Sunteți pe pagina 1din 10

BARLUIH RAMRI

Lalduhoma, MLA
Member, Boundary Committee, Mizoram
THUHMAHRUAI

Assam leh Mizoram ramri buai hi natna benvawn ang maia a khat tawka rawn
inlar chhuak thin a ni a. Tunlai hian Issue lian tak a lo ni leh ta a. Chuvangin, ramri
chungchang hi a tawi thei ang berin, thawn thu anga hriat theih turin ka han buatsaih
ta a ni.

Border Fencing chungchang te leh Tripura leh Manipur nena kan inkar ramrite
pawh sawi a ngai tho nain ka telh ta lo a. Tin, ni 13.7.2007 a Newyork a UN General
Assembly-in Resolution on the rights of indigenous people a puanchhuah hmanga
Zofate insuihkhawm lehna atana rahbi thar te pawh ka telh ta lo bawk a ni.

Hun chep tak karah hmanhmawh taka buatsaih a nih avangin tihsual palh a
awm thei ang tih ka ring a, ngaihdam ka dil nghal a ni. Kei aia hrechiang zawk midang
an awm tih ka hria a, chung mite chochhuah nan ni se ka duh bawk.

Document leh Map te dah tel tur a awm nual hlawm a, ka dah hman ngang ta lo
a ni.

Zofaten ram kan lo hloh tawh zawng zawng te hi engemaw zat tal kan neih let
leh theihna tura lungrualna leh tumruhna min petu ni thei se tih hi ka buatsaih chhan
ber chu a ni e.

- Lalduhoma MLA
ASSAM LEH MIZORAM INKARA BARLUIH RAMRI

Sinlung an chhuahsan atanga kum sangkhat vel lai an vahvaih hnuah, hnamte
dina, an tana ramrite khamsaktu Pathian chuan, kan pipute chu an thlahte nena an
awm hlenna atan, tuna Mizoramah hian AD 1600-1700 vel khan a lo hruai lut a.

Kan thlahtute chu Cachar phai thlengin an inzar darh a. Silchar chhim lam Mel
9 vela hlaah Seipuia khua a awm a. Jalenga Tea Estate an tih tak hi Tlangpui lal
Zalenga awmna a ni a. Paloi Tea Estate pawh hi Mizo lal Palawia khaw awmna a ni a.
Chhotachurra velah te hian Suakpuilala pa Mangpawrha chuan khua a din bawk.
Bagha Bazar hi Banga bazar a ni a. Buhbond pawh hi Buhban suar an ti thin. Silchar
hi a hrisel loh avangin “Hringchar” an ti a.

Manipur lamah chuan, Mizo pasaltha Neihlalan Loktak bul Moirang-ah, “Kan
ram chin tur” tiin mau tiang a sawhphun a. Chu chu mau hung lian tak a lo ni ta a. Tun
thlengin a la awm a ni. Vanhnuailiana pawh khan Meitei ho chu Saui tanpuiin, ramri
lung an lo phun bawk a, 1949 vel thleng kha chuan chu lung chu a la awm nghe nghe.
Saikawt te, Saidan te hi an ram chhuahna hming chawia an sak a ni.

Tripura lamah Longtoroi, Sakhan leh Zampui tlangdung te, Bangladeh ah


Chittagong Hills Tracts thlengin kan pipute ram thin a ni. Chittagong hi ram an
chhuahnaa sarep an tihkanna hmun a nih avangin “Satikang” an ti a ni.

Chhim lamah Bay of Bengal thlengin, chuta tangin chhak lamah Arakan tuipui
leh Chindwin lui thlengin an luah a ni.

Saphoin min rawn run laia Zofaten kan delh chin ram chu 21-24 Degree North
Latitude leh 92-95 Degree East Longitude inkar zawng zawng hi a ni, Lt. Col. A.S Reid
chuan 21-24 Degree North Latitude leh 92-94 Degree East Longitude tiin a ziak.

Kan thlahtute chu tuma thuhnuaia awm lovin, Greek City State ang khan lal
hrang hrang neiin, zalen takin kum 200 vel an awm hnuah, ‘Ram ni tla seng lova
roreltu’ an tih mai British sorkar chuan khawvel ram zau tak awpin, Mizoram
chhehvel te pawh chu rawn hnehin, kan pipute chu an rawn nekchep tan ta a.

