Sunteți pe pagina 1din 25

Note

Introducere

. V. Robert K. Merton, Science, Technology & Society in Seventeenth Century Englans, New York, 1970 (I-a ed, 1838). . Este teza en n!at" de Ma# $eber %n L'Ethique protestante et l'esprit du capitalis e, &ar's, &'on, 19(). *. +a' a,es &a , -e.erabend, !gainst "ethod. #utline o$ an anarchistic theory o$%no&ledge, $',ts/'re, 1980 (1971) 2', de a3e,a2' a tor4 Science in a 'ree Society, 5ondon, 1980 (1978). *. 2' 6ans &eter 7 err, Versuchungen. !u$s(t)e )ur *hilosophie *aul'eyera+ends, , 8o'. 3 9r'n-z%nd +a' + ,te 3ontr'b !'', -rank: rt, 1980. %n e#3e,enta-' 3arte Trau )eit (-rank: rt, 1978), 7 err se :a3e 9 rt"tor , de 3 8%nt a, , ' -e.erabend ,a n'8e, , 'nter9ret"r'' :eno+en , ' de 8r";'tor'e.

Capitolul I
,. In:, en!a sa8ant , ' $erner <ae=er a :"3 t + ,t" 8re+e s" se 3read" 3" +ed'3 , 7'o3,es d'n >ar.stos s-a 'ns9'rat d'n teor'',e , ' ?r'stote,@ de+onstr%nd 3" 7'o3,es a :ost 3onte+9oran ,, da3" n %na'nta2 , , ' ?r'stote,, -r'do,: K d,'en a r"st rnat date,e 9rob,e+e'4 c$. -. K d,'en, A&rob,e+e + 7'ok,es 8on Kar.stosB (19(3), %n 6e,,+ t -,as/ar (ed.), !nti%e "edi)in, 7ar+stadt, 1971, 99. 190-001. >%t des9re K rt &o,,ak -.ie /eil%unde der !nti%e. 0issen und 0eisheit der alten !nte, II, 7 sse,dor:-$'en, 19(9, 9. 1)0 sC.), e, re3 noa2te 3", d 9" toate 9robab','t"!',e, 7'o3,es a :ost 3onte+9oran , +a' t%n"r a, I ' &,aton 2', 3a 2' a3esta, a :ost 9ro: nd 'n:, en!at de do3tr'ne,e , ' &/','st'on, +ed'3 s'3','an stab','t ,a ?tena. &r'n 'nter+ed' , , ' 7'o3,es, ?r'stote, este de ase+enea %ndatorat %n8"!"t r',or +ed'3'ne' e+9edo3,eene. 0. D' 'nte,e3t , este phantas a tis 1 c$. .e ani a III 8, )30a@ c$. )08b. 3. Eo+a dF?C 'no, Su a Theol., I, C. 89a,. Este 3' dat 3", %n 3artea sa des9re ?rta +e+or'e' -The !n o$ "e ory, >/'3a=o, 1970, 9. 71), 370
NGEE NGEE

373

-.?. Yates 't" s" 3'teze 9asa; , , ' Eo+a dF?C 'no. 5a :e,, trad 3erea 3 8%nt , ' phantas a ,a ?r'stote, (9. 30) 9r'n entalpicture (A'+a='ne +enta,"B) n n' se 9are ade38at". ). H9eran!" ade8"rat" sa s9eran!" :a,s"I Istor'3 , 'de',or treb 'e s" se ab!'n" de ,a a :or+ ,a o ; de3at" de 8a,oare. > toate a3estea, +a;or'tatea 'stor'3',or 2t''n!e,or - 3/'ar d'ntre 3e' +a' e#9er'+enta!' - e#a=ereaz" %n sens 'n8ers, ne=%nd -' 2t''n!e' d'n Rena2tere or'3e A8a,oare de %ntreb 'n!areB. *a :' s :'3'ent s" 9re3'z"+ a'3' 3" abandonarea 2t''n!e' 9re+oderne n este datorat" s,"b'3' n',or e' 'nterne@ este 8orba de n s'ste+ %n3/'s 3are, 3/'ar ,'9s't de 8a,oare a+solut( de %ntreb 'n!are, : n3!'oneaz" :oarte b'ne, %n 9o:'da :a,s't"!'' 9res 9oz'!'',or sa,e4 d'n 9 n3t de 8edere e9'ste+o,o='3, ar treb ' s" ' se re3 noas3" o 8a,oare relativ( de %ntreb 'n!are, 3are e3/'8a,eaz", %n e:e3te,e e', 3 8a,oarea or'3"r ' a,t s'ste+ 2t''n!':'3, 'n3, s'8 a a3e, 'a d'n e9o3a noastr". 1. 7es9re E+9edo3,e 2' trata+ent , s" a9,'3at 3ata,e9s'e', 8. art'3o, , nostr A,atro' ka' +ante's. H ,,e str tt re de,,Festat's+o =re3oB, %n Studi Storico23eligiosi (Ro+a), N.H. I* (1980), 0, 99. 087-303, +a' a,es 99. 093-09). 5a a3easta ar treb ' ad" =ate a,te obser8a!'' 3on!'n te %n st d' , nostr *sychanodia L ! Survey o$ the Evidence concerning the !scension o$ the Soul and its 3elevance (E&RG, 99), 5e'den,1983. (. *. art'3o, , nostr AMa='a s9'r't a,e e +a='a de+on'3a ne, R'nas3'-+entoB, %n 3ivista di Storia e Letteratura 3eligiosa (Eor'no), nr. 17 (1981), 99. 3(0-)08, %n s9e3'a, 99. 373-37). 7. G e#9 nere e#/a st'8" a a3estor teor'' este 3on!'n t" %n e#3e,enta , 3rare a , ' Jerard *erbeke, L'Evolution de la doctrine dupneu a du stoicis e 4 Saint !ugustin, &ar's-5o 8a'n, 19)1, 99. 13-011@ +a' re3ent, ,a Mar'e,ene & ts3/er, *neu a, Spiritus, 5eist, $'esbaden, 1973. 8. C$. *erbeke, 9. 1)@ &o,,ak, 9. 1)0. 9. 7es9re 'n:, en!a e#er3'tat" de Corpus /ippocraticu as 9ra teor'',or :or+ ,ate de &,aton %n Ti aios, 8. e#3e,enta , 3rare a , ' ?nders G,er d, L'Idee de acrocos os et de icrocos os dans le Ti ee de *laton, K99sa,a, 1911. 10. C$. ?eFt' s, *lacita philosophoru , I*, 19, 1. 11. C$. nota ,, supra. 7ate,e 9rob,e+e' s%nt d's3 tate 3 3o+9eten!" %n art'3o, , , ' -. K d,'en (19(3). 10. C$. J. *erbeke, 9. 7(. 13. >o+9ara!'a %' a9ar!'ne , ' >a,3'd' s, Co entariul ,a Ti aios, 3a9. >>LL (8. ed'!'a , ' <.6. $asz'nk). -or+ ,a typosis enpsyche %' a9ar!'ne I ' Menon d'n >'tt' +@ c$. *erbeke, 9. 30.

1). *erbeke, 99. 7) sC.@ c$. ?et' s, *lacita, I*, 11, 3. 11. C$. *erbeke, 99. 71 sC.@ 8. 2' st d' , , ' J. ?=a+ben, Stan6e. La parola e ii $antas a nella cultura occidentale, Eor'no, 1977, 9. 1087es9re a3east" 3arte %n =enera,, 8. re3enz'a noastr" %n !evu (M',ano), nr. 1) (1980), 0, 99. 38(b-387b. 1(. E9'3tet, .issertationes, II, 03, 3. C$. 2' &, tar/ d'n >/eroneea, 9,aton'3'an, 3onte+9oran 3 sto'3 , E9'3tet, %n 7uaestiones convivales, *, 7. 17. C$. *erbeke, 99. 01)-011. 18. 7es9re o9ere,e , ' Ja,en 2' 3e' 3e a trad s %n ,at'ne2te ateria edica ara+a, c$. 7. >a+9be,,, !ra+ian "edicine and its in$luence on the "iddle !ges, 0 8o'., 5ondon, 190( (re9rod 3ere anastat'3", New York, 1973), %ndeoseb' a, do',ea 8o, +. 19. C$. re3enz'a noastr" ,a Nart/o,o+ae s ?n=,'3 s, #n the *roperties o$ Soul and 8ody. .eproprietati+us reru li+ri OOO et IV (N'b'. Na!'ona,e, +s. ,at'n 1(098), ed'!'e de R. <a+es 5on=, Eoronto, 1979, %n !evu , nr. 1) (1980), 99. 391b390a. 00. Ed'!'a re3ent" a , ' R. <a+es 5on= n 3on!'ne de3%t 3"r!',e II 2' I* a,e s ++e' , ' Nart/o,o+ae s, d 9" 3o9'',e +an s3r'se a,e , 3r"r'' 3are a9ar!'n ser" 3e,or do' do3tor' de ,a Horbona, &'erre de 5'+o=es 2' doctor venerandus Jode:ro. des -onta'nes. 01. Erad s" %n ,at'ne2te de Mar3 d'n Eo,edo %n 3 rs , 9r'+e' ; +"t"!' a se3o, , ' a, LIMea@ c$. 7. >a+9be,,, 8o'. I, 99. (1-(3. 00. >,as':'3"r',e , ' Nart/o,o+ae s 8ar'az" d 9" 3a9'to,e @ a3eea 9e 3are a+ re!'n t-o este 3ea +a' 3oerent". 03. Jenera,'z"r',e ro+ant'3e a :"3 t d'n Rena2tere o e9o3" de:'n't" a 'stor'e' n'8ersa,e, a8%nd -2' 9ro9r'a Aesen!"B 3are se deosebe2te, de 9',d", de Aesen!aB E8 , ' Med' sa a Re:or+e', %+9otr'8a a3este' 3on3e9!'', Et'enne J',son a:'r+a 3" a3ea 3ate=or'e 3 ,t ra," de ARena2tereB, a2a 3 + : sese ea des3r's" de H's+ond', M'3/e,et 2' N r3k/ardt, 9 tea s" se a9,'3e ,a :e, de b'ne 2' 3 ,t r'' 8ea3 , ' a, L,-,ea. AN e#'st" 8reo esen6( a E8 , ' Med' 2' n'3' a Rena2ter''B, 3on3/'dea e,@ Ade a3eea, n-ar 9 tea s" e#'ste n'3' o de:'n'!'eB -/elo'ise et !+elard. Etudes sur le "oyen !ge et l'hu anis e, &ar's, 1938, 9. 1()). Ernst >ass'rer %' r"s9 ndea 'nd're3t, s3r''nd 3%!'8a an' +a' t%rz' 4 AIstor'3 , 'de',or n se %ntreab" +a' %nt%' 3are este su+stan6a an +'tor 'de'. E, se %ntreab" 3are este dina ica ,or. >eea 3e 3a t" e, sa ar treb ' s" 3a te este +a' 9 !'n 3on!'n t , 'de',or 3%t dina ica ,orB (AHo+e Re+arks on t/e P est'on o: t/e Gr'='na,'t. o: Rena'ssan3eB, %n 9ournal o$ the /istory o$ldeas, nr. ), 19)3, 99. )9-1(). 0). %n :ran3ez", %n en=,ez" 2' %n =er+an", 3 8%nt , ARena2tereB se a9,'3" deo9otr'8" a3este' 9er'oade@ e, este r+at de s9e3':'3area4 Ad'n se3o, , a, L6-,eaB. Istor'3'' 'ta,'en' a do " 8o3ab ,e 9entr a d'st'n=e 3e,e do " 9er'oade4 la 3inascita -ro anica: 2' OO 3inasci ento. ?'3' este 8orba des9re la 3inascita 2' '+9ortan!a e' %n 3r'sta,'zarea 3on!'n t , ' 'dea, d'n 3inasci ento.
374

NGEE NGEE

371

01. 7es9re re,a!'',e d'ntre -'3'no 2' t%n"r , J'o8ann' >a8a,3ant', c$. ad+'rab', , st d' a, , ' Ra.+ond Mar3e,, "arsile 'icin -;<==2;<>>:, &ar's, 1918 @ s 33'nt 2' 9re3's, ?ndre >/aste,, !n e ? anesi o a 'iren)e al te po di Loren)o ? "agni$ica (trad 3ere 'ta,'an" re8"z t" 2' a+9,':'3at" a , 3r"r'' :ran3eze o+on'+e), Eor'no, 19(). 0(. *o+ a8ea a ne o3 9a +a' t%rz' de a3east" 9rob,e+", -c$. 3a9. III, 1). 07. *. re3enz'a noastr" ,a Ro=er Noase, The #rigin and "eaning o$Courtly Love. ! Criticai Study o$ European Scholarship, Man3/ester, 1977, %n !evu , nr. 11 (1981), 99. 3(0a-3(3a, %n s9e3'a, 99. 3(0b-3(1a. 08. D3oa,a de 9oez'e s'3','ana s-a :or+at ,a 3 rtea , ' -reder'3 a, 6-,ea, 3are a a3ordat az', + ,tor tr bad r' d'n &ro8en!a, r+"r'!' de N'ser'3" s b a3 za!'a de (3r'9to-)3at/ar's+. ?st:e,, e#'st" o ,e="t r" 'stor'3" 'nd're3t" %ntre 9oez'a 9ro8ensa," 2' OO .olce Stil Novo 'ta,'an. 09. E#9 nerea noastr", 9rea s3 rt" 3a s" n :'e s3/e+at'3", se 8a ,'+'ta a'3' ,a o 'n3 rs' ne :oarte ra9'd" %n do+en' , teor'',or erot'3e d'n se3o,e,e a, L6-,ea 2' a, L,II-,ea. 7e+ers a9roa9e d's9erat - dat" :''nd a+9,oarea a3este' +ater'', 3a 2' '+9ortan!a e' %n e9o3" -, 9e 3are-1 ; st':'3" doar :a9t , 3" s b'e3t , n-ar :' a8 t 3 + s" n :'e at'ns %n 3artea de :a!". 30. *. <ean-&a , Ro #, L'Isla en #ccident. Europe2!$rique, &ar's, &a.ot, 1919, 9. 33 sC. 31. 7es9re bo=o+','s+, c$. 7'+'tr' Gbo,ensk., The 8ogo ils. ! Study in 8al%an Neo2"anichaeis , Ew'3ken/a+, 1970@ des9re e,e+ente,e 3o+ ne d'n 3at/ar's+ 2' +an'/e's+, c$. 6ans Hoderber=, La 3eligion des Cathares. Etude sur le gnosticis e de la +asse antiquite et du oyen 4ge, K99sa,a, 19)9@ des9re do3tr'na bo=o+',", c$. 6.->/. & e3/ 2' ?. *a',,ant, Le tr(ite contre Ies +ogo iles de Cos os le p ret re, &ar's, Inst't t dFEt des s,a8es, 19)1. 7es9re bo=o+','s+ %n 3adr , =,oba, a, Aerez'',orB +ed'e8a,e, c$. M. 5a+bert, "edieval /eresy, 5ondon, 1977, 99. 10-13. -oarte '+9ortant 9entr 'stor'a bo=o+',',or ,a N'zan!, <ean Jo ',,ard, A5e H.nod'kon de ,Fort/odo#'e. Ed't'on et 3o++enta'reB, %n Travau@ et "e oires du Centre de recherche d'histoire et civilisation +y)antines, nr. 0, &ar's, 19(7, %ndeoseb' 99. 088

sC. 30. ?3east" teor'e 9are de a'3' %na'nte do8ed't" 4 c$. 5a+bert, 9. 30 sC. 33. C$. 5a+bert, 99. 0(-07. 3). I+id., 9. 08. 31. I+id., 99. )9-1). 3(. I+id., 9. 11. 37. I+id., 9. 109. Ht d'',e 9r'8'nd 3at/ar's+ , s%nt at%t de dez8o,tate %n -ran!a, %n3%t n 8o+ %ndr"zn' s" 3't"+ a'3' de3%t 3a9odo9era de +'3' d'+ens' n' a , ' Rene Ne,,', .ictionnaire des heresies eridionales, Eo ,o se, 19(8, de o re+ar3ab'," t','tate 9entr 3't'tor'' ne'n'!'a!'. Ea 3 9r'nde 'n:or+a!'' s 33'nte dar :'de,e des9re toate Aerez'',eB +er'd'ona,e, 'stor'a 2' do3tr'na ,or. 38. Nernard s J 'don's, *ractica Ao$iciiB inquisitionis heretice pravitatis, 7o3 +ent 9 b,'e 9o r ,a 9re+'ere :o's 9ar >. 7o a's, &ar's, 188(, 9. 130. 39. ? tor'tatea 3'8'," n era +a' 9 !'n '+9,'3at", 3"3' 3e' n +'!' A9er:e3!'B, %n z' a 3%nd 9r'+ea consola entu , 9ro+'tea s" n de9 n" ; r"+%nt -quod non Curarent: 2' de ase+enea s" n 3'd" n'3'odat" -nullo casu occidentu :, 3eea 3e e3/'8a,a 3 re: z , se8'3' , ' +','tar. ?3easta %' :"3ea de a,t:e, 9e 3at/ar' s" s9 n" 3" 9red'3ator'' >r 3'' s%nt to!' o+'3'z', quod predicatores CruciD sunt o nes ho icidae. )0. R. Noase, 9. 79, re:er'nd -se ,a <.->1. *adet, L'Esprit courtois en #rient dans Ies cinqpre iers siecles de l'/egire, &ar's, Ma'sonne 8e--5arose, 19(8. )1. Noase, 99. 78-79. )0. C$. 6enr. >orb'n, /istoire de laphilosophie isla ique, &ar's, Ja,,'+ard 19(), 9. 080. )3. Erad s" %n 6. Masse, !nthologie persane, &ar's, 1910. )3b's. C$. M. ?s'n &a,a3'os, El Isla cristiani)ado. Estudio del Esu$is oF a traves de las o+ras de !+enara+i de "urcia, Madr'd Ed &, tar3o 1931, 99. 83-8). )). C$. 6enr. >orb'n, L'I agination creatrice dans le sou$is e d'l+n' !ra+i, &ar's, -,a++ar'on, 1971, 99. 110-111. )1. I+id., 9. 110. )(. I+id., 99. 113-11). )7. ?s'n &a,a3'os, 99. 10-1). )8. &entr o e8o3are s =est'8" 9r'8'nd l'a our courtois, 3't'tor , 9oate or'3%nd s" re3 r=" ,a :r +oasa 3arte a , ' 7en's de Ro =e+ont, L'! our et A'#ccident, &ar's, &'on, 1970 (1938). )9. !ndreae Capellani 3egis 'rancoru , .e ! ore li+ri tres. Re3ens 't ErnstEro;e,, M n3/en, 19() (1890). Eratat , a :ost s3r's %n ; r , an , ' 1170 -c$. 9. *). 10. C$. ?=a+ben, 99. 01 2' 133, n. 1. 7es9re a or hereos %n =enera,, 8. nota r+"toare. 11. R. Noase, op. cit., ?ne#a I, 0, 99. 130-133, 3 b'b,'o=ra:'e. 7e re!'n t %n +od s9e3'a, st d' , , ' <o/n 5'8'n=stone 5owes, AE/e 5o8eres Ma,ad.e o: 6ereosB, 'n "odern *hilology (>/'3a=o) 11 (1913-191)), 99. )91-1)(. *. 2' 6. >ro/ns, AM r Jes3/'3/te der5'ebe a,s QKrank/e'tRBF Gn!rchiv$ur Hultur25eschichte, 3, Ner,'n, 1901, 99. ((-8(. Erad'!'a s'ndro+ , ' 9as'ona, r3" 9%n" Ia +ed'3 , =re3 Gr'bas' s (3"tre 3(0 9.>.), a 3"r ' o9er" a 3 nos3 t do " trad 3er' ,at'ne, %n se3o,e,e a, *,-,ea 2' a,L-,ea. 10. Este '9oteza 9re:erat" de 3"tre R. Noase@ c$. 2' -'3'no, .e a ore *I, 1, %n Sopra Io ! ore o ver' Convito di *latane. Co enta di "arsilio 'icino 'lorentina sopra ii Convito di *latane, ed. J. Gtta8'ano M',ano 1973, 9. 90.
37(
NGEE NGEE
377

13. Este '9oteza re!'n t" de J. ?=a+ben. 1). ?3east" trad'!'e a de8en't n ,o3 3o+ n a, de+ono,o='e' neo9,aton'3e, %n 3are ero'' s%nt %ntotdea na +en!'ona!' a,"t r' de ze' 2' de de+on'. C$. in$ra, 3a9. *II, 1. 11. Causae et curae, 3'tat de J. ?=a+ben, 9. 00. 1(. Sopra Io ! ore, *I, 9, 9. 1004 Le quali cose osservando gli antichi edici, dissono Io ! ore essere una spe)ie di u ore alinconico, e di pa))ia 1 e 3a$$is SR/azes @ ?b Nakr M /a++ad Ibn-Makkar.a ar-Raz', 8()-903T edico co ando che e' si curasseper ii coito, digiuno, e+riet( e eserci)Go.' 17. Me,an3/t/on, .e a ore (11)8), 3'tat de ?=a+ben, 9. 00, n. 0. 18. 7es9re 8'a!a 2' o9era , ' Nernard s Jordon' s, c$. 5.E. 7e+a%tre, .octor 8ernard de Cordon, *ro$essor and *ractitioner, 5e'den, 1980. 19. >'tat d 9" 5owes, 99. )99-101. (0. 7 9" 5owes, 99. 10-13. (1. ?s'n &a,a3'os, 9. 11. (0. *. 8o, + , nostr Iter in silvis. Saggi scelti sulla gnosi e altri studi, 8o'. I, Mess'na, 1981, 9. 10(.

(3. Honet , *III4 AGr 3o+e 9ote s' =ran donna entrareO 9er =,' o33/' +e', 3/e s' 9'33'o,' soneI... 3os' 9er =,' o33/' +' 9assa Io 3ore,O no ,a 9ersona, +" ,a s a :'= raB, %n *oe6i del .uecento, 8o'. I, Testi arcaici, Scuola siciliana, *oesia cortese, a 3 ra d' J.-. >ont'n', M',ano-Na9o,', 19(0, 9. )9. (). ?=a+ben, 9. 9), n. 1.

(1. I+id., 99. 9)-91.


