II Limba Gagauza

MINISTERUL EDUCAIEI AL REPUBLICII MOLDOVA
Konstantin Vasilioglu
Ana Stoletnya
GXK KU+AA
Gagauz dili
2-ci klaslara deyni
tiina, 2015
CZU 811.512.165 (075.2)

V 34
Elaborat n baza curriculumului disciplinar i aprobat prin Ordinul ministrului educaiei
(nr. 611 din 6 iulie 2015).
Editat din mijloacele financiare bugetare.
Comisia de evaluare: Maria Jecova, prof. colar, gr. did. unu, Liceul Teoretic N. Tretiakov, Comrat; Anastasia Leiciu, prof. colar, gr. did. unu, Gimnaziul S. Curoglu, Comrat;
Oxana Constantinova, prof. colar, gr. did. unu, Liceul Teoretic M. Guboglu, Comrat
Recenzente: S. Dimitroglo, M. Stoiko, M. Buzadji, O. Deli, cadre didactice, Liceul Teoretic
D. Kara Cioban, Comrat
Responsabil de ediie: Valentina Rbalchina
Corector: Tatiana Bolgar
Redactor tehnic: Nina Duduciuc
Pictor: Simion Coad
Machetare computerizat: Anatol Andrichi
Procesare imagini i copert: Romeo ve, Vitalie Ichim
ntreprinderea Editorial-Poligrafic tiina,
str. Academiei, nr. 3; MD-2028, Chiinu, Republica Moldova;
tel.: (+373 22) 73-96-16; fax: (+373 22) 73-96-27;
e-mail: prini@stiinta.asm.md; prini_stiinta@yahoo.com;
www.stiinta.asm.md
Toate drepturile asupra acestei ediii aparin ntreprinderii Editorial-Poligrafice tiina.

Descrierea CIP a Camerei Naionale a Crii
Vasilioglu, Konstantin
Gxk ku=aa: Gagauz dili 2-ci klaslara deyni ^ K. Vasilioglu, A. Stoletnqya; Min.
Educaiei al Republicii Moldova. Ch.: .E.P. tiina, 2015 (Tipografia BALACRON SRL) 184 p.
ISBN 9789975679800
811.512.165 (075.2)
ISBN 9789975679800
Konstantin Vasilioglu,
Ana Stoletnya. 2011, 2015
ntreprinderea Editorial-Poligrafic tiina. 2011, 2015
KXRPQ DOSTLARIMIZ!
Siz bwwdwnwz, art]k kendiba=]na okuyrs]n]z
hem òk ba=ka i=lqr da yaprs]n]z. Siz, art]k lqqz]msayd], gxkq da olur kendiba=]na `]kas]n]z. Buna
deyni sizdq var havez da, bwwk potenial da!
Ama Biz (kiyad]n avtorlar]) isteeriz sizq yard]mc] olmaa. Sizin elinizq vereriz bir merdiven, ang]s]n] lqqz]m becerikli kullanas]n]z. Ya=aman]zda seftq sizin elinizdq @Gxk ku=aa@ bulunr.
Gxkwn ku=aa, dedim u=aa,
Bu bir kxprw eni.
Sizq deyni kurdum onu,
Gxkq pinmqq deyni.
Ama bu ku=ak bwwlw ku=ak, ang]s] pek
àl]=annar] var nicq wwsek uurlara, ta gxkq kald]rs]n. Tq neìn lqqz]m òk wwrenmqq, bi=eycik ka`]rmamaa da àl]=maa hergwn makar ki bir basamac]k
yukar] kalkmaa. Da ozaman, bilmeeriz gxkq
`]kacen]z m], ama bilgileriniz yukar] kalkt]kà, kendinizi adam duyacen]z.
Ka`]rmay]n bu =ans], kxrpq dostlar]m]z!
Avtorlar
}~}NDEK}LQR
Ana dili
Renkl] gwz. +kola ........................................ 8
Alfabet........................................................... 8
Seslqr hem bukvalar ...................................... 9
Vokallar ....................................................... 10
Konsonnar ................................................... 13
Laf. K]s]m ................................................... 15
Urgu ............................................................ 16
Cwmlq hem laf ............................................. 17
Bwwk bukva soyadlarda, adlarda hem
bobaycalarda .............................................. 22
Testlqr @Tekrar@ ........................................... 26
Benim Moldovam. Sevgili Bucak ............ 27
Uzun vokallar .............................................. 27
}kili konsonnar ............................................ 28
Vokal garmoniyas]....................................... 30
Laflar]n geìrdilmesi ................................... 31
Baalant]l] sxz. Tekst. Cwmlq ....................... 32
Sxz n]=annar] ............................................... 35
Cwmlq .......................................................... 35
Sxz............................................................... 36
Tekst ........................................................... 37
Cwmlenin durgu`luk n]=annar] .................... 38
Gwmlenin ba= paylar] .................................. 42
Subyekt hem predikat ................................. 44
Cwmlelerdq laflar]n baalant]lar] .................. 51
Dostluk ...................................................... 58
Laf ............................................................... 58
Laflar]n kxkw............................................... 59
Afikslqr ....................................................... 61
Senselq laflar ............................................. 63
Tabiat ......................................................... 66
Bwwk bukva ................................................ 66
Bwwk bukva hayvannar]n laaplar]nda ......... 67
Sxz paylar] ................................................. 69
Laflar, ang]lar] predmetlerin adlar]n] gxstererlqr, soru=lara kim# Ne# cuvap ederlqr..... 72
Testlqr ......................................................... 76
E=il dostlar]m]z ........................................ 77
Laflar ang]lar] cuvap ederlqr soru=lara Nesoy#
Ang]# Netwrlw# ............................................ 77
Testlqr ......................................................... 80
Y]l]n zamannar] ........................................ 81
Laflar, ang]lar] cuvap ederlqr soru=lara ne
yapt]# ne yapr# ne yapacek# ..................... 81
Predmetlerin i=lemini gxsterqn laflar]n
soru=lar] ....................................................... 83
Testlqr ......................................................... 88
Tekrarlamak .........................................89
Nasaatlar .................................................... 97
Okumak
Gerbimiz. Kosti Vasilioglu ....................... 102
Bayraam]z. Kosti Vasilioglu .................... 103
Renkli gwz ............................................... 104
Dionis Tanasoglu iìn ............................. 104
Yapraklar. Dionis Tanasoglu ................... 104
Eni =kolac]. Nikolay Baboglu .................. 105
B]c]c]k. }on Dru\[ .................................... 106
Gwzwn. Gavril Gaydarc] ......................... 108
Gwz. Stepan Kuroglu ................................ 109
Gwz twrkwsw. Sennur Sezer ....................... 109
Okuyal]m dw=wnelim, annadal]m .............. 110
Sevgili vatan]m ........................................111

