Sunteți pe pagina 1din 49

SEMINARIO

MINwARIO 2

Enteroparasitosis
CLASIFICACION TAXONOMICA
4Protozoarios: Entamoeba histolytica
Giardia intestinalis
Balantidium coli
4Cestodes: Hymenolepis nana
Taennia spp
Diphyllobotrium latum
4Nematodes: Ascaris lumbricoides
Uncinarias (A. duodenale, N. americanus)
Strongyloides stercoralis
Trichuris trichiura
Enterobius vermicularis
TOPOGRAFIA
4Intestino delgado: Giardia intestinalis
Hymenolepis nana
Taennia spp
Diphyllobotrium latum
Ascaris lumbricoides
Uncinarias
Strongyloides stercoralis
4Intestino grueso: Entamoeba histolytica
Balantidium coli
Trichuris trichiura
Enterobius vermicularis
ENTEROPARASITOSIS

FUENTES DE INFECCION

4 SUELOS CONTAMINADOS POR FECALISMO: Entamoeba histolytica,


Giardia intestinalis, Hymenolepis nana, Ascaris lumbricoides,
Strongyloides stercoralis, Trichuris trichiura, Ancylostoma duodenale,
Necator americanus
4 AGUAS CONTAMINADAS POR FECALISMO: G.intestinalis, H. nana,
A.lumbricoides, Trichuris trichiura
4 ALIMENTOS CONTAMINADOS POR FECALISMO: E. histolytica, G.
intestinalis, H. nana, A. lumbricoides, T.trichiura
4 MANOS CONTAMINADAS (ciclo ano-mano-boca): Enterobius
vermicularis, H. nana
4 ROPAS DE CAMA CONTAMINADAS: E. vermicularis, H. nana
ENTEROPARASITOSIS

VIAS DE INFECCION / ELEMENTO INFECTANTE

` ORAL: - QUISTE: E. histolytica, G. intestinalis


- HUEVO: H. nana, A.lumbricoides, T. trichiura, E. vermicularis

` PERCUTANEA : LARVA FILARIFORME:


Ancylostoma spp., Necator americanus y
Strongyloides stercoralis
DIAGNOSTICO PRESUNTIVO

DATOS CLINICOS

4 SINDROME ENTEROPARASITARIO INESPECIFICO (SEPI)


4 SIGNOS VARIABLES DE DESNUTRICION
4 SIGNOS Y SINTOMAS RESPIRATORIOS
4 EOSINOFILIA PERIFERICA
4 ANEMIA MICROCITICA HIPOCROMICA
4 PRESENCIA DE SANGRE OCULTA EN MATERIA FECAL
4 SINDROME DISENTERICO
4 PRESENCIA DE ERITEMA EN EXTREMIDADES
DIAGNOSTICO PRESUNTIVO

DATOS EPIDEMIOLOGICOS

4 EDAD
4 VIVIENDA CARENTE DE AGUA POTABLE Y RED CLOACAL
4 INSUFICIENTE COCCION DE CARNES
4 INSUFICIENTE LAVADO DE VERDURAS Y FRUTAS
4 BAJO NIVEL SOCIOECONÓMICO
4 PRESENCIA DE VECTORES MECANICOS
4 HABITOS DEFICIENTES DE ASEO PERSONAL
4 HABITAR AREA ENDEMICA
DIAGNOSTICO DE CERTEZA

1) Estudio coproparasitológico FRESCO Y SERIADO:


Macroscopía: adultos
Microscopía: quistes, trofozoitos, huevos, larvas

2) Material de zona perianal (Test de Graham,escobillado


anal): huevos de Enterobius vermicularis

3) Métodos especiales:
biopsias rectales y duodenales: trofozoitos, adultos
esputo: larvas de nematodes
métodos de cuantificación: huevos de nematodes
(intensidad de la infección)
MEDIDAS PROFILACTICAS
• MEDIDAS GENERALES:
-Educación sanitaria (evitar fecalismo: higiene personal, control de
agua y alimentos)
-Control de excretas humanas (redes cloacales)
-Tto antihelmíntico grupos etarios altamente parasitados en zona
endémica (niños de 5-14 años)

