'>?-.' V.

.'
-i-V^
t^^ilv'

^ "^ ^ •* , Vf'

rv^-sr^
.'1 .-v,
^
i;

I
Ifiibraries
 PE ''^^"^J^r-

HISTORIA LAUSIACi
QUJENAM

SIT HUJUS AD MOKACHORUM iEGYPTIORUM '

HISTORIAM SCRIBENDAM UTILITAS

A

THESRrTACULTATI LITTERARUM IN ACADEitlA PARISIESSI

"
PKOPONEBtT ,
' '

"^
E. AMELIIsrEAU.

ADJECTA
" STOT; QUiBDAM HUJTjfe HISTOKIAJ COPTICA.
c
i-K^GMENTA iNEDlTV.

PARI8II8
APUT) JmT^ESTUM LEROUX BIBLIOPOLAiE
, ^ -2S' VIA DICTA BONAPARTE 28
MUCCI.I XXXVII
A-^ , .>,Y i KUZ-^mm^^^'

jl«<.-r

¥A^

\
 DE

HISTOEIA LAUSIACA
QU^NAM

SIT HUJUS AD MONACHORUM ^GTPTIORUM

HISTORIAM SCRIBENDAM UTILITAS

THESIAr PACTILTATI LITTERARTJM IN ACADEMIA PARISIENSI

PBOPONEBAT

E. AMfiLmEAU.

ADJBCTA SUNT QU^DAM HUJUS fllSTOELa; COPTICA

ERACMENTA INEDITA.

PAEISIIS
APUD ERNESTUM LEROUX BLBLIOPOLAM
28 VIA DICTA BONAPAKTE 28
WDCCCLXXXTII.
 ir
^~-''

Typis (lescripsit Adolplnis Holzliausen, Vindobona?.

 995383

VIRO DOCTISSIMO

GASTON MASPERO
HANC DISSEETATIONEM

BENEFICII MEMOE DISCIPULUS MAGISTRO

D. D. D.
 DE HISTOEIA LAUSIACA.

Res inter mirandas qnse ex religionis sensu per mundum

inlucem prodiere^ nulla quidem milii rectius miranda vi-
detur quam eorum liominum agendi ratio qui, spretis, ut
aiunt, inimJi •iMeceZe6')'isyCorpus suum omnis generis afflicta-
tionibus tradiderunt ut liberius Deo inservirent ac animse
suse utilitati sortique futm^se providerent. Per omnes orbis
terrarumpartes hujuscemodi liomines exstiterunt qui^ quum
in Eviropa, tum in Asia et Africa, et antiquis et nosti'is tem-
poribus, vitam piam egermit, ex veterum cultibus vel ex
illis qui adhuc florent, variis appellationibus, originem du-
centes', reapse vero omnino pares inter se iisdem votis
opinionibusque ducebantm*^ quum omnes eadem mente in-
idem haberent propositum. Quid enim refert illis no-
citati

menfuisse, vel etiamnunc esse^ reclus, moines, anachoretes,

fahirs, honzes, hrahmanes, marahouts, etc, ut gaUicis utar
appellationibus ? Namque omnes prsesentia specie saltem-
spernentes futm*8eque vitae bona, vel etiam in hoc jam sevo
intimamcum Deo unionem quserentes, diverso itinere ad
eamdem vitse metam tetenderunt.
Sed qua^iquam nulla terrarum regio hujuscemodipietatis
demonstratione caruit, haud tamen scio an aHqua orbis ter-
1
Z HISTORIA LAUSIACA.

raruin pars ^gyptum imqnam iis rebus anteierit. Quum

enim j9Egyptii sui etiam juris esse viderentur, viri quidam
solitariam, ut diis pati'iis excellentissimos cultus peragerent^
vitam agebant. Ptolemseorum tempestate^ antequam Mgj^-
tus in romanam ditionem venisset, notissimus fuit homo
quidam Le reclus du Serajyeum, cujus
asceta, gallice dictus
scripta etiam nunc exstant in illo Musseo quod Musee du
Louvre gallice vocant. ^ Neque liic Serapidi devotus solus
fuit : multis aliis pariter eodem tempore viventibus, juxta
Nili ripas notissima Therafeutarum congregatio propere
effloruit. Itaque, quum cliristiana religio diocletianam post
persecutionem fere totam ^gyptum occupaverit, iion est
mirandum quod multi i9Egyptii paterna instituta haud ab-
jurantes, alacri animo corporis afflictationibus se dederint,
vitam solitariam et ccenobitarum agentes ut Deo placerent
coelorumque regnuin violenter raperent. Jam tertio post

Cliristmn natum sseculo ad finem vergente, multi per Mgj^-

tum erant monaclii qui^ ad Nili ripas aut prope vicos ur-
besque casula sedificata, solitarii victitabant, manuum opera
sibi victum necessarium comparantes, vel ex fraterna Cbri-
stianorum cliaritate panem Atque etiam qui-
accipientes.
dam in deserta loca penetraverant atque ab omnibus ignoti
vitam perduram obscure agebant. Quibus ex monachis
magnam partem, imperante Diocletiano, vitam cum san-
guine fudisse in libro qui Cynaxarium inscribitm* videri
potest ; longe autem abest ut illorum uumerus sequiparari
possit multitudini anaelioretarum vel coenobitarum qui, Dio-
cletiani persecutionis fine facto, toti imperio romano ad-
mirationi fuere.

1. Utriusque sexus erant hi xaxoyoi, tit grsece dicitur, quorum

vilam temulatus est Johannes Lycopolitanus. Cf. Leemans Papyri :

grccci, et Letroune passim.

 HISTOEIA LAUSIACA. 3

Qumn antem Constantinus imperio potitus esset, intra

paucos annos, per totam -^gyptum ab Alexandria usque
ad Syenem; ex omni parte, in Tuyhisd haud secus atque
Arabise deserto, monaclii mirando quodam modo multipli-
cati sunt. Tunc exsm^git Antonius, tunc Macarius et Pa-

chomius, tunc et ille Sinutliius quem omnes scriptores

silentio prseterierunt, etsi per ^gyptum superiorem ma-
gnam sit famam adeptus. Hi omnes sseculo post Christum
natum quarto floruere illorumque fama per totius romani
partes ita percrebuit, ut ingens hominum concm-sus in
jSi^gyptum fieret ad illos invisendos ipsique imperatores,
si scriptoribus fides sit adliibenda, horumce monachorum
preces postularent. Cseterum maximum eorum numerum
fuisseomnino constat apud Pachomium septem coenobi-
:

tarum milHa congregata fiiere, apudque Macarium, ad

Natronis lacus, prope montem coptice Pernoudj vocatum,
saltem quindecim milHa monachorum vitam piam dege-
bant quse non tantummodo admirationi, sed etiam imita-
tioni fdit in Occidentis partibus. Viatores scriptoresque, et
grseci et etiam latini, per totum romanse ditionis orbem vir-
tutes, ut aiebant, ac stupendam vitse normam vulgaverunt
ac hujus vitse imitandse vehementem in corda injecerunt cu-
piditatem. Hinc illa monachahs ratio vitse quse multis rebus
certe mutatis, usque ad nostra tempora viguit,. etiam nunc
viget, posthac vigebit.
Merito igitm' horumce monachorum historiis studetur^
ut ex illis quasdam humani ingenii species hice clariore
disquirere queamus. Si vero hujuscemodi historiarum mo-
numenta computantm', perpauca esse facile invenimus.
Quse inter pei'pauca numero monumenta notissimum qui-
dem est opus quod vulgo nuncupatm' Historia lausiaca, cui
germana est Histona monaclwrum. a Rufino^ ut perhibe-
tur, conscripta. Quum autem Historia monachorum fere in-
1*
4 HISTOKIA LAUSIACA.

'tegra in Histona lausiaca a Palladio transcripta sit ac

translata, sequitur ut fere omnes nostrse de segyptiis mo-
nacliis cognitionis fontes in Palladii opere coalescant. Ac
'

mihi quidem hsec Historia lausiaca digna videtur quam

summo opere scrutemm' ut quanto usui ad veritatem oog-
noscendam scriptori sit, discernamus. Et usque adhuc qui-
dem a doctissimis viris hsec Palladii ac Rufini, seu grseca
aha, seu latina de monachis segyptiis opera genuina esse
existimata sunt; sokis Dr. Lucius qui nuperrime huic quse-
stioni studuit,2 horum scriptorum auctores quodam opere
priore usos esse suspicatus est. Mihi quidem per sex ab-
hinc annos mei ingenii vnes in historiam-<Egypti christian£e
conferenti, qmmi jam opera vel opuscula qusedam de hac
historia ediderim, scripta illa legenda fuerunt illorumque
studio opera danda fuit, nam quanti sint ad hanc historiam
scribendam pendere debebam quo ex studio multas res
:

collectas hac thesi confirmare probareque mihi proposui^

nempe ab ipsis monachis segyptiis Hbros, et quidem multos,
exaratos fuisse, mide quidquid scripserint, vel saltem ple-
raque, ab auctoribus gr£ecis ac latinis sint hausta. Quum
autem hujus thesis vastitas terminis certis definienda mihi
sit, tantum de Palladio disserere et quanti sit illius Hber

ad segyptiorum monachorum scribendam historiam de-

monstrare constitui.
Sed si quis Historiam lausiacam, quamvis breviter, le-
gerit, facile illam duabus partibus constare persuasum

1. Hic Palladius Helenopolitanus episcopus vitam egit vagam

de qua fere nihil accepimus. Multum ambigitur utrum hic Palla-
dius idem sit ac Palladius De Joannis Chrysostomi vita dialogi auctor.
Cf. Tillemont, Mevwires potir servir a Vliistoire ecclesiastique. Historia
Lausiaca sic nuncupata est a pr^eposito Lausio cui scripta est. —
2. Zeitsclirift fiir Kirchengeschichte von Th. Brieger, VII, 2,
1885, p. 169—198.
 HISTOBrA LATJSIACA. D

liabebit : in priore, de ^gypti monacliis^ sive anachoretiS;

sive coenobitis disserit PalladinS; in altera parte de Palse-
stincB regionis monachis. Sed, nt snpra dixi titulnsqne lanic

dissertationi inscriptns lectorem docnerit^ mese indagationi

eam tantnm Listorise partem quse de segyptiis monacliis
tractat terminnm multnm habui cm' hanc agendi
posui, et
rationem elegerim; primum quod ea HistoricB lausiacce
unum
pars in coit distincteque ab aha discernitur-, deinde
quod summa ope enitor ut quam apprime historiam mo-
nachorum segyptiorum, non autem Palsestinse et Syrise mo-
nasteriorum cellularumque, discam; tum quod, etiamsi Pal-
ladius ad alteram sni operis partem conficiendam iisdem
artibus atque ad priorem usus sit, non satis syriacse hnguse
studui ut illa uti facUe possim, qunm ad copticam cogno-
scendam decem per annos omnem cm'am atque operam
contulerim; postremo qnod Syriam ac Palsestinam non
'

perhistravi^ ^gyptum autem tribus annis incohii jet pera-

gravi, monasteria quse ea qua vivimus tempestate exstant
adivi, monachos invisi interrogavique, deniqne hbros mul-
tos sive coptica, sive arabica Hngua scriptos ex quibus
multa ad meum propositum pertinentia addiscere potuerim^
assidne collegi. Sed mihi per deserta monasteriaque pere-
grinanti ssepe in mentem veniebant quse de antiquis 2E,-

gypti monachis, sive anachoretis, sive coenobitis narrata

sunt et utrum illa copticis hbris congruant, prorsns exa-
minandi consilium inivi.
Quum vero in duas partes natm^a ipsa -iJEgyptus sit di-
visa, nempe in inferiorem ac superiorem, Palladiusque
hanc divisionem in sno opere secntus sit^ eadem etiam hic

1. Sunt miilta opera syriace scripta per bibliothecas Europae

sparsa, ad historiam christianfe per Syriam religionis spectantia.
Qusedam edita sunt; plerac[ue autem inedita. Cf. Catalogiie des via-
nuscvUs syriaques de la Bibliothhque natimiale.
6 HISTOllIA LAUSIACA.

assumpta, primiim quidem de inferioris jEgypti monachis,

tum de superioris -<iEgypti seu Tliebaidos anaclioretis ac
cojnobitis disseram. ' In utraque parte an quaj PaUadius
scripserit inter se colisereant scriptisque copticis, seu in
ipsa regione exaratis, congruant perpendam, sicque facile
vidcbitm' quibus ex fontibus hauserit Palladius quse scrip-
serit, necnon quse fides sit ei tribuenda.

Caput I.

Si quis triginta septem priora HistoricB lausiacce ca-

pita legerit, facUe his capitibus omnes quos noverit mo-
nachos inferioris ^gypti ac Scythiacse regionis a Palladio
enumeratos fuisse animadvertet, quorum vel vitia probro
affecta, vel vu-tutes laudibus sunt elatse.
Si anctori qiudam fides est adhibenda, haud dubium
mihi videtm' quin Palladius ex narratis pleraque suis oculig
ipse perspexerit; quai non
ab aHis qui viderant ac-
viderit
ceperit. Unde hanc partem suomet ingenio illum
operis sui
exaravisse mihi coUigere Hcet, quanquam ibidem qusedam
scripta inveniuntm' quse apud Rufinum quoque legimus,
Cujus vero mese sententise nunc offerenda sunt argumenta,
In priore Historicc lausiacce parte multa scripta sunl
quai PaUadium ipsum spectant. Auctor^ enim ipse suas

1. Hic notiindum quo facilius intelligatur ordo a Palladio oper:

impositus Jilgypti partes fere semper, ut ita dicam, variasse-, lectoi
autem mihi concedat ut sub ^gypti nomine omnem pla
inferioris
nitiem vulgo Delta dtt Nil nuncupatam comprehendam subqut ,

medise JEgypti appellatione omnem regionem a Pyramidibus usqu(

ad Lycopolim ^gyptus autem superior a Lycopoli usque ad Syenen
5

iii longitudinem excrescit. —

2. Hunc auctorem esse Palladiun

omues affirmaut, et quidem recte fecisse mihi videntur; neque ta

men mea qiiidquam refert illum auctorem Palladium revera esse
 HISTOEIA LAUSIACA. •

peregrinationes, siiam agendi rationem, mali ingenii ad

peccatum sollicitationes quas tentationes mmc vocant, de-
scribit, neque illa respuenda mihi esse videntur. Sic ut

exempla proferam, se Alexandriam ad monasticje vitse

disciplinas discendas Theodosio magno iterum consule
appulisse narrat, et initio severiore disciplina usum, viribus
incepto inferioribus repertis apud quemdam monaclium, a
monacho secessisse ac tres annos in Alexandrise finibus
confecisse-/ postea se Nitriam contulisse ubi per novem
annos, nisi forte in codices menda irrepsit, commoratus es-
set.2 Sed Palladium hos novem annos Nitrise totos con-
sumpsisse non satis constat; nam quicumque opera coptica
legerit, perssepe monachos aHum aHos visitasse et, nullius

esse pretutempus existimantes, haud raro longa itinera

extremasque ^gypti oras, sive Orientem, sive Occi-
obiisse
dentem atque etiam Meridiem versus attigisse, non igno-
rabit. Et PaUadius in prooemio reapse se Syenem adiisse
nos monet atque in opere ipso Scythiacam regionem per-
agrat, et LycopoHm. PanopoHmque ascendit.
Quibus ex dictis, duodecim annos in -<:Egypto Palladium
confecisse, donec ex stomacho laborans ^gyptum reHque-
rit, docemiu'. Tunc Palsestiuam peragravit Bithyniamque

ingressus episcopus electus creatusque est. Si vero recte

Palladius scripsit se in ^Egypto duodecim annos vixisse,
quid de iUius iu constantinopoHtano conciHo, anno 400,
subscriptione ab ipso facta censendum non apparet. ^ Equi-
dem ex hac scriptorum discrepantia magnam oriri
fateor
nec unde solvatm' facUe inveniri. Hic dixerit
difficultatem,
quis PaUadium eo loco quo se novem annos Nitrise com-

aut alium : de Hstoria Imisiaca, non de Palladii vita dissertuiais sum.

— 1. Hist. laus., I —IV. — Edit. Migne, Patrol. grcec. tom. XXXIX,
vel Patrol. lat. LXXIII-, nuUa alia milii occurrit editio. — 2. Hist.
laus. XIX et XX. — 3. Baronii, Annales ad ann. 400.
5 HISTORIA LATJSIACA.

moratum esse memorat, de se non esse locutum; imo d(

se ipse loqui mihi videtui' quum dicit «Dico autem sanc
:

tum Macarium Alexandrinmn qui erat presbyter eorun

quse dicuntm* Cellarum. In quibus cellis ego novem annoi
babitans, ex quibus tres annos mecum vixit Ule Macarius
in quiete sedens, ejus quidem optimce vivendi rationis alii
quidem ab iis qui cuu
vidi opera et signa, alia vero didici
eo vixerunt. » ^His igitm* verbis difiidendum esse non censeo
prsesertim quum alio Palladius loco se Didymum coecuu
prima vice, deindesecunda decem annorum interjecto in
tervallo ^ vidisse af&mat. Quse quum ita sint, una tantuii
illius solvendse difficiiltatis mibi arridet ratio, nempe bo

novem annos noridum exactos fuisse quum ^gjptum re

liquerit Palladius, intraque decem vel midecim mense
Palsestinam Bithyniamque ac tandem Constantinopoliiri ir

visisse. Quse ratio si doctis haud repugnat, fatendum ipsi

estPalladium non iter, sed cm-sum perPalfestinamBithyn:
amque confecisse.
Sed quid cuique Hbuerit credat : quantum temporis
Palladio in JEgypto, sive Alexandrias, sive Nitrise cor
sumptum sit parum interesse videtm", dummodo revera i
>^gypto diutius emn commoratum hanc terram ab Al(
xandria m-be usque ad primam NUi cataracten negari no
possit. Quse quum ita sint, nihil in ilKus scriptis inveni quo
ab aKorum scriptorum multa autem sur
dictis discrepet ;

tam accm'ate describere nequivisse

qusBj nisi vidisset,
Qusedam enim apud illum inveniimtm' locorum descrij
tiones quibusab illo visa fuisse ipsa loca demonstratu:
Cujus exempla referam, accm'atissime arenosa loc
rei ut
Alexandrise circumjecta, et iter Alexandria ad Nitrii
''

montem perducens describit : «Cum ergo, inquit, cmn mu

1. Hist. laus. XIX et XX. — 2. Ibid. IV. — 3. Ihid. U.

 mSTORIA LATJSIACA. 9

tis sanctis essem congressus et versatus tres annos in nio-

nasteriis quse sunt circa Alexandriam et mansissem cum

magnis studiosissimisque et optimis viris circiter bis mille;

omni virtute ornatis, illinc sececlens veni in montem Nitrise.

Inter hunc montem autem et Alexandriam positus est lacus
qui dicitm' Maria (scilicet lacus hodie Mariout nuncupatus,
id est Mara3otis) autem continet ad mUlia septuaginta.
: is

Q,u8e cum imum et dimidium veni

transmisissem per diem
in montem ad partem meridionalem. In quo monte sita est
ingens solitudo quse pertinet usque ad ^thiopiam et Ma-
zicos et Mam'itaiiiam.»i Et quse ad jEthiopiam spectant de-
ductis, sic profecto res se habet; animadvertendum autem
est nostra quidem ?etate iEthiopum nomine regionem desi-

gnari quse mari rubro adjacet, PaUadii vero temporibus

omnes desertorum locorum incolas qui, Sjene post tergum
reHcta, ad Meridiem spectant, ab omnibus fere doctioribus
sub iEthiopum nomine significatos, semperque ^thiopes
a veteribus ^gypti incolis eos nominatos esse. Atque op-
time PaUadius inter diversas hujus regionis partes quse a
geographis Scythiaca regio nuncupata est, discrimen fa-
cit, quod scribit «Hic sanctus (Macarius Alexandrinus)
:

habebat diversas ceUas, miam quidem in Scete, quse est

interior in soHtudine, et unam in Lybia, et unam in CeUiiSj
et unam monte Niti^ise.»^ Denique aHo loco Nitrise par-
in
tem asperrimam sub nomine '/Jj.^.a.y.oq indicat « Habitavit :

initio (Ptolemseus) ultra Scetem in ea quse dicitur /,)a'[j!.a5,

id est scala. Est autem locus qui sic dicitur in quo nemo
potest habitare prppterea quod puteus aquarum distet de-
cemetoctomiUiaribus.»3Itaque PaUadius quod omnia loca,
ut supra dixi, accm^atissime describit, non debet dubitari
quin omnia suis ipse ocuHs perspexerit.

1. Hist. Laus. VII. — 2. Ibid. XIX et XX. — 3. Ibid. XXXIU.

10 HISTOKH LAUSIACA.

Siint etiam Historim lausiacce loca quse ab auctore ipso

esse excogitata apparet, nemo enim, nisi ille talia scribere
potuit. Itinera quse fecerit * non solum recte indicat ami-
cosque nominibus suis designat,^ sed etiam intimas mentis
cogitationes adultique corporis concupiscentias confitetur.
«Accidit autem, inquit, ut ego vexatus ab affectione femi-
neaj cupiditatis, cogitationibusque et visis nocturnis, fer-
rem difficiliter. Cumque parum adesset quin propter hanc
tentationem exirem e solitudine, quod me lisec animi pertur-
batio ageret vehementissime, vicinis quidem meis rem non
exposui, sed neque meo magistro Evagriq,, sed latenter
veniens in solitudinem quindecim diebus versatus sum
cvim patribus senescentibus in solitudine, qui erant in Scete.
Inter quos incidi etiam in sanctum virum Pachonem. Cum
ergo invenissem eum sinceriorem et magis versatum in
exercitationC; ausus sum ei meum animum aperire.» Pa-
clion autem consolatus sui ipse animi in malum impetus
narravit; tum Palladius «His verbis, inquit, cum ad luc-
:

tam adversus Satanam me confirmasset et ad bellum in-

struxisset; dimisit, jubens ut forti animo me gererem in

omnibus.»^ Quse nemo, nisi ille qui fuerit expertus scribere
potuisse, neque ad lisec scribenda ullo alio scripto opus
fuisse videtur.
At in bac sui operis parte quosdam monachos memorat
Palladius quos et ipse memoravit Rufinus contendique
posset a Rufino quse scripsit illum sumpsissC; quum Rufini
Historia monachorum^longe ante VaHadiiHistoriam lau-
1. Hist. laus. XLn et passim. — 2. Ihid. XXXIX. — 3. Jbid.

XXXin. —
Hic non affirmo Historiam mmaclioruin a Rufino
4.

scriptam esse magnse sunt de hac qusestione difficultates. Certe

:

Kufinus iter non fecit c[uod describit magis mihi arridet sententia
:

qujB Eufinum tantum scriptorem fuisse, non autem actorem itineris

affirmat. Sed de his postea. Mihi solummodo cura habenda est de
dictis, non autem de sci'iptoribus.
 HfSTOBIA LATJSIACA. 11

siacam in vnlgus sit egressa. Sed lector de scriptis jiidi-

candi artis peritissimus quisque brevi tempore in hac Ili-
storice laitsiacce parte nihil a Rufino PaUadium sumpsisse
persuasum habebit. Quse quo magis perspicua sint, satis
erit capita Historim monachorum cum Historice lausiacce

capitibus respondentibus conferre. Hujuscemodi capita^

in quibus Palladius Rufinusque convenimit; tredecim sunt

numero, et in illis numerantm' Ammonius, * Didymus/-'
Cronius/ Origenes/* Evagrius/ duo Macarii, nempe .i^Egyp-
tius et Alexandrinus,'' Ammon primus Nitrise monachus,'
Paulus SimplcK^s Piammon Sed de
presbyter/J Joannes.^"
Didymo, Cronio, Origene, Joanne fere nihil scripsit Ru-
iinus, et apud Palladium nihil omnino de Origene et Di-

dymo invenitur, neque enim is Rufini Didymus idem fuit

ac Didymus coecus; eadem autem nisi forte paulo am-
pliora de Cronio^^ et Joanne. Sed quse apud utrumque
leguntm' de Ammonio, Evagrio, Ammone, Paido SimpHce,
Piammon presbytero inter se comparatis, multa inveniun-
tm' diversa apud PaUadium apudque Rufinum. Ex his igi-
tm' jam inferre Kcet Kufini Kbro non usum esse PaUadium,
prsesertim quum qusedam a Rufino prsetermissa scrip-
serit Helenopolitanus episcopus. Etenim si PaUadio fides
adliibetm', Ammonio tres fratres duasque sorores fuisse
credendum', tres vero tantummodo fratres, si Rufino; iUum
Ammonium in Thebaide monasterium sedificasse, ex Pal-

1. Hist. Imis. LXX. — Hiat. mon. XXIII. — 2. Hisl. laus. IV.

— Eist. mon. XXIV. — 3. Hist. laus. XXV. — Hist. vimi. XXV.
— 4. Htst. latis. deest. — Hist. mon. XXVI. — 5. Hist. latcs.

LXXXVI. — Hist. mon. XXVII. — 6. Hist. laus. XIX et XX. —

Hist. mon. XXVIII et XXIX. — 7. Hist. laus. VIII. — Hist. mcm.
XXX. — 8. Hist. laus. XXVin. — Hist. vion. XXXI. — 9. Hist.

laus. LXXII. — Hist. vimi. XXXU. — 10. Hist. laus. LXXID.

— Hist. vion. XXXIII. — 11. Duo habentur Croiiii apud Hist.
Laus. XXV et LXXXIX.
12 HISTOEIA LAUSIACA.

ladio, mKitrise monte ex Rufirio cognoscitm'; neuter autem

liunc Ammonium unum ex tribus Lougis (ut dicitm-) fra-
tribus fuisse dicit. Uterque vero de fratre qui «apud eum
salvari volens» venerat^ consentimit, sed eadem tam di-
verso modo narrantm', ut de duobus Ammoniis apud Pal-
ladium inveniatur quod de uno narrat E.utinus. Evagrii
diaconi vitani; abstinentiam illiusque a beato Macario insti-

tutionem breviter narrat Ruiinus, fuse vero Palladius qui

Evagrii fuit discipulus. De Ammone, primo Nitrise mo-
nacbo, ut refert Rufinus^ uterque scriptor eadem narravit
miracula, sed quartum miraculum addit Palladius «quod,
inquitj narravit beatus Athanasius Alexandrise episcopus
in vita Antonii »; sed a Palladio relata rursus ampliora sunt
quam illa quse retulit Rufinus. Simili modo de Paulo sim-
plice tria fuse narrat Palladius ex quibus duo tantum apu.d
Rufinum invenimitur, sed breviora : alia vero narrat aqui-
leiensis presbyter quse omisit Palladius prsesertimque quam-
dam Paidi responsionem unde apparet cur iUe sit simjplex
cognomiuatus.
Sed quanquam ex liis rebus Rufini opere non usuni esse
Palladium concludere non dubito, attamen comparatione
earum rerum facta quse apud utrumque de duobus Ma-
cariis inveniuntur, magis quare ita sentiam in aperto fore
puto. ]\Iacarium uEgyptium seu seniorem neuter quidem
vidit omniaque a duobus scriptoribus relata a patribus Ni-
trise mis narrata fucre. Brevior quidem est Rufini de Maca-

rio iEgyptio narratio; fusior vero Palladii; sed lioc unum

tantum miracidum pariter apud utrumque invenitm*, mu-
lierem magicaj artis vi in formam equinam conversam.
Sed de Macario Alcxandrino seu juniore qusedam sunt
apud Rufinum quse non apud Palladium narrata, inter quse
lianc Scytbiacse regionis descriptionem «Locus autem in :

quo habitabat ipse sanctus Macarius, Scithium appellatm*.

 HISTOMA LATJSIACA. 13

Est autem in eremo vastissima positns^ diei et noctis iter

habens de Nitrise monasteriis et hoc nnlla semita neque
:

terrenis aliquibus colligitui* vel monstratur indiciis, sed

stellarum signis et cursibus pergitur. Aqua raro invenitm',
et sicubi inventa fuerit, odoris quidem dirissimi est, et quasi
bituminea, sed saporis innoxii. » ' Hsec est illius cellse quam
a Macario in Scete habitatam nos docuit supra Palladius^
descriptio accm*ata. Item solus narratRufinus quomodo dse-

mon nocte quadam ad cellulge Macarii ostium pulsaverit iit

simul ad collectam progrederentur. Multa contra narrat de

Macario juniore PaUadius quse frusti'a apud Rufinum quse-

reres. In bis vero quae apud utrumque refermitm'; eadem

scribendi ratione, fiisiorem Palladii narrationem quam Ru-
fini invenies. Quse quo magis perspicua sint, libet bic tran-

scribere quse ambo de Jamne et Mambre ^ sepulcro narra-

verunt. «Ferebant tamen^. inquit Rufinus, eum amatorem
fuisse eremi super omnes ceteros, ita ut etiam ultima et
inaccessibilia deserti perscrutatus sit loca, usquequo in-

veniret locum quemdam in idtimis eremi constitutum, di-

versis pomiferis arboribus consitum et omnibus bonis re-
pletum : ubi etiam duos iratres invenisse ferebatur; quos
cum rogaret ut paterentm' ad se deduci illuc monachos, ut
quoniam quidem locus ille et amcenus esset,
ibi habitarent,

et abundans in omnibus necessariis, responderunt non

posse adduci illuc phu'es, ne forte venientes per eremum a
dsemonibus deciperentm-. Multos enim aiebant esse d£e-
mones in deserto, ac monstra, quorum molestias et callidi-
tates ferre midtitudo insueta non posset. Regressus tamen
ad fratres, cum indicasset de opportunitate loci, multorum
inflammati sunt animi ut pergerent ilhic cum eo. Sed tibi
patres rehqui senserunt animos juvenum concitatos, re-

1. Tlist. mmi. Patr. lat. XXI, col. 453. — 2. Cf. snpra p. 9.

—
3. De Jamne et Mambre, cf. II Ep. ad. Timoth. III, 8.
14 HISTOMA LATJSIACA.

presserunt eos salubriore eonsilio, dicentes : locus iste si

vere, ut jactatur, a Jamne et Mambre consitus est, non

aliud de eo credendum est, nisi quod ad de-
diaboli opere
ceptionem nostram prseparatus sit. Si enim vere, ut per-
hibent^ deliciosus est et abundans, quid sperabimus in fu-
tm*o sseculo, si liic deliciis fruimm"? Et hsec atque alia

hujuscemodi dicentes^ juvenum ferventes animos repres-

serunt.»i
Hsec quidem Rufinus : Palladium nunc adeamus. «Is
cupiit (nempe Macarius), inquit Palladius, ut ipse nobis
narravit, quod in hortis erat aHquando ingredi monimen-
tum quod dicitm* •/.rjTcoTaffitov Jamne et Mambre, magorum
qui erant tempore Pharaonis, ut id videret, vel etiam ut
coiivenu'et eos qui illic sunt daemones. Dicebatur enim
phirimos, eosque ferocissimos, in eo loco ab illis coUocatos
esse dsemones per infamis artis eorum excellentiam. Hoc
autem monimentum factiim est a Jamiie et Mambre fra-

tribus, qui propter magicae artis excellentiam primas partes

habebant illo tempore apud Pharaonem. Ut qui ergo illo

tempore maximam in ^gypto haberent potesta-

vitse suse

tem, construxerunt illud opus ex lapidibus quadratis et

suum illic fecerunt monimeiitum : et cum multum iUic auri
deposuissent et omne genus arbores (sic) plantassent, ma-
ximum quoque puteum aquae foderunt est enim locus hu-
:

midus, Hsec autem omnia fecerunt, sperantes post suum

hiiic discessum frui dcHciis in illo paradiso, Tandem ergo
quoniam nesciebat viam qua3 ad eum ducit hortum Dei
servus Macarius, conjectura quadam sequebatur astra et
sicut nautse qui transmittunt maria, totam pervasit sanctus
sohtudinem; et cum aHquot etiam accepisset arundines,
unam statuit in unoquoque milliari, ut per ea signa re-

1. Hist. mon., loc. cit., coL 453.

 HISTORIA LAUSIACA. 15

mearet. Cum ergo intra novem dies totam illam pervasisset

solitudinem et esset prope illum Jtiortum, succedente nocte
parum Tmmanis vero dsemon qui semper adver-
dormiit.
cum collegisset omnes illas arundines,
satiu* Christi athletis,

donniente Macario, et circiter ad xmum lapidem a moni-

mento ad ejus caput posuisset, recessit; postquam ergo
surrexit invenit colligatas arundines quas ipse fixerat signi
causa. Fortasse autem lioc quoque fiiit Dei permissio ad
majorem ejus exercitationem, ut non speraret in arundini-
bus, sed iQ Dei gratia, quse per columnam nubis deduxit
Dicebat
Israel quadraginta annis in terribiK illa solitudine.
autem Macarius Cum propius accessi ad illud monimen-
:

tum, ex eo egressi mihi occm^erunt ad septuaginta dse-

mones variis formis prsediti : alii quidem clamantes, alii

vero exsilientes, ahi vero cum magno fremitu in me stri-

dentes dentibus, aHi vero tanquam corvi volantes, aude-

bant meo Quid vis, Macari, ten-
vultui insultare, dicentes :

tatio monachoinim? quid ad nos accessisti? annon nos quo-

que ahquem ex monachis vexavimus? Quae nostra sunt,

tu cum tuis similibus ilhc habes, nempe soKtudinem, et
illinc cognatos fugavistis. Nihil est nobis tecum commune.
Quid loca nostra invadis? Tanquam anachoreta, conten-
tus esto sohtudine. Qui hunc locum aedificarunt, eum nobis
assignarunt non potes hic manere. Quid quseris ingredi
:

in hanc possessionem, in quam nullus ex vivis hominibus

est ingi-essus, ex quo fratribus qui hoc condiderunt sunt
a nobis hic factse exsequise. Et cum multa adhuc tm'-
barent et insultarent dsemones, dixit eis sanctus Macarius:
Ingrediar tantum, et videbo/ et hinc recedam. Dixerunt
autem dsemones Hoc nobis promitte in tua conscientia.
:

Dicit autem Christi servus Hoc faciam. Dsemones autem

:

evanuerunt. Ingrediente autem eo in paradisum, ei occm'-

rit diabolus cum stricta romphsea, ei miuitans. Ad quem
16 niSTOBIA LAUSIAGA.

liaiic vocem respondit sanctus Macarius : Tu venis ad me

in stricta romplia3a, et ego coiitra te ingrediar in nomine
Dei sabaotli; in acie Dei Israel. Ingressus autem, contem-
platus sum omnia, iii quibus inveni etiam cadum seneum
catena ferrea pendentem ex puteo, jam tempore consump-
tum, et fructum malorum punicorum quse nihil intus lia-

bebant, fuerant enim arefacta a sole, et pkmma aurea

donaria. Cum sanctus ergo absque
illinc recessisset tu-
midtu et citi-a illam pertm-bationem; reversus est per vi-

ginti dies in suam cellam.»

Ex liis igitm^ pro manifesto habendmn est in hoc sui
operis parte Palladium ex Rufini scriptis non hausisse quse
narrat. Prastereaapud Rufinum quamdamj ut ita dicam,
rerum ac sententiarum dispositionemj quasdam transitiones
videmus quse nusquam apud Palladium invenimitur. An-
tequam rerum narrationem aggrediatUr Rufinus, loca de-
scribit hominmnque inhabitantimn moreSj posteaque exph-
cantm- quse ab auctore visa aut ilh narrata fuere. Palladius
vero, quum ab ipso non compertse narrandse sunt,
ilH res

satis habet^ ut apud copticos scriptores, dicere Hic aut :

ille mihi narravit quemdam fiiisse etc. ; ita ut nulla illi nar-
rationis atque orationis cura fuisse videatm'. Sed hsec
narrandi ab utroque adhibita ratio dUucidius apparebit,
si amborum de Paulo simphce priora verba contulerimus.
«Fuit quidam; inquitRufinus, inter discipulos sanctiAntonii,
Pauhis nomine, cognommatus Simplex. Hic initium con-
versionis suse hujusmodi habuit.»^ Palladius autem sic in-

cipitnarrare : «Narravit autem sanctus Christi servus Hierax

et Cronius et phu'es ahi ex frati'ibus ea qua3 smn dictm*us,
quod quidam Paidus agrestis agTicola, insigniter innocens
et moribus simplex, uxorem duxerat mulierem formosissi-

1. Hist. Lam. XIX et XX. — 2. HM. mcm. XXXI.

 HISTORIA LAUSIACA. 17

maiii; sed moribiis improbam quse longissimo tempore pec-

caiis eum latuit.»

Quid igitur? iu liac sui operis parte iu Palladium K.ufini

nuUo modo jiis esse manifestum nonne -videtm'? Uterque
visa sibi aut alii narraverunt, et qua^ nulli visa ab alio fonte
hausere. Et quidem Palladium eix externo fonte hausisse
patet quum ipse narranda a monacliis quibtisdam quos no-
minatim designat audivisse fatetm'^ vel tantummodo scri-
bit narravit quidam etc. Ex alia parte bse narrationes ita
:

sunt portentosce utomnem fidem excedant omninoque in-

genium segyptium redoleant, non autem grsecum, quamvis
credulissimum. Quis enim sano ingenio prseditus ac litteris
etiam parumper instructus (idemque dicendum de Rufino)
quamdam mulierem in formam equi-
narratione adduceret
nam magicarimi quarumdam artium vi conversam quum
illa libidinem amantis recusaret. Svmt et multa alia bujusce-
modi miracula qiise ad nos, Palladio Rufinoqtie narranti-
bus, pervenere iiosque monent ut illis auctoribus fidem
nostram diffidenter prsebeamus, quia avidissime etiam in-

credibilia quse mente excogitare nequivissent credidere.

Eodem modoj quiim ad omnia animiun religiosse super-
stitionis plenmn attenderent Palladius et ejus amici^ saepe

illis quse viderant. miracida adjecerimt quse mdlo modo

menti rationis baud experti fidem incittere queimt. Et Pal-
ladio, magis quam Kufino, portentosa ai*ridere videntm%
neque ullum apud illum invenitm' verbum quod scriptori
vel levissimam dubitationem de miraculis quse narrat ad-
ductam fidsse demonsti'et. Res etiam vidgares rerumque
natm-ffi consentaneas ita amplificat, utneque cognoscij
neque agnosci jam queant, perinde ac si niliH nisi prodi-
giosum ac prope divmum monacho evenire possit. Itaque

1. mst. laus. XXVIII.

18 HISTOEIA LAUSIACA.

iit exempliim afferam^ si monaclius qiiidam liydropisi labo-

rat; corpus adeo intumescere ait^ ut, illo mortuo^ sublatum
sit limen ostii ac postes et ipsa porta ut e cella corpus
efferripossit.^Multa alia hujuscemodi in Historia lausiaca,
si legeriSj invenies.
Inde apparetPalladii dictamaxima prudentia scriptori ad-
liibenda esse, quum admiraculapertinent; quotiescumque
vero regiones depingit, monacbos nominat^ eorum mores^
jejunia, crucijixiones, ut aiebant lii monaclii, commemorat,
cui fidem prsebeamus dignus est. Equidem meam senten-
tiam si tantummodo enuntiarem et ut confii"maretur non
curarem, illa jure negari posset; sed hanc confirmare et
possum et volo rationibus quse in lucem adbuc non pro-
dierunt, quia in nidlius scriptoris mentem venit Historiam
lausiacam cum copticis libris conferre.
Quicumque quamvis paulum rebns segyptiis studuit non
prseteribit Coptos non alios esse ac veterum ^gyptorum
progeniem, neque eorum linguam aliam esse ac patriam
litteris grsecis, nec jam liieroglyphicis, liieraticis aut de-
moticis scriptam. Quse lingua multum quidem a vetere
lingua segyptiaca differt, sed vere genuina matris filia est.^
Atque in boc lingua miilti conscripti fuere libri qui ad nos
in membranis, sive integri, sive trmici pervenerunt. Hi
libri, si illos qui Clmstianoruni scriptm'as sacras, ut dici-
tm-, vel precum in Ecclesiis recitandarum ordinem con-
tinent exemeris, nobis acta martyrum; monacliorum vel
patriarcharum vitas, vel omnino fabulosas narrationes, vel
qusedam aha, \\i orationes et orationum quasdam transla-

1. Hifst. laus. XIII. — 2. Coptica lingua est ipsa lingua segyp-

tiaca a Christianis usurpata. Nullus invenitur liber copticus qui
a Christianis et de Christianis rebus non sit scriptus. Sciunt omnes
insuper verbum ipsum Copticus, vel Coptita, vel Coptus idem esse
ac verbum .,3Egyptus de quo prima syllaba amputata est.
 HISTORIA LAUSIACA. 19

tiones grsece vel syriace habitariimj nobis tradiderunt^ ante

orania anteni monacliornm liistorias. Permulti qnidem hi
libri olim fuere, mmc vero multi periere ex quibus aliquot
arabice translati res narratas nobis satis accm^ate serva-
verunt. Sed usque ad lioc tempus illorum librorum ma-
jorem partem sive Kngua coptica exaratorumj sive arabice
ti'anslatorum legere fere nulli in mentem venit per biblio- :

tliecas jacent, neqiie uUius mamis illa volumina explicatj

neque ocTilus legit, neqiie illis ingenium operam dat. Cujus
incm'ia} duplex esse causa mihi videtm* :prima quod
lingua fere omnibus ignota est 5 altera quod rerimi histori-
carum scriptores opera gTseca habentes gTsecimique in-
genium maximi facientes, opera coptice scripta par\a
duxerunt. Attamen setate nostra quidam doctissimi viri
animum ad coptica attenderunt, sed paucissimi, atque illa^
ut ita dicam, contenti fiierunt dehbare. Gerte ilhs quidem
venia tribuenda est, nam coptici codices per omnes Em'op£e
bibhothecas sparsi difficilhme a cupidissuuo quoque iUis
studendi adeuntm'. Mihi autem illos etiu-^gypto^ et.Oxonii;
et Londini; et Parisiis, et Romse et NeapoH et etiam Ve-
netiis coUigere transcribereque, ut jam dixi, hcuit; quos
cum ti'anscriberem; multa a me inteUecta sunt ex quibus
inferre poteram quo modo segyptiorum monachorum hi-
storia nobis a graecis vel latinis auctoribus sit naiTata.
Triphci igitm' modo instituti smit per -35gyptuni mo-
nachi, et quidem eodem tempore. Primum, si qiiis se ad
rehgiosam vitam dare, seu monachus fieri cuperet, sibi ca-
sulam quamdam extra vicum hito sedificabat sohisque ma-
nebat, victum manuum labore sibi parans, aut ab amicis
vel rehgiosis hominibus accipiens. Quum autem horum
vere monachorum ahquis vu'tutibus eximiis famam con-
secutus esset, multi iUius agendi rationem videre imitarique
cupientes iUum adibant. Inde factum est ut iUe Antonius
2*
20 HISTOPJA LAUSIACA.

quo iiemo nobilior fiiit et qui monacliorum immerito pater

habetiu', hominum ac monacliorum frequentiam fugiens,
prope mare Rubrum sibi sedificaverit cellam, vel potius
foderit.Atque initio quidem latuit, sed brevi quibusdam
camelorum ductoribus notus fuit neque multum post tem-
poris major apud illum in deserto fuit hominum frequentia
quam in ^gypto. Ilhus permulti fuere discipuH et paula-
tim aH^e prope illius cellse sedificatse vel effossse sunt; mo-
nachi tamen vitam agebant nemini, ne Antonio quidem
mancipatam, manentes, abeuntes, redeuntes^ prout quem-
que suum ferebat ingenium aut sua hbido. Hos inter An-
tonii discipulos quadam die adfuit Macarius qui cella quam
prope suuni vicum primo incoluerat relicta, haud secus
atque Antonius vicinorum et cognatorum frequentiam ac
reverentiam fugiens, in aham ^gypti partem se transtu-
qua ignobiH affectus suppHcio multa perpessus est
lerat in
antequam Scythiacam regionem jam eremitis plenam ad-
iret. Audita Antonii fama, ad mare Rubrum profectus est,

Antoniique consuetudine frui potuit atque exempHs. Quod

iter denuo etiam iniit antequam ad Nitrise lacus multos

monachos ad monachalem reHgionem institueret ilHsque

certas leges constitueret. Ex his legibus monachis primum
in diversa loca dispersis et nuUi addictis commune quod-
dam innexum vinculum quo iUi certis horis ad Deum
est
preces fundere, vel manibus laborare^ vel vigilare, vel
dormu-e, vel edere poterant, nee tamen in uno loco con-
gregati, si cynaxeos horam et diem exceperis. Pessima

enim magistra visa erat Macario soHtudo expertusque iUe

erat hominibus cseterum rudibus ac natm'a ad voluptatem
propensis et lege opus esse stabiH et monitore qui iUos per
rectiorem viam duceret. Neque tamen unquam iUi in men-
tem venit omnes vitse reHgiosse ac monachicse studiosos
congregare, iUos ad vitse bene et ratione dispositse atque
 HISTOEIA LATJSIACA. 21

uiiius moris normam redigere et imiiisciijusque labores

acl omnium promovendam convertere.
utilitatem
Sed 'hsec vitsecommmiis seu ccenobiticse ratio non in-
feriore, sed ex iEgypto superiore oritm-a erat. Velut enim

ad mare Rubrum Macarium docuerat Antonius, ita Pacho-

mium eodem tempore docebat quidam senex monachus,
nomine Palamon, ad vicum qui grsece dicitur Chenoboscion
(/•fjvo^oay.jov), coptice vero Schenesit. Hle Pachomius quum;

Palamone etiam vivente, monachos congregare et cum Olis

eodem loco eodemque modo vivere in mentem venisset,
magistro mortuo quam tantummodo, ut ita dicam, in animo
gestarat institutionem; actu perficere incepit. Itaque brevi
tempore ingenti monachorum ap.ud se numero congregato,
illos sua instituta ita edocuit ut illa rudis ingenii homines
accipere atque intelligere possent. Neque vero in medium
cm'sum tunc processerat quartum post Christum natum
sseculum.
Sed hanc esse monachicse vitse rationem atque expli-
cationem recte mihi ex operibus copticis colligi videtm';
quam monacliicse rehgionis tantum rerum
explicationem, si

rationi attenderis, naturse humanse convenientem habebis-,

attamen illius vitse ultima, ut ita dicam, evokitio, quum sit

eodem tempore effecta, necessario ex Ulis duobus mstitutis

revera non pepeiidit. Ut autem Antonii tempestate vivebat
Macarius, ita Pachomius quoque, qui cum numquam An-
tonium vidisset, Macarium conspexit, nam, audita novi
instituti fama^ Macarius ad Chenoboscion se contulerat.