Nikolay Baboglu iìn ...............................111
Vatan]m paal] Bucak... .
Nikolay Baboglu ........................................111
Vatan]m. Kosti Vasilioglu ..........................111
Gagauz erim. Mina Kxsq ......................... 112
Bucak. Todur Zanet .................................. 112
Ah, taraf]m, taraf]m... .
Dmitriy Kara ~oban ................................ 112
Gxzql kwwywm. Andrey Koànc] .............. 113
Moldovan]n merkezi. Kosti Vasilioglu ..... 113
Girgin òban. Stepan Kuroglu .................. 115
Gxzql Bucak. Dionis Tanasoglu ............... 115
Bizim kwwlqr. N. Tanasogluya gxzq ......... 115
Aàn u=ac]]m aalr... .
Bakt]m bqn ya=amaya.
Uygun sxzlqr. Kosti Vasilioglu ................. 117
Okuyal]m, dw=wnelim, annadal]m ............. 118
Ne gxzql k]=lar bizdq .............................. 119
Dmitriy Kara ~oban iìn ........................ 119
Eni y]la kar=]. Dmitriy Kara ~oban .......... 119
Eni y]l. Todur Zanet ................................. 120
+aka. Nikolay Tanasoglu ........................... 120
Kolada. Nikolay Baboglu .......................... 120
Tinku\a. Spiridon Vangeli ........................ 122
Bilersin mi# ............................................... 122
Ge` kaar. Mina Kxsq ................................. 123
K]= yolu. Aleksandr Pu=kin ....................... 124
K]= sabaas]. Kosti Vasilioglu ..................... 124
Gxzql k]=. Stepan Kuroglu ........................ 126
Ayaz. Tudor Zanet .................................... 126
Masal zaman]. Stepan Kuroglu ................ 127
Okuyal]m, dw=wnelim, annadal]m ............ 128
Adam dostsuz kqr kolsuz .................... 129
Mina Kxsq iìn ........................................ 129
Dostluk. Mina Kxsq .................................. 129
Dostluk. Todur Marinoglu ........................ 130
Koduk. Nikolay Baboglu........................... 130
Hey, dostum, tutun kol-kol.

Vasi Filioglu .............................................. 132
Ar]c]k. Kosti Vasilioglu ............................. 133
Bujorun dostlar]. Spiridon Vangeli............ 135
Sxlq, daay]m... George Bl[naru ............... 135
Okuyal]m, dw=wnelim, annadal]m ............. 136
Anadan paal] hi` yoktur ........................ 137
Gavril Gaydarc] iìn ................................ 137
Ana. Gavril Gaydarc] ............................... 137
Tay-tay trks. Stepan Kuroglu .............. 138
~iidem zaman]. Stepan Kuroglu ............... 138
Martac]klar. Nikolay Baboglu ................... 139
Anam. Dionis Tanasoglu........................... 140
Dufi. Kosti Vasilioglu ................................ 140
Girginan]n laaleleri.
Todur Marinoglu ....................................... 141
Ana dilim. Sofi Koca ................................. 142
Gezi. Nikolay Baboglu .............................. 142
}ilik hem kxrlwk ..................................... 145
Kosti Vasilioglu iìn ................................ 145
Bizim diri kx=emiz. Kosti Vasilioglu ....... 145
Nasticik. Kosti Vasilioglu ......................... 145
Tekir-mamu (Masal). Kosti Vasilioglu ..... 146
Yavrucuklar] koru! Stepan Kuroglu .......... 148
Karezlik. Todur Marinoglu (Ezopa gxrq) . 148
Bwlbwl. Spiridon Vangeli .......................... 149
~]ksa on y]l kar=]mdan.
Eh, k]smet! Dmitriy Kara ~oban ............ 150
}steyqrsqn k]smetli olmaa sayma
zaametini ................................................. 152
Stepan Kuroglu iìn ............................... 152
Tatl] ses. Stepan Kuroglu ........................ 152
Bwwk ev. Spiridon Vangeli ........................ 152
Yard]m. Kosti Vasilioglu .......................... 153
Gafi. Kosti Vasilioglu ............................... 154
Ceviz aac] baalarda .
Nikolay Baboglu ....................................... 155
Oldum bqn `]rak. Dimitri Kara ~oban .... 155

Mutlu ad. Mina Kxsq ............................... 155
Etiket ....................................................... 157
~ancaaz. Nikolay Baboglu ....................... 157
Papu`lar. Nikolay Baboglu ....................... 158
+kolaya gidqrkqn. Kosti Vasilioglu .......... 158
Mali. Kosti Vasilioglu ............................... 159
Alma. Emilian Bukov ............................... 160
Yolda. Todur Marinoglu ........................... 160
Kurt-ku=lar, e=illiklqr bizim
zenginniimiz ............................................ 161
Todur Marinoglu iìn
....................... 161
Karayka. Todur Marinoglu .................... 161
Pali. Kosti Vasilioglu ................................. 163
Ku=àaz. Dionis Tanasoglu ...................... 163
Atl]. Nikolay Baboglu ............................... 164
Kw`wk fidan. E. Recep ............................. 165
M]rk-M]rk. Kosti Vasilioglu ..................... 166
Ko`lar. Kosti Vasilioglu ........................... 167
Potmar. Kosti Vasilioglu ........................... 169
Okuyal]m, dw=wnelim, annadal]m ........... 171
Uslu kedicik. Vasi Filioglu ....................... 173

Bucakta sabaa. Stepan Kuroglu .............. 173
}htqr sxzw. ................................................. 173
}lkyaz. Nikolay Baboglu ........................... 174
Mart dqdunun unukas]. Spiridon Vangeli.... 175
Kwwyq yolculuk. Gwndwz ~ak]roglu ......... 176
Tabiat bizi sarr ..................................... 178
Andrey Koànc] iìn ............................... 178
Halk]m. Andrey Koànc] .......................... 178
Biz bwwyeriz. Andrey Koànc] ................ 178
Bizdq oldu zaamet pek
òk Andrey Koànc] ............................. 179
K]rlar eni kilim
Tilki hem Kar]mca. Grigore Vieru ........... 180
Bozkaylan ~akal (Masal)
Kosti Vasilioglu ........................................ 180
Saksan. Kosti Vasilioglu ...........................181
Flamur aac]. Spiridon Vangeli .................. 182
Biyaz horu. Spiridon Vangeli .................. 183
}lkyaz geldi dwnnq dirildi ................... 172

Vasi Filioglu iìn .................................... 172
Mard]n sekizi. Vasi Filioglu ..................... 172
Aàn k]rkrlar kafam] .
Andrey Koànc] ........................................ 172
Anna=]lm]= n]=annar
i=lqr hem soru=lar
sxzlwk
teoriya
tan]=t]rmak uuru
:
RENKLI GUZ. {KOLA
TEKRAR
ALFABET
1. Akl]n]za getirin gagauz dilinin alfabetini. A=aadak] yaz]lara gr
slyin bukvalar], alt]ndak] yaz]lara gxrq.
ALFABET
Aa
a
Ff
fe
Bb
be
Gg Hh
ge
he
Cc Dd
ce
de
Ee
I]
}i
Jj
Kk Ll
je
ke
le
+=
Mm Nn Oo
me
ne
Pp Rr
Ss
Tt
|\
Uu
Vv Yy
Zz
te
\e
pe
ve
re
yot
se
=e
ze
Bir s]ralaa gr dizili bukvalara alfabet deniler. Gagauz alfabeti

dzl 31 bukvadan.
Esap al]n, nic s]ral] bukvalar. renin alfabeti kiyats]z slem.
2. Okuyun laflar] da sora alfabet s]ral]]na gr yaz]n onnar].

