Sunteți pe pagina 1din 77

`yW npãbHo$eZ

CSAT
{díbofU
Am`moJmÀ`m 2013 Vo 2018 _Ü`o Pmboë`m
àíZn{ÌH$m {díbofUmgh

* _mJ©Xe©H$ *
A{^OrV amR>moS> JUoe H$S ga
Director Director
Parivartan Competitive Forum,Pune Ganesh Kad's Acedamy, Pune

* g§nmXH$ *
g{MZ amOmam_ T>dio
- g§MmbH$ -
Sachin Dhawale's Maths and Reasoning Academy,Pune

* boIZ *
{dîUy ~Ðr B§Jio JOmZZ CÎm_amd R>moH$i

(i)
CSAT
{díbofU
* àH$meH$ *
`yW npãbHo$eZ
338, qeXodmS>m, ZdrnoR>, Jm§Odo Mm¡H$, nwUo- 411 030
Email : vishnuingle27@gmail.com

* {dVaH$ *
`yW npãbHo$eZ
Am°\$sg : 338, qeXodmS>m, ZdrnoR>, Jm§Odo Mm¡H$, nwUo- 411 030
Mob : 9860003303 / 8830225774 / 9021873006

{ÛVr` Amd¥Îmr - OmZodmar 2019

* _wÐH$ :

* _wIn¥ð> : Z§Xþ bmoI§S>o,nwUo qH$_V : 340/-

* AjaOwiUr : B{bO§Q> S>r.Q>r.nr. nwUo

`m nwñVH$mVrb H$moUË`mhr KQ>H$mMo qH$dm ^mJmMo nwZ_w©ÐZ H$éZ


dmna Ho$ë`mg `mo½` Vr H$m`Xoera H$madmB© Ho$br OmB©b
nwZ_©wÐUmMo gd© h¸$ àH$meH$mH$S>o AmhoV.

( ii )
* àñVmdZm *
{à` {dÚmWu {_Ìm§Zmo, amÁ`godm nyd© narjm nona II CSAT (Civil Services
Aptitude Test) {díbofU ho nwñVH$ doioÀ`m AmV Vw_À`m hmVm_Ü`o `oV Amho. `mMm
Iyn AmZ§X hmoV Amho.
{dÚmWu {_Ìm§Zmo _mJrb 2-3 dfmªMm amÁ`godm nyd© narjoMm Result nm{hbm
Va Amnë`m Ago bjmV `oVo H$s, àË`oH$ dfu nyd© narjoÀ`m Cut-Off _Ü`o dmT> hmoV
Amho. hr dmT> _w»`Ëdo H$ê$Z CSAT `m nona II _Ü`o {dÚmÏ`mªZm {_iV Agboë`m
_mH©²$g_wio hmoV Amho. amÁ`godm nyd© narjm nmg hmoUmè`m d amÁ`godm _w»` narjobm
Qualify hmoUmè`m {dÚmÏ`mªMo AmnU EHy$U _mH©²$g nm{hbo Va Amnë`m Ago bjmV
`oVo H$s, `m {dÚmÏ`mªZm amÁ`godm nyd© narjm nona-I (GS) _Ü`o gamgar BVa
{dÚmÏ`mªEdT>oM _mH©²$g AgVmV. nU Ë`m§Mo nyd© narjm CÎmrU© hmoÊ`mMo _w»` H$maU
åhUOo CSAT hm nona hmo`. CSAT _Ü`o `m {dÚmÏ`mªZm BVa {dÚmÏ`mªnojm Iyn
A{YH$ _mH©²$g AgVmV.
Ë`m_wio {dÚmÏ`mªZr CSAT _Ü`o ñH$moa H$aUo JaOoMo Amho. `mgmR>r gdmªV
àW_ {dÚmÏ`mªZr Am`moJmÀ`m 2013 Vo 2018 `m dfuÀ`m nona-II Mo {díbofU H$aUo
_hËdmMo Amho. _mJrb ghm dfm©Mo Am`moJmMo nona ~KrVbo AgVm Amnë`m Ago
bjmV `oVo H$s, Am`moJ H$moUË`m {df`mg§X^m©V CVmao {dMmaVo. d Ë`m CVmè`mda
àíZ {dMmaV AgVm§Zm _w»` ^a Ë`m§Mm H$moUVo àíZ {dMmaÊ`mda AgVmo ho bjmV
`oVo.
_mJrb 2-3 dfm©Mm nyd© narjoMm Cut-Off nmhVm amÁ`godm nyd© narjm nmg
hmoÊ`mgmR>r CSAT _Ü`o A{YH$ _mH©$ KoVë`m{edm` n`m©` Zmhr. Ë`mgmR>r gXa
nwñVH$ {dÚmÏ`mªZm Iyn \$m`ÚmMo R>aUma Amho. {dÚmÏ`mªZm CSAT ~Ôb Agbobr
{^Vr Xya H$aÊ`mMm à`ËZ Amåhr gXa nwñVH$m_m\©$V Ho$bm Amho. gXa nwñVH$mV
Am`moJmÀ`m Pmboë`m gd© àíZm§Mo ñnï>rH$aU XoÊ`mV Ambo Amho. Ë`m_wio {dÚmÏ`mªZm
H$mhr àíZm§g§X^m©V Agboë`m e§H$m `m ñnï>rH$aUmÀ`m _mÜ`_mVyZ Xÿa hmoVrb.
Am`moJmZo H$mhr àíZ aÔ H$m Ho$bo, Ë`m àíZmMo AmnU `m {R>H$mUr ñnï>rH$aU {Xbo
Amho. gXa nwñVH$mV Am`moJmÀ`m ~XbË`m n°Q>Z© Zwgma gamdmgmR>r CVmao XoÊ`mV
Ambo AmhoV. `m CVmè`m§Mo {dÚmÏ`mªZm nyd© narjogmR>r Z¸$sM \$m`Xm hmoB©b.
{dÚmÏ`mªZm Agboë`m Anojoda ho nwñVH$ {ZpíMVM Iao CVaob.
`oUmè`m nyd© narjogmR>r gd© {dÚmÏ`mªZm ew^oÀN>m!
g{MZ amOmam_ T>dio
- g§MmbH$ -
Sachin Dhawale's Maths and
Reasoning Academy,Pune

( iii )
* _ZmoJV *
CSAT (Civil Services Aptitude Test) nona II Mm g_mdoe 2013 nmgy Z Pmbm.
VoìhmnmgyZ CSAT ~Ôb {dÚmÏ`mª_Ü`o ZH$mamË_H$ Ñï>rH$moZ nmhm`bm {_iVmo. AmVmhr
`m ZH$mamË_H$ Ñï>rH$moZmV ~Xb Pmbm Zmhr. {dÚmÏ`mª_Ü`o hm ZH$mamË_H$ Ñï>rH$moZ
H$m Amho `mMm AmnU {dMma Ho$bm Va Amnë`m Ago bjmV `oVo H$s {dÚmWuM `mbm
_w»`V: O~m~Xma AmhoV.
{dÚmWu CSAT bm XoV Agbobm H$_r doi, X¡Z§{XZ dV©_mZnÌ dmMÊ`mV
hmoUmar Q>mimQ>mi, {dÚmÏ`mªMo H$_r nS>V Agbobo Adm§Va dmMZ, CVmè`mdarb àíZ
gmoS>{dÊ`mMm H$_r gamd, Am{U gdmªV _hËdmMo åhUOo Am`moJmÀ`m 2013 Vo 2018
Xaå`mZ Pmboë`m àíZn{ÌH$m§Mo {díbofU Z H$aUo. darb gd© ~m~tMm n[aUm_
CSAT `m {df`mÀ`m _mH©²$g da hmoVmo. Ë`mgmR>r {dÚmÏ`mªZr darb ~m~tda {deof ^a
XoUo JaOoMo Amho.
gXa nwñVH$mV AmnU 2013-2018 Xaå`mZ Am`moJmÀ`m Pmboë`m gd©
àíZn{ÌH$m§Mo {díbofU H$ê$Z àË`oH$ àíZmMo ñnï>rH$aU {Xbo Amho. `m ñnï>rH$aUmMm
Cn`moJ {dÚmÏ`mªZm Z¸$sM hmoUma. Am`moJmbm Mma n`m©`m§n¡H$s H$moUVo CÎma AnojrV
Amho. `mMo {dÚmÏ`mªZm bdH$a AmH$bZ hmoUma Amho. gXa nwñVH$mV Am`moJmÀ`m
YVuda gamdmgmR>r CVmao, {ZU©`j_Vm `m§Mmhr g_mdoe {dÚmÏ`mªZm gamdmgmR>r
Ho$bm Amho. EH§$XarVM gd©g_mdoeH$ _m{hVr XoÊ`mMm à`ËZ Amåhr gXa nwñVH$mV
Ho$bm Amho.
g{MZ T>dio gam§À`m g§H$ënZoVyZ V`ma Pmboë`m `m nwñVH$mMm {dÚmÏ`mªZm
Z¸$sM \$m`Xm hmoUma Amho.
gXa nwñVH$ {dÚmÏ`mªn`ªV nmohmoMdÊ`mgmR>r _bm g{MZ T>dio ga, A{^OrV
amR>moS> ga, JUoe H$S> ga `m§Mo _mobmMo _mJ©Xe©Z {_imbo d Ë`m§À`m AZw^dmVyZM
ho CSAT {díbofUmMo gd©g_mdoeH$ nwñVH$ V`ma Pmbo Ë`mMm {dÚmÏ`mªZm `oUmè`m
nyd© narjogmR>r Z¸$sM \$m`Xm hmoUma Amho.
gd© {dÚmWu {_Ìm§Zm nyd© narjogmR>r Iyn gmè`m ew^oÀN>m!

{dîUy ~Ðr B§Jio


Youth Publication, Pune

( iv)
* AUwH«$_{UH$m *
A.H«$. KQ>H$mMo Zmd nmZ H«$.
1 Strategy 1
2 CVmam H$gm gmoS>dmdm 7
3 amÁ`godm nyd© narjm 2018 11
4 amÁ`godm nyd© narjm 2018 {díbofU 30
5 amÁ`godm nyd© narjm 2017 46
6 amÁ`godm nyd© narjm 2017 {díbofU 66
7 amÁ`godm nyd© narjm 2016 81
8 amÁ`godm nyd© narjm 2016 {díbofU 101
9 amÁ`godm nyd© narjm 2015 116
10 amÁ`godm nyd© narjm 2015 {díbofU 135
11 amÁ`godm nyd© narjm 2014 149
12 amÁ`godm nyd© narjm 2014 {díbofU 169
13 amÁ`godm nyd© narjm 2013 184
14 amÁ`godm nyd© narjm 2013 {díbofU 205
15 gamd CVmam g§M H«$.1 225
16 gamd CVmam g§M H«$.2 237
17 gamd CVmam g§M H«$.3 250

(v)
A.H«$. KQ>H$mMo Zmd nmZ H«$.
18 gamd CVmam g§M H«$.4 262
19 gamd CVmam g§M H«$.5 275
20 gamd CVmam g§M H«$.6 287
21 gamd CVmam g§M H«$.7 300
22 gamd CVmam g§M H«$.8 310
23 gamd CVmam g§M H«$.9 323
24 gamd CVmam g§M H«$.10 338
25 gamd CVmam g§M H«$.11 351
26 gamd CVmam g§M H«$.12 365
27 gamd CVmam g§M H«$.13 379
28 gamd CVmam g§M H«$.14 392
29 gamd CVmam g§M H«$.15 405
30 gamd CVmam g§M H«$.16 419
31 CÎmaVm{bH$m 435
32 {ZU©` j_Vm 440
33 narjobm OmVm§Zm 454

(vi)
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 1 `yW
npãbHo$eZ

STRATEGY
_hmamï´> bmoH$godm Am`moJm_m\©$V KoÊ`mV `oUmè`m amÁ`godm nyd© narjo_Ü`o
CSAT (Civil Services Aptitude Test) nona II Mm g_mdoe 2013 _Ü`o H$aÊ`mV
Ambm Amho. 2013 Vo 2018 Xaå`mZ bmImo {dÚmWu `m narjobm ~gbo d Ë`mn¡H$s
H$mhrM {dÚmÏ`mªZm `m narjoV `e {_imbo. Amnë`mn¡H$s ~è`mM {dÚmÏ`mªMm nona
I (GS) `m {df`mMm Mm§Jbm Aä`mg AgVmo. nU Ë`m§Zm nyd© narjo_Ü`o `e {_iV
Zmhr. Ë`mMo _w»` H$maU åhUOo CSAT hm nona II hmo`.
_mJrb 2-3 dfm©Mm AmT>mdm AmnU KoVë`mg Amnë`m Ago bjmV `oVo H$s Oo
{dÚmWu amÁ`godm nyd© d amÁ`godm _w»` narjm XoD$Z A{YH$mar Pmbo. Ë`m§Mr O_oMr
~mOy åhUOo CSAT hm nona hmo`.
`m nonaMm Aä`mg H$aV AgVm§Zm {dÚmÏ`mªZr H$mhr ~m~r§g§X^m©V {deof
H$miOr KoVbr nm{hOo; Ë`m ~m~r åhUOo `m {df`mMm XaamoO gamd H$aUo _hËdmMo
Amho. àË`oH$ {Xder {dÚmÏ`mªZr doJdoJù`m {df`mg§X^m©V 10 CVmao gmoS>{dUo JaOoMo
Amho. (9 _amR>r + 1 B§J«Or CVmam) ho CVmao gmoS>{dV AgVm§Zm {dÚmÏ`mªZr doioMo
{Z`moOZ H$aUo Iyn JaOoMo Amho. H$maU `m {Z`moOZmMm \$m`Xm {dÚmÏ`mªZm àË`j
Am`moJmÀ`m narjo_Ü`o hmoUma Amho. CVmè`mMm gamd _w»`V: Am`moJmÀ`m nonaÀ`m
doiobm 2 Vo 3.30 Ho$ë`mg Z¸$sM \$m`Xo{ea R>aVo d Ë`mZ§Va J{UV d ~w{Õ_Îmm `m
KQ>H$m§Mm gamd Ho$bm nm{hOo. `mgmR>r XaamoO EH$m Chapter Mm gamd (50 J{UVo)
H$aUo _hËdmMo Amho. `mgmR>r {dÚmÏ`mªZr g§»`mË_H$ A{^`mo½`Vm + VH©$j_Vm
(gamd àíZg§M) by g{MZ T>dio `m nwñVH$mMm gamdmgmR>r Cn`moJ H$amdm.
XaamoO CSAT `m {df`mMm gamd Imbrbà_mUo Ho$ë`mg Z¸$sM \$m`Xm
hmoB©b.
Daily Practice
Xþnmar 2 Vo 3.30 - CVmao (10 CVmao)
( 9 _amR>r + 1 B§J«Or)
nwñVHo$ - 1. MPSC CSAT AmH$bZ j_Vm- g{MZ T>dio ga
2. CSAT {díbofU (`yW npãbHo$eZ)
Xþnmar 3.30 Vo 5.00 - J{UV d ~wÕr_Îmm (Class Notes - Sachin Dhawale Sir)
XaamoO 1 Chapter (50 J{UVo)
nwñVHo$ - g§»`mË_H$ A{^`mo½`Vm + VH©$j_Vm (gamd àíZg§M)
g{MZ T>dio ga
- Test Series (Sachin Dhawale's Maths and Reasoning Academy,pune
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 2 `yW
npãbHo$eZ

`m Jmoï>r JaOoÀ`m AmhoV.


darb gd© ~m~tMm {dÚmÏ`mªZm gamdmgmR>r {ZpíMVM \$m`Xm hmoUma
Amho.
AmVm gdm©V _hËdmMo åhUOo, àË`j Exam _Ü`o doioMo {Z`moOZ H$go
H$amb. `mda AmnU MMm© H$ê$. doiog§X^m©V AmnU {Z`moOZ H$aV AgVm§Zm
Vw_À`m àË`j Ho$boë`m gamdmbm Iyn _hËd Amho. `mgmR>r {dÚmÏ`mªZr CSAT `m
nonaMo VrZ {d^mJmV {d^mOZ H$aUo _hËdmMo Amho.

* narjoÀ`m doioMo {Z`moOZ *


KQ>H$ àíZ doi
(1) {ZU©` j_Vm 5 10 {_. (3 Vo 3.10 Xaå`mZ)
(2) CVmao 40-45 1 Vmg 10 {_. (3.10 Vo 4.20 Xaå`mZ)
(3) J{UVo 20 30 {_. (4.20 Vo 4.50 Xaå`mZ)
EHy$U àíZ 65 Vo 70

4.50 Vo 5.00 `m 10 {_{ZQ>m§V {dÚmÏ`mªZr AmUIr EH$ CVmam AWdm XmoZ-VrZ


J{UVo gmoS>dm{dV OoUoH$ê$Z Amnbo 70 Vo 75 àíZ H$ìha hmoVrb.

amÁ`godm nyd© narjm- 2019 nona- II (CSAT) gmR>r {dÚmÏ`mªZm A{YH$m{YH$


\$m`Xm hmoÊ`mgmR>r gXa nwñVH$mV AmnU gamd CVmè`mMm g_mdoe Ho$bm Amho. `m
CVmè`mMm \$m`Xm {dÚmÏ`mªZm nyd© narjo_Ü`o CVmè`mMo bdH$amV-bdH$a AmH$bZ
hmoÊ`mgmR>r hmoUma Amho.

g{MZ amOmam_ T>dio


Director- Sachin Dhawale's
Maths & Reasoning Academy,
Pune
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 3 `yW
npãbHo$eZ

2013 Vo 2018 Xaå`mZ bmJboë`m amÁ`godm nyd© narjoMm Catagariwise Cut-Off


amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 4 `yW
npãbHo$eZ

amÁ`godm nyd© narjm 2013 Vo 2018 Xaå`mZ Am`moJmÛmao


{dMmaÊ`mV Amboë`m CVmè`mMo àH$ma

df©
CVmè`mMm
àH$ma
n`m©daU
AW©ì`dñWm
{dkmZ
H$Wm
gm_m{OH$ Am{U Z¡{VH$
amOH$s`
Eo{Vhm{gH$
EHy$U

* gXa nwñVH$mVrb gamdmgmR>r {Xbobo CVmao ho X¡Z§{XZ dV©_mZnÌ, emgZmMo _m{gHo$,


H$mX§~è`m, emgZmMo à{gÕ hmoUmao GR d BVa _hËdmMo Source dmnê$Z V`ma Ho$bo
Amho.
* `m nwñVH$mVrb H$mhr CVmè`m§darb àíZm§À`m g§X^m©V {dÚmÏ`mª_Ü`o {ÛYm _ZpñWVr
Agy eH$Vo. Ë`m_wio {dÚmÏ`mªZr CVmao d àíZ ~maH$mB©Zo dmMmdoV d àíZmV Zo_Ho$ H$m`
{dMmabo Amho Vo g_OmdyZ ¿`mdo. ({deofV: {ef©H$ d _Ü`dVu g§H$ënZm `m g§X^m©Vrb
àíZ)
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 5 `yW
npãbHo$eZ

amÁ`godm nyd© narjm (Aä`mgH«$_)


PAPER MARKS DURATION MEDIUM TYPE
II 80 200 2 Hrs. Marathi Objective
English

* Aä`mgH«$_ :-
1. Comprehension (AmH$bZ j_Vm)
2. Interpersonal Skills including communication
(nañna g§dmXmgh Am§Vì`º$s, ghg§dmX H$m¡eë`o)
3. Logical reasoning & analytical ability.
(VmH$s©H$ d {díbofU j_Vm)
4. Decision- making & problem- solving
({ZU©` {ZYm©aU d g_ñ`oMo {ZamH$aU)
5. General mental ability.
(gm_mÝ` ~m¡pÜXH$ j_Vm)
6. Basic numberacy [numbers & their realtions orders of magnitude etc.) [class x leve] data
interpretation (charts,graphs,tables. data sufficiency etc. class x level)
7. Marathi & English language comprehension skills (Class X, XII level)
CSAT [Civil services aptitude test]
2013 nmgyZ Am`moJmZo UPSC à_mUo CSAT `m nonaMr gwédmV Ho$br Amho; VoìhmnmgyZ 2013, 2014, 2015, 2016
,2017 Am{U 2018 `m dfuMo nona ~KVm Ago bú`mV `oVo H$s, amÁ`godm nyd© narjm nmg hmoÊ`mgmR>r nona II Iyn
_hËdmMr ^w{_H$m ~OmdVmo.
nona - II _Ü`o 80 àíZ {dMmabo OmVmV Ë`mMo VrZ àH$mam_Ü`o {d^mJUr H$aVm `oVo.
1. CVmè`mMo AmH$bZ, 2. J{UV d ~wpÜX_Îmm, 3. {ZU©` j_Vm.
nona II _Ü`o 50 àíZ _amR>r d B§J«Or ^mfoÀ`m AmH$bZmda {dMmabo OmVmV, `mÛmao ^mdr A{YH$mè`mMr H$g AmoiIÊ`mgmR>r
Ë`m_YyZ àemgZmV Ë`mMm \$m`Xm H$éZ KoUo hm Am`moJmMm hoVy Amho. `m_Ü`o CVmè`mMo àíZ gmoS>VmZm H$moUVrhr em°Q>©H$Q>
_mJm©Mm dmna H$aVm `oV Zmhr. Ë`mgmR>r \$º$ Am{U \$º$ gamd _hËdmMm Amho.
nona II _Ü`o J{UV d ~wpÜX_Îmoda Odinmg 25 n«íZ {dMmabo OmVmV Am{U {ZU©`j_Voda Odinmg 5 àíZ {dMmabo
OmVmV. {ZU©` j_Vm `mda (Decision making) 5 àíZ {dMmabo OmVmV, `m Section bm Negative Marking
Zgë`m_wio gd© àíZ gmoS>{dUo _hÎdmMo Amho.
nona II _Ü`o 80 àíZ ho 200 JwUmgmR>r AgVmV åhUOo àË`oH$ àíZmg 2.5 JwU Amho. Negative - marking system
1
for every wrong answers  rd mark Amho. (without decision marking) åhUyZ Á`m àíZmMr Amnë`mbm
 3
H$mhrhr _m{hVr Zmhr Vo àíZ gmoS>dy Z`o. nona I d nona II `m_Ü`o ^oX H$é ZH$m Amnë`mbm _mH©$ {_i{dUo hm hoVy _hËdmMm
Amho Ë`m_Ü`o XmoÝhr nona _hËdmMo Amho.
XaamoO gamd H$aUo ho CSAT gmR>r \$ma _hËdmMo Amho. {H$_mZ 5 CVmao Xa {Xdgr gamd H$amdo VgoM Amnë`m gmoB©Zwgma
J{UV d ~wpÜX_Îmobm {H$_mZ 2 Vmg Xa {Xder Úmdo. eŠ`Vmo CVmao gmoS>{dÊ`mMm doi Xþnmar 3 Vo 5 À`m Xaå`mZ R>odm H$maU
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 6 `yW
npãbHo$eZ
Ë`mdoir Amnbm nona II Mm doi Amho. Ë`m_wio Amnë`mbm H$moUË`mhr àH$maMo XS>nU narjoÀ`m doir `oUma Zmhr.
* XaamoO d¥ÎmnÌmVrb g§nmXH$s` dmMyZ Ë`mda àíZ V`ma H$aÊ`mMm n`ªV H$am Ë`m_wio Amnbo AmH$bZ Va dmT>obM
VgoM Amnë`mH$Sy>Z hmoUmè`m MyH$m Q>miVm `oVrb. VgoM Ë`mMm \$m`Xm amÁ`godm _w»` narjoVrb _amR>r {Z~§Y
boIZmgmR>r hmoB©b.
* 2013 Vo 2018 `m dfuÀ`m gd© nonaMm Aä`mg H$am d Vo gmoSy>Z ~Km, Pmboë`m MyH$m H$em_wio Pmë`m `mda bj
H|$ÐrV H$am nwÝhm Aer MyH$ hmoUma Zmhr `mMr H$miOr ¿`m.
* OmñVrV OmñV CVmè`mMm gamd H$am (eŠ`Vmo Xþnmar 3 Vo 5 À`m Xaå`mZ H$am). na§Vw AMyH$ dmMZ d Accuracy da
^a X`m.

CVmè mMo _amR>r - ENGLISH dJuH$aU

* AmH$bZ j_Vm
1. CVmè`mMo ~wpÜX_ÎmmnyU© dmMZ
* CVmam dmMVmZm CVmè`mVrb _w»` Ame` AmoiIUo.
* CVmè`mV {Xboë`m _m{hVrdéZ CVmè`mMo _yë`_mnZ H$aUo d `mo½` Vmo {ZîH$f© H$mT>Uo. CXm.CVmè`mbm {ef©H$ XoUo.
2 Á`m {dÚmÏ`mªZm ^mfm `m {df`m~Ôb Mm§Jbo kmZ Amho Ë`m§Zm AmH$bZ hm KQ>H$ A{YH$ _mH©$ XodyZ OmVmo. Ë`m_wio ^mfoda
à^wËd {_i{dÊ`mgmR>r {dÚmÏ`mªZr XaamoO dV©_mZnÌmVrb g§nmXH$s` hm KQ>H$ ~maH$mB©Zo dmMUo.
3 _w»` Jmoï>rda ^a XoUo.
~è`mM {dÚmÏ`mªZm àíZ nS>Vmo H$s, CVmam gmoS>{dVmZm AmYr CVmam dmMmdm H$s àíZ dmMmdoV, `mda _hÎdmMm Cnm` åhUOo
Vwåhr narjoÀ`m AJmoXa 3-4 _{hZo Á`m nÕVrZo gamd H$aVmV. (AmYr CVmam H$s àíZ) VrM nÕV narjoV dmnamdr.
(_mÂ`m _Vo AmYr àíZ dmMmdoV Z§Va CVmam gmoS>dmdm. Ë`m_wio doi dmMob.)
CVmè`m_Ü`o VrZ (eŠ`Vmo) àH$maMo àíZ `oVmV.
1. _m{hVrda AmYm[aV 2. g§H$ënZm§da AmYm[aV 3. {díbofUmda AmYm[aV
CVmè`mMo {df`
1) ì`º$s_Ëd 2) g_mOemó 3) amOH$maU 4) {dkmZ d V§ÌkmZ
5) n`m©daU 6) Y_©emó (Y_©) 7) _mZgemó 8) VËdkmZ d ì`dñWmnZ
9) AW©emó 10) Eo{Vhm{gH$
11) H$m`Xm d gwì`dñWm 12) H$mën{ZH$ KQ>Zm
13) dmñV{dH$ KQ>Zm
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 7 `yW
npãbHo$eZ

* CVmam H$gm gmoS>dmdm *


CVmam {ZdS> :
1) CVmam {H$Vr bhmZ qH$dm {H$Vr _moR>m `mda ^a XoÊ`mEodOr àíZm§À`m ñdénmda ^a Úmdm.
2) Á`m CVmè`mdarb àíZ Single Liner AWm©VM bhmZ AgVmV AgmM CVmam àW_ {ZdS>mdm.
3) Odinmg 3 Vo 4 CVmè`mdarb àíZ Single Liner AgVmV.
4) Single Liner CVmao {ZdS>ë`mZ§Va ~hþn`m©`r àíZm§Mo CVmao {ZdS>mdo _mÌ _`m©{XV eãX AgUmao AmUIr 3 Vo 4 CVmao {ZdS>mdo,
åhUOoM AmnU Odinmg 7 d Ë`mnojm A{YH$ CVmao gmoS>dUma AmhmoV.
5) B§J«Or ^mfoV AgUmam CVmam `m~Ôb {dÚmÏ`mªÀ`m _ZmV {^Vr AgVo Vr {^Vr Z ~miJVm Vmo CVmam gmoS>dmd H$maU eŠ`Vmo
B§J«Or ^mfoVrb CVmam hm gmonm d gai AgVmo.
CVmè`mMo AMyH$ dmMZ H$aUo :-
1) gd©àW_ àíZ dmMUo Ë`m_wio CVmam dmMZ H$aVm§Zm Zo_Ho$ Vwåhmbm H$m` emoYmd`mMo Amho AWdm H$moUË`m _wÔ`mda OmñV ^a
Úmd`mMm Amho ho A{YH$ bdH$a H$iVo. na§Vw àíZ dmMVm§Zm g§nyU© àíZ dmMy Z`o. Ë`m àíZmVrb _hÎdmMo eãX dmMUo.
2) dmŠ`mÀ`m nyU© {dam_m§Zm Bracket H$aUo. (30 goH§$X). Bracket - to - Bracket dmMZ H$éZ AW© g_OyZ ¿`mdm.
3) CVmam dmMZ H$aV AgVm§Zm _hÎdmMo eãX qH$dm dmŠ` `m§Zm aoIm§{H$V H$aUo. Ë`m_wio doioMr ~MV d _w»` eãX d dmŠ`mH$S>o
bj H|$ÐrV hmoB©b.
4) àíZ H$miOrnyd©H$ dmMUo {deofVm Imbrb g§X^m©Vrb àíZ :-
A) Imbrbn¡H$s gË` qH$dm AgË` (`mo½` qH$dm A`mo½`)
~) gË` qH$dm AgË` eãXmbm Underline H$aUo Ë`m_wio Amnë`mbm hdo Vo CÎma XoVm `oB©b.
5) H$mhr doim CVmè`mV dmŠ`mMm C„oI ZgVmo _mÌ àíZm_Ü`o C„oI Ho$bobm AgVmo Aí`m doir CVmam A§{V_ gË` Amho Ago
_mZmdo, VgMo Amnbo _V ì`º$ Z H$aVm CÎma XoUo.
6) {dYmZ d H$maU `mMm H$m` g§~§Y Amho Vo ~KUo H$Yr-H$Yr {dYmZ ho H$maU AgVo Va H$Yr-H$Yr H$maU ho {dYmZ AgVo
åhUyZ H$m` {dMmabo d dmŠ`mV H$m` {Xbobo Amho Vo H$miOrnyd©H$ dmMUo.
7) {dYmZ d ñnï>rH$aU `mMm WoQ> g§~§Y Zgob nU Vo `mo½`/ gË` / ~amo~a Agob Va XmoÝhr `mo½` /gË` / ~amo~a Amho Ago
_mZdo _mÌ Ë`mMm g§~§Y Zmhr Ago _mZmdo.
8) Zo_Ho$ àíZmV H$m` emoYmd`mMo Amho Vo ~Km.
`mo½` AmoiIm () A`mo½` AmoiIm () A`mo½` Zgbobo () `mo½` Zgbobo ()
AMyH$ AmoiIm () AMyH$ Zgbobo () {~ZMyH$ AmoiIm () {~ZMyH$ Zgbobo ()
9) {dYmZ d ñnï>rH$aU `m§Mm WoQ> g§~§Y Agob d Vo `mo½`/ gË`/~amo~a Agob Va Ë`mMm g§§~§Y Amho Ago _mZmdo.
10) eŠ`Vmo Omo CVmam AmnU gmoS>Ê`mgmR>r KoVbm Vmo Ë`mM doir nyU© H$am H$maU doio A^mdr Ë`m CVmè`mH$S>o naV `oUo eŠ`
ZgVo.
11) H$Yrhr àíZ Z dmMVm CÎma XoD$ Z`o H$maU MwH$sMo CÎma Amnë`m VmoQ>çmMo R>aob.
12) CVmam gmoS>{dVmZm CVmè`mVrb _m{hVr A§{V_ gË` _mZmdr, Amnë`mbm H$m` `mo½` dmQ>Vo qH$dm CVmè`mVrb _m{hVr gmoSy>Z
Oa gË` Agob Ë`mg _hÎd XoD$ Z`o H$maU Amnë`m OrdZmV qH$dm {bIrV ñdénmV Oar Vr `mo½` Agob nU CVmè`mV doJim
g§X^© {Xbm Agob Va CVmè`mVrb g§X^© A§{V_ gË` _mZmdo.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 8 `yW
npãbHo$eZ
CXm. CVmam dmŠ` :- O§JbmMm amOm hÎmr Amho.
darb _m{hVrZwgma dmñV{dH$ O§JbmMm amOm qgh Amho _mÌ CVmè`mV O§JbmMm amOm hÎmr {Xbm Amho. åhUyZ hÎmr hm O§JbmMm
amOm Amho ho gË` _mZmdo.
14) H$mhr àíZm§Mo CÎmao g§nyU© CVmam dmMë`m{edm` XoVm `oV Zmhr. {deofVm boIH$mMr CVmè`mVrb _V qH$dm {ef©H$ XoUo, Ago
àíZ gmoS>{dÊ`mgmR>r g§nyU© CVmam àW_ dmMdm bmJVmo Ë`mMo AmH$bZ H$éZ ¿`mdo bmJVo.
15) CVmè`mbm {ef©H$ Úmdo H$s Zmhr H$irMm {df` Agy eH$Vmo H$maU H$Yr-H$Yr erf©H$m§Mo bdH$a AmH$bZ hmoUo gmono AgVo
_mÌ H$Yr-H$Yr Vo gai qH$dm gmoß`m ^mfoV {Xbobo ZgVo, åhUyZ Am`moJmbm `mo½` dmQ>Uo A§{V_ AgVo åhUyZ {ef©H$ XoUo ho
Amnë`m AmH$bZda [H§$dm j_Voda XoUo `mo½` hmoB©b.
16) Imbrb dmŠ` ~Km.
1) A`mo½` Zmhr = `mo½` 2) AgË` Zmhr = gË`
3) gË` Zmhr = AgË` 4) `mo½` Zmhr = A`mo½`.
5) AgVoM Ago Zmhr = Zmhr 6) AeŠ` Zmhr = eŠ`
7) eŠ` Zmhr = AeŠ` 8) Zgo Ago Zgo = Ago /Amho
9) Zmhr Vgo Zmhr = Ago/Amho 10) Zmhr Ago Zmhr = Ago Amho.
17) àíZmVrb dmŠ`m§Mm AW© bmdVmZm nwT>rb _hÎdmÀ`m eãXmMm {dMma H$am.
(1) H$mhr (2) H$mhrM (3) gd© (4) gd©M
(5) ~ao (6) ~aoM (7) Zoh_r (8) Zoh_rM
(9) H$Xm{MV (10) nU (11) na§Vw (12) AWdm
(13) qH$dm (14) ~aoMXm
18) CVmè`mÀ`m doioMo {Z`moOZ :-
* àíZ dmMUo :- 1 {_{ZQ>
* Bracket H$aUo :- 0.5 {_{ZQ>
* CVmam dmMUo :- 3 Vo 3.5 {_{ZQ>o
* àíZ gmoS>{dUo :- 4 Vo 5 {_{ZQ>o
åhUOo EH$m CVmè`mbm Odinmg 9 Vo 10 {_{ZQ>o ÚmdrV.
18) CSAT nonaMo {Z`moOZ
H«$. KQ>H$ doi
1 {ZU©`j_Vm 10 {_{ZQ>o
2 CVmao 70-75 {_{ZQ>o
3 A§H$J{UV/~w{Õ_Îmm 35-40 {_{ZQ>o
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 9 `yW
npãbHo$eZ
J{UV Am{U ~w{Õ_Îmm
df© 2018
KQ>H$

Verbal Reasoning
1) A§H$_m{bH$m (Number Series) 2) dU©_m{bH$m (Alphabetical Series)
3) ghg§~§Y (Analogy) 4) {dgJ§V (Odd man out)
5) g§»`m emoY (Missing Number) 6) gm§Ho${VH$ ^mfm (coding - decoding)
7) dU© emoY (Missing alphabet)
Non - Verbal Reasoning
1) AmH¥$Vr e¥§Ibm (Image Series) 2) AmH¥$Vr ghg§~§Y (Image Analogy)
3) {dg§JV AmH¥$Vr (Odd Figures) 4) Amaem à{V_m (Mirror Images)
5) nmUr à{V_m (Water Images) 6) H$mJXmMr KS>r (Paper Folding)
7) AmH¥$Vr nyU© H$am (Figure Completion) 8) bnbobr AmH¥$Vr (Embedded Figures)
9) gmaUr d AmboI (Tabulation & Bar)
gm_mÝ` _mZ{gH$ j_Vm (General Mental Ability)
1) {Xem (Direction) 2) d`dmar (Ages)
3) KS>çmi (Clocks) 4) {XZX{e©H$m (Calendar)
5) ZmVog§~§Y (Blood Relation) 6) doZ AmH¥$Ë`m (Venn Diagram)
7) AmXmZ-àXmZ (Input- Output) 8) gm§Ho${VH$ ^mfm (Code Language)
9) dJuH$aU (Classification)
VH©$emór` `w{º$dmX (Logical Reasoning)
1) VH©$ nÜXVr (Syllogism) 2) J¥hrV (Assumptions)
3) `w{º$dmX (Arguments) 4) {dYmZ - {ZîH$f© (Statement - Conclusion)
5) {dYmZ - H$m`©dmhr (Statement - Courses of action).
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 10 `yW
npãbHo$eZ

{díbofUmË_H$ j_Vm (Analytical Ability)


1) ~¡R>H$ ì`dñWm (Seating Arrangment) 2) VwbZm (Comparison)
3) KQ>ZmH«$_ (Sequential Order of things) 4) {ZdS> à{H«$`m (Selection Process)
5) ZmVog~§ §Ymdarb {díbofU (Family Based Analysis)
J{UV (Maths)
1) doJ - doi - A§Va (Speed - Time- distance) 2) H$mi - H$m_ - doJ (Time - works speed)
3) nmÊ`mMr Q>mH$s - Zi 4) JwUmoÎma d à_mU 5) à_mU ^mJrXmar
6) Z\$m- VmoQ>m 7) eoH$S>odmar 8) J{UVr à{H«$`m
Decision - Making
{ZU©` {ZYm©aU d {ZamH$aU `m {d^mJmV H$moUË`mhr _mH©$ dOm hmoV Zmhr åhUyZ {d^mJmVrb gd© CXmhaUo
gmoS>dmdr.

