι ίπποι οκλάζειν και κατά
κλίνεσθαι διδάσκονται) καν τούτω δόκησιν σφίσιν ώς και
κεκμηκότες παρασχόντες, εξεγείρονται τε, πελασάντων
20 αυτών, εξαίφνης, και ες έκπληξιν σφάς καθιστάσιν,
ή μεν ουν χελώνη αύτη τοιουτότροπός εστιν,
Αντώνιος δε υπό μεν των πολεμίων ουκέτ' ουδέν
Ι. Β. δεινόν έπαθεν, υπο δε δή τού ψύχους ") δεινώς
εταλαιπώρησε, χειμώντε γαρ ήδη ήν, και η Αρ.
25 μενία ή εν τοις όρεσι, δι' ωνπερ και μόνων άγα,
πητώς επορεύθη, κρυσταλλώδης αεί ποτέ έστι, τά τε
τραύματα, α πολλά είχον, ενταύθα δή και μάλι,
στα αυτοίς συνεπέθετο, όθεν περ" " " συχνών μεν απολ,
λυμένων, συχνών δε και απομάχων") γιγνομένων, ουκ

x) συσπείρονται] Ιta Χiph. et Ρal. apud Sylh in Ιndice, βt"

σπείροντες, V. b. εt deinde pro υπέρ εαυτών, υπέρ αυτών. Βε"
ctius h. l. curn Diane consentit Ζ. [e quo etiam συσπειρώνται
recepi, anc or bus R. W. et Re, in Αddendis. Αdd. Lobeck. εί
Ρhrynichi Εclog,
sept, saι, Ρ. 157. p.
Β. 2o5. Simili paccato
συσπειρόμενον est proin συνεσπειραμένον
Ρlutarchi convi"
auί
συσπειρώμενον.)
y) επάνω αυτής] Ιta malui scrihere cum Χiph. et Ζ. φuam "
linquere νulgatum επάνωθεν αυτής, (quod etiam in Μed. α. b.
est. Paulo ante, pro τοι δεινώς, legi R. iubet τι δεινώς. St.]
α), ενελαύνεσθαι) ελαύνεσθαι, Χiph scilicet επάνω αυτής, "
rnodo dixerat. Re. Μox τοιούτον habent Μed. a. b.
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI, 735

undique contineant: alii, qui lata gestant scuta, in A.U.c.

medio conserti, ea supra se et reliquos omnes tol- ?*8-
lunt, ita ut nihil aliud quam clypei per totam pha
lamgem conspiciantur, omnesque propter densitatem
aciei a telis protecti sint. Est enim haec clypeorum
densatio adeo firma, ut et super ea ingredi aliquot
homines possint, imo equi et currus agi, si in cavo
ac angusto loco constipetur. Haec figura est illius
aciei, nomenque illa testudinis propter firmitatem, ac
quod tam egregie exercitum contegit, invenit. Usus
porro eius duplex est. Nam aut in oppugnando ali
quo castello, facta testudine succedunt ad murum, ac
saepenumero in ipsum murum quosdam ea attollumt :
aut a sagittariis circumdati, omnes genu nituntur si
mul, (man et equi in genua inclinare adsuefacti sunt)
opinioneque de se, tanquam confectis, praebita hosti
bus, accedentibus eis, repente, nec sine terrore eo
rum, insurgunt. Atque de testudine hactenus.

51. Antonius vero, quum hostes ei non amplius

graves essent, cum frigore magnopere conflictatus
est. Iam enim hyems inierat, et montes Armeniae
(per quos solos facere iter tuto poterat) numquam
non glacie integuntur: ac tum maxime eos vulnera,
quae multa acceperant, molestabant. Idcirco multis
pereuntibus, multis ad bellum inutilibus redditis ;

a) εὐσκέπαστον] Sic et Xiphilinus vulgo. Legitur tamen in

ir* §£; g!
Med. b.
Br. codicibus εὐστ&yczotov. Re. Deinceps &ianqosv
b) ττgootog£ jovtov] Sic rectius Med. a. Zon. Xiph. in Coisl.
et Br. quam vulgo et in Xiph. et in Diome, [etiam in Med. b.]
legitur τροποQεύονται. [Praecedens argoopuioyov τες habet et iam
Z _Si tamen ordinem actionum desideres, possis atqoo ui$ovtss
scribere. Re. in Addendis.]
c) περιατοιχιςόεντες] Sic et Xiph. et Z. regureuzuo8£vr£s prope
modum ab$urde V. b. πεgugtouyrj$£vrss, [Med. b.] Coisl. et Br.
d) xaì yàg xal οι ἐπποι] Siê ' utique §cribenduim cum Xiph.
Ma!e vero Dionis editiones [et codices Med. a. b.] posterius wαι
omittnnt.
e) δεινδs] ?oyvgós, V. a. et Med. a. qui etiam ἐταλαιπωgno£v
exhibet.
ee) yuvoμένων] yiyvoμένων Med. a. b. St.
 736 ΙD ΙΟΝ ΙS Η ΙS Τ Ο RΙ ΑΕ RΟ ΜΑΝΑΕ

80 ήνεγκε την καθ' έκαστον αυτών πύστιν, αλλ' απηγό

ρευσε μηδέν τοιούτον μηδένα οι αγγέλλειν και """ τόν
τε Αρμένιον, καίτοι εν οργή τε ότι εγκατέλιπε σφάς
L. C. έχων, και τιμωρήσασθαι επιθυμών, και υπήλθε και
εθεράπευσεν, ίνα τά τε επιτήδεια και χρήματα παρ' αυ
85 τού λάβη και τέλος, ως ούτ' αρκέσαι προς πλείω
Γι.592.πορείαν οι στρατιώται, και ταύτ' εν χειμώνι, έδύναν
το, και άμα και μάτην ταλαιπωρήσειν έμελλον, ( ύπο
στρέψαι γαρ ες την Αρμενίαν ουκ ές μακραν ενενόει)
πολλά μεν ) εξεθώπευσεν αυτόν, πολλά δε και καθ
40 υπέσχετο αυτό, όπως σφίσι χειμάσαι κατά χώραν
επιτρέψη λέγων ότι τώ ήρι επί τους Πάρθους αύ
L. D. θις επιστρατεύσει καί οί και παρά της Κλεοπά
τρας χρήματα ήλθεν, ώστε τους τε οπλίταις καθ'
έκαστον δραχμάς ε) πέντε και τριάκοντα, και τους άλ
45 λοις το ικνούμενον δοθήναι, επειδή τε ουκ εξήρκεσε
σφίσι **" τα πεμφθέντα, προσεπέδωκε τους λοιπούς
οίκοθεν, το μεν ανάλωμα, εαυτού, την δε δή της χά
ριτος δόξαν, της Κλεοπάτρας ") ποιούμενος πολλά
μεν γαρ και "*" * τους φίλους ήράνισε, πολλά δε και
50 παρά των συμμάχων ήργυρολόγησε και ο μεν, ταύ
τα πράξας, ες την Αίγυπτον απήρεν.
Οι δε δή οίκοι Ρωμαίοιήγνόουν μεν ουδέν τών γεγονό
L. Ε. των, ουχ ότι ταληθές εκείνος επέστειλε σφίσι, (πάντα
γαρ δή τά δυσχερή ) συνέκρυπτε, και έστιν ά γε αυτών
55 *) και ες το εναντιώτατον, ώς και ευπραγών, έγραφεν)
αλλ' ότι ή τε φήμη την αλήθειαν εσήγγελλε, και ο Καί
σαρ οί τε άλλοι οι συνόντες αυτό και επολυπραγμόνoυν
ακριβώς αυτά και διεθρύλλουν ου μέντοι και εν τω
κοινώ διήλεγχον, αλλά και έβουθύτουν και εώρταζον, του
L.411.γάρ Καίσαρος προς Σέξστον έτι και τότε προσπταίοντος,
61 ούτε ευπρεπής ούτε επίκαιρος ο έλεγχος αυτών γίγνε
σθαι εδύνατο. ο δ' ουν Αντώνιος ταύτά τε ούτως έπρα
ξε, και δυναστείας, *** Αμύντα μεν Γαλατίας, και
περ γραμματεί του Δηϊοτάρου γενομένω, έδωκε, και

, f) εξεθώπευσεν] έθώπευσεν, Μed. a. b. Paulo post Μed. a.

ηρει Ρro ηρι.
 ILIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 737

Antonius, quia non ferebat haec singula audire, im- A.U.c.

terdixit, me quis tale sibi quicquam amnuntiaret: re- 7*8.
gem autem Armeniae, quanquam ei, quod se deseru
erat, succenseret, ac ulcisci eum in animo haberet,
blandiendo demeruit, ut ab eo pecuniam ac alimenta
acciperet. Denique quum meque ulterius ferre iter
milites, praesertim hyberno tempore possent, et alio
quin frustra essent hae ipsis miseriae tolerandae,
quum statuisset ipse parva interiecta mora in Arme
niam redire : regem adulando ac pollicitando pluri
ma permovit, ut sibi in suo regno hyemandi potesta
tem faceret, vere iterum contra Parthos exercitum
ducturo. Allatae sunt ei etiam a Cleopatra pecuniae,
ex quibus centenos quadragenos sestertios singulis le
gionariis, ac ratam aliis portionem divisit: et quum
eae pecuniae mom sufficerent, ex suis facultatibus re
liquum addidit, Cleopatrae suos etiam sumptus ac
ceptos referens. Multum vero ei etiam amici contu
lerunt pecuniae, multum ipse a sociis exegit. His
actis Antonius in Aegyptum abiit.
52. Romae, etsi nihil horum, quae acta fuerant,
ignotum esset; (non quod ipse veritatem perscripsis
set, solitus omnes acceptas clades occultare, aut de
iis contrarium, quasi re feliciter gesta, scribere ; sed
quia fama rem, sicut habebat, ipsam annuntiabat ;
Caesarque, et qui cum eo erant, diligenter et explora
bant omnia, et divulgabant) tamen publice ea non
sunt indicata: quinimo sacrificatum etiam est, et festi dies
acti. Quia enim adhuc Caesar contra Pompeium parum
prospere bellum gerebat, neque convenienter neque op
portune ea palam proponi poterant. Antonius his ita actis,

g) π£vrs xal τqu&xovrc.] Haec megligenter omissa im Med. a.

-

h) ποιούμενος] Ita Med. melius utique quam vulgo παραταιου

μενος. Ita Re. 7 Sed in mea varietatè lectionis e cod. Med. a.
inotata, dicitur ibi legi τgootouovuevos. Idem paulo ante dat
oíko88. St.
j) ovv£wgvrvs] £x£xqvnre, V. b.
\) xal deest in Med. a. Idem cum Med. b. postea dat διε
ô qû1ovv. Uterque deinde τόν inserit ante 2££στον. St.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. A aa
 738 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙΑ Ε ΚΟΜΑ ΝΑΕ

65 Λυκαονίας Παμφυλίας τέ τινα αυτό προσθείς,

*** Αρχελάω δε Καππαδοκίας, εκβαλων *** τον
Αριαράθην, ο δ' Αρχέλαος ούτος, προς μεν πατρός,
*** εκ των Αρχελάων εκείνων των τους Ρωμαίοις αντι
πολεμησάντων ήν, εκ δε μητρός **) εταίρας Γλαφύρας εγε
Ι. Β. γέννητο, ου μην αλλ' επί μεν τούτοις ήττόν πως ο Αν
71 τώνιος (εν γαρ τοις άλλοτρίοις έμεγαλοφρονείτο) κακώς
παρά τους πολίταις ήκουεν επι δε δή τη Κλεοπάτρα
μεγάλως διεβλήθη, ότι τε παίδας εξ αυτής, πρεσ
βυτάτους μεν, *** Αλέξανδρον και Κλεοπάτραν (και
75 δίδυμοι γάρ ετέχθησαν) νεώτατον δε, *** Πτολεμαίον,
τον και Φιλάδελφον επικληθέντα, *** * ανείλετο και
ότι πολλά μεν """ της Αραβίας, της τε Μάλχου, και
τής των Ιτυραίων (τον γάρ Λυσανίαν, όν αυτός βασι
R.593.λέα σφών επεποιήκει, απέκτεινεν, ώς τα του Πακόρου
L. C. πράξαντα) πολλά δε και της Φοινίκης, της τε Παλαι
81 στίνης, Κρήτης τέ τινα, και Κυρήνην, τήν τε Κύπρον
αυτούς έχαρίσατο, τότε μεν ταύτα έπραξε.
Τώ δ' έχoμένω έτει, ότε Πομπήίος και ο Κορ
νουφίκιος υπάτευσαν, στρατεύσαι επί τον Αρμένιον
85 επεχείρησεν, ελπίδα **" τού Μήδου ουκ ελαχίστην
έχων, ότι πρός τε τον Φραάτην αγανακτήσας, επί
τώ μήτε των λαφύρων πολλά παρ' αυτού, μήτ' άλ
λην τινά τιμήν λαβείν, και τον Αρμένιον τιμωρήσα
σθαι της των Ρωμαίων επαγωγής εθελήσας, **" τον
L. D. Πολέμωνα αυτό προσέπεμψε, και φιλίαν και συμ-'
9ι μαχίαν αιτών, ούτω γάρ που υπερήσθη τώ πράγμα
τι , ώστε και εκείνω σπείσασθαι, και τώ Πολέμωνι
μισθόν της κηρυκείας την μικροτέραν Αρμενίαν μετά
ταύτα δούναι, τον δ' ουν Αρμένιον πρότερον μεν ες
95 την Αίγυπτον, ώς και φίλον, και ως ενταύθα αυ
τον απόνως περιλαβών κατεργάσηται , μετεπέμψατο,
έπει δ' υποτοπήσας τούτ', ουχ υπήκουσεν, έτερόν
τινα τρόπον εξαπατήσαι **) επεβούλευσε, φανερώς μεν
γαρ ουκ ωργίζετο αυτό, μή και πολεμωθείη ώς
10ο δ' επί τους Πάρθους και τότε στρατεύσων, ίνα απα
L, Ε. ράσκευον αυτόν εύρη, ) ήρε μεν εκ της Αιγύπτου,
Κk) εταίρας] ετέρας Μed. a.
 •

1LIBER XLIX. cAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 789

Amyntam, quanquam scriba Deiotari fuerat, GalatiaeA.U.c,
principem constituit, Lycaoniae Pamphyliaeque parti- 718.
bus quibusdam adiectis : Cappadociae, eiecto Ariara
the, Archelaum } qui genere paterno ab Archelais il
lis, qui contra Romanos belligeraverant, oriundus.
matre matus erat scorto Glaphyra. Haec tamen cives
eo minus vitio dederunt Antonio, quod de alieno li
beralis erat. Cleopatrae autem nomine magnopere
culpatus est, quod et liberos ex ea suscepisset, prius
gemellos, Alexandrum et Cleopatram; deinde Ptole
maeum, Philadelphum cognomine: quodque multas
Arabiae, cum Nabataeae, quae Malchi erat, tum Itu
raeae (cuius regem Lysaniam, constitutum quidem a
sese, sed studentem scilicet Pacoro, mecaverat) et
multas Phoenices ac Palaestinae, quasdam etiam Cre
tae partes, et Cyrenen quoque, ac Cyprum ipsis do
mavisset.
35. Anno subsequente, Pompeio et CornuficioA. U. c.
consulibus, bellum regi Armeniae facere instituit, 3:
haud parum spei in rege Mediae ponens. Is enim pÅ..
succensebat Phraati, quod neque praedae magna par-3.jî;
te, meque alio honore esset ab eo mactatus, cupie-°"j"
batque Armeniae regem ulcisci propter inductos ab Coss.
eo Romanos: atque Polemone ad Antonium misso,
amicitiam ac societatem eius ambierat : qua quidem
re adeo delectatus fuit Antonius, ut inita cum Medo
pace, praemium legationis Polemoni Armeniam mino- -

rem postea dederit. Proinde Armeniae regem primo

in Aegyptum, tanquam amicum, evocavit; ut ibi
sine labore comprehensum occideret. Quum autem
is hoc suspicatus, non venisset ; rationes eum aliter
decipiendi inivit. Neque enim iram contra eum pa
lam ferebat, me eum ad bellum excitaret. Igitur tan
quam iterum contra Parthos profecturus, *quo impa
ratum Armenium inveniret, ex Aegypto abiit. In iti
k*) ἐπεβουλευσε] Scribendum ißovlevas, Re. im Addendis. Ni
hil vero mutandum. St.
1) fige μέν] Additur vulgo ydQ, quod nexum turbat, et rectius
omittitur in Med. a.
A aa 2
 740 Γ Ι Ο Ν ΙS Η ΙSΤΟ RΙΑ Ε Β Ο ΜΑΝ ΑΕ

μαθών δε καθ' οδόν """ την Οκταουίαν από της Ρώ

μης αφικνείσθαι, ουκέτι περαιτέρω προεχώρησεν, αλλ'
ανεκομίσθη ") καίτοι παραυτίκα οίκαδε αυτή επαν
5 ελθείν κελεύσας , και μετά τούτο τα δώρα τα
πεμφθέντα παρ' αυτής, τά τε άλλα, και τους στρα
τιώτας, ούς παρά του αδελφού επ’ αυτό τούτο ήτή
κει, λαβών και ο μεν έτι και μάλλον τώ τε έρωτι
και τη γοητεία τή της Κλεοπάτρας εδούλευε.
10 Καίσαρ δε εν τούτω, επειδή ό, τε Σέξστος
απολώλει, και τα εν τη Λιβύη καταστάσεως
L.412 εδείτο , ήλθε μεν ες την Σικελίαν, ώς και
εκείσε πλευσoύμενος έγχρονίσας δε ενταύθα
" υπό του χειμώνος, ουκέτι επεραιώθη, οί τε
15 γαρ "* Σαλασσοί, και " οι Ταυρίσκοι, Αι
βυρνοί τε, και ") "Ιάπυδες, ουδέν μεν ουδε εκ
του πριν μέτριονές τους Ρωμαίους ") έπρασσον,
αλλά τήν τε συντέλειαν των φόρων εξέλιπον, και
") έσβάλλοντες έστιν ότε ες τα όμορούντα σφίσιν
20 εκακούργουν τότε δε φανερώς προς την απουσίαν
αυτού επανέστησαν δι' ουν τούτ' αναστρέψας,
R.594 τά τε άλλα επ' αυτούς παρεσκευάσατο, και
επειδή τινες τών αφεθέντων ") τε "" εστασίασαν,
και μηδεν λαβόντων, στρατεύσασθαι αύθις ουκ ηθέ
L. Β. λησαν , ες εν σφάς στρατόπεδον κατεχώρισεν,
26 ίνα ιδία και καθ' εαυτούς όντες , μήτε προσ
διαφθείρωσίτινα, κάν άρα νεωτερίσαι τι βουλη
θώσιν , έκδηλοι παραχρήμα γένωνται, ως δ'
ουδέν μάλλον εσωφρονίσθησαν, ολίγους εξ αυτών
8ο τους πρεσβυτάτους ες Γαλατίαν κληρουχήσοντας
έπεμψε νομίσας και τους άλλους εκ τούτου και
") επελπίσειν και καταστήσειν, έπει δε και ώς

m) καίτοι] Αddit και,, Μed. a. [Ιdem et Μed. b. paulo ante

Habent προσεχώρησεν, Ven. προσεχώρησε.]
n) Ιάπυδες ] Sic ΗS. et L. ex vera emendatione Χyl. Ιάπυ
γες, R5. (qui tamen infra Ιάπυδας) itemque V: a. b. et
Μed. a. b. et sic. inferius. Sed hi in Calabria, Iapydes apud
Liburnos et Illyricum., vid. p, 456. C. 459. Α. Re. Paulo ante
Μed. b. corrupte dat επαιρεώθη, pro επεραιώθη. St.
ο) εσέπρασσον] έπρασσον, Χ. φuod recepi, iubente Re, in Αd
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 741

mere autem cognito, Octaviam Roma advenire, monA. U. C.

ultra progressus, in Aegyptum rediit: hicet eam sta- 7'°
tim domum reverti iussisset, ac postea dona eius,
cum alia, tum milites, quos in hunc ea fimem a fra
tre suo petierat, accepisset. Atque ita deinde magis
adhuc amori et praestigiis Cleopatrae servivit.
34. Interim Caesar, Pompeio mortuo, quum res
Africae compositione indigerent, in Siciliam venit,
inde in Africam transmissurus : sed ibi tempestate
detentus, quo minus deinde traiiceret, hanc causam
habuit. Salassi, Taurisci, Liburnique, et Iapydes,
quum iam ante im Romanos haud mediocriter iniurii
fuissent, ac tributo quod pendere debebant, non so
luto, etiam in finitima invasissent, eaque maleficiis
infestassent; tum aperte propter Caesaris absentiam
rebellaverant. Ea propter Caesar ex Sicilia reversus,
cum alia ad bellum adversus ipsos comparavit, tum
quod nonnulli milites dimissi seditionem excitave- '
rant, nec ulla donativa consecuti, denuo stipendia
facere cupiebant; in unam eos legionem segregavit,
ut seorsum militantes, neque alios secum corrumpe
rent, et si quid movere novarum rerum instituis
sent, statim deprebendi possent. Quumque me sic
quidem moderate se gererent, paucos ex ipsis, qui
natu erant maximi, in Galliam im colonias dimisit;
existimans, hac se via caeteros etiam, spe iniecta,
pacaturum. Quum autem nihilominus ferocirent,

dendis, qni confert p. 34o. C. et 886. A. Malmem vero Érgar

τον. St.

p) ἐορά11ovres] Sic scripsi pro £a£&11oyra, momente iam Xyl.

Movit 'me sequens ἐπ' ἀυτοῦς παράσκευασατο. Videtur ἐαράλ
1ovro tantum ex confusione vocis proximae δμοgoövrx , similiter
desinentis, natum. Numc videò coniecturam firmari cod.
Med. a.

q) τε ἐστασlaoav] δτι ἐστααtασαν, L. minus recte. Verisimilius,

pro sequenti λαβόντων, scripseris 10 3övrss, cum Od. Haec Be.
Etiam R. At nec hoc suffiéit, nisi etiam praecedens rs in τότε
mutaveris. Paulo post, ante ij$£λησαν, ponendum oûx. R. cui
obsecutus sum, propter ea quiae ad lit. C. leguntur. St.
r) ἐλπίσειν] ἐπελπίσειν, RS. in motis, et X. quod recepi. St.
 742 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

εθρασύνοντο , δίκη τινάς αυτών έδωκε, παρ

οξυνθέντων τε επί τούτω των λοιπών, συνεκάλε
85 σε τε αυτούς ως και επ' άλλο τι, και περισχών
τώ στρατώ , τά τε όπλα ") αφείλετο, και της
Ι. C. στρατείας έπαυσε, και ούτω τήν τε εαυτών ασθέ
νειαν άμα , και "" το του Καίσαρος φρόνημα
μαθόντες, αληθώς τε μετεβάλοντο, και πολλά αυ
4ο τον ικετεύσαντες, ανεστρατεύσαντο, ο γάρ Καίσαρ,
στρατιωτών τε δεόμενος, και φοβηθείς μή και ο
Αντώνιος αυτούς σφετερίσηται, συγγιγνώσκειντε σφί
σιν έφη, και χρησιμωτάτους προς πάντα αυτούς
έσχε, τούτο μεν ύστερον εγένετο.
45 Τότε δε τους μεν άλλους ετέροις τισί καταστρέψα
σθαι προσέταξεν, αυτός δε επί τούς ") Ιάπυδας εστρά
L. D. τευσε, και τους μεν ") εντός των ορών, ου πάνυ πόρρω
της θαλάσσης, οικούντας, απονώτερον προσηγάγετο,
τους δε επί τε των άκρων, και ες τα επι θάτερα αυτών,
5ο ουκ αταλαιπώρως εχειρώσατο. """ το γαρ ) Μέτου
λον, την μεγίστην σφών πόλιν, κρατυνάμενοι, πολλάς μεν
προσβολάς των Ρωμαίων απεκρούσαντο, πολλά δε μη
χανήματα κατέφλεξαν αυτόν τε εκείνον από πύργου
τινός ξυλίνου επιβήναι του περιβόλου πειρώμενον ) κατ
55 έτρωσαν. " " 7 και τέλος, επειδή ουδέν μάλλον απανί
L. Ε. στατο, αλλά και δυνάμεις προσμετεπέμπετο, συμβηναί
τε βούλεσθαι έπλάσαντο, και φρουρούς ες την άκραν
") εσδεξάμενοι, εκείνους τε της νυκτός άπαντας έφθει
ραν, και τάς οικίας ενέπρησαν και οι μεν εαυτούς,
6ο """ οι δε και τας γυναίκας τά τε παιδία προσαπέκτει
ναν, ώστε μηδ' οτιούν απ' αυτών τω Καίσαρι περιγενέ
R.595.σθαι. ου γαρ ότι εκείνοι, αλλά και οι ζωγρηθέντες
σφών, εκούσιοι ου πολλώ ύστερον εφθάρησαν,
L.413. Επει δ' ούν ουτοί τε απολώλεσαν, και οι άλ
65 λoι κατεστράφατο , μηδέν αξιόλογον πράξαντες,
" επί Παννoνίους *) έστράτευσεν "" έγκλημα μεν

rr) άφείλετο), αφείλατο Μed. a. Ρostea idem exhibet μετεβάλ

λοντο, et deinde συγγιγνώσκειν. St.
rrr) εντός) Αn εκτός 2
 ILIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 743

quosdam eorum supplicio tradidit : irritatos eo facto A. U.c.

reliquos, quasi alius rei causa, convocavit; circumfu- 7'9-
soque exercitu, armis privatos exauctoravit. Hi quum
simul et suam infirmitatem, et Caesaris magnitudi
nem animi experti essent; mutata vere sententia,
multis precibus a Caesare impetraverumt, ut inter mi
lites denuo reciperentur. Caesar enim, quod et mi
litibus indigebat, et metuebat, ne Antonius eos sibi
adiungeret ; veniam iis se dare professus est, eorum—
que deinceps opera usus est in omnibus rebus opti
ma. Sed haec deinde contigerunt.
55. Tum quidem missis ad alios populos subi
gendos nonnullis, Iapydas ipse bello petiit: quorum
eos, qui citra montes haud adeo procul a mari habi
uabant, minus difficulter in suam potestatem redegit;
qui vero montium vertices, et utraque latera inco
lebant , eos non sine maximo labore perdomuit.
Quippe Metulo, quod oppidum habebant maximum,
munito, Romanos oppugnantes multoties repulerunt,
machinas multas combusserunt, Caesarem ipsum, a
lignea turri quadam murum conscendere conatum,
sauciaverunt. Tandem quum nihilo magis discede
ret, copiasque alias evocaret, simulantes se pacem
facturos, praesidium in arcem acceptum moctu omne
interfecerunt, aedibusque suis incensis, pars se ipsos,
pars etiam uxores et liberos simul, occiderunt; ita ut
nihil praedae inde ad Caesarem redierit, quum capti
vi etiam paulo post necem sibi ipsis consciverint.
56. Quum ad hunc modum hi periissent, reliqui
in potestatem eius, nulla re memorabili gesta, venis
sent: in Pannonios exercitum duxit, neque laesus

s) Mêrovlov] M£rguov, V. a. b. Med. a. b.

t) κατ£τgaooov] xc:v£στρωσαν, Med. a perperam. Mox pro
άπειδή, φός, V. â. b. et Med. â. b. [όστ' Vem']
u) ἐσδεζέμενοι] ἐκδεἐάμενοι, Med. a. b.
x) ἐστgdtevosv] έπεσrQdrsvosp , Med. a. [Praecedens nomem in
Med. b. scribitur IIccvovtovg.]
 744 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙΑΕ. Η Ο ΜΑΝ ΑΕ

ουδεν αυτοίς επιφέρων, (ουδε γάρ ουδ' ήδίκητό τι

υπ' αυτών) ίνα δε δη τους στρατιώτας ασκή τε άμα,
και εκ των αλλοτρίων τρέφη, πάντό τό κρείτ
79 τονι τους όπλοις αρέσκον, δίκαιον ες τους ασθε
νεστέρους ποιούμενος, οι δε δη Παννόνιοι νέμονται
μεν προς τη Δελματία, παρ' αυτόν τον Ίστρον,
από Νωρικού μέχρι " της Μυσίας της εν τη
Η Β. Ευρώπη κακοβιώτατοι δε ανθρώπων όντες, (ούτε
75 γάρ γης , ούτε αέρων ευ ήκουσιν, ουκ έλαιον,
ουκ οίνον, πλην ελαχίστου "** και τούτου ") κα
κίστου, γεωργούσιν, άτε εν χειμώνι πικροτάτω
το πλείστον διαιτώμενοι, αλλά " τάς τε κριθάς
και τους κέγχρους και εσθίουσιν όμοίως και πίνου
80 σιν) ανδρειότατοι δ' ουν διά πάντων ών ίσμεν νομί
ζονται. θυμικώτατοι γάρ και ") φονικώτατοι, οία μη
δεν άξιον του καλώς ζήν έχοντες, εισί. ταύτα δε
ουκ ακούσας ουδ' αναγνούς μόνον, αλλά και έργω
μαθων, **) ώστε και άρξας αυτών, οίδα, " μετά
Ι. C. γάρ τοι την εν τη Αφρική ηγεμονίαν, τή τε "+) Δελ
86 ματία, ής ποτε και ο πατήρ μου χρόνον τινά ήρξε,
και " τη Παννονία τή άνω καλουμένη προσε
τάχθην όθεν ακριβώς πάντα τα κατ' αυτούς
ειδώς γράφω. ονομάζονται δε ούτως, ότι τους χι
90 τώνας τους χειριδωτούς εξ ίματίων τινών """ ες
πάννους επιχωρίως πως και κατατέμνοντες και
προσαγορεύοντες συρράπτουσι, και οι μεν είτ' ουν
διά τούτο, είτε και δι' άλλο τι, ούτως ωνομάδαται -
τών δε δή Ελλήνων τινές, ταληθές αγνοήσαντες,
95 """ Παίονας σφάς προσείπον, αρχαίου μέν που
L. D. του "") προσρήματος τούτου όντος, ου μέντοι και εκεί,
αλλ' έντε τη Ροδόπη, και προς αυτή τη Μακε
y) κακίστου) Ηoc vocabulum , φuod detractum erat Dioni non
sine perturbatiοne sensus, addidimus ex cod. Μed. a. apud
Gronov. p. 152. et V. a. b.
yy) φονικώτατοι] φρονικώτατοι Μed. a. corrupte, Μox του
και βούλεσθαι pro του καλώς coniicit R.
y ) ώστε και άρξας) Re in Αddendis pro ώστε εoribendum
Ρutat, άτε, Βecle, si sensum spectas. Poterat etiam ώσπερ
scribi, Ψιod.sic legitur in Platonis Phaedon. c. 12. ad guemi
locum vid. Wyttenbach, p. 165. Εt ώσπερ prope erat ut reci
 -• -

LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 745

, qui dem ab iis unquam, meque ullum crimem obii- A.U.C.

ciems; sed militum exercendorum simul, et alienis ?'*
bonis alendorum causa; omne id iustum esse censens,
quod armis potentior conlra infirmiorem decerneret.
Pannonii habitant ad Istrum fluvium, a Norico usque
- ad Mysiam Europaeam, Dalmatis vicini : toleramt au
tem omnium hominum vitam durissimam. Nam me
que terram, neque aerem commodum habent : neque
apu d eos oleum, aut vinum, nisi paucissimum idem
que pessimum, nascitur : neque enim haec colunt,
quum maiorem partem acerrima in hyeme vivant :
sed hordeum et milium edunt, et potum ex eis com
ficiunt. Caeterum omnium, quos nos quidem nove
rimus, hominum fortissimi existimantur: mimirum
quum nihil ad vitam commodam spectans habeant,
ad iram et caedes propensissimi. Quod ego non au
ditu tantum, aut lectione, sed re ipsa cognitum,
quum praeessem videlicet ei nationi, scribo. Nam
post Africae praefecturam, Dalmatiae, quam olim pa
ter quoque meus aliquamdiu administravit, et Pam
moniae superiori praepositus fui: unde omnia quae
de iis scribo, accurate explorata mibi sunt. Nomem
autem Pannonibus inditum est ex eo, quod tunicas
manicatas ex pannis, more suo concisis ac denomima
tis, consuunt. Verum sive ea nominis est ratio, sive
alia, certe quidam Graeci veritatis ignari, Paeones
eos vocarunt, quod ipsum quidem etiam nomen an
tiquum est, non tamen istius populi , sed eius, qui
in regione montis Rhodopes, prope ipsam Macedo
perem, nisi vidissem, ipsum Dionem infra p. 574. B. Janso et
Ëors tanquam synonymâ posuisse, et p. 236. A. p. 722. D. άστε
eodem modo usurpasse, (Cf. 285. B. p. 374. B. I p. 488. D.
p. 146. D. ubi ajs praetuili.) et óστε apud Thucydidem ju$;
VII. 24. cuius imitator et aemulus est Dio, atque apud alios
multos, quos Lobeckius ad Phrynichi Epit. p. 427. nominavit,
pro óς vel έτε poni. St. .
yf) 4£1uatiq; pro 4a1uarig cur dederim, patet e verbis Mo
rellii ad p. 4 , 4. D. allatis. St.
y**) argoagriuatos] Sententia flagitat £8vovg, neque videtur
hic Latinismus subesse, quo nomen pro gente pomitür R. Ne
que videtur hoc opus esse. vid. p. 866. C. St.
 745 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙ ΑΞ R ΟΜ ΑΝ ΑΞ

δονία τη νύν, μέχρι της ", θαλάσσης, έτ' ούτερ και

έγω εκείνους μεν Ππίοτες, τούτοτς δε Πεττονίους,
ώσπερ που και αυτοί εαυτοτς και Ρωμαίοι σφάς
1 καλούσι, προσαγορεύσε".
R.596. Επί ούν τούτους ο Καίσαρ τότε στρατεύσας, το μεν
πρώτον ") ούτε τι εδίου, ούτε τι ήρπαζε, κcίπερ και
?
-

τας κώμας αυτών τας εν τοις πεδίοις εκλιπόντων (ήλπι

5 ζε γαρ εθελοντας αυτούς επάξεσθαι ) ως δε και προχa
Ι. Ε. ρούντα αυτόν ** προς ) Σισκίαν έλύπησαν, εργίσθη,
και τήν τε χώραν σφών έκαιε, και πάνθ' όσα έδύνατο
λείαν εποιείτο. πλησιάσαντος δε αυτού τη πόλει, οι
επιχώριοι παραυτίκα μεν υπο των δυνατών αναπεισθέντες,
1ο ώμολόγησάν τε αυτό, και ομήρους έδοσαν μετά δε
τούτο τάς τε πύλας απέκλεισαν, και ες πολιορκίαν κατ
έστησαν, είχον μεν γαρ και τείχη ισχυρά, το δ' όλον
L-414 ποταμούς δύο ναυσιπόροις έθάρσουν. *** ο γάρ ") Κό
λοψ ονομαζόμενος παρ' αυτόν τον περίβολον παραρρέων,
15 ες τον Σαούoν ολίγον απέχοντα αυτού εμβάλλει και νυν
πάσαν την πόλιν εγκεκύκλωται, """ Τιβερίου τάφρφ
τινί μεγάλη ες τούτο αυτόν καταστήσαντος, δι' ής ες το
αρχαίον αύθις ρείθρον επανέρχεται, τότε δε τη μεν του
Κόλoπος παρ' αυτά τα τείχη παρεξιόντος, τη δε του
2ο Σαούου ολίγον άπωθεν παραρρέοντος, διάκενόν τι κατε
λέλειπτο, ο και σταυρώμασι και ταφρεύμασιν ωχύρωτο.
L. Β. o oύν Καίσαρ πλοία παρά των ταύτη συμμάχων ποιη
θέντα λαβων, και διά τε του Ίστρου ες τον Σαούον, και
δι' εκείνου ες τον Κόλοπα αυτά ανάγων, ") προσέβαλε
25 σφίσι τώ πεζώ άμα και ταις ναυσί και τινας και ναυ
μαχίας εν αυτή εποιήσατο και γαρ οι βάρβαροι μο
νόξυλα πλοία αντικατασκευάσαντες, διεκινδύνευον, και
έντε τώ ποταμώ άλλους τε ) πολλούς και τον Μηνάν
τον του Σέξστου εξελεύθερον απέκτειναν, και εν τη γη

yyy) θαλάσσης] Forte addendum oικούντων. nempe trans

Strvmonem terminum Μacedoniae. Re. Εxcidit oικoύντος, ant
ίδρυθέντος, ταχθέντος, vel simile. R. Ηis omnibus videtur non
ομus esse. St.
z) ούτε τι εδήου, ούτε τι ήρπαζε] Ηaec ex Μed. a. apnd Gro
nov. Ρ. 158, et V. a. integriora damus, φιιam vulgo: ουκέτι ήρ
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 747

niam quae nunc est, usque ad mare incolit. Qua-A. U. c.