Hanc frustra apud auctores et grsecos et latinos et etiam

apud copticos progressionem qusereres, sed ex hbris cop-
ticis quicumque hos libros studiosissime et phu'ime vohi-

tatus quantum hsec natm^se et factis consentanea sint facile

intelliget.

Ac multi quidem sunt hbri a Coptis de Antonio exarati.

22 HISTOKIA LAUSIA.CA.

et potissimum de Macario Nitriseque monachis et de Pa-

chomio coenobitisque. Nihil majori curaj erat sive mo-
nachiSj sive coenobitiS;quam reHgiosa Patrum ac Fratrum,
ut aiebant, facinoi'a scribere ut quotiescumque suo iudul-
gere ingenio quidam vellet^ illa legere atque imitari posset.
Hinc tanta librorum sive in Nitrise monasteriis, sive in
yEgypti superioris coenobiis conscriptorum multitudo. Vix
clarissimi intermonachos Patres, Antonius, Paulus Ere-
mita, MacariuSj PachomiuSj Sinuthius vita functi erant
quumillorum discipuliqusecumquefacta; qusecumque dictaj,
qusecumque visa, audita aut memoria retenta scribenda cu-
raverunt. Itaque, nam exempla proferam^ Visa discipulus,
uno tantum forsan anno .post magisti'i mortem, Sinuthii
vitam diligentissime 'Htteris persecntus est, et Pachomu
gesta ex Theodori discipuH narratione quindecim tantum
elapsis amiis post ejus obitum, a fratribus ccenobitis in vico
Phboou nuncupato conscripta sunt. Postquam autem hi
magni Patres vitseque monachicse conditores diem supre-
mum obierunt; si quis deinde virtutibus eximiis vel proprise
carnis macerationibus aut prodigiis clarus evadebat^ statim
illius post mortem historiam scribebant sequales. Atque in-

terduni ne mors quidem expectabatm' ex Patribns qiiidam

:

sive narrationes, sive orationes scribebant unde illorum

acta vel dicta pendere possumus. Quin etiam brevi exem-
plorum ratio miraculorum appetentibus monachis non satis
fuit, sed certatim suum ingenium ad fabulosas ac prodi-

giosas quasdam conliciendas narrationes adjunxerunt.

Namque jam a puero Coptitse fabulas audierant quas oHni
Pharaonum scribse jDoetseque animi oblectandi gratia fin-
xerant; iUorum enim mentes minime a dus antiquis uiEgypti
abhorrentes novse reHgionis tantum extimam formam acce-
perant semperque Osiridi et Isidi atque omnibus patrum
diis addictsB erant. Etenim ante omnia scribendi arte ve-
 . HISTORU LAUSIACA. 23

teres ^gyptii gavisi eam summis laudibus affecerant : idem

studium nepotes tenebat.
Sed ut ad Historiam lausiacam et -Nitinae monaclios
revertai'; ab his multos libros scriptos esse dicendimi milii
videtur: Adhuc exstant qusedam opera, sive integra, ut
Macarii magni vita, Johannis Colobi et Danielis hegou-
meni historia; sive manca, ut Antonii, Pauli eremitse,
Macarii Alexandrini vitse. Simul atque Nitrii montis et
Scythiacse regionis a monachis Macarii institutionem se-
quentibus fama pervulgata est, iUis monachis res nio-
nachicas scribere summee cm^se fuit. Et initio quidem res
illas voce viva narrare satis sibi habuerunt, ut de Pa-
chomio ejusque ccenobitis legimus, sed brevi tempore,
sermonis fugacitate perspecta, ad seriptionis stabLhtatem
confagerunt. Multse quidem sunt monachorum vitee quse,

vel a barbaris, vel a monachis ipsis vastatse ac deperditse,

temporis lapsu perierunt; ssepe enimNitrimn montembar-
barorum gentes depopulatse sunt fiitmamique erat tempus
quo monachi suos Hbros non intellectm-i, sed neglecturi aut
etiam contemptm^i erant. Ex his operibus deperditis quse-
dam principio memphitica hnguae copticse dialecto scripta
ad nos translatione sive sahidica; sive arabica pervenerunt,
utPatrum AjpopMhegmata, Monachorum Paradisus, etc.
Sed quum in^gypto superiore monachi ejusdem linguse aha
dialecto uterentm-, hbros memphitice scriptos, id est in M-
gjpti inferioris dialecto, in Sahidicam superioris transferri,
necesse fuit. Cujus rei vitse Sinuthii compen-
et vice versa,
dium mihi argumento est, nunc memphitice apud Vatica-
num codicem LXVI servatum; nam Visam Sinuthii disci-
pulum magistri vitam scripsisse hngua qua in sua regione,
seu in Panopohtano nomo utebantur pro certo habendum
est. Prseterea multi codices seu codicum fragmenta in Si-
nuthii monasterio, Deir anha Schnoudi, seu Deir el-ahiat
24 mSTOEU LAUSIACA.

(monasterium Smuthii patris, vel monasterium album) vul-

go nuncupato, aut antiquituSj aut nuperrime inventa sunt,
neque ulla codicis pagina mempliitice scripta fuerat. Quse
opera contra, quum primum in mempliitica dialecto exa-
rata, in saliidicam transferebantm', ut monachi qui tantum
^gypti superioris dialectum intelligebant, illa legere pos-
sent ac meditari.
Huc accedit quod mos fuit in Nitrise monasteriis omnes
monachos qui sancti ac maximis virtutibus prsediti habe-
bantm' nominatim libro qui libeK scytliiaccB regionis mo-
nachorum mmcupari posset, inscribere. De hujus enim
modi libro aperte loquitm' auctor qui vitam Johannis Co-
lobi memphitice scripsit, dicens « Accm-atius autem disce-
:

mus ea quse quajrimus ex libro sanctorum seniorum quo

res eorum enarrantm' seque ac ejus sancti cujus festum
hodie celebramus-, liber autem alio nomine dicitm* Para-
disus, et quidem merito ex scribendi ratione convenienter-
que hmic Hbrum tali nomine appellaverunt, namsanctorum
et animarum in hoc Paradiso enumeratione impletus omni-
modo est magnus Isetitiaj Paradisus, et hic hujusmodi uni-
cus liber nunc exstat et usque ad sseculorum consumma-
tionem perdurabit, animas parans quse Deo ofFerri dignas
sint, qu8B bonam vitam agent ita nt ex hoc scientiam sumant
cum vero judicio iiantque Spiritus sancti templa, hseredi-
tatem mereantm' ex meditatione factorum et
vitse seternse

salutarium laborum ab his luminaribus de quibus in eo

agitm' toleratorum. Sunt autem abba Paulus Magnus et
1

abba Antonius, abba Palamon et abba Pachomius, abba

Ursinus et abba PetroniuSj abba Theodorus et abba Mona,
abba Ammon et abba Matoi, abba Macarius magnus et
alter abba jMacarius Alexandrinus, abba Isidorus et abba

1. Hanc oratioiiis liguram iii me non recipio.

 mSTORIA LAUSIACA." 25

Pamo, abba Djidjoi et abba Amoij abba Mose et abba E,o-

mamis, abba Joseph et abba Chroniiis, abba Besarion et
abba Poimen, abba Arsenius et abba Paphnnti, abba Hi-
larion et abba Epbrem Syriis^ abba Evagrius et abba Syl-
vanuS; abba Zenon et abba Senutbi^ abba Isaias et abba
Petrus discipulus ejus, abba Lucius et abba Longinus, et
pater noster sanctus presbyter cujus festum bodie cele-
JDramus, sanctus prsepositus abba Johaimes Colobi.»i

1. ti^oiro a^e iN.n.iiiveAvi GTA.Rpifeie>. avc^k GTeiiRto'^ ntojq

op^tiic 66o'\ScA\. ii2£.ti>M. nni36«V.A.oi fe-eoTris-fc c-e-^e nn eTewTr-

iCTopin AVAvtooTJ' n^HTq e«^£ke ihs.i6.t5IOC CTencp ^e».i nis.q

AVC\>ooir OTJ*o§^ iiek.i2C(0AV ^eiJ e.TA.TrGp xtRe^ pcnq acc ne«.pis.-

a^ICOC OTO§^ £S.IR£6iC RA.T&. ^pH'^' GTCSHOTT OTTOO^ CTepiipCni

R*.'\ajc oirn ei.-rAVOTr'^ cpoq e:iiek.ipa.n Re x?:d>.p Seii toho.\v&.ci<s.
nniek.T?^ioceTCSHOTTT enek.i ii&.pjs.a.icoc ncAV vyTrxo"^ c\)ek.i
eT«s.qAvo^ «««.nTfiic H2C6 niniui^ AVHek.pe».2..icoc nTe no-ynoq
OTTO^^ eTi on ujd^ ^nois* ncAv wja. '^CTrnTeA.ie^. htc n«k.ie(ijn

qneikRHn a.n nace ndwiacWAV nois-oiT c|»e».i eqcofi'^ n^ek.n i|rT5*3(^H

on no-V2s.a>pon av^^*^ nn e«^ne>.(ond nRekA.6>c e^^poTrcyi efio<\.

nSHTq noTreAvi Sen OTrc^iA.RpKCic avavki e-epoTyuj<ani noirep-

?^einTe ninndk. 6^075"dk.fi o-yo^ 6U|A.i^rti 6TRJV.HpohoAvi&. Avnio>HS
neneo^ efioA^iTen n^^^o^ nninp&.2ic neAV niSici uoTracevi htc
ni<i|)6JCTHp eTcSHOTTT ^i6)Tq eT6 nek^i ne ev^&ek. ne^-yA.e ni-
niu}'^ neAV dk.fi&ev. en.nT6)iii JvMev nek.AekAV6in neAv iK.ii.iiis. nekSojAV
ekfi£tA. 6)piHoc (sicj M6AV e^&^ek. neTp6)nioc es.iiii&. •eeoa.topoc
n6Av et.Mek. AV6)net. &£t&ev ek.AVOTrn hcav ewMek. Avek.TOi ew&feev. ava.-

Rivpi niniig'^- ncAV &.ii£ies. AV<s.Rek.pioc on jv&^ei^ icif^6)poc ncAV

^M^. n&AV6) es.iliSi.es. acicj'^)! neAV e^.fefies. ek,Avoi ekfi6e>. avotch ncAV
a-Mjs. p6)Ave>.noc o^Si&d^ i6)ch(^ neAV ek.&&&. ^(^poni evfifie», fin-
CA.pi6)n ncAV noiAVKn
eit.&&ev d^l&fies. a.pceni neAV ewfifce». nA.c|)noir'\-
ewfefci^. H^e>.pi6)n neAv &&&ev 6(f|)peAV niCTrpoc e«.fi&e>. etr&.x^pioc
neAv ewfifeA. cOTr^o-yek.noc e<&&<s. ^Hn^jn neAV a.fc£ie< cenoT-»!
A.£feiv HCA.iewC ncAV e«.&&d>. ncTpoc neqAVo».«^HTHC a>.^fie>. Aottrioc
neAV &.&£&. ^OT^TMnoc ncAV n6ni6)T 6«^OTre>.fe Avnpecfi-iTTepoc
CTcnep uje^i nA.q avc|)ootv (^h. eoOTreife nHT^OTTAvenoc &.fi&ek.

i6)&.nnHC niRO^^ofioc.
 HISTOEIA LATJSIACA.

Hunc Kbrum Mtrise monachis quasi proprimn fuisse te-

statur major in enumeratorum pars monachorum qui

illo

Nitrium montem Scythiacamque regionem incokierunt de :

ahis, ut de Paulo magno, de Antonio, de Palamone; Pacho-

mio hujusque discipulis, UrsinO; Petronio^ Theodoro, Mona^

Nitrienses monachi, sive a viatoribus accepta sive ex il-
lorum vitis cognita tradiderunt; haud secus ac de Epkrem
Syro ac Hilarione qui Palsestinam incohierunt. ^gyptii
monachi quamvis vestitmn peculiarem rehgiosamque vitam
simul induissent; veterum ^gyptorum itinera longa in-
emidi propensionem, quod postea fusius disseremus^ non
amiserant semperque (postea abimdantius dicendi mihi
locus erit) regiones sive ^gypti; sive externas peragra-
bant, servos Christi, ut aiebant; videndi cupiditate allecti
illorumque virtutes mirandi. Posteaquam ad suas contu-
bernales revenerant, nihil antiquius habebant quam ut visa
fratribus narrarent interdumque scriberent. Ex diversis
igitm'hujuscemodi elementis conflati sunt Hbri quorum Mo-
nachorum jparadAsus, arabice Boustan er-roheban, et Apo-
phthegniata Patrum speciem nobis ipsam prsebent. Sed de
his vero Patrum a^pophthegmatihus mihi dicendum est
quid sentiam.
Quod opus notissimimi est apud monachorum historise

nec non apud ethicse rei christianse scriptores, seu asceticos,

ut aiunt, auctores, ex hoc fonte omnibus illis mirandse vir-

tutisexemphs haustis quibus laudem ac gloriam in hos

monachos certatim cumulaverunt. Sed si Rosweydio^ illi
viro doctissimo fides adhiberi potest, triplex est hic verba
Seniorum complectens hber et ex his tribus partibus ima
quidem a Ruiino scripta, sed altera et tertia pars grsece
1. De hoc Mona non agitur in libris copticis de Paehomio, sed
de Mina et de Mauo. — 2. Cf. Rosweyd : Vitse Patruui, apud Migne,
Palrol. laL, tom. LXXIIl.
 HISTOKIA LAUSIACA. '
27

a gTseco quodam incerto auctore conscrijotse fuissent^ nam

rei testem affert Photium ; sed nil nostra refert hujus testis
auctoritas quum tantummodo nobis se grseco quodam co-

dice usum Utcunque res se habet,

fuisse testari possit.
constat himc librum coptice et quidem memphitica dialecto
a Nitrise monachis scriptum primum fuisse. Hunc enim
Hbrum coptice scriptum fuisse fidem facit magna ejus pars
hbri quam apud Zoegam invenu-e est editam ac in bibho-
thecse Neapoleos conservatam codicibus, in quibus niltrans-
lationem redolet. Ex
aha parte si ad hos codices animimi
attenderis iiullius monachi qui superiorem vEgyptum in-
cohierit;, Lycopoh superata, nomen invenies, multorumvero

nomina monachorum qui Scythiacam regionem Nitriosque

montes incohierunt sicque persuasum habebis hujus hbri
auctorem seu potius scriptorem qui hunc hbrum diversis
ex partibus comjiosuit^ nihil de monachis ultra Lycopohm
vitam degentibus cognovisse, omnia vero et quidem optime
de monachis intra Lycopohm Nitriosque montes commo-
rantibus et prsesertim de his qui in Scythiaca regione vitam
rehgiosam iniverant.
Qu£e quum indagatori nurandum
ita sint, nulli veritatis

videbitm' Palladimn quum novem annos inter Nitrienses

se
monachos confecisse fateatm', horum hbrorum haud igna-
rum fuisse. Se ipsum etiam profitetm' ardenti cupiditate
flagravisse sanctorum vitam imitandi illorumque gressus
prosequendi, nullamque esse aptiorem rationem vu'tute ex-
cehentium hominum imitandorum quam illorum vitam le-
gere. Si igitur horum virorum historias legit PaUadius, cm'
his non usus esset ad Historiam lausiacam scribendam non

apparet. Rationi ergo" consentaneum est iUum operibus quse

legerat usum esse. Revera multa invenimitm' monachorum
nomina qu8e inveniuntm' etiam apud copticos codices illa-
que hic enumerare proi'sus operse pretium est, Si frag-
28 HISTOEIA LAUSTACA.

menta igitur a Zoega edita cum Palladii opere contuleris

in priori hujus operis parte undecim nomina invenies quse
apud Ajjophthegmata Patrum ac Historiavi lausiacam
leguntiu' nempe Horsiesi/ Hori,^ Pambo/ Paesii,'* Maca-
rii Agyptii/ Marci,^ Moysis/ Antonii/ Pauli simplicis^

et Elise. "^ Pku'a quidem sine dubio essent ha3c nomina, nisi
major pars codicis a Zoega editi desideraretm' lisec tamen ;

nomina, quamvis nmnero pauca, magni momenti esse milii

videntm*, nam quse a Palladio narrata eodem sunt genere
ac quse ab auctore coptico, et S£epe omnino eadem. Si,
exempli gratia, qua3 narrantm' de Macario ..^gyptio seu
eadem esse apud Palladium ac apud
seniori perpenderis;
Apophthegmata Patrum atque Macarii vitam duplicem
nunc etiam Vaticana in bibliotlieca asservatam ac a me
Pomse transcriptam persuasum liabebis. Srnit quidem et
multa alia qua3 inter se conferri possunt; sed alias afferre

queo rationes quai Palladio liaud ignota fuisse opera cop-

tica demonstrant. Ante omnia nil apud Palladium quod in-

genio Eegyptio repugnet, invenitm' : res etiam stupendse ac

mii'abiles omnem supra modum apud copticos scriptores
leguntm'. Abbatis Anionis erga mulierem agendi ratio^i
apud cynaxarium invenitm" idem dicendum de Pambonis
:

ad Melaniam responsione quam in fragmentis buic dis-

sertatione adjunctis invenies. Natbanaelis liistoria^2"ac in-
stitutum nunquam e cella egrediendi^^ de aliis monacliis
narrantm', liaud secus ac Moysis fims liistoria Paulique
simplicis vita apud Cjnaxarium.i-* De monacho etiam qui

1. Zoeg. 023. ciL, p. 204 operis coptici n° CLXX. — 2. Ibid.

p. 192 et 202. — 3. Ibid. p. 202 et 289. — 4. Ibid. p. 16. — 5.
Ihid. p. 197, 270, '242 etc. — 6. IMd. p. 244. — 7. Ibid. p. 249.
— 8. Ibid. p. 209, 24.5, 279 etc. — 9. IBd. p. 245 et 274. — 10.
Ibid. p. 314 et 368. — 11. Hist. laus. Yill. — 12. Ihid. XVIII. —
13. Ibid. XVni. — 14. Cf. mss. arabes de la Bibliotlieque nationale.
 inSTORIA LAUSIACA.

virilia novaciila amputat narratur perssepe apud coptica

opera Sinutliiique in hujusmocli monachos agendi rationem
in illius operibus legere quivis potest copticse linguae peri-
tus. Cujusdam monachi Hbidine narrata^ sic suam sen-
tentiam aperit Palladius «Hsec autem narravi ne videatur
:

nobis ahenum quando viderimus aliquos sanctos incidisse

iii tales calamitates. » ^ lisdem fere verbis legitm* in Pisentii^

m'bis Keft (seu Coptos) episcopi vita : « Si quis audiens me

interrogare velit, dicens : Quomodo servi Christi segrotant?
huic liber justi Job legendus est. »2 Nil igitm- distant. Cse-
terum multa etiam sunt quse hic enmitiare longum est^ quod
si vellem, et ultra modum dissertatio mea ampHficanda

esset ac memoranda qusedam apud monachos hodierni

quse
temporis ipse ego -sddi adhuc ^agentia. Sunt enim qusedam
Palladii verba ingenium pm-e £egyptium ita redolentia, ut

nusquam nisi in ^gypto Ex aha parte

inteUigi queaiit.
sunt qusedam sententiarum conformationes quse omnino
copticum sermonem detegunt ac vere e coptica Hngua in
grsecam translatse sunt. Sic, ut exempla oflferam, ssepe nar-
ratio his verbis mcepit : Narravit mihi quidam frater, etc^
ut in copticis Hbris.^ Verba : «nobis pedes tuos attingenti-
bus^»'* ad verbum e coptico sermone translata sunt; sie
etiam hsec «Nolo occidere camehim neque ei doHum im-
:

ponere ut moriatm'.»° Nunquam eo modo locutus esset grse-

cus auctor; coptici vero semper scriptores quum actus
actui succedit posteriorem in priore loco enuntiant nec di-
cmit Iter feci ut viderem; sed
: vidi et iter feci; nec : :

cubitum ivi; sed : cubui et ivi. Et multa hujusmodi.

1. Hist. laus. XXX. — 2. Cod. cop. vat. LXIII. Coptice evpc-

ujj\.ji oirevi £x!6 ^en iiiiikRpoi\.THC o.-yfouj cSotS6t qsl6 nwc
Ce^tOni «SCLe tlie]&IiN.IK «.TC TI^^^C A\.A.p6 C^^iVI AVTUMpH^ 61^
*6n niacojAV n.i<o& nD>.ii\£Oc. — 3. Coptice ei.q3coc nacc oitcoh.
— 4. Hist. 7am. XV et XVI. — 5. Eist. laus. VIII.
30 HISTORIA LAUSIACA.

Denique apud coptica fragmenta Bibliothecse vaticanse

qusedam ad Historiam lausiacam pertinentia, si Zoegse
fidem adhibueris inveniuntur. Hsec fragmenta tria sunt
'

numero ac Palladii ad Lausium prsepositum epistolani ac

de abbatibus Pambo et Evagrio narrationes continent. Ad
calcem hujus dissertationis textum ac translationem hujus
epistolse narrationumque transcribara hic tantummodo quse
:

de abbate Pamo apud Palladium ac fragmenta coptica

inter se conferre oper£e pretium erit. Hsec Palladius «Hu- :

jus monti accola fuit etiam abbas Pambo, qui fuit magister
Dioscuri episcopi Ammonii et Eusebii et Euthymii fr'atrum,
et Origenis fihi fr'atris Dracontii viri illustris et admirabilis.
Hic Pambo midta quidem habebat et varia privilegia inter :

csetera auteni quse recte et ex virtute ab eo gerebanturj

hoc habebat quo erat reHquis superior^ quod scilicet am'um
et argentum despiciebat, quantum postulat ratio dominica.

Unde mihi narravit beata Melania quod cum ab initio Ro-

ma venisset Alexandriam et de ejvis vu-tute audiisset a
beato Isidoro presbytero et xenodocho; qui de eo mihi nar-
ravit; et ad ipsum deduxit in sohtudinem. Ad eum, aiebat^
attuh vasa argentea trecentairum hbrarum argenti, rogans
eum rerum mearum esset particeps. Ille autem, inquit,
ut
operans, et ramos texens mihi benedixit/ voce magna di-
cens Deus det tibi mercedem. Et dixit suo oeconomo
:

Origeni {cd. Theodoro) Accipe et ea dispensa universae

:

fraternitati quse est in Lybia et in insuhs. Hsec enim mo-

nasteria magis indigent; ei prsecipiens ut ex eo nihil daret
iis qui erant in ^gypto, propterea quod sit regio ditior et

abundantior. Ego autem, inquit, stans exspectabam ut vel

benedictionibus ab eo honorarer, vel verbo saltem laudarer
ob tantum donum. Cum vero nihil omnino ab eo audiissem^

1. Zoega, op. cU., p. 129.

 HISTORIA LAUSIACA.

ei dixi Domine, ut scias qtiantum sit, simt trecentse librse

:

argenti. Is autem rursus cum ad hoc ne omnino quidem

annuisset et nec ad vasis quidem tliecam attendisset re-
spondit « Is cui lisec attulisti, o filia, non opus habet ut a
:

te discat quantitatem ponderis. Qui enim montes appendit

et saltus statera/ multo magis scit quantitatem tui argenti.

Si enim hsec mihi dares, recte mihi pondus dixisses; sed

si Deo ea obtulisti, qui ne duos quidem obolos despexit,

sed eos plus quam omnia sestimavit,^ tace.» Sic ergo, in-
quit, dispensavit gratia Domini^ dum ingressa sum in hunc

montem. Brevi autem post tempore dormiit homo Dei^ nec

jfigrotans, nec in ulla parte corporis dolorem sentiens, sed

sportam contexens me
cum adesset jam ex-
accersiit, et
tremus stimulus Cape hanc sportam a
(sic), dicit milii : «

meis manibus, ut mei memineris. Nihil enim habeo ahud

quod tibi reHnquam. » Et cum hoc dixisset, excedit sine
febre, cum esset annorum septuaginta, Domino commen-
dans spiritum. Quem cum ego cm^assem et hnteis sancti
corpus involvissem et deposuissem, recedi a sohtudine,
usque ad diem mortis habens mecum illam sportam. Hic
Pambo cum esset moritmais, in ipsa hora excessus, eum
circumstantibus Origene presbytero et oeconomo et Am-
monio viris inclytis, et rehquis fratribus^ dicitm' hoc di-

xisse : Ex quo veni in himc locum soHtudinis et meam

sedificavi cellam et hic habitavi, nullus fuit dies quo non
ahquid operis fecerim meis manibus nec memini me ab
:

ahquo panem gratis comedisse; nec me in hanc horam

poenitet ahcujus sermonis quem dixerim; et sic ad Deum
recedo ut qui nec pius quidem ac rehgiosus esse coeperim.
Hoc quoque ferebant de eo testimonium Christi servi Ori-
genes et Ammonius^ quod nunquam de re ahqua inter-

1. Isai. XL, 12. — 2. Marc. XU, 42.

32 ITISTOUIA LAUSIACA.

rogatus, qua3 vel ad scriptiiram^ vel acl actionem negotium-

ve aliquod pertineret^ statim responderet; dicens Nondum
:

compreliendi. Tam considerate quidem ex Deo dabat re-

sponsa, ut a Deo cum omni metu omnes acciperent. Dice-
batur enim lianc virtutem etiam supra magnum Antonium,
et super omnes sanctos exercuisse^ nempe ut esset iii lo-

quendo accm*atus et perfectus. Fertur autem praeter alia

hsec quoque actio sancti Pamboiij quod Pior qui se in vita
exercebat monastica; ad ejus cellam aliquando accedens,
proprium panem detulit. Cum eum autem Pambon repre-
liendisset, dicens Cm' lioc fecisti? respondit Pior Ne te
: :

gravarem. Itaque tacitus eum dimisit. Post aliquantum

autem temporis accedens magnus Pambon ad cellam Pior,
panem suum secum madefactum attulit. Ab eo autem ro-
gatus quanam de causa panem attidisset madefactum; re-
spondit Pambon Ideo madefeci, ne ego quoque te gra-
:

varem.»
Hsec Palladius de PambonC; seu potius dePamo ut scrip-
sere nomen Copti. Nunc A^ero qusenam invenire sit de illo

apud coptica fragmenta inquiramus. «Quidam visus est iii

monte Pernoudj quem apa Pamo vocabant. Hic abbati An-
tonio successit iUumque vocant apa Pamo aA-/j0tvov id est
veridicum, de cujus virtutibus omnes bonum afferunt fra-
tres testimonium. Illum ego meo tempore non inveni, sed
mihi de illo narrarunt fratres Imnc bominem nunquam
mentitum esse, nec jusjm-andum, nec maledictum ex iUius
ore processisse, nec ab illo uUum verbum prolatum essC;
nisi necessarium. Illi mulier erat duoque filii qm monacbi

fieri noluerunt. Quum ad fratres venisset, senem adivit

eique dixit «Me psalmum doceas-,» namlitterarum omnino

:

rudis erat. Senex vero illum docere incepit hunc psalmum

1. Hist. Imis. X et XI.

 HISTORIA LAUSIACA. 33

Eo"0 dixi : vias meas custodiam ne lingua mea peccatum ad-

mittam;'» et quum senex priora verba protulisset, illum
coercuit dicens «Mi pater, nisi primum versiculum didice-
:

rini; secundo non studebo.» Et quum in suam cellulam pro-

gressus esset apa Pamo, octo consumpsit annos ut verbum

quod didicerat actibus efficeret, nam neminem adibat, di-
cens Nisi prius linguam meam domuerim, nullum bomi-
:

nem mea cadam. Octo consumptis

adibo ne forte lingua
annis ad senem ex quo primum versiculum didicerat iter
suscepit senexque illi dixit Pamo, cm' te non viderim
:

hucusque? Num psalmum non didicisti? Respondit —

Pamo Quum primum versiculum non didicerim^ ad te non
:

sum regressus ut secundum addiscerem, nam bucusque non

concedit milii Deus illum discere, et ne te, pater, contem-
nere viderer ad te non veni; quum autem bunc primum
didicero, ad te veniam rursus. Et quum in cellam abiisset
decem alios annos consumpsit, nec illum adivit. Fuit igitm'
in lioc monte abbas Pamo qui abbatem Dioscorum docuit
episcopimi, nec non abbatem Ammonem, abbatem Joannem
abbatis Dracontii episcopi in vico Hor nepotem. Hic igitm'
abba Pamo vir quidem erat qui admirationem moveret,
nam iUius virtutes ac ihstituta maxima sunt boc autem :

maxime mirandus fuit quod am'um argentumque despice-

ret, sicut scriptum est. Hsec mibi quondam de illo narravit

beata Melania Quum primum Alexandriam Roma ivissem

:

mihi enaiTavit abbas Isidorus presbyter abbatis Pamo vir-

tutes : ego vero illum meis precibus prosecuta sum ut mibi
viam demonstraret ad desertum locumque quem incolebat
abbasPamo, utillumviderem. Qumnad montem me duxis-
set, illum precata sum meque in illius abbatis locum de-
duxit. Quum ad illius pedes me obvolvissem illumque ado-

1. Psalm. XXXVm, 1.
34 HISTORIA LAUSIACA.

rassem^ me sedere jussit ipseque sedebat manibus ramos

palmae contexens. Tunc illi vasa mea indixi Ulique vas ar-
genteum dedi in quo trecentse erant Kbrse argenti, illum de-
precans ut facultatum mearum particeps fieret. Hle vero
sedebat palmas contexens^ operi manuum suarum intentus
nec oculos ad me ut videret sustulit, sed milii submissa
voce^ dixit «Deus : tibi benedicat secundum illa quse passa
es tuamque tibi mercedem in coslis condonet! » Mihi dixit
etiam : «Hoc vas in fenestra deponas». Theodorum tunc
oeconomum vocavit ac illi «Hsec mulier, inquit, ista ad :

Dei servitium advexit accipe igitur illaj abi, lisec eroga

:

ac inter cellarum vel Lybise senes dispensa, interque fra-

tres qui in cavernis vel in insulis vitam degunt, nam lisec

monasteria ante omnia pauperrima suut.» — Illi vero man-

davit : « Ne ha^c monasteriis -35gypti impertiaris ; nam illa

regio, inquit; rebus corporahbus magis quam hsec indiget.»

— Ego vero, inquit Melania, stabam mecum hsec reputans
ac dicens : «Forte mihi benedicet ac me laudabit!» nullum
vero verbum ex illo audivi. Tunc illi dixi : « Mi pater, cu-
pio^ ut sciaS; te nionere hic ti"ecentas esse argenti libras.»
lUe vero ne caput quidem sustulit, dum palmas intexeret,
sed mihi firma voce : « Ille, inquit, "cui hsec donasti illarum
numerum non opus est ut ilhim hanc ahquis
cognoscit;
edoceat quantitatem qui enim montes ac coUes statera ap-
:

pendit non argenti quantitatem ignorat. Si mihi haec de-

disses, pulchre quidem me monuisses, nam ego homo sum;

quum vero Ula Deo dederis quodnam opus est ut me mo-

neas? nam Deus qui viduse duo minuta accepit etiam tuam
oblationem accipiet : tu vero taceas, ne te glorieris. » Sic
ergo Deus mihi mentis dedit tranquiUitatem ac ab Ulo.
egressa sum. — Mihi et hajc dixit Melania : «Nihil humani

1. Palladius scripsit inagna voce : textus copticus reclior.

 HISTOEIA LATJSIACA, 35

apud illum vidi.» Tunc ex illo loco Scetense desertum adivit

ecclesiamque abbati Isidoro presbytero sedificavit. Paucos
vero post dies dormivit abba Pamo vii' Dei, septuaginta
natus annos, nemoque illum esse moriturum prsesentiit nec
ipse febri laboravit sedebat vero sportam contexens.
: Quum
vero spiritum extremum in eo esset ut ageret/ huc venit
Melania ad illum rursus videndum. Eli dixit Pamo : « Hanc
sportam ex manuum mearum laboribus confectam accipe
ut mei recorderis; nam aliud nihil meurn. est quod tibi re-
linquam.» Extemplo spiritum in Dei manus reddidit; illa

vero discipulos precata est ut corpus cm^are permitteretur :

corpus igitm* in linteaminibus mundis honestisque curavit,

e deserto egressa est et in illius manibus usque ad diem
supremum sporta remansit.
Nobis enaiTavit Isidorus Scetse presbyter abbatis Pamo
virtutes. Illum precatus sum ut mibi ad desertum in locum
abbatis Pamo viam demonstraret utque illum ego viderem.
Et bi sunt viri qui, illum mirantes, quum e corpore disces-
sm'us esset, apud iHum stabant nempe abba Macarius pres-
byter^ abbas Ammon, abbas Theodorus et alii multi ex
fratribus electi; ac iUi dixerunt : Pater, verbiim dic. nobis
ut ex illo vivamus. Ac illis sic locutus est seiiex : Ex quo
desertum lioc ingressus sum mibique ceUam sedificavi ac
in illa me non recordor unius verbi quod
commoratus sum,
dixerim sine utilitate poenituisse nam non locutus sum un-
;

quam, nisi prius meum verbum appendissem utrum mor-

tis an vitse esset, nec milii conscius sum imquam panem
manducavisse gTatis, nisi ex manuum mearum laboribus.
Nec meum cor adduxi me vitam monasticam egisse, sed
in
et nunc mundo egTessm'us non dico vobis me vitam egisse
i. Patet verbum npiritum pro verbo stimulum grfece 7.EVTr5[jiaTo;

opportuniorem hic locum liabere quam vox ab Histoi^ia lausiaca usur-

pata. Sed b£ec vox scribse menda fuit sine dubio.
3*
36 HISTORIA LAUSIACA.

Deo piam; milii vero accusationem infero quod Dei volun-

tatem non sim consecutus. — Illi fratres dixerunt : « Pater,
nonne tuos labores ac tua opera Dei existimas esse?» —
Illis respondit «Hucusque secundum meas vires enixus-
:

sum ut praecepta Dei implerem sed unde sciam quod

milii eveniet in liora qua Deum adibo aliud est Dei judi- :

cium, aliud hominum. Hlius est misericordia si me benigne :

vult habere, mihi gratiam ac charitatem donabit-, si vero

^Tilt mecum rationes conferre, non ante illum immunis ero.

Nescio an ante illum veniam consequar. » — De illo hsec

perhibuermit abbas Ammon, abbas Theodorus et abbas Ja-
cobus : «Si de Scriptura vel de quavis aha re interroga-
ille

tus esset, non illico respondebat, sed inquiebat « Antequam :

hujus verbi vim apprehendam, mihi duos dies vel tres per-
mittite, ut de isto verbo mediter vobisque responsum affe-

ram.» Duobus vel tribus diebus elapsis, vel etiam hebdo-

made integra, nequidem temere respondebat sed dicebat
«Nisi sciain utrum vitse an mortis fructum producat hoc
verbum, illiid nonproferam.» Quse autem verba loqueba-
tm"; illa accipiebant j&'atres haud secus ac si ex ore Dei pro-
cessissent. IUius discipulus Jacobus qui ad ilHus imaginem
conformatus est omnemque agendi rationem suscepit, his
exceptis quse ad linguam pertinebant, testatus est quodam
diead illum venisse hispanicum quemdam hominem no-
mine AnatoHum qui primum Albini romani notarius fuerat
mundumque rehquerat quum crumenam am'0 implevisset
in qua quatuor milHa denariorum aureorum. Hlam ad pe-
des abbatis Pamo deposuit sperans, inquit, se laudes ab illo
acceptm*um vel admirationem ac divitiarum dispensationi
prseficiendum esse. Silens v^^o abbas Pamo manibus ope-
rabatm', nec ad illa animum attendit, nec ullum verbum
protulit. Tunc AnatoHus «Mi pater, inquit, hsec ad pau-
:

perum ministerium attuli.» —

Dixit senex «Hoc equidem :
 HISTOKIA LAUSIACA. 37

scio, mi fili.»— vero Anatolius

Ille : «Quantum sit iu illis

te scire cupio.» — Respondit senex : «Hle cui hsec donasti

non necesse habet illorum quantitatem scire.» Et quum illa
deposuisset, abiit Anatolius et sacerdotibus inquit: «Non
ex illis quas attuli divitiis tam profecit anima mea quam
ex hujus senis agendi ratione abstinentiaque, nam me ha-
buit quasitantum unmn denarium illi obtulissem.» Abbas
vero Pamo ex bonis operibus ac humilitatis magnitudine
omnibus fratribus erat admirationi. De illo etiam narrant
quodam die ab Athanasio abbate accersitum illum Alexan-
driam ingressum esse. Quum vero ingressus esset^ muHe-
rem vidit scenicis hidis addictam quse magnifice ornata erat
extemplo lacrymas fuderunt illius oculi. Quum has vidis-
sent frati^es qui illum comitabantm' illi dixerunt : « Pater,
te deprecamm", nobis has lacrymas edissere quanam de
causa defluant,» — Hle vero respondit : «Duobus causis
commovear; primum^ illius animse quam nunc video perdi-
tione; secundum vero quia anima ingrata mea non hujus
meretricis similitudinem ac ornatum sumpsit, nec virtu-
tum ornatu se vestivit, nec Deo et angehs placere studuit.»
De discipulo vero qui valde in pecunia fidehs fuit^ ilH reve-
latum est hunc maledictione Griezi; Elissei discipuli;, delectari.
Tunc apa Pamo divitias quas attulerat AnatoKus prsefectus
accepit illasque adolescenti cuidam tradidit, nomine Ori-
geni, qui hucusque vixit et huic operaj quse ilh a sene
data se impendit, nempe rerum dispensationi. Hle in Do-
mino sibi ssepe congratulatus est, nobis dicens «Nec ego, :

nec mei filii panem ahenum comedisse conscii sumus nihil :

nisi quod nostro labore comparaveramus, usi sumus.» Hoc

etiam egit nulli inter homines juniores ahquid ex dispen-

:

satione dedit, sed sohimmodo senibus pauperibus ac infir-

mis quibus panem sibi comparare haud possibile*, monas-
terii vero sui hominibus niliil ex divitiis quse apud illum
38 HISTOKIA LAUSIACA.

erant cledit; sed sibi decem homines elegit fideles quos

quotamiis in insulas et Lybiam mittebat et ad loca -wv
-/.eXaowv Alexandrise qui naves granis ac pane onerarent ac
illa indigentibus dispensarent nec non et regionis ecclesiis
qu86 his indigebant ac ecclesiis deserti interioris in barba-
rormn regione, ut illum niliil sui monasterii accolis dedisse
intelligamus. Quseras ergo et scies illum fratribus qui
j^gypti loca ac Pernoudj montem incolunt consuetudinem
banc attulisse, nempe constituisse ut quotannis unicuique
homini artaba frumenti daretm' quee indigentibus dispen-
sanda ad ^ivcv twv xsXaswv nec non et viduas orphanosque.
Sic unusquisque inter monaclios per totum annum artabam.
frumenti in eleemosynam ex sibi necessariis dare satage-
bat.Hsec consuetudo usque ad hoc tempus inter illos viget.
Etiam hoc mirandum de nostro sancto patre abbate Pamo
narrant, nempe ascetam apa Pihor, abbatis Antonii disci-
puliimj ad illum quondam venire cupientem secum panem
ac duos alios quos apud illum manducaret, attulisse. Illi
dixit abba Pamo «Quse simt hsec, Pihor? »
: EH apa Pi- —
hor «Per unum diem, inquitj apud te manere constitui ac
:

hsec pauca necessaria mecum attuli.» Senex vero in mente

sua se intellexit Pihor se voto obstrinxisse ne panem aHenum
comederet. Post aHquantum vero temporis, illum docere cu-
piens ne quum apud seniores iret vohmtatem propriam ex-
sequeretur, surrexit Pamo et ad apa Pihor processit; ante
vero quam iHum adiisset, panem suum madefecit duasque
aquse hydrias secum portavit. lUi dixit apa Pihor «Quse :

sunt h^ec, Pamo?» —

Respondit Pamo «Ecce mecum pa- :

nem meum et aquam adsportavi; ne tibi laborem inferrem,

panem meum madefeci, antequam ad te venirem.» Hsec
fecit apa Pamo ut iUum tacitus doceret. '

1. Cf. ad calcem secundi frasmenti textiim.

 HISTORIA LAUSIACA. 39

Hsec apiid coptica bibliothecse vaticana^ fragmenta. Pate-

bithas duas dePamo narrationesmultiim inter se discrepare,
multa apud Palladium deesse qu^e in fragmentis copticis in-
veniuntm', atque unam de Melanise dono narrationem iisdem
fere verbis apud utrumque referri. Quse dissimilitudo unde
veniat haud facile discernitm\ Mihi quidem libet dicere Pal-
ladii opus ab auctore fragmentorum vaticanorum transla-
tum esse, sed etiamhunc auctorem alio opere usum esse
quo ipse antea usus Palladius. Huic sententias fidem facit
sit

quod qusedam obscm-a apud Palladium clariora apud cop-

ticum sunt. Prseterea animadvertendum est apudPalladium
ceconomum primo Theodorum ex quibusdam codicibus no-
minari, ex aliis vero Origenem^ nec facile videtur intellectu
quomodo hujus nominis pro alio usurpatio acciderit*, ex cop-
ticis autem fragmentis facile inteUigitm", nam duse sunt ejus-

dem modi narrationes, altera de Melania; altera de Anatolio

quarum in priore oeconomus Theodorus appellatur, in poste-
riore Origenes; inde nominum confusio ac transpositio. Inde
etiam colligere liquet sive Palladium opera quibus utebatur
in breve coegisse, et ne ingeniose quidem, quum multa ad-
juncta reUquerit quse mores monachorum iUustrabant; sive
UUus opus ad nos mancum truncum pervenisse. Sic igi-
et
tm* ad nos PaUadu opus integrum non pervenisse fatendiun
est, multaque ex tempore aut scribarum imperitia perdita.