Ram ruak mai a la nih lai ata lo luah luma lo humhalhtu kan pipute chuan
mikhual tlangval laka tlawm chu an tum bik hauh lo mai. Ramri inchuhna avangin
inkah leh inrun a thleng ta fo mai a ni.

Sapho chuan Longtoroi leh Sakhan tlangdunga Halam leh Kuki lalte chu
Tripura Raja hnena chhiah pe turin a ti a. Chu chu duhloin, Sibuta, Pautu Kuki hoin
mi 25000 lai an hel ta a. Halam Kuki lal Lalchawnga (Lalchhukthla) hoin 16.4.1844-
ah Meitei khua Kochabari an run bawk a, mi lu 20 hawnin salah 6 an man a.
Capt.Blackwood-a chuan Sylhet Infantry hruaiin Lalchawnga khua chu a bei a,
Lalchawnga chu damchhung lungin tan tura tih a ni ta a ni.

Tichuan, 1844 atang chuan sapho nen chuan indo kan puang a ni ta ber mai.
RAMRI 1-NA, 1850 RAMRI

1849 khan Sentlang lal Ngura chuan Silchar bula Seipuia khua a run a. Sapho
chuan Seipuia khua chu an ram chhunga an ngaih avangin, a kum leh 1850 chuan
Capt.Lister-a ho chu phuba la turin Sentlangah an kal a, khua an halsak a, buhbal tam
tak a kang ral a.

Lt.Governor, Bengal chuan Mizote nena indo chu tha a tih loh avangin, Mizo
lalte nena inremna siam turin Capt.Lister-a chu a tir a. (Vide letter No 244, dt
21.2.1850).

Mizo lal Suakpuilala leh a upate chu ni 16-18 December, 1850 chuan inbe turin
Silchar-ah an chah thla a, Saui tanin inremna an siam ta a. He inremnaah hian Seipuia
khua chu British ram chhungah rin lutin a bak zawng chu Mizo lalte chanah dah a ni.

Hei hi Ramri hmasa ber a ni a, ‘Ronphari’ an ti a, ‘Petrol Line’ tihna a ni a. Chu


ramri chinah chuan sapho chuan sipaite an dah a. Hun engemaw chen chu inrem
takin an awm ta a.

RAMRI 2-NA, 1867 RAMRI

Kum 17 lai inrem taka an awm hnuah, sapho chuan ramri bawhchhiain, Tuirial
leh Tlawng dungah te, Dwarbandh tlangdungah te thingpui huan an rawn siam belh
ta vek mai a. Capt.Steward, Cachar Superintendent hnena an lungawi loh thu thlen
turin, January 1865 ah, Vanpuilalan a upate a tir a. Capt.Steward chuan thingpui huan
chu Mizote tan pawha tha tur a nih thu sawiin lo hmin a tum a, mahse mizote chu an
lungawi zo chuang lo.

Sorkar laipui lam pawhin Capt.Steward a thiltih chu an pawmpui lova, an zilh
nghe nghe a. British sorkar chuan Lushai Territory chhunga thingpui huan siam belh
chu a khap ta nghe nghe a ni.

Amaherawhchu, an thingpui huan lo siam laklawh tawhte chu Sapho chuan an


ram chhunga rin luh an duh ta tlat a. Chung thingpui huan siamna ramte chu an ram
chhunga rin lut turin 1867 khan ramri chu an siam ta tho va. Hei hian Mizote rilruah
hlauhthawnna leh sapho rinhlelhna lian tak a pe zui ta a ni.

RAMRI 3-NA, 1870 RAMRI

Chutianga ngaihthalo taka Mizote an awm tawh nak alai chuan, ni 12-9-1870
khan, Lt.Governor of Bengal chuan ramri thar a siam leh ta mai a. He ramri hian
Mizoram chhung thuk tak a rawn lut a, Rengtetlang a tan tlang hial a ni.

