Sunteți pe pagina 1din 25

Escola Secundria de Tondela

Psicologia: a Emoo
E Conao e Construo da Identidade.

Tema 2: Eu

Emoo Explicar o carcter especfico dos processos emocionais: Sumrio: A que se devem as emoes (a). Distino entre afectos, sentimentos e emoes (b). Distino entre emoes primrias e secundrias (c). As componentes da emoo: fisiolgicas, cognitivas, expressivas (d, e, h, i). O papel dos sistemas nervosos autnomo e central na coordenao das emoes (f, g). A dificuldade em descrever as emoes (i) O carcter universal e diversificado das emoes (j). O marcador somtico (k).
12.

O carcter especfico dos processos emocionais:

a) Identificar SITUAES QUE DESENCADEIAM EMOES:

As emoes, segundo Piaget e Fraisse, traduzem-se por formas diferenciadas de comportamento perante situaes novas, inslitas ou inesperadas. Surpresa, medo, raiva, culpa, compaixo, tristeza, so alguns dos aspectos caractersticos das emoes. O conhecimento interpreta, a emoo faz sentir e agitar.

______________________________________________ Psico B - Mente - 2 -

b) Distinguir AFECTOS, SENTIMENTOS E EMOES:

Afecto: - Temos capacidade para captar negativa ou positivamente o que nos rodeia (afectividade). Embora vulgarmente afecto designe o sentimento de carinho por algum, psicologicamente ele diz respeito s reaces agradveis ou desagradveis que temos em relao a algum ou a algo. Os afectos dividem-se em sentimentos e emoes:

Sentimento: - Estado afectivo estvel, de intensidade mdia que acompanham o indivduo na sua relao com o mundo. O sentimento est associado experincia consciente.

Emoo: - Reaco afectiva curta e intensa, de carcter agradvel ou desagradvel. Fisiologicamente as emoes so acompanhadas por alteraes fisiolgicas: hormonal, neurolgicas Comparativamente ao sentimento, a emoo de menor durao e de maior intensidade. c) Distinguir EMOES PRIMRIAS E SECUNDRIAS: Emoes primrias: - Universalidade (pressentimento, alegria, pesar, clera, serenidade, surpresa, medo, repulsa so comuns a todas as culturas) e precocidade (manifestam-se a partir dos primeiros meses) so as duas caractersticas prprias das emoes primrias. Segundo Damsio, o carcter primrio das emoes resulta de um aparato bsico inato de reaco, coordenado pelo sistema lmbico e que permitiria a autodefesa e sobrevivncia (a fuga ao perigo, por exemplo). Emoes secundrias: Implicam aprendizagem e comportamento mais elaborado. So, por isso, mais complexas e
______________________________________________ Psico B - Mente - 3 -

exigem, segundo Damsio, a coordenao do crtex pr-frontal, pois implicam a mobilizao de conhecimentos, de associaes cognitivas. O medo imediato (reaco primria), associado quilo que o provocou, desencadeia, por exemplo, o riso nervoso (reaco secundria). d) Identificar as COMPONENTES DA EMOO: pp.189 O desencadear das emoes acompanhado por trs tipos de reaces: fisiolgicas (ver alnea e), expressivas (ver alnea h), conscientes (ver alnea g).

e) Indicar as REACES FISIOLGICAS decorrentes dos estados emocionais: O nosso comportamento resulta da coordenao de um conjunto de aspectos fisiolgicos em que intervm elementos coordenadores do sistema nervoso central, influncias hormonais, neurotransmissores, respostas musculareso aumento de adrenalina ou do ritmo cardaco e o dbito de acar no sangue, a secreo salivar e dos sucos gstricos esto intimamente associados a estados emocionais. Comportamentos externamente observveis, mas que resultam de processos fisiolgicos: corar, ofegar, gaguejar, tremer, gesticular, rir perdidamente, soluar incontroladamente, no conseguir dormir, perder a capacidade de reaco.