Makazlar, ku=àaz, àl], alma, ot, yast]k, swt, laana, =eker, beygir, piinir,
zeedq, xrnek, wtw, jurnal, Vari, Nadi, gwne=, \]r\]r, elek.
Bulun laflar], ang]lar] èkederlqr bu bukvalarlan: x, w, e, y, `.
3. Okuyun klastak] kafadarlar]n]z]n soy adlar]n] alfabet s]ral]]na gxrq.
SESLQR HEM BUKVALAR

4. Okuyun.
Vatan =kola, k]=, u=ak, Komrat, zavod, deniz, Haydar, ~ad]r, Andrey,
Miti, oktqbri, insan.
Yaz]n teferlerinizdq laflar] alfabet s]ral]]na gxrq. Herbirindq ka` bukva
hem ka` ses var say]n.
5. Okuyun. Bulun laflar], ang]lar]nda var w`qr ses. S]ralay]n

bukvalar] hem sesleri.
Yoktur bxlq k]smetli
Yoktur bundan metinni
U=akl]k hi` bir erdq;
Ana toprak dwnnedq.
k]smetli
metinni
(V. ~akir)
Sesleri sxleeriz hem i=ideriz, bukvalar] yazr]z hem gxreriz.

6. Okuyun teksti.
Tilki, Kunduz, Domuz an.a=m]=lar bir uzun yola barabar yol.anmaa.
Da.larda, bay]rlard. gezm.q eni erleri gxrm.q.
Haz]rlanm]=lar, ne l.qz]m uzak yola, alm]=lar da yol.anm]=lar. Gitmi=lqr,
nekadar gitmi=lqr, da bir dereyq eti=mi=lqr. Xbwr taraf]na ge`mqq deyni
varm]= bir daracac]k kxprw.wk, ang]s]ndan varm]= nicq sade birqr-birqr
ge`m.q.
Teksti yaz]n tefterlerinizdq, bukvalar] noktalar]n erinq koyarak.
7. Sxlqyin laflar] bu resimnerq gxrq. Esap al]p, ang] seslerdqn onnar

dwzwlerlqr.
8. Okuyun laflar].
~iidem, daada, kaar, eri, s]cak.
Kaàr bukva hem kaàr ses var bu laflarda#
9. Okuyun laflar] da sxlqyin, ka` ses hem ka` bukva var herbirindq.
Vatan, gwn, toprak, kxprw, yol, ev, bir, durdu, ceviz, kwpq, horoz.
Yaz]n tefterlerinizdq bu laflar] da sesleri a`]k sxlqyin.
10. Okuyun. Gxsterin, ang] bukvalar dii=tirdi laflar]#

Sap sat; koy doy; koy kay; para pala; kar]k kaz]k ka=]k kay]k.
Yaz]n teflerlerinizdq laflar] da ìzin o bukvalar]n alt]n], ang]lar] dii=tirdi
laflar].
Vokal sesleri:
Kal]n
}ncq
VOKALLAR
a
q
o
x
u
w
]
i
wwredici
=kola
11. Okuyun. Laflarda vokal seslerini sxlqyin.

Kartal, y]m]rta, odun, gwz, =kola, wwredici, tefter, tebe=ir, tafta, yazal,
aral]k, a`]kgxz, seslq.
N]=ann] laflarlan cwmlq kurun.
12. Okuyun.
Fidan, yaprak, geldi, aa`lar, renkli, sar], k]rm]z], kuru, dxkwler, =]lr,
yaamur, gwne=.
Laflar] yaz]n tefterlerinizdq. Vokallar]n altlar]n] ìzin.
13. Okuyun.
Herbir ana laf
sallanga` laf]m.
Of, taraf, taraf,
benim taraf]m.
O tarafta sabaa
+en herkerq olr,
orda ba=à kaba
mercanka soluyr.
(D. Kara ~oban)
+iiri yaz]n tefterlerinizdq. Sade kal]n vokall] laflar]n altlar]n] ìzin.
10
14. Okuyun teksti.

DOSTLAR
Miticik hastalanm]=. Can] s]k]lm]= evdq. Hepsicii òcucaklar =kolada
wwrenerlqr, ama o yatr.
Gelmi=lqr dola=maa onu Koli hem Vasi. Getirmi=lqr ona bir eni hem
gxzql resimni kiyat. Miticiin dostlar] pek ii òcucaklar!
Yaz]n, kal]n vokallar]n altlar]n] `]zerqk bir ìziciklqn, incelerin da ikiylqn.
15. Okuyun.
* * *
Ko olsun evin
Herkerq a`]k.
Yolcuya sevin,
Kar=] ona `]k.
yolcu
yamanmaa
Ad]n] koru,
Dostuna yaman.
Diilseydin dooru
Bil olmaa pi=man.
(P. ~ebotar)
yamanmaa sokulmaa, yak]n olmaa

pi=man zeetlenmqq, kendini èki=mqq
Yaz]n, laflarda incq vokallar]n altlar]n] ìzerqk.
16. Okuyun.
}lkyaz o y]l]n geldiydi diil nicq herkerq. Geldiydi pek erken. Ama
getirdiydi kendi kuvedindq bir ku=kuluk. Mart ay]n ba=lant]s]nda k]rlar
=ansora paklanm]=t]lar kaardan. Kww iìndq olduydu yolcaazlar. Gwne=ti.
S]cakt]. Kuruydu.
Teksti tefterlerinizdq yaz]n. Sade incq vokall] laflar]n altlar]n] ìzin.
17. Okuyun.
KI+ AV+AMI
Bwwk boran eser gittik`q,

Kaar tozr gxkq uzak,
Ba titsi wwrer hayvanca,
Ba aalr nicq u=ak.
Ba, bir xrtwcqq gidip tq,