Propter hos ego Paeonas, istos Pannomios mominabo, 7*9*
sicuti et ipsi sese, et Romani eos appellant.
57. Enimvero Caesar in Pammonios profectus,
Primum a vastatione et rapinis se continuit, quamvis
ii pagos in campestribus sitos deseruerant, quod eos
se sperabat haud invitos sibi adiungere posse. Sed
quum ad Sisciam accedentem eum laesissent, ira cor
reptus, agrum eorum ussit, praedasque quas potuit
maximas egit. Quum urbi appropinquasset, incolae
a primoribus persuasi, statim ei se dediderunt, et ob
sides praebuerunt. Postea autem quum portas oc
clusissent, in obsidione habiti sunt, quum et muris
validis, et duobus denique navigabilibus fluviis com
fiderent. Fluvius enim Colops, ipsa moenia alluens,
in Savum haud longe remotum defluit, et nunc to
tam urbem ambit, a Tiberio magna fossa eo addu
ctus, per quam rursus in antiquum alveum remeat.
Eo autem tempore, quum Colops ipsis moenibus al
laberetur, et Savus haud magno inde spatio praeter
flueret, intervallum vacuum relinquebatur, quod fos
sis et palis actis munitum erat. Caesar itaque navi
bus, quas socii iis in locis paraverant, acceptis, iis
que per Istrum in Savum, atque inde in Colopem
subductis, urbem terra simul fluvioque aggressus est,
ibique mavalia nonnulla proelia fecit. Barbari enim,
lintribus paratis, ad pugnam exibant: inque fluvio,
inter alios, Menam etiam Sex. Pompeii libertum oc
ciderunt, ac in terra quoque Caesarem fortiter pro
zzar£e, pro quo où8£ τι ήgra£e scribi volebat X. Addo tantum,
figrta£e esse in V. a. fìgìtaos in Med. quorum illud cum praece
denti éójov magis convenit. Re. Paulo post Med. a. oj òè, pro
aós δ£.
a) 2towlov] Ita V. a. et Med. a. uterque certe pag. sq. Hic
enim uterque [et Ven.] Σειαwiov. Dionis editiones p. 569. A.
2 voxfav, hic ét pag. seq. Tovgxlav, [ut Med. b.] vide F. et
quae Gasaubonus ad Strab. VII. p. 314.
b) Xöiov] Köλαιρ, L. ad marg. scilicet ex Strab. et Plin.
*®) aegog£3αι•] τόδεραπεΊMeâ. a.
°) avoiAovs] αὐzvδύς,' v. a. et Med. a. b.
 748 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ. Η ΟΜΑΝ ΑΕ

80 ") ισχυρώς αυτόν ήμύνοντο μέχρις ού των συμμά

Ι. Ο. χων τινάς ενηδρεύσθαί τε και εφθάρθαι επύθοντο.
τότε γάρ αθυμήσαντες ενέδοσαν και ούτως άλόν
των εκείνων, και το άλλο Παννονικόν ομολογία
προσηγάγετο.
85 Και μετά ταύτα εκεί μεν "7" Φούφιον Γέμινον
συν δυνάμει τινί κατέλιπεν, αυτός δε ες τον Ρώ
μην ανεκομίσθη και "7" τα μεν επινίκια ψηφι
σθέντα οι "") ανεβάλετο, τη δ' Οκταουία τή τε Λιουία
""" και εικόνας και το "7" τα σφετερα άνευ κυρίου
40 τινός διοικείν, τό, τε αδεές και το ανύβριστον εκ
Γ. 597.του ομοίου τους δημάρχοις ") έχειν έδωκεν ώρμη
L. D. μένου δε αυτού και ες την Βρεττανίαν, "7" κατά
τον του πατρός ζήλον, στρατεύσαι, και ήδη και ες
την Γαλατίαν μετά τον χειμώνα, εν ώ ό, τε Αν
45 τώνιος το δεύτερον και Λούκιος Λίβων υπάτευον,
προκεχωρηκότος, "7" * τών τε νεοαλώτων τινές και
") Δελμάται συν αυτούς επανέστησαν και Παννο
νίους μεν ο Γέμινος, καίτοι της ε) Σισκίας εκπεσών,
όμως μάχαις ανεκτήσατο "7" τούς τε ") Σαλασ
50 σούς και τους άλλους τους μετ' αυτών νεωτερίσαν
L. Ε. τας, "77 ο Μεσσαλάς Ουαλέριος εχειρώσατο έπι
δε δή τους ) Δελμάτας πρότερος μεν ο Αγρίππας,
έπειτα δε "7" και ο Καίσαρ επεστράτευσε και
τους μεν πλείους σφών, αυτοί πολλά και δεινά
55 παθόντες, (ώστε και """ τον Καίσαρα τρωθήναι,
και των στρατιωτών τισι """ κριθήν αντί του σίτου
δοθήναι, και ετέρους τήν τάξιν εκλιπόντας δεκα
τευθήναι) κατεστρέψαντο τοίς δε δή ") λοιπούς
""" ο Ταύρος ο Στατίλιος επολέμησεν.
d) εχυρώς, νulgo [et in Μed. a. b.] ισχυρώς, V. a. [Μox
ενηδρεύθαι Μed, a b, vitiose.]
dd) ανεβάλετο) ανεβάλλετο Μed. a. b.
e) έχειν] Ηoc vocabulum addidi ex V. a. et Μed. a. Νam εκ
του ομοίου τους δημάρχοις cum έχειν potius coniungi potuisse
νidetur, guam cum έδωκεν.
f) Δαλμάται]. Δελμάται, Μed. a. Sic infra quoque, ubi etiam
Ven, dat Δελμάτας, ad quem locum Μorellius haec adscripsit:
,,Νιιnquam Δαλματία et Δαλμάται, sed semper Δελματία et 21ελ
μάται in codice est, prohatiore scriptura, ut in Fastis Capitoli
iuis, Νumis antiguis, Polybio, Αppiano, Paterculo, Αntonini
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI, 749

pulsarunt; donec tamdem audito, quosdam sociorum A.U.c.

suorum insidiis exceptos periisse, animis collapsi de- 7*9*
ditionem fecerunt. Ita his in potestatem Caesaris
receptis, reliqua etiam Pannonia pacis conditiones
accepit.
58. Caesar, Fufio ibi Gemino cum exercitus par
te relicto, Romam rediit: triumphumque sibi decre
tum in aliud tempus reiiciens, Octaviae et Liviae
statuas dedit, utque sine tutore suas ipsae res admi
nistrarent, et eodem iure sacrosanctae, quo tribuni
plebis, essent. Quum autem in Britanniam etiam ex- A.U.C.
peditionem, patrem aemulatus, intenderet ; iamque in,?*';.
Galliam usque eius rei causa progressus esset, exactatonio II.
ea hyeme, qua consulatum Antonius iterum, et Lu-, j.„_
cius Libo gerebant ; Pannoniorum quorundam recens bonio
subactorum, et cum eis Dalmatarum rebellio exorta °°°°
est. Et Pannonios quidem Geminus, quamvis Siscia
ab iis eiectus, tamen proeliis aliquot superatos rece
pit: Salassos autem, caeterosque qui eorum rebellio
nis socii fuerant, Valerius Messala domuit. In Dal
matas autem Agrippa prius, deinde Caesar ipse, exer
citum duxit: qui eorum plerosque ipsi subiugave
runt, multis ac magnis tamen acceptis incommodis.
Nam et Caesar vulneratus est, et militibus, propter
delictum, quibusdam hordeum pro tritico datum, et
ex aliis, qui ordines deseruissent, decimus quisque
sorte ad poenam delectus. Contra reliquos Statilius
Taurus bellum gessit.
itinerario, Sex. Aurelio Victore, Velio Longo, aliisque: de quo
videre praestat Cellarium Not. Orb. antiq. Lib. II. cap. 8. Wes
selingium ad Antonin. itinerar. p. 265. et Schweighäuserum ad
Polyb. T. VIII. P. I. p. 66. et ad Appianum T. III. p. 668.“ St.
g) Σιακίας] Sic V. a. et Med. a. Vulgo [et in Med. b.] Tov
oxios. vide ad p. 413. E.
h) Σαλασσοῦς] 'Io idooovg, Med. a. b.
i) λοιποίς] Lego Außovgvoug, N. Scilicet respicit vir doctus
quae dixerat Dio p. 41 2. A. Sed et plures ibi populi Illyriae
praeter Salassos ac Liburnos ; ut solos Liburnos Salassis oppo
mere Dio voluisse non videatur. Et Appiamus Illyr. p. 766. si
militer scribit: Statilium Taurum ad residua eius belli dereliquit.
τοῖς λοιποῖς idem est quod ad residua eius belli. vide supra
p. 694. l. 45. et hac p. 597. l. 49. sq.
 750 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤ Ο RΙ ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

60 Αντώνιος δε εν τούτω της μεν αρχής *** αυθη

μερον εξέστη, Λούκιον Σεμπρώνιον Ατρατίνον αντικα
L.415.ταστήσας (όθεν εισιν οι τούτον, αλλ' ουκ εκείνον
""" εν τη τών υπάτων απαριθμήσει ονομάζουσι)
πράττων δ' **) όπως ώς ότι απονώτατα *** τον Αρ
65 μένιον τιμωρήσηται, τήν τε θυγατέρα αυτού, ως
και τώ Αλεξάνδρω τώ υιεί συνοικίσων, ήτησε,
""" Κύϊντόν τινα Δέλλιον, παιδικά ποτε ") εαυτού
γενόμενον, πέμψας, και πολλά τινα αυτώ δώσειν
υπέσχετο και τέλος ές τε την """ Νικόπολιν την
7ο του Πομπηίου αιφνίδιον άμα τό ήρι ήλθε, καν
ταύθα αυτόν, ώς και συμβουλεύσοντα και συμ
πράξοντά τινα κατά των Πάρθων, μετεπέμψατο,
επειδή τε ουκ αφίκετο, την επιβουλήν υποπτεύσας,
L. Β. τόν τε Δέλλιον αύθις ες λόγους οι προσέπεμψε,
75 και αυτός ουδέν ήττον σπουδή προς τα """ Αρ
τάξατα ήλασε, και ούτως αυτόν οψέποτε, τα μεν,
πείθων διά των εταίρων, τα δε, και διά των στρα
τιωτών καταπλήσσων, πάντα τε απλώς ως προς φί
λον και γράφων και πράττων, επηγάγετο ες το στρα
Η.598.τόπεδον εσελθείν κάνταύθα συλλαβών, τα μεν πρώ
86 τα άδετόν τε είχε, και κατά τα φρούρια, εν οίς
οι θησαυροί ήσαν, περιηγεν, εί πως αμαχί σφάς
L. C. λάβοι σκηπτόμενος δι' ουδέν άλλο αυτόν συνειλη
φέναι, ή ίνα τους Αρμενίους και επί τη σωτηρία και
90 επί τη βασιλεία αυτού δασμολογήση, ως δ' ούτε
οι ") χρυσοφύλακες προσεύχον αυτώ, και οι τα όπλα
έχοντες " Αρτάξην τον πρεσβύτατον των παίδων
αυτού βασιλέα ανθείλοντο, έδησεν αυτόν "αργυ
ραίς άλύσεσιν αισχρόν γαρ, ώς έoικεν, ήν, βασι
95 λέα αυτόν γεγονότα σιδηραίς δεθήναι.
Κακ τούτου τους μεν ") εθελοντι, τους δε και
\ - 4 2

βία λαβων, "" πάσαν την Αρμενίαν κατέσχεν ο

ν i*) όπως ως ότι απονώτατα] Reiskins corrigendum putaverat
όπως ότι απονώτατα. Ωuod eius iudicium ita reprobat Re, in
Αddendis : ,,Quodsi mendum esset, tollendum etiam foret ex
Ρ. 481. D. ubί όπως ως ότι βέλτιστοι γίγνωνται. Sed neutiquam
τηendum est, verum elegantiae Ρotius Αtticae, illa abundana
 LIBER XLIX, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 751

59. Hoc tempore Antonius eadem die, qua iniit A.U.C.

consulatum, etiam deposuit, substituto in locum 7*°*
suum L. Sempronio Atratino: itaque hunc nonnulli,
non Antonium, in enumeratione consulum recensent.
IPorro autem quaerens rationem, qua minimo labore
regem Armeniae ulcisci posset, misso ad eum Q.
quodam Dellio exoleto olim suo, filiam eius, filio suo
Alexandro muptum scilicet dandam, multis pollicita
tionibus interpositis, petiit. Postremo repente sub
initium veris Nicopolin Pompeii venit, eoque eum
ad se excivit, velut opera et consilio eius adversus
Parthos usurus. Quum Artavasdes, insidias esse su
spicatus, non veniret, iterum Dellium ad eum misit
colloquii causa: ipse interim celeriter ad Artaxata
progressus est. Sic eum partim sociorum opera per
suadendo, partim copiis terrendo, quum et scriptis
et actis eius se amicum omnino ostendisset, eo vix
tandem adduxit, ut in castra sua veniret. Tum com
prehensum, primum absque vinculis circnm castella,
in quibus thesauri erant repositi, circumduxit, spe
eorum sine certamine potiundorum ; simulans se eum
non alia de causa captivum habere, quam ut ab Ar
memiis pro liberatione ac regno eius pecuniam colli
geret. Postquam autem custodes gazae ei non ob
temperarunt, et qui in armis erant, Artaxem, maxi
mum matu inter filios eius, regem eius loco consti
tuerunt, argenteis Artavasdem catenis vinxit, quia ni
mirum turpe erat regem ferreis in catenis haberi.
4o. Post haec universam Armeniam, partim vi,
partim deditione, in suam potestatem accepit. Nam
Artaxes praelio congressus, et victus, ad Parthos con

geminatio particnlarnm ojg £ru ad superlativos, ut ex Platone

aliisque duidum annotavit H. Stephaniis.“ St.
ii) *ανεοῦ] Pe. mutat in αὐτοῦ, quod referatur ad Armeniae
regem. Inferius igs, Med. a. pro jgt. St.
É) zovooqpυλακες] zovoioyûçwes Med. b.
Κ) &ύειονεzj] èéêåovri, vel &8elovre), L. ad marg. Praetuli
P*°°*• Paulò post Med. b, et vem, inserit oi ante rjlovvojvo. St.
 752 Γ) ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ ΑΝΑΕ

γαρ Αρτάξης, επειδή " συμβαλών ήλαττούτο, προς

Ι. D. τον Πάρθον απεχώρησε, πράξας δε ταύτα, και
"* τό υιεί την τού Μήδου θυγατέρα, όπως έτι και
1 μάλλον αυτόν προσεταιρίσηται, μνηστεύσας, τά τε στρα
τόπεδα εν τη Αρμενία κατέλιπε, και ες την Αί
γυπτον ανεκομίσθη, τήν τε άλλην λείαν πολλήν και
τον Αρμένιον μετά τε της γυναικός και μετά παί
5 δων άγων και σφάς συν τοις άλλοις αιχμαλώτοις
**) και "" εν επινικίοις τισιν ες την Αλεξάνδρειαν προ
πέμψας, αυτός εφ' άρματος εσήλασε, και τά τε
άλλα πάντα τη Κλεοπάτρα έχαρίσατο, και τον Αρ
μένιον μετά των οικείων εν χρυσούς δεσμούς προσήγα
L. Ε. γε. προεκάθητο δε εν μέσω τώ πλήθει επί τε βή
11 ματος επαργύρου και επί δίφρου επιχρύσου. ***) Οι δε
δή βάρβαροι ούθ’ ικέτευσαν αυτήν, ούτε προσεκύνη
σαν, καίτοι πολλά μεν και αναγκαζόμενοι, πολλά
δε και ελπίσιν αναπειθόμενοι αλλ' ονομαστί προσα
15 γορεύσαντες, δόξαν μεν φρονήματος έλαβον, κακου
χία δε πολλή διά τούτο "*) συνείχοντο.
Μετά δε τούτο ο Αντώνιος τους Αλεξανδρέας εί
Ι.416.στίασε, και την Κλεοπάτραν, τούς τε παίδας αυτής
εν εκκλησία παρεκαθίσατο δημηγορήσας τέ τινα,
2ο εκείνην τε "") βασιλίδα ) βασιλέων, και τον
" Πτολεμαίον, όν Καισαρίωνα επωνόμαζον, βασιλέα
βασιλέων καλείσθαι εκέλευσε και αυτούς και την Αί
γυπτον, τήν τε Κύπρον, "** άλλην διανομήν τινα ποιη
σάμενος, έδωκε του τε γαρ προτέρου Καίσαρος την
R.599 μεν γυναίκα, τον δε, υιον όντως γεγονέναι έλεγε, και
26 ες την εκείνου δη χάριν ταύτα ποιείν ") εσκήπτετο, όπως
τον Καίσαρα τον Οκταουϊανόν εκ τούτου, ότι ποιη
τός, αλλ' ου γνήσιος αυτού παίς ήν, ") διαβάλλη, εκεί

Κk) και ante επινικίοις, et sequens τε post ες, deleri iubet R.

Εαιuidem saltem τε delevi. St.
Ά οι δε δή] οί γε μήν, Μed. b. et Ven. Ρostea in iisdem
est ονομαστί ε προσαγορεύσαντες, ut in editione RS.
k ") συνείχοντο pro συνέσχοντο scribere me iusserunt linguae
Ε"ε
et.
Cf. ad Ρ. 458. D. Μox τούς τε Αλεξανδρέας, Ven. ha
St.
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 758

cesserat. His perfectis, Mediaeque regis filia, arctio-A. U. C.

ris amicitiae causa, filio suo desponsata, relicto in 72o.
Armenia exercitu, magnam praedam, Artavasdemque
cum coniuge et liberis secum abducens, in Aegyptum
reversus est, eosque inter alios, captivos ante se in
triumpho Alexandriam introduxit, curru ipse inve
ctus. ln Cleopatrae autem gratiam et caetera egit, et
Artavasdem cum suis, aureis in vinculis, ad eam im
medio populi, tribunali ipse argentato, aurataque sel
la sedens, adduci iussit. Barbari autem neque sup
plices mulieri facti sunt, neque in genua concide
runt ; (quanquam et minis et promissis hoc crebro
iuberentur) sed momine eam suo compellaverunt: at
que ideo magnos quidem habere spiritus existimati,
durius autem propterea tractati sunt.
41. Deinde Antonius Alexandrinis epulum práe
buit, ac in concilio populi Cleopatrae, eiusque libe
ris, propter se sedem dedit; habitaque ad populum
quadam oratione, Cleopatram reginam regum ; Pto
lemaeum, cognomine Caesarionem, regemn regum ap
pellari iussit: iisque Aegyptum et Cyprum , alia qua
dam divisione instituta, attribuit. Dicebat autem,
illam vere Caesaris superioris coniugem fuisse, hunc
eiusdem legitimum filium: fingebatque, se studio
eius Caesaris adductum haec facere, quo Octavianum,
velut non natura, sed adoptione tantum eius filium,
a

1) ßaou/t8α βισιλεον] βασιλίδα ßaguátóov, . RS. in nptis. Ne

quáquam adstipulor Roberto. Voluit ostendere Antonius, Cleo
atram mon imi reginas modo, sed reges adeo orbis terrarum
ius habere. et in numo, quem vidi apud D. Adolphum Occo
nem, Medicum Augustaniim, diserte est : Cleopatrae reginae re
gum, regum filiorum. X. βασιλίδα βασιλάων, etiam Z. Omittit
vero hanc Cleopatrae appellationem, et filiorum tantum com
mnemorat. Xiph •

ii) £oxfjvrêro άπος] Inter haec R. ponenda putat ista : τὸ δ'

&1n6}ς, τοῦτ' ἐπqαττεν, commate antè hoc τό im punctum mu*
tato. St.
lll) διαβά11m] διαβάλλοι Med. b. Idem infra, u£gQus, 'Iv8ów,
pro μ£zqv 'Ivööv. Possit quis malle μ£zqs **jv 'Ivδόν, Sed Co
dicem sum secutus. Sic &yQug 'Ivôjv apud Diomem Chrysosto
mum Vol. II. p. 12. edit. Reisk. St.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. Bbb
 754 Γ) ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙΑ Ε R Ο ΜΑΝΑΕ

νοις μεν δή ταύτα ένειμε τους δε δή αυτού παισι

8ο τοίς εκ της Κλεοπάτρας οι γεγονόσι, *** Πτολεμαίω
μεν, τήν τε Συρίαν και τα εντός του Ευφράτου μέχρι
του Ελλησπόντου πάντα, Κλεοπάτρα δε, την Λιβύην
την περί Κυρήνην, τότε αδελφώ αυτών Αλεξάνδρω τήν
τε Αρμενίαν, και τάλλα τά πέραν του Ευφράτου
35 ") μέχρις Ινδών, δώσειν υπέσχετο """ και γάρ εκείνα,
ώς έχων ήδη, έχαρίζετο και ταύτα ουκ εν τη
L. C. Αλεξανδρεία μόνον είπεν, αλλά και ες την Ρώμην,
ίνα και παρ' εκείνων το κύρος λάβη, επέστειλεν.
"" ου μέντοι και εν τω κοινώ τι αυτών ανεγνώσθη,
4ο ό, τε γάρ Δομίτιος και ο Σόσσιος ύπατεύοντες ήδη
τότε, και ες τα μάλιστα αυτό προσκείμενοι, ουκ ήθέ
λησαν, καίπερ του Καίσαρος έγκειμένου σφίσιν, ες
πάντας αυτά εκφήναι, νικησάντων δε εν τούτω εκεί
νων, αντεπεκράτησεν ο Καίσαρ, μηδέν τών περί του
45 Αρμενίου γραφέντων δημοσιευθήναι, τούτον γάρ ηλέει,
άτε και λάθρα προς αυτόν επι τω Αντωνίω κεκοινο
L. D. λογημένος, και εκείνω των νικητηρίων έφθόνει. τοι
αυτα δ' ουν ο Αντώνιος πράττων, ετόλμα τη βου
λή γράφειν, ότι της τε αρχής παύσασθαι, και επ'
50 εκείνη τώ τε δήμω πάντα τα πράγματα ποιήσασθαι
θέλει ουχ ότι τι και πράξειν αυτών έμελλεν, αλλ'
όπως ταϊς παρ' αυτού ελπίσι τον Καίσαρα ήτοι
αναγκάσωσιν, άτε και παρόντα, των όπλων ") προα
ποστήναι, ή και απειθήσαντα μισήσωσι.
55 Τότε μεν δή ταύτά τε εγένετο, και την "" πανή
γυριν την τη Αφροδίτη τη Γενεθλίω τελουμένην οι ύπα
L. Ε. τοι έποίησαν """ έντε ταις ανοχαίς, αιρετοί υπό του
Καίσαρος πολίαρχοι, παίδες άνηβοι, εξ. ιππέων, αλλ'
ούκ εκ βουλευτών γεγονότες, ήρξαν και *" την στοάν
60 την Παύλου καλουμένην Αιμίλιος Λέπιδος Παύλος
ιδίοις τέλεσιν εξωκοδόμησε, *** καν τη ύπατεία καθιέ
ρωσεν υπάτευσε γάρ εν μέρει του έτους τούτου ό, τε
Αγρίππας """ το ύδωρ το Μάρκιον ωνομασμένον,
") εκλιπόν φθορά των οχετών, και ανεκτήσατο δαπάνη
R.600.οικεία, και επί πολλά της πόλεως επωχέτευσεν, ού
66 τοι μένουν, καίπερ εξ ιδίων χρημάτων φιλοτιμούμενοι,
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 755

i* in invidiam adduceret. Suis vero ex Cleopatra sibi A. U.c.

Λ matis liberis, Ptolemaeo Syriam, et omnes cis Eu- 7ao.
~at phratem usque ad Hellespontum regiones: Cleopatrae
mJ autem Africam Cyrenaicam: Alexandro fratri eorum,
Armeniam, et alias trans Euphratem usque ad Indi
am, promittens, quasi iam eas occupasset, largitus
est. Neque vero Alexandriae modo haec dixit, sed
1; IRomam quoque perscripsit, ut ibi rata esse iuberem
} tur. Hae tamen literae publice recitatae non sunt,
Domitio Sossioque, qui tum consules erant, et Anto
nio quam maxime favebant, obstantibus: etsi Caesar
ab iis flagitabat, ut in vulgus omnia efferrentur.
Quum autem in eo vicisset illorum sententia, vicis
sim Caesar hoc obtinuit, ne quid eorum, quae de
Armenio scripta fuerant, publice proponeretur: quia
et regem, cum quo occulte adversus Antonium com
silia ipse agitarat, miserabatur ; et triumphum Anto
mio invidebat. Talia cum ageret Antonius, tamen
ausus fuit ad senatum scribere, velle se magistratu
abire, omnesque res S. P. Q. R. potestati permittere:
non quod ita facere statuisset, sed quo spe hac de
. se data efficeret, ut Caesar, qui ad urbem erat, aut
cogeretur prior ab armis discedere : aut, si id recu
sasset, in eorum invidiam. incurreret. -

£ 4a. Eadem tempestate ludos Veneri Genitrici

comsules fecerunt, et praefecti urbis ad ferias Lati
mas a Caesare constituti sunt pueri impuberes, eque
*; stri, non senatorio genere nati. Porticum, quae Pau
n* li dicitur, Aemilius Lepidus Paulus propriis impen
;? sis perfecit, et in consulatu suo, quem gessit in
g*' parte huius amni, dedicavit. Agrippa ' aquam Mar
a' ciam , quae propter corruptos canales defecerat, suis
ß sumptibus reparavit, ac per multas urbis partes de
g* duxit. Hi quidem omnes, quum de suis facultatibus
•* liberales fuissent, summisse tamen se ac moderate
„;* gesserunt : contra quidam alii vel minimam praefe
,%
m) xQoaxogrjvai] dxogrjvau, V. b.
3 n) èxìuxòv] ἐκλείτον, Xiph. Sed illud melius.
.* - Bb b 2
 756 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟ RΙ ΑΕ R ΟΜΑΝ ΑΕ

L.417.και υπεστέλλοντο και εμετρίαζoν άλλοι δε και ελαχίστην

τινά αρχήν έχοντες, και επινίκια διεπράττοντο σφίσιν,
οι μεν, διά του Αντωνίου, οι δε, διά του Καίσαρος, ψη
7ο φίζεσθαι και επί τη προφάσει ταύτη *** χρυσίον πο
λύ παρά των δήμων ες τους στεφάνους εσέπραττον.
Τώ δ' υστέρω έτει "9" αγορανόμος ο Αγρίππας
έκών εγένετο και πάντα μεν τα οικοδομήματα τα κοι
νά, πάσας δε τας οδούς, μηδέν εκ του δημοσίου λαβών,
75 επεσκεύασε """ τούς τε υπονόμους εξεκάθηρε, και
L. Β. *o 7 ες τον Τίβεριν δι' αυτών υπέπλευσε καν τώ ιπ
ποδρόμω σφαλλομένους τους ανθρώπους """ περί τον
των διαύλων αριθμόν ορών, τούς τε δελφίνας και τα
ωοειδή δημιουργήματα κατεστήσατο, όπως δι' αυτών αι
8o περίοδοι των περιδρόμων αναδεικνύωνται και προσέτι
και "9" έλαιον και άλας πάσι ") διέδωκε **" τα τε
βαλανεία προίκα δι' έτους και τους ανδράσι και ταις γυ
ναιξί λούεσθαι παρέσχε και """" τους ") κουρέας εν ταις
πανηγύρεσιν, ας πολλάς και παντοδαπάς εποίησεν, ώστε
L. C. και τους των βουλευτών παίδας *** την Τροίαν ιππεύ
86 σαι, έμισθώσατο, ίνα μηδεις μηδεν αυτοίς αναλώση.
και τέλος, *** σύμβολά τέ τινα ες το θέατρον κατά κο
ρυφήν έρριψε, ") τω μεν αργύριον, το δε εσθήτα, τώ
δε άλλο τι φέροντα και άλλα πάμπολλα ώνια ες το μέ
90 σον καταθείς, διαρπάσαι σφίσιν επέτρεψεν, Αγρίπ
πας μεν ) ούν ταύτά τε επoίει, και τους *** αστρολό
γους και τους γόητας εκ της πόλεως εξήλασεν, υπο δε
τας αυτάς ημέρας δόγμα εγένετο, μηδένα των ες την
Β.601 γερουσίαν τελούντων *** επί ληστεία κρίνεσθαι και ού
95 τως οί τε τότε εν τοιαύτη τινί αιτία όντες αφείθησαν,
L. D. και ες το έπειτα άδειά τισι κακουργείν εδόθη, ο δ' ουν
Καίσαρ τήν τε ύπατείαν (ήρξε γάρ μετά Λουκίου του
") Τούλλου δεύτερον) τη πρώτη ευθύς ημέρα **" κατά
τον του Αντωνίου τρόπον απείπε, και ες το τών ευπα,
ο) διέδωκε] Reetius, guam apud Χiph. δέδωκε,
Ρ) και τους κουρέας] Εgo hic κωλον signandum censeo, τιt
ηονum deinde membrum ineat: guanquam mihi videtur aliquid
3eesse, ΧiΡhilinus legit: και τους κουρέας εν ταις πανηγύρεσιν
εμισθώσατο. depravate nimirum ipse quogue. Χ. Αt hinc nata
Χylandri Ρrope ridicula interpretatio: ας δαιίπεα puolice, ει τοπ
 LIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 757

cturam aliquam obtinentes, triumphum sibi vel ab A. U.c

Antonio vel a Caesare concedi impetraverunt, eius- 7*°*
que nomine magnam auri coronarii vim a populis
exegerunt.

45. Anno sequenti Agrippa ultro aedilis factus A.U.c.

est, omniaque aedificia publica, omnes vias, privatis έ.
impendiis refecit, cloacas expurgavit, ac per eas in, iiT.*
Tiberim subvectus est. In Circo quum videret er-¥;
rare homines circa cursunm numerum, delphinas, et Có§§.
ovata opera posuit, quibus cursuum conversiones no
tarentur. Oleum etiam et salem populo distribuit, et
anno toto balineorum lavacra tam viris, quam femi
nis, gratuito praebuit : tonsores quoque, ne quis in
eos aliquid expenderet, pretio conduxit ipse, quoties
Judi celebrarentur, quos et frequentes, et omnigenos
exhibuit; ea quidem magnificentia, ut senatorum
quoque filii Troiam equestri certamine luderent.
Denique tesseras quasdam in theatrum desuper in ca
pita spectatorum proiecit, quibus huic pecunia, ve
stis illi, aliud quid alii obveniebat : alias item mul
tas res venales in medium propositas , diripiendas
vulgo concessit. Astrologos autem, et praestigiatores
urbe eiecit. Iisdem fere diebus senatusconsultum
factum est, me quis senatorii ordinis latrocinii causa
in ius vocaretur : ita et illis, qui tnnc eius erant rei
criminis, impunitas, et aliis in futurum eius malefi
cii licentia data est. Caesar consulatum, quem ite
rum gerebat, collega L. Tullo, statim prima die,
exemplum Antonii secutus, deposuit: inter patritios,
sores viris ac mulieribus praebuit. xrjgvxag, N. . Sed mihil mutam
dum confirmat Xiph. Cf. 55q. C.
q) τφ μ}ν] Nescio quos viros eruditos designet Casaubomus
ad Suetonii Claud. c. 2 1. qui hic legi cupiant τό μεν. Id certe
prorsus alienum. Ceterum xar& wogτφήν quid sit, vide ibi a
casaubono explicatum. Re. Postea r& &λλα, Xiph.
r), ovv] δ), Med. a. Idem [et Ven.] mox Goigoìóyovs, τοὺς
re yonras.
s) Toùλλον] άλλον, RS. V. . a. b. [Med. a. b.] Toû11ov scri
bendum esse docuit X. quod expresserunt etiam HS. et L. sicut
et in titulo libri huius legitur.
 758 D Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤΟR ΙΑΕ RΟ ΜΑΝ ΑΕ -

τριδών γένος εκ του πλήθους τινάς, ψηφισαμένης της

1 βουλής, εσήγαγεν, επειδή τε *** Λούκιός τις ") Ασέλ
λιος στρατηγών την αρχήν διά μακράν αρρωστίαν αφεί
ναι ήθέλησε, τον υιον αυτού ανταπέδειξε και στρατηγού
ετέρου τη τελευταία ημέρα αποθανόντος, άλλον **" ες
L. Ε. τάς περιλιπείς ώρας ) έφείλετο. **" του τε Βόκχου
6 τελευτήσαντος, ουδενί την βασιλείαν αυτού έδωκεν, αλλ'
ες τά των Ρωμαίων έθνη αυτήν εσέγραψεν, επειδή τε
**" οι ) Δελμάται παντελώς εκεχείρωντο, **" τάς τε
στοάς από τών λαφύρων αυτών, και *** τας αποθήκας
1ο των βιβλίων, τας Οκταουϊανάς ") από της αδελφής
αυτού κληθείσας, κατεσκεύασεν.
Αντώνιος δε εν τούτω ήλασε μεν μέχρι του
Αράξου, ώς και επί τους Πάρθους στρατεύσων, ήρ
κέσθη δε τή προς τον Μήδον ομολογία, συμμα
15 χήσειν τε γάρ αλλήλοις, ο μεν επί τούς Πάρ
L.418 θους, ο δε επί τον Καίσαρα, συνέθεντο, και επί
τούτω στρατιώτας τέ τινας αντέδοσαν σφίσι και ο
μεν της Αρμενίας της νεοκτήτου τινά έλαβεν, ο δε
*** την θυγατέρα αυτού Ιωτάπην, ως και τώ
20 Αλεξάνδρω συνοικήσουσαν, και τα σημεία τα στρα
τιωτικά, τα **" εν τή του Στατιανού μάχη αλόντα.
κακ τούτου ο μεν Αντώνιος *** τότε Πολέμωνι
R.602.την ") μικροτέραν Αρμενίαν, ώσπερ είπον, χαρισά
μενος, και *** Λούκιον ") Κλαυούϊον ποιήσας τε
25 άμα ύπατον και παύσας, (συνήν γάρ αυτώ) ές
τε την Ιωνίαν και ες την Ελλάδα επί τω του
Ι. Β. Καίσαρος πολέμω ώρμησεν ό, τε Μήδος τα μεν
πρώτα συμμάχοις τους Ρωμαίοις χρώμενος, τούς
τε Πάρθους και *** τον Αρτάξην επελθόντας οι
30 ενίκησε του δ' Αντωνίου ") τούς τε εαυτού στρα
τιώτας μεταπέμψαντος, και προσέτι και τους εκεί
νου κατασχόντος, "") ανθηττήθη τε και εάλω, και ού
τως ή Αρμενία μετά της Μηδίας απώλετο.
εs) Ασέλλιος pro Ασύλλιος edendum putavi. ν. not. 216. St.
t) έφείλετο] αφείλετο, Μed. a. Praecedens περιλειπείς mutavi
in περιλιπείς, auctoritate Μed. a. b. Cf. ad p. 1 11. Β. St.
-ω--
 ILIBER XLIX. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 759

p. adscripsit aliquot plebeios, senatu id decermente: etA. U. c.