Sedut Historiam lausiacam in quibusdam partibus trim-

catam faisse haud incredibile est; ita, illam auctam esse in
aUis constat. Etenim e priore parte coUigere Ucet hanc
PaUadii operis partem interpolatam fuisse. Alexandra enim
virgO; de qua agitm' capite quinto, Melanise de vitse insti-
tuto interroganti respondet « A mane usque ad horam nonam
:

oro, per horam nens Unum*, reUquis autem horis revolvo vi-
tam sanctorum Patrum et Patriarcharum et certamina bea-
tormn apostolorum et prophetarum et martyrum.» Q,uod
40 HISTOKIA LAUSIACA.

si fidem Palladio adhibueris , liiiic Melanise ita interroganti

sic Alexandram respondisse aiino circiter post Christum
natum 392, persuasum habebis, guo anno Melania ^Egyp-
tum peragraverit moribundusque fuerit Athanasius archi-
episcopus ac patriarcha. Atqui hoc quidem tempore de
martyribus narrationes ac apocryphas fabulas jam segyptii
scripserant auctores; nondum vero Patrum ac monacho-
rum pra3sertimque alexandrinorum Patriarcharum vitas,
Petrum archiepiscopum martyrum
nisi forte excipis , ulti-

mum.^ In sequenti capite auctor, «ex scriptura, inquit, esse

exti'a conti*oversiam fraude diabohim et prsetextu amoris
in cognatos efficere ut nascatur avaritia», sententiamque
suam sic confirmat : «Sed tibi videatm' nonnullis cm'am
cognatoruin mserere, non hoc facit quod illis bene veHt,
sed ut eorum qui ei parent animam aperte exerceat ad in-

justitiam cum ipse sciat totam sententiam quse dicit : In-

justi regnum Dei non
possidebunt."^ Potest autem ahquis,
motus intelligentia, et divino desiderio, neque
et spiritah
suam neghgere animam, et cognatis opem ferre, si quid eis
defuerit. Quando autem quis ita totam suam instituit ani-

mam, ut ea despiciatur et obruatur pro cura cognatorum,

is incidit in legem, ut qui suam pro vano a^stimet animam.
Canit autem David quoque sacer psalmographus de iis qui
animas curam gerant, in timore Dei dicens : «Quis ascen-
det in montem Doinini! pro eo quod est, rarus. Aut quis
stabit in loco sancto ejus ? Innocens manibus et mundo
corde qui non accepit in vano animam suam.^ Ilh enim
animam suam in vano accipiunt, qui existimant eam dis-

solviuna cum hac caruncula, qui virtutes spiritales negh-

gunt.»-*H8e sententias flaccidse, ad rem non pertmentes ac

1 . Forsan aliciuis hoc de pati-iarchis veteris Testamenti intelligere

posset, sed eorum vitas nescio ac ex contextu de arcliiepiscopis loqui
videtur auctor. — 2. 1 Cor.yi. — 3. Psalm. XVIII. — 4. Eist. laus.Yl.
 mSTOKIA LATJSIACA. 41

nullam vim argumentandi prsebentes mihi a Palladii opere

aliense videntur, nusquam enim talis argumentatio per opus
invenitm'5 nam si JohannesLycopolitanus orationem quam-
dam adstantibus monachis babet^ sententise ad rem perti-

nent postularique videntm" in bac vero operis parte nec

postidantur, nec rem probant^ nec ad rem pertinent. Exis-
timo autem Palladium tantum forsan verba scripsisse
lisec :

E Scriptura est extra controversiam, scribamque mona-

chum suam Scripturse scientiam manifestare cupientem
hujuscemodi argumenta ex Scriptm^a congessisse.
Denique ut de hac Palladii operis priore parte senten-
tiam meam proferam, Palladium vere ^gyptum etNitrium
montem adiisse, ex his quse narrat quibusdam interfuisse,
aHa audivisse, aha legisse censeo. Certe opera coptica quse
in Scythiaca regione erant vidit, legit ac breviter comple-
xus est. Ex his operibus nunc qusedam exstant brevique
in kicem prodibunt; alia nobis invisit fatum; sed ex his
qu8e exstant inferri potest etiam alia satis fideliter contracta
fuisse. Quse vidit Palladius pro suo ingenio narravit; in-

genium vero illius quum

credulum et ad mirabilia pro-
sit

pensum, ssepe incredibilia absm^daque narravit. Quse vero

audivit vel legit, illa non alius momenti sunt atque opera
ipsa de quibus sumpta sunt. De illorum autem operum pon-
dere hic fuse non sum dissertm^us quodnam enim sit ;

hoc pondus aKis in operibus pro meis viribus ostendere

sategij et in altera hujusce dissertationis parte breviter os-
tendam hie dicere
: satis habeo illa opera ssepissime rebus
ipsis ac veritate niti, sed rebus semper ac veritati multa
adjuncta fuisse quibus nemo fidem adhibere potest nisi
omnia rationis ac intelligentise jm"a abnuit. Necessario igi-
tur est habenda maxima cm'a si quis monachorum historiam
scribendam ceperit sive ex operibus copticis, sive ex His-
torim lausiacce hac priore parte; attamen utiHssimum erit
42 HISTOEIA LAUSIACA.

hoc opus Paladii, nam miilta ex copticis scriptis deperdita

desiderantiu' qii£e apud Palladium inveniuntur^ prseter ea
qns& vidit solusque narravit.
Nunc ^gypto inferiore ac Nitriis montibus relictis, ad
Thebaiden convertamur ac celeberrimum Nilum, adverso
flumine usque ad primam cataracteU; cymba superemus,

Caput II.

De Palladii ojjeris jparte quce acl ^gypiiim superiorem

attinet.

Hsec pars Palladii operis posterior fere per omnia cum

Historia monachorum a Rufino scripta ad verbum consen-
tit. In priore enim parte qusedam tantum ab utroque, in
posterioreautem omnia de iisdem monachis narrantur si
qusedam Palladio propria vel pauca de Pachomio ejusque
ccenobitis dempseris capitula.
Ipse nos docet Palladius se Thebaidis regionem pera-
gravisse et usque ad Syenem Nihim navigasse ; attamen
pauca tantummodo de monachis qui inter LycopoHm et
Syenem vitam egerunt refert; quamvis hsec regio illius tem-
poribus monachis plena fuit. Paucis enim rebus quse de
Pachomio coenobitisque scripsit omissiSj nihil de Thebaidos
proprie dictse monachis invenitur, sive anachoretis, sive
coenobitis. Regionem vero quas a Lycopoh in Nitrium mon-
tem descendit maxime quidem et optime describit, quam
etiam Thebaidem vocat ille, rectius vero mediam jEgyp-
tum nominare debuit. Neque tamen mirandum est, quum,
ut supra dixij ssepissime in duas tantum partes ^gyptus
distribui soleat, nempe inferiorem ac superiorem.
Sed in Palladii capitibus quse hanc posteriorem partem
efficiunt, quinque sunt tantum de monachis qui regionem
ultra LycopoHm incokiere capita, e quibus quatuor de
 HISTORIA LAUSIACA. 43

Pachomio ejusque monasteriis. Tabemiesiotas quoque coe-

nobitas Palladium invisisse ex clictis suis colligere licet^ et
illa quse de Pachomio, capite tricesimo octavo, memorat;

fere ad verbum e Pachomii vita coptice scripta translata

sunt.' Item coenobitarum monasterium apud Panopolim
fuisse commemorat, in quod" ingressum se esse dicit/- et
hsec omnia recte. Kevera enim Pachomius Tabennisi vitam
coenobiticam instituit monasteriaque octo per Thebaidem
sedificavit; inter quse Panopoleos monasterium. Sed Palladii

dicta omnes in errorem induxerunt; quum ex ejus verbis

Tabennensemonasteriumidem esse crediderunt atque «pri-
mum ac magnum monasterium in quo habitavit beatus Pa-
chomius, quod aHa peperit monasteria, continens numerum
cii'citer quadringentorum vu^orum»;^ sed illud primum ac
magnum monasterium non Tabennisi, sed in loco qui a
Coptis Phhoou oHm dictus, nunc ab Arabibus Fau appel-
latm', situm est. Eodem modo, ex UHus capite quadrage-
simo virginem illam de qua falsum fuerat dictum testimo-
nium Panopoleos incokiisse monasterio credideris; illud
autem feminarum monasterium de quo Palladius loquitm'
Tabennisi exstructum fuerat.-* Unde inferri posse mihi
videtur Palladium quas refert res a Tabennesiotis mona-
chis partim verbo accepisse, partim in illorum Hbris legisse,
sed in quibusdam rebus quse ut se habuerint nos etiam
nunc docent opera coptica, memoria eum falsum esse. Sed
omnibus rebus bene consideratis fere nihil de Tabenne-
siotis coenobitis novisse PaUadium persuasum habebimus,

neque pku'a de alteris monachis vel notissimis qui a Lyco-

poH usque ad Syenem vitam, et quidem clarissimam, age-
bant. HsBc vero ignorantia ilH crimini verti nequit; nam

1. Haec vita Pachomii in Cod. Copt.Vat. 63 continetur. Cf. Zoega,

op. cit. p. 71. - 2. Hist. laus. XXXIX. — 3. Il,id. XXXVIIl. — 4. Vita Pa~
cho7n. Hsec vita brevi in lucem prodibit, nam jam typis mandata est.
44 mSTOKIA LAUSIACA.

ex liis monachis qui iiotissimi postea evaserimt adhuc vi-

ventes neque notitiam neque famam tum erant adepti.

Quum enim PaUadius 388 et 397 ^Egyptum
intra annos
superiorem peragraret^ Sinuthius sexagesimum annum age-
bat; Pachomius vero jam triginta annis antea vita exces-
serat. Parvi igitiu' momenti sunt hsec quinque Palladii capita

ad monachorum ^gypti superioris enarrandam historiam,

et fere omnia in his capitibus ex operibus copticis sumpsit
Palladius. Longe vero aHter dicendum est de caiteris.
Sed ex hujus secundse partis verbis, Palladium iter quod-
dam ex JEgypto superiore ad Nitrios montes describere ac
per iter visa narrare patet. Pars autem quse iter a Lyco-
poli incipiens exponit multo majoris pretii est quam illa

qua3 iter a Syene ad Lycopolim narrare putatur. Idcirco

de illa fusius et exquisitius disserendum mihi videtm' ne-
que dubito quin opera3 pretium sit illam cum Rufini narra-
tionis parte congruenti comparare.
Ut vero quinam sint
hsec comparatio optime instituatur;,
monachi vel eremitse a Rufino vel Palladio qusesiti et quo
ordine illos inviserint inquirere et ex dictorum collatione
illustrare necesse mihi videtm' utri sit potius fides adhi-
benda; Rufino an Palladio^ presbytero an episcopo. Uterque
quidem auctor ex m'be LycopoH et Johanne Lycopofitano
narrationisexordium faciunt paulatimque ad ^iEgyptum
inferiorem descendentes Nitriam remeant.
Ac principio quidem Rufinus «Primum igitm', inquit,:

tanquam vere fimdamentum nostri operis ad exemplum

bonorum omnium sumamus Joannem Hunc etiam
vidimus in Thebaidis partibus, in eremo quse adjacet civitati
Lyco, in rupe quadam montis ardui commanentem.» Post '

hunc Johannem qui adeuntibus per fenestram se videndum

1. Hist. nionach, I, loc. cit., col. 391.

 HISTOKIA LAUSIACA. '45
prsebebat, Rufinus vidit « et alium apud Thebaidem vene-
rabilem virum, Hor nomine qui multorum monasteriorum
eratpater » et « in adjacentibus habitationis suse locis diversi
generis arborum sylvas (quas) ipse per se plantaria ponendo
conseruit, in quibus ut nobis a plurimis sanctis patribus
affirmatum est ante adventum nullum omnino virgul-
illius

tum fuit. » ' ait vidisse « in Thebaide etiam

Tertio loco se
alium virum nomine Ammon patrem trium miUium circiter
monachorum qui Tabennensii appellantur.»- Quem Am-
monem monasterium Shmoun incohiisse coptici Hbri affir-
mant^ neque enim ullum ahud erat in hac regione ccenobi-
tarum monasterium. «Postea vidimus^ inquit, et aHum senem
mansuetudine omnes homines prsecellentem, Renum no-
mine.» Hic hippopotamum et crocodilum totam regionem
vastantes verbo fugaverat.^ Quum vero hunc mansuetum
Renum reliquerint viatores septem/' venerunt « ad civita-
tem quamdam Thebaidis, Oxyrrinchum nomine » in qua
tanta rehgionis se inveiiisse ait ut nemo mortahs dignus
existimari posset qui ea narraret. Hac .m'be peragrata, ubi
« nec portse ipsse, ait, nec turres civitatis aut ullus omnino
angulus ejus monachorum habitationibus vacabat» et in
qua «nullus inveniebatm* hsereticus, aut paganus, sed omnes
cives christiani, onmes catholici, ut nihil omnino differret
si Episcopus in platea orationem aut in Ecclesia faceret»
inviserunt «et afium non longe ab urbe ad eam partem
quse mittit ad eremum, nomine Theonem»;" sed qusenam
sit hsec m'bsjuxta quamTheon intra cellulam suam clausus
perhibetm' triginta annos silentium sibi imperasse auctor
non aperit. Quum vero superiore capite de Oxyrrincha ci-

vitate disseruerit quse fuerit inferre possumus; et quidem

1. Bist. mmach. II, col. 405. — 2. Ibid. III. — 3. Ibid. IV. —

4. Ibid. I, col. 394. — 5. Ibid. V, col. 409. — Ibid. VI.
46 HISTOEIA LAUSIACA.

capitum operisque dispositione beiie considerataillumTlieo-

nem juxta OxyiTinclium vitam solitariam degisse manife-
stum videtm'. At nostra inductio nescio an falsa sit, quo-
niam liunc etiam Tlieonem vel Theonam memorat ipse
Palladius, omissa Oxyrrincho civitate.

Sed Rufinus Theonis illius mentione habita : « Vidimus,

ahum sanctum virum nomine Apollonium apud

inquit, et
Thebaidam, in finibus HermopoHs, ad quam civitatem Sal-
vatorem cum Maria et Josepho de Judsese finibus venisse
tradunt,» Digressi a beato Apollonio viatores processerunt
'

ad partem quse ad Meridiem spectat et a frati'ibus

deserti
deducti ad cellam pervenerunt quamdam qua vir sanctus,
nomine Ammon utebatm', per quem phmmas vii'tutes fecit
Dominus et de quo multa mu'abilia narrantm'.^ Deinceps
in eadem eremo, ut videtm', presbyterum quemdam invi-
sunt, nomine Copren, annos circiter octoginta natum qui
inviatorum consj)ectu nonnulla effecit imracula.^ Illemulta
de Patremuti, syro abbate, Isaia, Paulo, Anuph fuse enar-
rat/ necnon et de Heleno quodam.^ Postquam autem via-
tores, ut dicitm', cedijicavit atque, ilHs in hortulum suum
introductis arbores pahnas atque ahas pomiferas quas ipse
plantaverat, ostendit, illis valedixit.^ReHcta vero hac eremo
in Hermopoleos finibus invisunt « et ahum senem venera-
bUem, EHam nomine, in finibus civitatis Antinoo (quse est
metropoHs Thebaidis) centum fere jam et decem (ut dice-
batur) annorum. Deinde e Thebaide ad Nitriam redeuntes
"'

vident « montem quemdam prseruptum fluvio imminentem

elatione minacis saxi, aspectu etiam terribilem, in quo
erant per ipsa prsecipitia speluncae difficilis adscensus : in
hismonachorum plurimi commanebant, quorum pater erat
nomine Pithyrior.»^ Accidit quidem per incommode quod
1. msl. mmach. VII. — 2. Ibid. VIII. — 3. Ibid. IX. — 4. Ibid. X.
— 5, Ibid. XI. — G. Ibid. XI. — 7. IMd. XII. — 8. Ibid. XUI.
 HISTORIA LAUSIACA. 47

Rufinus liujus montis nomeii suo operi non inseruit, sed

illius descriptio tam est accurata ut quicumque ^jgyptum
peragraverit facile montem recognoscat quippe qui nunc
etiam prseruptus et fluvio imminens speluncis lateri appo-
sitis semper a monacliis incoKtur; nostris autem temporibus
Gehel el Ataka hunc montem vocant.

Sed viatores nostri, postquam secundo flumine devecti

liunc montem prseteriere, viderunt viatores «alimn sanc-
tum Eulogium nomine,» 2 adeuntque « et alium
Pati'em,
presbyterum in vicina regione nomine Apellen virum ju- :

stum » qui illis de fratre quodam in proxima eremo commo-

rantem narrationem facit.^ Postea vident « et monasterium
sancti Paphnutii hominis Dei qui nominatissimus in his locis
anachoretes et ultimus habitator fiierat deserti in regioni-
bus Heracleos, splendidse apud Thebaidam lu-bis ».^ Cujus
monasterium haud procul a fluvio situm fiiisse ex narra-
tione apparet.'^ Deinceps inspiciunt «et apud Thebaidem
etiam Isidori nominatissimum monasterium amphssunis
spatiis circumseptum mm'oque circumdatum in quo habi-

tantibus viris larga prsebebantm' habitacula. Intrinsecus

putei pku-es, horti omnium quoque pomorum arbo-
iiTigiii,

rumque qusecumque necessaria usibus erant,

paradisi, et
sufficienter imo et abundanter provisa ab hoc nuUi mo- :

nachorum habitantium intrinsecus necessitas uUa fieret exe-

undi foras ad aHquid requirendum.»'' Prseterea «in regione
Ai*senoitse, inquit Rufinus, Serapionem quemdam presby-
terum vidimus multorum monasteriorum patrem, sub cujus
cura pku'a et diversa monasteria quasi decem miUium ha-
bebantm* monachorum qui laboribus propriis quos prsecipue

1. Cf. Itineraire descriptif, histwique et archeologique de VOrient

par le D"" Emile Isambert, 2^ part. Egypte, p. 468. Paris 1882. —
2. Hist. mmiach. XIY. — 3. Ihid. XV. — 4. Ibid. XVI. — 5. Ibid. XVI.
- 6. ibid. xvn.
48 HISTOEIA LAUSIACA.

messis tempore, mercede manumn conqtdrebaiit; partem

pkmmam ad supradictmn patrem couferentes in usus paupe-
rum destinabant/ sicque indigentibus non liujus tantum re
gionis sed et AlexandrisB opitulabantm'. » Inveniuntm' etiam
in regionibus Memplieos Babylonisque innumerse midtitu-
dines monacborum.^ Post lisec qusedam de Appolonio mona-

clio et mart}Te tradita narrat Rufinus^ postremumque me-

morat Dioscm'um presbyterum quem in Tliebaide vidit

habentem in suo monasterio centumfere monachos/ ab-
solutoque itinere ad monaclios in Nitria commorantes ac-
cedit.-^

Ex his quid colligendum? Geographicam jiEgypti de-

scriptionem adeas persuasum habebis, ut jam supra dixi,
Rufinum ita suum iter narrasse ut ab urbe quam ultimam
Meridiem versus invisit, inciJDeret eoque modo vestigia re-
legisse donecNitriam perveniret. Utrum vero semper m'bes
juxta orduiem geographicum disposuerit, an non, ex eadem
nam e Lycopoli discedens Oxyrrin-
descriptione judicabis,
chum memorat ante HermopoHm, quum Oxyrrinchus ad
Septentrionem vergenti occurrat post HermopoHm Antinoi-
que m'bem. Cujus m'bis mentione facta montis Gehel el
Ataka quam apprime situm et natm^am describit, antequam
HeracleopoHm Arsenoitemque nomum, id est regionem quse
nunc dicitm' Fayoum, seu notissimam illam regionem in
qua Oxyrrinchus civitas indicit. Inde petit viatorMemphim
et Babylonem, postremoque, itinere confecto, Scythiacam
regionem.
Sin autem eodemmodo iter a Palladio confectum inqui-
ris, eamdem viam omnino non percmTisse invenies.
illum
Palladius enim ipse quse de ^gypto superiore scribit, si
capita de quibus jam disserui dempseris, ab m'be LycopoH

1. Hist. monach. XVm. — 2. Ibid. XVni. — 3. Ibid. XIX. —

4. Ibid. XX. — 5. Ibid. XXI.
 HISTORIA LAUSIACA. 49

incipiens. «EramuS; inqnit; septem fi.'atres peregrini omnes

in solitudine Nitrise, ego et beatus EvagriuS;, et Albinus, et
Ammonius. Quserebamus autem scire accurate qusenam
esset hujus viri (nempe Johannis Lycopolitani) virtus. Di-
xit autem magnus Evagrius Lubenter scirem ab aKquo
:

qui norit examinare et mentem et orationem, cujusnam

modi sit vu" si autem ego non potuero videre, ejus autem
vitse institutum acciu'ate audire potuero alio narrante, dis-
cam ut eum conveniam*, quod si non didicero non ibo us-
que ad montem. — Cum hoc audiissem etnemini quidquam
dixissem, quievi unum diem; aho autem occhisi cellam et
cum me ipsam Deo commendassem, profectus sum us-
et
que ad Thebaidem. Cum eo autem decem et octo dierum
spatio pervenissem, partim quidem pedibus, partim vero
navigando in flumine, (erat autem tempus ascensus in quo
multi aegrotant,quod quoque mihi accidit); cum venissem
autem inveni clausum ejus vestibulum.»^ Ex his igitm' ver-
bis constat hoc iter absque comite confecisse Palladium.
«Cum vero a sancto recessissem, inquit, venit in soHtudi-
nem omnia narrans beatis fratribus,
in loco consueto, hsec
qui post duos menses venerunt et sunt cum eo collocuti,
iique hsec nobis narrarunt.»^ Quse quidem proxima verba
Palladium iter rursus non confecisse demonstrant idcirco :

quse fusius naiTat de Joanne, a fratribus audivit. Sed nar-

rationem exorsus, haud secus ac Rufinus, incipit «Vidi- :

mus autem, inquit, ahum quoque vu*um in Thebaide, no-

mine Ammonam, Patrem ter mille monachorum, quos etiam
nominabat Tabennesiotas qui habebant magnum vitse
,

agendse institutum et qui et ovillas pelles ferrent et vultu

tecto comederent et se deorsum inchnantes, ne quis proxi-
mum comedentem adspiceret.»^ Post Ammonam invisunt

1. Hist. laus. XLin, col. 1149. — 2. Ibid. XLIH, col. 1145. —

3. Ibid. XLVIII.
4
50 HISTORIA LAUSIACA.

Re de quo eodem ac Rufimis

aliiim quoqiie seiiem. iiomine
commemorat;' etnonprocul a civitate in solitudine vident
alium, nomine Tlieona, «virum sanctum in domuncula se-
orsum inclusum, qui tempore triginta annorum silentium
exercuerat.»- Quum vero nondum Lycopoli recessisse vi-

dentm' viatores, hsec civitas juxta quam Theonas vitam in-

chisus degebat, haud aha esse ac Lycopohs videtm' ex :

quo Rufini dictis himen affertm\

Lycopoh autem rehcta, Antinoi m'bem adeunt viatores
nosti*i, quse est Thebaidis urbs metropohs, et in sohtudine
huic urbi adjacente senem vident Eham nomine, centum
et decem annos natum;^ in finibus vero Hermopoleos, in
sohtudine inveniunt «vu'um sanctum, nomine ApoUo qui
monasteria habebat super montem. Erat enim pater mona-
chorum circiter quingentorum, qui erat valde clarus et ce-
lebratus in Thebaide.» ' Ab hoc claro viro tres accipiunt
comites qui viatores ad fi.*atres ahos invisendos deducunt
quo in itinere magno invento dracone a fratre ad quoddam
monasterium unum circiter mihiare remotum se ipsos refi-
ciendi causa ducuntm*.'' Hic vero frater mirabilia multa
viatoribus memorat de Amun, Copre presbytero, Sm-i,
Isaia, Paula, Anuph*5 et de quodam aho fi'atre qui abbas
Hehen vocabatm'.'^ In partibus superioris regionis, id est,
ut reor, Thebaidis, vident et ahum presbyterum ApeUen
nomine ^ si vero Rufinum adieris, hunc Apenen haud pro-
:

cul ab hoc immani monte quem descripsit aquileiensis pres-

byter commoratum esse invenies. Apehe autem, qui de
Joanne aho qusedam narravit, rehcto, ad Paphnutii mona-
sterium eunt « qui haud ita midto abhinc tempore consum-
matus est in regione quse est circa Heracleotas Thebaidis»^

1. Hist. laus. XLIX. — 2. Ibid. L.— 3. Ihid. LI. — LH.

4. Ibid.
— 5. Ilnd. LII adjinem col. 1162. — 6. I7jid. LIII, LIV, LV, LVI,
LVII, LVIII. — 7. Ihid. LIX. — 8. Ihid. LX, LXL
 HISTOEIA LATJSIACA. 51

de quo multa fuse naiTantui'.^ Postremo ApoUonio viso^

atqueetiam DioscurOj centum monacliorimi patre, ad Ni-
triam devenimit.^
Quse si perpenderis^ a Palladio recte regionum ordinem
descriptum esse, sed neque Oxyrrinclium civitatem^ nec
Arsenoitem nomum, nec monasteria regionis Fayoum nun-
cupatse illi visa fuisse persuasum habebis. Quse prsetermis-
sio unde veniat non facile videtur; sed antequam hanc
difficultatem solvere possim, sunt quse dicam de tempori-
bus quibus Rufinus Palladiusque iter per JEgyptum confe-
cisse verisimile sit.

Nemo igitur dubitare potest quin Rufinus ^gyptum in-

viserit atque in his regionibus commoratus sit. Omnes ec-
clesiastici scriptores qui de Rufino vel Melania scripserunt
hoc iter commemorant fidesque Hieronymo Rufini inimi-
cissimo fides haud abneganda est quum ad Rufinum ipsum
scribit : «Audio te ^Egypti secreta penetrare, monachorum
invisere choros et coelesteminterra cu'cuimre fainiham»;^
et rm'sus « Rufinum Nitrise esse et ad beatum perrexisse
:

Macarium crebra commeantium multitudo referebat.»'* Eo-

dem modo a Rufino de monachis segyptiis hbrum scriptum
fuisse testatm' verbis a dilectione christiana valde ahenis
«Qui hbrum quoque scripsit quasi de monachis multosque
in eo enumerat qui nunquam fuerunt et quos faisse Orige-
nistas et ab Episcopis damnatos esse non dubium est^ Am-
monium videHcet, et Eusebium, et Euthymium et ipsum
Evagrium, Or quoque et Isidorum, et multos ahos quos enu-
merare tsedium est.»^ Ac Palladius ipse nos docet Rufinum
cum Melania, quum ingruente hieme anno 371^ ex Ostiensi
portu solvisset, incipiente anno 372 Alexandriam appulisse,

1. Hist. laics. LXII. —

2. Ibid.Ju^Yl, LXVni, LXIX. — 3. Hie-
ronym. Ep. III. Patr. lat. Tom. XXI, col. 86. —
4. Ibid. col. 87.
— 5. Hieronym. Ep. XLIII (ad. Ctesiph.). Ibid. col. 235.
4*
52 HISTORIA LAUSIACA.

Valente Augusto imperium tenente.^ Ibi Melaiiia « quum

res suas vendidisset, ingressa est in montem Nitrise sanctos
Patres conveniens Pambo et Christi servum Arsisium, et
Serapionem magiium et Paphnutium Sceteotem, et Isido-
rum Hermopolis episcopum et Dioscurum; et versata est
apud eos circiter annum dimidium, obiens sohtudinem et
videns omnes sanctos.»^ Quum vero Alexandriam appulis-
set Rufinus, quatuor vel quinque elapsis mensibus, ex m'be
aufugere coactus est^ nam, Athanasio archiepiscopo posti'i-
die kalendas Maias mortuo ejusque successore Petro a Lu-
cio arianse sectse fugato, tota iu'bs fuga civium exsiliis, cse-

dibus, tormentis, flammis turbata est^ Theodoreto narrante.-''

Rufinus vero quum in Nitrium montem Alexandria aufu-
gissetj monachis in deserto interfuit ipseque hoc testatm* :

«Per id tempus, inquit, patres monachorum vitse et anti-

quitatis meritO; MacariuS; Isidorus^ ahusque Macarius, at-

queHerachdes etPambus, Antonii discipuh per^gyptum^

et maxime iii Nitrise deserti partibus habebantur viri, qui

consortimn vitse et actuimi, non cum cseteris mortahbus,

sed cum supremis AngeHs habere credebantm\ Quse prse-
sens vidi loquor et eorum gesta refero/ quorum iii passio-
nibus socius esse promerui.»-' Et ut verbis ipsius Rufini
hsec absolvam de ilhus per iEgyptum itinere, sunt et aha
qusedam hic inserenda verba «Florebat igitm', inquit,
:

uEgyptus ea tempestate non solum eruditis in Clmstiana

philosophia viris, verum etiam his qui per vastam eremum
commeantes signa et prodigia, apostohca simphcitate et cor-
dis sinceritate faciebant ex quibus interim quos ipsi vidi-
:

mus et quorum benedici manibus meruimus, hi sunt Maca-

rius de superiori eremO; ahus Macarius de inferiori, Isidorus
in Scyti, Pambus in cellulis, Moyses et Beniamin in Nitria,

1. Hist. laus. CXVII. — 2. Ihid. CXVII. — 3. Theodo.s. HisL eccl,

lib. IV, cap. XXII. — 4. Ruf. HisL eccl, lib. II, cap. IV.
 HISTORIA LAUSIACA. 53

Scyrion et Elias et Paulus in Apetiote, alius in Focis, Poe-

men et Joseph in Pispiri, qui appellabatur mons Antonii.»^
Hsec quidem in Historia ecclesiastica Rufinus de monachis
quos in Apologia tanquam prseceptores suos commemorat,^
ac dicit «Ego qui sex annis Dei causa commoratus sum
:

et iterum post intervallum aliquot aliis diebus. » ^ Quid

multa? Rufinum octo annos in ^gypto consumpsisse con-
stat per quos tota regione peragrata, videlicet et Hermo-
polim et montem Antonii vidit.

Sed antequam de Rufini opere ampKus tractemus, ad

Palladii iter parumper nos convertamus. Si igitur Palladio
fides tribuenda, ipse prior aNitria adLycopolim iter con-
fecit Evagrioque de Joanne Lycopolitano quserenti quse

vidisset nuntiavit comitibusque suis ipsius Joannis videndi

cupiditatem injecit. Quod iter quonam anno susceperit
PaEadius non dicit, tantum de sestivo qusedam tempore
commemorat, necnon de Nili ascensu et de morbo quo per
iter laboraverit; quum vero rediisset, alii quidam viam ini-

verunt. Scimus aliunde et jam diximus Palladium usque

ad Syenem ^Egyptum peragravisse. An vero Rufinus tum
Nitrise tempus egerit quum Palladius Lycopolim adierit,
haud difficUe quidem indicari potest, nam ipse Helenopolis
episcopus se Alexandriam appulisse Tbeodosio magno im-
peratore iterum consule, id est anno Christi 388; quum
autem Rufinus ^gyptum non reversus sit postquamTheo-
phili archiepiscopus creatus est, id est anno 385, duos auc-
tores una simulque iter segyptium conficere nequivisse col-
ligere debemus.
Quse omniaut breviter complectar nullo modo in dubium
adduci potest Rufinum Palladiumque reapse iter de quo
uterque loquitur confecisse; verbis utique claris utuntm',
1. Riif. Hist. eccL, lib. II, cap. IV. — 2. Ruf. Apol. 11, passim.
— 3. Ibicl, cap. XII.
54 HISTOKIA LAUSIACA.

vidi, ivi etc^ aliique auctores hoc iter omnes confirmaiit.

Quse quum. ita sint, magna exsurgit difficultas, nam qui-
cumqiie animum ad indagationem veri applicaverit, statim
ab his duobus scriptoribus res easdem eisdem fere verbis,
ab illo latine, ab hoc grsece narrari perspiciet. Quibus re-
bus adnotatis facile in mente assurgit dubium statimque
nascitur bsec cogitatio, vel posteriorem prioris opere, vel
utrumque eodem ac prius vulgato opere, usum esse. Hanc
duplicem sententiam illustrabimus exemplo.
Nam si quse de Joanne Lycopolitano a Kufino Palladio-
que narrantur legeris, qusedam et priora; apud utrumque
invenies eadem et eodem ordine exposita, videlicet victo-
rias ad mortem Tlieodosii imperatoris prsedictas, victoriam
in barbaros romano duci promissam, Joannis agendi ratio-
nem in militum tribunum illiusque uxorem^ in mulieris quse
parturierat sponsum, in peregTinos qui illum conveniebant
quotidie, necnon in senatoris cujusdam uxorem. Quibus
pariter narratis, quse sibi propria describunt Rufinus Pal-
ladiusque iUorumque diversa est narratio; brevi vero ad
eadem redeunt. Quse res ut magis perspicua sit, mibi operse
pretium esse videtm', verba Rufini Palladiique inter se
eadem pagina conferre.
Hsec apud Rufinum legimus : Ea vero apud PaUadium
«Septemfuimus simul co- «Cum ergo ab eo reces-
mitantes, qui ad emn veni- sissem, veni in solitudinem
mus : cumque salutassemus in loco consueto, hsec omnia
eum, omnique nos Isetitia ex- narrans beatis Patribus qui
cepisset, unumquemque nos- post duos menses venerunt
trum gratifice alloquitm' et et sunt cum eo collocuti, ii-.

rogatus est a nobis, ut ora- que hsec nobis narrarunt.

tionem simul et benedictio- Cum ad eum venissemus/
1. Supra legitur eramus enim septem fratres peregrini omnes in
:

solitudine Nitrise. Hist. laus. ibid, col. 1143.

 HISTORIA LAUSIACA. 00

nem daret (hic enim mos est Iseto vidtu nos excepit et sa-
apud ^gyptum, ut ubi ad- hHarem unicuique
hitavit, se

veneriat fratres, statim per ostendens. Rogabamus au-

orationem sibi invicem con- tem eum ut statim pro nobis
fcederentur). Interrogabat perageret orationem, est e-

ergo si quis in nobis esset nim hic mos Patribus qui

clericus? Et ut omnes nega- sunt in ^gypto. Is autem
vimus, intellexit esse inter nos interrogavit num inter
nos quemdam qui bujus erat nos esset clericus aHquis.
ordinis, sed latere cupiebat; Postquam autem omnes non
erat enim diaconus : et hoc esse diximus, nos omnes cir-
prseter unum solum, qui ei cumspiciens , agnovit eum
fidus erat, etiam ipsi itiaeris qui erat occultus : erat au-
comites ignorabant. Visurus tem unus ex nobis qui di-

enim tales ac tantos viros hu- gnus fuerat habitus diacona-

militatis gratia celare voluit tu, cum esset unus frater
gradus sui honorem, ut in- ejus rei conscius^ cui etiam
ferior inveniretur in ordine prsecepit ut nemini diceret.
liis qidbus se inferiorem me- Qui causa humiHtatis et in. ,

ritis judicabat. Sanctus ergo tahum Patrum comparatio-

Joannes ut eum vidit, et qui- ne, vix se digmmi censebat
dem cum esset adolescen- Christiani appellationC; tan-
tior cseteris, digito ostendens tum abest tit aHcujus dig-
eum : Hic, inquit, diaconus nitatis. Manu ergo eum os-
est. Et cum adhuc negare tendens, dicebat omnibus :

tentaret^ apprehendens eum Hic est diaconus. Cum is au-

manu sua osculatur, et dixit: tem assidue negaret et latere
Noli, fili,negare gratiamDei, conaretur^ e fenestra ejus
ne incurras pro.bono malum; manum apprehensam oscu-
pro humilitate mendacium. latus est, et admonens eum
Cavendum namque est om- hortatus est, dicens : Ne irri-

nimodis mendacium sive pro tam facias gratiam Dei^ fili,

malo, sive etiam pro bono ne mentiaris donum Dei in-

56 HISTORIA LAUSIACA.

proferri videatur qiiia 5

omne ficiens. Mendacium enim a-

mendacium non est a Deo^ lienum est a Christianis, et

sed, sicut Salvator dicit, a sive sit in re magna^ sive in
malo est. ' At ille his auditis parva, non est tamen lauda-
acquievit, blandamque ejus bile, cum dicat Servator :

correptionem sequanimiter Mendacium est a malo.^ Is

tulit : et cum orationem Do- vero convictus tacuit, acci-
mino obtulissemus, post fi- piens paternam ejus repre-
nem unus ex fratribus no- hensionem. Cum preces au-
stris tertiano typo gravissi- tem complevissemus, unus
me vexabatur, et rogabat frater ex nobis, quem jam
hominem Dei ut ab eo cm'a- tertiana febris vehemens te-
retm*; qui ait ad eum : Rem nebatj rogabat ut curaretar.
tibi necessariam cupis abji- Cum autem dixisset frater ei
cere-, ut enim corpora nitro conferre afflictionempropter
vel aliis hujusmodi lenimen- exiguam qu£e ei inest fidem,
tis abluuntur a sordibus : ita tradens tamen oleum jussit
animse languoribus aliisque eum iaungi. Cum is autem
hujusmodi castigationibus se unxisset, quidquid intus
pm'ificantm\ Etpostea quam habebat per os emisit et a
de his nobis per doctrinam febre omnino hberatus, pro-
mysticam disseruit, benedi- priis pedibus recessit ad ho-
cens tamen oleum dedit ei, spitium. Licebat autem vi-

quo perunctus seger omnem dere hominem nonagenari-

continuo abundatiam fellis um toto corpore ita afflictum,
evomuit, et sanissimus red- ut prse exercitatione ne bar-
ditus pedibus suis ad diver- ba quidem nota essetinfacie.
sariumrediit! Posthsecjubet Nihil enim aHud comedebat
officia erga nos humanitatis quam arborum fructus, id-
atque hospitaHtatis expleri, que post soHs occasum in
et corporis curam geri : et summa senectute, cum se

1. I J6h. m, 8-, Joan. VIII, 14.

 HISTORIA LAUSIACA. 57

ipse vero sui negligens, no- prius multum exercuisset, et

stri sollicitus erat. Jam eiiim neque panem sumpsisset, ne-

contimio usu et jugi consue- que ahquid ex iis quse igni
tudine recipere cibum nisi admota veniunt in usum.
in vespera poterat^ et hunc Cum ipse autem nos jussis-
exiguum : erat enim attenua- set sedere, Deo egimus gra-
tus, et aridi corporis, prse tias quod ejus frueremiu*

abstinentia : capilli ejus et congressione. Is autem cum

barba quasi ex languore ni- tanquam dilectos filios suos
mio rara et tenuis, utpote longo tempore accepisset, ri-
quam nullus sufficiens cibus denti vultu hsec nobis est lo-
enutriret; nec Isetior aliqviis cutus Undenam, o fihi, et
:

humor infunderet. Observa- ex quanam regione ad ho-

bat enim etiam tunc,
jam nonagenariam,
diximus, ageret setatem^ ut
nullum per ignem paratum
cum minem abjectum et humi-
ut supra lem accessistis? Postquam
autem diximus patriam, et
adjecimus Pro utilitate ani-
:

sumeret cibum. Igitur post marum nostrarum ad te ve-

hospitalitatis officia, regres- nimus ab Jerusalem, ut quod
sus adsedere nos jubet, et auditione acceperamus, id
tunc demum unde vel cur cerneremus oculis; sunt enim
advenerimus inquirit,cum aures minus fideles oculis;
nos jam Isetos et omni cum et auditionem ssepe conse-
gaudio tanquam riatos pro- quitur obhvio, rei autem vi-
prios suscepisset : cumque sse non deletur memoria, sed
respondissemus quod de Je- menti quodammodo impri-
rosolymis ad eum utilitatis mitm* historia. Ad nos ergo
et profectus animse nostrse dixit beatus Joannes : Et quid
causa venerimus, ut ea qiise mirandum visuri, o fihi cha-

oKm ad auditum nostrum fa- rissimi, tantum itineris et la-

mapertulerat, ipsi nunc ocu- boris tolerantes huc venisfis,

lis cerneremus(qu6niamqui- homines abjectos et humiles
demtenacius solentinhserere videre cupientes, qui nihil
58 HISTOKIA LAUSIACA.

memorise ea quse oculus vi- habent spectatu dignum nec

derit, quam quse auris audie- admiratu? Ubique autem
rit), tunc beatus Joliaiines smit adnm*andi et laude di-

vultu placidissimo, et quasi gniDei prophetse et apostoh

subridens, exabundantialse- quileguntm'inecclesiis, quos
titise lioc modo respondit ad oportet imitari. Valde autem
nos : «Miror, inquit, admo- miror, inquit, vestrum stu-
dum, dulcissimi filii, labo- dium, quemadmodum tot
rem vos tanti itineris susce- contemptis periculis, ad nos
pisse, cum niliil ad liaec dig- venistis propter utihtatem,
num in nobis videre possitis cum nos prse socordia ne ex
liomines enim sumus humi- ipsa quidem spelunca veli-

les, nibil habentes in nobis mus progredi. Sed, age nunc,

quod expeti debeat vel mi- iiiquit, etiamsi res vestra sit

rari. Et tamen etiamsi in no- laude digna, ne tanquam re

bis secundum opinionem ve- aliqua prseclare gesta, vobis
stram, numquid tale quale sufficere putetis, sed imite-
legitis in prophetis Dei et mini virtutes, quas patres
apostolis. Qui utique ab boc vestri persequuntm\ Quod si
in omnibus Dei ecclesiis re- etiam onmes possederitis,
citantur, ut exemplo vitse ho- quod quidem est rarum, ne
minibus, nDn de longinquis sic quidem vobis ipsis cre-

et peregTinis locis quseran- dideritis. Quidam enim qui

tm', sed domi unusquisque sic confiderunt et ad ipsum

et apud se habeat quid de- virtutum fastigium pervene-
beat imitari. Unde phu'i- runt, tandem ex alto ceci-
mum miror intentionem ve- derunt.»!
stri laboris ac studii, quod
profectus animse vestrse cau-
sa tantas superare regiones,
tantasque labores adire vo-

1. Hist. laus., loc. cit., col. 1145 — 1146.

 HISTOEIA LATJSIACA. 59

luistis, cum nos eo usque pi-

gritia desidiaque constrin-

gat, ut nec cellulas nostras
progi'edi audeamus. Verum-
tamen quoniam putatis in no-
bis esse aliquid, ex quo pro-
ficere debeatis hoc primum
vobis indicandum est, ut boc
ipsum quod venistis ad nos
et tantum laborem videndi
nos suscepistis, ne jactantise
alicujus habeat prospectum,
ut non tam proficere animi
virtutem quam. prseferre se
et jactare unusquisque ve-
strum velit; pro eo quod vi-

derit eos qui apud alios ex

auditu solo cogniti videan-
tur.»i

Ex his quid colligendum?Primo res easdem fere iisdem

verbis Rufinum Palladiimique narrare, apud unumquem-
que tamen inveniri quse apud alterum desiderantur. Quum
ex Rufino non comperimus quinam sint ii septem mona-
ciii qui viam susceperuit; apud Palladium tamen, bi viato-

res narratoresque sui sunt contubernales, Palladius vero

iter lioc non suscepit^ quum jam primus ad Lycopolim pro-
gressus fuerit. De eodem igitur itinere apud utrumque agi-
tur, etnisi forte mentis insanse fuitPalladius hoc iter anno395
quo Tbeodosius imperator diem supremum obiit effectum
esse constat, quoniam viatores de imperatoris morte ipso
die quo Alexandriam pervenerat nuntius, certiores facit.

