jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®

jªij bgÇahnu
vGâa RarÇij

«
g.in â£l
r ¤
ar.o hF¥ò
eriy š bj
jªij p ü
w. bgÇah®
w - Ä‹
w ®
h
Ça
bg

âuhÉl® fHf btËpL

50, <.bt.». r«g¤ rhiy, nt¥ngÇ, br‹id -600 007.

1
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®

Kjš gâ¥ò - 1993

bgÇah® - Ä‹ üš bjhF¥ò¤ â£l« - 2007

© gâ¥òÇik bg‰wJ
ïytr btËpL

«
g.in â£l
r ¤
ar.o hF¥ò
eriy š bj
p
w. ü
w - Ä‹
w ®
h
Ça
bg
tH§Fnth®:
âuhÉl® fHf«
bgÇah® âlš, 50, <.bt.». r«g¤ rhiy,
nt¥ngÇ, br‹id -600 007.

m¢R¡ nfh¥ò :
bgÇah® fÂÅ MŒî¡ fšÉaf«
bgÇah® âlš, 50, <.bt.». r«g¤ rhiy,
nt¥ngÇ, br‹id -600 007.

2
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®

<.bt.uh.î¡F¤ njh‹¿aJ....
vd¡F, ‘VjhtJ vGjyhkh’ v‹w cz®¢á tªjJ. clnd,
‘v‹d vGjyh«?’ v‹W nahá¤nj‹. fh»j«, ngdh vL¤J
vGj Mu«ã¤nj‹. “V‹ fh§»uáÈUªJ Éy»nd‹?”
v‹gJg‰¿ vGj¤ njh‹¿‰W.
“V‹ fh§»uáÈUªJ Éy»nd‹?” v‹W vGJ»‹w eh‹,
‘eh‹, V‹ fh§»uáš nr®ªnj‹?’ v‹gij¤ bjÇÉ¡fnt©oaJ
mtáakhF«. mj‰FK‹, vdJ rǤâu¤ijí« xU á¿J
vL¤J¡fh£LtJ mtáakhF«. .in â£l«
rg
r.o F¥ò¤
eh‹ 1879-ïš ãwªjt‹. 1887 a jh
riy btiuÆš, eh‹ xU å£L¡F
- FHªij¥ gUt¤ânynape- RåfhukhŒ, š thŒ¥ ng¢áš
. ü
bfhL¡f¥g£L, m§F wwts®ªJ Ä
‹ tªjt‹. fhuz«
v‹dbt‹whš, v‹ jikadh®w -
h® bgÇat®; mt® fhayh¡ FHªij;
jgR brŒJ tu« ïUªJ g Ça bg‰w ãŸis; mij¡ fh¥gh‰w,
b
v‹id¡ bfhL¤JÉ£lh®fŸ. v‹id Råfhu« bg‰wtŸ, v‹
jf¥gdhU¡F - á¿a jf¥gdh® kidÉ; á¿J óÄí«, xU åL«,
bfhŠr« gzK« cilatŸ; m‹¿í«, mtŸ xU Éjit. mªj
m«khŸ v‹id btF bršykhŒ ts®¤J tªjhŸ.
eh‹, á¿J ‘RWRW¥ghd RghtKŸs’ áWt‹; mnjhL
nto¡ifahf, k‰wt®fŸ áÇ¡F«go ngR»wt‹. k‰wt®fŸ,
áÇ¡F«go ngRtJ ïu©L Éj«. x‹W ng¢áš nto¡if,
mâra¡ fU¤J ïUªJ áÇ¡f¥gLtJ xUÉj«; k‰bwh‹W,
khdhtkhdÄšyhkš r§fâfis Ñœ¤ju¤âš ngRtâš áÇ¡f
neUtJ k‰bwhU Éj«. eh‹mâfkhf, nto¡if¡
FW«ò¤jdkhŒ r§fâ ngRtJ tH¡f«. Mjyhš, mJ ïu©lh«
3
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®

ju¤ij¢ nr®ªjJ. btF jhuhskhf, bfh¢irahf r§fâfis,

g¢irahf¥ ãunahf« brŒí« gH¡f« v‹Ål« c©L. ïij
uá¡»wt®fns T£lkhf v‹ Råfhu å£oš fhz¥gLth®fŸ.
Råfhu¤ jhŒ v‹id ml¡»dhY«, k‰wt®fŸ, ‘áW
FHªijfŸ, m¥go¤jh‹ ïU¡F«; mo¡fhnj’ v‹gh®fŸ. eh‹
bršykhf ts®¡f¥gL»nw‹. Mjyhš, mâfkhf
mo¡fkh£lh®fŸ. v‹id¥ gh®¡f v‹ jf¥gdh® mo¡fo
å£o‰F tUth®. mtÇl« ïij¢ brhšYth®fŸ. mtU¡F
nfhgK«,áÇ¥ò« tU«. Vbd‹whš, v‹ ng¢R
MghrkhÆUªjhY«, mâš á¿J mâra«, m®¤jòZo v‹gJ«
ïU¡Fkh«. mjdhš, cŸns áǤJ¡bfh©nl v‹id¡
f©o¤JÉ£L¥ nghŒÉLth®. ïªj .ÃiyÆš in â£l« v‹id go¡f¥
g
r FoR.
ngh£l gŸË¡Tl«, xU Xiy¢rhiy¡ ¤ 16 mo Ús«, 8 mo
ar.o hF¥ò
mfy« ïU¡F«. mâš Rkh® 50riyãŸisfŸ bj go¥gh®fŸ. 5 taJ
Kjš 13 taJtiu taJŸst®fŸ. pe š å£oš fhȤjd«, bjUÉš
w. ü
t«gs¥ò - fyf«, gŸËÆš w - Ä‹R£o¤jd«, ts®¥ãš bršy«
w ®
(bršt«) ïitfshš eh‹ h f‰wJ, thaho¤ jd«jh‹ v‹W
Ça
bg
brhšth®fŸ. ïªj thaho¤jd«, bt£fÄšyhkš - ga«
ïšyhkš - bršy tÊ »il¤JÉ£lhš, mJ v§F nghŒ ÉF«
. . . ? brhšy nt©Lkh. . . ? v‹ jikadh® ešy ts¥g« bg‰W,
clš ey« milªj cl‹ v‹ jhah® ãothj¤jhš, v‹ Råfhu«
u¤jh¡f¥g£L, eh‹, jf¥gdh® å£o‰nf miH¤J¡bfhŸs¥g£L
- m§F br‹wJ« ïu©blhU tUl« KÅágš Mu«g¥ gŸËÆš
go¡f it¡f¥g£L - m§F« th¤âahuhš v‹id it¤J
rkhË¡f Koahkš - ehyhtJ tF¥ò ‘¥iukÇ gßiB’ mjhtJ,
xU %ghŒ gz« f£o, m«ik F¤â¡bfh©L gߣir vGJtJ,
bgÇJ« ány£onyna, gߣir vGâ¡ fh£lnt©L«. ïªj
gߣir ghrhdhš fz¡F kÂa«, m£bl©l® KjÈa
ntiy¡F¥ nghfyh«. eh‹ â©iz¥ gŸË¡Tl¤âš
4
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
go¤jjhš m§F vd¡F brîo¥ (jÄœ¡ fz¡F) ghlÄUªjhY«
KÅághÈo gŸËÆš 4-tJ gߣir ghrh» (v‹ ng®, brÆ©£
#h®{ bf#£oš tªJ) É£ljhY«, th¤âahU¡F v‹id¥
gŸËÆš it¤J rkhË¡f Koahk‰ nghdjhY«, v‹
jf¥gdhU¡F, v‹id nkY« go¡f it¡f Koahkš, ‘ïJnt
nghJ«’ v‹W fUâ vdJ 10 mšyJ 11-tJ taâš gŸËia
ÃW¤â, j‹ k©o¡ fil¡F - _£ilfS¡F Éyhr« nghlî«,
t©o¢ ru¡FfS¡F Éiy Vy« Twîkhd ntiyÆš
ngh£LÉ£lh®fŸ. v§fŸ fil¡F, mªj¡ fhy¤âš “FiwªjJ
âd« 50 t©o ru¡FfS¡F¡ Fiwahkš 100 t©o tiuÆš
kŠrŸ, ÄsfhŒ, jhÅa¥gÆ® tiffŸ, v©bzŒ, ifuh£il
üš, btšy«, fU¥ò¡f£o (gid btšy«) KjÈaitfŸ «
tU«.
ïªj t©ofS¡F t©o¡F ïu©L in l
. ngU¡F¡ Fiwahkš
£
rg â
tUth®fŸ. Éahghu¤â‰F, th§Ftj‰F« .r o F¥ò¤ gy® tUth®fŸ.
ya jh
vd¡F ïªj btËôÇÈUªJ i tU»wt®fËl« ngRtJ«,
per š b
mt®fS¡F nt©oa ášyiu¢ .
w ‹ ürîfÇa« brŒJ bfhL¥gJ«
vdJ ntiyahf ïUªjJ. w
w ® - Ä ‘eh‹ k©o KjyhË kf‹’
h
M»É£ljhš, v‹Ål« Çamt®fS¡F xU g‰Wjš V‰gLtJ
b g
ïa‰if; Mjyhš, neu¥ngh¡fhfî« ïUªjjhš m§F« ng¢R
ts®¢áaila Mu«ã¤JÉ£lJ. ïªj¥ ng¢R ts®¢áaila,
mila, j®¡fthjK« Tlnt ts®¢áaila Mu«ã¤JÉ£lJ.
‘ïa‰if thaho¡F á¿J r£l PhdK« ïUªjhš, mt‹jh‹
bf£o¡fhu t¡Ñš’ v‹W brhšy¥gLtJ tH¡f«. mâY«,
bfhŠr« gF¤j¿î cz®¢áÆUªjhš, c©ikÆnyna
bf£o¡fhudhth‹. nah¡»akhdtdh, mnah¡»akhdtdh
v‹gJ ntW Éõa«; mt‹ ârakhf bf£o¡fhu¥
ng¢rhËahth‹. vd¡F, v¥gonah ngRtâš Mir V‰g£L,
ïªj¥go bf£o¡fhu¥ ng¢rhËahf eh‹
Mfnt©Lbk‹gj‰fhf, ‘nt©Lbk‹nw’ Fí¡â, j®¡f«,
kdj¿ªJ v⮥ò ngRtJ ïªj khâÇahf ngr Mu«ã¤J, ãwF
5
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
ï¥go¥ ngRtJ v‹gJ vd¡F¢ Rghtkhf M»É£lJ. v§fŸ
filÆš eh‹ ï¥go¥ ngRtJ jÉu, v§fŸ åL mªj¡ fhy¤âš
mjhtJ 1890-ïš á¿J gz¡fhu åL v‹W M» ïUªjjhš,
itzt kj É°thrKŸs ghftj® ålhfî« ïUªjjhš,
nfhÆš, c‰rt« KjÈaitfËš á¿J áu¤ij vL¤J bryî
brŒí« ålhfî« ïUªjjhš, rjh rªÃaháfŸ, kj g¡j®fŸ,
ghftj®fŸ, òuhÙf®fŸ, ɤth‹fŸ, brhªjkhf tªJ
ga‹bg‰W¥nghfî«, 4 ehŸ, 8 ehŸ j§»¥ nghfîkhd ålhfî«
M»É£ljhš, ït®fËlK« t«gs¤jš, j®¡f« ngRjš M»a
trâ mâfkh»É£lJ. vdnt, filÆš »uhk¤jhÇlK«, rªij
ÉahghÇfËlK« ngRtJ kh¤âukšyhkš, å£oš kj g¡j®fŸ,
ɤth‹fËlK« ngRtJkhf neÇ£LÉ£ljhš ã‹f©l
ït®fËl« ngRtJ kj v⮥ò, rh°âu l«
.in v⮥ò, òuhz v⮥ò,
g â£
flîŸ v⮥ò v‹»w msî¡F¥ nghŒÉ£lJ. r ¤ ïJnt, v‹id
ar.o hF¥ò
- rhâ, kj«, flîŸ v‹»‹w Éõa§fËš ešy Koî V‰gL«go
e riy š bj
brŒJÉ£lJ. ïj‹ fhuzkhf .p ü vd¡F¥ gh®¥gÜa¤âš xU
btW¥ò V‰g£LÉ£lJ. wgh®¥gd®w ‹ ca® thœÉš vd¡bfhU
Ä
w ® -v‹whY«,
bghwhikí« V‰g£LÉ£lJ; ah
gh®¥gdUl‹ beU§»¥
Ç
gHFtâš á¿J« vd¡Fb mrîf®ankh, gh®¥gd® v‹id¥g‰¿
g
jtwhf Ãid¡F« j‹iknah V‰g£lâšiy v‹nw brhšnt‹.
rhjhuzkhf vd¡F 1900 - ¤ânyna ‘gh®¥gd® - jÄH®’ v‹w
cz®¢áí©L. ngR«nghJ, ïªj¥ ãÇî vd¡F mo¡fo V‰gL«;
v‹whY«, eh‹ gh®¥gdU¡F ešy ãŸisahfnt ïUªnj‹.
v‹ jf¥gdh®, gh®¥gdU¡F buh«gî« j®k« brŒth®; mo¡fo
rkhuhjid brŒth®. ïJ vd¡F tU¤jkhf ïU¡Fbk‹whY«,
gh®¥gd®fŸ eh‹ ngRtij¡ F‰wkhf v©zkh£lh®fŸ.
xU jlit, v§fŸ CU¡F beÇŠá¥ng£il rhÄah®
(r§fuh¢rhÇ ngh‹wt®) tªjh®. mJ 1902-M« tUõkhŒ
ïU¡fyh«; mtU¡F, v§fŸ C® efu¤J br£oah® tF¥ò