Hei hian Mizote chu nasa takin a tithinur ta a. Sorkar laipui lam pawhin Bengal
Lt.Governor thiltih dan chu dik an tihpui lo va. Mizo lalte nena inbe rem turin Cachar
District Officer, Edgar-a chu tirh a ni ta a.
January 1871 ah Adgar-a chu Suakpuilala hmu turin a kal ta a. A kalna khua hi
hriat chian chiah a ni lo va, Hriphaw khua hi a nih rin a ni. Mizo lalte tumahin Edgar-a
chu an lo hmu duh lo va. Suakpuilala lema chang mi pakhat nen Edgar-a chuan
Inremna ‘Sunnud’ a siampui ta mai a. Heihi Mizo lalten an duh lo em em a, an inbiak
lai ngei pawhin Mizoten Vai an run reng a. 1871 kum tirah chuan Mizote chu thlur
thumah insiamin, Tuirial dung te, Tlawng dung leh Duarband tlangdung ah vai run
beihpui an thlak ta a. Alexandrapur runin Mary Winchester chu salah an man a.
Ainerkhalah mi 23 thatin salah 37 an man a. Syhlet lamah Cochenpara khua runin mi
20 an that a. Monierkhal thingpuihuan runin mi 6 an that a. Mizo pasaltha 57 lai an
thi ve bawk a. Nudigram ah mi 11 thatin salah 3 an man a, Mizo pasal tha 25 an thi
bawk. Dik lo taka an ram chhuhsak tumtu laka kan pasalthate chet dan hi a fakawm
hle a ni.

Indona a nasat tak zel avangin, British sorkar chuan 1871-72 khan Operation
lian tak a siam ta a. Vailian I-na kan tih kha a lo thleng ta a ni.

RAMRI 4-NA, 1875 RAMRI

Sapho chuan chuti maiin Mizote chu an tukdawl thei bik lo. Chuvangin, Mizote
tithinurtu ber 1870 ramri chu paihin, ramri 2 na, 1867-a an siam zulzui khan 1875 ah
ramri an siam tha ta nge nge a. Heihi Bengal Eastern Frontier Regulation, 1873
hmanga an siam a ni a. British ten a tak taka an luah chin, Line of actual Control
zulzuia siam a ni a, Cachar Inner Line an ti a. Mizote pawhin he ramri hi chu sapho
thingpui huan lo siam laklawhte huap tura siam a nih avangin an pawm thei hram a
ni. Heihi tun thlenga Mizoten kan ramria kan pawm zui tak zel hi a nih avangin,
hengte hi chhinchhiah ila a tha ang:-

1) 1875 ramri hi Independent ram pahnih, British leh Lushai Territory inkar a
International Boundary a ni. Hetih lai hian Lushai Country chu tu thuhnuaiah mah a
la awm lo va, a hnu kum 18 ah British ram chhungah rin luh a ni chauh a ni.

2) Govt of India, Foreign Department atangin Notification pawh chhuah a ni.


(No 2299 P Dt 20.8.1875 r/w Appendix to Assam Forest Manual 1897)

3) Assam Gazette, phek 497, dt 11.9.1875 ah chhuah a ni bawk.

4) Mizoram leh Cachar inkal pawhna hmun pawimawh zual pathum - Tlawng
dunga Kukicherra te, Silchar kawngpui hluia Duarbandh leh tuna Silchar kawngpuia
Bagha Bazar te hi an pelh chuan ramri kanah ngaih an ni a. Sorkar hnathawkte
pawhin TA/DA bill nan an hmang. (Assam Fundamental Rule 106 r/w Subsidiary
Rule 137)

5) He ramri, Cachar Inner Line tia koh ni bawk hi an kal pelh dawn chuan
Inner Line permit fee 8 annas an chawi tur a ni. (Para 86 of Assam Govt Note on the
Lushais 1873-1889)

6) Hmun 46 ah Boundary Pillar phun a ni a. Hei chauh hi Assam leh Mizoram


inkar Ramri, leilung ngeia rin chian leh lungphun nei awmchhun a ni.

7) Col.H.R.Thullier, Surveyor General of India chuan 1893 khan he ramri tilang


tur hian Map a siam bawk.
INNER LINE RESERVED FOREST

1875 ramri hian sorkar pahnihte inkarah remna tluantling a siam a beiseiawm
tehlul nen, ramri siam fel a nih hnu lawk, ni 17.3.1877 khan, Lushai Territory
chhungah ram 509 Sq.Mile laia zau chu British sorkar chuan Inner Line Reserved
Forest ah a puang leh ta ringawt mai a.