1. Hiat. monach., loc. cit., col. 394 — 395.

60 HISTORIA LAUSIACA.

Q,imm vero in JEgypto non remanserit Rufinus, elapso

anno 385, illum inter septem comites non fuisse, proinde-
que illum itineris narrati auctorem non esse fatendum est.
Cseterum quamvis apud utrumque eadem inveniantur, sunt
tamen qusedam res dissimilimse : nam postquam hsec quse
supra transcripsiabsolvitRufinus, Joannem Lycopolitanum
de jactantise vitio «de prsecipua cordi et cogitationibus ad-
hibenda diligentia, de his qui» hoc tantum student ut vi-
deant aliquem sanctorum Patrum et qui, ab his aliquot au-
ditis verbis, continuo doctores videri cupiunt cseterosque
spernunt, disserentem exhibet; quse omnia apud Palladium
desiderantm', illeenim prsecepta tantummodo qusedam, ut
ita dicam, summatim tradit ad omnes spectantia*, csetera

vero apud utrumque haud discrepant.

Sed quod nunc de se ipso scripsit itineris narrator apud
Historiammonachorum hsec ad Rufinum spectare non posse
persuasum habebis. Jam iUum in ^Egypto anno 394 vel
395 degisse demonstravi. Pr8eterea,utnotavitVallarsi, «Qui
ad eumdem sanctum virum Joannem Lycopolitanum acces-
serant septem numerabantm*, quorum unus, cseteris ado-
lescentior, erat dignitate diaconus, cseteri laici. Hic et diaco-
nus adolescens quem prse modestia latere volentem sanctus
Joannes detexit, ab eo qui loquitm' in Historia mihi di-
versus non est Rufinus certe anno Domini 394 ne-
que adolescens neque diaconus dici poterat, quem Epipha-
nius in epistola ad Joannem Hierosolymitanum hoc eodem
anno Domini 394 scripta, non diu post Pascha, semel atque
iterum presbyteri nomine appellat. Quod ad ahos pios vi-
ros in Historia memoratos attinet, itinerum auctor duobus
sociis stipatus beatum Appollonium ab se visum ait, anno-
rum fere octoginta. Eumdem quinquaginta quinque annos
natum dicit Juliano Augusto qui anno Domini 361 impe-
rare ccepit periitque anno Domini 363. Quare itinerum
 HI3T0EIA LAUSIACA. 61

auctor ApoUonium allocutus est circa annum Domini 388,

Rufino procul in Palsestina morante. Idem itinerum auctor,
capite XXm, quo tempore Ammonium, Eusebium et Eu-
thymium invisit, Dioscurum iUorum fratrem Hermopoleos
episcopum vocat. Atqui anno Domini 390 is nondum erat
episcopus ex Tillemontio in TLeopliilum Alexandrinum, ^

adeo ut itinerum auctor ante Imnc annum 390 Ammonium

convenisse dicendus non sit. Idem porro Dioscm'us anno
Domini 394 erat episcopus*, tunc enim die vicesimo nono
septembris subscripsit concilio Constantinopolitano.^ Rm'sus
auctor capite XXV 111, de Evagrio tanquam de monaclio
tunc fama notissimo sermonem instituit : Evagrius tamen
^gyptiam solitudinem ante aimum Domini 382 haudqua-
quam inti-avit obiitque anno Domini 399. Ait etiam auc-
tor Evagrium pane penitus abstinuisse quem, teste Palladio
ejus discipulo capite LXXXVI non comedit nisi post an-
num Domini 397. Denique de duobus Macariis loquitur
capite XXVin, sed ut de monacbis ab se minime visis, ut-
pote extinctis antequam ipse in Nitriam veniret. Prior obie-
rat circa annum Domini 390, alter circa annum 395. Rufi-
nus contra semel, iterum et tertium se utramque Macarium
novisse testatm*, libro 11 in Hieronymum et in Historia,
lib. n, cap. IVetVin.»3
His omnibus acutissime perspectis, Rufinum Historice
monachorum non auctorem esse pro certo habendum puto,
quamvis, Hieronymo teste, de monachis segyptiis librum
quemdam scripsisse videtm*. Quisnam vero sit hujus His-
torice auctor fuse disseruitRosvoeydius in Prolegomenis
ad vitas Patrttm diversisque de sententiis disceptavit, at-
que iterPeti'oniocuidamBonomensi, orationem vero Rufino

1. Cf. Tillemont, tom. XI, art. 3, p. 447. — 2. Labbe Concil.,

tom. II, p. 1161. — 3. Pair. lat., tom. XXI, col. 238.
62 HISTOKIA LAUSIACA.

attribuit. Istiusmodi autem conclusionem nulli arridere posse

jani incipiam demonstrare.
Ex liis enim quse de Vallarsio excerpsi omnes monaclios
apud Historiam lausiacam et apud Historiam monacho-
rum memoratos, non omnes eodem anno eodemque itinere
invisos fuisse quum qusedam narrentur quse ad monachum
istum laudatum ante certum tempus spectare nequeant, ap-
paret. Sed Palladii verbis quse supra ti'anscripsi de itine-
ris liujus initio perpensis omnique narratione continuo lecta^

omnino non dubitabis quin lioc iter eodem anno sine inter-
missione a septem confectum sit^ et^ ut jam dixi^ anno 395.
Dictorum vero perscrutatio hujuscemodi narratum iter fieri
non potuisse demonstrat, proinde nec confectum. Ex aKa
parte neque Historiam monachorum a Palladio integre
transcriptam esse, neque Historiam lausiacam ab Histo-
rice. monachorum auctorCj dicere pbssumus, quum apud

unumquemque inveniantm', ut dixi, qusedam quse apud

aHum desiderantur. Quid igitm' concludendum? Ut mea
quidem sententia refert^ nec Palladium, nec Historice mo-
nachorum auctorem iter vere susceptum narravisse con-
stat, sed in suo quemque opere sub itineris narrandi specie

qusedam de monachis, sive visa, sive audita, sive lectione

cognita collegisse. Facile vero quse uterque per se viderit
dignoscuntur, pauca enim sunt apud Palladium in hac sui
operis parte, nuUa autem apud alterum auctorem. Quid
autem de auditu nuntiaverint jam difficilius est intellectu;
difficillimum autem, si non impossibile, mihi videtur hos
auctores easdem res suse memorise quasi tenaci modo adeo
credidisse ut post multorum annorum intervallum uterque
diversis in regionibus ac diversa lingua scribentes eadem
iisdem verbis atque eodem fere ordine nan*avisse. Magis
ad veri speciem mihi videretur appropinquasse qui uti'um-
que eodem opere usum esse contenderet. Hoc opus etiam
 HISTORIA LATJSIACA. 63

coptice scriptiim verisimile est, quamvis millum ad hanc

sententiam confirmandum argumentum affere possem; sed
felicius mihi evenit quod inter libros copticos a me ti*ans-

scriptos istiusmodi quemdam librum inveni.

Tria suntliujuscemodi opera quse milii licuit transcribere
transferreque^ e quibus unum publici juris feci. Ut autem
aptius judicium lectioris ferre liceat^ de lioc milii disserere
placet.
Quum anno 1883, mense Novembri, Komse degerem,
typis mihi contigit mandare ^ opusculum a Vaticanse biblio-
tbecse codice depromptum, cui in catalogo hujus biblio-
thecse titulus inscriptus fuerat Vita OnuphoHi, atque in
codice ipso Vita Benoferi. Quum ex hoc opusculo qusedam
quse mihi arridebant gallice transferre statuissem, pauca
tantum de Benofero narratione disseri inveni, sed plm'ima
de ahis monachis vel anachoretis, auctoremque ut narra-
tioni quamdam rationem inferret, itineris speciem dele-
gisse. Quamobrem ahter meam translationem inscripsi,
nempe Voyage d'un moine
: egyptien dans le desert.

Sed me hanc narrationem copticamtransferentem, quum

Rosweydii opus deVitis Patruvi m manibus non haberemj
hujus narrationis magnam partem latine, et sine dubio grsece,
versam vitamque Onuplirii nuncupatam esse effugit.'^ At-
tamen qmmi recte operis coptici narrationem intellexissem,
novus quem inscripseram titulus errori haud innitebatur ac
reapse multa aha haud latine versa apud copticum opus
inveniebantur. Ne autem me erroris insimulare hceat, hic
hujus narrationis verba qusedam transcribere Hbet, (non
vero ex antiqua translatione qufl multa auctor vel auxit vel
minuit), ac csetera breviter «Fuit anachoreta quidam no-
:

mine Paphnutius. Quodam die Patribus Dei amantibus ea

1. Eecueil de trctv. relat. h la pliil. et a Varcli. egypt. et assyr.,

VI annde, p. 1G6. — 2. Patrol. lat., tom. LXXIII, col. 211— 221.

64 HISTORIA LATJSIACA.

locutus est verba atque illis dixit : Ego Paplmutius aliquando

in mente mea consilium inivi ut interiora deserti intrarem
atque utrumque Jesu Cliristi ibi quidam servus esset, an-
non, viderem. Quatuor diebus iter feci, nec manducavi, nec
bibi. Die quarta speluncam adivi et, antequam in illam in-

cederem, ex fratrum more ostium pulsavi ut frater exiret

illumque milii amplecti liceret. Quum vero usque ad me-
diam noctem pulsans perseverassem mibique nemo respon-
sum dedisset^ tunc intra me dixi Forsan nvdlus est in lioc
:

loco frater. Ingressus vero sum in hanc speluiicam, alta

voce, quum procederemj exclamans Mihi benedic, frater. :

Quum ingressus essem et cii'ca me omnia oculis perlustra-

vissem, fratrem sedentem ac tacentem adspexi statim ma- :

num nieam admo^sd atque illius brachium comprehendi quod

in pulverem in manu mea coiwersum est. Totum illius cor-
pus palpavi illumqu.e in hujuscemodi statu ex mortis tem-
pore remansisse intellexi. Oculis circa me loca lustravi ac
suspensam vidi psenulam quse apprehensa in manibus meis
cinis facta est tunc smTCxi stetique preces ejaculans, sto-
:

lam qua indutus eram apprehensam cadaveri circumdedi,

terram fodi, corpus abscondi hincque discessi.
« In deserta loca iterum peneti'avi aliamque speluncam
inveni. Quum ante speluncse ingressum humana vestigia
adspexissem ad os meum exsultavit cor ac paululum con-
sedi. Tunc egressus suni ac dixi : Quonam tempore huc
adveniet servus Dei? et ante januam remansi usque ad so-
lis meridiem versus adscensum, super pedes meos steti ac
diu memoriter preces effudi. Postea, quum sol occasurus
esset; circumspexi et e longinquo bubalorum armentum
vidi, inter quos incedebat frater. Quum appropinquasset;
illum esse nudum animadverti : ^arilia capillis latebant tan-
quam vestitu. Quum
ad me pervenisset, metu captus me
phantasma esse credidit gressus fixit ac precatus est, nam
:
 niSTOEIA LAUSIACA. 65

ssepe^ ut postea confessus est^ liocce modo iniinici insidias

expertus erat. Quum illum perterritum animadvertissem,

illi dixi : Ne timeas! Inspice, §go etiam earo sum et sanguis.
Hle vero, manibus ad coelum elevatis, evangelii orationem
recitavit atque amen dixit. Hlum hortatus sum ut me secum
in speluncam introduceret quumque me introduxisset
— Et respondi
;

Quomodo, iaquit, in liunc locum venisti? :

Christi famulos qui sunt in deserto videre cupiebam Deus-

que querentem me non in errorem induxit. Tunc ego il-
lum etiam interrogavi Quomodo et tu liuc advenisti, et
:

quam pridem.? cur nudus es ac nullis vestibus indutus?

Quo cibo vesceris? —
Tunc ad me sic loqui incepit Ego :

monaclius qui monasterium meridiem versus incolebam. »

Anachoreti narrationem omittam breviterque dicam il-
lum ut solus viveret ac suam artem in texendis palmse ra-
mis exerceret, e suo monasterio egressum, non post mul-
tum temporis multis stipatum fiiisse discipulis inter quos
qusedam mulier quse disciplinse causa cum illo consuetudi-
nem inivit. Brevi, ut ipse ait, iniquitatem conceperunt ac
dolorem pepereruut. Tandem poenitentia captus in deser-
tum aufugit ubi per trigiata annos se doloribus maximis ac
morbis afflictum esse memoravit.
Sed boc anachoreta, Timotbeo nomine, relicto, Paphnu-
tius laborinon pepercit, sed ad montes regionis quam in-
colebant barbari progressus est. Primo per quatuor dies
ambulavit secum aquam et panes portans post diem autem :

quartum^ aqua panibusque consumptis, se ad mortem acces-

sisse credidit; sedbrevi, animo collectus, per quatuor alios
dies processit, fame ac siti laborans donec in mortem se in-
gressum putaret. Tunc angelus ad os illi spongiam quam-
dam admovit illumque ita refocillavit ut rm'sum quatuor
1. Cf. Voyage d^un moine igypt. dans le desert, loc. laud. p. 4 —
(du tirage a part).
62 HISTOEIA LAUSIACA,

attribuit. Istiusmodi aiitem conclusionem nuUi arridere posse

jam incipiam demonstrare.
Ex liis enim quse deVallarsio excerpsi omiies monaclios
apud Historiam lausiacam et apud Historiam monacJio-
rum memoratos, non omnes eodem amio eodemque itinere
invisos fuisse qimm qusedam narrentur quse ad monaclium
istum laudatum ante certum tempus spectare nequeant, ap-
paret. Sed Palladii verbis quse supra transcripsi de itine-
ris hujus initio perpensis omnique narratione continuo lecta,

omnino non dubitabis quin hoc iter eodem anno sine inter-
missione a septem confectum sit, et, ut jam dixi^ anno 395.
Dictorum vero perscrutatio hujuscemodi narratum iter fieri
non potuisse demonsti'at, proinde nec confectum. Ex aHa
parte neque Historiam monacliorum a Palladio integre
transcriptam esse^ neque Historiam Umsiacam ab Histo-
ricB monachorum auctore, dicere possumuS, quum apud

unumquemque inveniantur, ut dixi, qusedam quse apud

ahum desiderantur. Quid igitm' conchidendum? Ut mea
quidem sententia refert, nec Palladiumj nec Historice mo-
nachorum auctorem iter vere susceptum narra^asse con-
stat, sed in suo quemque opere sub itineris narrandi specie

qusedam de monachis, sive visa, sive audita, sive lectione

cognita collegisse. Facile vero quse uterque per se viderit
dignoscuntur, pauca enim sunt apud Palladium in hac sui
operis parte, nuUa autem apud alterum auctorem. Quid
autem de auditu nuntiaverint jam difficihus est intellectu;
difficiUimum autem, si non impossibile, mihi videtur hos
auctores easdem res su£e memorise quasi tenaci modo adeo
credidisse ut post multorum annorum intervaUum uterque
diversis in regionibus ac diversa Hngua scribentes eadem
iisdem verbis atque eodem fere ordine narravisse. Magis
ad veri speciem mihi videretur appropinquasse qui utrum-
que eodem opere usum esse contenderet. Hoc opus etiam
 HISTORIA LAT7SIACA. 63

coptice scriptiiiii verisimile est, quamvis millum ad hanc

sententiam confirmandum argumentum affere possem; sed
felicius mihi evenit quod inter libros copticos a me trans-
scriptos istiusmodi quemdam libnim inveni.
Tria sunthujuscemodi opera quse milii licuit ti*anscribere
transferreque^ e quibus unum publici juris feci. Ut autem
aptius judicium lectioris ferre liceat, de lioc mihi disserere
placet.
Quum anno 1883, mense Novembri, Romse degerem,
typis milii contigit mandare ^ opusculum a Vaticanse biblio-
thecai codice depromptum, cui in catalogo hujus bibho-
thecse titulus inscriptus fuerat Vita Onuphriij atque in
codice ipsoVita Benoferi. Quum ex hoc opusculo qusedam
quse mihi arridebant gallice transferre statuisseni, paiica
tantum de Benofero narratione disseri inveni, sed plurima
de ahis monachis vel anachoretis, auctoremque ut narra-
tioni quamdam rationem inferret, itineris speciem dele-
gisse. Quamobrem ahter meam translationem inscripsi,
nempe Voyage d'un moine egyptien dans le desert.
:

Sed me hanc narrationem copticamtransferentem, quum

Rosweydii opus deVitis Patrum in manibus non haberem,
hujus narrationis magnam partem latine, et sine dubio grsece,
versam vitamque Onuphrii nuncupatam esse effugit.^ At-
tamen quum recte operis coptici narrationem intellexissem,
novus quem inscripseram titulus errori haud innitebatur ac
reapse multa aha haud latine versa apud copticum opus
inveniebantur. Ne autem me erroris insimrdare hceat, hic
hujus narrationis verba qusedam transcribere Hbet, (non
vero ex antiqua translatione qua multa auctor vel auxit vel
minuit), ae csetera breviter «Fuit anachoreta quidam no-
:

mine Paphnutius. Quodam die Pati'ibus Dei amantibus ea

1. Secueil cle frav. relat. a la phil. et a Varcli. egypt. et assijr.,

VI ann^e, p. 1G6. — 2. Patrol lat., tom. LXXIII, col. 211—221.

64 HISTOKIA LAUSIACA.

locutus est verba atque illis dixit : Ego Paphnutius aliquando

in mente mea cousilium inivi ut interiora deserti intrarem
atque utrumque Jesu Christi ibi quidam servus esset, an-
non, "sdderem. Quatuor diebus iter feci, nec manducavi^ nec
bibi. Die quarta spekmcam adivi et, antequam in illam in-
cederemj ex fratiaim more ostium pulsavi ut frater exiret
illumque mihi amplecti Hceret. Q.uum vero usque ad me-
diam noctem pulsans perseverassem mihique nemo respon-
sum dedisset; tunc inti'a me dixi Forsan nullus est in hoc
:

loco fi'ater. Ingressus vero sum in hanc spehmcam, alta

voce, quum procederem, exclamans Mihi benedic, frater. :

Quum ingressus essem et circa me omnia oculis perlustra-

vissem, fratrem sedentem ac tacentem adspexi statim ma- :

num meam admovi atque illius brachium comprehendi quod

in pidverem in manu mea conversum est. Totum illius cor-
pus palpavi illumque in hujuscemodi statu ex mortis tem-
pore remansisse intellexi. Oculis circa me loca histravi ac
suspensam vidi psenulam quaj apprehensa in manibus meis
cinis facta est tunc smTCxi stetique preces ejaculans, sto-
:

lam qua indutus eram apprehensam cadaveri circmndedi,

terram fodi, corpus abscondi hincque discessi.
« In deserta loca iterum peneti'avi ahamque speluncam
inveni. Quum ante spehmcae ingressmn humana vestigia
adspexissem ad os meum exsultavit cor ac pauluhim con-
sedi. Tunc egressus suni ac dixi : Quonam tempore huc
adveniet servus Dei? et ante januam remansi usque ad so-
Hs meridiem versus adscensum, super pedes meos steti ac
diu memoriter preces effudi. Postea, quum sol occasurus
esset, circumspexi et e longinquo bubalorum armentum
vidi, inter quos incedebat fi'ater. Quum appropinquasset,
illum esse nudum animadverti viriha capilHs latebant tan-
:

quam vestitu. Quum ad me pervenisset, metu captus me

phantasma esse credidit gressus : fixit ac precatus est, nam
 HISTOKIA LAUSIACA. 65

ssepe^ ut postea confessus est^ hocce modo mimici insidias

expertus erat. Quum illum perterritum animadvertissem,
illi dixi :Ne timeas! Inspicej §go etiam caro sum et sanguis.
Hle vero, manibus ad coelum elevatis, evangelii orationem
recitavit atque amen dixit. Illum hortatus sum ut me secum
in speluncam introduceret quumque me iritroduxisset :

—
;

Quomodo, inquitj in hunc locum venisti? Et respondi :

Christi famulos qui sunt in deserto videre cupiebam Deus-

que querentem me non in errorem induxit. Tunc ego il-
lum etiam interrogavi Quomodo et tu huc advenisti , et
:

quam pridem? cur nudus es ac nullis vestibus indutus?

Quo cibo vesceris? —
Tunc ad me sic loqui iucepit Ego :

monachus qui monasterium meridiem versus incolebam. »

Anachoreti narrationem omittam breviterque dicam il-
lum ut solus viveret ac suam artem in texendis palmse ra-
inis exerceret, e suo monasterio egressum, non post mul-

tiim temporis multis stipatum ftdsse discipuHs iuter quos

qusedam mulier quse disciplinse causa cum illo consuetudi-
nem inivit. Brevi, ut ipse ait, iniquitatem conceperunt ac
dolorem pepererunt. Tandem poenitentia captus in deser-
tum aufugit ubi per triginta annos se doloribus maximis ac
morbis afflictum esse memoravit.
Sed hoc anachoreta, Timotheo nomine, relicto, Paphnu-
tius labori non pepercit, sed ad montes regionis quam in-
colebant barbari progressus est. Primo per quatuor dies

ambulavit secum aquam et panes portans post diem autem :

quartum, aqua panibusque consumptis, se ad mortem acces-

sisse credidit; sedbrevi, animo collectus, per quatuor ahos
dies processit, fame ac siti laborans donec in mortem se in-
gressum putaret. Tunc angekis ad os illi spongiam quam-
dam admovit illumque ita refocillavit ut rursum quatuor
1. Cf. Voyage d^un moine egypt. dans le desert, loe. laud. p. 4 —
(du tirage a pai't).

5
66 HISTORIA LAUSIA.CA.

dieruin iter per montes confecerit. Trnic vero viribus de-

mio defectus, iterum refocillatus alb eodem angelo est atque
ultimum septem dierum iter confecit. Ita postquam unde-
viginti dies ambulavit, demum liomini cuidam occurrit no-
mine Benofero qui illum vitse cursum ac agendi rationem
docuit. Hac narratione valde delectatus Paphnutius cum
sene Benofero manere cupiebat, sed ipsa nocte vita de-
fuiictus est senex ac postero die mane senis tugm'ium cor-
ruit, viatorque monaclius ab angelo tertio confortatus iter
incoeptum prosecutus est.

Quatuor diebus totidemque noctibus^ inquit, ambulavi

«

parvulamque cellam in monte sedificatam adivi, quam in-

gressus neminem inveni. Paululum sedi mecum cogitans
de bac cellula in quam nie Deus duxerat. Quum hsec me-
ditarer, me adivit homo sanctus pulchra canitie ornatus
palmseque ramis vestitus. Me viso : Tu, inquit, es ille Paph-
nutius qui corpus Sancti Benoferi cm^avisti. Timc prseceps
ad illius pedes provokitus sum, ac mihi dixit Surge, fili, :

Dominus enim te in servitio mihi socium dedit et me te

hodie venturum docuit. Jam abhinc septem annos hsec loca
incolens neminem hominum vidi prseter fratres qui mecum
snnt. Quum hsec diceret, ti-es smit aHi homines ingressi qui
mihi dixermit:Tu es Paphnutius in Domini servitio noster
commilito te nos docuit
: Dominus hodie ventm'um. Abhinc
septem aimos hsec loca incohmus neminemque prseter te
vidimus. Deinde dixerunt Tuum cor refocilla panemque
:

manduca, magnum enim iter confecisti. Dominus hodie

nos una sessm'os, frater, constituit. Dum sic loqueremm',
quinque panes caHdos ac moUes, haiid secus ac si modo in
furno cocti essent, attulerunt nec non aHqtdd cibi ex eorum
consuetudine. Una sedimus ac comedimus. Ex quo hsec
loca incoHmus, inquiunt, id est abhinc septem anniS; quoti-
die nobis Deus quatuor panes seposuit acmisit; hodie quum
 HISTOETA. LATJSIACA. 67

veneris, tuum etiam misit : mmquam unde essent hi panes

scivimus, sed illos sepositos invenimus. Quum finem come-
dendi fecissemus , noctem integram precantes consumpsi-
mus et quum mane factum esset, illos precibus ut me se-

cum usqiie ad diem meum supremum retinerent tentavi;

sed mihi dixerunt : frater, tuum non est lioc opus a Deo
repositum; sm'ge, ^gyptum adi ac fratribus quse videris
narra, ut nostri suis in precibus meminerint. Hlos rogavi
ut sua me docerent nomina; illi vero renm'unt ac dixe-
runt: Qui nomen cuique dedit, nostra noscit; nunc, o frater,
nostri memento donec nos in domo Domini iterum videa-
mus. Festina, ne locum mundo prsebeas ut te in errorem
inducat, nam multos seduxit. Hjs dictiS; mihi benedixerunt
et illos reliqui Isetus^ mibi enim alia quse ventm^a essent
prsedixerant.
Quum ab illis aliquantum discessissem fontem inveni at-
que,. ut me paulum reficerem; sedi.. Juxta bunc fontem con-
sitse erant arbores, et fructus quos ferebant considerans
dixi : Quisnam illas bic consevit? nam palmas videre erat,
citreas, punicas malos^ ficus, malos, vites, persicas arbores,
zyzypbos ac multas alias quarum fructus ad instar mellis
suaves. His arboribus et aliis myrteta etiam consita, sua-
viter fi^agrantia. Aquam ad illas rigandas fons emittebat
inque meam mentem venit bunc locum Dei esse paradisum.
Quum vero bas arbores considerans sederem quatuor ado-
lescentuli progressi sunt^ facie decori, mellotis vestiti ac
cincti. Quum ad me appropinquassent , dixerunt : Ave^
frater noster Papbnuti. Ego vero mutuam illis salutationem
reddidi unaque sedimus de infinita Dei virtute colloquen-
tes, illiquegaudio elati erant baud secus ac si vitse ratio-
nem commutavissent , tanta de me erat gaudium atque
exsultatio. Dum sederent fructus coUegerunt orique meo
admoverunt, et, quum bsec facerent, cor meum maxime
6*
68 HISTOKIA LAUSIACA. ,

Isetabatnr. Septem diebus cmn mansi fructusque co-

illis

medi. Hlos interrogavi dicens : Quomodoin limic locum

advenistis et mide estis ? — Eespondermit Quum te huc :

Deus miserit^ tibi totum nostrse cmTiculum narrabi-

vitse

mus. Ab m"be Pemdje (Oxyrrincbo) oriimdi smnus ac pa-

ti'es nosti'i m'bis senatores. Li scholam ut litteras addisce-

remus nos misermit simulque in eadem scliola quatuor

versabamm'. Quum vero mundi scientiam edocti evasisse-
mus y rem una perpendimus ac diximus Nunc quidem :

mundi sapientiam edocti, divinam edoceri debemus. Quo-

dam igitm' die, quum simul de hoc instituto colloqueremm',
homine bona operata est cogitatio, sm'reximns
in interiori
ac desertum ingressi sumus, nobiscum ahquot panes ac
paululum aquse adsportantes, prout quatuor dierum itineri
satis erat. Qumn in montem longe incederemus, repente
nobis manifestata est visio divina super nos stetit homo
:

hicidus ac, nostris apprehensis manibus, nos huc adduxit.

Jam hic est sextus annus ex quo huc advenimus. Hunc
vero locnm ingressi, hominem senem cui nos commendavit
angehis invenimus. Per totmn anni cm'riculum cmn illo man-
simus nosque docuit opus Dei quo modo iieret. Anno elapso,
in requiem suam ingressus est beatus senex sohque in hoc
loco remansimus tibique, o dilecte frater, fatemm' apud nos
abhinc his sex amiis ne panis frustulmn quidem mventum
esse sed harum arborum fructibus vescimm'. Post hebdo-
;

madem congregamur ut mutuo adspectu, sabbato et die

dominica, fr'uamm'. —
Tmic ihis dixi Unde, sabbato ac die
:

dominica, oblationem sumitis? —

Responderunt Ad hanc :

oblationem faciendam congregamm', nam sabbato dieque

dominica ad nos ut cynaxim faciamus descendit Dei an-
gehis.
«Septem dies cum his sanctis consumpsi; atqui, quum
sabbatmn esset dies septima, milii dixermit Tibi necessaria :
 "

HISTOEIA LAUSIACA. 69

compara; dilecte frater, nam liodie ad nos ut cynaxim fa-

ciamus veniet angelus Dei et qui illam ab illius manibus
ab omni peccato mundus est.
accipit Dum loquerentur —
eximium odorem sum odoratus quo magis eximium nun-
quam Tunc surreximus stetimusque ac
odoratus eram.
bynmum Jesu Christi regis nostri honorem cecinimus.
in
Deinde adfuit angelus, cynaxim per corpus et sanguinem
Jesu Christi nobis prsebuit^ nobis benedixit ac pacem dedit
et in coehim, magna cum gioria quam pone ilhmi adspecta-
bamus, elevatus Die dominica, mane rm-sus idem exi-
est.

mius odor ad nos pervenit ac cor nostrum, haud secus ac

si coeh incolse fuissemus, gavisum est. Tunc angelus adfuit,

nobis cynaxim prsebuit ac quimi unicuique nostrum bene-

dixisset, onmes Amen respondimus. Deinde ad me conver-
sus Sm-ge, inquit, in -35gyptum progredere^ fratribus qui
:

Deum diligunt hsec enarra ut hanc Deo inserviendi ratio-

nem Eemulentm", Deus enim te elegit interque sanctos con-
numeravit. Mihi vero , quum multis eum precibus ut cum
juvenibus manendi hcentiam haberem oravissem, respon-
dit : Omnes agendi seque bonse sunt rationes ac brevi ad
coelum hominem perducunt, nam unicuique Deus juxta
suum placitimi dat prsecepta. Sm'ge igitm', in TEgytum pro-
gredere. —
Tunc mihi benedixit atque in coehim cum gio-
ria ascendit. Multos fructus attulerunt adolescentuh unaque
comedimus, et mihi circiter sex aut septem millia passuum
sunt comitati; dum decederem. Ab iis qusenam sua essent
nomina petii atque primo Joannem, secundo Andrseam,
tertioRaklamo quartoque Theophihmi nomen esse didici.
Mihi negotium dederunt ut sua fratres nomina docerem et
ego rm^sus ut mei meminerint iUos rogavi. Quum vero in-
vicem recessissemus, magno dolore de iis quse audieram
affectus progressus sum; sed una magno gaudio cor meum
impletum erat, nam mihi hi sancti benedixerant.
70 '
HISTOKIA LATJSIACA.

« Tribus itinere consumptis diebus in Mgyptnm perveni,

quumque ad fratres Dei amantes appropinquassem, cum
per decem dies quiete fruitus quaecumque videram ac
illis

passus eram narravi. Milii dixerunt Vere, fi-ater, dignus :

es qui magnos ac perfectos Dei servos videas charitate :

enim erant pleni ac toto corde dui'aque disciplina Deo ser-

viebant. Qusecumque a sancto Benofero audieram scribere
festinarunt ac librum ad Scytbiacam regionem missum in
ecclesia deposuerunt ut ex illo utilitatem caperet quicum-
que illum legeret vel legi audiret in lionorem Domini no-
stri Jesu Christi cui honor et gloria in sseculorum ^ssecula.

Amen.»^
Hsec est hujus Hbri quem scripsit Paphnutius descriptio.
Quum autem primum hoc iter ederem, quinam esset hic
Paphnutius penitus ignorabam nunc vero Macarii senioris
:

socium quarto sseculo post Christum fuisse scio illique laudi

versum esse quod multos Hbros de monachis ad monacho-
rum utilitatem scripserit. Non igitur quod alii aHos hujusce-
modi Hbros scripserunt mirum est, et reapse aHos duos
novi quidem quorum prior mirandum iter narrat monachi
cujusdam qui usque ad .^thiopiam pervenit ut anachoretse
suprema redderet officia, et posterior breviter in Cynaxario
contractus est. ^gyptiorum igitm- monachorum ingenio con-
sentaneum ad diversas regiones a monachis
est illos itinera
nunc deperdita, novit ac
habitatas scrijDsisse. Quse opera,
legit PaUadius, nam quod jam pridem descripsi jam ante-

quam PaHadii in Scythiacam regionem venisset, scriptum

fuerat. Mihi quidem fatendum est ex hoc, quod modo dixi,
itinere nuUam narrationem PaUadium sumpsisse-, hujus
vero rei ratio inventu non difficLlis est', PaUadio enim non
opus erant Hbri in quibus itinera quse nunquam confecerat

1. Voyage d\m moine igypt., loc. cit., p. 19 — 25.

 HISTOEIA LAUSIACA. 71

Optime vero concipi potest librum ftiisse qni

narrabaiitur.
monacliorum intra LycopoKm ac Scytliiacam regionem
commorantium praeclara facinora describebat, Eodem qui-
dem modo ante se omnem veri rationem prsebet iter de
Scytbiaca regione ad Palsestinam^ quum ssepissime et^ ut
ita dicam, quotidie^ nmic ut oKm^ segyptii monachi fratres
palsestinianos invisitabant et invisitant. Cujus itineris nar-
rationem conscriptamfuisse testatm' epilogus qui ad calcem
Historice monachorum et HistoricB lausiacce positus est.
Hunc verbum uterque pseudo-Rufinus
ergo librum fere ad
ac Palladius transcripsenmt.Nec miranda est bujuscemodi
transcriptio, nam certe ad verbum transcripsit Palladius
quse de Pacbomio ejusque regula scripsit. Quod si bsec non
omnibus arridet sententia, saltem utrumque auctorem iis-

dem libris copticis usos esse dicendimi est; sed imdenam

oriatm' illorum. similitudo, quum qusedam dissimilia enar-
rent, ita non explanatm'.

CONCLUDITUE.

Quse quum ita sint, Historia lausiaca nullo modo fons

primarius, ex quo monachorum segyptiorum bistoria narrari
possit^ haberi posse mihi videtm\ Quasdam euim res quasi
a se visas narrat Palladius, pleraque vero audivit atque
legit.Sed earum rerum quas in priore operis sui parte nar-
rat^ plm'es quam in altera parte suis oculis perspexit. In
posteriore potissimum de monachis superioris ^gypti fere
onmia audivit ac legit, totamque itineris narrationem ex
opere coptico deprompsit. Quo opere cum Historia mona-
chorum collato colligere mihi licuit Rufinum hujus operis
non fuisse auctorem Historiamque monachorum ipsam ex
eodem opere coptico depromptam esse. Hanc historiam
Palladio ad opus scribendum solam inservire non potuisse
72 HISTOKIA LAXJSIACA.

patet, quum a Palladio qusedain. siiit narrata quse uon apud

Historiam monachorum inveniuntur. Certe jamdiidum Ru-
fino lisec historia abnegata fuerat, ac nupemmeD^^Lucius
opus quoddam prius scriptum ad Historiam lausiacam et
ad Historiam monachorum scribendam inservisse censuitj
sed illud opus grsece scriptum putavit. Ex liis autem quse dis-
serui non unum tantum opus Palladio inservisse certum est,
sed opera multa et quidem coptica quorum unum fuit ille
notissimus Paradisus monachorum in Nitrise monasteriis
exaratus, et aliud sub itineris specie conscriptum. Tandem
ex pku-ibus locis qu£e notavi opus Palladii ad nos iategrum
non pervenisse demonstravi, et, si fides liujus bistorise cop-
ticis fragmentis de Pamo et Evagrio adbibenda, midta in
grseco textu periisse. Quse quum ita sint faciUime doctissi-
mus quisque qui monacliorum segyptiorum bistoriam nar-
randam suscipiet, qusenam sit Historice lausiacce ad banc
bistoriam scribendam utilitas judicabit. Li bis quse ad Pal-
ladium vel ad Palladii amicos contubernalesque spectant
multum valet bsec bistoria; in bis vero quse ex libris cop-

ticis bausit auctor, iUius narratio prudenter pensanda est,

quum res humanas ccelesti quodam vestitu ornaverint scrip-
tores coptici multique inter illorum Hbros ex iQgenio tan-
tummodo ad mirabilia fabulasque propensO; pauci vero ex
rerum sana cognitione sint confecti.
HistoriaB lausiacse coptica fragmeiita quse
siipersimt/

^cniCToA.H eTe>.T5"caHTC nAe».TPCioc niTipGnociTOc ni&&>K

nTC «x^ *^"- ©""^JpHttH tiT.G c|)'^ dLAVHn. (d>.) <o oirnid».TC nTfeR-
npo^cpGcic ceM.ii«jA. i?d>.p nT&.Gp ^ktc c^^eniCToAji efco^-
^iTcn '^AVCTna.ns.TC atc othi T5ei,p cpe otron ni£en epe pojOTr
OTTHn den niM.6Te?|>AHO'0' oto§^ ne».iceROjT n^ft.n hi nojoip nn
eTeAviiOT'^' ^HOTj" nfoov n^on 5Sk.e '^nOTj» eRRto'^^ ace nTOTS''^'

cfioj nawR Sen nice<2ti e-^ove^fi nTC hcrkot nTJv c^avhi sce
OTHi M.A\.on oAi eqoi ne^Ttfi cfioj e6H<V."enio'3*a>.i AVJiA.Trak.Tq <^'^

Epistola quse scripta est Lausio prseposito Christi servo.

In pace Dei : amen. quam felix tuum propositum! Di-
gnum enim est ut epistolam incipiam (te) felicem prsedi-
cando ^ onmium enim ora ad vana aperta sunt, sibi sedifi-
:

cant domos quibus non fruuntur; tu vero nunc ut sanctos

tui patris vere justi sermones edocearis exoptas. Nemo
enim est qui non edoctus sit, nisi ille solus rerum omnium
1. Vat. cod. copt., n° LXIV. In fronte paginse legitur : mcewfi-
fieiwTon AVAvek.§^ e nTe tii^av; id est Quintum sabbatum Quadrage-
:

simae. — 2. Ad verbum incipiam a beatificatione.

:
74 HISTORIA LAUSIACA.

nT6 iTieTiTHpq 6Te ^Tpie>.c e«^OTr«>.fe ttOA\.ooT5*cioc tg enia^H

e^oii AVAven.-yA.TC avavoiv §^i 3&.2c.6ic ivTe<iAve-»no-3-^ noTTfoT Te».i-

AveTOTTpto noTTOJT niRe^oiOTrH.1 THpoir iTe ne». T<i^e iTe ne^

iTRe<5i ujek.7j"ep XP**- «'V*^^'^ noiOTT e- {&.) iii2s.h ^^.n cojnT ne
neAv ^j\.n «^e>.AVio nT6 (|;>^ •^Tdwgic n^oiri'^ eTe nie>.T^i?^eA.oc

neigen.Trff'1 cfiw hcoots" efio^o^iTOTC ii-^TpiekC e«^OTre<fi otto^^ no-

AvooTTCie». OTTOO^ nek. ^Tek.2ic AVAve».^^ cno-s*'^ ^ew-yff^i cfito efioA.-

qiTOTOTj* nniqoTe^-^ otto^^ ncw ^Te>.^ic AVAve».^ v: ^Si.TrCi cfcoi

efio?V.oiTOTC n-^Avek^ £i-\ otto^^ Tte>.ipH^ OTroii cev. OTs^on Re>.TA.

Te^gic uje>.TeRi eniSe>.e-!r. nn v^e^p eTOi nniuj'^ dcn itOTreAVi

neAV To:rek.pcTH n«^f0OT5» ne eujewTr-^- c6to nnn ctoi nROTraci

Sen nie>.peTH neAV nieAvi avavhi o-iron T5d>.p nifien eTfjcto avavoc
2ce TCnep XP**^ ^^" npeq'^ cfeo» oiro^ epe noiroHT «^ht &.n
ncAV nn eT^Y c^co ntooTT ne^i 6TeAVAve>.Tr eTs^ujtoni den niujtoni
n'^AVcTe>.TeAvi ctc «^AVdwT tc n'^AveT(?'ek.ci ^ht -oh eTe>.-irAvenpiTC
nsce nn eTeLTrce^TtoTOTj* eiTTe».RO icacen ujopn ctc nio^eAvcon
ne nK 6Te>.-!rfiep6<opOTr 6itecHT 6feo?V.d6n T^e ne>.i eTe^.TTCtOR

(t?) ntooTT nOTs-AveTo^ewCi ^ht AVTTO-rro-o^touj etfne actoo-ir nniacoAV

Deus, id est Trinitas sancta (et) consubstantialis; nam sola

est nihilque prsestantius hac unica deitate, hoc unico regno.^
Omnia aHa, sive coelestia, sive terrestria edoceri necesse
habent, siquidem creata creaturseque Dei sunt. Primus
ordo, id est AngeH^ a sancta et consuhstantiaH Trinitate
docentm'; qui secundi sunt ordinis ah iUis qui primi docen-
tur; qui tertii ordinis a secundo institutionem accipiunt;
eodemque modo omnes juxta suum ordinem donec ad ex-
tremos perveneris. Qui enim scientia et virtute sua prsestant
illos docent qui virtutihus et vera scientia inferiores sunt.
Onmes autem qui dicunt :Non necesse doceri hahemus,
vel qui corde docentihus non acquiescunt; morho ignoran-
tise lahorant quse superhise mater est, quam (superhiam)
dilexerunt qui ah initio ad perditionem parati sunt;, qui e

1. Scilicet divino.
 HISTORIA LAUSrACA, 75

nc«>. iiu}o>i e>.A.\j\. ek.-!r?5>«>T htototp imipeq"^ c66> GT3en ni-

c5>HO-!ri. AlCk. ^«^HR Olt S6«. O-S^RA.-^ eqpHC ItH e^^Cde».! M.M.OiOS'

ne>.i QCG OTHi ni?^£^ic A.n n£ nicficoOTri OTa^e niCTrA.e>.6H (sicj

newi X5ak.p R2&IM.1 jA.Av<oOTr nTOTOir nniKccdt. A\.n£T2(ooT npojAvi

d».A.A.J)k. -©^«».1 TC •^c6(o nTek. c^avhi TtiacinRe».'^ neAi i\iTe>.^o cpe».Tq

nT6 niAVGTi c^neknCB* ncj*. •^AV.CTewTM.Rek.^ h^ht nCAV ^AveTe^.T-

2C.0>nT nCAV ^AVGTe>.TU|«^OpTGp nCAV ^AVCTek«^AVCT5*I GHinCT^GJOTT
ncAV '^nei.ppHCiek. avtigav«^o avc|>'^ npn-^ ni&en •©h gtjmci Avni-
ce».aci Sgh hi^ht -©h gtoi AVii|)pH-^ noTtge».^ n;)Cpo>AV. nce>.2c.i

c=a».p nTG c|>'^ OT^ptoAV Gqou"toAv TiG Rek.Te>. iice>.2ci AVHe>.-5*?V.oc

GHG c^ek.1 hg Hicekati nek.qnew2toc e>.n hg ni2c.G itipGq'^

x^^e^p e^n

c&6> G-&ne».nGq nnn GTcnoTq AVAve>.«^HTHC acG ek.piGAVi 6fio?l avavoi

2£.G eknoR ovpGAV pe*.T^ o-yoo (2^) '^«^efeiHOTCT SGn newOHT nA.q-

co?V.cg\ nnicei.2c.i a.n CsicJ acn OTAVGT«i|>i^ocot5>oc aek.TOTo-!r

nnGqek.T=ioc nA.iiocTO?Voc Scn o-5"AV6Taje>.AVige hotp'^ hgav
e».?V.?V.e».