6
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
ÉahghÇfŸ jlòlyhŒ ãiB (ã£ir) el¤J»wh®fŸ. v§fŸ
jf¥gdhU« 50 %gh bfhL¤jh®. bgÇa rkhuhjid el¡»wJ.
mªj¢ rhÄah® j«ã xU ikd®; fl‹fhu‹; mtD« Tl
tªâUªjh‹. mt‹, <nuh£oš xU ÉahghÇ¡F fl‹
bfhL¡fnt©L«; mJ nfh®£oš o¡Ç M» ïUªjJ. mªj
rka«, mªj ÉahghÇ m¡flid tNš brŒa, v‹id nahrid
nf£lh®. eh‹ mtrukhŒ ‘gongh£L, thu©L bfh©L th’ v‹W
brh‹nd‹. clnd, Ãiwnt‰w É©z¥g« ngh£L m‹nw,
thu©L tªjJ. kWehŸ, gfš 12 k¡F thu©L
vL¤J¡bfh©L nrtfDl‹ mªj ÉahghÇ v‹Ål« tªjh®.
eh‹ mt®fis¡ T£o¡ bfh©L, <nuh£oš rhÄah®
ïw§»ÆUªj “všiyŒa® r¤âu«” v‹»‹w ïl¤J¡F¥
«
nghnd‹. cŸns, Rkh® 200 ng®fŸ
g.in ârh¥ã£L¡
£l bfh©o
U¡»wh®fŸ. r¤âu¤â‰F¥ g¡f¤âš, r ¤
.o F¥ò btËÆš, eh‹ ËW
ar MŸ
bfh©L, rhÄah® j«ã¡F eh‹ ri bjh mD¥ãnd‹; cŸns
y
ïUªJ, mt® nuh£L¡F tªjh®. pe nrtfD¡F
š
iffh£o, ‘ït®jh‹’
w. ‹ ü
v‹W brh‹nd‹. rhÄah® w
w ® - Äj«ã, ‘thu©L v‹W bjǪjJ«,
Xodh®. eh‹ Tlnt ah ifia¥ ão¤J¡bfh©L,
gÇ
ïG¤J¡bfh©nl nghnd‹; âÄÇÉ£L - ‘r£’bl‹W å£L¡FŸ
b
òFªJ, btË¡fjit¤ jhË£L¡ bfh©lh‹. eh‹ clnd
öiz¥ ão¤J, jhœthu¤â‹ÛJ V¿, XLfŸ cila Xo,
òw¡fil¥g¡f« å£o‰FŸ Fâ¤J - rh¥ghL ïU¡F«
ïl¤ijí«, gh®¥gd® rh¥ãL« gªâiaí« jh©otªJ, åâ¡
fjit¤ âwªJÉ£L, rhaò nrtfid¡ T¥ã£L xU miw¡FŸ
x˪Jbfh©l, rhÄahÇ‹ j«ã ifia¥ ão¤J x¥òɤnj‹.
mt‹ âÄÇdh‹; v‹ fil M£fŸ ehiyªJ ng®fŸ
m§»Uªjt®fis - `ïtid¥ ão¤J, btËÆš ö¡»¡bfh©L
ngh§fŸ’ v‹W brh‹nd‹; ö¡»tªJÉ£lh®fŸ. T£l«
nr®ªJÉ£lJ. rh¥ã£L¡bfh©oUªj gh®¥gd®fŸ Rkh® 200
ng®fŸ, miu¢ rh¥gh£nlhL ïiyia É£blGªJ
7
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
iffGÉ¡bfh©lh®fŸ. Mis¥ ão¤J x¥òɤJÉ£L eh‹
nenu å£o‰F rh¥gh£L¡F¥ nghŒÉ£nl‹. rhÄah® nfhZo
nghäáš ãuhJ vGâ it¤JÉ£L, blòo fby¡lÇl« ãuhJ
bfhL¡f V‰ghL brŒJbfh©oU¡»wh® v‹gjhf vd¡F¤
bjÇatªjJ, ã£iB el¤Jgt®fŸ ÉahghÇfŸ; v‹
jf¥gdhU« 50 %gh, bfhL¤âU¡»wh®; <nuhL efu¤J¢
br£okh® bgÇJ« v‹ jf¥gdhÇl« nythnjÉ brŒgt®fŸ;
ándf KiwÆš gHFgt®fŸ; <nuhL t¡ÑšfS«, ãuhkz®fS«
v‹ jf¥gdhÇl« jhB©a kndhghtKilat®fŸ; ‘v‹d
el¡»wJ, v‹W gh®¡fyh«’ v‹nw fy¡f¤Jl‹, rh¥ã£LÉ£L
fil¡F tªnj‹. fil åâÆš, tÊbeLf. ïij¥g‰¿ bgÇa
ãu°jhg«. filÆš tªJ eh‹ c£fh®ªj cl‹ “Ú mªj¥
gh®¥ghid¥ ão¤J¡ bfhL¤jJ rÇ..in Mdhš, l« mªj ãuhkz
g â£
rkhuhjidia¡ bfL¤J É£lhna, r ¤
.o mij¥g‰¿jh‹
¥ò c‹ÛJ
všnyhU¡F« btW¥ng‰g£L É£lJ” yar jhFv‹W v‹Ål« tªJ gy®
ri b
brh‹dh®fŸ. “ešyntiy .pe üšbrŒjhŒ; v¥goí« mªj¥
w
gh®¥ghid¥ ão¤nj Ô®¤jhna.w ‹ mt‹ v¤jid ng®fis
w ®-Ä
Vkh‰¿¡bfh©L th§»dÇafl‹ h bfhL¡fhkš âÇ»wh‹” v‹W
g
áy® brh‹dh®fŸ. beh‹ m¥nghJjh‹ “eh« f©zhš
gh®¤jhš, rkhuhjid v¥go¡ bf£L¥nghF«; ïªj¥ gh®¥gh‹fŸ
m§F tªJ rh¥ã£lJ j©lnrhW; eh« bfhL¤j gz«; eh‹
x‹iwí« bjh£LÉlî« ïšiy; ï¥go ïU¡f rkhuhjid
v¥go¡ bfL«? . . . . . bf£lhšjh‹ bfl£Lnk, v‹d KG»¥
nghŒÉ£lJ? gh®¡fyhnk!” v‹W xU khâÇ âl¥gL¤â¡
bfh©L filntiy gh®¤J¡bfh©L«., tU»wt®fŸ
ngh»wt®fËl« ïij¥ g‰¿¥ ngá¡bfh©L« ïUªnj‹. v‹
jf¥gdhU¡F, ïij¥g‰¿ x‹W« bjÇahJ. mt® ã‰gfš 3
mšyJ 4 k RkhU¡F å£oÈUªJ fil¡F tªjh®. tªJ
á¿J neu« Mdîl‹ xU T£l« Rkh® ïUgJ ng®fŸ fil¡F
tªjh®fŸ. mt®fŸ bgÇJ« efu¤J¢ br£oah® tif; bgÇa
8
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
MŸfŸ; t¡Ñš Fkh°jh; gh®¥gd¥ ãŸisfŸ - 2, 3 ng®,
rhÄahUila mâfhÇ xUt®, ï¥goahf tªjh®fŸ. ït®fŸ
tªj cl‹ v‹ jf¥gdh® kWgoí« rhÄah® Éõa¤â‰F VjhtJ
tNY¡F tªâU¡»wh®fnsh v‹dnkh v‹W
Ãid¤J¡bfh©L nkY« VjhtJ bfhL¡fnt Koî
brŒJbfh©L rhÄah® “ã£iB (rkhuhjid, C®nfhy«) g‰¿
‘e‹whŒ elªjjh?’ v‹gJg‰¿ áǤj Kf¤Jl‹ ÉrhǤjh®.
tªjtÇš bgÇa t®¤jf¢ br£oah® xUt® - “mªj¡ f©whÉia
V‹ nf£»Ö®fŸ. m§F tªJ ghU§fŸ, 200 - 300 ng® g£oÅ.
ïÅnkšjh‹, rikaš el¡fnt©L«. M¢rh®a rhÄfS¡F
ÄfÄf kdntjid” v‹W brhšÈ¡bfh©L tU«nghnj xUt®,
‘všyh« ghHhŒÉ£l’bj‹W«, k‰bwhUt®, ‘ ïªj m¡»uk«,
«
ïJtiu v§F« elªâU¡fhJ’ v‹W«,
g.in â£l v‹d v‹dnkh
v‹id¥ gh®¤J¡bfh©nl ngR»wh®fŸ. r ¤
ar.o hF¥ò eh‹ fil¡F cŸ
c£fh®ªâUªjt‹, btËÆš rtªJ, iy bj jhœthu¤â‹ Rt‰Wl‹
rhŒªJ ËWbfh©nl‹..p v‹ e š
jf¥gdhU¡F, x‹W«
w ‹ü
òÇaÉšiy. r§flkhd w
w ® - ÄtU¤j¡ F¿íl‹ Kf¤ij¢
brŒJbfh©L ‘v‹d r§fâ?’ ah v‹W M¢rÇa ght¤Jl‹
gÇ
nf£lh®. “ r§fâ v‹d, všyh« c§fŸ kf‹ e«k
b
uhKthšjh‹” v‹W br£oah® gâš brh‹dh®. “v§f
uhkdhyh? mt‹ v‹d, ïªj fhÇa¤âš r«kªj«?’ v‹W
kdtU¤j¤JlD«, M¤âu¤JlD« nf£lh®, v‹ jf¥gdh®.
“mªj mÃaha¤ij V‹ nf£»Ö®fŸ? m§F tªJghU§fŸ,
rh¥ghL g©l§fŸ ehrkhŒ¡ »l¥gij, kiyah£l«
bf£L¥nghd g©l« FɪJ»l¡»wJ” v‹wh® t¡Ñš Fkh°jh
gh®¥gd®; “v‹d r§fâ, vd¡F¥ òÇaÉšiy. brhšY§fŸ
bjÇí« goahf” v‹W mtrukhf¡ nf£lh® v‹ jf¥gdh®.
“rkhuhjid elªJbfh©oU¡F«nghJ, c§f uhK å£o‹ÛJ
V¿ òw¡fil¥ g¡f« Fâ¤J, gªâ elªj g¡f« tªJ
btË¡fjit¤ âwªJ JY¡fidbašyh« T£o tªJ cŸns
9
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
É£L É£lh‹; ãuhkzhŸ 200, 300 ng® rh¥ãl¢ rh¥ãl ïªj
m¡»uk« elªjjhš, mt®fŸ m¤jid ngU« vGªJÉ£lh®fŸ.
ã‹òw« brŒJ it¤âUªj rh¥ghL, f¿, FH«ò, gjh®¤j« všyh«
ehrkhŒÉ£lJ” v‹wh® k‰bwhU t¡Ñš Fkh°jh gh®¥gd®; “
brhšY§fŸ rhÄ, e‹whŒ ehŒ¡fU¡F És§F«go
brhšY§fŸ” v‹wh® k‰bwhU br£oah®; v‹ jf¥gdh® kfh
M¤âu¤Jl‹ “v‹dlh uhkh v‹d elªjJlh?
m§bf‹d¤J¡F Ú nghdhŒ? v‹d r§fâ brhšY . . . .” v‹W
Mntr« jh©ltkhl, mâfhu njhuizÆš nf£lh®. eh‹
“x‹W« ïšiya¥gh; ïªj rhÄah® j«ãia thu©L nrtf‹
thu©oš ão¤JÉ£lh‹; ãwF, ifbaG¤J¥ nghlhkš j¥ã Xo
všiyŒa® r¤âu¤â‰FŸns nghŒ òFªJ fjit¤ jhË£L¡
«
bfh©lh®; eh‹ ‘r£’ bl‹W X£Lnkš
g .in âV¿
£l Fâ¤J fjit¤
âwªJ É£nl‹. ãwF nrtf‹ r ò¤
ar.o hFtªJ
¥ ão¤J¡bfh©L
nghŒÉ£lh‹. mjdhš, ït®fŸ y
ri š b j rkhuhjid bf£L¥
nghŒÉ£ljh«” v‹nw‹..p ü e v‹ jf¥gdhU¡F V‰g£l
w ‹
nfhg¤J¡F«, M¤âu¤J¡F« w
w ® - Ämsnt ïšiy! “ml¤ njtoahŸ
kfnd, cd¡bf‹d m§F ah ntiy? thu©L¡fhuÅlÄUªJ
gÇ
XoÉ£lhš, nrtf‹ v‹dnkh gh®¤J¡bfhŸS»wh‹. Ú V‹
b
Rt® v£o¡ Fâ¤J cŸns nghdhŒ?” v‹wh®. ïj‰F k¤âÆš
“mJ kh¤âuĚȧnfh ehŒ¡f®thŸ; ãuh«kz® tÇirahf
gªâÆš c£fh®ªJ rh¥ã£L¡ bfh©oU¡»wh®fŸ. ïj‰F
k¤âÆš ïiyfis Äâ¤J¡bfh©L Xo fjit¤ âwªJÉ£L
xU üW ngU¡F nkš JY¡f‹, kY¡f‹, f©lt‹, Ëwt‹,
bjUÉš nghdt‹, vtbdtndh tªJ cŸns òFªJ
m¤jidiaí« njhõkh¡» btËÆš thÇ¡bfh£l¥g£lJ.
ï‹dK« ï¥g k 4 M»í« m¤jid ãuh«kzhS«
g£oÅahŒ ïU¡»wh®fŸ. v‹ kd« gjWJ§nfh” v‹W
brh‹dh®.