• CONTROL POR INGRESO ORAL:


-Hervir agua de fuente dudosa y control de agua de riego
-Practicas higiénicas de manipuladores de alimentos
-Lavado de verduras y frutas
-Cocción y/o congelamiento adecuado de las carnes
-Eliminación adecuada de basuras y de vectores mecánicos

• CONTROL DE CICLO ANO-MANO-BOCA:


-Adecuado lavado de manos y cepillado de uñas
-Desinfección de objetos y lavado de ropas
-Control y tratamiento de contactos

• CONTROL POR INGRESO CUTANEO:


-Uso de calzado y de guantes protectores
PROTOZOARIOS
INTESTINALES

Entamoeba histolytica
Amebosis: Importancia-generalidades

• Estadíos: quiste y trofozoíto

• Reproducción: fisión binaria

• Forma vegetativa produce ulceraciones en intestino grueso

• Puede degradar tejido; capacidad fagocítica, proteolítica y citolítica

• Produce sindrome disentérico; raramente localización extraintestinal

• Distribución cosmopolita; diagnóstico diferencial con comensales:


Entamoeba dispar y Entamoeba coli

• 50 millones de personas presentan amebosis sintomática,


100.000 muertes anuales (México OMS 1997)

•Prevalencia de 3.5% para E.histolytica/dispar en Hosp.Niños de Santa Fe


(Cong.Lat.Microb. 2004)
Ciclo de vida de
Desenquistamiento

Entamoeba histolytica
Trofozoito

Multiplicación

Quiste

Trofozoitos

Heces

Colonización no invasiva
Estadio Infectivo Enfermedad Intestinal
Estadío diagnóstico
Enf. Extraintestinal
CDC
AMEBOSIS INTESTINAL
Lesiones ulcerativas tempranas

(A) Trofozoitos de E.
histolytica, se adhieren al
epitelio interglandular.

A (B) Pequeña región interglandular


de microinvasión con ulceración
superficial

(C) Estadio mas avanzado:


numerosos trofozoitos
penetrando la úlcera colonica.
B C
Microscopia electrónica de Amebosis intestinal experimental
en cobayo.
AMEBOSIS INTESTINAL
Lesión ulcerativa tardía

Tinción con hematoxilina-eosina Ulcera en botón de camisa


o en forma de botella
INTESTINO DE PACIENTE CON COLITIS AMEBIANA AGUDA

Lesiones nodulares típicas (0.1-0.5 cm) redondeadas,


bordes elevados, centros necróticos, edema
Mucosa intersticial de apariencia normal
INTESTINO DE PACIENTE CON COLITIS AMEBIANA FULMINANTE

Necrosis masiva de la mucosa


AMEBOSIS INTESTINAL: DIAGNOSTICO PRESUNTIVO

Datos epidemiológicos:
• Fecalismo
• Residencia o viaje a zona endémica

Datos clínicos:

-FORMA ASINTOMATICA (PORTADORES ASINTOMATICOS)


-FORMA SINTOMATICA NO (DIARREA NO DISENTERICA)
INVASORA

-FORMA SINTOMATICA -COLITIS AGUDA: DISENTERIA


INVASORA O DISENTERICA -COLITIS FULMINANTE CON
PERFORACION INTESTINAL

-FORMA CRONICA (GENERALMENTE NO DISENTERICA)


AMEBOSIS: DIAGNOSTICO DE CERTEZA

-RECONOCIMIENTO MORFOLOGICO
• Trofozoítos y/o quistes en fresco o teñidos (materia fecal, biopsia intestinal o
material de punción de absceso hepático).
• Permite diferenciar Entamoeba histolytica/dispar de Entamoeba coli (comensal)
• No diferencia E. histolytica de E. dispar (sólo si hay eritrocitos en el
citoplasma: E. histolytica).

-TECNICAS INMUNOLOGICAS
• Búsqueda de anticuerpos: ELISA (infección pasada o presente, diagnóstico
de certeza sólo si se observa conversión serológica).
• Detección de antígeno en materia fecal: ELISA. (algún kit permite diferenciar
E. histolytica de E. dispar).