0'!s*2cinRe>.'^ GCujOAV nGAv GnTO?V.H ni&Gn htg "^avg-o-avhi 6qoTf"6>u|

e».n c^ AVRei.g^ h^ht ho^i cfiK^ enH g^^avocx Avnice>.aci AVAvek.-i5"-

e>.TOu» nCAv nn 6-&avoc'^ nnipcq'^ cfio). "^'iifiJ^X" ^<!>^P GT6pe>.c-

coelo prsecipites sunt dati, nam sui cordis siiperbia deducti

sua virtutibus superioribus capita non subegerunt, sed a
coelestibus magistris aufugerunt. Mente vigilans illis quse
scribo attendas; non enim sunt scientise verba neque sjl-
labse, nam illa etiam apud bomines improbos invenis. Hsec
est autem vera scientia, bonas cogitationes ac humilitatem
inteUigere conservareque, baud irasci, haud turbari, non
quse. mala sunt omnimodo in conspectu Dei li-
cogitare et
bertate (frui) quse verbum in corde gignit, quse ad ignis
coruscantis instar est, namignis devorans estVerbum Dei,
ut ait Paulus. Si enim Verbum non fuisset, non bsec suis di-
xisset discipulis Magister bonus Discite a me quia mitis : sum
et humilis corde. Non verba pbilosophico more ornavit ad
suos sanctos apostolos, sed servitio Dei, intelligentia acuta
atque omni veritatis prsecepto, neminem volens contristari,
76 HISTOEIA. LATJSIACA.

Ritt eitxc 5.'»'^ epoc 116 n.TeeCi efca> Sen. o-a-uiv^^' eHH eTe-
ceAVi epojo-s* e».n; ceiiT6C<j'i cfiw fsjcj it«^oq etiH 6ta.cotpo> 6avi

epfooTT ^ett o-!rTdi.2c-po eujton cotrwyj eikn eep OTCis.i ^ein. iiA.ifi

&pi6M.i 2C6 ec^coni den OTrAifii Ta.p3(^H T?^d>.p n'^e>.TtocTis.cia>.

6JioA.^e». c^*'^ "^^^^J Te OTrptoAvi e»,quja».n. jiV&.§^ SHTq AVTtca».2c.i n<i|>'^

KTetj^TeAv epeiTi«^ir.\vin epoq otc5>k.e nTequ}T6Avep otofi epoq

^•vy^OC** ^'''^P JiTe niJva».! nOTs*'^ ^oivep AVTiicak2ci nT6 <5»^ nCHOTr
nifien ujo>.T6qniqi n3a».6 fsceAv noAV^ otto^^ Cpo avavor otto^
noc iHC ny^c (e) iva.'^ «.ot^ja.ot newiv Sen iiieAvi ce^nakneq.
OTacak.1 Sen noc is.AVHn.

niacinconS n.Te ^e>.H. pcoAVi eis"0-irek.fe ^n eTOTPCA.ae.1 jA.AVoq

n\a».-ycioc nmpenociTOc nififOR nTC ihc n^^^c. iv ottavhuj §i

TOTOtP 6C36 §ewH. JiVH^ H&CO^ IVe».T{S>. CHOTT OTTO^^ a.TTJ^^^&.-CC ^CH
itiROCAvoc eitaciHTOirujoxcujOT eacoaoTJ' «wn &AA&. ace ^jndk
HTe niROCAVoc ndi.Tr j,v&oA. hShtott. ^e>.it oiron Aven &.TrepRe>.H&H-
Rin M.AVooTr efio^g^iTen itiniqi nTe hi^avot eTC«s. itujoji c^k
eTCL c^'^ niqi AVJA.0iOTr hSktott e^^fee ottroit ncAv OTCTek.2cpo

prseter eos qui Verbnm odio liabuerunt oderuntque magi-

stros. Animam enim quse Christo ascesim exercet quse ne-
scit cum intelligentia edoceri oportet ac docere quse modo
firmiter didicerit. Si vero alterutrum facere nolit, illam in-
sania laborare scito. A Deo enim apostaseos hoc est
principium, si homo cor (suum) verbo Dei, nec illud cu-
piens, nec illud operans, impleverit; mens autem illius qui
Deum dihgit onmi tempore usque ad extremum spmtum
Verbum esm-it. Confortare igitur ac viriliter age, et Domi-
nus Jesus Christus gratiam in scientia bona tibi concedet.
Vale in Domino amen. :

Sanctorum hominum vita quse Lausio prseposito, Jesu

Christi servo, scripta est. Multi per tempora multa sexphcatio-
nes scribere sategerunt^ non ut de illis gloriam acciperent^
sed ut ex mundus externa videret; ahi quidem superna
iUis

inspiratione quam Deus iUis inspiravit, illa ad se^dificationem

 HISTORIA LAUSIACA. 77

«.Te ^Av.GTpa>Avi JiH e«-Avou|i Hccv ivieiiTO^H neAv «.io-!r*.^CA.oni

iiTG TiencGJTHp iHC nx*^ n^npi avc^»'^ c^*''^''' *^" OTne».^

nekTAvcTujofii i^n. Rcoiron 2i.G on ekTrcp av«lI gTrA-H cfeoA-

9JTCH '^AVCTpdi.nJs.q HpcoAvi eTTe>.RHOTrT e>.-!rR6) noawn cewSJti M.&OiK

cdpHi e.T5*^ nOAv^ nHH c-e-A-o&i nce». •^^5-2...onH ncAv iti2c.0)ht

CTj^oi MAV&.I eLp^coin (ET) eiJ*oi AVAvek.i pe>.AVA.o 015*09^ AVAva.i ^hri
e^n ujewTOTrTek.RO hhh eTUjoirujOTr AVAVoiOir Sen niAve-iri epe
TiOTTRe».^ 01 Av6eA.^e ^en ni^^^pHAve». ctc niC3CiCAve>.TiROC n^e-
pcTiROc THpoTT He nA.1 eT'^" HO-y«^0)?V.6fi ncA. •^n&.iekTC 6-©0Tre>.fc

nRek.^oA.iRH nneRRA.HCiek. -©-h ctoi nei.Tek.<s'rti 3en necfJcinwnS

THpq eTrci'^- noe>.H ce>.2c.i eTrgojOTr avav6t<|>i^oco(5>oc en^HT
nnipcDAVi nek.TRe».'^ iste §inek HTOTj^TekRO AvnoTrfJci ntonS 6feoA.oek.
^AVCTceAvnoc.
«<cpe>.nHi 50) ewnoR Sa>. niacojfe OTro§^eT«^e6iHOTj*T 6Te>.iujc|>iT

nTe
dek.TOH AVTiiOTrei5cek.^ni TeRAveTAvek.i nois*'^ otpoo^ nuye^Avnje
noT'^' neAV '^npoROnn nTe neRAveij^i eTe».AVOR ace iCQcen Te».-

AveTROT5*i!c.i ujek. ^noTP e>.i6p A.x?= npoAvni den •^hoA.htia. ht6

docuerunt ac consolidatioiieni liumamtatis quse Salvatoris

nostri Jesu Christi, filii mandata exse-
Dei patris jussa ac
ex proposito hominibus
quitur^ fide immutabiles ; alii vero
placendi corrupto materiam dilexerunt, verbo explicatio-
nem reliquerunt, illis solatia prsebentes qui voluptatem at-

que iram concupiscunt, imperia difigentes, divitias cupien-

tes, qui sunt schismatici ac bseretici omnes qui feficem et
catliolicam ecclesiam labis per suam totam vitamimmunem
inquinaverunt^ verba philosophia3 mala hominum cordibus
absque intelligentia injicientes^ ut illorum vitam longe a pu-
ritate perderent.

Placuit etiam mihi pauperi atque humiH, qui tuse pieta-

tis mandatum^ tui in Deum servitii ac cogitationum tuarum
progressionem revereor, hsec te docere, scilicet me a mea
pueritia usque ad hoc tempus triginta tres annos in vitse
fratrum regimine confecisse ; factus (enim sum) cum illis
78 mSTORIA LA.USIAGA. .

niCllHOTT eiOI AVA\.0«iV3(^0C «OJOTT Scn ^dkCIVTr-CIC OTPOS^ IC RCIV

npoAvni ewHMTOtr Sen •^AvcTeHiCROnoc oiro^^ (5) ^nov icacc
KeC^npoAvm ^onS nSHTOTS* ciepcni^^TrAVin eTivAvoR Gni§6KOTri
eTTOTrfiHOTTT OTTO^^ e-&AV6§^ nojOTJ* «Te ni-
ncAV a.p6TK «ifien
^e?V.?V.oi e^OTTdi.fi «H 6Td>.in«».-!r nn 6Te».ico«-AVOTr'
epajotr neAV
Sen ndwAvekigac. eBoA^iTcn ^e^n so\ eTngoT Sen niujdwqeTT
nT6 X"*^* n6Av nici|>dkie».T «eAV hh eTdwTrujtoni Sen AvekpHC neAV
coTj*dw« «CAv «lAViN. ep6 nipeAV Tdi.fiennHCi njon AVAvek.ij* ncAv
'^AvecoiioTOAViJv ncAV ^CTJ-pia. ncAV ^na.AecTHHK «cav niAvek.
n^fOTH p6)AVH neAV TRe>.fiek«i«k. (sicj «6av «h eTcakSOT5«« AVAv<floy.
e>.iqi pfooTPUj S6« OTTaccoq n§^HT e'^ n^«^Ki e-e^picSe ii&.i!2e.6>AV

HdwR icacen Ta.p;)(^H «ni^^Hovi htc "^AveTAvone«.^oc CTdkC^ajni

^i nuje^qe oonoc «Teq^wni nevR no-yiew^ e^^peRHJv.-y 6K6r-
CAVOT nSKTq CRipi AvneqAve-yi avk6§ootj* neA^. KieacGjp^ eir-
no^6AV «TeR\yTj*3(^H eqAve^^ «tooTJ* «eAV (h) c^dwdpi nnOTj"^ eq-
Te>.A<5'o n^^efegji ate «jina. tiirc^iav nTe "^eKi-o^-yAMc». «Teq^iTq
6fio\ q&.poR ncAv ^AveT^HT £1 ncAV Kidwnoni «tc ni^o-yo ^CP'*^

monachus in ascesibiis, et abhinc his viginti annis in Epi-

scopatu fui. Nunc auteni ex his quinque annis te docere
cupio opera pura ac gloriosa omnesque seniorum -vartutes
quse oculis perspexi, auribus audivi ex fidehbus Patribus
in ^gjpti deserto atque in Lybia, et ex his qui in supe-
riore ..^gypto ac Syene ftierunt atque in locis quse incolunt
Tabennesiotse, atque in Mesopotamia, in Syria, in Palsestina
et in Occidente, Romse, in Campania regionibusque interio-
ribus.Omni cordis ardore enixus sum ut animum attende-
rem ad hunc tibi scribendum librum ex initio operum mo-
nachismi qui in deserto factus est, ut tibi in quo fonnam
tuam videas sit speculum, (ut) ilhus (hbri) nocte ac die re-
cordationem ad sahitem ammse tuse habeas plenus (enim) ;

ita est giorise ac divini medicamenti ut etiam concupiscen-

tise dominationem ex te ejecturus sit, necnon et cordis du-
phcitatem, ex hujus mundi divitiarum supereffluentia mol-
 HISTORIA LAUSIACA. 79

«.T6 Ttek.IROCAVOC KeM. JW.GT(5'GnilG «.ifecil KGAV niAVRCk.^^ XK^T «.GAV

iiiu|-»opTGp nGJW. ^AVGTROTraci n^KT ncAV niacoinT nOLTUj^-

Avoni nTOTq ou*o§^ nTGRujojTii GRnHOTj* GT^H dGn •^npoRonH

nTG niJ«.G-5*I nTG ^^ nCAV ^AVCTigekAV^G nOlJ*'^ GTT0irfiK015*T

OTO^^ nTGRUjd>ni groi GCekU* avcoit nA.R ncAv nn 6«^nGAve».R ttGAV

HH G^^nHOTI* 5&.pOR HGAV niU|evAVigG nou''^ nou"p6iOTr* G£oA.^ITGn

nakic&coOTTi nGAvnica.aM nTG nd>.ie».CRHTHC GTGn3GA.^oi G«^o-iris.fi

HG ^inJN. nCGIHC AVAVOJOTP naCG HH 6TOI OCP*^ ^^P o^*»-*

AVAVe».!

HGAV C|>-^ Rd>.T&. UId>.pGTH HGAV ^ek.X?d..nH He>.T<5>0>p2C. GTTCOH OTJ"0§^

G2C.OTUJT cfcoA. nCHOTT HI&GH SiV T§H AVHI2C.IHI 66o7V.SGn COJAVd»^

Guj6>ni nGAve>.q RewTA. (i^pH'^- gtcShotpt atc nekHGC hhi g&co^

G6o^36n (») TA.icek.p5 e«Jf«ii" ncAv yi^xc. otto^^ nekA.in acG
CGfeT6 n6T6n^6HOTri 3Gn nGTGnacini 6feoA.36n cojAvew OTon
nifi6n 6T3(;co AVTX01PJW.0U" 3enT eptoou» nHek.Tr Hi&6n ^to^y x^e^p

iiG HTGqTek^on gho&^ Rek.n 6uj(on T6noTr<ocg e«.n c|>e».i oirn

6T6AVAVek-5* 6p6 H6qAV6Tri TOAVI 6(|>'^ HneLTT ni&6n qHek.6p OTAVHUJ

litiem, omnenipigritiain, omnem cordis afflictionem, omnem

pertm'bationem, pusillanimitatem, iram quse subigi nequit;
{ut) ille fias Dei pietateque sincera profi-
qui in cogitatione
cias ; ut tibi fias ipse dux tecum sunt, et bis
illisque qui

qui ad te venient piisque regibus, ut ex horum ascetarum,

id est sanctorum seniorum institutionibus sermonibusque
ad se Deo uniendos properent qui Christam diligunt, se-
cundum virtutes amoremque simul. indivisibilem, ut omni
tempore anim£e ex corpore exitum exspectent cum illo (Deo)
futm'i, juxta quod scriptum est Bonum est mihi dissolvi :

ex bac carne ut sim cum Christo; et rm'sus Vestra opera :

propter animse ex corpore exitum parate. Quicumque

enim omni hora suam mortem ante suos oculos ponit, ne- '

cesse est autem ut nos, etiamsi nolumus, capiat (mors)

ignorantes; bic liujusmodi igitur cujus Deo adbserent cogi-
tationes omni tempore, multa peccata non admittet, non
1. Ad verbum : juxta illum ponit.
80 mSTOIlIA LAUSIACA.

miofii ekii qsiekGjJ&ig T5e».p «».«. 6ki^o«.ogii iieAv. «.ienToA.H iiTe c^*^
OTTSk-G qnd>.GpRe>kTA.c5>po«.in. A-n «^AveTROTrati «tg nenatiH-
ce>.2ci rtTfe ni?V.e^ic nn CTen ceCopn e&o^ evn noOTO OTCi^e
ceee7V.e6j\ «>.n Sen o-5*cfi<o AVA\.eTC|)iAoco^oc nTe ii&.irocavoc.
A.non r^dk.p &.no« §«».n I2>..ig>thc npo>Avi Avitencri cfioj nTC ha.i-

ROCAVoc OTi^e nnecw[6>Hi avavoh otra^e x^ewp OTcowfe na..iReon

d>.n ne ecoAce^ n^^cfiw e-eOTre».fi htg •^jw.e-&HOTr"^ na.TUiTd1.50c
OTOO neLTUjene».'!»' pHOcq Jw.neca>o-!r ^en ou*AveT(5>i^ocot5>oc «Te
OTJ-cfioj nTC 11A.1ROCAVOC ec(T'e>.S6AV -&H e«-AV6§^ Hujini neAV neT-

^6)OTr ni&en (i) e>.uj x^e>.p ni^iReon dkH ne eco?V.ceA. Avnia>.TCoA.-

ce\ o^iTen o?V.i ctc c^^ ne c^*" CTCoAceTV. nHcqcojHT THpoT
«T6Rce?V.co>Aq Sen o-ycfio> «Te it&.iROCM.oc akA.^d>. A*.e».^^OK
Avekpen^eT h^ht nnipo>Avi Sen •^cfeo> e-ftOTA.fc HTe (^^ den
OT5'2cmR&.'^ ecujojAV enac.innd>.Tr eniniqi eTSen niA.e^iC nT6
•^Ave-e^AVHi HTe hoc. Hic5a>.i i?&.p qSo>Tefi 6^o>n TenRJv.-^ d>.H

Hinnc». 2i..e qT«^nSo ««.RU|6.n«&.-!r e^^A.e^ic nTe ^h eTCOTTTOjn

RiV.TA. t^pH'^" eTCSHOTTT 2C.e dwOT5"0>n pO>R Scn •nCJV2CI AVC|>'^

enim mandata ac prsecepta Dei obliviscetm', nec nostrse

parvitatem contemnet orationis qtise non satis perspicua est
nec hujus mundi scientia ornata; nos enim homiaes su-
mus idiotse nec scientiam liujus mundi accepimus, (et

tanto melius ;
')
non enim incompreliensibilis divinitatis at-
que infinitse glorise scientiam sanctam polluta hujus mundi

scientise pMosopliia tm-pitudinis atque omnis mali plena ex-

ornare justum Quomodo enim jiistum est illum qui
est.

nequit ornari, id estDeum, aliquomodo exornare liujus

mundi scientia; quum omnes suas creatm^as exornet? Sed
multo magis hominum corda persuadeamus in scientia Dei,
in intelligentia subtili ut ilhim qui veritatis verhis inest
Dommi spu'itum videant; scriptura enimj nisi iiitelHgitm',
occidit, spiritus vero vivificat, si recto modo verba videS;
juxta quod scriptum est : « Aperi os tuum verbo Dei, et

1. Ad verbum : et ne fiat, absit.

 mSTORTA LAUSIACA. 81

OTTO^^ A\.&C&(0 OTCO9 OH. ^T?^pdk(i]j;>H 2i<» AVAVOC 2<£.e AVHCpep Ck.-&-

H.A.9^ GnicekQc.1 «.T6 niSeAA.oi ace it^oioTr ^oiOTr eTa>.-!reAvi efeo?V.-

^^ITGK IlOTrlO'^ 6T3jS.2CajOTJ' &.HOIV OfO 61 nipCOAVI «.TG (^*'^ HIAVewI

cfioj CTCkiAvouji nCA. tti^onocii njc niScAAoi e>.i6pek.TT&.nTe<rt

GOTCAVHttJ HT6 HH 6«-OTJ'A.6 n6Tek.Iipi ^pCUOTS" awrt Scn OTJ"AV6T-

nepiepti^oc e».^A.A. *6rt oTrscojq rtOHT. dLiAvouji avAl HeoooTr hjs.-

A.Irt OH A.IROnOTJ* 6IAVOU|I rtrtd».C|>i\T (liS.) igek^^-AVOlJ^UIT AVHIRak^^I

Tlipq rtT6 pOJAVH d>.IAV6np6 HITOeAVRO rtT6 HICCiJAVd.. rt6AV HldlCI

rtT6 HiAVOiiT AVAvou|i rte<5>7V.HO-5* s^6 dkrt ek.^<V.A. 6-o6e HatinepdL-
He>.nTd>.rt UTe ^0*.« pCOAVI AVAVe^I nOTT-^- f2C.e KTek2C.6AV ^^HOTT rtOek.rt

Qasd 6&o\oiT6rt ou-ac.i rtrte>.-5" crtH ertek.TJ^enTOT ek.H icace T^ek.p c|>k

e-ooTJ*OT epoi ne^OTHp neAV '^•npooepecic ne>.«^0'5'fOT6fe ek.qAvo^i

icacGH T&.pcoc «ack. '^OTrix.eei». uj&.Teq6pe».HekrtT&.rt eneTpoc hgav

ie>.RO>&oc rtCAV io>et.HrtHC OTj"oo^Hei.qujOTj*tgOTi' AVAvoq ne Sen neq-
dici eq'^ 0C°5. "^"^" THpoTJ* eTujon Acn. OTrAveTekAveAec rtCAv

OTTAveTff^ertrte eqaceu avavoc ace e^iuje rtHi eiA.HAV ujek^XHeiTr ene-

«|>e».c OTro§^ AVHecpe^ujq rtace ^ati itccoT.eAV c^ewpeTK eTCewfioA.

ediscere.» Rursiis Scriptiu^a ait : «Ne senioriini verbis sis

incredulus, nam ipsi ex illis qui antea vixerunt Patribus
edocti sunt.» Ego etiam, o homo Dei^ scientise amator, qui
juxta seniorum prsecepta ambulavi, multos obvios babui
seniores : non vero lioc ex desidia, sed ex cordis ardore
feci, triginta dies ambulavi, et rm^sus illos iteravi pedibus
ambulans donec totam romanam regionem lustravissem^
afflictiones corporis ac itineris dolores dilexi, haud quidem
inanes, ut pios bomines adirem et ex illorum contempla-
tione quse nondum liaberem lucrifacerem. Si enim quidam
multo me prsestantior, cujus immutabile fuit propositum, e
Tarso usque ad Judaeam ambulavit ut Petrum; Jacobum,
Joannemque adiret, suisque afflictationibus gioriatus est
omnibus desidibus aut pigris zelum injiciens (ac) dicens :

«Ivi Hierosolymam ut Petrum yiderem», nam ille aposto-

rum externas virtutes audire non satis liabuit^ sed etiam
6
82 HISTOltlA LAUSIACA.

tiTe nidi.iiocTo7V.oc e».?y.Aa». ei^^a'i uiujcoot 6«^peqi\.a>.-!r 0«. e.TOTr-

Rej,vopc\>H stCAv noTCAvoTJ* neAV noTraci nfonS ncAV TOTrnoAHTiek.

(ifi) 6-&6e (|>£k.i *.qepivf toni^cc^e «jiJk.TcqHes.-3* eneTpoc. le &.OTrHp
Avew^A.on ekrtOK. c^a». <i|)H CTe p-yon OTr«^fieiw nce».«^epi epoq otta.-

n6.t?:RCon OTrn nni 0/0 ne e^piace nH eTe>.ina.Tr epojOTT iiTe

nenio'^ e-»OTrA.fi eiacoi n«^AVHi n^^ace Ave-©ncs.Tr2c A.n cioi AvcJ^pn'^
6.n 2ce ei'^- oavot nni3eA.A.oi 6.AAa. ci-^ ohott nTA.'\j|nv^H
AVAve^^ekT ncAV o-yon nifccn e«^nek.CG>TCAv cno-ySici neAv nOTno-
?V.HTies>. eT&.-!j"A.iTO-!r rc X5ekp nn CTawTCSc kc2c6)av nTc nenio'^
CTgScn ni^^pevt^H c«^OTrek.fe iC2cen evf^ikAV ujSk. &&pesevAV ncAV nn
eTa.7ri AvenencfooTT ujew cSO^j^n etJ>OOTr CTA.TrcSA.1 ev.n scc ^inew
nTotr'^ too^ nnn CTe^.Tcae».! e«.^?V.e>. occ nTO^accAV ^hots* nace
nn c«^ne>.ojtg AVAVtoOTT ek.ir^ekn3COO^cnoTr2ci ntonS ^toc oirn ckcavi
ena.1. <o niCTOc ottoo^ nccAvnoc oiro^^ av^cok htc n^^c ^A.ircie
ujconi CR-^ noAV"^ nesK AVAvek.-ire>.TK 3en '^avcA.gth nni2c(0AV
c^^OTresfi oiro^^ TewAVCTpcqep ^otto cei.2ci cTewCUjtoni Oi\poK

illoriim formam, famam, vitamj institutionem videre cupi-

vit; idcirco donec videret Petiaim luctatus est; quanto ma-
gis ego quidecemmilletalentorumsum debitor necessenon
liabeo qua3 vidi de nostris sanctis Patribus narrare. Veri
tatem dico, non mentior, non quasi Patribus utUitatem con-
ferens, sed animse mese solius utilitati consulens et cujus-
cumque qui illorum afflictationes exercitiaque ab illis facta
audiet. Nam qui libros de nostris Patribus qui ab Adamo
usque ad Abraham, de illis qui post hunc usque ad hunc

diem ex Scripturis fuere conscripserunt, illos non scripse-

runt ut his de quibus scribebant gioriam tribuerent, sed
ut illorimi qui lecturi erant utiHtatem providerent ut vitam
illorum semidarentm'. Cum igitiu' hsec scias, fidehs ac ve-
nerande Christi serve, Lausie, te ipsum in sanctorum hbro-
rimi nieditatione confortare, meamque loquacitatem, quas
antc te habetm', ut cogitationes sanctas serves, accipias.
]\Iotus vcro pravitatis qui tauquam fluctus sunt maris spu-
 HISTORTA LAUSJACA. 83

e-e-fee. (ir^) iiak.pe.0^ e^^c^ncoA^.H ncTrcefcHC igonc epoR otoo ivi-

2ti UKIA^. nT6 •^RdkRia». CTOi Av<;\)pH'^ nniocoiAvi nTC (|>iOAv eT5*^i

Cfi^Hi'^ eTTOJOirnoT!' avavo>otj" e^^pKi eDcojn AVA.penno^HOT

efeoA^jTcn ^npoceT^CH ncAv niqi pwoTruj nTe '^AVCTpeq'^ o«^Hq
epon OTOn ou*AVHig naci noinS nTC nii e^^OTrewfi ncAV nicnHOTT
AVAVdki nOTT'^ OTCT n^6>& Avt|>aki otreT notofi Avnewi^^^eT oirne».^;^
noTTCOT ncAV OTrnniv noirtoT CTcp 5506 nSKTOTS' THpoT. AV<i5>pH'^
r=a>.p no-!5'na>.pew2s.icoc epe oiron oirAVHvg n^ujnn nSHTq OTeT
iiOT5*T«».5^ Av?^a».i OTreT iiOTTe>.o^AVTie>.i;)(2eT e>.AA.e». OTPAVOJO-B» noij*o>T

CTTCIO AVAVOJOTS* THpOTT ^&.l Tie AVC|>pH'^ HniSeTV.A.oi e-OOTrft.fe

OT5*eT. TdkpeTH AVC|>&.I 075*CT TawpCTH AVnd>.I5(^CT OTek.1 SGK OT-

AveTne>.HT OTik.i Sen OTyd^civjycic oi5"e».i Sen ots*dici ncojAve». o^ye^.i

^en oir2co>A. efioA ReoTrowi Sen OTrs^neucojq e».He>.^ ewiiA.o>c Sen

qo>& ni&en nTC -^AveTeircGfiHC Gip^OT5*^OTr (la^) avavojot Sen
niiioA.HTiA. ncAV nine>.§^ eT6p«^e«.pin avavojott Sen o-Ave^eTH
AViic&.ae.i AV«|>'^ ncAV oe>.n aci ntfoati Sen '^e».i5&.iiH eTCOTH qein

inescentes atque adversus nos surgentes, oratione ac pru-

dentia ad nos intenta longe projiciamus. Multse sunt horum
sanctorum ac piorum fratrum vitse quorum alius aliud opus
exercuit : omnium vero fuit mia fides unusque spiritus in
onmibus operantes. Nam ut m liorto multse simt arbores qua-
rum alia alios fert fructus, omnes vero eadem aqua irrigan-
tm*; ita hi seniores sancti alii alia virtute decori fuerunt,
hic misericordia, ille ascesibus, alter corporis afflictationi-
bus, alter sui abnegatione, alter etiam submissione; ad sum-
mam omni virtutis opere, sibi ipsis suam agendi rationem
suamque fidem glorise vertentes, se ipsos ad sermonis di-
vini meditationem charitatemque eximiam concm^su inci-
tantes. Alii quidem ad has virtutes tetenderunt, sed judicii
expertes illos non sunt assecuti, quoniam illas ut hominibus
placerent fratresque incusarent exercebant, ad opera bona
ex operum quse non erant bona semulatione currentes, sic-
que opera bona ex superbia ignorantise matre corruperunt.
G* -
'
80 HISTOKIA LAUSIACA.

niiofii dkSi qn.en.o>£t^ x^^ekp «>-«. Gtt.i^on.oe«. itCAV «.iGnToA.H nT6 c|»'^

OTs^Dk.e qna.6pRekTa».t|>ponin e>.n n^^AVGTROTrafiLi nT6 nenacin-

cevaci nT6 ni^G^ic nn GTGn CGG^opTi e&oA. J)>,n nooTJ^o oij"2k.6

CGceActoA. d>.n *6n oircfitt» ava\.6tc|>iA.oco(|>oc nT6 ite>.iROCAVoc.

ev.non X5&.p d>.non ^a>.n I2s.i6>thc npcDAVi jA.ncncTi cfifo nTe Hivi-

ROCJW.OC OT5"2i^6 nnecujOHi jm.jm.oh oipa..6 T5ak.p oirofofc n^iRcon

A.n H6 ecoA.C6X n^^cfito e«^o-B*e>.fe htc '^Ave-e^noTT'^ ha.tujta.^oc
OTfoo n&.Tcg6n«wT pnacq avh6C6>0T5» Sen otavctc^^ i^oto^oc htc
otccfifo nT6 HBwiROCAVoc eco^ewSeAV -o^h e-©-Ave§^ nnjiHi nejv hct-
^tooir Hi&en (i) a.uj t««>.p n!2k.iR60n awn ne eco^ceA. AVHie».TCo'\-
ceA. oiTen ^i
6T6 <5>'^ ne ^n eTCoAce^ nneqcwnT THpotc..
nTeRC6A.C6>A.q ^en OTj*cfe6> nTe nA.iRocAvoc ek.A.A.«k. Avek.A?V.on
AVd».pen«6T H^HT nnipo>Avi 5en '^cfifo 6-e-oir&.fi nTe c|>'^ Sen
OTS'acinR«k'^ 6C^(OM. 6HSs.innft.-5" eHiniqi 6T*en niAegic htc

'^Ave-OAVHi nTe hoc. HicSft.i r^akp qSfOTefe 6ujo>n TenRe».'^ &.n

HiHnck. f^e qTe>.n3o ewRttja>.nniv!r 6^A.e^ic htc c|>h eTcoiTTO^n

R&.T«k. Cl^pH'^" 6TCdHOU*T 2C.6 dwOTrO>n pO>R S6n HCek2tI AVC^^

enim mandata ac prsecepta Dei obliviscetm', nec nostrss

parvitatem contemnet orationis quae non satis perspicua est'
nec hujus mundi scientia ornata; nos enim homines su-
mus idiotse nec scientiam hujus mundi accepimus, (et
tanto melius '); non enim incomprehensibilis divinitatis at-
que infinitse glorise scientiam sanctam polluta hujus mundi
scientisephilosophiatm^pitudinis atque onmis mah plena ex-
ornare justum Quomodo enim justum est ilhmi qui
est.

nequit ornari, id est Deum, aHquomodo exornare hujus

mundi scientia, quum omnes suas creatm'as exornet? Sed
multo magis hominum corda persuadeamus in scientia Dei,
in intelligentia subtili ut illum qui veritatis verbis inest
Domini spiritum videant; scriptm-a enim, nisi intelligitm',
occidit; spiritus vero vivificat, si recto modo verba vides,

juxta quod scriptum est : «Aperi os tuum verbo Dei, et

1. Ad verbum : et ne fiat, absit.
 HISTOKTA LAUSIACA. 81

OTPO^ M.dwC&6> 015*09 0«. '^TJ^pai.C^*'* 2C.<d JM.AVOC 2C.6 AVTtCpcp «*.«•-

jKs.^;^' Gnic&.3c.i «.TC «.iSgX^oi acc «.-&<oot5* ^tooTT GTd».-!r6Avi efioA.-

^iTcn. «.o-5'io'^ CT3«».2e.6>o-iP dt.noK qoa o> Tiipo>Jsvi ktc (i|>'^ mAVA.i
cfitt» 6TJS.IAVOUJI nCA. Hi^onocn nTC ni3eA?V.oi ek.i6pis>.ne!k.nTJ!k.n

60TJ*AVHttI HT6 HH 6-e-OT5*«i.6 HCTiVIipi ^pfOOTJ" dwn 36n OTrAV6T-

n^pi^pt^oc iv^Adi. Scn o-yocfoq noHT. «viavouji avA. ncoooTr njv-
^iH OH ekiRonoTf 6iAvo^i nna.<5>&.T (ijv) u|«».'^Avo-a'^T AVTiiK.ek.^i

THpq HTG p6>AVH e^IAV6np6 IIIT06AVR0 nT6 niC(OAVe«. nCAV HlSlCI

nT6 niAV6>iT AVAVouji ne(i|>7y.HOT5' a^6 dwH «vA.7Va. 6-&fe6 nacinepis.-

ne>.nT&.n HTe ^ei.n p6>Avi avav&i no-y^ ace nTei1.2c.6AV ohois* noe».n

Ofafi efioA^iTen OTraci nnek.-ir enn enek.TJ^enTOT ek.n icacc T^e^.p c5>k

e-o^OTOT epoi ne>.OTrHp neAV \-npooepecic nek.^^OTfWTefe A.qAvo«ai

icacen Te».pcoc uje^. •^OTPa..6e>. ujewTeqepe>.iie>.rtTe>.n 6iteTpoc ncAv
ie>.KA>&oc ncAV io>e».nnKC o-yoo^newqujotPUjOT AVAVoq ne ^en neq-
Sici eq'^ X**^ *^*^^ THpo-a* eTUjoit Sen OTPAV6Te>.Ave2V.6C hcav
OTs^AveTCenne eqacco avavoc acc ewiuje nni ei7V.HAv ig&.-^H&.-!r 6R6-
<i5>e».c OTO^^ Avn6cpe>.^q nuce •^ix.i itcfOT.eAV c^e^peTH 6TCA.fio\

ediscere.» Rursus Scriptura ait : «Ne seniormn verbis sis

incrediilus, nam ipsi ex iUis qui antea vixerunt Patribus

edocti sunt.» Ego etiam, o homo Dei^ scientise amator, qui
juxta seniorum prsecepta ambulavi, multos obvios habui
seniores : non vero lioc ex desidia, sed ex cordis ardore
feci, triginta dies ambulavi, et rursus illos iteravi pedibus
ambulans donec totam romanam regionem lustravissem^
afflictiones corporis ac itineris dolores dilexi, haud quidem
inanes, ut pios bomines adirem et ex illorum contempla-
tione quse nondum baberem lucrifacerem. Si enim quidam
multo me prsestantior, cujus immutabile fuit propositum, e
Tarso usque ad Judseam ambulavit ut Petrum, Jacobum,
Joannemque adiret, suisque afflictationibus gloriatus est
omnibus desidibus aut pigris zelum injiciens (ac) dicens :

«Ivi Hierosolymam ut Petrum yiderem», nam ille aposto-

rum externas virtutes audire non satis babuit, sed etiam
6
82 HISTOKIA LAUSIACA.

UTG H.iA.noeToA.oc A.A.^ei>. a>.q<T'i igujfooTs* G«^peqii&.T5* 0«. eTOTr-

R6A\.0pC^H HGAV nOTCAVOTT IICAV. HOTratl tttOtld KCAV TOTrnoAHTIA..

(ifi) &-frfie (^o^i evqepc<T?^toni5ec«G uje>.TeqHOi.Tr citeTpoc. ic ekOirHp
AVA.\A.oii d>.noK <^d>. ^H. CTG .otron OTr«^6«>. nce».-&Gpi cpoq ota.-
nd?R.GOn OTrn nHi 050 hg G^piacG nn GT&.inew-s' Gpwo-s' ivtg
nGniO'^- G^OTrawfc 6i2to> n«-AVHi iv^acG AV6«nA.-!r2c d».n gioi Avt|>pH'^
ewn 2C-G Gi'^ ^AVOT nnid6XA.oi ei«.A.A.es. gi'^ ohot nTekTiJfTr^CH

AVAV».'5'a.T nGAV OTPOn nificn G«^nek.cojTGAv GnoTrSici ncAV noirno-

^HTiev. GT«k-yiviTOTr R6 x5A.p nH GTA.-ircSG R62C6JAV nT6 nenio^x
GTSGn nix?:p&.^H G«^o^is.fc icacGH «>.2».e>.AV uje». &£ipet.&AV ncAV nn
GTek^TTi AVGnGncojOTJ* uje^ GdOTfn gc^oott 6TewTrcdak.i A.n 2C6 ^ine».
nTOTr*^ (aoT nnn GTek.Tr'c3e>.i e>.A.A.ek 2c.g nTOTr^cGAV ^hoip nacG
nn G^^newO)^ .svAVOJOTr ewirujekn^^^oo^GnOTrac-i nojnd ^toc OTvn grgavi
Gne«.i. oj niCTOc ois-oo^ ncGAvnoc oiro^ av£oir nT6 n^cc ^e».ti*ci6

ujojni eK'^ noAV^" ne>.K AVAve>.Tre>.TR ^en '^AveA.eTH nni2c0JAV

G-eoTPe>.A OTPog^ TekAVGTpGqep ^oiro ce>.2ci 6Tek.cujojni ^e>.poK

illoriiui formam, famam, vitam, institiitionem videre cupi-

vit, idcirco donec videret Petiaim liictatus est; quaiito ma-
gis ego qui decem mille talentorum sum debitor necesse non
liabeo quse vidi de nostris sanctis Patribus narrare. Veri
tatem dico, non mentior, non quasi Patribus utilitatem con-
ferens, sed animse mese solius utilitati consulens et cujus-
cumque qui illorum afflictationes exercitiaque ab illis facta
audiet. Nam qui libros de nostris Patribus qui ab Adamo
usque ad Abraham, de illis qui post liunc usque ad Kunc
diem ex Scripturis fuere conscripserunt, illos non scripse-
rmit ut his de quibus scribebant gioriam tribuerent, sed
ut illormn qui lecturi erant utilitatem providerent ut vitam
illorum ajmularentm'. Cum igitm' hsec scias, fidelis ac ve-
nerande Christi serve, Lausie, te ipsum in sanctorum Hbro-
rum meditatione confortare, meamque loquacitatem, quse
ante te habetm-, ut cogitationes sanctas serves, accipias.
Motus vero pravitatis qui tanquam fluctus sunt maris spu-
 HISTORTA LAUS1A.CA. 83

e«^6e (ir^) ii«>.p60^ ^•^t^nwjw.H «.eircefcHC ujonc cpoR ottoo ivi-

2SLI HKIAV tlTG ^RekRICt. CTOI Avr^pil'^ «.«.lOtolAVI ItTC (i|>IOAV e-5*0I

C<LpHI'\' CTTWOT5"«.0-3* JW.AVaiOTr C^pHI GDCWK AVa>.p6nH:OU|"IIOTJ*

GfcoA.^iTett. '\'npocei5*x« «^^*^ ».itn pwOTiy ivtg '^AVGTpcq'\" o«-Hq

cpon OTfOH ou*AVHU| nati nfon^ nTC nii c«^o-s"a.fi ncAv nicnHO-s*
AVAVdwI nOTT'^ OTTCT n^a)& AVC5>e>.I OTGT H^Ojfe AVTrtek.I3(^CT 0T5'H&.O;X

noTTtoT ncAV OTrnne». noiywT CTcp ^tofe ndHTOis* THpOTS*. AV<5)pH'^

r^eip nou*n«>.pik.a..icoc .cpc OTOn ottavhuj nva^w"^ nSHTq ottct
nOITTik.^^ AV(|>&I OTrCT lIOTT&.O^AVTie».I3CCT iV^7V.e>. OTrAVCOOTy nOTGiT
CTTCIO AVAVtoOTS» THpOTT (^^ik^I TIC AVC^^pH^^ nni3C^A.OI C-OOT5*a<fe

OTTCT. T&.p6TH AV(^&I OT5*eT Te>.peTH AVHawI^CeT OTrft.1 Aen . OTT-

AveTnA.HT oirek.1 ^en OT5*ek.CRt5*cic OT&.I Sen otSici nCfOAva». ottc».!

^en OTscatK efioA. Reou"A.i den OTS^cynescfoq A.Tte».2 d>.TiAoJC den

qaiCi ni6en htc ^AveTeiPcefiHC eirujOT5»u|oi5« (toJ) avavosou* Sen
ninoJ^HTiA. ncAv HinA.^;^ e^ep^^ekpin AVAVtooir Sen -o-Ave^eTH
Avnc&,ae.i avc|»'^ hcav oa.h aci n<yo52c.i Sen ^e^i^&.iiK CTCOTn 5ek.n

mescentes atque adversus nos surgentes, oratione ac pru-

dentia ad nos intenta longe projiciamus. Multse sunt horum
sanctorum ac piorum fratrum vitse quorum alius aliud opus

exercuit omnium vero fuit ima fides unusque spiritus in

:

omnibus operantes. Nam ut in horto multse sunt arbores qua-

rum alia alios fert fructus, omnes vero eadem aqua irrigan-
tm*; ita lii seniores sancti alii alia virtute decori fuerunt,
hic misericordia, ille ascesibuS; alter corporis afflictationi-
bus, alter sui abnegatione, alter etiam submissione, ad sum-
mam omni virtutis opere, sibi ipsis suam agendi rationem
suamque fidem glorise vertentes, se ipsos ad sermonis di-
vini meditationem charitatemque eximiam concm'su inci-
tantes. Alii quidem ad has virtutes tetenderunt; sed judicii
expertes illos non sunt assecuti, quoniam illas ut hominibus
placerent fratresque incusarent exercebant, ad opera bona
ex operum quae non erant bona semulatione cmTcntes, sic-
que opera bona ex superbia ignorantise matre corruperunt.
G* •
^
84 HISTOUIA LAUSIACA.

OTJ^On. AVeit A.-!r^I TOTOT5» ^GJOTT 6««^.! e».p6TK «>.A.A«>. JW.TtOU*igakUjni

6«-fi6 TOTrAV6Ta>.T'\-iS.UpiCIC fsic) e«-66 2C6 ^TTipi M.M.GiOlP *61t

OTrjw.6Tpjvne>.tg npojAVi n6AV o-!rAV6Tp6q'\- uj-oottit itT6 niciiHOTr
eTra^oati recek. ni^fiHOTri 6«^ne>.it6Tr 6fioA.§jT6it ot^(aA me. <^n.
^&HOTTi enoTro-y e>.K n6 ottoo^ ite>.ipH'^ C6Te>.KO nni^^fiHOTTi 6^nA.-

n6Tf 6fio\§IT6n •^AV6T<J'A.CI «^HT •e-AVa.T n'^AV6T&.T6AVI. IHC OTJ"n

AVAVOR. ndkCOAV 6Td>.^0R 6pe>.TR nOTP^pcl^ei AVCl)'^' AVncp'^ R6HI 3C6
n'^AveTpa.AV«kO Re«.Te.. (i^pH^Y 6n&.Ripi avavoc noTCHOU' e>.A.A.e>.