10
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
“Mkh§fhQ«, c§f¥g‹ å£L¢ rh¥ghL ehrkhŒ¥ nghŒ
É£ljh¡F«; Äf¥ ghLg£L ciH¤j ãuhkzhŸ g£oÅ
»l¡»wh§fsh¡F«. th§»d flid nkhr« g©Â,
fl§fhuid Vkh¤âÉ£L, thu©L nrtfÅlÄUªJ
j¥ã¡bfh©L âU£L¥ gayh£l« XoÉL»wJ; rkhuhjidÆš
nghŒ x˪JbfhŸtJ; fjit¤ jhŸ ngh£L¡ bfhŸtJ;
ïbjšyh« Äf Ãahakhd r§fâ . . . eh‹ fjit¤ âwªjjhš . .
. . cyf« KG»¥nghŒÉ£lJ. ïªj¥ ãuhkzhŸ g£oÅ »lªjhš
cyfnk ïU©L nghFkh¡F«. Vfhjá v‹W Ãid¤J¡
bfhŸs£Lnk . . . tªJÉ£lh®fŸ . . . bt£fÄšyhkš, ãuhJ
brhšy” v‹W ehD« M¤âukhf¡ nf£nl‹. clnd v‹
jf¥gdh® vGªjh®. “ïu§nfrh . . . . vd¡F «
ï¥go¥g£l
ãŸisiaah Ú bfhL¡f ntQ« . . g.. ? eh‹ in £l
K‹ b#‹k¤âš
o r ò¤ â
v‹d ght« g©Ând‹” v‹W rkh®khuhf, . ¥ bg©fis¥ nghš
a jhF
X§» X§» mo¤J¡bfh©lh®. riy “v‹d
b KG»¥nghŒÉ£lJ?
pe š
mªj¤ âU£L¥ gh®¥gh‹ g©Âd w. ‹ ü ij¥g‰¿ áªâ¡f kh£nl‹
v‹»Ö®fŸ. ït®fŸ wbfhG¤J¥w -Ä nghŒ nrh‰iw vL¤J¤
h ®
bjUÉš bfh£oÉ£lhš, Ça mj‰F ah® v‹d g©Qth®fŸ?
bg
ï‹dK« gz« mo¡fyh« v‹W ïªj¥ gh®¥gh‹fŸ, ïªj¢
br£oah®fis¡ T£o¡bfh©L tªâU¡»wh®fŸ” v‹nw‹,
mj‰FŸ t¡Ñš Fkh°jh gh®¥gd® “ eh‹ m¥nghnj brhšy
Éšiyah? . . . fby¡lÇl« ãuhJ bfhL¤JÉL§fŸ v‹W”
v‹W brh‹dh®. v‹ jf¥gdhU¡F eh‹ brh‹d gâš nkY«
M¤âu¤ij¡ »s¥ãÉ£lJ. “rhÄ Ú§f R«kh ïU§f” v‹W
brhšÈ¡bfh©L, FŪJ g¡f¤âš ïUªj mtuJ brU¥òfËš
x‹iw vL¤J¡bfh©L, v‹ÛJ bt¤âiy gh¡F v¢áiy¤
J¥ã, v‹ FLÄia gykhŒ¥ ão¤J¡bfh©L jiy - Kf« -
KJF - v‹W x‹W« gh®¡fhkš 7, 8 mo - thÆš tªjgo
itJbfh©L, gykhf mo¤jh®. br£oah®kh®fŸ všnyhU«