((. 7es9re s9'r't ,a 7ante, c$. Robert K,e'n, AH9'r'to 9ere=r'neB, %n La 'or e et l'intelligi+le, &ar's, Ja,,'+ard, 1970, 99. 30(). (7. 7es9re se+n':'3a!'a erot'3" %n signi$icatio passiva, c$. st d' , nostr A5e2 :antas+es de -eros 3/ez M. E+'nes3 B, %n Neophilologus, 1981, 99. 009-038. (8. A6e,'ostat'3 's a better word s'n3e >o9ern'3 s d'd not 9,a3e t/e s n e#a3t,. at t/e 3enterB ( n'8ers , ' s" )4 ?,,en Jeor=e 7eb s, "4n and Nature in the 3enaissance, >a+br'd=e, 1978, 9. 81. (9. C$. H.K. 6enn'n=er <r., A&.t/a=orean >os+o,o=. and t/e Er' +9/ o: 6e,'o3entr's+B, %n Le Soleil ( la 3enaissance. Science et ythes, Nr #e,,es-&ar's, 19(1, 99. 31-13. 70. *. e#3e,ent , art'3o, a, , ' <a3C es -,a+ant, AKn te+o'n 'nteressant de ,a t/eor'e /e,'o3entr'C e dF6era3,'de d &ont. 5e +s. *oss'an s ,at. 7U C-to de 5e.deB, %n M.N. de Noer - E.?. Edr'd=e (ed't.), /o ages ( A&e 3are , 3r r' obser8%nd -,e, +ed'3'' ant'3' s9 ser" 3" ' b'rea este n so de +oare +e,an3o,'3" 2' de neb n'e4 'ar +ed'3 , Ra:'s re3o+and" s" :B tratat" 9r'n 3o't, +%n3are, b" t r" 2' +'23are.B ".9. Ver aseren, 5e'den, 1978, 99. 381-391. C$. 2' I.&. > ,'an , AGrd'ne e d'sord'ne de,,e s:ereB, Gn!evu , nr. 11 (1981), 99. 9(-110, %n s9e3'a, 99. 103-10). 71. C$. I.&. > ,'an , A7e+on'sat'on d 3os+os et d a,'s+e =nost'C eB, %n 3evue del'/istoire des 3eligions, nr. 19( (1979), 99. 3-)0 (a3 + %n Iter in silvis, I, 99. 11-10). 70. *. obser8a!'',e , ' Ma r'3e de Jand',,a3, %n Le Soleil 4 la 3enaissance, n. 18. 73. .e docta ignorantia, II, 10 @ c$. Ernst >ass'rer, Individuu undHos os in der *hilosophie der 3enaissance, Ner,'n, 5e'9z'=, 1907 (Ht d'en der N'b,'otek $arb r=, L, 9. 08)@ Individuo e cos o nella $iloso$ia del 3inasci ento, trad. 't., -,oren!a, 1911, 9. 10. 7). N +e,e I ' N'3o,a s > san s a9are n +a' o dat" %n o9era tot 2' '+9ozant" a , ' Mars','o -'3'no@ e, este a,terat %n AN'3o,a s >a's' s >ard'na,B, c$. >ass'rer, ed. 't., 9. 7(. Este n 'nd'3' 3are t'nde s" arate 3" -'3'no n -1 3't'se. 71. C$. >ass'rer, 99. 7)-80. 7(. C$. ?.J. 7eb s, 99. 90-91. 77. I+id., 9. 133. 78. *. J nde,-J nde,, !strologu ena. .ie astrologische Literatur in der !nti%e undihre 5eschichte, $'esbaden, 19(( (H d/o::s ?r3/'8, Ne'/e:te, (), 99. 11-17.

Capitolul II
,. &entr o9era , ' -'3'no a+ t','zat r+"toare,e ed'!''4 #pera o nia (ed'!'a de ,a Nase,, 117(,0 8o'.), %n "onu entapolitica etphilosophica rariora, Her'es I, 7-8, 3 8o'., Eor'no, 19(0 (re9rod 3ere anastat'3" d 9"4 "arsilii 'icini 'lorentini A...B #pera, et quae hactenus e@titere A...B in duos To osdigesta, 8asileae, E@ #$$icina /enricpetrina, s.a.:. &entr Theologia *latonica, a8ea+ de a,es %ntre ed'!'a %n do " 8o, +e a , ' M'3/e,e H3/'a8one (No,o=na, 19(1), d'n 3are an +'te 3a9'to,e, deoseb't de '+9ortante 9entr 3er3etarea noastr", a :ost o+'se, 2' a3eea, %n3" 'n3o+9,et" dar 'n:'n't +a' b n", a , ' Ra.+ond Mar3e, (3 8o'., &ar's, 19()-1970). 7e a3eea, a+ t','zat %n =enera, ed'!'a #pera o nia. &entr Co entariul la Sy posion -Co entariu in Conviviu : sa tratat , .espre iu+ire -.e a ore:, a8ea+ de a,es %ntre ed'!'a :ran3ez" a , ' Ra.+ond Mar3e, (&ar's, 191() 2' a3eea, +a' re3ent", %n 'ta,'an"4 Sopra la a ore o ver' Convito di *latane. Co ento di "arsilio 'icino 'iorentino sopra ? Convito di *latane, ed'tat de J'or='o Gtta8'ano, M',ano, 1973. %n +a;or'tatea 3az r',or, 3'tate,e se re:er" ,a a3easta d'n r+". >%t des9re tratat , .e vita coelitus co paranda, 3are 8a :' ana,'zat
378
NGEE NGEE

379

%n a+"n nt %n 9artea a do a a a3este' , 3r"r', a+ 3ons ,tat +a' + ,te ed'!''4 #pera, Nase,, 11(1, 8o'. I, 99. 131 sC.@ #pera o nia, Nase,, 117(, 8o'. I, 99. 109 sC.@ ed'!'a de ,a *ene!'a, 1)98, re3ent re9rod s" 2' %n=r';'t" de Mart'n &,essner 2' de -. K,e'n--ranke -"arsilius 'icinus E.e Vita li+ri tresF, Hritischer !pparat, er%l(rende !n er%ungen, Na enregister und Nach&ort von "artin *lessner. Nach de "anus%ript ediert von '. Hlein2'ran%e, 6',des/e'+New York, 1978. *. 2' re3enz'a noastr" Gn!evu , nr. 1) (1980), 9. 39) a-b. %n s:%r2't, o ,t'+" ed'!'e 9e 3are a+ t','zat-o este 'nserat" %ntre tratate,e de 'atro+ate+at'3" a:,ate %n ane#" ,a o9era , ' ,oan d'n 6as: rt, 3are n-ar 9 tea :' de3%t <o/annes *'rd n= 8on 6as: rt, 3ores9ondent , abate, ' Er't/e+' s -loannis /as$uni "edici ac !strologi *raestantissi i .e Cognoscendis et edendis or+is e@ corporu coelestiu positione li+. III. Cu argu entis, et e@positio2ni+us loannis *aulii 5alluciC Saloensis..., Venetiis, E@ #$$icina .a iani IenariC, 118), :. 118 r sC.). 7eoare3e, 9%n" ,a r+", ed'!'a , ' &,essner n' s-a 9"r t 3ea +a' 3o+od" (de2', %n +a' + ,te ,o3 r', este 'n3ore3t" sa

'n'nte,'='b',"), a+ r+at-o %n 3e,e +a' + ,te 3az r'. 7e a3eea, n a+ 'nd'3at 9a='n',e (a3estea ne:''nd n +erotate), 3't'nd d're3t %n te#t 3a9'to, , d'n 3are a+ trad s e#trase. Erad 3er',e d'n Teologia platonic( 2' d'n .espre iu+ire datorate , ' Ra.+ond Mar3e, s%nt 'n:'n't +a' b ne de3%t a,e noastre. 7a3" tot 2' ,e-a+ 9re:erat 9ro9r'',e noastre trad 3er' este 9entr 3" e,e se 3on:or+a a9arat , ' 3on3e9t a, :o,os't 9este tot %n a3east" 3arte. ?3e,ea2' obser8a!'' s%nt 8a,ab',e 2' %n 3az , trad 3er',or d'n tratat , .e gl'heroici $urori de J'ordano Nr no, 9e 3are 3't'tor , :ran3ez %, are ,a d's9oz'!'e %n ed'!'a , ' &'erre-6enr' M'3/e,@ da3" n-a+ r+at-o 9e a3easta, este doar 9entr 3" o trad 3ere ,'tera," are a8anta; , de a 9 ne %n e8'den!" an +'!' ter+en' te/n'3' 9e 3are 9reo3 9"r',e st','st'3e a,e trad 3"tor , ' :ran3ez '-a de:or+at, %n or'3e 3az, 8a treb ' s" 3on8en'+ 3" trad 3er',e noastre d'n ,at'n" sa d'n 'ta,'an", de2' 9re3'se, s%nt ,'9s'te de e,e=an!"@ n-a+ 9 tea re3o+anda 3't'tor , ' a,te,e +a' b ne de3%t 3e,e 3are e#'st" de;a %n :ran! ze2te, %n 9r'8'n!a deta,'',or te/n'3e %ns", e, 8a treb ' s" se adreseze nor , 3r"r' 3a a3easta, 9entr a 'zb t' s" ,e %n!e,ea=" se+n':'3a!'a %n 3onte#t , 3 ,t ra, a, e9o3''. Eratat , .e vita sana (II, #pera, 9. )9() d'n 3are a+ s3os a3est e#tras ,e este ded'3at (:"r" dat") , ' J'or='o ?nton'o *es9 33' 2' , ' J'o8an Natt'sta Non'nse=na. ? :ost 9 b,'3at 9entr 9r'+a dat" ,a -,oren!a, %n 1)89, %+9re n" 3 3e,e,a,te do " tratate .e vita. ,. Vita coel., III, #pera, 9. 131. Eratat , este ded'3at Serenissi o panno2niae 3egi se per invicto, ,a data de 10 ' ,'e 1)89. *rooe iu 3on!'ne .'ne8'tab',a e ,o='e 2' n'2te 9rez'3er' astro,o='3e 9r'8'nd soarta s 8eran , '. Este r+at de o AE#orta!'e 3't'tor , 'B, ter+'nat" 3 o *rotesta6ia catholici auctoris 3on!'n%nd a3este 3 8'nte4 In o ni+us quae hic aut ali+i a e tractantur, tantu assertu esse volo, quantu a+ ecclesia co pro+aturJ -c$. 2' a noastr" AMa='a s9'r't a,e...B, 9. 3(8, n. 19) ?3east" 9ro:es' ne de 3red'n!" n 1-a s3 t't 9e -'3'no de an +'te ne9,"3er'@ s" 3on8en'+ 3" era :oarte 3o+od"... 3. E9'3tet, .issertationes, II, 03, 3. ). C$. ?=a+ben, 9. 119, n. 1. 1. ?=r'99a 8on Nettes/e'+, .e occulta philosophia, I, (1@ c$. *'8'ana &VC es, LeD Sciences occultes d'apres Ies docu ents litteraires italiens &ar's, Inst't t dFEt/no,o='e, 1971, 9. 111. 7es9re Adeo3/'B %n 3on3e9!'',e Rena2ter'', c$. 2' 7r. H'e=:r'ed He,'=+an, .ie Iau+er%ra$t des !uees und das 8eru$en. Ein Hapitel aus der 5eschichte des !+erglau+ens (1901), ret'9"r't ,a 6a=a, s.a., 99. )18-)(1. ? tor , n 9are s" ses'z eze se+n':'3a!'a e#a3t" a no!' n'' de s9'r't ,a a tor'' d'n Rena2tere. (. *. &VC es, loc. cit. K. 5eonardo da *'n3', Scritti letterari, M',ano, 1910, 3'tat de *. &VC es op. cit., 9. 11(. 8. E#9 nerea noastr" 9r'8'nd ?rta +e+or'e' n 3on!'ne obser8a!'' or'=' na;e de3%t %n 9r'8'n!a s3r'er',or 'ta,'ene a,e , ' Nr no 2' a 'nter9ret"r'' ,or ;n rest, de2' a+ %n3e9 t, de+ ,t, st d' , !rtei co +inatorii a , ' Ra.+ nd s 5 ,, s 2' a, 3o+entar'',or e' -c$. 3ay undi Lullii #pera ea quae ad adinventa a+ ipso arte universale ..., ?r=entorat' H +9t'b s 6aerede+ 5azar' Metzner', 1(11, 1110 W Inde# W 110 9., 'n-,0X) 3ara3ter , 'n3o+9,et a, 3er3et"r',or noastre ne ob,'=" s" d"+ 9r'or'tate 3o+entar'',or , ' &ao,o Ross' -Clavis universalis. !ni ne oniche e logica co +inatoria da Lullo a Lei+ni), M',ano-Na9o,', 19(0), a,e ' ; -.?. Yates (a 3"re' The!rt o$ "e ory, 9e 3are o 3't"+ d 9" ed'!'a a do a d'n 1970, a a9"r t %n trad 3ere :ran3ez", &ar's, 1971) 2' a,e , ' Ernst Jo+br'3/. ?3east" 9arte a 3"r!'' noastre ar :' treb 't 9oate s" :'= reze %n ane#", da3" n-ar :' :ost 'nd's9ensab'," %n!e,e=er'' a tot 3e 8a r+a 9. Lates, 9. 71@ c$. ?r'stote,, .e ani a, )30, 19 2' .e e oria et re i2niscentia, ))9, b31 @ Yates, 9. 30. 10. Yates, 99. 8(-103. 11. I+id., 9. 110. 10. & b,'3at ,a *ene!'a %n 1133 @ c$. Yates, 9. 111. 13. Congestoriu , 9. 119, d 9" Yates, :'=. (b ,a 3a9 *. 1). Rosse,,' s, Thesaurus arti$idosae e oriae, *ene!'a, 1179, 9. 6=8 d 9" Yates, 9. 119. 11. Yates, 99. 130 sC. 1(. & b,'3at ,a Kd'ne %n 119)@ c$. 7an'e, &'3ker'n= $a,ker, Spiritual and .e onic "agic $ro 'icino to Ca panella, 5ondon, 1918, 9. 1)1. 17. Este o9'n'a , ' Yates, 9. 13(. A%n toate 9rob,e+e,e tratate de +'ne a'3' sa a,t nde8a, dores3 s" a:'r+ doar at%t 3%t este %n3 8''n!at de b'ser'3".B
380

NGEE NGEE
381

18. -ran3's3' Jeor='' *enet' M'nor'tate -a+','ae, .e /ar onia "undi Totius Cantica Tria, *enet's 'n aed'b s Nernard'n' de *'ta,'b s, 1101. 19. Yates, 9. 111. 00. I+id., 9. 13(. 01. C$. <a3C es -,a+ant, "acro+e, 5e'den, 1977, 99. 1)) sC.

00. EL'Idea del TeatroF, %n Tutte le opere, -,oren!a 1110, 9. (7 @ c$. Yates, 9. 1)0. 03. -'3'no, Vita coel., 3a9. LIL. 0). #pera, II, 9. 17(8. 01. C$. Ernst 6. Jo+br'3/, AI3ones H.+bo,'3aeB, %n Sy +olic I ages. Studies in the !rt o$the 3enaissance ?, G#:ord, 1978, 9. 000, n. 80, 2' 99. 118-119. 0(. C$. Er'k I8ersen, The "yth o$Egypt and its /ieroglyphs in European Tradition, >o9en/a=a, 19(1. 07. E =en'o Jar'n, Storia della $ilo)o$ia italiana, 8o'. I, Eor'no, 19((, 9. 383. 08. Co p. in Ti aeu , 9. 07, apud ?. >/aste,, "arsile 'icin et l'!rt, Jene8a, 9. 101, n. 1. 09. Th. pi. L*, 13@ c$. 2' Jar'n, op. cit., 99. )01-)00. Erad'!'a a3est ' Ao3/' ," ntr'3B 9ro8'ne de ,a &,ot'n, Enneade, I, (, 9. 5a -'3'no, e 8orba de n or=an :antast'3 des3/'s 3"tre %n",!'+' (, +ea 'nte,'='b',"). 30. &.G. Kr'ste,,er, II pensiero $iloso$ico di "arsilio 'icino (trad. 'ta,'an" re8"z t" 2' ad" ='t"), -,oren!a, 1913, 99. 018 sC. 31. *.J. *erbeke, op. cit., 99. )98-107. 30. &entr 'stor'a 9r'8'toare ,a oculus spiritalis, 8. 6. 5ew., Chaldaean #racles and Theurgy. "ysticis , "agic and *latonis in the later 3o an E pire, >a'ro, 191( (ret'9"r're anastat'3", &ar's, 1978, %n=r';'t" de M. Eard'e ), 9. 370 sC. 33. ?. >/aste,, op. cit., 9. 1)7. 3). *rooe , in *latonis *ar enide -#pera, II, 9. 1137). E 8orba 9 r 2' s'+9, de trad 3erea ,at'n" a ne' e#9res'' 9e 3are o :o,os'se Leno:on s9re a dese+na +etoda so3rat'3" -paiiein spoude:. 7es9re +oda A;o3 , ' ser'osB ,a -'3'no 2' ,a 3onte+9oran'' s"', 8. E. $'nd, *(g4n "ysteries the 3enaissance, G#:ord, 1980 (I-a ed. 1918), 99. 03(-038. 31. E. $'nd ' ,e atr'b 'e d's3'9o, , ' s" J'o8ann' ?ndrea N ss'. 3(. 7es9re a3est +'t or:'3, 8. $.K.>. J t/r'e, #rpheus and 5ree% 3eligion. ! Study o$the #rphic "ove ent, 5ondon, 1931 @ #rphee et la religion grecque, trad. :r. &ar's, 191(, 99. 013 sC.4 6. <ean+a're, .ionysos. /istoire du culte de 8acchus, &ar's, &a.ot, 1910, 99. 393 sC. 2' )70-)73 37. 6era3,'t, :r. 10. 7es9re 'nter9retarea Aor:'3"B a a3est ' :ra=+ent, 8. *'ttor'o Ma33/'oro, Eraclito, nuovi studi sull'#r$is o, Nar', 1900. 7es9re 'nter9retarea A'n'!'at'3"B a ;o3 , ' , ' 7'on.sos, c$. ?ndrew 5an=, Custo and "yth (1881), re9rod. anast. Goser/o t, 1970, 99. 09-)Y %n s9e3'a, 39-)1, 2' Ra::ae,e &ettazzon', O "isteri. Saggio di una teoria U@ storico2religiosa, No,o=na, 190). 7es9re luduD undi, ,a Kar, <as9ers i %ndeoseb', c$. 7.5. M',,er, 5ods and 5a es, New York - HVn -ran3's3o 5ondon, 1973, 99. 1(3-1(). 7es9re 'nter9retarea :ra=+ent , ' 10 a, , ' 6era3,'t de ,a N'etzs3/e ,a 6e'de==er, c$. J'or='o &enzo, OO nichi2 lis o. .a Niet)sche a Sartre, Ro+a, 197(. 38. La 'or e et l'Intelligi+ile, &ar's, 1970, 99. 31-(). 39. 7es9re b'o=ra:'a , ' -. >o,onna, 8. M.E. >ase,,a-J. &ozz', 'rancesco Colonna, 8iogra$ia e #pere, &ado8a, 1919, 0 8o'. )0. C$. ed'!'a re3ent" s3oas" de J. &ozz'-5 3'a ?. >'a99on', /ypneroto2 achia *oli$ili, &ado8a, 19(). )1. %n 1)(3, -'3'no, %n 8%rst" de 30 de an', trad 3ea *i andru atr'b 't , ' 6er+es Er's+e='st ,. Gr'3%t de 9re3o3e 8a :' :ost ea, re9 ta!'a sa n a; nsese de ,a -,oren!a ,a Ere8'so %na'nte de 1)(7. )0. Yates, 99. 103-10). )3. C$. /ypneroto achie, ed. J e=an-Ker8er, 9. 309. )). *. d's3 tarea teze' , ' <. -,a+ant -"acro+e et le Neoplatonis e latin, 4 la $in du IVJ siecle. 5e'den, 1977) %n art'3o, , nostr de;a 3'tat AGrd'ne e d'sord'ne de,,e s:ereB -c$. 2' re3enz'a noastr" ,a 3artea , ' -,a+ant %n !evu , 1979). ?,te do " 9asa;e d'n o9era , ' -'3'no se re:er" ,a do3tr'na 9o=or%r'' s :,et , ' 9r'n s:ere,e 9,anetare 2' a dob%nd'r'' de 8e/'3 ,e, %n % Teologia platonic( (L*III, )-1), -'3'no :a3e a, z'e ,a tre' 8e/'3 ,e a,e s :,et , ' (3e,est, aer'an 2' +ater'a,), 3eea 3e 9are s" tr'+'t" ,a d'st'n3!'a stab','t" de H.nes' s d'n >.rene %ntre n vehicula divinioris ani ae, 3are este eterat, 2' n 8e/'3 , +ater'a,, 3o+ n an'+a,e,or 2' o+ , ' -c$. "agia spirituale..., nota 103). &ro3, s :a3e de ase+enea a3east" d'st'n3!'e -c$. AGrd'ne e d'sord'ne de,,e s:ereB). ?3east" at't d'ne n este 3onstant" ,a -'3'no, 9entr 3" %n 3o+entar' , s" ,a Enneadele , ' &,ot'n (II, (), ="s'+ a3est 9asa;, :oarte a9ro9'at de &ro3, s, Ma3rob' s 2' Her8' s4 E@ eoru iteru ani a+us in nostris ani is a Saturno conte pla6ia cautioque et conservatio diligens augetur, a+ 9ove civilis et prudens potissi u gu+ernatio, a "arte agnani itas aloru iniuriaru que e@pultri@, a "ercurio inquisitio quaeli+et et e@pressio, a Venere charitas ethu anitas, a Sole honestatis curapudorque et gloriae studia verioris, a Luna denique renan vitae necessaria cura et pro2videntia diligens' -#pera, II, 9. 1(19). Eer+en , neo9,ot'n'an A8e/'3 ,B Y AEre3 te d'n s :,ete,e ,or d'n no %n s :,ete,e noastre, ze,os s%nt s9or'te de 3"tre Hat rn 3onte+9,a!'a, 9r den!a 2' sa,8area@ de 3"tre < 9'ter, 3%r+ 'rea 3'8'," 2' %n!e,ea9t"@ de 3"tre Marte, %n8'n=erea re,e,or 2' a nedre9t"!',or@ de 3"tre Mer3 r, or'3e :e, de 3" tare 2' e#9r'+are@ de 3"tre *en s, dra=ostea 2' b,%nde!ea@ de 3"tre Hoare, 3'nstea, de3en!a 2' setea de =,or'e ade8"rat"@ %n s:%r2't, de 3"tre 5 n", 9reo3 9area 9entr 3e,e treb 'n3'oase 8'e!'' 2' %n!e,e93' nea a3t'8".B .......