* quum L. quidam Asellius praetura propter diutur- 7*t.
** num morbum se abdicaret, filium eius ei suffecit : in
*. alterius praetoris locum, extrema magistratus die de- .
s* functi, alium in reliquas horas elegit. Boccho quo
: que vita functo, regnum eius memini alii tradidit,
ir sed inter provincias Romanas retulit. Ex manubiis
* Porro Dalmatarum, iam prorsus subactorum, porticus,
: et bibliothecas, a sororis nomine Octavianas dictas,
? exstruxit.
;* 44. Antonius hoc tempore usque ad Araxem
Profectus, quasi Parthis bellum illaturus, satis habuit
i; Cunn Medorum rege societatem iunxisse, cuius ratio

√ me mutua sibi auxilia, Antonius Medo contra , Par

■ ■ thos, Medus Antonio adversus Caesarem, spoponde
:; runt, militesque nonnullos eius rei causa permutave
, rumt ; et Antonius Medo parte Armeniae recens oc
è cupatae tradita, filiam eius Iotapem, quippe Alexam—
. dro mupturam, et signa militaria, quae amissa in Sta
a. tiami pugna fuerant, recepit. Secundum haec Pole
: momem Antonius Armenia (ut supra ostendi) minore
donavit, consulatumque simul et dedit L. Cluvio,
quem secum habebat, et ademit: deinde in Ioniam
ac im Graeciam , belli contra Caesarem adornandi
causa, properavit. Mediae rex initio usus Romano
rum auxilio, Parthos et Artaxem contra se profectos,
vicit: deinde autem, quum Antonius et suos milites
■, . evocasset, et istius quoque milites mom reddidisset,
g3 vicissim superatus, in potestatem hostium venit. Ad
$. hunc modum Armenia simul cum Media amissa est.
ά*
r*' u) grô] sic HS. L. £rl, RS. [Med. a. b.]
x) uxgor£Qav] Ita HS. et L. ex emendatione Xyl. μακροτέ
($ Qαν, RS.
p. y) X}ανοῦτον, vulgo, [et in Med. a. b.] Klavovìov, infra,
1; Xaovoöiov, Claubio, infra Clubio, L. seu Cluvio.
2) *o*s **) τε ex Med. a. addiium.
zz) divôqviij0n] dvvnvvijôn, [Med. a. b.] RS. male.
760

Τ"./2 Ν Δ Ι./2 Ν Ο Σ'

Η Ω ΜΑ Ι Η Ω Ν ΙΣΤΟ Ρ ΙΩ Ν
Τ Ο

ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΟΝ ΒΙΒΛΙΟΝ.

ΤΑΔΕ ΕΝΕΣΤ/Ν ΕΝ ΤΩι ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΩι ΤΩΝ

ΔΙΩΝΟΣ ΡΩΜΑΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ,

"Ως Καίσαρ και Αντώνιος πολεμείν αλλήλοις ήρξαντο.

"Ως Καίσαρ Αντώνιον περί "Ακτιον ενίκησεν.

Χρόνου πλήθος, έτη δύο εν οίς άρχοντες οι αρι

θμούμενοι, οίδε εγένοντο,

Γν. Δομίτιος ") Γ υί Αηνόβαρβος, και

Γ. Σόσσιος Γ. υι.
Γ. Καίσαρ 'Οκταουϊανός, το γ', και
Μ. Ουαλέριος Μεσσαλάς Κορουίνος, Μ. υι.

n) Γ. υι) Γν. υ! L. Εditio RS. post Γ. υι habet γινέν. γ' αη

νόβαρβος, [Μed. a. b. Γινεγ' Γ., Αηνόβαρβος, ύπ.] φuod quid
sit, non video, nisi corruptum sit ex emendatione simili γν, υε.
Sequitur apud eundem . γ. σόσσιος γ. υι, γε, γγ. καίσαρ το γ'.
 761

D I O N I S

H I S T O R IA E R O M A N A E.

LIBER QUINQUAGESIMUS.

HAEC INSUNT LIBRO L. ROMANAE HISTORIAE

DIONIS.

Quomodo inter Caesarem et Antonium bellum coortum

sit. c. 1 — 14.

De victoria Caesaris contra Antonium Actiaca. c. 15—85.

Acta sunt biennio, consulibus,

f:; .

ante C. N. U. C.
82. 722. Cm. Domitio Cm. F. Aënobarbo, et
j
C. Sossio, C. F.
81. 723. C. Caesare Octaviamo, III. et
M. Valerio Messala Corvino, M. F.

oῦαλ£quos μ. vu. μεσσαλ&ς ότ* λαοxovgovfvuog. quae corruptissima

sunt. Re. Eadem reperiuntur in Med. a. b. nisi quod Med. a.
addit μ' ante ovaÅ£quos, et μεσσαι' pro μεσσαλάς habet, et ulti
mum scribit Λαοxogovtwvog. St.
 762 ΡΙΟ ΝΙS ΗΙs Τo R ΙΑΕ RoΜΑΝ ΑΕ

"Ο δε δήμος υ των Ρωμαίων της μεν ") δη

μοκρατίας αφήρητο, ου μέντοι και ες μο
ναρχίαν ακριβή απεκέκριτο, αλλ' ό γε Αντώνιος και
ο Καίσαρ εξ ίσου έτι τα πράγματα είχον, τά
5 τε πλείω σφών διειληχότες, και τα λοιπά τώ μεν
L.419.λόγω , κοινά νομίζοντες, τό δ' έργω, ώς που
πλεονεκτήσαι τι εκάτερος αυτών έδύνατο , ιδιού
μενοι μετά δε δή τούτο, ώς ό, τε Σέξ
στος απολώλει, και ο Αρμένιος εαλώκει, " τά
10 τε προσπολεμήσαντα τω Καίσαρι ήσύχαζε , και
ο Πάρθος ουδεν παρεκίνει , και εκείνοι φανε
ρώς επ' αλλήλους ετράποντο, και ο δήμος ακρι
βώς εδουλώθη αιτίαι δε του πολέμου και
σκήψεις αίδε αυτούς εγένοντο. Αντώνιος ) μεν
15 Καίσαρι επεκάλει , ότι τόν τε * Λέπιδον της
αρχής επεπαύκει , και την χώραν τήν τε δύ
L. Β. ναμιν τήν τε εκείνου και την τού Σέξστου, κοι
R.604 νήν σφών οφείλουσαν είναι , έσφετέριστο και
τούτων τε την ημίσειαν απήτει, και των στρα
2ο τιωτών") ους εκ της Ιταλίας " της αμφοτέροις
σφίσι προσηκούσης κατείλεκτο. Καίσαρ δε εκεί
νω, ότι άλλα τε , και την Αίγυπτον μή λα
χών είχε , " τόν τε Σέξστον απεκτόνει, (αυ
τός γάρ έκών πεφείσθαι αυτού έλεγε) και τον
25 Αρμένιον εξαπατήσας, και συλλαβών, και δή
σας , πολλήν τώ δήμω κακοδοξίαν προσετέ

Β) δημοκρατίας αφήρητο δημοκρατείας αφείλετo, V. b. την

μεν δημοκρατίαν αφήρηντο, Ζ. scil. Ρωμαίοι,
c) μέν] Sic et Ζ. μεν γαρ, V. b. Ceterum Χiphilimus omissis
Inis omnibus momentis accusationis Αntonianae, ex sequentibus
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI, 763

1. Populus Romanus, amissa iam republica, nondum A. U. c.

tamen penitus sub unius potestatem reciderat, sed,?*;;.
Antonius ac Caesar aequata potentia rerum potieban-mitio et
tur, pleraque inter se sorte partiti: caetera quum °j*-
verbis maxime communia inter se faterentur, tamen coss.
uterque, sicubi potestatem plura consequendi mactus
esset, eadem re ipsa sibi vindicabat. Postea vero
quam Sextus Pompeius periit, Armeniae rex captus
fuit, gentes quae bellum contra Caesarem gesserant
quieverunt, nec Parthus quicquam movit: ipsi quo
que aperte ad bellum contra se invicem conversi
sunt, populusque omnino est in servitutem redactus.
Belli inter Caesarem et Antonium hae fuerunt cau
sae, ac praetextus. Accusabat Antonius Caesarem,
quod Lepidum magistratu exuisset: , provincias et
exercitum, cum Lepidi, tum Sexti, sibi vindicasset,
quae debuerant communia ambobus esse: horum di
midiam partem postulabat, ac militum etiam, quos
ex Italia, utrique communi, Caesar delegerat. Caesar
Antonio inter alia obiiciebat, quod Aegyptum, sorte
sibi non datam, obtineret: quod occidisset Pompe
ium, cui ipse, ut ferebat, ultro pepercisset : quod Ar
meniae rege per fraudem capto, inque vincula com
iecto, infamiam magnam populo Romano adspersis

p. 42o. E. huc refert quae de testamento Antonii aperto mar

*antur: ό δ' 'Avtóvuos, ojs jßguo8 slg jr' αύτου, τάς διαδrjxag
τάς ἐαντοῦ ἐτι ζῶντος ἀvoi§αυτός τε και πάσιν ἐxprjvavrog, xal
δι' άλλα τινά, quae tamen huc non pertinere ex ordine marra
tionis Dioniae íí. intelligitur.

d) oùs] τοῦς , Med. a. b. perperam.

 764 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS Τ Ο R : Α Ε R. Ο Μ Α Ν Α Ε

τριπτο, τά τε ήμίσεα και αυτός τών λαφύ

L. Ο ρων απήτει και παρά ") πάντα επέφερεν αυτώ τήν
τε " Κλεοπάτραν , και τους παίδας , ούς εξ
80 αυτής ανήρητο, τά τε δωρηθέντα σφίσι και
εν τοις μάλιστα, ότι " τον Καισαρίωνα έπω
νόμαζεν ούτω , και ες το του Καίσαρος γέ ι
νος ήγε.
Ταύτά τε ούν αλλήλοις αντενεκάλουν, και πη και
35 ανταπελογούντο, τα μεν, ιδία σφίσιν επιστέλλοντες, τα
δε, και εν τω κοινώ λέγων μεν ο Καίσαρ , γρά
φων δε ο Αντώνιος, πρέσβεις τε επί τη προφάσει
ταύτη συνεχώς "") ανταπέστελλον, όπως ότι μάλιστα τα
Ι.. D. τε εγκλήματα δικαιότατα ποιείσθαι δόξωσι , και τα
αλλήλων άμα κατασκοπώσι καν τούτω ) χρήματα
40 ώς και επ' άλλο τι ήθροιζον, και την λοιπήν του πο
λέμου παρασκευήν ώς και εφ' ετέρους τινάς εποιούν
το ") μέχρις ου ό, τε Δομίτιος ο Γναίος, και ο Σόσ–
σιος ο Γάϊος, " αμφότεροι της του Αντωνίου μερί
δος όντες, υπάτευσαν τότε γάρ ουδέν έτι επεκρύ
45 ψαντο, αλλ' άντικρυς επολεμώθησαν επράχθη δε ώδε
ο μεν Δομίτιος ουδεν φανερώς, ώς γε και συμφο
ρών πολλών πεπειραμένος, ενεόχμωσεν ο δε δή Σόσ
Ι. Ε. σιος, ) οία κακών άπειρος ών, πολλά μεν τον Αντώ
νιον εν αυτή ευθύς τη νουμηνία επήνεσε, πολλά δε
5ο και τον Καίσαρα κατέδραμε καν παραχρήμα επ'
αυτώ τι έχρημάτισεν, ει μη " Νώνιος Βάλβος δη
μαρχών εκώλυσεν, ο γαρ Καίσαρ, υποτοπήσας το
μέλλον υπ' αυτού γενήσεσθαι, και μήτε ") περιϊδείν αυ
τό, μήτ' αυ εναντιωθείς προκατάρχειν του πολέμου
55 δόξαι εθελήσας, τότε μεν ούτε ες το βουλευτήριον εσήλ
L.420.θεν, ούθ' όλως εν τη πόλει διητήθη, αλλά τινα αι
τίαν πλασάμενος εξεδήμησε, διά τε ταύτα, και ίνα
κατά σχολήν προς τα αγγελθέντα οι βουλευσάμενος,
το δέον εκ πλείονος λογισμού πράξη ύστερον δε επαν
60 ελθών, τήν τε γερουσίαν ήθροισε, έ) και φρουράν
dd, πάντα) πάντας Μed. a. male, St.
d") ανταπέστελλον] ν. ad p. 146. Α. St.
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 765

set : manubiarum etiam partem poscebat dimidiam : A.U.c.

ac omnium maxime Cleopatram ei, liberosque ex ea ?***
susceptos, et quae hisce donaverat, exprobrabat: id
que praecipue, quod Caesarionis nomen filio Cleopa
trae indidisset, et eum in Caesaris familiam retu
lisset. -

2. Haec mutuo criminabantur, ac vicissim excu

sabant, partim per literas privatim datas, partim pu
blice; quum Caesar ore, literis Antonius ageret. Ea
dem occasione alter ad alterum crebro legatos mittebat,
ut et quam iustissime accusare alterum videretur, et ad
versarii res exploraret. Interim pecuniam, quasi in
alium quendam finem, contrahebant ; et caetera ad
bellum, tanquam contra alios quosdam hostes geren
dum, parabant; donec Cn. Domitius, ac C. Sossius,
Antonianarum uterque partium, consulatum occepe
runt. Tum enim nihil iam occulte agere, sed palam
ad bellum civile descendere coeperunt. Ea res ita
acta est. Domitio, quia multas ante calamitates ex
pertus esset, nihil palam novi agitante, Sossius, ho
mo adversae fortunae rudis, ipsis Calendis Ianuariis
multa verba in Antonii laudem, et vituperationem
Caesaris fecit: ac decretum contra hunc facturus con
festim erat, nisi Nonius Balbus tribunus plebis inter
cessisset. Caesar enim, quum coniectura praecepis
set, quid acturus esset Sossius, ac neque connivere
ad id, neque, si repugnasset, bellum incepisse prior
videri volebat : in senatum id temporis non venerat,
meque omnino in urbe manserat : sed cum huius rei
causa, tum ut per otium de annuntiatis sibi actioni
bus consilium capere, et quod e re esset agere magis
e) zgriuora] xal zQrjuara, Med. a. b.
ee) μ£zgu] μέzgus Med. a. b. St.
f) ola] άrs, V. b. [Paulo ante, Évsözμωσε Med. a.]
ff) πεquìòεῖν] πεquειδεῖν Med. a.
g) xal non legitur in Med. a. b. [Iidem paulo post habent
regußaâàòμενος.]
 766 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙΑ Ε RΟΜ ΑΝΑΕ

τών τε στρατιωτών και των φίλων, εγχειρίδια κρύφα

εχόντων, περιβαλόμενος, και " εν μέσω των υπάτων
R.605.επί δίφρου αρχικού ιζήσας, πολλά μεν αυτόθεν εκ
της έδρας ") και μέτρια υπέρ εαυτού διελέχθη, πολ
Ι. Β. λά δε και του Σοσσίου του τε Αντωνίου κατηγόρη
66 σεν, επειδή τε "") ούτ' άλλος τις, ουδ' αυτών των υπά
των ουδέτερος, φθέγξασθαί τι ετόλμησεν, εκέλευσε
σφάς εν ρητή ημέρα αύθις συνελθείν, ώς και
δια γραμμάτων τινών αδικούντα τον Αντώνιον εξε
7ο λέγξων, οι ούν ύπατοι μήτ' αντειπείν αυτό θαρ
σούντες, μήτε σιωπήσαι υπομένοντες, ) της τε
πόλεως λάθρα προεξεχώρησαν και μετά τούτο
προς τον Αντώνιον απήλθον, και σφίσι και των
άλλων βουλευτών ουκ ολίγοι συνεφείποντο. μαθων
75 δε τούτο ο Καίσαρ, έκών τε αυτούς εκπεπομφέ
ναι έφασκεν, ίνα μη και ως αδικών τι εγκαταλε
L. C. λείφθαι υπ' αυτών δοκή, "" και επιτρέπειν και
τοις άλλοις τους ") εθέλουσι προς τον Αντώνιον μετά
αδείας απάραι.
80 Τούτο δ' ουν τοιούτον υπ' εκείνων γενόμενον αντεσή
κωσαν, παρά του Αντωνίου αυ φυγόντες, και προς τον
Καίσαρα ελθόντες, άλλοι τε και ** ο Τίτιος και ο
Πλάγκος, καίπερ ανά πρώτους τε υπ' αυτού τιμώμε
νοι, και τα απόρρητα αυτού πάντα ειδότες, επειδή
85 γάρ ταύτα *) τε ούτως υπό των υπάτων επέπρακτο,
και προσέτι και εν τη απουσία αυτών ο Καίσαρ τήν τε
γερουσίαν συνήγαγε, και ανέγνω και είπεν όσα ήθέλη
Ι. D. σε και αυτά ο Αντώνιος ακούσας, βουλήν τέ τινα εκ
των παρόντων ήθροισε, και λεχθέντων εφ' εκάτερα πολ
9ο λών, τόν τε πόλεμον ανείλετο, και ** την τής Οκτα
ουίας συνοίκησιν απείπε προσκρούσαντές τι αυτό
εκείνοι, ή και " " τη Κλεοπάτρα τι άχθεσθέντες, ηυτο
μόλησαν και σφάς ο Καίσαρασμενέστατα δεξάμενος,
b) και μέτρια] μέτρια δε,..Οα. (Μox διελέχθη pro διειλέχθη
xecepi ex Μed. a. b. quia illud est in reliquis locis. St.
hh) ούτ' - ουδ'] Αut ούτ' utroque loco, aut ουδ' νult R.
i) της τε πόλεως λάθρα προεξεχώρησαν] Sic V. a. et Μed. a.
quorum codicum ope explevimus hiatum, gui hic in Dione de
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 767

deliberate posset, causam quamdam commentus, per-A. U. c.

egre abierat. Post vero reversus Romam, senatum 7aa.
convocavit; praesidioque militum et amicorum, pu
giones occulte gestantium, septus, sella curuli in
medio consulum sedens, multa eaque modeste in de
fensionem sui ipsius ex illo loco locutus est; multis
Sossium et Antonium accusavit: ac, quum meque
alii, neque consules ipsi quicquam dicere auderent,
convenire eos iterum ad certam diem iussit, velut
scriptis documentis Antonium maleficii convicturus.
Consules neque contradicere ausi, neque tacere susti
mentes, clanculum ante eam diem urbe profecti, ad
Antonium postea se contulerunt, eosque reliquorum
senatorum multi secuti sunt. Eo cognito, Caesar,
quum eos a se ultro dimissos dixisset, me propter
aliquam iniuriam suam ab iis desertus videretur;
reliquis etiam, qui vellent ad Antonium abire, ut tu
to id facerent, permisit.
5. Compensaverunt hoc eorum factum alii ab
Antonio ad Caesarem fugientes, interque eos Titius
etiam Plancusque, quos Antonius et inter primos in
honore habuerat, et omnium secretorum suorum com
scios fecerat. Nam postquam ea a consulibus facta
sunt, et post discessum eorum Caesar, senatu congre
gato, recitavit de scripto, ac peroravit , quae voluit;
Antoniusque pariter iis auditis, concilio quodam se
matus ex iis qui aderant coacto, multis in utramque
partem dictis, bellum suscepit, ac Octaviam repudia
vit: tum vero offensi nonnihil Titius Plancusque ea
re , vel etiam Cleopatrae odio adducti, ad Caesarem
perfugerunt: qui eos et libentissime recepit, et ab iis
prehendebatur, cum vnlgo [et in Med. b.] nihil aliud legatur
quam λαόρα προεδεzojgngav. quae verba esse manca, probatur
etiam ex Z. et satis assecutus interpres erat, reddens, clancu
lum urbe profecti. Re. Postea ovvsqyeivovro pro σννεφέποντο
scripsi. vid. ad p. 138. B. St.
ii) ἐδελονσι] όέλονσι Med. a. Idem mox dat drrjgau, et de
inde dveoijxooav. St.
k) τε] Additum ex Med. a.
 768 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙSΤΟ RΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ
τι

τά τε άλλα τα του Αντωνίου παρ' αυτών πάντα και ά

95 έπραττε και ά ενενόει, και ** τα εν ταις διαθήκαις αυ
του γεγραμμένα, τόν τε έχοντα αυτάς έμαθε - και
Ι. Ε. γαρ σεσημασμένοι σφάς ήσαν κακ τούτου **) περιαλ
γής έτι και μάλλον γενόμενος, ουκ ώκνησεν ούτ' αναζη
τήσαι αυτάς ούτε λαβείν, ούτε ες το βουλευτήριον, και
μετά τούτο και ες εκκλησίαν, ) και εσκομίσαι και ανα
1 γνώναι τοιαύτα γάρ που εν αυταίς ανεγέγραπτο,
ώστε μηδ' αιτίαν τινά ") παρ' αυτών, καίτοι παρανομώτα
τον πράγμα ποιήσας, σχεϊν, τώ τε γάρ Καισαρίωνι
ώς και εκ του Καίσαρος όντως γεγονότι έμεμαρτυρήκει,
L. 421.και τους παισι τοις " εκ της Αιγυπτίας οι τρεφομένοις
6 υπερόγκους δή τινας δωρεάς έδεδώκει τό, " * "τε σώμα
το εαυτού έντε τη Αλεξανδρεία και συν εκείνη ταφήναι
εκεκελεύκει.

ΙR. 606. Δι' ούν ταύτα αγανακτήσαντες, επίστευσαν ότι και

1ο τάλλα τα θρυλλούμενα αληθή είη , τουτέστιν ότι, αν
κρατήση, τήν """ τε πόλιν σφών") τη Κλεοπάτρα χα
ριείται, και το κράτος ες την Αίγυπτον μεταθήσει,
και τοσαύτη γε επί τούτοις οργή έχρήσαντο, ώστε πάν
τας ουχ όπως τους διαφόρους αυτώ, ή και εκ μέ
L. Β. σου αμφοίν όντας, αλλά και τους πάνυ φίλους δει
16 νώς αυτόν αιτιάσασθαι, τους τε γάρ αναγνωσθείσιν
εκπλαγέντες, και προς την του Καίσαρος ") υπο
ψίαν ανταγωνιζόμενοι, τα αυτά τοις άλλοις έλεγoν.
"" και τήν τε ύπατείαν αυτόν, ες ήν προεκεχειρο
20 τόνητο, και την άλλην εξουσίαν πάσαν ") αφείλον
το πολέμιόν τε λόγω μεν ουκ απέφηναν, (φοβη
θέντες τους συνόντας αυτό, ότι και εκείνους εν εχ
θρών μοίρα, αν μη ") λείπωσιν αυτόν, νομισθήναι ε
χρήν) έργω δε παντός μάλλον απέδειξαν τους μεν
L. C. γάρ συνεξεταζομένοις οι τήν τε άδειαν και επαίνους,
26 αν εγκαταλείπωσιν αυτόν, εψηφίσαντο τη δε Κλεο

kk) περιαλγής] περιοργής Μed. a. et Ven. Paulo post in iis

άem est ές τε το βουλευτ. St. - -

Ι) και] Αbesse poterat, et abest a Μed. a. Sed Dionis stilus

abundat hac particula.
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 769

cum omnia alia acta consiliaque Antonii didicit, tum A. U.c.

testamento eius quae essent statuta, ac apud quem id ?**•
esset, rescivit: nam id Titius ac Plancus obsignave
rant. Caesar vero propter id testamentum magis w

etiam ira correptus, illud, nihil veritus, et quaesivit,

et inventum in senatum, ac deinde etiam in concio
nem attulit, recitavitque. Quod factum etsi erat in
iustissimum, tamen ea, quae testamento contineban
tur, huiusmodi erant, ut omnem facti Caesaris invi
diam tollerent. Nam Antonius eo testamento Caesa
rioni testimonium ferebat, quod esset vere Caesaris
filius: suis autem ex Cleopatra Aegyptia filiis im
mensa munera dabat: suum mortui corpus Alexan
driae cum Cleopatra sepeliri iubebat.
4. Haec tantam indignationem apud omnes ex
citarunt, ut reliqua etiam, quae vulgo iactabantur, '
vera esse crederent; nempe Antonium, si rerum po
titus foret, Romam Cleopatrae dono daturum, ac im
perium in Aegyptum translaturum. Ea de re tam
vehementi ira correpti sunt omnes, ut eum non ini
mici modo, aut qui neutri parti studebant, sed ii
quoque iam, qui summa ei iuncti fuerant amicitia,
summopere culparent. Testamento quippe recitato
perculsi , quo Caesaris suspicioni occurrerent, eadem
cum reliquis dicebant. Itaque Antonio consulatum,
ad quem iam ante erat designatus, ac reliquam po
testatem omnem abrogarunt. Enimvero hostem di
8erte quidem non appellabant Antonium, metu eorum

qui cum eo erant: qui ipsi quoque, nisi ab eo dis

cessissent, hostium numero -habendi fuissent; re ipsa
tamen vel maxime hostem declararunt. Iis enim,

11) xog' αὐτῶν] παρ' αυτάς, propter eas, testamenti tabulas

uta. R.
m) tj] Addit τε, Med. a. b. Iidem, paulo ante, £gv4ovusva
exhibent. St.
n) jtovtov] Forte jreQovpiwv, Od. Non probo.
o) &q)silovto] dqpsilovto , Med. a.
p) 1£ixoovv] πqολίτωσιν, V. a. προλείπτωσιν , Med. a.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. Ccc
 770 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ RΟΜ Α Ν ΑΕ

πάτρα τον πόλεμον άντικρυς ") επήγγειλαν και τάς

τε χλαμύδας, ώς και εν χερσιν αυτού όντος, μετημ
πίσχοντο, και προς το " Ενυείον ελθόντες, πάντα
8ο τα προπολέμια κατά το νομιζόμενον, διά του Καί
σαρος, " ώς και φητιαλίου, εποίησαν, άπερ που
λόγω μεν προς την Κλεοπάτραν, έργω δε και προς
τον Αντώνιον έτεινεν.

Ούτω ) γάρ που αυτόν έδεδούλωτο, ώστε και

35 "" γυμνασιαρχήσαι τους Αλεξανδρεύσι πείσαι,
L. D. βασιλίς τε αυτή και δέσποινα υπ' εκείνου καλεί
σθαι στρατιώτας τε Ρωμαίους εν τώ δορυφο
ρικώ έχειν, και *" το όνομα αυτής πάντας
σφάς ταϊς ασπίσιν επιγράφειν, ές τε την αγο
40 ράν μετ' αυτού εσεφοίτα , και τας πανηγύ
ρεις οι συνδιετίθει τάς τε δίκας συνεξήταζε,
R.607.και συνίππευε, και εν ταις πόλεσιν, **) εκεί
νη μεν """ εν δίφρω τινί εφέρετο, ο δε Αντώνιος
αυτοποδι αυτή μετά των ευνούχων ήκολούθει.
45 και τό, τε στρατήγιον, βασίλειον ωνόμαζε,
** και ακινάκην έστιν ότε παρεζώννυτο. ** ε
σθήτί τε έξω των πατρίων έχρήτο, και επί
κλίνης επιχρύσου, δίφρου τε ομοίου, και εν
L. Ε, τώ κοινώ έωράτο, συνεγράφετό τε αυτή, και
50 συνεπλάττετο, αυτός μεν, *" "Οσιρις και ") Διό
νυσος, ** εκείνη δε, Σελήνη τε και Ίσις,
λέγοντες είναι εξ ούπερ και ταμάλιστα *" έκ
φρων υπ' αυτής ) εκ μαγγανείας τινός γεγονέναι
έδοξεν ου γαρ ότι εκείνον, αλλά και τους άλ
55 λους, ) τούς τι παρ' αυτό δυναμένους, ούτω και
L.422.έγοήτευσε και κατέδησεν, ώστ' αυτήν ** και

φ) επήγγειλαν] απήγγειλαν, Μed. a. b. Μox in iisdem est όν

τος αυτού, pro αυτού όντος. St.
r) ούτω γάρ που, V. b. et Μed. a. που νulgo deest. Doleo
autem hic desinere praestantissimum codιcem Μediceum. (Ιta
Βe. Αt vid noι. yy. SΤ.]
rr) εκείνη] ή και εκείνη Μed. a. ή και εκείνη Ven, St.
rrr) «Διόνυσος) ο Διόνυσος Μed, a. St,
 ILIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 771

qui cum Antonio faciebant, impunitas et laudes pro-A.U.C.

722.
pomebantur, si eum deseruissent : et Cleopatrae bel
lum palam indicebatur: ac, quasi iam id gereretur,
sagis sumptis, ad aedem Bellonae progressi sunt, ubi
Caesar, tanquam fecialis, omnia quae ante bellum
fieri Romano more consueverant, iussu eorum per
egit.

5. Quae etsi omnia contra Cleopatram fieri di

cebantur, tamen re ipsa ad Antonium pertinebant.
Adeo enim hunc mancipaverat sibi Cleopatra, ut ei
persuaderet , gymnasiarcham Alexandrinorum agere,
ipsa vero ab eo regina ac domina appellaretur, habe
retque in suo satellitio milites Romanos, qui omnes
suis in clypeis nomen Cleopatrae inscriptum gere
ba mt. Eadem cum Antonio in forum prodibat, cum
eo ludos curabat, cum eo iudicia obibat, cum eo
equitabat : in urbibus ipsa portabatur in sella, Anto
ni us pedester cum eunuchis eam sequebatur: idem
praetorium suum, regiam nominabat : aliquando aci
nace se accingebat, peregrinoque vestitu utebatur: in
aureo sedili et curru simili in publico conspicieba
s u r : idem pingi fingique se iuxta Cleopatram cura
bat, ipse quidem Osiridem se et Liberum Patrem,
inna se Lunam et Isidem esse dicens; quo magis
praestigiis quibusdam ad insaniam ab ea adactus vi
aeretur. Ipsa vero non Antonium modo, sed caete
-os etiam, qui in aliqua apud eum essent existima
*ione, huiusmodi incantatione quasi usa, constrinxe
rat, ut sibi ipsa imperium in Romanos ausa sit pol

s) £x μαyyovstos] έκ μαystorg scribendum. Sic infra p. 435. A.

<j*v* £xeivrjs usudyευται.Ί μάyyανείας vocabulum non hoc tantum
1oco irrepsit, sed et p. 671. A. Scio, qnid ex Hesychio, Suida
et aliis in contrarium adferri possit: sed Dionis ego voces ex
ipso Dione agnosco, L. Veruiim agnoscere licet ex p. 671. A.
et ex Z. hgc loco, tum et Xiph. uayyavstcrus $ygijro παντοδα
arcxis p. .356, 25. „Au«yyανείαις τισι και yonteiwus, p. 36o, 29. etc.
t) roùs, τι τας, αὐτφ δνναμ£vovs] Sic V. a mélius, ut opinor,
uam vulgo , τους ys τταρ' αὐτφ δvvap. Mox, pr6 wal T£yof
fevge , Z. P. 523. D. xατεjorjvevós, quod habet speçiem, quiâ sœ
quitur xcx) xcxvêörjgev.
C cc 2
 772 Ι) ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R Ι ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

των Ρωμαίων άρξειν ελπίσαι , τήν τε ευχήν

την μεγίστην, όπότε τι ομνύοι , ποιείσθαι,
το εν τώ Καπιτωλίω δικάσαι.
60 Τη μεν ουν Κλεοπάτρα διά ταύτα τον πόλεμον
έψηφίσαντο τώ δ' Αντωνίω ουδεν δήθεν τοιούτον
") επήγγειλαν, εύγε ειδότες ότι και άλλως ") πο
λεμωθήσοιτο ου γάρ που, προδούς εκείνην, τα τού
Καίσαρος πράξειν έμελλε και βουλόμενοι και αυτό
65 τούτο ") προσεγκαλέσαι οί, ότι τον υπέρ της Αι
L. Β. γυπτίας πόλεμον έκών κατά της πατρίδος, μηδενός
αυτό δεινού οίκοθεν ιδία συμβάντος, ανείλετο ή τε ούν
") ήλικία άπανταχόθεν συνελέγετο παρ' αμφοτέρων σπου
δή, και """ χρήματα συνήγετο, τά τε εμπολέμια πάν
70 τα κατά τάχος ήθροίζετο και εγένετο ή παρα
σκευή πάσα πολύ ") των προ αυτής μεγίστη. *" έθνη
γαρ τοσάδε εκατέρω τόνδε τον πόλεμον συνήρατο
Καίσαρι μεν ή τε Ιταλία (πάντας γάρ *" τους υπό
74 του Αντωνίου αποικισθέντας, τα μεν εκφοβήσας, άτε
R.608 ολίγους όντας, τα δε και ευεργετήσας, προσετέθειτο.
τ, ο τά τε γαρ άλλα, και τους την Βονωνίαν εποικούν
" τας, αυτός αύθις, ίνα δή και υφ' εαυτού απωκίσθαι
δοκώσι, προσκατεστήσατο) ή τε ούν Ιταλία, και ή
Γαλατία, τό, τε Ιβηρικόν, και το Ιλλυρικόν, και
80 Λίβυες, οί τε εκ του πριν ρωμαίζοντες, πλην των
περί την Κυρήνην, και *" οι τού ") Βογoύου του τε
Βόκχου γεγονότες, Σαρδώ τε και Σικελία, και αί
άλλαι νήσοι αι ταις ειρημέναις ηπείροις προσεχείς,
συνεμάχησαν τώ δ' Αντωνίω τα εν τη Ασία τη
85 ηπείρω των Ρωμαίων ακούοντα, και ") τα εν τη Θρά
L. D. κη, ή τε Ελλάς και η Μακεδονία, και οι Αιγύπτιοι,

ιι) ουδέν τοιούτον επήγγειλαν] Sic V. a. recte omuino. Id

εnim totidem verbis repetit Lio in Αntonii oratione p. 452. Α.
εμοι δ' ουδεν αυτώ τοιούτον επήγγελκε. et in ora ione Αugusti
p. 455. Α. διά μέν δή ταύτα ουδένα αυτώ πόλεμον έπήγγειλα.
Corrupta, igitur est vrilgaris lectio , [quam etian Μed. b. ha
Ιset,] ουδέν τοιούτων εποίησαν,
x) πολεμιωθήσοιτο) Forte πολεμωθήσοιτο. Re. Ηaud dubie
recte. quare sic edidi. St.
y) προσεγκαλέσαι] Ιta scripsi auctoritate cod. V. a. pro έγκα
λέσαι, [quod etiam in Μed. b. est.)
 ILIBER L, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 773

liceri: ac si quid maximo iureiuramdo vellet affirma- A.U.c.

re, per ius quod esset ipsa datura in Capitolio, iu- 7**:
raret.