11
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
vGªJ ‘m©zh, m©zh, É£LÉL§fŸ..... mtD¡F
ï‹dK« rÇah¥ ò¤â tuÉšiy; ehsht£l¤âš tªJÉL«;
mo¡fhÔ®fŸ” v‹W k¤âÆš òFªJ mo¥gij¤ jL¤J
ÃW¤âdh®fŸ. jf¥gdhU¡F nfhg« jÂaÉšiy; ehD«
mo¡F¥ gaªJ, FŪJ bfhL¡fhkš - ïªj¥ gh®¥gd®fis
Kiw¤J¥ gh®¤j t©znk - ËW bfh©oUªnj‹. v‹
jf¥gdh® brU¥ig¡ ÑnH ngh£LÉ£L, ifia¡ fGÉ¡
bfh©L, bg£o¡F K‹ c£fh®ªJ, bg£oia¤ âwªJ xU
mŒ«gJ %ghŒ neh£L x‹iwbaL¤J bgÇa br£oah® ifÆš
bfhL¡f, vGªJ ËW “Ú§f bgÇa kdJ g©Â, v‹id
k‹Å¤J, ïij kwªJÉlnt©L«. ït‹ vd¡F kfdšy;
r¤U . . . v‹ bgaiu¡ bfL¡f¤ njh‹¿at‹. Vnjh ïu©L
MisÉ£L, e‹whf cij¤J, .ifianah, in â£l« fhiynah
rg ¤
xo¤JÉL§fŸ. eh‹ V‹ v‹WTl r.o hF¥ònfœgâšiy. vd¡F¥
nghJ« . . . ïªj¥ ãŸisia¥riyabg‰w bj bgUik. ït‹ Jiya
nt©L«; ïšyhÉ£lhš eh‹ e š
p Jiyant©L«; ïÅ ïu©oš
w. ‹ ü
x‹Wjh‹. rÇ, ïÅnkš w
w ® - Äv‹d brŒtbj‹gij eh‹
gh®¤J¡bfhŸ»nw‹” v‹W ah brhšÈ¡bfh©nl, f©fËš Ú®
gÇ
jhiu jhiuahf xGf mt® ifia¥ ão¤J¡bfh©L “Ú§fŸ
b
bgÇa kdR g©Â k‹Å¡fnt©L«” v‹W brhšÈ 50 %gh
neh£il ifÆš bfhL¤jh®. ïu©blhU br£oah® ‘gz« th§f
nt©lh«’ v‹W f© #hil fh£oÉ£L,”Ú§fŸ ïj‰fhf
ftiy¥glhÔ®fŸ. j«ãia nkY« nfhã¡fhÔ®fŸ; všyh«
bfhŠr ehËš rÇahŒ¥ nghŒÉL« kd tU¤j¥glhÔ®fŸ” v‹W
v‹ jf¥gdhU¡F¢ rkhjhd« brhšÈ mtiu ifia¥ ão¤J
c£fhuit¤JÉ£L, v‹id¥ gh®¤J “j«ã ïÅnkš ïªj¥
gj£l¤ij É£LÉL. c§fŒah ngiu¡ fh¥gh‰W. mŒah
v›tsî kdntjid¥ g£lhU, gh®¤jhah? ïj‰fh ãŸis
ãw¥gJ mt® brŒ»w j®k jhd¤â‰F Ú ïªj bgauh vL¥gJ?”
v‹W v§fŒahî¡F rkhjhd« brhšÈí«, vd¡F ò¤â
12
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
brhšÈí« É£L, %ghiaí« th§fhkš kdtU¤j¤Jl‹
mjhtJ ehŒ¡f® kdJ¡F ï›tsî r§fl¤ij c©L
g©ÂÉ£nlhnk v‹»w gÇjhg¤Jl‹ br‹WÉ£lh®fŸ.
mt®fŸ nghd cl‹ xU khâÇ ka¡f« ão¤jt®nghš rhŒî
bg£oÆš rhŒªJ f©iz _o¡bfh©L ïUªjh®.
eh‹ fšahzkhd iga‹; xU FHªijí« ãwªJ 5
khj¤âš ïwªJÉ£lJ; fil åâÆš ‘ehŒ¡f® kf‹’ v‹»w
bgUikí«, r‰W bršth¡F« vd¡F©L; ïªj ÃiyÆš Rkh®,
100, 200 ng®fS¡F K‹ÅiyÆš v‹id¡ f©lgo â£o,
Kf¤âš fhÇ bt¤âiy gh¡F ngh£l v¢áiy¤ J¥ã, v‹
JÂiabašyh« bt¤âiy gh¡F¡ fiu brŒJ, brU¥ghš
mo¤jjhdJ v‹ jf¥gdh® kdij th£L»wJ « v‹gJ vd¡F
g .in â£l
e‹whf¤ bjÇ»wJ. nghäR f¢nrÇ r v§fŸ
ò¤ fil¡F v⮤j
f£ll«. m¥nghJ r¥-ï‹°bg¡l® ar.o gjÉ
hF¥ »ilahJ. V£Ljh‹
eriy š bj
°nlõ‹ mî° MÕ[®. mt® .p üxU ehíL; vd¡F °ne»j®.
mtU« nghä° °nlõÅÈUªJ w
w - Ä‹ 5, 6 fh‹°blãŸfSl‹
gh®¤J¡bfh©L ïU¡»wh®.w ® T£l« nghd ã‹ò eh‹ v§fŸ
Ç ah
fil¤ â©izÆš ïUªJ b g FWŠáÇ¥òl‹ mtiu¥ gh®¤nj‹.
mtU« v‹id¥gh®¤J áǤJÉ£L, vGªJ nenu v§fŸ
fil¡F tªJ v‹ jf¥gdhiu¡ F«ã£L É£L - bjY§»š
“v‹d§nfh m©zh j§fS¡F ï›tsî nfhg« tuyhkh”
v‹W nf£L¡bfh©nl bgŠá‹ ÛJ c£fh®ªâUªjh®. v‹
jf¥gdh® ÃÄ®ªJ c£fh®ªJ, “všyh« f®k gy‹, eh‹ v‹d
brŒa£L«? v‹ khdnk nghŒÉ£lJ ï‹iw¡F. eh‹ v¥go
ehis¡F filåâÆš el¥ng‹? ï¥go¥g£l ãŸisia¥
bg¤JÉ£L” v‹wh®. “x‹W« KG»¥nghŒÉlÉšiy Ú§fŸ
ïj‰fhf¥ ãukhjkhŒ tU¤j¥glhÔ®fŸ. v‹Ål¤âšTl ïªj¥
ãuhJ tªjJ. ïu©L ãuhkz®fŸ tªJ vGâ it¤jh®fŸ.
‘ïâš eh‹ x‹W« brŒa KoahJ. f¢nrÇÆš ãuhJ bfhL§fŸ’
13
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
v‹W brhšÈ mD¥ãÉ£nl‹. mªj rhÄah® j«ã xU
mnah¡»a‹. mt‹ thu©il Û¿ Xo¥nghŒ xU å£oš
EiHªjJ j¥ãj«; nfh®£L¡F¥ nghdhY« mt‹ giHa r§fâ.
. . . mt‹ xU gilah¢á bg©iz it¤âU¥gJ, `rhÄah®
nah¡»ij’ všyh« btËÆš tU«; mªj gr§f nghfkh£lh®fŸ;
Ú§fŸ ftiy¥glhÔ®fŸ” v‹W brh‹dh®. “nfh®£L
»l¡f£LK§nfh. . . . mt‹ b#ÆY¡F¥ nghf£L«, ntQ«
mtD¡F . . . v‹ nah¡»aij v‹d M¢RJ ghU§fŸ” v‹wh®
v‹ jf¥gdh®. eh‹ Ä¡f ijÇa¤njhL, “v‹d¥gh bf£L¥
ngh¢RJ, ï‹D« ehyo nt©LkhdhY« mo¤J¡ bfhŸS§fŸ.
eh‹ v‹d âUonddh? Ko¢rɤnjdh? ïªj¥
gh®¥ghD§nfh ⧻wij¡ f©Âš gh®¤jhš mªj¢
«
nrhbwšyh« òGthŒ¥ nghŒÉLkh? j©l¢nrhW g.in â£l â‹»wh§nfh;
r
mJî« eh« všnyhU« bfhL¤j gz«. .r o F¥ò¤ ït‹ thu©il Û¿
a jh
XodJ j¥ãšiy, eh‹ fjit¤riyâwªJÉ£lJ b j¥ò v‹whš . . .
v‹d Ãaha«? ehis¡F všnyhU« .pe üš ï¥go¤jhnd brŒth®fŸ.
w
f¢nrÇ¡F¤jh‹ nghf£Lnk. w ‹
w ® - Ä eh‹ v£o¡Fâ¤J¥ nghdJ
bghJ¢ r¤âu«. mªj¥ ah gh®¥gh‹ btF ngU¡F¡ fl‹
gÇ
bfhL¡fnt©L«; všnyhiuí« VŒ¡»wh‹. mtid¢ R«kh
b
ÉLtjh?. . . ïjdhš rhÄahU¡F eh« v‹d jtW
brŒJÉ£nlh«” v‹nw‹. m§»Uªj V£L« “j«ã brhšYwJ
buh«g rÇjh‹ . . . m©zh Ú§f tU¤j¥glhÔ§f. j«ãia
Ú§fŸ m¤jid ng® vâÇš mo¤jJ. . . vd¡F buh«g
tU¤jkhÆ£lJ. v‹d ãukhjkhd fhÇa« V‰g£LÉ£lJ . . .
c§fS¡F buh«g M¤âu« tªJÉ£lJ. v‹whY« Ú§fŸ
jf¥g‹jhnd. . . mo¤jJ nghf£L«; ïÅ x‹W« kdâš
it¡fhÔ®fŸ v‹W brhšÈÉ£L¥ nghŒÉ£lh®. v‹ jf¥gdh®,
jd¡F¡ fis¥ghŒ ïU¥gjhf¢ brhšÈÉ£L, t©oia¡ f£l¢
brhšÈ, å£L¡F¥ nghŒÉ£lh®. v§fŒah, å£o‰F¥ nghd cl‹
v‹Ål« Rkh® 40, 50 ngU¡Fnkš ïij¥g‰¿¥ ngr tUtJ«,
14
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
nghtJkhfnt ïUªjJ. ïnj ng¢Rjh‹; ‘rkhuhjid bf£L¥
ngh¢R’ v‹gt®fS« ‘bf£lhš v‹d? ïªj ghLgL« gh£lhË
k¡fS¡F KG»¥ nghŒÉ£ljh?” v‹gt®fS« ï¥goahf bgÇa
j®¡f« V‰g£L, ‘eh‹ brŒjJ rÇ’ v‹»w Koî V‰g£L, ïªj
brŒifahš filåâÆš eh‹ xU åudh»É£nl‹. “gh®¥gh‹
rh¥ãLtij eh« gh®¤jhš F‰w«, njhõ« v‹W brhšYtJ
ek¡F mtkhd« v‹W«, fil ÉahghÇfŸ, Fkh°jh¡fŸ,
kdâš gL«goahf V‰g£LÉ£lJ. ïªj¥ ãu°jhg«
#hângj¤ij¥g‰¿a ng¢rh», filáÆš rhaò å£oš
rh¥ã£lhšjh‹ v‹d bfLâ? v‹W V‰g£L, m¥nghJ Kjny
rkgªâ rh¥ghL - ÉahghÇfS¡FŸ - tUõh tUõ« á¤uh
gî®zÄ m‹W - v‹ jiyik Mâ¡f¤âš el¥gJ« všyh
#hâah® - kj¤jh® tªJ rh¥ãLtJ« l«
.in â£tH¡fkh»É£lJ. ‘
rg ¤
rh¥ãLtij¡ f©fshš gh®¤jhšr.o‘F‰w«’ ¥ò v‹gâš Mu«ã¤j
Étfhu«, ‘rh¥gh£oš #hâ ngj« yafh£LtJ,
hF m¿ahik’ v‹»w
eri š bj
Koî - c©ikahfnt - k¡fS¡F p V‰gL«go, mªj¢ r«gt«
w. ‹ ü
brŒJÉ£lJ. ïªj¢ r«gt« w
w ® - Ä ãugy¥g£l rªj®¥g¤âš, v‹
fil¡F guhÇahŒ xU thÈg‹ ah tªJ ntiy nf£lh‹. mt‹
gÇ
nk£L¥ghisa¤âš xU rhaò filÆš Fkh°jhthf
b
ïUªjjhf¢ brh‹dh‹. mtD¡F, clnd eh‹ t©o¢ ru¡F
ÉiynghL« ntiy bfhL¤J, ãwF fz¡F ntiy bfhL¤nj‹.
á¿J fhy« bghW¤J mt‹ fšahz¤ij¥g‰¿ mt‹ jhah®
v‹id tªJ nf£lh®fŸ. ‘bg© v§nf?’ v‹nw‹. ‘bg©Q«
Ú§fŸjh‹ gh®¤J¢ brŒant©L«’ v‹W brh‹dh®fŸ.
clnd eh‹ nahá¤nj‹; xU jhYfh nrtf« ehíL å£oš mt®
it¥ghf it¤J¡bfh©oUªj kidÉ¡F xU kfŸ ïUªjJ;
v‹ Fkh°jh xU ntshs tF¥ò, v‹whY« ïij¡
f£o¡bfhŸs¡ nf£nl‹, r«kâ¤jh®. jhYfh nrtf‹
kidÉí« bfhL¡f¢ r«â¤jh®. fy¥ò kz« v‹»w bgaÇš

15
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
‘rJ®, gh£L¡ f¢nrÇ, gšy¡F, C®ty«’ v‹»w jlòlÈš
m¤âUkz« elªjJ, fhuz«, âUkz¤â‰F filfËš gz«
tNš brŒnj‹. ‘rkgªâ rh¥ghL’ ÉUªJ elªjJ; C® óuhî«
fyªJbfh©lJ; ïJ ‘#hângj« Ú¡fš; rkgªâ czî; fy¥ò
#hâ kz«; _‹W« Toajhš - v‹ tabjh¤j KjyhË
ãŸisfŸ, Fkh°jh¡fŸ, vdJ thÈg áne»j®fŸ M»at®fŸ
kdâš bgÇa khWjš, Ó®âU¤j cz®¢áia V‰gL¤â,
fhÇa¤âš el¡F«goí« brŒJÉ£lJ. v¥nghJ v‹whš,
ï‹iw¡F 40, 45 tUl§fS¡F K‹dhš - mJî« gz¡fhu,
itÔf FL«g¤âš ïU¡»‹w v‹dhš, v‹whš, ïJ,
c©ikÆš Äf mâfkhdnj . . . . mªj¡ fhy¤J¡F.
nkY«, m¥nghJ ïªj Éjnk eh‹ l«
.in k‰W« áy fhÇa¤âš
g â£
bt‰¿ bg‰W¡bfh©nl tªnj‹. .orv¥go ¤ v‹whš ‘jhá tF¥ò
ar hF¥ò
M©fS¡F’ mªj¡ fhy¤âšiy Äf Äf¡ Fiwthd kâ¥ò.
er š bj
Mdhš, mt®fËš áynuhL .p ü eh‹ ifnfh®¤J¡bfh©L
w
âÇnt‹. mªj tF¥ãš áywe©g®fŸ ‹ vd¡F c©L. mt®fis,
w ®-Ä
v‹ Tlnt ïU¡f¢ brŒJ, h btF rkkhŒ el¤JtnjhL - eh‹
Ça
bg
ÉUªJ¡F¢ bršY« v§fŸ tF¥gh® åLfËš všyh«Tl
miH¤J¥ nghŒ - g¡f¤âš c£fhuit¤J - rh¥ghL nghl¢
brŒJ rh¥ãLnt‹. v§fŸ #hâah® r‰W tU¤j¥gLth®fŸ.
eh‹ ftiy¥glkh£nl‹. ï¥go, áy rhaòkh®fŸ å£L¡F, eh‹
v‹ e©g®fnshL ÉUªJ¡F miH¤J¥ nghtJ«, mt®fis
miH¤J v§fŸ gªâÆš c£fhuit¤J rh¥ãl¢ brŒtJ«
rf#khƉW.
ãwF, mâfhÇfŸ ner« V‰g£lJ. v§fŸ C®, m¥nghija
uÆšnt °nlõÅš vd¡F btF bršth¡F©L; V‹ v‹whš,
v§fS¡F m§F gy f£ll§fŸ c©L; uÆšnt á¥gªâfŸ gy®
v§fŸ å£oš FoÆU¥gt®fŸ. Ç¥buZbk©£ %« nknd#U«

