k k Handicapulk kntreknormalitatekik anormalitatek k k DanielakNicoletakDumitrescuk Psihologkcliniciank www.jacques-salome.ro,kwww.wor shopsy.wordpress.comk k k ConformkdatelorkInstitutuluikNaionalkdekStatistic,kpopulaiakRomnieikestekdek aproximativk21.681.000klocuitori,kdintrekcarek689.680ksuntkpersoanekcukdizabilitik (conformk site-uluikoficialkalkDirecieikGeneralekdekProteciekakPersoanelorkcukHandicap,kdink cadrulk MinisteruluikMuncii,kFamilieikikProtecieikSociale:kwww.anph.ro),kreprezentndkaproxi mativk 3%kdinkpopulaie.

k k k k k Dinktotalulkdek689.680kdekpersoanekcukdizabilit.i,k61.287ksuntkcopii,kiarkrestulk dek 628.393ksuntkadul.i.kDinkpunctkdekvederekalkservicilorksocialekoferite,kavemk17. 036kdek persoanekinstitu.ionalizatekik672.644kneinstitu.ionalizate.k k

k Creareakacestuikgrupkdistinctknkcadrulkpopulaiei,kakfostkposibilkncepndkcukanulk1992 ,k cndkakaprutkprimaklegekdekprotecieksocialknkacestksens,krespectivklegeak53/1992,knkcad rulk creiaksekfceaukprimelekprecizrikconceptuale.kAstfel,karticolulk1kafirm:k Persoanek handicapate,kinkintelesulkprezenteiklegi,ksintkacelekpersoanekcare,kdinkcauzakun orkdeficientek senzoriale,kfiziceksaukmintale,knuksekpotkintegraktotalksaukpartial,ktemporarksa ukpermanent,kprink propriileklorkposibilitati,kinkviataksocialaksikprofesionala,knecesitindkmasurik dekprotectiek speciala. k

Acteknormativekulterioarekaukintrodusktermenikdiverikastfelknct,kdupkmaikbinekdek19k anikdeklakapariiakacesteiklegi,ktermenikcakhandicap,knevoiekspecial,kdeficien,kinfir mitateksauk dizabilitateksuntkncknoiunikoarecumkconfuzeklaknivelulkpercepieikgenerale,kncercndu-se ,kpek ctkposibil,kskgseasckexpresiakceakmaikpuinklezabilkpentrukakdifereniakaceastkcategori ek persoane.k ktabelkhandicap Inkcelekcekurmeazkamkncercatkclarificareakctorvakdintrekacesteknoiuni:k k

CerintekEducativekSpeciale:kcerinekspecificekfakdekeducaiekalekcopiluluikcukhandicap ,k derivatekdinkparticularitilekindividualekdekdezvoltare,kinvare,krelaionarekcukmediul, kdink experienelekanterioarekalekcopilului.k Deficienta:kpierdereaksaukalterareakuneikstructuriksaukakuneikfunciikrezultandkin kurmakuneik maladii,kaccidentksaukperturbarekinkevoluiaknormalk(btraneea),kdarkikcakurmarekakunor k carenekpsiho-afective.kDeficienekfrecvente:kauditive,kvizuale,kdeklimbaj,kintelect uale;k Dizabilitate:ktermenkgenerickpentrukafectri/deficiene,klimitrikdekactivitatekikrestr iciikdek participare,kcarekrelevkaspectulknegativkalkinteraciuniikindividk kmediu;k Excluziune:klimitareaksaukinterzicerea,kvoitksauknu,kakaccesuluiklakdrepturilekikl ibertilekdek dreptkalekpersoanei.k Handicap:kdezavantajulksocial,krezultatkinkurmakuneikdeficieneksaukincapacitikikcare k limiteazksaukimpiedickindeplinireakdekctrekindividkakunuikrolkateptatkdekmediu.k