6. Itaque beIlum contra Cleopatram his de cau

sis decretum fuit, Antonio nihil huius denunciatum.
Satis enim sciebant, eum per se hostem futurum,
nec unquam Cleopatra proiecta, Caesaris rebus acces
surum : volebantque hoc ipsum ei insuper crimen
obiici posse, quod contra patriam, nihi} a suis priva
tim laesus, ipse ultro bellum pro Aegyptia muliere
suscepisset. Proinde iuventus ab utrisque magno um
dique studio ad arma convocabatur: pecuniae confi
ciebantur: omnia quae bello gerendo sunt necessaria,
festimato comparabantur: fuitque eius belli apparatus
longe prioribus omnibus maior, tot utrique ad hoc
* bellum gentibus auxilia subministramtibus. Caesari
quidem Italia primum ommis adfuit. Nam quos An
tonius in colonias deduxerat, eos Caesar partim me
tu, quod pauci essent, partim beneficio sibi adiunxe
rat: cuius rei causa inter alia Bononiae quoque de
muo colonos constituerat, ut a se id beneficium ii
habere viderentur. Praeter Italiam vero Gallia, Hi
spania, Illyricum, Africa cum ea, quae iam ante sub
Romanis erat, excepta Cyrenaica, tum quae Bogudi
prius ac Boccho paruerat, porro Sardinia, Sicilia, ac
reliquae insulae praedictis terris continentibus vici
nae, auxilium tulerunt : Antonio regiones Asiae com
tinentis, quae Romanis parebant, Thraciaeque; Grae

yy) j1uxta dπανταχόθεν] jÂuxla xaQ' άμφο — In his demum

desinit codex Med. Ta. Cf. not. r. Im Veneto legitiir : jAuxtoz
*ας' άμφοτ£gov σπονδj ovviysto, xal zeriuata dixavrazóêêv ovv
eáéyετο. St.
z) τῶν παό αὐτῆς] Sic et Xiph. τόν τgo*£gov, V. b. [Paulo
ante pro rj rogagxsvrj tágo im Ven. et Med. b. est : ij táócz ta
qασκευή. Paulo post Med. b. legit: πάντας yàg xal τους. St.}
a) Boyovov] Sic Dio alias, p. 173. B. 231. D. etc. Emen
danda igitnr
philimi T scriptio
Codices mélius apud
τὰ ἐν Xiph.
τῆ θq.Boyöov. ' Paulo
quam vulgo [et inferius
in Med. Xi
b.] m.

apud Diomem omisso vd. -

 774 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

") και οι Κυρηναίοι μετά των περιχώρων, και οι νησιώ

ται οι προσοικούντες σφίσιν, οί τε βασιλείς και
οι δυνάσται πάντες, ως ειπείν, οι τή των Ρωμαίων
9o αρχή τότε υπ' εκείνον ούση γειτνιώντες, "".οι μεν,
αυτοί, οι δε, ") δι' ετέρων και τοσαύτη γε προ
θυμία αμφότεροι ομοίως έχρήσαντο, ώστε και
ενόρκους τας συμμαχίας σφών εκατέρω ποιήσα
σθαι.
95 Ουτοί τε ούν ούτως έρρωντο, και ο Αντώνιος
τούτο μεν, αντώμοσε τους "") εαυτού στρατιώταις
"" ακηρυκτί πολεμήσειν, τούτο δε, υπέσχετο "* τήν
L. Ε. τε αρχήν εντός δύο μηνών μετά την νίκην αφήσειν,
και το πάν αυτής κράτος τη ") τε γερουσία και τώ δήμω
αποδώσειν μόλις τε δήθέν τινες έπεισαν αυτόν
1 έκτω μηνί τούτο ποιήσαι, ίνα δή κατά σχολήν τα
πράγματα καταστήσηται και ο μεν, ει και τα
μάλιστα μή "*) έμελλεν αυτό πράξειν, αλλ' ως πάντη
γε πάντως κρατήσων, επηγγέλλετο, τά τε γαρ
5 εαυτού πολύ τους πλήθεσιν ισχυρότερα εώρα όντα,
L.423 και τα τών εναντίων ασθενώσειν δωροδοκίαις ") ήλπιζε.
χρυσίον γαρ ώς εκασταχόσε, και ουχ ήκιστα ές τε
την άλλην Ιταλίαν και ες την Ρώμην εσπέμπων,
διεκίνει τε ως έκαστα, και σφετερίζεσθαι επειράτο.
1ο όθεν περ και ο Καίσαρ τά τε άλλα δι' ακριβεστέ
ρας φυλακής εποιήσατο, και χρήματα τους στρατιώ
ταις έδωκε.
R.609. Τοιαύτης δ' ούν της τε ορμής και της παρασκευής
αυτών ούσης, πολλά μεν υπό των ανθρώπων και ποικίλα
15 ") έθρυλλείτο, πολλά δε και παρά των θεών και εναργή
προεδείκνυτο, πίθηκός τε γάρ "" ες το Δημήτριον εν
Ι. Β. ιερουργία τινί έσελθών, πάντα τα ένδον συνέχεε "" και
βύας πρώτον μενες τον "" της Ομονοίας ναόν, έπειτα
δε και επί τους άλλους πάντας ως ειπείν τους άγιωτά
2ο τους επέπτατο και τέλος, επειδή πανταχόθεν απη
λαύνετο, επί τε του ναού του Γενίου του δήμου ιδρύθη,
aa) και οι Κυρηναίοι) οί' τε Κυρηναίοι Ven. St.
b) δι' ετέρων] Venerat Fabricio in mentem δι' εταίρων scri
Βere, sed id ipse ad marginem positum induxit. Νescio an
 lnBER L. CAESAR ocTAviANUs. TRIUMVIRI. 775 “.

cia item, Macedonia, Aegyptus, Cyrenaica cum fimi- A.U.c.

timis, insulae etiam propinquae, regesque et princi- ?***
pes fere omnes, quotcunque imperii Romani fines
Antonio tum subiectos attingebant, alii ipsi, alii per
suos, opitulabantur. Tanta autem contentione uter
que iuxta utebatur, ut ambo sociorum auxilia etiam
sacramento rogaverint.
7. Ita collectis utrimque viribus, Antonius se
quoque suis militibus vicissim sacramento obstrinxit,
bellum se irreconciliabile gesturum, ac imperium in
tra secundum post victoriam mensem depositurum,
idque omne S. P. Q. R. redditurum: ac vix tandem
persuaderi sibi passus, ut sexto demum mense id fa
ceret, quo rectius per otium res constituere posset,
ita facturum se pollicitus est, etsi nequaquam id im
animo haberet ; quippe victoriae undiquaque certissi
mus, quod et longe maiorem sibi, quam adversario,
adesse multitudinem videbat, et istius copias largi
tionibus corrupturum sperabat. Misso sane vel ma
xime in Italiam omnem Romamque auro, commo
vere singulos et sibi conciliare tentabat. Qnae Cae
sari causa fuit, cur et accuratiori cautione in aliis
uteretur, et pecuniam militibus suis divideret.
8. Haec Caesare Antonioque agitantibus ac pa
rantibus, varii ac multiplices rumores vulgo ferebam
tur, multa etiam divinitus evidentia signa ostende
bantur. Simius enim in fanum Cereris inter rem sa
cram ingressus, omnia, quae intus erant, confudit :
bubo primum in templum Concordiae, deinde in re
liqua etiam fere omnia, quae sanctissima habebantur
delubra, devolavit : ac quum undique exigeretur, in

idem voluerit Xylander, per suos reddens. Certe mulla necessi

tas est mutandi.] xai δι' ἐτ£gov, Xiph. [Paulo ante, R. scribi
iubet dgyij τῆ τότε. St.]
bb) £.? αὐτοῦ Coisl. et RS. in Xiphilino. αὐτοῦ HS. in
Xiphilino. St.
Bbb) rs recepi ex Ven. et Med. b. St. -

b *) £με118v edidi pro ήμελλεν. v. ad p. 43. C. St.

c) j1jtuge] j4rtuse Med. b. -

cc) &6qv11sito] ἐθαυλεῖτο Med. b.

 776 ΙΟΙ ΟΝ ΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

και ούτε εάλω, ούτ' εξανέστη πλήν όψέ ποτε. " * 5,

τε οχος ο του Διός εν τή των Ρωμαίων ιπποδρομία συν
ετρίβη, και λαμπάς επί πολλάς ημέρας υπέρ της
25 ""Ελληνικής θαλάσσης ") αιωρηθείσα, ες τον αιθέρα ανέ
δραμε και συχνά μεν υπό χειμώνος επόνησεν, ώστε
L. C. και "" τρόπαιόν τι εν τώ Αουεντίνω έστός, και Νίκης
άγαλμα από της του θεάτρου σκηνής πεσείν "" τήν
τε γέφυραν την ξυλίνην πάσαν καταρραγήναι, συχνά
30 δε και υπό πυρος εφθάρη, και προσέτι και εκ της Αϊτ
νης πλείστόν τε ερρύη, και πόλεσι και χώραις έλυμήνα
το. ταύτ' ουν οι Ρωμαίοι, τα μεν ορώντες, τα δ'
ακούοντες, ανεμιμνήσκοντο και το του δράκοντος, ότι
άρα και εκείνος ες τα τότε παρόντα σφίσιν εσήμαινεν.
35 εν γαρ τη Τυρσηνίδι") ολίγον προ τούτων πρότερον
Ε. Ρ. *" δράκων δικέφαλος, μέγας, ώστε και ες πέντε και
ογδοήκοντα πόδας εξικνείσθαι, αιφνίδιον ανεφάνη, και
πολλά κακώσας εκεραυνώθη, ταύτα μεν ουν επί πάν
τας αυτούς έφερε "") Ρωμαίοις τε γαρ το προμαχό
4ο μενον αμφοτέρωθεν ομοίως ήν, και έμελλον έντε τώ τότε
παρόντι πολλοί εκατέρωθεν φθαρήσεσθαι, ) και έπειτα
του κρατήσαντος πάντες οι περιλειφθέντες γενήσεσθαι.
τώ δε δη Αντωνίω την μεν ήτταν " οι παίδες οι εν τη
Ρώμη όντες προεμαντεύσαντο (δίχα γενόμενοι γαρ, μη
L. Ε. δενός κελεύσαντος, και οι μεν ) Αντωνείους, οι δε Και
46 σαρείους σφάς επικαλέσαντες, συνέμιξαν αλλήλοις επί
δύο ημέρας, και ηττήθησαν οι τό εκείνου όνομα φέρον
τες ) τον δ' όλεθρον, εικών τις αυτού εν τω Αλβανώ πα
ρά τό Διί ανακειμένη λιθίνη γάρ ούσα, ** αίμα πο
50 λυ ανήκε.
R.610. Μετεώρων δ' ούν πάντων ομοίως ε) επί τούτοις
όντων, εν μεν τώ έτει εκείνω πλέον ουδεν εγένετο.
ό, τε γαρ Καίσαρ τα εν τη Ιταλία, άλλως τε

ccc) αιωρισθείσα) αιωρηθείσα Μed. b. Ιdem coniectaverat R.

idgue, cum semper Dio forma αιωρείν utatur, edendum pu
tavi. St.
d) ολίγον) δι' ολίγου, V. b. (Paulo ante Μed. b. et Ven.
εσήμηνεν pro εσήμαινεν. St.]
dd) Ρωμαίοις] Νescio an recte. Ρosses et Ρωμαίον scriben
dum cogitare. Re Ιn Μed. b. est Ρωμαίοι. St.
 ILIBER L, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 777r

aede Genii Populi consedit, ac meque captus est, mecA. U. c.

misi sero tandem avolavit : thensa Iovis equestribus 7**
ludis Romanis fracta est: fax multos dies supra ma
re Graecum suspensa, in coelum se proripuit: multa
monumenta tempestate afflicta sunt, inter quae tro
paeum quoddam in Aventino positum concidit, Vi
ctoriaeque simulacrum a scena theatri deiectum est,
ponsque ligneus totus corruit: multa ignis absum
psit, qui praeterea ab Aetna quoque plurimus ema
mavit, damnumque urbibus et agris dedit. Haec Ro
manis partim visa, partim audita, draconem quoque
illum in memoriam revocaverunt, velut pariter ali
quid in praesens portendentem. Nam paulo ante in
Hetruria draco biceps , longus ad pedes octoginta
quinque , subito apparuerat; ac multa strage edita,
fulmine ictus perierat. Haec prodigia ad universum
populum spectabant. Nam et Romani utrimque erant,
qui pugnaturi essent ; et futurum , ut ab utraque ,
parte multis perditis, reliqui omnes in potestate vi
ctoris forent. Antonio autem clades a pueris Romae
praedicta est, qui nullius iussu in duas partes divisi,
quarum altera Caesariani, altera Antoniani vocaren
tur, biduum conflixerunt, ac succubuerunt Antoniani.
Interitum Antonio statua ipsius portendit, quae in
Albano iuxta Iovem posita, cum lapidea esset, mul
tum sanguinis effudit.

g. Suspensis iam idcirca omnium ex aequo ani

mis, eo tamen anno nihil amplins actum est. Nam
Caesar rebus in Italia constituendis occupatus, ma

e) xal £rsura] Sic HS. et L. ex emendatione Xyl. pro xal άπ!

τd, quod est [in Med. b. et] apud RS.
f) 'Avrovvstovs, Kaugaqueiovs, vulgo, {et in Med. b.] 'Avro
velovs, Kozugorgstovs, Xiph. quod praetuli. Sic 2egrog&tovs,
IIounnsiovs reperimus. Sic scripsi et infra p. 426. D. Re. Paulo
ante in Ven. est: òiya ydg ysvögsvou. St.
g) ἐπ) τούτοις] Haec suppeditavit V. a. dcsiderata vulgo, [et
in Med. b.]
 778 ΙΟ ΙΟΝ ΙSΗΙS ΤΟ R ΙΑΕ ΑΟ ΜΑΝ ΑΕ

και επειδή εε) τα χρήματα παρά του Αντωνίου

L.424.παρόντα ήσθετο, καθιστάμενος, ουκ ήδυνήθη προ του
56 χειμώνος απαντήσαι και εκείνος ώρμησε μεν ώς
και εν τη Ιταλία τον πόλεμον ") αδοκήτως σφίσι
ποιησόμενος, ελθών δε ες Κέρκυραν, και πυθόμε
νος τάς ναύς τας ) πρόπλους, τάς ες την προ
60 σκοπήν αυτού πεμφθείσας, *" περί τα Κεραύνια
όρη ναυλοχείν, ύπετόπησεν αυτόν τον Καίσαρα με
τα παντός του ναυτικού αφίχθαι και ουκέτι
περαιτέρω προεχώρησεν, αλλ' ες την Πελοπόννησον
(ήδη γαρ εκ μετοπώρου ήν) αναπλεύσας, αυτός
Ι. Β. μεν ** εν Πάτραις *) παρεχείμασε, τους δε δή
66 στρατιώτας ) πανταχόσε διέπεμψεν, ίνα τά τε χω
ρία φυλάττωσι, και των επιτηδείων ράον ευπορώδι.
καν τούτω ήλθον μεν και εθελονται παρ' αμφοτέ.
ρων αυτών προς εκατέρους και βουλευταί και άλλοι
7ο τινές εάλω δε και κατάσκοπος ύπο του Καίσαρος
** Λούκιος Μέσιος και αυτόν, καίπερ των "" εν
τη ") Περουσία πρότερον άλόντων όντα, άφηκε,
πάσάν οι τήν εαυτού δύναμιν προεπιδείξας, τώ
τε Αντωνίω επέστειλεν, όπως η αναχωρήση από της
Ι. C. θαλάσσης ίππου δρόμον ημερήσιον και έφη οι
76 άδεώς προσπλεύσαι, επί τώ εντός πέντε ημερών
συμμίξαι σφάς ή αυτός επί τους αυτούς ες την
Ιταλίαν περαιωθή ουχ ότι τι γενήσεσθαι σφών
ενόμιζεν, (ο δ' ούν Αντώνιος πολλά αυτού κατεγέ
80 λασε, και είπε, και τίς ημίν "") δικάσει, άν τι πα.
ρά τα συγκείμενα πραχθή;) αλλ' ότι τους τε
εαυτού στρατιώταις θάρσος, και τους εναντίοις έκπλη'
ξιν εμβαλείν εκ τούτου προσεδόκησε.
Μετά δε δή ταύτα ήσαν μεν ύπατοι ες το εχό.
85 μενον έτος ό, τε Καίσαρ και ο Αντώνιος *" προα.

gg) τά τε] Delevi τε, anctoribus Ven. et R. St. --

h) αδοκήτως] Forte απροσδοκήτως, Οd. Utrumφue dioi"

recte, et consentit Ζ. Si quid mutandum, malim αδοκήτοι"
vid, p. 27. Β. 22q. Β. Re. , Μox Ven. dat ποιησάμενος δι,
i) ναύς τάς πρόπλους, τας etc.] Ηaec vera jectio, glam..".
εtitui ex V. a. pro νulgari corrupta ναύς τας προσπλωτάς, Να"
guod Χyl. et L. προπλωτάς scribi volunt, mescio an magi" "
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 779

xime quod ibi pecunias esse ab Antonio missas sen-A. U. C

tiebat, ante hyemem occurrere ei non potuit. Anto- 7**
mius ad Italiam primo cursum intendit, bellum ibi
inopinantibus adversariis illaturus; verum Corcyram
veniens audit, Caesaris naves praecursorias, quae sci
licet ad speculandum Antonium praemissae fuerant,
apud montes , Ceraunios stare. Igitur suspicatus,
ipsum Caesarem eo cum tota classe venisse, haud ul
tra progressus est , sed in Peloponnesum revectus,
quod iam fere auctummus effluxerat, Patris hyemavit,
dimissis in omnia loca militibus, ut custodirent ea,
et facilius alimenta eis suppeterent. Interim et spon
te sua utrinque ab altero ad alterum quidam senato
res, ac nonnulli alii venerunt: et explorator quidam,
L. Messius, a Caesare captus est. Eum Caesar, etsi
iam ante inter Perusinos quoque captum, omnibus
ei prius copiis suis monstratis, dimisit: Antonioque
scripsit, vel recederet a mari tanto spatio, quantum
una die equus cursu conficere potest : ita se ad eum
tuto adnavigaturum hac conditione, ut intra quin
tum diem congrederentur: vel ipse eadem conditione
in Italiam traiiceret : non quod putaret hoc futurum,
(nam Antonius quidem Caesarem huius postulati no
mine derisit omnino. Quis ergo, inquit, noster erit
iudex, si quid contra, quam convenerit, agatur?) sed
quia hoc modo suis militibus audaciam, hostibus ter
rorem se iniecturum censebat.
1o. In annum quidem sequentem Caesar et An-A. U.c.
tonius iam olim consules erant designati, quum in,C.733:
Caes.
III. et
Val.
stimonio aliquo Graecorum confirmari possit. At argόπλοος (ad- Messala
iective) vaüs frequenter dicitur, navis praecursoria seu explora- coss.
toria. Re. Med. Tb habet argdoráovg. St.
k) πας εχείμασε] περιεyetuads, V. b. perperam.
1) πανταχόσε] Sic utiquie scribendum videbam, pro παντσg6
$ev , cum inspecto Zohara confirmatus, mom dubitavi certám
lectionem textui vindicare.
m) IIsQ9voig] Sic recte X. scribendum monnit, pro yfQovoig,
quqd est, [in Med. b. et] apud Rs. Secuti monitüm Euht H§.
et L. [Mox Med. b. άφήκάν dat.]
mm) δικάσει] δικάon Med. b.TÍaulo ante, πολλα τε, Vem. St.
 780 ΙΟ ΙΟΝ ΙS ΗΙSΤ Ο R ΙΑΕ. Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

L. D. ποδεδειγμένοι τότε, ότε ες τα οκτώ έτη τας αρχάς

εσάπαξ προκατεστήσαντο, και τό γε τελευταίον εκεί
νο ήν παραλυθέντος δε του Αντωνίου, *" ώσπερ εί
πον, *" ο Μεσσαλάς Ουαλέριος ο προγραφείς ποτε
90 υπ' αυτών, υπάτευσε μετά του Καίσαρος καν τού
τω άνθρωπός τέ τις μανιώδης ες το θέατρον εν πα
νηγύρει τινί εσπηδήσας, "" τόν τε στέφανον τον τού
προτέρου Καίσαρος ανείλετο, και περιέθετο, και διε
σπάσθη υπό των περιεστηκότων και " " λύκος ές τε
95 το Τυχαίον εσπίπτων, συνελήφθη και κατεσφάγη -
L. Ε. κύων τε κύνα εν τω ιπποδρόμω παρ' αυτήν την άμιλ
λαν των ίππων κατειργάσατο και κατέφαγε και
R.611.πύρ άλλα τε ουκ ολίγα, και αυτού του ιπποδρό
μου πολύ, τό, τε " Δημήτριον και έτερον ναόν Ελ
πίδος έφθειρεν, έδoξαν μεν "*) γάρ οι εξελεύθεροι αυ
1 το πεποιηκέναι πάσι γαρ τους έντε τη Ιταλία αυ
των ουσι, και "" πέντε μυριάδων ουσίαν ή και πλείω
κεκτημένοις, ** το όγδοον αυτής συντελέσαι εκελεύσθη.
L.425.κακ τούτου και ταραχαι, και φόνοι, και εμπρή
5 σεις υπ' αυτών πολλαί εγένοντο και ου πρότερόν
γε κατέστησαν, πριν ή τους όπλοις καταδαμασθήναι.
αφ' ουπερ και οι ελεύθεροι, οι τι χωρίον εν τη
"Ιταλία κεκτημένοι, φοβηθέντες, ήσυχασαν και
γαρ εκείνοις το τέταρτον της : επετησίας προσόδου
10 δούναι προσετάχθη μελλήσαντές τε επί τούτω
κινηθήσεσθαι, ουδέν έτι νεοχμώσαι ετόλμησαν, αλλ'
αμαχί *** και άκοντες αυτό συνεσήνεγκαν, έδοξε μεν
L. Β. ουν διά ταύθ' υπό τών απελευθέρων το πύρ εξ
επιβουλής γεγονέναι ου μέντοι αλλά και αυτό ες
15 τα πάνυ τέρατα, διά τό των καυθέντων πλήθος,
εσεγράφη,
Τοιούτων δή σημείων προφανέντων σφίσιν, ούτε
εφοβήθησαν, ούθ’ ήττόν τι επολέμησαν, αλλά τον
μεν χειμώνα κατασκοπαις τε χρώμενοι, και παρα
20 λυπούντες αλλήλους διετέλεσαν (ο γάρ Καίσαρ εξα
νήχθη μεν εκ του Βρεντεσίου, και έπλευσε μέχρι της
Κερκύρας, ώς και απροσδοκήτοις τοις " " πρός τό Α
κτίω όρμούσιν επιθησόμενος, χειμώνι δε περιπεσών, και
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 781

octo continuos annos, quorum hic ultimus erat, ma- A.U.C.

gistratus ordinassent : sed Antonio deposito, sicuti a 7**
me demonstratum est, Valerius Messala, quondam ab
his proscriptus, cum Caesare consul fuit. Eo tempo
re qnidam mente captus, quum ludi essent, in thea
trum insiluit, coronamque superioris Caesaris rapuit
ac sibi imposuit, estque a circumstantibus discerptus :
lupus in aedem Felicitatis ingressus, deprehensus oc
cisusque est: canis canem in Circo, quum maxime
equestre certamen fieret, laniavit ac devoravit : ignis
cum alia multa, tum magnam ipsius Circi partem,
templumque Cereris et aliud Spei absumpsit. ld in- •
cendium liberti videbantur excitasse, qui quum ipsis
imperatum esset, ut quotquot in Italia degentes, du
centa sestertia , aut amplius possiderent , octavam
partem suarum facultatum conferrent in publicum ;
turbas. caedes, ac incendia ediderant multa, neque
prius finem fecerant, quam armis essent domiti. Quo
factum, ut ingenui quoque, qui fundos in Jtalia ha
bebant, territi quiescerent: nam et his quarta pars
annui reditus imperata erat: quam ob rem cum iam
motus vellent concitare, post libertorum cladem non
ausi sunt amplius res novas moliri, sed non tentato
proelio, quanquam inviti, imperatas pecunias contu
lerunt. Enimvero etsi videbatur id incendium pro
pter has causas insidiis libertorum evenisse, tamen
propter multitudinem eorum, quae conflagrarunt, in
ter prodigia etiam maxima adscriptum est.

1 1. Neque tamen istos tot ac tanta ostemta ter

ruerunt, mec remissius ab iis bellum gestum est. To
ta hyems speculando, levibusque vicissim damnis il
latis, exacta est. Nam Caesar, quum Brundusio sol
visset, ac Corcyram usque provectus esset, hostes
apud Actium in statione morantes inopinato aggres

m *) yào] &o', R. quia continuo y&g . sequitur. Inferius pro

£μπqrjosus dπ' ἀυτὸν scripsi ἐμπρ. ύπ' αὐτόν, ut paulo post`est
vjrtò tòv dxslsvòégaov rd xòg ysyovävov. St.
 782 Γ ΙοΝ Ιs Η IsΤoR ΙΑΕ RoΜΑΝ ΑΕ

*** πονηθείς, ανεχώρησε) τού δε δή ήρος ο μεν Αντώ.

L. C. νιος ") ουδαμού εκινήθη οί τε γάρ τριηρίται, άτε
26 και σύμμικτοι "" εκ παντοδαπών εθνών όντες, και πόρ
ρω απ' αυτού χειμάζοντες, "7 ούτε τινά άσκησιν επε,
ποίηντο, και νόσω αυτομολίαις τε ") ηλάττωντο και
ο " " Αγρίππας τήν τε Ρ) Μεθώνην εκ προσβολής λα
80 βών, και τον Βογούαν εν αυτή κτείνας, τάς τε κατ,
άρσεις των ολκάδων επιτηρών, και αποβάσεις άλ,
λοτε άλλη της Ελλάδος ποιούμενος, ισχυρώς αυτόν ετά,
ραττεν, ο δε δή Καίσαρ, επί τε τούτοις ") θαρρήσας,
και βουληθείς ότιτάχιστα τη του στρατεύματος όρμή
L. D. λαμπρώς ήσκημένου χρήσασθαι, τόν τε πόλεμον και
36 εν τη Ελλάδι και προς τους εκείνου μάλλον, ή εν
τε τη Ιταλία και προς τη Ρώμη ποιήσασθαι, πάν,
τας μεν τους στρατιώτας, ών τι όφελος ήν, πάντας
δε τούς τι δυναμένους και των βουλευτών και των
4ο ίππέων, ες το " Βρεντέσιον συνήγαγε τους μεν,
όπως τι συμπράξωσιν αυτώ, τους δ', όπως μηδεν
μονωθέντες νεοχμώσωσι τό, τε μέγιστον, όπως εν
δείξηται τους ανθρώποις, ότι και το πλείστον και τό
44 κράτιστον των Ρωμαίων ομογνωμονούν έχοι, κάντεύ:
R.612.θεν τακτόντε των οικετών αριθμόν πάσιν "") επά
L. Ε. γεσθαι, και την τροφήν αυτούς εαυτούς, πλην των στρα,
τιωτών, επικομίσασθαι κελεύσας, αθρόα τή παρα
σκευή τον Ιόνιον """) διέβαλλεν.
Ηγε δε αυτούς ουκ ες την Πελοπόννησον, ουδε
5ο επί τον Αντώνιον, αλλά προς το "Ακτιον, ενώ το
πλείον αυτό του ναυτικού ώρμει , εί πως σφάς
εθελοντάς ή και άκοντας προσπαραστήσαιτο και διά
τούτο τόν τε πεζόν υπό τα όρη τά Κεραύνια εκβιβά
L.426.σας, εκείσε έπεμψε, και αυτός ταις ναυσι την
55 Κέρκυραν εκλειφθείσαν υπό των εμφρουρούντων λα,
βών, ες τον "ο λιμένα τον γλυκύν ωνομασμένον
") κατέσχε, (καλείται δε ούτως, ότι προς του πο"

n) ουδαμού] ουδαμή, Ζ. [et Ven.] -

ο) ηλάττωντο)
[quod SiaΜed
νulgo et in ex, Ζ.b. scribere
legitur.J.malui, guamenim
Loquitur ήλαττούν",
Dίο de
praeteritis, sicut ante, άσκησιν επεποίηντο.
 ILIBER L, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 788

surus; tempestate coorta afflictus, re infecta reverte- A.U.C.

rat. vere inito, Antonius quidem nusquam movit. ***
Nam remiges triremium, promiscue ex variis matio
mibus collecti, quum procul ab ipso hyemassent, me
que exercuerant sese, et morbo insuper, ac transfu
giendo diminuti erant. Et Agrippa, Methona post
oppugnationem capta, ibique occiso Bognde, obser
vans quibus locis maves onerariae appelli commode
possent; diversis subimde locis in Graeciam egressus,
magnopere eum perturbabat. Caesar his rebus ani
mo auctus, cupiensque quamprimum uti alacritate
exercitus egregie exercitati, ac bellum in Graecia,
Antoniique regionibus potius, quam in Italia, prope
Homam, gerere; Brundusium omnes milites, qui ali
cuius essent pretii, omnesque senatorum equitumque
primores conduxit: alteros, ut eorum opera in agen
do uteretur; alteros, me soli relicti ad novas res con
surgerent; potissimum vero, ut ostenderet hominibus,
maximam ac optimam I{omanorum partem secum
sentire. Ibi quum iussisset, ut certum numerum
servorum singuli adducerent, singuli item, exceptis
militibus , alimenta secum afferrent, Ionium mare
cum omnibus copiis traiecit.
12. Ducebat autem non in Peloponnesum, aut
contra Antonium, sed ad Actium ; ubi classis Anto
nianae maior pars stationem habebat, quam se vel
deditione, vel vi capturum Caesar sperabat: ideoque
pedestres copias , infra montes Ceraunios expositas,
eo misit, ipse Corcyram a praesidio destitutam navi
bus occupavit : iisque in portum qui Dulcis nomina
tur, subductis, stationem ibi fecit. Vocatur autem
p) Mεδύνην] Moêgjvnv , . RS. [Med. b.] quod emendavit X.
robantibus ceteris. Re, vid tamén not. 53.
pp) άαάδήσας] άαααηαας Ven. St.
p *) ἐπαναγαyêgêau] £xaywy£o9at, R. £x&ysobau, Re. in Ad
dendis. Atque sic egidi prgyter locos similes, ut p. 554. D. St.
ppp) διάβαλλεν] διέβαλεν Med. b.
q) xgrèoz*] xarjg£ Z. p. 524. D. qui hic ceteroquin Dionem
ad'verbum exprimit. Sed non minus commodum verbum et
Dioni tritum est xariore, quod cum praepositione eis frequens
est alibi.
 784 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟRΙ ΑΕ RΟ ΜΑΝΑΕ

ταμού τού ες αυτόν έσβάλλοντος γλυκαίνεται) και

ναύσταθμόν τε εν αυτώ εποιήσατο, και εκείθεν όρ
60 μώμενος, επί το "Ακτιον απέπλει. ώς δ' ουδείς
οι "") ούτ' αντανήγετο, ούτ' ες λόγους ήει, (καίτοι δυ
oιν αυτού θάτερον, ή προς ομολογίαν σφάς ή προς
μάχην προκαλουμένου την μεν γαρ τή απιστία,
L. Β. την δε τώ δέει ουκ εδέχοντο ) κατέλαβε το χωρίον
65 τούτο, εν ώ νύν "" ή Νικόπολίς έστι, και εν αυτό
επί μετεώρου , όθεν έπι πάντα όμοίως ) της τε
έξω "* της προς Πάξοις θαλάσσης , και "" της
έσω της Αμπρακικής, της τε εν τω μέσω αυτών,
εν ώ οι λιμένες οι προς τη Νικοπόλει εισιν,
7ο άπoπτόν έστιν, ιδρύθη, και αυτό τε εκρατύνατο,
και τείχη απ' αυτού ες τον λιμένα τον "" έξω τον
Κόμαρον καθήκε, κακ τούτου και εφήδρευε και έφώρ
μει τώ Ακτίω και κατά γήν και κατά θάλασσαν.
ήδη μεν γαρ ήκουσα, ) ότι και τριήρεις εκ της έξω
L. C. θαλάσσης ες τον κόλπον "" διά του τειχίσματος υπερ
76 ήνεγκε, βύρσαις νεοδάρτοις αντί ολκών ελαίω επα
ληλειμμέναις χρησάμενος, έχω δ' ουδέν έργον των
νεών τούτων εν τω κόλπω γενόμενον ειπείν, "" και
διά τούτο ουδε πιστεύσαι τώ μυθολογήματι δύναμαι.
8ο ουδε γάρ ουδε σμικρόν το πράγμα ήν, διά χωρίου
") ούτως ολίγου και ανωμάλου τριήρεις επί βυρσών δια
γαγείν, τούτο μεν ουν ούτω λέγεται γενέσθαι, το
δ' "Ακτιον" Απόλλωνος ιερόν εστι, και προ του στό
Ι. D. ματος του πορθμού του κόλπου του Αμπρακικού κατ'
85 αντιπέρας των προς τη Νικοπόλει λιμένων κείται.
ό, τε πορθμός ίσος επί πολύ διά στενού τείνει, και
R.613.έστι και αυτός και τα ") προ αυτού πάντα και ενορ
μίσασθαι και ") ενναυλοχήσασθαι, ταύτ' ουν προκα
gq) ούτ' αντανήγετο] Ita e Ven. edidi. Vulgo ούτ' deest.
Paulo post, pro πίστει, potius απιστία ant ου πίστει dicendum
fuisse iudicat R. Recte, auctore Re: in Αddendis, qui prae
fert απιστία, tanquam Dioni convenientins, φuod recepi. St.
r) της τε έξω της προς Πάξοις θαλάσσης] Ita optianus codex
V. a. et hane veram esse 1)ionis scriptionem, docent sequentia,
και της έσω τής Αμπρακικής. Μanca autern sunt [codex Μed. b.
et] νulgata Dionis exempla, quae omittunt verba τε έξω της,
μt appareat librarios ab uno της ad alterum της, omίσsis me
 ILIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 785

dulcis ille portus, quod aquam eius flumem irruensA.U.C.

