Sunteți pe pagina 1din 26

Os significantes de origem africana falados na Bahia

Ablio de Mendona GEAALC/GELLC (UNEB)

FRICA

http://www.suapesquisa.com/mapas/mp-africa.jpg

http://www.livrariacalil.com.br/gravur.htm

Na poca do Brasil colnia, foram trazidos milhares de negros escravizados de vrias parte da frica, sendo que se destacaram dois grandes grupos: o guineano-sudans e o banto. Eles vieram com sua cultura e hbitos e falavam vrias lnguas, das quais quatro exerceram razovel influncia na nossa. Um destes grupo composto pelo iorub ou nag, vindo da Nigria e o ewe ou jeje, do Benim, o outro grupo, o quimbundo de Angola e o quicongo do Congo.

Escravos_de_Cabinda,_Quiloa,_Rebola_e_Mina
http://pt.wikipedia.org/wiki/Afro-brasileiros

Escravos de Benguela,Angola, Congo e Monjolo

Escravos de Benguela e Congo

Escravos de Moambique

Kapengele Munanga (2006, p.20). afirma que muitas palavras de origem africanas so usadas no Brasil sem ter noo de sua herana africana, pensando ser oriundas de Portugal. Muitas delas foram aportuguesadas, o autor cita exemplos retirados do livro Falares africanos na Bahia (CASTRO, 2001) como: camundongo, baguna, candombl e outros. O autor revela que a contribuio no s foi linguistica que a frica nos deixou como legado, mas tambm deixou como herana aspectos importantssimos na cultura, na religiosidade, na arte, na msica e na dana brasileiras e que muitas vezes so alvos de preconceito e intolerncia.

Castro (1990) cita que entre os bantuismos lxicos, merece destaque a palavra caula, por ser a nica conhecida e usada por todos os brasileiros para dizer filho mais jovem(CASTRO,1990), sendo que este fato nos conota a influncia sociolingstica da mulher negra no seu desempenho de me-preta no qual na intimidade da famlia colonial, a comear da criana, e explica a razo de ser do ditado popular o caula o dengo da famlia, na voz africana de quem o criou (CASTRO, 1990).

http://www.livrariacalil.com.br/gravur.htm

O termo banto (CASTRO, 2001, p.25) que significa em portugus homens, foi proposto para nomear a famlia lingustica composta de vrias lnguas originadas de um tronco comum denominado protobanto. Seus territrios englobam pases da frica Central, Oriental e Meridional. Este termo passou tambm a denominar os falantes destas lnguas que habitam territrios situados abaixo da linha do Equador.

Uma mesma palavra s depende do tom para ser distingida: k = carro, espada ko = marido k = enxada

Os iorubs so o segundo maior grupo tnico na Nigria, na frica Ocidental. A maioria dos iorubs falam a lngua iorub. Um nmero considervel de iorubas vive na Repblica do Benim. Eles esto unidos por uma mesma [cultura] e tradies de sua origem comum, na cidade de If.

http://blogdoims.uol.com.br/equipe-do-blog/entre-cantos-e-chibatas-conversa-com-lilia-schwarcz/ http://pt.wikipedia.org/wiki/Afro-brasileiros

FALARES AFRICANOS NA BAHIA (CASTRO, 2001)


Abad (hau/kwa) Abar (kwa) Aca (kwa) Afox (kwa) Agog (kwa) Alaketu (kwa) Alum (kwa) Araqueto(kwa) Au(kwa) Ax (kwa) Baba(B) Bab (kwa) Babalorix (kwa) Bafaf (kwa) Baguna (B) Balangand (kwa) Bamba (B) Bambi (B) Beiru (kwa)

Berimbau (B) Bob (kwa) Boboca (B) Bolol (B/kwa) Bonoc (Kwa) Bonzega (kwa) Borocox ( Kwa,B) Broco (kwa) Calabar (kwa) Cangano (B) Canjica (B) Capanga (B) Capenga (B) Carimbo (B) Caruru (B) Catinga (B) Cochilar (B) Congo (B) Corcunda (B) Creca (kwa)