Incluziune:ksetulkdekmsurikikaciunikdinkdomeniilekprotecieiksociale,kocupriikforeikdek munc,klocuirii,keducaiei,ksntii,kinformriikikcomunicrii,kmobilitii,ksecuritii,kj ikculturii,kdestinatekcombateriikexcluziuniiksociale;k Integrare:kprocesulkdekinteraciunekdintrekindivid/grupkikmediulksocial,kprinkinter mediulkcruiak sekrealizeazkunkechilibrukfuncionalkalkambelorkpri;k Incapacitate:kreducereakparialksauktotalkakposibilitiikdekakrealizakokactivitatek(mot ricksauk cognitiv)ksaukunkcomportament.k Infirmitate:kdefectkfizickcongenitalksaukdobnditknkurmakunuikaccident,kakuneikboli ketc.k k Inkacestksens,kprincipalakdistinciekcekarktrebuikreinutkestekceakdintrekhandicapkik dizabilitate,knksensulkcknukexistkpersoankcukhandicap,kcikdoarkpersoankcarekarekok incapacitate,kaceastkincapacitatekikproducekokdizabilitate,kadickpersoanakrespectivk estek incapabilkskfackanumiteklucruriksauklekfacekcukajutor.kHandicapulklkreprezintktocmaik aceastkdistan.kntrekcapacita.ilekpersonalek(saukincapacit.ilekpersonale)kikmediulknk carektriesc.kDacktriesckntr-unkmediukadaptat,ksuntkokpersoankintegrat,kdacktriesck ntr-unkmediukneadaptat,katuncikcndkokpersoankcarekarekacestk handicap kfa.kdek ceilal.ikoameni,knkacelaikcontext.k Sprekexemplu:kavemkokpersoankcarekakfcutkokmeningit.kCakurmarekakacesteikbolik akrmaskcukokincapacitatekdekakauzi,kdecikarekokdeficien.kauditiv.kDackeakvakpurtakun k aparatkauditiv,keaknukvakaveakniciunkhandicapkfa.kdekcelelaltekpersoanknkvia.akdekz ikcuk zi.kIns,kdackeaknu-ikvakpermiteks-ikfackunkdispozitivkauditiv,katuncikeakvakaveakunk handicapkfa.kdekcelelaltekpersoane.k

Sperkcakprinkacestkexempluksksekn.eleagkokdatknkpluskckntrekcelekdouknoiuni,k dizabilitatekikhandicap,kexistkokrelaiekdekdeterminare,knukdeksuprapunerekakdenota. iei.k k k k Inkceeakcekprivetekgradulkdekhandicap,kprinkOrdinulknr.12709/01.10.2002kaukfostk reglementatekcriteriilekpekbazakcrorakacestaksekstabiletekikastfelksekdefinesckurmto arelek categorii:k k Gradulkgravkdekhandicapksekpoatekacordakcopiilorkcarekau,kinkraportkcukvarsta,kc apacitateakdek autoservirekincakneformataksaukpierduta,krespectivkaukunkgradkdekdependentakridi catkfizicksik psihic.kInkaceastaksituatiekautonomiakpersoaneikestekfoartekscazutakdinkcauzakli mitariikseverekink activitate,kceeakcekconduceklakrestrictiikmultiplekinkparticipareaksocialakakcop ilului.kDreptk

urmare,kcopilulknecesitakingrijirekspecialaksiksupravegherekpermanentakdinkparte akalteik persoane.k Gradulkaccentuatkdekhandicapksekpoatekacordakcopiilorklakcarekincapacitateakdeka kdesfasurak activitateakpotrivitkroluluiksocialkcorespunzatorkdezvoltariiksikvarsteiksekdato reazakunorklimitarik functionalekimportantekmotorii,ksenzoriale,kneuropsihiceksaukmetabolicekrezultat ekdinkafectiunik severe,kinkstadiikinaintate,kcukcomplicatiikalekunorkaparateksiksisteme.kInkacea staksituatiek participareaksocialakakcopiluluikesteksubstantialkrestrictionata.k Gradulkmediukdekhandicapksekpoatekacordakcopiilorkcarekaukcapacitatekdekprestati ekfizicak (motorie,kmetabolica)ksaukintelectualakredusa,kcorespunzandkuneikdeficientekfunc tionalek scazute,kceeakcekduceklaklimitarikinkactivitate,kinkraportkcukasteptarilekcoresp unzatoarekvarstei.k Inkaceastaksituatiekeleksekreflectakinkrestrictiikrelativksemnificativekalekpart icipariiksocialekak copilului.k Gradulkusorkdekhandicapksekpoatekacordakpentrukcazurilekinkcarekimpactulkafectar iikasuprak organismuluikestekminim,kcuklimitareknesemnificativakakactivitatii,ksiknuknecesi takmasurikdek protectiekspeciala,kparticipareaksocialakfiindkinklimitekrezonabile.k k DEFICIENTAk GRADkHANDICAPk CAPACITATEkFUNCTIONALAk Frk Infirmitatek kfrkgradk 100k k80k%k Uoark Uork kfrkgradk 79k k51k%k Mediek Mediuk kgradkIIIk 50k k39%k Accentuatk Accentuatk kgradkIIk

