Sunteți pe pagina 1din 60

Fármacos que afectan

función respiratoria

Cátedra de Farmacología
Factores asociados
a enfermedades
respiratorias

germenes
Fisiopatogenia
de las
enfermedades
respiratorias

Broncodilatadores
Antiinflamatorios
Bloqueantes y antagonistas celulares
Antitusígenos
Mucoactivos
Surfactante pulmonar
Estimulantes respiratorios
Fármacos que afectan
función respiratoria

• Broncodilatadores

• Antiinflamatorios

• Bloqueantes y antagonistas celulares

• Antitusígenos

• Mucoactivos

• Surfactante pulmonar

• Estimulantes respiratorios
Broncodilatadores

• Adrenérgicos

• Xantinas

• Anticolinérgicos
Sistema nervioso simpático

ojo

corazón

8 vasos

Bronquios
denervados
Médula espinal

12
Ganglio celíaco píloro

gland. suprarrenal

riñón y uréter

intestino
5
válvula ileocecal

Plexo hipogástrico esfínter anal


5
detrusor vesical
Receptores adrenérgicos
Receptor Tejido Respuestas

• 1 músculo liso vascular contracción


músculo liso genitourinario contracción
hígado glucogenólisis
músculo liso intestinal relajación
corazon  contractilidad, arritmias

• 2 páncreas  sec insulina


músculo liso vascular contracción

• 1 corazón  contractilidad, arritmias


riñon  secreción de renina

• 2 músculo liso (vasos, bronquios, gastroint, genitourin) relajación


músculo estriado glucogenólisis
hígado gluconeogénesis

• 3 tejido adiposo lipólisis


Neuroefección
VARICOSIDAD DEL NERVIO SIMPATICO CELULA EFECTORA

NA NA 1

tirosina 2

dopa NA
RECEPTOR ADRENÉRGICO
NA
dopamina NA NA
NA ACCION
NA 
NA
NMN
3 COMT
AcDHM
4
Fármacos adrenérgicos
• Catecolaminas endógenas
Adrenalina, Noradrenalina, Dopamina

• Agonistas -adrenérgicos
No selectivos: Dobutamina, Isoproterenol
Selectivos(2):Salbutamol, Fenoterol, Terbutalina, Formoterol, Salmeterol

• Agonistas 1- adrenérgicos (Fenolaminas)


Metoxamina, Fenilefrina, Mefentermina, Metaraminol

• Agonistas 2- adrenérgicos


Clonidina, Apraclonidina, Metildopa, Guanfacina, Guanabenz

• Fenilaminas
Anfetamina, Metanfetamina, Metenfenidato,
Pemolina, Efedrina, Seudoefedrina, Fenilpropanolamina

• Aminas heterocíclicas
Nafazolina, tetrahidrozolina, oximetazolina, xilometazolina
Fármacos adrenérgicos

• Agonistas -adrenérgicos

Selectivos(2) corta duración (4-6 hs): Salbutamol, Fenoterol,Terbutalina

larga duración (8-12 hs): Formoterol, Salmeterol

• A dosis alta se pierde la selectividad (2)

• En aerosoles (forma preferida de aplicación), producen broncodilatación efectiva

• Aplicaciones terapéuticas: síndromes bronquiales obstructivos

• Efectos adversos: temblor, taquiarritmias, taquifilaxia (regulación decreciente recept)


ß2 AGONISTAS DE CORTA DURACION

SALBUTAMOL O ALBUTEROL

FENOTEROL

TERBUTALINA
ß2 AGONISTAS DE CORTA DURACION

SALBUTAMOL (Ventolin®, Respiran®)

gotas para nebulizar (10 gotas = 2,5 mg)


aerosol (1 disparo o puff = 100g)

FENOTEROL (Berotec ®)
gotas para nebulizar (20 gotas = 2,5 mg)
aerosol (1 puff 100 g o 1 puff = 200 g)
ß2 AGONISTAS DE CORTA DURACION