Avek.<V.?^on Ava>.p6CAVOTrnR nTOTR. nacc •^AV6TAve>.i oa>.T oxro^^ n«^OR

otoR nTeRAVOTs^nn nTOTC Ave>.p6CAVOTfnR nTOTR nacc ^.a.cotti

cigakCcp 90A.1 acc^o 2»..6 ne<R n-on 6T6AviTe>.p6 niconi 5^1 ujewTC
cpoc Coc cfioA. eni^HRi n6AV iiH 6T6p 3cpicv. Ave>.Te>.A.6 n6R-
CTd..irpOC CpOB. (16) OTPOO^ AVO^I UCe>. 116ROC 660A. X5».p ^IT6n
iia>.i06>£ 6ReDc<i^o n«>.R rtni«>.peTH THpoir otpoo^ eRC «k^pe^^ epoR
efeo^^iv "^-AvcTpcnixq npojAvi eTTOwRHOiTT -AVTiepctong^ nTCR-
npooepecic efioA.^iTen 07rAveTa>.TCO<5'ni Sen OTPdwnewUj AVAveT-

cfis.ci ^HT 2C6 '^nck.oipojAV e>.n ^iifvcoi «vh avc^^PH'^" n^cvn OTTOn
6Ta>.T6p OTP^ojfi Avna^ipH^Y e>^Trpe<OTJ*<o Sen §«>.n ndw-eoc nTe ni-
TOJAVT n6AV ^e>.n cjjra»-onH ujivTOTPfiojA. Avnic^n«>.uj cfioA. 6Tdk.TP-

Propera'igitiu'^ mi frater, te ipsum Deo templum prasbeas

noli ex divitiis, ut olim fecisti, aliam tibi domum sedificare,

sed potius te deserat argenti cupiditas, tu(^ue illam desere;

a te recedat marsupium quod tinea roditm', tibi vero ac-
quiras illa non perfodiunt, illa pauperibus ex-
quse fares
pendas atque indigentibus, tibi crucem tuam imponas Do-
minumque sequere, hocce enim modo omnes tibi virtutes
acquires et te a corruptibili in bomines complacentia cu-
stodies. Ne tuam libertatem superbi jm'isjm'andi impru-
dentia vincias, dicens «Non bibam, non comedam» ut
:

quidam bomines qui tali agendi ratione usi sunt; hi enim

in passiones lisesitationis (?) et voluptates inciderunt donec
suum jusjurandum solverent. Tu igitiu* si comedis, juxta
beneplacitum tuum comedas si manum tuam a cibo con- ;
 HISTORrA LAUSIACA. 85

THiCj. n«^OR :^e ire eivoTajAV otcoa». Sgii ncROirftJUj ire eRA.-
A\.on.i nTOTR CdkfioJV Ainio-!ro>.M. &avoui ^en ncRep^i^i ^topic
e>.n«>.u) OTO§^ nncRep no&i ene^^ OTnoTT'^ x^ewp ne hira.'^ ct-

ujon nSHTen eq'^ OTcfie niRiM. nT6 ninnA. eTOtoOir e-e-fioTC

epon CTe niAvevi ne eqo^iOTri efeoA. nnn CTep fioni eqini ss^e
eaoirn nnn eT^^ okots* na.n nio-MHi X5a.p AiAvon uoavoc •^h. oi-
accoq e^qTOAvq x^&.p ecj»'^ noc ne eTOi nnoAvoc nek.q.

n&nec x?a>.p ece Hpn ^en oircocyrti (i £7") en&.neq e^OTe ece
AVtOOTT den OT5*AV6T<5'a..CI ^HT AVe>. §«^HR OTTn 6ni«^AVHI rtH eTev."Tte

Hpn aeji o-a-cotyni en&neq oiro^^ Avnep'^ oh&hr eniptoAvi ncAVOT

n:x.eAV6>n hh 6TC6 Avtooir *en OTrAvetri eqcAvonT e>.n ciM.^pH'^

6.n ace eiujco^q i6 ei^^ oe>.H (^n x?:e>.p e-ooircoAV A.qoycoAv avhoc
oiroo^ qigen ^avot nTen t|)'^ (^n on 6-ootpcoav e>.n a.qoT5«coAV ek.n

AVHOC 0-5*05^ qujen oavot ivTen <i^'^ e>.\A.ew ni^fi <yi e-epe nsSici
AvnipcoAvi ujconi 3en nek.pe§^ Avmcoc^ni avhhcoc nTeq^ei cot-
cco&i nT6 ni2k..6AVCon '^^coujq e>.n nnidpHOTri OTra.6 •^ujotujott

tines^ mannm tuam juxta potentiam tuam sine jurejurando

contineas et ne unquam peccatum admittas. Deus enim est
intelligentia quse nobis inest, adversos motus spiritus mali
contra nos pugnantis, id est cogitationum (nosti-arum) di-

micans, illa expellens quse sunt nociva, illa autem introdu-

cens quse nobis prosunt. Justo enim non est lex posita, nam
Deo se conjunxit illique Dominus est lex.
Melius igitur est in bono consilio, quam
bibere vinum
aquam cum superbia bibere. Inspice igitur hos justos qui
vinum cum bono consilio biberunt, et ne bomines qui aquam
in cogitatione haud congrua bibunt^ dsemonum imagines,
consideres. Non is sum qui vituperem aut judicem, nam
qui manducat Domino manducat, et Domino gratias agit;
qui vero non manducat Domino non manducat, et gratias
agit Deo sed multum interest ut hominis afflictatio juxta
;

rationalem modum fiat, ne in dsemonum lubibrium incidat.

Non cibos vituperO; neque illos laudibus effero, sed potius
86 HfSTORIA LATJSIACA.

cacajoTT A.«. oii ft.A.Ai!k. A\.ek.?V.Aou '^i^ottujott eacen. '^i?^iitiJA\.H GTtT"!

efio^Seii niSpHOTTi *£«. OTrcocrfti tiHe^Acoc nn CTa'i cfioAdcn.

IlldpHOTri n.R&.A.<dC 'X'P* AVAmOir K.2C6I& OTPOC^ H.fiwTCAV.I. ««.n«>.-3"

cniAv&.H{^.pioc iCi>CHc5> 3C.C &.qcG Hpn Scn OTrcoc^ni acn niK&^i

n^CHMi «*.A.A.iv AVHcqigifi'^ natc ncqR&."^ OTCi^e. Amc Tcqcfico
TA.RO neiqT<v3c.pHO-!PT x?e»p nc nacc ncqoHT ot5*o§^ av- (15) ncc-
ujaccAvacoAv. ncp ^«k.A. AVAVoq nace Tcqoc cncaJScAV. a.-b-cc avojou*

OfooTT nacc nic|>iA.ocot^oc ctc ni«^ek.x7:ope>.c nc ncAv a^iox^cnnc

ncAv ji^evTOjn ncjA. niRCAVfiwniQ(^coe ct&.tpi cfcoA.ndHTOTr neAv
'Y^WOTS^TC THpC HTC niCekfiCTT nnOTJ*2C nCk.! CTA.TTCpWqT C5A.n
niuj'^ nno&i nTA.iAV«».iH ^oicai^e nTOTr\H<oni ne».TCOTGn c|>'^ ot!*o§^

HTOTj^OTs-to^T nniiss.^<o\on ctcocj. ekTpcc npn ^ojott hgjw. ncnoc

iHC n^^c nucc nck. nni AvncTpoc niis.HOCToA.oc ncjw. ncqAve».^K-

THC THpoTP ^0JC2k.c ncc^^^pGAvpcAV nacG niiOTP2si.ek.i ncA. iiipcq'\'

cfito Gir2coj AVAvoc ne».q 2cc c«vfic otp ncKAvet.«HTHC cecpnH-
CTCTPin ek.n Avcl^pH'^' nniAve>.«^HTHC htc iaje».nnHC otto^ e^ noc
CO^I nT07rAVCTe>.TqHT Gq2C0J AVAVOC 2CG AVAVOn ig2COAV HTG ni-

illam quse bono consilio cibos accipit sententiam. Qui bonos

cibos accipimit^ illos infii'mos ac ignorantes existimo. Vide
beatum Josephum vinum cum consilio in terra segyptiaca
:

bibit, sed ejus mens non mutata est nec illius disciplina
corrupta; nam illius cor stabilitum erat, nec illius domina
illuni ad contaminationem decipere voluit. Biberunt autem

aquam ipsi philosopbi, nempe Pytbagoras, et Diogenes^ et

Plato, et ipsi Manicbsei qui ab illis originem duxeru.nt; om-
nisque falsorum sapientium coetus qui maximis hujusce-
modi peccatis operam ita dederunt ut Deum ignorarent
idolaque impm'a adorarent. Biberunt etiam vinum cum Do-
mino nostro Jesu Christo qui Petri domus erant omnesque
illius discipuli, ita ut adversus Magistrum murmurarent Ju-

dsei dicentes « Cm' tui discipuli non jejunant, sicut Joannis

:

discipuli? » —
Dominus autem illis suam insipientiam in-
crepavit, dicens : «Non possunt filii sponsi dum sponsus
 HISTOBIA. LATJSIACA. 87

u}C^Hpi HTe. nii\feT«je^£T (sic) epnHCTe^m ^ocok epe ninivT-

u|6A.eT neAitoOTv* 6Te eMiOK. ne eTu|on Sen. OTPRe>.'\' neAv hotj»-

co<yni e«^H.«>.neq. HavA-in on d>.ir2ceA\. ek.piKi 6neqjMA.«^HTHC £s.e

cTfee OTF neTen- (ih) peq^V cfito qoTrcoAv otvo§^ qcw neAv niTe-
A.fonHC neAV nipeqep no6i nA.Tr2ceAV ek,piKi A.n ni2t&.i CsicJ
6&H?L 2C6 SCn OTrJW.e-OAVHI A.q0^6>AV OTTOO^ &.qCCO. <S.q6p OTCOi
nace nenoc ihc n^c Qte &.qi oiN.p<oT6n noce i(od>.nnHC nipeq'^
(OAVC nqou*(oAv &.n oipa^e nqcco A.n ncatcoTCn ace oiron OTrak-e-

jM.(on HeAVi\.q eqacto (sic) j^vavoc sce ne».qoTr6AV «^q ne OTf^e

ne>.qc6 npn A.n ne AVAVone^ (sicj oippcoAvi <onS Sen niccoAvf^
n&.Tqoir6AV ^pe neAV AVtooir 6t<o. A.qi nace nn}Hpi Av<i]ppcoAvi

eqoTPCOAv otpo^^ eqcoj neiJccoTen scc ic otrpfijAvi npeqo^coAV

ovo^^ npeqcoi eqoi nigt^Hp 6niT6A.(onHC neAV nipcqep no&i
OTO^ e>.c«>.Ave>.5^i nacc '\'co<i^ie>. 6£ioA.S6n necoJ&HOTi. ^coTPftjty
iiTenep otp ace &.non OTraw.6 hk eTigoTrujOTP escojn 0-3*2^.6 nn
eT^^^coui ne».n Avnen-^pen Avonji nccaoTP «>.A\e>. AVjvpenAVO^i
neAV i(o«>.nnHC nipeq'^ (oavc nT6nepnHCT6TPin n6Avek.q 3en otp-

cum illis est jejimare » ; id est ego qui siim in iUormn mente
bonoque consilio. Rm'sus illius discipulos increpaverunt di-
centes «Quare magister vester cum publicanis comedit
:

bibitque cum peccatoribus?» Salvatorem non increpabant

nisi quia revera manducabat et bibebat. Hlis responditDomi-

nus noster Jesus Christus « Joannes Baptista ad vos venit,

:

nec manducans, nec bibens, et dixistis Dsemonium habet :

(scilicet non manducans carnem; neque vinum bibens, nam

non potest homo in corpore vivere nuUum cibum mandu-

cans, nec aquam bibens); venitFilius hominis manducans
et bibens, et dicitis Ecce homo qui comedit et bibit, qui
:

publicanorum peccatorumque amicus est.» Sicque ex suis

operibus adimpleta est Sapientia. Quid nobis igitm* facien-
dum esse existimas? Nec illos qui nos laudibus cumulant,
nec illos qiu nos vituperant, sed Joannem Baptistam sequa-
mm', cum illo intelligenter jejunemus quamvis dicant : Dse-
Qb HISTORIA LATJSIACA.

Ri^^X ivein. OTs^tyjMifscoc site ottoii OTrak.eAv.fon. ugav.<ootj' otpo^^ AvCk-

peiicG (i«^) Hpn H,T6«.oireAV tg&t ivga\. n^c Sgiv o-5"U|c^5i ^avot
H.GAV OTTKfi».-^ GVgWn GpG T6tt:CA.p^ UKOtll 16 6C6p XP'*^ OTO^
^AV6Tek.«^OTro>AV oAi ixG &.^A.&. nma».^'\' GTCOTTTOin. hg gtotvivco"^

n.Cft>q JVTOTGIV «.6AV lIie>.pG§^ JtTG niGn.To7V.H GneklTOTT 36lt OTJ*-

fong^ (sic) ^SioK «.T6 niofiHOTTi 6-&ne».iv6Tf . 6U|0)n OTrn epc i\i-

naw^'^- Avou}i nc&. otofe nifcGn 6TGune».e».iTOTr g«^&6 «I^^x

""6
ItlOTJ-COAV ITG niCCO IT6 IV6§6>£l KG^<o6 GTrGU|<Oni GTTOI UekT'^" Oekll

GpoiOT g^6g i\ine^.o;\" GTCOTTton. otofi a-6 ni&Gu 6Tcek£oA.

AVc5)nA.o;^ c|>nofii H6 (sic). t>!KKis. 6T1124.H uh KeoTOn e-»o-5"<oAv

Sgu OTrne^-ooc ugav oir^Trs.-onH GTracto avavoc acc nOTPtoAV Seu

oxrne».^'^ ek.?V.Aei. cgotj^coav e».n Sen ott^i eqpcouji «w^^e». Sen
0irAveTe>.TCi utc o-y^trss^onH xitoc T6nnek6AVi eptooip. Tenn&.GAVi
qacto r^ewp avavoc udcg nGnccoTHp 'iV^fL ate efio^^eu noTOTTe^^^
epeTencoTfono-y. noTPTe>.o^ eve UTGnH eT6pe».i?<oni- (k) ^ec-ec
^eu OTj«Ave-©AVHi c|>e>.i iie Ke>.Tek c^pH'^ eTekqacoc nate iiiei.noc-

monmm liabent; vmum bibamus, pisces comedamus cum

Christo in gratiarum actione (bono)que consilio, si nostra
caro infirma est vel indiget, quamvis dicant Ecce bomines
:

qui (carnem) manducant ac vinum bibunt; nam manducare

aut non manducare non est aliquid^ sed fides recta quse a
vobis quseritur et mandatorum observantia, quse bonis
operibus perspicua fiunt. Si igitm' omni operi bono quod
Deo faciemus, fides comitata fuerit, sive manducare, sive
bibere, sive alii cuivis operi, illa propter fidem rectam non
possunt condemnari opera; omne vero opus extra fidem
factum peccatum est. Sed quoniam alii sunt qui passione
ac voluptate manducant, dicentes Manducamus cum fide; :

et non manducant juxta mensm^am sufficientise, sed in

voluptatis insatietatC; quomodo illos dignoscemus? Utique
illos cognoscemus, nam Cliristus, noster Salvator, ait : A
fructibus eorum cognoscetis eos, Fructus autem illorum qui
in justitia pugnant, lii sunt, quemadmodum ait apostolus:
 HISTORIA LATJSIACA. 89

T0A.OC sce Td>.VA.iiH c^pe>.^i '^^ipitt.K '\'A\.CTpGq6>Otr n§HT

'^.W.eT^CpC '^AI.GTCk.15&.«^OC c|>«&.^'^ '^AlCTpeAl pA.-!ruj '^eHRpe^TIJS,

<i^&.i nG «.OTPTik.^^ «Te ninnA. ot"! j^e ate t|>H e-ooirwui c^

AiiiA.ipH'^ qnA.07r6>u| a.h; eoTs^eAV ek.q le ece Hpn Seit OTAveTawT-
coff^niie 5 en 0TJ"AieT&.T30T^6T oTaL.6 q«.ek.'V aia.^^- dwn eacen
OTPCiJ*nHa».HCic ec^GiOir qnJs.cooi AVAVoq nace ndkipA.oc eqacto
AVAvoc 2te <5>H 6Tepivx:=coni3ec«-e uj0>.qjs.Avoni nTOTq Sen 5506
ni&en eiycon oirn. epe T6nce>.p2 ^(^h cek.£io?V n^ojni '^e».qe>.A\.oni

nTOTq 3en gjcofe ni£ien e^con epe Teqcivp^ ss.e y^n den 5«».^

^(oni 16 ec^H Sen oekn ^\\ le eqoi nAVRa>.o ii^ht qnA.OT5"foAV

OTPO^^ qne>.C6> eqoi AvcJjpH'^ ace niotPtoAV neAV nic6> e>.iPOi

AV(^&dpi nTC niAVROk^ noKT nT6 ni^6>ni ncAV niSo'^ CT^en

neqc6>AV«». sce ^inek. nTeqateAvscoAV nqewi 5e>. (Re*.) niu}6>ni
nT6 nTOTq 06>q os.doK n.n.a. CTcp &oni n'^'-
nic6>Avek. qne«-ekAvoni

VyTT^H eT6 ni2C6>nT ne neAV nii^^-o-onoc n6AV '^Re».Te».A.e».A.i&.

neAV niAvoc^ ncAV ni;)(;oo^ neAV '^AVCTpeq'^ uj6>ig neAV '^AveT-
<5'e>.ci ^HT efeo^V. Av»^^'^ «eAv n6qe».vT5eAoc otto^^ cti eq^^^H ^en
ni^6>ni nT6 niC6>Avew qne>.ig6n ^avot nTen c|>'^ «chotp nificn,

charitas, gaudium, pax, longanimitas, benignitas, bonitas^

fides, mansuetudo, continentia. Hi sunt Spiritus fructus.
Qui vero hos concupiscit carnem manducare aut vinum bi-
bere imprudenter non concupiscet, vel inconsideranter,
nec sibi in mala conscientia complacebit. Illum vituperat
Paulus, dicens Qui pugnat ab omnibus abstinet. Si igitur
:

illius caro extra morbum est, ab onmi re abstinet; si vero

illius corpus morbo laborat aut dolet, vel si tristis est^ ita

manducabit et bibet ut esca potusque morbi ac dolorum

qui in^o sunt tristitise medicamenta sint^ ut corporis mor-
bum ferre valeat; abstinebit autem ab bis quse animse no-
cent; id est ira, invidia^ vana gloria; odio^ semulatione,
contumelia, superbia in Dei ejusque angelorum conspectu;
et dum erit in boc corporis morbo gratias omni tempore
agat Deo. Nunc finem faciam tecum de his rebus loquens
90 HISTORIA LAUSIACA.

lytoni '^'V?P
"'"'"^ eTeRAVGTAvCk.! cfioi Sen iie>.i ReoTTftLi 6«^peR-
c|>toT CA.fioA. Amisci nepekTT«».KTA.ii «.Te nip(OA\.i eTe AVAVOn nSn-
TOTT Sen niCAVOT Aven nTe nOTeaci ntonS ncAv. TOTrnoA.HTie^
C-rCoAce?V. r^Cwp AVTlIUI&.p nTC CewfiO^ AVAVA.-5"A.Tq CTTOI ^lfOTOTJ*
cewSo-irn ^..e AVAVfoOT TOir^HO-yT ek.n. eigton ss^e nTOTracoc ste
Tienne>.§^ coTTojn oiro^^ nTCRAVoigTOTj' 3en hcrra.'^ nTCRnA.Tj*
eniOTPTe».^^ s>ce ne». nina».^'^- eTCOTTTOjn ne le r&.Ao>c Repe».n&.n-
Te>.n cpcoOTj* (r6) e^con fx.e ctoi n^epecic ctj"'^ oci gSen hott-
2£i nnA.Tj' ncAv TOTj^AvcTigoJ&i Rek.n eujcon eij^pHT nc^^^iAV 015*09^

epe noTPOO 01 neqaci Sen '^-AveTSeA.A.o eigcon AVAvon OTTek^

nTC tl)'^- ujon nSHTOTJ* A.n e>.pi ne>.peTic-»e AvnoTraci nne».TP

epfooTT Re<n ewRuje».n2coc ace cene>.epfiA.einTin avavoi e<n e«^6e

niCAvOT nTC TeRAveTC-!rce6HC 5x.e cenew^BitoA. AvneT(5'toA.R efio^
e^n le ewpno-y ^newcTewC RescfooTP le nTCRCfofii avavojotp ei.AA.e».

cene^Aviigi nTeRCTPnHcsk-HCic Sen OTPCe^aci nace OTPeki 6Tek.TP3co>

AVAVQiOTP OTPO^ cene>.Te>.RO nTCRVyTP^^^^H Sen OTPCe^aci CTijtoOTr

satis est. Hoc etiam tuiim scientise amorem rogo, ut ne cum

liominibus congrediaris caveas ex quibus non est utUitas,
nec ex illorum vitse vel regiminis forma-, pellem enim ut ex-
teriora tantum, non autem interiora, munda sint, exornant.
Si enim dicunt Fides nostra recta est; sique illos ex tua
:

intelligentia ita inspicias ut fructus fidei rectse iUis inesse

videas, tunc cum illis congredere; si vero sunt bseretici;

suomet visu suaque hypocrisi damnuni offerunt, quamvis

cani sint illorumque vultus sit in senectute provectus : si

apud lUos non est fructus Dei, illorum conspectum fuge,

etiamsi dicas : Mihi damnum non offerent, j)ropter tuse pie-
tatis formam, ne tuum fervorem solvant, vel ne forte in
Ulos te superbum prsebeas, ne illos irrideas; sedtuamver-
bis quse dicunt blasphemis conscientiam aggredientiu' tuam-
que animam in verba mala, blasphemise plena, perdent. Tu
ergo nunc, ore et animo lucido (illos) considera, cimi bo-
 HISTOKIA LAUSIACA. 91

e-»jkve§^nGTrfc^c>.cc|>HAViek. (sicj. «.«ow. otth. '^«.ott ujtoni 6Kl2cou"ujt

efioAdcn oirpwc {sicj new. OTnOTrc eqep oipojini otpoo^ e».pi

anewnTA.n enipo>AVi e«^o-5*ekfi cr^i R«k.T epojOTj* crci nTOTOir

nni^AvOT nTC TeRiiyTr;)(;H §inek. efioA^iTOTOij* Avi^^pH'^' ne efioA.-

9^iTen OTatojM. nojuj nTeRaceAvacoAV nnA.TP encR^HT ate ek.n

qcAvonT le eqoi nRepH'^ (rv^) f2ce ^iha. efio^^iTOTC n-^aci

nnA.Tr nTC nn e-eoTpewfe nCiM. niekOTpewn nT6 ho^^o hcav noirc^^^iAV

e^^Ave^^ n^JAOT nej«. naci nROjX^ nTe nOTr^ojc den ow^^efiio

nejw. oht ncAv noir^e^ic e-o^Ave^^
nOTraci nce>.2ci nekTAV6T<3'e>.ci
AVM.6TU|ek.M.^e no-y^ ne^v hi^avot eTSen itOTPRe».'^ eqe^ noAV^
ne>.R n^otro Re».n 6R3(^h den otttojavt otpsci nnoj^^ X5e>.p htc

§e».n ^&o>c nT6 oippojAVi neAV niaci havouji nTe neq(ye>.\e>.Tr2c

ncAV HineqT po>q ncojfci htc ninewac^j C6OTP0>n^ Avnipo>Avi efioA.

Rek.Tek. (5*P""^ eTCSHOTT Scn •^T?^p&.<5>H 6U|0>n e>.ivyek.nep ^htc

Avc|>ipi 6ni2ci no>nd nTe neniO'^' ^nek^^^e». otttohoc e^oA. *.n

ee>.i^o>?l epoq nTCkUjTCAVTekAVOR epoq itc hh 6T*en ni&ek.Ri

iTe iiH CTSen ni-^Avi itc nn 6T3en nuj&qe iTe nn eTdenT

6nipo>AVi noTCROTaci ace otphi K5A.p niTonoc &.« ne T6nR0>'^

minibus sanctis congredere, iUos requiras, animse tuse gra-

tiam ab illis accipias ut ex illis , tanquam ex libris, viclere

possis utrum cor tmun stabilitum sit, annon, ut ex sancto-

rum hominum conspectU;, ex illorum vultus colore gratiosa
que canitie, ex illorum amictu humilique vestitu, ex illorum
superbia expertibus verbis, ex illorum pietatis plena lec-
tione ac gratia quse illorum intellectui inest, multam sumas
fortitudinem, etiamsi socors fueris. Amictus enim ac cujus-
dam bominis vestitus, illius pedum gressus ac dentium risus
hominem hunc (quahs sit) ostendunt, ut in Scriptm^a scrip-
tum est. Quum vero tibi vitam nostrorum Patrum narran-
dam incipiam nullum locumin quem ingressus sum omittam
ad te docendum, neque hos (homines) qui urbes incokmt,
neque qui vicos, neque qui deserta loca, neque qui inter
homines paululum (vivimt); nam loca vel homines qui illa
92 HISTORIA LAUSIACA.

uctooTT HH eTi\.-!ruj<oni hShtoit ek.\A.A. enRto'^ uce». noTVTponoc

«.GAv TOirnpo^Gpecic eSOTni 6^"\".

(r2s.) n. e«^£ie evnd^ ndiMoo.

dk. OTre^i oirono^j 3en iiiTaiOTr itTG nepnoTrat e.TrAv.ou*'^" cpoq
ace. e».nA. ne<.A\.a> c|>e».i 2w.e «^.qep A\.e>. &. niv&fiek. dwnTwni <5>e>.i oipn
eTOTTAVOTr^x epoq oce ek.new newAvco niew^H-frHnoc n-e-AVHi ?|>a.i

eTe>. •^AveTCon THpc ep Ave-&pe e-&fie neqe>.peTH. (i^^e».! 2i.e jw.ni-

Te».§oq dwnOR Sen nen.CHOTr nicnHOTr a^e ne eTe».Trc5>ipi neAVHi

e-o^fiHTq 2ce ne«.ip6>Avi eTGAVAvek.Tr nTeqace Ave-&noTS*2c ene^^OTca^e
on Avneqep nofii 5en neqA.ei.c enTnpq icacen eTewqep Avone».-

5COC OTr2»..e OTrek.ne>.uj oirs^e OTPcewOO^i avhotpi efio^den po>cj

OT2s^e Avneq2c.e OTPcek^ci ene^^ cekfio^ ^^^(^pie».. ne OTPonTeq

OTCOiAvi AVJA.&.TT ne neAV ujnpi &. nd.i a..e Avno-y^ Avek."^ n-e^woTS"

e^^poTpep Avonew^oc. eTe>.qi a^e enicniroTP ek.qu}e nekq ekqepe».-

neknTe^n eo-trae\7V.o neocekq nek.q 2ce AvekTcekfcoi eoiniyekA.AVOc.

ne OTPekTCSdki T:^ekp ne. ottoo^ niSe?V.^o ep ^^htc n'^ eTOTq Sen

incolunt non quajrimus, illoruni vero mores et in Deum

electionem quserimus.

II. De ABBATE Pamo.

Quidam visus est in monte Pernoudj quem apa Pamo vo-
cabant. Hic abbati Antonio successit illumque vocant apa
Pamo aX-z^Oivov id est veridicum, de cujus virtutibus omnes
bonum afferunt fratres testimonium. Hlum ego meo tempore
non inveni, sed mihi de illo narrarunt jfratres hunc hominem
nunquam mentitum esse, nec jusjurandum^ nec maledictum
ex illius ore processisse, nec ab illo ullum verbum prolatum
esse, nisi necessarium. Hli mulier erat duoque filii quimona-
chi iieri noluerunt. Quum ad fratres venisset, senem adivit
eique dixit «Me psalmum doceas »; nam litterarum omnino
:

rudis erat. Senex vero.illum docere incepit hmic psalmum

 HISTOEIA LAUSIACA. 93
nekn5rekAM.oc ate «k.i2coc acG ^ne>.8».p£^ eH&M.6>iT (rg) 9in.j\.

nTA.ttjTeAiep nofii aen nA.A.ekC. otj^o^^ eTiv iTi3eA.?V.o ate ^^oiri'^

n^egic n«vq nek.qT&.5no AVA\.oq ne eqacw aimoc iste Tiak.i6>T

e^H^V. nTdwCi c6<o e^^^oiPi'^ n^e^ic ^na.ci n'^JA.Js.0 cno-s"^ A.n.

oiro§^ CTikCj^e n«>,q eTeqpi nace es.6fej\. He».,M.oj e^qep h npoAviii
eqepe^CKin €nice<«Li eTe».q<y'i cfioj epoq ne».q6pek.ne».nTe».n T?ek.p

ep6}M.i A.H Tte eq!5co> ' aiaioc ace efcH^A. nTek.2c(i|>o Avne^?V.ek.c

nu}opn n'^ne>.epe>,TieknTe».n epcUAVi e>.n M.Hno>c nTei^Gi *en itev.-

?V.e>.c. Avenencek. h npoAvni e>.qu|e ne>.q e>.q§i rot eniaeA.?Vo c^k

CTek.q'^ M.ni'\ye>.?V.Avoc CTOTq. nesce Tti3eA.Ao ne».q ace Tie>.JM.b>

e«-fie 015* ^e». c|>oo-!p Avnenne».'B» epoR iwoc >viteRi eo^i AVHniye..A.-

Avoc. iteate ek.Tte^ Tt&AV6> ne».q 55c.e eHiak.H AVHek.'^cfeo> (sic) eni-
^OTiT ncTTP3(^oc AvniTA.c«^oi epoK e<j'i AVHiAve^o^ 2t enia.H AVTte

(^^^^- ^ AVHi^AVOT nni u|e>. •^noir e^^pice^fio epoq oiroo^ nTe».^-

TeAvep Avc^pK'^ ace eiepRek.Te».?|>ponin avavor e».ii tge>.poR Hek.io>T

epcoH i?e>.p e^iu|e>.ncek.&o eTtiCT-n^^^^oc n^oipiT •^nek.i ^ek.poR on.

Ego dixi : vias meas custodiam ne lingua mea peccatum ad-

mittam;'» et quum senex priora verlDa protulisset^ illum
coercuit dicens «Mi pater, nisi primum versiculum didice-
:

rim, s*ecundo non studebo.» Et quum in suam cellulam pro-

gressus esset apa Pamo, octo consumpsit annos ut verbum
quod didicerat actibus efficeret, nam neminem adibat, di-
cens Nisi prius linguam meam domuerim, nullum bomi-
:

nem adibo ne forte Kngua mea cadam. Octo consmnptis

annis ad senem ex quo primum versiculum didicerat iter
suscepit senexque illi dixit Pamo^ cm' te non viderim :

hucusque? Num psalmum non didicisti? Respondit —

Pamo Quum primum versiculum non didicerim, ad te non
:

sum regressus ut secundum addiscerem, nam hucusque non

concedit mihi Deus illum discerC; et ne te, pater, contem-
nere viderer ad te veni; quum autem himc primum di-
dicero, ad te veniam rm'sus. Et quum in cellam abiisset

1. Pscdm. XXXVIII, 1.
94 HISTOKIA LAUSIACA.

(r£^ ottoo^ GTe>.qo6jA. on eTeqpi A.«JGp rc i npoAvni Avneqep.

i!k.ii«>.stT«wtt G9A.1. d>.qu}6)Tii oi5*n: Sen ii«s.iT6iOir nace iiiAV&.Ra>.pioc

;s.fifies. Ti&JM.6> (|>K eTesCj'^ cfioj it&Mes a^iocRopoc nienicivonoc

IieAV dw6&«t. di,AV6}It HCAV 0>.&E&. ItoawtmHC n^Hpi AVHCOre Kek&&JV
a.p«sROiv^ TiieixiCROnoc ivTe htiavi it^eip. njvi &.6&d>. ii&.av6>

a>.e ite OTp6JAVi ne it<ri ^c|>Hpi AVAVoq iteqe>.peTH t5A.p iteM.

iteqTe>.oo epa>.TOTr ^A.it niuj'^ tte nooiro' 2».e AVTrtiati itcr^i tgti^Hpi

jvAvocj itTa^q t^**^* "^ eqAvoc^ jA.iiiHOirfit nej*. iii^t RakTc^ '^*?"'^

eTCSHOTT e-e^&HTq. «>.ct|>ipi neAVHi noircoH nuce ^Avak.RaLpns.

AveA.a>.nH e«^fiHTq ace Sen TA.p2(;H avavoi (szcj eTa>.ii epakRO'^
efioAsen p6>AVH e>.qce>.;jc.i S«>.tot nace ei.fk6ek..ici2k.6>poc itinpec-.

fi-yTepoc e-&£e Hia».p6TH htc ek.fi&ak. Tie>.AV6> e>.noR ^e ei.i'^§o epoq

2ce rtTeqcri av6>it Sa».ac6>i eSoTrt eHiuje».qe et^Avak. Ke>.&fiek. Tiek.AV6>

o^ina». rtTa>.na>.Tr epoq otto^^ eTa>.qo^T eTiiT6>o-5* e>.qce>.ac.i (sic) ne-

jA.e>.q d.qoA.T eSOTrn eTieqAva.. eTa>.i^iTT ottk eiTecHT a>.iOTJ'6>^T
(R5) AVAVoq e>.q-»pi^eAvci rt«^oq 2!..e rte>.q§6Avci Tie eqep ^6>fi

crtifeHT. e>.rtOR a-e e>.iC6>oirTeK e&o\Sen He>.CReTroc otpo^ «>.i"^

decem alios annos consumpsit, nec illum adivit. Fuit igitur

inhoc monte abbas Pamo qui abbatem Dioscorum docuit
episcopum, nec non abbatem Ammonem, abbatem Joannem
abbatis Dracontii episcopi in vico Hor nepotem, Hic igitm'
abba Pamo vir quidem erat qui admirationem moveret^
nam illius virtutes ac instituta maxima sunt boc autem :

maxime mirandus fuit quod am'um argentumque despice-

ret; sicut scriptum est. Hsec milii quondam de illo narravit
beata Melania : Quum primum Alexandriam Roma ivissem
mihi enarravit abbas Isidorus presbyter abbatis Pamo vir-
tutes : sum ut milii
ego vero illum meis precibus prosecuta
viam demonstraret ad desertum locumque quem incolebat
abbasPamo, utillumviderem. Quimiad montem me duxis-
set, illum precata sum meque in illius abbatis locum de-

duxit.Quum ad illius pedes me obvolvissem iEumque ado-

rassem, me sedere jussit ipseque sedebat manibus ramos
 HISTORIA LAUSIACA. 95

iiakq rtoi5*d>.pRHH.Tak.p«k (sic) r\.qiK.T eoTOn t nA.TrTpdk (sic) iidHTq

ewi'^'©© epoq Dte. ^in^ nTe.q2c.6Av •^ni otoq e£toA.*6n ixeTenTHi
n-ooq a..e njv.qoeM.ei ne eqnoirfeT n5A.n ^ht eq'^ n^^^nq eiieq-
qioSi natiac OTra^e AVHeqcoJw.c epoi enc».ij* ek.?V.A.es. ne2te>.q nni
5en o-s*KOTraci ncAVH :sce hoc eqeCAVo-5* epo ive^Ta». neSici ots-o^^

eqe'^ fie^e ne 3en T^e.. otto^^ He2c.«>.q nni on sce X*'^^ ?''
aten nekiigoiruiT, ek.qjw.OTT'^ OTn e-oeoai^ajpoc nioiKonoAvoc nTe>.q
ne3c.A.q newq ace TekicoiAVi &cini AvC|>e».i e^oiivonoAvie». htc c\>'^

e».AiTq on Avek.n}e na.i\ ff^oq efeo^X copq eacen niSeA.\oi htg

nipi neAv nit|>eiie>.T ncAV nicnHOTP eTvgon *en nineTpek ncAv
ninHCOC niAVOnH re^p eTeAVAvek.-!»* cedi n^HRi nek.pek. OTron ni&en
e>.q'^ u|ek.po 2s..e nek.q ace Avnep'^ efioA avavojott nniAvonH nTC
^HAVi '^^(^wpek. T^A.p 6TeAVAve>.-5* neacekq oirott XP'*^ ncojAve».-
TIIV6JC nTe^c e^OTe nek.i (rh) ek.noR s^e ne^ce^c ne>.io^i epa».T
116 eicoAvc ace e>.pHOTr qne>.Te».ioi le rtT^q'^ ojou* nHi otpo^^ avhi-
ctdTeAV e^^i ncei.aci nTOTq et.noK 2»..6 ne^cHi nek.q uce nekifoT

palmse contexens. Tunc illi vasa mea indixi iHique vas ar-
genteum dedi in quo trecentse erant librse argenti, illum de-
precans ut facultatum mearum particeps fieret. lUe vero
sedebat palmas contexens, operi manuum suarum intentus,
nec oculos ad me ut videret sustulit, sed mihi submissa
voce dixit : «Deus tibi benedicat secundum illa quse passa
es tuamque tibi mercedem in coelis condonet! » Mibi dixit
etiam : «Hoc vas in fenestra deponas». Tbeodorum tunc
oeconomum vocavit ac illi «Hsec mulier, iuquit, ista ad :

Dei servitium advexit accipe igitur illa, abi; hsec eroga

:

ac inter cellarum vel Lybise senes dispensa^ interque fra-

tres qui in cavernis vel in insulis vitam degunt, nam bEec

monasteria ante omnia pauperrima sunt.» — Illi vero man-
davit : «Ne hsec monasteriis ^gypti impertiaris; nam illa

regio, inquit, rebus corporalibus magis quam hsec indiget.»

— Ego vero, stabam mecum hsec reputans
inquit Melania,
ac dicens «Forte mihi benedicet ac me laudabit!» nullum
:
96 HISTOBIA LATJSIACA.

^OTs^touj eTe».A\.OR ^iKiv nTeRGAVi fsce ottoh. t k\tj*tpa. Seit m-

oa.T. n-ooq i^e AViteqqA.1 nacojq enujcoi eqep owfe a>.A.A.e>. nc-
2ce>.q nHi den o-ycAVK ecceAvnHOTs^T scg (^k GTa.pGTHiTOTr nA.q
qcojOTrn TOTrHHi qcp n^^^pia. a.n ^ina>. nTC OT5*e>.i ujitots' Hek.q

^n GTi\quji nniTOSOTT Scn OTru|i ncAV niK0.,A.dk.AV<i^o Scn o-yAVA.

u|i qoi nek.TGAVi 6.n gh^i htg tig5«>.t. GnA.pc'^ T5ek.p AVAVOJOir nui
HG iG R«>.A.a>c T6T«wAvo AVAVOI ooic G«>.noR OTrpojAvi IC2C6 oirn
CpC^- AVJA.OJOtJ* AV<i|>'^ IG OTTTG "^XP**^ ^^ T6T&.AVO AVAVOI t^^'^"

^H GTe>.qujojTT Gpoq H^^Tefii cnois"'^ htc '^0C"P®^ qnek.igojn epoq

AvneujOTTujojo-yuji ooji x^ P*^ ^^^ AvnGpujOTrujo-y avavo. Kdk.i-

pn^ OTH a. (^)^ ^AVTOH HKI iS.II GfeoA.OITOTq. OTOO^ H62t6 AV6-
A.e>.nH HHi 2C.G AvniacGAV ^A-i AVAveTpojAVi ujon n- (r-&) ^HTq
eiiTHpq. OT05^Gfio\ AVAva>.Tr &.cuj6 ne>.c edoirn cnini^'^ nujivqe
nTe ^iHT e>.CROJT nOTJ^eRR^nciA. n«>.&&&. iciD».ojpoc iiinpGc6TJ'-
TGpoc. Avenencek. o<\n Rotrsti o^e ne^ooTJ* «>.qenROT nate js.M«w
iie>.Avoj nipojAvi nT6 (il»'^^ eq^" ^^^^ o npOAViti oto^^ Avne §^i

vero verbum ex illo aiidivi. Timc illi dixi : « Mi pater, cu-

pio, ut scias, te monere hic trecentas esse argenti libras.»
Ille vero ne caput quidem sustulit, dum palmas intexeret,
sed mihi firma voce : « Ille, inquit, cui lisec donasti illarum
numerum cognoscit; non opns est ut illum hanc aliquis
edoceat quantitatem qui enim montes ac colles statera ap-
:

pendit non argenti quantitatem ignorat. Si milii lisec de-

disses, pulckre quidem me monuisses, nam ego homo sum;
quum vero illa Deo dederis quodnam opus est ut me mo-
neas? nam Deus qui viduse duo minuta accepit etiam tuam
oblationem accipiet : tu vero taceas, ne te glorieris. » Sic
ergo Deus mihi mentis dedit tranquillitatem ac ab illo

egressa sum. — Mihi et hsec dixit Melania : «Nihil humani

apud ilkim vidi.» Tmic exillo loco Scetense desertum adivit
ecclesiamque abbati Isidoro presbytero sedificavit. Paucos
vero post dies dormivit abba Pamo vir Dei, septuaginta
natus aiinos, nemoque ilhim esse moriturum prsesentiit neo
 niSTOKIA LAUSIACA. 97

e.M.1 acG qK.A.A\.o-!J* ^en niegooir feTeM.w.ek.T5* Avne.qdjM.OAV ss..e

n^^oq a^AAiv n«kq§eAvci ne eq^oA.K fiip. otpo^^ eTe>.qS6i«.T eneq-

Sd^e «.iviqi e».cpa>.OT5*oi AVAvak.Ts* qoic nace AveA.ak.K.H eTA.C2i ottkot
epoq n.K.ecoii d.q<ya>peAv epoc e«-pec*6>nT edOTrre epoq 015*00

eTflwCi 3«>.TOTq iieacek.q nA.c atCAve eTes.i6&.tpi efcoAsen ndici

nTe niv.ac.if2c. ^inek. nTcep iiek.AveTj"i ace ot5*hi AVAVon <iK\ nTHi
e^^pi^^co ne oto^^ ce>.TOTq e>.q'^ Avninnek. enen2fi.iac. Avnoc. n-eoc
aw.e e>.c^^o eneqAve>.-frHTHC vg&.TO-5*3(^ek.c nTecnocq eicuocq a..e

Sen ^e^n ^&oic niek.-5* eT5"Tek.iHOu*T ek.cui6 njvc efeo^Sen n^&qe

cpe '^A&.ipi CTeAVAvektf nTOTC u|e». ne§ooTr AvnccAVO-y.

(A.) ek.qcek.2c1 ae>.TOTen nace et.£t&&. icia>.(opoc ninpecfei5*Tepoc

. nTC tgiHT e-ofie niekpeTK nTe e^fi&e>. nek.AV£d eki^^oo epoq e^-
peqo'i AV6)iT d&accoi eSOTrn enu}e>.qe ec^Avek. ne>.&&ek. newAvoi oinei.

nT&.nei.-ir epoq ots-o^^ c^**»'* "^^ ois^pojAvi ne ncri uyjC^Hpi AVAvoq

c5>eki cTe Sen •^OTnois* htc neqaci ni e&oAden c(DAve>. ne>.T5*o^i

epek.TOTT cek. nu|cai AVAVOq nace d>.&&ek, Avek.Ke>.pi ninpecfeTTepoc

ipsefebrilaboravit : sedebat vero sportam contexens, Qimni

vero spiritum extremum in eo esset ut ageret^ Imc venit
Melania ad illum rm'sus videndum. Hli dixit Pamo : « Hanc
sportam ex mammm mearum laboribus confectam accipe
ut mei recorderis-, nam aliud niliil meum est quod tibi re-

linquam.» Extemplo spiritum in Dei manus reddidit; illa

vero discipulos precata est ut corpus cm'are permitteretur :

corpus igitm* in linteaminibus mundis honestisque cm^avit,

e deserto egressa est et in illius manibus usque ad diem
supremum sporta remansit.

Nobis enarravit Isidorus Scetse presbyter abbatis Pamo

virtutes Hlum precatus sum ut mibi ad desertum in locum
:

abbatis Pamo viam demonstraret utque illum ego viderem.

Et lu sunt viri qui, illum mirantes, quum e corpore disces-
sm'us esset, apud illum stabant, nempe abba Macarius pres-
byter, abbas Ammon, abbas Theodorus et alii multi ex
7
98 HISTORIA LAUSIACA.

neAV is.&Btek. dwAVAVojrt hgav. is.&&ew •»GO:s.ajpoc neM. kgavh^ kcoth

efioAseit iiicnHOTy OTroo^Heactoow ncvq ace nenitoT «>.2c.g OTrcek2ci

ndwn ^ina». iiTencijnd epoq. ottoo^ iie2c«>.q ntoOTs* Avnek.ipn'^ nace

i\i3eA?V.o 2ce icacen nieoooir eT&.ii ene^iuidkqe .M.AVoq oirog^
dwiRtOT nTekipi ei>.i^coni nSHTC n^^-ipi AVf^^Ave-yi &.n ace ek.iOTj"<oAV

AvnA.§HT eacen oirce».3c.i eeki2cof.j nqe.Nvn^ew eacoq e>.n Avnicewsci

(sicj ^^e>.p e&H^ nTewCe>.«^Avi eacen niCA.2ci nujopn nTe>.ne>.TS' epoq
2ce e».n (5**^ ^avott ne ige^n t^e«. ne Avn&i^coq <,A«>.) OTra^e
c^cond
^ctooTs^n AVAVOI e>.n eTekiOT5*<oAv noTrcaiR nacmacH g£ihA. endici
nTC new2ci2c otto^^ Avni^cewC Sen newOHT 2ce e^iep ©ye^ooTT
AVAvonek.;)COC '^noir on '^ne>.^6 nni '^acfo avavoc ekii 2ce ewiep
OTreoooTT eioi nuiekAvuje noir'^- ewA-^e». ^accAv e>.pini epoi ace
'^ipi e».n Avc^OTTtouj Avt^»'^- ne2ce nicnHOir nek.q 2ce nenitoT avh
RTei.TpHOTrT e^n eacen neRSici ncAV neRQ(o& ace e».n c|>ek. (|>'^

ne. He2cek.q ncoOTr 2C6 Tecoc e>.iep Te>.2coAV 6e>.pe§^ enienToA.K

e.A.?^e>. eieAVi n«(on 2ce o^y ne e-one>.cu]<oni avavoi Sen iiinew^o'

nepe>.ne>.nTa>.n (sicj otj^ct n^^ewTt avc^»'^ ©yeT (^*^ nipoiAvi mnewi

fratribiis electi; ac illi dixerimt : Pater, verbum dic nobis

iitex illo vivamus. Ac illis sic locutus est senex Ex quo :

desertum lioc ingressus sum mihique cellam sedificavi ac

in illa commoratus sum, me non recordor unius verbi quod
dixerim sine utilitate pcenituisse nam non locutus sum mi- ;

quam, nisi prius nieum verbum appendissem utrum mor-

tis an vitse esset, nec mibi conscius sum imquam panem

manducavisse gratis, nisi ex manuum mearum laboribus.