* {ZU©`j_Vm `m KQ>H$mda gmYmaUV: 5 Vo 6 àíZ {dMmabo OmVmV. `m_Ü`o {dÚmÏ`mªÀ`m {ZU©`j_VoZwgma CÎma XoUo Ano{jV
AgVo. {Xboë`m 4 n`m©`m§Mr _m{Hª$J Imbrbà_mUo :-
(1) 2.5 (2) 1.5 (3) 1 (4) 0
* Ë`m_wio {ZU©`j_Vm (Decision Making) `m KQ>H$mV MwH$sÀ`m CVmè`mgmR>r H$moUVohr _mŠg©² {ZJoQ>rìh hmoV ZmhrV. åhUyZ
gd© àíZ gmoS>{dUo `mo½` amhVo.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 11 `yWnpãbHo$eZ

nwT>rb CVmam dmMyZ Ë`mda AmYm[aV 1 Vo 5 àíZm§Mr CÎmao Úm :


n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 1 Vo 5)
ñdmV§Í¶m Z§VaÀ¶m H$mimVrc gVVMo XþîH$mi d AÝZYmݶmMm VwQ>dS>m ¶mVyZ Xoemcm gmdaʶmV n{hë¶m h[aVH«$m§Vr‘wio Iyn ‘moR>çm
à‘mUmV ‘XV Pmcr ¶mV e§H$mM Zmhr. doJmZo dmT>Umar cmoH$g§»¶m d AÝZYmݶmMm VwQ>dS>m ¶m‘wio A{Ve¶ ^¶mdh pñWVr {Z‘m©U Pmcr
hmoVr. na§Vw Aem n[apñWVrV h[aVH«$m§Vr‘wio H¥${f CËnmXH$VoV dmT> H$ê$Z AÞgwaúmogmaIr J§^ra g‘ñ¶m hmVmiUo ghO e³¶ Pmco.
Varhr h[aVH«$m§VrMo H$mhr à{VHy$c n[aUm‘ Pmco Am{U Vo XrK©H$mi AZw^dmg ¶oV AmhoV. h[aVH«$m§Vr‘wio Ho$di Jhÿ d Vm§Xþi
¶mgma»¶m V¥UYmݶ nrH$m§À¶m CËnmXZ dmT>rda A{YH$ ^a, XoʶmV Amcm. na§Vw ¶mMdoiog BVa H$S>Ymݶ nrHo$, ’$io, ^mOrnmcm ¶m§Mo
CËnmXZ ‘mÌ KQ>co. ’$io d ^mOrnmcm CËnmXZ dmT>rMm gÚ pñWVrVrc Xa nmhVm ^{dî¶H$mcrZ dmT>Vr ‘mJUr d cmoH$g§»¶oV hmoUmar dmT>
¶m§Mm ‘oi KmcUo H$R>rU Amho.
VWm{n, EH$mM àH$maÀ¶m V¥UYmݶ nrH$m§Mo (Vm§Xÿi, Jhÿ) gmV˶mZo CËnmXZ KoVë¶mZo ‘¥XoMr gwnrH$Vm H$‘r hmoV Amho. ZmnrH$
hmoUmè¶m ‘¥XoV H$S>Ymݶo d ^mOrnmcm nrHo$ CËnm{XV H$aUo A{YH$ H${R>U hmoV Amho. EH$nrH$ nÜXVr‘wio (dfm©Zw df} gVV EH$mM OmVrÀ¶m
nrH$mMo CËnmXZ hmoUo) nrH$m§Mr amoJà{VH$maúm‘Vm H$‘r hmoVo d Vo {d{dY àH$maÀ¶m amoJm§Zm Am{U H$sQ>H$m§Zm cdH$a ~ir nS>VmV. hoM Va
n{hë¶m h[aVH«$m§VrMo gdm©V ‘moR>o à{VHy$c ’$crV Amho.
n{hë¶m h[aVH«$m§VrMm Xþgam Xmof åhUOo amgm¶{ZH$ IVo, {H$Q>H$ ZmeHo$ d ~waerZmeH$m§Mm ñd¡a dmna hmo¶. ¶m§À¶m A{VOmñV dmnamMm
XoemÀ¶m H¥$frì¶dñWoÀ¶m ^{dVì¶mV ’$ma ‘moR>m YmoH$m Amho. A{V[a³V Am{U AàñVwV Agm amgm¶{ZH$ IVo d {H$Q>H$ZmeH$m§Mm dmna
{d{dY àH$maÀ¶m n¶m©daUr¶ {dZmemg H$maUr^yV Amho. ¶m‘wio ‘moR²>¶m à‘mUmV OcàXÿfU, Ocóm¡Vm§Mo àXÿfU, H¥${f úmoÌmVrc H$m‘Jmam§Zm
hmoUmar {df~mYm hr J§^ra g‘ñ¶m Amho. n¶m©daUr¶ Ñï>rH$moZmVyZ Cn¶w³V {H$Q>H$m§Mm d BVa dݶOrdm§Mm èhmg hmoV Amho.
n{hë¶m h[aVH«$m§VrZo eoVrer g§~§{YV BVa KQ>H$m§H$S>o nwaogo cúm {Xco Zmhr. ¶m‘ܶo ‘w»¶Ëdo {Oam¶Vr d H$moaS>dmhÿ eoVr, S>m|Jarc
àXoe, {H$Zmar àXoe, ewîH$ d dmid§Q>r àXoe B˶mXtMm g‘mdoe hmoVmo ho àXoe XoIrc ’$cmoËnmXZ, ‘Y CËnmXZ, Ami§~o (‘eê$‘), XÿY,
‘m§g B˶mqXÀ¶m {Z¶m©Vr H$arVm gúm‘ åhUyZ {dH${gV Pmco AgVo. h[aVH«$m§VrMo g‘rúmH$ Agmhr ¶w³VrdmX H$aVmV {H$ ’$³V ‘moR>o eoVH$ar
ZdrZ V§ÌkmZmMm Adc§~ H$aVmV H$maU ˶m§À¶mH$S>o OcqgMZmÀ¶m gw{dYm AgVmV. amgm¶{ZH$ IVo d ~r-{~¶mUm§H$arVm ˶m§Zm ghO
{dÎmnwadR>m hmoVmo. chmZ d Aën^yYmaH$ eoVH$ar EH$Va h[aVH«$m§VrnmgyZ Xÿa am{hco qH$dm ˶m§Mm CËnmXZ IM© A{YH$ hmoVm d ˶m VwcZoV
H$‘r CËnÝZ {‘iVo. ¶mM~amo~a O‘rZXma cmoH$ gVV O{‘ZrMm X§S> dmT>dVmV qH$dm X§S>mZo {Xcoë¶m O{‘Zr naV KoVmV. h[aVH«$m§Vr‘wio
eoVr‘ܶo AZmdí¶H$ ¶m§{ÌH$sH$aU Amco, ˶m‘wio J«m‘rU ^mJmVrc amoOJma H$‘r hmodyZ ‘OyarMo Xahr H$‘r Pmco.
OcqgMZmÀ¶m gXmof nÜXVr‘wio H¥$fr¶mo½¶ gwnrH$ O{‘Zr‘ܶo úmmam§Mo à‘mU dmT>co d ˶m‘wio eoVr ¶mo½¶ Mm§Jë¶m O{‘Zr ZmnrH$
Pmë¶m. OcqgMZmgmR>r ‘moR>çm à‘mUmda ^yOcmMm Cngm Pmë¶mZo ^yOc nmVir àM§S> à‘mUmV Imcmdcr.
à.1. n{hë¶m h[aVH«$m§VrV Imcrcn¡H$s H$moU˶m Jmoï>tMr H$miOr KoVcr Zmhr?
A) H$moaS>dmhÿ àXoe ~) {H$Zmar àXoe
H$) gwnrH$ O{_{ZMo àXoe S>) dmid§Q>r àXoe
n¶m©¶r CÎmao :
1) ’$³V A Am{U H$ 2) \$ŠV H$ Am{U S>
3) ’$³V A, ~ Am{U S> 4) darc gd© ~amo~a
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 12 `yWnpãbHo$eZ
à.2. Imcrcn¡H$s h[aVH«$m§Vr g§~§Yr H$moUVr Q>rH$m ~amo~a Amho?
A) Oc àdmhm§Mo àXÿfU ~) hdoMo àXÿfU
H$) H¥$fr úmoÌmVrc H$m‘Jmam§g hmoUmar {df~mYm S>) Cn¶w³V H$sQ>H$m§Mm d BVa dݶOrdm§Mm èhmg
n¶m©¶r CÎmao :
1) \$ŠV A Am{U ~ 2) \$ŠV H$ Am{U S>
3) ’$³V ~ 4) ’$³V A, H$ Am{U S>
à.3. Imcrcn¡H$s H$moUVo/H$moUVr {dYmZo h[aVH«$m§Vr g§~§Yr ~amo~a Amho?
A) Vm§Xÿi d Jhÿ ¶m gmaIr V¥UYmݶo CËnmXZmda ^a hmoVm.
~) H$S>Ymݶo, ’$io Am{U ^mOrnmcm/CËnmXZmV KQ>.
H$) H$S>Ymݶo, ’$io Am{U ^mOrnmcm/CËnmXZmV ^a.
S>) dfm©‘mJyZ df} O‘rZrÀ¶m gwnrH$VoV hiyhiy KQ>.
n¶m©¶r CÎmao :
1) \$ŠV A, ~ Am{U S> 2) ’$³V H$
3) ’$³V A Am{U H$ 4) darc gd© ~amo~a
à. 4. h[aVH«$m§VrÀ¶m H$mimV Imcrcn¡H$s H$moUVm /H$moUVo n¶m©daUmda Pmcoco n[aUm‘ ~amo~a AmhoV?
A) OcqgMZmÀ¶m MyH$sÀ`m nÜXVr. ~) O‘rZrV dmT>Vo úmmam§Mo à‘mU
H$) eoVr ¶mo½¶ Mm§Jë¶m O‘rZr Zm{nH$ Pmë¶m. S>) ^yOc nmVir Imcr OmUo.
n¶m©¶r CÎmao :
1) \$ŠV A 2) \$ŠV ~ Am{U H$
3) ’$³V A, ~ Am{U S> 4) darc gd© ~amo~a
à.5. Imcrcn¡H$s H$moUVo n[aUm‘ h[aVH«$m§Vr g§~§Yr ~amo~a AmhoV?
A) dfm©‘mJyZ df} EH$M V¥UYmݶ {nH${dë¶m‘wio O‘rZrMr gwnrH$Vm H$‘r hmoV Jocr.
~) O‘rZrMr gwnrH$Vm KQ>ë¶mZo H$S>Ymݶo d ^mOrnmcm {nH${dUo AdKS> Pmco.
H$) EH$nrH$ nÜXVr‘wio nrH$m§Mr amoJmg à{VH$ma úm‘Vm KQ>cr.
n¶m©¶r CÎmao :
1) \$ŠV A 2) \$ŠV A Am{U ~
3) ’$³V A Am{U H$ 4) darc gd© ~amo~a
n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 6 Vo 10)
‘mJrc AY©eVH$m‘ܶo gd© g‘mOmcm AmH$ma XoUmar EH$‘od Am{W©H$ e³Vr åhUOo g§dmX V§ÌkmZ hmo¶. ¶m Zì¶m g§dmX H«$m§Vr‘wio
^m¡JmocrH$ d amï´>r¶ gr‘m d H$mc‘¶m©Xm {ZaW©H$ R>aV AmhoV. AmOÀ¶m ~Xc˶m OJmV OmJ{VH$ nmVirda B-H$m°‘g© ‘moR>çm doJmZo dmT>V
Amho Am{U ˶m‘wio ì¶mnmamÀ¶m ZdZ{dZ g§Yr {Z‘m©U hmoV AmhoV Á¶m g§Yr gmoS>Uo H$moU˶mhr Xoemg nadS>Umao Zmhr. {dkmZ V§ÌkmZmVrc
Aem àñ’$moQ>r, ZdmonH«$‘r {dH$mgmMo Am§Vaamï´>r¶ ì¶mnmamMr {Xem d àd¥Îmr ¶mda Imocda n[aUm‘ Ho$cm Amho.
Am{W©H$ {dH$mg à{H«$¶oVrc Am§Vaamï´>r¶ ì¶mnmamMr ^y{‘H$m gmd©{ÌH$ ‘mݶVm nmdcocr Amho. Am§Vaamï´>r¶ ì¶mnma hm {d{dY àH$maMo
pñWa d ~XcVo cm^ àmá H$ê$Z XoV Agë¶mZo {dH$mgmMr úm‘Vm dmT>{dV AgVmo. (Am§Vaamï´>r¶ ì¶mnmamMm AmH$ma OoìhT>m OmñV VoìhT>r
{dH$mgmMr úm‘Vm OmñV.) Am{W©H$ B{VhmgmV Aem AZoH$ Xoem§À¶m ¶emoJmWm {XgyZ ¶oVmV Oo gwê$dmVrÀ¶m H$mimV VwcZmË‘H$ ÑîQ>çm
{dH$gZ{ec Xoe hmoVo, ‘mÌ naH$s¶ ì¶mnmamÀ¶m ‘mܶ‘mZo {dH${gV XoemV ê$nm§VarV Pmco.
ì¶mnma hr ‘mZdr g§ñH¥$VrBVH$sM OwZr ~m~ Amho. H$maU H$moUVrhr 춳Vr d åhUyZM H$moUVmhr g‘mO ñd¶§nyU© Agy eH$V Zmhr.
nyduÀ¶m H$mir ì¶mnma hm dñVy {d{Z‘¶mÀ¶m ñdê$nmV hmoV hmoVm. Z§VaÀ¶m H$mimV ì¶mnma Ho$dc dñVy{d{Z‘¶ Vo n¡gm {d{Z‘¶ BVH$mM
~Xccm Zmhr Va g§JUH$mÀ¶m ‘mܶ‘mZo OJmÀ¶m EH$m ^mJmVyZ Xþgè¶m ^mJmV cmoH$ Ho$di dñVy d godm§MmM Zìho Va ñQ>m°H$, ~m°ÝS>g² Am{U
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 13 `yWnpãbHo$eZ
{d{Îm¶ H$O© VgoM amï´>r¶ d Am§Vaamï´>r¶ McZm§Mo ì¶dhmahr H$ê$ cmJco.
doJdmZ d pñWa d¥ÜXrMo {Z¶m©V àmoËgmhZ ho CÎm‘ ‘mܶ‘ Agë¶mZo 1960 nmgyZ {Z¶m©V àmoËgmhZmH$S>o OmñV cúm XoʶmV Amco Amho.
^maVmgmR>r {Z¶m©Vd¥ÜXr hr M¡ZrMr ~m~ amhrcr Zmhr ho AmVm ‘mݶ Pmco Amho. XoemÀ¶m ñdmdc§~Zmer VS>OmoS> Z H$aVm XoemMr {dH$mg
JVr amIʶmgmR>r cmJUmao nwaogo naH$s¶ McZ {‘i{dʶmgmR>r naH$s¶ ì¶mnma hr nyd©AQ> Amho. ^maVr¶ n[apñWVrV {Z¶m©V hr Am{W©H$
àJVrMo B§{OZ åhUyZ n[aUm‘H$maH$ H$m¶©^mJ gmYy eH$Vo.
{Z¶m©V ì¶mnma ho ^maVr¶ AW©ì¶dñWoVrc pñWVrgmR>r EH$ ‘hËdmMo A§J Amho. ^maVr¶ AW©ì¶dñWoÀ¶m {dH$mgm‘ܶo ˶mMo
AZݶgmYmaU ‘hËd Amho. {Z¶m©V hr XoemVrc Z dmnacocr Z¡g{J©H$ d ‘mZd g§gmYZm§Mm H$m¶©úm‘ dmna H$aʶmg ‘XV H$aVo, Xoem§VJ©V
~mOmamÀ¶m ‘¶m©Xm Amocm§S>Vo, AW©ì¶dñWoMo g§KQ>Z d gúm{‘H$aU H$aVo Am{U naH$s¶ ‘XVrdarc Adc§{~Ëd {H$‘mZ H$aVo Á¶m‘wio
AW©ì¶dñWoMo n[adV©Z hmoVo Agm XrK©>H$mcrZ {dídmg Amho.
H$moU˶mhr AW©ì¶dñWoÀ¶m {dH$mg à{H«$¶oVrc ‘hËdmMm KQ>H$, åhUOo {Z¶m©V hmo¶, ^maVmgma»¶m {dH$gZ{ec Xoem~m~V ˶mMm
Vm{H©$H$ AmYma åhUOo {Z¶m©VrnmgyZ {‘iUmao à˶úm d Aà˶úm cm^ hmo¶.
à.6. ^m¡Jmo{cH$, amï´>r¶ gr‘m d H$mc‘¶m©Xm {ZaW©H$ R>aV AmhoV H$maU.
1) g§dmX V§ÌkmZ 2) Zdr g§dmX H«$m§Vr
3) ‘m{hVr g§àofU V§ÌkmZ> 4) {S>{OQ>c Qy>ëg
à.7. {dH$mgmMr úm‘Vm Imcrcn¡H$s H$moU˶m KQ>H$mda Adc§~yZ AgVo?
1) ì¶mnmamMr {Xem 2) Am¶mV ì¶mnma
3) ì¶mnmamMo AmH$ma‘mZ 4) darcn¡H$s EH$hr Zmhr
à.8. ì¶mnma hr ‘mZdr g§ñH¥${V BVH$sM OwZr ~m~ Amho. H$maU-
1) H$moUrhr ñd¶§nyU© Zmhr> 2) {dH$mgmMr hmd
3) JaOm A‘¶m©X AmhoV 4) gmYZ g§nÎmr ‘¶m©{XV Amho
à.9. g§JUH$ V§ÌkmZm‘wio cmoH$ ¶mhr ~m~VrV ì¶mnma H$ê$ cmJco.
1) dñVy d godm 2) ‘mZdr gmYZ g§nÎmr
3) Z¡g{J©H$ gmYZ g§nÎmr 4) amï´>r¶ d Am§Vaamï´>r¶ McZ
à.10. n[aÀN>oXmg gw¶mo½¶ Zmd {ZdS>m.
1) {Z¶m©V àmoËgmhZ 2) g§dmX V§ÌkmZ
3) g§dmXH«$m§Vr 4) naH$s¶ ì¶mnma Am{U Am{W©H$ {dH$mg
n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 11 Vo 15)
{d{dY gmYZm§Ûmao àH$memÀ¶m AmíM¶m©Mm AmZ§X KoVm ¶oVmo. Amago d q^J ho ¶mn¡H$s. gnmQ> Amagm AmnUmg ‘mhrV Amho. A§Vd©H«$
d ~{hd©H«$ Amago àH$memMo A{^gaU d AngaU H$aʶmgmR>r JaOoZwgma dmnaco OmVmV. Jmocr¶ AmaemMo Zm^r¶ A§Va ˶mÀ¶m {ÌÁ¶oÀ¶m
{Zå‘o AgVo. dñVwMo A§Va d à{V‘oMo A§Va ¶m§À¶m JwUmH$mamMo d ~oaOoMo JwUmoÎma ho AmaemMo Zm^r¶ A§Va AgVo. ~{hd©H«$ d A§Vd©H«$ q^J
gwÜXm AemM darc hoVygmR>r dmnaco OmVmV. dñVwMo A§Va d à{V‘oMo A§Va ¶m§À¶m JwUmH$mamMo d ’$aH$mMo JwUmoÎma ho q^JmMo Zm^r¶ A§Va
AgVo.
ZdrZ H$mQ>}{e¶Z {MÝh g§Ho$VmZwgma Y¥dmnmgyZ qH$dm ‘ܶmnmgyZ S>mdrH$S>o Am{U AúmmÀ¶m Imcrc ‘moO‘mno F$U KoVmV, Va
COdrH$S>o Am{U AúmmÀ¶m darc ‘moO‘mno YZ KoVmV. q^JmMr A{^gaU qH$dm AngaU úm‘Vm hr q^JmMr e³Vr, S>m¶m°ßQ>a EH$H$mV
AgVo. EH$ S>m¶m°ßQ>a hm Zm^r¶ A§VamMm ‘rQ>a EH$H$mVrc JwUmH$ma 춧ñVm§H$ AgVmo.
gd©gmYmaUnUo Amago qH$dm q^J ho dñVwÀ¶m VwcZoV {demc à{V‘m {‘idʶmgmR>r dmnaco OmVmV. {demcZ ho à{V‘oMr AmH$ma d
dñVwMr AmH$ma ¶m§Mo qH$dm à{V‘oMo A§Va d dñVwMo A§Va ¶m§Mo JwUmoÎma AgVo. Amago d q^Jm§Mm dmna Q>m°M}g d hoS>cmB©S>Q>g², âcS>
cmB©Q>g², àmoOo³Q> c°ån, gm¡a CnH$aUo Am{U ^Å>r, H°$‘oam, dU©nQ>Xe©H$, gmYm gwú‘Xeu, g§¶w³V gwú‘Xeu, XÿaXeu, Mî‘o B˶mXr‘ܶo Ho$cm
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 14 `yWnpãbHo$eZ
OmVmo. ‘mZdr S>moim hm EH$ àH$m{e¶ CnH$aU Amho. àH$me nmVi nmanQ>c, ~w~wi, àH$me {Z¶§ÌH$ d {Z¶‘Z H$aUmar d ñdV:Mm ì¶mg
~Xcy eH$Umar, d n[apñWVrer OwidyZ KoʶmMr d¥Îmr Agcocr ~mhþcr ¶m§À¶mVyZ àdoe H$aVmo. ~mhþcrÀ¶m ‘mJo g‘m¶moOZ e³Vr AgUmao
{Û~{hd©H«$ ñ’${Q>H$‘¶ [^¨J AgVo. eodQ>r Ñ{ï>nQ>cmda dmñVd d CcQ> à{V‘m V¶ma hmoVo. {ZamoJr S>moù¶mnmgyZ gwñnï> cKwÎm‘ A§Va 25
go‘r AgVo.
na§Vw S>moù¶mVrc ñZm¶y nwaoeo {e{Wc Z hmoUo qH$dm Ae³V hmoUo, q^JmMr A{^gmar e³Vr OmñV qH$dm H$‘r hmoUo, q^J d Ñ{ï>nQ>c
¶m§À¶mVrc A§Va OmñV qH$dm H$‘r hmoUo, ~w~wc cm§~Q> qH$dm chmZ hmoUo ¶m‘wio cKwÑ{ï>Vm, XÿaÑ{ï>Vm d d¥ÜXÑ{ï>Vm Ago {d{dY AndV©Z
Xmof {Z‘m©U hmoVmV. ¶mo½¶ A§Vd©H«$ qH$dm ~{hd©H«$ q^J dmnê$Z ho Xmof Xÿa H$aVm ¶oVmV. EH$mMdoir XmoÝhr Xmof XoIrc AmT>iyZ ¶oVmV.
Aemdoir {ÛZm^r¶ q^J dmnaco OmD$ eH$VmV.
à.11. EH$m dñVwMr C§Mr 3 go‘r AgyZ 24 go‘r dH«$Vm {ÌÁ¶m AgUmè¶m A§Vd©H«$ AmaemnmgyZ 20 go‘r A§Vamda R>odcr
Amho. gwñnï> à{V‘m {‘idʶmgmR>r AmaemnmgyZ nS>Xm {H$Vr A§Vamda Agmdm? VgoM à{V‘oMm AmH$ma {H$Vr?
nS>X¶mMo A§Va à{V‘oMm AmH$ma
1) -30 go‘r +4.5 go‘r
2) -30 go‘r -4.5 go‘r
3) +4.5 go‘r +30 go‘r
4) -4.5 go‘r +30 go‘r
à. 12. gwñnï> Ñï>rMo cKwÎm‘ A§Va 50 go‘r AgUmè¶m 춳VrÀ¶m Mîå¶mMr Zm^r¶ e³Vr {H$Vr Agmdr?
1) 0.02 S>m¶m°ßQ>a 2) 0.2 S>m¶m°ßQ>a
3) 2 S>m¶m°ßQ>a 4) 20 S>m¶m°ßQ>a
à. 13. ¶mXrVrc Imcrc CnH$aUm§‘ܶo Amaeo d q^J dmnaco OmVmV. ˶mZwgma ˶m§Mo dJuH$aU H$am.
(i) hoS>cmBQ²>g > (ii) XÿaXeu
(iii) g§¶w³V gwú‘Xeu (iv) àmoOo³eZ c°ån
(v) âcS>cmBQ²>g (vi) gmYm gwú‘Xeu
Amaeo q^J
1) i iv v ii iii vi
2) iii iv ii i vi v
3) i ii vi iii vi v
4) ii iii vi i iv v
à. 14. EH$m 춳VrÀ¶m S>mì¶m S>moù¶mV cKwÑ{ï>Vm d COì¶m S>moù¶mV XÿaÑ{ï>Vm Xmof AmhoV. ˶mÀ¶m Mîå¶mMo COdo d S>mdo
q^J AZwH«$‘o -----d -----Agm¶mcm hdoV.
1) ~{hd©H«$, {ÛZm^r¶ 2) A§Vd©H«$, {ÛZm^r¶
3) A§Vd©H«$, ~{hd©H«$ 4) ~{hd©H«$, A§Vd©H«$
à. 15. 1 {‘‘r x 1 {‘‘r À¶m Mm¡agmMr Zúmr Agcoco H$mS>© erQ>, S>moù¶m§À¶m AJXr Odi Agcoë¶m 9 go‘r Zm^r¶
A§VamÀ¶m ~{hd©H«$ q^JmVyZ 9 go‘r A§Vamdê$Z ~{KVë¶mg, ˶m H$mS>© erQ> darc Mm¡ag -----AmH$mamMo {XgVrc.
1) 10 {‘‘r x 10 {‘‘r 2) 10 {‘‘r2
3) 10 go‘r2 4) 1 {‘‘r2
n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 16 Vo 20)
Xodmcm g‘{n©V H$aʶmgmR>r ’y$c CËH¥$ï> godm XoVmV. d¡¶{³VH$ gm¢X¶m©H$[aVm Vo A‘yë¶ ‘XV H$aVmV d H$dtH$[aVm àoaUoMm ómoV
AmhoV.
dZñnVtH$arVm ’w$co c¢{JH$ àOmoËnmXZmMo H$m‘ H$aUmar aMZm AmhoV. {~¶mMo A§Hw$aU Pmë¶mZ§Va PmS>m§Mr gVV dmT> hmoVo Am{U Vo
nyU©nUo n[an³d hmoVmV. OrdZmV EH$m {d{eï> doir c¢{JH$ AdñWoV nXmn©U H$ê$Z dZñnVr ’w$cm¶cm cmJVmV. ’w$cmÀ¶m XoR>mg nwînd§¥V
Ago åhUVmV. \y$c gmYmaU Mma àH$maÀ¶m Ad¶dm§nmgyZ ~Zcoco AgVo. gdm©V ~mhoaMm {haì¶m Ad¶dm§Mm JQ> åhUOo {ZXcm§Mo {ZXcnw§O
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 21 `yWnpãbHo$eZ
1) ’$³V H$ 2) A Am{U H$
3) H$ Am{U S> 4) ’$³V S>
à. 45. kmZmMr n{dÌVm Am{U XoeH$mc gmnoúm Cn¶w³VVm ¶m‘ܶo H$moUVo ZmVo AgUo Amdí¶H$ Amho?
A) kmZd§V d g‘yh ¶m§À¶m AmZ§X‘¶VoMo ~) g‘Ýd¶mMo
H$) gm‘m{OH$ Apñ‘VoMo S>) ‘mZd g‘yhmÀ¶m A§{V‘ {hVmMo
1) A Am{U S> 2) ~ Am{U S>
3) H$ Am{U S> 4) ~ Am{U H$
PASSAGE (Q.No. 46 - 50 )
In the Soumya case the Supreme Court acquitted the accused for murder but convicted him to life
imprisonment for rape, which Justice Katju criticised in his writing. The subsequent incidents were wholly
unwarranted. The court invited the former judge to defend his statements in person, then chose to take umbrage
at his writing, issued a contempt notice against him, and then asked security staff to escort him outside the
premises. Why did the court have to go through this theatrical public confrontation, when it could have issued
a contempt notice on the basis of the blog post alone?
The second aspect is even more troubling : the relevance of contempt law in a free society where criticism
of the judiciary is inevitable. Judges have vast powers and people will not remain silent about the exercise of
such powers. Just as decisions of other branches of government attract criticism, judicial decisions would also
invite the same.
The Supreme Court has held that for the judiciary to function effectively, the dignity and authority of the
courts must be respected and protected at all costs. But the need to respect the "authority and dignity of the
court" is borrowed from a bygone era; it has no basis in a democratic system. The law of contempt should be
employed only to enable the court to function, not to prevent criticism. In many countries, contempt jurisdiction
is regarded as archaic and exercised sparingly. In the US, courts no longer use contempt to silence comments
on judges or legal matters. The First Amendment to the US Constitution forbids imposition of contempt
sanctions on a newspaper.
The English position is best demonstrated by the Spycatcher's case in the late 1980s. After the House of
Lords delivered the Spycatcher judgement, the Daily Mirror published an upside - down photograph of the
Law Lords captioned, "You Old Fools". But no contempt action was initiated against the newspaper.
Q.46. The writer feels that criticism of judiciary is inevitable because
a) People live in a free society b) People will not remain silent
c) Other branches of government also attract criticism d) Authority of courts in limited
1) only a 2) only a and b
3) only b and d 4) only a, b and c
Q.47. Umbrage means
a) Shady b) Appreciate c) Resent d) Offended
1) only a, b and c 2) only a, c and d
3) only a 4) All of the above
Q.48. 'Upside - down' means
1) Crazy 2) Straight
3) Settled 4) Topsy - turvy
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 22 `yWnpãbHo$eZ
Q.49. Which analogy was used for the judges in the Spycatcher's case?
1) House of Lords 2) Contempt Jurisdiction
3) Old Fools 4) Law Lordship
Q. 50. The Supreme Court invited Justice Katju to defend his statements; but then, what did the court
do?
a) Took offense and asked him to go away
b) Insulted him by asking the security to remove him
c) Exhibited public confrontation
d) Jailed him
1) only a and b 2) only b and d
3) only a, b and c 4) All of the above
à.51. ""^maVmV ~Zdm'' ¶m A{^¶mZmg§X^m©V coIH$mZo Zm|Xdcoco {ZarúmU Aä¶mgm :
^maVmVrc l‘ H$m¶Xo Am{U l‘m§Mm XOm© Cƒ JwUdÎmoÀ¶m Am¡Úmo{JH$ CËnmXZm§À¶m JaOm§er A{O~mV Vmi‘oi ImV ZmhrV.
CXmhaUmW©, 100 noúmm A{YH$ H$m‘Jma Agcoë¶m H$maImݶmcm dm CÚmoJmcm H$m‘Jma H$‘r H$aʶmMr nadmZJr {‘im¶cm hdr, Or
¹${MVM {Xcr OmVo. ¶m‘wio H§$nݶm§Zm YmS>gmZo {dMma H$aʶmEodOr ’$ma H$mhr Z H$aʶmcm àmoËgmhZ {‘iVo. ¶mV ^a åhUyZ
Am‘À¶m Hw$ec d AHw$ec H$m‘Jmam§H$S>o AmYw{ZH$ CËnmXZm§gmR>r Cn¶w³V úm‘Vm ZgVmV. H$m‘Jmam§Mo {eúmU H$‘r XOm©Mo AgVo,
VgoM ˶m§À¶mH$S>o H$maImݶm§V cmJUmar H$m‘mMr {eñV ZgVo. CX¶moÝ‘wI ~mOmam§V d à‘wI AmJ«o¶ Am{e¶m¶r Xoem§V ^maVr¶
H$m‘Jmam§Mr CËnmXZ úm‘Vm gdm©V {H$‘mZ Amho.
darc ‘m{hVrg§~§YmVrc C{MV AW©{Zd©MZ/Zo {ZdS>m.
A) l{‘H$ H$m¶Xo Am{U H$m‘mJmam§Mr JwUdÎmm ho, "^maVmV ~Zdm' ho A{^¶mZ ¶eñdr H$aʶmg§~§YmV AS>Wio R>aUmao
XmoZ KQ>H$ AmhoV.
~) XOm©hrZ {eúmUm‘wio Am{U H$maImݶmV H$m‘ H$aʶmgmR>rÀ¶m {eñVrÀ¶m A^mdm‘wio ^maVmVrc H$m‘Jmam§Mr
CËnmXH$Vm {H$‘mZ Amho.
H$) H§$nݶm N>moQ>m {dMma H$ê$Z H$‘r nJmamV H$m‘ H$am¶cm V¶ma AgUmao AHw$ec l{‘H$ ZmoH$arcm R>odVmV ˶m‘wio
^maVmVrc H$m‘Jmam§Mr CËnmXH$Vm {H$‘mZ Amho.
S>) AmYw{ZH$ CËnmXZm§gmR>r Amdí¶H$ úm‘Vm àmá H$aʶmgmR>r gmhmæ¶ XoUmè¶m {eúmUmMr gw{dYm Amnë¶mH$S>o Zmhr.
n¶m©` :
1) EH$hr {dYmZ {Xcoë¶m ‘m{hVrÀ¶m g§X^m©V gwg§JV Zmhr.
2) H$ IoarO EH$hr {Xcoë¶m ‘m{hVrer gwg§JV Zmhr.
3) ’$³V H$ d S> {Xcoë¶m ‘m{hVrer Vm{H©$H$ ÑîQ>çm gwg§JV AmhoV.
4) ’$³V A d ~ {Xcoë¶m ‘m{hVrer gwg§JV AmhoV.
à. 52. nwT>rc {dYmZo Aä¶mgm :
Oa {d{úmá hþHy$‘ehmZo AómMo ~Q>Z Xm~co, Va n[aUm‘r gwê$ Pmcoco {Vgao OmJ{VH$ ¶wÜX e³¶Vmo nQ>H$Z g§nVmZmM g§ñH¥$VtMmhr
eodQ> hmoB©c. ’$³V ˶mÀ¶mgma»¶mM cmoH$m§Mr XmXm{Jar Am{U AmpÊdH$ e{³VMm J¡admna ¶m ¶wÜXmcm Vm|S> ’$moS>oc.
nwT>rc n¶m©¶m§‘YyZ darc {dYmZm§À¶m g§X^m©V gdm©V ¶mo½¶ R>aoc, Ago AZw‘mZ {ZdS>m :
1) gd© amï´>o à{Vhëë¶mgmR>r ApÊdH$ eóm§gh gwg‚m AmhoV.
2) {d{úmá Agcm Var hþHy$‘ehmcm g§ñH¥$VrMm eodQ> H$aUo AmdS>Uma Zmhr.
3) gd© Xoem§À¶m ApÊdH$ VmH$XrMr dmT> cdH$aM g§ñH¥$VtZm Zm‘eof H$aoc.
4) {Vgè¶m OmJ{VH$ ¶wÜXmZ§Va EH$hr g§ñH¥$Vr {eëcH$ amhUma Zmhr.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 23 `yWnpãbHo$eZ
à. 53. nwT>rc {dYmZm§Mo narúmU H$am :
A) ¶m IoS>çmVrc gd© H$m§H«$sQ>Mr Kao nm§T>ar a§Jdcr AmhoV.
~) H$mhr Kam§Zm àeñV Ûma‘§S>n AmhoV.
H$) CXmarH$aUmZ§Va ~m§Ycoë¶m H$m±H«$sQ>À¶m Kam§Zm àeñV Ûma ‘§S>n AmhoV.
S>) gd© Kao H$m§H«$sQ>Mr ZmhrV.
darc {dYmZm§À¶m AmYmao nwT>rc n¶m©¶m§‘YyZ gdm©V ¶WmW© {ZîH$f© {ZdS>m :
1) ¶m JmdmV H$mhr nm§T>ar H$m±H«$sQ>Mr Kao àeñV Ûma‘§S>n Agcocr AmhoV.
2) ¶m JmdmV ’$³V H$m±H«$sQ>Mr Kao AmhoV.
3) ~hþVoH$ H$m±H«$sQ>Mr Kao CXmarH$aUmZ§Va ~m§Ycocr AmhoV.
4) Or Kao H$m±H«$sQ>Zo ~m§Ycocr ZmhrV, ˶m§Zm àeñV Ûma‘§S>n Agy eH$V ZmhrV.
à. 54. nwT>o {Xcobo VrZ {dYmZo d ˶mImcrc {ZîH$f© Aä¶mgm d {dYmZm§À¶m AmYmao VH©$ÑîQ>çm ¶WmW© {ZîH$f© Mm n¶m©¶ {ZdS>m.
{dYmZo :
1) YZd§VmIoarO H$moUmcmhr dmVmZwHy$crV dmhZo nadS>V ZmhrV.
2) dmVmZwHy$crV dmhZmZo àdmg H$aUmè¶m§n¡H$s H$mhtZm àXÿ{fV hdonmgyZ g§aúmU {‘iVo.
3) dmVmZwHy$crV dmhZmZo àdmg H$aUmè¶m§n¡H$s H$mhtZm Amamo½¶mÀ¶m g‘ñ¶m ZgVmV.
{ZîH$f© :
A) dmVmZwHy$crV a{hV dmhZmZo àdmg H$aUmè¶m§Zm hdm àXÿfUmMm Ìmg hmoVmo.
~) gd© YZd§V dmVmZwHy$crV dmhZmZo àdmg H$aV ZmhrV.
H$) gd© YZd§Vm§Zm Amamo½¶mÀ¶m g‘ñ¶m ZgVmV.
S>) dmVmZwHy$crV dmhZmZo àdmg H$aUmao gd© YZd§V AgVmV.
n¶m©¶ :-
1) ~, H$ Am{U S> 2) ’$³V H$
3) ’$³V S> 4) A, ~ Am{U S>
à. 55. H$mhr ‘mcmgh VrZ JwÝhoJmam§Zm Vmã¶mV KoVco. Mm¡H$erÀ¶m doir ’$³V EH$OU Iao ~mocV hmoVm Am{U BVa XmoKm§n¡H$s à˶oH$OU
EH$Xm Iao Am{U EH$Xm ImoQ>o ~mocV hmoVo. Vo åhUmco
AZr : OmZyZo XadmOm VmoS>cm. ‘ZyZo {H$‘Vr gm‘mZ Jmoim Ho$co.
‘Zy : AZrZo XadmOm VmoS>cm. ‘r {H$‘Vr gm‘mZ Jmoim Ho$co.
OmZy : ‘r {neì¶m XþH$mZm~mhoa AmUë¶m. ‘ZyZo XadmOm VmoS>cm.
{H$‘Vr gm‘mZ H$moUr Jmoim Ho$co?
1) AZr 2) OmZy 3) ‘Zy 4) AZr qH$dm OmZy ¶mn¡H$s EH$
à. 56. nwT>o {Xcoco {dYmZ d {ZîH$f© Aä¶mgm d {dYmZm§À¶m AmYmao VH©$ÑîQ>çm ¶WmW© {ZîH$f© Mm n¶m©¶ {ZdS>m.
{dYmZ :
EH$m emgH$s¶ H§$nZrZo {VÀ¶m H$‘©Mmè¶m§Zm ˶m§Mo CËnÝZ Am{U ‘mc‘Îmm Kmo{fV H$aʶmg gm§{JVco. na§Vw H$‘©Mmar g§KQ>ZoZo ˶mcm
OmoaXma {damoY Ho$cm Am{U EH$mhr H$‘©Mmè¶mZo ˶mMo/{VMo CËnÝZ Kmo{fV Ho$co Zmhr.
{ZîH$f© :
A) ¶m H§$nZrVrc H$‘©Mmè¶m§Mo ˶m§À¶m nJmamì¶{V[a³V H$moUVohr A{YH$Mo CËnÝZ Agcoco {XgyZ ¶oV Zmhr.
~) gd© d[að> A{YH$mè¶m§Zr Amnco CËnÝZ AmYr Kmo{fV H$amdo, Aer H$‘©Mmar g§KQ>ZoMr BÀN>m Amho.
n¶m©¶ :
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 24 `yWnpãbHo$eZ
1) ’$³V {ZîH$f© A cmJy 2) ’$³V {ZîH$f© ~ cmJy
3) {ZîH$f© A Am{U ~ XmoÝhr cmJy 4) H$moUVmhr A qH$dm ~ {ZîH$f© cmJy Zmhr.
à.57. Ooìhm e¶©VrV qOH$ʶmg§~§Yr Mm¡H$er Ho$cr, Voìhm {n¶m, {X¶m Am{U {Z¶m ¶m§Zr nwT>rc {dYmZo Ho$cr.
{n¶m : goVy qH$dm cmcy ¶mn¡H$s EH$OU e¶©V qOH$cm.
{X¶m : goVy e¶©V qOH$cm.
{Z¶m : goVy qH$dm cmcy ¶mn¡H$s EH$mZohr e`©V qOH$cr Zmhr.
Oa ’$³V EH$ 춳Vr Zoh‘r ImoQ>o ~mocV Agoc Va H$moUr e¶©V qOH$cr?
1) goVy 2) cmcy 3) XmoKohr 4) EH$hr Zmhr
à.58. ë¶wgrH$S>o, PrZV Am{U O¶m ¶m§À¶mH$S>o Agcoë¶m Zmaim§À¶m ~oaOoÀ¶m XþnQ>rnoúmm 10 Zmai H$‘r AmhoV. O¶mH$S>o PrZVÀ¶m XþßnQ>
Zmai Amho. Oa ë¶wgrZo PrZVcm 15 d O¶mcm 5 Zmai {Xco, Va PrZV d O¶m ¶m§À¶mH$S>o à˶oH$s ë¶wgrH$S>o gwédmVrcm Agcoë¶m
Zmaim§À¶m Aܶm© g§»¶oBVHo$ Zmai AgVrc. PrZVH$S>o gwédmVrcm Agcoë¶m Zmaim§Mr g§»¶m Xe©dUmam n¶m©¶ {ZdS>m.
1) 10 2) 15 3) 20 4) 25
à.59. eha A nmgyZ eha B Mo XmoZ {V{H$Q>m§Mo Am{U eha A Vo eha C Mo VrZ {V{H$Q>m§Mo EHy$U ~g ^mS>o é 77 Amho. na§Vy eha
A nmgyZ eha B Mo VrZ {V{H$Q>m§Mo d eha A Vo eha C Mo XmoZ {V{H$Q>m§Mo EHy$U ~g ^mS>o é 73 Amho. Va eha A nmgyZ eha
B d eha C Mo AZwH«$‘o ~g ^mS>o {H$Vr hmoB©c?
1) é 14, é 23 2) é 13, é 17
3) é 15, é 14 4) é 17, é 13
à. 60. 102 go‘r, 136 go‘r, 153 go_r d 289 go‘r cm§~r Agcoë¶m Mma H$m§~r AmhoV. gJù¶m H$m§~rMo g‘mZ H$‘mc cm§~rMo VwH$S>o
Ho$co. gd© H$m§~rÀ¶m EHy$U VwH$S>çm§Mr g§»¶m Xe©{dUmam n¶m©¶ {ZdS>m.
1) 45 2) 41 3) 40 4) 38
à.61. 2, 3, 5, 6, 7 Am{U 9 ¶m A§H$mnmgyZ 5 Zo ^mJ OmUmar Am{U H$moUVmhr A§H$ nwÝhm Z ¶oVm, Aem VrZ A§H$s {H$Vr g§»¶m V¶ma
hmody eH$Vrc?
1) 5 2) 10 3) 15 4) 20
à.62. A d ~ ¶m XmoZ amerVrc g§~§YmMo dU©Z H$aUmam C{MV n¶m©¶ {ZdS>m.
cmcy Am{U Om°Z ho añVm e¶©VrÀ¶m ñnY}V YmdV AmhoV. cmcy 2 VmgmV 3/4 e`©V nyU© H$aVmo. cmcycm 9/10 e`©V nyU© H$am¶cm
cmJUmè¶m doioÀ¶m 5/8 doioV Om°Z 2/3 e`©V nyU© H$aVmo.
amer A amer ~
cmcyMm doJ Om°ZMm doJ
1) XmoÝhr amer g‘mZ AmhoV 2) amer A chmZ Amho
3) amer ~ chmZ Amho 4) ametVrc g§~§Y {ZpíMV H$aʶmÀ¶m Ñï>rZo ‘m{hVr nwaoer Zmhr.
à.63. g{dVm Am{U H${dVm ¶m§À¶m AmOÀ¶m d¶mMo JwUmoÎma 3 : 4 Amho. 5 dfm©Z§Va ˶m§À¶m d¶mMo JwUmoÎma 4:5 hmoB©c, Va g{dVm Am{U
H${dVm ¶m§Mr AmOMr d¶o H$mT>m.
1) g{dVm 20 df} Am{U H${dVm 15 df} 2) g{dVm 15 df} Am{U H${dVm 20 df}
3) g{dVm 20 df} Am{U H${dVm 25 df} 4) g{dVm 25 df} Am{U H${dVm 20 df}
à.64. 3 ‘r, 5 ‘r 10 go‘r, 12 ‘r 90 go‘r Aer cm§~r Agcoco H$mnS>mMo VrZ VwH$S>o AMyH$ ‘moOʶmgmR>r OmñVrV OmñV ‘moR>çm
‘mnmMr ‘moOnÅ>r {H$Vr cm§~rMr Agm¶cm hdr, ho emoYm.
1) 30 go‘r 2) 60 go‘r 3) 45 go‘r 4) 35 go‘r
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 25 `yWnpãbHo$eZ
à.65.