dulcem efficit. Inde ad Actium cum classe profe- 7*3*
ctus, quum neque exiret ad pugnam quisquam, ne~
que ad colloquium, (nam Antoniani vel ad deditio
nem, vel ad pugnam provocati, alterum diffidentiae,
alterum metus causa detrectabant) locum eum occu
pavit, in quo nunc Nicopolis sita est : ibique in sub
limi, unde universum mare, cum exterius quod est
ad Paxos, tum interius Ambracium, et mare interia
cens, in quo sunt sinus ad Nicopolim, prospici pot
erat, castra posuit, locumque munivit: ac muros ab
eo ad portum exteriorem, Comarum nomine, perdu
xit ; atque hinc terra marique Actium observavit et
obsedit. Accepi etiam, eum triremes ex mari exte
riore per machinationem in simum Ambracium trans
tulisse ; loco pulvinorum, per quos eae ducerentur,
pellibus animalium, recens detractis et oleo inunctis,
usum : sed quia quid actum sit navibus in sinu isto
haud inveni, fabulae quoque huic fidem habere ne
queo. Neque enim parvi res erat laboris, per tam
angustum locum, tamque inaequalem, triremes super
pellibus transducere. Dicitur tamen id factum eo
modo fuisse. Caeterum Actium, Apollinis templum
est, e regione sinuum qui sunt ad Nicopolim, ante
fauces freti sinus Ambracii situm: quod fretum ae
quali magnitudine longo spatio per angustum se
porrigit ; ac tum ipsum per se, tum omnia sita ante
id loca, navibus adpellendis et statione recipiendis
opportuna sunt. Haec igitur Antoniani loca quum
diis, negligentius oculos contulisse. Errat tamen idem codex
V. a. quando pergit xal tijs £go tijs 'Aumrqawwjg. Nam Ambra
cium mare non est exterius, sed interius.
s) 5τι και τQuiigeus] Sic V. b. Vulgo xol omittitur, quod ta
Amen supervacaneum non est. Re. Paulo post in Med.Tb. scri
bitur ἐπαληλιμμ£ναις. Sed forma vulgata" praestat. Conf. Lo
beck. ad Phrynichum p. 32. St.
ss) oότως διiyov] Aut gjv' öìiyov scribendum, aut oûro ore
voû, aut oóto gxoÀuoù.
t) negó ovjroJ] τταρ' αὐτοῦ, V. b.
u) £vvav loyijoao&ai] Addendum ἐπιτηδεια. ut paulo post dicit
êvσrgaron *8ev6a66av èrturnôsuor£qq), RS._ probahte X.° Supple
πQsxoo8£σrata , vel doqoo Agorcztor, aut simile qnid. Od.
Dionis Rom. Hist. Tom. II. D d d.
 786 DΙ ο ΝΙs Η IsΤoR ΙΑΕ RoΜΑ ΝΑΕ
τασχόντες οι ") Αντώνειοι, επί τε του στόματος πύρ
9ο γους εκατέρωθεν επωκοδόμησαν, και το μέσον ναυσι
διέλαβον, ώστε σφίσι και τους έκπλους και τας ανα
χωρήσεις ασφαλείς είναι αυτοί τε επι") θάτερα του πορ
θμού κατά το ιερόν, εν χωρίω ομαλώ μεν και πλατεί, εμ
L. Ε. μαχέσασθαι δε ή ενστρατοπεδεύσασθαι επιτηδειοτέρω,
95 ενηυλίζοντo εξ ουπερ ουχ ήκιστα τη νόσω και εν
τώ χειμώνι και εν τώ θέρει πολύ μάλλον επιέσθησαν,
Ο δ' ούν Αντώνιος, επειδή τάχιστα την του
Καίσαρος άφιξιν επύθετο, ουκ εμέλλησεν, αλλ' ες
το Ακτιον μετά των συνόντων οι ήπείχθη και
ήλθε μεν ου πολλώ ύστερον, ου μέντοι και ες
1 αγώνα ευθύς κατέστη, καίτοι εκείνου τόν τε πεζόν
προ του στρατοπέδου *) σφών συνεχώς προπαρατάσ
σοντος, και ταϊς ναυσι πολλάκις σφίσιν επιπλέοντος,
τάς τε ολκάδας αυτών "" * κατάγοντος, όπως πριν πά
5 σαν την δύναμιν αυτό συνελθείν, μόνοις τους τότε παρ
ούσίν οι συμμίξη, εκ γάρ αυτού τούτου ουκ ηθέ
L.427.λησεν ") ες αυτόν αναρρίψαι, αλλά πείραις και ακρο
βολισμούς επί πολλάς ημέρας έχρήσατο, μέχρις oύ
τα στρατεύματα συνελέξατο. τούτοις δε, άλλως τε και
10 του Καίσαρος μηκέθ' ομοίως έγκειμένου, τόν τε
πορθμόν επιδιέβη, και ου πόρρω αυτού εστρατοπεδεύ
σατο. κακ τούτου και ιππικόν περί τον κόλπον
") περιπέμψας αμφοτέρωθεν αυτώ προσήδρευεν, ο ουν
Καίσαρ, αυτός μεν ήσύχαζε, και ουδένα έτι κίνδυ
15 νον αυθαίρετον ανηρείτο, ες δε δή την Ελλάδα τήν
τε Μακεδονίαν έπεμψέ τινας, όπως τον Αντώνιον προς
εκείνα απαγάγη, και οι μεν ταύτα έπραττου.
L. Β. Αγρίππας ") δε τότε μεν "" τήν τε Λευκάδα και τα

ιιιι) θάτερα τού, pro θατέρου, edidi ex ingenio R. et Re. in

Αddendis, quia sic est p. 428. Α. St.
x) στρατοπέδου σφών, V. a. b. σφών vulgati libri non habent.
y) ες αυτόν] scilicet αγώνα, φuod praecessit. Νullam igitur
causam video, cur Οddey maliί ες όλον. Verbum αναρρίπτειν,
scil. κύβον aut κίνδυνον, bene illustravit Casaub. ad Suet. Caes.
c. 32. Re. Αdd. Schaefer, ad Lamb, Βos ellipses Graecas p. 258.
sq et quos laudat. Cum vero vel sic, etiamsί κίνδυνον sup
 ILIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 787

praecepissent, ex utraque faucium parte turribus ae-A. U. c.

dificatis, ac medio inter has intervallo navibus ita 725.
munito, ut exire ac intrare navigiis suis tuto pos
sent ; ipsi in altera freti parte, iuxta templum, castra
habuerunt, loco aequali ac lato, et ad pugnam quam
castra habenda aptiori. Quae ipsa haud minima cau
sa fuit, cur et hyeme et aestate morbo magis affli
gerentur.
15. Antonius simulatque de adventu Caesaris co
gnovit, nihil cunctatus, cum iis quos secum habebat,
citatis itineribus Actium haud multo post venit. Et
quanquam Caesar identidem pedestres copias ante ho
stium castra in acie constituebat, ac navibus saepe
numero ad eos advehebatur, eorumque onerarias ab
ducebat, ut cum his Antonii copiis, quae tum ad
erant, solis, antequam omnes eius copiae convenis
sent, decertaret : tamen Antonius hanc ipsam causam
habuit, cur non statim periclitandam pugnae fortu
nam cogitaret, levibusque certaminibus tantum et ve
litationibus vires hostium compluribus diebus explo
raret, donec collectis exercitibus, alioqui iam minus
instante Caesare, transfretavit. Inde castra haud pro
cul a Caesare posuit, et circummisso circa sinum
equitatu, utraque eum ex parte circumsedit. Igitur
Caesar quiescens ipse, cum nullum in praesentia
proelium ultro suscipere auderet, in Graeciam ac
Macedoniam quosdam misit, ut eo Antonium avoca
ret. Eo tempore Agrippa Leucadem repente adve

leas, deesse aliquid reperiatur, facio cum Reiskio, qui scribi

iubet ἐς αὐτόν pro ἐς αὐτόν, ut sit : in semetipsum sursum reii
cere pericu/um , suo periculo aliquid suscipere. Elegantius id ex
tulit Eusebins Hist. eccl. VI. 4o. £g' ἐαντφ βάλλεσδαι. ubi vid.
Vales. Saltem wivövvov èg dyvjvo dvaêêirtvsiv ego quidem non
concoquQ. Quare góròv recepi, Paulo , post, [Med. b; habet
μ£zgus oö, quod et ipsum recepi. Deinde R. post τούτοις δè
inserendum suspicatur 7tQooyεvoμ£voug. St.
z) περιπεμψας] Hanc vncem suppeditavit V. a. b. omissam in
editionibus Diomis, non sine obscuratione dictorum.
zz) δὲ abest a Med. b. qui idem mox pro ἐπιπλεύσας habet
ίπεσπλεύσας. St.
Ddd ,
 788 ΙΟΙ Ο ΝΙS ΗΙSΤ Ο RΙ ΑΕ R. Ο Μ Α Ν Α Ε.

εν αυτή σκάφη αιφνιδίως επιπλεύσας έλαβε , και

20 ** Πάτρας είλε, Κύϊντον ") Νασίδιον ναυμαχία νική
σας ύστερον δε και την Κόρινθον παρεστήσατο. ώς
ούν ταύτα συνέβη, και ο "" Τίτιος ο Μάρκος, ό,
τε Ταύρος ο Στατίλιος τό, τε ιππικόν του Αντω
νίου εξαίφνής επεκδραμόντες εκράτησαν, και "* Φιλά.
25 δελφον βασιλέα Παφλαγονίας προσεποιήσαντο, κόν
τούτω και ο 7* Δομίτιος ο Γναίος, αχθεσθείς τι τή
Κλεοπάτρα μετέστη, ") (και χρήσιμος μεν ουδέν τό Καί,
L. C. σαρι εγένετο νοσήσας γαρ, ουκ ές μακράν ετελεύ.
R.614.τησεν ") έδοξεν ουν ως και κατεγνωκώς των πραγμά
30 των παρ' οίς ήν, ηυτομoληκέναι και γάρ και άλ,
λοι αυτόν συχνοί εμιμήσαντο ) ουκέθ' ομοίως ο Αντώ.
νιος έθάρσει, αλλ' υπετόπει τε πάντας, και απέκτει,
νεν εκ τούτου άλλους τε και 7" Ιάμβλιχον, Αραβίων
τινών βασιλέα, βασανίσας Κύϊντόντε Ποστούμιον,
85 βουλευτήν, ) διασπάσασθαι τισιν επιτρέψας, και τέ.
λος, φοβηθείς μή και ο "* Δέλλιος ο Κύϊντος, ό, τε
L, D. " " Αμύντας ο Γαλάτης, (έτυχον δε ") επί μισθοφό
ρους ές τε την Μακεδονίαν ") και ες την Θράκην πε
πεμμένοι) τα του Καίσαρος ανθέλωνται, ώρμησε προς
4ο αυτούς, ώς και επικουρήσων σφίσιν, άν τι πολέμιον
προσπέση,
Καν τούτω ναυμαχία τις εγένετο. "" ο γάρ Σόθ,
σιος, Λουκίου ) Ταρησίου ναυσιν ολίγαις εφορμούντος
σφίσιν, ελπίσας άξιόν τι λόγου πράξέιν, αν πριν
45 τον Αγρίππαν επελθείν, συμβάλη αυτώ, (τώ γάρ
Αγρίππα άπαν το ναυτικόν επετέτραπτο) εξανήχθη

a) Κύίντον Νασίδιον] Ita scripsi pro vulgato Ασίδιον, [quod

etiam Μed. b. dat.] Εxstant enim denarii cum expresso."
ηomine,
dia, vide ut apud Βegerum
Ηavercampium p. Τ.
295.ΙΙ. Pater
p. 567.L.et Νasidius
ΜorellumCn.in Ρom
V"
peii Μagni classi praeerat. Caes. civil. ΙΙ. 4. Ηic Quintu" L.
fil. Sexti Ρompeii classi quondam praefectus, tandem rebμε ""
desperatis ad ΑntoniumΤιransiit. Αppian. civ, V. Ρ. 750,
- Ηaec Re. Paulo post Ven. et Μed. b. habent ταύτά τε, Ρ"
ταύτα. St.
aa) και χρήσιμος et sequentia verba, usque ad εμιμήσα"
τιna parenthesi inclusi, auctore Re. in Αddendis. Νam ε"Η"
tia, ουκέθ' ομοίως ο Αντώνιος έθάρσει, consequens consti"
 ILIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 789

ctus, insulam , et naves quae in ea erant, cepit: ac A.U.C.

Patras deinde, victo navali pugna Q. Nasidio, post 7**
Corinthum quoque, occupavit. Interea dum haec ge
runtur, M. quoque Titius et Statilius Taurus subito
adorti equitatum Antonii fuderunt , sociumque sibi
IPhiladelphum, regem Paphlagoniae, adscivere : Cm.
item Domitius, infensus Cheopatrae redditus, ad Cae
sarem transivit: qui etsi Caesari nihil profuit, paulo
post morbo extinctus, tamen visus est propterea ab
Antonio profugisse, quod de rebus eius desperasset,
eiusque factum multi sunt secuti. Iam igitur Anto
nius , missa fiducia rerum suarum, omnes suos in
suspicione habere coepit, ex iisque cum alios, tum
Iamblichum, Arabiae cuiusdam partis regem, inter
tormenta occidit: et quibusdam negotium dedit, ut
Q. Postumium senatorem discerperent. Postremo,
veri tus, ne Q. etiam Dellius et Amyntas Galata, quos
ad conducendos stipendiarios milites in Macedoniam
et Thraciam miserat, partes Caesaris praeferrent ; ad
eos contendit, velut opem laturus, si quis hostis eos
1Invas1SS€t.

14. Interim navalis pugna huiusmodi incidit.

Sossius sperans se, si L. Aruntium, qui paucis cum
navibus stationem adversus Antonianos servabat, ante
reditum Agrippae, cui universa Caesaris classis com
missa erat, aggrederetur, posse rem aliquam memo

quod respondet antecedenti: ojg ojv ra£ra ovv£ßn. Vulgo duas

parentheses constituunt, alteram: voorjgag — Érsλεύrraev, alte
rain : xaì yàg xaì — £uuurjoovro. Quare R. post sequens ηυτο;
μολη x£vgv deesse, putabat hanc fere`sententiaim : wt;x' τούτου τὰ
του Καίσαρος οὐχ ήκιστα ηί§nge. St. -

b) ἐδοζεν οῦν]T£òo£ε δ' όύυ, L. ad marg. [ἐδο£e yoùv, Ven.}

c) διαστάσασθαι] ασπάσασ{και, V. b. ridicule.
d) ἐπι μισθοφόρονς] xαι ἐπι μισθοφόgovs, W. b.
e) xαι ἐς τήν Θggxrjv] Haec verba, quae et apud Z. p. 525. B.
exstant, desiderantiir in V. b.
f) Tagnoiov] Tagónoiov, Med. b. Ta3§tov, v. a. [et Ven.]
'A§§ovvriöv, Vossius, probante F. not. 76. Infra menfio huius
L. Aruntii patris p. 521. A. filii p. 565. C. alius cuiusdam
p. 638. D. É Quae paulo pgst sequuntur, Codex Ven. sic
exhibet : rrgiv r6v *Aygtitntcrv, Tq5 t&v v6 vavtix6v èrret§rganto,
£xsi8eiv, ovußám aijrj , £5«vjzôn re. St.
 790 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤ Ο RΙΑ Ε R Ο ΜΑΝ ΑΕ

τε εξαπιναίως υπό την έω, ομίχλην βαθείαν τηρή

L. Ε. σας, ίνα μη το πλήθος σφών προϊδών φύγη, και
παραχρήμα τη πρώτη προσβολή τρεψάμενος αυτόν,
50 επεδίωξε μεν, ουχείλε δέ τού γαρ Αγρίππου κα
τά τύχην απαντήσαντός οι, ου μόνον ουδέν της νί
κης ") απώνατο, αλλά και προσδιεφθάρη μετά τε του
"7 Ταρκονδιμότου, και μετά άλλων πολλών, ο ουν
Αντώνιος διά τε τούτο, και ότι και αυτός επανελ
55 θων ιππομαχία τινι προς της του Καίσαρος προ
φυλακής ήττήθη, ουκέτ' έγνω ε) στρατοπεδεύεσθαι,
αλλ' εκλιπών της νυκτός το πλησίον των εναντίων τά
L. 428.φρευμα, ανεχώρησεν επί θάτερα του πορθμού, έν
θα αυτό το πλέον του στρατού ηυλίζετo. και
60 επειδή και εε) τα επιτήδεια αυτόν, άτε και της σιτοπομ
πείας ειργόμενον, επιλείπειν ήρχετο, διαγνώμην
εποιήσατο, πότερον κατά χώραν μείναντες διακινδυ
νεύσωσιν, ή μεταστάντες που, χρόνω τον πόλεμον
διενέγκωσιν.

65 Ειπόντων δε άλλων άλλα, ενίκησεν ή Κλεοπά

τρα, τά τε επικαιρότατα των χωρίων φρουραίς πα
L. Β. ραδοθήναι, και τους λοιπούς ες την Αίγυπτον μεθ'
εαυτών απάραι συμβουλεύσασα ταύτην γάρ εεε) γνώ
μην έσχεν, επειδή υπο σημείων εταράχθη. "" χελι
7ο δόνες τε γάρ περί τε την σκηνήν αυτής και εν τή
νηί τη στρατηγίδι, εφ' ής επέπλει, ενεόττευσαν και
γάλα αίμά τε εκ κηρού ερρύη. "" τάς τε εικόνας
αυτών, ας οι Αθηναίοι εν τη ακροπόλει, το των θεών
σχήμα εχούσας, έστησαν, κεραυνοί ες το θέατρον κατ
75 ήραξαν, έκ τε ούν τούτων, και εκ της του στρα
R.615 τεύματος και αθυμίας επ' αυτούς και αρρωστίας, η Κλεο
πάτρα αυτή τε έδεισε, και τον Αντώνιον εξεφόβη
Ε. Ο. σεν ου μέν τοι και κρύφα, ή και φανερώς, ώς και
φεύγοντες, εκπλεύσαι (μή και ες δέος τους συμμά
80 χους εμβάλωσιν) ήθέλησαν, αλλ' ως επί ναυμαχίαν

ft) απώνατο] απώνητο Ven. dat. St.

g) στρατοπεδεύεσθαι] διαστρατοπεδεύεσθαι, V. a. [Ven. et
Μed. b.] Αnte illud verbum putat R. inserendum esse vel εγ
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 791

ramdam gerere, sub auroram repente contra eum eve- A.U.c.

ctus est, observata densa nebula, me Aruntius, na- 7°5
vium suarum multitudine praevisa, fugeret: quem
quidem primo conflictu fugatum dum insequitur, ob
viam forte fortuna factus Agrippae, non modo non
assecutus est, aut victoriae fructnm aliquem percepit,
sed ipse cum Tarcondimoto, aliisque multis interiit.
Ob eam rem Antonius, praesertim cum et ipse rever
tens, equestri praelio ab excubiis Caesaris superatus
fuisset, non amplius castra castris opponenda duxit,
sed relicta noctu hostium vicinia, ad alteram simus
partem discessit, ubi maior exercitus pars castra ha
bebat. Et quum iam commeatibus etiam interclu
sum alimenta deficere inciperent, deliberandum pro
posuit, an ibi manentes proelio decertarent, an vero
alio digressi, bellum extraherent.
15. Ibi quum alii alia censuissent, Cleopatrae
consilium vicit, quae suadebat, ut opportunissima
loca praesidiis firmarentur, ac secum et cum Anto
nio reliqui in Aegyptum abirent. Ita vero sensit,
territa prodigiis. Nam hirundines circa eius tento
rium, ac in praetoria mavi, qua vehi ipsa solebat, ni
dificaverant: ex- cera lac sanguisque profluxerant :
statuae eius et Antonii, quas Athenienses deorum
forma factas in arce posuerant, fulmine in theatrum
deiectae ! fuerant. His signis, exercitusque propter
haec moestitia ac infirmitate non ipsa tantum Cleo
patra territa est, sed et Antonio timorem inie
cit. Neque vero aut furtim, aut palam, fugien
tium more, avehi statuerunt, ne sociis quoque me
tum incuterent : sed tanquam ad navale proelium im

yùs, vel £wst. Pro ταῖς et προφυλακατς, quae paulo superius

legebantur, ego ex Ven. et Méd. b. edidi vijs et argogvâo
xijs. St.
gg) r& ex Med. b. et Vem. addidi. Fortassis etiam, id qu9d
R. Voluit, recte delevissem praecedens xtat. De πον, quod infe
rius sequitur, vid. ad p. 44. C. St.
ggg) yvóμην] rrjv yvoiunv Med. b. et Ven. St.
 792 ΙΟ Ι Ο ΝΙS ΗΙS ΤΟRΙ ΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

") παρασκευαζόμενοι, ίνα άμα άν τι ανθίστηται, βια

σωνται τον έκπλoυν κακ τούτου πρώτον μεν τά άρε
στα τών σκαφών, επειδή ελάττους οι ναύται έκ τε
της φθοράς και εκ της αυτομολίας εγεγόνεσαν, ") επε
85 λεξάμενοι, 7" " τα λοιπά κατέπρησαν έπειτα δε νύκ
τωρ πάντα τα τιμιώτατα *) λαθραίως ες αυτάς εσε
φόρησαν επειδή τε έτοιμα ήν, συνεκάλεσεν ο Αν
L. D. τώνιος τους στρατιώτας, και έφη τoιάδε.
,,"Οσα μεν υπ' εμού προσήκον ήν εκπορισθήναι
90 προς τον πόλεμον, πάνθ' ικανώς, ώ άνδρες
στρατιώται, προπαρεσκεύασται, και γάρ πλήθος
πολύ υμών εστι πάν ό, τι περ άνθος και πα
ρά των υπηκόων και παρά των συμμάχων εξει
λεγμένον και παντός είδους μάχης , όσα γε
95 και παρ' ημίν ") νομίζεται, και τοσούτοι "" χει
ροτέχναι εστε, ώστε και καθ' εαυτούς έκαστοι φο
βεροί τους αντιπάλοις είναι οράτε δέ που και
αυτοί, όσον μεν και οίον ναυτικόν έχομεν, όσους
δε και οίους οπλίτας, ιππέας, σφενδονήτας, πελ
ταστάς, τοξότας, ιπποτοξότας, ών τα μεν πλείω
L. Ε. ουδ' υπάρχει αρχήν τους εναντίοις όσα δε κέκτην
2 ται, πολύ ελάττονα και ασθενέστερα των ημετέ
ρων εστί και μην και τα χρήματα εκείνοις μεν
ολίγα, και ταύτα εκ συντελείας βιαίου πεπορισμέ
5 να, ούτ' "") αν επί πολύ εξαρκέσειεν άν, και τους
συνεισενηνοχότας αυτά, οικειοτέρους ημίν ή τους λα
βούσι πεποίηκεν είναι ώστε μήτ' άλλως ") ευνοϊ
κώς σφάς αυτούς έχειν και προσέτι και εκ του
L.429.φανερού στασιάζειν ημίν δε εκ περιουσίας παρ
1ο εσκευασμένα, ούτε λελύπηκέ τινα, και πάντας
ημάς ωφελήσει."

Η) παρασκευαζόμενοι) Ita Ζ. p. 525. D. non παρασκευασόμενοι,

ιut est in (Μed. b. et] editionibus Dionis. Praesens enim ιem
Ρus respondet melius antecedenti ως και φεύγοντες,
i) επιλεξάμενοι) εκλεξάμενοι, Ζ.
k) λαθραίως ες αυτάς] Levissima mutatione consului corruptis
νulgo, [stiam in Μed, b.] λάθρα ως ες αυτάς, pro quibus λάθρα
ως αυτάς νοlebat Οd. Sed nostra emendatio simplicior. Re.
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 793

structi, ut etiam si quis obstare vellet, vi discessum A.U. c.

sibi conficerent. Igitur primum optimis quibusque 7*3*
navibus delectis, (mam et remigum mumerus lue ac
fuga diminutus fuerat) caeteras combusserunt, deinde
noctu pretiosissimis quibusque rebus im eas compor
tatis, quum essent omnia iam instructa, Antonius
convocatos milites ita est allocutus.

16. ,, Quae a me, milites, ad hoc bellum compa

rari debuerant, ea quidem omnia iam ante confecta
satis sunt. Est enim vestrum multitudo ingens, ex
omni flore sociorum ac subditorum delecta ; estis ad
omne genus pugnae, quod quidem in usu apud nos
sit, tam exercitati, et tanto numero , ut quodvis per
se copiarum genus seorsum hostibus formidini esse
possit. Videtis enim ipsi, quantas : et quales copias
navales habeamus, quot et quales legionarios, equi
tes, funditores, cetratos, sagittarios pedites equites
que: quorum pleraque militum genera vel prorsus
desunt hostibus, vel certe multo pauciora infirmio
raque quam nobis adsunt. Iam pecuniae etiam ipsis
et paucae sunt, et eae ipsae pensionibus violentis
coactae, ut neque sufficere diu possint, et eos qui
contulerunt, nobis quam exactoribus propensiores ef.
fecerint: qui quum alioquin eis non optime cupe
rent, etiam aperte nunc seditiones movemt. Contra
mobis pecuniae sunt, ex abundantibus divitiis colle
ctae, neque cum ullius partae iniuria , profuturaeque
nobis omnibus.“

Mox post τοιαδε, in Med. b. rubris literis scriptum est: 4nun

vogto'Avtovtov. Et Ven. pro fqon habet sire.” St.
1). voui£εται] Addit ἐμπειgou, Od. [τοιούτοι, R. ut respondeat
xa6' ἐαντοῦς £xootov.] Sed optime cohaerent haec : navtóς ει
δονς μαχης — xal τοσούτοι zeugov£zvov £ατ£. Re. Distingue sic:
voμi£εται : xal τοσούτοι etc. ' Idem in Addendis. Post £xaarov ,
excidisse R. putat xai σύμπαντες, ut respondeat τοσούτοι. St.
ll) άν] αὐ, R.
m) ευνοικῶς σφάς αὐτοῖς ἐχειν] Scripsi αὐτοῖς, pro αυτούς,
quod perperam irrepsil in [Med. b. et in] editiones Dionis.
Nam perpetuo dicituir cum Dativo εὐνοίκάς ἐχειv tuvl, p. 69. C.
124. C. 274. E. 325. C. 361. E. Vidit hoc etiam Od.
 794 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟ R Ι Α Ε Η Ο ΜΑΝΑΕ

,, Προς δε τούτοις, τοσούτοις τε και τοιούτοις ού.

σιν, ώκνησα μεν άλλως αυτός περί εμαυτού σε
μνόν τι ειπείν επειδή δε και τούθ' εν των προς
15 το του πολέμου κράτος φερόντων έστι, και μέγι
στόν γε παρά πάσιν ανθρώποις είναι πεπίστευται,
(λέγω δε, "") και το στρατηγού τινος αρίστου τους κα
λώς πολεμήσοντας τυχείν) αναγκαιότατόν μοι τον
περί εμαυτού λόγον αύτη ή χρεία πεποίηκεν ίν'
20 έτι μάλλον ειδήτε τoύθ’, ότι αυτοί τε τοιούτοι εστε,
Ι. Β. οίοι και άνευ άρχοντος αγαθού ") νικάν, και εγώ
τοιούτος, οίος και μετά κακών στρατιωτών κρατείν
R.616.δύνασθαι. "" τήν τε γαρ ήλικίαν ταύτην άγω,
εν ή και μάλιστα άνθρωποι και τώ σώματι και τη
25 διανοία ακμάζουσι, και μήτε τή της νεότητος προ
πετεία , μήτε τή του γήρως εκλύσει κακύνονται,
αλλ' αυτό το μέσον εκατέρου έχοντες, έρρωνται τα
μάλιστα, και προσέτι τοιαύτη μεν φύσει, τοιαύ
τη δε και παιδεία κέχρημαι, ώστε και γνώναι πάν
Ι. C. τα τα προσήκοντα, και ειπείν ράστα δύνασθαι.
31 τήν τε εμπειρίαν (ήπερ που και τους ανοήτους
και τους απαιδεύτους λόγου τινος αξίους δοκείν
είναι ποιεί) διά πάντων μεν των πολιτικών, πάν
των δε των στρατιωτικών, προσείληφα, έκ τε γαρ
85 μειρακίου δεύρο αεί εν αυτοίς εξήτασμαι, και πολ
λά μεν ήρχθην, πολλά δε ήρξα αφ’ ών τούτο
μεν, όσα τε και οία χρή προστάσσειν, τούτο δε,
όσα και οία χρή πειθαρχούντα πράττειν, μεμάθηκα
εφοβήθην, έθάρσησα εξ ών του μεν, το μή βαδίως
40 τι δεδιέναι, του δε, ") το μή προχείρως αποτολ
μάν, είθισμαι ηυτύχησα, έπταισα , παρ’ ών το
L. D. μήτ' απoγινώσκειντι, μήθ' υπερφρονείν έχω."

mm) και το] το και, R.

η) νικών] νικήσαι, V. b. ΙΡanlo ante pro ιδήτε, quod saltem
in ίδητε mutandum erat, recepi ειδήτε ex Μed. b. St.]
ο) το μή προχείρως αποτολμάν] Γ)eerat adhuc Dioni verbum
ultimum αποτολμών. Cumque oppositum praecedentis δεδιέναι
supplendum esse facile intelligeret Χyl., νerbum θαρρείν νε!
διακινδυνεύειν intercidisse opinabatur. Μinus feliciter Leunci,
 ILIBER L, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 795

17. ,,Quae quum tot tantaque nobis adsint com- A. U.c.

moda, nihil quidem statueram de me ipso magnifice
loqui: sed tamen quoniam ad belli summam hoc
quoque facit, ac apud omnes homines maximi pon
deris existimatur, ut qui bellum feliciter sint gesturi,
optimum habeant imperatorem : ipsa res hoc ita fert,
ut mihi necessario de me ipso sit dicendum, quo
intelligatis, et vos tales esse, qui etiam sine bono
duce vincere possitis ; et me eum esse, qui vel ma
lis cum militibus victoria potiri queam. Eam enim
nunc aetatem ago, qua homines et corpore et animo
quam maxime vigent; ac neque iuventutis temeri
tate, neque debilitate senectutis male rem gerunt; sed
medium inter utrumque tenentes fortissimi sunt.
Deinde et hac ego natura sum, et ita institutus, ut
et intelligere omnia, quae in remm sint, et eloqui fa
cillime possim : experientiam quoque (quae stupidis
etiam, et disciplinae expertibus, aliquid existimatio
nis conciliat) in omnibus rebus et civilibus et belli
cis mihi paravi , ab ineunte aetate ad humc usque
diem in utrisqne exercitatus : saepe parui aliorum
imperiis, saepe aliis imperavi : itaque et quid impe
rare , et quid parentem agere conveniat, perdidici.
Timui pariter, et confisus sum rebus: quorum alte
rum me condocefecit, ut non facile metu corripiar ;
alterum ut ne temere utar audacia: fortuna et se
cunda et adversa usus sum; ut neque desperandum
quicquam, neque contemnendum sciam.“

reiectis his, $tatqesea, substituit. Sed nequicquam disputatur

iam, ubi mitimur auctoritate praestantissimi cod. V. a. Haec
Re. Paulo ante Med. b. dat πιδαρχοῦντα. et pro τὸ δαδίως τι
μη. in Ven. est: τὸ μὴ δαδίως τι. quem ordinem praetiili. Mox
άντύχησα, quod Ionièae potius dialécti est, in ηυτύχησα mutavi,
quod paulo post legitur p. 43o. D. Sed paene poenitet me mu
tationis. Nam et T Graiimmaticorum de talium verborum au
gmento iudicium inconstans est, (v. ad p. 569. D.) et in opti
mis scriptoribus modo haec modo illa forma legitur. Sic in
Isocratis Panathen. c. 4. ηύτνynxóouv.
s • * •
Demosth. p. 552, 24.
-

nùrvz£4. Thncyd. IV. 1 i7. άτυχέι. Itaque et infra p. T8o5. B.