380

NGEE

n :'= reaz" a'3', dar n'3' de+on'' 9,anetar', 3are a9ar %n te#t , Co entariului la Sy posion. Este :oarte 3ara3ter'st'3 :a9t , 3", %n 3ea de-a o9ts9reze3ea 3arte a Teologiei platonice, -'3'no a:'r+" 3" n 3rede %n do3tr'na tre3er'' s :,et , ' 9r'n s:ere, 9e

3are o 3a,':'3" dre9t A:antez'e a 9,aton'3'en',orB. Gr, de 8re+e 3e o e#9 ne %n 3o+entar'',e sa,e ,a Enneade 2' ,a Sy posion, este :oarte 9robab', 3" ader" ,a a3east" teor'e. D' +a' 3' dat %n3" este 3" n-o +en!'oneaz" n'3' +"3ar a3o,o nde ar :' a8 t n ,o3 de onoare, ad'3" %n 3artea .e vita coelitus co paranda. %ntr-ade8"r, n'3' o ; st':'3are teoret'3" a +a='e' astro,o='3e n e at%t de s'+9," 3a a3eea : rn'zat" de 'deea 3", %n 3 rs , 9o=or%r'' sa,e, s :,et , este %n8e,'t 3 t n'3' astra,e 3e 3ores9 nd 'n:, en!e,or +o+entane a,e 9,anete,or. $a,ker (9. 39) 3rede 3" -'3'no e8'ta a3east" e#9,'3a!'e d'n 9r'3'na 3ara3ter , ' e' eret'3 4 %ntr-ade8"r, ea 9are a 9res 9 ne pree@istenta s :,ete,or 3are se %n3arneaz", 3eea 3e re9rezenta o r+" de or'=e-n's+ sa de 9redest'na!'ons'+. -"r" a e#3, de 'nter9retarea , ' $a,ker, absen!a do3tr'ne' 8e/'3 , , ' s :,et , ' d'n 3artea .e vita coelitus co paranda 2 de9oz't de a:'r+a!'' tran2ante 3e :r'zeaz" erez'a - 9oate 9e b n" dre9tate +'ra. )1. -,oren!a, N'b,'ote3a Naz'ona,e, >on8ent' Ho9ress' I, ,, 08. >o+entar' , ,a 9asa; , d'n Ma3rob' s, Co entarii in So n. Scip. I, 10, 13-1), se a:," ,a ::. 17818r a,e +s.@ c$. &. 7ronke, 'a+ula. E@plorations into the ?ses o$ "yth in "edieval *latonis , 5e'den-Ko,n, 197), 9. 1104 ! Saturno eni tristicia , a Iove oderatione , a "ane ani ositate , a Venere cupiditate , a "ercurio interpretandi posi+ilitate , a Sole calore qui SestT etica, id est sentiendi vis, dicitur, a Luna phytica accipit, quod appellatur incre entu J )(. *hilosophia undi, I*, 10 %n *atrologiae Latinae, t. >5LLII, 3o,. 88, apud 7ronke, 9. 173. ?3eea2' 'dee se re="se2te %n 3o+entar' , ,a Ma3rob' s, :. 10 3'tat de 7ronke, i+id. )7. H3r'soare 3"tre -','99o *a,or' d'n 7 no'e+br'e 1)90, %n #pera, 9. 888, 3'tat" de >/aste,, "arsile 'icin et L'!rt, 9. 170. )8. *. re3enz'a noastr" ,a ?=a+ben, op. cit., 9. 387. )9. E. &ano:sk.--. Ha#,, .iirers "elencholia L Eine quellen2 und typen2geschichtliche ?ntersuchung, 5e'9z'=-Ner,'n, 1903 (Ht d'ender N'b,'otek $arb r=, II)@ c$. 2' E. &ano:sk., The Li$e and !n o$ !l+recht .iirer (19)3), &r'n3eton, 19(1, 3a9 *@ R. K,'bansk.-E. &ano:sk.-E. Ha#,, Saturn and "elancholy. Studies in the /istory o$ Natural *hilosophy, 3eligion and !n, 5ondon, 19(). 10. C$. -'3'no, .e ! ., *I, 9, 99. 100-101 (Gtta8'ano). NGEE

383
A>"3' de ,a Hat rn 9ro8'ne tr'ste!ea, de ,a < 9'ter 3 +9"tarea, de ,a Marte an'+oz'tatea, de ,a *en s dor'n!a %n:,"3"rat", de ,a Mer3 r 3a9a3'tatea de a t",+"3', de ,a Hoare 3",d ra 3are este et'3", ad'3" (%ntre!'ne) 9 terea de a s'+!', de ,a 5 n" 9 terea re=eneratoare 3are este n +'t" 3re2tere.B 11. <o/annes 8on 6as: rt, op. cit., :. ). 10. I+id., :. 008. 13. I+id., :. 00r. 1). I+id., :. )r. 11. *ro+le ata *hysica, LLL, ,4 A7e 3e s%nt =en'',e +e,an3o,'3e I B G d's3 !'e e#/a st'8" a 9rob,e+e' a :ost %ntre9r'ns" de $a,ter M r', AMe,an-3/o,'e nd s3/warze Ja,,eB (1913), %n 6. -,as/ar (ed.), !nti%e"edi)in, 99. 1(1-191. 1(. C$. M r', 9. 1(7. 17. .e e oria et re iniscentia, 3'tat de K,'bansk.-&ano:sk.-Ha#,, 99. (9 sC 18. Theol. *lat., LIII, 0. 19. Vita coel., II4 Satu us non $acile co une signi$icat hu ani generis qualitate ta qua sorte S,a 6as: rt' s, :. 1(0r, te#t , are ,e3!' nea e8'dent eronat" atque $one B, Ded ho ine a+ aliis segregatu , divi2nu , aut +rutu , +eatu , au@ e@tre a iseria pressu J (0. ?=a+ben, 99. (-19. (1. >/aste,, op. cit., 9. 1(1. (0. Kr'ste,,er, op. cit., 9. 030. (3. H3r'soare 3"tre Matteo >ors'no, %n To o *ri o delle divine lettere del gran "arsilio 'icino, tradotte in lingua toscana per ". 'elice 'igliucii Senese..., In Vinegia, !ppresso 5a+riel 5iolito de 'errari, 11)(, 1)r-8. (). >a+9ane,,a, .esensu reru et agia, Li+ri 7uattuor, *ars ira+ilis occul2tae philosophiae, %n #pere di 5iordano 8runo et To aso Ca panella, a Cura di !ugusto 5u))o e 3o ano ! erio, M',ano-Na9o,', 191(, 9. 1013 (1. I+id., 9. 101). ((. -re d, "etapsychologie, trad. :r., &ar's, Ja,,'+ard, 19(8, 9. 111. (7. ?=a+ben, 9. 13. (8. ?=a+ben, 9. 19, 3't%nd -1 9e J ',,a +e 7 ? 8er=ne, .e universo, I, 3, 7. (9. Horen K'erke=aard, Enten2Eller. ?n$ra ento di vita, trad 3ere 'ta,'an" de ?. >ortese, 8o'. I, M',ano, 197(, 9. 7). 70. >/aste,, 9. 1(8. 71. .e ! ., *I, 9, 99. 100-101. 70. Th. *I., LI*, 7.

Capitolul III
,. Este 9ortret , :'z'3 9e 3are '-1 :a3e b'o=ra: , J'o8ann' >ors' %ntr-o Vita "arsilii 'icini s3r's" %n 110( 2' 9 b,'3at" ,a &'sa, %n 17714 Statura $uit ad odu +revi, gracicli corpore et aliquantu in utriusque hu eris

AHat rn n se+n':'3", s'+9, , o 3a,'tate 3o+ n" %ntre= , ' nea+ o+enes3, 3 + ar :' soarta, 3' 9e o+ , ('nd'8'd a,) des9"r!'t de 3e',a,!', d'8'n sa ab;e3t, :er'3't sa 3o9,e2't de +'zer'' e#tre+e.B
38) NGEE

gi++oso 1 lingua paru per haesitante, atque in prolatu du ta@at litterae S +al+utiente1 et utraque sine gratia1 crurri+us, ac +rachiis Ded praecipue ani+us o+longis1 $acies illi o+ducta1 et quae ite ac gratu adspectu prae+ent color sanguineus, capilli $lavi, ac cris2pantesM ut qui super $ronte in altu pro ine+ant .J In a:ara b'o=ra:'e' , ' >ors', +a' e#'st" o a do a, s3r's" 9robab', de &'ettro >a9onsa3/', 3are are o 8ers' ne , n=" 2' o 8ers' ne s3 rt" -c$. R. Mar3e,, "arsile 'icin, 99. (79 sC.). %+9r + t"+ d'n ea r+"toare,e a+"n nte 4 -'3'no st d'a %n re9r'ze de 3%te do " ore@ %n 'nter8a,e, 3%nta ,a ,'r", 3a s"-2' od'/neas3" s9'r't , (3or9 eter'3). ?8ea +are =r';" de s"n"tatea sa, 3are era :ra=',". >a s"-2' %nt"reas3" s9'r't ,, bea 8'n 3 %n=/'!'t r' +'3'@ or' nde ar :' :ost 'n8'tat, d 3ea 3 e, o st'3," d'ntr-a, s" A8'n b n de *a,darnoB, 3"3' s3/'+b"r',e de b" t r" d" na 3onst't !'e' sa,e. Eoate a3estea arat" 3" e, %ns 2' r+a re!ete,e e#9 se %n tratate,e .e vita. ,. &entr o9era , ' &'3o de,,a M'rando,a, a+ :o,os't re9rod 3erea anastat'3" 4 J'o8ann' &'3o de,,a M'rando,a-J'an:ran3es3o &'3o, #pera o nia -;NNK2;NK=:. Con una introdu)ione di Cesare Vasali, 6',des/e'+, 19(9, 8o'. I (3are re9rod 3e ed'!'a de ,a Nase,4 #pera o nia loannis *ici "irandulae Concordiaeqtie co itis...:. &entr Co ento, a+ t','zat %n 9, s ed'!'a 3o+9,et" a , ' E. Jar'n -.e ho inis dignitate, /eptaplus, .e ente et uno. E scritti v4ri. -,oren!a, 19)0), s'n= ra d'n 3are 9asa;e,e re:er'toare ,a Mars','o -'3'no n-a :ost e#9 r=ate. G b'b,'o=ra:'e ,a z' des9re &'3o de,,a M'rando,a 8a 9 tea :' ="s't" %n 3artea , ' 6enr' de 5 ba3, *ic de la "irandole. Etudes et discussions, &ar's, ? b'er-Monta'=ne, 197). H%nt d's3 tate %ndeoseb' %+9re; r"r',e s3r'er'' Co entariului, 99. 8) sC. (9entr te#t , Co entariului, 8. #pera, I, 99. 898-903). C$. 2' st d' , , ' Ed=ar $'nd, A?+or as a Jod o: 7eat/B, %n *(g4n '"ysteries, 99. 110-170, %n s9e3'a, 11)-117. 3. 7e 5 ba3, 9. 81. ). I+id., 9. 81, nr. 0. 1. #p., I, 9. 897a-b. (. I+id., 9. 900a-b. 7. Ed'!'a E. Jar'n, 99. )((, )88, )99, 119. 8. Ee+a 9r'8'nd concordia discors d'ntre &,ot'n 2' =nost'3' (9e 3are-' 3o+bate - 3 9ro3 r", s-ar 9 tea s9 ne - %n Enneade, II, 9@ c$. art'3o, , nostr A5e 8o' +a='C e dans ,F?nt'C 'te tard'8eB, %n 3evue de l'/istoire des 3eligions, 1981, 99. 17-((, nde 9rob,e+a e 9rezentat" doar %n NGEE

381
AEra dest , de +'3 de stat r", 3 tr 9 , de,'3at 2' 2or =%rbo8't de a+%ndo' +er''. *orb'rea-' era 2o8"'toare, 'ar 3%nd %, rostea 9e H se b%,b%'a, dar :"r" n'3' o =ra!'e@ a8ea 9'3'oare,e, bra!e,e, dar +a' a,es de=ete,e , n='@ : 0Z tras"@ 3eea 3e-' d"dea n aer +a' b,%nd 2' +a' 9,"3 t era obra;'' 3o,ora!', 9"r , b,ond 2' 3%r,'on!at 3a o 3oroan" deas 9ra :r n!''.B 10. 13. 1). 11. 1(. 17. 18. 19. date,e e' esen!'a,e) este n , d'ntre s b'e3te,e 9re:erate a,e , ' 6ans <onas, 3are-1 d's3 t" %n 3ea de-a do a 9arte d'n 5nosis und sp(tanti%er 5eist (Jott'n=en, 191)@ este, %n rea,'tate, 9r'+a 9arte d'n a, do',ea 8o, + a, , 3r"r'', 3are n-a :ost n'3'odat" 3ont'n at") 2' %n 3%te8a a,te st d'' 9 b,'3ate d 9" a3eea. 7e2' a s3r's +a' + ,t des9re s b'e3t, <onas ne +"rt r'sea %n 1971 3" n +a' 3redea s" :'e %n +"s r" a-2' rea,'za 8's , de t'nere!e, an +e s" s3r'e a3ea 3arte + ,t a2te9tat" %n 3are a8ea s" arate 3" &,ot'n este 3ont'n ator , +eta:'z'3 a, =nost'3',or, %n e#3e,enta 3arte a , ' <onas La 3eligion gnostique, a9"r t" re3ent %n trad 3ere :ran3ez" ,a -,a++ar'on (1978), 9artea 9r'8'toare ,a &,ot'n a :ost s3oas" -c$. re3enz'a noastr" ,a trad 3erea 'ta,'an" d'n 5nostic 3eligion, %n !eO1u , 197(). 7es9re ana,o='',e d'ntre +'to,o='a =nost'3" 2' =%nd'rea , ' &,ot'n se 8a 9 tea 3't' s bt', , st d' a, , ' 6.->/. & e3/, A&os't'on s9'r't e,,e et s'=n':'3at'on de &,ot'nB, %n En quete de la gnose, I1 La gnose et le te ps, &ar's, Ja,,'+ard, 1978, 99. 11-80. %n 3eea 3e 9r'8e2te teza , ' >/r'sto9/ E,sas, 3o+entat" 2' a33e9tat" %n art'3o, , nostr 3'tat supra, an +e 3" ad8ersar'' , ' &,ot'n d'n Enn., II, 9 2' uiri noui a' 9o,e+'st , ' 3re2t'n ?rnob' s n-ar :', %n rea,'tate, de3%t a3e'a2' 'nd'8'z' =r 9a!' %n ; r , d's3'9o, , ' , ' &,ot'n, ?+e,' s, n-a+ +a' 9 tea s bs3r'e orbe2te ,a ea. %n s bstan!", ad8ersar'' , ' &,ot'n 9ro:eseaz" o do3tr'n" 3are 9oart" r+e,e =nost'3's+ , ' 8a,ent'n'an4 e' 3red 3" , +ea 2' 3reator , e' s%nt de do+en' , r" , ' 2' 3" s :,et , %ns 2' a s :er't o 3"dere@ 9entr &,ot'n %ns 2', 3reator , 3os+os , ' n-ar 9 tea :' a,t:e, de3%t b n, 3os+os , ne3esar 9er:e3!' n'' %ntre= , ', 'ar s :,et , , +'' deas 9ra or'3"re' 8'3's't d'n'. N +a' s :,ete,e 'nd'8'd a,e de3ad. Eot 2', s3/e+a 9,ot'-n'an" a. procesiunii -''n!e' (3eea 3e se n +e2te As3/e+a a,e#andr'n"B), 3are este %n a3e,a2' t'+9 o 9o=or%re tre9tat" a Inte,e3t , ' 3"tre +ater'e, !'ne de n 9ro3es de devolu6ie (ter+en , %' a9ar!'ne , ' 6ans <onas) 3e este t'9'3 9entr s'ste+e,e =nost'3e As'r'o-e='9teneB. ! ., *II, 13. C$. Kr'ste,,er, II pensiero $iloso$ico, 9. 010. &'3o re'a a3east" :or+ ," :'3'n'an" %n Co ento, 99. 909b-910a. Th. *I., III, 0@ d 9" Kr'ste,,er, 99. 100 sC., a3est 9asa; :'3'n'an se +a)ea)( 9e &,ot'n, Enn., I*, 0, 1. Th. *I., LI*. Co ento I, 11, 9. 901a. I+id., 9. 901b. I+id., III, 10, 9. 919b. 6enr' 7e 5 ba3, 9. 308, n. ,, %nde9"rteaz" '9oteza 4 AG o9er" at%t de '+9ortant" n se 9oate %n n'3' n 3az e#9,'3a 9r'n +ot'8e de a3est ord'n.B Co ., 9. 900a. I+id., 9. 919b. 7e 5 ba3, 99. 301-30(. 38(
NGEE

NGEE

387 00. I+id. 01. I+id. 00. I+id. 03. I+id. ,<. I+id.

25. Ibid. Ibid. Ibid. Ibid.


9. 301 Co ., 9. 901a. III, 10, 9. 901a-b. III, 8, in Stan)a, I*, 99. 911b-917b. 9. 91(b. 9. 917a. 0(. 07. 08. I+id., 9. 910a. 09. >O. $'nd, o9. 3O:., 9. 11). 30. I+id., 9. 111. 31. J 'do de R =='ero, Storia della$Gloso$ia III1 3inasci ento, 3i$or a e Controri$or a, Nar', 19(( (1930), 9. )1). 30. G9ere,e 'ta,'ene a,e , ' Nr no a :ost ed'tate %n tre' 8o, +e de 3"tre J. Jent',e 2' de *. H9a+9anato4 #pere italiane (I4 .ialoghi eta2$isici,con note d' J. Jent',e@ II4 .ialoghi orali, 3on note d' J. Jent',e@ III4 Candelaio. Co edia, 3on 'ntrod. e note d' *. H9a+9anato), Nar', ed'!'a a I,-a 1903-1901. ?3easta este ed'!'a 9e 3are a+ t','zat-o. 7'a,o= r',e 'ta,'ene a :ost reed'tate %ntr- n 8o, +, d 9" ed'!'a Jent',e, de J'o8ann' ?C ',e33/'a, -,oren!a, 1918, 3 +a' + ,te ret'9"r'r' s 33es'8e. &entr o9ere,e ,at'ne, a+ t','zat ret'9"r'rea anastat'3" a ed'!'e' na!'ona,e a , ' Eo33o, *'te,,', I+br'an' 2' Ea,,ar'=o4 9ordani 8runi Noiane #pera Latina conscripta, pu+licis su pti+us edita, 'a%si ile2Neudruc% der !usga+e. ;PK>2;P>;. .rei 8ande in acht Teilen, Ht tt=art-Nad >annstatt4 -r'edr'3/ -ro++ann *'=. J''nt/er 6o,zboo=, 19(1-19(0. ?+ 3ons ,tat de ase+enea, 9entr d'a,o= r',e 'ta,'ene, ed'!'a ('n3o+9,et") a , ' ?. J zzo, M',ano-Na9o,', 191(. &entr d'a,o= , .e gl'heroici $urori, a+ t','zat de ase+enea ed'!'a , ' -. -,ora, Eor'no, 1908 2' 9e a3eea a , ' &.-6. M'3/e,, &ar's, 191) (3 trad 3ere :ran3ez"). N'b,'o=ra:'a re:er'toare ,a J'ordano Nr no este '+ens". Ne 9 te+ :a3e o 'dee d 9" 8i+liogra$ia di 5iordano 8runo e degli scritti ad esso attinenti -;NP,2;>NQ:, -,oren!a, 1918, %nto3+'t" de *. Ha,8estr'n' (2' s 9,'+ente,e e'). ?+ 3ons ,tat o + ,!'+e de , 3r"r'@ re:,e3t%nd, se 9are 3" o9ere,e 3 ade8"rat '+9ortante des9re Nr no n s%nt :oarte n +eroase. >'t"+ 3%te8a d'ntre e,e4 5 '=' -'r9o, OO processo di 5iordano 8runo, Na9o,', 19)9, o e#3e,ent" - dar tot 'n3o+9,et" -re3onst't 're a 9ro3es , ' , ' Nr no@ ?nton'o >orsano, OO pensiero di 5.8. nel suo svolgi ento storico, -,oren!a, 19)0 (N'b,'ote3a stor'3a de, R'nas3'+ento), o9er" 3are, de2' :oarte t',", ne=,';eaz" s'ste+at'3 =%n-d'rea +a='3" 2' +ne+ote/n'3a br n'an"@ a3e,a2' de:e3t este deo9otr'8" 8'z'b', ,a 'nter9re!' +a' 8e3/' a' No'an , '4 Er+'n'o Ero',o, La $iloso$ic di 5.8., 0 8o'., Eor'no-Ro+a, 1907-191) 2' 5iordano 8runo, Ro+a. 1918 @ J'o8ann' Jent',e, 5. 8. e ? pensiero del 3inasci ento, -,oren!a, 1900 @ 5eonardo G,s3/k', 5iordano 8runo, Nar', 1907 @ Ed=ar &a9 F 5iordano 8runo. Via6a Di opera, N 3 re2t', 19)7@ Nertrando H9a8enta, 3inasci ento, 3i$or a, Controri$or a, *ene!'a, 1908@ ? = sto J zzo, Idialoghi di 5.8., Eor'no, 1930 et3. 7ate :oarte 9re!'oase des9re Nr no 8or 9 tea :' ="s'te ,a &.G. Kr'ste,,er -Eight *hilosopher o$ the Italian 3enaissance, Htan:ord, 19()) 2' ,a E. Jar'n -La cultura $iloso$ica del 3inasci ento italiano. 3icherhe e docutnenti, -,oren!a, 19(1 2' Storia della $iloso$ia italiana, 8o'. II, Eor'no, 19((). 7e 'ns9'ra!'e +ar#'st" d're3t" este o9era , ' N'3o,a Nada,on', La $iloso$ia di 5iordano 8runo, -,oren!a, 1911 @ de 'ns9'ra!'e 'nd're3t", 3artea s3r's" de 6e,ene *edr'ne, La Conception de la nature che) 5.8., &ar's, *r'n, 19(7. -oarte '+9ortant" r"+%ne 3artea , ' -?. Yates, 5iordano 8runo and The /er etic Tradition, 5ondon, 19(), +a' a,es 3o+9,etat" de obser8a!'',e sa,e as 9ra , ' Nr no 3on!'n te %n The !n o$ "e ory 2', +a' re3ent, %n !straea. The I perial The e in the Si@teenth Century, 5ondra-Noston, 1971. Mer't , 'n3ontestab', a, a toare' este de a :' 'nte=rat o9era , ' Nr no %n 9ro9r' -' 3onte#t 3 ,t ra,@ 9entr 9r'+a dat" %n 'stor'a :',ozo:'e' +oderne, Nr no n +a' este 9r'8't 3a 9re3 rsor ne%nde+%nat'3, =rotes3 2' Aba33/ant'3B a, =%nd'r'' +oderne, 3' 3a n , d'n re9rezentan!'' de +ar3" a' =%nd'r'' renas3ent'ste. Este 8orba, %n :ond, de a-' a9,'3a n'2te 3ate=or'' d':er'te 2' de a-1 +"s ra 3 +"s ra ne' a,te e9o3', 'ar 'stor'3'' 'de',or n 8or 9 tea :' n'3'odat" s :'3'ent de re3 nos3"tor' 7-2oare' [ates 9entr a ,e :' e#9,'3at 3 r"bdare d':eren!a. >eea 3e n-o s3 te2te de a :' a9,'3at et'3/eta de A/er+et's+B ,a tot :e, , de do3tr'ne d'n ?nt'3/'tatea t'rz'e, de 3are /er+et's+ , s-a s, ;'t, des'= r, dar 3are n a de,o3 o or'='ne A/er+et'3"B. >'tate,e d'n te#t 2' d'n note r+eaz" ed'!'',e , ' Nr no +en!'onate ,a %n3e9 t , a3este' note. &asa; , 9r'8'nd 'ntero=ator' , d'n 30 +a' 1190 este re9rod s de Jent',e, #p. it., II, 9. 011, n. 1. ?3este date b'o=ra:'3e s%nt 'n3ontestab',e. He re="ses3 %n a9roa9e toate , 3r"r',e 3'tate supra, n. 30. <.-R. >/arbonne,, L'Ethique de 5.8. et le deu@ie e dialogue du H9a33'o... Contri+ution 4 l'etude des conceptions orales de la 3enaissance, &ar's, 1919, 9. 31. I+id., 9. 07(. 3(. 6enn'n=er, art. 3'tat, 9. )). 37. *. obser8a!'a , ' Ke,,er, %n Le Soleil 4 la 3enaissance, 99. (3-(). 7es9re e+9're , 'n:'n't a, , ' 7'==es - 'dee 3are era, %n

:ond, oare3 + trad'!'ona," -, c$. 2' 7eb s, op. cit., 99. 87-88. C$. Ke't/ E/o+as, 3eligion and the .ecline o$ "agic, 6ar+ondswort/, 1978 (1971), 9. )10. 7es9re <o/n 7ee %n =enera,, 8. &eter <. -ren3/, 9ohn .ee1 The 0orld o$ an Eli)a+ethan "agus, 5ondon-Noston, Ro t,ed=e \ Ke=an &a ,, 1970. R*2 it2, I, 9. 01 -Cena de le ceneri, I).
33 34

31 38
39 )0 )1 ] #p. dt., I, 9. 90. I+id. -Cena..., III)@ c$. .e docta ignorantia, II, 99. 11-10.
388

NOTE 42.