-PCR
• Laboratorios de referencia
• Método de elección para diferenciar E. histolytica de E. dispar.

METODOS Zimodemas (diferencia E. histolytica de E.dispar).


-OTROS METODOS:
Entamoeba histolytica vs Entamoeba coli
Trofozoítos
Entamoeba histolytica Entamoeba coli
Bacteria
Eritrocitos
fagocitada
fagocitados

Cariosoma central Cariosoma excéntrico


cromatina periférica cromatina periférica gruesa
delgada
Tinción tricrómica-CDC
Entamoeba histolytica/dispar vs Entamoeba coli
Prequistes

Entamoeba histolytica Entamoeba coli

Barras cromatoidales
(extremos aguzados)

Barras cromatoidales
(extremos redondeados)

Tinción tricrómica-CDC
Entamoeba histolytica/dispar vs Entamoeba coli
Quistes
Entamoeba histolytica Entamoeba coli

Hasta 4 núcleos 4 o más núcleos

Tinción con yodo

Oregon Dpt of Human Services


CDC
PROTOZOARIOS
INTESTINALES

Giardia intestinalis
Giardosis: Importancia-generalidades

• Estadíos: quiste y trofozoíto

• Reproducción: fisión binaria longitudinal

• Forma vegetativa produce daño enintestino delgado

• Diarrea aguda o crónica con síndrome de malabsorción

• Distribución cosmopolita, muy frecuente en niños

• Asia, Africa y América Latina: 200 millones de personas con


giardosis sintomática, 500.000 casos nuevos por año (OMS 1996)

• Prevalencia en Argentina (1996-2004): Areas rurales: 6-8%; áreas


urbanas: 7-11%; zonas carenciadas: 23-50%
Ciclo de vida de
Giardia intestinalis
Alteraciones del epitelio intestinal por Giardia intestinalis

Intestino delgado normal Intestino delgado con Giardia

Tinción con hematoxilina-eosina Atrofia vellositaria


Infiltrado inflamatorio
GIARDOSIS: diagnóstico

Diagnóstico diferencial: diarreas por bacterias-virus-otros parásitos


(Hymenolepis)
Diagnóstico presuntivo:
• Epidemiología: fecalismo - niños
• Manifestaciones clínicas:
-AUTOLIMITAN INFECCION (35-70%)
-FORMA ASINTOMATICA (5-15%) -----portadores asintomáticos
-FORMA AGUDA (25-50%)----------------diarrea acuosa
-FORMA CRONICA-------------------------deposiciones pastosas, sindrome de
malabsorción

Diagnóstico de certeza: directo (reconocimiento morfológico de


quistes y/o trofozoítos)

Métodos especiales: IFD- Detección de Ag en MF por ELISA-Tiras


inmunocromatográficas. No se aplica PCR habitualmente para diagnóstico
Morfología: Trofozoítos de Giardia intestinalis
Núcleo Axostilo

Flagelo
ventral

Flagelo
anterior
Flagelo
caudal Flagelo
posterior

Microscopía electrónica Tinción con Giemsa

Cinetosomas o cuerpos basales


Cuerpos mediales o
parabasales
Morfología: Quistes de Giardia intestinalis
Núcleos
con nucleolos

Pared externa
(filamentosa)

Pared interna Tinción de lugol


(membranosa)

Restos
flagelares
y
cuerpos
parabasales
Microscopía electrónica
Tinción con hematoxilina férrica
ALGORITMO diagnóstico de certeza y criterio de tratamiento
Diarrea malabsortiva recurrente crónica

Investigación de Giardia en MF Investigación de


diagnósticos diferenciales
Negativa

TRATAMIENTO EMPIRICO
o reconsiderar dg diferenciales

Persistencia de síntomas Positiva


post-tratamiento

-Prueba del hilo o Enterotest


-Endoscopía con aspiración TRATAMIENTO
de fluído duodenal y biopsia

Negativas con
persistencia de síntomas Si los síntomas persisten,
RECONSIDERAR evaluar inmunidad y
DIAGNOSTICOS tratar con otro fármaco
DIFERENCIALES
Adaptado de Pediatric in Review 1997 y de Gardner and Hill 2001
HELMINTOS INTESTINALES