16
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
m§F v§fŸ å£oš Fo ïU¥gt®; vd¡F mt® ikd®
°nefkhdh®. <nuhL °nlõ‹, btŸis¡fhu® rh¥ãL« o‹d®
°nlõ‹; ešy bgÇa mªj°J btŸisaU¡F o‹d® jah®
brŒjhš ešy g©l§fŸ brŒa¥g£oU¡F«. mt®fŸ rh¥ã£L¥
nghdã‹, VjhtJ rh¥ãL»whah? l®¡», gîš ïU¡»wJ. “ïªj
Û‹ ïU¡»wJ. mªj g‹¿¡ f¿ ïU¡»wJ’’ v‹W brhšYth®;
V‹ v‹whš, eh‹ kJghd« brŒtâšiy; v‹whY« vd¡F
#hângj« ïšiy v‹gJ mtU¡F¤ bjÇí«. Mdhš, mt® kJ
mUªJth®; v‹whY« Ç¥buZbk©£ %Äš j©Ù®Tl
rh¥ãlkh£lh®; v‹whY«, vd¡F tH§f¢ brhšYth®; v‹Dl‹
tU« °ne»jU¡F« tH§f¢ brhšYth®. Fiwªj rh®{ ngh£L
rÇ¥gL¤â¡ bfhŸSth®. ïjdhš, eh‹ mndfiu Tl
miH¤J¥ nghŒ m§F rh¥ãL«go brŒJÉ£nl‹. .in â£l« ïJ bkšy
o rg ò¤
bkšy ts®ªjJ. PhƉW¡ »Hikahdhš . o¥o fby¡l®, o¥o
ar jhF
¥
N¥Ç©bl‹l©£, v¡i[° riy
šï‹°bg¡l® M»a ïªj
b
mâfhÇfŸ xU fhy¤âš .pe ügh®¥gdušyhjt®fshfî«,
w
w - Ä‹
c©ikÆš ehzaK« wne®ikí« cilat®fshî«, yŠr«
a h®
th§fhjt®fshfî« ïUªjh®fŸ.
Ç mt®fËš áy® v§fŸ å£oš
bg
Fo ïU¥gt®fŸ; mt®fŸ vd¡F ánefkhdh®fŸ, fhuz«,
<nuhL t¡ÑšfŸ všnyhU« gh®¥gd®fŸ. eh‹ ßo§ %«,
bl‹Ü° nfh®£ br¡fu£lÇ; m¥bghGJ v§fŸ mjhtJ, ïªj
mâfhÇfSl‹ fyªJ ngR« ng¢R, el¤ij M»aitfËš
‘gh®¥gd® - gh®¥gdušyhjt®’ v‹»‹w cz®¢á jJ«ò«;
rªâ¡F«nghbjšyh« ïij KjÈš ngRnth«. ïªj rka¤âš
cŸqÇš cŸs gh®¥gd t¡ÑšfS«, K‹Ó¥ò cŸgl gh®¥gd
r®¡fh® á¥gªâfS« v§F«, mt®fŸ Todhš v§fis¥ g‰¿a
bghwhik¥ ng¢nr ngRth®fŸ. ïJ mo¡fo v‹ fhJ¡F«,
mâfhÇfŸ fhJ¡F« tU«; ïijí« ngá¡bfhŸnth«.
ïªj cz®¢áíŸs r£il¡fhu lh¡l® xUt®, v§fSl‹
17
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
nr®ªjh®; mtU¡F« vd¡F« mâf ner«. eh‹ khiy neu¤âš
m§F nghŒ mt® FL«g r»j« c£fh®ªJ ngá¡bfh©oU¥ng‹.
mt® å£oš xU FHªij ãwªj ehŸ; jlòlyhf¢ brŒJ, m‹¿uî
m§F v‹ bryÉš o‹d®. ïªj mâfhÇfisí« miH¤nj‹.
nfhaK¤ö® ãugy t¡ÑšfŸ r«gªj KjÈah®, ntQnfhghš
ãŸis ït®fS« vd¡F °ne»j®fŸ Mdjhš mt®fisí«
miH¤nj‹. eh§fŸ 15 ng® kh¤âu«, o‹d® rh¥ã£nlh«,
v‹id¤ jÉu k‰wt®fŸ ahtU« kJ mUªJth®fŸ. e‹whŒ
mUªâ¡ bfh©nl rh¥ã£lh®fŸ. eh‹ xUt‹jh‹ ešy
ÃidnthL ïU¡»‹nw‹; v‹whY« v§fŸ ng¢R KGtJ«
Jt¡f¤âš ïUªJ eŸËuî 2 kÂtiuÆš gh®¥gd
nkyâfhÇfŸ, gh®¥gd ÚâgâfŸ, j§fŸ« ÑGŸs gh®¥gd
á¥gªâfŸ M»at®fŸ brŒ»w m¡»uk§fŸ, g.in â£l Éõk§fŸ
or ò¤
M»aitfis¥g‰¿na ngándh«. . ¥ m‹WKjš xU T£L
ar F
cz®¢á; mJ ehS¡F ehŸ ts®ªjJ; riy bjh <nuh£o‰F K‹Ó¥ jÄH‹
pe š
tUtnj ïšiy - tªjhY« w. ‹ ü mt®fŸ gh®¥gd®fS¡F
w
moikahfnt ïU¥gh®fŸ.w ® - ÄV‹ v‹whš, K‹Ó¥òfË‹ nkš
h
mâfhÇfŸ, Íšyh #£#&fŸ Ça gh®¥gd®. Íšyh áu°jh®,
bg
gh®¥gd®; Mjyhš ga¥gLth®fŸ. k‰wgo o¥o fby¡l®, o¥o
NgÇ©bl‹l©£, v¡i[° ï‹°bg¡l® ït®fË‹
nkyâfhÇfŸ bgÇJ« btŸisa®fŸ. ïªj mâfhÇfS« r‰W
if R¤jKŸst®fŸ. Mjyhš, gaÄšyhkš ngRth®fŸ.
m¥nghJ <nuh£oš, t¡ÑšfŸ všyh« eh‹ K‹ F¿¥ã£lgo
gh®¥gd®fŸ; xU gh®¥gdušyhj t¡Ñš nt©Lbk‹W,
xUtiu¥ ão¤J tªJ, khj« 40, 50 if¢bryî brŒJ <nuh£oš
Ãiy ÃW¤ând‹. ï¥gobašyh« brŒtj‹_y«
gh®¥gd®fS¡F eh‹ v⮥ghŒ ïU¥gJ všnyhU¡F«
bjǪjhY«, gh®¥gd®fŸ v‹Ål« ánefkhfnt ïUªjh®fŸ.
VbdÅš, v‹ jf¥gdh® ešy gh®¥gd g¡j® ehD«, mt®fS¡F
ešy ãŸisahf elªJ, nt©oa cjÉ brŒJbfh©L
18
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
ïUªnj‹; v‹ jf¥gdh® ïwªjh®. eh‹ mtUila mªj°J
bg‰W ‘bgÇa kÅj‹’ Mnd‹. C® bgÇa jd« óuhî« v‹
if¡F tªJÉ£lJ; KjyhtJ, eh‹ xU Ml«gu ikd®.
ïu©lhtJ, áy fhÈfS« v‹ Tlnt ïU¥gh®fŸ. _‹whtJ,
eh‹ xU bgÇa kÅj‹ kf‹. eh‹fhtJ, mâfhÇfŸ °nef«.
mŒªjhtJ, C® fhÇa§fŸ, jfuhWfŸ, Étfhu§fis ehnd
nkny vL¤J¥ ngh£L¡bfh©L igrš brŒtJ; ï›tsî«
ïUªjhny xUtD¡F CÇš bršth¡F ïU¡F«. ït‰iwÉl
k‰bwhU F¿¥ãl¤ jFªj Éõa« v‹dbt‹whš, m¥nghJ
ï‹f«lh¡° ogh®£bk©£ ïšiy. jhášjh®, o¥o
fby¡l®jh‹ ï‹f«lh¡° nghlnt©L«. mt®fŸ cŸq®
fz¡f¥ ãŸis, kÂa¡fhu®, buÉ‹ô ï‹°bg¡l®
«
brh‹dgojh‹ nghLth®fŸ. Mdhš,
g.in â£l jhášjhU«, o¥o
fby¡lU« CÇš xU bgÇa na¡»akhd r ¤
ar.o hF¥ò ÉahghÇia¡ T¥ã£L
eriy š bj
mšyJ br‹W ïufáakhŒ ÉrhǤJ¡bfh©L, ïu©ilí«
rÇgh®¤J¤jh‹ nghLth®fŸ..p ïªj fhÇa¤J¡F V‰wgo ‘bgÇa
w ‹ü
nah¡»akhd ÉahghÇahŒ’ w
w ® - ÄïUªjt® v‹ jf¥gdh®. mt®
ïU¡F«nghnj, áy rka§fËš ah eh‹ nghŒ, mt®fS¡F nt©oa
gÇ
jftšfŸ ïJ ÉõakhŒ brhšYnt‹. mt®fS¡F, ehnd
b
‘bgÇa nah¡»akhd ÉahghÇ’ ah»É£nl‹. mªj ïl¤â‰F
ah® tªjhY« K‹dt® brŒjgo v‹id¤jh‹ nf£gh®fŸ. ïªj
r§fâ v§fŸ C® fz¡F kÂa¡fhuU¡F¤ bjÇí«. V‹
v‹whš, mt®fS« m¥nghJ v‹ taR¡fhu®fŸ. vdJ 2-ªju
T£l§fËš ïy®fŸ fyªnj ïU¥gh®fŸ. Mjyhš,
ït®fS¡F« v‹id¡ nf£L¤jh‹ ÉahghÇfŸ tU«go
bjǪjhfnt©L«. v‹id¡ nf£fhÉ£lhš, mâfhÇfËl«
eh‹ ntW khâÇahŒ¢ brhšÈÉ£lhš, ït® ághÇR
bf£L¥nghF«. ÉahghÇfËlK« ïj‰F Mf ït®fŸ th§»a
kh_š gz« âU«g¡ bfhL¡fnt©otU«. Mjyhš, ït®fS«
v‹id¡ nf£nl ï‹f« lh¡° È°£ jah® brŒth®fŸ. ãwF,
19
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
bkšy bkšy t®¤jf®fS¡F« bjÇí«.
Mjyhš fz¡f¥ãŸis (f®z«) g£lhkÂa¡fhu®,
buÉ‹ô ï‹°bg¡l® Kjš všyh mâfhÇfS« vd¡F¤
bjǪjt®fŸ v‹»‹w fhuz¤âdhš, všyh t®¤jf®fS«,
fz¡F kÂa¡fhu®fS«Tl v‹Ål« tªnj ‘Fiwªj
msî¡F’ ágh®R brŒJ bfhŸsnt©oajh» É£ljhš;
tUth®fŸ.
mL¤jh‰nghš CÇš v‹fnuh¢bk©£ v‹D« Ãy
M¡»uÄ¥ò v‹»‹w bjhšiy mâf«. m¥nghJ ïªj r®nt¡fŸ
ntiy KÅághÈ£o¡F ïšiy; mj‰F« fz¡F
kÂa¡fhu®fŸjh‹ mâfhÇfŸ. Mjyhš, mJ r«kªjkhd,
«
ïšyhÉ£lhš f£ll« ïogL« ághÇR¡F«
g.in â£l v‹Ål«jh‹
tUth®fŸ. M°g¤âÇ lh¡l®; vd¡F r ¤
.o F¥ò nt©oat®; FL«g
ar ághÇR¡F
áne»j®nghš ïU¥gh®. mªj ri bjh
y v‹Ål«jh‹
tUth®fŸ. VbdÅš - M°g¤âÇ pe š lh¡l®fŸ M§»nyh
w. ‹ ü
ïªâa®fŸ. eh‹ AhdbuÇ w
w ®khÍ°£nu£lhfî«
-Ä ïUªnj‹. o¥o
fby¡l® vd¡F ánefkhdjhš- a h khÍ°£nu£ vªj bgŠR
gÇ
nfR¡F« v‹ mã¥ãuha«jh‹ nf£gh®. ïjdhš, bgŠR nfáš
b
g£L¡bfh©lt®fS« v‹Ål« tUth®fŸ. eh‹ bgŠáš
K¡»a thaho; bgŠR khÍ°£nu£ Mdjhš, ò©Q¡fG¤J
ão¡»w v°.ã.á.V. ï‹°bg¡l® v‹ filÆš tªJ fh¤âU¥gh®.
ïjdhš, br¡F M£L« thÂa¢ br£oah®fŸ (<nuh£oš,
m¥nghJ 150 br¡Fnghš XL«) vd¡F buh«gî« nt©oat®fŸ.
x¤jt©o, Fâiu t©o¡fhu®fŸ áy®, ïw§»¡ F«ãLth®fŸ.
ï¥nghija ï«ÕÇaš gh§»¡F m¥nghJ ‘ kjwh° gh§»’ v‹W
bga®. mªj gh§» Vb#©£ xU Jiu. mtUila fhZÑ¥g®
ngh£l kâ¥ò, mjhtJ vªbjªj ÉahghÇ¡F v›tsî fl‹
bfhL¡fyh«, 3 khj¤J¡F xU Kiw mt®fŸ mªj°J v¥go
ïU¡»wJ v‹gij¥g‰¿¡ nf£f v‹id¡ T¥ãLth®. Mjyhš,
20
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
nfZÑ¥g® vd¡F nt©oatuhdjhš ÉahghÇfS« áy® vGªJ
tz§Fgt®fshf ïU¥gh®fŸ; eh‹ ßo§%« br¡ulÇ, kfh#d
°Tš br¡ulÇ, bl‹Ü° nfh®£ br¡ulÇ, njt°jhd fÄ£o
ãuábl‹£ KfÈa gy c¤ânahf§fŸ vd¡F c©L; ïªj
ÃiyÆš KÅágš nj®jY¡F Égt®fŸ v‹id¡ nf£fhkš
v¥go Éf Koí«? eh‹ Ãid¤jgojh‹ nj®jš. m¥òw« ehnd
‘ehŒ¡f®’ (v‹ jf¥gdh®) M»É£nl‹. eh‹ nghfhkš vªj
å£oY« fšahz« ârajh®¤j« el¡fhJ; eh‹ nghfhkš
mnef å£oš ¥nuj« vL¡f¥glkh£lhJ; vªj fšahz¤âš vªj
nks¤jhid it¥gJ. vªj jháia rJU¡F, gh£L¡F it¥gJ
v‹gJ« v‹id¡bfh©nl brŒí«go M»É£ljhš, ïªj¡
T£lK« vd¡F buh«gî« nt©oat®fshfî« Äfî«
«
Ñœ¥gogt®fŸ Mfî« M»É£lh®fŸ.
g .in â£l filáÆš, ehnd
KÅágš nr®kD« M»É£nl‹. r.or ¥ò¤
a F
riy bjh
ïJtiu v‹ Éahghu« á¿jhtJ, mjhtJ m¡fhy¤âš xU
. pe üš
tUõ¤J¡F xU 500 %ghwwï‹f«lh¡°
‹ tÇ f£L»w msî¡F
w - Ä
elªjJ; nr®bk‹ MdJ«,h®v‹ Éahghu« FiwªjJ. m¥nghJ
vdJ jhÅa k©oÆš ntiy Ça gh®¤j MŸ gz« ifahoÉ£lh®.
bg
vd¡F¢ brhªjkhd gŠrhiy ͋ŧ (ng¡lÇ) v©bzŒ
br¡F (nuh£lÇ) M»a vªâu rhiyÆš ntiy brŒj Vb#©£,
eh‹ rÇahŒ ntiyfis ftŤJ mtU¡F j¡fJ brŒtâšiy
v‹W brhšÈ Éy»É£lh®. eh‹ ághÇR brŒJ #hÛ‹ ngh£L
fl‹ th§»¡ bfhL¤j ÉahghÇfŸ gz« f£l Koahkš v‹ÛJ
Fiw TW«goahd msî¡F thŒjhÉš oô f£lhkš jt¿É£L
ÉLth®fŸnghš njh‹¿‰W. clnd, Éahghu¤ij¡Tl
ftÅahkš ÉGªJnghd ÉahghÇfŸ bghW¥ig eh‹
V‰W¡bfh©L mt®fŸ brh¤J¡fis ɉW mt®fis Û£L
É£L v‹ gŠrhiyia ɉWÉ£L, Éahghu« kh¤âu« e‹whŒ
V‰ghL brŒJbfh©L, nr®k‹ ntiyiaí«, C® ntiyiaí«
21
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
brŒJbfh©L ešy ãugykhŒ ïUªJ tU»nw‹.
ïªj rªj®¥g¤âš á. uh#nfhghyh¢rhÇah® mt®fŸ nry«
nr®nk‹; lh¡l® tujuh#&Y ehíL mt®fŸ #°o° f£á¡F
v⮥ghfî«, bgr©£ m«ik¡F v⮥ghfî« (bga®
PhgfÄšiy. Vnjh xU bgaUl‹ âU¥óÇš) xU thu¥ ng¥g®
el¤â¡bfh©L rªjh nr®¡f <nuh£L¡F tªjh®. mtU¡F
<nuhL filåâfËš gy rªjh nr®¤J¡ bfhL¤J, å£oš
ÉUªJ brŒJ, bgUik¥gL¤ând‹; v‹whY«, m¥nghJ eh‹
bgr©£ m«ik¡F nt©oatdhfî«, <nuhL ãu«kPhd rig¡
T£l¤â‰F bk«guhfî« ïšyhkš ïUªjhY« t¡Ñš
všyh« mâš bk«guhdjhš, mt® e£ò¡F mo¡fo nghŒ
tUgtdhfî« ïUªnj‹; bgr©£ m«ikia «
g.in â£l ï‹bl‹£ brŒj
fhy¤âš r®¡fhU¡F Énuhjkhf, mªj«ik¡F r ¤ mDTykhf, gy
ar.o hF¥ò
fhÇa§fŸTl brŒJbfh©L ïUªj rka«; VbdÅš, vd¡F
eriy š bj
muáaÈY« Mir ïUªjJ. .p ü ï©oa‹ ng£Ça£ g¤âÇif
w
mo¡fo v‹id¥g‰¿w ÄòfœªJ vGJ«; MáÇa®
‹
fUzhfunkdD¡F v‹ÛJ w ® -m‹ò c©L; mâš, m¥nghJ cjÉ
h
Ça
MáÇauhŒ ïUªj u§ifŒa®
bg vd¡F ešy gH¡fKilat®.
ïªj¡ T£l¤âš ïUªj v‹id lh¡l® tujuh#&Y ehíLÉ‹
ándfkhdJ bgr©£ m«ik¡ T£l¤âÈUªJ ãǤJÉ£lJ.
lh¡l® tujuh#&Y ehíLÛJ kJiuÆš nfR elªjnghJ, á.
uh#nfhghyh¢rhÇahU«, lh¡l® ehíLî« <nuhL¡F tªJjh‹,
nf° Érhuiz¡F kJiu¡F¥ nghth®fŸ; ïj‰F K‹ng
vd¡F«, á. uh#nfhghyh¢rhÇahU¡F« mt® t¡Ñš v‹»w
KiwÆš gH¡f« ïUªjJ. áy M©L ÉHh¡fËš
ngáÆU¡»nwh«. M¢rhÇah® KÅágš nr®kdhdjhš, ehD«
nr®kdhÆUªjjhš <nuh£L nrÅnlõ‹, nuh£L e‹whf
ïU¥gjhf <nuhL¡F nfR¡F tU«bghGbjšyh« brhšÈ
v‹id¥ òfGth®. “<nuhL, ïa‰ifÆš ešy rh¡fil trâí«,
22
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
buh«gî« Fiwªj ikš ÚsKŸs nuh£lik¥ghfî« mâf
gztU«go cŸs KÅághÈo MdjhY«, <nuhL c§fŸ
f©Q¡F m¥go¤ njh‹W»wJ” v‹W eh‹ brh‹nd‹.
ïij¡ nf£L mt® k»œ¢áailªJ “eha¡f® c©ikÆnyna
bgUikia btW¥gt® v‹gjhf e‹whŒ¤ bjÇ»wJ” v‹W
nkY« òfœªjh®. “ï›tsî rhk®¤âa« ïU¥gjhšjh‹, jh§fŸ
bf£o¡fhu t¡Ñyhf ïU¡»Ö®fŸ”v‹nw‹; Tl ïUªjt®fŸ
áǤjh®fŸ; v§fS¡FŸ m‹ò V‰g£lJ; ïªj m‹ò
ïU¡F«nghJ, M¢rhÇah®, lh¡l® ehíL nfR Éõakhf
bršYifÆš e«kå£o‰F ehíL cl‹ tªjnghJ, ‘ehíL
nfR¡F t¡Ñyhf tU»wh®; ÕR ïšyhkš ngR»wh®’ v‹w
fhuz¤jhš M¢rhÇahÇl« vd¡F mâf m‹ò. beU§»a
«
bjhl®òbfh©L bgr©l«ik¡F Énuhjkhf
g.in â£l ntiy brŒnj‹.
ehíL °nef« fhuzkhf eh‹ mªj r ò¤
ar.o bjh©oš
¥ ïG¡f¥g£nl‹.
hF bršy Mu«ã¤nj‹.
mt®fŸ T¥ãL« T£l§f£bfšyh« y
ri š b j
ïj‰F k¤âÆš, #°o° f£á¡F .pe üÉnuhjkhf, ‘ br‹id khfhz
w ‹
w
r§f«’ v‹w bgauhš, gh®¥gdušyhjhU¡bf‹nw xU r§f«
w ®-Ä
Jt§» ntiy brŒJtªjJ. a h mªj “bk£uh° ãuábl‹Ì
gÇ
mn[hÌnaõ‹” v‹w br§f¤J¡F nfrtãŸis jiyt®, yh£.
nfhɪjjh°, ršyh FUrhÄ br£oah®, ehif É.
g¡»ÇrhÄãŸis, (fhahnuhfz« mt®fŸ jf¥gdh®) eh‹
M»at®fŸ cgjiyt®fŸ. lh¡l® ehíL, âU. É. fšahzRªju
KjÈah® mt®fS« fh®ajÇáfŸ v‹gJ vdJ Phgf«. mâš,
eh‹ mâf g§bfL¤J¡bfh©nl‹. g¤âÇif¡F 1000 %gh
bfhL¤nj‹. 1000 %ghí¡F nkš bryî brŒJ <nuh£oš eh‹
tunt‰ò¡ fHf jiytdhf ïUªJ yh£. nfhɪjjh°
jiyikÆš xU kfhehL el¤ând‹. mâš jÄœehL
ãugy°j®fS«, bjh©l®fS«, K¡»akhd fh§»u°
jiyt®fS« m¿Kfkhdh®fŸ. É#auhfth¢rhÇah®, á.
ïuh#nfhghyh¢rhÇah®, lh¡l® uh#‹, Óu§f« bfhoahy«
23
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
thRnjt mŒa§fh® ãŸis, nf.É. u§frhÄ mŒa§fh® KjÈa
gh®¥gd ãuKf®fS« k‰W« vd¡F K‹ò rhjhuz ÉahghÇ
v‹»‹w KiwÆš m¿Kfkh»ÆUªjh®fŸ. gyU« muáaÈY«
ándfkhdh®fŸ. Mdjhš, gy btËô® ÉahghÇfS« áj«gu«
ãŸis, fšahzRªju KjÈah®, Mâ ehuhaz br£oah®
KjÈat®fS« m¥bghGJ Kjš mâf ánd»j®fŸ Mdh®fŸ.
mªj kfheh£oš 100-¡F 50-¡F¡ Fiwahkš gh®¥gdušyh
jhU¡F c¤ânahf¥ ãuâÃâ¤Jt« bfhL¡f¥glnt©L«
v‹W Ô®khd« brŒa¥g£lJ. ïj‹ gadhŒ muáaš r«gªjkhd
všyh¡ T£l§fS¡F«, kfhehLfS¡F« eh‹
miH¡f¥g£nl‹. ehD« <nuh£oÈUªJ bgU« T£l¤njhL
x›bthU kfheh£L¡F« br‹Wtªnj‹. vd¡F, v‹
«
bjhÊiyÉl ïâš mâf g‰W cz®¢á
g.in âV‰g£LÉ£lJ.
£l ïªj
rªj®¥g¤âš uh#nfhghyh¢rhÇah® r ¤
.o nry«
¥ò É£L, br‹id¡F
nghŒÉl Ãid¤jh®. j‹Dl‹ rïUªJ, yar jhF ntiy brŒa v‹idí«
i b
miH¤jh®. jh‹ nry« nr®k‹ .pe üšntiyia É£LÉLtjhf¢
w
brh‹dh®. lh¡l® ehíL w ‹
w ® - Äv‹idí« nr®k‹ ntiyia
É£LÉ£L j§fnshL fyªJ ah muáaš fhÇank brŒayh«
gÇ
v‹wh®. _tU« fyªJ ngáaâš vd¡F JÂî V‰g£L ehD«
b
r«kâ¤JÉ£nl‹. r®¡fh® el¤ijia¡ f©o¤J nr®k‹,
jhYfh ngh®£ ãuábl©£, Íšyh ngh®£ bk«g®, í¤j¡ fÄ£o
fh®ajÇá, AhduÇ Ç¡%o§ MÕr® KjÈa gy fîut ntiyfis
xnu fh»j¤âš uhÍdhkh bfhL¤nj‹. ïJ elªJ g¤âÇifÆš
btËtªjîl‹ “RnjrĤâu‹”, “ ϪJ” ïu©L« jiya§f«
vGâ v‹id¥ òfœªJ ãukhj¥gL¤âÉ£ld. ïij¥ gh®¤J
m¥bghGJ br‹id r®¡fh® nyhfš KÅágš ogh®£bk©£
ïyhfh îthf¢ rig bk«guhd r®.ã. uh#nfhghyh¢rhÇah®,
j‹id <nuhL uÆšnt °nlõÅš tªJ, mL¤j ehŸ fhiyÆš
rªâ¡F«go br‹idÆÈUªJ jªâaD¥ãdh®. m¥nghJ,mtiu
uÆÈš nghŒ gh®¤nj‹. g¡f¤âš mtuJ kiyahs kidÉ
24
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
ïUªjh®; mªj m«ikahÇl« mo¡fo v‹id¥g‰¿ mt®
ngRtJ tH¡f«. mªj m«ikahU«, v‹Ål« m‹ghŒ¥
ngRth®fŸ. m¥nghij¡F, Rkh® ïu©L khj¤â‰FK‹,
<nuh£oš eh‹ nr®kdhf ïUªJ, ‘j©Ù®¡ FHhŒ Jt¡f ÉHh’
elªjnghJ, mij el¤j ã. uh#nfhghyh¢rhÇahiu
miH¤jj‰F, mt® kidÉíl‹ tªJ Jt¡f ÉHh
el¤âdnghJ, v‹id¥ g‰¿ ÄfÄf¥ òfœªJ ngáaij
mªj«ikí« nf£L¡bfh©oUªjh®, Mjyhš, mªj«ikÆl«
eh‹ nr®k‹ gjÉia uhÍdhkh bfhL¤JÉ£ljhf ït® br‹d
cl‹, mªj«ikah® tU¤j¥g£L v‹id uhÍdhkhit thg°
th§»¡ bfhŸS«go brŒtjhf ïªj«ikah® fztD¡F
brhšÈÆU¡»wh®. ïij mDrǤJ, mªj«ikah® v‹id¡
f©lJ« m‹ghŒ tunt‰W, jd¡F¥ l«
.in â£g¡f¤âš c£fhu¢
rg
brh‹dh®; eh‹ c£fh®ªnj‹. clnd .r o F¥ò¤mt® fzt® t©oia
a jh
É£L¡ ÑnH ïw§», ãsh£ghu¤âš riy ËWbfh©lh®.
b m«ikah®
“eha¡fnu, Ú§fŸ uhÍdhkh .pebfhL¤JÉ£O®fsh«.
ü
š
Ã#kh?”
w ‹
v‹wh®. eh‹ “M«”v‹nw‹. w
w ® - Ä “mJ rÇašy; v§fŸ mŒa®
c§fS¡F uh› rh»¥ g£l« ahágh®R g©ÂÆU¡»wh®; mŒaU¡F
b gÇ
mtkhdkhŒ ÉL«. mŒa® buh«gî« tU¤j¥gL»wh®.
c§fS¡F, nkY« Vnjh c¤ânahf« bfhL¡fntQ« v‹W
nahá¤J¡ bfh©oU¡»wh®. Ú§fŸ f©lt§f ng¢ir¡ nf£L
m¥go¢ brŒahÔ®fŸ. mij thg° th§»¡ bfhŸS§fŸ”
v‹wh®. “ brŒJngh£nlnd m«kh, ïÅ, thg° th§»dhš
vd¡F mtkhd«. MÕÌY« eh‹ všnyhÇlK«
brhšÈÉ£nl‹. CÇY« fby¡l® Kjš nf£L« ‘kh£nl‹’ v‹W
brhšÈÉ£nl‹. ïÅ, v¥go thg° th§FtJ?
k‹Å¡fnt©L«.” v‹W bfŠánd‹. mŒa® (r®.ã.
uh#nfhghyh¢rhÇah®) ïij #hilahf¥
gh®¤J¡bfh©oUªjh®. ‘KoaÉšiy’ v‹W m¿ªJ, tªJ,
t©o¡FŸ V¿dh®. eh‹ vGªJ Ënw‹. v‹ ifia¥ ão¤J
25
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
“á£lî‹ ik ghŒ (c£fhU v‹ kfnd)” v‹W c£fhu it¤J,
“Ú m¥go¢ brŒahnj. cd¡F ghÈo¡° bjÇahJ. cd¡F mJ
jFâašy. Ú ešy ÉahghÇ; cd¡F nt©oa bgUik Vuhskhf
ïU¡»wJ . . . mj‰F V‹ ngh»whŒ? . . . ft®‹bk©oš, c‹
ÛJ ešy mã¥uha«. fby¡lU« c‹id¥g‰¿, Ãiwa¢ ághÇR
brŒâU¡»wh®. v‹ ng¢ir¡ nfŸ. eh‹ c‹ jf¥gdh® -
c§fŒah, vd¡F¤ bjǪjt®. eh‹ c§fŸ CÇš r¥-
fby¡luhf ïUªnj‹. v‹d brhš»whŒ? v‹Ålnk xU foj«
vGâ¡bfhL . . . ‘ eh‹ uhÍdhkhit thgR th§»¡ bfh©nl‹”
v‹W brhšÈ, xU foj¤ij¡ bfhL¤jh®. eh‹
“k‹Å¡fnt©L«. CÇnyna Fo - ïU¡fKoahJ. ah® ahnuh
brhšÈ KoahJ v‹W brhšÈÉ£nl‹” v‹nw‹. “v‹d
kfh¥ãukhjkhŒ ngR»whŒ. g©oj kj‹ l«
.in â£nkhf‹ khsÉahnt
g
r ò¤
jh‹ bfhL¤j uhÍdhkhit thg° .r o th§»¡bfh©lh®.
¥ nghd
ya jhF
tuh¤âš; Ú v‹d ãothj« brŒ»whŒ?” ri š b v‹wh®; eh‹ kWgoí«
“k‹Å¡fnt©L«” v‹W .peifT¥ã
ü F«ã£nl‹; “Ú jtW
w ‹
brŒ»whŒ; bghJ #d§fS¡F« w
w ® - Ä Jnuhf« brŒ»whŒ. cd¡F«
Énuhj« brŒJ bfhŸS»whŒ. ah c‹ ïZl« ngh” v‹W brhšÈ
b gÇ
v‹id mD¥ãÉ£lh®. uÆš òw¥g£LÉ£lJ. ïj‰F¥ ãwF
CÇš vd¡F ï‹dK« mâf bgUik V‰g£LÉ£lJ. ïu©L
_‹W ehËš <nuh£L¡F tªj á.MÇlK«, lh¡l® ehíLÉlK«
ïij¢ brh‹nd‹. mt®fS¡F v‹id¥g‰¿, Äf¥ bgÇa
v©z« V‰g£LÉ£lJ. xU ešy MŸ mt®fS¡F¡
»il¤jjhf¡ fUâ¡bfh©L v‹Ål« mâf kÇahij
fh£odh®fŸ.
á.M®. mt®fŸ, v‹id br‹id¡F tªJÉL«go
miH¤jh®. jh‹ thlif¡F th§»¡ FoÆU¡F« g§fshÉš,
xU ghf« ïl« fhÈahŒ ïU¥gjhfî«, kidÉíl‹ tU«goí«
miH¤jh®. lh¡l® ehíL, v‹id br‹id¡F¥
26
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
nghfnt©lhbk‹W«, ïZl¥g£lhš nry¤J¡F tªJ j‹Dl‹
x‹whf FL«g¤Jlnd ïU¡fyh« v‹W«miH¤jh®. vd¡F
v§fhtJ nghŒÉlyh«; <nuh£oš ïU¡fnt©lh« v‹nw
njh‹¿‰W. Mdhš, <nuh£L ÉahghÇfŸ, “Ú§fŸ v§F«
nghf¡TlhJ, <nuh£oš ïUªJbfh©nl v§F nt©LkhdhY«
ngh§fŸ; Ú§fŸ nghŒÉ£lhš CU¡F kâ¥ò bf£L¥nghF«”
v‹wh®fŸ. v‹ kidÉ¡F ït®fŸ tUtJ«, nghtJ« eh‹
ntiyia uhÍdhkh bfhL¤J«, r®¡fh® ‘bk«g® iloš’
bfhL¥gjhf¢ brhšÈí« eh‹ x¥ò¡bfhŸshjJ«, Ciuí«, åL
thriyí«, khLfisí« É£LÉ£L btËôU¡F
x©o¡FoahŒ¥ nghtJ« á¿J« ão¡fÉšiy.
«
“ cd¡F v‹d gƤâakh, e«k Ãiy g.in âv‹d?
£l r§fâ v‹d?
o r ò¤
MS m«ò thœ¡if v‹d? ïitfis, .
ar jhF âObu‹W É£LÉ£L
¥
ahÇl« x¥òɤJÉ£L¥ nghtJ? riy Ú nt©Lkhdhš ngh; eh‹
b
.pe üš
btËôU¡F¥ nghŒ x©o¡FoahŒw ïU¡f KoahJ” v‹W
w ‹
brh‹dh®fŸ. eh‹ “rÇ,w ® - Äv§F« nghfÉšiy ï§nfna
h
ïU¡»nw‹. Ú kh¤âu«, Ça
bg eh‹ brhšY»wgo el¡fnt©L«”
v‹nw‹. ‘rÇ’ v‹W x¥ò¡bfh©lh®fŸ. kfhehLfS¡F«,
fh§»u° kfheh£L¡F« eh‹ <nuh£oÈUªJ bgU§T£l¤Jl‹
bršnt‹. kfhehLfËš vd¡F¤ jÅ kÇahij ïU¡F«. ïªj
ÃiyÆš, br‹idÆš ïU¥gt®fËlÄUªJ muáaš
Mâ¡f¤ij¡ if¥g‰wnt©L« v‹gjhf¡ fU¤Jbfh©L, xU
ïufáa¡ T£l¤ij Óu§f¤âš á.M®. T£odh®. mâš nry«
É#auhfth¢ rhÇah®, á. uh#nfhghyh¢rhÇah®, lh¡l®.
o.v°.v°. uh#‹, Mâ ehuhaz br£oah®, #h®{n#h[¥, lh¡l®
ehíL, eh‹ M»at®fns K¡»akhŒ¡ To¥ ngándh«. mâš
K¡»akhf¥ ngádJ “bgr©l«ikah® Mâ¡f¤ij