)3. )). )1. )(. )7. )8. )9. &. Ra+ s, .e religione christiana, ed. de ,a -rank: rt, 1177, 99. 11)-111, 3'tat de Yates, The !n o$ "e ory, 9. 037. Yates, i+id., 99. 03)-031. I+id., p. 037. I+id., p. 0(1. C$. supra, nota 38. Yates, 99. 0(( sC. >'tat de Yates, 99. 077-078. J. &erk'ns >antabr'=ens's, !ntidicsonus, 5ondon 118), 9. )1, 3'tat de Yates, 99. 07)-071. %n :ond, &erk'ns a8ea +a' + ,t" dre9tate de3%t 3rede 7-2oara Yates @ e dre9t 3" ,a &'etro da Ra8enna este 8orba de o 9ra3t'3" abso, t 'no:ens'8" (e, 3ons'der" 3" '+a='nea ne' :oste ' b'r' e deoseb't de a9t" de a :' %nre='strat" de +e+or'e, dator't" %n3"r3"t r'' e' e+o!'ona,e). > toate a3estea, ,a Nr no, te/n'3a as +" n 3ara3ter s'ste+at'3 -do8ad", a3est 9asa; e#tre+ de 'nteresant d'n Sigillus sigilloru -#p. lat., II, 0, 99. 1((-1(7)4 E@citent ergo, quae co itante discursu, cogita2tione $ortique phantasia ovent a$$ectu , qui+usque )elantes, conte 2nentes, a antes, odientes, aerentes, gaudentes, ad irantes, et ad sensuu trutina re$erentes, cu )eii, conte ptus, a oris, odii, ae2roris, gaudii, ad irationis et scrutinii specie+us, cu e orandae rei $or a e$$ici ur. *orro $ortiores atque vehe entiores $ortius conse2quentia quada atque vehe entus i pri unt (01). /as aute si vel tua vel rei concipiendae natura non ad$erat, industria cite6 a$$ectus. In istis eni e@ercitatio nedu ad opti os pessi osque ores via aperit, Ded ad intelligentia et -quantu per ho ine $ieri potest: o niu pro viri+us eiusde activitate . Con$ir atur hoc, quod populi et gentes, qui+us pro ptior est li+ido et ira, sunt activioresM et e@ iisde intense odientes et a antes appri e i pios, aut si se se vertant quo divinus eos agat a or atque )elus, appri e religiosos ha+es, u+i ide ateriale principiu su a ad virtute pariter pro@i u esse atque ad vitiu potes agnoscere (00). /une a ore o niu a$$ectuu , studioru et a$$ectuu parente -qui pro@i e aliata causa ge inus est: dae one agnu appellavit antiquitas, que si ti+i a$$a+re consiliaveris, o ni procul du+io nil ti+i supererit di$$lcile. Itaque, prout e@pedit, e@plicavi us, unde quasi per arte non solu reru e oria , Ded et veritate atque sapientia per universu hu ana possis assequi (03).Y Nr no
AH" st%rn'+ a2adar a3e,e , 3r r' 3are 9r'n 'nter+ed' , 3 8%nt , ', a, =%nd , ' 2' a, :antez'e' 9 n %n +'23are e+o!'',e 2', 9r'n a3estea, no' 3are dor'+, d's9re! '+, ' b'+, r%+, ne %ntr'st"+, ne b 3 r"+, ad+'r"+ sa 9 ne+ 9re! 9e s'+! r', s b 3/'9 , dor'n!e', d's9re! , ', ' b'r'', r'', %ntr'st"r'', b 3 r'e', ad+'ra!'e', dob%nd'+ '+a='nea a3e, ' , 3r 9e 3are 8re+ s"-1 +e+or"+. Eo3+a' de a3eea 3e' +a' 9 tern'3' 2' +a' %n:,"3"ra!' ob!'n rez ,tate +a' 8'' (01). 7a3" %ns" nat ra ta sa a , 3r , ' '+a='nat n at'n=e NGEE 389

10. M. 10, n nea=" 3" e+ot'8'tatea des3/'de 3a,ea +ora8 r',or 3e,or +a' nob',e 3a 2' 3e,or +a' 9er8erse, dar este tot 2' de 9"rere 3" toate e+o!'',e -'n3, s'8 3e,e 3e ar 9 tea :' 3ons'derate 3a ne=at'8e sa '+ora,e - s%nt :a8orab',e +ne+ote/n'3''. )9 b's. &.-6. M'3/e,, d 9" He,,ers (AIta,'an Nooks 9r'nted 'n En=,and be:ore, 1()0B, %n Transactions o$the 8i+liographical Society, 5ondra, 190)), 3ons'der" :a9t s'= r 3" t'9o=ra: , a :ost <o/n >/ar,ewood, C$. !vant22propos V J'ordano Nr no, .es$ureurs heroiques, &ar's, Ne,,es 5ettres, 191), 9. 8. Yates, 9. 18). !scl., IL@ c$. -'3'no, #p., II, 9. 18(1@ Nr no, #p. it., II, 9. 180. #p. lat., II, 0, 9. 133 @ %n %ntre='+e 9asa; , s n" a2a 4 *ri uspraeci2puusque pictor est phantasica virtus, praecipuus pri usque poeta est in cogitativae virtutis adpulsu, vel conatus vel inditus noviter quida enthu2sias us, quo vel divino vel huic si ili quoda a$$latu ad convenienter aliquid praesentandu e@cogitatu concitantur. Ide ad utru que pro@i u est principiu M ideoque 9/',oso9/' s nt C oda++odo 9'3-tores atC e 9oetae, poetae 9'3tores et 9/',oso9/', 9'3tores 9/',oso9/' et 9oetae, utuoque veri poetae, veri pictores et veri philosophi se diligunt et ad iranturM non est eni philosophus, nisi qui $ingit et pingit, unde non te ere illud1 Sintelligere est phantas ata specul(ri, et intellectus est vel phantasia vel non sine ipsaTM non est pictor nisi quoda odo $lngat et editeturM et sine quada editatione atque pictura poeta non est. *hantasia

ergo pictore , cogitativa poeta , ratione philo2sophu pri u intelligito, qui quide i6a ordinantur et copulantur, ui actus consequentis a+ actu praecedentis non a+solvatur. Y 'ntens'tatea de +a' s s, at n3' 9o!' s s3'ta e+o!'',e 9r'n s%r= 'n!". E#er3'!' U de a3est :e, des3/'de 3a,ea n n +a' 3"tre 3e,e s 9er'oare (8'rt !') 2' 3e,e 'n:er'oare (8'3''), 3' 2' 3"tre %n!e,e=ere 2' a3!' ne (at%t 3%t 9oate :' ,a o+), %n ra9ort 3 :or!a :'e3"r 'a. ?3est , 3r este 3on:'r+at de :a9t , 3" a3e,e 9o9oare 2' nea+ r' ,a 3are dor'n!a sa ra s%nt +a' re9ez' s%nt 2' 3e,e +a' a3t'8e 4 tot a2a sta , 3r r',e 2' 3 3e' 3are r"s3 sa ' bes3 3 ardoare, ad'3" ne3red'n3'o2'', sa 3e' 9e 3are-' st"9%ne2te dra=ostea 2' 9as' nea d'8'n", ad'3" re,'='o2''@ de a'3' 9o!' re3 noa2te 3" a3e,a2' 9r'n3'9' +ater'a, este :oarte a9roa9e at%t de 8'rt tea 3ea +a' %na,t", 3%t 2' de 8'3' (00). 7'ntre toate tr"'r',e, a3east" dra=oste, d'n 3are se nas3 toate 9as' n',e 2' e+o!'',e, a :ost n +'t" de ant'3' A+are,e de+onB @ 9e 3are da3" t 8e' 2t' 3 9r'3e9ere s"-1 3ons ,!', n'+'3, :"r" %ndo'a,", n 8a +a' :' d':'3', 9entr t'ne. ?st:e,, d 9" 3 + re'ese, a+ e#9,'3at de nde 2' 9r'n 3e +e2te2 = 9o!' dob%nd' n n +a' +e+or'a nor , 3r r', 3' 2' ade8"r , 2' %n!e,e93' nea o+eneas3" (03).B A&r'+a 2' 3ea d'nt%' 8'rt te a 9'3tor , ' este :antez'a@ 9r'+a 2' 3ea d'nt%' 8'rt te a 9oet , ' este '+a='na!'a@ :'e str"d 'n!a, :'e ent z'as+ , 3are este d'8'n sa este 3a n :e, de s :, aserr!"n"tor 3e, ' d'8'n - %' st'+ ,eaz" s"
390 NGEE

13. -ran3es ?. Yates, 9. 013, trad 3e a3east" e#9res'e ast:e,4 Aa %n!e,e=e %nsea+n" a s9e3 ,a 3 :antas+eB. 7ar 8erb , specul(ri, %n e#9res'a intelligere est phantas ata specul(ri, n-ar 9 tea a8ea a,t %n!e,es de3%t a3e,a de Aa 3onte+9,a, a obser8a, a 9r'8'B. Intr-ade8"r, 'nte,e3t , %n!e,e=e 9r'8'nd :antas+e,e 9ro'e3tate 9e e3ran , s'+! , ' 'ntern. 1). !pud Jo+br'3/, op. cit., 9. 103. 11. Este 8orba des9re J. ?=a+ben. 7es9re 3onte#t , d'a,o= , ', 8. <o/n >/ar,es Ne,son, 3enaissance Theory o$Love. The Conte@t o$ 5iordano 8runo's EEroici $uroriF, New York, 1918. *a treb ' 3on8en't 3" t't, , de !vGnturi eroice a+'nte2te de n +e,e s'ndro+ , ' a or hereos sa heroycus. > toate a3estea, se+n':'3a!'a 3 8%nt , ' Aero B ,a J'ordano Nr no - 3e, 9 !'n %n 3onte#t , a3est ' da,o= - n este se+n':'3a!'a neo9,aton'3'an" 3 rent" (o :''n!" d'n 'nter+ nd'', n s :,et s 9er'or dez'n3arnat, n :e, de de+on). 7'+9otr'8", Aero ,B , ' Nr no este, a'3', n 9ersona; u an 3are 9oate +an'9 ,a d 9" 8o'e :antas+e,e 2', 9r'n a3est 9ro3ede 3are !'ne %n a3e,a2' t'+9 de +ne+ote/n'3" 2' de +a='e, 9oate s" se r'd'3e 9%n" ,a 3 noa2terea , +'' 'nte,'='b',e. A?8%nt , ero'3B n este de3' n s'ndro+ atrab','ar, 3' o :a3 ,tate s9e3'a," 3are 3onst" %n 3ana,'zarea 3ore3t" a e+ot'8't"!''. ?3e'a 3are d's9 n de ea s%nt A8'o,en!''B -c$. supra, n. )9), 3a9ab',' de o ' b're 2' de o r" 'ntense 3e ,e st'+ ,eaz" '+a='na!'a 2' +e+or'a. E' s%nt a3e'a 3are 9ot de8en' Aero'B, ad'3" 9ot 3 3er' a3e, a33es ,a , +ea noet'3" 9e 3are As:'n!''B %, ob!'n 9r'n =ra!'e d'8'n". Ero , se o9 ne s'+! , ' 2', 9entr Nr no, e 9re:erab', s" :'' ero de3%t s:%nt. 7e a3eea, t't, , de !vGnturi eroice n are n'+'3 de-a :a3e 3 a or hereos. 1(. C$. art'3o, , nostr A5e 8o' +a='C e...B, de;a 3'tat. 17. Rodo,:o Mondo,:o, 'iguras e ideas de la $iloso$ia del 3enaci iento, N enos ?'res, 191)@ trad. 't. 'igure e idee della $iloso$ia del 3inas2ci ento, -,oren!a, 1970, 9. 73. 18. E. Jar'n, La cultura $iloso$ica, 9. 703. 19. J. Jent',e, 5.8. e ? pensiero del 3inasci ento, 9. 91. NGEE

391
%n:"!'2eze %n 3/'9 3on8enab', 3e8a %n3/'9 't de e'. ?3e,a2' 9r'n3'9' ,e este 3o+ n a+%nd rora. 7e a3eea, $ilo)o$ii sGnt Gntr2un $el pictori Di poe6i, poe6ii sGnt pictori Di $ilo)o$i, pictorii sGnt $ilo)o$i Di poe6i, 'ar ade8"ra!'' 9'3tor', ade8"ra!'' 9oe!', ade8"ra!'' :',ozo:' se ' bes3 n'' 9e a,!'' 2' se ad+'r"@ 3"3' n este :',ozo: de3%t 3e, 3are '+a='neaz" 2' 9'3teaz", de nde 2' a3ea de,o3 %nt%+9,"toare z'3ere4 Qa %n!e,e=e %nsea+n" a 3onte+9,a :antas+e, 'ar %n!e,e=erea este :'e :antez'e, :'e n e de,o3R @ n este 9'3tor 3are s" n '+a='neze 2' s" n +ed'teze %ntr 3%t8a@ 'ar :"r" +ed'ta!'e 2' :"r" 9'3t r", 9oet , n e#'st". ?2adar %n!e,e=e 3" 9'3tor , este :antez'e, 9oet , '+a='na!'e, :',ozo: , ra!' ne 2' 3" e' ast:e, se nes3 2' se 3oordoneaz", %n3%t 3e :a3e n , n 9oate :' des9"r!'t de 3e :a3e a,t ,.B (0. C$. *. H9a+9anato, L'antipetrarchis o di 5iordano 8runo, M',ano, 1900. (1. C$. 6.-&. 7 err, Trau )eit. ?+er die 5ren)e )&ischen 0ildins und Iivilisation, -rank: rt-a+-Ma'n, 1978, 9. 73. .(0. ?. Harno, A5a =enes' de=,' FEro'3' : ror'F d' J.N.B, %n 5iornale critico della $iloso$ia italiana, Ro+a, 1900, 99. 118-170@ c$. 2' 9re:a!a , ' -. -,ora ,a ed'!'a sa din .e gl 'herniei $urori, 9. LL, 3are a9rob" 'nter9retarea , ' Harno. (3. Candelaio, Co edia del 8runo Nolano, !cade ica di nulla !cade ia, detto ? 'astidito. In *ariggi, !ppresso 5ugliel o 5iuliano, !l Segno de l'! ici)ia, 1180 -#p. it., III, 1903). Ero , 3o+ed'e', n 9'3tor ('n3 ,t) 9e n +e J'o(8a)n Nernardo, a :ost 'dent':'3at de 3"tre H9a+9anato (9. LLLII) 3 9'3tor , na9o,'tan J'o8an Nernardo, e,e8 a, , ' ?ndrea Habat'n', a3t'8 9%n" ,a 1(00 2' 3e,ebr ,a 8re+ea , '. > toate a3estea, n-ar treb ' ne=,';at :a9t , 3" J'oan Nernardo este ana=ra+a , ' J'ordano Nr no 2' 3" a3est 'a %' 9,a3e s" se de:'neas3" dre9t A9'3torB, n 9'3tor :',ozo: 2' 9oet, a 3"r ' 9%nz" este 9ne +a, 'ar 3 ,or',e-' s%nt :antas+e,e. Ereb 'e 9re3'zat, %n 9, s, 3" Nr no a33e9t" :"r" 3o+entar' , %n o9ere,e , ' de +a='e, a3eea2' s3o,ast'3" :'3'n'an" 9e 3are-o 'ron'zeaz" %n Candelaio. *a :' s :'3'ent s" 3't"+ a'3' a3east" de:'n'!'e a s9'r't , ' -Theses de "agia, LII, #p. lat., III, 9. )(0)4 !ni a per se et i ediate non est o+ligata corpori, Ded ediante spiritu, hoc est su+tilissi a quada su+stantia corporea, quae quoda odo edia inter su+stantia ani2 ales est et ele entare M

ratio vero istius ne@us est, qui ipsa non est o nino su+stantia i aterialisJ D' %n3" a3east" de:'n'!'e a s9'r't , ' n'8ersa, -.e "agia, i+id., 99. )08-)09)4 Et e@ haru reru e@pe2rientia, aliis praeter issis rationi+us, ani$estu est o nera ani a et spiritu ha+ere quanda continuitate cu spiritu universi, ut non solu i+i intelligatur esse et includi, u+i sentit, u+i vivi$icat, Ded etia et i ensu per sua essentia et su+stantia sit di$$usus, ut ul6i *latonicoru et *ythagoricoru senserunt S...T. *orro ani us ipse cu sua virtute praesens est quoda odo universo, utpote talis su+stantia, quae non est inclusa corpori per ipsa viventi, qua vis eide o+ligata, adstricta. Itaque certis re otis i pedi entis, stati su+itoque prae2sentes ha+et species re otissi as, quae non per otu illi coniun2guntur, ut ne o in$icia+iturM ergo et per praesentia quanda .FF (7ar 4 AH :,et , n este 9r'n e, %ns 2' 2' ne+';,o3't ,e=at de tr 9, 3' 9r'n 'nter+ed' , s9'r't , ', ad'3" 9r'n a3ea :oarte s bt'," s bstan!" 3or9ora," 3are este %ntr- n :e, +ed'a %ntre s bstan!a an'+a," 2' 3ea e,e+entar"@ ,e="t ra a3estora este %ns" ra!' nea, 3are ea %ns"2' n este 9e de-a-ntre= , o s bstan!" '+ater'a,".B AD' d'n e#9er'en!a a3estor , 3r r', deo9arte ,"s%nd a,te +ot'8e, re'ese ,'+9ede 3" or'3e s :,et 2' or'3e s9'r't are n :e, de ,e="t r" 3ont'n " 3 s9'r't , 390
NGEE

e, 3rede, de 9',d", 3" n nas no 9oate :' trans9,antat 2' 3" trans9,ant , re 2e2te 9r'n 9 terea s :,et , '.) (). <a3C es d -o ',,o #, La Veneric et l'adolescence, ed'tat de J nnar E',ander, Kar,s/a+n, 19(7. %n a:ar" de :oarte n +eroase,e ed'!'' :ran3eze 3are s-a s 33edat :"r" %ntrer 9ere 9%n" ,a 1(10, , 3rarea a :ost trad s" %n =er+an", en=,ez" 2' 'ta,'an". ?desea '+'tat", a 3"z t %n des et d'ne d 9" 9 b,'3area, %n 1(11, a 3"r!'' , ' Robert de Ha,no8e, Venerie royale. (1. Co plainte du cer$ ( onsieur du 'ouillou@, de J ',,a +e No 3/et, 99. 180-183, E',ander. ((. ?3est sonet a 9r'+'t :oarte n +eroase 'nter9ret"r'. >'t"+ doar 3%te8a4 G,s3/k', 99. 9(-97@ H9a8enta, 99. 00)-001@ J zzo, 99. 113-111@ Jar'n, %n "edioevo e 3inasci ento, Nar', 19)1, 99. 198 2' 010-011@ &a9 , 99. 98-100@ Nada,on', 99. 1)-(3 et3. (7. Sciolto dalii nodi de'pertur+a6i sensi@ e#9res'a, 3are sea+"n" 3 a3eea a 9o,e+'st , ' 3re2t'n ?rnob' s (se3o, , a, I*-,ea), li+era6i e nodis e +roru , 9are a r3a 9%n" ,a #racolele chaldeene a,e , ' I ,'an Ee r= , -c$. art'3o, , nostr A5e 8o' +a='C e...B). (8. Este 'nter9retarea , ' -.?. Yates, The !n o$ "e ory, 99. 018-019. Ea se re:er" ,a Sigillus sigilloru , #p. lat., II, 0, 99. 190-191. %n a3est 9asa;, Nr no 8orbe2te e:e3t'8 de H:'nt , Eo+a, de Moroastr 2' de H:%nt , &a8e,, dar n a:'r+" 3" este 3a e'@ %' d" dre9t e#e+9,e de 9ersoane 3are a rea,'zat :or+a s 9re+" a e#taz , ', a3eea %n 3are i aginatu coelu (, +ea 'nte,'='b'," a2a 3 + este ea '+a='nat" de o9erator %n 3 rs , 9ra3t'3'' sa,e de +an'9 ,are a :antas+e,or) 3ores9 nde rea,'t"!'' trans3endenta,e. > toate a3estea, do " 9a='n' +a' %n3o,o (9. 193), Nr no 9are s" se re:ere ,a e, %ns 2' 3%nd s3r'e4 Ego eu , qui ti et a corporeis, nu qua divinis $uisse coniunctu $acile credideri M vere eni sapiens et virtuosus, cu dolore non sentiat, est per$ecte -ut praesentis vitae condi6ia $erre potest: +eatus, si re rationis oculta velis aspicereJ ?3easta e#9,'3" 9robab', 'nd':eren!a sa %n :a!a 3onda+n"r'' ,a +oarte. n'8ersa,, a2a %n3%t n n +a' 3" se a:," 2' este 'n3, s a3o,o nde s'+te 2' 8'e! 'e2te, 3', 9r'n esen!a 2' s bstan!a sa, se a:," r"s9%nd't %n ne3 9r'ns, d 9" 3 + a 'nt 't + ,!' 9,aton'3'en' 2' 9'ta=ore'3' (...). ?2adar s :,et , %ns 2' 3 8'rt !',e sa,e este 9rezent oare3 + %n n'8ers, 3a 2' a3ea s bstan!" 3are n este 9r'n ea %ns"2' 'n3, s" %n tr 9 , 8' , de2' este ,e=at" de e,. G dat" %n,"t rate 9'ed'3',e s'= re, 9e ,o3 2' 9e nea2te9tate are %n 9rea;+"-' 3/'9 r' :oarte %nde9"rtate, 3are n se nes3 3 e, 9r'n a3ea +'23are, ast:e, 3a n'3' n , s" n se %+b'be n'3' 3/'ar 9r'n s'+9,a 9rezen!" a 3e, ',a,t.B A&e te+"tor , de 3e,e 3or9ora,e e n , n 1-a+ 3rez t ,esne n'3'3%nd 3" a :ost n't 3 3e,e d'8'ne@ 3"3' 3eU rea,+ente %n!e,e9t 2' 8'rt os, :''nd3" n s'+te d rerea, este 9er:e3t (at%t 3%t 9oate %n="d ' 3ond'!'a 8'e!'' 9rezente) :er'3't, da3" 8re' s" 8ez' rost , ra!' n'' as3 nse.B NGEE 393 (9. C$. Ho9/'e 5 na's, 3echerches sur la Lune, I, 5e'den, 1978, 99. 100 sC. 70. C$. -.?. Yates, !straea. The I perial The e in the Si@teenth Century, 5ondon-Noston, 1971, 9. 81. 71. C$. art'3o, , nostr EInter luna terrasque... In3 baz'one, 3ata,ess' ed estas' 'n &, tar3oB, %n J. &'33a, =o (ed.), *erennitas. Studi in onore di !ngelo 8relich, Ro+a, 1980, a3 + %n 8o, + , Iter in silvis, I, 99. 13-7(. 70. C$. <. -est ='ere, La *hilosophie de l'a our de "arsile 'icin et son in$luence sur la litterature $ran6aise au UVIF siecle, &ar's, 19)1. 73. C$. Ma r'3e Ma=end'e, La *olitesse ondaine et Ies theories de l 'honetete en 'rance au UVI' siecle, &ar's, H,atk'ne, 1901, 8o'. I, 9. 071@ E+',e &'3ot, LeD 'ran6ais italianisants au UV siecle, &ar's, 190(-1907, 0 8o'.@ Edo ard No r3'ez, LeD "oeurs polies et la litterature de Cour sous /enri II, &ar's, H,atk'ne, 188(. 7). C$. Jeor= $e'se, L'ideale eroico del 3inasci ento e le sue pre esse u anistiche, Na9o,', 19(1, 8o'. II, 9. 10). 71. I+id., 99. 10-103. 7(. I+id., 9. 101. 77. I+id., 9. )9. 78. I+id., 99. 7(-77. 79. C$. 6. >/a+9'on, /istoirepoetique du UV' siecle, &ar's, 1903, 8o'. I, 9. 1(7, 3'tat de J. $e'se, II, 9. )1. <. -est ='ere 9 ne a3est :eno+en 9e sea+a trad 3er',or de ro ans courtois d'n E8 , Med' 4 AH 33es , ,or a :ost at%t de +are %n3%t, d'n no , Coursd'a our se 'nst't 'r" %n ant ra; , , ' -ran3's3 I 2' a, , ' 6enr'3 a, II-,ea, %+9re n" 3 3od , +an'ere,or e,e=ante 2' toat" ; r's9r den!a a+oroas" at%t de s3 +9" doa+ne,or d'n E8 , Med' B (9. 3). >%t des9re J. $e'se, e, o+'te s" stab',eas3"