Nec in meum cor adduxi me vitam monasticam egisse, sed
et nunc mundo egressm'us non dico vobis me vitam egisse

Deo piam; mibi vero accusationem infero quod Dei volun-

tatem non sim consecutus. —
Hli fratres dixerunt « Pater; :

nonne tuos labores ac tua opera Dei existimas esse?» —

Illis respondit «Hucusque secundum meas vires enixus
:

sum ut preecepta Dei implerem; sed unde sciam quod

mihi eveniet in liora qua Deum adibo ? aliud est Dei judi-
 mSTORIA LATJSIACA. 99

jA.en. c^(oq ne &.qu)&.nd>.iq neAVHi le eqep ^avot AVAV.oq nni ii«v-

T^&nH &.qu}&no'9*6ou} on e.qi tan neAVHi ii^^ndk.ujep et.Tek.piK.1 &.»

A«.neqAi-oo ^cavi a.ii 2c.6 '^nekaccAi. n&ppHCiek. A».ii£qA\.«^o. «^.irfep

Ai&-»pe n<vn e«-fiKTq n2£.e o^&.&.a. &.M.M.(oa. nejA. &i&&jik. &eo2k.cope fsic)

HCAi et.&&«k. I&.KCO& 2C6 eu]Con nT6nuj6n.q cois^cak.aci ktc ^T^pA.c|m

16 iv6^(o& K.6^cofi ('A.fi) ndkq'^ «>.no^ox?:ie>. ne>.n c&.TOTq e>.n. ne e«.^A.ek.

n&.q2cc»> AVAVoc ne acc Avnew^^Tew^e eacoA*. Avnice».2ci ^(^ek. c^oois* &.

rtHi 16 T? ^«k.-^cek.^AVi 62t6n nice».ac.i otto^^ '^ne»,'^ e».no^OT?^iek nco-

Tcn. u|&.cujconi nTeqep e^ooij* fi le t:' le oiPCTrnek^ic Tnpc Avne>.-

Teq'^' ewnoAoi?ie». ne>.n eqacco avavoc ace eu}con A.iu|TeneAvi enice^-

2C.I 2C.6 OTJ" ne niOTPTek^i^ 6TeqnekA».&,cq 2c.6 e>.n c|>e>. <f|>con^ ne le
e«.n <i|>e>. c3pcon§^ ne ^ne».2c.oq ekn. nicft-2ci ot5*«. 6Teqnei.2coq «goTS*-
ujonq epcooTj' n2c6 nicnHOTJ* ^coc 2C6 eTek,qi e&oAden. pcoq av?5>'^. &.

lekRCofi neqekAoTT c|>h eT&.qo'! Avneqini THpq neAV T6qek.cRiJ*cic

efin^ eneqAekC AVA».e>.T5*ekTq e^qep Ave-ope nHi 2C6 e^qi §ek.poq
n.o-B*con n2c6 e».nek.TO^ioc nipcAv ^cn&.nie». t|>H 6ne».qoi nnoT&pioc

cium, aliiid liominum. Hlius est misericordia : si me benigne

vult habere, mihi gratiam ac charitatem donabit; si vero
vult mecum rationes conferre, non ante illum immunis ero.
Nescio an ante illum veniam consequar. » — De illo licec

perhibuerunt abbas Ammon, abbas Theodorus et abbas Ja-

cobus : «Si ille de Scriptura vel de qua-sns alia re interroga-
tus esset, non illico respondebat, sed inquiebat «Antequam :

hujus verbi vim apprehendam, mihi duos dies vel tres per-
mittite, ut de isto verbo mediter vobisque responsum affe-

ram.» Duobus vel tribus diebus elapsis, vel etiam hebdo-

made integra, nequidem temere respondebat sed dicebat
«Nisi sciam utrum vitse an mortis iructum producat hoc
verbum, illud non proferam.» Quse autem verba loqueba-
tm*, illa accipiebant fratres haud secus ac si ex ore Dei pro-
cessissent. HKirs discipulus Jacobus qui ad illius imaginem
conformatus est omnemque agendi rationem suscepit, his
exceptis quai ad Hnguam pertinebant, testatus est quodam
100 HISTOEJA LATJSIACA.

nigopn GOTrCTrin^^enHC nc nrc ».2V.fiinG C^icJ ^a nTC pcDAVH o-yo^^

6Td>.qGpis.TioTek,3cc«^e .\vi\irocavoc e».qAvoo noTPA.co7ri nnOTfi cpc
OT5*on S2S.. nujo nAo7rR.02ci n^KTC e>.q3(^&.c 3&.pek.TOTP nniCek^d^irac.

nes.fifia. (^^) Tiek.Avoj cqAve-yi nek.q nc acc qnCk. '^ftJOTr ne».q ic nTcq-
ujOTs-ujOTT cdpui C2cOiq iG nTcqC&.cq c^^fic ni^pHAV«>.. ek.f^&&.

Tiis.AV6> ss>..G nA.qipi AVTieqofofc nuciac. nc ^cn o^r^jv pfoq Avncq-^-

5«^Hq cpaiOTT OTJ^ii^G AVHGCiacG OTrccK.2ci newq o-ij*o§^tig2cg ek.na».ToAi

(sic) ne>.q acc Ttek.i6JT ne>.i3(;pie». (sicj ek.iGnOTr GT^iei.ROnie». nni§HRi.

TIG2CG tiiSgA.A.o ne>.q qcg ^gavi qoa nek.u|Hpi. TiGacG ek.ne>.ToAi

ne^q acc e>.^Aek ^ine< iitgrgavi 2cg OTTon OTriip ndiiTOTr. Txcacc
tii5gA.?V.o ne>.q c^ii GTe>.RTHiTOTr nek.q qcp n;)(;piA. e<n cepcRTek.-
Avoq GTOTTHni. GTe,.q5(^e>.Tr OTPn cSpni e^qi cfeoA. nacc A.ne>.TO-

A.IOC e».qacoc nniTipGC^TTTGpoc acG avttg TekiiyirD^^K accAV ^iws*

AVHA.ujek.1 nni5(^pHAvei. GTe>.iGnoTr Avt^pn'^ n"^g6^ic ncAV Tiiek.Avoni

nTOTCj nTG ttiSg^?V.o e>.q;)ce>.T nTOTq AV<5>pH'^ Ofoc 3cg OTA.OTr-

ROTraci noTTfOT GTA.1THIC ne>.q. ek.fi£ke< Ti&AVCd ai.G ne>.qoi n^<!|>Hpi

die ad illum venisse hispamcmn quemdam liominem no-

mine Anatolium qui primum Albini romani notarius fuerat
mundumque reliquerat quum crumenam am'0 implevisset
in qua quatuor millia denariorum am^eorum. Dlam ad pe-
des abbatis Pamo deposuit sperans, inquit; se laudes ab illo
acceptm'um vel admirationem ac divitiarum dispensationi
prEeficiendum esse. Silens vero abbas Pamo manibus ope-
rabatm*, nec ad illa animum attendit, nec ullum verbum
protulit. Tmic Anatolius «Mi pater, inquit, lisec ad pau-
:

perum ministerium attuli.» —

Dixit senex «Hoc equidem :

scio, mi — Hle vero Anatolius

fili.» : «Quantum sit in illis

te scire cupio.» — Respondit senex : «Hle cui lisec donasti

non necesse habet illorum quantitatem scire.» Et qumn illa
deposuisset; abiit AnatoHus et sacerdotibus inquit « Non :

ex illis quas attuli divitiis tam profecit anima mea quam

ex hujus senis agendi ratione abstinentiaque, nam me ha-
buit quasi tantum unum denarium illi obtulissem. » Abbas
 HISTOEIA LAUSIACA. 101

den. '^Av.GTCoti THpc e-efie ncq^J&HOTri G«^tt«kneir ncAv T[e>.«|A.i

(?V.as.) nTC neqe^efiio. «k.-ir2c.oc on c-&J&HTq acc ctjs. A.fefiA. ek,-&e>.ni)^-

cioc OTPcapn nco>q noircon di.qo7V.q cSoivn cpe^.RO'^. Scn nDtin-

«pcqooj^ eSOTPn e^^fiekRi d>.qnA.7r eo^c^^AVi nT6 ni«e&.Tpon
ecceAccoA. e&oA.. cawTOTq a^e e^ neqfeewA. -^ epAVH eTA.irne>.Tr OTrn
epoq nate nicnHOTT e«^n6Ave>.q «eactoOTr ne>.q ate nenifoT Tcn'^
50 epoK Ave>.TdkAvon endwiepAvwoTri atc ne». oip n^o>6 ne. n«oq
2k.e iie"5ce>.q ntooTp ate 5C0& fe ne eTe>.TPRiAV eppi •^noip niOTpewi
Aven ^e>. nTewRO nTekiiyip^j^^K ne e'\'nA.TP epoc •^noTP iiiReoTP&.i
(|>e>. Tew\y7p;)(^K 550 ite 6T01 ne^Tigen ^avot ate OTP2s.e cCi
Avnini ncAV ncoAceA. nTek.iiiopnH e^n *en nco^ceA. nniek.peTH
ncAV •^aci npek.nek.q Avnoc ne^v neqek.r^T56^oc. ne OTOn otp Avek.«^H-

THC nT&.q eqen^OT eni^pie». eAve>.^(o <5>e>.i 6Te>.ir<T'copit ne«.q

efioTl^iTen (^)'^ ee^fiHTq ate ek.qAV6npe i\ice>.^OTPi nT6 151631

nie^XoTP nTe eAiceoc ninpo(|>HTHC. e>. ewi\e«. iiek.Avco ace^ ni;)(;pHAve>.

nTC Anek.- (A.e) to7V.ioc itie>.p;)(;;con e>.qTHiTOTP Avnie>.\oTP t|>H 6Te>.TP-

vero Pamo ex bonis operibiis ac huniilitatis magnitudine

omnibns fratribus erat admirationi. De illo etiam narrant
quodam die ab Athanasio abbate accersitum illum Alexan-
driam ingressum esse. Quum vero ingressus esset, mulie-
rem vidit scenicis ludis addictam quse magnifice ornata erat
extemplo lacrjmas fuderunt illius oculi. Quum has vidis-
sent fratres qui iUum comitabantm', illi dixerunt : « Pater^
te deprecamur, nobis lias lacrymas edissere quanam de
causa defluant.» — Hle vero respondit «Duobus causis:

commoveor primum, illius

;
animse quam nunc video perdi-
secundum vero quia anima ingrata mea non hujus
tione;
meretricis similitudinem ac ornatum sumpsit, nec virtu-
tum ornatu se vestivit, nec Deo et angelis placere studuit.»
De discipulo vero qui valde in pecunia fidelis fuit, illi reve-
latum est bunc maledictione Giezi, Elissei discipuli, delectari.
Tunc apa Pamo divitias quas attulerat Anatolius prsefectus
accepit illasque adolescenti cuidam tradidit, nomine Ori-
102 HISTOBIA LAUSIACA.

AVOTT'^ epoq 2tc <opix?^enK c^eki eTOiiS igek. ^nOTJ* eqep ^cofi

eTeii.i3c.i itep oo>& eTiv niSeAA.o thic eTOTq «.Te ^w.eTOiROn.o-

Avoc. c^dwi ssk.e ft.qigOTU|OTr M.Avoq Sen noc eci2c.a> avavoc dA.TO-

Ten noTTAVHig ncon sce OTs-r^e e^noR OTj*a.e nake^7V.aJOTri Ten-

ctoOTn AVAVon e^n edwnoTtoAv nOTWiR nekA.\oTpion cekfeo'^. Avn^tofe

nTe nenDciac oiri^e Avnen'^ no7J"§efic6i eacfon efioASen ^«kn

Sici nujcAVAVo efin^ e6oA.5^en nenSici. nis.iRe^(Co& on n&.qipi
AVAVoq ne Avnekq'^ 0A.1 5en ^a.^ift.Roniik. Hni«k7V.<oo-5*i npcoAVi

efinA. eo7rSe^A.o h^hri nacwfe gtc avavoh uyacOAV AVAvoq 63cc|>o

AvneqcoiR nipeAV htohoc a..e on ncAvnA.q'^ ntooT ne enTHpq
efio7V.den ni^^^piA. ct3(];h iiTOTq ek.AA.ek. e>.qc<OTn ne^q ni ncon

eu^en^OT eqoTOipii avavojott eninHCOc neAv ni<^ekie».T RewTev

poAvni neAV iiiava. htc niueA.ek.^oc htc pe>.RO'\' e-5*o>iiT nni-

acoi nigfiin ncAV o>ir eirco>p avavo^ott eacen (A£^) nn CTepe
n^pie^ (Hc) neAV nieRRAHCiek. nTe ni^^-Avi on CTep H^pie< hcav
nicRRA.HCiek rtc niu|e>.qeTr nn eTCA.aoTn Sen ni&e>.p£ek.piRon
^ine». nTCTeneAVi ace q"^ §A.i nnipeAv htohoc &.n. u|ini ss.e

OTro§^ ^newCAVi ace e>.qini H0T5'Re».^c eacen nicnHO^B* CTiyon *6n

gem, qiii liiicusque vixit et liuic opera3 quss illi a sene

data se impendit, nempe reriim dispensationi. Do-
Ille in

mino sibi saipe congratulatus est, nobis dicens «Nec ego,

:

nec inei filii panem alienum comedisse conscii sumus nihil :

nisi quod nosti'0 labore comparaveramus, usi siimus. » Hoc

etiam egit : nulli inter liomines juniores aliquidex dispen-
satione dedit, sed solummodo senibus pauperibus ac infir-
mis quibus panem sibi comparare liaud possibile; monas-
terii yero sui hominibus nibil ex divitiis qua3 apud illum

erant dedit; sed sibi decem homines elegit fideles quos

quotamiis in insulas et Lybiam mittebat et ad loca twv
y.sXaowv Alexandi'i8e, qui naves granis ac pane onerarent ac
illa indigentibus dispensarent nec non et regionis ecclesiis
qiise his indigebant ac ecclesiis deserti interioris in barba-
roriiin regione, ut iUuin nihil sui monasterii accolis dedisse
 mSTORIA LATJSIACA. 103

n.iA\.& HTC X"**-' *^^*^ «cpno-yac ace ^mA. nce'^ nOTrepTofe

ncou*o e<5>oirek.i (J*©'"**^* Keik.Te>, pcoAvi nTCM. poAviu ev'^ mavojoit
e'\^aii.ie>.Roni*>. e^fie nn CTep «^(^piA. eTTO-ytopn avavcoott eni^e-
noin nTe niRe^A.?|>oc ncAv ni^^^Hpak. neAv niop<!|>dwnoc otj-o^^

ndLpe moire».! nioi5"A.i nTe niAionek.3(;oc qi ptoOT^s n.TeAv poAvni

eq"^ ^itiepTofe ncoiro e&oAden TieqSici ne».T5ivT\H ot5*o§^ e». c^»*»'''

ep K&^c H6JOT5" ^A. eaoTH e^^noir, ceacto n.T&iKeu)^Hpi n.Te>.q

on n«^oq neniojT e-ooTPC^fe &£&&. holAvcd cs.e «».ha. ni^top niA.c-

RTTHC niJw.A.-OHTHC rtTC &fifi&. e>.nTOjnioc A.qoTOJOi e^i oiprot
epoq nOTCon &.qo^ Csic) neqoiiR n6AV&.q neAv q£.6jit fi eqnAUje
eAVA.TP uiekpoq. neace «>.ne>. iia.av<o ne^q ate otp ne He>.i nioojp.
(A.5) neate e«.inv nioojp ne>.q ace oire^oou* noTOJT e>.i-&e>.u)q

e-opio^i dekTOTR e»fie c|)eki ekimi nTis.ROfl*ac.i n;)cpia. neAVHi.

A ni^eWo cAvi Sen neqRe>.'^ ace e>.qAvopq nace ni^ojp e^T6AV-
OT5*ojAv noTOJiR ne>.A.A.OTpion oto^ Avenencek. otpchoit otpm e^

&£ifiek. n&Avoj otpojui e^^ c&oj nA.q eu)TeAve>.AVoni Avneqoipojuj

intelligainiis. Quseras ergo et scies illum fratribiis qm

^gypti loca ac Pernoudj monteni incolimt consuetudinem
hanc attulisse, nempe constituisse ut quotannis unicuique
homini aiiaba frumenti claretm* qu8e indigentibus dispen-
sanda ad ^svov twv /.sXccisojv nec non et viduas orphanosque.
Sic unusquisque inter monachos per totum annum artabam
frumenti in eleemosynam ex sibi necessariis dare satage-
bat. Hsec consuetudo usque ad hoc tempus inter illos viget.
Etiam hoc mirandum.de nostro sancto patre abbatePamo
narrant, nempe ascetam apa Pihor, abbatis Antonii disci-
pulum, ad illum quondam venire cupientem secum panem
ac duas olivas quas apud illum manducaret^ attuhsse. Hli
dixit abba Pamo «Quse sunt hseC; Pihor? »
: Hli apa Pi- —
hor «Per unum diem, inquit, apud te manere constitui ac
:

hsec pauca necessaria mecum attuli.» Senex vero in mente

sua intellexit Pihor se voto obstrinxisse ne panem ahenum
comederet. Post aKquantum vero temporis, illum docere cu-
104 HISTOKIA LATJSIACA.

A.qujs^JtofoTV. uje». n.iSeAA.01. e>.qT6>n.q ocoq nacc d.nek nek.AV(o «>.q^i

OTj^ROT GA.ne». ni^fop A.q^6)pii AvneqtoiR Aviic<T6q§o>\ ^«».poq

iiGAV RGfcivTV.ROTr AVAVtooTT eTivq«jG !5>.e cSoirn. neucc iviid». m^fop
nek.q ace ott jie «.«^1 h&avo). neace A.nd». nCkAVfo tnvq ace nekOJiR
iie iieAv njvAvfoOT!* ^iiiek. H-TewUjTeAv^ Sici Rek.R A.iO(opn Avna>.-

RecoiR Avnev^i ^&poR. e>.qep irekiowfi t^ekp nace a.«a. neLAVfo

^jniN. RTeq'^ c6(0 H.«wq Sen OT^ik. p(oq.

m. e«^&e eiTis.upi iii2s.idiUco«.

^iidkep Shtc ^(oq ^noTr ottoo^ 1vTd.cak.2c1 e-o^fie ek.nek eTJ*eki?pi

ni2>.iekR(on htg R(ocTek.HTmoTrnoA.ic c^h eTik ^pnr^opioc m-

eniCROnoc ^(^ek ociac escojq (rh) rc r^Ckp ceAvnujOk HTen^ipi
e-frfie neqekpcTK ^n CTek ots^oh ni6en ujotujott eocoiq ekq(on3
s^..e Seu ^2cin(onS HTe nidkHOCTo^oc. OTr(^(ofi r^ekp n«^AVHi «kn
ne nTen;)(^ek p(on eneq§HOiri (sicj nujen^o ncAV neqaci ni ct^h

piens ne quum apiid seniores iret volimtatem propriam ex-

sequeretur, surrexit Pamo et ad apaPilior processit; ante
vero quam illum adiisset, panem suum madefecit duasque
aquse hydrias secum portavit. apa Pilior «Quse
Illi dixit :

sunt lisec, Panio?» — Respondit Pamo

«Ecce mecum pa- :

nem meum et aquam adsportavi; ne tibi laborem inferrem;

panem meum madefeci, antequam ad te venirem.» Hsec
fecit apa Pamo ut illiim tacitus doceret.»

III. De Evagrio DIACONO.

Nunc incipiam et de apa Evagrio Constantinopolitano
diacono, cui manus imposuit Gregorius episcopus, loquar;
sequum enim est ut illius cui omnes gloriam tribuerunt vir-
tutes narremus, nam apostolicam vitam egit.' Non enim
veritatis opus esset si illius opera mirabilia (?) ac progres-

1. Ad verbum Apostoloram
: vita vixit.
 HISTOBIA LAUSIACA. 105

ev\A.e< Av.e>.A.Ao«. ceAvn^A. nTenc^HTOTS' e«^£ie OTMVtoT neAV ott-

^HOir «iiH e-&H.o.6J«g w.avwot5* oce qjn.e< htott^ tooir av"5>'^ neH-
cftjTHp (^tt. ^t\ 2COJA. n.n.ip(i>AVi e-epoirep nA.i ne r^Jsp n^oq ^toq
A.q^ cfifo HHi e^aci nftjnS eTSen nx*^ otto^ n«^oq ivq^^piRek.^^-

e'^r^p&.c|jH e«^o'!r&.fe nnCkTiKtoc oiro§^ ek.qT».AVOi eniu|fio> nSeAAw

2£:e OTS- ne Ke».T&. ?|>pH'^ eTCdHO-yT ate ^ina», nTeqOTroan^ efioTV.

nace cj**^**^* ^^ eqoi npeqep nofei thchtt v^{s.p THpq eTA.qA.iq

^i TiiTOJOTj" .d>.t0>.iq ^6> eiu|on nSHTq neAve>,q epe iiiOTra>.i A\.A\.on

opq-Ae>.pi Sd^poq Sen nieactop^^ htc nciyfe6ekTon ncAV wie^oo-y

n^R-!rpiek,RK ^e..ie>.iTOTr 3A.TOTq. oin&. nTeujTCAV otta.i A\.eTJ*i

epoi 2ce ci^^OTtgoT eDctoq le (<V.«^) ei'^ 9_avot ne>.q ^^ avhx*^

AA.Ave-ope epoi ate H§oiro nTe neqApcTH e>.me>>-!r neki e^^nc^.c-
3HTOTJ" n«Ten eOTP^HOij* nnn e«-ne<couj AVAVfooir ncAV nn e«^na.c<o-
TCAV eptooTj* nce'^ ftjorc avh^c <^k ct*^ acoAv nneqefiiiA.iK e-»poTr-
ipi Avne-&pe>.nek.q &.noR 06> nTe^ep neAvnuje.. nTe..AvcoTen sce icucen

Tcqewp^H Htoc w|A.Teqi enek.iu}i ncAv nA.iniuj'^ neLCRTS"Cic u}ek.Teq-

sus silentio prseteriremiis*, sed potius quse ad sedificationem

utiKtatemque illorum qui simt lectm-i scribantm' digna sunt,
ut Deo qui liominibus lisec faciendi vim dedit laus tribua-
tm\ Ipse enim me vitam quae est in Clmsto, ipse me Scrip-
tm'arumintelligentiamspiritualem seniorumque qui fuerunt
sermones docuit, sicut scriptum est Ut manifestetiu' pec- :

catum, quoniam peccator est. Toto enim tempore quo in

monte mansit ille, mansi ego quoque cum illo, imoquoque
nostrum se solum inckidente noctem vero sabbati domini-
:

camque diem apud illum agebam. Sed ne aliquis a me illi

gloriam tribui aut gratias agi existimet, Cbristum milii te-
stem invoco quod plerasque Ulius virtutes meis oculis per-
spexi, nec non ab illo patrata miracula quse vobis scribam
ad illorum utilitatem qui ea lectm-i vel auditm-i sunt ut Chri-
stum laudent qui suis servis vim tribuit ut voluntatem ejus
faciant.(Utinam) ego etiam sim dignus qui lisec vos do-
ceam, (scilicet) quomodo ab illius iiiitio usque ad hanc per-
106 HISTOKIA LATJSIACA.

2C6R 2 npOAVllI 075"0^ IiekipH'^- 6.qAVTOH AVAVOq RdwTek Cj^pH'^ GTC-

Shot5"T 2CG den OTTROTaci H.CHO-!f qactoR nOTrAVHui npOAVHi e^oA.
n&ipcoAvi OT!*« 6Te«.c|>ipi cpoq nGoirpeAV nonTOC H6 Scn iieq-

^^.oA. ««.^ep ^Hpi nT£ '^!r£i6pi&. (^m 6t«w -ni-

no-ynpecfikTTTcpoc
AVd>.R&.pioc 6e».ciAioc nie.niCROnoc nTC R&nne^^ORiew ewiq Avnpec-

^TTTepoc 6'\-eRR?V.iicid>. «^H CTSen niewpReTC oto^^ Avenencek.

•©^peqAvoir nacc niei.T?^ioc fie>.ci\ioc meniCROnoc ncAV necjiojT
Re>.Td>.
(I)'^-
HinpecfiTPTepoc «wqi niJcc evA.T^^pi 6Ra>CTe>.nTinoir-
110A.1C eqacHR ncfeoj (av) ne A.qu|0)ni x^ekp ne eqAVOuji nciv
niuje nTe^Tci htc iiie>.TMOC fiewCiAioc c^ek.i £s.6 ek.qTOAvq ex^^pH-

fopioc nieniCROHOc htc RCi)CTe>.nTinoTrnoAic ottocj^ eTA.qndLTr

6Teqcfi<o ncAv neqRe»."^- 2C6 n&.neq e>.qe».iq n2k.iet.R(on 2c.e otchi

T^e>.p ne oirpfoAvi ne ncoc|)oc eqeiAVoni nTOTq cew£o\ nnino-ooc
otroo^ eqoi na^iA.u<on newTe>.piRi ne e>.qi T^ek.p ocoq ne 6R<ocTekH-

TinoTrnoA.ic ncAV nenio'^ neniCROnoc Sen hcho-b* n'^ci5*n02!k.pc

6Te>.c^a)ni Sen RO)CTeknTinOTnoA.ic 075*05^ n^oq A.qtfpo eni-
^epeTiROc THpoTT. n^oq 2^6 OTrn newi 6u"ewT*pi nCAv neRTe^pioc

fectionem^ magnasque asceses pervenerit sexagintaque

amios compleverit, et tunc quievit, sicut scriptum est Brevi :

tempore multos annos explevit. Hic igitur homo de quo lo-

quimui'; genere Ponticus erat. Iberiaj presbyteri filius erat,
quem sanctus Basilius Cappadocise episcopus presbyterum
super civitatem quse est apud Arkeus, constituit. Beato
autem Basilio mortuo episcopo, nec non patre suo secun-
dum Deum presbytero^ Constantinopolim adivit EvagTius^
scientise plenuS; vestigia enim sancti Basilii sequebatm*. Ille
igitur Gregorio Constantinopoleos episcopo adhsesit qui iUius
scientia atque intelligentia quod bonse essent perspectis,
illum creavit diaconmn; vere enim sapiens eratbomo, pas-
sionibus abstinens iiTepreliensibilisque diaconus. lUe Con-
stantinopolim adierat cum nostris patribus Episcopis, tem-
pore quo Constantinopoli synodus liabita est. Hle omnes

1. Ad verbiim : iisque ad has mensuras.

 HISTORIA LATJSIACA. 107

nieiiiCKOiioc ct^ioi h.6av nOTrepHO^ 1150 o-ySie. §0 ace othi

K-ooq it«».qpHC ne Sch. w.iT?^p&.<i5>H eA\.&.\y(o otj^oo Ha.pe TicqRek.^^"

ccfcTtoT nc cco^i nHi^epcTiROc THpotf 3eH Teqcoc^iA. jvq-

vyconi OTH eqoi HCOTPtn Sen RtocTi\HTiHOTrnoA.ic ace ««.q^X
OTfBe HioepeTiROC aen OTAveTsctopi He.\v oek.H c«».2c.i e-!rc|>e-
picooTJ* epe '\"fea».Ri THpc '^ <oo7p n<s>.q eAVA.u|fl>. (.xvek) AveHeHCA.

TA.icfiaj THpc ^OTPfoui (aicj 6«^fee •^AveTCewCi ^ht eTe».c^<oivi

AVAVoq A-q^ei CTOTq AVHia^eAvtoH htc •^eiii^TAViA. htc ni^iOAVi

*6H ^P^^V eTe^qTAAvOH H«^oq €.(^ei>.\ AveHenc*. ott-
OTs^AveiJ*! Ri\.Tew

CKO-B* ^OTe eTAqep peAv^e efeoA.^a>. Tvine».«oc. ne ». •^Rec^iAvi T:=e».p

^<oc ne AvenpiTq eAVd>.^(o nd>.q6p <jio'^ rek.p nc H2te eTP&.r^pi Se*.

T^H Avc5>'\' Avneqep nofii neAv&c ace o-yni x<ek.p ^c^iavi ottco^iavi
*A 5^1 Te OTS"0§^ H«oq §<oq &.qa.pe^ eTeqcirHHa..HCic e«^66 ace
H6 t|>&. OTTHIUa'^ HT?^eH0Cll6 6qTek.IHOTrT eAVekU}6> OTTO^^OH es.qAVOR-
AVeR HdpKI HdKTq C^^fie «^AVewlH AV1\IU}I1TI HCAV ItlHOfel H6AV I «JtMl

0-3*05^ 2c.e cenek.pew^i AVAVoq Hate Hi^epecic (.'sicj THpo^ eTSkq-

«^efiKooTj- e>.q'^ qo ss^e e.^\ Sen OTriTtoAR eqTtoCi^ ace HTeqep-
fioH-e-iH epoq ejfeo\gSeH i\ine<«oc hcav iiii\oA.6avoc ct^^^h ^i-
actoq ate otphi x^ek.p neek. ^cmAvi u|0>i\i ecAVHu epoq i\e *en

hsereticos superavit. Hic igitnr EvagTius Nectariusque Epi-

scopus in se invicem disputabant facie ad faciem, nam valde
in Scripturis vigilans erat et ad omnes sua ipsius sapientia
redarguendos hsereticos parata erat ejus intelligentia. No-

tum urbe Constantinopoli ab illo fortiter

fuit igitur in tota

verbis splendidis hsereticos dimicatos esse, omnisque civi-

tas multam ilh laudem tribuebat. Post hanc omnem scien-
tianij propter superbiam quam habuit, d£emonis feminese
concupiscentise in manus incidit cogitatione, quemadmodum
ipseposteaquam a passionibus Hber evasit^ hsec nos docuit.
Nam mulier qusedam ilhim quoque valde amavit. Quum
vero Deum timeret EvagTius, cum illa non peccavit, nam
sub viro mulier erat et ipse suam conscientiam custodivit,
quoniam vir (ejus feminse) magni et honestissimi generis
108 HISTORIA LAUSIACA.

iieqA.1^1 lyekTecep cpoo^ newqoTTfo^ gi^cot utotc hg otto^

nivqatiAvi AvniCis.R ewit nc (av£i) acc otphi rte«.p6 nGqAVCTri con^
ne. c^ojra^onK ^oic d.A.oip. Avneqtociv 2».e: nsce i\ines.s nTe <i|>'^
CTev.§oq «vA-Aik. oiTen neq'^ oo iieAV TeqTfofi^ &.qi uj&poq
nx^^^-^^ *-<^'V "0''>^'V '^*'^ e£>o7V.oiTen OTPO^fopn e^oTV. AvndLTe
oA.1 AvneT^coOTT T6.ooq ncAV •^c^iavi. e». noc OTTfopii n§e».n

Ck.t5r^67V.oc uje>.poq ^en OTr2c1nHA.Tr iiTe nieactop^^ eip^^^H Sen

oa>.n cftto e7rc|>epi(0OTr' avhicavot n^d.n ava.toi nT6 nienA.p3(^oc
OTTOO^ A.-!PT».^Oq evTP^O'A.AV6q AVt5>pH'^ 2C6 6TJ"toW.I AVAVOq ec|>AVdk.

Avni2!^iiv&.CTHc ^toc 2C6 iN.Trcon^q ncAV ^o>.n Recintooivi Sen

ocvn cipe». edk^TT^Y RoA.A.ek.pion eSHTq iieAv ^^.n neai^HC eTPOi
Avc^pH'^ QC.6 6Te».T5'i nctoq eiA.A.e>. AVTvoTTTekAvoq c^eTiek. ace OTTTe
16 2C6 eiPA.AVoni AVAVoq 6*^6 a.uj notofi. n-eoq ^e. e>.qAV6TPi

Sen neq^HT ace eTewTri nctoq 6*£ke m^tofi ctth eqAveTi 2C6

erat. Ipse vero (Evagriiis) seciim de prolari iminuiiitate,

de peccato^ de judicio et de gaudio quo hseretici a se confu-
tati gauderent, cogitabat. Oravit ergo Deum, illum incessan-
ter deprecans ut sibi ipsi suas adversus passiones auxiliare-
tm' in bello sibi imjJositQ. Quum vero ei midier concupiscen-
tia,donec vinceret, adlisereret, illani fugere volebat^ sed
vim non inveniebat, nam illius vinciebantur cogitationes ad
voluptatem, ut pueri. Non autem morata est misericordia
divina ut illum apprelienderet, sed illius precum orationum-

que gratia cito venit ad illum eique robur visione dedit.

Antequam illi cum femina aliquid accidisset mali, illi in
visione nocturna Dominus misit angelos, sj^lendidis vestibus
vestitos tanquam eparclii milites. IJlum apprebenderunt ra-
pueruntque baud secus ac si ad judicem ducerent, sicque
eum cum aliis fm'ibus in carcere vinxerunt, illi coUariiim
ac compedes dantes, tamquam si illum qusesivissent, nec
illum quasnam esset causa, aut cm' illum arripuissent, docu-
erunt. IUe vero se illos bac de causa prosecutos esse secum
reputabat, illius (feminse) virmn ante eparchum stetisse cogi-
 HISTOEIA LATJSIACA. 109

cTdk. necpcoAvi ceMi epoq enienekp^^^oe. A.omo«, is.qu}WTii eq-

TOAiT e.&oK eA\.&.u)6) tii«».v:x5g7V.oc 2k.e ofoq ^w. eTe^.qo-yton^^ cpoq
«vq^onTq c^epefi AiiieqAi-oo eivqep AVc|>pH'^ no-irevi nnequjc^Hp
e«>.qi eacen ncqyaini 6'^noA».'^ nevq {j\.v) neacivq njvq eqeon^
nejw. Kiein<aoTri ocLe 6-!j*ak.Avoni avavok e^fie ott Tie>.oe Ttits..iis.K.oin.

Tieacdkq nivq 5sc.e •^Ave-frAVHi •^eAVi epoe e>.n TtevAve-vi ss.e acoj

jM.M.oe nHi sce Tiek.c|>Av&.n npcoAvi «t.qeeM.i epoi AvimCDe eTe^.

oirxo9_ AVAveTATRek-^ riav epoq -^ep oo^ otrn avhhcoc eTA.q^

H^A.n 3(;pHAvek. AVTii:^iue>.CTHe nTcqTevRoi H3^ojA.eAV Sen oirff'!

rtac.OHC. neace TiekT^T^e^oc ne>.q 2ce icace 3(^Hek.c&jTCAV nc6>i A.noR

giis. TieKU)(^Hp le eep noqpi nevR ek.n 2ce eujoJTii den Teki&e^Ki.

Tteate 6TS*e>.T?pi nek.q ace e^ojn nTe c^'^' cott efeoASen Te^i

ewnek.x^RH otto^^ nTeRne».Tr epoi Sen Tek.i£&.Ki RO>CTek.nTinoTrno-

Aie ekQcoe ace Re>.A6>c e>.Kff'i nT&.ia».iAVfopiek -oeki. ncace Tiie>.T?x5e-

A.OC ne».q eqoi Av<5>pH'\' noTJ*uj(i|)Hp nTek.q ace ^rte>;ini ne».R

AVTiieTpe».T5C=eA.ion o>pR nHi oce ^nek.ujojni evn ace den Tek.iiioA.ic

oiro§ ^nekqi pwo-yuj ae», TiOTracek.1 nTeK\yT5*3(;H ek.noR ^nek.Hek.^-

tans. His ad summuni valde obstupefactus erat. Angelus vero

qui illi apparuerat figuram mutavit atque in illius conspectu
tanquam unus ex illius amicis qui ad illum invi-
factus est
sendum confortandumque venisset. Illi cum furibus vincto
dixit «Cur apprehensus es, domine mi diacone?»
: Ille —
respondit « Revera nescio mens autem mea liunc quem-
: ;

dam liominem, zelotypia motum, me accusasse dicit. Ti-

meo ne argentum judici dederit ut hic me violentia
igitiu'

propere perdat, » —
Illi dixit angelus «Si me, tuum amicum; :

audieris, certe non tibi bonum est in bac urbe manere.» —

Dixit EvagTius «Si Deus me ex hac neccessitate hbera-
:

verit meque in hac civitate ConstantinopoH videris, dicito

Jm'e hoc suppHcium accepisti.» Dixit autem angekis —
qui sub amici forma «Tibi Evangehum afferam; tu mihi
:

jm'es Non in hac civitate manebo, et quod animse tuse sa-

:

lutem providebis, et ego te ex hac necessitate Kberabo.»

110 HISTORIA LAUSIACA.

AVGR GfioA.*GH Tik.iek.T5a.nH. OTOCj^ ekqcopK n«kq AviiakipH'\' efXLti

iTi67Pft.x5ceA.iOH.2ce e&nA. {m.cs.) eoirAe». OTPeiki neoooTP e^^nekekicj

^ek.'\'ek.Ao nn.ek.o^o>c eirifstoi •^nft.uje nni e&oA. nSHTC. cekTOTC

2s.e eTekqtopR ewqne^ci en^dii Sen •^aci nnCkip 6Te>.qn&,ir epoc
Sen nie2c.fupo^ ottoo^ ne^cft^q 2ce Rewn eujoin eTekicopK ^en oir-

pekCOTPi ew\Aek. Tetoc ekicopK Avnie<net.q. ekqTwnq ;x.6 cekTOTq ekq-

Te>.Ao nneqcKeTTOc ncAV neqtjfkfoc eni2£.oi otto^^ ^^^P 'i^'^

eiA-HAV OTTO^^ ekCujonq epoc AVAvekip den OTppekTyi n^te ^AvekKA.-
pie». Ave\e>.nH ^pojAveoc. newAin on e». ni2>.iek£to?V.oc •^ nu|OT eneq-
OHT AV<5»pH-\- AV(i|>ekpek(o AvniCHOTT 0TP05_ e». neq^HT «Ti c&nic
OTTO^ ««q^P OHT" &. OTTOO^ 6&oX^IT6n '\-AVeTewA.OTP 6C&6p&6p n6AV
niooTPO ncfefo nT6 nice».2ci ncAv e&oASen nisci n^ifi'^ nT6
ni^fifoc 6Tcek.i<oo-!r noTr«o npH'^' equii^'^- ncon h AVAVHni ujek-

Teqoei edpni eoTTAveTd^ekCi oht ncAV OTP^TPfSi^onH nT6 niccoAvek

ekAA.ek tl)'^- (^H CTtgoiujT AvniTekRO efeoA.oek ncqpwAvi ncHOTP
nifeen ekqini noipixLOceAV n^AVOAV nekpouj e^^pni e^taiq ujekTeq^ri
OTPniuj'^ niekj&i ujekTe (avc) Teqcekpg ujAve^ Avc^pu'^ noTPRekn

Tum ille sic super Evangeliuni juravit : «Post unum diem

quem ut meas vestes navi imponam consumam, ex hac
urbe exibo. » Statim atque jm^avit, ex visione quam per
noctem viderat expergefactus est ac dixit : Etsi per som-
nium tamen jusjm^andum. SmTCxit autem
jm'avi, juravi
extemplo, vasa sua ac vestes navi imposuit atque ad Hie-
rosolymam navigavit. Cum gaudio illum suscepit beata
Melania romaiia. Rursus diabolus illius cor, tanquam olim
Pharaonis, induraAat; illius cor anceps fuit, duplex factmn

cst ex juventute in illo luxuriante, ex majore verborum

scientia vestiumque pulchrarum mutatione ac multifor-
mium, illas enim bis per diem mutabat, donec in super-
biam vokiptatemque corporis incideret. Deus autem qui a
suis homiuibus omni temporc perditionem prohibet, illi fe-
brem misit adeo ut longum morbum susceperit iUiusque
caro tenuis sicut filum facta fuerit, omnesque hi dolores
 HISTOKIA LAUSIACA. 111

©«wi eTdLC^; n&.iSici THpo-y tt«k.q Sew. wgt^hii uTe. Tiiiie».-&oc

CTA. niCHini cpcnKd>.Ktn A\.i\OTruj2c6AV2c.OAV HTe^Ac^oq. ncacG

'^ek.xMjs. AvcA.«>.nK n&.q occ nek.^Hpi c-!r<M5pi atc cta.ii«^6i ctocb.
nTewR pjs,n&. avavoi ek.H Avncp3(;ft)n AvncRAVCTri cpoi Js.pHOT '^n&.ig-
accAvacOAV nTA.Aa'OR &2e.c ncRAVCTs*! hhi ^cn OTs-iiawppHcien. avavoh
•^nek.tf cpOR 2CC CTC». <5)es.i U|(Dni avavor «wn ««.(Tnc «^»'^. totc
«k.qoi5*asH§^ nncqAVCiri THpoir ne>.c cEoA. n-ooc a..c nc3c&.c n«vq
acc AVA. poiR nHi acc X^^^^V ^^'"^^(^HAva. htc '^avctavohci.^^^oc
^ioiTR OTPO^^ R&.H Avcn "^cc «>.noR OTTpcqcp nofci ^na.Twfi^ Aviie».-

noTT^ c^^pcq'^ Avnio-ir2c«k.i ni>.R h^avot. n-ooq a..c A.q^ po>q

HA.C OTOO^ AvcncHCCk. 5«».n OTS*RO-tC2ci ncooov ivqo-yacM ewqTConq
ewq'^' AvmcxH-M^*^ cacwq «kqi cfio^ d>.qAve>.uji ei.qvy|c He>.q cni
TCOOTT HTG HCpHOTr^C (^SK GT^K SCH ^""^^* OiyO^^ &.q^6)ni
AVAvewTT npoAvni chotj"^ otto^^ 3cn •^Ave^^ t?^'^ npoAvni &.qi cfioA.

AVAvewTj* qc htc npi fsic) ek.qujCdT\i AVAvevTs*

&.qujc He>.q cniuje..- (av^)
Avic npoAvni cqcpnoA.iTe-!J'cc-&G AVAve».TS* Scn 5e>.n a\.huj avho-
AHTiek. OTTOg^ e>.qAVTOH AVAVA.is« cq^H ^cn 5 npoAVHi AvncqnA.7r

eum ita occulte susceperant ut medici morbum nescientes *

illum curare non possint. Hli dixit sancta Melania : «Mi

fili Evagri, hic morbus qui tibi longus est milii discipli-

cet : tuas cogitationes ne mihi occultes^ forsan te curabo.