27
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
xÊ¥gJjh‹” ïj‰F xU fÄ£o ÃaĤJ, gz tNš brŒtJ;
C® CuhŒ br‹W ãu¢rhu« brŒtJ M»ait neh¡f«.
ãu¢rhu¤ â£l« v‹dbt‹whš, ‘bgr©£ m«ik v§fŸ ãuâÃâ
mšy, mªj m«khŸ mã¥ãuha«, ïªj eh£L k¡fŸ
mã¥uhakšy’ v‹W cyf¿a¢ brŒant©L« v‹gitahF«.
ïij¢ brŒa¢ brh‹d f°öÇ u§f mŒa§fh® T£l« ïâš
x£o¡bfhŸs ijÇa« ïšiy. mJ kh¤âukšyhkš, á.M®.
K‹D¡F tUtJ«, m¥nghJ mt®fS¡F bghwhikahŒ
ïUªjJ. ïij m¿ªJ á.M®. XU jÅ¡f£á - khfhz¤J¡nf
V‰gL¤j Ka‰á¤jh®; mj‰F« eh§fŸ r«kâ¤njh«; âU.É.f.
mt®fS« ïâš K¡»a g§Fbfh©lh®. « clnd, br‹id
rîªj®a kfhÈš mJ el¡f V‰ghL brŒa¥g£lJ.
g.in â£l mj‰F¥ bga®
or ò¤
.
ar F
“bk£uh° neõdÈ°£ mn[hÌnaõ‹.” ¥ mJ f°öÇ u§f
riy bjh
mŒa§fh® T£l« ïâš fyªJbfh©lj‰F¡
pe üš fhuz« - eh‹,
w .
lh¡l® ehíL, âU.É.f. w - Ä‹ _tU« ïâš fyªjjhš
w
gh®¥gdušyhjhÇl« cŸsahbršth¡F,
® j§fS¡F¥ nghŒÉLnk
g Ç
v‹w ga«jh‹. k‰W« bMªâuh, kiyahs«, jÄœ M»a všyh
ehLfËÈUªJ« ãuâÃâfŸ tªjh®fŸ. ïJ bgÇa ãugy
kfhehlhf M»É£lJ. É.X. áj«gu«ãŸis, j©lghÂ¥
ãŸis M»at®fS« fyªJbfh©lh®fŸ. mJ gy
Ô®khd§fŸ brŒjJ. mâš 100-¡F 30 °jhd§fS¡F¡
FiwÉšyhkš gh®¥gdušyhjh® fS¡F c¤ânahf«,
ãuâÃâ¤Jt« všyh« bfhL¥gJ v‹gjhf xU Ô®khd«
brŒjJ. ïj‰F K¡»a¡ fhuz« ehndahF«. lh¡l® ehíLî«,
âU.É.f.î« c¤ânahf É»jh¢rhu¤J¡F« tF¥ò cz®¢á¡F«
m¥nghJ v⮥ghdt®fŸ. eh‹ x›bth‹W¡F« tF¥ò åj«
nf£gt‹. mjdhš, vd¡fhf mij¢ brŒjh®fŸ. mªj
28
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
kfheh£L¡F eh‹F fhÇajÇáfŸ, á.M®. ãujk fhÇajÇá,
eh‹, o. ãufhr«, nf.ã. nfrtnkd‹ _t® Kiwna jÄœ, Mªâu«,
nfus« M»a _‹W eh£L¡F fhÇajÇáfŸ.
É#auhfth¢rhÇah® jiyt®, f°öÇ u§f mŒa§fh®, áj«gu«
ãŸis cgjiyt®fŸ.
ïªj ïl¤âš xU K¡»a r§fâ; v‹ Phgf¤J¡F tU»wJ.
mjhtJ ‘kjuh° neõdÈ°£ mnrhánaõD¡F’ á.
É#auhfth¢rhÇahiu jiytuhf ãnunuã¤J k¡fŸ
x¥ò¡bfh©l cl‹, á. f°öÇu§f mŒa§fh® mt®fis
cgjiytuhf á. uh#nfhghyh¢ rhÇah® ãnunuã¤jh®. clnd
É.X. áj«gu« ãŸis mt®fŸ bgaiuí« «
g.in â£l eh‹ ãnunuã¤J,
ïu©L cgjiyt® ïU¡fnt©L« r v‹W¤ brh‹nd‹. v‹.
ar.o hF¥ò
j©lghÂãŸis ïij Mnkhâ¤jh®.
eriy š bj f°öÇu§f
p
mŒa§fhU¡F ïJ ão¡fÉšiy. w. ‹ ü á.M®. mt®fŸ ‘xnu
cgjiyt® nghJ«’ v‹wh®.w - Ä thj¤J¡F ïlkhŒÉ£lJl‹,
w ® ïJ
a h
É.X. áj«gu« ãŸis¡FgÇïªj kÇahij bfhL¥gJ f°öÇu§f
b
mŒa§fh® T£l¤â‰F« k‰W« áy gh®¥gd®fS¡F«
ão¡fÉšiy v‹W m¡T£l¤âš cŸs gy gh®¥gdušyhj
k¡fŸ cŸs¤âš g£LÉ£lJ; á.M®. M¢rhÇah® ïij rkhË¡f
v‹bd‹dnkh brŒJ gh®¤jh®. mt® rhk®¤âa«, T£l¤âš
gykhd ãsî V‰gL«go brŒJÉ£lJ. clnd, T£l¤ij
x¤âit¤J khiy¡ T£l¤âš Koî brŒJbfhŸsyh« v‹W
jŸË it¡f¥g£LÉ£lJ. ehD«, lh¡l® tujuh#&Y ehíLî«,
âU.É.f. mt®fS«, uh#nfhghyh¢rhÇahU« xnu fhÇš V¿
#hif¡F tU«nghJ tÊÆš M¢rhÇah® - cgjiyt® Ãakd
r«gt¤J¡F rkhjhd« brhšY« KiwÆš, v§fis¥ gh®¤J,