Sawi tawh ang khan Lushai Territory chu British ram pawn, sorkar hrang liau
liau a ni a. Appendix to Assam Forest Manual 1877 phek 57-na pawhin Inner Line
Reserved Forest chu Lushai Territory chhung a ni tih chiang takin a tarlang a.
Chuvangin, British sorkar hian sorkar dang ram chhungah Forest siam theihna
thuneihna engmah a nei lo. Ram dang thuneihna palzutna leh dan kalha chetna dik
tak a ni.

He Reserved Forest hi Sec 2 of the Indian Forest Act, 1865 hnuaia siam a ni a.
Hetih lai hian Indian Forest Act hi Lushai Territory ah hman a la ni hek lo. Chuvangin,
Reserved Forest siam dan hi a pumpuiin awmze nei lo, invalid a ni.

MIZORAM CHU BRITISH HNUAIAH DAH A NI TA

Inner Line Reserved Forest an siam atanga kum sawm chhungin inkahna a
thleng zui zel ta tho va. Sapho rilruah chuan Mizoram pumpui chu an thuhnuaia dah
fel law law duhna a lian ta zel a. Mizote tukdawl tur leh awp nghal turin, 1888-1890
khan Sapho chuan beihpui an thlak leh ta a. Kiltin atangin an General te Command-na
hnuaiah Mizoram chu an run ta a. Hei hi Vailian II-na kan tih kha a ni. He indona hian
kum thum dawn lai a awh a ni. Mizo pasalthate chuan, ralthuam an inneih that hleih
bawk nen, khawvela sorkar chak ber chu an hneh ta ngang lo va. Kum 51 chhung an
indo hnuah, 1895 ah chuan Mizoram chu a tlawm ta a. Tihluihna, British ram
chhungah seng luh a lo ni ta a ni.

INNER LINE RESERVED FOREST CACHAR KUTAH

Assam Province hnuaia dah kan nih hnu pawh hian Inner Line Reserved Forest
chu Lushai Territory tih a la ni reng tho va. A enkawlna hna pawh Mizoram
Bawrhsap emaw, Mizoram Forest emaw kutah dah mai tur ni awm tak a ni. Mahse
Assam Province hnuaiah kan kun tawh avangin an duh duhin min ching phar ta a.
Inner Line Reserve Forest chu Cachar Forest kutah dah a ni ta daih mai a ni.
Amaherawhchu, Royalty an lak atanga 30% chu an khawn manah an ei a, a bak 70%
chu Mizoram Budget-ah an chhung lut thin a ni. Hei hian Reserved Forest pumpui
chu kan ta a nihzia a tilang chiang hle.

DISTRICT BOUNDARY 1904 LEH 1912

Assam sorkar chuan ni 16.3.1904 ah leh ni 23.2.1912 ah Cachar Distrcit leh


Lushai Hills District ramri a siam tha a. Heihi Assam Province chhunga District ramri
tih danglamna mai anga a lan rual hian, Reserved Forest ram zau tak, Lushai
Territory chhunga mi kha Cachar District lamah an behtir belh zel a. Cachar District
lama an rin luh tak Reserved Forest chu Dereserved-in, leilet leh khua te an din zui ta
zel bawk a ni.
LUSHAI HILLS INNER LINE, 1930 LEH 1933

Cachar Inner Line 1875 kha ramri a nih bakah British ram awp chhunga
Mizote lut tur dan nana siam a ni a. Tunah chuan Mizote chu British khua leh tuiah
siam kan lo ni tawh a, inrun te pawh a reh tawh a. Chuvangin, hnam dangten Mizote
chu an chimral mai loh nan, Mizorama lut tur dan chu thil tul a lo ni ta zawk a.

Chuvangin, Inner Line Permit System kha Mizote dan nan ni tawh lovin, hnam
dang Mizorama lut tur dan nan hman a ni ta a.

Hemi ruala thil pawi tak lo thleng ta chu, Cachar Inner Line 1875 aiah Hills
Inner Line 1933 an siam ta zawk chu a ni.