;;jrvyrj$n servavi. St.
 796 ΙΟ Ι Ο Ν ΙS Η ΙSΤΟ R ΙΑΕ. Η ΟΜΑΝ ΑΕ

,, Λέγω δε ταύτα εν ειδόσι, μάρτυρας υμάς τους

ακούοντας αυτών ποιούμενος ουχίνα άλλως τι
45 περί εμαυτού κομπάσαιμι, (ίκανον γάρ μοι προς
εύκλειαν το ") συνειδος ύμών υπάρχει) αλλ' ίνα και
εκ τούτων καταμάθητε, όσω βέλτιον των εναντίων
παρεσκευάσμεθα ελαττούμενοι γαρ ημών και τώ
πλήθει τών τε στρατιωτών άμα και ") χρημάτων, και
50 τώ πολυειδεί της παρασκευής, ουδενί των πάντων
L. Ε. τοσούτον ελλείπουσιν, όσον τη τε ηλικία και τη
απειρία του στρατηγούντος αυτών, περί ου τα μεν
άλλα ουδέν δέομαι καθ' έκαστον ακριβώς ειπείν, κε
φαλαιώσας δε ερώ τούτο, ο και ύμείς επίστασθε,
55 ότι τε αρρωστότατος τω σώματί έστι, και ότι ου
δεμίαν πώποτε επιφανή μάχην ούτε εν τή ηπείρω,
ούτε εν τη θαλάσση αυτός νενίκηκεν αμέλει και
** εν τοις Φιλίπποις εν τω αυτώ αγώνι, έγω μεν
έκράτησα, εκείνος δε ήττήθη. τοσούτον μεν αλ
60 λήλων διαφέρομεν, τα δε δη πολλά, τών άμει
L.430 νον παρεσκευασμένων και αι νίκαι γίγνονται. ει
δ' ουν τινα και εκείνοι ισχύν έχουσιν, αλλ' έν Ρ) γε
τώ οπλιτικό και κατά την γην") εύροιτ' αν αυτήν
ούσαν, "" ταίς δε δή ναυσιν ουδ' αντάραι το παρ
65 άπαν ημίν δυνήσονται, οράτε γάρ που και αυ
τοί και "* το μέγεθος και το πάχος των ημε
τέρων σκαφών ώστε ει και τον αριθμόν ισοπα
λείς αυταίς εκείναι ήσαν, αλλ' υπό γε τούτων ου
δεν άν ούτε ταϊς ") εμβολαίς ούτε ταις προβολαίς
7ο εκακούργησαν, το μεν γαρ ή παχύτης των ξύ
L. Β. λων, το δε αυτό το ύψος των νεών, και ει μη
R.617.δείς απ' αυτών ήμύνετο, πάντως αν ") επέσχε, που
δε δή και τοξοτών και σφενδονητών τοσούτων επι
πλεόντων, και προσέτι και από των πύργων άνω
75 θεν αυτών εφικνουμένων, δυνήσεται τις σφίσι προσ
μίξαι, ει δε δή και πλησιάσειέ τις, πώς μεν
oo) συνειδος pro συνειδώς seribendum esse, iam R. viderat.
Veram lectionem dederat RS. Εrrorem invexerunt ΗS. et L.
monente etiam Re. in Αddendis. St.
οoo) χρημάτων) των χρημάτων Μed. b. et Ven. St.
 LIBER L. CAESAR • OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 797

n8. ,,Haec apud conscios vos loquor, vosque qui A.U.C.

me iam auditis, testes horum facio; non ut me ab re 7*3*
vobis iactarem ; (mihi enim ad gloriam satis est, me
arum vos esse laudum conscios) sed ut hoc ipso quo
que intelligeretis, quamto hostibus paratiores simus.
Qui etsi nobis iam multitudine militum ac pecuniae,
tum et multiplici apparatus varietate cedunt; tamen
nulla alia re magis inferiores sunt nobis, quam aetate
et imperitia ducis sui , cuius singillatim omnia re
cemsere non attinet : id summatim dicam, quod vos
quoque compertum habetis. Nimirum et corpore est
infirmissimo, neque ulla insigni, seu terrestri, seu
navali pugna, ipse victoriam sibi paravit. Profecto
enim apud Philippos in eodem proelio victus ille est,
ego vici. Habetis, quanto sim Caesare praestantior.
Enimvero plerumque penes eos victoria solet esse,
qui instructiores sunt. Quod si vero et hostium ali
quod est robur, certe id in legionibus et in terra esse
invenietis: navibus autem ne congredi quidem omni
no nobiscum poterunt. Videtis enim ipsi molem ac
crassitiem nostrarum navium, ut si etiam numero
nostris hostium maves aequales essent, tamen ii pro
pterea meque rostris impellendo , neque per costas
navium oppugnando laedere possint nostras, quas
etiam defensoribus vacuas , ab altero incommodo
crassities lignorum, ab altero a!titudo ipsa facile tu
tas praestiterint. At vero quum nostris navibus tan
tus sagittariorum ac funditorum vehatur numerus,
iique etiam de turribus desuper impetere hostes pos
sint, quomodo audebit quisquam cum iis confligere?
aut si appropinquarit, qui tandem non a multitudine

v° εύοοιτ' ἐν] Forte addendum tug. Mox gußolais £xpo1aig.

. b. minns recte. Re. 7rgoo£oiais pro sequenti argopolais vult
R. Praecedens ἐν τε in Èv ye mutavi. St.
q) ἐπερχε] Credo, ἐπἐσχη , yel ἐπάσχοι. Sequitur ποῦ δ} 8i,
quod cohaeret cum sequentibus övvrjαεταί τι$ σφίσι τgoaui§αῖ.
Ita vero, pro vulgato foù òè δη, scribere ne dócueruht VI a.
b. qui, tamen cqdiges in eo discrepant, quod ille [ut Med. b.]
που δή, hic xoù ôë habet. τῶν δέ δri corrigendum censebat Od.
 798 ΙΟ ΙΟΝΙSΗΙS ΤΟ R ΙΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

αν ουχ υπ' αυτού του πλήθους των κωπών βαπτε

σθείη; πώς δ' ουκ άν υπο πάντων, των τε "" από
των καταστρωμάτων, και των από των πύργων,
80 βαλλόμενος καταποντωθείη;"
L. C. ,, Μή γαρ, "" ότι περί Σικελίαν Αγρίππας
έναυκράτησε, παρά τούτο και αρετήν αυτούς ναυ
τικήν έχειν ηγείσθε, ούτε γαρ προς τον Σέξ
στον, αλλά "" προς τους ) δούλους αυτού, ούτε
85 προς όμοίαν ημίν αντιπαρασκευήν, αλλά προς
πολύ διάφορον ηγωνίσαντο, είτε τις την ") ευ
τυχίαν αυτών εκείνην εν μεγάλω τιθείη , δίκαιός
έστι και "" την ήτταν την αυτού του Καίσαρος,
ήν υπ' αυτού Σέξστου ενικήθη, αντιλογίσασθαι -
9ο και ούτως ουχ όπως ίσα προς ίσα, αλλά και
πολύ πλείω και κρείττω πάντα τα ημέτερα
L. D. τών εκείνοις υπαρχόντων εύρήσει το δ' όλον,
πόστην μεν ή Σικελία μερίδα της άλλης αρχής,
πόστην δε ή του Σέξστου δύναμις της ημετέρας
95 παρασκευής είχεν, ώστε τινά εικότως αν τα
του Καίσαρος, τα αυτά εκείνα όντα, και μήτε
πλείω μήτ' αμείνω ) γεγονότα, καταδείσαι
μάλλον εξ ών ηυτύχησεν, ή θαρσήσαι εξ ών
έπταισεν, όθεν που και εγω ταύτα λογιζόμε
νος, ουκ ήθέλησα τό πεζώ προαπoκινδυνεύσαι,
1 εν ώ δή δοκούσι τρόπον τινά ισχύειν, ίνα μηδείς
Ι. Ε. ύμών, πταίσματος τινός εν εκείνω γενομένου,
αθυμήση αλλά ταϊς ναυσιν, αίς κράτιστοί τε
εσμεν, και ") παμπληθείς αυτών περίεσμεν ίν'
5 εν ταύταις κρατήσαντες, και του πεζού σφών
καταφρονήσωμεν ευγάρ δή τούτο ίστε, ότι πά
σα ή του πολέμου ροπή εντεύθεν εκ του ναυτι
κoύ αμφοτέροις ημίν ήρτηται κάν") εν τούτω πε

r) δουλεύοντας αυτώ, ΗS. et L. δουλεύοντας αυτού, RS. δού

λους αυτού V. a. b. quod melius. Respicere enim videtur par
tim legatos eius libertos , partιm servos fugitivos, quibus Sex
tus utebatur. p., 568. C. 399. C.
ε) ευτυχίαν αυτών, V. a. guod recepi, velut opponendum se
uentibus ήτταν αυτού του Καίσαρος. Vulgo αυτών desideratur.
ox αντιλογήσασθαι , RS. -
 ILIBER L. cAESAR ocTAVIANUS. TRIUMVIRI. 799

ipsa remorum mostrorum eius mavis subvertatur? autA. U. c.

nostris undique de tabulatis mavium, ac de turribus, 7*3*
saxa coniicientibus, eadem obruta non subsidat?“

19. ,,Neque vero, quia victoria navali apud Si

ciliam potitus est Agrippa, ideo eos classe aliquid
posse existimetis. Neque enim cum Pompeio ipso,
sed cum servis eius depugnaverunt , ac contra eos,
qui multo imparatiores nobis ad resistendum erant:
aut si quis omnino eam victoriam hostium magni
facit, merito is cladem, qua ipse Caesar a Sexto afíe
ctus est, vicissim reputet: quo pacto non tantum vi
res nostras pares viribus Caesaris, sed longe omnibus
partibus et maiores et praestantiores inveniet. De
mique quota tandem portio Sicilia est mostri imperii?
aut quota Sexti copiae nostri apparatus ? ut quis iure
copias Caesaris, qnae cum prioribus snnt eaedem,
neque factae sunt ampliores aut meliores, reformidet
potius, quia vicit, quam fiducia adversus eas utatur,
quia victus est? Quibus ego mecum cogitatis, nolui
pedestribus primum copiis fortunam pugnae tentare,
quibus eum aliquantum posse opinio est, ne si quid
ea parte nobis incommodi accidisset , animo quis
quam vestrum caderet : sed navibus, quibus et pluri
mum valemus, et longe hostibus etiam numero su
periores sumus, pugnam inire statui , ut postquam
his vicerimus, etiam pedestres deinde eius copias de
spiceremus. Nam hoc quoque satis motum vobis est,
quod in classe utrique nostrum belli omne momem
tum sit positum : qua si nos superiorcs evaserimus,

*) yeyov6ra etc.] Locum corruptum indicat Od. sic forte re

stituéndum : y*yovörg oxsváμεvov, xaraòsioav μᾶλλον ἐὰ ἀν ἐπται
aev, } 9aQajóôï ê5 ojv ηυτύχησεν. magis propter clad. m acceptam
desperet , quam propter victo, ram partam bene ominetur. Sed wdx
ταδsigat pertinet ad τα τοῦ Kaioargos , qualis constructio et
. 1 o 4. E. Quare omnia sana sunt, nihilque turbandum. Re.
f. Med. b. est δαάδῆσαι. St.
u) παμπληδεῖς] παμπληό}s, Med. b. πομπληδεl, Od.
uu) £v in Med. b. deest. fortassis recte. Verba praecedentia,
Ex voù vavvuxoù, videantur glossema esse adverbii £. St.
 800 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙΑΕ R Ο ΜΑΝ ΑΕ

ριγενώμεθα, ουδέν έτι δεινόν ούθ' υπό των άλλων

L.431.πεισόμεθα, αλλ' ώσπερ εν νησιδίω τινί αυτους,
11 άτε πάντων των πέριξ ημετέρων όντων, απειλη
φότες, ακονιτι , κάν μηδενι άλλω, τώ γε λιμό
χειρωσόμεθα."
,, Και μην ") ουχ ότι υπέρ μικρών ούθ' υπέρ
15 φαύλων τινών αγωνιούμεθα, αλλ' ώστε, προθυμη
θέντες μεν, των μεγίστων τυχείν, αμελήσαντες δε,
τα δεινότατα παθείν, ουδε λόγου προσδείν
ηγούμαι, τί γαρ ουκ αν ήμάς , άν γε και
κρατήσωσιν, εργάσαιντο, πάντας μεν ως ειπείν
2ο τους μετά του Σέξστου των ελλoγίμων γενομέ
R.618.νους "" απεκτονότες, πολλούς δε και των μετά
του Λεπίδου συναραμένων σφίσιν απολωλεκότες;
και τί λέγω ταύτα, οπότε και "" αυτόν τον
Ι. Β. Λέπιδον, ) μήτε τι αδικήσαντα, και προσέτι και
25 συμμαχήσαντα αυτούς, της τε ήγεμονίας απά
σης παραλελύκασι, και ώσπερ τινά αιχμάλω
τον εν φρουρά έχουσι; και "" τούς τε εξελευ
θέρους πάντας τους εν τη Ιταλία, και προσέ
τι και τους άλλους τους τα χωρία κεκτημένους
3ο ήργυρολογήκασιν ούτως, ώστε και ες όπλα τινάς
αυτών ελθείν αναγκάσαι, κακ τούτου συχνούς
φθείραι, αλλ' έστιν όπως φείσονται ημών, οι των
συμμάχων μή πεφεισμένοι , αφέξoνται των ή
μετέρων, οι τά των οικείων δεδασμολογηκότες;
L. C. ") φιλανθρωπεύσονταί τινι νικήσαντες, *) οι και
36 πριν κρατήσαί τι πεποιηκότες , και, ίνα γε μη
πάντα τα των άλλων λέγων διατρίβω, αλλ' αυτά
τα εις ημάς αυτοίς τετολμημένα καταλέξω τίς
μεν ουκ οίδεν, ότι "* κοινωνος εγώ και συνάρχων
4ο του Καίσαρος αποδειχθείς, και τήν τε προστασίαν

nuu) ουχ ότι] Μelius ότι ουχ. Re. Paulo ante in Μed. b.
scriptum extat ακονητί. St.
x) μηκέτι αδικήσαντα] μηδέ τι, Χ. probe. Re. Αtque sic in
Μed. b. legitur. Εdidi vero μήτε τι, Reiskio et naturae lin
guae obsecutus. Μox in eodem cod. est ηγεμονίας, St.
y) φιλανθρωπεύσονταί τινι] Forte τινα legendum, Χ. φιλαν
θρωπεύσονται τι, L. vide exemplum accusativi verbo iuncti
I. ILIBER L. CÄESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 801

non iam amplius incommodo afficiemur a reliquis, A.U.C.

sed eos potius tamquam in exigua insula circumses- ***
sos, quum omnia circumcirca in nostra sint potesta
te, sine certamine, ac si nulla alia re, fame certe ex
pugnabimus.
*. •
p. 20. ,,Id vero verbis indigere non arbitror, quod
* certamen nobis non futurum sit de rebus exiguis
* aut vilibus, sed quod pugnantibus acriter, maxima
' praemia, segniter autem, extrema pericula sint pro
posita. Quid enim, victores isti si fiant, crudelitatis
* in mos sibi reliquum facient : qui fere omnes viros
illustres, quotquot cum Sexto Pompeio fuerant, in
* ter fecerint? multos adeo, qui eis cum Lepido auxi
» lium tulerant, necaverint? Imo qui ipsum Lepidum,
* a quo nulla affecti iniuria, quin subsidio etiam ad
5 iuti fuerant, principatu prorsus spoliaverint, ac tam
quam captivum in custodia temeant? Qui libertis
omnibus per Italiam, caeterisque qui praedia possi
derent, tantam pensionem imperaverint, ut quidam
eorum ad arma capienda adacti, multique ea occa
sione occisi fuerint? Scilicet hi nobis parcent, qui
me a sociis quidem sibi temperarunt? abstinebunt
rebus nostris, qui a suis etiam tributum exegerunt?
clementia victores utentur, qui etiam ante victoriam
talia patrarunt ? Ac me illatas aliis iniurias omnes
enumerando longior sim ; haec potius ipsa, quae com
tra nos ausi sunt, referam. Quis enim mescit, me
participem rerum ac collegam Caesaris constitutum,

. a65. A. Re. Et sane tu Med. b. habet. Sed nec R. muta

tione putat opus esse.
z) oi xal πgiv xgarjgat τι πεποιηκότες] Subest loco mendnm,
atque aliam lectionem secutus est Leonicemus, RS. Puto au
tem tolli posse mendum, si legas: oi 7tQlv xQorrjgccu , tl 7r£7roun
•«&rsg , ut vt interrogativum sit. Alioquin vocabulum aliquod
deerit, ut τοιαύτα, vel simile, X. τοιαδε πεποιηκότες , L. IVel
+oaovróv τι. Re. ' Fort. xsxgotrjx£vov dvögucz vertoumxóτες, R.
INihil mutandum videtur, modo tu explicetur aliquid gravius.
Saepe enim δεινόν vel simile omittitur, ut apud Demosthenem
Ερ. 555, i i. St.
IDionis Irom. Hist. Tom. II. F. e e
 802 ΙΟ ΙΟΝ ΙS ΗΙSΤΟRΙΑ Ε Κ ΟΜ ΑΝΑΕ

των κοινών εκ του ίσου αυτό λαβών, και τιμών

και αρχών, των ομοίων τυχών, και τοσούτον ήδη
χρόνον εν αυταίς ών, πάντων αυτών, όσον επ'
εκείνω έστιν, απεστέρημαι, και ιδιώτης μεν εξ ήγε
45 μόνος, άτιμος δε "" εξ υπάτου γέγονα, ουχ υπό
L. D. του δήμου, ουδ' υπό της βουλής (πώς γαρ, οπό
τε και "* έφυγον άντικρυς εκ της πόλεως και οι
ύπατοι, και άλλοι τινές, ίνα μηδεν **) τοιούτον ψη
φίσωνται;) αλλ' υπό τε αυτού εκείνου, και υπό τών
5ο περί αυτόν όντων, οίτινες ουκ αισθάνονται μόναρ
χον αυτόν εφ' εαυτούς πρώτους ασκούντες, ο γαρ
τολμήσας "" τας διαθήκας μού ζώντος, δύναμιν το
σαύτην έχοντος, "" Αρμενίους νικώντος, και ζητή
σαι, και βία τους λαβόντας αυτάς αφελέσθαι, και
55 ανοίξαι, και δημοσία αναγνώναι, πώς άν ή υμών,
L. Ε. ή άλλου τινός φείσαιτο, και ό γε τοιούτος εις έμε
τον φίλον, τον ομοτράπεζον, "" τον συγγενή, γε
γονώς, πως αν φιλάνθρωπόν τι προς τους άλλους,
προς ούς ουδέν αυτό συμβόλαιόν έστι, ποιήσειε."
60 » Και μήν ει δεί τι τους εψηφισμένοις υπ' αυ
του τεκμαίρεσθαι, υμίν μεν και φανερώς απειλεί,
(πολεμίους γούν άντικρυς τους πλείονας υμών
L.482.πεποίηται) έμοί δ' ουδεν """ αυτό τοιούτον επήγγελ
κε, καίτοι και πολεμών μοι, και πάντα ουχ
65 όπως τα του κεκρατηκότος αλλά και τα του
πεφονευκότος με ήδη ") ποιών, ώσθ' οπότε εμε,
όν μηδέπω και νύν πολέμιον έχειν προσποιεί
ται, τοιαύτα δέδρακεν, ήκιστα αν υμών απόσχοι
το, οίς και αυτός εκπεπολεμώσθαι σαφώς ομο
70 λογεί τί ποτ' ουν αυτώ βούλεται το τα μεν
όπλα πάσιν ομοίως ημίν επιφέρειν, "" εν δε δή
τώ ψηφίσματι, τους μεν πολεμείν, τους δε μή,
Β.619.φάσκειν, ου μα Δί' ουχ ίνα διαφορότητά τινα
Ι. Β. εν ημίν εργάσηται, ουδ' ίνα τους μεν άλλως, τοις
75 δε άλλως, άν γε ") κρατήση, χρήσηται, αλλ' ίνα
ημάς στασιάσας συγκρούση, και κατά τούτο ασθε
22) τοιούτον] τοιούτο, Μed. b. St.
 ILIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 803

curamque reipublicae cum eo aequalem sortitum, iis-A. U. c.

demque honoribus et magistratibus ornatum, tantum- 7*3-
que iam temporis in iis versatum, munc, quantum
quidem penes Caesarem est, iis omnibus spoliarum,
et ex imperatore privatum, ex consule detestabilem
factum esse; idque non quidem iussu populi sema
tusve,' (qui enim isthuc, quum palam ex urbe profu
gerint consules, et alii nonnulli, ne quid huiusmodi
decernere cogerentur?) sed Caesaris ipsius opera, eo
rumque, qui eum sectantur, non sentientes, se ei re
gnum, in se ipsos primum usurpandum, parare?
Nam qui ausus est mei viventis, tantis copiis in
structi, Armeniae victoris, testamentum quaerere, id
habentibus vi eripere, resignare, publiceque legere,
quomodo hic vobis aut ulli alii parcat? Qui talis im
me amicum, convictorem, cognatumque suum fuit,
quanam humanitate in eos, quibuscum ei nihil in
tercedit iuris, utetur?“
a 1. ,,Quod si eius rei coniecturam sumere libet
ex his, quae iste decrevit, vos quidem hostes pleros
que palam iudicavit, et manifesto vobis minatur :
mihi vero nihil huiusmodi indixit, quum et bellum
contra me gerat, et omnia, non tantum quasi me vi
cisset, sed quasi etiam interfecisset, iam nunc agat.
Quo modo si me tractat, quem nondum hostis se
loco habere simulat, minime quidem a vobis se com
timebit, contra quos bellum se suscepisse palam fate
tur. Quid autem sibi vult, qui cum arma contra
omnes nos ferat , in decreto tamen aliis se bellum
facere, aliis mom facere, dicit? non profecto, non
eo animo, quod discrimem aliquod inter nos statuat,
aut si vicerit, diversis alios atque alios modis tra
ctare statuerit: sed ut seditionem inter nos misceat,

a) ποιόν] Sic rescripsi, pro vulgato ποιεt, [quod etiam in

Med. b. est,] ex V. a. ' Cohaeret enim constructione cum ante.
cedentibus, T xaivou xal πολεμῶν μοι, και (cum interiectis)
swoudjv• • •

aa) xQatijam] και xgarjam, Ven. St.

Eee e
 804 ΙΟΙ Ο ΝΙS Η ΙS ΤΟRΙΑ Ε Η ΟΜΑΝ ΑΕ

νεστέρους ποιήση ου γαρ ") αγνοεί γε ότι όμο

φρονούντων μεν ήμών, και καθ' εν πάντα πρατ
τόντων, ουδαμή ουδαμώς κρείττων αν γένοιτο διε
80 νεχθέντων δε, και των μεν ταύτα, των δε εκείνα
ελομένων, τάχα αν κρατήσειε και διά τούτο
τούτον ημίν τον τρόπον προσφέρεται."
,,"Ωσπερ ούν και εγώ και οι συνόντες μοι Ρω
μαίοι τόν τε κίνδυνον (καίπερ άδειάν τινα των
85 εψηφισμένων ένεκα έχοντες) προορώμεθα, και
L. C. την επιβουλήν αυτού συνίεμεν, και ούτε προϊέμε
θα ) υμάς, ούτ' αυ ιδία το συμφέρον ημίν αυ
τους προσκοπούμεν ούτω που ") και υμάς, ούς
ουδ’ αυτός αρνείται μη ουκ εχθρούς και εχθίστους
90 γε ηγείσθαι , χρή πάντα ταύτα ενθυμηθέντας,
και κοινούς μεν τους κινδύνους, κοινάς δε και
τας ελπίδας ποιησαμένους, και συνάρασθαι") τα
πράγματα παντοίως , και συσπουδάσαι προ
θύμως ενθυμηθέντας παράλληλα , και ά
95 πεισόμεθα , ώσπερ είπον , ήττηθέντες , και
ών τευξόμεθα, κρατήσαντες, μέγα μεν γαρ
L. D. και το μηδέν μήθ' υβριστικόν μήτε πλεονεκτικόν
ελαττωθέντας πη ημάς παθείν μέγιστον δε, το
νικήσαντας πάνθ' όσα τις ανεύξαιτο πράξαι.
αίσχιστον δε , τοσούτους και τοιούτους όντας,
1 και όπλα και χρήματα και ναύς και ίππους
έχοντας , τα χείρονα αντί των αμεινόνων ελέ
σθαι και , παρόν και εκείνοις την ελευθερίαν
παρασχείν, συνδουλεύσαι μάλλον αυτούς εθελή
5 σαι τοσούτον γάρ που διαφέρομεν αλλήλων,
ώστ’ ο μεν και υμών μοναρχήσαι επιθυμεί, ε.
γω δε και εκείνους ελευθερώσαι βούλομαι, κα
Ι. Ε. θάπερ που "" και τους όρκοις πεπίστωμαι. ώς
ούν υπέρ αμφοτέρων ομοίως αγωνιούμενοι, και
10 κοινά τάγαθά πάσι κατακτησόμενοι, σπουδά,

b) ου γαρ αγνοείτε]. Sic [Μed. b.] ΗS. L. Legendum profe

cto αγνοεί. Νam rationem eius quod dixit subiicere vult, Χ.
Εgo divisim scripsi, Robertum secutus, qui ita in textu. Re.
αγνοεί γε dedi, auctore Reiskio. St.
 ILIBER L. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 805

invicemque commissos, * infirmiores reddat. NequeA. U.c.

enim ignorat, se nobis, si concordia servata, uno ?*3.
omnia animo agamus, superiorem nequaquam ulla
parte futurum : dissentientes autem nos, ac in diver
sa studia scissos, spem sibi vincendi esse : ideoque
ad hunc modum nobiscum agit. **
22. ,,Proinde quemadmodum ego, et qui mecum
sunt Romani , quantumvis per decretum securitas
nobis constare videatur, periculum praevidemus, eius
que insidias intelligimus; ac quemadmodum neque
vos destituimus, neque privatim nostrum commo
dum prospicimus: sic vos etiam, quos ipse non se
megat hostium , ac quidem summorum hostium nu
mero censere , decet haec cum animis vestris repu
tantes arbitrari, pericula ac spes ex aequo ad omnes
spectare , ideoque omni conatu rebus communibus
opitulari, omnique alacritate in iis nobiscum elabo
rare, componentes inter se ea, quae victis patienda
esse dixi , et quae victoribus obtinenda. Quippe
magnum est, hoc effecisse, me victi contumelias iniu
riasque patiamur: id vero longe maximum, victori
bus licere ea, quae votis quisquam expetenda habe
ret, omnia agere. Tot vero talesque quum simus,
tam praeclare armis, pecunia, navibus, equisque im
structi, peiora nos velle melioribus praeferre ; quum
que possimus alios etiam in libertatem vindicare,
malle cum illis servitutem subire, summum id vero
dedecus fuerit. Hoc enim inter me et Caesarem im
terest, quod is etiam vobis imperare solus cupit; ego
autem ipsius quoque partes sequentes libertati asse
rere studeo, ut iureiurando etiam confirmavi. Quam
obrem, milites, tamquam pro utrisque certantes, et
c) jμάς, et mox xai ύμάς] Id restituendum putavi pro ήμές
et και ημάς, quod utrumqué est apud RS. ppsterius etiam agnd
HS. et L. ' Nunc opposita sunt: Τ άσπερ δύν και ἐyó — ούτω
που x&} viu&g. Dixerat et supra lit. A. idem quod hoc loco,
ύμόν ἀπόσχοιτο, olg xal, aùtóç èxnervolsuóσθαι ασφός όμοιαygi;
d) τὰ πράγματα] ἐς τα πράγματα, vel τόν πραγμάτων ἀλλή
Aοις, Od. | Verbum συναigeo$av tamen, sine ellipsi, habet Accu
sativum rei. vid. p. 71. A.
 806 ΙΟ Ι Ο ΝΙS ΗΙSΤ Ο RΙ Α.Ε., R. Ο Μ Α Ν Α Ε.

σωμεν , ώ άνδρες στρατιώται , έντε τό πα

ραχρήμα κρατήσαι, και διαπαντός ") ευδαιμονή
σαι. "

L. 433. Τοιαύτά τινα ο Αντώνιος είπών, πάντας μεν

15 τους πρώτους των συνόντων οι ες τάς ναύς εσε
βίβασε , μή τι νεωτερίσωσι καθ' εαυτούς γενό
μενοι , ώσπερ """ ό, τε Δέλλιος και άλλοι
τινές αυτομολήσαντες παμπληθείς δε και τοξό
τας και σφενδονήτας και οπλίτας ενεβιβάσατο.
20 επειδή γάρ "ο τότε μεγέθει - τών του Καί
σαρος νεών, και τώ πλήθει των επιβατών αυ
του ο Σέξστος ουχ ήκιστα ήττητο , τά τε σκά
φη κατεσκεύασε "9" πολύ τών εναντίων υπερέ
R.620χοντα , (τριήρεις μεν γαρ ολίγας , ") τετρή
L. Β. ρεις δε, και δεκήρεις, και τα λοιπά τα διά
26 μέσου πάντα εξεποίησε) και επ' αυτά πύρ
γους τε υψηλούς επικατεσκεύασε, και πλήθος
ανθρώπων επανεβίβασεν , ώστε καθάπερ από τει
χών αυτούς μάχεσθαι. Καίσαρ δε καθεώρα μεν
80 την παρασκευήν αυτών, και ) ηυτρεπίζετο μα
θων δε δή και την διάνοιαν σφών παρά τε άλλων
και παρά τού Δελλίου , συνήγαγε και αυτός
το στράτευμα, και έλεξεν ώδε.
,,Ορών, ώ άνδρες στρατιώται, και εξ ών ακοή
85 μεμάθηκα, και εξ ών έργω πεπειραμαι, τα
Ι. C. πλείστα και μέγιστα των πολεμικών , μάλλον δε
πάντων των εν ανθρώποις πραγμάτων, τους τά
τε δικαιότερα και τα ευσεβέστερα και φρονούσι
και ") πράττουσι κατορθούμενα τούτό που και
4ο αυτός ουχ ήκιστα εννοώ, και υμίν παραινώ προ
σκοπείν. ") και γάρ ότι μάλιστα και πολλήν και

dd) ευδαιμονήσαι] ευδαιμονίσαι Μed. b. male St.

e) τετρήρεις] Praemittit Χiph. certe in vulgatis editionibus,
πεντήρεις. Sed recte hoc vocabulum omnino omittit cod. Coisl.
gt Br, sicut et abest a Ζ. gua in re dissentio a Lenuclavio, φui
ΧiΡhilini lectionem vulgatain pleniorem dicit, et ut ei consu
lat, ordinem verborum eius mutat, quasi legeretur τετρήρεις δε
και πεντήρεις; cum contra reperiatur πεντήρεις, τετρήρεις τε και
 LIBER L, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 807

communia omnibus bona paraturi, ita contendamus, A. U.C.

ut et vincamus in praesentia, et deinceps perpetua ***
felicitate fruamur. **
23. His fere verbis factis, Antonius omnes pri
mores ex iis, quos secum habebat, naves iussit con
scendere ; me, si in sua ipsorum potestate essent,
novi quid tentarent, quod Dellius et nonnulli alii,
ad Caesarem perfugientes, fecerant: omnium deinde
multitudinem sagittariorum, funditorumque et arma
torum militum iisdem imposuit. Quia enim propter
magnitudinem navium Caesaris, ac multitudinem mi
litum classiariorum , Sex. Pompeius praecipue victus
fuisset ; naves Antonius aedificavérat multo hostilibus
maiores, paucas quidem triremes, reliquas omnes a
quaternis usque ad denos ordines remorum gerentes:
turresque in iis altas exstruxerat, multitudinemque in
iis hominum collocaverat, qui quasi de muro pugna
rent. Caesar apparatum hostium conspiciens, ipse
etiam se ad pugnam composuit. Sed ubi consilium
eorum ex aliis, ac maxime Dellio, intellexit; con
ducto et ipse umum in locum exercitu, hanc ora
tionem habuit.
24. ,,Quum et auditu, milites, accepissem, et re
ipsa expertus essem , plurimas et maximas bellicas,
aut potius omnes actiones humanas, feliciter ab iis
confectas, qui in consilio capiendo, inque agendo,
iustitiam et pietatem prae aliis observassent ; nunc id
et ipse cum primis mente repeto, et vos considerare.
iubeo. Nam etsi tot ac tantis sumus instructi vi

8ewrigeus; ut vel solus ordo confusus temere irrepsisse hoc vo

cabülum ostendat. Nam quae erant aliorum ordinum naves im
ter duo extrema, eae iami omnes comprehenduntur verbis τὰ
λοιπά τά διὰ μέσον πάντα. Sic et infra p. 442. E.
f) qúrgent£éro scripsi ex Z. p. 526. A. pro vulgato súrgenl
gero, [qùod etiam Med. b. servat. Conf. ad p. 61. A. In eo
dem codice deinde, ante initiam concionis, literis rubris scri
ptum est: 4nunyogio, Kaioagos.]
ff) aegávrovgu]?tgårtovouv Med. b.
g) xa\ yàg] κάv yào, et paulo post ἐχωμεν, pro Ézogsp, Qd.
pröbabili coniectura. Re. Deinde vj voό πολέμου legi iubet R.
 808 ΙΟ ΙΟΝΙS ΗΙS ΤΟ RΙΑΕ ΑΟΜ ΑΝΑΕ

μεγάλην ισχυν, αφ' ής άν τις καί τά ήττον δί

καια προελόμενος, κρατήσειν ελπίσειεν, ") έχο
μεν, όμως πολύ μάλλον επί τη ") πολέμου υποθέ
45 σει ή επί ταύτη θαρσώ. το γάρ τοι, Ρωμαί
ους τε όντας, και της πλείστης και αρίστης οικου
μένης άρχοντας, καταφρονείσθαι και καταπατείσθαι
L. D. "9" προς γυναικός Αιγυπτίας, ανάξιον μεν των πα
τέρων ") ημών, των τον Πύρρον, τον Φίλιππον, τον
5ο Περσέα, τον Αντίοχον καθελόντων, των τους Νου
μαντίνους, τους Καρχηδονίους αναστησάντων, των
τους Κίμβρους, """ τους "Αμβρωνας κατακοψάντων ,
ανάξιον δε και ημών αυτών, "9" των τους Γαλά
τας κατεστραμμένων, των "8" τους Παννoνίους κε
55 χειρωμένων, των μέχρι του Ίστρου προκεχωρηκό
των, των ο2 τον Ρήνον διαβεβηκότων, "9" ες Βρετ
τανίαν πεπεραιωμένων, πώς μεν γαρ ου μέγα
αν αλγήσειαν πάντες εκείνοι, οι τά προειρημένα
L. Ε. κατειργασμένοι, ει αίσθοιντο ήμάς ") ολέθρω γυ
60 ναικι υποπεπτωκότας, πώς δ' ουκ άν ημείς με
γάλως ασχημονήσαιμεν, "ει πάντων αρετή παντα
χού περιόντες, έπειτα τας τούτων ύβρεις πράως
φέροιμεν, οίτινες, ώ Ηράκλεις, "9" Αλεξανδρείς
R.621.τε και Αιγύπτιοι όντες, (τί γάρ αν άλλο τις αυ
65 τους χείρον ή αληθέστερον ειπείν έχοι;) και **" τα
μεν ερπετά και τάλλα θηρία , ώσπερ τινάς θεούς,
θεραπεύοντες, τα δε σώματα τα σφέτερα *** ές
L.434.δόξαν αθανασίας ταριχεύοντες, και θρασύνασθαι
μεν προπετέστατοι, άνδρίσασθαι δε ασθενέστατοι όν
7ο τες, και το μέγιστον, γυναικι αντ' ανδρός δουλεύον
τες , ετόλμησαν τών τε ημετέρων αγαθών αντι
ποιήσασθαι, και δι' ημών αυτά ") κατακτήσασθαι,
ώστε σφίσιν εκουσίους ημάς της υπαρχούσης ή
μίν ευδαιμονίας παραχωρήσαι,
75 Τίς μεν γαρ ουκ άν οδύραιτο, ορών στρατιώτας
"Ρωμαίους δορυφορούντας την βασιλίδα αυτών, τις
h) ημών] Vocabulum a me additum ex V. a. b. [Ρaulo post
Ρro "Αμβρονας scripsi "Αμβρωνας, ut aliis locis scribitur. Sί.]
i) όλεθρίφ γυναικι] ολέθρω γυναικός, V. b. male, Re, ολέθρω
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI.' 809

ribus, ut etiam in causa iniquiore victoriam sperare A.U.C.