SALBUTAMOL + IPRATROPIO (Combivent®)


gotas para nebulizar
2,5 mg salbutamol
1 amp
500g ipratropio

aerosol o spray
100 g salbutamol
1 puff
20 g ipratropio
DISPOSITIVOS PARA INHALACION

Inhaladores dosimetrados
• aerosoles: cilindro
• polvo seco: turbuhaler
rotadisk
• espaciadores: no valvulados
valvulados
Nebulizadores
• jet
• ultrasonicos
BOCA Y FARINGE

90% 10 %

Absorción intestinal

Circulación sistémica

Efectos colaterales
Efecto de primer paso
sistémicos
ß2 AGONISTAS DE CORTA DURACION
USO RECOMENDADO

• Alivio inmediato de los sintomas


• Prevención de asma inducida por ejercicio
• Morbimortalidad ?

EFECTOS COLATERALES

. Temblores musculares
. Taquicardia
. Hipocalemia
. Agitación
. Hipoxemia
ß2 AGONISTAS DE LARGA DURACION

SALMETEROL

FORMOTEROL
ß2 AGONISTAS DE LARGA DURACION

SALMETEROL (Serevent®)

aerosol (1 disparo o puff = 25g)

FORMOTEROL (Tempus®)

aerosol (1 disparo o puff = 12g)


ß2 AGONISTAS DE LARGA DURACION

SALMETEROL + FLUTICASONA (Seretide®)

125 (1 disparo o puff = 50g SALMETEROL


125 g FLUTICASONA

250 (1 disparo o puff = 50g SALMETEROL


250g FLUTICASONA

500 (1 disparo o puff = 50g SALMETEROL


500g FLUTICASONA
ß2 AGONISTAS DE LARGA DURACION

USO RECOMENDADO

• Dosis moderada/alta de corticoides inhalatorios

• Asma nocturna

• Asma inducida por ejercicio

• Manejo crónico del asma


Broncodilatadores

• Adrenérgicos

• Xantinas

• Anticolinérgicos
Broncodilatadores: xantinas

Metilxantinas

Teofilina
Cafeína
Teobromina
Broncodilatadores: xantinas

Metilxantinas

Café y té: cafeína y poca teofilina


Cacao y chocolate: teobromina
Bebidas con cola: cafeína

Compuestos de teofilina

aminofilina: 80% teofilina


preparados retard de teofilina
Broncodilatadores: teofilina

Farmacodinamia:

Efectos bronquiales

Conc Plasmática: Efecto clínico

0-5 Ineficaz
5- 15 Eficaz en algunos casos moderados
10 - 15 Buena eficacia con buena tolerancia
15 - 20 Puede  eficacia, posible reacciones
20 -30  efectos adversos y sin  eficacia
> 30 efectos tóxicos fctes y graves
Broncodilatadores: teofilina

Mecanismo de acción:

Bloqueo de receptores adenosínicos A1 y A2

Inhibición de fosfodiesterasas
Broncodilatadores: teofilina
Efectos tóxicos de la teofilina
Leves (> 20 g/ml) Graves (> 40 g/ml)

Gastrointestinales Nauseas Vómitos en poso de café


Vómitos Deshidratación
Molestias
Diarrea

SNC Vómitos Cuadro maníaco


Irritabilidad Alucinaciones
Intranquilidad Convulsiones
Insomnio Coma
Hipertermia

Cardíacos Taquicardia Arritmias


Broncodilatadores

• Adrenérgicos

• Xantinas

• Anticolinérgicos
Sistema nervioso parasimpático
III
VII
Glándulas lagrimales
Glándulas nasales