______________________________________________ Psico B - Mente - 4 -

f) Mostrar a relao entre EMOO E EXPRESSO CORPORAL: Reaces expressivas: - Como manifestamos corporalmente as emoes? A importncia do rosto: o olhar, as rugas na testa, a expresso facial, a tremura dos lbios e a sua configurao, a boca mais ou menos aberta. Os gestos, as mos (punhos fechados, esfregar as mos, no saber onde as pr). O andar mais ou menos agitado. Enfim o exterior corporal pode retratar o interior emotivo. A expresso facial, mmica, , no entanto, o melhor espelho das emoes. g) Mostrar O CARCTER SUBJECTIVO DA EMOO Indicar OS OBSTCULOS QUE DIFICULTAM A DESCRIO - O CONHECIMENTO - DAS EMOES: Experincia consciente e subjectiva: as emoes dependem, de facto, de factores internos, subjectivos (vivncias, importncia que cada um atribui s coisas, capacidade de enfrentar novas situaes mesmo que adversas), assim como de factores externos (no se imagina algum a ficar impvido numa situao de tremor de terra intenso).

A subjectividade dos estados emocionais no reside, naturalmente, nos factores externos, mas sim no modo como cada um reage perante esses factores e que ditado, como se afirmou, por vivncias, memrias, estados psicolgicos e conjunto de reaces fisiolgicas caractersticas de cada organismo. A tentativa de descrio objectiva das emoes por quem as sente coloca vrios problemas: 1-impossibilidade ou dificuldade
______________________________________________ Psico B - Mente - 5 -

de uma conscincia exacta dos estados emocionais, 2-carcter retrospectivo de uma anlise posterior, 3-falhas de linguagem adequada: 1. Num estado emocional tanto mais difcil cada um observar-se a si mesmo (introspeco), quanto maior for a intensidade da emoo. Por isso mesmo, no fcil compreender os estados psicolgicos prprios da emoo. 2. O carcter retrospectivo da anlise: No vivel que a pessoa emocionada esteja a descrever o que est a sentir; a anlise , ento, feita posteriormente o que provoca falhas de interpretao (torna-se numa retrospeco - anlise do que aconteceu). 3. A dificuldade de utilizao de uma linguagem adequada. Como sei o que sentir-me alegre, triste? Conseguirei transmitir por palavras o que sinto quando gosto muito de uma coisa ou de algum? No entanto, mesmo correndo o risco de sermos menos exactos, temos a noo de alegria, de tristeza, de medo, de ansiedade, de raiva h) Esclarecer O PAPEL DO SISTEMA NERVOSO AUTNOMO NA EMOO: O SNA uma espcie de piloto automtico auto-regulador das emoes. As duas divises deste sistema nervoso, a simptica e a parassimptica tm um funcionamento antagnico: o simptico estimula, o parassimptico inibe. Funo estimuladora: o SNA, em situaes de emoo, activa processos de reaco (por exemplo, de stress, de alerta perante o perigo) mobilizando as energias do organismo retidas nas glndulas.
______________________________________________ Psico B - Mente - 6 -

Funo inibidora: decorridos o perigo ou as causas que levaram emoo, o sistema nervoso parassimptico desencadeia processos de restabelecimento do equilbrio. (Um dos problemas do stress actual reside exactamente no facto de o organismo continuar sob presso contnua e, por isso, com reaces fisiolgicas, de certo modo, parecidas com estados emocionais). i) Esclarecer O PAPEL DO SISTEMA NERVOSO CENTRAL NA EMOO: sabido que h um funcionamento integrado dos vrios centros coordenadores do crebro. Significa que a tristeza, por exemplo, pode ser desencadeada a partir das reas pr-frontais como pode ser gerada a partir de outras reas. Veja-se o choro, por vezes incontrolado, de jogadores de futebol que perdem uma taa ou de concorrentes que so eliminados em concurso de TV. A emoo aqui prende-se a significados e a valores que cada jogador ou concorrente d e que, eventualmente, deixa os espectadores com a sensao de que aquele choro s d vontade de rir. Vivncias e memrias so tambm dois elementos potenciadores das emoes: a lembrana de um episdio caricato faz rir. Uma msica associada a um momento romntico pode emocionar muitos anos depois. A lembrana de episdios de guerra deixa angustiado quem passou por eles... O sistema nervoso central , para o bem e para o mal, o coordenador de todos os processos emocionais.