AmH¥${V A AmH¥${V B
AmH¥${V A d B hr Mm¡ag úmoÌo AmhoV. A Mm¡agmMr ~mOy 8 go‘r cm§~ Amho, Va B Mm¡agmMm H$U© 8 go‘r cm§~rMm Amho. ¶m XmoZ
úmoÌ’$imVrc ’$aH$ {H$Vr?
1) 16 Mm¡ag go‘r 2) 32 Mm¡ag go‘r
3) 8 Mm¡ag go‘r 4) eyݶ Mm¡ag go‘r
à.66. EH$m am§Jo‘ܶo 'A' S>mì¶m ~mOyZo 11 À¶m ñWmZmda Amho Am{U 'B' COì¶m ~mOyZo 10 ì¶m ñWmZmda Amho. Oa 'A' Am{U 'B'
¶m§À¶m OJm§Mr AXcm~Xc Ho$cr Va 'A' S>mì¶m ~mOyZo 18 ì¶m ñWmZmda ¶oVmo. Va ¶m am§Jo‘ܶo 'A' Am{U 'B' IoarO {H$Vr
춳Vr AgVrc.
1) 27 2) 26 3) 25 4) 24
à.67. arZm Zo ì¶mOmÀ¶m XamBV³¶m dfmªgmR>r gai ì¶mOmZo é 1200 H$O© KoVco Oa {VZo H$O© ’o$S>VmZm é 432 ì¶mO {Xco Va ì¶mOmMm
Xa {H$Vr hmoVm?
1) 3.6 2) 6 3) 18 4) 20
à.68. Oa a 60% b Amho, b 40% c Amho, c 20 d Amho, Va 6d ho 20a À¶m {H$Vr Q>³Ho$ Amho?
1) 550 2) 500 3) 600 4) 625
à.69. am‘ Am{U í¶m‘ hm°H$s d ìhm°cr~m°c ‘ܶo Mm§Jco AmhoV. g{MZ d am‘ hm°H$s Am{U ~og~m°c ‘ܶo Mm§Jco AmhoV. Jm¡ad Am{U í¶m‘,
ìhm°cr~m°c d {H«$Ho$Q> ‘ܶo Mm§Jco AmhoV. g{MZ, Jm¡ad Am{U gmJa, ~og~m°c d ’w$Q>~m°c ‘ܶo Mm§Jco AmhoV. Va ~og~m°c, {H«$Ho$Q>,
ìhm°cr~m°c Am{U ’w$Q>~m°c ¶m gdmª‘ܶo Mm§Jcm H$moU Amho?
1) g{MZ 2) í¶m‘ 3) Jm¡ad 4) gmJa
à.70. EH$m gm§Ho${VH$ ^mfoV 'KAMAL' is '1626142615' Agoc Va 'NO' gmR>r H$moUVm g§Ho$V amhrc?
1) 1312 2) 1415 3) 1213 4) 1514
à.71. Oa A $ B Mm AW© A ho B Mo dS>rc AmhoV; A # B Mm AW© A hr B Mr ~hrU Amho; A * B Mm AW© A hr B Mr ‘wcJr
Amho; Am{U A @ B Mm AW© A hm B Mm ^mD$ Amho, Va R, T d M hr ^md§S>o AmhoV ho Xe©dUmar ZmVogmIir {ZdS>m?
1) Q $ R @ T * M 2) Q @ R $ T # M
3) Q $ R * T # M 4) Q $ R @ T # M
à.72. X ¶m nmaXe©H$ H$mJXmMr KS>r XmIdUmam n¶m©¶ {ZdS>m.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 26 `yWnpãbHo$eZ
à.73. {Xcoë¶m n¶m©¶r AmH¥$˶mVyZ Aer AmH¥$Vr {ZdS>m {H$ Á¶m AmH¥$Vr‘wio AmH¥$Vr (X) nyU© hmoB©c.

à.74. {Xcoë¶m Mm¡agmV àíZ {MÝhmÀ¶m OmJr H$moUVm n¶m©¶ ¶oB©c?

n¶m©¶r CÎmao
1) 2T 2) 2R 3) 4T 4) 4R
à.75. Imcr XmoZ {dYmZo Am{U ˶mdê$Z H$mT>coco {ZîH$f© {Xcoco AmhoV. {ZîH$fm©~m~VMm ¶mo½¶ n¶m©¶ {ZdS>m.
{dYmZ :
1) H$mhr PmS>o ’$m§Úm AmhoV. 2) gd© ’$m§Úm Q>mo߶m AmhoV.
{ZîH$f©
A) H$mhr PmS>o Q>mo߶m AmhoV. ~) H$mhr Q>mo߶m PmS>o AmhoV.
H$) gd© Q>mo߶m ’$m§Úm AmhoV. S>) gd© ’$m§Úm Q>mo߶m AmhoV.
n¶m©¶r CÎmao :
1) ’$³V A, ~ d S> ~amo~a AmhoV. 2) ’$³V ~, H$ d S> ~amo~a AmhoV.
3) ’$³V A d ~ ~amo~a AmhoV. 4) gd© ~amo~a AmhoV.
à.76. Am¡Úmo{JH$ à{eúmU g§ñWoMo narúmU H$aVmZm EH$m J¥h dgmhVrVrc B‘maVrda Vwåhmcm ITI Mm ^³H$‘ Zm‘’$cH$ AmT>icm,
¶m H|$ÐmZo g§nyU© OmJm ì¶mncr Amho Ago hm ’$cH$ gwMdV hmoVm. H$monè¶mVë¶m EH$ Imocr Agcoë¶m OmJoVyZ g§ñWm Mmcdcr
OmV Amho ho g§ñWoV Vwåhmcm nmD$c R>odVmM AmT>ico. Ooìhm H$Moar Am{U {dÚm϶mªZm à˶úm AZw^d ¿¶m¶cm gmhmæ¶
XoʶmgmR>r A{Zdm¶© Agcoë¶m à¶moJemio~m~V {dMmaUm Ho$cr, Voìhm à^mar 춳VrZo g§ñWoMr à¶moJemim Agë¶mMm Xmdm
H$ê$Z Vwåhmcm Vi‘Oë¶mdarc ñHy$Q>a XþéñVr J°aoO‘ܶo Zoco. ¶m 춳VrZo Vwåhmcm AmXe© ITI gmR>r Amdí¶H$ AgUmè¶m
àeñV gw{dYm§Mr gd© à‘mUnÌo XmIdcr. Vwåhr
1) àdoe KoVcoë¶m {dÚm϶mªMo ZwH$gmZ Q>mimdo, åhUyZ g§ñWocm ‘mݶVm {‘idʶmgmR>r H$~yc Ho$coë¶m ^m¡{VH$
gw{dYm VrZ dfm©À¶m H$mcmdYrV OwidyZ AmUʶmg gm§Jmc.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 27 `yWnpãbHo$eZ
2) Amdí¶H$ úm‘Vm àmá Ho$ë¶m{edm¶ {dÚm϶mªZm à‘mUnÌo {‘iUo Q>miʶmgmR>r g§ñWoMr emgZ ‘mݶVm aÔ H$amc.
3) H$m‘ {‘iʶmgmR>r Amdí¶H$ AZw^dmYm[aV H$m¡eë¶o àmá H$aʶmg§~§YmVrc g‘ñ¶m gmoS>dʶmgmR>r Am{U e¡úm{UH$ CnH«$‘m§Mo
{Z¶‘Z H$aUmar g{‘Vr Zo‘ʶmgmR>r {dÚmWu, nmcH$, AܶmnH$ Am{U ì¶dñWmnH$ ¶m§Mr ~¡R>H$ ~mocdmc.
4) ì¶dñWmnZmcm A{V[a³V ewëH$ Z cmXVm H$m‘ {‘idʶmgmR>r Amdí¶H$ Ago à˶úm AZw^d ¿¶m¶cm {dÚm϶mªZm
gmhmæ¶ XoʶmgmR>r ì¶dñWm H$aʶmMm AmXoe Úmc.
à.77. Vwåhr {d{dY H$m‘m§gmR>r ‘m{hVr d g§àofU V§ÌkmZ dmnaʶmMo {ZU©¶ KoʶmgmR>r O~m~Xma AgUmè¶m {d^mJmMo à‘wI AmhmV.
Oar Vw‘À¶m hmVmImcr ~hþg§»¶ cmoH$ McmI ’$moÝgMm (smartphones) dmna H$aV Agco Var Vo OZVoMo godH$ åhUyZ
˶m§À¶m AS>rAS>MUtMm n[aM¶ hmoʶmgmR>r ˶m§À¶m g§nH$m©V AgUo Amdí¶H$ Amho ¶m ~hmʶmImcr gm‘mݶ ZmJ[aH$m§Zm
Am°ZcmBZ godm nwadʶmÀ¶m {damoYmV AmhoV. Vwåhr ¶mÀ¶mer g§~§{YV ˶m§À¶m nidmQ>m§er n[a{MV AmhmV. nU Varhr Vwåhr
^«ïmMma H$‘r H$aʶmgmR>r, ˶m§Mr e³Vr d n¡go dmMdʶmgmR>r Am{U cmoH$m§Zm {d{dY ñdê$nmÀ¶m N>imnmgyZ ‘w³V H$aʶmgmR>r
OZVocm Am°ZcmBZ godm XoʶmMm {ZYm©a Ho$cocm Amho. Vwåhr.
1) Vw‘À¶m H${Zð>m§Mr ‘Vo {dMmamV Z KoVm Vw‘Mo ܶo¶ JmR>ʶmgmR>r Adí¶H$ Agcocr gd© ì¶dñWm H$amc.
2) nwT>mH$ma KoD$Z OZVoÀ¶m godH$m§À¶m AmS>‘wR>onUm‘wio Vmo Úmì¶m cmJUmè¶m AS>MUt~m~V g§doXZerc ìhm¶cm
Vw‘À¶m hmVmImcrc cmoH$m§Zm ‘XV Úmc.
3) gm‘mݶ 춳VtZm AmnU nXm{YH$mè¶m§À¶m X¶oda Adc§~yZ AmhmoV d ˶mMm ‘mo~Xcm AmnU Úm¶cm hdm Aer
^mdZm {Z‘m©U H$aUmè¶m à˶oH$mcm coIr VmH$sX Úmc.
4) ~è¶mM AZm¡nMm[aH$ ~¡R>H$s KoD$Z Vwåhr Vw‘À¶m H${Zð>m§Mo EH$ O~m~Xma Am{U àm‘m{UH$ OZVm godH$ åhUyZ
godm XoUmao ‘§S>i ñWmnʶmgmR>r à¶ËZerc ahmc.
à.78. úmUmMmhr doi Z cmJVm X§Jcr CgiUmè¶m ^mJmV d gwì¶dñWm àñWm{nV H$aʶmMr H$m‘{Jar Vw‘À¶mda Amho. ¶m ^mJmV
ahmUmè¶m EH$mM Y‘m©À¶m XmoZ n§Wm§V Ym{‘©H$ dmñVwÀ¶m ‘mcH$sg§~§YmZo dmX Amho. ˶mn¡H$s ‘moR>çm g§»¶oZo Agcoco EH$m JQ>mMo
gXñ¶ IynM AmH«$‘H$ AgyZ Vo Xþgè¶m Aëng§»¶oZo Agcoë¶m JQ>mda XmXm{Jar H$ê$ nmhVmV. gH$mirM XmXmJQ>mZo ˶m OmJoda
O~aXñVrZo ‘mcH$s {‘idcr Am{U ¶mÀ¶m n[aUm‘r VoWrc n[apñWVr J§^ra ~Zcr. g§»¶oZo Aën Agcoë¶m JQ>mZo ¶m JQ>m{damoYmV
VH«$ma Zm|Xdcr. Jw§VmJw§V Q>miyZ em§VVm àñWm{nV H$aʶmgmR>r Vwåhr nmo{cg A{YH$mè¶mcm ¶m JQ>mÀ¶m Zo˶mcm AQ>H$ H$aʶmMm
AmXoe {Xcm. nmocrg nWH$ ¶m Zo˶mcm ~ZmdQ> MH$‘H$sV R>ma ‘maʶmMm à¶ËZ H$aV Amho, Aer ˶m JQ>mÀ¶m gXñ¶m§Mr g‘OyV
Pmcr. gm¶§H$mir cmR>çm d n{cVo KoVcocm ‘moR>m O‘md R>mʶmda hëcm H$ê$Z Zo˶mMr gwQ>H$m H$aʶmgmR>r Mmc H$ê$Z ¶oV
Amho. Vwåhr;
1) O‘md AmH«$‘H$ Agë¶m‘wio Vmo R>mʶmMr B‘maV OmiʶmMm à¶ËZ H$aʶmMr e³¶Vm Agë¶mZo nmocrg Xcmcm
Jmoir~ma H$aʶmgmR>r g‚m ahmʶmg gm§Jmc.
2) H$moU˶mhr àH$mao MH$‘H$ hmoUma Zmhr ˶m§Mm ZoVm gwa{úmV Amho ¶mMr O‘mdmcm ImÌr Úmc Am{U H$mhr
gXñ¶m§Zm ˶m§À¶m Zo˶mer ~mocʶmMr {dZ§Vr H$amc.
3) AQ>H$ Zo˶mer ~mocyZ ˶mZo ñdV:Vmo gwa{úmV AgyZ ˶mÀ¶m {damoYmV nmo{cgm§Zr H$moUVrhr VH«$ma Zm|Xdcr Zgë¶mMoo
Kmo{fV H$amdo ¶mgmR>r ˶mMr g‘OyV Kmcmc.
4) ˶m ^mJmVrc ZJagodH$, {dYmZg^m gXñ¶, cmoH$g^m gXñ¶ ¶m§Zm hr n[apñWVr hmVmiʶmgmR>r Vwåhmcm ‘XV
H$aʶmMr {dZ§Vr H$am.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 28 `yWnpãbHo$eZ
à. 79. Vwåhr ehamÀ¶m àXÿfU {Z¶§ÌUmda XoIaoI H$aUmè¶m {d^mJmMo à‘wI AmhmV. "½cmo~c (OmJ{VH$) hdm 2017' Ahdmc
dmMVm§Zm Vw‘À¶m cúmmV Amco H$s ^maVmVrc AmoPmoZer g§~§{YV ~mc‘¥Ë¶w§V dmT> hmoVo Amho. Vwåhr,
1) ¶m g‘ñ¶o~m~VMr dñVwpñWVr OmUyZ KoʶmgmR>r Amdí¶H$ ‘m{hVr Jmoim H$amc Am{U JaO Agë¶mg Amamo½¶
{d^mJmÀ¶m ghH$m¶m©Zo CnH«$‘ H$m¶m©pÝdV H$aʶmMm {ZU©¶ ¿¶mc.
2) ehamÀ¶m dmhVwH$ {d^mJmÀ¶m gmhmæ¶mZo àXÿfU {Z¶§{ÌV H$aʶmgmR>r ^adem§Mr gmd©O{ZH$ dmhVwH$ nwadʶmMr
¶moOZm AmImc.
3) dmhZ àXÿfU {Z¶§ÌUmMr aUZr{V AmIʶm~amo~arZo ehamV VgoM eham^modVr AmT>iUmè¶m gd© àH$maÀ¶m
H$Mè¶mMo ì¶dñWmnZ H$aʶmMr àUmcr {‘idmc.
4) dmhVwH$ {d^mJmÀ¶m ‘XVrZo Xa {Xder añ˶mda ¶oUmar dmhZo {Z¶§{ÌV H$amc Am{U ehamnmgyZ Xÿada Agcoë¶m
{R>H$mUr H$Mam dmhÿZ ZoʶmgmR>r CÎm‘ goVwOmc g§K{Q>V H$amc.
à.80. Vw‘À¶m H$MoarV Vwåhr gdm©V Cƒ nXmda AmhmV. Vw‘À¶m hmVmImcrc XmoZ 춳VtZm doJdoJù¶m àg§Jr H$MoarV ¶oV AgVmZm
AnKmV hmoD$Z ˶m§Zm {H$aH$moi XþImnVtMm Ìmg Pmcm. ^{dî¶mV Aem àH$maÀ¶m XþX¡©dr AZw^dm§Zm Q>miʶmgmR>r ˶m§À¶m
g§KQ>ZoMm ZoVm Vw‘À¶mH$S>o EH$m à{gÜX dmñVw VkmMm gëcm KoD$Z H$MoarÀ¶m n[agamV ¶mo½¶ Vo ~Xc H$ê$Z KoʶmMr {dZ§Vr H$aV
Amho. ¶m úmoÌmÀ¶m Ocdm¶y‘mZmMr (hdm‘mZmg§~§YrMr) d ^m¡Jmo{cH$ n[apñWVrMr H$miOr KoUmè¶m dmñVw{dÚm{demaXZo (Am{H©$Q>o³Q>)
ho ‘mUygñZohr d n¶m©daU g§doXZerc n[aga aMco Amho.
1) VkmMm gëcm KoʶmMr ˶mMr {dZ§Vr ñdrH$mamc Am{U ^{dî¶mV Aem AnKmVm§‘wio IM© dmMdmc.
2) ¶m Jmoï>rg§~§YmVrc gd© H$‘©Mmè¶m§À¶m d¥ÎmrMm n[aM¶ H$ê$Z KoʶmgmRr d ˶mÀ¶m {dZ§Vr~m~V g‘§OgnUo {ZU©¶
¿¶m¶cm ‘XV XoʶmgmR>r ˶m§Mr ~¡R>H$ Am¶mo{OV H$amc.
3) H$‘©Mmè¶m§Zm dñVwpñWVrMm n[aM¶ H$ê$Z XoD$Z Ago gëco {Zén¶moJr AgVmV ho g‘OyZ ¿¶m¶cm ‘XV XoUmar
H$m¶©emim ‘m{cH$m Am¶mo{OV H$amc.
4) Vw‘Mm Aem emóm§da {dœmg Zgë¶mMo gm§JV ˶mMr {dZ§Vr VËH$mi YwS>H$mdyZ cmdmc.