,e="t ra =enet'3", tot 2' e8'dent", d'ntre 9,aton's+ , :'3'n'an 2' 9oez'a de dra=oste :ran3ez" d'n se3o, , a, L*I-,ea. 80. Yates, !straea, 9. 10. 81. I+id., 9. 77. 80. I+id., 9. 73. 83. I+id. 8). I+id., 99. 78 sC. 81. I+id., 9. 7(. 8(. I+id., 99. 7(-77. 87. I+id. 88. I+id., 99. 9)-9(. 89. N'ser'3a , nar" (2' >r'stos so,ar) re9rez'nt" o trad'!'e 3aba,'st'3" -c$. -ran3o's He3ret, %n Le Soleil 4 la 3enaissance, 9. 001). 90. Nr no, #p. it., II, 9. )79, n. , 2' 9. )81, n. 1. 7es9re s'+bo,'s+ , , ' >'r3e, 8. a3 + art'3o, , +e AJ'ordano Nr no tra ,a Monta=na d' >'r3e e '' -' +e de,,e 7a+e 5e=='adr'B, %n ?,do ? d's'o - R'na,do R'na,d' (ed.), "ontagna e letteratura, Eor'no, 1983, 99. 71-71. 39)
NGEE

91. -'= ra , ' >'r3e este :oarte '+9ortant" %n +ne+ote/n'3a br n'an". ?9are %n ea 3e, 9 !'n de 9atr or'. Ma' %nt%' %n Sigillus sigilloru , 30, #p. lat., II, 0, 9. 1714 ! Circaeis de u velutipoculis a+stinentes, cavea us ne ani us a sensi+ili+us specie+us illectus, i6a sui in ipsi $i@ione $acial, ut Intelligi+ilis vitae privetur dilitiis, vinoque a$$ectuu corporeoru et vulgaris authoritatis A...B e+rius, perpetua in praesu tuosos, igno2rantiae do iciliu titu+ando pernoctet, i+ide que tur+atae phantasiae velut inso niis e@agitatus, a issis connatis alis intelligentiae, pro et, et *rotei conte platus vultu , nunqua concinne $or ata , in qua conquiescat, specie inventatJ ?3easta re9rez'nt", de a,t:e,, e#9,'3a!'a :'= r'' , ' >'r3e %n .e gl'heroici $urori. -'re2te, ea 9oate a8ea o a,t" : n3!'e te/n'3", %n ansa+b, , ?rte' +e+or'e' br n'ene. %n Triginta Sigilloru E@plica6ia -i+id., 99. 1)8-1)9), ea d" n +e,e ne'a d'ntre A9e3e!'B - 3are s%nt n'2te d's9 ner' s9a!'a,e a,e :antas+e,or 2', 9robab',, :'= r' de +ed'ta!'e %n a3e,a2' t'+9 4 Circaeoru ca poru , hortoru et antroru , vicesi ise@ti videlicet sigilii, e@plica6ia.F >e,e 9atr 3%+9 r' re9rez'nt" 3e,e 9atr %ns 2'r' (3a,d-re3e- s3at- +ed). Sigillu istu hac in aenig ate quandoque i plicavi usJF, ada =" Nr no. G a tre'a oar", >'r3e a9are !enig a et *aradig a 3are des3/'d !rs 8revis alia, a3easta r+%nd d 9" !rs "e oriae 2' !rs 8revis, 'nte=rate %n .e ? +ris idearu , ded'3at" , ' 6enr'3 a, II-,ea -#p. lat., II, 99. 170-170). He+n':'3a!'a 9e 3are o are a'3' >'r3e este a3eea2' 3a %n 3ea de-a 0(-a A9e3eteB d'n UUU sigil. E@plica6ia 1 Coge potens Circe succos ti+i in atria septe 7uaeque sit et species in genus acta suu . /inc edica Circe +revissi o levique studio e oriae inscriptas a$$i@as ha+et si pliciu o niu qualitates, et qualitatu gradus'JF (9. 171).
*** ****

A%n s:%r2't, 3a 2' 3 + ne-a+ :er' de b" t r',e >'r3e', s" ne 9"z'+ 3a n 3 +8a s :,et , nostr , a+"='t de , +ea sens'b',", s" se :'#eze %n a3easta 2' s" :'e 9"= b't de 9,"3er',e 8'e!'' 'nte,'='b',e@ 2' %+b"tat de 8'n , senza!'',or 3or9ora,e 2' 8 ,=are, s"-2' 9etrea3" no9!',e b%;b%'nd +ere %n 9res 9 ner' 2' '=noran!"@ 2' tot a3o,o s" se trezeas3", 3/'n 't de :antas+e t ,b r' 3a de n'2te 3o2+ar r', d 9" 3e 2'-a 9'erd t ar'9',e %nn"s3 te a,e 'nte,'=en!e'@ 2' d 9" 3e a 3onte+9,at :e!e,e , ' &rote , s" n ="seas3" n'3'odat" 3/'9 , 9,"3 t ,a 8edere %n 3are s"-2' a:,e ,'n'2tea.B AE#9,'3a!'a 3e, ' de-a, do "ze3' 2' 2ase,ea s'=',' , ad'3" 3e, a, 3%+9 r',or, =r"d'n',or 2' 9e2ter',or >'r3e'.B AH'=',' , a3esta 1-a+ '+9,'3at, tot 2', %n en'=+a de :a!".B A?d n"-!', 9 tern'3" >'r3e, %n s",',e ta,e 2a9te ,'3or' D' :'e3are 3/'9 s" :'e :"3 t %n :e, , s" . 7e a'3', 9r'ntr- n e:ort :oarte ra9'd 2' 2or a, +e+or'e', 8r";'toarea >'r3e %2' are :'#ate 3a,'t"!',e t t ror , 3r r',or s'+9,e, 9re3 + 2' n an!e,e a3estor 3a,'t"!'.B NGEE 391 %n s:%r2't, >'r3e este 9ersona; , 9r'n3'9a, %n d'a,o= , Cantus Circaeus -ad ea e oriae pro@i ordinatus qua ipse ludiciaria appellot:. !d altissi u *rincipe /enricu d'!ngoules e agnu 5alliaru *riore , in *rovincia 3egis locu tenente ... *arisiis, !pud !egidiu 5illiu , via S. loannis Lateranensis, su+ triu coronaru signo, 1180 -#p. lat., II, 99. 179-010). ?3est 9asa; a, d'a,o= , ' d'ntre >'r3e 2' Moer's este :oarte 'nteresant, 9entr 3" o 3ara3ter'zeaz" 3 + n se 9oate +a' b'ne 9e ze'!a 7'ana4 Te appelloM 7ua /ecaten, Latona , .iana , *hae+en, Lucina , Trivia , Terge ina , .ea que Tri$or e dici us. Si agilis, o nivaga, pulcherri a, Iar(, candida, casta, innupta, verecunda, pia, isericors, et inte erata. laculatri@, honesta, ani osa venatri@, regina caeli, aniu gu+ernatri@, dea noctis, rectri@ ele en2toru , terra

nutri@, ani antiu lactatri@, aris do ina, roris ater, aeris nutri@, custos ne oru , sylvaru do inatri@, tartari do inatri@, larvaru potentissi a insectatri@, consors !pollinis.F (9. 188). He 8a obser8a 3" e 8orba de o ade8"rat" ,'tan'e a 7'ane', %n st', , ,'tan'',or -e3'oare'. 7e 8re+e 3e Nr no 'n8entase de;a %n 1180 a3est 3 ,t a, 7'ane', n 9 tea de3%t s" se b 3 re %nt%,n'nd %n ?n=,'a o %ntrea=" 23oa," 3are 8enera a3eea2' ze'!". 7e a3eea, d'a,o= , .e gl'heroici $urori n-ar 9 tea :' 'nter9retat 9 r 2' s'+9, 3a o a,e=or'e e,'sabetan"@ a,te se+n':'3a!'', +a' s bt',e, 'ntr" de ase+enea %n ;o3 (8. 2' art. 3'tat +a' %na'nte, n. 90).

Capitolul IV
1. *. art'3o, , nostr E"agia spirituale e agia de onicaF, 9. )00, n. 118.

0. ! atus, A' b'tB, 2' a ans, A3e, 3e ' be2teB, s%nt n'2te ter+en' =ener'3' dese+n%nd 3e,e do " se#e. C$. supra, n. 70 ,a 3a9. III. 3. Ero'' s%nt :''n!e 9ne +at'3e s 9er'oare de+on',or@ c$. in$ra, 3a9. *II, ,. ). 7es9re roz'3r 3'en' se 8a 9 tea 3ons ,ta, 3 9r den!", , 3rarea (b n" 9entr 9artea 'stor'3", dar 9rea =enera," %n rest) a , ' &a , ?rno,d, La 3ose2Croi@ et Des rapports avec la 'ranc2"a6onnerie. Essai de synthese historique, &ar's, 1970 2' +a' a,es -ran3es ?. Yates, La Lu iere des 3ose2Croi@, trad. :r., &ar's, 1978, 2' ea dest , de =ener'3". >%t des9re 9atern'tatea +an':este,or roz'3r 3'ene, n e n'3' o %ndo'a," 3" e,e a :ost A&e t'ne te 3/e+, 9e 3are (te n +'+) 6e3ate, 5atona, 7'ana, &/oebe, 5 3'na, Er'8'a, Eer=er+'na, Me'!a tr':or+". ?t%t de 2oar", atotr"t"3'toare, 9rea:r +oas", , +'noas", a,b", 3ast", nen nt't", s:'oas", 9'oas", +',oas" 2' ne9r'/"n't". ?r n3"toarea de s ,'!", 3'nst't", 8%n"tor 3 ra;os, 3r"'asa 3er , ', 3"," za +an',or, ze'!a no9!'', re='na e,e+ente,or, =,'e /r"n'toare, do'3a :"9t r',or %ns :,e!'te, st"9%na +"r'', +a+" 2' ro ", do'3a 8"zd / , ', 9aza d +br"8',or, doa+na 9"d r',or, %+b,%nz'toarea Eartar , ', r"zb n"toarea d / r',or, sora , ' ?9o,,on.B
39(
NGEE NGEE

397

reda3tate de 3er3 , de 9r'eten' a' , ' <o/ann *a,ent'n ?ndreae 2' 3" a3esta a :ost 3re'er , ,or. 1. Theses de "agia, t. 5*I, #p. lat., III, 9. )91. E#9res'a dae on agnus 9ro8'ne d'n Co entariul la Sy posion a, , ' -'3'no 2' a :ost 3on2t''n3'os trans+'s" de toat" trad'!'a :'3'n'an", %n3e9%nd 3 &'3o de,,a M'rando,a. (. *. Ed=ar Mor'n, Le *aradig e perdu 1 la nature hu aine, &ar's, He ',, 1973, 99. 10(-1)0 2' I.&. > ,'an , ARe,'='one e a33res3'+ento de, 9otereB, %n J. Ro+anato-R.J. 5o+bardo-I.&. > ,'an , 3eligione e patere, Eor'no, 1981, 99. 113-010, %n s9e3'a, 99. 180-181. 7. Nr no rea3!'oneaz" a'3' %+9otr'8a teor'',or renas3ent'ste a,e :r + se!'', 3are ar 3onsta %ntr-o an +'t" propor6ia a 9"r!',or 3or9 , ' (?=no,o -'renz o,a et3.). E, ,e o9 ne 'deea 3" :r + se!ea este o 3ate=or'e s b'e3t'8" 3are de9'nde de an +'te date trans3endenta,e, %n a3east" 9r'8'n!", n :a3e de3%t s" r+eze 9oz'!'a , ' -'3'no 2' a a,tor 9,aton'3'en' renas3ent'2t', :"r" s" 'ns'ste tot 2' as 9ra 3ores9onden!e,or astro,o='3e 3are deter+'n" atra3!'a d'ntre 9ersoane. 8. 7es9re 9ra3t'3',e tao'ste, c$. 6enr' Mas9ero, A5e2 9ro3edes de Qno rr'r ,e 9r'n3'9e 8'ta,R dans ,a re,'='on taoF'ste an3'enneB, %n Le taol's e et Ies religions chinoises, &ar's, Ja,,'+ard, 1971, 99. )(7-189, 2' Robert 8an J ,'k, Se@ual Li$e in !ncient China. ! *reli inary Survey o$ Chinese Se@ and Society $ro circa ;NQQ 8.C. till ;V<< !..., 5e'den, 19(1, trad. :r. La Vie se@uelle dans la Chine ancienne, &ar's, Ja,,'+ard, 1971. 9. *. M. E,'ade, Le Loga. I ortalite et li+erte, &ar's, &a.ot, 1977, 9. 013 sC. 10. C$. ?. >o dert, AHo+e E/eor'es o: a Nat ra, 5an= a=e :ro+ t/e Rena'ssan3e to t/e L*IIt/ >ent r.B, %n "agia Naturalis und die Ents2tehung der odernen Natur&issenscha$ten -Studia Lei+niiiana, nr. 7), $'esbaden, 1978, 9. (3. 11. I+id., 9. (). 10. I+id., 99. (3 sC. 13. I+id., p. (3. 1). ?+ 3rez t, od'n'oar", 3" era 8orba a'3' de e#9res'a ne' coincidentia oppositoru -c$. "otivul Ecoincidentia oppositoru F la 5iordano 8runo, 3o+ n'3are 9rezentat" %n no'e+br'e 1970 ,a Kn'8ers'tatea d'n N 3 re2t', 'ned't"), 3 at%t +a' + ,t 3 3%t a3easta este =eneros ', strat" de toate o9ere,e :',ozo:'3e a,e , ' Nr no. ?3east" 'nter9retare era tot 2' 9rea 'n:, en!at" de ,e3t ra 3"r!'' , ' M'r3ea E,'ade, Tr(ite d'histoire des religions. &rezen!a o#'+oron , ' %n 9oez'',e , ' Nr no se e#9,'3" +a' 3 r%nd 3a 'nd'3e a, ne' te/n'3' 2' a, ne' 9ra3t'3' de ord'n +a='3. N e 8orba de :'= r' de st',, 3' de n'2te des3r'er' concrete de o9era!' n' 9s'/'3e d'r';ate. 11. N'ne%n!e,es, ana,o='a d'ntre +a='3'an 2' ana,'st treb 'e , at" cu grano salis.

Capitolul V
1. $a,ker, Spiritual and .e onic "agic, 99. 80-83. 0. *. 6. de 5 ba3, *ic de la "irandole, 99. 130 sC. 3. G,er d, L'idee de acrocos os et de icrocos os dans le Ti ee de *latan, K99sa,a 1911, passi . ). *. art'3o, , nostr AMa='a s9'r't a,eB, 9. 390, n. 81. 1. *. J. *erbeke, op. cit., 9. 13. (. I+id., 9. 11. 7. 7es9re 3are ne 'n:or+eaz" >'3ero, .e divinatione, I, 3, (. 8. I+id., I, 30, (3. 9. I+id., I, 11, 111. 10. I+id., I, 19, 37. 11. C$. 5. *erbeke, 99. 0(7 sC., 3 o ,'st" de a tor' 3are %nre='streaz" :eno+en ,. 10. I+id., 9. 307@ c$. 2' AMa='a s9'r't a,eB, 9. 391. 13. Eratat , .e -in:so niis de H.nes' s este trad s %n to+ , II a, o9ere' , ' -'3'no. Ed'!'a +odern" a a3este' s3r'er' ' se datoreaz" , ' N'3o,a Eerza=/' -Synesii Cyreniensis #puscula. Nicolaus Ter)aghi recensuit, Ro+a, 19)), 99. 1)3-187@ te#t =re3, :"r" trad 3ere). Ea este s 9er'oar" a3e,e'a d'n *atrologia 5raeca, 5L*I (3 trad 3ere ,at'n"). C$. *erbeke, 9. 30. I+id., 9. 7(. I+id., p. 1(1. E9'3tet, .iss., III, 0, 00. H3r'erea .e vita coelitus co paranda a :ost ter+'nat" 3%te8a , n' d 9" trad 3erea tratat , ' .espre vise a, , ' H.nes' s. ?3easta -#p., II, 99. 19(8 sC.) '-a :ost ded'3at" , ' &'ero deF Med'3' ,a 11 a9r','e 1)89, %n t'+9 3e data ded'3a!'e' de ,a .e vita coelitus co p. este 10 ' ,'e 1)89,. H.nes' s, *eri enhypni4n, I* (13)a sC.), 9. 1)9, 1( sC (Eerza=/'). t.

I+id. 4 ?3est , 3r este deo9otr'8" 8a,ab', 9entr neo9,aton'3'an , Ia+b,'3/ s,s .espre "isterele din Egipt, III, 1). ,@R H.nes' s, .e so niis, 131d-13(a, 99. 110, 17-13, 1 (Eerza=/'). C$. art'3o, , nostr AInter , na+ terrasC e...B, de;a 3'tat. 0). .e de$ectu oraculoru , )1, )30: sC. 01. .e so niis, 137. 0(. I+id., 13)-131. 07. M'3/e, -o 3a ,t, A5a 9rose d +ondeB, %n LeD "ots et Ies choses, &ar's, Ja,,'+ard, 99. 30-19. 1 08. H.nes' s, .e so niis, 130b-3, 9. 1)7, 1-7 (Eerza='). 09. I+id., 13) 30. N'3o,a s > san s, Idiota triu phans, III@ .e ente, 1. 31. Vita coel. co p., L*. .;.ZQ. WiWW " R],, '%'w''Z 1). 11. 1(. ,I. 18. 19. 00. 01. 00. 03.
398
NGEE

30. Kar, &re'sendanz, *apyri 5raecae "agicae. .ie griechischen Iau+er2papyri, , 8o'., ed. ?,bert 6enr'3/s, Ht tt=art, 1973-7). 33. C$. 6.7. Netz, AE/e 7e,9/'3 Ma#'+ FKnow Yo rse,: 'n t/e Jreek Ma='3a, &a9.r'B, %n /istory o$3eligions, nr. 01 (1981), 0, 99. 11(-171. 3). Ed'!'e arab" de 6. R'tter, Stud. 8i+i. 0ar+urg, LII, 1933@ trad 3ere =er+an" de 6e,,+ t R'tter 2' Mart'n &,essner, AQ&'3atr'#R. 7as M'e, des $e'sen 8on &se do-Ma=r%t%B, Studies o$ the 0ar+urg Institute, nr. 07, 19(0@ 9r'+e,e do " d'n 3e,e 9atr 3"r!' d'n *icatri@, d 9" o trad 3ere :ran3ez" d'n ,at'ne2te, a, 3"re' 3e, +a' 8e3/' +s. r3" 9%n" a, 1739, s%nt 3 9r'nse %n 3 ,e=erea , ' H.,8a'n Matton, La "agie ara+e traditionnelle, &ar's, Retz, 197(, 99. 0)1 sC. M'ster'os , n +e de A&'3atr'#B este, 9oate, o de:or+are de ,a N Crat's, +en!'onat %n te#t 3a trad 3"tor a, n ' tratat des9re ta,'s+ane reda3tat de Kr'ton@ e

8orba, :oarte 9robab',, de +ed'3 , =re3 6'9o3rate, a 3"r ' a tor'tate era s s3e9t'b'," de a =aranta 9rest'=' , o9ere,or de a3est =en. 31. *. ed'!'a tratate,or :'3'n'ene .e vita a , ' M. &,essner 2' re3enz'a noastr" d !evu , nr. 1) (1980), 9. 397a-b. 3(. C$. H. Matton, La "agie ara+e traditionnelle, 9. 71@ te#t i+id., 99. 70 sC. 37. C$. H.nes' s, .e so niis, %n -'3'no, #pera, II, 9. 19(9. 38. C$. ?. >o dert, art. 3'tat, 9. 19. E 8orba, %n s9e!", de o9era , ' -ran3's3 s Mer3 r' s 8an 6e,+ont, 9entr 3are ,'tere,e a,:abet , ' ebra'3 re9rezenta n'2te d'a=ra+e :onet'3e 'nd'3%nd 9oz'!'a ,'+b'' %n art'3 ,area s nete,or -i+id.:. G teor'e s'+',ar" a :ost a8ansat" %n 3eea 3e 9r'8e2te a,:abet , sans3r't dev(n(gan. 39. C$. supra, nota ( ,a 3a9. I*. )0. C$. art. nostr A,atro' ka' +ante'sB, nde a3east" teor'e este d's3 tat" d'n 9 n3t de 8edere a, a9,'3ab','t"!'' e' ,a 3az , e#tat'3',or =re3'. )1. To o *ri o delle divine Le$tere, 9. 8r. )0. Vita coel., III@ c$. *icatri@, 9. 171, 7 (R'tter-&,essner). )3. C$. AMa='a s9'r't a,eB, art. 3'tat. )). *. &. ?rno,d, op. cit. )1. $a,ker, op. cit., 99. 003 sC. )(. I+id., 99. 1)-1)1. &entr ?=r'99a, se 9oate %n3" t','za trad 3erea :ran3ez" a , ' K.-. Jabor'a , a 1-a ed'!'e %n 9atr 8o, +e, La *hilosophie occulte, &ar's, 1979. G ed'!'e 9ra3t'3" %n =er+an" +odern" este a3eea a , ' K rt Nenes3/, 6. >orne,' s ?=r'99a 8on Nettes/e'+, .ie agischen 0er%en, $'esbaden, 197(, 19800.