Saman] f]=]rdadr,
Ba, yolcu gibi gelip tq,
Penèremizq urr.
(A. Pu=kin)
11
+iiri tefterlerinizdq yaz]n. Kal]n vokall] laflar]n alt]n] bir ìzi, incq
vokall] laflar]n da alt]n] iki ìziylqn ìzin.
18. Okuyun.
Aa`lar erin (topraan) en kudretli ya=ayannar].
Onnar òk i=leri akl]lar]nda tutrlar. Y]ll]k alkalar] herbir y]l iìn
bwwk informa\iya var nicq versinnqr. Geni= alkalar gxstererlqr, ani o
y]l ya=l]km]=. Daracac]k alkalar annadrlar zor, fena, susuz hem kurak
y]llar iìn.
Yaz]n tefterlerinizdq. ~izin laflar]n altlar]n], ang]lar]nda var sade incq
vokallar.
19. Okuyun.
Dwnnedq ad]n Adam! Koru bu ad]n]! Korkak olan] kxpeklqr taa
uzaktan tan]yarm]=lar. Adam adam] bir kerq aldad]r. Adam]n iisi i=tq
belli olar.
Erq bakan adamdan hem susan kxpektqn korunas]n. Yalanc]n]n evi
yanm]=, kimsey onu inanmam]=. Yaland]rd]ysan dwn, inanmazlar bwwn.
Annad]n, ne annad]n]z adam iìn. ~]kar]n tefterlerinizq sade o laflar],
ang]lar]nda var sade kal]n vokallar.
20. Okuyun.
YUVANOGLULAR
Bostan =ansora olduydu bwtwnwnq. ~ok ta susak bwwmw=tw o yaz. Bostan]

bozduynan bir taliga wklw sade susak evq getirdiydik. Hepsinq komu=ulara
da birqr susak verdiydik. Bwtwn maalq ka=]klar] o susaklarda tutard].
(N. Tanasoglu)
Teksttqn `]kar]n o laflar], ang]lar]nda var hem incq, hem kal]n vokallar.
21. Okuyun. Vokallar] bulup, gxsterin.

Yaz gxzql ge`ti. Biz dinnendik, oynad]k, i=ledik. Kiyat, gazeta hem
jurnal okuduk. Kwwdq òk eni i=lqr gxrdwk.
12
22. Okuyun.
SAALIK ~N NE LQQZIM#
Pak soluk =u solumaa,

Penèreleri hep a`maa,
Ellerimizi y]kamaa.
soluk
gwbwr
Ya= paràylan toz silmqq,

}èrlerini swpwrmqq,
Erq gwbwr atmamaa,
Banedq s]k y]kanmaa.
+iiri teflerlerinizdq yaz]n. Vokallar]n alt]n] ìzin.
23. Yaz]n tefterlerinizdq. }ncq vokallar]n alt]n] ìzin.

Kasabada sokaa var nicq ayk]r]lamaa sade trafik fenerin e=il gxzw
yanarkan. Yolu ge`mqq deyni, ilktqn lqqz]m bakmaa sol tarafa. Yoksayd]
ma=ina var nicq ge`mqq. Yolun ortas]na eti=tiynqn, lqqz]m bakmaa saa
tarafa. Eer yoksayd] transport saa taraftan, var nicq ge`mqq sokaan xbwr
taraf]na. Yolun wstwndq oynamaa yasak.
yasak yok nicq, olmaz
trafik yol
}lerledin yaratmay].
KONSONNAR
Sesli
Sessiz
b
p
v
f
g
k
d
t
j
=
c
`
z
s
Verili shemay] tefterlerinizdq yaz]n.
24. Okuyun bilmeyceleri.

K]=]n, bwwk ayazlarda,
Kim gezer aa` k]rlarda.
Daalarda ya=r kumi\a

Laflar] haliz alvi\a.
Ama zararc], h]rs]z,
Horozu kap]r lafs]z.
yapraklar
i=ì
13
Bilmeyceyi tefterlerinizdq yaz]n. Konsonnar]n alt]n] ìzin.
25. Okuyun.
Gwz geldi. Yapraklar sararr. Wzwmneri toplrlar. U=aklar =kolada
wwrenerlqr. Uroklar] sesleerlqr. Benim bobam i=ìydir. Bir gwn \irka gittik.
Borq Terzi benim kafadar]m.
Laflar] tefterlerinizdq yaz]n. Sesli konsonnar]n alt]n] ìzin.
26. Okuyun. Kyun cwmleleri o s]ralaa, biri-biri ard]sora, ki olsun

annatma.
Yapraklar olmu=lar sar] hem k]rm]z]. Ku=lar gitmi=lqr s]cak taraflara.
Onnar dw=erlqr aa`lardan. Geldi gwz.
Sesli konsonnar]n alt]n] ìzin.
27. Okuyun. Esaba al]n, ang] seslqr y]m]=ak sxlener, ang]lar] da ètin.
Bendqn, sendqn, hat]rl]k, koyunnar, be=lik, tekerlek, topal, e=il, klas,
=kola, kultura, gxl, kwl, alr.
Ang] vokallar incq# Sxlqyin onnar] ay]r], sora da laflarda. Ang] vokallar
kal]n# Sxlqyin onnar] ay]r], sora da laflarda.
28. Okuyun:
a) incq vokallar] konsonnarlan: dq, de, di, dx, dw; tq, te, tx, tw;
bq, be, bi, bx, bw; pq, pe, pi, px, pw...;
b) konsonnar] incq vokallar]n ard]nda: qr, er, xr, wr; qn, en, in, xn, wn;
qt, et, it, xt, wt; ez, iz, wk, xp, ql, ec, ih, w=...;
c) bu sesbirli=melerini laflarda: gidqr, dxktw, gwz. Dooru, a`]k sxlqyin
incq vokallar] hem y]m]=ak konsonnar] onnar]n ard]nda.
29. Okuyun. Y]m]=ak konsonnar] sxlqyin.
Biz, bizim, karpuz, karpuzu, buynuz, toz, wz, gwz, gwzwn.
30. Okuyun.
Kirez, horoz, domuz, omuz, y]ld]z, otuz.
14
kirez
karpuz
Laflar] xlq dii=tirin, ani z konsonu a`]k i=idilsin. Xrnek: kirezkirezi...
31. Okuyun laflar]. Esap al]n nas]l onnar yaz]lrlar.
gxzsw
tuzsu
wzsw
aazs]
ì
ge
di
e
sin
sin
siz
sin
k]zàa
tuzàa
gagau
gxz`qq
à
alr]
gideri
yolcuyu
geleri
32. Okuyun. Birqr cwmlq dwzwn.