j)

Explicar a UNIVERSALIDADE E DIVERSIDADE DAS EMOES: Universalidade e diversidade das emoes: H vrios estudos em que se apoia a ideia da universalidade das emoes, com
______________________________________________ Psico B - Mente - 7 -

base na expresso facial. Independentemente dos contextos geogrficos, as pessoas revelam, invariavelmente, expresses faciais com emoes determinadas. Manifestaes externas como as de alegria e de tristeza so visveis e facilmente identificveis em diferentes culturas.

No entanto, a par desta homogeneidade, h formas complementares diferenciadas de acompanhar manifestaes de alegria ou de tristeza: h quem arranque os cabelos em situao de dor, quem bata na barriga quando ri, etc.
k)

Apresentar A TESE DO MARCADOR SOMTICO DE ANTNIO DAMSIO: O marcador somtico: Cognio e emoo: - Tradicionalmente conhecer e sentir, cognio e emoo foram considerados processos distintos. Antnio Damsio considera que no s a emoo no entrave ao pensamento, como ela importante para pensar e decidir. A tese de Antnio Damsio: - Segundo Damsio um marcador somtico uma espcie de alarme neuronal inato que ajuda a decidir em funo dos perigos ou das situaes. No entanto, embora a base seja inata, a sua aplicao resulta da aprendizagem. Os marcadores somticos, positivos ou negativos, ajudam o organismo a optar, num curto espao de tempo, pela resposta adequada ao meio.

______________________________________________ Psico B - Mente - 8 -

Conao Explicar o carcter especfico dos processos conativos: Sumrio: Aces involuntrias e voluntrias (a). Intencionalidade: motivaes e aces (b). Tendncia: o ciclo motivacional (c). Classificao das tendncias (d). Maslow: a hierarquizao das necessidades (e).
13. a)

O carcter especfico dos processos conativos: Diferenciar ACTIVIDADE VOLUNTRIA E ACTIVIDADE INVOLUNTRIA: Actos /Aces: - Conhecimentos e emoes so acompanhados por aces. Ora, muitas das minhas reaces no so aces: se tropeo ao caminhar h, no contexto da aco caminhar, uma reaco no premeditada, involuntria e no decidida: o tropear. Para uma reaco poder ser considerada como uma aco propriamente dita necessrio que haja uma iniciativa individual voluntria e intencional. Actividade involuntria: - A actividade reflexa do organismo no se integra no conceito de aco. Pertencem actividade involuntria as reaces desencadeadas por agentes externos vontade: actos reflexos, actividade orgnica (metabolismo, termorregulao). Actividade voluntria: - Resulta de processos em que intervm a vontade. Traduz-se por um conjunto de actos conscientes, intencionais, voluntrios.

b) INTENCIONALIDADE Explicar o carcter intencional dos actos humanos: Todo o comportamento motivado: - Se definirmos comportamento como o conjunto de reaces do indivduo, concluiremos que umas so reflexas ou inconscientes, ligadas,
______________________________________________ Psico B - Mente - 9 -

por exemplo, actividade orgnica. Mas muitas outras so conscientes e voluntrias. Reaces: - O comportamento abrange, por isso, processos inconscientes e/ou reflexo (simples reaces). A actividade orgnica e o sonambulismo so, por isso, comportamentos que no so aces: no so intencionais, determinados pela vontade.