30k k11%k Gravk Gravk kgradkIk 10k k0%k Sursa:kInstruciuneakMetodologicknr.5/10.11.2003k

k kClasificareakdeficienelor:k Principalelekcategoriikdekdeficien.eksunt:k A.kDeficien.eksenzorialek(vizualekikauditive);k B.kDeficien.ekneuro-motorii;k C.kDeficien.ekmentale;k D.kDeficien.ekdeklimbaj;k E.kTulburrikcomportamentale;k F.kDeficien.ekasociate.k k k k k k k k k k k k k k k k k k

k SURSA:ksite-ulkoficialkalkDirecieikGeneralekdekProteciekakPersoanelorkcukHandicap, kdinkcadrulkMinisteruluik Muncii,kFamilieikikProtecieikSociale:kwww.anph.rok

k Cauzelekdeficieneik Poatekcknekntrebmkadeseakcumkaparkacestekdizabiliti,kcarekestekcauzakacestorkdeficiene ,k careksuntkfactoriikcarekaukcontribuitklakapariiaklor,kconsiderandkckinelegereakmodu luikprink carekaukaprut,kvakuurakacceptareakikgestionareaksituaieikpersoaneikafectate.k k A.kDeficieneksenzoriale:k 1.kvizuale:kcauzelekdeficienelorkdekvederekpotkfikmultiple,kdintrekelekamintim:ka feciunikcarek evolueazkcukscdereakacuitiikvizuale:k _kunelekbolikalekpleoapelor,kalekaparatuluiklacrimal,kalekorbitei,kconjunctivelo r;k _ktulburrilekrefracieikocularek(miopia,khipermetropia,kastigmatismul)k _kafeciunikalekcilorkopticekcerebrale;k _kaccidentekocularek.a.k Dincolokdekcauzelekdekordinkanatomo-fiziologickalekanalizatoruluikvizual,kcarekd ucklak perturbareakfuncieikvizuale,kexistkikcauzekorganicekgenerale:k a.kafeciunikdeknaturkcongenitalk kbolikereditare,kbolikinfecioasekalekmameikinktimpulk sarciniik (sifilis,ktuberculoz,krubeol,khepatitakepidemic),kdarkikintoxicaiilekcukalcoolkikdrogu rikalek mamei,kcarekpotkafectakactivitateakvizualkakftului.k b.ktraumatismelekobstetricale.k c.kbolikcontactatekdekcopilkdupknatere,kca:kscarlatin,ktusekconvulsiv,kbolikreumatis male,k parazitozekintestinale,kbolikaleknasului,kgatuluikurechilor;kbolikneurologice,kb olikaleksangelui,k bolikdigestive,ktraumatisme.k k 2.kauditive:ktrebuiekskprecizmkfaptulkckintrek30-60%kdintreksituaii,knukcunoatemkcuk exactitatekcauzaksurditii,ktotuikaukfostkidentificatekclinickcatevakdintrekcauzelek posibile:k Cauzekcongenitale:k _kbolikgenetice:kprezenaksurditikinkfamiliek _krubeolakmameikinktimpulksarciniik _kprematuritatek