Yazr]z, gagauzà, k]zàaz, dwzswn, gidecez, dxneriz.
LAF. KISIM
33. Okuyun laflar]. Annad]n ne gxsterer herbir laf. Kaàr k]s]m herbir
lafta var.
El, ev, top, bal, keì, edi, sar], ald], testerq, onedi, kald]rd], ayd]nn]k,
ma=ina, aa`.
Tefterlerinizdq geìrilmeyqn laflar] yaz]n.
34. Okuyun.
Cwm-lq, be-nim, tef-ter, te-be-=ir, do-kuz, dxk-tw, baa-lar, bwwk-le-ri,
bww-mqq, de-re-yq, kay-ar-kan, giy-qr-kan.
K]s]mnara bxlwnwk laflar] toplad]n bireri da tefterlerinizdq yaz]n.
Herbir k]s]mda bir vokal var. Esaba al]n, ki uzun vokal bir k]s]m
dwzer.
35. Bu k]s]mnardan dwzwn laf.
-lar, -l]k, -lu, -l], -ik, -wk, var-, top-, at-, er-, `wr-.
Laflar] tefterlerinizdq yaz]n.
u=aklar
gxlcwk
36. Okuyun teksti.
15
***
Gelmi= ilkyaz. Ba=lam]= kaar sular] akmaa. U=aklar alm]=lar bir taftac]k,
yapm]=lar ondan kay]cak da suya salvermi=lqr. Kay]cak wzqrmi=,
u=aklar da onun ard]na kaàrm]=lar, baar]=arm]=lar, bi=eycik xnnerindq
gxrmqzmi=lqr.
Butak]m onnar ka`m]=lar taa, kxsteklenip, ikisi da bir gxlcwk iìnq
dw=meyincq.
(L. Tolstoy)
Bulun da `]kar]n teksttqn ilktqn bir k]s]mn] laflar], sora iki k]s]mn]
hem ileri dooru. ~izin kal]n vokallar]n altlar]n] birqr ìziciklqn, incq
vokallar]n da iki=qr ìziciklqn.
URGU
37. Okuyun =iiri.
Hey, k]rda gezqn tav=am,
Bizi gxrwp, pek kaàn.
Genq ba=àya girdin,
Fidannar] kemirdin.
(A. Tukan)
+iiri tefterlerinizdq yaz]n. Urgular] koyun. Urgusuz vokallar] gxsterin.
Lafta k]s]mnar]n biri taa wwsek seslqn sxlener, urgulu sxlener. Bxlq
k]s]m]n vokal]na urgulu vokal deniler.
Gagauz laflar]nda urgular taa òk bitki k]s]ma dw=erlqr: alm,
=ekr, gidr.
38. Okuyun teksti.
Daadan òk fayda var. O k]rlar] kuraktan koruyr. Daa soluu paklr.
Denizlqr, gxllqr, derelqr, daalar eri gxzellederlqr. Daalar] koruyun!
Yaz]n tefterlerinizdq teksti. Herbir lafa urgu koyun. Urgusuz vokallar]n
alt]na birqr nokta koyun.
16
39. Okuyun laflar].

Sofra, karda=lar, yazmaa, gelecqn, duracan, oguzlar,
gagauzlar, twrkwlqr, Oguzistan, Bucak.
Bucak
gagauzlar
Yaz]n tefterlerinizdq. Laflara urgular] koyun.
CML HEM LAF

40. A=aadak] resimq gxrq kurun bir annatma (yaratma).
Vatan
bwwn
41. Okuyun. Ka` cwmlq bu teksttq var#

Ge`ti =en yaz. Geldi dwrwk gwz. Bwwn bizim Vatan]m]z]n u=aklar]
giderlqr =kolaya.
Ne sxlener ilk cwmledq# Kimin iìn sxlener w`wncw cwmledq#
Yaz]n tefterlerinizdq. Okuyun cwmleleri k]s]m-k]s]m.
42. Okuyun. Kaàr k]s]m laflarda =kolaya hem hepsimiz#

+kolaya seftq geldik *
+kolac] olduk.
Burada bilgi, dostluk
Hepsimiz bulduk.
*
Hepsiciini materiallar], ang]lar]nda gxsterilmeer avtorun ad], yazd] K. Vasilioglu.
17
43. Okuyun.
B}LG} YORTUSU
wwretmq y]l]
bwwk
Wwretmq y]l]n èketmesi herbir ayleyq deyni bwwk yortu. Bizim

Vatan]m]zda herbir w`wncw ki=i wwrener.
Bu yortunun var kendi n]=annar]. Bu gwndq sokaklarda pek òk donakl]
wwrenici ìèklqrlqn. Bwwklqr da hepsicii pek =en.
}lk cwmleyi yaz]n tefterlerinizdq. Ka` laf bu cwmledq#
44. Okuyun.
B}Z}M +KOLA
Bizim =kola bwwk hem gxzql. +kolam]z]n yap]s] w`katl]. Onda var pek
òk klas. Var biblioteka, sport hem toplant] salonnar] da.
Biz wwreneriz okumaa, yazmaa, saymaa, resimnemqq...
toplant] neredq insannar, wwrenicilqr toplanrlar bireri bir
problemay] `xzmqq yada birbi=ey iìn karar almaa
Teksti yaz]n tefterlerinizdq. Laflar] aazdan bxlwn k]s]mnara. Ka` laf
var ilk cwmledq#
18
45. Okuyun teksti.

}ZMET~}LQR
Pa=i Sar]oglu hem Koli Terzioglu izmetìlqr. Koli a`t] penèreyi.

Pa=i sildi taftay]. Onnara yard]m etti sanitar Ta=`] Panti.
Tefterlerinizdq yaz]n. Adlar]n hem soyadlar]n altlar]n] ìzin.
46. Okuyun.
Gwzdeki lwzgqr wfleer surat]ma (wzwmq).
wflemqq
Ka` laf var bu cwmledq# Ka` k]s]m hem ka` bukva var lafta wfleer#
Cwmlenin ilk laf] èkeder yaz]lmaa bwwk bukvadan. Cwmlenin sonunda

(bitkisindq) koyulr nokta (.), soru= n]=an] (#) yada =a=ma n]=an] (!).
Ang] kasabada sqn ya=rs]n #Bqn ya=r]m Komratta. Komrat
benim sevdac]]m!
47. Okuyun. Kyun maanalar]na gxrq yak]=an laflar] hem
Odesa
cwmlelerin bitkisindq lqqz]mn] durgu`luk n]=annar]n].
Neredq sqn ... yaz]n Yaz]n bqn dinnendim Odestq Benim malim...
kwwdq Bqn pek... bu bwwk kasabay]
Koymak iìn laflar: dinnendin, beenerim, ya=r.
Yaz]n tefterlerinizdq. Kullan]n birinci nasaat]* .
*
Nasaatlar bulunrlar kiyad]n bitkisindq (sonunda, 100-wncw sayfada).
19
48. Okuyun.
~ay]rda otlr ineklqr. Burada Mani hem K]z]l, Sars]k hem Alaca, Y]ld]z
hem Buynuzsuz. Maninin buzaas] ~akal, ama Y]ld]z]n buzaas] Karagxz.
Yaz]n tefterlerinizdq. Hayvan laaplar]n altlar]n] ìzin. Laf] buzaac]k
bxlwn k]s]mnara. Bu lafta ka` k]s]m hem ka` bukva var#
49. Okuyun.
Vasiliy Vasi; Dimitriy Miti, Dimu, Dimitri; Konstantin Kosti;
Pavel Pavli, Pavlu=; Nikolay Koli; Yuriy Yura; Viktor Vitq,
Boris Borq; Mihail Mi=a, Miyal; Anton To=i; Georgiy Gxrgi;
Afanasiy Tanas; }van Vani; }lya }li=ka, }liku; Panteley Panti;
Aleksandr Sa=a; Vladimir Volodi; Vladi; Semxn Simu, Sxma;
Fxdor Todi, Todur, Fedi.
Yaz]n tefterlerinizdq adlar], koyarak alfabet s]ral]]na gxrq. Kullan]n
I-ci nasaat].
50. Okuyun.
Sofi sekiz ya=]nda, ama Olicik bir ya=]nda. Kosmosa
u`tular Belka, Strelka, Veterok hem Ugolxk.
kosmos
Strelka Saatlar]n oku