Cuca (B) Cuica (B) Dengo (B) Do (kwa) Dudu (Kwa) Eb (kwa) Eb (kwa) Eb (kwa) Ec (kwa) Ef (kwa) Egum (kwa) Emanj (kwa) Encabular (B) Equede (kwa) Exu (kwa) Fif (kwa) Futuca (B)

Fuzarca (B) Fuxico (B) Fuzu (B) Galalau (kwa/B) I (kwa/B) Iai (kwa/B) Ians (kwa) Ibeji (kwa) If (kwa) Il (kwa) I (kwa) Iroc/iroco (Kwa) Jab (kwa) Jaguno (Kwa) Janana (kwa) Jegue (Haua) Jeje(kwa) Lel (kwa) Lel (kwa/B) Macaca/o (B)

Mal (kwa) Mameto (kwa) Mandrake (B) Manga (B) Molambo (B) Moleque (B) Mondrongo (B) Moringa (B) Mucama,mucamba (B) Munj (kwa) Muxila (B) Nag (kwa) Nan (kwa) Ob (kwa) Obalau (kwa) Odoi (kwa) Og (kwa) Ogum (kwa) Ogunj (kwa) Oi (kwa) Omolu/Omulu (kwa)

On (kwa) Orix (kwa) Ossaim/Ossanhe (kwa) Oxal (kwa) Oxum (kwa) Oxossi (kwa) Queto (kwa) Quiabo (B) Quitanda (B) Rumpi (kwa) Senzala (B) Songamonga (B) Sunga (B) Umbanda (B) Vatap (B) Xang (kwa) Xinga (B) Xod (B/kwa) Zanga (B) Zumbi (B) Zunzum (B)

http://www.lunaeamigos.com.br/cultura/13demaio.htm

Yeda de Castro (2001) menciona que algumas partes do corpo e comportamentos sexuais que possuem lexema africano sobrevivem marginalizados na categoria de grias e termos chulos, por estarem em concorrncia com os equivalentes em portugus, sendo que aos africanos, foi-se atribudo como termo pejorativo, imoral, inadequado `a linguagem formal, padro.

PALAVRAS AFRICANAS REFERENTES A SEXUALIDADE (CASTRO, 2001) Bimba- (Banto) nus, pnis de criana. Pnis pouco desenvolvido Binga (B) pnis Boga (B) nus Bunda (B) Cabao (B) hmen Dindim (B) clitris Fiof (B) nus Furico (B) nus Fur (B) nus Jenim (K/B) partes genitais da mulher Manjuba (B) pnis descomunal Menga (B) copular Moleque (B) menino Neca (kwa) pnis Ob (kwa) nus, vagina Ob (kwa) ndegas Oc (Kwa) pnis

Quenga (B) prostituta Quibata (B) pnis(chibata) Quinti (B) pnis Quirica (B) vagina Quitonga (B) cpula

Sacana (B) canalha Songamonga (B) desajeitada Sundu (B) nus Tanga (B) tapa-sexo Titica (B) merda Toba (B) nus Tobiu (B) vulva xendengue( B) homossexual afeminado xibungo (B) homossexual afeminado xereca (B) vulva Xibiu (Kwa,Banto) vulva Xinga (B) Xota, Xoxota (B) Zinim (B) vagina Zunga (B) prostituta (CASTRO, 2001)

Marli Leite (2003) uma das pesquisadoras que debate o preconceito linguistico, afirmando que so divulgados atravs das mdias, episdios em que as pessoas experimentam casos de preconceito ou de intolerncia, materializados pela linguagem.

Marcos Bagno (2007), preconceito linguistico a atitude a qual uma

pessoa discrimina outra devido ao seu modo de falar.