A{YH$ _m{hVrgmR>r Om°B©Z H$am


Am_Mo Q>o{bJ«m_ M°Zb
@YOUTHCOMPETITIVE

Whatsapp 9021873006
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 29 `yWnpãbHo$eZ
Answer Key

(1) 3 (21) 4 (41) 3 (61) 4

(2) 4 (22) 2 (42) 2 (62) 2

(3) 1 (23) 2 (43) 1 (63) 2

(4) 4 (24) 3 (44) 3 (64) 1

(5) 4 (25) 2 (45) 2 (65) 2

(6) 2 (26) 3 (46) 4 (66) 3

(7) 3 (27) 4 (47) 2 (67) 2

(8) 1 (28) 4 (48) 4 (68) 4

(9) 4 (29) 2 (49) 3 (69) 3

(10) 4 (30) 1 (50) 3 (70) 1

(11) 2 (31) 4 (51) 4 (71) 4

(12) 3 (32) 2 (52) 4 (72) 1

(13) 1 (33) 1 (53) 1 (73) 3


(14) # (34) 2 (54) 3 (74) 2
(15) 1 (35) 1 (55) 3 (75) 1
(16) 4 (36) 1 (56) 4 (76) 3
(17) 2 (37) 4 (57) 1 (77) 4
(18) 1 (38) 2 (58) 1 (78) 3
(19) 3 (39) 1 (59) 2 (79) 2
(20) 2 (40) 3 (60) 3 (80) 3

1 2 3 4
76 1 0 2.5
1 1.5
77 1 1.5 01 2.5
78 0 1.5 2.5
1 1
79 0 2.5 1.5
1 1
80 0 1.5 2.5
1 1
* {Q>n : # :- Am`moJmZo aÔ Ho$bobo àíZ
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 30 `yWnpãbHo$eZ
amÁ`godm nyd© narjm - 2018
ñnï>rH$aUmgh CÎmao
n[aÀN>oX (àíZ H«$.1 Vo 5)
à.1ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 - \$º$ A,~ Am{U S>
- n{hë`m h[aV H«$m§VrZo eoVrer g§~§{YV BVa KQ>H$m§H$S>o nwaoeo bj {Xbo Zmhr. `m_Ü`o _w»`Ëdo {Oam`Vr d H$moaS>dmhÿ eoVr,
S>m|Jaam§Jm àXoe, {H$Zmar àXoe, ewîH$ d dmid§Q>r àXoemMr H$miOr KoVbr Zmhr. Oa `m àXoemMr H$miOr KoVbr AgVr Va
\$bmoËnmXZ, _Y CËnmXZ, _eé_, XÿY, _m§g `m {Z`m©VrH$arVm gj_ åhUyZ {dH$grV Pmë`m AgË`m.
à.2ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 - \$º$ A,H$ Am{U S>
- n{hë`m h[aVH«$m§VrV amgm`{ZH$ IVo, {H$Q>H$ZmeHo$ d ~waerZmeH$m§Mm J¡admna Pmbm Ë`m_wio XoemÀ`m H¥$frì`dñWoÀ`m
^{dVì`mV \$ma _moR>m YmoH$m {Z_m©U Pmbm. A{Varº$ amgm`{ZH$ IVo d {H$Q>H$ZmeH$m§À`m OmñV dmnam_wio n`m©daUr` YmoH$m
{Z_m©U Pmbm `m_wio ObàXyfU ObómoVmMo àXyfU, H¥$fr joÌmVrb H$m_Jmam§Zm hmoUmar {df~mYm `m g_ñ`m {Z_m©U Pmë`m
VgoM n`m©daUr` Cn`wº$ {H$Q>H$m§Mm d BVa dÝ`Ordm§Mm èhmg hmoV Amho. _mÌ hdoMo àXyfU Agm C„oI CVmè`mV Zmhr.
à.3ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 - \$º$ A,~ Am{U S>
(A) h[aVH«$m§Vr_wio Ho$di Jhÿ d Vm§Xþi `m§gma»`m V¥UYmÝ` {nH$m§À`m CËnmXZ dmT>rda ^a {Xbm hmoVm. ho {dYmZ `mo½` Amho.
(~) H$S>YmÝ`o {nHo$, \$io, ^mOrnmbm `m§Mo CËnmXZ _mÌ KQ>bo, ho {dYmZ `mo½` Amho.
(H$) h[aVH«$m§Vr_Ü`o Jhÿ d Vm§Xþi `m V¥UYmÝ` {nH$m§da ^a {Xbm _mÌ H$S>YmÝ`o {nHo$, \$io, ^mOrnmbm CËnmXZ KQ> Pmbr,
Ë`m_wio ho {dYmZ A`mo½` Amho.
(S>) dfm©Zwdf© gVV EH$M {nH$ KoVë`m_wio {nH$m§Mr amoJ à{VH$maj_Vm H$_r Pmbr, gwnrH$ O{_Zr_Ü`o jmamMo à_mU
dmT>ë`mZo O{_Zr hiyhiy ZmnrH$ ~ZV AmhoV. ho {dYmZ `mo½` Amho.
à.4ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 - darb gd© ~amo~a
ObqgMZmÀ`m gXmof/MyH$sÀ`m nÕVr_wio eoVr`mo½` gwnrH$ O{_Zr_Ü`o jmam§Mo à_mU dmT>bo Ë`m_wio Ë`m O{_Zr ZmnrH$
Pmë`m. ObqgMZmgmR>r _moR>çm à_mUmda ^yObm§Mm Ho$bobm dmna Ë`m_wio ^yOb nmVir àM§S> à_mUmV Imbmdbr.
Ë`m_wio gd© {dYmZ `mo½` Amho.
à.5ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 - gd© ~amo~a
(A) gVV EH$mM OmVrMo V¥UYmÝ` {nH${dë`m_wio {nH$m§Mr amoJà{VH$ma j_Vm H$_r Pmbr Am{U O{_ZrMr gw{nH$Vm H$_r
hmoV Jobr. ho {dYmZ `mo½` Amho.
(~) gmVË`mZo EH$nrH$ KoVë`m_wio O{_Zr ZmnrH$ Pmë`m Ë`m_wio O{_ZrMr gw{nH$Vm KQ>ë`mZo H$S>YmÝ`o d ^mOrnmbm
{nH${dUo H${R>U Pmbo. ho {dYmZ `mo½` Amho.
(H$) gVV EH$mM OmVrMo nrH$ KoVbo Va nrH$m§Mr amoJà{VH$ma j_Vm H$_r hmoVo. ho {dYmZ `mo½` Amho.
n[aÀN>oX (àíZ H«$.6 Vo 10)
à.6ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 - Zdr g§dmX H«$m§Vr
_mJrb AY©eVH$m_Ü`o gd© g_mOmbm AmH$ma XoUmar EH$_od Am{W©H$ eº$s åhUOo g§dmX V§ÌkmZ hmo`. `m Zì`m g§dmX
H«$m§Vr_wio ^m¡Jmo{bH$ d amï´>r` gr_m d H$mb_`m©Xm {ZaW©H$ R>aV AmhoV.
à.7ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 - ì`mnmamMo AmH$ma_mZ
Am§Vaamï´>r` ì`mnma hm {d{dY àH$maMo pñWa d ~XbVo bm^ àmá H$éZ XoV Agë`mZo {dH$mgmMr j_Vm dmT>b
o . Ë`m_wio
Am§Vaamï´>r` ì`mnmamMm AmH$ma OodT>m OmñV VodT>r {dH$mgmMr j_Vm OmñV.
à.8ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 - H$moUrhr ñd`§nyU© Zmhr.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 31 `yWnpãbHo$eZ
ì`mnma hr _mZdr g§ñH¥$Vr BVH$sM OwZr ~m~ Amho. H$maU H$moUVrhr ì`º$s hr ñd`§nyU© Agy eH$V Zmhr. åhUyZM H$moUVmhr
g_mO ñd`§nyU© Agy eH$V Zmhr.
à.9 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 - amï´>r` d Am§Vaamï´>r` MbZ
OwÝ`m H$mimV bmoH$ ì`mnma hm dñVy {d{Z_`mÀ`m ñdénmV H$aV hmoVo Ë`m Z§VaÀ`m H$mimV ì`mnma \$º$ n¡emÀ`m ñdénmV
BVH$mM ~Xb Z hmoVm Vmo g§JUH$ V§ÌkmZm_wio amï´>r` d Am§Vaamï´>r` MbZmÀ`m ñdénmV ì`mnma H$ê$ bmJbo.
à.10 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 - naH$s` ì`mnma d Am{W©H$ {dH$mg
CVmè`mV ì`mnmamg§~§YrV _m§S>Ur Ho$br Amho. Ë`m_Ü`o ì`mnma j_Vm, ì`mnma AmH$ma_mZ {Z`m©V Am§Vaamï´>r` ì`mnma, MbZ
(amï´>r` d Am§Vaamï´>r`), AW©ì`dñWm n[adV©Z/{dH$mg `m_wio naH$s` ì`mnma d Am{W©H$ {dH$mg ho Zmd `mo½` R>aVo.
n[aÀN>oX (àíZ H«$.11 Vo 15)
à.11 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 : - 30 cm, -4.5 cm
radius of curvature 24
Focal length of mirror = =  12cm
2 2
f = 12cm,
dñVwMo A§Va (u) = -20cm, dñVyMr C§Mr (h1) = 3cm
à{V_oMo A§Va (v) = 2 , à{V_oMo C§Mr (h2) = ?
AmaemÀ`m gwÌmdê$Z ({dkmZm_Yrb gwÌmZwgma) :-
1 1 1
  
v u f
1 1 1
  
v f u
1 1 1
  
v 12 ( 20)

1 1 1
  
v 12 20
1 1
 
v 30
 v  30

h2 v
 
h1 u
Vn1
h2 
u
( 30)  3
h2 
20
9
h2 
2
h2  4.5cm

åhUyZ : à{V_oMo A§Va = -30 g|._r d à{V_oMm AmH$ma = -4.5 g|._r.


amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 32 `yWnpãbHo$eZ
à.12 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 : 2 Dioptre
One dioptre is the reciprocal of focal length in meters
1
 One dioptre = focal length

1

f
 f = 50cm = 0.5 m.
1
 dioptre = 2
0 .5
åhUyZ Mîå`mMr Zm^r` eº$s 2 Dioptre Agmdr.
à.13 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 :$
Amaeo :- Q>m°M}g d hoS>bmB©Q²>g, âbS>bmB©Q²>g, àmoOoŠQ>a b°ån, gm¡a CnH$aUo, ^Å>r,
q^J :- gmYm gwú_Xer, g§`wº$ gwú_Xer, XÿaXeu, Mî_o, H°$_oam, dU©naXe©H$
à.14 ñnï>rH$aU :- Am`moJmZo gXa àíZ aÔ Ho$bm Amho. - EH$mM doir bKwÑï>rVm d XþaÑï>rVm ho Xmof AmT>iVmV Voìhm {ÛZm{^` q^J
dmnaVmV. \$º$ {ÛZm{^` Agm n`m©`mV C„oI Zmhr.
à.15 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 :$ 10 {_._r. x 10 {_._r.
Area = 1mm x 1mm , u = -9cm, f = -9cm, v=2
q^JmÀ`m gwÌmdê$Z ({dkmZm_Yrb gwÌmZwgma)
1 1 1
  
V U f

1 1 1
  
V f u

1 1  1 
   
V 9  9

1 1 1
    
V 9 9

1 2
 
V 9
V  4.5cm

v
{dembZ =  0.5
u
ZjrMm AmH$ma = {dembZ x (2 AmH$ma (Area))
= 0.5  2 1
= 1 cm Or 10 mm
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 33 `yWnpãbHo$eZ
 $Va H$mS>©erQ> darb Mm¡ag 10 mm x 10 mm AmH$mamMo {Xgob.
n[aÀN>oX (àíZ H«$.16 Vo 20)
à.16 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 :$ nw§Ho$ga
\w$b gmYmaUnUo Mma àH$maÀ`m Ad`dm§nmgyZ ~Zbobo AgVo. (1) {ZXbnw§O (2) Xbnw§O (3) nw§Ho$ga / nw_§J (4)
Om`m§J, Ë`m_Ü`o nw§_J b¢{JH$ Ad`dmMo à{V{Z{YËd H$aVmV. \w$bmMm _Ü`^mJ hm _mXr b¢JrH$ JQ> Om`m§J `m
Ad`dmZo ì`mnbobo AgVmV. åhUyZ nw§Ho$gQ> / nw_§J Xþb©{jV H$éZ MmbUma Zmhr.
à.17 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 :$ Hw$jr
n[anŠd namJH$aU ho AS>§nmÀ`m Hw$jrda dmhÿZ Zoë`m OmVmV `m à{H«$`obm namJrH$aU Ago åhUVmV. Hw$jr namJH$Um§Zm
Z¡g{J©H$[aË`m A§Hw$arV hmoÊ`mgmR>r bmJUmar n[apñWVr CnbãY H$ê$Z XoVo. åhUyZ Hw$jr hm Ad`d namJH$U A§Hw$arV
H$aÊ`mMo H$m_ H$aVmo.
à.18 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 :$ namJrH$aU
EImXr _Y_mer EH$m \w$bm§dê$Z Xþgè`m \w$bmg ^oQ> XoVo Voìhm Ë`m à{H«$`og namJrH$aU Ago åhUVmV. n[an¹$ namJH$aU
ho A§S>nmÀ`m Hw§$jrda dmhÿZ Zoë`m OmVmV.
à.19 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 :$ \$im_Ü`o ~rOYmaUm hmoB©b.
namJrH$aUmMr à{H«$`m A{Ve` _wb^yV AgyZ \$io d ~rOYmaUm H$arVm _hËdmMr Amho. namJrH$aU à{H«$`m A`eñdr
Pmbr Va ~rOYmaUm hmoÊ`mMr à{H«$`m Wm§~Vo. namJrH$aU à{H«$`m `eñdr Pmbr Va ~rOYmaUm hmoVo åhUOo b¢{JH$
nwZéËnmXZ VoìhmM `eñdr åhUVm `oVo Ooìhm ~rOYmaUm hmoB©b.
à.20 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 :$ EH$_oH$m§gmo~V Pmbr.
CËH«$m§Vr Xaå`mZ dZñnVrMr d namJrH$aU H$aUmè`m KQ>H$m§Mr CËH«$m§Vr EH$_oH$m§gmo~V hmoUo JaOoMo Amho. Zmhr Va
dZñnVr Zï> hmoD$ eH$VmV.
n[aÀN>oX (àíZ H«$.21 Vo 25)
à.21 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 :$ 5.6 nojm H$_r
nmdgmÀ`m nmÊ`mMm / nO©Ý`mMo pH Mo _wë` 5.6 nojm H$_r AgVo Voìhm Ë`mbmM Amåb nO©Ý` åhUVmV.
à.22 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 :$ H2CO3 (aq)
nmdgmÀ`m nmÊ`mMr d H$m~©ZS>m`Am°ŠgmB©S> (dmVmdaUmVrb `m§À`m A{^{H«$`o_wio)
H2O(l) + CO2 (g) H2CO3 (aq) , H2CO3 bm H$m~m}{ZH$ A°{gS> åhUVmV.
à.23 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 :$ SO2 Am{U NO2
O¡dB§YZ (H$moigm), Vob ÁdbZmVyZ (drOJ¥hmVyZ), ^Å>rVyZ, noQ´>mob Am{U {S>Pob `m§À`m ÁdbZmVyZ gë\$a S>m`Am°ŠgmB©S>
(So2) d Zm`Q´>moOZ S>m`Am°ŠgmB©S> (NO2) ho dm`y {_iVmV.
à.24 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 :$ho AÞÐì` YwdyZ H$mT>VmV.
AmåbnO©Ý` eoVrgmR>r, dZñnVrgmR>r, PmS>o `m§À`mgmR>r hmZrH$maH$ AmhoV H$maU AmåbnO©Ý`m_wio dZñnVr dmT>rgmR>r
_hËdmMo AgUmao AÞKQ>H$ {daKiVmV qH$dm YwdyZ OmVmV.
à.25 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 :$Amåb nO©Ý`
B_maVr, YmVy VgoM {eën dñVy Iam~ hmoÊ`mgmR>r AmåbnO©Ý` H$maUr^yV Amho. ^maVmVrb VmO_hmbmda AmåbnO©Ý`m_wio
n[aUm_ Pmbm Amho.
n[aÀN>oX (àíZ H«$.26 Vo 30)
à.26 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 :$E.nr.Oo. AãXþb H$bm_
gXa CVmam nyU© dmMë`mZ§Va Ago bjmV `oVo H$s, CVmè`mMo boIH$ E.nr.Oo. AãXþb H$bm_ AmhoV H$maU AéU {Vdmar
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 34 `yWnpãbHo$eZ
`m ì`º$sZo Ë`m§Zm Ë`m§À`m AmR>dUr gm§JÊ`mMr {dZ§Vr Ho$br hmoVr.
à.27 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 :$H$bm_mMo M[aÌ
AemoH$ {Vdmar `m§Zr E.nr.Oo. AãXþb H$bm_ `m§Mo M[aÌ (Autobiography) {b{hÊ`mg _XV Ho$br.
- Autobiography åhUOo ñdV: ñdV:À`m OrdZmda {bhbobr.
- biography åhUOo ñdV:À`m OrdZmda Xþgè`mZo {b{hbobo.
à.28 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 :$AmpñVH$, emók Am{U àM§S> dmMZ H$aUmao.
(A) AéU {Vdmar `m§Zm {XKm©`wî` bm^mdo åhUyZ H$bm_m§Zr na_oídamH$S>o àmW©Zm Ho$br åhUOo H$bm_ AmpñVH$ hmoVo.
(~) gd© am°Ho$Q²>g Am{U jonUmóo `mdéZ H$bm_ emók hmoVo ho {gÕ hmoVo.
(H$) _r dmMVm dmMVm H$éZ R>odboë`m IyUm `m CVmè`mVrb dmŠ`mdê$Z H$bm_ àM§S> dmMZ H$aUmao Amho Ago {gÕ
hmoVo. VgoM Ë`m§Mo ñdV:Mo J«§Wmb` hmoVo `mdéZ Ë`mZm dmMZmMr AmdS> hmoVr.
à.29 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 :$3 dfm©À`m
"AmH$me' jonUmómMr EAa\«o$_ AJXr ewÝ`mVyZ {Z_m©U H$aVmZm Vo CËH¥$ð> VrZ dfm©À`m bhmZ H$mbmdYrV nyU© Pmbo.
à.30 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 :$öX`mer g§~§{YV {dH$mamZo
AéU {Vdmar `m§À`m öX`mbm aº$ nwadR>m H$aUmè`m aº$dm{hÝ`m§gX^m©V AmOmamZo J«mgbobo hmoVo åhUOo Ë`m§Zm öX`mer
g§~§{YV {dH$mamZo J«mgbobo hmoVo.
n[aÀN>oX (àíZ H«$.31 Vo 35)
à.31 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 :$bmoH$m§Mo gd©gm_mÝ` AS>MUrnmgyZ ajU H$aUo.
^{dî`mH$S>o bj R>odyZ Ý`y S>rb (New Deal) H$m`©H«$_mV gm_m{OH$ gwajm H$m`Xm nmg Ho$bm, `m H$m`ÚmÛmao bmoH$m§À`m
gd©gm_mÝ` AS>MUr/ÌmgXm`H$ Jmoï>rnmgyZ g§ajU H$aUo hm hoVy Amho.
à.32 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 :$eoVrVrb A{V[aº$ CËnmXZ
eoVrVrb A{V[aº$ CËnmXZ qH$_Vr H$mogiÊ`m_mJo H$maUr^yV _mZbo OmVo. åhUyZ eoVH$è`m§Zm _XV H$aÊ`mgmR>r
A°J«rH$ëMab A°S>OñQ>_|Q> EŠQ> (Agricultural Adjustment Act) hm H$m`Xm nmg Ho$bm.

à.33 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 :$ `m H$m`ÚmZo eoVr CËnmXZ {Z`§{ÌV Ho$bo Jobo, nU bmoH$m§Zm AÞmMr JaO hmoVr.
- eoVrVrb A{V[aº$ CËnmXZ qH$_Vr H$mogiÊ`m_mJo H$maUr^yV hmoVo åhUyZ eoVH$è`m§Zm _XV H$aÊ`mgmR>r A°{J«H$ëMab
A°S>OñQ>_|Q> A°ŠQ> (Agricultural Adjustment Act) H$m`Xm nm[aV Ho$bm. `m H$m`Úm_wio eoVH$è`m§Zr YmÝ` bmJdS>
Am{U Jwam§Mr n¡Xmg H$é Z`o Ë`mgmR>r eoVH$è`m§Zm _mo~Xbm {Xbm OmB©b. eoVr Z {nH${dVm _moH$ir R>odmdr VgoM
A{V[aº$ CËnmXZ Zï> Ho$bo OmB© Ë`m_wio `m H$m`Úmda {Q>H$m H$aÊ`mV Ambr. VgoM bmoH$m§Zm AÞmMr JaO hmoVr nU
Ë`m§Zm AÞ XoÊ`mMm H$moUVmhr amOH$s`ÑîQ>çm _mJ© eŠ` ZìhVm åhUyZ `m H$m`Úmda {Q>H$m H$aÊ`mV Ambr.
à.34 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 :$Q>rìhrEZo n{hë`m _hm`wÕmV Abm~m_Ü`o XméJmoim H$maImZm C^mabm.
(1) JaOd§Vm§Zm AÞ XoUo amOH$s` ÑîQ>çm eŠ` ZìhVo åhUyZ ho {dYmZ `mo½` Amho.
(2) n{hë`m _hm`wÕmV {Q>ìhrEZo Zìho Va gaH$maZo Abm~m_Ü`o _gb emoëg `oWo YaU d XméJmoim H$maImZm C^mabm
hmoVm, åhUyZ ho {dYmZ A`mo½` Amho.
(3$) O{_ZrÀ`m g§JmonZm~m~V bmoH$OmJ¥Vr Ho$ë`mZo g_¥Õrbm hmV^ma bmJVmo, ho {dYmZ `mo½` Amho.
(4) gm_m{OH$ gwajm H$m`Xm bmoH$m§Zm AS>MUr/ÌmgXm`H$ Jmoï>rnmgyZ g§ajU XoVmo, åhUyZ ho {dYmZ `mo½` Amho.
à.35 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 :$hr ñdm`Îm gaH$mar g§ñWm hmoVr.
1933 gmbr gaH$maZo Q>oZogr Imoè`mMo _hm_§S>i (Tennessee Valley Authority) hr ñdm`Îm gaH$mar g§ñWm gwê$
Ho$br. Agm dmŠ`mV ñnï> C„oI Amho.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 35 `yWnpãbHo$eZ
n[aÀN>oX (àíZ H«$.36 Vo 40)
à.36 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 :${ndiga
_§Jmo{b`Z bmoH$m§À`m ËdMoMm a§J {ndiga AgVmo. VgoM {ndiga a§JmÀ`m ËdMoMo bmoH$ _§Jmo{b`m, MrZ d OnmZ `m
XoemV AmT>iVmV.
à.37 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 :$darb gd©
ËdMoMm a§J, C§Mr, S>moŠ`mMm AmH$ma, Mohè`mMm AmH$ma, ZmH$mMm AmH$ma, S>moù`mMm a§J, Ho$gm§Mm a§J, `mÛmao {d{dY
d§emMr bmoH$ `m d¡{eîQ>çmÛmao AmoiIVm `oVmV.
à.38 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 :$\$º$ A Am{U ~
_mZdr d§emMr C§Mr, S>moŠ`mMm AmH$ma ghOnUo _moOVm `oVmo _mÌ ËdMoMm a§J, Ho$gmMm a§J, Mohè`mMm AmH$ma ho
ghOnUo _moO_mn H$aVm `oV Zmhr.
à.39 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 :$nm§T>ar ËdMm, A{YH$ C§Mr, bm§~Q> S>moHo$ d {Zio S>moio
CÎma A_o[aH$Z bmoH$ nm§T>è`m a§JmÀ`m ËdMoMo, A{YH$ C§MrMo, bm§~ S>moŠ`mMo, {Zio S>moio, Ago d¡{eîQ>ç Amho.
- eŠ`Vmo d¡{eîQ>çmg§X^m©Vrb àíZmgmR>r g§nyU© CVmam dmMmdm.
à.40 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 :$MrZr d _§Jmo{b`Z
MrZr d _§Jmo{b`Z bmoH$m§À`m Mohè`mMm AmH$ma bm§~Q> d _moR>m AgVmo.
n[aÀN>oX (àíZ H«$.41 Vo 45)
à.41 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 :$\$º$ ~
_mZdr ~wÕrbm Amnë`m gm_Ï`m©Mm àË`` AmUyZ XoUmao gË` kmZmMo Zdo CÝ_o` {Z:e§e` AmZ§XXm`H$ _wi kmZmonmgH$m§Mr
gwIXþ:ImMr d VhmZ^wHo$Mr OmUrd hadyZ OmVo.
à.42 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 :$~ d H$ \$º$
H$moUË`mhr {gÕmÝVmÀ`m Cnm``moOZogmR>r d¡Mm[aH$ d ì`mdhm[aH$ joÌmVrb AZwHw$b dmVmdaU Agob Va H$mimMr
g_w{M`Vm AgVo. Oa d¡Mm[aH$ d ì`mdhm[aH$ joÌmVrb AZwHw$b dmVmdaU Zgbo Va H$mi {Zén`moJr qH$dm {dKmVH$hr
R>aÊ`mMr g§^mì`Vm AgVo.
à.43 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 :$A Am{U S>
{dkmZmMr _yi àoaUm hr _mZdmÀ`m A§{V_ {hVmMr åhUOo _mZdmMo OrdZ g_¥Õ d gwImdh H$aUo Amho VgoM g¥ï>rVrb
gË`mMm emoY KoUo. hr {dkmZmMr C{Ôï>o CVmè`mV gm§JrVbr AmhoV.
à.44 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 :$H$ Am{U S>
kmZmonmgH$m§Zr gm_m{OH$ g§X^©, Ë`mgmR>r IMu nS>bobo gm_y{hH$ l_ d g§nÎmr `m§Mm {dMma bm¡H$sH$ Ñï>rZo H$amdm.
à.45 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 :$~ Am{U S>
kmZmMr n{dÌVm Am{U XoeH$mb gmnoj Cn`wº$Vm `m_Ü`o g_Ýd`mMo Am{U _mZdr g_yhmÀ`m A§{V_ {hVmMo ZmVo AgUo
Amdí`H$ Amho.
PASSAGE (Q.46 to 50)
Q. 46. Ans : (4) Only a, b and c
People live in a free society. Judges have vast powers and people will not remain silent about
the exercise of such powers. Other branches of government also attract criticism that is why
writer feels that criticism of judiciary is inevitable.
Q. 47. Ans : (2) Only a, c and d.
:- Umbrage means Shady, Resent and offended.
:- Appreciate means esteem
Q. 48. Ans : (4) TOPSY - turvy
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 36 `yWnpãbHo$eZ
:- Upside - down means TOPSY - TURVY.
:- Crazy means deranged,
:- Straight means Naif.
Q. 49. Ans : (3) Old fools
Spycatcher's case (1980's) :
The house of lords delivered the spycatcher judgement, the daily mirror published an upside-
down photograph of the law lords captioned, "You old fools"
Q. 50. Ans : (3) Only a, b and c
The supreme court invited justice katju to defend his statements; but then court do took offense
and asked him to go away and insulted him by asking public confrontation.
à.51 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 \$º$ A d ~ {Xboë`m _m{hVrer gwg§JV Amho.
A) ^maVmVrb l_ H$m`Xo Am{U l_m§Mm XOm© hm Cƒ JwUdÎmoÀ`m Am¡Úmo{JH$ CËnmXZm§À`m JaOm§er A{O~mV Vmi_oi ImV
Zmhr. åhUyZ ""^maVmV ~Zdm'' ho A{^`mZ `eñdr H$aÊ`mg§~§YmV AS>Wio R>aUmao ho XmoZ KQ>H$ AmhoV.
~) H$m_Jmam§Mo {ejU H$_r XOm©Mo Amho, VgoM Ë`m§À`mH$S>o H$maImÝ`m§V bmJUmar H$m_mMr {eñV ZgVo Ë`m_wi o ^maVr`
H$m_Jmam§Mr CËnmXZ j_Vm gdm©V {H$_mZ Amho.
à.52 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 {Vgè`m OmJ{VH$ `wÕmZ§Va EH$hr g§ñH¥$Vr {e„H$ amhUma Zmhr.
hþHy$_emhmZo AómMo ~Q>Z Xm~bo Va Ë`mMm n[aUm_ gwê$ Pmbobo {Vgao OmJ{VH$ `wÕ eŠ`Vmo nQ>H$Z g§nVmZmM g§ñH¥$VtMmhr
eodQ> hmoB©b åhUOo {Vgè`m OmJ{VH$ `wÕmZ§Va EH$hr g§ñH¥$Vr {e„H$ amhUma Zmhr ho {dYmZ `mo½` R>aob.
à.53 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 `m JmdmV H$mhr nm§T>ar H«$m±H«$sQ>Mr Kao àeñV Ûma_§S>n Agbobr AmhoV.
gd© Kao H$m±H«$sQ>Mr Zmhr åhUOo H$mhr Kao H$m±H«$sQ>Mr AmhoV Am{U IoS>çmVrb gd© H$m±H«$sQ>Mr Kao nm§T>ar a§Jdbr AmhoV.
CXmarH$aUmZ§Va ~m§Yboë`m H$m±H«$sQ>À`m Kam§Zm àeñV Ûma_§S>n AmhoV åhUyZ n`m©` (1) `m JmdmV H$mhr nm§T>ar H$m±H«$sQ>Mr Kao
àeñV Ûma_§S>n Agbobr AmhoV.
à.54 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 \$º$ S>.
(1) YZd§VmIoarO H$moUmbmhr dmVmZwHy$brV dmhZo nadS>V Zmhr åhUOo dmVmZwHy$brV dmhZmZo àdmg H$aUmao gd© YZd§V
AgVmV.
(2) dmVmZwHy$brV dmhZmZo àdmg H$aUmè`m§n¡H$s H$mhtZm àXÿ{fV hdonmgyZ g§ajU {_iVo åhUOo H$mhr YZd§Vm§Zm Amamo½`mÀ`m
g_ñ`m AgVmV.
(3) H$mhr YZd§Vm§Zm Amamo½`mÀ`m g_ñ`m AgVmV Va H$mhr YZd§Vm§Zm Amamo½`mÀ`m g_ñ`m ZgVmV. åhUyZ {ZîH$f© (S>)
dmVmZwHy$brV dmhZmZo àdmg H$aUmao gd© YZd§V AgVmV hm {ZîH$f© `mo½` Amho.
à.55 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.(3) _Zy
EH$OU Iao ~mobVmo Am{U BVa XmoKm§n¡H$s EH$Xm Iao d EH$Xm ImoQ>o ~mobVmo.
(A) AZr : OmZyZo XadmOm VmoS>bm. _ZyZo {H$_Vr gm_mZ Jmoim Ho$bo.
(~) _Zy : AZrZo XadmOm VmoS>bm. _r qH$_Vr gm_mZ Jmoim Ho$bo.
(H$) OmZy : _r {neì`m XþH$mZm~mhoa AmUë`m. _ZyZo XadmOm VmoS>bm.
- AZr Iao ~mobVmo, _Zy Am{U OmZy EH$Xm Iao d EH$Xm ImoQ>o ~mobVmV åhUyZ-
_Zy :- AZrZo XadmOm VmoS>bm ho ImoQ>o, _r qH$_Vr gm_mZ Jmoim Ho$bo ho Iao.
OmZy :- _r {neì`m XþH$mZm~mhoa AmUë`m ho Iao d _ZyZo XadmOm VmoS>bm ho ImoQ>o
Ë`m_wio Ago bjmV `oVo H$s _ZyZo qH$_Vr gm_mZ Jmoim Ho$bo Am{U AZrZo XadmOm VmoS>bm.
à.56 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 - H$moUVmhr (1) qH$dm (2) {ZîH$f© bmJy Zmhr.
EH$m emgH$s` H§$nZrZo {VÀ`m H$_©Mmè`m§Zm Ë`m§Mo CËnÞ Am{U _mb_Îmm Kmo{fV H$aÊ`mg gm§{JVbo na§Vw H$_©Mmar g§KQ>ZoZo
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 37 `yWnpãbHo$eZ
Ë`mbm OmoaXma {damoY Ho$bm Am{U EH$mhr H$_©Mmè`mZo Ë`mMo/{VMo CËnÞ Kmo{fV Ho$bo Zmhr. H§$nZrVrb H$_©Mmè`m§Mo Ë`m§À`m
nJmamì`{V[aº$ H$moUVohr A{YH$Mo CËnÞ Agbobo {XgyZ `oV Zmhr Agm AW© hmoV Zmhr. gd© d[að> A{YH$mè`m§Zr Amnbo
CËnÞ AmYr Kmo{fV H$amdo Aer H$_©Mmar g§KQ>Zm§Mr BÀN>m Amho Agm C„oI gXa {dYmZmV Zmhr åhUyZ XmoÝhr {ZîH$f© bmJy
hmoV Zmhr.
à.57 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 - goVy .
{n`m :- goVy qH$dm bmby `mn¡H$s EH$OU e`©V qOH$bm.
{X`m :- goVy e`©V qOH$bm.
{Z`m :- goVy qH$dm bmby `mn¡H$s EH$OU e`©V qOH$bm Zmhr.
Oa
\$º$ EH$ ì`º$s Zoh_r ImoQ>o ~mobVmo Ë`m_wio {n`mZo Ho$bobo {dYmZmV goVy qH$dm bmby qOH$bm VgoM {X`mZo goVy e`©V qOH$bm
Ago åhQ>bo åhUyZ, {n`m Am{U {X`m Iao ~mobVmV d {Z`m Zoh_r ImoQ>o ~mobVo ho {gÕ hmoVo. `mdê$Z goVyZo e`©V qOH$br. ho
{gÕ hmoVo.
à.58 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 10
ë`wgr = 2(PrZV + O`m) - 10 = 2(Z  J )  10      (1)
O`m = 2 PrZV = 2Z        (2)
ë`wgrZo PrZVbm 15 d O`mbm 5 {Xbo Va PrZV d O`m `m§À`mH$S>o àË`oH$s ë`wgrH$S>o Agboë`m Zmaim§À`m AÜ`m©
g§»`oBVHo$ Zmai AgVrb.
L
Z  15         (3)
2
L
J  5         (4)
2
n`m©`mdéZ PrZV = 10 , O`m= 20 Va ë`wgr = 50
METHOD - II
ë`wgr (L) = 2 (PrZV + O`m) - 10 = 2 ( Z + J) - 10 --------(1)
O`m (J) = 2 PrZV = 2Z-------------------------------------- (2)
From equation (1) & (2) --> L = 6Z-10 ---------------------(3)
_mÌ PrZVbm 15 d O`mbm 5 Zmai {Xbo, Va PrZV d O`m `m§À`mH$S>o àË`oH$s ë`wgrH$S>o Agboë`m Zmaim§À`m AÜ`m©
g§»`oBVHo$ AgVrb.
L
 Z  15 
2
6Z  10
 Z  15  [ L  6Z  10]
2
 2(Z  15)  6 Z  10
 2 Z  30  6 Z  10
 Z  10
put Z  10 in eqn (3)
 6Z  10  L
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 38 `yWnpãbHo$eZ
 L  6  10  10
L  50

From eqn ( 2)
J  2Z

J  2 10
J  20

åhUyZ PrZV = 10, O`m = 20 Am{U ë`wgr = 50


à.59 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 13é. , 17 é.
eha A nmgyZ eha B Mo XmoZ X {V{H$Q> Am{U eha A Vo eha C Mo VrZ Y {V{H$Q>m§Mo EHy$U ~g ^mS>o = 77 é.
2x + 3y = 77 ---------- (1)
eha A nmgyZ eha B Mo {VZ X {V{H$Q>m§Mo Am{U eha A Vo eha C Mo XmoZ Y {V{H$Q>m§Mo EHy$U ~g ^mS>o 73 é.
3x + 2y = 73 ---------- (1)
From equation (1) multiply by 3 & equation (2) multiply by 2
and equation (1) _YyZ equation (2) dOm H$am.
6 x  9 y  231
 6 x  4 y  146
5 y  85
y  17

Put value y = 17 in equation (1)


 2 x  3(17)  77  2 x  77  51
2 x  26
x  13
à.60 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 : (40)
102 g|._r, 136 g|._r, 153 g|._r d 289 g|._r. bm§~r Agboë`m Mma Im§~r AmhoV. `m g§»`m§À`m _gm{dZo àË`oH$
g§»`og ^mJë`mg `oUmè`m CÎmamMr ~oarO H$amdr.
 102 g|._r = 17  6
 136 g|._r = 17  8
 153 g|._r = 17  9
 289 g|._r = 17  17
102, 136, 153 Am{U 289 `m§Mm _gmdr = 17 : Ë`m_wio 17cm bm§~rMo VwH$S>o H$aVm `oVrb.
 _gmdrZo àË`oH$mg ^mJmdo
102 136 153 289
x   
17 17 17 17
x  6  8  9  17
x  40
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 39 `yWnpãbHo$eZ
à.61 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 - 20.
2, 3, 5, 6, 7 Am{U 9 `m A§H$mnmgyZ 5 Zo ^mJ OmUmè`m Am{U H$moUVmhr A§H$ nwÝhm Z `oUmè`m 5 Zo ^mJ OmUmè`m
g§»`m§À`m EH$H$ ñWmZr 5 hr g§»`m Agm`bm nm{hOo.
EHy$U V`ma hmoUmè`m g§»`m = 5 C1  4 C1 1 C1
5 4 1
  
1 1 1
 20
à.62 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 - amer A bhmZ Amho.
3
 bmbyMo A§Va = (doi = 2 Vmg)
4
3/ 4 3
 doJ (bmbyMm) = A§Va/doi = 
2 8
9
 bmbybm A§Va nyU© H$am`bm bmJUmam doi
10
9 3 9 8 12
=    
10 8 10 3 5
2 12 5 12 3
 Om°ZMm A§Va nyU© H$aÊ`mgmR>r bmJUmam doi =   
3 5 8 8 2
2 3 2 2 4
Om°ZMm doJ = A§Va/doi =    
3 2 3 3 9
3 4
åhUyZ A  , B 
8 9
 A  B `m_wio hr bhmZ amer Amho.
à.63 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 - g{dVm 15 df© Am{U H${dVm 20 df©
 g{dVm Am{U H${dVm `m§À`m AmOÀ`m d`mMo JwUmoÎma 3:4 Amho.
5 dfm©Z§Va Ë`m§À`m d`mMo JwUmoÎma 4:5 hmoB©b Va g{dVm d H${dVm `m§Mo d` H$mT>m.
 g{dVmMo AmOMo d` 3x Am{U H${dVmMo AmOMo d` 4x Amho.
3x  5 4
 
4x  5 5
5(3x  5)  4(4 x  5)
15 x  25  16 x  20
16 x  15 x  25  20
x  5
åhUyZ g{dVm d H${dVm `m§À`m AmOÀ`m d`mMo JwUmoÎma :-
g{dVm = 3x  3  5  15 df©
H${dVm = 4 x  4  5  20 df©
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 40 `yWnpãbHo$eZ
à.64 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 - 30 go_r.
3 _r, 5 _r, 10 go_r, 12 _r, 90 go_r `m§Mo VrZ VwH$S>o AMyH$ _moOÊ`mgmR>r OmñVrV OmñV _moR>çm _mnmMr {H$Vr bm§~rMr
Agm`bm hdr.
 3 _r, 5 _r, 10 go_r, 12 _r, 90 go_r `m§Mm _gmdr H$mT>m.
 3 _r = 300 go_r = 30  10
 5 _r 10 go_r = 510 = 30  17
 12 _r 90 go_r = 1290 go_r = 30  43 (: _gmdr = 30)
 åhUyZ H$mnS>mMo VwH$S>o _moOÊ`mgmR>r 30 go_r _moOnÅ>r bmJob.
à.65 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 - 32 Mm¡ag go_r.
8 go_r
A Mo joÌ\$i = (~mOyM m)2
A Mo joÌ\$i = 8 2 (~mOy = 8 go._r.)