Belka S]ncap
Veterok Lwzgercik
Ugolxk Kxmwrcwk
Yaz]n tefterlerinizdq. }nsan adlar]n]n hem hayvan laaplar]n]n altlar]n]

ìzin.
51. Okuyun.
Antonina Toni; Valentina Vali; Zinaida Zina; }rina }ra;
Elena Lqnka, Lqna; Lidiya Lida; Mariya Mani, Ma=i; Sofya
Sofi, Soni; Ekaterina Kati; Varvara Varka, Vari; Evdokiya Doka;
20
Elizaveta Liza; Aleksandra Sa=i; Nadejda Nadi; Tamara Tamara,

Toma; Domnikiya Dona, Doni; Anastasiya Nasti; Evgeniya Jeni;
Olga Oli.
Yaz]n tefterlerinizdq kar] (k]z) adlar]n], koyarak alfabet s]ral]]na gxrq.
Kullan]n I-ci nasaat].
}nsannar]n adlar] hem soyadlar], hayvannar]n laaplar] èkederlqr

yaz]lmaa bwwk bukvadan.
52. Okuyun.
JU~KA
ànta
panà
Todurda var kxpecik Ju`ka. Todur wwreder Ju`kay] slu= durmaa.

Ju`ka art]k verer panàs]n], di=lerindq ta=]yr saabisinin àntas]n] hem
terliklerini.
slu= durmaa geerideki bacaklar]n]n wstwndq durmaa
panà bacak (kxpektq, ay]da, aslanda, kaplanda)
saabi òrbac]
Yaz]n tefterlerinizdq. }nsan adlar]n]n hem hayvan laaplar]n]n altlar]n]
ìzin. Taa nesoy hayvan ad] siz bilersiniz#
Lafbirle=melerinin òrbac]s]n]n àntas]n] hem terliklerini bxlwn
k]s]mnara.
ìinemqq
53. Okuyun. Noktalar]n erinq koyun hayvan laab].
penèrq seti
}nek ... ìineer ot. Kxpek ... salr aalemq. Kotoy ...
oturr penèrq setindq. Beygir ... ta=]yr swt.
Koymak iìn laflar: Mani, Balan, Bobik, Vasi
Yaz]n tefterlerinizdq. Kullan]n I-ci nasaat].
Ka` cwmlq var teksttq# Ka` laf var ilk cwmledq#
54. A=aadak] resimq gxrq kurun annatma, kullanarak verilmi= adlar]

hem soyadlar].
Yaz]n w` cwmlq. Vitq Borogan, ikiz k]zkarda=lar Sofi hem Doni
Yabanc]lar, wwrediciyka Ekaterina Panteleevna Terzioglu
21
Herbir cwmlenin ilk laf]n] bwwk bukvadan èkedin.
55. Demekli okuyun =iiri.

Bwtwn yaz gezdik haylak
Kalmad] bir da t]ynak.
Selqm, gwz!
Selqm, klas]m!
Gel bana tez, kiyad]m!
t]ynak
Bulup, okuyun sade =a=ma cwmlelerini.
56. Okuyun. Neìn herbir cwmlenin bitkisindq soru= n]=annar] durr#

Kim senin en ii dostun# Bankada sqn kiminnqn oturrs]n# Nicq senin
mamunun ad]#
Koyulmu= soru=lara curap verin. Cwmleleri èkedin bxlq: @Benim...
Bankada... Benim...@.
BWWK BUKVA SOYADLARDA, ADLARDA HEM

BOBAYCALARDA
(Tekrarlamak)
Ang] laflar èkederlqr bwwk bukvadan yaz]lmaa#
Soyadlar, adlar hem bobaycalar yaz]lrlar bwwk bukvadan: Petri,

Simu, Pa=i, ~ani, Yuriy Gagarin, Aleksandr Sergeevi` Pu=kin,
Dionis Nikolaevi` Tanasoglu, Nikolay }gnatyevi` Baboglu, Mina
Vasilyevi` Kxsq, Dmitriy Nikolaevi` Kara ~oban.
22
57. Okuyun hem akl]n]zda tutun bu adlar]n dooru yaz]lmas]n].

Anton To=i, Vasiliy Vasi, Anatoliy Tolq, Mihail Mi=a (Miyal),
Viktor Vitq, Aleksandr Sa=a, Georgiy Gxrgi, Dmitriy Miti, Grigoriy
Gogu=, Aleksey Alksi, Nikolay Koli, Vladimir Vladi, Konstantin
Kosti, Afanasiy Tanas, Sergey Sergi, }lya }li=ka, Fxdor Todur.
Antonina Toni, Valentina Vali, Zinaida Zina, }rina }ra, Elena
Lqnka, Lidiya Lida, Mariya Ma=i, Mani, Darya Dari, Sofya Sofi,
Ekaterina Kati, Anna Ani, Evgeniya Jeni, Olga Oli, Kristina K]
tina, Varvara Vari, Varka, Feodora Tudora, Tudorka, Aleksandra Sa=i.
Yaz]n gagauz adlar]n] tefterlerinizdq alfabet s]ral]]nda.
58. Yaz]n ofi\ial rus adlar]n] xrnqq gxrq.