_kmedicamentekluatekdekmamkinktimpulksarciniik _kincompatibilitatekRhk Cauzekdobadite:k _kmeningitak _ktraumatismulkcraniank _kmedicamentekadministratekcopiilorkcaktratamentkalkunorkbolikgravek(exemplekdek medicamentekdekrisck kstreptomicina,kgentamicina,k anamicina)k _oreionulkikpojarulkcarekaukcakurmarekdekmultekorikoksurditatekgravk _ktraumatismeklaknivelulkurechiik _kafeciunilekinflamatoriikikparazitarek kincepkprintr-okafeciuneklaknivelkextern,kcar eknetratatk sektransmiteklakurecheakinternk k B.kDeficienelekneuro-motoriik Pentruk20%kdintrekcopiiikcukokastfelkdekdizabilitate,knuksekcunosckcauzelekaparii eikacesteik afeciuni,ktotui,kpentrukmajoritateakcelorlaltekcazuri,ks-aukidentificatkdoukmarikca tegoriikdek etiologii:k 1.ktulburrikdekdezvoltarek kimposibilitateakcreieruluikdekaksekdezvoltaknormal,kink specialkink primulkikinkalkdoileaktrimestrukdeksarcin.k 2.kleziunikneurologicek kinkcazulkinkcarekakexistatkokdezvoltareknormalkakcreierulu i,kastfelkdek eficienekpotkskaparkinkcontextulkunorkleziunikcerebralekcareks-aukrealizatkinainte, kinktimpulk

saukupknatere.kAcestekleziuniksuntkadeseakasociatekcukprematuritatea,ktravaliikdif icile,k complicaiikneonatale.k Factori:k _klipsakdekoxigenkinainte,kinktimpulksaukdupknaterek _khemoragiilekcerebralek _kfactoriktoxicik(alcool,kdroguri,kmedicamentekutilizatekdekmamkinktimpulksarcini i)k _ktraumatismek(ksprekex.kaccidente)k _kproblemekmetabolicek(sprekex.kicter,kglicemieksczut)k _kprematuritateak _kfoartekrar,kfactorikereditarik k C.kDeficienelekmentalek Inkcazulkdeficienelorkmintale,kprevaleazkcauzelekgenetice.kDeficienelekmentalekcong enitalek aparkinkgeneralknkperioadakintrauterin,kfiindkdeterminatekdekfactorikchimici,kfizi ci,kintoxicaiik cukmedicamente,ktraumatismekabdominalekalekmamei,kintoxicaiikcukmetalekgrele,kdif eritek infeciikgenitalekmaterne.k Cauzekperinatale:k _kimaturitateak knatereakimaturk _kicterknucleark kstransklegatkdekincompatibilitateakRh-ului.k _ktraumatismekobstetricalek _khipoxiakcerebralk klipsakoxigenuluikdupknaterek Cauzekpostnatale:ksuntkdeterminatekdekbolikalekcopilului:kencefalite,kmeningite, kintoxicaiikcuk diferiteksubstane,ktraumatismekcranio-cerebrale.k k D.kDeficienelekdeklimbaj:kpotkskaibknumeroasekcauze,kpekcarekamkincercatkskleksistem atizmk astfel:k Cauzekprenatalek(carekaparkinaninteknaterii)k:k _kincompatibilitatekdekRhk _kbolikinfecioasekikintoxicaiilekgravideik

_kmalnutritiak _kunelekmalformaiikcongenitalek _ktraumatismekfizicekikpsihicek Cauzekperinatalek(carekaparkinkcursulksaukimediatkdupknatere):k _kasfixiilekprelungitekinktimpulknateriikprelungitek _knateriilekcukforcepsksaukcukaltekmanoperekobstetricalek Cauzekpostnatalek(carekaparkdupknatere):k _kcauzekorganice:kbolikaleksistemuluiknervoskcarekafecteazkcentrikvorbirii,kmalfo rmaiikalek aparatuluikfonatork _kcauzekinkplankfiziologic:k -kdereglrikalekfuncieikrespiratoriik -kdereglrikalekfunciilorkdiferitelorkcomponenteknervoasek -kdereglrikalekcomponentelorkaparatuluikfonatork Cauzekpsiho-neurologicekdintrekcelekmaikfrecventekinkdomeniulkpractic:k _ksekinsoesckcuktulburarikdekmemorie,katentie.k _kinkunelekbolikpsihicekaparktulburarikdeklimbajk Cauzekpsiho-socialek kdintrekcelekmaikfrecventekinkdomeniulkpractic:k _knecorectareakgreselilorkdekpronuntiek _kconflictekfamiliale,kinterfamiliale,kdekrelaionarek _ktraumekpsihicek k