AmH¥$Vr A joÌ\$i = 64 g|._r.2

1 (H$U©)2 1 (8)2 (H$U©=8 g|._r.)


B Mo joÌ\$i = =
go _r 2 2
8
1
AmH¥$Vr B = x 64 = 32 cm2
2
A d B `m§À`m joÌ\$imVrb \$aH$ = 64-32 = 32 cm2
à.66 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 - 25
EH$m am§Jo_Ü`o 'A' S>mì`m ~mOyZo 11 ì`m ñWmZmda Am{U 'B' COì`m ~mOyZo 10 ì`m ñWmZmda Amho.
A
S>mdr 11 ì`m
COdr
~mOy 10 ì`m ~mOy
B
Oa 'A' Am{U 'B' `m§À`m OmJm§Mr AXbm~Xb Ho$br Va 'A' S>mì`m ~mOyZo 18 ì`m ñWmZmda OmVmo.
A
S>mdr 18 ì`m
COdr
~mOy 10 ì`m ~mOy
B
åhUyZ A + B - 1 = 18 + 10 - 1
= 27
Ë`m am§JoV EHy$U 27 ì`º$s AmhoV. _mÌ A Am{U B IoarO {H$Vr ì`º$s AmhoV ho {dMmabo åhUyZ 25 ì`º$s (A & B
dJiVm.)
à.67 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.2 - 6
METHOD - I
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 41 `yWnpãbHo$eZ
PNR
gaiì`mO - ( SI ) 
100
1200  N  R
432 
100
1200  R 2
432  [ N  R]
100
432
R2   36
12
R  6%
METHOD - II - n`m©`mdê$Z CÎmao H$mT>Uo.
PNR
 ì`mO (Interest) = [ P  1200, N  6, R  6]
100
1200  6  6
 ì`mO =
100
 ì`mO = 432
à.68 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.4 - 625
60 a 60 3
 a=60 % b -----> a  b   
100 b 100 5
40%C 40 b 40 2
 b= -----> b  C  
a 100 c 100 5
20 c 20 1
 C = 20%d -----> c  d   
100 d 100 5
a b c 3 2 1
åhUyZ :     
b c d 5 5 5
a 6

d 125
 a  6 & d  125
Va 6d ho 20 À`m {H$Vr Q>¸o$?
 6d  6 125  750
 20a  20  6  120
 6d  20a  x%
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 42 `yWnpãbHo$eZ
x
 750  120 
100
6x
 750 
5
750
x  5
6
 x  125  5
 x  625
à.69 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.3 - Jm¡ad
àíZmÀ`m _m{hVrÀ`m AmYmao Imbrb _m{hVr {Xbr Amho.
Ioi
hm°H$s ìhm°br~m°b ~og~m°b {H«$Ho$Q> \w$Q>~m°b
Zmd
am_

í`m_

g{MZ

Jm¡ad

gmJa

~og~m°b, {H«$Ho$Q>, ìhm°br~m°b Am{U \w$Q>~m°b `m gdmª_Ü`o Jm¡ad Mm§Jbm Amho.


à.70 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$.1 , 1312
26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14
A B C D E F G H I J K L M
Z Y X W V U T S R Q P O N
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
gm§Ho${VH$ ^mfoV KAMAL = 16 26 14 26 15 Amho åhUyZ NO = 1312 hr gm§Ho${VH$ ^mfm `mo½` Amho.
à.71 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$. 4 Q $ R @ T # M
1) Q $ R @ T * M 2) Q @ R $ T # M
nVr-nËZr
Q(M) M(F) Q(M)
^mD$-^mD$
R(M) T(F)
R(M)
d{S>b-_wbJr
T(F) M(M/F)
~{hU-^mD$/~{hU

3) Q $ R * T # M 4) Q $ R @ T # M

nVr-nËZr Q(M)
Q(M) T(F)
d{S>b-_wbJm
AmB©
Jr - ~{hU-^mD$ ~{hU-^mD$/~{hU
_wb R(M) T(F) M(M/F)
R(F) M(M/F)

åhUyZ n`m©` H«$.4 `mo½` Amho. R, T, M ho ^md§S>o AmhoV.


amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 43 `yWnpãbHo$eZ
à.72 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$. 1

n{hbr KS>r Xþgar KS>r

A) B)

{Vgar KS>r X `m nmaXe©H$ H$mJXmMr KS>r

C) D)

à.73 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$. 3


`mo½`[aË`m {ZarjU Ho$bo Va n`m©` H«$.3 `mo½` Amho.

à.74 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$. 2 , 2R

A B C D E F G H I J K L M
Z Y X W V U T S R Q P O N

4A 6C 2E
6P 13R 7T
 1st Column & 3rd Column Mr ~oarO Ho$br Va 2nd Column ho CÎma {_iVo.
8N 10P ?

4  2  6
 6  7  13
 8  x  10  x  2
Alphabet `m§Mm g§~§Y nm{hbm Va Ago bú`mV `oVo H$s,
+2 +2
A C E
+2 +2
P R T
+2 +2
N P R
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 44 `yWnpãbHo$eZ
à.75 ñnï>rH$aU :- CÎma n`m©` H«$. 1 \$º$ A,~,S> ~amo~a AmhoV.

PmS>o \$m§Úm
{dYmZ : Q>moß`m

{dYmZmdéZ {ZîH$f© H$m` Agob


A ) PmS>o Q>moß`m {dYmZmdéZ H$mhr PmS>o Q>moß`m AmhoV hm {ZîH$f© `mo½` Amho.

~) Q>moß`m PmS>o {dYmZmdéZ H$mhr Q>moß`m PmS>o AmhoV hm {ZîH$f© `mo½` Amho.
\$m§Úm
Q>moß`m
H$) gd© Q>moß`m \$m§Úm AmhoV hm {ZîH$f© A`mo½` Amho H$maU gd© \$m§Úm Q>moß`m AmhoV ho {dYmZ `mo½` Amho. gd©
\$m§Úm Q>moß`m AmhoV `m {dYmZmdéZ H$mhr \$m§Úm Q>moß`m AmhoV, H$mhr Q>moß`m \$m§Úm AmhoV Ago {ZîH$f©
{ZKVmV.
Q>moß`m

S>) \$m§Úm gd© \$m§Úm Q>moß`m AmhoV hm {ZîH$f© `mo½` Amho.

{ZU©`j_Vm Am{U àg§JmYm[aV àíZ (àíZ H«$_m§H$ 76 Vo 80)


à.76 ñnï>rH$aU :- n`m©` H«$.3 : 2.5 JwU
1) àdoe KoVboë`m {dÚmÏ`m©Mo ZwH$gmZ Q>mimdo åhUyZ g§ñWobm _mÝ`Vm XoÊ`mgmR>r H$~yb Ho$boë`m ^m¡{VH$ gw{dYm VrZ
dfm©À`m H$mbmdYrV OwidyZ AmUÊ`mg gm§Jmb VarnU ho {dYmZ nyU©nUo `mo½` hmoUma Zmhr.
2) Oa g§ñWoMr emgZ _mÝ`Vm aÔ Ho$br Va {dÚmÏ`m©Mo ZwH$gmZ hmoUma åhUyZ ho {dYmZ MyH$ Amho.
3) H$m_ {_iÊ`mgmR>r Amdí`H$ AZw^d AmYmarV H$m¡eë` àmá H$aÊ`mg§~§YrÀ`m g_ñ`m gmoS>{dë`m Va {dÚmÏ`m©Mo
ZwH$gmZ hmoUma Zmhr, Ë`m g_ñ`m gmoS>{dÊ`mgmR>r EH$ g{_Vr ñWmnZ H$aÊ`mH$aVm {dÚmWu, nmbH$ Am{U ì`dñWmnH$
`m§Mr ~¡R>H$ ~mobdmb ho {dYmZ nyU©nUo `mo½` Amho.
4) ì`dñWmnZmbm A{V[aº$ ewëH$ Z bmXVm H$m_ {_idÊ`mgmR>r Amdí`H$ Ago à`ËZ, AZw^d ¿`m`bm {dÚmÏ`mªZm
_XV H$aÊ`mMo AmXoe Úmb ho H$mhr A§e `mo½` Amho.
à.77 ñnï>rH$aU :- n`m©` H«$.4 : 2.5 JwU
1) H$m_ `mo½` àH$mao H$aÊ`mgmR>r gdmªÀ`m _VmMm {dMma H$aUo `mo½` AgVo åhUyZ Oa H${Zð>mMo _Vo {dMmamV Z KoVm
AmXoe {Xbo Va H$m_ `mo½` àH$mao hmoUma Zmhr. EH$ A{YH$ma åhUyZ Vo AmXoe _mZVrb _mÌ H$m_ Mm§Jbo hmoUma
Zmhr.
2) godH$m§À`m AmS>_wR>onUm_wio OZVobm Pmboë`m AS>MUt~m~V g§doXZerb ìhm`bm _mÌ `m_Ü`o Oa H${Zð> godH$mMm
gh^mJ Zgob Va H$mhr H$m`Xm hmoUma Zmhr åhUyZ H$mhr A§er `mo½` Amho.
3) H$m_mnmgyZ nidmQ> H$mT>Uo åhUyZ ho {dYmZ A`mo½` Amho.
4) H${Zð>mMm gh^mJ dmT>dyZ VgoM Ë`m§Zm Ë`m§À`m O~m~XmarMr OmUrd H$éZ Úmb. Ë`mgmR>r _§S>i ñWmnZogmR>r
à`ËZerb ahmb, Ë`m_wio ho {dYmZ `mo½` Amho.
à.78 ñnï>rH$aU :- n`m©` H«$.3 : 2.5 JwU
1) EH$ A{YH$ma åhUyZ gm_mÝ` OZVoda Jmoir~ma H$aUo A`mo½` Amho. Ë`m§À`mda Jmoir~ma Zìho Va O_md nidyZ
bmdÊ`mgmR>r bmR>çm§Mm dmna H$aUo {R>H$ am{hb _mÌ Jmoir~ma A`mo½` Amho.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 45 `yWnpãbHo$eZ
2) H$moUË`mhr àH$mao MH$_H$ hmoUma Zmhr `m§Mr XjVm KoD$Z O_mdmbm gm§JUo Ë`m§Mm ZoVm gwa{jV Amho d Ë`m§À`m
H$mhr gXñ`m§Zm ZoË`mgmo~V ~mobÊ`mMr {dZ§Vr H$amb, EH$ A{YH$mar åhUyZ ho H$mhr A§e `mo½` Amho.
3) EH$mM Y_m©À`m XmoZ n§Wm§V Ym{_©H$ H$maUmdéZ ^m§S>U Amho. åhUyZ Ë`m§À`m AQ>H$ Ho$boë`m ZoË`mbm gm§Jmb H$s XmoZ
n§W Amnë`mM Y_m©Mo d Amnë`mM ^mJmV amhUmao AmhoV. Ë`m_wio Ë`m ZoË`mbm AmnU gwa{jV Amho d nmobrgm§Zr
H$moUVrhr VH«$ma Zm|X{dbr Zmhr Ago h„m H$aÊ`mgmR>r Amboë`m gXñ`m§Zm gm§JyZ n[apñWVr AmQ>moŠ`mV AmUÊ`mMm
à`ËZ H$amb åhUyZ ho {dYmZ `mo½` Amho.
4) ZJagodH$, Am_Xma, `m§Zm n[apñWVr hmVmiÊ`mMr _XV H$aÊ`mMr {dZ§Vr H$amb. ho g§`wº$sH$ hmoUma Zmhr.
à.79 ñnï>rH$aU :- n`m©` H«$.2 : 2.5 JwU
1) dñVwpñWVr OmUyZ KoD$Z _m{hVr Jmoim H$amb _mÌ H¥$Vr H$aÊ`mgmR>r Amamo½` {d^mJmMo ghH$m`© ¿`mb åhUOo
H$m_mnmgyZ nidmQ> H$mT>Uo.
2) àXþfUm_wio ~mb_¥Ë`y dmT> Pmbr. Ë`m_wio àXþfU H$_r H$aUo hm _w»` hoVy g_moa R>odUo EH$ {d^mJmMo à_wI åhUyZ
^ademMr gmd©O{ZH$ dmhVwH$sbm àmoËgmhZ qH$dm Ë`mgmR>r OZOmJ¥Vr H$éZ `moOZm V`ma H$aUo åhUyZ ho {dYmZ
`mo½` Amho.
3) àXÿfU {Z`§ÌUmgmR>r AmamIS>m AmIUo ~amo~a Vmo A§_bmV AmUUo ho \$ma _hËdmMo VgoM H$Mam ì`dñWmnZ H$aUo.
ho H$mhr A§e `mo½` Amho. _mÌ nyU©nUo `mo½` Zmhr.
4) dmhVwH$ {d^mJmÀ`m _XVrZo Xa {Xder `oUmao dmhZo {Z`§ÌrV H$aUo _mÌ n`m©`r ì`dñWm {Z_m©U H$é Z {Xë`m_wio
OZVobm Ìmg hmoB©b.
à.80 ñnï>rH$aU :- n`m©` H«$.3 : 2.5 JwU
1) EH$ Cƒ nXmda A{YH$ma VgoM {dkmZÑï>rH$moZmVyZ ho pñdH$maUo A`mo½` Amho.
2) H$_©Mmè`m§Mr d¥ÎmrMm n[aM`m_wio Ë`m§À`m hmVmVwZ hmoUmè`m MwH$sbm _mJ©Xe©Z H$aVm `oB©b VgoM Ë`m§À`m {dZ§Vr~m~V
gm_§Á`ñ`nUo {ZU©` ¿`m`bm _XV H$aÊ`mgmR>r Ë`m§Mr ~¡R>H$ Am`mo{OV H$amb, åhUyZ ho {dYmZ H$mhr A§e `mo½`
Amho.
3) H$_©Mmè`m§Zm dñVwpñWVr g_OmdyZ gm§Jmb H$maU {dkmZ`wJmV Ago g„o {Zén`moJr AgVmV ho g_OmdÊ`mgmR>r
qH$dm Ë`m§À`m e§H$m Xÿa H$aÊ`mH$aVm H$m`©emioMo Am`moOZ H$amb åhUyZ ho {dYmZ `mo½` Amho.
4) Vw_Mm Aem emómda {dídmg Zmhr Ago gm§JyZ Ë`m§Mr {dZ§Vr VmËH$mi YwS>H$mdyZ bmdUo ho nyU©nUo `mo½` Zmhr.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 224 `yW
npãbHo$eZ

CVmè`mdarb
àíZ
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 225 `yW
npãbHo$eZ