29
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
“ï‹iwa elto¡if, #°o° f£áahnu nkyhdt®fŸ v‹W
fUJ«goahf M»É£lnj” v‹W brh‹dh®. mj‰F eh§fŸ
xUtiu xUt® gh®¤J #hil brŒJbfh©lnjhL eh‹
M¢rhÇahiu¥ gh®¤J “jiyt® É#auhfth¢rhÇah®,
cgjiyt® f°öÇu§f mŒa§fh®. jh§fŸ jiyik fhÇajÇá
ï¥go ïU¡F«nghJ xU jÄH® cgjiyt®fËš xUtuhf¡ Tl
ïU¡f j§fS¡F ïZlÄšiy v‹gjhf k¡fŸ
Ãid¡F«goahf V‰g£LÉ£ljhšjh‹ áy® mªj¥go »s®¢á
brŒjh®fns xÊa, k‰wgo ntW fhuz« x‹WÄšiy” v‹W
eh‹ rkhjhd« brh‹nd‹; M¢rhÇah® ngrÉšiy; khiy¡
T£l¤âš xnu cgjiyt® nghJ« v‹»‹w ãnunugid¡F
«
f°öÇu§f mŒa§fh® f£á X£L nrfÇ¥gjhf g .in â£l nrâ j©lghÂ
r
ãŸisahš bjǪjJ. Mªâuh, rkiyahs .o F¥ò¤ ãuâÃâfŸ vdJ
a h
ãnunugid¡F vâuhf X£L riy brŒth®fŸ
bj v‹gjhfî«
pe š
. ü
bjÇatªjJ. clnd eh‹w 50‹ %. vL¤J j©lghÂãŸis
w -Ä
mt®fËl« bfhL¤J w100 h®
blÈnf£ o¡bf£ th§» 100
bjhÊyhs® njhH®fis a
Ç miH¤JtU«go brŒJÉ£nlh«.
bg
khiy¡ T£l« brsªj®a kfhÈš To‰W; bjhÊyhs®fŸ 100
ng® tªJ c£fh®ªJÉ£lh®fŸ; v‹ ãnunugid b#ƤJ ÉL«
v‹W mŒa§fh® nfhZo bjǪJbfh©lJ. ïªj rka¤âš
M¢rhÇah® xU jªâu« brŒJ xU rkhjhd Ô®khd«
bfh©Ltªjh®. mJ v‹dbt‹whš, 4 cgjiyt®fŸ - mâš
É.X.á. cŸgl r¤âa_®¤â mŒaU« xUt® - v‹gjhf
ãnunuã¤jh®; eh‹ x¥ò¡bfh©nl‹; k‰w njhH®fŸ mjhtJ
lh¡l® ehíL, âU.É.f., j©lghÂ¥ãŸis M»at®fŸ
x¥ò¡bfhŸsÉšiy. ït®fŸ, x¥ò¡bfhŸshjjhš 4
cgjiyt®fŸ Ô®khd« njhšÉíW« nghyh»É£lJ; ãwF,
X£L¡F Élhknyna vdJ ãnunugiz x¥ò¡bfhŸs¥g£L
30
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®
f°öÇ u§f mŒa§fhU«, É.X. áj«gu« ãŸisí«
cgjiyt®fshdh®fŸ. r¤âa_®¤â mŒaU¡F«, V. bu§frhÄ
mŒa§fh U¡F« mªj fÄ£oÆš bk«g® gjÉTl
»il¡fÉšiy. lh¡l® ehíL, o.v°.v°. uh#‹, âU.É.f.
M»nahU« k‰W« gyU« K¡»a bk«g®fŸ. ïj‹ gadhŒ
br‹idÆš khfhz¤J¡nf jiyt®fshf ïUªJtªj u§frhÄ
mŒa§fh® nfhZo¡F«, bgr©£ nfhZo¡F«,
uh#nfhghyh¢rhÇah® nfhZoahf ïUªj v§fŸÛJ bghwhik
V‰g£lJ. eh§fŸ _tU« mjhtJ eh‹, M¢rhÇah®, ehíL
M»a _tU« mâf e©g®fsh»É£nlh«. v§fS¡F
ÉnuhjkhŒ f°öÇu§f mŒa§fhU«, bu§frhÄ mŒa§fhU«
j§fŸ g¤âÇiffËš #hilahfî«, .ir¤âa n £l« _®¤â mŒaiu¡
g â
r
bfh©L btËÆl§fËš btË¥gilahfî« .r o F¥ò¤ v⮥ ãu¢rhu«
ya jh
brŒa¢ brŒjh®fŸ. eh§fŸ i M¢rhÇahiu f©iz
per š b
_o¡bfh©L MjǤjjhš .
w ‹ mt®fŸ bršth¡F Fiwa
ü
w
Mu«ã¤jJ. mnef wgh®¥gd®fS« Ä v§fis MjÇ¡f
h ®-
K‹tªJÉ£lh®fŸ. ïªj¡ a
Ç fhy¤âšjh‹ fhªâah® muáaÈš
bg
És«gukh»dh®. ïtU¡F á.M®. Ä¡f cjÉ; gŠrh¥ gLbfhiy
elªj rka«; mj‹ gadhŒ ehbl§F« M¤âu« bgh§» vGªj
fhy«. gŠrh¥ gLbfhiyia¡ f©o¤J, v§F« f©ld¡T£l«.
ïªj tUõ« 1919 v‹gJ Phgf«. ïªj or«gÇš nkhâyhš neU
jiyikÆš mÄ®jruáš fh§»u° kfhehL V‰ghlh»ÆUªjJ.
ïªj fh§»u° kfhehL ãugy fh§»urh»É£lJ. ehD«
M¢rhÇahU« ïªJĤâu‹ T£lK« Vuhskhd k¡fS«
br‹¿Uªnjh«. m§F br‹W neÇš mªj gLbfhiy
r«gt§fis¥ gh®¤j ãwF vd¡F ÄFªj M¤âu« tªjJ. eh‹
ÔÉu njáathâah»É£nl‹.