nobis liceret; tamen haud paulo plus fiduciae in bel- 7**
li causa, quam in apparatus robore pomo. • Romanos
enim nos , ac maximis optimisque orbis terrarum
partibus imperantes, despectui haberi, conculcarique
ab Aegyptia muliere, indignum quidem fuerit maio
ribus nostris, qui Pyrrhum, qui Philippum, qui Per
seum, qui Antiochum debellaverunt, qui Numantiam
et Carthaginem exciderunt, Cimbros et Ambrones ad
internecionem , deleverunt: indignum autem nobis
quoque ipsis, qui Gallos domuimus, Pannonios sub
egimus, ad Istrum usque progressi sumus, Rhenum
transivimus, in Britanniam traiecimus. Qui enim
non dolore afficerentur maximo omnes isti, qui quas
dixi praeclaras res confecerunt , si no8 sentiant mu
lieri perditae subiectos esse ? Qui vero nobis mom
ingens contracturi simus dedecus , si qui omnibus
undiquaque virtute praestitimus, nunc horum contu
melias aequo animo toleremus ? qui , proh deum
fidem, quum sint Alexandrimi ac Aegyptii, (quo ne
que verius, neque maius eorum dedecus dici potest)
quum deorum loco reptilia ac alia animantia colant :
immortalitatis opinionem ut consequantur, cadavera
sua condiant: qui ad ferociam promtissimi, ad forti
tudinem infirmissimi quum sint, ac (quod summum
est) feminae pro viro serviant, tamen ausi sunt boma
mostra affectari, ac nostra ipsorum opera sibi com
parare, sic ut nos ultro eis nostra quam tenemus fe
licitate cedamus.“
25. ,, Quis enim mom doleat, cum viderit, Roma
nos milites eorum reginae praesidiarios apparere ?

habet etiam Med. b. Itaque άλ£5qq) , yvvaixl edidi, quod R.

quoque voluerat, laudans Hemsterhusium ad Luciam. (dial. mort.
IX. 4. T. I. p. 362.) Praeivit W. qui confert άλεὸgov IIoyìœ
jyöveg apud Lucian. ' Alexandr. c. XI. άλεόgos Σκύδης apud Me
inamdrum fragm. 198. Sic Demosthenes p. 1 19, 8. όλεόqov Mo
xeòóvog. p. 269, 19. άλεθρος yQagguat£υς. Elegantiorem esse hanc
rationem confessus est etiam Re. im Addendis. . St.
k) watawvijoagôai] καταστήσασθαι, V. b.
 810 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟ RΙΑ Ε ΚΟΜΑ Ν Α Ε

δ' ουκ άν στενάξειεν, ακούων ιππέας και βουλευτάς

"Ρωμαίων κολακεύοντας αυτήν, ώσπερ ευνούχους,
L. Β. τίς δ' ουκ αν θρηνήσειε και ακούων και όρων αυτόν
80 τον Αντώνιον, *** τον δις ύπατον, """ τον πολλάκις
αυτοκράτορα, """ τον την προστασίαν μετ' εμού των
κοινών επιτραπέντα, τον τοσαύτας μεν πόλεις, το
σαύτα δε στρατόπεδα εγχειρισθέντα, νύν πάντα μεν
τα πάτρια του βίου ήθη εκλελοιπότα, *** πάντα δε
85 ταλλότρια και βαρβαρικά έζηλωκότα, και ημών μεν,
ή των νόμων, ή των θεών των προγονικών, μηδεν
προτιμώντα, την δ’ άνθρωπον εκείνην, καθάπερ τινα
L. C. *** "Ισιν, ή Σελήνην, προσκυνούντα, και """ τούς
τε παίδας αυτής, "Ηλιον και Σελήνην ονομάζοντας
90 και το τελευταίον, """ και εαυτόν, "Οσιριν και Διόνυ
σον επικεκληκότα, κακ τούτων, καθάπερ πάσης
μεν της γης, πάσης δε της θαλάσσης κυριεύοντα,
και νήσους όλας και των ηπείρων **) τινά """ κεχαρισμέ
νον, άπιστα μεν ευ οίδ’ ότι και θαυμαστά ταύτα υ
95 μίν, ώ άνδρες στρατιώται, φαίνεται διά τούτο δε δή
μάλλον αγανακτείν οφείλετε, ει γάρ ά μηδ' ακού
σαντες πιστεύετε, ταύτ' όντως γίγνεται, και εφ' οίς ουκ
L. D. έστιν όστις ουκ αν αλγήσειε *+) μαθων, ταύτ' εκείνος ποιεί
τρυφών, πώς ουκ αν είκότως υπεροργισθείητε;
Καίτοι έγωγε και το κατ' αρχάς ούτω περί
1 αυτόν έσπούδασα, ώστε αυτό και της **) ημετέρας
ηγεμονίας **" μεταδούναι, και *** την εμαυτού
αδελφήν συνοικίσαι, και στρατεύματα χαρίσασθαι,
R.622.και ") μετά τούθ' ούτως επιεικώς, ούτω φιλικώς
5 προς αυτόν έσχον, ") ώστε μήθ' ότι "** την αδελ
φήν μου ύβρισε, μήθ' ότι "*" των γεννηθέντων οι
εξ αυτής τέκνων ήμέλησε, μήθ' ότι την Αίγυπτί
αν αυτής προετίμησε, μήθ' ότι τους εκείνης παι
9 σί πάνθ' ως ειπείν τά υμέτερα *** εδωρήσατο,
L. Ε. μήτε δι' άλλο μηδέν, εθελήσαι αυτό """ πολεμή
k*) τινά) τινάς, R. bene. St.
k+).μαθών). Wakefield in Silva critica Ρ. ΙΙΙ. p. 87. νult πα
θων, haee addens: ,,Νota antithesis: παθων et ποιεί, αλγήσειε
et τρυφών." atque sic vertens: οι φιμαε νοε υει coacti ferre dοίε
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 844

Quis mon gemat, si audiat, equites et senatores Ro-A. U. C.

manos, eunuchorum instar, eam adulari ? Quis mom 723.
lugeat, audiens vidensque Antonium ipsum, qui bis
consul, imperator saepius fuit, cui mecum reipubli
cae procuratio permissa est, cui tot urbes, tot exer
citus traditi sunt, nunc omnibus patriis vivendi mo
ribus relictis, barbaricos et peregrinos omnes imi
tari, nostrarumque seu legum seu religionum, a ma
ioribus nostris acceptarum, nullam rationem habere,
hominem istam pro Iside aut Luna adorare, natis
eius Solis ac Lunae nomina tribuere, denique se
ipsum Osiridem ac Liberum Patrem appellare ? hinc,
quasi si universae terrae, marisque universi dominus
esset, totas insulas ac continentis regiones aliquot
donare? Equidem novi, milites, incredibilia vobis
haec, et miranda videri: verum hoc magis indigna
tionem ea vobis concitare par est. Nam si quae vos
me audita quidem creditis, vere ab ipso aguntur: et
quae cognoscere sine dolore - nemo potest, ea is lu
xurians facit: summa merito vobis ira moveri debet.**

a6. ,, Ego equidem initio tanto eum studio co

lui, ut et participem mei imperii fecerim, et meam
ei sororem nuptum dederim, legionesque concesse—
rim : postmodo ea usus sum in illum humanitate ac
benevolentia, ut neque propterea, quod sororem me
am ignominia affecisset, meque quod matos sibi ex ea
liberos neglexisset, neque quod illi Aegyptiam prae
tulisset, neque quod huius liberis omnia fere vestra
bona dono dedisset, meque ullam aliam ob causam,
bellum ei faciendum duxerim. Primo enim existi

retis, ille libenter et insolenter luxurians facit. Quae ratio mihi

non placet. St.
kk) rigerigag rjysuovelas] vjgsrägas jyepovlas Med. b. Saltem
scripsi jysgovlag. St.
1) μετά τοῦθ'] μετὰ ταῦδ', V. b.
m) άgr* gij$' §rj Émgndatio Xyl. prg &30' 8rt μήτε, quod
est ápud RS." [vel δαθ' ότε μητε, quod Med. b. habet.] Rece
peramit iam emendationem HS, et L.
 812 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS ΤΟRΙΑΕ Η ΟΜΑΝ ΑΕ

σαι. αίτιον δε, ότι πρώτον μεν ενόμιζον ου

τον αυτόν δείν τρόπον πρός τε την Κλεοπάτραν
και προς τον Αντώνιον προσφέρεσθαι, εκείνην
μεν γαρ, και υπό του αλλοφύλου, πολεμίαν ευ
15 θύς οίς έπραττεν , είναι τούτον δε, άτε και
πολίτην, ενδέχεσθαι σωφρονισθήναι. έπειτα δε ήλ
πιζον, ότι ει και μή εθελούσιος, αλλ' άκων γε εκ
των επ' εκείνη ψηφισθέντων μεταγνώσεται διά
L.435.μεν δη ταύτα ουδένα αυτό πόλεμον έπήγγειλα.
2ο επειδή δε υπεριδών αυτά και καταφρονήσας, ούτ'
αφιέντων αυτόν ημών, αφεθήναι, ούτ' ελεούντων,
ελεηθήναι βούλεται , αλλ' είτε ως αλόγιστος, είθ' ώς
μαινόμενος, (και γάρ τούτ' εγώ ακηκοώς πεπί
στευκα, ότι υπ' εκείνης της καταράτου ") μεμά
25 γευται) της μεν ημετέρας ευεργεσίας και της παρ'
ημών φιλανθρωπίας ουδέν προτιμά, *** τή δε γυ
ναικι δουλεύων, τόν τε πόλεμον και τους κινδύ
νους τους υπέρ αυτής αυθαιρέτους και καθ' ημών
L. Β. και κατά της πατρίδος αναιρείται τί λοιπόν άλλο,
80 πλήν αμύνασθαι και τούτον μετά της Κλεοπάτρας ημίν
προσήκει,
Μήτ' ουν Ρωμαίον είναι τις αυτόν νομιζέτω,
**7 αλλά τινα Αιγύπτιον μήτ' Αντώνιον ονο
μαζέτω, αλλά τινα *** Σαραπίωνα , μή ύπα
85 τον, μή αυτοκράτορα γεγονέναι ποτέ ηγείσθω,
αλλά *** γυμνασίαρχον ταύτα γάρ αντ’ εκεί
νων αυτος εθελοντής ανθείλετο, και πάντα τα
πάτρια σεμνολογήματα απορρίψας , είς των
") από """ Κανώβου κυμβαλιστών γέγονε, μη
4ο μέντοι μηδε δείση τις αυτόν, ώς και ροπήν τώ
Γ και. φ ". w " Ων Υ

Ιμ. C. πολέμω παρεξοντα . ην μεν γαρ ουδε εν τω

Α" -

πριν άξιός τινος, ώς που σαφώς ίστε """ οι πε

ρί Μούτιναν αυτού κεκρατηκότες ει δ' ούν πο
τε και εκ της συν """) ημίν στρατείας αρετήν τινα
"). μεμάγευται] μαγεύεται, V. b. Paulo ante pro τoυθ' scripsi
τούτ". St.
nn) από] Videtur abundare, Vel τών του Καν. scrib. [Immo
nihil mutandum, quod iam W. et Ρe, animadvertit. Νam Κά
 ILIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 813

mabam, non eodem, quo Cleopatram, modo, Antoni-A.U.C.

um quoque tractandum esse: quum ista ex iis, quae
egisset, velut alienigena, statim hostis esset iudicam
da: Antonius autem, quod civis, esset, ad sanitatem
mentis reduci posset. Deinde sperabam, eum , si
non sponte, at certe vel invitum, propter decretum
contra eam factum, poenitentia ductum iri. Has ob
causas igitur nullum ei bellum indixi. Quoniam
vero, his spretis ac despectis, neque veniam a nobis
dantibus accipere vult, meque misericordia a mobis
oblata uti statuit; sed sive stultitia adductus, sive
insania, (credo enim, quod relatum accepi, magica
eum arte istius mulieris execrandae esse fascimatum)
nihili faciens nostrum beneficium, nostramque in se
humanitatem, serviens mulieri, eius causa bellum et
* pericula ultro contra mos et patriam suscipit : quid
mobis reliquum est, nisi ut in eum una, et in Cleo
patram animadvertamus?“
27. ,,Nemo proinde eum pro Romano, sed pro
Aegyptio, habeat: nemo Antonium nominet, sed Se
rapionem aliquem: nemo consulem aut imperatorem
aliquando fuisse , sed gymnasiarcham , existimet.
Haec enim pro istis volens recepit, omnique patrio
splendore proiecto, unus ex cymbalistis Canopi factus
est. Neque metuere quisquam debet, ne is aliquod
: momentum bello sit allaturus: nam prius quoque
mullius eum pretii fuisse, nostis vos, qui eumdem
*. apud Mutinam vicistis. Quod si quid olim virtutis,
ex militia quam nobiscum obiit, habebat, tamen eam

voßos non est deus, sed oppidum Aegypti satis notum , et, ἀπὸ
; saepe sic pro £x ponitur, uitT apud Diog. Laert. II. 196. Evx1st
δης ἀπὸ , Meydoov, hoc ést, Meyagsùς, quod de Stilpone sect.
* i3. legitur. Et ápud Xenophont. Hist. T Graec. V. 1. 23. τας
£x zvgoxovaojv
dπό Σvggxovojv vixjs, quae §. 25. vocantur ai 24.
vj£$. Cf. Act. Apost. XVII. T 13. Hebr. XIII. Salmas. *de
Hellenistica p. 2o5. Alios huiusTgeneris locos collegi in Lexico
Xenophonte6 Vol. I, p. 313. et 5ig. ST.]
nnn) ήμiv] vjuiv Med. b. et deinde igês, pro tore. Mox vjv
zäoav αυτήν dât Wem. St.
 «
814 ΙΟΙΟΝΙSΗΙSΤΟ R ΙΑΕ. Η ΟΜΑΝ ΑΕ

45 έσχεν, αλλ' ευ ίστε ότι πάσαν αυτήν νύν εν τη

του βίου μεταβολή διέφθαρκεν, αδύνατον γάρ
έστι, βασιλικώς τέ τινα τρυφώντα, και γυναικεί
ως θρυπτόμενον, ανδρώδές τι φρονήσαι και πρά
ξαι. διά το πάσαν ανάγκην είναι, οίοις άν τις
R.623. επιτηδεύμασι συνή, ") τοιούτοις αυτόν εξομοιούσθαι.
L. D. τεκμήριον δέ ένα πόλεμον εν παντί τούτο το
52 χρόνω πεπολεμηκώς , και μίαν στρατείαν πεποιη
μένος, παμπόλλους μεν εν ταις μάχαις " πολίτας
απολώλεκεν, αίσχιστα δε *** από των "") Πραά
55 σπων αποκεχώρηκε, πλείστους δε και εν τη φυ
γή προσαποβέβληκεν, ώστ' ει μεν γελοίως πως
ορχείσθαι και """ κορδακίζειν τινά ημών έχρήν,
πάντως άν έλαττον αυτού ήνέγκατο ( ταύτα
γαρ μεμελέτηκεν") επειδή δε όπλων και μάχης
6ο δεί, τί τις αν αυτού φοβηθείη, την ακμήν του
σώματος, αλλά παρήβηκε και εκτεθήλυται, την
ρώμην της γνώμης, αλλά ") γυναικίζει και εκ
L. Ε. κεκιναίδισται, την ευσέβειαν την προς τους θεούς
ημών, αλλά πολεμεί και εκείνοις και τη πατρί
65 δι, την πιστότητα την προς τους συμμάχους,
και τίς ουκ οίδεν όπως """ τον Αρμένιον εξαπα
τήσας ") ώχετο, την δε επιείκειαν την προς τους
φίλους, και τίς ουχ εώρακε τους υπ' αυτού """ κα
κώς απολωλότας, την ευδοξίαν την παρά τους στρα
γο τιώταις , και τίς ουχί και εκείνων αυτού κατέ
L.436.γνωκε; σημείον δε, ότι συχνοί καθ' εκάστην ημέ
ραν """ προς ημάς μεθίστανται, νομίζω ) δε έγω
γε ότι και πάντες οι πολίται ημών τούτο ποιή
σουσιν, ώσπερ ποτε και πρότερον, ότε ""7 εκ του
75 Βρεντεσίου προς την Γαλατίαν ήει μέχρι μεν γαρ
πλουτήσειν ακινδύνως ήλπιζον, και μάλα άσμενοί
τινες αυτό συνήσαν μάχεσθαι δε δη προς ημάς

ο) τοιούτοις] τούτοις Μed. b. St.

oo) Πραάσπων] πραγμάτων, V. b. quae est librarii corruptio.
p) γυναικίζει] γυναικιάζει, V. b. Sed illud recte dicitur, hoo
ΣΩlΠll5,
 ILIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 815

omnem vitae hac mutatione corrupit. Fieri enimA. U. C.

non potest, ut is, qui regio luxu, mollitieque mulie- 7**
bri diffluit, viro aliquid dignum vel consulat vel
agat. Est enim necesse omnino, ut quibus unusquis
que vitae rationibus utitur, earum similis reddatur.
Cui rei argumento est, quod, quum interea temporis
unum tantum gesserit bellum, unicam expeditionem
fecerit, plurimos in proeliis cives amisit, turpissime
autem a Praaspis recedens, plures adhuc suorum im
fuga perdidit. Etenim si quis vestrum ridicule sal
tare, ac cordacem ducere opus habeat, omnimo is ab
Antonio ea in re superabitur, (nam haec didicit:) sim
pugna et armis opus est, quid tandem in eo timen
dum? Num aetas ? atqui ea defloruit, et effoemina
ta est. Animi vis? atqui muliebris et cinaedica la
scivia eum corrupit. Pietas erga deos nostros? atqui
contra hos et patriam bellum suscepit. Fides erga
socios ? quis autem mescit, quomodo inductum in
fraudem Armeniae regem ceperit? Num eius in ami—
cos bonitas ? quis ergo mon vidit, quam misere eo
rum multos interemerit? Existimatio eius, im qua
est apud milites ? quasi vero non hi quoque de eo
desperaverint. Id quod ex eo patet, quod ad mos ab
eo permulti quotidie transeunt. Atque ego quidem
hoc acturos omnes cives mostros existimo, sicut ante
etiam fecerunt, quum is a Brundusio in Galliam iret.
Quamdiu enim eis spes divitiarum sine periculo po
uiumdarum adfuit, omnimo libenter cum eo multi
manserunt: nunc vero, ubi pugnandum eis erit con
.•

q) §£arrarijgag άχετο] ἐστατησας βησε, V. a. [et Ven.] quae

lectio $peciem habet, quia regém primo άδετον , deinde Anto
mius £8ijoev &oyvoaig άιύσεοῦ, ut^ dicitur P. 415. D. Se3 ta
men ἐστατησας ἀχετο, quod idem est, ac ÉÉntárnos .. sufficie
hat hic, ad 'demónstrandàm Antonii erga socios perfidiam. Et
forte librarius, nsum verbi άγετο cum participiis ignorans, ex
re gesta depromtum vocabufüm sponte substituit: quae rati9
me deterruit, quo minus codicum lectionem recipiendam existi
maverum.

r) voμίζω δè] voμigo ydg, V. b.

 816 DΙΟΝΙS ΗΙSΤΟRΙΑΕ RΟΜΑΝ ΑΕ
τους ομοφύλους υπέρ των μηδεν σφίσι προσηκόν
των (άλλως τε και εξόν αυτοίς αδεώς συν **) ημίν
80 και σώζεσθαι και ευδαιμονείν) ουκ εθελήσουσιν. *
L. Β. ,, """ * Αλλ' ερεί τις ότι και """ συμμάχους πολλούς,
και χρήματα πολλά έχει ουκούν όπως μεν τους
την Ασίαν την ήπειρον οικούντας νικάν ειώθαμεν,
οίδε μεν ο """ Σκιπίων εκείνος ο ") Ασιατικός, οί
85 δε δε και ο Σύλλας ο Ευτυχής, ο Λούκουλλος,
ο Πομπήίος, ο Καίσαρ ο πατήρ ο έμός, υμείς
αυτοί, οι τούς **" μετά τε του Βρούτου και του
Κασσίου συστρατευσαμένους κεκρατηκότες, τούτου
δε δή ούτως έχοντος, και τον πλούτον σφών όσω
90 πλείονα """" ετέρων νομίζετε είναι, τοσούτω μάλλον σπου
δάσατε σφετερίσασθαι. υπέρ γάρ των μεγίστων ά
L. C. θλων μεγίστους και τους αγώνας ) άξιον ποιείσθαι.
καίτοι μείζον ουδέν άλλο φήσαιμι υμίν προκείσθαι,
του, το αξίωμα το των προγόνων διασώσαι τού,
95 το φρόνημα το οικείον φυλάξαι τού, τους αφε
R.624.στηκότας αφ' ημών τιμωρήσασθαι τού, τους υ
βρίζοντας υμάς αμύνασθαι τού, πάντων ανθρώ
πων νικήσαντας άρχειν τού, μηδεμίαν γυναίκα πε
ριοράν μηδενί ανδρι παρισoυμένην, ή *** προς μεν
Ταυρίσκους ") και Ιάπυδας και Δελμάτας και
1 Παννoνίους, προθυμότατα αυτοί ύμείς οι νύν παρ
L. D. όντες, υπέρ ολίγων τινών τειχών και γης ερήμου,
πολλάκις εμαχέσασθε , και πάντας αυτούς , καί
τοι πολεμικωτάτους ομολογουμένως όντας, εχειρώ
5 σασθε, και νή Δία και *** προς Σέξστον υπέρ Σι
κελίας *) μόνης, και προς αυτόν τούτον τον Αν
τώνιον """ υπέρ Μουτίνης μόνης ομοίως ήγωνίσα
σθε, ώστ' αμφοτέρων αυτών κρατήσαι προς
δε δη γυναίκα πάσι τους υμετέροις επιβουλεύου
10 σαν, και προς τον άνδρα αυτής τον τά υμέτε
ρα τους εκείνης παισι *** διαδεδωκότα , και

rr) ημίν] υμίν Μed. b.

s) Ασιατικός] Ασιανός, V. a. [Paulo ante,Σκηπίων, Μed, b.]
Μox ημείς αυτοί, RS. [Μed. b.] υμείς αυτοί, ΗS. L. [Deinde
στρατευσαμένους Μed. b. pro συστρατευσαμένους.]
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 817

tra mos suos gentiles, pro iis qui nihil ad ipsos per-A. U. c.
tinent, certe proelium detrectabunt : eo magis quidem, ?*5**
quod nobiscum salvis esse et beatis tuto licet.**
28. ,, At vero multos auxiliarios secum, magnam
item pecuniae vim habet. Quid? nonne Asiae conti
nentis habitatores ut consueverimus vincere, expertus
est Scipio Asiaticus, Sylla Felix, Lucullus, Pompeius,
pater meus Caesar, experti estis vos ipsi, qui Asia
nos Bruto et Cassio opem ferentes devicistis? Quae
cum ita sint, quo maiores illorum divitias esse co
gitatis opibus aliorum , tanto magis in id vobis in
cumbendum est, ut vestras eas faciatis. Pro maxi
mis enim praemiis maxima etiam certamina subire
convenit. Quamquam ego quidem maius vobis huius
belli praemium propositum esse nullum dixerim,
quam ut dignitatem maiorum conservetis: ut vestram
animi magnitudinem tueamini : ut eos, qui a nobis
defecerunt, ulciscamini: ut vindictam ab iis, qui in
iuriis vos affecere, sumatis : ut victores omnibus ho-.
minibus imperetis: ut me patiamini ullam mulierem
cuiquam viro aequari. Vos autem, qui iam adestis.
qui tot praelia contra Tauriscos, Iapydes, Dalmatas,
Pamnoniosque, propter oppidula quaedam et terram
desertam, ipsi alacriter fecistis, qui eos omnes, belli
cosissimos licet omnium opinione, subegistis, imo
qui de sola profecto Sicilia contra Sextum Pompe
ium, de Mutina sola contra hunc ipsum Antonium
similiter certavistis, ac utrumque vicistis: vos, in
quam, iam minus graviter pugnandum arbitrabimini
contra feminam, omnibus vestris rebus insidiantem,
contra maritum eius, omnia vestra bona filiis eius
elargitum, contra egregios eorum sodales et parasi
£).$£vov]
est d: v.St.
&£ιόν ἐστι, V. a. [Post sequens oùô}v inserendum
u) xal 'Igrtv8ag] Ita Xyl. legendum, recte iudicavit pro 'I{πv
Vos, quod legis [in Med. b. et] apud RS. Secuti Xylandrum
sunt HS. et L. vide supra p. 412. A. C. Sequens nomen 4s1
£titas scribit V. a. [quem secutus sum, vid. ad p. 415. C. Mox
IIavovtovs Med. b. TSt.
x) μόνης] μóvov, V. b. minus bene.
I)ionia Rom. IIist. Tom. II. F FF
 818 ΙΟΙ Ο Ν ΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ Κ Ο Μ Α Ν ΑΕ

προς τους καλούς αυτών εταίρους και τραπε

L, Ε. ζείς, ούς αυτοί εκείνοι *** κοπρίας **) αποκαλού
σιν, ήττόν τι προθυμηθήσεσθε , διά τίς δια
15 το πλήθος αυτών, αλλ' ουδεν πλήθος σωμάτων
αρετής κρατεί, διά το γένος , αλλ' *** αχθο
φορείν μάλλον ή πολεμείν μεμελετήκασι, διά
την εμπειρίαν , αλλ' ερέττειν μάλλον ή ναυ
μαχείν ίσασιν, εγω μεν και αισχύνομαι ότι
20 προς τοιούτους ανθρώπους αγωνίζεσθαι μέλλο
Ι.437 μεν, ών και κρατήσαντες ουκ ευδοκιμήσομεν,
και ήττηθέντες ασχημονήσομεν."
» Μή γάρ που το μέγεθος των σκαφών αυτών,
ή το πάχος των ξύλων, αντίπαλον ταϊς αρεταίς
25 ύμών είναι νομίζετε, ποία μεν γαρ ναύς αυτή
καθ' εαυτήν ή έτρωσε τινα, ή απέκτεινε, πώς δ'
ου και υπ' αυτού του τε ύψους και του πά
χους και δυσκινητότεραι έσονται τους έλαύνουσιν αυ
τάς, και απειθέστεραι τους κυβερνούσι, τί δ' αν
8ο όφελος τους απ' αυτών μαχομένοις γένοιτο, μήτε
Ι. Β. διεκπλείν, μήτε περιπλείν (άπερ που ναυμαχίας
έργα εστι) δυναμένοις, ου γάρ που πεζομαχείν
***) ημίν εν τη θαλάττη μέλλουσιν, ουδ' αυ ώσ
περ εν τείχεσίτισι κατακεκλεισμένοι πολιορκηθή
35 ναι παρεσκευάδαται, έπει τούτο γε και πάνυ προσ
ήκον αν είη λέγω δε το πρός ξύλινα παρα
φράγματα προσμίξαι. άντε γαρ εν τω αυτώ κα
θάπερ εμπεπηγυϊαι αι νήες αυτών μένωσιν, εξέ
Ι. C. σται μεν ημίν τοις " εμβόλoις αυτάς αναρρηγνύ
4o ναι, εξέσται δε και " μηχαναίς πόρρωθεντιτρώ
σκειν, εξέσται δε *+) και **" πυρί και πυρφόροις βέ
λεσι καταπιμπράναι, άντε και κινηθήναι πη τολ
R.625 μήσωσιν, ούτ' αν διώκουσαι τινα καταλάβοιεν, ούτ'
αυ τραπείσαι εκφύγοιεν αργόταται μεν, υπό της
45 βαρύτητος, ") ες το δράσαί τι, ετοιμόταται δε ύ
πο του μεγέθους ες το παθείν ούσαι."
,, Και τί δεί πλείω λέγοντα περί αυτών διατρί
βειν, οπότε πολλάκις ήδη σφών πειραθέντες, και
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 819

tos, quos ipsimet stercorarios vocant? Quid ità vero? A. U.c.

am propter multitudinem eorum? atqui contra virtu- 7*3*
tem nihil corporum multitudo potest. Propter ge
mus? atqui onera baiulare magis didieerunt, quam
bellare. Propter peritiana ? at remos ducere magis,
quam navali praelio pugnare noverunt. Me quidem
pudet, cum huiusmodi hominibus mobis esse confli
gendum, quos si vicerimus, gloriae id futurum nobis
non sit, dedecori autem, si vincamur.“
29. ,,Neque vero vel magnitudinem navium, vek
crassitiem lignorum virtuti vestrae parem esse cen
sete. Quae enim unquam navis per se aut saueiavit
quemquam aut occidit ? Imo fiet, ut propter ipsam
altitudinem ac crassitiem et difficilius a remigibus
impellantur, et gubernatoribus minus pareant. Quid
proderunt his, qui ab iis pugnabunt, quum neque
enavigare, neque circumnavigare (quae pugnae nava
lis sunt opera) poterunt? Neque, enim pedestre prae
lium nobiscum in mari conserent: meque ad hoc pa
rati sunt, ut tanquam intra muros aliquos circum
sessi oppugnentur. Nobis quidem admodum erit
commodum, eos ligneis quasi moenibus septos ag
gredi. Si enim eodem loco naves hostium velut im
fixae substiterint, rostris eas nobis perrumpere lice
bit, aut tormentis eminus perforare, ignique et iaeu
lis ignitis inflammare: sin se loco movere ausae fue
rint, neque insequentes aliquam nostram consequen
tur , neque fugientes evadent, propter gravitatem
suam ad agendum aliquid imcommodissimae, propter
molem autem ad accipienda damna opportunissimae.**
5o. ,, Quamquam quid attinet plura de his di
cendo tempus lerere, quum iam aliquoties periculum
xx) xoxglos pro xoxQetc.s rescripsi auctore Reimaro in Indice,
vid. notata ad p. 832. E. In Tpraecedentibus και αυτού dat
Ven. St.
xxx) juiv, HS. L. vjuiv, RS. et Med. b.
x f) xai πvgl uon habet Ven. St.
y) εἰς] És Med. b. Paulo ante ov rQaaeeiaav, pro, &v eq. vul*
R. Utrumque recepi. St.
F ff 2
 820 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ R ΟΜΑΝ ΑΕ

""" περί Λευκάδα, και ενταύθα "** πρώην, ουχ

50 όσον ουκ ήλαττώθημεν αυτών, αλλά και παντα
L, D. χού κρείττους έγενόμεθα ; ώστε μή τους έμούς
λόγοις μάλλον ή τους υμετέροις αυτών έργοις έ
πιρρωσθέντες, επιθυμήσατε παντι ήδη τώ πολέ
μω τέλος επιθείναι ευ γάρ ίστε τoύθ’, ότι αν
55 και τήμερον αυτούς νικήσωμεν, ουδέν έτι πράγ
μα έξομεν, άλλως τε γάρ φύσει πάν το
ανθρώπειον, όταν εν τοις πρώτοις αγώσι σφα
λή, και προς τα λοιπά αθυμότερον γίγνεται"
και ημείς αναμφιλόγως εν τη γή αμείνους αυ
6ο των εσμεν, ώστε κάν ακεραίων σφών όντων κρατή
L. Ε. σαι, και ταύθ' ούτω και αυτοί εκείνοι ίσασιν,
ώστε (ού γάρ αποκρύψομαι υμάς όσα ακήκοα)
αθυμείν τε επί τοις ήδη γεγονόσι , και απογι
γνώσκειν κατά χώραν μένοντας σωθήσεσθαι , και
65 διά ταύτα διαδράναι τέ πη επιχειρείν, και τον
έκπλoυν τoύτoν ουχ ως επί ναυμαχίαν, αλλ' ως
ες φυγήν ποιείσθαι και τά γε άριστα και τι
μιώτατα των υπαρχόντων αυτοίς κτημάτων ες
τάς ναύς ") εντέθεινται, ίνα, αν δυνηθώσι, μετ'
7ο αυτών διαφύγωσιν, ώς oύν και ομολογούντας
L.438.αυτούς ασθενεστέρους ημών είναι, και τα αθλα
της νίκης εν ταις ναυσι φέροντας, μη περιίδω
μεν άλλoσέ πη πλεύσοντας, αλλά αυτού ταύτη
κρατήσαντες, πάντα αυτά αφελώμεθα."
75 *** Τοιαύτα δε και ο Καίσαρ είπε και μετά
τούτο έβουλεύσατο μεν παρεξείναι αυτούς, όπως
φεύγουσι σφίσι κατά νώτου επίθηται (αυτός τε
γαρ ταχυναυτών, διά βραχέος σφάς αιρήσειν ήλ
πισε και εκείνων εκδήλων ότι εκδράναι πη επι
80 χειρούσι γενομένων, αμαχι τους λοιπούς εκ τού
L. Β. του προσάξεσθαι προσεδόκησε ) κωλυθείς δε υπό
του Αγρίππου, φοβηθέντος μή ") υστερίσωσιν αυτών
""" ιστίοις χρήσεσθαι μελλόντων, και τι και θαρσή
yy) εκτέθεινται] Videtur dicendum fuisse εντέθεινται,, vel εν
τεθείσθαι. Νam ita plerumque Graeci εντιθέναι εις τας ναύς.
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 821

eorum fecerimus; et apud Leucadem, et nuper hic, A.U.c.

non modo non superati ab ipsis, sed omnibus parti- 7*3*
bus victores facti simus? Itaque non tam meo ser
mone, quam vestris ipsorum actis confirmati, nunc
ad imponendum toti bello finem amimos intemdite:
cum mon ignoretis, si et hodie eos vicerimus, nul
lum nobis laborem esse reliquum futurum. Nam et
alioquin hominum id natura fert, ut primis certami
nibus adversam fortunam experti, etiam ad caetera
sint animo demissiore : et mos extra omnem contro
versiam terra iis praevalemus, ita ut etiam nullam
ante cladem passos vincere possemus. Haec ipsi ho
stes etiam cognita habent, adeo ut prostrati animis,
(nihil enim vos eorum, quae audivi, celabo) propter
accepta detrimenta , spe salutis, si hic remaneant,
amissa, ideo effugere aliquo comentur; atque ob id
classem nunc educere, non navalis proelii conserendi,
sed fugae capiendae consilio, instituerint, ac optimas
pretiosissimasque res suas in maves imposuerint, ut,
si possint, cum his effugiant. Nos igitur eos, qui
ipsi confitentur se nobis viribus impares esse, ac suis
im navibus victoriae nostrae praemia vehunt, ne pa
tiamur alio enavigare, sed hoc ipso in loco victis
omnia ista eripiamus.“
51. Huiusmodi oratione habita, Caesar id consi
Jii cepit, ut hostes praetervehi simeret, quo fugientes
a tergo adoriretur : nam et celeritate navium suarum
fretus, facile se eos assecuturum iudicabat ; et fore,
ut quum palam factum esset, Antonium aliquo effu
gere conari , caeteri omnes ultro ad se transirent.
Verum prohibitus ab Agrippa id consilium exsequi,
qui metuebat, ne hostes, quia ii velis essent usuri,