V
Glándulas submaxilar

IX
corazón
Glándulas parotídea
X
Bronquios
denervados

estómago

intestino

esfínter anal

detrusor vesical
Plexo sacro
Sistema nervioso parasimpático

VARICOSIDAD DEL NERVIO PARASIMPATICO CELULA EFECTORA

Ac acético RECEPTOR MUSCARÍNICO

+ Ac
Colina Ac
 ACCION
Ac
Acetilcolina Ac Ac
Ac
Ac
Ac ACCION
RECEPTOR NICOTINICO

Colina
AcE

Acetil
Sistema nervioso simpático
Receptores colinérgicos

Receptor muscarínico Tejido Respuestas

• M1 ganglios autonómicos despolarización


SNC no definidas

• M2 corazón
nodo SA hiperpolarización
aurícula  fuerza contráctil
nodo AV  velocidad conducción
ventrículo  fuerza contráctil

• M3 músculo liso contracción


glándulas secretoras  secreción

• M4 músculo liso ?
glándulas secretoras ?

• M5 ? ?
ANTICOLINERGICOS:
(antagonistas muscarínicos)

A) Alcaloides naturales

atropina, hiosciamina, hioscina

B) Alcaloides sintéticos

aminas terciarias
homatropina, adifenina, propinoxato, ciclopentolato, diciclomina,
pramiverina, tropicamida, pirenzepina, novatropina, emefronio,
prociclidina, biperideno, benzhexol

aminas cuaternarias
ipratropio, oxitropio, tiotropio, butilescopolamina, clidinio, prifinio,
metil bromuro de homatropina, valetamato, metantelina, propantelina,
parapenzolato, isopropamida, metopropazina, mepenzolato, tridihexitilo,
hexociclio, buzepida, octatropina, poldina.

 anticolinérgicos selectivos: pirenzepina, telenzepina, metroctamina, himbacina


Fármacos que afectan
función respiratoria

• Broncodilatadores

• Antiinflamatorios

• Bloqueantes y antagonistas celulares

• Antitusígenos

• Mucoactivos

• Surfactante pulmonar

• Estimulantes respiratorios
GLUCOCORTICOIDES

• La corteza suprarrenal sintetiza toda clase de


hormonas esteroideas: los glucocorticoides
cortisol y corticosterona en la zona fasciculada,
los mineralocorticoides aldosterona y
desoxicorticosterona en la zona glomerulosa y
las hormonas gonadales
deshidroepiandrosterona, androstenodiona y
testosterona en la zona reticular

Florez, 2001
GLUCOCORTICOIDES

• El ritmo biológico de origen hipotalámico que marca la secreción


de CRH y ACTH se transmite igualmente a la suprarrenal, de
forma que la secreción de cortisol es mínima en las ultimas horas
de la tarde y primeras de la noche y máxima alrededor de las 8 de
la mañana; esto hace oscilar los niveles plasmáticos de 1-5 g/ml
a 15-20 g/ml , pero la secreción no es constante sino pulsátil, con
unos picos que después descienden exponencialmente

• La secreción media diaria de cortisol en el adulto


es de unos 14-20 mg/dia

Florez, 2001
GLUCOCORTICOIDES: Clasificación

Uso por vias múltiples


Betametasona (VO, TOP, INY) Fluprednisolona (INY)

Dexametasona (VO, INY) Triamcinolona (VO, TOP, INY)

Cortisona (VO) Metilprednisolona (VO, INY)

Cortivazol (INY) Deflazacort (VO)

Parametasona (VO, INY) Prednilideno (INY)

Prednisolona (VO, INY) Prednisona (VO)

Cortisol (VO, TOP, INY)


GLUCOCORTICOIDES: Clasificación

Uso por vias múltiples


Betametasona (VO, TOP, INY) Fluprednisolona (INY)

Dexametasona (VO, INY) Triamcinolona (VO, TOP, INY)

Cortisona (VO) Metilprednisolona (VO, INY)

Cortivazol (INY) Deflazacort (VO)

Parametasona (VO, INY) Prednilideno (INY)

Prednisolona (VO, INY) Prednisona (VO)

Cortisol o Hidrocortisona (VO, TOP, INY)


Equivalencias de esteroides no inhalatorios

Compuesto Potencia Potencia Duracion Dosis


antiinflamatoria retencion Na acción equivalentes (mg)