Aces: - Mas o comportamento abrange tambm reaces conscientes, intencionalmente executadas (aces). A aco est associada ao que fao por vontade prpria e com a inteno de fazer. S a inteno no chega: a aco pressupe a execuo, ou seja: Aco = inteno para fazer + o que feito (concretizao) .
Psicologicamente, a inteno leva projeco mental do que vai acontecer (o pensamento antecipa a aco e pode mesmo fazer com que o entusiasmo do projecto possa ser superior ao da sua prpria concretizao).

______________________________________________ Psico B - Mente - 10 -

c)

Definir TENDNCIA - Descrever O CICLO MOTIVACIONAL:

Tendncias (motivaes, necessidades): - D-se o nome de tendncia disposio do organismo para pr em prtica, efectuar, uma determinada aco. Tendncias e aces so coisas distintas. As tendncias esto associadas a carncias, a necessidades. Qualquer tipo de carncia gera um desequilbrio (orgnico ou psicolgico) que leva o indivduo ou o organismo a reagir no sentido de repor o equilbrio. Ao processo de restabelecimento do equilbrio d-se o nome de ciclo motivacional. O ciclo motivacional: traduz-se pelos seguintes passos que se ilustram com o exemplo da fome: A necessidade estado de desequilbrio (a fome desencadeada por um estado de carncia, neste caso, de carcter orgnico). Da intensidade e do tipo de necessidade depende a pulso proporcional. O papel da cultura e da educao na orientao das necessidades. Impulso / pulso fora, tendncia que leva o indivduo a desencadear uma resposta para satisfazer a necessidade (inteno de procurar comida).
______________________________________________ Psico B - Mente - 11 -

Resposta actividade, comportamento desencadeado pela pulso (procurar comida). Objectivo alcance da meta que se tencionava atingir (ingesto de alimento). Saciedade reduo ou eliminao da pulso. Estado de equilbrio. d) Distinguir TENDNCIAS PRIMRIAS E SECUNDRIAS; INDIVIDUAIS, SOCIAIS E IDEAIS: Classificao das tendncias / motivaes: - So tantas quantas as necessidades de cada um. Quanto origem, so primrias (associadas ao equilbrio fisiolgico) ou secundrias (ligadas a componentes sociais). Quanto ao objecto, so individuais (interesses pessoais), sociais (interesses de relacionamento com os outros) e ideais (interesses relativos a valores). e) Apresentar a teoria de MASLOW: - A hierarquizao das necessidades:

Princpios defendidos por Maslow: As motivaes/necessidades organizam-se em forma de pirmide que assenta nas mais bsicas comuns a animais e pessoas. Mas h necessidades exclusivas do ser humano. S possvel satisfazer necessidades menos bsicas depois de ter satisfeito as mais bsicas. Sentir-se- mais realizado quem mais se aproximar da realizao de todas as necessidades.
______________________________________________ Psico B - Mente - 12 -

A hierarquia das necessidades:

Necessidades

Caractersticas

Bsicas

1 Fisiolgicas

Ligadas sobrevivncia, s necessidades orgnicas: alimentao, sexo, conforto fsico, sono, bem-estar sensorial, fuga dor Ligadas procura de proteco, fuga ao medo e s condies adversas do meio, busca de ordem e tranquilidade

2 - De segurana

Psicolgicas

3 - Sociais: de amor afecto e pertena

Verifica-se na relao me-filho e, posteriormente, no contexto dos grupos sociais. Manifesta-se pela necessidade de afecto, aceitao, amor, afiliao, pertena, associao e aprovao dos outros.

4 - De estima

Se antes, o indivduo procura ser amado e aceite pelo que , aqui procura ser reconhecido pelo que faz. Logo, esta motivao tem a ver com a auto-estima, o prestgio, a aprovao, o reconhecimento do estatuto.

Realizao pessoal

5 - De auto- Necessidade de realizao das prprias realizao potencialidades, da criatividade, talento pessoal, dotes artsticos, desportivos.