At gyruδ£vau, sicut exponere Latinis, potius significat ex navi in

terram deferre. Be. £vr£8suvvau reposui ex Med. b. et paulo
ante ex eodem r& yt ãguara, pro τά re &quota. Certe haec le
mior est medicima, quam cum R. etiam xal post wousio5«• de
lere, vel τά τε yàq &quora legere. St.
yyy) jarsqiaaiouv] Jaragrjoaoauv Med. b. Cf. p. 4o7. D. St.
 822 DτοΝΙs HIsroRτΑΕ RoΜΑΝΑΕ
σας ως ου χαλεπώς κρατήσων, ότι υετός τε εν
85 τούτω λάβρος, *) και ζάλη πολλή, ές τε το του
Αντωνίου ναυτικόν μόνον εσέπεσε, και πάν αυτό
συνετάραξε *) τούτου μεν επέσχε, παμπόλλους δε
και αυτός πεζούς επί τάς ναύς επιβιβάσας, και
89 πάντας τους εταίρους ες υπηρετικά εμβαλων, όπως
R.626.εν τάχει περιπλέοντες, τους τε ναυμαχούσι τα δέ.
L, ο οντα παραινέσωσι, και εαυτό τα προσήκοντα διαγ.
γέλλωσι, τον έκπλoυν σφών επετήρει. *** και αύ,
των αναχθέντων τε υπό σάλπιγγος, και πυκναίς
ταίς ναυσιν ολίγον έξω τών στενών παραταξαμένων,
95 και μηδαμή προϊόντων, ώρμησε μεν ως και έστώοι
σφίσι προσμίξων, ή και αναχωρήσαι σφάς ποιή.
σων έπει δ' ούτ' αντεξώρμησαν, ούτ' ανέστρε
ψαν, αλλά κατά χώραν έμενον , και προσέτι
")- ισχυρώς τη συντάξει επεπύκνωντο, εν απόρω τι
L. D. είχετο, και """ τάς κώπας ες το ύδωρ τους ναύ,
1 ταις καθείναι κελεύσας, ανέσχε χρόνον τινά κα
μετά τούτο """ τα κέρατα εξαίφνης αμφότερα ά,
πό σημείου επεξαγαγών επέκαμψεν, ελπίσας μά
λιστα μεν περιστοιχιείσθαι σφάς, ει δε μή, την
5 γούν τάξιν αυτών διαλύσειν ο ούν Αντώνιος, φ0.
βηθείς τήν τε επίκαμψιν αυτού και την περίογε
σιν , αντεπεξηγάγετο όσον εδύνατο, και ες χ"
ράς οι και άκων ήλθε,
Και ούτω συμπεσόντες εναυμάχησαν, πολ,
L. Ε, λά μεν """ παρακελεύματα εν εαυτοίς ενέι:
11 ροι και της τέχνης και της προθυμίας πο"
μενοι, πολλά δε και **) κελεύματα παρά "
εκ της ηπείρου σφίσιν επιβοώντων εσακούον"
ήγωνίζοντο δε ουχ ομοιοτρόπως, αλλ' οι "
15 του Καίσαρος, άτε και μικροτέρας και "
χυτέρας τάς ναύς έχοντες , " " " ροθίω το "
z) και ζάλη πολλή] Χyl. multanι έταπdinem vertit; φuod Ε
fecit incogitanter, aut veterem secutus interpretem εί, utiq
0

Dio εcripsisse videtur χάλαζα πολλή, L. Ιmήio grαπαι"."

gue exponi a nonnullis vocabulum ζάλη, ex ΕιymoΆ
apparet, ut non opus sit Χylandrum aliter legentem εuppon"
 ILIBER L. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 828

assequi non possent ; victoriae praeterea facilioris speA.U.C.

concepta, quod effusus imber, ac multus turbo, in 7*3*
solam classem Antonianam incidisset, eamque totam
conturbasset : omisso suo proposito, multos ipse quo
que pedites navibus suis imposuit, omnibusque ami
cis in scaphas actuarias comiectis, ut celeriter cir
cummavigando, proeliantes de iis, quae res ipsa postu
laret, monerent, et sibi omnia, quae opus esset,
annuntiarent: ipse hostium exitum praestolatus est.
Qui quum sub classico naves eduxissent, easque com
fertim in acie paulo ante fauces constituissent, meque
iam amplius quoquam progrederentur; Caesar ad eos
classem direxit, ut vel cum stante eorum classe pu
gnaret, vel eam retrocedere cogeret. Quum ne sic
quidem vel ad pugnam exirent, vel recederent, sed
eodem loco manentes, ordines magis magisque den
sarent; haesitans Caesar, remiges, remos demittere

**
iussit: ac paululum cunctatus, subito cornu utrum
que, dato signo, eduxit circumflexitque, consilio ho
stem circumdandi, aut certe ordinem eius dissolvem
*
di. Itaque Antonius, veritus ne circumveniretur,
quantum potuit, suos etiam ad pugnam eduxit, ad
eamque vel invitus accessit.
52. Ad hunc modum proelium navale commis
sum est, quum utrique varias inter se adhortationes
ad excitandam suorum artem et alacritatem adhibe
rent, et multa celeusmata exaudirent, eorum qui a
terra continente ipsis acclamabant. Erat autem pu
gnae dissimilis utrinque ratio. Nam Caesariani , im
petu remorum concitatis navibus suis, quas et mino
£αλης πολλής, Z. p. 326. A. Re. Mox Med. b. habet ἐσέπεσε,
pro slg&rege. St.
a) τούτου μ}ν ἐπάσχε] τοῦτο μ}ν ἐπέoye Med. b. 3*;
τούτον
uèv dv£oys, ' X. probé, Re. Equidem codicis MS. lectionem
praetulerim, ut ἐπάσχε sit distulit. Potest etiam vulgata eodem
sensu defendi. Cf. ad p. 4o9. B. St.
aa) lozvgós] xαι loyvgós Ven. . Mox etyero pro £oysto edidi.
Sic enim Thucydides I. 25. év dπόρρ styovto. Conf. ad p. 415. E.
t.
a *) xelevuato.] waraxelsúgaro, R. Esse enim eorum, qui re
*èro stantes exhortentur alios a tergo quasi et e longinquo. St.
 824 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟR Ι Α Ε Κ Ο Μ Α Ν ΑΕ

χρώντο, και ενέβαλλoν πεφραγμένοι πάντη,

του μή τιτρώσκεσθαι και ") ει μεν κατέδυσάν
τινα, ει δε μή, **** ανεκρούοντο πριν ες χείρας
L.439.ελθείν και ήτοι τους αυτούς αύθις εξαίφνης
21 ενέβαλλον, ή τους μεν είων , επ' άλλους
δε ετρέποντο. ") και τι και τούτους ως διά
βραχέος εργασάμενοι , προς άλλους και πά
λιν μάλα άλλους εχώρουν, όπως ώς μάλιστα
25 απροσδοκήτοις τισί προσφέρωνται. oία γάρ φο
βούμενοι μεν την εκ πολλού ") αυτών αλκήν,
φοβούμενοι δε και την εν χερσι μάχην, ού
τε εν τώ πρόσπλω, ούτε εν τη συμμίξει εν
εχρόνιζον, αλλ' υποδραμόντες ") αν αιφνίδιον,
L. Β. ώστε την τοξείαν σφών φθήναι, και τρώσαν
81 τές τινα ή και συνταράξαντες μόνον , ώστε την
κάθεξιν εκφυγείν, ανεχώρουν έξω βέλους οι
(ι.627.δ' έτεροι τούς τε προσπλέοντας σφίσι πολλοίς
και πυκνούς και λίθοις και τοξεύμασιν έβαλ
35 λον, και ες τους προσμιγνύοντας """ χείρας
σιδηράς επερρίπτουν, και ει μεν επιτύχοιεν αυ
τών, κρείττους ") έγίγνοντο ει δ' αμάρτoιεν, τρω
θέντων αν σφίσι των σκαφών εβαπτίζοντο , ή
Ι.. C. και περί το μή παθείν τούτο αποδιατρίβον
40 τες, ευεπιθετώτεροι άλλοις τισιν εγίγνοντο. """ δύο
τε γάρ ή και τρείς άμα τη αυτή νηί προσ
πίπτουσαι , αι μεν έδρων όσα έδύναντο , αι
δε έπασχον επονούντο δε και έκαμνον, τοις
μεν οί τε κυβερνήται και οι ερέται μάλιστα,
45 τοις δε οι επιβάται και εώκεσαν οι μεν,
ιππεύσι , τοτε μεν επελαύνουσι , τοτε δε
εξαναχωρούσι, διά ") το τούς τε επίπλους και

Β) και ει μεν] Sic emendavi ex Χiph. vulgatam lectionem,

και ή μέν. Sequitur sane ει δε μή, guod minus respondet usί
tatae lectioui ή μέν.
c) και τι και τούτονς] Recepi lectionem Χίphilini, guam et
probat Χ. pro vulgata, [atque etiam in Μed. b. inventa,] και τι
κακ τούτου. Νec enim assentiri possum Leunclavio, φuem of
fendit ille Αccusatiνus τούτους, φuique sίο corrigendum existi
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 825

res et celeriores Antomianis habebant, hostiles naves A.U.C.

invadebant, undique tecti ad vitanda vulnera. Itaque 7*3*
sive submergebant aliquam navem hostilem, sive mi
mus, antequam ad manus veniretur, sese recipiebant;
tumque aut iterum eandem mavim aggrediebantur
subito, aut ea omissa, ad aliam se conferebant: at
que ubi momnihil adversus hos quoque, quantum ex
iguo temporis spatio fieri poterat, gessissent, ad alios,
iterumque alios pergebant, ut aliquos quam maxime
inopinantes adorirentur. Nam et iaculationem ho
stium e longinquo, et dimicationem comminus me
tuentes, neque in appellendis navibus, neque in com
flictu moras trahebant: sed subito subvecti, ita ut ia
culationem hostium anteverterent, laesa aliqua navi,
vel tantum conturbata, statim, ut apprehendi ab ea
non possent, retrocedebant extra telorum ictus. Com
tra Antoniami suos hostes accedentes multis lapidibus
ac iaculis impetebant, mavibusque eorum propius ad
vectis manus ferreas, iniiciebant: quibus si naves ap
prehendissent, superabant, sim aberrassent, ipsi aut
navibus suis pertusis mergebantur, aut dum in hoc
damno avertendo tempus terebant, ab aliis hostibus
facilius invadebantur. Duae enim, aut tres simul ma
ves Caesariamae, unam adortae, partim damnum ei
pro viribus inferebant, partim accipiebant. Altera ex
parte laborabant maxime et fatigabantur gubernatores
et remiges, ex altera classici milites. Erantque Cae
sariani equitibus similes, modo irruentibus, modo se

mat, wal τι κατά τούτων etc. £gyασάμενοι. Quid enim familia.

rius est Dioni et aliis, quam £gyg££6όαι τινὰ τι, aut £gy&geoba,
vuvd. wowów? Re. Inferius male Coisl. argogq)£Qovrav.
d) αὐτῶν] Itidem est Xiphilini, quod iam monente Xyl. rece
perant HS. et L. pro aùroù, quod Test apud RS.
e) §r] uncis incluserat L. velut abundans, quod non video.
Re. äv', i. e. gvâ, vult. R. . Mihi et hoc loco et infra, post
vQo6£vtov, delenidum ûv videbatur. St.
ee) íylvovto] £yiyvovto Med. b. et Vem. Sic et paulo post. St.
eee) vó τούς] τοῦτο τους Med. b. St.
 826 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙSΤΟRΙ ΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

τάς ανακρούσεις επ' αυτούς είναι , οι δε , ό

πλίταις , τούς τε πλησιάζοντας σφίσι φυλασσο
50 μένοις , και κατέχειν αυτούς ότι μάλιστα πει
ρωμένοις κακ τούτου έπλεονέκτoυν τε αλλή
L. D. λων, οι μεν , ές τε τους ταρσούς των νε
ών υποπίπτοντες , καί τάς κώπας συναράσσον
τες , οι δε , άνωθεν αυτούς και πέτραις και
55 μηχανήμασι βαπτίζοντες και ήλαττούντο αυ
οι μεν , ότι τους μεν προσιόντας σφίσιν ου
δεν κακουργείν έδύναντο , οι δε , ότι ) ει
και μή κατέδυσάν τινας εμβαλόντες , ουκ
έτ' εξ ίσου σφίσιν εν τη συνέρξει ηγωνί
60 ζοντο.
" Αγχωμάλου ούν επί πολύ της ναυμαχίας ού
σης, και μηδετέρων υπερέχειν πη δυναμένων , τέλος
τoιόνδε τι εγένετο. *** ή Κλεοπάτρα κατόπιν των μα
Ι. Ε. χομένων αποσαλεύουσα , ουκ ήνεγκε την πολλήν και
66 άκριτον του αδήλου μέλλησιν, αλλ' αποκναισθείσα,
από τε του γυναικείου και από του Αιγυπτίου, τη
τε επί πολύ μετεώρω αγωνία , και τη αει εφ' εκά
τερα περιδεεί προσδοκία , αυτή τε ες φυγήν εξαπι
7ο ναίως ώρμησε , και τοις άλλοις τους υπηκόοις σημεί
ον ήρε, και ούτω τά τε ιστία αυτών ευθύς αραμέ
νων, και ες το πέλαγος ε) αφέντων, ανέμου τινός
L.440.κατά τύχην ") φορού συμβάντος, νομίσας ο Αντώ
νιος ουχ υπό της Κλεοπάτρας αυτούς εκ παραγγέλ
75 σεως, αλλά ") και υπό δέους, ως και νενικημένους,
Β.628.φεύγειν, ) εφέσπετο """ σφίσι. γενομένου δε τού
του, και οι λοιποί στρατιώται και ήθύμησαν και έ
ταράχθησαν και προσαποδράναι και αυτοί τρόπον
τινά εθελήσαντες, οι μεν τα ιστία ήγειρον, οι δε
80 τούς τε πύργους και τα έπιπλα ες την θάλασσαν

f) ει και μη) Μelius forte, ει μή και Re. Paulo post σφίσι

Μed. b. pro σφίσιν, St.
) αφέντων] φανέντων, Χiph. minus recte.
Ε φορού] Ηoc vocabulum ex Χiph, petitum merito Χ. prae
fert lectioni apud RS. φοβερού. Εt ΗS. atque L. non dubita
runt Χiphilimum sequi. [v, Dorvill, ad Charit, p. 661. (6o5. ed.
Ι.ips.) guos laudat.] Legitur tamen et φοβερού spud Lazarunι
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 827
*;
recipientibus, eo quod in sua potestate haberent, vel- A.U.C.
ea lentne impetum facere adnavigando, an abducere na- 7**
— ' ves. Contra Antoniani, legionariis similes, adpropin
quantes sibi observabant, eosque retinere maximo
studio conabantur. Proinde habebat utraque pars im
quo alteri . esset superior, quod illi subito subvecti
costis mavium hostilium, remos earum detergebant,
hi contra desuper eos saxis ac tormentis ferientes
submergebant: vicissimque ab hostibus superabantur
hi quidem, quod accedentes laedere nequibant, illi
contra, quod si mavem hostilem aggressi mon sub
sta; mersissent, ' iniecta manu ferrea constricti, non iam
• amplius aequis viribus pugnam sustinebant.
55. Quum diu iam dubio esset eventu certatum,
ac meutri superiores possent evadere, tandem Cleopa
tra, quae in anchoris post classem pugnantem stabat,
, quum mon ferret diuturnam ac incertam eventus ex
:■ spectationem, mulier quippe, et Aegyptia genere, tam
;;; dem victa animi diutius suspensi solicitudine, anci
- pitisque exitus anxia exspectatione, confestim signo
… suis dato, fugae se dedit. Qui quum vela statim
erexissent, ac mari se commisissent, coorto forte for
a. tuna vento secundo, opinatus Antonius, eos non dato
: a Cleopatra signo, sed metu coactos, tanquam victos,
$ fugam cepisse, ipse etiam eos secutus est. Hoc facto
. reliquorum etiam militum animi deiecti ac conster
} nati sunt, sic ut ipsi quoque de fuga cogitantes, alii
¢ vela tollerent, alii turres et armamenta mavium in
? mare proiicerent, quo exoneratis mavibus facilior es
* set fuga. Caesariani, cum velis non uterentur, et ad
; nullam aliam rem, nisi ad proelium navale se paras
I. Bayfium de re mavali, Lutetiae 1549. im 4. p. 62. qui sua ex
| codice Veneto hausit, [nempe ex alio, eoque multo recentiore,
et minus diligenter scripto, quam e quo TMorellius varietatem
lectionis enotavit. ST.]
| hh) xαι a Ven. abest, Et abesse recte potest. St.
i) £p£7r£ro] ἐφέσπετο habet cod. [Med. 5. ut] Coisl, et Br. Xi
philini. Re. T Atqne sic edidi. vid. ad p. 138. B. Deinde προσα
to6gdvcz, pro ττοος ἀποδgdvcyv scripsi âuctore R. Nam πως et
τQd7tov vuvá, ut tautologa, consistere nequeunt. St.
 828 ΙΟ ΙΟΝ ΙS Η ΙS ΤΟ R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

έρρίπτουν, όπως κουφίσαντες διαφύγωσι και αύ,

τοίς περί ταύτα έχουσιν οι εναντίοι προσπεσόντες
Ι. Β. (τους γάρ φεύγοντας, ") άτε και άνευ ιστίων όντες,
και προς την ναυμαχίαν μόνην παρεσκευασμένοι,
85 ουκ ") επεδίωξαν) πολλοί τε εκάστη νηί και έκαθεν,
και εν χρώ εμαχέσαντο ώστε και ποικιλώτατον
και οξύτατον ") απ' αμφοτέρων ομοίως τον αγώνα
γενέσθαι, οι μεν γαρ τά τε κάτω των νεών πάν,
τα πέριξ εκακούργουν, και τας κώπας συνέθραυον,
90 τά τε πηδάλια απήραττον, και *** επαναβαίνοντες
επί τα καταστρώματα, τους μεν κατέσπων αντιλαμ,
βανόμενοι, τους δε εώθουν, τους δε εμάχοντο, ότι
L. C. και ισοπληθείς αυτοίς ήδη όντες οι δε τοίς τι
κοντοίς σφάς διωθούντο , και ταις αξίναις έκοπτον,
95 πέτρους τε και άλλους τινάς όγκους επ' αυτό του,
το παρεσκευασμένους επικατέβαλλον, και τούς τι
αναβαίνοντας απεκρούοντο, και τους ές χείρας ιούσι
συνεφέροντο. "*) εικάσειεν άν τις ιδών τα γιγνόμενα
(ώς μικρά μεγάλοις ομοιώσαι) """ τείχεσίτισιν,
ή και νήσοις πολλαίς και πυκναίς "") εν θαλάσση
1 πολιορκουμέναις, ούτως οι μεν επιβήναί τε των
σκαφών, """ * ώσπερ επ' ηπείρου και έρύματός τινος,
επειρώντο., και πάντα τα ες τούτο φέροντα
Ι. D. σπουδή προσήγον, οι δε απεωθούντο αυτούς, οι
5 τίποτε εν τώ τοιούτω φιλεί δράσθαι μηχανά,
μενοι.

*** Αντιπάλως ούν αυτών μαχομένων, ο Καίσαρ,

απορή ας ό, τι πράξη, πύρ εκ του στρατοπέδου
μετεπέμψατο πρότερον μεν γαρ ουκ ήθέλησεν αυ.
10 τώ, όπως τα χρήματα περιποιήσηται, χρήσασθαι'
τότε δε ιδών ότι αδύνατόν οι είη ") άλλως πως κρατή
σαι, επ' εκείνο ώς και μόνον σφίσιν επικουρήσον
L. Ε. κατέφυγε, κάνταύθα άλλο αυ είδος μάχης συν.
ηνέχθη, οι μεν γαρ πολλαχή άμα προσπλέοντές
k) άτε] Ηanc particulam, [quam nee Μed. b. habet,] restituί.
mus Dioni, ex V. a. Νec enim commode potest abesse,
1) επεδίωξαν] απεδίωξαν, V. b.
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS, TRIUMVIRI. 829

semr, eos quidem, qui iam fugam cepissent, non in- A.U.C.
secuti, sed reliquos eam adhuc parantes adorti sunt, 723.

; et multis navibus singulas hostiles eminus cominus

que oppugnarunt. Erat hoc ipsum etiam certamen
utrinque varium plane, acerrimumque, quum Caesa
; riami inferiores partes navium circumcirca laederent,
remos confringerent, gubernacula abrumperent, ac
comscensis hostilium navium tabulatis, alios collu

:
. ctati detraherent, alios deturbarent pellendo, cum aliis
dimicarent : (erant enim iam etiam numero adversa
riis aequales). contra Antoniani contis hostes detru
derent, securibus caederent, saxa aliasque in id ipsum
paratas moles eis iniicerent, ascendentes depellerent,
cum congredientibus manus consererent. Poterat,
qui eam pugnam spectasset, haud inepte (modo par
va liceat magnis componere) oppugnationi castello
rum, aut multarum in mari ac consertarum insula
rum, conferre. Ita alteri in naves hostium, quasi in
continentem terram aut arcem , conscendere cupie
bant, omniaque, quae ad id perficiendum facere vi
debantur, summo studio apparabant: alteri nihil eo
rum, quae fieri in huiusmodi re solent, omittentes,
eos arcebant.

54. Quum dubio eventu esset diu pugnatum,

Caesar amceps consilii , ignem denique ex castris af
ferri iussit. Nam cum servandae hostilis pecuniae
causa initio statuisset incendio abstinere, , iam ubi
nullam superesse aliam vincendi rationem vidit, ad
.
ę
istud velut unicum praesidium confugiendum arbi
tratus est. Igne allato, statim aliud pugnae gemus
conflatum est. Caesariani undique ad hostilem ali

m) άπ' ἀμφοτάgov] ἐπ' άμφοτ£gov, codex Bayfii. qui et paulo

post *£*ggs pro πετάovg håbet, quod perinde est.
m*) elxdoeisv etiam hoc loco prò slwdiosv scripsi. v. ad p. 157. D.
167. C. 254. E. Sed fortassis $cribere debebam είκάσειε δ'. St.
mm) £v δαλέσαρ]ὰ σαλάσσης, Med. b. et Ven. Mox τε οκα
póz, sine τόν, Bayf. dedit. St.
. n) άλλως πως καστήσαι reponendum pro &110s aegogxgatioas
iam R. monuerat. Ego reposui e Ven. et Med. b. St.
 880 ΙΟ ΙΟΝΙS Η ΙS Τ Ο R ΙΑΕ R. Ο Μ Α Ν ΑΕ

15 τισι, **" βέλη τε πυρφόρα επ' αυτούς εξετάξευον,

και λαμπάδας εκ χειρός επηκόντιζον, και τινας
και χυτρίδας ανθράκων και πίττης πλήρεις πόρρω
θεν μηχαναίς επερρίπτουν "") οι δε ταύτά τε ώς
έκαστα διεκρούοντο, και επειδή τινα αυτών διεκ
Ι.441.πίπτοντα τών τε ξύλων ήπτετο , και φλόγα αυτί
21 κα πολλήν, άτε εν νηί, ήγειρε, το μεν πρώτον
τώ ποτίμω ύδατι ώ επεφέροντο εχρώντο, και τι
να κατέσβεσαν έπει δε εκείνο καταναλώθη , ήν
R.629.τλουν το θαλάττιον. ") και ει μεν πολλώ τε και
25 αθρόω αυτώ έχρώντο, επείχόν πως τη βία το
πυρ αδύνατοι δε πανταχή τούτο ποιείν όντες,
(ούτε γάρ πολλά ή και μεγάλα τα αντλητήρια
είχον, και ημίσεα αυτά, άτε ταραττόμενοι, "") ανέ
φερον) ουχ όσον ουκ ωφελούντό τι, αλλά και
8ο προσπαρώξυνον αυτό. **" ή γαρ άλμη ή θαλατ
τία, αν κατ' ολίγον επιχέηται φλογι, ισχυρώς αυ
L. Β. την εκκαίει. ώς oύν και εν τούτω ήττoυς εγίγνον
το, τά τε ιμάτια ") αυτών τά παχέα και τους νε
κρούς επέβαλλον, και χρόνον μέν τινα εκoλoύσθη
85 τε υπ' αυτών το πύρ, και έδoξέ πη") λωφάν έ
πειτα δε (άλλως τε και του ανέμου σφοδρώς επι
σπέρξαντος) επι πλείον") εξέλαμψεν, άτε και υπ'
αυτών εκείνων αυξανόμενον και μέχρι μεν μέρος
τι νεώς έκαίετο, πρoσίσταντό τέ τινες αυτό και ες
4ο αυτό εσεπήδων και τα μεν ") απέκοπτον, τα δε
διεφόρουν και αυτά ) οι μεν ες την θάλασσαν,
οι δε και επί τους εναντίους ερρίπτουν, εί πως και
εκείνους τι λυμήναιντο, και έτεροι προς το αεί υ
L. C. γιές αυτής μεθιστάμενοι, ταίς τε """ χερσι ταίς σι
45 δηραίς, και τους δόρασι τους μακροίς, τότε δή και τα
μάλιστα έχρώντο, όπως τινά αντίπαλον ναύν προσ

nn) οι δε ταύτά τε ως έκαστα] Ιn Roberti editione et codice

omissum erat ως Sed ipse in notis ex Βayfio hunc locum lau
dante lectionem pleniorem adducit, quam probat Χ. et recepe
runt ΗS. et L. Ηaec Re. Paulo post, τε ante ξύλων non ha
Βet Βayfius. St.
ο) και ει μεν] και οι μεν, cod. Venetus Βayfii, ut notavit F.
 LIBER L. CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 831

£ quam mavim accedentes, iacula ignifera in eam emit-A. U. c.

* tere, faces manu coniicere, ollulasque etiam carbo- 7*3.
* mum picisque plenas eminus tormentis eo iaculari:
4* Anloniani haec singula repellere: si quod incidisset,
* * quia id statim apprehensis lignis multam, quippe in
** mavi, flammam excitabat, primum aquam, quam po
* tus causa secum tulerant, adhibere, et nonnulla re
g' stinguere: post ea absumpta, marinam haurire: eius
i, * que vi, si multam simul adhibuissent, nonnihil siste
r, re iacendium. Quia vero id non ubique ficri lice
$ bat, cum situlis aquariis uec multis nec magnis in
& structi essent, easque perturbati vix semiplenas sur
£r- sam trahercnt, non modo proficiebatur mihi], sed et
•* vives inccndio. addebantur. Aqua emim marina, si
:, flammae exigua copia affundatur, magnopere eam ex
v suscitat. Proinde aquae praesidio ipsos destituente,
g* vestes suas crassiores et cadavera flammae Antoniami
;* imiicere coeperunt. Id aliquamdiu imminuit ignem,
,.* iamque is remittere videbatur. Post his ipsis rebus
* auctum incendium, praesertim quia ventus vehemen
A tior inciderat, maius effulsit. Ac dum, partem tan
tum mavis flamama depascebat, quidam incendio oc
:« currere, im ipsam flammam insilire, alias partes re
, „ scindere, res in alia loca asportare, easve aut in ma
re, aut in hostes laedendi causa proiicere: alii ad im
„i tegras continuo partes mavis sese recipientes, mani
A bus ferreis, ac longuriis unco praefixis tum maxime
;*
s*
,& credo ex edit. Basil. 1537. 8. p. 54. Nam in altera editione
» modo laudata et tomo XI. Thes. Amitiq. Graec. emeudalum est.
2* Re. Postea dδύνατοι δέ δή dat Ven.
1* o *) dv£pegov] Fort. dvdxleco ἐφεgov. St.
oo) αὐτόν] αὐτῶν Bayf.
3 p) λοφάν] λοφ£v , Bayfius, male.
2. q) ÉÉé1«μψεν] ÉÉÉâquxev, Bayfius.
3* r) άπεκοπτον] è*£wonrov, Bayfius.
gf s) ol μέν] οι μ£vrov, Bayfius.
7)ionis Rom. Hist. Tom. II. G gg
 832 Γ) Ι Ο ΝΙS Η ΙSΤ Ο R ΙΑΕ. Η Ο Μ Α Ν ΑΕ

αρτήσαντες σφίσι, μάλιστα μεν ") μετεκβώσινες

αυτήν, ει δε μή, και εκείνην συγκαταφλέξωσιν.
"Ως δ' ού τινες επέλαζον σφίσιν, αυτό τούτο
50 φυλασσόμενοι, και το πύρ τούς τε τοίχους πέ
ριξ επενέμετο, και ες το έδαφος κατήει , έν,
ταύθα τα δεινότατα αυτούς επεγένετο. οι μεν
γαρ υπό του καπνού, και μάλιστα οι ναύται,
L. D. πριν και πλησιάσαι σφίσι την φλόγα, έφθείροντο,
55 οι δε και εν αυτή μέση, ώσπερ εν καμίνω , ωπτών,
το ) άλλοι υπο των όπλων πυρουμένων κατετήκον.
το άλλοι, πρίν τι τοιούτον παθείν, ή και ημί,
καυτοι, οι μεν, απορριπτούντες τα όπλα, ετιτρώ.
σκοντο υπό των πόρρωθεν βαλλόντων οι δε, ες την
60 θάλασσαν εκπηδώντες, απεπνίγοντο, ή και παιόμε:
νοι υπό τών εναντίων εβαπτίζοντο, ή και υπό θηρί,
ων εσπαράττοντο, μόνοι τε ανεκτώς, ως εν τοιούτοις
παθήμασιν, απήλλαξαν, όσοι πρίν τινι αυτών συνε,
L. Ε. νεχθήναι, οι μεν αλλήλους, οι δε και ") εαυτούς απ'
65 έκτειναν, ούτε κολαστήριόν τι υπέμειναν, και νεκροί
ώσπερ εν πυρά ταϊς ναυσι συγκατεκαύθησαν, όρώ"
τες δε ταύτα οι Καισάρειοι, πρότερον μεν ώς έ"
αμύνεσθαι τινες αυτών έδύναντο, ου ") προσέμιόγο"
σφίσιν έπει δε τα σκάφη το πύρ συνήρει, και οι ει.
7ο θρωποι ουδε εαυτούς βοηθήσαι έτι, μή ότι πολέμιό"
L.442.τινα λυπήσαι τι, έδύναντο, σπουδή τε προσέπλεον
1ί.630.") αυτοίς, εί πως τα χρήματα περιποιήσαιντο, κ"
κατασβεννύναι το πύρ, ο αυτοί παρεσκεύασαν,
πειρώντο. κακ τούτου συχνοί και εκείνων και υπό
75 της φλογος και 7" υπό τών ) άρπάγων αυταίς"
λέως ναυσι συναπωλοντο.
ss) μετεκβώσιν e Ven. edidi, pro προσεκβώσιν, φuod 1n προ
εκβωσιν mutandum iudieaverat R. Μox ex eodem ερdice Άι
καταφλέξωσιν pro καταφλέξωσιν recepi. Paulo post idem ha
ούτέ τινες, pro oύ τινες, St.
- issa
in ι)cod.
άλλοι υπο Re.
Βayf των Paulo
όπλων πυρουμένων κατετήκοντο)
ante εν καμίνοις dat Ven.Ηαε" "Ε
ε" deinde
idem et Μed. p., τοιουτο παθειν. St. 2" να habet
ιι) εαυτούς] αυτούς Μed. a. et Βayf. Μox ούτε γα" "
Ven. St.
Υ
 LIBER L, CAESAR OCTAVIANUS. TRIUMVIRI. 833

uti, ut vel in navem hostilem sibi annexam insili-A. U. C.

rent, vel eam saltem' uma comburerent. 723.
55. Caesariani hoc ipsum ut caverent, ad naves
ipsorum non appropinquarunt. Itaque quum ignis
iam et latera mavium toto ambitu corripuisset, et in
solum usque descenderet , tum demum in summis
Antoniani versari miseriis: quippe alii, ac nautae po
tissimum, fumo, antequam ad eos flamma pervenis
set, necabantur: alii in media flamma tanquam in ca
mino assabantur : alii armis ignem concipientibus
colliquabantur: alii, antequam huiusmodi quid pate
rentur, monnulli etiam semiusti, armis proiectis, vel
vulnerabantur eminus, vel in mare desilientes suffo
cabantur, vel ab hostibus icti mergebantur, vel a bel
luis laniabantur. Solis his aequior, ut in tantis mi
seriis, mortis fuit conditio, qui priusquam huiusmodi
mala subirent, mutuis se invicem vulneribus inter
fecerunt, aut sibi ipsis manus attulerunt, ac nom ex
spectato cruciatus ullo genere, cum mavibus suis tam
quam rogo cremati sunt. Caesariani, qui se, dum
defendendi sui aliqua facultas adfuisset hostibus, ab
iis abstinuerant, quum viderent navibus igni corre
ptis, homines ne sibi ipsis quidem auxilio esse, ne
dum adversarium laedere posse, celeriter advecti pe
cuniae adipiscendae studio, ignem a se immissum re
stfnguere conati sunt. Horum quoque permulti, aut
correpti a flamma, aut harpagonibus hostium, una
cum navibus ipsis prorsus perierunt.
ttt) προσεμιαyov] προσλαμιyov Med. b. Mox τέ τε σκάφn, Ven.
qui etiam deinde verba hoc ordine ponit: ἐαντοῖς ἐτι βοηόij
gau. St.
u) aùrois] &υτοι, Bayf. in edit. Basil. quod mihi mom arridet.
quemadmodum et pleraque, quae modo ex eodem adduximus,
et aliae minutiae a nobis omissae, satis megligenter scriptum
esse humc codicem arguunt.
x) &gráyov] dgudrov, V. b. et Bayfii cod. Bayfius interpre
tatur: ardentibus tabulis et armamentis. quae versio nihilo me
lior lectione. vide X. [In codice Ven. post dgxdyov nihil se
quitur misi dπῶλοντο.]
 I, I P S H A E

1 M p RE S § 1 T b E N ED IC T G o T T 11 11. F T E U B N E. Et.
IIIII I *-=_
*i*c£Tow uw

III
321O1 038096Ö44
IIIIJI
96044