MITOS E PRECONCEITOS: - racial (o ndio preguioso, o negro malandro, o brasileiro burro); - sexual (a inferiorizao da mulher, valorizao do macho), - cultural (o conhecimento cientifico valorizadoX conhecimento popular); - socioeconmico (valorizao do rico e desprezo do humilde e oprimido); (BAGNO, 2007, p. 162)

Respeito ao falar de cada individuo, objetivando seu singular crescimento, pois todos ns fazemos parte integrante deste mundo coletivo em que as pessoas se interagem socialmente e linguisticamente. Ao educador, cabe a sensibilidade de respeitar com tica a singularidade e a tolerncia de saber conviver com as mltiplas variantes lingusticas, no estigmatizando as formas lexicais africanas referentes aos rgos que denominam a sexualidade, em uma soma de possibilidades que permite os envolvidos no processo, o aprimore social e lingstico para que possamos nos comunicar melhor e harmoniosamente, tornado a sala de aula de educao formal pblica um espao que no previlegie poucos, mas que possa integrar o individuo simples e estigmatizado, derrubando preconceitos e construindo um ambiente melhor em que a comunicao no seja mais uma arma de recalque e estigma, mas sim uma forma de aprimore lingstico, social e espiritual para todos neste planeta

REFERNCIAS ALVES, Rubem. O prazer da Leitura. Disponvel em: http://www.rubemalves.com.br/ oprazerdaleitura.htm. Acessado em: 27/08/2011 s 22;44;03 h. ANTUNES, Gabreila. Estrias Velhas, roupas novas. Portugal: Edies Asa, 2000. ARROYO, Miguel Gonzles. Indagaes sobre Currculo : Educandos e educadores: seus direitos e o currculo. Braslia: Ministerio da Educao, 2008. BAGNO, Marcos. Preconceito lingstico. So Paulo: Edies Loyola, 2001. ISBN 8515018896. BARRETO, Cintia. A Importncia do Ato de Escrever no Ensino de Lngua Portuguesa. In.: http://www.cintiabarreto.com.br/artigos/aimportanciadoatodeescrever. shtml#ixzz1V3jDSsGt Em: 14/08/2011, s 23:04;00 BULHES, Ligia Pellon de Lima . Saberes, prticas e representaes sobre escritas do cotidiano no contexto urbano.. In: V Seminrio de Anlise de Discurso, 2010, Salvador. A Heterogeneidade significativa do discurso urbano. Salvador : Quarteto, 2010. v. 1. p. 1-7. CASTRO, Yda Pessoa. A influncia das lnguas africanas no portugus brasileiro. 1990 CASTRO, Yeda Peddoa de. Falares Africanos na Bahia. Rio de Janeiro: Topbooks, 2001. CORREIA, Rosngela Accioly Lins. Awon Omod: as linguagens africano-brasileiras no currculo da educao infantil. In Revista frica e Africanidades - Ano 3 - n. 9, maio, 2010 - ISSN 1983-2354. DIDI, Mestre. Contos Crioulos da Bahia. Salvador: Ncleo Cultural Niger Okn, 2004. Literatura de Cordel. Salvador; Mangala, 2000. FERREIRA, Isabel. O guardador de memrias. Porto: Edies Kujikuami, 2004. PRAH, Kwesi Kwaa. Between Distiction and Extiction. CASAS : South frica, 2000. RIBEIRO, Lidice; GREGORIS, Silvia Regina. Lendas africanas. Disponvel em HTTP://WWW.EMACK.COM.BR/SAO/WEBQUEST/SP/2004/AFRICA/MITO.HTM. Acessado em 21/07/2006 SALES LOPES, Calixtrata. O prazer da Leitura. Disponvel em: http://www.artigonal.com/educacao-artigos/oprazer-da-leitura-856868.html. Acessado em: 28/08/2011, s 21:39:02 h. SOARES, Magda. Linguagem e escola: Uma perspectiva social.10 ed. Editora tica: So Paulo, 1993.

S-ar putea să vă placă și