Cestodes:
Hymenolepis nana
Liberación de embrión hexacanto
y desarrollo de cisticercoide en
submucosa de intestino delgado

Escolex
Huevo embrionado
Ingresa por vía
oral

Adulto en luz intestinal

Proglótides grávidas eliminan


huevos a la luz intestinal
Huevo embrionado
en materia fecal

Ciclo de vida de Hymenolepis nana


Hymenolepis nana
adulto

Proglotide inmadura Proglotide grávida


Escolex Proglotide madura

Escólex con elementos de fijación Progótides maduras


Hymenolepis nana

Gusano adulto

Escólex con elementos de fijación


(microscopía de barrido)
Hymenolepis nana:
nana patogenia

Larva cisticercoide en submucosa intestinal


Hymenolepis nana: diagnóstico directo

Huevo embrionado
HELMINTOS INTESTINALES

Nematodes:
Enterobius vermicularis
Uncinarias
Ascaris lumbricoides
Strongyloides stercoralis
Trichuris trichura
NEMATODES INTESTINALES
Huevo
larvado

CICLO DE
La larva muda en VIDA DE
intestino delgado
Enterobius
vermicularis

Huevo en margen Adultos en ciego


perianal
La larva madura en
4-6 hs. a 37 grados

Estadio infectante Hembra


Estadio diagnóstico gravida migra
a region
perianal
NEMATODES INTESTINALES

Larva filariforme
penetra la piel

CICLO DE
Larva filariforme

VIDA DE
UNCINARIAS

Larva rabditoide
Adultos en intestino
delgado

Estadio infectante
Estadio diagnóstico
Huevo en heces
NEMATODES INTESTINALES
MECANISMOS PATOGENICOS I
DEPENDIENTES DE LA MIGRACION PARASITARIA

LARVAS
Ascaris lumbricoides
INFLAMACION Strongyloides stercoralis
Necator americanus
SENSIBILIZACION LOCAL/ Ancylostoma duodenale
SISTEMICA
(Ag SOMATICOS / Ag E-S)
ADULTOS
LESION TRAUMATICA
INFLAMACION Enterobius vermicularis
HIPERSENSIBILIDAD
TIPO I
NEMATODES INTESTINALES
MECANISMOS PATOGENICOS II

DEPENDIENTES DE LA CARGA PARASITARIA

GRAN OVILLO, MIGRACION


TAMAÑO Ascaris lumbricoides
Y MOTILIDAD (colédoco, Wirsung, apéndice)

Necator americanus
LESION PERDIDA DE SANGRE
TRAUMATICA Ancylostoma duodenale
Trichuris trichiura

LESION
ENTERITIS Strongyloides stercoralis
INFLAMATORIA
NEMATODES INTESTINALES:
Necator americanus: extremo anterior
NEMATODES INTESTINALES:
Uncinarias
NEMATODES INTESTINALES:
Trichuris trichiura: prolapso rectal
NEMATODES INTESTINALES:
Strongyloides stercoralis: duodenitis

Luz del
duodeno

Eritema
difuso de
la mucosa
NEMATODES INTESTINALES:
Ascaris lumbricoides: obstrucción intestinal
NEMATODES: DIAGNOSTICO DIRECTO
MUESTRA DE ELECCION
1) Estudio coproparasitológico SERIADO:
Uncinarias
Huevos Ascaris lumbricoides
Trichuris trichiura

Strongyloides stercoralis
Larvas
(Uncinarias)

Enterobius vermicularis
Adultos Trichuris trichiura
Ascaris lumbricoides

2) Test de Graham / escobillado anal:

Huevos Enterobius vermicularis


NEMATODES: DIAGNOSTICO DIRECTO

Ascaris
lumbricoides

Trichuris trichura
NEMATODES: DIAGNOSTICO DIRECTO

Enterobius
vermicularis:
Test de Graham
NEMATODES: DIAGNOSTICO DIRECTO

Uncinarias:
huevo
blastomerado

Strongyloides
stercoralis:
larva rabditoide

Uncinarias:
larva rabditoide

S-ar putea să vă placă și