Capitolul VI
1. ?d;e3t'8 , A3e,estB -coelestis: %nsea+n" a'3' AeteratB sa A3/'ntesen!aUB, :''nd3" eter , era s bstan!a 3er , '. H" ne a+'nt'+ 3" 9ne +a +an" este de a3eea2' nat r". NGEE

399
0. &se,,os, A>o+entar' ,a #racolele chaldeeneF, *atrologia 5raeca 100, 3o,. 1109-1130a@ %n #racles chaldai'ques. !vec un choi@ de co 2 entaires anciens, te#t stab','t 2' trad s de Edo ard des &,a3es, &ar's, 5e2 Ne,,es 5ettres, 1971, 99. 1(8-1(9. 3. C$. 6ans 5ew., Chaldaean #racles and Theurgy, Cairo, 191(, 9. 178. ). C$. J. 7 rVnd, A5F n'8ers d s.+bo,eB, %n 3evue des Sciences 3eli2gieuses, nr. )9 (1971), 3, 8-9. 1. H.M. H/'roko=oro::, *sycho ental Co ple@ o$ the Tungus, 5ondon, 1931, 9. 0)3a. (. I+id. ;. R.N. Gn'ans, The #rigins o$ European Thought a+out the 8ody, the "ind, the Soul, the 0orld, Ti e and 'ate. Ne& Interpretation o$ 5ree%, 3o an, and %indred Evidence, also o$so e +asic 9e&ish and Christian +elie$s, >a+br'd=e, 1911. Inter9ret"r',e , ' Gn'ans a :ost 3r't'3ate de +a' + ,!' sa8an!'. 8. ?. G,er d, op. cit. >. #p. cit. 10. Gn'ans, 99. 119 sC. 11. G,er d, 9. 03. 10. I+id., 9. 03. 13. 7'n 9r'3'na n ' dat anato+'3 ob'e3t'8 (aso3'at 3 e,e+ente de d'8'na!'e), :'3at , a8%nd o s 9ra:a!" neted" 2' , 3'e 3e ar 9er+'te A8'z' n',orB s" se re:,e3teze. 1). A6er+et's Er's+e='st' ,atro+at/e+at'3a (6o3 est, Med'3'nae 3 + Mat/e+at'3a 3on' n3t'o) ad ?++one+ ?e=.9t + 3ons3r'9ta, 'nter9rete ,oanne Htad'o 5eonno t/es'oB, %n ,oann's 6as: rt', .e cognoscendis et edendis or+is, op. cit., :. 113r. 11. I+id., :. 1138. 1(. Kn e#e+9, dest , de %nt'ns de 3o+b'na!'' 'atro+ate+at'3e a8%nd ,e="t r" 3 o+ , :,eboto+'3 se re="se2te ,a 6as: rt, op. cit., :. 1r-88. 17. <. Hezne3, La Survivance des dieu@ antiques, &ar's, -,a++ar'on 19800, 9. 10. 18. *roinde necessariu est e inisse !riete praeesse capiti atque $adei, Tauru collo, 5e inos +rachiis atque hu eris, Cancru pectori et3., 9%n" Ia4 *isces pedi+usJ. 19. C$. nota 1(, supra. 00. -ar+e3e,e erot'3e ,a 3are 9are s" se re:ere -'3'no era de or'='ne 9o9 ,ar". ?bate,e Er't/e+' s 8orbe2te des9re e,e %n s3r'erea sa!ntipalus ale$lcioru , 'nd'3%nd de ase+enea n'2te ,ea3 r' dest , de 3' date, A?9o' este ne3esar s" ne a+'nt'+ 3" berbe3 , se re+ar3" 9r'n 3a9 2' :a!", ta r , 9r'n =%t, =e+en'' 9r'n bra!e 2' +er', 3an3er , 9r'n 9'e9t (...), 9e2t'' 9r'n 9'3'oare.B
400

NGEE

, ate d'n +a='a +ed'e8a,". -ar+e3e,e 2' ,ea3 r',e s%nt 3on:'r+ate de na9o,'tan , J.N. &orta@ c$. $.-E. &e 3kert, *ansophie. Ein Versuch )ur 5eschichte der &eissen und sch&ar)en "agie, Ner,'n, 191(, 99. 31( sC. $o,:=an= 6',debrand a ada9tat, %n

"agia naturalis 1 .as ist Hunst und 0under+uch (7ar+stadt, 1(10), re!ete,e , ' &orta, 3are re'ntr" %n ,'terat ra 9o9 ,ar" (%n Jer+an'a, s b :or+a a 3eea 3e &e 3kert n +e2te agische /ausv(terliteratur 2 e#9res'e 'ntrad 3t'b',", 'nd'3%nd a3e,e re9ertor'' de 'n:or+a!'' astro,o='3e, +eteoro,o='3e, +ed'3a,e et3., 'nd's9ensab',e !"ran',or e ro9en' A3a9' de :a+','eB 9%n" ,a %n3e9 t , se3o, , ' LL). 01. *. ?ne#a *I. 00. 7 9" M. &,essner, e 8orba de 9'atra n +'t" %n 9ersan" $iru)ag, 3are este t r3oaz ,, n sa:'r ,. E#e+9, , este %+9r + tat d'n *icatri@, 99. 100, 1) sC. (R'tter-&,essner). 03. C$. La "agie t ditionnelle, 9. 311. 0). *icatri@, 3artea II, i+id. 01. *icatri@,, trad s de <. Hezne3, op. cit., 9. 13.

Capitolul VII
1. &entr 3a,'tatea 9,an2e,or, re3o+and"+ ed'!'a en=,ez" d'n E+',e Jr',,ot de J'8r., Le "usee des Sorciers, "ages et !lchi istes (&ar's, 1909)4 Illustrated !nthology o$Sorcery, "agic and !lche y, New York, 1973 @ '3ono,o='a re:er'toare ,a de+on' este ana,'zat" %n 3a9odo9era , ' < r='s Na,tr sa't's, Le "oyen !ge $antastique. !ntiquites et e@otis es dans l'art gothique (1911), &ar's, -,a++ar'on, 1981. 0. 6. 5ew., op. cit., 9. 0)(. 3. #r. chald., :r. 1)), 9. 100 (des &,a3es). ). 7es9re lynges, 8. 5ew., 99. 1300-131. 1. I+id., 9. ). (. I+id., 99. 190-190. 7. I+id., 99. 010-01). 8. #r. chald., :r. 90, 9. 88 (des &,a3es). ?+ +od':'3at 2or trad 3erea. ?3e'a2' chthonioi %ynes rea9ar 2' %ntr- n a,t :ra=+ent (91, 9. 89), a,"t r' de 3%'n'' aer'en' 2' a38at'3'. 9. 5ew., 99. 089-090. &ra3t'3a este anter'oar" #racolelor, este +en!'onat" de &, tar/ -c$. > ,'an , AInter , na+ terrasC e...B). >%t des9re stat ete, era 9,"+"d'te d'n 9"+%nt de tre' 3 ,or' (ro2 , a,b, ne=r ), s'+bo,'z%nd eter , de :o3, aer , a,b 2' 9"+%nt , ne=r . >a ,'ant se :o,osea =r"s'+ea de 8 ,t r 2' de 3orb. Re9rezenta n 8 ,t r 2' n 2ar9e. &entr stat ',e 6e3ate' se :o,osea 3ear" de tre' 3 ,or'@ :'re,e ro2'', a,be 2' ne=re :"3ea 9arte d'n arsena, , +a='e'. Este dest , de re+ar3ab', 3" %n Ro+Vn'a se 9"streaz" %n3" ob'3e' , de a o:er', ,a , +art'e, +"r!'2oare a="!ate de do " :'re, a,b 2' ro2 , %+9,et'te. 5a , a9r','e, :'re,e s%nt a="!ate de 9o+'' NGEE

)01
3are %n3e9 s" %n8erzeas3". E 8orba de s 9ra8'e! 'rea n ' ob'3e' ro+an de 9r'+"8ar", 3are 3onsta %n s s9endarea nor oscilla 2 +'3' :'= r'ne -%n arbor'. -'re,e b'3o,ore a 9robab', o 8a,oare a9otro9a'3". 10. Kr+"+ trad 3erea ,at'n" a , ' Mars','o -'3'no, II, 9. 1879. &entr o trad 3ere +odern", 8. <a+b,'C e, LeD "ysteres . 'Egypte, te#t stab','t 2' trad s de Edo ard des &,a3es, &ar's, Ne,,es 5ettres, 19((. 11. C$. <ose9/ 6ansen, 7uellen und ?ntersuchungen )ur 5eschichte des /e@en&ahns und der /e@enver$olgung i "ittelalter, Nonn, 1901, 9. 101 @ 2' de ase+enea 6enr. >/ar,es 5ea, "aterials to&ard a /istory o$ 0itchcra$t (ed. ?rt/ r >. 6ow,and, 'ntrod. Jeor=e 5'n3o,n N rr), 3 8o'., New York-5ondon, 1917 (ed'!'a I-a 1939), 8o'. I, 9. 070 (3'tat de a'3' %na'nte 3a 5ea, :"r" 'nd'3a!'e de 8o, +, 3"3' 9a='n',e s%nt n +erotate %n 3ont'n are, de ,a , ,a 11)8). 10. 5ea, 99. 088-089.

13. I+id., 9. 113.


1). I+id., 9. 1(3, .e "agoru .ae ono ania, Nase,, 1181. 11. 6ansen, 7uellen, 99. 197-198@ 5ea, 9. 300. 1(. 5ea, 99. 900, 90(. 17. <o/ann K,e'n, E@a en Curidicu ..., 9re:., n. 3-), 3'tat de 5ea, 9. 909. 18. 5ea, 99. 919-901. 19. Re+., .ae onolatreia, I. (, n. 7-13, d 9" 5ea, 9. 917. 00. >'tat de 6.&. 7 err, Trau )eit, 9. (1. &entr de 5an3re, sodo+'a era :or+a de re,a!'e erot'3" 9re:erat" de d'a8o,. C$. <a3C es -'r+e, Erotis e et sorcellerie, &ar's, *er8'ers, 1970, 99. 1(7-1(8. 01. I+id., 9. 0(0, n. 30. %n3" o dat", J'ordano Nr no e 3e, 3are ne 'n:or+eaz" des9re e#'sten!a ne' 9ra3t'3' de +a='e erot'3" (9o9 ,ar") 3are ar n3" o , +'n" nea2te9tat" as 9ra 9ra3t'3',or %nse2' a,e 8r";'toare,or. Re9rod 3e+ a'3' 9asa; , res9e3t'8, :"r" s"-1 a,ter"+ -#p. lat., II, 9. 187 @ e 8orba de Sigillus sigilloru , )1@ .e undeci a contractionis specie, A3ontra3!'',eB :''nd n'2te :eno+ene s9'r't a,e a, 3"ror e:e3t 9 tea :' 9oz't'8 sa ne=at'8)4 AHe ada =" S,a ,'sta 3ontra3!'',or s9'r't , 'T o s9e!" 3onda+nab'," de 3ontra3!' ne, 3e se %nt%+9," ,a oa+en'' 'n3 ,!', + rdar' 2' '9o3r'!', a 3"ror b'," nea=r", +a' ab ndent" 2' +a' =roas" de3%t 3ons'+te nat ra, e 9r'3'n" a 9rod 3er'' de 8o, 9t"!' 2' de ,e="t r' 8ener'ene, 3a 2' de a2a-z'se re8e,a!'' zadarn'3e 2' best'a,e, 9ro8en'nd d'n 9ert rbarea :antez'e' ,or 9or3'ne S...T. %ntre a3este 9ersoane best'a,e, s%nt ne,e 3are se /r"nes3 3 'erb r' 3r de 2' as9re 2' 3 ,e= +e 3are +:," 2', n=%nd -se 3 =r"s'+e de 3o9',, se e#9 n =oa,e, %n ,'n'2tea no9!'', aer , ' r"3oros. He %nt%+9," 3" :'erb'n!ea,a 9rod s" de %+9re; r"r',e a+'nt'te se %ntoar3e 3"tre 'nter'or , tr 9 , ' ,or, 'ar =r"s'+ea ,e

9"tr nde %n 9or'' 9'e,''. ?st:e,, re3e9ta3 ,e,e dor'n!e' 3arna,e se +9, 3 2 r'n!" 2' 9rod 3 %n3et o s"+%n!" art':'3'a," Sad'3" e+'s" %n a:ara a3 9,"r'' se# a,eT. Ht'+ ,ate de +ed'ta!'' 8ener'ene 9r'3'n 'te de 'nten!'a ,or 'n'!'a," 2' de toate a3este 9ro3edee, e,e a; n= ,a o stare s,ab" de
)00
NGEE

e#3'tare, %n 3are 3red 3" r +'na!'',e ,or :antast'3e s%nt a3!' n' ade8"rate 2' rea,e. ?3easta d reaz" toat" noa9tea, t'+9 %n 3are e,'+'n" a3ea +:,are ,'b'd'na," 2' s 3 ,, d'n 3are n +a' r"+%ne n'+'3 3%nd se trezes3. 7ar e,e s%nt 3on8'nse 3" a 9etre3 t 3 ade8"rat noa9tea %ntr-o a3 9,are 8o, 9-t oas" 3 n b"rbat sa 3 o :e+e'e. D' este 8eros'+', 2' 3on:or+ nat r'' s" :' %n3er3at %ntre t'+9 o 9,"3ere S:antast'3"T :oarte 9 tern'3". >"3' e+'s'a se+'na," n s-a +at r'zat de-a , n= , n ' a3t se# a, ord'nar, 3' s-a 9rod s +a' t%rz' 2' +a' ,ent, tr 9 , :''nd %n stare de re9aos, n +a' 9r'n +'23area '+a='na!'e', +:,area tre3"toare 2' +oarea e#tern" 9"tr nz%nd 3ont'n 9r'n 3ana,e,e ,'b'd'na,e.B ?3est 9asa; 9are s" 3on:'r+e 'deea 3" + ,!' A8r";'tor'B n 3" ta , 9r'n absorb!'a 3 tanat" a /a, 3'no=ene,or, de3%t 9,"3er' se# a,e. M"rt r'a , ' Nr no, '=norat" 9%n" a3 +, ser8e2te ,a 8er':'3area '9oteze,or as 9ra 8r";'tor'e' 9e 3are ,e a8ans"+ %n a3east" 3arte -c$. in$ra, ?ne#a *II). 00. N'der, 'or icarius, V, 3, apud 5ea, 9. 0(1. 03. 5ea, 9. 0)). 0). I+id., 9. 187. 01. I+id., 99. 179-180. 0(. I+id., 9. 181, 3't'nd 9se do-? = st'n, Li+er de Spiritu et !ni a, 3a9. LL*III. 07. I+id., 9. 187, 3't'nd Eo+a dF?C 'no, 7uaestio unica de spirituali+us creaturis, ,, ad 1). 08. I+id., 99. 0(0-0(1, 3't'nd N'der, 'or icarius, II, ). 09. 6ansen, 7uellen, 9. 19(. 30. I+id., 9. 199. 31. C$. Is'dore Ee'r,'nk, 'lora "agica. .eplant in de toover&ereld, ?n8ers, 1930, 99. 01-03 (2ase re!ete d':er'te). 30. I+id., 99. 8( 2' 90. 33. I+id., 9. )(. 3). 7ator"+ a3este 'n:or+a!'' 7-, ' 9ro:esor *an Gs, 3are a 9redat :ar+a3o,o='a ,a Kn'8ers'tatea d'n Jron'n=en. E, a a8 t de ase+enea a+ab','tatea de a ne da n'2te e,e+ente b'b,'o=ra:'3e %n a3est do+en' (+a' a,es R'3/ard E8ans H3/ ,tes - ?,bert 6o:+ann, The 8otany and Che istry o$ /allucinogens, H9r'n=:'e,d, I,,'no's, 1973). ?,3a,o'z'' 3on!'n !' %n so,ana3ee se deosebes3 de a,3a,o'z'' 3on!'n !' %n 9,ante,e /a, 3'no=ene d'n Me#'3 2' d'n ?+er'3a de H d 9r'n %ns 2'rea ,or de a :' absorb'te 9r'n 9'e,e. 7'+9otr'8", 3e' d'n r+" se 3ara3ter'zeaz" 9r'n 9rezen!a, %n str 3t ra ,or 3/'+'3", a n ' =r 9 n +'t indol, 3are n 9"tr nde 9r'n 9'e,e. ?3easta e#9,'3" ob'3e' r',e d':er'te a,e 8r";'tor',or e ro9en' :a!" de 2a+an'' d'n ?+er'3a 3entra," 2' +er'd'ona,". 31. *. M'3/ae, <. 6arner, AE/e Ro,e o: 6a,, 3'no=en'3 &,ants 'n E ro9ean $'t3/3ra:tB, %n M.<. 6arner (ed.), /alucinogens and Sha anis , G#:ord Kn'8ers't. &ress, 1973, 99. 101-110. NGEE
403

3(. *. 9oz'!'a , ' 6arner 2' a , ' 7 err, op. cit. 7e;a ,a %n3e9 t , se3o, , ', 3%!'8a oa+en' de 2t''n!" a e#9er'+entat a3!' nea A nsor',or de 8r";'toareB, 9re9arate d 9" re!ete,e trad'!'ona,e. H" as3 ,t"+ 9o8estea n 'a d'ntre e', 3are a :o,os't 3a 'n=red'ente a3t'8e .atura stra oniu 2' /yoscya us niger1 A& !'n +a' 9e r+" Sd 9" 3e +-a+ nsT, a+ a8 t '+9res'a 3" zbor 9r'ntr- n ra=an. 7 9" 3e +'-a+ ns s bs or',e, +er'' 2' 3e,e,a,te 9"r!' a,e tr 9 , ', a+ 3"z t %ntr- n so+n , n=, 'ar %n no9!',e r+"toare a+ a8 t n'2te 8'se e#tre+ de 8'' 3 tren r' ra9'de 2' 9e'sa;e +'n nate de ,a tro9'3e. 7e +a' + ,te or' a+ 8'sat 3" +" a:,a+ 9e n + nte %na,t 2' 3" ,e 8orbea+ oa+en',or d'n 8a,e, de2', d'n 3a za d'stan!e', 3ase,e de ;os a8ea 9entr +'ne d'+ens' n' +'n s3 ,eB (3'tat de Ee'r,'nk, op. cit., 9. 03). 37. &o8est't de E+',e Jr',,ot de J'8r., op. cit. 38. *. 6e'nr'3/ M'++er, AGn t/e H'=n':'3an3e o: t/e Ind'an Eantr'3 Yo=aB, %n Spiritual .isciplines -*apers$ro Eranos 9ahr+uch, nr. )), New York, 19(0, 99. )0-13. 39. &a , Jr',,and', Tractatus de Sortilegiis, -ran3o: rt' ad Men +, 1190, 9. 1(8, C. LI, n. ,, apud Lea, 99. )09-)10. )0. <o/annes Er't/e+' s ?bbas, Li+er #cto 7uaestionu , G99en/e'+, 1111, P. 1, E.e 3epro+is atque "ale$icisF, apud 6ansen, 7uellen, 99. 090-093. )1. E'9"r't ,a In=o,stadt %n 1191@ c$. 6ansen, 7uellen, 99. 091-09(. )0. &e 3kert, *ansophie, 9. 7(. Kn , d'ntre a3este 9se doe9'=ra:e 9oart", s b n t't, k',o+etr'3, data de 1)80. Gr, Er't/e+' s, %n 8%rst" de doar 00 de an', n s3r'sese %n3" n'+'3 %n 1)80 U )3. &e 3kert, 9. 71. )). I+id., 99. 70-73. N'b,'o=ra:'a 9r'8'nd -1 9e Er't/e+' s este :oarte bo=at". N 8o+ aborda a'3' de3%t 3/est' n' re,at'8e ,a Steganogra$ta sa, d'n 3are a+ t','zat r+"toarea ed'!'e a , ' $.E. 6e'de,4 9ohannis Trithe ii *ri o Spanhei ensis deinde .ivi 9aco+i *eapolitani !++atis Stegano2graphia. 7uae /ucusque a ne ine intellecta, sedpassi ut supposititia, perniciosa, agica et necro antica, reCecta, elusa, da nata et sententia inquisitionis passaM Nune tande vindicata reserata et

illustrata. ?+i post vindicias Trithe ii clarissi e e@plicantur Coniurationes Spirituu e@ !ra+icis, /e+raicis, Chaldaicis et 5raecis Spirituu no ini+us Cu@ta quosda conglo+ate, aut secundu alios e@ 8ar+aris et nihil signi2$icanti+us ver+is concinnatae. .einde solvuntur et e@hi+entur !rti$iciu Nova Steganogra$ica ! Trithe io in Literis ad !rnoldu 8ostiu et *olygruphia pro issa, in hune die a ne ine capta, Ded pro parado@is et i possi+ili+us ha+ita et su e desiderata. !uthore 0ol$gango Ernesto /eidel, 0or atiense. "oguntiae SMa'nzT, Su pti+us 9oannis *etri Iu+rodt. !nno ;VKV-; 8o'. de 397 9.). Mono=ra:'a +odern" 3,as'3" des9re Er't/e+' s %' a9ar!'ne , ' Is'dor H',berna=e,. 9ohannes Trithe ius. Eine
404

NGEE NGEE
405

"onographie (18(8), Re=ensb r=, 18810. Ea este de9"2't" de 3"tre &a , >/a3orna3, 5randeur et adversite de 9ean Trithe e +enedictin, a++e de Sponhei et de 0ur)+ourg -;<V,2;N;V:. La vie - la legende 2 l'oeuvre, &ar's, Ed't'ons Erad't'onne,,es, 19(3, 3are se do8ede2te n b n 'nter9ret a, Steganogra$Gei, dar se +"r='ne2te s" re9rod 3" date,e b'o=ra:'3e -adesea eronate - : rn'zate de 6e'de,. >ea +a' b n" +ono=ra:'e este 2' 3ea +a' re3ent"@ %' a9ar!'ne , ' K,a s ?rno,d, 9ohannes Trithe ius -;<V,2;N;V:, $ rzb r=, 1971. ?rno,d re3onst't 'e :oarte b'ne 'stor'a 9ersona," a , ' Er't/e+' s %n 3adr , 'stor'e' so3'a,e a e9o3'', dar n se o3 9" de3%t %n +od s 9er:'3'a, de +a='a tr't/e+'an". &entr a3easta, ne 9 te+ %n3" adresa - 3 o an +'t" 9r den!" - date,or o:er'te de $.-E. &e 3kert %n *ansophia sa, %n 3a9'to, , 'nt't ,at A7er Ma berer Er't/e+' sB, 99. 70-8). > nos3"tor 'ne=a,at a, o3 ,t's+ , ' =er+an, &e 3kert se re,e8" dre9t 3ea +a' 9re!'oas" s rs" %ntr stab','rea ,e=ende' , ' Er't/e+' s@ dar e, n 9are s" :' st d'at %ndea9roa9e 'nter9ret"r',e Steganogra$iei. >artea , ' Noe, 5. Nrann, The !++ot Trithe ius -;<V,2;N;V:. The 3enaissance o$ "onastic /u anis , 5e'den, 1981, n se o3 9" de3%t de 3ar'era 3", ="r , '. )1. &e 3kert, *ansophie, 99. 70-73. )(. Jeor= $',,'n, .issertatio historico2literaria de arte Trithe iana scri2+endiper igne , K99sa,a, 1708, 9. 33, 3'tat de K,a s ?rno,d, 9ohannes Trithe ius, 9. 180. )7. K rt Nas3/w'tz, /e@en und /e@enpro)esse. .ie 5eschichte eines "assen2&ahns und seiner 8e%( p$ung, M''n3/en, 19(3, 99. 17 sC. )8. C$. &e 3kert, 99. 70-73. )9. I+id., 9. 77. 10. 'a a con$rate itatis, >asse, 1(1), trad s %n -.?. Yates, La Lu iere des 3ose2Croi@, 9. 037. 11. *ri o *oeta cele+erri us A...B Secundo S...T #rator $acundissi us S...T Tertio S...T su+tilissi us *hilosophus S...T 7uarto A...B "athe aticus ingeniosissi us A...B 7uinto S...T /istoricus per$ectus S...T Se@to S...T Theologus insignis1 6e'de,, Vita 9ohannis Trithe ii !++., 3)-31. 10. Gra2 , $ rzb r=, nde trad'!'a 9r'8'toare ,a Er't/e+' s a r"+as 8'e 8re+e de a9roa9e do " 8ea3 r', 2' %ndeoseb' +%n"st'rea de ,a H9on/e'+ s%nt s't ate a9roa9e de 6e'de,ber= %n &a,at'nat, nde se 8a +an':esta, ,a %n3e9 t , se3o, , ' a, L*II-,ea, A:arsaB -ludi+riu : roz'3r 3'en',or. In 3az , A,"+9',or 3e n 9ot :' st'nseB ="s'te %n +or+%nt , 9"r'nte, , ' >/r'st'an Rosenkre z, este 9robab', 3a a tor'' +an':est , ' 'a a Con$rate itatis s" se :' s, ;'t de n e,e+ent a, ,e=ende' tr't/e+'ene, d 9" 'n:or+a!'a , ' Nart/o,o+e s Korndor:: +o2ten't" de ,a Her8at' s 6o3/e'. 13. N'b,'o=ra:'a 3o+9,et" este %nre='strat" de K,a s ?rno,d, 9. 088 sC. 1). &e 3kert, 9. 71. 11. 6e'de,, Vita 9ohan. Trith. !++., 9. 1. 1(. K. ?rno,d, 9. 7. 17. 6ans ?nkw'3z-K,ee/o8en, .er &iener /u anist 9ohannes Cuspinian, Jraz-Ko,n, 1919, 9. 1(, 3'tat de K. ?rno,d, 9. 1(. 18. K. ?rno,d, 9. (0. 19. !pudH. ?rno,d, 9. (1. (0. I+id., 9. 18. (1. !ntipalus, I, 3@ o ,'st" a9roa9e 3o+9,et" ,a &e 3kert, *ansophie, 99. )7-11. (0. Ee#t , a3este' s3r'sor' este re9rod s de 6e'de,, 99. 10-11@ este 9ar!'a, trad s 2' rez +at %n %ntre='+e de &e 3kert, 99. 80-83. (3. No e,,es-No8',, s n este, %n or'3e 3az, 9r'eten , de t'nere!e a, , ' >orne,' s ?=r'99a, +en!'onat %n 3ores9onden!a a3est 'a 3 a,!' 3%!'8a +e+br' d'n sodalitiu 9ar'z'an. (). *oligra$ia a :ost ter+'nat" ,a 01 +art'e 1108 2' %n3red'n!at" %+9"rat , ' Ma#'+','an ,a 8 ' n'e 1108. ? :ost trad s" %n :ran! ze2te, %n 11(1, de 3"tre Jabr'e, de >o,,an=e. (1. 9oannis 0ieri #pera # nia A...B Editio nova S...T ! steloda i, !pud *etru van den 8erghe, 1((0, 9. 110 -.e *raestigiis.ae onu , II, (4 E.e 9ohanne Trithe io, eCusque li+ro Steganographia inscriptoF:. ((. ?da+ Eanner, !strologia sacra1 /ocest, orationes et qaestiones quinque S...T, In=o,statdt, 1(11 -c$. ?rno,d, 9. 190).