1930 leh 1933 Inner Line te hian danglamna vak an nei lo va. A hmuna rin fel
leh lungphun te a awm lo va, ngaihruat rin a ni ber. 1875 ramri tih loh kha chu
chutiang vek chu an ni.

Tichuan, an duh ang angin, kan rem tihna tel lovin, inrawn pawh awm lovin,
Inner Line chu an tidanglam a. A hnuhnung ber, tuna mi Vairengte tan tlang hi 1933
Inner Line chu a ni ta a ni. Cachar Inner Line 1875 kha hetah hian sawn chhoh a nih
tak avangin, chu chu Cachar leh Mizoram ramriah an ngai nghal ta tlat bawk a ni.

Sawi tawh ang khan Inner Line Resrved Forest pumpui Sq Mile 509 a zau chu
kan ram chhungah vek a tirah chuan a awm a. 1933 Inner Line ang erawh chuan
Cachar District chhungah deuh vek rin luh a ni ta a ni, hetiangin:-

Cachar District chhunga rin luhte:-

1) Block I atangin 296 Sq.Mile


2) Block - II atangin 41 Sq.Mile
TOTAL 337 Sq.Mile

Mizorama rin luh


1) Block - III atangin 172 Sq.Mile
TOTAL 509 Sq.Mile

Tichuan, a vaia kan ram chhunga awm thin atang khan 172 Sq.Mile chauh hi
kan chang ta a ni.

Inner Line te hi District Boundary atan an ring nghal zel a. A nihna takah chuan
ramri ni lovin, District ramri mai a ni.

British sorkar nena kan ramri 1875 kha a la ding reng tho va. Chu chu Assam
hnuaia kan awm chhung zawng pawh khan Assam hian ramriah a pawm a, sorkar
hnathawkte TA/DA bill nan pawh 1875 kha hman zui zel a ni.
INDIA INDEPENDENT HNUAH

India independent hnu chuan Assam State hnuaiah 1952 khan District Council
pek kan ni ta a. 1933 Inner Line chu District Council ramriah rin nghal a ni a. District
Council chuan Cachar ramri depah leilet pass te an pe a. Heng pass te hi District
Council dan siam, Assam Governor-in a pawmpui (assent) hnuaia pek a ni chungin,
Cachar Forest te chuan Mizo loneitute chu an tibuai thin a. Chuvangin, District
Council Session chuan ramri chungchangah Resolution passed in, ni 24.8.1965 khan
Assam sorkarah an thehlut a. Inbiakna an nei zui a. A hnuhnung ber chu
Commissioner for Hills kaihhruainain ni 9.12.1965-ah, Shillong-ah an nei a,
rambuaiin min nang zui ta a ni. He Resolution-ah hian, Reserved Forest an lo thiat
tawh bak zawng chu, 1875 ramri tlawhchhanin, Mizorama rin luh an ngiat a ni.

District Council hnuaia kum 20 kan awm hnuah, ni 2.5.1972-ah Union


Territory ah hlan kai kan ni a. North Eastern Area Re-organisation Act hnuaiah U.T
ramri atan District Council ramri chu chhawm zui a ni ta zel a. May 1972 vel khan
Cachar Forest te chuan, Buhchangphai, Phaisen, Phainuam leh Vairengte velah te
buaina siamin, in te, School te, biakin thlengin an halsak a. Ni 9.11. 1972 ah Mizoram
leh Assam Chief Minister te inbiain, ramri chinfel a nih hma chuan tuna awm dan
anga intibuai lova awm zui ni se an ti a. Chuti chung chuan March 1973 vel khan
Kanhmun, Lushaicherra, Hriphaw, Bairabi, Thinglian, Buhchang, Phaisen leh
Vairengte ho buh an tihchhiat sak leh bawk a. Mizoram sorkar chuan ramri
chungchangah Fact Finding Committee dinin, Rev.Zairema leh Pu B.Poona te a ruat a.
An report dungzuiin, Chief Minister Pu Ch.Chhunga chuan Prime Minister hnenah ni
2.1.1974 khan Memorandum a thehlut a.