Ver sntese sobre processos conativos.


______________________________________________ Psico B - Mente - 13 -

CONSTRUO DA IDENTIDADE

14.

Dimenso biolgica e social dos processos mentais:

Sumrio: A mente: dimenso biolgica e sociocultural (a). Necessidades primrias (o papel do hipotlamo) e influncias socioculturais (b). Necessidade e desejo (c).

a) Descrever a NATUREZA BIOLGICA E SOCIOCULTURAL DA MENTE: Base biolgica da mente e do comportamento inteligente: - Somos herdeiros de determinadas caractersticas genticas. A elas se deve a formao do sistema nervoso na sua complexidade extrema de ligaes neuronais, de neurotransmissores, de estmulos mltiplos que continuamente percorrem o corpo, desencadeados por um meio a que o indivduo tem de se adaptar continuadamente. A interaco indivduo-meio foi, no passado, decisiva em alteraes que conduziram hominizao e , no presente, decisiva para o desenvolvimento fsico e mental.

______________________________________________ Psico B - Mente - 14 -

A criana recm-nascida, como qualquer animal, est provida de reaces instintivas que potenciam a sua sobrevivncia imediata. O que a inteligncia humana no seu incio? Abstraindo da aparncia morfolgica, uma criana recm-nascida no evidencia quaisquer mecanismos tpicos de um comportamento humanamente inteligente. A inteligncia ser, em rigor, uma construo progressiva da sua interaco com o meio. Base sociocultural da mente: - Uma anlise objectiva de cada uma das mltiplas formas de comportamento humano adulto (desde as suas manifestaes mais evidentes, at aos aspectos mais ocultos) permitir concluir que as reaces instintivas dos primeiros meses deram lugar a comportamentos modelados por referncias sociais, por influncias culturais. No comportamento humano conjugam-se, por isso, mecanismos biossocioculturais. Significa ento que no fcil distinguir se as prprias necessidades mais primrias se so desencadeadas por impulsos biolgicos ou por causas no directamente biolgicas. b) Esclarecer
AS INFLUNCIAS SOCIOCULTURAIS SOBRE AS NECESSIDADES PRIMRIAS DA FOME E DA SEXUALIDADE Indicar a IMPORTNCIA DO HIPOTLAMO:

Os exemplos da alimentao e da sexualidade ajudam a compreender que, no ser humano, o primrio ou instintivo no se demarcam nitidamente do aprendido ou do cultural. De facto, h razes no exclusivamente biolgicas que levam a pessoa a ter fome ou a sentir-se sexualmente atrada por um parceiro.
______________________________________________ Psico B - Mente - 15 -

O papel do hipotlamo decisivo no processo biolgico de regulao das necessidades bsicas. Considerado a sentinela do corpo, o hipotlamo o centro cerebral regulador das necessidades vitais do organismo. Num estado de necessidade, de carncia orgnica, o hipotlamo funciona como centro activador. Uma vez atingida a saciedade, o hipotlamo actua como centro inibidor. Este papel regulador do hipotlamo interage com outros rgos, nomeadamente com a hipfise e outras hormonas. A fome: - O estmago o rgo do corpo que alerta para a falta de alimento Mas o estmago apenas um criado do centro de alerta hipotalmico. Biologicamente a fome desencadeada por imperativos orgnicos. No entanto, que outras razes levam o indivduo a ter fome, a comer e a beber ou, pelo contrrio, a perder o apetite? No a simples aparncia da comida um factor a ter em conta? E se souber que uma pinga de suor caiu no meu prato? E se eu tenho a mania de que sou gordo? E porque fico agoniado s com a ideia de comer carne de co, contrariamente aos chineses?... Ou seja, na necessidade de comer cruzam-se factores biolgicos, psicolgicos e culturais. A sexualidade. Os mecanismos biolgicos da atraco sexual: funcionamento coordenado do hipotlamo e da hipfise (hormona do crescimento e da segregao de estimulinas activadoras de outras hormonas, papel das gnadas), o desenvolvimento corporal e dos caracteres sexuais secundrios Mas, a par dos factores biolgicos subsistem aspectos socioculturais, religiosos, familiares, psicolgicos integradores da sexualidade A perspectiva psicanaltica da sexualidade: Freud associa sexualidade ao prazer e o prazer satisfao de necessidades bsicas. Neste contexto, a sexualidade uma fora abrangente e impulsionadora do comportamento, presente no indivduo desde o seu nascimento; no entanto as zonas ergenas (geradoras de prazer)
______________________________________________ Psico B - Mente - 16 -