* gamd CVmam g§M H«$.1 *


n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 1 Vo 5) …
AmB© ZgÊ`mMo Xþ:I H$m` AgVo, ho _mUgmcm Vr Joë`mdaM§ H$iVo! åhUyZ H$dr `ed§V `m§Zr Amnë`m "AmB©' øm H${dVoV åhQ>co
Amho. "ñdm_r {VÝhr OJmMm AmB©{dZm {^H$mar'.
IamoIa {H$Vr `WmW© AmhoV ho eãX Zmhr H$m? {H$Vr Ìmg, {H$Vr Xþ:I, {H$Vr doXZm, {H$Vr _aU`mVZm, {H$Vr H$m~mS> - H$ï>,
{H$Vr AdhocZm nXmonXr _mZmn_mZ d gmè`m {OdmMo amZ H$arV AmB© Amnë`m coH$am§Mo g§JmonZ Hw$R>ë`mhr Amem - Anoúmm {dZm hgV
IoiV ~oXaH$manUo gVV H$arV AgVo åhUyZ AmB© gVV dmhUmè`m {Z_©c Pè`mgmaIr AgVo, Zmhr H$m? _wc§ chmZ Agmo H$s _moR>r
AmB©gmR>r _mÌ Vr gX¡d chmZ AZ gmaIrM§ AgVmV. {VMr _m`m gdm©àVr g_mZ AgVo. ^oXm_wir {VÀ`m R>m`r CËnÝZ nmdV§M Zmhr,
Aer AJmY _m`m AmB©À`m Hw$erV AgVo åhUyZ§M AmB©À`m _m`ocm Am^mi_m`m åhUVmV Zmhr H$m? AmB© {VÀ`m eodQ>n`ªV Amnë`m _wcm
- ~mim§Zm OnV AgVo, àg§Jr JhmU amhÿZ qH$dm ñdV:cm {dHy$Z gwÜXm AmB© Amnë`m nmoQ>À`m Jmoù`mMo aúmU H$arV AgVo. AmB© _J
Vr Agmo new-nú`m§Mr dm Agmo AÝ` {Odm§Mr. {VÀ`mVco __Ëd g_g_mZ AgVo. Amnë`m AmB©gmaIoM Zmhr H$m? ZwH$Ë`mM OÝ_ {Xcoë`m
nmS>gmcm Ë`mÀ`m A§JmdaMr KmU ñdÀN> H$aÊ`mgmR>r Jm` Ë`mcm MmQ>Vo, Ë`mÀ`mH$S>o nmhÿZ JmB©cm nmÝhm \w$Q>Vmo, {VÀ`m ~N>S²>`mcm H$moUr
hmV cmdcm Va Vr Ë`mÀ`m A§Jmda YmdyZ OmVo. nú`m§Mohr AgoM AgVo. A§S>çmÀ`m ~mhoa Amcoë`m N>moQ²>`m - N>moQ²>`m [ncm§À`m n§ImV Omoa
`oB©n`ªV Vo Ë`mZm gd© àH$maMo g§aúmU XoV, AÝZ - YmÝ`mcm EH$-EH$ H$U Amnë`m MmoMrÛmao AmUyZ ^a{dVmV Vo ñdmdc§~r hmoB©n`ªV
Amncr AmB©hr AerM Kma-Kma hmoVo, Amnë`mgmR>r KmargmaIr Zmhr H$m? _hmH$m` ~wê$Omdê$Z H$S>ocmoQ> hmoÊ`mMr AOr~mV ndm© Z
H$aVm Amnë`m ~mimcm nmOÊ`mgmR>r {haH$Ur ganQ>V, aŠV~§~mi hmoV, Amnco àmU g§H$Q>mV KmcyZ ~wéO CVaV JS>mImcr Amcr,
åhUyZM§ åhUVmV AmB©cm OUy ñdV§Ì Ord AZ OrdZM§ ZgVo, {VMm n§MàmU Amnë`m coH$am§À`m R>m`r Jw§Vcocm AgVmo. AerM AgVo AmB©
Zmhr H$m? Amnë`m coH$am§À`m g§JmonZmMo H$m_ {H$Vr AdKS> ho Z gm§{JVcoco ~ao, Varhr Vr {^ÝZ - {^ÝZ {Xì`mVyZ H$er dmQ> emoYV
Agoc, ho {VMo {VcmM _m{hVr Aem Anma doXZm§Zm ghZ H$ê$Z Vr Amnë`mcm {VÀ`m g§doXZerc _ZmÀ`m Hw$erV dmT>dVo åhUyZ AmB©cm
AmB© hmoÊ`mZo OÝ_mMo gmW©H$ Pmë`mMm _Zñdr AmZ§X hmoV AgVmo. åhUyZ AmnU AmB©Mr {H$Vrhr Wmoadr Jm{`cr Var Vr H$_rM AgVo,
AWm§J gmJamgmaIr, Zmhr H$m?
à.1 àñVwV coImV coIH$mZo AmB©Mr VwcZm H$emgmo~V Ho$cocr Amho?>
A) {Z_©c Pam ~) Kma H$) AWm§J gmJa
1) A, ~ 2) ~, H$ 3) A, H$ 4) A,~,H$
à.2 boIH$mÀ`m _Vo AmB©cm AmB© hmoÊ`mZo OÝ_mZo gmW©H$ Pmë`mMm _Zñdr AmZ§X H$m hmoV AgVmo?
A) Vr AZoH$ AS>MUrda _mV H$éZ Amnë`m _wcm§À`m g§JmonZmMo H$m_ {VZo Ho$coco AgVo.
~) {VZo Amnë`m _wcmgmR>r Iyn g§nÎmr H$_dcocr AgVo.
1) \$ŠV A 2) \$ŠV ~
3) A Am{U ~ 4) XmoÝhr ZmhrV.
à.3 AmB© hr gVV dmhUmè`m {Z_©c Pè`mgmaIr Ago coIH$mcm H$m dmQ>Vo?
A) Vr Amnë`m _wcmMo g§JmonZ Hw$R>ë`mhr cmo^mnmoQ>r H$aV Zmhr.
~) {VMr _m`m gdm©àVr g_mZ AgVo.
H$) {VZo Amnë`m _wcmgmR>r Iyn _aU`mVZm, Xþ:I ghZ Ho$coco AgVmV.
1) A Am{U ~ 2) A, ~, H$
3) A Am{U H$ 4) darc gd©
à.4 AmB©cm ñdV§§Ì$ Ord Am{U OrdZM§ ZgVo ho coIH$mZo H$moUmMo CXmhaU XoD$Z ñnï> Ho$co Amho?
A) KmarMo ~) {Z_©c Pè`mMo
H$) {haH$UrMo S>) JmB©Mo
1) \$ŠV A Am{U ~ 2) \$ŠV H$
3) H$ Am{U S> 4) darc gd©
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 226 `yW
npãbHo$eZ
à.5 gXa CVmè`mV AmB©À`m _m`ocm Am^mi_m`m Ago H$m åhQ>co Amho?
A) {VMr _m`m gdm©àVr g_mZ AgVo.
~) ^oXm_yio {VÀ`m R>m`r CËnÝZ nmdV Zmhr, Aer AWm§J _m`m AmB©À`m Hw$erV AgVo.
H$) Vr eodQ>n`ªV Amnë`m _wcmZm OnV AgVo.
`mo½` n`m©` {ZdS>m.
1) A Am{U ~ 2) \$ŠV ~ 3) ~ Am{U H$ 4) darc gd©
n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 6 Vo 10) …
_mUyg Ogm {dMma H$aVmo Vg§ Ë`mM§ OrdZ KS>V§, Ag§ åhUVmV. WmoS>Š`mV Amnë`m OrdZmda {dMmamMm _moR>m à^md AgVmo
Am{U BW§M Iar _oI Amho. H$maU Á`m H$moUË`m {dMmamMm _Zmda à^md AgVmo Ë`mZwgmaM OrdZ KS>V OmV§ Am{U ZrQ> cúm {Xc§ Va
Ag§ cúmmV `oB©c H$s Amnë`m OrdZmda A{dMmamMmM à^md AgVmo! Amnë`m hmVmVcm _mo~mB©c {Xdg^a ìhm°Q>gA°ndê$Z Ag§»`
gH$mamË_H$ g§Xoem§Mm aVr~ KmcV AgVmo. _mUyghr ho g§Xoe dmMVmo Am{U Vo cJmocJ BVam§Zm nmR>dVmohr.... nU åhUyZ Ë`mM§ OrdZ
gH$mamË_H$VoZ§ ^ê$Z OmV§ H$m? _mUyg Mm§Jco {dMma dmMVmo, EoH$Vmo, ~mocyZ XmIdVmo, {c{hVmo nU Var AmVyZ Ë`mÀ`mda dmB©Q>mMmM
nJS>m A{YH$ AgVmo. AmVm Hw$Ur åhUoc, H$m` Mm§Jc§ Am{U H$m` dmB©Q>, ho H$moU R>adUma? gmYH$mcm _mÌ ho R>adVm `oB©c qH$dm R>admd§M
cmJoc. Amnë`m gmYZocm MmcZm XoUmam àË`oH$ {dMma hm Mm§Jcm Am{U Omo Amnë`m gmYZocm AS>Wim CVnÝZ H$aVmo, Omo Amnë`m
_Zmcm ApñWa qH$dm _mohJ«ñV H$aVmo, Omo Amnë`m _mZ{gH$, emar[aH$, d¡Mm[aH$ eŠVrM§ hiwhiy IƒrH$aU H$aVmo, Vmo {dMma dmB©Q>!
gmYH$mgmR>r Mm§Jë`m Am{U dmB©Q> {dMmamMr hr gmonr ì`m»`m Amho. AmVm Amnë`m OrdZmVcr {dg§JVr AmnU nm{hcrM H$s Amnë`mcm
gX²{dMma AmdS>Vmo, nU gX²dV©Z gmYV Zmhr! qH$dm daH$aUr AmnU gX©dV©Z H$arV Agë`mM§ XmIdV Agcmo Var AmVyZ Xþd©V©ZmH$S>oM
Amncm Iam AmoT>m AgVmo. Ë`m Xþd©V©ZmH$S>o Agcocr _ZmMr Ymd WmondyZ Amnë`mcm ~cnyd©H$ gX²dV©ZmgmR>r H$ï> ¿`mdo cmJVmV! ho
hmoÊ`mM§ H$maU Iè`m gX²{dMmamMr Amnë`mcm Iar AmoT> Zmhr. Vr AmoT> ZgÊ`mMr H$maU§ AZoH$ AgVrc, nU Mm§Jc§ ~mocUmam _mUyg
Mm§Jc§ dmJV Zmhr, Ag§ AmnU nmhVmo... Am{U Ë`m_wioM AmnUhr eãXm§À`m qnOè`mVyZ {dMmam§Zm _moH$i§ H$ê$Z Ë`m§Zm ì`dhmamÀ`m,
H¥$VrÀ`m AdH$memV dmdam`cm cmJyZ OmoIV Zmhr! g§Vm§Zm _mÌ _mUgmMm AmMma Am{U Cƒm EH$ê$n Agmdm, Ag§M dmQ>V§. _mUgmÀ`m
~mø OrdZmH$S>o Ë`m§M§ \$mag§ cúm ZgV§. H$maU ^m¡{VH$ gwImgmR>r à`ËZ H$am`cm _mUgmcm Hw$Ur {eH$dmd§ cmJV Zmhr. OÝ_OmV
dmgZm~rOmZwgma Ë`mMm Vmo à`ËZ gwê$M AgVmo. nU H$mimÀ`m nH$S>rV Agë`mZo AemídV Agcoë`m ^m¡{VH$mncrH$S>o Oo H$mhr emídV
VËd Amho, Ë`mMm AmYma cm^cm Va _mUgmcm emídV g_mYmZmMr àMrVr `oB¥c, ho g§VM OmUVmV. hr Or emídVmMr àmár Amho VrM
lo`g Amho. Ia§ lo` Ë`m`moJoM àmá hmoUma Amho. Ë`m_wio AemídV ^m¡{VH$mcm {à` _mZyZ Ë`mV AS>H$coë`m {Odmcm Ë`m ào`gÀ`m _mohmVyZ
AcJX gmoS>dV Ë`mM§ na_lo` Á`m`moJo gmYc§ OmUma Amho, Ë`m lo`gH$S>o di{dÊ`mMr à{H«$`m g§V-gËnwê$f gwê$ H$aVmV. Ë`mÀ`m
A§Va§JmMr hr eó{H«$`mM AgVo Am{U Ë`mV gX²{dMma hoM Ë`m§M§ gmYZ qH$dm eó AgV§! eómZ§ _mUgmcm OI_ hmoVo ho Ia§, nU
d¡ÚmÀ`m Hw$ec hmVmVc§ eó ho Ë`mM§ eara N>oXV Agc§ Var Vo Ë`mcm OI_r H$arV ZgV§! CcQ> Ë`mÀ`m earamVcm KmVH$ ^mJ Xÿa
H$arV AgV§. Vgm ~moY{dMma Amho. Vmo _mUgmÀ`m Am§V[aH$ KS>Urcm YŠH$m XoVmo, nU Oo dmB©Q> Amho Vo Zï>hr H$aVmo.
à.6 OrdZ KS>V AgVm§Zm ZrQ> cúm {Xë`mg Amnë`m {OdZmda H$emMm à^md gdm©{YH$ AgVmo.
1) {dMmam§Mm 2) A{dMmam§Mm
3) H$V¥©ËdmMm 4) darc gd©
à.7 coIH$mÀ`m _Vo dmB©Q> {dMma åhUOo.
A) gmYZocm MmcZm Z XoUmam {dMma.
~) Omo {dMma Amnë`m _Zmcm ApñWa qH$dm _mohJ«ñV H$aVmo.
H$) Omo {dMma Amnë`m em[aarH$ d d¡MmarH$ eŠVrMo hiwhiy IƒrH$aU H$aVmo.
1) ~, H$ 2) A, ~, H$
3) A, H$ 4) A, ~
à.8 ^m¡VrH$ gwImgmR>r à`ËZ H$aUo _mUgmcm H$moU {eH$dVo?
1) g§V 2) emó
3) Mm§Jcm {_Ì 4) `mnoúmm doJi CÎma
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 227 `yW
npãbHo$eZ
à.9 ~amo~a Zgcoco {dYmZ AmoiIm.
A) ^m¡VrH$ gwImgmR>rMm à`ËZ _Zwî` OÝ_OmV gwê$ H$aVmo.
~) _mUgmZo Mm§Jco {dMma dmMë`mZo, EoH$ë`mZo, ~mocë`mZo, {chë`mZo Ë`mÀ`mda Mm§Jë`m {dMmamMm A{YH$
nJS>m nS>VmoM.
H$) àË`oH$ eó ho _mZgmcm OI_M H$aV AgVo.
1) A, H$ 2) ~, H$ 3) A, ~, H$ 4) \$ŠV ~
à.10 AemídV ^m¡{VH$mcm {à` _mZyZ Ë`mV AS>H$coë`m Ordmcm Ë`m ào`gÀ`m _mohmVyZ AcJX gmoS>dÊ`mMo H$moUVo gmYZ
Amho.
1) gH$mamË_H$ à`ËZ 2) gX{dMma
3) AÜ`mË_ 4) darc gd©
n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 11 Vo 15) …
H$moUË`mhr XoemMr àJVr Am{U {dH$mgm_Ü`o Ë`m XoemVrc H$m_JmadJm©Mm {ZUm©`H$ gh^mJ AgVmo. H$moUË`mhr Am{W©H$
KS>m_moS>r_Ü`o ho _Zwî`~i _hÎdmMr ^y{_H$m {Z^mdV AgVo. Ë`m_wio H$m_Jma H$ë`mUmg§X^m©V gaH$manwT>o _moR>r AmìhmZo AgVmV. H$m_
H$aÊ`mgmR>r nmofH$ dmVmdaU V`ma H$aUo, VgoM H$m_Jma gwIr Am{U g_¥X²Y H$go hmoVrc ho gw{ZpíMV H$aUo hr Vr à_wI AmìhmZo AmhoV.
^maVmVrc H$m_Jma dJ© g§K{Q>V Am{U Ag§K{Q>V Aem XmoZ úmoÌm§_Ü`o {d^mJcm Jocm Amho. g§KQ>rV úmoÌmVrc H$m_Jma H$S>H$
H$m`Xo Am{U {Z`_m§À`m ~imda Amnë`m hŠH$mgmR>r cTy> eH$VmV. Ë`m§Zm H$mhr à_mUmV H$m hmoB©Zm, Amnë`m hŠH$m§Mr OmUrd Amho.
na§Vw Aem ^m½`dmZ H$m_Jmam§_Ü`o ^maVmVrc IynM H$_r OUm§Mm g_mdoe hmoVmo. XoemVrc ~hþVm§e H$m_Jma Ag§K{Q>V dJ©dmarV _moS>VmV,
Á`m§Zm H$moUË`mhr àH$maMr ZmoH$arMr h_r qH$dm gm_m{OH$ gwaúmm CncãY Zmhr. Amnë`mdarc AÝ`m`mMm Vo `mo½` à{VH$ma H$aÊ`mghr
gúm_ ZmhrV. XoemVrc gd©M àH$maÀ`m H$m_Jmam§À`m H$mhr {d{eï> g_ñ`m AmhoV. _J Vo g§K{Q>V úmoÌmVrc AgmoV H$s, Ag§K{Q>V,
Am¡Úmo{JH$ AgmoV H$s eoV_Oya qH$dm ñWcnm§V[aV AgmoV H$m ñWm{ZH$.
J«m_rU Am{U ehar XmoÝhr ^mJmVrc Ag§K{Q>V úmoÌmVrc H$m_Jmam§À`m àM§S> H$ï>mÀ`m ~imdaM lr_§V cmoH$ A{YH$ Z\$m
H$_mdyZ Amncr g§nÎmr dmT>dV AgVmV. J«m_rU ^mJmVrc _Oya Va Ad¿`m H$mhr én`m§gmR>r eoV_mcH$mgmR>r AhmoamÌ am~V AgVmV.
"Ag§K{Q>V' hm eãXM _Owam§Mr pñWVr Xe©{dUmam Amho. AË`ën _Owar, {dnarV n[apñWVrV H$m_ Am{U amoOJmam~m~VMr A{ZpíMVVm
Aem Xþï>MH«$mVyZ ho _Oya OmV AgVmV. AZoH$m§Zm Amnë`m Hw$Qw>§~-H${~ë`mgh H$m_mÀ`m emoYmV Jmd gmoS>mdo cmJVo. ~m§YH$m_ _Oya, añVo
~m§YUrMo H$m_ H$aUmao _Oya Am{U KaH$m_ H$aUmao Aem AZoH$ ñdê$nmV ho ñWcm§V[aV _Oya Amnë`m Amgnmg AmT>iyZ `oVmV. _{hcm
H$m_Jmam§Mr g§»`mhr àM§S> _moR>r Amho, na§Vw, Ë`m§À`m H$m_mMr {VVH$ser XIc KoVcr OmV Zmhr.
2025 gmcr ^maV gdm©{YH$ H$m`©úm_ _Zwî`~i AgUmam Xoe ~ZUma Amho. Ë`m_wio H$m_Jma {df`H$ _wX²Úm§H$S>o Xþc©úm H$aUo
MwH$sMo R>aoc. Ë`m_wioM H$m_Jmam§À`m {hVmMo aúmU H$aÊ`mgmR>r Am¡Úmo{JH$ V§Q>o H$m`Xm, {H$_mZ doVZ H$m`Xm Am{U H§$ÌmQ>r H$m_Jma H$m`Xm
`mgmaIo AZoH$ H$m`Xo _mJrc H$mhr H$mimV H$aÊ`mV Amco AmhoV. `m_Ü`o AJXr AcrH$S>oM H$aÊ`mV Amcoë`m ~moZg (gwYmaUm) H$m`Xm
2015, H$_©Mmar ZwH$gmZ^anm`r (gwYmaUm) H$m`Xm 2016, ~mc_Owar (à{V~§Y Am{U {Z`_Z) gwYmaUm H$m`Xm 2016 AmXtMm g_mdoe
Amho. H|$Ðr` H$m_Jma Am{U amoOJma ImVo AmVm H|$Ðr` H$m_Jma H$m`X`m§Mo gwc^rH$aU, gwgyÌrH$aU Am{U EH$ÌrH$aU H$aÊ`mgmR>r nmdco
CMcV Amho. _hmË_m Jm§Yr amï´>r` amoOJma h_r `moOZm, AQ>c noÝeZ `moOZm, àYmZ_§Ìr H$m¡ec {dH$mg `moOZm, _wÐm, àYmZ_§Ìr amoOJma
àmoËgmhZ `moOZm Aem AZoH$ `moOZm gwé H$aÊ`mV Amë`m AgyZ Ë`mÛmao {dÚ_mZ Am{U ^mdr H$m_Jmam§Mo H$ë`mU Am{U {hV OmonmgÊ`mMm
à`ËZ gaH$ma H$arV Amho.
^maVmcm OJmVrc gdm©V _moR>o Jw§VdUyH$ Am{U CËnmXZ - {Z{_©Vr H|$Ð ~Z{dÊ`mgmR>r gaH$ma H${Q>~X²Y Amho. Ë`mgmR>r gaH$ma
{d{dY Cnm``moOZm H$[aV AgyZ Zdr YmoaUo AmIcr OmV AmhoV. "_oH$ BZ B§{S>`m' gmaIr YmoaUo AmIyZ OmñVrV OmñV {dXoer Jw§VdUyH$
^maVmV AmH${f©V H$aÊ`mMm à`ËZ Ho$cm OmV Amho. Ë`m_wioM H$m_Jma gwYmaUmà{V g_J« Ñï>rH$moZ R>oD$Z Am{W©H$ d¥X²Yr gmo~VM
H$m_Jmam§Mo Iè`m AWm©Zo H$ë`mU gmYÊ`mMm gaH$maMm à`ËZ AgUma Amho.
à.11 Imcrcn¡H$s H$moUVo {dYmZ MwH$sMo Amho?
A) Ag§K{Q>V úmoÌmVrc H$m_Jma Amnë`mdarc AÝ`m`mMm `mo½` à{VH$ma H$aÊ`mg gúm_ ZmhrV.
~) ^maVmVrc g§KQ>rV úmoÌmVrc H$m_JmamZm H$moUË`mhr g_ñ`m \$maem OmUdV ZmhrV.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 228 `yW
npãbHo$eZ
H$) ^maVmV g§KQ>rV úmoÌmVrc H$m_JmamMo à_mU IynM H$_r Amho.
n`m©`-
1) A Am{U ~ 2) \$ŠV H$ 3) \$ŠV ~ 4) ~ Am{U H$
à. 12 ^maVmcm gdm©{YH$ H$m`©úm_ _Zwî`~i AgUmam Xoe ~ZdÊ`mgmR>r Imcrcn¡H$s H$moUË`m Jmoïrda cúm Úmd`mcm
hdo?
A) H$m_Jma H$m`Xo, H$aUo ~) H$m_Jma {df`H$ _wÚmH$S>o cúm XoUo
H$) _oH$ BZ B§{S>`m gmaIr YmoaUo AmIUo
1) A, ~ 2) ~, H$ 3) \$ŠV ~ 4) A,~,H$
à.13 H$m_Jma H$ë`mUmg§X^m©V gaH$manwT>o _moR>r AmìhmZo AmgÊ`mMr à_wI H$maU H$moUVo?
A) H$m_Jma dJ© g§KQ>rV Am{U Ag§KQ>rV úmoÌmV {d^mJcm Jocm Amho.
~) H$m_Jmam§Mr g§»`m OmñV Amho.
H$) H$moUË`mhr Am{W©H$ KS>m_moS>r_Ü`o H$m_Jma dJm©Mr _hÎdmMr ^y{_H$m AgVo.
1) A, ~ 2) ~, H$ 3) \$ŠV ~ 4) \$ŠV H$
à.14 H$m_JmamÀ`m {hVmMo aúmU H$aÊ`mgmR>r gaH$maZo Imcrcn¡H$s H$moUVo H$m`Xo Ho$co?
A) Am¡Úmo{JH$ V§Q>m H$m`Xm ~) {H$_mZ doVZ H$m`Xm
H$) g_mZ doVZ H$m`Xm S>) H§$ÌmQr> H$m_Jma H$m`Xm
1) darc gd© 2) A ,~ Am{U S>
3) A, ~ Am{U H$ 4) \$ŠV A
à.15 darc CVmè`mdéZ Ag§K{Q>V úmoÌmVrc H$m_JmamZm àm_w»`mZo H$moUË`m g_ñ`mcm Vm|S> X`mdo cmJVo?
A) amoOJmam~m~VMr A{ZpíMVVm ~) AË`ën _Oyar H$) ñWcm§Va
1) A, ~ 2) ~, H$ 3) \$ŠV ~ 4) A,~,H$
n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 16 Vo 20)
^maVr` g_mOOrdZmMo {dícofU H$aVmZm nyd©na§nam, AmOMo dmñVd Am{U OZ_mZg `m {VÝhr Jmoï>r EH$dQy>Z {dMmamV KoVë`m nm{hOoV.
Amnë`m na§naoV ì`mnH$ d gwg§K{Q>V Aem gm_m{OH$ EH$mË_VoÀ`m Om{UdoMm A^md Amho. ~hþ{dY ~mø àdmhm§Zm gm_mdyZ KoÊ`mH$S>o
{VMm H$c Agë`m_wio {VMo ñdê$n gm_mÝ`V: N>moQ>çm N>moQ>çm ñdm`Îm KQ>H$m§Mm g_wƒ` Ago ~Zco Amho. AZoH$ Jmdm§Mm g_wƒ` åhUOo
Xoe, AZoH$ OmVtMm g_wƒ` åhUOo g_mO, AZoH$ n§Wm§Mm g_wƒ` åhUOo Y_© AerM ^maVr`m§À`m _mZ{gH$VoMr KS>U Pmcr Amho.
Ë`m_wio Amnë`m XoemVrc gm_mÝ` _mUgmMr Apñ_Vm hr Hw$Qw>§~, OmV Am{U n§W øm chmZ chmZ KQ>H$m§erM OIS>cr Amho.
"dgwY¡d Hw$Qw>§~H$_²', "ho {díd{M _mPo Ka' `m dMZm§_YyZ ì`ŠV hmoUmam CXmÎm ^mdhr N>moQ>çmem Hw$c-JmoVmVrc H$m¡Qw>§{~H$
{Oìhmù`mdaM AmYm[aV Amho. OmV hr Va `oWrc OZgm_mÝ`m§ZrM Zìho, Va _moR>_moR>çm VÎdqMVH$m§Zrhr {ZgJ©{gÜX dm B©ídaàUrV
_mZcr hmoVr. {ddmh{d{Y Am{U AÝZmoXH$ ì`dhma `m§darc ~marH$gmarH$ {Z~ªYm§_wio g§Hw${MV OmVr` ^mdZocm {dcúmU ~iH$Q>r `oV
Jocr. gmh{OH$M Om{V{Zanoúm gm_m{OH$ Om{Udocm Amnë`m gm_y{hH$ OrdZmV Zoh_rM Jm¡U coIco Joco. ^maVmV AZoH$ amOH$s`
pñWË`§Vao Pmcr, gm_«mÁ`o CX`mg Amcr Am[U AñVmcm Jocr; nU ñd`§nyU© JmdJmS>çmda, {~«{Q>e amOdQ> `oB©n`ªV Var, Aem KS>m_moS>tMm
n[aUm_ Pmcm Zmhr. Amnë`m XoemV H|$ÐdVu ~cmT>ç Y_©emgZ dm Y_©nrR> H$Yr ApñVËdmV Amco Zmhr. Ë`m_wio chmZ-_moR>çm
cmoH$g_yhm§Mo CnmgZm-ñdmV§Í` `oWo Zoh_rM A~m{YV am{hco. nañna {damoYr Aem {H$VrVar VÎdàUmcr `oWo AmJ«hmZo _m§S>ë`m Joë`m.
d¡{XH$ na§naoV Va AZoH$ n§Wmonn§W hmoVoM, nU Ad¡{XH$ na§naoVhr dma§dma {dKQ>Z hmoVM hmoVo. O¡Z Y_m©V ídoVm§~a d {XJ§~a ho XmoZ _w»`
àdmh. Ë`m§À`m nwÝhm emIm d CnemIm hmoË`m. ~m¡ÜX Y_m©V hrZ`mZ d _hm`mZ ho _w»` àdmh. Ë`m§n¡H$s àË`oH$mMo Cnàdmh AmhoVM.
qhXÿ Y_m©Vrc e¡d, d¡îUd, ZmW, emŠV, qcJm`V ho n§W gd©n[a{MV AmhoV. Hw$Qw>§~, OmV, Jmd, dVZ, amÁ`, Y_©n§W `m gd© g§ñWm
Amnmnë`m A{YH$ma úmoÌmV {Zd}YnUo dM©ñd JmOdV hmoË`m. `m§n¡H$s Hw$Urhr Xþgè`mÀ`m na§namJV à^md úmoÌmV OamgwÜXm A{VH«$_U Ho$co
Zmhr. Ë`m_wio ~hþ{dYVm, ~hþgÎmm H|$Ðo, g_mdoeH$Vm Am{U g_Ýd`Ñï>r hr ^maVr` g_mOmÀ`m ^m¡{VH$ d gm§ñH¥${VH$ dmñVdmMr à_wI
cúmUo hmoV Ago åhUVm `oB©c. `mVyZ Amnë`mnwaVo nmhÊ`mMr g§Hw${MV d¥Îmr {Z_m©U Pmcr. g_mOmÀ`m Xþgè`m KQ>H$mda AmnÎmr Amcr,
AÝ`m` Pmcm Var "_cm H$m` Ë`mMo' Aer CXmgrZVoMr, ñd`§H|${ÐVVoMr àd¥Îmr Omonmgcr Jocr. `m H$mimV AZoH${dY KQ>H$m§Zm EH$Ì
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 229 `yW
npãbHo$eZ
OmoS>Umam ^maVr` VËdmMm YmJm ApñVËdmVM ZìhVm Ago Zmhr; nU Vmo AJXrM úmrU~c hmoVm Am{U Ë`mMo ^mZhr ~hþVm§er ZmJa
{d^mJmVrc _yR>^a Cƒd{U©`m§ZmM H$m` Vo hmoVo.
à.16 Amnë`m XoemVrc _mUgmMr H$moUVr àd¥Îmr gXa CVmè`mVyZ coIH$mZo ñnï> Ho$cr Amho?
1) CXma_VdmXr àd¥Îmr 2) g§Hw${MV àd¥Îmr
3) EH$mË_VoMr àd¥Îmr 4) _mZdVmdmXr àd¥Îmr
à.17 boIH$mÀ`m _Vo OmVr{Zanoúm g_mO H$m {Z_m©U hmoD$ eH$V Zmhr?
A) g_mOmMr ~XcÊ`mMr _mZ[gH$Vm Zmhr.
~) amOH$s` gÎmm{Yem§Mm amOH$s` ñdmW© à~i Amho.
H$) Hw$Qw>§~, OmV, Jmd, dVZ, amÁ`, Y_©n§W B. g§ñWmMo dM©ñd hmoVo.
S>) OmVr` ^mdZm à~i hmoË`m.
1) ~, H$ 2) gd© $ 3) \$ŠV H$ 4) \$ŠV ~
à.18 ^maVr` g_mOmV gm_m{OH$ EH$mË_VoMm Am^md Amho. Ago coIH$mg H$m dmQ>Vo?
1) g_mO Ag§KQ>rV Amho åhUyZ
2) g_mO {d{dY KQ>H$ g_whm§_Ü`o {d^mJcm Amho åhUyZ
3) g_mOmV VËdkmZr cmoH$m§Mr H$_VaVm Amho åhUyZ
4) {~«Q>rem§Zr H$mhrM à`ËZ Ho$co ZmhrV åhUyZ
à.19 AZoH${dY KQ>H$m§Zm EH$Ì OmoS>Umam ^maVr` VËdmMm YmJm H$moUVm Agmdm Ago coIH$mg dmQ>Vo?
1) gaH$mar AmXoe H$mTy>Z g_mOn[adV©Z H$aUo.
2) ZmJ[aH$ËdmMo g_mZ hŠH$ d Am{YH$ma XoUo.
3) ^maVr` OZ_mZgmMo A§V_©Z ~Xc{dUo
4) ñdH|$ÐrV _Zmod¥ÎmrMo n[adV©Z H$aUo.
à.20 ^maVmV {d{dY Y_©, n§Wmon§WmMr {d{dYVm AgyZhr OmVr`Vm H$m Zï> Pmcr Zmhr?
A) àË`oH$ Y_©, n§Wmon§WmMo CnmgZm ñdmV§Í` A~m{YV hmoVo.
~) H$moUVmM Y_©, n§WmZo OmVr`Vm Zï>> H$aÊ`mMm à`ËZ Ho$cm Zmhr.
H$) OmVr`Vm Zï> H$aÊ`mMo _mJ©M ZìhVo.
S>) ^maVr` g_mOmV Amnë`mnwaVo nmhÊ`mMr àd¥Îmr hmoVr.
n`m©`r CÎmao :
1) \$ŠV A ~amo~a Amho 2) \$ŠV A Am{U ~ ~amo~a Amho
3) \$ŠV ~ Am{U S> ~amo~a AmhoV 4) \$ŠV S> ~amo~a CÎma Amho.
n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 21 Vo 25)
^maVr` emór` g§JrV hm {df` AË`§V àmMrZ, ^maVr` g§ñH¥$Vr àH$Q> H$aUmam Am{U ^maVr`m§À`m Apñ_VoMm {df` Amho. \$º$
g§JrVm_wio hmoUmao _Zmoa§OZ EdT>rM Ë`mMr ì`már ZygZ, g§JrV gmYZoVyZ B©ída Xe©Z Agm ì`mnH$ d J§^ra {df` Amho. Joë`m VrZ hOma
dfmªnmgyZ Ag§»` n§{S>Vm§Zr d Im±gmho~m§Zr {Xdg-amÌ [a`mO H$ê$Z AË`§V _ohZVrZo ^maVr` g§JrVmcm emór` ~Zdco. AZoH$ {nT>çmZ
{nT>çm ho {eúmU {Xco Joco, Onco Joco Am{U Jwê$ _wImVyZ nwT>À`m {nT>rH$S>o hñVm§V[aV Ho$co Joco. ho emór` g§JrV hm ^maVmMm I{OZm
qH$dm _hËdmMm EodO Amho.
nyduÀ`m amOm§Zr, g§ñWm{ZH$m§Zr ho g§JrV Amnmnë`m n[aZo nmogco, amOXa~mamV gm§^mico d àmoËgm{hV Ho$co. ñdmV§Í`mZ§Va nwT>o
Ocgo, H$m`©H«$_, _hmoËgd, N>moQ>`m _¡\$cr Aem _mÜ`_mVyZ H$cmH$mam§Zm n¡go {_iy cmJco d emór` g§JrV OJco. ñdmV§Í`mZ§Va gaH$maZo
emór` g§JrVmÀ`m H$m`©H«$_m§da H$moUVmhr H$a cmdcocm ZìhVm. H$a_UyH$H$amVyZ emór` g§JrV dJiÊ`mV Amco hmoVo. _mÌ, Owc¡ 2017
_Ü`o 28 Q>¸o$ OrEgQ>r cmJy Pmcm. emór` g§JrVmÀ`m H$m`©H«$_mMo {VH$sQ> 250 ê$n`m§noúmm OmñV Agoc Va {V{H$Q>m§da 28 Q>¸o$ OrEgQ>r
^amdm cmJV Amho. emór` g§JrV EoH$Umam àoúmH$ dJ© hm gmYmaUV: _Ü`_dJu` AgVmod KamVrc XmoZ-VrZ ì`º$s¨Zm KoD$Z 28 Q>¸o$
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 230 `yW
npãbHo$eZ
OmñV Xam§Mo {VH$sQ> H$mTy>Z H$m`©H«$_ EoH$Uo {Iemcm nadS>Umao Zmhr.
nwUo, _w§~B©gma»`m _moR>`m eham§_Ü`o Joë`m 20-25 dfmªnmgyZ emór` g§JrVmMo H$m`©H«$_ ho àm`moOH$m§À`m n¡em§da 50-60 Q>¸o$
Adc§~yZ AgVmV. _moR`m eham§_Ü`o àm`moOH$ {_iVmV. _mÌ, N>moQ`m eham§_Ü`o àm`moOH$ {_iV Zgc`mZo emór` g§JrVmÀ`m
H$m`©H«$_mMm IM© hm nyU©V: {V{H$Q>m§da Adc§~yZ AgVmo. AmOn`ªV VoWrc g§`moOH$m§Mr d IMm©Mr Vm|S>{_idUr H$aVmZm ZmH$sZD$ `oVmV
hm AZw^d Amho. Aem n[apñWVrV AmVm Ë`m {V{H$Q>m§da 28 Q>¸o$ OrEgQ>r XoD$Z lomVmdJ© H$gm `oUma d H$m`©H«$_ H$go hmoUma hm `úmàíZ
Am`moOH$m§nwT>o Amho. Joë`m Owc¡nmgyZ H$m`©H«$_ hmoÊ`mMr g§»`m {Zåå`mda Amcr Amho. H$cmH$mam§À`m _mZYZmdahr 18 Q>¸o$ OrEgQ>r cmJy
Pmë`m_wio `m_Ü`o AOyZM ^a nS>cr Amho.
`m gd© n[apñWVrMm n[aUm_ \$ma J§^ra hmoÊ`mMr eŠ`Vm Amho. H$m`©H«$_mMr g§»`m H$_r Pmë`mZo a{gH$ lmoVo CÎm_ g§JrV
EoH$Ê`mnmgyZ d§{MV Va hmoVrcM. _mÌ, nwT>À`m {nT>rn`ªV H$cm nmoMcr Zmhr Va, H$mcm§VamZo `m{df`mMr A{^ê$Mr H$_r hmoD$Z, hr
àmMrZ H$cm Zm_eof hmoÊ`mMr ^rVr Amho. H$s H$cm nyU© doi Ho$ë`mg CXa{Zdm©h nwaVo n¡gogwÜXm {_iUma ZmhrV, ho g_Oë`mZ§Va AmOMo
Vê$U H$cmH$ma `mH$S>o diUma ZmhrV. hr Jmoï>hr {dMmamV KoVcr nm{hOo.
AmVm AmnU XoemÀ`m _hgyc CËnÞmÀ`m Ñï>rZo `m {ZU©`mH$S>o nmhÿ`m. g§nyU© XoemV hmoUmè`m emór` g§JrVmÀ`m H$m`©H«$_m§Mr
g§»`m (28 Q>¸o$ OrEgQ>r cmdcoco H$m`©H«$_) A§XmOo dfm©cm 6500 Vo 8500 EdT>r Agoc. g§nyU© XoemV emór` g§JrVmMo _w»` H$cmH$ma
d gmWrXma Yê$Z A§XmOo 3500 Vo 4000 EdT>o H$cmH$ma AmhoV. (`m_Ü`o XrS> cmI ê$n`m§nwT>o _mZYZ AgUmè`m H$cmH$mam§da 18 Q>¸o$
OrEgQ>r AmH$macm OmVmo.) åhUOo H$m`©H«$_mdaMm 28 Q>¸o$ OrEgQ>r d H$cmH$mam§daMm 18 Q>¸o$ OrEgQ>r `m_YyZ gaH$macm {_iUmar
a¸$_ hr AË`§V H$_r à_mUmV Amho, ho Amnë`m cúmmV `oB©c. na§Vw H$m`©H«$_ H$_r Pmë`m_wio d H$cmH$mam§Mm CXa{Zdm©h Z Pmë`m_wio
da Z_yX Ho$coco n[aUm_ ^{dî`mV hmoÊ`mMo n[aUm_ g§^dVmV. Ë`m_wio hmoUmam VmoQ>m hm _moOVm `oÊ`mOmoJm Zgoc. Vmo Xþgè`m {Vgè`m
{nT>rcm hmoB©c. Ë`m_wio Vmo ~KÊ`mgmR>r H$Xm{MV AmnU H$moUr amhUma Zmhr. _mÌ, H$maUr^yV _mÌ AmnUM Agy.
_hgyc {Z{_©Vr, AW©emó, amOH$maU `mnwT>o OmD$Z `mda {dMma Am{U {ZU©` hmoUo Amdí`H$ Amho. Amnë`m nyd©Om§Zr AWH$
l_mVyZ d H$R>moa _ohZVrZo Oncocm hm emór` g§JrVmMm I{OZm OVZ H$aÊ`mMo d nwT>rc {nT>rn`ªV nmohmoMdÊ`mMo H$m_ AmnU Z¡{VH$VoZo
Am{U H$V©ì` ^mdZoVyZ Ho$co nm{hOo, Ago dmQ>Vo.
à.21 nwT > rcn¡H$s AMyH$ Zgcoc o {dYmZ H$moUVo.
A) ^maVmV ñdmV§Í`m AmYr nmgyZM emór` g§JrVmÀ`m H$m`©H«$_mda H$a cmdV Ago.
~) gÜ`m àË`oH$ emór` g§JrVmÀ`m H$m`©H«$_mda OrEgQ>r AmH$macm OmVmo.
H$) emór` g§JrV EoH$Umam àoúmH$ dJ© gmYmaUV: CƒdUr©` AgVmo.
1) A, ~ 2) ~, H$ 3) A, ~, H$ 4) A, H$
à.22 emór` g§J rVmÀ`m H$m`©H«$ _mda OrEgQ> r AmH$maë`m_wi o H$m` n[aUm_ hmoÊ `mMr eŠ`Vm dV©d Ê`mV Amcr
Amho.
A) emór` g§JrV Zm_eof hmoB©c.
~) Vê$U H$cmH$ma emór` g§JrVmH$S>o diUma Zmhr.
H$) emór` g§JrVmÀ`m H$m`©H«$_mMr g§»`m H$_r hmoB©c.
1) A, ~ 2) A, ~, H$ 3) ~, H$ 4) A, H$
à.23 gXa coI mVyZ coI H$mZo H$moUVr Z¡{VH$ H$V©ì `mMr ^mdZm ì`º$ Ho$cr Amho.
A) emór` g§JrVmMm I{OZm OVZ H$aUo.
~) hm emór` g§JrVmMm I{OZm Amnë`m ^mdr {nT>rn`ªV nmohMdUo
H$) AmnU CÎm_ lmoVo Pmco nmhrOo.
1) A, ~, H$ 2) ~, H$ 3) A, H$ 4) A, ~
à.24 Vê$U H$cmH$ma emór` g§J rVmH$S> o diUma Zmhr Ago coI H$mcm H$m dmQ> Vo.
A) hr àm{MZ H$cm Zm_eof Pmë`m_yio
~) emór` g§JrVm_wio \$º$ CXa{Zdm©hm nwaVoM n¡go {_iVrc.
1) A 2) A, ~ 3) ~ 4) Z A, Z ~
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 231 `yW
npãbHo$eZ
à.25 nwT > r cn¡H$s MyH$$ Zgcoc r {dYmZo Amoi Im.
A) emór` g§JrV hm {df` AË`§V Adm©MrZ {df` Amho.
~) emór` g§JrV hm ^maVr`m§À`m Apñ_VoMm {df` Amho.
H$) \$º$ g§JrVm_wio hmoUmao _Zmoa§OZ EdT>rM Ë`mMr ì`már Amho.
S>) ^maVmV emór` g§JrVmcm 3 hOma dfm©nmgyZMr na§nam Amho.
1) A, S> 2) ~, H$, S> 3) A, ~ 4) ~, S>
n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 26 Vo 30)
A_o[aHo$Vrc cm`Jmo d `wamonmVrc pìhJm} Jwê$Ëdr` char emoYH$ CnH$aUm§À`m _XVrZo cmImo dfm©nydu Pmcoë`m Ý`yQ´>m°Z Vmè`mÀ`m
Q>H$arVyZ {Z_m©U Pmcoë`m Jwê$Ëdr` chatMo ApñVËd {Q>nÊ`mV 17 Am°JñQ> 2017 amoOr `e Amco AgVmZmM AmVm `m IJmocr` KQ>ZoVrc
ao{S>Amo char {Q>nÊ`mV nwÊ`mÀ`m OrE_AmaQ>r ao{S>Amo Xþ~uU àH$ënmg `e Amco Amho. `mVyZ Jwê$Ëdr` char {Z_m©U H$aUmè`m ZyQ´>m°Z
Vmè`m§À`m Q>H$arMo {dídmVrc Zo_Ho$ ñWmZ R>adÊ`mgmR>r ao{S>Amo char g§emoYH$m§H$Sy>Z _XV hmoUma Amho.
cm`Jmo d pìhJm}© àH$ënmV Jwê$Ëdr` char emoYÊ`mV Amë`m Agë`m, Var OJmV OrE_AmaQ>rgh BVa ao{S>Amo Xþ{~©UtZm Ë`m
KQ>ZoVrc ao{S>Amo chatMo g§Xoe {_imco AmhoV. OrE_AmaQ>rÀ`m XmoZ d¡km{ZH$ nWH$m§Mm `m g§emoYZmV gh^mJ hmoVm. H$mcQ>oH$ d BVa
g§ñWm§Zr åhQ>ë`mà_mUo 17 Am°JñQ>À`m Ë`m KQ>ZoZ§Va e§^a {Xdgm§À`m H$mcmdYrV `m XmoZ Ý`yQ´>m°Z Vmè`m§À`m Q>H$arZ§Va {Z_m©U Pmcoë`m
ao{S>Amo chatMr Va§Jcm§~r dmT>cr hmoVr, H$mcQ>oH$Mo d¡km{ZH$ J«oJ h°crZZ `m§Zr gm§{JVco, H$s àW_M `m ZyQ´>m°Z Vmè`m§À`m Q>H$arVrc OoQ>
àdmh hiyhiy ~mhoa nS>V Amho d Ë`mMm ~mhoaÀ`m ~mOycm {dñVma hmoV Amho. ZoMa `m {Z`VH$m{cH$mV XoÊ`mV Amcoë`m _m{hVrZwgma
nwÊ`mMr Om`§Q> _rQ>adoìh ao{S>Amo Q>o{cñH$mon, Ý`y _opŠgH$moVrc O°ZñH$s cmO© A°ao d Am°ñQ´>o{c`mVrc H$m°ån°ŠQ> A°ao ao{S>Amo Xþ{~©UtZr ho g§Xoe
{Q>nco AmhoV.
`m emoY{Z~§YmMo à_wI coIH$ Hw$Umc _wio ho AgyZ Vo H$mëQ>oH$ `oWo OmZñH$s \o$cmo AmhoV. `m g§emoYZ M_yVrc nwÊ`mÀ`m Z°eZc
g|Q>a \$m°a ao{S>Amo A°ñQ´>mo{\${OŠg `m g§ñWoÀ`m d¡km{ZH$ nyZ_ M§Ðm `m§Zr gm§{JVco, H$s Ý`yQ´>m°Z Vmè`m§À`m Q>H$arZ§Va {dcrZrH$aUmVyZ ~mhoa
nS>coë`m ao{S>Amo char emoYÊ`mV àW_M `e Amco AgyZ Ë`mV OrE_AmaQ>rMm gh^mJ hr A{^_mZmñnX ~m~ Amho. AË`§V H$_r H§$àVoÀ`m
{dÚwVMw§~H$s` charMo A{gÎd {Q>nÊ`Mr hr n{hcrM doi Amho. `mVyZ Ý`yQ´>m°Z Vmè`m§À`m Q>H$arÀ`m KQ>ZoMo {dídmVrc Zo_Ho$ ñWmZ
emoYÊ`mMm à`ËZ {dÚwVMw§~H$s` åhUOo ao{S>Amo chatÀ`m _mÜ`_mVyZ H$aÊ`mV `oV Amho.
gVam Am°JñQ>À`m KQ>ZoV Ý`wQ´>m°Z Vmè`m§À`m Q>H$arZ§Va J°_m {H$aU {Z_m©U Pmco. Vo H$_r eº$sMo hmoVo nU Vo gai n¥ÏdrÀ`m {XeoZo
\o$H$co Joco hmoVo Vo {Q>nÊ`mV ZmgmMr \$_u J°_m ao ñnog Q>o{cñH$mon d `wamo{n`Z B§Q>aZ°eZc A°ñQ´>mo{\${OŠg c°~moaoQ>ar `m g§ñWm§Zmhr `e
Amco. 17 Am°JñQ>À`m Jwê$Ëdr` char KQ>ZoVrc ao{S>Amo char Ë`mZ§Va gmoim {Xdgm§Zr {Q>nVm Amë`m d AOyZhr Ë`m AmhoV. Ë`m§Mr H§$àVm
2 {S>g|~acm dmT>cr hmoVr, `mVrc ao{S>Amo chatMm àH$me OmñV Vrd«VoMm hmoVm.
OoQ> àdmh `mVyZ ~mhoa nS>cm nU Vmo AúmmnmgyZ T>icm Vr gmYr ecmH$m ZìhVr, {dcrZrH$aUmÀ`m doir \o$H$ë`m Jocoë`m
Ðì`mZo Vo AS>Iicr Agmdr Z§Va Ë`mVyZ EH$ H$mof {Z_m©U hmoD$Z Ë`mVyZ {d{dY {Xem§Zm àH$me \o$H$cm Jocm, Ago _wio `m§Zr gm§{JVco.
17 Am°JñQ>À`m KQ>ZoV Omo H$mof V`ma Pmcm Ë`mMr g§H$ënZm H$mcQ>oH$À`m _mZgr H$mgcrdmc `m§Zr _m§S>cr hmoVr. ZyQ´>m°Z dmè`m§À`m
Q>H$arZ§VaÀ`m {dcrZrH$aUmVrc Jw§VmJw§V `m H$mof àmê$nmVyZ gmoS>dVm `oVo Ago H$mgcrdmc `m§Zr gm§{JVco.
à.26 Ý`wQ´> m °Z Vmè`mÀ`m Q> H$arZ§V a {Z_m©U Pmcoco J°_m {H$aU {Q> nÊ`mV Hw$R> ë`m g§ñWocm `e Amco.
1) Zmgm 2) OrE_AmaQ>r
3) Z°eZc g|Q>a \$m°a A°ñQ>mo{\$OrŠg 4) O°ZñH$s A°ao d H$m°ån°ŠQ> A°ao
à.27 ZoM a `m {Z`VH$mVrc _m[hVrZwgma XmoZ Ý`wQ´> m °Z Vmè`mÀ`m Q>H$arZ§V a {Z_m©U Pmcoë `m ao{ S>Amo charMr Va§ J
cm§~rMo {Z_m©U Pmbobo g§Xoe {Q>>n Ê`mV H$moUË`m Xw{~©Utbm `e Ambo.
1) OrE_AmaQ>r 2) O°ZñH$s cmO© A°ao
3) H$m°ån°ŠQ> A°ao 4) darc gd©
à.28 Imcrcn¡H$s Hw$ R> ë `m àH$ënmV Jwê $Ëdr` char emoY Ê`mV Amë`m.
A) cm`Jmo d pìhJm} àH$ën ~) OrE_AmaQ>r
H$) Z°eZc g|Q>a \$m°a aoS>rAmo A°ñQ´>mo{\${OŠg S>) O°ZñH$s cmO© d H$m°ånŠQ> A°ao
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 232 `yW
npãbHo$eZ
1) A, ~ 2) ~, H$, S>
3) A, S> 4) \$º$ A
à.29 Imcrcn¡H$s H$moUË`m CnH$aUmÀ`m _XVrZo cmImo dfm©nydu Ý`wQ´>m°Z Vmè`m§À`m Q>H$arVyZ {Z_m©U Pmcoë`m chatMo
ApñVËd {Q>n Ê`mV Amco.
A) A_o[aHo$Vrc cm`Jmo ~) `wamonmVrc pìhJm}
H$) Am°ñQ´>o{c`mVrc H$m°ån°H$Q> A°ao S>) ao{S>Amo Q>o{cñH$mon
1) A Am{U H$ 2) ~ Am{U H$
3) H$ Am{U S> 4) A Am{U ~
à.30 OrE_AmaQ> r åhUOo H$m` ?
1) Om`§Q> _m`H«$moñH$mon ao{S>Amo Q>o{cñH$mon 2) Om`§Q> _rQ>adoìh [agrìh Q>o{cŠ`y{_ZoHo$eZ
3) Om`§Q> _rQ>adoìh ao{S>Amo Q>o{cñH$mon 4) `mn¡H$s Zmhr.
n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 31 Vo 35) …
AmOÀ`m {dH$gZerc AW©ì`dñWm A_o[aHo$gma»`m {dH${gV Xoem§er gmYmaU {VVŠ`mM {_iH$VtÀ`m AmYmamda VwcZm H$aVm
A{Ve` H$_r XaS>moB© D$Om© dmnaVmV, Á`mVyZ H$_r- H$m~©Z d¥ÜXrMr úm_Vm {XgyZ `oVo. cd{MH$nUm dmT>{dUmè`m, AmUIr d¡{œH$
VmnZmMm YmoH$m H$_r H$aUmè`m Am{U {dH$mg \${cVo gwYmaUmè`m Ocdm`y - {hVH$mar {dH$mg H$m`©ZrVrer AZwHw$bZ d gm¡å`rH$aU `m§Mr
gm§JS> KmbÊ`mMr JaO Amho. AZwHy$cZ d gm¡å`rH$aUmMo Cnm` {dH$mg J{V_mZ H$ê$ eH$VmV Am{U ^a^amQ>r_wio CËnÝZ dmTy> eH$Vo
d A{YH$ Mm§Jë`m g§ñWmZm CËVoOZ {_iy eH$Vo. A{YH$ Mm§Jë`m ~m§YUrÀ`m Kam§_Ü`o amhUmar, ~±H$ H$O© d gm_m{OH$ gwaúmm CncãY
Agcocr {ZamoJr cmoH$g§»`m ~XcË`m Ocdm`y n[adV©ZmMm d Ë`mÀ`m n[aUm_m§Mm gm_Zm H$aÊ`mgmR>r A{YH$ gÁO Agoc. Ocdm`yVrc
`mnyduM gwê$ Pmcoco ~Xc AënH$mimVhr dmTy> eH$V Agë`mZo AmO AZwHy$cZmg CÎmoOZ XoUmè`m cd{MH$ {dH$mg YmoaUmMr JaO Amho.
Am{W©H$ gw~ÎmoÀ`m àgmamMm d ~XcË`m nm[apñW{VH$s` ~Xcm§er AZwHy$cZmMm A{Ve` K{Zð> g§~§Y am{hcocm Amho. àJVrZo
n`m©daUmV ~Xc AmUë`mZo Am{U n`m©daUr` ~Xc doJmZo hmoV Agë`mZo emœV d¥ÜXr Am{U AZwHy$cZmgmR>r Amncr n`m©daUm~X²XcMr
AmH$cZúm_Vm, Zdr AZwHy$cZ V§ÌkmZo d ê$T>r {Z_m©U H$aÊ`mMr d Ë`m gd©Ì àñVwV H$aÊ`mMr úm_Vm dmT>cr nm{hOo. Am{W©H$
B{VhmgH$mam§Zr ñnï> Ho$ë`mà_mUo _mZdOmVrMr ~hþVm§e g¥OZmË_H$ úm_Vm ~XcË`m OJmer O_dyZ KoÊ`mgmR>r cmJcocr Amho. _mÌ
AZwHy$cZ Ocdm`y ~Xcmer g§~§{YV gd©M à^mdm§Mm, {deofV: XrK©H$mimV Oo _moR>o ~Xc hmoVrc Ë`m§Mm gm_Zm H$ê$ eH$Uma Zmhr.
Xoe øm n[adV©Zerc Ocdm`yer gm_§Oñ` amIyZ {VVŠ`mM doJmZo `m úm{V_mJm©VyZ _wŠV hmoD$ eH$V Zmhr. d¥ÜXrMr H$mhr
H$m`©YmoaUo, _J Vr gaH$mar dm ~mOmamH$Sy>Z g§Mm{cV AgmoV, Oa {deofËdmZo àmH¥${VH$ g§gmYZm§Mo A{VemofU H$arV AgVrc Va Vr
hr ^oXZr`Vm dmT>dy eH$VmV. gmo{dEV {dH$mg `moOZoA§VJ©V qg{MV H$mnyg eoVrMm {dñVma AënOcYmar _Ü` Am{e`mV Ho$cm Jocm Am{U
Ë`mÀ`m_wio Aac g_wÐ OdiOdi Zmhrgm Pmcm Am{U H$moù`m§Mr, newnmcH$m§Mr d eoVH$è`m§Mr CnOr{dH$m YmoŠ`mV Amcr. `mM àH$mao
J{V_mZ eoVr dm J¥h{Z_m©UmgmR>r Vw\$mZr dmXim§{déÜX {H$Zmè`mMo Z¡g{J©H$nUo ajU H$aUmè`m Ima\w$Q>rÀ`m dZm§Mm Zme H$aÊ`mMo {H$Zmar
dñË`m§Mr ^m¡{VH$ ^oXZr`Vm dmT>Vo, _J {JZrV Agmo H$s cwB©{P`mZmV.
à.31 d¥ÜXrÀ`m Imcrcn¡H$s H$moUË`m n[apñWVr ^oÚ VoV ^a Kmcy eH$VmV?
A) Ooìhm d¥ÜXr I{ZO g§gmYZo d dZo `m§À`m AmË`§{ VH$ emofUmVyZ hmoVo.
~) Ooìhm d¥Ü Xr _mZdOmVrÀ`m g¥OZmË_H$ úm_VoV ~Xc KS> { dVo.
H$) Ooìhm d¥Ü Xr \$ŠV cmoH$m§Zm Kao Am{U gm_m{OH$ gwaúmm nwa {dUo åhUyZM nm{hcr OmVo.
S> ) Ooìhm d¥Ü Xr Ho$di eoVrdaM ^a XoD$Z hmoV o.
Imcr {Xcoco g§Ho$V dmnê$Z `mo½` CÎma {ZdS> m :
1) \$ŠV A 2) \$ŠV ~, H$ d S>
3) \$ŠV A d S> 4) A, ~, H$ d S>
à.32 dV©_ mZ g§X^m©V H$_r-H$m~©Z d¥Ü Xr H$m` Xe©{ dVo?
A) D$O}À `m ZdrH$aUúm_ ómoV m§À `m dmnamda ^a
~) CËnmXZ úmoÌmda H$_r Am{U eoVr úmoÌmda A{YH$ ^a
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 233 `yW
npãbHo$eZ
H$) EH$M nrH$ KoÊ `mEod Or {_l eoV rH$S> o OmUo
S>) dñVy_mc d gw{ dYm§g mR> r H$_r _mJUr
Imcr {Xcoco g§Ho$V dmnê$Z `mo½` CÎma {ZdS> m :
1) \$ŠV A 2) \$ŠV ~, H$ d S>
3) \$ŠV A d S> 4) darcn¡H$s H$mhrhr H$_r - H$m~©Z d¥ÜXr Xe©{dV Zmhr.
à.33 emœV Am{W©H$ d¥Ü XrgmR> r Imcrcn¡H$s H$moUVr n[apñWVr Amdí`H$ Amho?
A) A{YH$ Am{W©H$ gw~ÎmoM m àgma.
~) AZwHy$cZ V§Ì kmZmMm {dñV¥V àgma H$ê$Z Vr cmoH${à` ~Z{dUo.
H$) AZwHy$c Am{U gm¡å `rH$aU V§Ì kmZm§À`m g§emoY Zmda Jw§V dUyH$ H$aUo.
Imcr {Xcoco g§Ho$ V dmnê$Z `mo½ ` CÎma {ZdS> m:
1) \$ŠV A 2) \$ŠV ~ d H$
3) \$ŠV A d H$ 4) A, ~ d H$
à.34 n[aÀN> oXmdê$Z Imcrcn¡H$s H$moUVo {ZîH$f© H$mT> c o OmD$ eH$VmV?
A) qg{MV úmoÌ m§_Ü`o nmdgmda VJUmar {nHo$ KoD$ Z`oV.
~) nmUr H$_r Agcoë `m úmoÌ m§_ Ü`o eoVr H$aUo hm {dH$mg Ymoa UmMm ^mJ Zgmdm.
Imcr {Xcoco g§Ho$V dmnê$Z `mo½` CÎma {ZdS> m :
1) \$ŠV A 2) \$ŠV ~
3) A d ~ XmoÝhr 4) Zm A Z ~
à.35 nwT>rc nyd©J«h cúmmV ¿`m :
A) emœV Am{W©H$ d¥Ü Xr _mZdmÀ`m g¥OZmË_H$ úm_Vog AmìhmZ XoVo.
~) gKZ eoV r_wi o nm[apñW{VH$s` \$Q>H$m ~gy eH$Vmo.
H$) Am{W©H$ gw~ÎmoÀ`m àgmam_wi o nm[apñW{VH$s Am{U n`m©d aUmda dmB©Q> à^md nSy> eH$Vmo.
darcn¡H$s H$moUVo nyd ©J «h d¡Y AmhoV ?
1) \$ŠV A 2) \$ŠV ~ d H$
3) \$ŠV A d H$ 4) A, ~ d H$
n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 36 Vo 40) …
Ooìhm AmUr~mUrgÑe n[apñWVr `oVo Voìhm g§doXZerc _mUgo _m¡Z gmoS>VmV hm B{Vhmg Amho. _hmamï´>mVrc {eúmH$ {deofV;
AZoH$ {e{úmH$m "Amåhmcm {eH$dy Úm' åhUyZ añË`mda CVaVmV Voìhm {ZpíMV H$mhrVar {dMma H$aÊ`mMrdoi Amcr Amho, ho g_Om`Mo
AgVo. Varhr {eúmU {d^mJ _m¡Zd«V YmaU H$aV Agoc Va `mnoúmm dmB©Q> Jmoï> H$moUVr? {eúmH$ d àmÜ`mnH$ hoM ^maVr` cmoH$emhrMo
goZmXcmnoúmmhr A{YH$ _hÎdmMo g§aúmH$ Xc Amho Ago _mZco OmVo. {eúmH$ AV¥á AgVrc Va Vmo Xoe H$Yr AmZ§Xr hmoD$ eH$V Zmhr.
amï´>mMr Hw§$S>cr _m§S>Umam {eúmH$ Oa AñdñW Agoc Va Ia§M AmnU {dMma H$ê$Z {ZU©` ¿`mdm Ago àm_m{UH$nUo dmQ>Vo.
{eúmH$m§À`m AñdñWVoMr H$maUo Var H$m` AmhoV? _hmamï´>mV à`moJerc {eúmH$ d A{YH$mar H$_r ZmhrV. nXa_moS> H$ê$Z,
g_`XmZ H$ê$Z, g_mOmMr _XV KoD$Z e¡úm{UH$ à`moJ gwê$ hmoVo. àoaUm H$m`©emio_wio CËgmhr dmVmdaU hmoVo. {eúmH$, {dÚmWu WoQ>
g{Mdm§er ~mocy cmJco hmoVo. OcX, A{VOcX eãXm§Zr JwUdÎmm dmT>V ZgVo. Ho$di \$aerda e¡úm{UH$ g§H$ënZm {MVmê$Z, ZmZm{dY
e¡úm{UH$ gm{hË` V`ma H$ê$Z, emim a§JdyZ Pmcr `mcmM A{YH$mar "kmZaMZmdmX' åhUy cmJco. emim àJV AJXr OcX, àJV
XmI{dÊ`mgmR>r AmH$S>çm§Mm Ioi gwê$ Pmcm. emim, ~rQ>, H|$Ð, VmcwH$m OcX àJV XmI{dÊ`mMrM ñnYm© gwê$ Pmcr. àM§S> XS>nU dmT>co.
nU ~mocUma H$moU? gJioM _yJ {JiyZ Jßn. `m_wio g_mO^mZ AgUmè`ma, àm_m{UH$ d H$ï>miy {eúmH$m§_Ü`o AñdñWVm ngacr.
nwT>Mo {Z{_Îm åhUOo "gac' Zo AñdñWVoV ^a nS>cr. gwédmVrcm gacMo CËgmhmV ñdmJV Pmco. ñdIMm©Zo V§ÌmZohr {eúmH$
_m{hVr ^aV hmoVo, nU Am°ZcmBZMo eonyQ> dmT>V am{hco. ànÌo, _m{hVr ^aÊ`mV Iyn doi OmD$ cmJcm. nmoQ>©c AmonZ Z hmoUo, ~«mD$Pa
ñcmo AgUo, ZoQ>dH©$ ZgUo, emioV H$åß`wQ>a ZgUo, Vmo Mmcy ZgUo, B§Q>aZoQ>Mr gw{dYm CncãY ZgUo, drO ZgUo `m ~m~Vr AgVmZmMm
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 234 `yW
npãbHo$eZ
VmËH$mi, A{VVmËH$mi _m{hVr nmR>{dÊ`mMo XS>nU dmT>V Joco, {eúmH$m§Mo dJm©H$S>o Xþc©úm hmoD$ cmJco. `m AñdñWVoVM A{YH$ ^a nS>cr
Vr emim{gÜXrZo. emim "A' loUrV AmcrM nm{hOo, hm AÅ>hmg gwê$ Pmcm. _mZgemómV, VH©$emómV Z ~gUmao Vo gd© hmoVo. "A' loUrV
emim `oÊ`mMo àM§S> XS>nU Amë`mZo {eúmH$ hdmc{Xc Pmco. àJV H$aÊ`mMo Aemór` {ZH$f nmhÿZ {eúmH$ h~Hy$ZM Joco.
~ogw_ma emgZ{ZU©` d n[anÌHo$ ho Ë`m_mJrc AmUIr EH$ H$maU. {d^mJmZo 21 Zmoìh|~a 2016 Vo 11 Zmoìh|~a 2017 `m
H$mcmdYrV 526 emgZ {ZU©`, n[anÌH$m§Mm ^S>r_ma Ho$cm. ho gd© {eúmH$m§Zr Ho$ìhm dmMm`Mo? {eH$m`Mo Ho$ìhm? doVZ Am°ZcmBZ,
emcmW© àUmcr, _wctMo _m{gH$ nmir ì`dñWmnZ, d¥úmcmJdS>, AmYmaH$mS>©, {dÚwV gwaúmm gámh, gacàUmcr, J¡ahOa {dÚmWu Zm|Xr,
VH«$manoQ>r, nmofU Amhma _m{hVr, Zm|Xr d {Z`§ÌU, {eî`d¥Ë`m§Mr _m{hVr, `wS>m`g S>oQ>m, JUdoe, n¡emgmR>r, {eî`d¥ÎmrgmR>r nmcH$ ~±Ho$V
ImVo nmR>nwamdm, emim~mø D$gVmoS>Ur H$m_Jmam§Mr _wco hr gd© _m{hVr Am°ZcmBZ nmoQ>©cda ^aUo ~§YZH$maH$. `m_wio {eúmH$m§_Yrc
AñdñWVoM ^a nS>cr.
à.36 {eúmH$m§M o dJm©H$S> o Xþc ©úm H$m Pmco?
A) B§Q>a ZoQ> gw{dYm, drO H$å`wQ> a Mr gw{dYm Zgë`m_wio.
~) nmoQ>©c AmonZ Z hmoZo, ~«mCPa ñcmo AgUo.
H$) ànÌo, _m{hVr, ^aÊ`mV Iyn doi OmUo.
S> ) {eúmH$mda VmËH$mi, AVrVmËH$mi _mhrVr nmR> d Ê`mMo AgUmao XS> n U.
1) \$ŠV A d H$ 2) A d ~
3) A, ~, S> 4) \$ŠV S
à.37 Imcrc {dYmZo `mo½`[aË`m dmMm d A`mo½` Zgcoc o {dYmZo {ZdS> m.
A) _hmamï´>m V à`moJ erc {eúmH$ d A{YH$mar Zmhr Ago Zmhr.
~) {eúmH$ d àmÜ`mnH$ hoM \$ŠV ^maVr` cmoH$emhrMo A{YH$ _hËdmMo g§a úmH$ Xc Amho.
H$) emim, ~rQ> H|$ Ð VmcyH$m `m§À`mV ñnYm© A{YnmgyZ Amho.
1) \$ŠV A 2) \$ŠV ~, H$
3) \$ŠV A, H$ 4) A, ~
à.38 Imcrc {dYmZo dmMm.
A) {eúmU {d^mJmMo _m¡Z d«V YmaU hr gdm©V dmB©Q> Jmoï> Amho.
~) H$mhr {e{jH$m Amåhmcm {eH$dy X`m åhUyZ añË`mda CVaVmV.
H$) AmUr~mUr gÑí` n[añWrVrV àË`oH$ g§doXZerc _mUyg Amnco _m¡Z gmoS >V mo.
A`mo½ ` {dYmZo {ZdS> m .
1) \$ŠV A, ~ 2) \$ŠV ~, H$
3) \$ŠV A, H$ 4) darcn¡H$s doJio CÎma
à.39 A) {eúmH$ V¥á AgVrc Va Vmo Xoe AmZ§Xr hmoD$ eH$Vmo.
~) {eúmH$ AV¥á AgVrc Va Vmo Xoe H$Yrhr AmZ§Xr hmoD$ eH$V Zmhr.
`mo½ ` {dYmZ Amoi Im.
1) \$ŠV A 2) \$ŠV ~
3) A d ~ 4) XmoÝ hr Zmhr
à.40 CVmè`mdê$Z AmnU gm§J y eH$Vmo H$s.
1) {eúmH$m§Zm {eH$dy {Xco nmhrOo
2) {eúmH$m§Zm gd© gw{dYm {Xë`m nmhrOo.
3) {eúmH$m§Zm emco` gm{hË`mÀ`m gw{dYm XoUo d Ë`mMo XS>nU H$_r H$aUo.
4) darcn¡H$s H$moUVohr Zmhr.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 235 `yW
npãbHo$eZ
n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 41 Vo 45) …
OÝ_mnmgyZ _¥Ë`yn`ªV _mUyg H$_© H$arV AgVmo. H$_m©{edm` úmU^ahr Vmo amhÿ eH$V Zmhr. AJXr Ë`mMà_mUo OÝ_mmnmgyZ
_¥Ë`yn`ªV _mUyg {dMmamÀ`mhr nH$S>rV AgVmo. AWm©V úmUmoúmUr Ë`mÀ`m _ZmV {dMma gwê$M AgVmo. {dMma hm Ho$di {dX²²dmZM H$aVmo
qH$dm H$ê$ eH$Vmo, Ag§ Zìho. dS>mhr {dMma H$aVmo, H$nQ>r _mUyghr {dMma H$aVmo, H¡$Xrhr {dMma H$aVmo. nU `m§Mm AW© àË`oH$OU ewÜX
{dMma H$aV AgVmo, Ag§ Zìho. Va AZoH$Xm _mUyg A{dMmaM H$aVmo. AJXr Ë`mMà_mUo _mUyg Zoh_rM `mo½`, ewÜX H$_© H$arV AgVmo,
Ag§hr Zìho Va ~aoMXm Vmo Ë`mÀ`m A{dMmamZwê$n MwH$sM§ H$_©hr H$arV AgVmo. H$moUV§ H$_© H$amd§, `mM§ ñdmV§Í` _mUgmcm Amho.
Ë`mMà_mUo H$moUVm {dMma H$amdm, `mM§hr ñdmV§Í` _mUgmcm Amho. nU H$moUV§hr H$_© H$aÊ`mM§ ñdmV§Í` _mUgmcm Agc§, Var Ë`mM§
\$i Ë`mÀ`m hmVr Zmhr! Ë`mM§ \$i {ZdS>Ê`mM§ ñdmV§Í` Ë`mcm Zmhr. AJXr Ë`mMà_mUo {dMma H$moUVm H$amdm, `mM§ ñdmV§Í` _mUgmcm
Agc§, Var Ë`m {dMmamM§ \$i H$m` Agoc, hogwÜXm _mUgmÀ`m hmVr Zmhr. XþîH$_m©M§ \$i _mUgmgmR>r "Xþ:IH$maH$' AgV§ Am{U
A{dMmamM§ \$ihr Ë`mcm Xþ:ImH$S>oM ZoUma§ AgV§. Ë`m_wioM gËH$_© Am{U gX²{dMmamH$S>oM _mUgmZ§ dimd§, Agm g§Vm§Mm à`ËZ AgVmo
Amnë`m hmVyZ gËH$_© KS>md§, Aer BÀN>m _mUgmcmhr hmoVo. nU Ë`m_mJo gËH$_m©M§ Ia§ ào_ ZgV§, Va gËH$_m©À`m `moJo nwÊ` {_ioc Am{U
Ë`m nwÊ`m_wio Amnë`m nmnmM§ n[a_mO©Z hmoB©c, Ag§ _mUgmcm dmQ>V AgV§. J§_V åhUOo nwÊ` åhUOo H$m` Am{U nmn åhUOo H$m`,
ho Ë`mcm Zo_Ho$nUmZ§ gm§JVm _mÌ `oV Zmhr. gV²H$_m©nUo gX²{dMmamM§ _hÎd _mÌ nQ>H$Z cúmmV `oV Zmhr. gËH$_m©Z§ nwÊ` {_iV§, ho
Ë`mZ§ chmZnUmnmgyZ EoH$c§ AgV§, nU gX²{dMmamM§ H$mhr nwÊ` Agoc, Ag§ Ë`mcm dmQ>Vhr Zmhr. àË`úmmV gX²{dMma hmM Am§V[aH$
OS>UKS>UrVcm _moR>m AmYma AgVmo. gX²{dMmamZ§M H$ënZm§_Ycm ^«m_H$nUm H$_r hmoV OmVmo, ^mdZm ewÜX hmoV OmVo Am{U H$m_Zm `m
^JdX²H|${ÐV hmoD$ cmJVmV. A{dMmamZ§ ^«m_H$ H$ënZm ÑT> hmoV OmVmV, Hw$^mdZm nŠŠ`m hmoVmV Am{U Xoh~wÜXrÀ`m {MIcmVM
_ZmodmgZm ê$VV OmVmV. Va gX²{dMmamM§ _hÎd ho Ag§ Amho. Amncr AS>MU Aer H$s, Amnë`mcm gX²{dMmamM§ _hÎd g_OV§ Am{U
nQ>V§hr, nU Varhr A{dMmamMmM à^md _Zmda nQ>H$Z nS>Vmo. A{dMmamÀ`m H$h>çmV AmnU úmUmYm©V OmVmo Am{U Ë`m_wio Amncr H¥$Vrhr
A{dMmamMrM hmoVo. A{dMmar H¥$VrM§ \$ihr _J à{VHy$cM AgV§. Vo Amncm doi, Amncr _mZ{gH$ em§Vr, ñW¡`© Am{U eŠVr IÀMr
H$aUma§ AgV§. `mCcQ> gX²{dMmamÀ`m ~imZ§ ghO gËH$_©M KS>V§ Am{U Ë`mM§ \$ihr _Zmcm ñW¡`©, em§Vr Am{U Zdr C_oX XoUma§ AgV§.
_mÌ gX²{dMmamMm àdmh AI§S> {Q>H$U§ Amnë`mcm gmYV Zmhr. ~aoMXm ñdmW©, ^«_, _moh, AmgŠVr, Ûof, _Ëga _Zmcm ì`mnyZ Q>mH$VmV
Am{U Ë`m_wio A{dMmamMm cm|T>m _ZmV {eaH$md H$ê$ eH$Vmo. Ë`m à^mdmVyZ H¥$Vrhr ^«_, _moh, AmgŠVrZ§ ~a~Q>cocrM hmoVo. {VM§ \$i
à{VHy$c, Xþ:IH$maH$ AgV§. Ë`m_wio _|T>çm§Zm Og§ H$mR>rZ§ hmHy$Z hmHy$Z `mo½` _mJm©da didV amhmd§ cmJV§, Vg§M `m _Zmcm
gX²{dMmamÀ`m H$mR>rZ§ gVV _mJm©da amImd§ cmJV§. Aem ~moYdMZm§M§ qMVZ, hmM Amnë`m gXamMm hoVy Amho.
à.41 nwT >rc {dYmZm§n ¡H$s
A) {dX²dmZ cmoH$ gwÜXm {dMma H$aVmV.
~) Mm§Jco H$_© Ho$ë`mZo Mm§Jco \$i {_iVo ho _mUgmÀ`m hmVmV Amho.
A`mo½` Zgcoc o {dYmZo H$moUVr.
1) \$ŠV A 2) \$ŠV ~
3) A, ~ XmoÝhr 4) Z A, Z ~
à.42 `mo½` {dYmZo {ZdS>m .
A) H$moUVm {dMma H$amdm ho gwÜXm _mUgmÀ`m hmVmV Amho.
~) darc CVmè`mZwgma _mUwg MwH$sMoh r H$_© H$[aV AgVmo.
H$) _Zwî ` Zoh_r ewÜX {dMma H$aVmo, Ago Zìho.
1) A, ~ 2) ~, H$ 3) A, H$ 4) darcn¡H$s gd©
à.43 _mUgmZo gX²{ dMmamH$S> oM d gËH$_m©H$S> oM H$m dimdo- ----.
A) Xþgè`màVr Mm§Jcm {dMma Ho$ë`mZo Vmo {dMma Ë`mcm Xþ: IM XoV mo.
~) gËH$_m©M o \$i _mUgmgmR> r gwI H$maH$ AgVo.
H$) gËH$_m©Mo _hËd H$m` ho _mUgmbm g_OVo.
1) A, H$ 2) ~, H$
3) A, ~, H$ 4) A d H$ MwH$
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 236 `yW
npãbHo$eZ
à.44 nwT > r c {dYmZmn¡H$s
A) A{dMmar H¥$ VrVyZ Oo \$i {_iVo Vo à{VHy$cM AgVo.
~) gX²{dMmamMm àdmh AI§S> Mmcy R>odV _mUgmcm eodQ> n`§©V AdJV ZgVo.
H$) gX{dMmamZo ^«m _H$ H$ënZm H$_r hmoV Zmhr.
1) A d ~ A`mo½` 2) ~ d H$ A`mo½`
3) \$ŠV H$ `mo½`$ 4) \$ŠV A d ~ `mo½`
à.45 darc CVmè`mZwg ma
A) _aon `ªV {dMma Ho$ë`mZo _mUgmMm eodQ> hmoV mo.
~) _¥Ë`wn `ªV _mUyg A{dMmamÀ`mhr nJS> V r AgVmo.
H$) gX²{ dMmamÀ`m ~imZo Zoh_r gËH$_©M KS>V o.
1) A d ~ A`mo½` 2) ~ d H$ `mo½`
3) A, H$ `mo½` 4) \$ŠV A `mo½`
Passage (Questions number 46 to 50) :
Why do most people heat their food and eat it while it is still hot? There may be a number of explanations for
this. One is that man, who once a hunting animal, likes his food to be at the temperature of a freshly killed prey.
Although we no longer eat freshly killed meat, we still eat it at much the same temperature as other carnivorous
animals. Their food is hot because it has not yet cooled down, ours is hot because we have reheated it. Another
explanation may be that since we have weak teeth, we are forced to cook the meat to make it tender. But this does not
explain why we should want to eat it while it is still hot or why we should heat up many kinds of food that do not need
tenderizing. The third explanation is that by increasing the temperature of the food we improve its flavour or taste.
In fact, we do many things to improve the flavour of our food. This goes back not to our carnivorous nature,
which is an adopted thing, but to our more ancient links with the apes. The foods of the apes have a much wider variety
of flavours than those of carnivorous. Although a carnivore goes through a rather complex process in hunting and
killing its food, the manner in which it actually eats the food is simple and crude. It quickly chews or swallows the food.
Monkeys and apes, on the other hand, are extremely sensitive to the different flavours of food. They enjoy them and
like to try out foods with different flavours. When we heat our food and put spices in it, we may be going back to the
same love of tasty food that is found in the apes. Perhaps this is why man never became completely carnivorous.
In this connection, there is something else about man's taste for food which needs to be considered. Why do
most people have a sweet tooth - that is - why are they specially fond of sweet things? This is something unknown in
carnivorous animals, but typical of the apes. As the natural food of the apes becomes riper and more suitable for
eating, it becomes sweeter. Monkeys and apes are very sensitive to a sweet taste. Like other members of the ape
family, we find it hard to resist sweet things. Our relationship to the apes shows itself in spite of the fact that we have
a strongly carnivrous nature in our seeking out specially sweetened substances. We have 'sweet shops' but no 'sour
shops'. We usually end a meal with something sweet so that this is the taste which remains in our mouths for a long time
afterwards. Also when we feel the desire to eat something between meals - and this is another reminder of our links
with the ape world - we usually choose something sweet : chocolates, ice cream or sweet drinks.
Q.46 In what manner do carnivorous animals eat their food?
1) By hunting and killing their food.
2) By using their sweet teeth.
3) By quickly chewing and swallowing the food.
4) They enjoy eating their food.
Q.47 We improve the flavour of our food because ---------------
Choose the correct alternative that completes the above sentence :
1) We are carnivorous animals. 2) We have ancient links with apes.
3) We want to run 'sweet shops'. 4) We heat our food.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 237 `yW
npãbHo$eZ
Q.48 Which sweet substances are generally eaten by man between meals?
1) Chocolates, ice-cream or sweet drinks.
2) Sweets which are cooled down.
3) Sweets which are flavoured.
4) Sweets that can be eaten with weak teeth.
Q.49 What proves that man has ancient links with the apes?
1) Their foods have a wider variety of flavours.
2) They hunt and eat the food in the same manner.
3) They improve the flavours of their food.
4) They are completely carnivorous.
Q.50 People have a sweet tooth. What does the above sentence imply?
1) People's tooth is coated with sugar.
2) People are specially fond of sweet things.
3) People are not canivorous.
4) People have the ability to resist the sweet things.