Ornek: Miti Dmitriy, Sofi Sofya, ...
Varka, Tudorka, Vladi, Tanas, Kati, Miyal, K]tina, Aleksi, Oli, Sa=a,
Sa=i, Ma=i, Koli, Sergi, Lqnka.
59. Okuyun.
GAGAUZ SOYADLARIN }STOR}YASINDAN
Sqn bilersin mi, kxrpq dostum, ani gagauzlar]n soyadlar] peydaland]lar diil òktan. Biz =indi deeriz soyad], `wnkw herbirinin var pasportu,
ba=ka evraklar] (dokumentleri), ama ilerdqn biri-birini bularm]=lar laapà
(sokakà). Deyecez ki: Dermenci Petri. (Onu hepsicii bilqrdi, `wnkw
o i=lqqrdi dermendq); Danac] Vasi (Onu da kolay bulard]lar, `wnkw o
danalar] gwdqrdi); Arabac] Miti (Onu da yoktu nicq bilmesinnqr, `wnkw
araba yapan (satan) kwwdq bir)...
Butak]m peydaland] soyadlar: Abac], Bal]k`], Buzaac], Burgucu,
Demirci, ~ilingir, Domuzù, Dwvenci, Kalpak`], Kemenèci, F]`]c], Ta=`]...
Ama kimisinq koyard]lar laap (soyad]) o erq (kwwyq) gxrq, neredqn o
geldi: Tomayl], Aydarl], Baurùlu, Kongazl], ...
Kimqr kerq ad (laap, soyad]) koyulard] adam]n bir n]=an]na yada
kusuruna gxrq: Topl, Kulaks]z, Burnusz, Kambr, Kxsq (sakals]z),
B]y]kl], Di=li, K]s, Uzn, Kal]n, Twlw, K]rm]z], Yas]b=, Kocab=, Kw`wk,
Kolsz, Kusursz, Deli, Karpirq, Kar ~oban, Karganù.
Bu soyadlar]n] herbir bxlwmdqn alfabet s]ras]nda yaz]n.
23
Xrnek:
1. zanaat gxsterqn soyadlar: Abac], ...
2. n]=an gxsterenneri: B]y]kl], ...
3. kusur gxsterenneri: Kulaks]z, ...
4. eri (kwwyw) gxsterenneri: Tomayl], ...
5. ba=kalar]: Novak, ...
Bilersin mi, ne gxsterer, nas]l peydaland] senin soyad]n#
60. Okuyun. Yaz]n soyadlar] alfabet s]ral]]na gxrq. Sxlqyin, ang] prin\ipq gxrq kurulmu= bu soyadlar.
Babglu, Tanasglu, Kovrik, Bulgar, Kxroglu, Filiglu, Maringlu,
Kristiglu, Dulglu, Kurglu, Gagauz, Mumcu, Karaka=, Moldovan, Saar,
Zabun, Davidglu, Arnaut, Karanfil, Hac], Beyglu, Sar], Terzi, Kur,
Yularc], Sirkeli, Vrnik, Dobriglu, K]v]rc]k, Tasmal], Kasap, Popaz, Daskal,
Kad]n, Kol, Dim`glu, Kavrnal], ~avdar, Kapakl], Stoyanoglu, Katranc],
~oban, Koànc], Kuyucuklu, Berber, Karaterzi, Karagxrgi, Kemiksiz,
Karayan, Torlak, Babumarta, Mo=glu, Tatarglu, Kavalc], Yalanc], Urum,
Vasilioglu, Ta=`], ...
61. Okuyun. A`]klay]n paranteza iìndq soyadlar]n maanalar]n].
Xrnek: Berber (tra= edqn), Baboglu (babunun oolu), ...
Mumc, Kristiglu, Dulglu, Karak=, Saar, Zabn, Karanfil, Byoglu,

Terzi, Kur, Yularc], Yalanc], Kwrk`w, Telpiz, Kar ~obn, Karaback,
~erniglu, K]v]rc]k, Tasmal], Popz, Dskal, Karagnù, Karagxrgi,
Kavrnal], Katranc], Kuyucuklu, Karaterzi, Kemiksiz, Torlk, Karayn.
Yaz]n soyadlar]n] alfabet s]ral]]na gxrq.
62. Okuyun. Tutun akl]n]zda kimi soyadlar]n maanalar]n].

Arnat ilkyaz]n ekilqn booday
Kad]n kar]
Karanfil ba=à ì`qq
Kavrnal] Kavarnadan gelmq
Byoglu zengin (boyar) oolu
~avdr ekin (booday è=idi)
Vrnik bekì (mwdwrlwktq)
Katranc] katran satan
Kasp yaan]c] (yaan] satan)
Berbr k]rkan, tra= edqn adam
~ilingir demirci (kuznedq i=leyqn) Torlk `]plak
Urm grek
Dskal popaz]n yard]mc]s]
24
63. Yaz]n kendi kafan]zdan be=qr soyad], ang]lar] gxstererlqr adam]n

zaametini.
Xrnek: Terzi, ...

64. }i bak]n resimi. Verilmi= resimq ay]r]n teksttqn uyan cwmleleri.
Dqdu Sava hem onun oolu Petri getirmi=lqr kugu ku=lar]n] evq. Ku=lar
ya=am]=lar onnar]n aulunda ilkyazadan.
Gxl ba=lam]= donmaa. Kugu ku=lar] varm]= nicq donsunnar.
Gwzwn iki kugu ku=u kalm]= ya=amaa gxldq. Onnar]n birisinin k]r]km]= kanad].
Ang] paràlar]n] lqqz]m dii=tirmqq erlerindqn, ki olsun baalant]l] tekst#
Kyun bu tekstin ba=l]]n] (ad]n]).
kug ku=u rusà: lebed
65. Yaz]n, herbir paràs]n] k]z]l s]radan èkederqk.

Dw=wnwn, ang] bukvalarlan lqqz]m doldurmaa kafesìkleri da olsun
herbir dxrtkxseliktq birqr k]zàaz birqr da òcucak ad].
V
i P
i M
i K
i T
i
Yaz]n adlar] virgwl a=]r]. Bwwk bukvalar]n altlar]n] ìzin.
66. Okuyun @Sincir@. }lerledin èkedilmi= sinciri verilmi= adlarlan

hem soyadlarlan, onnar] biri-birinq ekleyerqk.
Xrnek: Bulgar, Radova, Arnaut, ...
Tudrka, }kizli, Andr=, }vanoglu, Novk, Uzn, Tanasglu, Vasiliglu,

Kurudimov, K]l`]k, }gnt, Ani, Moldovn, Urm, Nsti, Babglu, }li=ka,
Kxsq, +kembeci.
Adlar] hem soyadlar] yaz]n virgwl a=]r]. Dooru erle=tirqrseydiniz, laflar
hepsicii kullan]lacek, `wnkw herbir laf]n var kendi eri. Olun dikat!
25
KONTROLCU SORU+LAR
Nicq yaz]lrlar insannar]n adlar], soyadlar] hem hayvannar]n adlar]#
Nesoy n]=annar koyulr cwmlelerin sonunda# Nesoy bukvaylan èkeder
cwmlenin ilk laf]# Nedqn kurulu cwmlelqr# Nedqn kurulu laflar, k]s]mnar#
Testlqr @Tekrar@
1-ci test. Ang] s]rada yaz]l] cwmlq# 7-ci test. Bulun dooru cuvab].
+a=ma cwmlelerin sonunda koyulr:
a) Vasi dwn git =kola.
a) nokta
q) Almaa bak h]zl] derq.
q) soru= n]=an]
b) Bqn wwrenerim 2-ci klasta.
b) =asma n]=an]
2-ci test. Ang] s]rada cwmlq dooru
8-ci test. Ang] cwmlq yann]= kurulu#
yaz]l]#
a) Vasi gitti derq.
a) Petri pek gxzql twrkw àlr#
q) Miti hem Koli pap=oy kazrlar# q) Koli yapt] uroklar]n].
b) Kostinin mamusu k]]rma yapm]=.
b) Paal] Moldova, biz seni severiz!
3-cw test. Bulun yann]= yaz]l]
cwmleyi.
a) B]ld]r bqn gittim Ki=inxva.
q) Pazara oynad]k top.
b) ~ocuklar ku=lara yaprlar evcqqz.
9-cu test. Ang] cwmlenin sonunda