so variveis consoante a idade: no recm-nascido, a boca a sede central do prazer; posteriormente ser a zona anal, depois a zona genital. c) Distinguir NECESSIDADE E DESEJO: O comportamento obedece a um conjunto de foras impulsionadoras (umas conscientes e voluntrias e outras resultantes da actividade orgnica). Em ambos os casos h um estado inicial de desequilbrio que ocasionar mecanismos tendentes a restabelecer o equilbrio. As necessidades dizem respeito a motivaes bsicas e orgnicas: da sua satisfao depende o equilbrio biolgico e a prpria sobrevivncia. Os desejos relacionam-se com aspiraes, projectos, ideias, com o relacionamento social: a sua satisfao contribui para o equilbrio psicolgico. A personalidade equilibrada resulta da conjugao da satisfao de necessidades e desejos.

15.

Papel dos processos mentais na vida quotidiana:

Sumrio: A mente e a vida quotidiana: a lei do menor esforo (a, b). a) Explicar a INTERACO ENTRE OS PROCESSOS MENTAIS E A VIDA QUOTIDIANA: Como nos construmos enquanto pessoas? Como se forma a nossa personalidade? O processo de construo da identidade pessoal resulta da interaco de aspectos biolgicos (h um suporte orgnico, ponto de partida para a possibilidade da construo mental do mundo), psicolgicos e sociais. A maturao neuronal leva cada criana, em contacto com o meio, a construir uma imagem do
______________________________________________ Psico B - Mente - 17 -

mundo, de si e dos outros, permite-lhe desenvolver referncias, interiorizar o vasto conjunto de smbolos prprios da sua cultura.

b) Caracterizar o modo de ESTRUTURAO MENTAL DA VIDA QUOTIDIANA: O modo de organizar o mundo atravs do pensamento, do sentimento e da aco obedece a uma espcie de lei do menor esforo que se rege pelas seguintes caractersticas: Espontaneidade (actuamos de forma relativamente automatizada em funo do que se aprendeu sem necessidade de ponderar sempre os prs e os contras: se tal acontecesse a vida tornar-se-ia impraticvel). Probabilidade (agimos de acordo com o que se pensa ser o melhor, na previso do que se espera que acontea). Pragmatismo (o comportamento rege-se por aspectos eminentemente prticos: eficaz, concreto, baseado na actuao e no na teorizao). Generalizao excessiva (o contacto com os outros leva a criar generalizaes, esteretipos e preconceitos: ou seja, as regras gerais que construmos mentalmente levam-nos, por exemplo, a acreditar que os homens so mais violentos ou mais fortes que as mulheres).

______________________________________________ Psico B - Mente - 18 -

16.