* gamd CVmam g§M H«$.2 *


n[aÀN>oX (àíZ H«$_m§H$ 1 Vo 5) …
Om°O© Am°d}c `m coIH$mZo "A°{Z_c \$m_©' H$mX§~ar_Ü`o gm§{JVë`mà_mUo, H$m`Úmg_moa gd© g_mZ AgVmV, nU H$mhr OU
A{YH$ g_mZ AgVmV. dV©_mZ amOH$s`, àemgH$s` ì`dñWo_Ü`o dma§dma Ë`mMo àË`§Va `oV AgVo. Amnë`m AdVr^dVr A{YH$ g_mZ
Agcoco Iyn gmao cmoH$ dmdaV AgVmV Am{U Ë`m§À`mgmR>rMo _mnX§S> BVam§noúmm doJio Agë`mMo dma§dma gJù`m `§ÌUm XmIdyZ XoV
AgVmV. à»`mV A{^ZoVo A{_Vm^ ~ƒZ, {X½Xe©H$ amOHw$_ma {hamUr `m§À`mg{hV AÝ` H$mhr cmoH$m§Mr Ad¡Y ~m§YH$m_o _hmnm{cHo$Zo
{Z`{_V Ho$ë`mMo àH$aUhr Ë`mVM `oVo. BWo A{_Vm^ ~ƒZ qH$dm amOHw$_ma {hamUr `m§À`m _moR>onUmcmhr Xmof XoVm `oV Zmhr Am{U
Ë`m§À`mda _ohoa~mZr XmIdUmè`m _w§~B© _hmnm{cHo$cmhr AmamonrÀ`m qnOè`mV C^o H$aVm `oV Zmhr. H$maU gaH$mar àemgZ, nmo{cg
`§ÌUm, ñWm{ZH$ ñdamÁ` g§ñWm EdT>oM Zìho Va H$Yr H$Yr Ý`m`g§ñWoMmhr gm_mÝ` cmoH$m§gmR>r EH$ Am{U A{V_hÎdmÀ`m ì`ŠVtgmR>r Xþgam
ì`dhma Agë`mMo AZoH$Xm {XgyZ Amco Amho. A{_Vm^ ~ƒZ `m§À`mg{hV BVam§Zr ~m§YH$m_m§Mo gwYm[aV AmamIS>o gmXa Ho$ë`mZ§Va Ë`mg
_§Owar {_imë`m_wio AmYrMo Ad¡Y ~m§YH$m_ d¡Y R>adÊ`mV Amë`mMo _hmnm{cHo$ZoM _m{hVrÀ`m A{YH$mamV {Xcoë`m CÎmamVyZ ñnï> Pmco
Amho. Ë`mMm A{_Vm^ ~ƒZ qH$dm BVam§À`m gaH$ma_Yrc gÎmoÀ`m ñWmZr Agcoë`m ì`ŠVter Agcoë`m Od{iH$ser g§~§Y OmoS>Ê`mMo
H$maU Zmhr. qH$dm _J Joë`mM AmR>dS>çmV Xþgao A{^ZoVo eÌw¿Z {gÝhm `m§À`m AZ{YH¥$V ~m§YH$m_mda hmVmoS>m Mmcdcm, Ë`mÀ`mer VwcZm
H$aÊ`mMr JaO Zmhr. H$maU _hmnm{cH$m qH$dm AÝ` _hÎdmMr `§ÌUm H$moUVohr H$maU Agë`m{edm` Aer H$mhr H$madmB© H$aV qH$dm
Q>miV ZmhrV. H$madmB© H$aÊ`mgmR>rgwÜXm Ë`m§Zm H$mhrVar H$maU hdo AgVo. Ogo H$s _w§~B©Vrc naiÀ`m "H$_cm {_c' _Ü`o Jocr AZoH$
df} OUy ñdV§Ì g§ñWmZ Agë`mà_mUo H$mhtMo ì`dhma Mmcco hmoVo. na§Vw Vo gJio A{YH$ g_mZ cmoH$m§Zr A{YH$ g_mZ cmoH$m§gmR>r
Mmcdcoco Agë`m_wio _hmnm{cHo$cm Ë`mH$S>o Xþc©úm H$aUo ^mJ nS>co. XþX£dmZo, _moOmo Am{U dZ A~mD$ n~À`m AmJrV Mm¡Xm ~ir hH$ZmH$
Joë`mZo ZmB©cmOmñVd _hmnm{cHo$cm H$madmB© H$amdr cmJcr. AWm©V hr H$madmB© Hw$R>da MmcUma Am{U gJio H$Yrn`ªV W§S> hmoUma,
`mMrhr H$mc_`m©Xm gd© g§~§{YV KQ>H$m§Zr R>adyZ KoVcr AgUmaM. Ë`mZwgma R>aë`mà_mUo Oo H$mhr ìhm`Mo Vo hmoB©cM. VyVm©g _hmnm{cHo$Zo
d¡Y R>adcoë`m Ad¡Y ~m§YH$m_mMo àH$aU g_OyZ KoUo JaOoMo Amho. A{_Vm^ ~ƒZ, amOHw$_ma {hamUr, Amo~oam°` [aA°{cQ>r, n§H$O ~cmZr,
haoe I§S>ocdmc, g§O` ì`mg Am{U haoe OJVmZr `m§Zr Amnë`m ~§Jë`m§_Ü`o {Z`_~mø ~m§YH$m_ Ho$co hmoVo. Ë`m§Zm _hmnm{cHo$Zo
E_AmaQ>rnr 53 (1) H$m`ÚmA§VJ©V {S>g|~a 2016 _Ü`o ZmoQ>rg ~Omdcr hmoVr. ho àH$aU OwZo Agë`m_wio g_mO_ZmÀ`m {dñ_aUmVhr
Joco hmoVo. na§Vw OmJë`mMr ^y{_H$m dR>dUmao H$mhr cmoH$ g_mOmV AgVmV Am{U Vo Aem ~m~tda cúm R>odyZ AgVmV. Aem§n¡H$s EH$m
_m{hVr A{YH$ma H$m`©H$Ë`m©Zo `màH$aUr H$m` H$madmB© H$aÊ`mV Amcr, `mMr _m{hVr nm{cHo$H$S>o _m{JVcr. _hmnm{cHo$À`m Zm{Q>erZ§Va
A{_Vm^ ~ƒZ `m§Mo dmñVw{demaX eem§H$ H$moH$si `m§Zr nmM OmZodmar 2017 amoOr gmXa Ho$cocm àñVmd 17 _mM© 2017 amoOr B_maV
d àñVmd ImË`mZo Zm_§Oya Ho$cm. B_maV d àñVmd ImË`mZo 11 E{àc 2017 amoOr nr-X{úmU H$m`m©c`mg `m~m~V arVga _m{hVr XoVmM
ghm _o 2017 amoOr amoOr nr-X{úmU H$m`m©c`mZo A§{V_ AmXoe Omar H$aV Ad¡Y ~m§YH$m_ ñdV:hÿZ H$mT>Ê`mMr {dZ§Vr A{_Vm^ `m§Zm
Ho$cr. H$moH$si `m§Zr _mcH$, a{hdmgr, {dH$mgH$mV\}$ nmM OmZodmar 2017 amoOr _§Oya AmamIS>çgmV Zgcoë`m ~m~r _§Oya H$aÊ`mg§X^m©V
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 440 `yW
npãbHo$eZ