31
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah®

“Ú§fŸ vªj¥
ò¤jf¤ij¥ go¤jhšjh‹
v‹d ga‹? go¥gJ v‹gJ m¿î
c©lhtj‰F. Mdhš, Ú§fŸ go¡F«
ò¤jf« všyh« klik ts®¢á¡F« _l
e«ã¡if V‰glî« ga‹gL»wJ.
mjdhšjh‹ ï‹W« e« k¡fŸ (1962-š
«
.in â£l
vGâaJ) gF¤j¿t‰¿U¡»wh®fŸ.
g
r.or ¥ò¤
Ú§fŸ FomuR, gF¤j¿î a F gâ¥gf ò¤jf«
riy bjh
pe š
th§»¥ go¤jhš f£lha« gF¤j¿îthâ
w. ‹ ükj«, rhâ, e« muáaš
ahå®fŸ. ïªj ò¤jf§fŸ
w
w ®-Ä
KjÈa JiwfËš mt‰¿š cŸs òu£L¡fis
h
Ça
És¡» c§fisbg gF¤j¿îthâ fsh¡F«.

Éiy Äf Äf kÈî¡F bghJ ey¤ij

K‹Å£nl e£l¤â‰F gâ¥ã¡f¥ gL»wJ.”

- <.bt.uh. (1962-ïš) vGâaJ

32