1978-1984 chhunga P.C sorkar khan Brig.Vankunga kaihhruaiin Boundary


Commission a din a, ram buai lai te a ni bawk a, hma an la vak thei lo. Intihbuaina chu
a awm chho deuh reng a. Official level-a inbiakna te pawh neih a ni a, “Tuna kan awm
dan ang hian intibuai lova awm ni phawt se” tih chu thutlukna a ni zel a.

Central sorkar leh MNF ten inbiakna an neih lai khan, mipuite chuan ramri
chungchang hi an rawn ching fel ngei turah ngaiin beiseina sang tak an nei a. Mahse,
sawifel lovin Memorundum of Settlement kha an sign ta si a. Chuvangin, Barluih
ramri hi MNF ten an pawmpui angah mi tam takin an ngai a. Sorkar aiawha Chief
Secretary-in a sign bawk avangin, khatih laia sorkarna chelhtu Congress Party pawh
mi tam takin pawmpuituah an ngai lo thei lo bawk. Tichuan, U.T-a kum 14 vel kan
awm hnuah ni 20.2.1987-a State kan lo nih khan UT ramri bawk kha tun thlengin
chhawm a ni chho ta zel a ni.
Ni 25.1.1994-ah Vairengte bulah Mizoram PWD Labour 8 te chu Cachar Forest
ten an man leh a., Ni 9.2.1994 ah leh ni 11.2.1994 ah Chief Secretary te inbia-in,
“Tuna awm dan ngai ang hian intibuai lovin awm rih phawt nise” tih bawk chu an
thutlukna a ni a. “Chief Minister ve ve te inbia se” an ti bawk a. Mahse, tun thleng hian
Chief Minister-te chuan inbiakna an nei ta chuang hlei lo va. hei hi Congress sorkar lai
a ni.

MNF Sorkar lai khan ni 9.3.2006-ah Boundary Commission din rawtna Official
Resolution kan passed a. Memorundum duang turin Home Minister hoin Party leh
NGO ten Meeting kan nei thin a. Meeting hnuhnung ber ni 30.7.2007 chuan Draff
Memorundum chu a pawmpui a. A chhan puan chhuah awm si lovin an thehlut ta lo a
ni.

Ni 20.6.2007-ah MZP ten Vairengte thlangah Zorun an sa a. Ramri humhalh


tura Zirlaite hmalakna chu chawimawi tlak nia ngaiin ZNP chuan an Party Office-ah
Tawlhlohpuan an pe nghe nghe a. He Zorun hi rang takin Mizoram sorkarin a
thiatsak leh ta a ni.

Bairabi lui leh Baibun bul velah intihbuaina a awm fo va. Sorkarin Waiting
Shed a sak te chu Cachar Forest ten an thiat sak a, thingphun te pawh an pawt phawi
zel a. Helaia Assam Police Outpost sak thar chu Bairabi MZP ten bomb chhiat sak an
tum a, man an ni ta nghe nghe a.

2008 kum tir lamah Pu Ch.Chhunga, Ex- CM leiletah a fapa Chalthanzawnan


hna a thawh laiin Assam Police ten kut an thlak bawk a. Police Outpost leh Forest
Quarter te changtlung taka siamin an awm chilh a. Tuikuk Refugee te awmna turin
khuate an dinsak bawk.