DECISION
MAKING
{ZU©` j_Vm
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 441 `yW
npãbHo$eZ
à.1 Vwåhr gwnadm`Pa AgyZ EH$ Iyn KmB©Mo H$m_ Vw_À`m hmVmV Ambo. ho H$m_ KmB©Zo ìhm`bm hdo. VgoM ^{dî`mV naV
H$m_ {_iÊ`mgmR>r H$m_mMm XOm© d JwUdÎmmhr Cƒ Agm`bm hdr. `m H$m_mgmR>r XmoZ H$m_Jma gj_ AgyZ XmoKm§Zmhr
Vo H$aÊ`mMr BÀN>m Amho. nU Vo H$m_ nyU© H$aÊ`mgmR>r doJdoJi`m nÕVr dmnaUma AmhoV. Vwåhr H$m` H$amb?
1) Ë`m§Zm ñdV§ÌnUo hdo Vgo, H$m_ H$é XoUo.
2) H$_r doioV Mm§Jbo H$m_ H$aÊ`mMr Amem R>odyZ XmoKm§Zm H$m_ H$aÊ`mg nadmZJr XoUo.
3) H$maImÝ`mMo {hV bjmV KoD$Z XmoKm§Zm EH$Ì KoD$Z EH${ÌVnUo H$m_ H$adyZ KoUo.
4) Ë`m§À`mn¡H$s EH$mbmM H$m_ H$aÊ`mg gm§JUo.
à.2 Vwåhr A{YH$mar AmhmV d Am°\$sg_Ü`o Iyn ì`ñV AmhmV. EH$ H$_©Mmar ~amM doionmgyZ Xmam~mhoa dmQ> nmhV Wm§~bm
Amho. Vw_À`m ghm`H$mH$Sy>Z Vwåhmbm H$iVo H$s Ë`m H$_©Mmè`mbm H$gbr Var g_ñ`m AgyZ Vw_À`mer ~mobm`Mo Amho.
Vwåhr H$m` H$amb?
1) doi Zmhr Ago gm§JUma; Z§Va `oÊ`mgmR>r gm§JUo.
2) bJoM Ë`mbm ~mobmdyZ Ë`mMo EoH$Uo d Ë`mÀ`m g_ñ`o~m~V bj KmbÊ`mMo dMZ XoUo.
3) Vw_Mo _hÎdmMo H$m_ g§ndyZ Ë`mbm ~mobmdUo, Ë`mMo em§VnUo EoHy$Z KoUo d Vw_À`m narZo OodT>o H$aVm `oB©b Ë`m~Ôb
ImÌr H$éZ XoUo.
4) Ë`mbm gm§JUo H$s hr eodQ>Mr doi Agob, naV Aer g_ñ`m KoD$Z Ë`mZo Vw_À`mH$S>o `oD$ Z`o.
à.3 Vwåhr A{YH$mar AmhmV d Vw_À`m EH$m H${ZîR>mMr d Ë`m§À`m Hw$emJ« ~w{Õ_ÎmoMr gd©OU àe§gm H$aV AgVmV. darîR>
Agë`mZo Vwåhr Ë`m§À`m e§H$m, AS>MUr d em§VnUo EoHy$Z Ë`mÀ`m àíZm§Zm Yra XoV AgVm, CÎmoOZ XoV AgVm, nU
ZwH$VoM Vwåhmbm Ago OmUdVo {H$ Vmo Vwåhmbm IynM OmñV àíZ {dMméZ Vwåhmbm {H$Vr kmZ Amho `mMr narjm KoV
Amho. Vwåhr H$m` H$amb?
1$) Ë`mÀ`m àíZm§Zm CÎmao XoD$Z AmUIr àíZ {dMmaÊ`mg CÎmoOZ XoUo VgoM \$ŠV g§~§{YV àíZM {dMmaÊ`mg gm§JUo.
2) IS>gmdyZ naV Vw_À`mH$S>o Z `oÊ`mMr Ë`mbm V§~r XoUo.
3) Ë`mÀ`m ~XbrMr {e\$mag H$aUo.
4) Ë`mMm {d^mJ ~XbUo.
à.4 Vwåhr {d^mJà_wI AmhmV d AMmZH$nUo Vwåhr {d^mJmMo H°$e~wH$ VnmgÊ`mMm {ZU©` KoVm. Ë`mVrb J¡aì`dhma
nmhÿZ Vwåhmbm YŠH$m AgVmo. AemVM àË`jnUo AgUmar O_mamoH$S> hr hmVm~mhoa Jobr Amho. AmVm Vwåhr H$m`
H$amb?
1$) àW_V… AË`§V ~maH$mB©Zo H°$e~wH$ Zm|XdhrVrb AmdH$ d OmdH$ VnmgUo.
2) àË`j O_m aŠH$_ H$_r gmnS>ë`mZo H°${e`abm VodT>çm H$_r amoH$S>Mm ^aUm H$aÊ`mg gm§JUo.
3) `m amoH$S> ^«îQ>mMmamV Vw_Mo Zmd `oD$ Z`o åhUyZ em§V amhUo.
4) Vw_À`m AH$mD§$Q> Am°\$sgabm ~mobmdyZ ñnîQ>rH$aU _mJUo.
à.5 {ZdS>UyH$ H$mim_Ü`o àË`oH$ {Oëô`mV EH$ {deof H$j ñWmnZ H$éZ VoWyZM H$_©Mmar d _VXmZ A{YH$mè`m§Mo
ì`dñWmnZ hmoUma Amho. Vwåhr H$_©Mmar ì`dñWmnZ {d^mJmH$Sy>Z ho gd© H$m_ hmVmiV AmhmV. EH$ An§J H$_©Mmar
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 454 `yW
npãbHo$eZ

narjobm OmVmZm
g§»`m
1) g_ g§»`m (Even number) :-g§»`obm 2 Zo nyU© ^mJ OmV Agob Va Ë`m g§»`og g_ g§»`m Ago åhUVmV.
CXm :- 0, 2, 4, 6, 10, 12 ............ BË`mXr.
2) {df_ g§»`m (odd number) :- g§»`obm 2 Zo nyU© ^mJ OmV Zgob Va Ë`m g§»`og {df_ g§»`m Ago åhUVmV.
CXm :- 1, 3, 5, 7, 9, 11 ............ BË`mXr.
3) _yi g§»`m (Prime - number) :- g§»`og \$º$ Ë`mM g§»`oZo qH$dm 1 Zo ^mJ OmVmo, Ë`m g§»`og _yig§»`m
Ago åhUVmV.
CXm :- 2, 3, 5, 7, 11, 13 ............ BË`mXr.
4) Z¡g{J©H$ g§»`m (Natural number)
CXm :- 1, 2, 3, 4, ............ BË`mXr.
5) g§nyU© g§»`m (Whole Number)
CXm :- 0, 1, 2, 3, 4 ............ BË`mXr.
6) BODMAS
B - Brackets
O - Of (order, power, squar roots, cube roots)
DM - Division & Multiplication (Start from left to Right)
AS - Addition & Substration (Start from left to Right)
7) Find Natural Number
1) Total Number = Last Number - First Number + 1
(EHy$U g§»`m) (eodQ>Mr g§»`m) (n{hbr g§»`m)
N = NL-NF+1
8) Find Even Number (g_ g§»`m)
Nl  Nf
1) Total Number (n) = 1
2
: NL = Last Number (even) (eodQ>Mr g§»`m)
: NF = First Number (even) (n{hbr g§»`m)
 Nf  Nl  n
2) Addition (even Number) =
2
: n = total Number
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 455 `yW
npãbHo$eZ
9) Find Odd Number ({df_ g§»`m)
Find odd Number ({df_ g§»`m)
NL  NF  1
1) Total Number (n) =
2
: NL = Lasr number (eodQ>r g§»`m) (odd)
: NF = First Number (n{hbr g§»`m) (odd)
 NF  N L  n
2) Addition (odd) =
2
: n = total Number
1) XmoÝhr g§»`oMo {MÝh (+) Agob Va Ë`mMr ~oarO Ho$br Va `oUmè`m CÎmam§Mo {MÝh + AgVo.
2) EH$ g§»`oMo {MÝh (+) d Xþgè`m g§»`oMo {MÝh (-) Agob Va ~oarO/ dOm~mH$s Ho$br Va `oUmao CÎmamMo {MÝh ho _moR>çm g§»`oMo
XoUo.
3) XmoÝhr g§»`mMo {MÝh (-)Agob Ë`mÀ`m ~oarO Ho$br Va `oUma CÎmamMo {MÝh (-)Agbo Am{U XmoÝhr g§»`oMr dOm~mH$s Ho$br Va
`oUmè`m CÎmamMo {MÝh (-) qH$dm (+) Agob.
1) (a+b)2 = a2 + 2ab + b2 2) (a-b)2 = a2 - 2 ab + b 2
3) (a+b)3 = a3 + 3 a2 b +3 ab 2 +b3 4) (a-b)3 = a3-3a2 b + 3ab2 +b3
5) a2 - b2 = (a-b) (a+b) 6) a3 - b3 = (a-b) (a2+ab+b2)
7) a3+b3 = (a+b) (a2-ab+b2) 8) (a+b)2 + (a-b)2 = 2 (a2+b2)
9) (a+b)2 - (a-b)2 = 4ab 10) a4 - b4 = (a-b) (a+b) (a2 +b2)
Indices
1) xa  y a = (xy)a 2) xa  xb = x a+b
3) xa  xb = x a-b 4) [(xa)b]c = xabc
5) x0 = 1 6) x1 = x
1 1
7) x a = x a Or xa 
xa
8) a
x = x1/a

9) xa/b = (xa)1/b = b
xa 11) a4 - b4 = (a-b) (a+b) (a2+ b2)
a a
n n n-1 n-2 n-3 2 x  y
12) a -b = (a-b)(a +a b+a b ...) 13)    
 y x
a
x xa
14)    a 15) 00  
 y y

bgmdr - _gmdr
1) _gmdr (HCM)
JwUH$ nÜXV (Factorial Method) :- gd© gm_mÝ` KQ>H$m§Mo gdm©V H$_r g§»`m.
_gmdr = gm_mB©H$ Ad`dm§Mm JwUmH$ma
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 456 `yW
npãbHo$eZ
72 = 2 x 2 x 2 x 3 x 3
60 = 2 x 2 x 3 x 5
96 = 2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 3
_gmdr = 2 x 2 x 3
A§em§Mm bgmdr
AnyUmªH$m§Mm bgmdr =
= 12 N>oXm§Mm _gmdr
2) bgmdr (LCM)
gd© gm_mÝ` KQ>H$m§Mo gdm©V OmñV g§»`m / gm_mB©H$/ Agm_mB©H$ Ad`d
bgmdr = gm_mB©H$ x Agm_mB©H$ Ad`d
A§em§Mm _gmdr
CXm. 16 = 2 x 2 x 2 x 2 AnyUmªH$m§Mm _gmdr =
14 = 2 x 7 N>oXm§Mm bgmdr
LCM = 2 x 2 x 2 x 2 x 7 = 112
XmoZ g§»`mMm JwUmH$ma
_.gm.dr =
b.gm.dr.
Or _gmdr x bgmdr = n{hbr g§»`m x Xþgar g§»`m

XmoZ g§»`mMm JwUmH$ma


b.gm.dr. = Or _gmdr x bgmdr = n{hbr g§»`m x Xþgar g§»`m
_.gm.dr.
g§»`m_mbm :-
1) n (n = {df_) : 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13....
2) n (n = g_) : 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14...
3) n2 (n = {df_) : 1, 9, 25, 49, 81, 121, 169...
4) n2 (n = {df_) : 1, 16, 36, 64, 100 .........
5) n2 + n (n = {df_) : 2, 12, 30, 56 ........
6) n2 +n (n = g_) : 6, 20, 42, 72.......
7) n2 + 1 (n = {df_) : 2, 10, 26, 50, 82, 122...
8) n2 + 1 (n = g_) : 5, 17, 37, 65, 101...
9) n2 - 1 (n = {df_) : 8, 24, 48, 80....
10) n2 - 1 (n = g_) : 3, 15, 35, 63...
11) n3+ n (n = {df_) : 2, 30,130 ...
12) n3+ n (n = g_) : 10, 68, 222...
13) n3- n (n = {df_) : 24,120...
14) n3- n (n = g_) : 6, 60, 210...
15) n3+ n2 (n = {df_) : 2, 36, 150...
16) n3+ n2 (n = g_) : 12, 80, 252 ...
17) 2n (n = g§»`m) : 2, 4, 8, 16, 32 ......
18) 3n (n = g§»`m) : 3, 9, 27, 81, 243 ....
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 457 `yW
npãbHo$eZ
Aja_mbm
S>mdrH$S>yZ d COdrH$S>yZ g_mZ H«$_m§H$
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
A B C D E F G H I J K L M

26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14

COdrH$S>yZ d S>mdrH$S>yZ Ag_mZ H«$_m§H$


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
A B C D E F G H I J K L M

14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

g§»`m_m{bH$m gyÌ
n
1) 1 + 2 + 3 + 4 --------- + n = 2 (n+1)
n
2) 12 + 22 + 32 + ---------- + n 2 = 6 (n+1) (2n+1)

3 3 3 3 n2
3) 1 + 2 + 3 + ----------- + n = (n+1)2
4
* {ÌH$moUr g§»`m :- XmoZ H«$_dma `oUmè`m Z¡g{J©H$ g§ñWoÀ`m JwUmH$mamMm AÜ`m© g§»`og {ÌH$moUr g§»`m Ago åhUVmV.
n (n  1)
{ÌH$moUr g§»`m = 2
* Xn = a+(n-1) d H«$_mZo _mÌ H$mhr \$aH$mZo g§»`m dmT>Uo.
n
* Sn = 2
[(2a+(n-1) d] H«$_mZo H$mhr \$aH$mZo g§»`m dmT>Uo Ë`mMr ~oarO.
n = EHy$U g§»`m
* {d^mÁ`VoMr H$gmoQ>r :-
1) 2 Zo ^mJ OmUmar g§»`m :- EH$H$ ñWmZr 0,2,4,6,8 `mn¡H$s H$moUVmhr A§H$ Agë`mg.
2) 3 Mr H$gmoQ>r :- g§»`oÀ`m gd© A§H$m§À`m ~oarOobm 3 Zo ^mJ {Xë`mg.
3) 4 Mr H$gmoQ>r :- eodQ>À`m XmoZ A§H$mg 4 Zo ^mJ Joë`mg qH$dm g§»`oÀ`m eodQ>r XmoZ eyÝ` Agë`mg.
4) 5 Mr H$gmoQ>r :- EH$H$ ñWmZr 5 qH$dm 0 Agë`mg.
5) 6 Mr H$gmoQ>r :- Á`m g§»`obm 2 d 3 Zo ^mJ Joë`mg.
6) 8 Mr H$gmoQ>r :- eodQ>À`m VrZ A§H$mg 8 Zo ^mJ qH$dm H$_rV H$_r VrZ eyÝ` Agë`mg .
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 458 `yW
npãbHo$eZ
7) 9 Mr H$gmoQ>r:- g§»`oVrb gd© A§H$mÀ`m ~oaOog 9 Zo ^mJ Joë`mg.
gamgar :-
g§»`oMr ~oarO
1) n ......... gamgar = n (EHy$U g§»`m)
n{hbr g§»`m + eodQ>Mr g§»`m
2) n H«$_e : g§»`mMr gamgar =
2
n{hbr g§»`m x eod QMr
> g§»`m x n
3) n H«$_e : g§»`oMr ~oarO =
2
: n = EHy$U g§»`m
à_mU d ^mJrXmar :-
1) Zâ`mMo JwUmoÎma = ^m§S>dbm§Mo JwUmoÎma x _wXVrMo JwUmoÎma
2) ^m§S>dbm§Mo JwUmoÎma = Zâ`mMo JwUmoÎma  _wXVrMo JwUmoÎma
3) _wXVrMoo JwUmoÎma = Zâ`mMo JwUmoÎma  ^m§S>dbmMo JwUmoÎma

4) (Zâ`mMo JwUmoÎma)1 =
(^m§S>dcmMo JwUmoÎma x _wXVrMo JwUmoÎma)1
(Zâ`mMo JwUmoÎma)2 (^m§S>dcmMo JwUmoÎma x _wXVrMo JwUmoÎma)2
doJ - doi - A§Va :-
1) 1 km = 1000 meters
2) 1 hr = 3600 sec.
1000 5
3) km/hr = 3600
= 18
m/s
bm§~r (meter)
4) doi (sec) = doJ (m/s)

JmS>rMr bm§~r 18
4) JmS>rMr doi = x
Vmer doJ 5
JmS>rMr bm§~r 18
5) JmS>rMm doJ = x
JmS>rMm doi 5
5
6) JmS>rMr bm§~r = JmS>rMm doJ x JmS>rMr doi x
18

JmS>rMr bm§~r x nwbmMr bm§~r 18


7) JmS>rMm doi = x
Vmer doJ 5

5
8) JmS>rMr bm§~r + nwbm§Mr bm§~r = Vmer doJ x doi x 18
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 459 `yW
npãbHo$eZ
doioVrb \$aH$ x n{hbm JmS>r(doJ) 18
9) ^oQ>Ê`mg bmJUma doi = x
doJmVrb \$aH$ 5
(g_mZ {Xem)
EHy$U A§Va
10) ^oQ>Ê`mg bmJUma doi =
XmoZ JmS>çm§À`m doJmMr ~oarO
(Ag_mZ {Xem)
T1 V2 T1 d1
11)  ( dis tan ce Cons tan t ) 12) T  ( Velocity Cons tan t )
T2 V1 2 d2
V1 d2
13) V 
d1
(Time Cons tan t )
2

JwUmoÎma d à_mU :-
A C
  AD : BC
B D
H$m_- H$mi - doJ :-
1) EH$ _mUyg VrZ {XdgmV EH$ H$m_ nyU© H$aVmo Va Vmo
1
 EH$ {XdgmV= 3
H$m_ H$aVmo.
1
= nyU© H$m_
2) A EH$ H$m_ a {XdgmV nyU© H$aVmo Am{U B Vo H$m_ b {XdgmV nyU© H$aVmo, Va A d B XmoKm§Zr EH$Ì H$m_ Ho$bo Va
:
ab
A+B = a  b day
1
3) EH$ {XdgmVrb H$m_ = nyU© H$m_

1
4) nyU© H$m_ = EH$ {XdgmVrb H$m_
nmÊ`mMr Q>mH$s - Zi :-
1
1) Q>mH$s nyU© ^aÊ`mg qH$dm [aH$m_r hmoÊ`mg bmJUma doi 1 Vmg = t or t
 (+) = ^aÊ`mgmR>r
 (-) = [aH$m_r hmoÊ`mgmR>r
2) EH$ Q>mH$s ^aÊ`mg EH$m Zimbm t1 doi bmJVmo Va Xþgè`m Zimbm t2 doi bmJVmo Va XmoÝhr ZimZo EH$Ì Q>mH$s ^aÊ`mg
{H$Vr doi bmJob.
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 460 `yW
npãbHo$eZ
1 1
doi = 
t1 t 2
t1 + t2
=
t1 x t2
3) EH$ Q>mH$s ^aÊ`mg EH$m Zimbm t1 doi bmJVmo Va Xþgè`m ZimZo [aH$m_r H$aÊ`mg t2 doi bmJVmo, Oa XmoÝhr Zi
EH$mM doiobm Mmby Ho$bo Va Vr Q>mH$s {H$Vr doimV [aH$m_r hmoB©Z-
1 1
 doi = 
t1 t 2
t 2  t1
= t1  t 2

eoH$S>odmar :-
1) AnyUmªH$ g§»`obm 100 Zo JwUë`mg Ë`mg eoH$S>odmar (%) Ago åhUVmV.

2) eoH$S>odmar (%) bm 100 Zo ^mJë`mg Ë`mMo AnyUmªH$ hmoVo.


A
3) A %Mr H$moUVr g§»`m B  B
100
 100  x 
4) Oa n g§»`m x % dmT>Vo Va  100   n
 
 100  x 
5) Oa n g§»`m x % H$_r hmoVo.   n
 100 
yx
6) Oa EImXr g§»`m x Mr y hmoVo Va Ë`mVrb ~Xb H$m` = x
100%

x
7) Oa EImXr g§»`m A Zo dmT>Vo Va Vr B nojm {H$Vr x% OmñV AgVo.= 100  x
100

Z\$m - VmoQ>m :-
1) Z\$m = {dH«$r qH$_V - IaoXr qH$_V
2) VmoQ>m = IaoXr qH$_V - {dH«$s qH$_V
Z\$m
3) eoH$S>m Z\$m = x 100
IaoXr qH$_V
VmoQ>m
4) eoH$S>m VmoQ>m = x 100
IaoXr qH$_V

{dH«$s qH$_V x 100


5) IaoXr qH$_V = 100 + eo. Z\$m/gwQ>

{dH«$s qH$_V x 100


6) IaoXr qH$_V = 100 - eo.VmoQm/gwQ>
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 461 `yW
npãbHo$eZ

IaoXr [H$§_V (100 + $ )


7) {dH«$s qH$_V =
100

IaoXr [H$§_V (100 - $ )


8) {dH«$s qH$_V =
100

9) {dH«$s qH$_V = N>mnrb qH$_V - % gwQ>

IaoX r [H$§_V (100 + $ )


10) N>mnrb qH$_V = 100 - eo.gwQ>

IaoXr [H$§_V (100 - $ )


11) N>mnrb qH$_V = 100 -

12) Oa c.p. = x % VmoQ>m & x % Z\$m


Va c.p. _Ü`o Zm VmoQ>m Zm \$m`Xm.
2
 x
nU s.p.   = Vo Zoh_r VmoQ>m AgVmo.
 10 

gai ì`mO :-
P  R T
1) gai ì`mO (S.I) = 100
 P = _wÔb
R = ì`mO % Xa df©
T = doi

100 X gai ì`mO (S.I)


2) _wÔb P =
100  S .I 100  S .I
3) ì`mO (%) R = PT

PT

100  S.I
4) doi (T) = RT

5) EHy$U (amg)= P + S.I


PRT
= P+ 100
 1 RT 
= P  
 1 100 
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 462 `yW
npãbHo$eZ
 RT 
= SI 1  
 100 
PRT
6) A - P = SI = 100

7) RT = 100 (N-1)

MH«$dmT> ì`mO :-
n
 R 
1) amg (Amount) = p 1   ...... ( 1 df©)
 100 

2n
 R/2
2) A = p 1   ...... ( 6 _{hÝ`mgmR>r)
 100 

4n
 R/4
3) A = p 1   ...... ( 3 _{hÝ`mgmR>r)
 100 

4) Ooìhm doJdoJim Xa (Rate) {Xcm Agoc Va

 R   R   R 
A  p 1  1   1  2   1  3  
 100   100   100  

5) AmOMo _yë` (present Worth) H$mT>m`Mo Agoc d EH$ qH$_V (X) n dfm©gmR>r {Xcocr Agoc Va.

X
P .W 
R n
(1  )
100

KS>çmi :-
1) XmoÝhr H$mQ>o EH$_oH$m§da `oVmV (Concident)
a) Xa VmgmV - 1 doim
b) 12 VmgmV - 11 doim
c) 24 VmgmV - 22 doim
d) H$moZ - 00
e) {_[ZQ>mVrb \$aH$ - 0 min
2) XmoÝhr H$mQ>o> gai aofoV `oVmV
a) Xa VmgmV - 1 doim
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 463 `yW
npãbHo$eZ
b) 12 VmgmV - 11 doim
c) 24 VmgmV - 22 doim
d) H$moZ - 1800
e) {_[ZQ>mVrb \$aH$ - 30 mins.

3) XmoÝhr H$mQ>o 900 Mm H$moZ H$aVmV


a) EH$ VmgmV - 2
b) 12 VmgmV - 22
c) 24 VmgmV - 44
d) H$moZ - 900
e) {_[ZQ>mVrb \$aH$ - 15 mins.

4) Vmg H$mQ>m d {_ZrQ> H$mQ>m `m§À`mVrb H$moZ H$mT>Uo.


11
  30H  M Or 11 M  30 H
2 2

{XZX{e©H$m :-
1) 1 gmYmaU df© = 365 {Xdg
2) brn df© = 366 {Xdg
3) 1 df© (gmYmaU) = 52 AmR>dS>o + 1 {Xdg
1 df© (brn) = 52 AmR>dS>o + 2 {Xdg
4) 30 {Xdg = 4 AmR>dS>o + 2 {Xdg
31 {Xdg = 4 AmR>dS>o + 3 {Xdg
5) 100 df© = 5 {df_ {Xdg
200 df© = 3 {df_ {Xdg
300 df© = 1 {df_ {Xdg
400 df© = 0 {df_ {Xdg
6) 400 À`m nQ>rV AgUmao d eodQ>r XmoZ eyÝ` Agë`mg Ë`mg 400 Zo Oa ^mJ OmV Agë`mg Vo brn df© AgVo
{Xdg a{d gmo_ _§Ji ~wY Jwé ewH«$ e{Z
g_Om,
{df_ {Xdg g§»`m 0 1 2 3 4 5 6

7) 30 {Xdg AgUmao _hrZo.


E{àb, OyZ, gßQ>|~a, Zmoìh|~a
8) 31 {Xdg AgUmao _{hZo.
OmZodmar, _mM©, _o, Owb¡, Am°JñQ> Am°ŠQ>m|~a, {S>g|~a.
9) 28/29 {Xdg AgUmam _{hZm \o$~«wdmar. (EH$_od)
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 464 `yW
npãbHo$eZ

{Xem :- A
CÎma
dm`ì` B©emÝ`
?
n{íM‘ nyd©

Z¡F$Ë` Am¾o` B C
X{jU
AC  AB 2  BC 2

KZ
1) 1 2) 1 2 1
{déÕ ~mOwZo
6
{déÕ ~mOwZo
2 {déÕ ~mOwZo 3 2 4
1 3 {déÕ ~mOwZo
{déÕ ~mOwZo 4 3 5
3 2 5
{déÕ ~mOwZo 5 6
4 4 6
5
6

4) 1 1
{déÕ ~mOwZo
4
3) 1
{déÕ ~mOwZo
{déÕ ~mOwZo 2 3 2 6
2 3 4 1 5 {déÕ ~mOwZo
{déÕ ~mOwZo 4 3 5
5 2 4
{déÕ ~mOwZo
3 6 5 6
6
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 465 `yW
npãbHo$eZ

H«$_M`Z d g§`moOZ (Permutation & Combination) :-

n n!
1) pr 
( n  r )!
n n!
2) Cr 
(n  r )! r!

g§^mì`Vm (Probability) :-
1) P(E) = P(A) + P(B) .............................. (Sum Rule)

2) P(E) = P(A) x P(B) ............................... (Product Rule)


3) P(AUB) = P(A) + P(B) - P(A  B)

Other Shortcut Formulas :-


2 n 1
(1) 2n
x x x ....... n  x

p
 O  m  n o p
(2)  Z  y
 
 x
a m
 
n
  a x y z

 

1  1  4a Oa a À`m JwUmH$mam_Yrb A§Va 1 Agob Va _moR>r


(3) a  a  a  .......  g§»`m (XmoZ g§»`oVrb JwUmH$mam_Yrb) KoUo.
2

 1  1  4a Oa a À`m JwUmH$mam_Yrb A§Va 1 Agob Va


(4) a  a  a.......  bhmZ g§»`m (XmoZ g§»`oVrb JwUmH$mam_Yrb) KoUo.
2
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 466 `yW
npãbHo$eZ

Geometry Formulas :-
1) Rectangle

Area = L x W ...... (L = length , W = width)


Perimeter = 2 (L+W)

2) Triangle
M
1
Area = bh
2
H
Perimeter = MN + NP + MP
N B P

3) CIRCLE

2
Area = r
R
Circumference = 2r

4) PARALLELOGRAM

D G Area = b  h
h Perimeter = DE EF FGGD
b
E F
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 467 `yW
npãbHo$eZ

5) RHOMBUS

Area = b  h
h
Perimeter = 4b

6) Square

Area = L2
Perimeter = 4L

Volume :-
1) CUBE

Volume = a3
a

2) RECTANGULAR PRISM

Volume = l  w  h
h
w
l
amÁ`godm nyd© narjm gm_mÝ` AÜ``Z nona-2 468 `yW
npãbHo$eZ

3) CYLINDER
r
2
Volume = r h

4) CONE
1 2
Volume = 3
r h
h

gXa nwñVH$m_Ü`o Vwåhmbm H$mhr ÌwQ>r AmT>ië`mg Amåhmbm H$idmdo. Ë`mMo Amåhr ñdmJVM
H$ê$ d nwT>o `oUmè`m Amd¥Îmr_Ü`o Pmboë`m MwH$m§Mr {ZpíMVM gwYmaUm H$ê$. `m nwñVH$mV gd© _m{hVr AMyH$
XoÊ`mMm à`ËZ Ho$bobm Amho. Var ÌwQ>r ZOa MwH$sZo am{hë`m Agë`mg nwñVH$mVrb H$moUË`mhr _m{hVrg
g§nmXH$, boIH$, àH$meH$, _wÐH$, {dVaH$ H$moUË`mhr n[apñWVrV O~m~Xma amhUma ZmhrV.
g§nH©$ : 9021873006

S-ar putea să vă placă și