A mente, sistema de construo do mundo:

Sumrio: A economia mental do conceito(a). Estratgias mentais de resoluo de problemas (b). A imaginao (c)

a) Explicar A ECONOMIA MENTAL LIGADA AO CONCEITO: A relao com o mundo estabelecida atravs da mente: por ela que conhecemos, sentimos e agimos de acordo com os modelos que cada pessoa vai construindo no contacto com a sociedade. Como que o pensamento organiza a realidade? Nos primeiros anos de vida, a criana comea a ter a capacidade para representar mentalmente as coisas atravs de palavras. A formao de conceitos simplifica extraordinariamente a viso do mundo, uma vez que o conceito agrupa o conjunto de seres a que ele se refere. Um conceito como rvore permite designar milhares de milhes de objectos fsicos distintos, mas que cabem todos na mesma palavra. b) Caracterizar as principais ESTRATGIAS DE RESOLUO DE PROBLEMAS: Construmos conceitos, ideias sobre o mundo; a experincia, gradualmente, vai-nos ajudando a enriquecer o que j sabemos. A maturao (desenvolvimento biolgico) e a acumulao progressiva do saber levam-nos a resolver problemas cada vez mais complexos.
______________________________________________ Psico B - Mente - 19 -

Na resoluo de problemas podemos considerar trs fases centrais: a da apresentao (colocao/definio) do problema, a da definio de estratgias de resoluo e, por fim, a da aplicao das estratgias definidas. Para a resoluo de problemas a mente recorre s seguintes estratgias: Tentativas e erros: muitas das descobertas e resoluo de problemas resultam de tentativas at se encontrar o modo mais correcto. Insight: das ideias espontneas e repentinas surge frequentemente a chave da soluo de certos problemas. Algoritmo: passa pela descoberta das hipteses possveis num problema: por exemplo, determinar as palavras possveis com as letras a, o, b, d, . Heurstica: processo de descoberta mental a partir de pequenas pistas. c) Distinguir IMAGINAO REPRODUTORA E IMAGINAO CRIADORA: O pensamento: capacidade de conceber aspectos que, de certo modo, se afastam da realidade ou a transformam. A imaginao a capacidade que permite prever ou representar coisas impossveis ou ainda no existentes. A imaginao reprodutora pega em coisas j existentes, estruturando-as de um modo original. A imaginao criadora solta-se da realidade para fantasiar coisas no existentes ou para estabelecer comparaes entre uma realidade e algo que ela pode simbolizar.

______________________________________________ Psico B - Mente - 20 -

17.

A identidade, factor distintivo entre os seres humanos:

Sumrio: Unidade e diversidade dos seres humanos (a). Construo da identidade: importncia da infncia e da addolescncia (b). Autoconceito e auto-estima (c) a) Esclarecer os conceitos de UNIDADE E DIVERSIDADE DOS SERES HUMANOS: A humanidade identifica-se por um conjunto de aspectos comuns de natureza gentica, anatmica, psicolgica e cultural. E este princpio de identificao e de pertena eu parecido com as outras pessoas, pertencente mesma espcie que numa situao-limite me levaria a tentar salvar, primeiramente, a pessoa que vai na enxurrada em vez do co igualmente arrastado. (Esta tendncia de afinidade verifica-se instintivamente nos animais: so levados a juntar-se em bandos). No entanto, no h duas personalidades coincidentes, mesmo nos gmeos verdadeiros.

Se fssemos diferentes uns dos outros a coabitao ou o convvio no seriam possveis: no nos entenderamos. Somos, ento, semelhantes em mltiplos aspectos, assim como somos diferentes em muitos outros que nos tornam nicos. Se fssemos iguais psicologicamente a noo de individualidade perderia razo de ser. A diversidade humana resulta no s de contextos sociais determinados ou de experincias pessoais nicas, mas tambm do modo como cada um constri o seu mundo condicionado por influncias genticas especficas.
______________________________________________ Psico B - Mente - 21 -