Mihi cum sinceritate tuas cogitationes dicito^ alioquin lioc
tibi non absque Deo accidisse videbo.» Tunc omnes suas
cogitationes illi manifestavit*, illa vero ei dixit : «Promitte
mihi te babitum monacbalem induturum, et quamvis ego
sim peccatrix Deum meum ut tibi gratis det salutem pre-
cabor. » Hle vero eipromissum dedit paucisque post diebus
salvus factus est, surrexit, habitum (monachalem) induit,
egressus est^ ambulavit^ montem Pernoudj qui in jEgypto
adivit^ ibi duos annos habitavit tertioque anno egressus
est. Tunc cellarum desertum intravit, sedecim annos ha-

bitavit ibi, se multis exercitationibus exercens ibique sexa-

1. Ad verbiim : de raorbo diibitantes.

112 HISTOKIA LAUSIACA.

eniiiuj&.u}i nxe •^AveTSGA.^o «.tg TiiC6)M.ek. OTro§^ iidkipH'^ a>.qM.-

TOti AVAvoq KA.Td>. f^*?"'^ eTCSHOTTT 2ce Seii ovivoTTati n.CHOTj'

jvTrafi-Coiv nOTrAvifug npoAvni e.£io'\ otto^^ A.-!r§oAAVGq ^a. noc n^^^to-

Agav oiniK nTcujTCAv '^ivek.Kiev ujife'^ AVHcqiva.'^,

«>.qtgen TicnKOT Ave<Kei>.pi notrcon 2te ne».i6>T ntoc ^naktgoc.cAV-

2C.OAV OTrficnmnA. nTC "^nopnie».. nGacc iii3cA.A.o ne>.q acc avtig-
poTj*CAV 5A.1 *cn ne.qcHOT5* o-y2k.G cncopiv. 0"yss.G 5A.1 Gq<3J»oci

Scn o-!r^p6>AV. nc OTrpojAvi fJs^c nc nci u}c|>Hpi avavocj cekqi

cfcoAscn OTr52c.i ncond gcavco^ AVAvo«^nec ncAv ou*(yiAve. «^ekn a..e

on TiG e^^pen^^ipi enGqAVGTJVTie>.c htg nujopn nak.qipi a^-e hg

np nGTT^^^K AVAvnni eqoi nx^pek.c|>e-!rc nTe^niTiic eAVJ)k.uj6> eTA.q-
56)nT G2CGR H npOAVni g£o?V. Gq^H 5gh oirekCRTrcic GCff^oAR
(AV5) nd>.T§?V.i nA.ORA.eR enSa>.e a^e A.qAve».'^' eneqce*.SOTrn ee».q<r'i

AVRJv^^ Sen Avek. nc|>en Avtoo^r e£oA. «^eAvci CTroi Avc^pn'^ n2A.H
o>ni nace nGq5pHOiri. c niSGAAoi ©pGqujift'^ nTGqewCRTCic
OTTO^^AVHGqoTreAv 6>iR 2CG ujek.TeqAvo-3* ek.A.A.ek eqoTr6>AV noTrROTraci

ginta aunos natus quievit. Non senectutis corporisque aniari-

tudines vidit et ita quievit sicut scriptum est:Brevitempore
multos annos explevit citoque ad Dominum transportatus
estne malitia ejus mutaret intellectum.
Quadam die nostrum patrem Macarium interrogavit di-
cens «Pater, quomodo spiritum fornicationis depugnare
:

potero? » —
Dixit ei senex «Niliil manduces in tempore,
:

neque olera, neque quidquid igne coctum.» Hle vir erat

admirabilis e vita quietis deliciarumque plena egressus.
-3Cquum vero quidem non esset si prius non illius senectutem
narraverimus. Quotidie centum orationes faciebat, elegans-
que scriba erat. Quum autem in eo fuit ut irremittenter octo
annos in ascesi continua complevisset, tandem suis visce-
ribus consuluit, ex loco quo aquam emittebat dolens, nam
illius cibi tanquam lapides erant, senioresque illum ut asce-
sim suam mutaret coegerunt. Usque ad mortis suse tempus
panem non manducavit sed pauca olera, pauca cicevni (?)
 HISTORIA LAUSIACA. 113

iiOTO'^ neAi 075»R0ip;jc.i KCicak.n.i Gq(|>oei e&oA.det( §^&.it SpHOTri

ttdwpROn. iOA.Teq(5'o M.neqROTrac.i ncHOu* e&oA. OTenojpe». a..e le

Re^i eq-e-&.A(.ie ^u-svonH A\.nic(OM.0k AvneqoTrojw.q oira^e jw.neqx*'

neqd^AtoOTTi eo-ircdM. efioTV. ja.avocj, •o^.i tc TCkCRircic j«.neqijc.i

nou*6>M. ni^niAv a^e nevq^^HUj H«>.q ne Sen ots-oji eqenROT atC

M.nipe T? nT6 nieatoip§^Sen itiegooTj* av.e nejw.iiJs.qnROT enTHpq
ne ne oiron oiron^^ nTA.q ne eqipi n'^<s.nek.M,epi THpc eqcnHini
n^HTq eq&opfiep M.ni^HtM. e6o\ OJs.poq eq«^po M.neqRA.-^
e^OTP^T Sen niacin ne».ip eTCA\.onT Sen iiie2c.Ci>pd aw.e &.qajdk.n
RHn eqennoT M.nipe x? ^«k^qc^e (avh) ncwacn e^oA. eqj^iouji
Sen niono eqep A\.e\eTH otj*o§^ equ|A.H\ eqcoip Aini^niAt.
e.&oK 5i\poq eq^po j^.neqRdL'^ eAvoiryjT Hniacin H&,ir htc tii-
vtpek<i|>H &,quj6>ni epe neqRS».'^ TOTrfiKOirT eM.&.uj6> oiro^^ ^^^P
neM.nnj& hotj*§m.ot nTe o-!rco(|»iCk. neA\. OTPeM.i ne«. 01PIX.1&.-

Rpncic eqc^6>p2c. e&oA. nni^fcHOTPi htc ni2s.eA\.0iH. oiro^^ n^qoi

H&Rpif^HC ne den nii^p«>.c^H e«07Pd>.& eM.&uj6> nej». nine^pek,-

2W.OCIC 6TCOTPt6>n nTC ^Rek.-eoXiRK neRRAHCi&, rc ti^fvp ceep

cocta, ex cibis donec breve suum tempus expleverit.

Fructuin vero aut aliud quid voluptatem corpori prsebens,
neque comedit neque discipulos comedere permisit. Hsec
est ejus comestionis ascesis. Sonmium vero ex mensura
partitus erat : tertiam noctis partem dormiebat, nmiquam
vero per diem dormiAdt. Habebat septum in quo per omnem
mediam diei partem ambulabat sopore oppressus^ suam
mentem ut visiones constitutas adspectaret cogens; nocte
vero, quimi jam tertiam noctis partem dormiisset^ totam
reliquam noctis partem per septum ambulando consume-
bat, meditans atque orans, somnium a se expellens, suam
mentem ut visiones scripturarum constitutas adspiceret co-
gens. Sic mentis pmissimse factus est ac sapientise, scientise
discretionisque gratia dignus habitus est, opera dsemonum
discernens. Atque in sanctis Scriptmns ortbodoxisque Ec-
clesiae catliolicse ti'aditionibus erat disertus^namillius scien-
114 HISTOEIA LAUSIACA.

AVG^^pe 30k Teqc66i neAv neqeM.i ncAV iieqRew'^ ncoTn nocc

tt.I2C<0AV 6TA.qCSHTOT. «wCJCSe 15 X?=d>.p «.2CC0AV HC&O) Oir&.I «.«^feG

iiiJ«.oste«.;)(;oc nai.oipfiHT ncAV Re.oipa.i C-&&C niAvOHe».5(;oc CTigon

Sen nipi 3en iiequj«>.q6 ncAV RCOTPd».! €.«^fic niOTTHfi nTC <5>'^

e«^poTrpo>ic eptooTT Sen niAva». e«^OT».&. epe tiit? -^ cfcoi noiron

ni&en c^aci no>nS CTcp noqpi ncAv ^aci nRdk.'^ CTCAVonT nej«.

niacin ne>.Tf eTCOiTTOin Re>.T&. ninek.pa>.2>..ocic nTC 'yeRRA.HCiA. ne

©«».1 X5a.p Te TeqcirnH^iew, nA.pe (av-o) nicnHOiJ* ©ojois*'^' ^a>.poq

AVTic«>.fcfie».TOn rtCAV TR-ypie^.RH eTT^ioi nnoiPAveTri SCkTOTq avhi-

eacojp^^ THpq eiPCOJTeAV eneqce>.2ci nnoAV^ ujek.Te niOTOJini
^e<i OTO^ na.ipH'^ ^a.TPUje noiOTT 3en ou"pe>.uji eu"'^ aOT m.(^\
2ce OTTHi T?:e>.p nd>.c50?V.2c n2C6 Teqcfio> eAvek.ujo> ne enjoin 2s^e

rtTOTTi uje».poq neujek.q'^ ^o epo>07P eq2co> avavoc no^oip 2ce ne».c-

nHOTP eujo>Ti OTPOrt otpavctpi equjHR le eqSoci iiTen OTPe^i

AVAV0>Ten Avekpeq3(^e». po>q ^eiTe nicnHOTP 6pe».nek.3(^o>pin avavo>otp

OTPO§^ nTequjini *en OTPces.R ce». nce». o-iPTO>q neAVHi Avnen-opeq-

tiam, cognitionem atque electam mentem testantm' quos

scripsit libri. Tres igitm' libros seripsit, unum de monaste-
riorum monachis, alterum de monachis qui cellas sui deserti
incolebant, alterum de presbyteris Dei, ut illos in loco
sancto vigUantes efficeret. Hi
omnes vitam bo-
tres libri
nam, intelligentiam dispositam visionemque secundum Ec-
clesise traditiones ortliodoxam docebant. Ea enim erat illius

consuetudo fratres apud illum sabbato dominicaque die

:

conveniebant, per totam noctem suas cogitationes illi mani-

festantes iUiusque fortia verba donec illucesceret audientes,
talique modo ab illo discedebant Deo gloriam tribuentes,
nam valde dulcis erat illius disciplina. Si vero venerant ad.
illum, Ulos deprecabatm' dicens «Fratres mei, si alicui :

vestrum venerit cogitatio profunda aut gravis, taceat do-

nec jfratres discederint, et tunc seorsim in secreto inter me
et inter illum me interroget; ne ante fratres loquatur ne
 HISTOEIA LATJSIACA, 115
ac.oc3ak.Teit nicitHOT aihiiot6 «.tg TtiROiraci ta,ro den neq-
^«.€•3*1 OTO^^ HTG 11IM.K«k.^ H§KT OJM.Kq GITCOn.
n.e».?joi a^e 0«. M.M.dk.1 pcM.M.o Av.iiMpH'^ ^caci^c nTcquiTCJW.
TCqpi CClt 6 IG ET' ItUJCAVAVO C&O^ AtMHni GTS^nHOTT GfiO^SGn
"TX'*P*^ GTCCwfio^ GCWTGAt TGqcfito nGAV ll6qR&.'^ HGAV TGqA.C-
R-B-cic 6itiai.K n&pc ni^x^piek. nTOTq 116 ac6 otthi nek.p6 OTOn
OTJ*M.H«a OTPfopn nA.q hg n6U|&H2e.6Av (n) 90-yo c n^^^pi*. nTeJq
H6 6-3*XK HTOTq M.It6qOIKOHOM.OC 6TUJ6AVU|I SGH ItGqHI nCHOTJ*
ni£t6n. oivAVHBg t?ak.p ncon &. A.11A. ©•go!5>iA.oc iiie>.p3(;K6niCROitoc

ou-ojuj 6TA.^q nTGq«».iq ncitiCROKOC g«^avotpi AVKGq-&a>T j\.?V^e>.

is.q«|>«>T HTOTq G^T6M.6p ndk.i^fi»&. nias.GAV(on ak.6 i ujA.poq

d».

nou-con ewT'^ n^n Gp^OT ne..q &.nco>T6AV &.non 6T6qcAVK ek.A.A.e».

AVitcnnekTT epcooir ek.ip^ioiri epoq natcop^ n^e>.n Tek.T5*pGe>. OTro§

ek.nnA.Tj* ghi epSOT nneH^eiA. eTP^CK Sen neqctoAvek. c|>'^ kctoi

AVAV6«^p6. n«OR ak-6 iC2fi.6 ^(^OTraiui e6Avi eniitipek. GTekqo^iTO-s*

HTOTOu* Knt!:s.GAV6>H OHj Avni2£L6>jyv 6Te>.qc3KTq o^fee ni015*0^6AV

forsan sua cogitatione parvnliim. perdat simulque cordis

dolore invadatur.
Peregrinos ita diligebat ut in cella quotidie quinque vel
sex peregrinos admitteret qui e regionibus externis venie-
bantutillius scientiam, intelligentiam ascesimque audirent;
nam xaq xpd<xq possidebat, ad illum eimn omnes (aKquid)
mittebant adeo ut plus quam ducentas xpziocc baberet omnia :

penes ceconomum qui onmi tempore in ilKus cella servie-

bat^ erant. Ssepe apa Theopliilus illum apprehendere epi-
scopumque Tbmoui creare voluit, sed aufugit ne boc fieret.
Quodam die dsemones ad iUum venerunt illique plagas de-
derunt; illius vocem audivimus, neminem autem vidimus.
Hlum per noctem taureis caederunt, nostrisque oculis in
ejus corpore plagas conspeximus : Deus nobis testis est.

Tu verO; si tentationes quas a dsemonibus accepit scire cu-

pis, librum quem scripsit ad dsemonibus contradicendum
lege, omnemque vim illius diversasque tentationes videbis.
8*
116 mSTORIA LATJSIACA.

H.T6 iii£s-6Avo>ji 3(^n«>.nek.u* eTeqiscojtt. Tnpc neAV neqnipe>>CAi.oc

GTigefciHO-yT 6«^fie i\a>.i^o>6 v^ewp A.qcdHTOu* ^inak. nn G-e-nek.o>uj

AVAvajOTT nTOTracGAV nOAV^ dcg n«^<0OTr jrt.jw.Bw-yek.TOir e».n nc e.TA.T-

GpHipe>.3in ^AVOJOTT Sen ne^i ovo^ A.qTe>.Jw.on ace gtc^phoitt

6ev.uj AVAVCTTi §jT6n"ewU| npH'^ ncAV e».^. iie>.ipo)jM.i oirn AVHA.ipH'^
e».qujOiTii Sen T6qe».pxK ("^«^) c^ofi^ c6o\ a. ni2>.CAV0)n Tewn^
c^nopnie». c^^pni C2ic.o>q nOTCon §^ciic;^6 nTcq;xi*^*^ 3cn iicq^^HT
ace. ek. c^'^ X*^''' »^<^<^^ newTek c^pH"\' eTe>.qcek2ci avavoc Se».TOTen

oiro^^ neuje>.qep nieac-Ojp^^ THpq ite eqo^i epe>.Tq Sen ^«go>'^

AVAvoiOTT eq&H^ e&oAsen •"^c^poj equj^H^ uje».Te Teqce>.p^ tojc

Avi^^pu'^ noTcojni. Recon on e». nmne». nT6 niace OTe». '^3ici
ne<q otto^ ^-^^P ''^ ne^ooir Aviveqi eSotpn de». «^OTj^e».^ coi nou*pi
uje>.T6 neqcojAve». THpq avo^^ efeoA.S6n cjek.n cin Av(|»pH^ nou*-
TefenH nekTivek.'^ oiro^^ Avcnence^ §ei.n ROirati ne^ooTT e>.qTe».AVon

6oekn <yo>pn efioA. eTe».qne>.-ir epoiOT n6AVHek.q§6n 6neqAvek-&H-

THC ene^^ iic. e>.cnjo>Hi T^e>.p neace>.q ei^cAvci Sen Tewpi Sen

Propterea illum scripsit ut roborarentur lecturi, nam ipsi

soli non sunt qui tentati sunt; et quanam ratione taKs vel
talis cogitatio vinceretur nos docuit. Hujusmodi vir initio fuit
occultus. Quadam die super illum fornicationem ita multipli-
caverunt dsemones ut in corde suo (hanc cogitationem) po-
suerit : Deus mei oblitus est, quemadmodum lioc nobis

dixit, totamque noctem nudus per liiemem orans consump-

sit donec illius caro ut saxum aruerit. Aliquando autem
rursus ei molestiam exliibuit blaspliemise spiritus et per
quadraginta dies sub cellse tectum non intravit, adeo ut
totum illius corpus, ut jumenti irrationabilis, ricinis imple-
retur, paucisque post diebus nos visiones quas viderat do-
cuit illasque discipulisnon occultavit unquam. » (Hoc) fuit
igitur, inquit ego per noctem in mea cellula sedebam lam-
:

pasque ardebat. Unum ex proplietis meditabar. Media

nocte in mentis excessu fui meque inveni tanquam.si per
somnum somniarem; me in aere "sddi suspensum usque ad
 HISTOEIA LAUSIACA. 117

nieaccop^ epe ttidH&c m.o^ epoi eiepAve\eTA.n. n.OTOt.i nre ni-

npoc|>HTHC Se.H. Tcjjiktyi A\.nie2£.(i>p^ js.iv9b>m S>en oittwavt
OTj-og^ a>.iacc.M.T Avt^^pH'^" Qt6 ciX" ^^^ OTppakCOTj*! Sen ni^iniM.
otPo§^ ekin».u* epoi §(oc ci&vyi 3en niek.Hp u|a. nii^Hni o-5*o§^

A.iac.o-!r^T edpni eacen '^omoiPAvenK THpc (nfi) otto^^ neuce

niOTTA.! e^^ak^i nTOTCj nHi ace X"^*'^'''*
€^»vewi THpotr He«k.q<5'<vcT

T5e>.p Tie vs«>. niCHm 6in&.-!P GniROCAv.oc Tnpq eircon. neiscHi

ne>.q 2ce ce. ne2£.di.q hhi "^ne^^^V noTyeiiToA.H eTOTR e^6)n a.r-

^&.nd>.ic XHA.igajni ncip^cton eacen na>.i THpoir eT«..Rna.-a*

epojOTj'. neacekq nni on ace qoiK «kpi ndkHT n-©efei6 oto^ x&.
neRAveiri eqcoTPTCon e3ou*n e.f^\ 'x«.d>.e:^ dkpxwn e^^pni eac6n
nCk.! THpoir. OTco^ eT&.qRHn eqacoj nne^i nni ak.ine>.T5" epoi eie».-

Avoni M.nia£.(D.sv on epe nicoA. avo^^ o^o^ AvniejM.i ate ntoc e^.Kj^i

^iK. nKyHni ^coirto^ e.ixw ^^^ '^*^*^PS '^eMi e^n ?5*'^ ncTCOJOTrn
3COu*ft>^ *6n nine^'^ ne -^eAvi e^n on. ovo^^ ne».ipH^ n&.qep-
&.i?a>ni5ec«^6 eacen Te».iewpeTH cnois*'^' 50JC eq&Avoni nniek^peTH
THpoTT. lyekqacoc ace iii«^e£iio ujewqir^i avojit AvniRA.^ e*OT5*n
enieAvi eTCOTPTton eqcwR AVM.oq en«}6>i. ccShotpt T?ek.p ace

nubes totainque terram consideraiiteiii. Atque miJii dixit

quidam cujus ex manibus pendebam «Num hsec omnia :

vides?» namque me usque ad nubes sustulerat omnemque

mundum simul videbam. Hli dixi «Utique.» Mihi di- : —
xit «Tibi mandatum dabo c[uod si exsecutus ftieris te fa-
:

ciam super hsec omnia quse vides principem.» Mibi dixit

«Abi, esto misericors et himiilis; tuam cogitationem recte
in Domino ponas et super hsec omnia princeps eris.» Et
quum jam hsec mihi locutus esset, rursus me hbrum tenen-
tem vidi, ellychnium ardebat quomodoque ad nubes rap-
tus essem nesciebam, sive in carne, nescio^ Deus scit; sive
in spiritu^ nescio, Deus scit.» Itaque ad has duas virtutes
(assequendas) contendebat, perinde ac si omnes ahas te-

nuisset , dicens : « Ad scientiam rectam humihtas ducit in-

tellectum ad alta tendentem; nam scriptum est : Humiles
118 HISTOEIA LAUSIACA.

£qeTeeK.fi6 h.h GT^^efiiHOiTT euGqAvoiiT Re r^ekp Teki&.pGTH -»«^1

e&, ni&.T?^\?eAoc T6. e^^fie niTOTrfio 2C£ {n.v) «.Te nictuw.*. h.ia\.o-

ne>.x***^ AVAVft.Trek.TOir d>.n ncAV nm&.p-©^6noc CTft.Avoni AVAvoq oiroo

epe Tevi e».peTK nTOTOTr A.\A.ek. neAv niKeROCAViRon on oiron
OTVAVHuj nSHTOTT eTekpeo^ eniTOTr£io enia.H t^dwp cene».ekAvon

AVAVOn fsicj THpoTT eniTOTvfio nTC mcojAve^ (T^oaci aci C^ic) ^e>.p

neacekq nce». ^^ipHnH ncAV OTon nifien ncAV niTOirfio c^h CTe
evcs^noTs^q AVAVon §Ai nev.nes.ip enoc. oirAveTe^TacoAV tc oinen. nTCR-
2ceAV oircdw2ci nTC iiirocavoc 3en poiCj nes.n««. eir6.i?pi le ois"-

cd.2ci nu|epu|i oir2w.e Avne^qoirojui eco«^Aveq nTOTq nne oirA.i.

neviReAVHini :^e on es.nco«^Aveq e-»feHTq ace oekTen eqr|>HT

iiTOTq nd>.Tiiv «^eoc^iAoc eqoirojty ee^iq neniCROnoc e-©AVOiri

ek.qc5)0JT evqiye ne<q e"^nek.\ecTinH oiro^^ ekqpek.oi5"0) eoivc^iAVi

nTC oi5"Tpi6oirnoc eoiron oirnnek. nekRCk-oekpTon n2».eAV0)n ne-
^ni no^i nTe in(c)o)nT THpq ek.n ne oiroo
AVdkC ou"0«3^ ney.C2ceAV

neflk nisveAvojn T^^ekp ne ^ Avnekioojfe eTOTC ococ 2ce (^e<\ ne

TTI2CI n-(n2w.) 0)nS nTC nieki?x:'e'\oc oir2w.e on Avnec^oaA. eniAva.

ennoT iitc necOcM noiPAVH^ npoAvni. CTek.q'^ Aveik'^ epoc n2ce

vias suas docebit. Et Lisec virtus Angelorum est» Depuri-

tate vero (dixit) : «Non illam tantum possident monaclii
et virgines^ sed etiam ex laicis multi pui'itatem servant;

nam non omnes (monaclii?) corporis puritatem possident.

Pacem igitur cum omnibuS;, inquit, et pm'itatem requiratis;
Nemo, nisi immaculatus, Dominum videbit.» ImpossibUe
fuit mundanum verbum in ore apa Evagrii invenire, vel

contentionis sermonem-, sed neque ab alio voluit audire.

Audivunus etiam de illo lioc miraculum. Quum apa Theo-
pbilum ipsum episcopum Tlimoui creare cupientem fugeret,
aufugiens in Palsestinam se contulit mulieremque tribuni
in qua spiritus immmidus erat invenit; iiLhil ex creatis gu-
stabat Ula, nam illud bic dsemon ei tanquam Angelorum
vitam proposuerat', sed neque per multos annos unquam
cum marito recubuit. Quum vero apa Evagrius liomo Dei
 HISTOBIA LAUSIACA. 119

Jvnis. 6TrA.x?pi nipfOAvi nTe c|>'^ ewqT<s.c*o avh^ht n^^c^iM-i ^e^

C|>'^ 6fcoA.§IT6K. OTCA.3CI tlOTTWT n-^OC «.CAV TlCCRC^jM eiTCOn

nek.ccdkaci T:»e>.p ne *en ^e>.n c&.ac.i Avc5>iAoco<i|)oc C'S"Ce>.fioA.

nccAvi &.n. acc diC!x.(o avavoc ace oij' noLi ctc OTr^t^***?* ^^ ^^P
nReacoTOTr. Aq«^peco-!j"2s:.ek.i Sen noc otpo^^ A.q«^pec§aiinT enec-
§jM Sen ovmpHnH. ek.qi 2>^6 ^e^poq nos.e OTraeX7V.o notpcoii
equjon §/ iiig».qe otrog^ eq<3^HT ^iTen oTTAveTnpecfiTrTepoc
eqiiHOT 2k.e ^poq eqAVO^i ^i cJkAvcoiT nioiiR RHn nTOTq e».

OTro§^ A. mAve>.«^HTHC nTewqStonT e^ei e^^fic hioro ek.q5ce>, TOTq

eEo?V.§^i HiAvojiT OTTO^^ ei OTrek.xM?^e\oc ini noiTHi ntaiR ^i t^k
AVAVOq A.q^e>^q edpni ^i niT6)OTr. eTek.qi D>..e nace niSeA^o
e<5>.M.ei. ne>.Hes 6Tre>.t»pi neatewq ne>.q ate einHOTT ^e^poR e>.noR

(ne) neAV iie>.e>.A.o-ir e>.n^RO ^i hiavcoit AvnenaceAV toiR c^^penoTTfoAv

e^. nie>.?V.OTP SoinT e^ce». TOTq efioTV. ne>.«^OTr<0Av otto^ 6Te>.n;)ce>.

Tiiu}e>.p e^pHi e>.nR6^ac. neAi ^ocon f^c 6nt|>e>.dT enecKT e^

OTC-ooi HTC §&n coiR eirdHAv i ne>.n otpo^ eTe^iTtonT e>.iaceAV

illi convenisset^ cor mulieris ad Deiim convertit imico verbo,

illam atque ima illiiis maritmn; philosophise enim exterioris
utebatm' illa sermonibus^ quid locuta erat nesciens, ita ut
alium illa loqui mirabile fuisset ; salva facta est illa in Do-
mino et cum marito per illum reconciliata. Aliquando etiam
eum adivit senex sacerdotium fugiens qui in deserto babi-
tabat, et, dum iter faceret, defecerunt panes illiusque disci-

pulus in eo fuit ut fame decideret, atque in via defecit.

Angelus vero panem ante illmn attulit quem supra montem
posuit. Quum vero senex locimo. apa Evagrii adiisset, illi di-
xit «Dum ad te venirem, ego et puer meus, in via esm^ii-
:

mus panemque ad manducandum non invenimus puer in ;

eo fuit ut prse fame deficeret, et. quum pellem extendisse-

mus, genua fleximus. Dum autem super terram dejecti es-
semus, panum calidorum ad nos pervenit odor, et quum sm*-
rexissem duos panes calidos inveni. Quum vero unusquis-
que nosti'um panem accepissemus, comedimus, roborati
120 HISTORIA LAUSIA.CA.

6 ItCOIK feTVSHAV §1 TOK AVA\.OI OTS^Og^ 6TA.«.<yi eOTJ*0>IR ecJ^OTVA,!

js.noTPOAvq ek.n2c.GAv noAV^ &.nAvotyi ek.ni ^en.poK. dknon x?dkp ne

e».!'^ Avfik'^ AVAvewTj* qoi itc ei^GAVci Gqacco nH&.icek.2£.i na>.iiA.

CTTA.T^^pi ncAV '\"U|r|>Hpi eTa.c^o>iii AVAvoq. AvekTdkAVOi OTrn iicacekq

2CG ek.n orron ^qcoav uoTvi^GAvajn Gcp ou^^tofi AviiekipH'\-. nGacG
ek.nek. GTreki^^pi nek.q acG OTT^oife AvndkipK'^ hg GTdkn'^ ava.'^ Gpoq
Avnfe e^nOK nGAv©>.B. rg x?ek.p deLacGn ^e^n ivoTac-i nc^ooTT ndki^HA.
qca itG G2C.GAV nujini nnicnHOTC ekisciAvi noird>.cOTS'i ^i iviavwit

Gicini cpe OTTOn x?'^ nA.OTrROT2ci nSHTC GTdkiGp ottg^ott gi-

(n£^) ^GAvci AvnG OTon i GqROJ'^ ncfoou* avhigavi isc.g ek.ind>.-

OTTOpnotr G^ojn 2c.g otphi nekiGAVi e>.n hg acG ne^ niAv nc. e>.i-

OTtopH GniTIAVI fsic) GTSOinT GpOl 2CG «wn OTfOn TewRG ekCOTG
SGrt nek.i6500T gtgaviii2cias.i a.i'^ uje>.poc GnoiRonOAVoc nTHi
G^J^OJOTT g£o7V. GniigGAVAVOJO-y 1T6 OTTn OTPeklftl^GA.OC 116 IT6 OIS"-

2^6Avo>n 116 ekrtcj^ojOTr efcoA. eni^Hpe». ii6. o-ccn &.noR itg ntOOK
Avekpert'^' ojOTr av(|)'^ neki qai& re^p Avnekipn'^ Avitek-yGp noqpi
rt-^\|jTr^H n^TV-i GfcnTV. GiiGCTOtrfco n^nn ^'^' ojotj* ne>.R acG a,R(J'i

siimus, iter fecimus etad te venimus. » Et ego quoque ibi

conveneram dumque lisec diceret prodigiumque factum
apa Evagrio narraret, sedebam. «Mihi indica igitur, inquit,
an hsec dsemones patrare possiiit.» Dixit apa Evagrius —
«Eadem res est quam ambo, ego et tu, experti sumus;
nam paucis abhinc diebus ego quoque ad fratres invisen-
dos profectus eram, perque viam prsBtergrediens crume-
nam in qua tres nummi am'ei inveni. Quum uno die sedis-
sem, nemo ad illam quserendam venit, quumque quo illam
mitterem ignorarem, nesciebam enim cujusnam esset^ ah-
quem ad vicos vicinos misi dicens Num his diebus aH- :

quis crumenam amisit? Quum vero neminem invenissem,

meo oeconomo jussum dedi dixique : Hlos inter peregrinos
dispertire, sive ex angeKs, sive ex diabolo sunt; illosque vi-
duis dispertiti sumus. Etego igitur et tu laudemDeo tribua-
muS; nam hujuscemodi opera non animae, nisi ad illam puri-
 HISTORIA LAUSIACA. 121

e.iv(o\n «.^«Mi OJIR ecito-y i\?V.'A.e>. ceoi.nSpe AviiiccaAia. Ait cn-

ci «.«». ni2v.eAV(o«. X5A.P ceiM.pou|T ou"0§_ ewa^^ii 4**»^ nia.6Avojn ne
^iiy-5»;)CH •<»ea«o>^ awC^«<.n«&.-3* epoq 6«awn s^e <|>e». nie>.i?x56\oc

ne '^iifTr^^^H &eS-etoa &.u <s.A.A.&. ecx"^^"^ OTrceAvnn new. ott^i-

pHnH AVHinA.Tr eTeAVAVATs* (^h oirn eTAqep H6Avn«a«>>"'=^* ^P^ nTO-
TOU" nniek.r^x^eA.oc nu|opn Aven ujekpe o'va».iARpicic (n^) uycont

«SHTq eqipi Av^^JJ^tTi avhic&.2£I Avniei.nocTo'\oc eqacco AVAVocate

^ape 6Tac.op oekniTeA.iocTenewi 6-&fe6 TOTr^egic ceepx^TTAvneJijin
nno'B*ec-»KTHpiOH enaci neAvi eniHeT^ooir ncAv ninc-onAneq.
nek.\in e». x? n!2k.6Ava>n ep&.nek.nTAn epoq noircon eTOi avhcavot
n§dk.n peq(i|>(t>^en «Te '^eRRA.HCiek. den Tc|>e^u|i Avnie^ooir n§e>.n
AAvepi n^^RAirAvew oirog^ ne>.ipH'^ nekTr'^CA.R eptooir ne g50Cak.e

nTOu*u|T6Av^&.q HTeqeAvi eptooir sce 5^.« 2k.6AV&>n ne. 6«:fi6

^ek.1 AvenencA. epoTc^c nwoTJ' OTOg^ nTeqateAv nipo eqTA.2c.-

pHOTTT ei.qeAvi ace ^An i^eAvojn ne AVAVon AvneqeAVi nu|opn

ficandam, simt utiKa. Attamen quod cibiim ex Angelotibi

snsceperis congratidor; possimt enim etiam dsemones panes

ftirari adferreque; sed hi panes non ad satiandum corpus ci-

bus sunt; nam dsemonum panes foetent^ et si panis ex diabolo

est, quum illum videt anima turbatur si vero panis ex angelo ;

est anima non turbatiu', sed in tranqmllitate manet atque in

pace. In illa hora qua (aliquis) dignus e manibus Angelorum
panem accipere habitus est, primum illi inest qua discerna-
tm' ratio, si verba Apostoli reminiscitur dicentis Cibus soli- :

dus perfectorum est qui propter suam perfectionem suos sen-

sus exercent ut quid sit makim, quid bonum cognoscant.»

Rursus tres iUum aliquando dsemones adierunt media die,

per calorem, sub trium ecclesise ministrorum forma, et eo-
que modo se ipsos exhibuerunt ut illos esse dsemones igno-
raret. Propterea postquam abierunt januamque invenit sta-
bUem eos dsemones esse scivit, sed primum nescivit; et se
ipsos exhibuerunt ut homines de fide ex Scriptura dispur
122 HISTORIA LAUSIACA.

OTTO^^ ewirep A^c^pH'^- n.^*.n o-yon. etroioi n.GA\.e>.q c*£ie iimA.§;\'

efioA^GJi «.iT?:p».(i5)K OTTO^ e». nioipewi nioip«».i ce>.2c.i H.6«.e>.q

AvneqnpofeA.HAvek oiro^ n.A.-!r2c<o avavoc «.{vq ne ate ivnctoTeAV

G^^fiKTK. ace RCdwDci «.Re^^osc Sftk niKiv^^ CTCOtPTtoit e.-o£i6 (5**^*

a-ni ujekpoR ^in». nTCR-e^eT «cnoHT den ^n cTcnojini nctoq

KTOTH. (nn) H«oq a^c Ke2i.6..q noiOTr acc &2£.c (^n GTCTcn-
OTrA.uj"^- KCQce hioottit ne<q acc dinon OTrcTTAvenioc fsic) dknon
2S.U.G GTds.II ^d^pon 2C.G ^ine». nTGlVTd»AVOI 2C.6 <i|)I<dT OTPVGnG-
Toc (sic) TtG uje>.n o-yftwXT^GnGTOc tig. tig3cg ekncv Gir&.T?^pi newq
2tG '^•nos.Gp OTTCii nek^n ek.n 2CG Re>.HC>iC ek.i\ujini •^c^*^*^'*^ ifa.p nakT-

AVICI AVndwCCWgG G<5>ipi G-&£lHTC 2CG OlTAVICI TG igdwn OU"A.«^AVICI

TG. GTis. HI^OVIT GAVI 2CG e>.qa'pO Gpoq «>.qCGR TlGq«>.pHO-!5" GT^H
GTak.qi 2s^G GT^H TVGDCeiwq AVTtlUJOpTI 2fi.G Rek.R(OC ek.HUJini. TIG2CG

e».new G-!re>.T?pi nekCj 2cg n-»OR ot n-&OR. TTG2c.e».q scg o-!re>.pie».noc

ewnoR. HG2C.G e,.TTe^ GTS'e,.x5pi ne^q dcg GRROi^ nce^ ott n-eoR ^6>r.
TTG2ce<q ne..q 2cg Giujini g«£ig TiiT\nei. newXMon hgav G-o£tG TicoiAvek.

Avn^^^c 2CG e^n n^oq tig *Gn ot5"avg«^avhi tig <^n GTe». Ave^pie..

Avek.cq. TIG2CG TTidkX?:ioc Gi5"e*.x?^pi ne».q scg TTiTinek. nekiMon otj^g

tantes. Hlorum autem miusquisqiie illi qusestionem dixit

eique dixerunt : «De te audivimus quod pulchre de fide
ortliodoxa loqueris; propterea ut nostrum cor in liis de qui-
bus te interrogamus persuadeas ad te venimus.» — Ille

vero eis respondit : « Quse vultis dicite. » — Primus ait :

« Ego sum Emiomianus et ut me doceres utrum Pater sit

ingenitus,an genitus, ad te veni. » Dixit ei apa Evagrius —

«Tibinonrespondebo quia pessime interrogavisti, non enim
de natm'a ingenita quod genita aut ingenita sit dicendum
est. » Quum primus se ab illo superatum vidisset, comitem

progTedi jussit; ille vero progressus primo dixit «Pessime :

interrogavisti. » — Dixit apa Evagrius «Et quis tu?» : tu, es

— Dixit : «Ego arianus.» — Dixit apa Evagrius «Et tu :

quid quseris?» — Dle «De sancto

dixit de Do-
: Spiritu et

mini corpore qusero an illud vere est quod Maria gemiit.»

 HISTOKIA LAUSIACA. 123

OTrAiici ekit nc ou*ss.e oivc<oh.t a.h nc ctoitT n.i&cn ccdkAtom

M.M.<aOT deti OTTon(oc) cftniT iiifecji wg&.irujifi'^ (o)Tro§^ cecpe».-

X?:ie>.51«. JA.AV6>01J" ^ITCH. ^H CTCOTH CpOJOTf (h.^) (nCatC ItlAlek^^

i^ 2t)c ewKtfpo (ch)a.i atc 5e».H OTn CTeROirojtg

eatoq hhi §£o. ncate Ti.iSe?V.^o (n&.)q ace otj» ite eTCHRCO^Y
ncfoq (h)-oor ate ahujoitujoij* avavor Se>.2C6n niA.t?ton. TtGac.e

ni2»-ew.6in nek.q ace ek.noR Aven ^epekAV<5>ife*»^^JJt a>.n 0A.1 ek.X?V.A.

itek§HT &HT e>.H ovaw.e qT&.ac.pHOTrT A.n ace e». t\;)(^c c^i Re».'^

npcDAVi ekA^ek. htujc&ko AVttiRe>.-^ n-ooq (i^'^ A.q^o>iti n*HTq rc

x^eip .M.AVOH ojacOAV nTe ne^'^ npojAVi oioiri cfioX Avnekp^^^ojn
HTe nia^CAVoin GfeoA.Sen nipo>AVi otvoo nTeq^ypo epoq rg T5A.p

Avnekpe Rek.'^' npo>AVi ujo>nt Scn nicojAva. hcav ^'^- neace e>.ne>.

CTre>.r=pi ne>.q ate ghg Av^nc^qo^i Re>.^ npojAvi hg He>.qnek,(5'i ce>.p^

npo>AVi e>.H on nc le ate ott^h e>.q)<s'i ce>.pg npo>Avi (e&o^^Xsc^n

Ave>pie>. '^)tte>.p^cnoc 6-ooire>.fe le e>.(qep po>)Avi on hcav tjru-x'*
CsicJ (ncAV otPRe>."^) eqacHR cfioXden ^o>fe ni£en htg '^AveTpojAvi

uje>.TCH (^nofii AVAve>.Te>.Tq avavoh ujacOAv t5e>.p htc nco)Ave>. ujo>ni

— Hli Evagrius «Spiritus sanctus neque

dixit sanctus :

genitus, neque creatus est; omnis enim creatura compre-

hensibilis est^ mutabilis est et ab illo qui illam elegit sancti-
ficatur,» —
Tertius ait «Hos superasti : » Re-

spondit senex «Quid quseris, tu qui ante pugnam te ipsum

:

gloriaris?» —
Respondit dsemon «Ego nullam amphibo- :

logiam affero sed cor meum non persuadetur nec pro

,

certo habet Christum intelligentiam humanam accepisse,

sed e contra intelligentiam divinam in eo fuisse (credo);
non enim fieri potest ut ex hominibus dsemones imperantes
ejiciat spiritus humanus illosque superet, attamen in corpore

cum Deo non est spiritus humanus.» Dixit apa Eva- —

grius «Nisi spiritum humanum accepisset, carnem huma-
:

nam ex sancta Maria virgine non accepisset homoque fac-

tus non esset cum anima humana, in omni opere humano,
absque peccato. Non enim fieri potest ut sit corpus sine
124 HISTOKIA LAUSIACA.

e\yTr3(^H ntAV ivjv^' icate a^e AvnecjCT'1 nn&.i ig ^tf-

AVOT5"Y cpocj ec^^^HOTT 2ce Ti^c (^ cod. ^fi) it'\oi?oc OTrn ne^T-
igifit'^- niAvonOT^cnHC n^npi nxc <5>icot ai.qff'1 C6>av&. npcoAvi
ncAv "vify^^^H ncAV nen.'^ ncAv oiod. ni&cn htc •^AVCTpcoAvi ^wpic
^no£ii. Av«^pccp(ou|i AVAVOH OTPn ^noTP natc OTrA.ek.OTci avavct
Avc^pc HTC nek.-ir"\oc nidkHOCToAoc eqatw avavoc eq^^tooir'^
G^OTTn n«>.n AvninA.§;\' GO^o^AvonCk.c nou-ojT ncAv ovAvc-ono-u"^
nOTTWT nCAV OTCAVeTOTS^pO nOTTtOT 2te •^pidwC nOAV001J*CIOC OT-
«kTigiB^ TC qacco ^dkp avavoc ste OTr&.i ne (|>'^ otj*&.i ne ni-
AveciTHC nTe <|>'^ neAV nipcoAvi ihc n^c niujHpi av<5>'^ '<5>ia>T

ncAV Hinne>. nek.TMon nOTrwT OTj-Raw-ooAiivH neRRA.HCi&. noTrtoT

OTj^dwnA.CTdkCic nOTj^coT HTC nipeqAVfooTT ^en hichotj' nTe n . . .

RewTek ^Se eTe< newTpA.oc (acoc.) Tcn avht TeTe(n-

atfoA. efioTV. Av)nAVHCTHpibn THpq nTe '^TpiekC e^^oTdkfi OTe>.i

efco^Sen «^Hnoxr &qep ti\oi50C nctonT rc oire>.i ««.cjep ninnek.

ne».x?^ion nctonT ncAV riictOAvek. nTe nx*^ nReotreki e>.y[ScoTe£k

n^^VyTT^^^H ncAv niccoAvev htc h^c (sic exit codex.J

anima ac spiritu; nam. nisi illa accepisset, friistra Christus

vocaretur. Verbum igitur immutabile, Filius Patris unige-
nitus corpus humanum sumpsit, necnon animam, spiritum
et omniahumana absque peccato. Sufficiat autem nobis nunc
sokim afferre Pauli festimonium dicentis utnos congreget :

lide in unitatem imicam, in divinitatem unicam, in regnum

unicum, quia Trinitas immutabilis est; dixit enim : Unus
Deus imusque mediator inter Deum et homines, Jesus Chri-
stus FiliusDei Patris, unus Spiritus sanctus, una Ecclesia ca-
tholica, una mortuorum resm'rectio in tempore .... quemad-
modum dixit Paulus .... vos totum sanctse Trinitatis ne-
gastis mysterium; unus inter vos Verbum creaturam dixit,*

alter Spu'itum sanctum ac Christi corpus creatm'am dixit,

alter autem animam corpusque Christi interfecit ....
FINIS.
1. Ad verbum : creaturam fecit.
 Vidi ac peiiegi.
Lutetis Parisiomm in Sorbona
a. d. XrV kal. april. anno MDCCCLXXXVn.

Facultatis litteraram in Aca.demia Parisiensi decanus

A. HlMLY.

Typis mandetur.
Academiae Parisiensis reetor

GrREARD.
 CORRIGENDA.

Pag. 3, lin. 9; lege : per totius romani imperii partes.

» 10, » 16; lege : Pachon autem illum consolatus.
» 37, » 17; lege : commoveor, non commovear.
» 40, » 3; lege : 372, non autem 392.
» 49, » I9;.lege : veni in solitudinem.
» 51, » 16; delendum Yeihnm fides,
» 53, » 25; lege : Theophilus archiepiscopus.
» 56, » 27; lege : diversorium.
» 61, » 28; lege : Rosvveydius.
» 63, » 7; lege : lecturis, non autera lectioris.
» 68, » 32; lege : atque, non autera atqui.
 7^5*3 S:3

iul 23 ^ 3^^^ f -^''--=' ^^-

-

:fl"^ /hJiJ^U^^^^^

^fsr^t^