E.kTulburrikcomportamentale:kaparklakvarstkadolecenei,kdarkiklakvrstakmicikcopilrii,km aik aleskdacksuntkinduse.kElekreprezintkdevianeknegativekdinkpunctkdekvedereksocial.kTu lburrilek dekcomportamentkpotkaveakcauzekmultiple,kindividuale/constitu.ionaleksaukdekmedi ukik ambiank(inclusiv,kcauzekeducationale).kSekvorbeteknskdesprekmaikmultekformeksauktipur ikdek tulburrikdekcomportamentkik-krespectivk-kdesprekdiferitekaltektulburrikalekprocesul uikdek creterekikdezvoltare/maturare.k Factori:k

1)kdeterminismkgeneticksaukereditark ksuntkautorikcareksustinkideeakckdackinkfamilia kcopiluluik existekrudekcarekaukmanifestatktulburrikdekcomportament,kexistkunkrisckmaikmarekpe ntrukcakik copilulkskaibkastfelkdektendine.kTotui,kintr-unkmediukfavorabil,kelekpotkskrmanklaksta iuk dekpredispoziie.k 2)kdeterminismkprinkfactorikfizici,korganicikikfiziologici:kcareneknutriionale,kage ntiktoxici,k dereglrikendocrineketc.k 3)kdeterminismksocial:k _kcontextksocialknegativkdinkpunctkdekvederekafectivkikvalorick _kinfluenteknegativekalekmediuluik _knormativitatekdekgrupkimpusk kinksensulkckaparinekunuikgrupkcare-ikimpunekunksetkdek regulikdekcomportamentk(sprekexemplu,kregulilekimpusekdekanturaj)k _kfactorikdekordinkfamilialk(experientekstresante,kviolen)k k F.kDeficienekasociate:kestekevidentkcakinkfunciekdektipurilekdekhandicapkcareksunt kreunitekink deficienekasociate,kputemkcumulakpentrukfiecarekdeficienkcauzakcarekakprovocat-o.kS prek exemplu,kcarekavemkunkhandicapkauditivkikunkclimatkfamilialkagresiv,katuncikcopil ulkvak dezvoltakikoktulburarekdekcomportament.kAstfel,kpentrukdeficienelekasociate,kexistk etiologiik asociate.k k

kIn.elegndkpekdekokparte,knevoiakdekdelimitarekakacesteikcategoriikdekpersoane,kt ocmaik pentrukakveniknksprijinulknevoilorklor,ktrebuiekskn.elegemknkegalkmsur,kckeleknuksunt diferitekcakstructurkinterioar,kpsihologickfa.kdekpopula.iakmajoritar.kAukaceleaiknevo ik emo.ionale,kpsihologice,krela.ionale.kPractic,kaceastksepararekcategorialkpunekpre miselek distan.rii,kconsiderndkckestekcevaknkafaraknoastr.kEikbine,kdackakaveakochikalbatriksa

k negri,knukinfluen.eazkcuknimickcalitateakuman,klakfelkprecumkikculoareakpielii,knl.im eaksauk greutateakcorporal,kcukattkmaikpu.inkprezen.aksaukabsen.akunuikmembruksaukakcapaci t.iik vizuale,ksprekexemplu,knukinfluen.eazkcelelaltekcaracteristicikalekpersoanei.k

kDackajungemksknekntrebmkcarekestekrostulkuneikpersoanekcukdizabilit.i,karktrebuiksk nekntrebmknkegalkmsurkcarekestekrostulkfiecruiakdintreknoi.kCciksensulkvie.iiknuk.ine k numrulkdekminiksaukdecibeli,kdekI.Q.ksaukletargiakunuikpicior!kDinkcontr,kconfrunta reakcukunk handicapkestekokprovocarekiktimkcksuferin.akpoateknl.a,kaakckpoatekcelekmaikfrumoasek lec.iikdekvia.kle-amkprimitkdeklakceikcarekapreciazkvia.akprinktotkcekauksaukle-ak maikrmas.k k k k MaterialkpublicatkdekAsocia.iakPro-vitakBucure.ti,kwww.provitabucuresti.rok