Hidrocortisona 1 1 breve 20
Cortisona 0,8 0,8 breve 25
Prednisona 4 0,8 intermedia 5
Prednisolona 4 0,8 intermedia 5
Metilprednisolona 5 0,5 intermedia 4
Triamcinolona 5 0 intermedia 4
Betametasona 25 0 prolongada 0,75
Dexametasona 25 0 prolongada 0,75
GLUCOCORTICOIDES: Clasificación

Uso por vias topica o inhalatoria exclusivamente

Beclometasona Amcinonida Budesonida


Clobetasol Clobetasona Clortobenzolona
Desónido Desoximetasona Diclorisona
Diflorasona Diflucortolona Flucororona
Fludroxicortida Flumetasona Fluocinolona
Fluocinónido Fluocortina Fluocortolona
Flupametasona Fluprednideno Halcinónido
Halometasona Halometasona Fluticasona
Mometasona Prednicarbato
GLUCOCORTICOIDES: Clasificación

Uso por vias topica o inhalatoria exclusivamente

Beclometasona Amcinonida Budesonida


Clobetasol Clobetasona Clortobenzolona
Desónido Desoximetasona Diclorisona
Diflorasona Diflucortolona Flucororona
Fludroxicortida Flumetasona Fluocinolona
Fluocinónido Fluocortina Fluocortolona
Flupametasona Fluprednideno Halcinónido
Halometasona Halometasona Fluticasona
Mometasona Prednicarbato Flunisolida
Equivalencias de esteroides inhalatorios

Dosis bajas
beclometasona 200-500ug = budesonide 200-600ug =
flunisolide 500-1000ug = fluticasona 100-250ug

Dosis medias
beclometasona 500-850ug = budesonide 600-1200ug =
flunisolide 1000-2000ug = fluticasona 250-600ug

Dosis altas
beclometasona > 850ug = budesonide >1200ug =
flunisolide >2000ug = fluticasona >250ug
CORTICOIDES INHALATORIOS

EFICACIA CLINICA
• Reducen los síntomas de asma
• Mejoran la función pulmonar
• Reducen la hiperrespuesta bronquial
• Reducen frecuencia de crisis e internaciones
• Reversión de los efectos si son interrumpidos
• Reducen la mortalidad por asma?
• Previenen remodelamiento de vias aéreas?
CORTICOIDES INHALATORIOS

EFECTOS COLATERALES LOCALES


• Disfonía
• Candidiasis orofaringea
• Irritación de garganta y tos

EFECTOS COLATERALES SISTEMICOS


. Supresión adrenal
. Dermopatía corticoidea
. Osteoporosis
. Cataratas?
. Crecimiento disminuído?
TECNICA CORRECTA DE USO DEL IDM

1. Agitar el inhalador

2. Mantenerlo en posicion vertical

3. Expirar todo el aire

4. Cerrar los labios en torno al bucal

5. Disparar IDM al iniciar una inspiración lenta

6. Inspirar lo mas hondo posible

7. “Atajar” la respiración por 10 segundos


Corticoides inhalatorios a bajas dosis y la
prevención de muerte por asma
Hallazgos:
• retrospectivo, caso-control , (n=66 vs 2681)
• Tasa de muerte por asma en los primeros tres meses después de
interrupción de corticoides inhalatorios fue superior a aquellos
que fueron regulares en su tratamiento preventivo
Conclusión:
• Uso regular de corticoides inhalatorios a bajas dosis se
asocia a disminución de riesgo de muerte por asma