Bairabi lui leh Cachar inkarah hian District Council-in 1954 vela leilet pass an
lo pek, a hnua LSC a leh, chhungkua sawm dawn lai an awm a. Pu Ch.Chhunga, Ex-CM
te pawh an tel ve a. Helai hmun pal tlang hian National Highway laih a ni a. Mizoram
sorkarin anniho hi Compensation a pek ve tak loh avangin, Pi Rothangi, W/o
Ch.Chhunga (L) chuan Chief Minister Pu Lalthanhawla hnenah lehkha a thehlut a. Chu
lehkha chu ni 20.4.2010 ah, Engineer-in-chief, PWD in a chhang a, Bairabi lui piah
lam chu Assam PWD enkawl a nih avangin Mizoram PWD-in engmah an tih theih loh
thu sawiin, Assam PWD dawr turin thurawn a pe a. Anni ho hian Assam sorkar
hnenah Compensation hi an dil chuan, an lo pek mai chuan ram neitu nihna hauh nan
an hmang ngei ang tih ka hlauh avang leh, Mizoram sorkarin a pek erawh chuan ram
neitu kan nihzia tilangtu tanfung tha tak a nih ka rin avangin Chief Minister hnenah
ka thlen a, ani chuan tha taka min lo chhangin, Compensation chu Mizoram sorkarin
a pe ngei ang tih min lo tiam a. Bawhzui a nih leh tak si loh avangin Assembly
Session-ah ni 24.3.2011 ah te, ni 13.12.2011 ah leh ni 28.3.2012 ah te zawhna ka pe
ta a. Mizoram sorkarin Compensation pek tuma hmalakna a neih loh thuin min
chhang leh ta si a ni. Hei hi ram neitute ka duhsak vang a ni ngawt lo va, ram inchuh
kan nih avangin ram hruaitute tan tih makmawha ka ngaih vang a ni a. Tun thleng
hian engmah tih a ni zui ta chuang lo a ni. Pi Rovi hian an pate hunlai ata ram an lo
hauh chu Assam sorkar hnena sum a thleng mai phal lovin an dawr zui duh ta lo a, an
fakawm hle mai.
Mizoram upa pawl chuan NGO te leh party tinte ngaihdan la khawmin, Study
Group te a din hnuah ni 7.3.2012 ah Vanapa Hall-ah Convention koin, Resolution a
passed a. Chief Minister hnenah chu Resolution chu thehlutin ramri chungchanga
hma la turin ngenna a thehlut a. Sorkar chuan Boundary Committee a din tih mai loh
chu hmalakna a nei zui rih lo.

Tun hnaiah ni 2.9.2012 khan Cachar Forest te chuan Vairengte bul Aitlang
Sihpui zaua Pu Lalhmangaiha Sailo leilet-ah Concrete-in Pillar an rawn phun a. Pu
K.Liantlinga, MLA leh ZNP Thalaite chuan ni 11.9.2012 zingah an zu chhu chhia a. A
hnu lawkah Assam Minister leh MLA leh mipuite chu Vairengte-a lo luh tumin an
rawn thawk a; Vairengte nu hovin an lo dang let a, an fakawm hle.
TLANGKAWMNA

Ramri kan inchuhnaah hian Assam lam chuan a tak taka ram luahtu ni turin,
sorkar chakna nen hma an la a. Min nek na tual tual a. Kan leilet engemawzat chu kan
chan titih tawh a. An huangtau tual tual a, tunah phei chuan ILP tel lova Vairengte
khua thlenga kalte an demand ngam ta a nih hi.

Ramri leh a chhehvel develop leh humhalh kawngah kan hmalakna hi a nep
lulai deuh niin a lang. Silchar kawngpui dan pin a nih pawha kan mangan mai lohna
turin hmun dang nena inkalpawhna kawng tha pawh tun thlengin kan la nei lo va, hei
hian thui tak min titim tlat reng bawk. Ramri thua inbiakna a awm reng rengin tuman
mahni hun laia chinfel tum loin, “Tuna kan awmdan panngai hian intibuai lovin awm
phawt ni se” tih hi thunawnah hmangin, a pumpelh dan dap a ni ziah bawk.

A tak taka ramri chingfel turin sorkarin emaw, NGO eng berin emaw Convener
hna chelh sela, hnam anga lungrual taka ke kan pen a hun ta. Keinin 1875 ramri kan
sawi a, annin 1933 Inner Line an sawi a. Tawlh a tul a nih chuan a tu zawk zawk
pawh tawlh ngam turin huaisenna nei ila. Khawi laiah emaw ber hi chuan inremna
kan nei thei ngei ang. Party leh NGO zawng zawng ten kan hauh chin turah
lungrualna (Consensus) nei ila, chumi thu keng chuan kan aiawhte inbia sela, Central
sorkarin chair min lak sak sela, thinlung inpawh taka kan sawi dun chuan kan inrem
thei ang tih hi ring ila, i ti khawtlai zel tawh lo teh ang u.

UN General Assembly in ni 13.7.2007 a keini ang tualto hnamte dikna leh


chanvo humhalh nana Resolution a pass tak te pawh kha tanfung tangkai takah kan
hmang theiin a rinawm bawk.

S-ar putea să vă placă și