(7. H'='s+ nd 8on Heeon, Trithe ius sui ipsius vinde@, sive Steganogra2phiae A...B 9oannis Trithe ii apologetica de$ensio, In=o,stadt, 1(1( (K. ?rno,d, 9. 190). (8. J sta8 He,en s, Crypto enytices et cryptographiae li+ri IU. In qui+us et planissi a Steganographiae a 9ohanne Trithe io oli conscriptae Enodatio traditur, 5''neb r=, 1(0). (9. <o/annes >ara+ e, . 5obkow'tz, Steganographiae nec non claviculae Salo onis 5er ani 9oannis Trithe ii !++atis Spanhei ensis #rdinis Sancti 8enedicti -quae hucus a ne ine intellecta, a ultis $uerunt con2de natae, et necro antiae nota inustae:, genuina, $acilis, dilucidaque declara6ia, Ko,n, s.a. (1(31 d 9" ?rno,d, 9. 190). 70. <o/annes dFEs9'eres, Speci en Steganographiae 9oannis Trithe ii A...B quo auctoris ingenuitas de instratur et opus a superstitione a+solvitur, cu vindiciis Trithe ianis, 7o a', 1()1. 71. ?t/anas' s K'r3/er, *olygraphia nova et universalis, Ro+ae, 1((3 -!ppendi@ apologetica ad polygraphia nova , in qua Cryptologia Trithe iana discutitur:. ;;. 6e'de,, op. cit. 73. Jas9ar H3/ott, Schola Steganographica, N''rnber=, 1(80 -c$. K,a s ?rno,d, 9. 190). 7). Trithe ius ge+iihrt das Verdienst, die erste u $assende !r+eit au$de 5e+iet der odernen Hryptographie vero$$entlich und da it Vor+ild und
)0(
NGEE

!nregung $ur die &eitere Ent&ic%lung gege+en )u ha+en 1 K. ?rno,d, 9. 190. Je+atr'a (Ee+ ra/) este s'ste+ , 3aba,'st'3 de 9er+ tare a ,'tere,or a,:abet , '. 71. 6e'de,, 9. 111. 7(. K. ?rno,d, 9. 188. 77. .e septe secundeis, id est intelligentiis sive spiriti+us or+es post .eu oventi+us @ c$. K. ?rno,d, 99. 1(0-1(3. H b t't, , Tr(ite des causes secondes (&re3ede dF ne 8'e de ,Fa te r, dF ne b'b,'o=ra9/'e et dF ne 9re:a3e et a33o+9a=ne de notes), a3east" s3r'ere a a9"r t ,a &ar's %n 1898, :or+%nd 9r'+ , n +"r d'n AN'b,'ot/eC e ros'3r 3'enneB. Erad 3"tor , este anon'+. 78. Steganographia, ed. 6e'de,, 99. 079 sC. 79. I+id., 99. 310-311. 80. Tractatus de Sortilegiis, 9. 1(8, C. LI. n. 1. 81. C$. K. ?rno,d, 9. 18). 80. ?=r'99a, E9'sto,a I*, (0, apud ? = ste &rost, LeD Sciences et Ies !ns occultes au UVIe siecle1 Corneille !grippa. Sa vie et Des oeuvres, , 8o'. (ret'9"r're anastat'3" a ed. de ,a &ar's, 1881-1880), N'e wkoo9, 19(1, 8o'. I, 9. 11(. 83. E9'sto,a I*, 19, apud &rost, 99. 00)-001.

Capitolul VIII
;. C$. st d' , nostr 3eligione e accresci ento del patere, op. cit. ,. C$. ?.J. 7eb s, op. cit., 99. 1)0-1)1. 7es9re a,3/'+'a , ' Newton, c$. N.<.E. 7obbs, T9ie 'oundations o$Ne&ton's !lche y, or EThe /unting o$ the 5reene LyonF, >a+br'd=e, 1971@ M. E,'ade, A5e M.t/e de ,Fa,3/'+'eB, %n Cahiers de L'/erne, nr. 33, &ar's, 1978, 99. 117-1(7. 3. C$. *'8'ana &VC es, LeD Sciences occultes, op. cit. <. $.-E. &e 3kert, L'!strologie. Son histoire, Des doctrines, trad. :r., &ar's, 1980, 9. 11(. 1. I+id., 9. 1(1. 7es9re tratarea 3on; n3!'',or d'n ,'terat ra E8 , ' Med' , c$. E. Jar'n, La cultura $iloso$ica del 3inasci ento, 9. 117. &'etro dF?bano s3r'a %n Conciliator di$$erentiaru d'n 1077 (:. 11, 3'tat de >ant , LeD /eretiques d'Italie, 8o'. I, 9. 38()4 E@ coniunctione Saturni et 9ovis in pincipio !rietis, quod quide circa $ine >VQ contigit annoru , totus undus in$erior co utatur, i6a quod non solu regna, Ded et leges et prophetae consurgunt in undo S...T sicut apparuit in AEste +er't , , ' Er't/e+' s de a :' 9 b,'3at 9r'+a , 3rare 3 9r'nz"toare 9e t"r%+ , 3r'9to=ra:'e' +oderne, 9r'n 3are a 3reat n 9re3edent 2' n '+bo,d %ntr dez8o,tarea ,ter'oar" a 3er3et"r''.B NGEE
407

adventu Na+uchodonosor, "oysis, !le@andri "agni, Na)arei, "aho etiJ (3rono,o='a sa treb 'e , at" cu grano salis:. >%t des9re &'erre dF?',,., 3are 9are s" :' 9rez's %n Concordia astrono iae cu historica veritate, +ar' s3/'+b"r' 9entr %n3" %nde9"rtat , an 1789 (&'erre dF?',,. a tr"'t 3a+ %ntre 1310 2' 1)00), 'at" 3e s9 ne e, des9re 8en'rea , ' >r'stos -Vigintiloqui , *enet''s, 1)90, 3'tat de Jar'n, loc. cit.:1 Sine te eraria assertione, Ded cu hu ili reverentia dico quod +enedicta Christi incar2natio et nativitas, licet in ultis $uerit iraculosa et supernaturalis, ta en etia quoad ulta huic operi dei$ico conceptionis et nativitatis natura ta qua $a ula .o ino suo et Creatori su+serviens divinae o nipotentiae cooper(ri potest.X %n 3e-1 9r'8e2te 9e Ro=er Na3on, %n teor'a , ' 9r'8'nd re,a!'',e d'ntre 9,anete (sa 3on; n3!'') 2' +ar',e re,'='' a,e , +'' e, se :a3e 'nter9ret , , ' a,-K'nd% 2' a, , ' ?,b +asar4 ludais a, s9 ne e, de e#e+9, , quod congruit planetae Saturni, quod o nes planetae iunguntur ei, et ipse ne ini illoru iungitur S...TYYY (3'tat de Jar'n, loc. cit. *. 2' E ,,'o Jre=or., AEe+9s astro,o='C e et te+9s 3/ret'enB, %n Le Te ps chretien de la $in de l'!ntiquite au "oyen !ge, &ar's, 198), 99. 117173).

(. Ke9,er, .e vero anno (1(13), 3'tat de &e 3kert, op. cit., 9. 1)8. 7. &e 3kert, 3't%nd -1 9e Ke9,er, i+id. 8. &e 3kert, 9. 190. 9. C$. E?. Yates, La Lu iere des 3ose2Croi@, 99. 1))-1)8. 10. &e 3kert, L'!strologie, 99. 111-110. 11. I+id., 9. 190. 10. !pud &e 3kert, 9. 188. 13. *. .isputationes adversus !strologia divinatrice de &'3o de,,a M'rando,a, *, 1. 1). &e 3kert, L'!strologie, 9. 100. 11. 5'3/tenber=er, *ractica, ed. d'n 1107, 99. 31-33, 3'tat de &e 3kert, i+id., 99. 100-103. Y A7ator't" 3on; n3!'e' , ' Hat rn 3 < 9'ter ,a %n3e9 t , Nerbe3 , ', :a9t 3are se 9rod 3e 3a+ ,a :'ne,e a 9(0 de an', %ntrea=a , +e de ;os se s3/'+b", ast:e, 3" n n +a' %+9"r"!'' no', 3' 2' ,e=' 2' 9ro:e!' 'es ,a '8ea," (...), a2a 3 + s-a 8"z t ,a 8en'rea , ' Nab 3/odonosor, Mo'se, ?,e#andr 3e, Mare, >r'stos, Mo/a+ed.B YY A-"r" 8re n =%nd neso3ot't, 3' 3 +', res9e3t a:'r+ 3" b'ne3 8%ntata %n3arnare 2' na2tere a , ' >r'stos, 3/'ar da3" a :ost +'ra3 ,oas" 2' s 9ranat ra," %n + ,te 9r'8'n!e, a :ost ast:e, to3+a' 9entr 3a nat ra, %n %n:"9t 'rea d'8'ne' 3on3e9!'' 2' z"+'s,'r', s" 9oat" 3o,abora, 3a o roab" 8en'nd %n a; tor , 7o+n , ' 2' >reator , ' e' 2' 9art'3'9%nd ,a o+n'9oten!a d'8'n".B YYY AI da's+ ,, :''nd3" 'ntr" %n 3on=r en!" 3 9,aneta Hat rn, 3"3' toate 9,anete,e s%nt ,e=ate de ea, dar ea %ns"2' n e ,e=at" de n'3' na d'ntre e,e (...).B
408

NGEE

1(. C$. 6. Nrabant-H. M.,bersza3, A5e Ho,e', dans ,a +eFde3'ne V ,a Rena's-san3eB, %n Le Soleil 4 la 3enaissance, op. cit., 99. 081-080. ?3easta n e#9,'3" de3%t %n 9arte n +e,e de A+a, :ran3a'sB, d 9" 3 + &e 3kert, 99. 017018, a re+ar3at-o 9e b n" dre9tate. 17. Nrabant-M.,bersza3, art. 3't., 9. 080. 18. >'tat de &e 3kert, 9. 017. 19. Nrabant-M.,bersza3, 9. 080. 00. I+id., 99. 080-083. 01. Mar8'n 6arr's, Co&s, *igs, 0ars & 0itches. The 3iddles o$ Culture, J,as=ow, 1977 (197)), 99. 118-1(9.

Capitolul IU 1. *. M'r3ea E,'ade, /istoire des croyances et des idees religieuses, 8o'. I, &ar's, &a.ot, 197(, 99. 171 sC.@ c$. 2' 3artea noastr" "ircea Eliade, ?ss's', 1978, 99. 139-1)0. 0. 5-a t'9"r't %n 1131. >ea de-a 9atra 3arte este n :a,s, e#e3 tat de n 9,asto=ra: 3are ,e 3 no2tea b'ne 9e 9r'+e,e tre'. Ea :'= reaz" %n ed'!'a #pera, , 8o'., 5.on, -. Ner'n=, s.a. (dar 11(1 sa d 9"), a,"t r' de 3e,e,a,te (8o'. I, 99. 1-)0)). 3. #pera, 8o'. II, 99. 1-0)7. G9era a :ost 3o+9 s" 3"tre 110(. ). >a9. 5LII 2' L>*I@ c$. ? = ste &rost, op. cit., 8o'. I, 99. 110-111. 1. I+id., 9. 111. (. >a9. >I, apud &rost, 9. 110. 7. >a9. >',, i+id., 99. 110-113. 8. #p. cit., 8o'. I, 99. 330-333. 9. *. &rost, I, 99. 319 sC. > o ener='e 2' o s bt','tate ; r'd'3" re+ar3ab',e, ?=r'99a %, do8ed' 9e 'n3/'z'tor , N'3o,a Ha8'n', 3are se 8a r"zb na ,ter'or (&rost, 9. 307). %ntr-o s3r'soare 3"tre 9r'eten , s" >/ansonnett' -Cantiuncula@ Ep. II, )0), a:,at at n3' ,a Nase,, ?=r'99a den n!" 9ro3edee,e ',e=a,e a,e In3/'z'!'e' -c$. &rost, 9. 303). 10. 7es9re Aa:a3erea de ,a 5.onB, c$. &rost, II, 99. 119 sC. Hat's:"3 t :''nd de :e, , %n 3are era trata!', e, 2' :a+','a sa, ,a 5.on, ?=r'99a a re: zat %n +a' + ,te r%nd r' s" 9"r"seas3" tab"ra re=a," 3a s"-1 %nt%,neas3" 9e d 3e,e de No rbon 3are 3o+anda, %n Ita,'a, ar+ata '+9er'a," a , ' >aro, a, *-,ea. 7 9" %nt%+9,area 3 /oros3o9 ,, ?=r'99a a :ost ,"sat %n r+", ,a 5.on, de 3"tre :a+','a re=a," 2' s-a 9o+en't 9r'8at de s'ne3 ra sa. I-a treb 't t'+9 3a s" a'b" a3east" 3ert't d'ne, 3"3' se r+"rea s" n 'ntre %n so,da d 3e, , '. R"+as :"r" +';,oa3e, ?=r'99a tr'+'se 9r'eten',or +esa;e d's9erate. *a :' 'n:or+at de n ne3 nos3 t de d'z=ra!'a 're+ed'ab'," 9e 3are o s :er'se d'n 9artea re='ne' +a+e. K. &rost, II, 9. 171. NGEE )09 10. &e 3kert, L'!strologie, 9. 31.

13. C$. &atr'3k <.H. $/'t+ore, ! seventeenth2Century E@posure o$ Super2stition1 Selected Te@ts o$ Claude *ithoys -;NPK2;VKV:, 6a=a, 1970 (?r3/'8es Internat'ona,es dF6'sto're des Idees, )9). >ar'era , ' &'t/o.s, :"r" a :' re+ar3ab',", 9rez'nt" tot 2' ne,e e9'soade +a' 9 !'n 3o+ ne. E 8orba de o 'stor'e de 9oses' ne, %n 3 rs , 3"re'a at't d'nea , ' a :ost s'+',ar" a3e,e'a a , ' ?=r'99a %n e9'sod , de ,a $o'99.. &'t/o.s ne des3r'e toat" %nt%+9,area %ntr-o bro2 r" a9"r t" %n 1(01, 'nt't ,at" .es2couuerture des $au@ possede). G t%n"r" 8"d 8" d'n Nan3., E,'sabet/ Ran:a'n=, a 'ntrat 9e +%'n',e n ' do3tor 3are, d 9" 3e a ab zat de ea, '-a ad+'n'strat n'2te +ed'3a+ente 3e '-a 9rod s 3on8 ,s''. *"d 8a a :ost e#or3'zat" ,a Eo ,, %ntre 9 2' 11 no'e+br'e 1(00. &'t/o.s :''nd de :a!", a a; ns ,a 3on3, z'a 3" e#or3's+ , era 'n t',, deoare3e a=ent , 3are 9ro8o3ase t ,b r"r',e :e+e'' n era de ord'n d'abo,'3, 3' :'z'3. 7e a3eea, %2' e#9r'+" 9"rer',e %ntr-o s3r'soare 3"tre <ean de &or3e,ets, e9's3o9 de Eo , (s3r'soare d'n ( 'an ar'e 1(01). E9's3o9 , %, 3on8o3" ,a e, 3a s"-1 'n:or+eze 3" e, 3ons'dera tot 2' e#or3's+ , 8a,ab',, ,a 3are &'t/o.s n 9 t de3%t As" se retra=" 3 re,'='oz'tate, d 9" 3e :"3 o 9,e3"3' neB. 7ar n se d"d %n8'ns. 7es:"2 r%nd o 2t''n!" a9re3'ab',", s3r'se a+'nt'ta .escouuerture, %n 3are, :"r" a ne=a te+e' r',e 9ra3t'3'' e#or3's+ , ' %n =enera,, ata3a doar 3ara3ter , de9,asat a, +"rt r'',or %+9otr'8a E,'sabet/e' Ran:a'n=. 7o3tor , re9,'3", dar, do8ed't de ala$ide, : ars 9e r = %n 1(00, %+9re n" 3 as'stenta sa. E,'sabet/ se 8'nde3" 2', d 9" 3e se 3", ="r', %nte+e'e s b n +e,e de Mar'e-E,'sabet/ de ,a >ro'# ord'n , Notre-7a+e-d -Re: =e -c$. $/'t+ore, op. cit., 99. L*-L*I). ?3esta este 3on!'n t , red se' 'n:or+a!'' 9e 3are ne-o : rn'zeaz" $/'t+ore des9re n , d'ntre 3e,e +a' 3e,ebre 3az r' de 9oses' ne d'n se3o, , a, L*II-,ea. He 9oate 3't' %ns" st d' , , ' Et'enne 7e,3a+bre 2' <ean 5/er+'tte -?n caD enig atique de possession dia+olique en Lorraine au UVIIe s. 1 Elisa+eth de 3an$aing, Nan3., 191(), d 9" 3are ne :a3e+ tot 2' o '+a='ne :oarte d':er't" des9re a3ea %nt%+9,are 2' a; n=e+ s" ne %ntreb"+ da3" n 3 +8a ro, , I ' &'t/o.s n-a :ost +a' e3/'8o3 de3%t 9are. %ntr-ade8"r, E,'sabet/, 3are 9r'+e2te o ed 3a!'e 9 r'tan" (dar at%t de 9 r'tan", %n3%t n s 9orta 3a ser8'tor'' s"-' 8ad" a,t" 9arte dez=o,'t" a tr 9 , ' de3%t :a!a 2' +%'n',e 2' %2' ad+'n'strase n trata+ent 3r d 3a s" se r%!eas3", s" +'32oreze %n ea :ar+e3e,e 8'no8ate a,e nat r''), : sese +"r'tat" %+9otr'8a 8o'n!e' e' 3 n so,d"!e' be!'8, 3are-' ,"s" +o2ten're, ,a +oartea-' 9re+at r", tre' 3o9''. Mort':'3"r',e 2' :antez'',e on'r'3e a,e E,'sabet/e' ,as" s" trans9ar" 3 tot , a,t3e8a de3%t 9a3ea s :,eteas3" 4 era o 9ersoan" a 3"re' :r strare erot'3" , ase, %n3" d'n ado,es3en!", :or+a n ' 9r'+e;d'os s'ndro+ de abst'nen!", %+bo,n"8'nd -se, este :oarte 8eros'+', s" se :' %ndr"=ost't de +ed'3 , &o'rot 3are o %n=r';ea@ 'ar 3%nd a3esta, ,a n 9'3n'3, '-a %nt'ns o b 3at" de 3arne, ea a 'ntrat %n 3on8 ,s''4
)10
NGEE NGEE

)11

+a,ad'a 9s'/'3", sa 3e' A2a9te an' de 9oses' ne a' E,'sabet/e' de Ran:a'n=B (1(18-1(01), re9rezenta s9r';'n ,, re: =' , ne' 9ersoane a ]3"re' dor'n!" treb 'e s" :' :ost o 3,'9" +a' 9 tern'3" de3%t 'n/'b'!'a re,'='oas". Este 9 !'n 9robab', 3a &o'rot s"-' :' ad+'n'strat 8re n dro= %n b 3ata de 3arne@ , 3r , n-a 9 t t :' n'3'odat" do8ed't 2', de a,t:e,, &o'rot a :ost 3onda+nat %n 8'rt tea +"rt r'e' ne' an +e ?nne-Mar'e No ,e., 3are a dez8", 't 3" +ed'3 , o %nso!'se ,a sabatU >%t des9re teor'',e , ' &'t/o.s 9r'8'nd s3oaterea de s b r+"r're 9e 3are treb 'a s-o 9ron n!e a tor't"!',e e3,ez'ast'3e, e,e de8'n e#tre+ de %ndo'e,n'3e de %ndat" 3e a:,"+ 3", %n de,'re,e e', E,'sabet/ 3"dea %n trans", 3" :"3ea do8ada ne' :or!e + s3 ,are st 9e:'ante, 9ra3t'3a #eno=,os'a (+a' + ,t 9as'8 de3%t a3t'8) 2' 3" :eno+ene,e de te,e9at'e, de 3,ar8'z' ne 2' 3/'ar de ,e8'ta!'e 3o+9,et" 3e ' se 9 nea %n sea+" :"3ea senza!'e %n e9o3". M'st':'3a!'e sa n , 3az , E,'sabet/e' de Ran:a'n= era 3 s'= ran!" n , d'n a3e,ea %n 3are N'ser'3a treb 'e s" se :' s'+!'t 9e de9,'n %ndre9t"!'t" de a 9ra3t'3a e#or3's+ ,. 7e a3eea, ra!'ona,'s+ , , ' &'t/o.s 9are s" a'b" a'3' n'2te dedes bt r' +a' 9 !'n ,"dab',e de3%t a3e,ea 9e 3are ' ,e atr'b 'e $/'t+ore4 n 8o'a e, at%t s-o sa,8eze 9e E,'sabet/, 9e 3%t 8o'a 3a +ed'3 , s" :'e 3onda+nat. >/'ar ad+'!%nd 3" +ed'3 , '-ar :' ad+'n'strat bo,na8e' n dro= 3a s" ab zeze de ea, este tot 2' 9 !'n 8eros'+', 3a e:e3t , a3est ' dro= s" se :' 9 t t %nt'nde 9e o 9er'oad" de 2a9te an'. 1). $/'t+ore, 9. L*III. 11. I+id. 1(. I+id., 99. LL-LL*. 17. Traitte curieu@, 9. 1(3 ($/'t+ore). 18. $/'t+ore, 9. L*II, 3rede 3" e 8orba a'3' de o 3arte se+na,at" de H 9er'or , (>ore3tor , =enera,) a, Grd'n , ', H'+on Na3/e,'er, %ntr- n +e+or' re="s't %n ?r/'8e,e de9arta+enta,e a,e Mose,,e', ,a Metz. 19. Traitte curieu@, 99. 007-008 ($/'t+ore). C$. ?ne#a IL. 00. &. de Ner ,,e, .iscours de l'Estat et des 5randeurs de 9esus, II, 0, 9. 1(0, 3'tat de >,e+en3e Ra+no #, A6e,'o3entr's+e et >/r'sto3entr's+eB, %n Le Soleil 4 la 3enaissance, op. cit., 9. )10. 01. L'I piete des deistes, &ar's, 1(0), 9. 371, 3'tat de -. He3ret %n Le Soleil ( la 3enaissance, 9. 013.