b) Explicar a IMPORTNCIA DA INFNCIA E DA ADOLESCNCIA NA CONSTRUO DA HISTRIA DE VIDA: A construo da identidade: eu e a minha histria de vida Ao nascer, cada beb comea a interagir com o meio, sem dar conta de si mesma. Comea depois a interessar-se por aquilo que o rodeia. A fase do espelho particularmente interessante na descoberta da criana (comea por ver a imagem como algo de estranho, para, de seguida, relacionar o que v consigo mesma). Embora se descubra no seu corpo e f-lo, por exemplo, comparativamente a outras crianas (a descoberta da diferenciao sexual) a criana no tem a percepo do seu mundo psicolgico. O contacto familiar afectivamente equilibrado fundamental para desenvolver um mundo interior sem angstia, com autoconfiana, seguro. Numa famlia em que impera a proibio sistemtica e a crtica do deita-abaixo dificilmente uma criana crescer com uma viso positiva de si ou autoconfiante. este passado, feito de mltiplas experincias marcantes, que se vai reflectir na altura da vida em que mais se vinca a dimenso psicolgica e a noo do eu enquanto pessoa com ideias prprias, com sentido de autonomia: a adolescncia. A adolescncia considerada como o ponto-chave na orientao da individualidade e na estruturao de uma identidade prpria: o jovem estabelece um projecto de futuro, escolhe o seu mundo de referncias, o seu grupo de amigos, torna-se autnomo da famlia Significa isto que o fim da adolescncia determina o fim da construo da personalidade e da construo da identidade? A construo humana permanente e abrange o ciclo de vida; como tal, cada pessoa est sujeita a modificaes, embora elas sejam mais evidentes at ao fim da adolescncia.
______________________________________________ Psico B - Mente - 22 -

c) Distinguir AUTOCONCEITO E AUTO-ESTIMA Mostrar a IMPORTNCIA DA AUTO-ESTIMA NA CONSTRUO DO EU: Estes dois conceitos esto associados ao conceito de identidade. O autoconceito refere-se quilo que cada um pensa de si e quilo que cada um acha que , fsica ou psicologicamente. fcil perceber que a imagem de cada um sobre si no corresponde necessariamente imagem que os outros tm de ns. Ela , essencialmente, subjectiva: a descrio (oral ou mental) de cada um sobre si mesmo A auto-estima est intimamente ligada ao autoconceito. Este referese avaliao, positiva ou negativa, das caractersticas que cada um acha em si que decorre uma apreciao, um sentimento positivo ou negativo daquilo que cada um ou faz. Uma auto-estima positiva leva cada um a sentir-se bem consigo; um baixo nvel de auto-estima desencadeia desequilbrios psicolgicos.

O auto-conceito pensa, a auto-estima sente. Uma histria de vida em que se acumulam frustraes, insucessos, desaires afectivos, crticas destrutivas propicia uma baixa autoestima.

______________________________________________ Psico B - Mente - 23 -

Caractersticas das pessoas com baixa Auto-Estima:

Ausncia de credibilidade em si mesma. Assume culpas por tudo o que lhe acontece, achando-se vtima do mundo e que todos esto contra si.

Tenta sempre justificar-se e encontrar um culpado para tudo. Baixo rendimento, no acreditam que tm capacidade para conquistar uma boa vida e no agem para evoluir.

No criam objectivos de realizao emocional, pessoal e profissional.

Ignora as suas aptides sociais adequadas para resolver situaes de conflito (submisso ou agressividade excessiva)

No tem iniciativa para actividades de realizao pessoal e profissional, sempre com a desculpa da falta de tempo.

Medo de no serem aprovadas social e profissionalmente, no tem conscincia do seu valor.


______________________________________________ Psico B - Mente - 24 -

V-se atravs dos olhos dos outros, quando lhe dizem s boa pessoa ficam felizes e quando a chamam de incompetente, sentese miservel. O facto de no ter a conscincia do seu valor, acha que so o que os outros dizem sobre si.

Muitas vezes pessoas muito qualificadas e competentes no conseguem a realizao pessoal e profissional por no terem conscincia do seu valor e no terem fora interior para se apresentarem adequadamente e assim saber passar com objectividade as suas competncias e habilidades.

Nos relacionamentos muito comum a submisso ou ento a manipulao como uma forma de manifestao da baixa autoestima.

______________________________________________ Psico B - Mente - 25 -

S-ar putea să vă placă și