Suissa y cols. NEJM, agosto 2000


Corticoides inhalatorios en el ASMA
Dosis estimada según gravedad

PREVENTIVOS ALIVIO

PERSISTENTE SEVERO C in. >1000ug + C oral ß2 in. o BI o ß2 oral

PERSISTENTE MODERADO C in. 500-1000ug ß2 in. o BI o ß2 oral

PERSISTENTE LEVE C in. 250-500ugl ß2 in. o BI o ß2 oral

INTERMITENTE ß2 in. o BI
Fármacos que afectan
función respiratoria

• Broncodilatadores

• Antiinflamatorios

• Bloqueantes y antagonistas celulares

• Antitusígenos

• Mucoactivos

• Surfactante pulmonar

• Estimulantes respiratorios
Bloqueantes y antagonistas celulares

CROMONAS (inh. degranulación de mastocitos):


Cromoglicato disódico

Nedocromilo
ANTILEUCOTRIENOS (antiasmáticos y antialérg.)
Ketotifeno

Zafirlukast

Montelukast

Zileuton


Fármacos que afectan
función respiratoria

• Broncodilatadores

• Antiinflamatorios

• Bloqueantes y antagonistas celulares

• Antitusígenos

• Mucoactivos

• Surfactante pulmonar

• Estimulantes respiratorios
Antitusígenos
Acción sobre centro de la tos Acción sobre eferente del reflejo de al tos
Derivados Opioides
act opioide: Lidocaina
Codeina, Dihidrocodeina, Morfina, Metadona AINES
sin act opioide:
Dextrometorfano, Levopropoxifeno

Antihistamínicos:
Acción sobre aferente del reflejo de la tos
Difenhidramina, Bromofeniramina y acción sobre factores mucociliares

Fenotiazinas: Ipratropio
Glicerol yodado
Dimetoxanato, Alimemazina
Guaimesal

Tioxantenos
Meprotixol, Pimetixeno

Benzodiazepinas
Clonazepan

Otros
Levodropropizina, Caramifeno
Fármacos que afectan
función respiratoria

• Broncodilatadores

• Antiinflamatorios

• Bloqueantes y antagonistas celulares

• Antitusígenos

• Mucoactivos

• Surfactante pulmonar

• Estimulantes respiratorios
SISTEMA MUCOCILIAR
hipofase (sol) epifase (gel)

Clara Basal
Ciliada Caliciforme
Glándulas submucosas
MUCUS (GEL)

• Agua 95%
• Constituyentes Macromoleculares 4%
Mucinas ( glicoproteína ) 25-50%
Proteínas 10-25%
Lípidos 20-30%

• Iones 1%

Chest 1981; 80 (6): 799


Fármacos que afectan
función respiratoria

• Broncodilatadores

• Antiinflamatorios

• Bloqueantes y antagonistas celulares

• Antitusígenos

• Mucoactivos

• Surfactante pulmonar

• Estimulantes respiratorios
SURFACTANTE
PULMONAR
Es un complejo formado por lípidos y
proteínas, sintetizado y almacenado por
las células de tipo II del epitelio
• Función :
alveolar
– Reducir las fuerzas de la
tensión superficial en la
interfase aire – alveolo
La carencia del surfactante en el
pulmón inmaduro de un
prematuro origina distres
respiratorio
• Acciones del surfactante en el
distres respiratorio:
Reducir tanto la mortalidad como la
aparición de neumotórax y
enfisema.
Mejorar la oxigenación
Reducir la necesidad de ventilación
pulmonar
Igualar las fuerzas tensioactivas
retractiles que operan
sobre los pequeños y grandes alvéolos.
Farmacocinética :

• Es administrado de forma
endotraqueal , o por aerosol o en
infusión continua
La semivida del
dipalmitoilfosfatidilcolina en el pulmón
es de 45hs, la de la proteína A es de 9
hs y la del fosfatidilglicerol es de 31
hs
Reacciones Adversas :
• No se han descrito reacciones especiales
pero con el preparado sintético colfoscerilo
se han descrito algunas hemorragias
pulmonares
• Aplicaciones terapéuticas :
En el distres respiratorio del recién nacido se
aplican de dos formas :
-> como tratamiento
-> o como profiláctico
La dosis habitual es de 100 a 200 mg/Kg en 3
a 5 ml de suero salino

S-ar putea să vă placă și