00. ?3easta este 'nter9retarea , ' 6e'de==er ,a a:'r+a!'a n'etzs3/ean" A7 +neze a + r'tB @ 3O. M. 6e'de==er, AN'etzs3/es $ort QJott 'st totRB (19)3), %n /ol)&ege, -rank: rt a+ Ma'n, 1910, 99. 193-0)7@ trad. :r. A5e +o! de N'etzs3/e Q7'e est +ortRB, %n Che ins qui ne enent nullepart, trad. :r., &ar's, 19(0, 99. 173-019. Esen!a 'nter9ret"r'' , ' 6e'de==er se re="se2te %n a3est 9asa;, 9. 0094 A>eea 3e +a' %na'nte 3ond'!'ona 2' deter+'na, 3a s3o9 2' +"s r" a , 3r r',or, esen!a o+ , ', 2'-a 9'erd t 9 terea abso, t" 2' '+ed'at" de e:'3'en!", a3ea 9 tere 9ret t'nden' 2' 'n:a','b', e:'3'ent". 5 +ea s 9rasens'b'," a s3o9 r',or 2' a +"s r',or n +a' treze2te 2' n +a' s 9ort" 8'a!a. ?3east" , +e a de8en't ea %ns"2' :"r" de 8'a!"4 +oart". E#'st", :'re2te, oare3e 3red'n!" 3re2t'n", '3' 2' 3o,o. 7ar ' b'rea 3are se des:"2oar" %ntr-o ast:e, de , +e n este 9r'n3'9' e:'3'ent 2' o9erator' a 3eea 3e se %nt%+9," a3 +. Ee+e' , s 9rasens'b', a, , +'' s 9rasens'b',e, , at 3a rea,'tate e:'3'ent" a %ntre= , ' rea,, a de8en't 'rea,. Iat" %n!e,es , +eta:'z'3 a, 8orbe' =%nd'te +eta:'z'3 4 .u ne)eu a urit.B ?s 9ra 'nter9ret"r'' 'stor'3o-3 ,t ra,e a 9ro3,a+"r'' A+or!'' , ' 7 +neze B ,a ro+ant'3' 2' ,a N'etzs3/e, 8. art'3o, , nostr A5e2 :antas+es d n'/','s+e 3/ez M'/a' E+'nes3 B, %n Cahiers d'histoire des litteratures ro anes, nr. ) (1980), 99. )00-)33, 2' ese , nostr 3eligione e accresci ento delpatere, op. cit., %ndeoseb' 99. 000 sC.

Capitolul U
;. 5. K.ba,o8V, G. 6erbeno8V 2' M. 5a+aro8V, Encyclopedie illustree du costu e et de la ode, trad. :r., &ar's, 1980, 11). 0. C$. 6.&. 7 err, Trau )eit, 9. (7. 3. I+id., 9. 70. ). I+id. N. Encyclopedie du costu e, 9. 113. (. I+id., 9. 139. 7. C$. J' ,'o >ar,o ?r=an, Storia dell'arte italiana, 8o'. II, -,oren!a, 19(8, :'=. 133, 9. 13). 8. Encyclopedie du costu e, 9. 139. ?3east" de9,asare a ta,'e' 3ost + , ' %n3e9e s" se +an':este 3"tre 1)91, d 9" 3 + se 9oate 8edea %n arta e9o3'', %ns" de3o,te , 9"trat o 9re3ed". 9. C$. 7 err, op. cit., 9. 70. 10. C$. $',,e+ Noo+en, AHtr 3t res narrat'8es et :or3e 3o+'C e4 Ies :Vb,'a #B, %n Neophilologus V,, 1979, 99. 3(1373@ de a3e,a!' a tor, AQ5e 3/e8a,'er C ' :'st...R4 V 9ro9os d 3,asse+ent des =enres narrat':s bre:s +ed'e8a #B, %n 3apports, nr. 10 (1980), 3, 99. 110-103. 11. *. e#3e,enta 3o+9ara!'e :"3 t" de J.>. ?r=an %ntre tre' !dora6ii ale "agilor, a9ar!'n%nd res9e3t'8 , ' 5orenzo Mona3o, , ' Jent',e da -abr'ano 2' , ' Masa33'o, op. cit., 8o'. II, 99. 98 sC. 10. C$. >esare >ant , LeD/eretiques d'Italie, trad. :r., 8o'. I, &ar's, 19(9, 9. 33). 13. 7es9re re:or+a +ora8 r',or o9erat" de Ha8onaro,a %n -,oren!a e#'st" n te#t :oarte 'nteresant, 3i$or a sancta et pretiosa, a, :,orent'n , ' 7o+en'3o >e33/', 9 b,'3at %n 1)97. C$. K+berto Mazzone, EEl +uon governo F. ?n progetto di ri$or a generale nella 'iren)e savonaroliana, -,oren!a, 1978. 1). Encyclopedie du costu e, 9. 11).
)10
NGEE NGEE

)13

11. 7 err, Trau )eit, 9. 73. 1(. >o+tesse dF? ,no., 3elation du voyage d'Espagne, 8o'. II, 6a=a, 1711, 3'tat" de 7 err, op. cit., 9. 73. %n a3est sens, este :oarte 3ara3ter'st'3 :a9t , 3" J.N. &orta, a tor , ne' "agia Naturalis 3are n-a :ost e#a+'nat" %n a3east" 3arte 9entr 3" n a9ar!'ne trad'!'e' :'3'n'ene a A+a='e' s9'r't a,eB, 3onsa3r" n 9ara=ra: s9e3'a, re!ete,or 3are :a3 s" se +'32oreze 8o, + , s'n',or (II, 11 4 "a illaru incre entu prohi+ere, si volu us:. $.-E. &e 3kert a obser8at 3" e 8orba a'3' de na d'n re!ete,e , ' &orta 3are, 9r'n 'nter+ed' , , ' $o,:=an= 6',debrand, a 'ntrat %n A,'terat ra 3a9',or de :a+','eB d'n Jer+an'a, ad'3" %n a3e,e re9ertor'' n'8ersa,e a 3"ror 3 noa2tere este 3ons'derat" 'nd's9ensab'," 9entr !"ran'. .en 9ung$ra&en )uverhuten dass sie nicht grosse 8ruDte +e%o en 1 Aa %+9'ed'3a :ete,e s" a'b" s%n'' 9rea +ar'B n era +a' 9 !'n '+9ortant, %n3e9%nd 3 a do a ; +"tate a se3o, , ' a, L*I-,ea, de3%t 9re9ararea :ar+e3e,or de dra=oste, de3%t a stab',' da3" o t%n"r" :at" a8ea s" :'e :ert',", da3" era %n3" :e3'oar", sa de3%t a 2t' s" 9ro8o3' so+n , 3 a; tor , s net , ' ,'re'. Este e8'dent 3" +oda 3erea 3a t'nere,e :e+e' s" a'b" s%n'' abso, t 9,a!' -c$. &e 3kert, *ansophie, 9. 31(). 17. Encyclopedie du costu e, 9. 1(). 18. E#9res'a %' a9ar!'ne antro9o,o= , ' 6.&. 7 err, op. cit., 9. 71. 19. I+id., 9. 77. 00. I+id., 9. 71. 01. E8'dent 3" n este 8orba de o9era , ' Re'+ar s 3o+entat" de 5ess'n=. ?non'+ , nostr este n +'t E'aust+uchF

(s9re a-1 deoseb' de Vol%s+uch: 2' a :ost re="s't %n 1890 de 3"tre b'b,'ote3ar , J sta8 M',s3/a3k. ? :ost 9 b,'3at %n a3e,a2' an ,a ed'tor , <. Mw'ss,er 8on $o,:enb''tte,, s b t't, , de /istoria .. 9ohannis 'austi des Iau+erers. ,,. /istoria von .. 9ohann 'austen, de &eit+eschreyten Iau+erer und Sch&arts%iinstler. 0ie er sich gegen de Teu$$el au$$eine +enandte )eit verschrie+en S...T, Jedr 3kt z -rank: rt a+ Ma.n, d r3/ <o/ann H9'es, 1187. 03. >e,e do " te#te =er+ane 2' te#t , en=,ez a :ost re3ent re n'te %ntr-o a3eea2' ed'!'e 2' 3o+entate de M.E. ?=ost'n' 2' J. H',8an', 'aust+uch. !nalisi co parata delle $onti inglesi e tedesche del 'aust dai Vol%s+uch a "arlo&e, Na9o,', 1978. 0). Tragicall /istory o$ .octor 'aust de Mar,owe a :ost reda3tat" %n do " 8ers' n' se9arate4 c$. "arlo&e's .octor 'aust ;VQ<2;V;V. *arallel Te@ts edited+y 0.0. 5reg, G#:ord, 1910. 01. -,or's Jroen '-a dat o 9r'+" 8ers' ne o,andez" 9e ,a 1(10, re+an'at" de <a3ob 8an R';ndor9 %na'nte de 1(894 c$. .e /ellevaart van .o%ter 9oan 'austus. Toneelspel, ?+sterda+, 1731. 0(. C$. J',,es P 's9e,, A-a st4 H.+bo, o: $estern MVnB, %n 5nostic Studies, 8o'. II, Istanb ,, 1971, 99. 088-307, %n s9e3'a, 99. 300-301. 07. C$. J',,es P 's9e,, A?n nknown -ra=+ent o: t/e ?3ts o: ?ndrewB, i+id., 99. 071-087. 5a 9a='na 10 a 3ode# , ' (r%nd r',e (-37, trad. 99. 073-07)), este 8orba des9re o :e3'oar" 9e 3are n +a='3'an 8rea s-o sed 3" 3 a; tor , de+on',or. Ea se sa,8eaz" dator't" ne' r ="3' n'. 08. ?. 5'9o+an s, Sanctoru priscoru vitae, *ene!'a, 1118@ c$. .e pro+atis sanctoru historiis a+ !l. Lipo ano oli conscriptis nune pri u a Laur. Surio e endatis et auctis, Ko,n, 117(-1181, 8o'. * (1180), 99. 39)-)00, 2' ret'9"r't" %n 1(18, 8o'. III, 99. 09( sC. 09. ?,:onso de *',,e=as, 'los Sanctoru y /istoria general de la vida y hechos de 9esucristo, .ios y Senor nuestro, y de todos los Santos de que ra)a y hace$iesta la Iglesia Catolica, Madr'd, 119), 99. 301-300. 30. Este teza , ' &edro Na,,estreros-Nara/ona, Calderons erste 'assung von EEl "agico *rodigiosoF und das .o%tor2 'austus2Spiel der englischen Ho odianten, 7'ss. 9/',., Ner,'n, 1970, 9. (3. 31. I+id., 99. 77 sC. 30. I+id., 99. 9) sC. 33. I+id., 99. 77 sC. 3). I+id., 99. (7 sC. 31. El "agico prodigioso, co edia $a osa de .on *edro Calde&n de la 8arca, 9 b,'3at" d 9" +an s3r's , or'='na, d'n b'b,'ote3a d 3e, ' de Gs na, 3 do " :a3s'+',e, o 'ntrod 3ere, 8ar'ante 2' note de ?,:red More,--at'o, 6e',bronn, &ar's-Madr'd, 1877. *ers' nea 9 b,'3at" %n 1((3 -ELa gran co edia del a@ico prodigiosoF, %n *arte veinte de co edias varias nunca i pressas, co puestas por los eCores ingenios de Espana, Madr'd) 2' ret'9"r't" %n Se@ta parte de co edias del cele+re poeta espanol .on *. Calderon de la 8arca de 3"tre <. de *era Eass's . *',,arroe, (Madr'd, 1(83), d':er" de 3ea d'nt%' %n n +eroase 9r'8'n!e, 3 r"bdare ana,'zate %n teza , ' &. Na,,estreros-Nara/ona. &entr a +'o :' 9 s ,a d's9oz'!'e 9e a3easta, 3a 2' ed'!'a , ' More,--at'o, %' s%nt re3 nos3"tor 7-, ' M'3/ae, Metze,t'n, 9ro:esor de 3'8','za!'e s9an'o," ,a Kn'8ers'tatea d'n Jron'n=en. 3(. -ran3's3o de Eo,edo, Institu6ia Sacerdotu . Cu additioni+us !ndreae Victorelli 8assaniensis, Ro+a, 1(18. 37. <.R. J,a ber, apud ?.J. 7eb s, "4n and Nature, 99. 138-1)0.

!ne@a II
1. Ed'!'a Ker8er, 3 =ra8 r',e 9e ,e+n a,e , ' <ean >o s'n (2' a,e , ' <ean Jo ;on), a :ost ret'9"r't" de Nertrand J e=an ,a &a.ot %n 190(. Este ed'!'a de 3are ne-a+ ser8't %n reda3tarea a3est ' 3a9'to, a, , 3r"r'' noastre. 0. Ra9'd'tatea a3estor o9era!' n', 3/'ar %n 3az , 3%nd A3a8a,er , de Ma,taB ar :' doar o s'+9," :'3!' ne, este '+'toare4 a do a ed'!'e a,d'n" d 9" 3are a :ost e:e3t at" trad 3erea ed'!'e' :ran3eze de ,a 11)( n a9"r se
)1)
NGEE

de3%t %n 11)1 U Este tot 2' 9os'b', 3a Jo/or. s" :' 3 nos3 t de;a ed'!'a a,d'n" d'n 1)99 2' s" se :' s, ;'t de ea 4 9entr 3ore3t r', <ean Mart'n a a8 t t'+9 s" 3ons ,te ed'!'a de ,a 11)1. %n 3eea 3e-1 9r'8e2te 9e trad 3"tor , <ean Mart'n, 2t'+ 3" ar"ta o 9red',e3!'e +ar3at" 9entr ro+an , 9,aton'3'an 2' 3" n era 9r'+a oar" 3%nd se an=a;a s" e#e3 te re8'z 'rea st','st'3" a ne' , 3r"r' s3r'se %ntr-o :ran3ez" 9roast", %n 1100, 'ta,'an , J'a3o+o >a8'3eo 9rod sese o 9o8este 'nt't ,at" Li+ro del *eregrina, 'ns9'r%nd -se d'n /ypneroto ahia , ' >o,onna 2' d'n trad'!'a :'3'n'an". 5a , +a', A;o r a # a+ans ded'eB - 2' n e o %nd+9,are 3" data %ns3r's" 9e ,t'+a :oa'e a /ypneroto ahiei este , +a' 1)(7 -, &ere=r'ne se d 3e ,a b'ser'3", nde o %nt%,ne2te 9e :r +oasa Jene8re 4 L'aage de quin)e ans, de corpulente +eulte, de gestes elegante et seigneurialle, de regard tres odeste, Ies yeul@ luisans, le che iner hu +le, repose et a toute lyesse encline, evc ung doul@ sorcieuil qui tout son $ront aornoit. Jene8re de8'ne Ade , . so 8era'ne '+9eratr'3eB 4 .es lors, il$ut de luy2 es es prive, et$ut en luy ly age de ceste da e trans$or ee. %n 1107, Li+ro del *eregrina era trad s %n :ran3ez" de 3"tre -ran3o's 7ass. (&ar's, N'3o,as >o tea ). He 9are 3" ,'+ba trad 3er'' era %n=roz'toare@ de a3eea, <ean Mart'n re8'z 'a 2' A3ore3taB 9o8est'rea -.ialogue S...T reveu au long et corrige par 9ehan "artin, &ar's, Ja,,'ot d &re, 1108),

3are a8ea +are s 33es, %nre='str%nd n +a' 9 !'n de 2a9te ed'!'' 9%n" %n 11)0. %n 11)1, a3e,a2' <ean Mart'n trad 3ea d'n 'ta,'an" %n :ran3ez" 5li !solani de &'etro Ne+bo (*ene!'a, 1101), n :e, de N'b,'e a ' b'r'' 9,aton'3e d'n Rena2tere. N 9 tea :' de3%t :er'3't s" 3'teas3" 2' s" re8ad" trad 3erea /ypneroto ahiei 9e 3are '-o %n3red'n!ase <a3C es Jo/or. -c$. -est ='ere, La *hilosophie de l'a our de "arsile 'icin et son in$luence sur la litte2rature $rancaise au UV' s$ecle, &ar's, 19)1, 99. 18-(1 2' 11(-118. ?3east" 3arte de t'nere!e a +are, ' sa8ant ?.-<. -est ='ere 3on!'ne 3%te8a 'ne#a3t't"!' 9e 3are ,e se+na,"+ a'3' 9entr 3" e,e n d" neaz" 3 n'+'3, %n :ond, 8a,or'' sa,e 'ntr'nse3'. ?st:e,, a tor , 3rede 3" &'3o de,,a M'rando,a %2' 9 b,'3ase Co entariul %n t'+9 , 8'e!'' S9. 1)T, 3eea 3e este, de a,t:e,, 3ontraz's de 3/'ar s3r'soarea , ' Nen'8'en' 3e-1 9re3ed" %n ed'!'a o9ere,or se+nat" de J'an:ran3es3o &'3o. %n a,t ,o3, a tor , 3rede 3" &'3o ar :' :ost Ad's3'9o, , ' b'tB a, , ' -'3'no S9. )0T, :"r" s" 2t'e 3" a3est Co ento 3/'ar re9rezentase +"r , d's3ord'e' 3e se9arase de:'n't'8 dr + r',e ,or res9e3t'8e). Este 'nteresant de 2t' t 3" %n -ran!a Co entariul la Sy posion a, , ' -'3'no a a9"r t %n a3e,a2' an 11)( %n 3are Ker8er 9 b,'3a 9r'+a ed'!'e :ran3ez" a /ypneroto ahiei. Erad 3erea a2a-z'3%nd A3,as'3"B a tratat , ' de ' b're :'3'n'an, datorat" , ' J . 5e:e8re de ,a Noder'e, a9"rea ,a &ar's %n 1178. G a do a ed'!'e d'n 1188 3on!'nea 2' Co entariul , ' J'o8ann' &'3o, trad s de Jabr'e, >/a99 .s -c$. -est ='ere, 99. 1-(@ 8a treb ' s" re8en'+ as 9ra a3estor date). 3. ? tor , ,or, ne3 nos3 t, a9ar!'ne 3 s'= ran!" 23o,'' , ' Mante=na. NGEE )11 ). C$. $a,ker, 9. 100.

1. Ed'tat 2' 3o+entat de Jo/or. %n 1170 @ Livre de la 'ontaine *erilleuse, avec la Charte d'a ours1 autre ent intitule, le Songe du verger. -Euvre tres2e@cellent, depoesie antique contenant la Steganographie des ysteres secrets de la science inerale (&ar's). Jo/or. 3redea 3" La 'ontaine *erilleuse era s rsa 3o anului Tranda$iruluiM c$. $a,ker, 9. 98.
(. Livre de la Conqueste de la Toison d'#r, ded'3at" re=e, ' de 3"tre <e/an de Ma re=ard, 3 'ntrod 3ere 2' note 8ers':'3ate de <. Jo/or., &ar's, 11(3. 7. C$. $a,ker, 99. 97-98. 8. I+id., 99. 99-100. 9. C$, E.-E. 6a+., AKn 9re3 rse r de J . de ,a Nrosse 4 <a3C es Jo/or. et ,e Lyciu *hilosophal de Ha'nt-Mar3ea ,es-&ar's (1171-117()B, %n Nouvelles !rchives du "useu d'/istoire Naturelle, )e ser'e, to+e I, &ar's, 1899@ c$. $a,ker, 9. 100.

10. 5eo H a8' s, Theophrasti *aracelsi *hilosophiae et "edicinae utriusque universi co pendiu , Nase,, 11(8, 99. 1)7-1)9@ Introduction ( l'Instruc2tion sur l'her+e *etu , &ar's, 1170, :. 98@ c$. $a,ker, 9. 101.
11. Introduction, ded'3a!'e. 10. Introduction ( l'Instruction, :. 1)r. Jo/or. a8ea 3 no2t'n!e + z'3a,e@ e, a,3"t 'se 9re:a!a ,a Secundus Li+er "oduloru de Gr,ando d' 5asso, ded'3at" %n 1171 , ' >aro, a, IL-,ea@ c$. $a,ker, 9. 99. 13. C$. M. 6orow'tz, 9re:a!" ,a ret'9"r'rea anastat'3" a 3"r!'' , ' $. Jo,den Mort'+er, *eru. /istory o$ Coca, EThe .ivine *lantF o$ the IncaD (New York, 1901), HVn -ran3's3o, 197), 99. *I-*III. 1). C$. $a,ker, 99. 100-10). 11. H a8' s, 9. 187, 3'tat de $a,ker, 9. 10). 1(. $a,ker, 99. 100-103, 3o+ent%nd -1 9e H a8' s, 99. 30 2' 307.

!ne@a III
;. C$. art'3o, , nostr A,atro' ka' +ante'sB 2' *sychanodia, op. cit. 0. Ea a :ost tot 2' ado9tat" de <a3C es Jo/or., 3are a trans:or+at 3artea %ntr-o a,e=or'e a a,3/'+'e', li+ru hune agnae cuida reconditaeque ani vendicant.

3. *. 3o+entar' , ,a Ma3rob' s atr'b 't , ' J ',,a +e de >on3/es, ,a &. 7ronke, 'a+ula, 9. 1794 /y eneus est e +ranula in qua conci2piuntur puerperia, atri@ videlicet...

S-ar putea să vă placă și