durgu`luk n]=an] koyulu dooru#
a) Pu=kin pek kqqmil =air!
q) Nereyi gidersin, Ma=i.
b) Ma=i yazr malisinq kiyat#
4-cw test. Bulun zeedq laflar] herbir

s]rada.
a) Nistru, derq, Simu
q) Kotoy, ko`, kapu
b) Kara, kaavi, gxl
10-cu test. Ang] s]rada laflar yaz]l]

dooru#
a) Baboglu, Kagul, Lunga
q) Kartofi, Sarm]sak, Zerdeli
b) Booday, Wzwm, Kasaba
5-ci test. Bulun dooru variant].

Cwmlenin ilk laf] èkeder yaz]lmaa:
a) bwwk bukvadan
q) kw`wk bukvadan
11-ci test. Ang] s]ran]n laflar] lqqz]m

yaz]ls]nnar bwwk bukvadan#
a) adam, doktor, wwredici
q) mani, komrat, dimu
b) keì, kedi, kww
6-c] test. Bulun dooru cuvab].

Annatma cwmlenin sonunda koyulr:
a) =a=ma n]=an]
q) soru= n]=an]
b) nokta
12-ci test*. Ang] s]rac]]n laflar]

cuvap ederlqr soru=a kim#
a) ta=`], ìèkì, tatl]c]
q) ta=, ìèk, tatl]l]k
b) ta=l], ìèkli, tatl]
26
.
BENIM MOLDOVAM.
. .
SEVGILI BUCAK
Dostluk serin è=mq
k]zg]n yaz vak]d]nda.
Du=mann]ktan salt bela
Halklar]n aras]nda.
(Dosoftey)
UZUN VOKALLAR
1. Okuyun. Nicq yaz]l] uzun vokallar#
Kaar, yaar]n, saatlar, aalem, bwwk, swwt, baalar, daalar, aa`, buu, dwwn,
yaa, yaan], buura, saal]k, saar, yuurt, wwlen, wwswz, beendim.
Uzun vokallar iki birtak]m bukvaylan yaz]lrlar, ama okunrlar

nicq bir uzun ses (diil nicq iki ses): aa, ee, uu, ]], qq, ii, ww.
Dilimizdq kimi laflarda var uzun vokal, ang]s] ay]rr maanas]na
gxrq onu ba=ka laftan. Ozaman onu lqqz]m yazmaa iki bukvaylan:
aa` a`, saar sar, buul bul, been ben, aaz az, dwwn dwn,
swwt swt, saat sat, diil dil h.b.
2. Okuyun.
}lin, baar, iki, hem, peyda, kaun, beygir, elek, tarak, yol, f]`], zeedq,
diidim, dilim.
Uzun vokall] laflar] bulun da tefterlerinizdq yaz]n.
27
}K}L} KONSONNAR
3. Okuyun laflar]. }kili konsonnar] a`]k sxlqyin.
Kol
el
gwl
gwn
en
Kollar
ellqr
gwllqr
gwnnqr
ennqr
Yol
dil
bwlbwl
àn
don
Yollar
dillqr
bwlbwllqr ànnar
donnar
Bal
gxl
sel
un
dan
Ballar
gxllqr
sellqr
unnar
dannar
4. Okuyun.
Ball], kollu, unnu, onnuk, salla, bennq, kolla, att], tuttu, sessiz, pili`ìk, yummaa.
Laflar] k]s]mnara bxlwn da tefterlerinizdq yaz]n. Xrnek: bal-l], et-ti...
5. Okuyun. Dii=tirin laflar] otak]m, ki peydalans]n bukvabirle=meleri

mn hem nn.
Xrnek: Don donnar, àm àmn]k, ...
Kum, laam, àn, yan, kan, un, can, dam, kur=um, yorgan.
laam rusà: pe=èra
Bunnar]n aras]ndan w` laflan kurun birqr cwmlq, yaz]n onnar]
tefterlerinizq.
6*. Okuyun. Verilmi= laflar] dii=tirin xlq, ki peydalans]n ikili konsonnar.

Xrnek: dut duttan, ...
Saat, kat, at, as, kol, =en, bas, ot, but, et, set, k]smet, ool, bol, yol, dal,
yal, odun, yal]n, yalan, kapan, tut.
Yaz]n tefterlerinizq.
7. Okuyun.
Onunnan, bununnan, ennqn, gwnnqn, kollan, yollan, ballan, ellqn,
dillqn, gxllqn, gwllqn.
Laflar] tefterlerinizdq yaz]n. }kili konsonnar]n altlar]n] ìzin.
28
8. Okuyun. Uzun vokallar]n altlar]n] ìzin.

Wwlen, aa`, maalq, beygir, zeedq, baalar, baar, dwwnnqr, daatt]m, a`,
kaz.
9. Okuyun cwmleleri, a`]k sxlqyin sesleri, k]s]mnar].
Kaar aullarda aa`lar] ìèkleer.
Kuvannar u`rlar ìèk aaramaa.
10. Okuyun laflar]. Esap al]n nas]l onnar yaz]lrlar hem nas]l konsonnar
dii=ilerlqr.
dolap
dip
kiyat
swt
aa`
pili`
dolaba
dibq
kiyada
swdq
aaca
pilicq
dolab]
dibi
kiyad]
swdw
aac]
pilici
dolapta
diptq
kiyatta
swttq
aa`ta
pili`tq
dolaplar
diptqn
kiyatlar
swtlqr
aa`lar
pili`lqr
aa`àaz pili`ìk
11. Okuyun.
Dolapta, dolap`]k, kiyat`]k, kiyatta, swttq, aa`àaz, pili`ìk.
Birqr cwmlq kurun da tefterlerinizdq yaz]n. ~etin konsonnar] `]z]n.
12. Okuyun. Bilmeycelerdq sesli hem sessiz konsonnar] gxsterin.

1. Var bir ev, iì dolu insan,
insan
Ama yok ne kapusu ne penèresi.
bak]r
2. Var bir dqdu kat-kat giimni,

Kim onu soyundurr, bak]rlan ya= dxker.
13. Okuyun.
~uval ùvallan
Dal da...]
~an à...ar
~oban òba...ar
Dart dar...]
Tut tu...u
Bol bo...uk
Un u...uk
Laflar] tefterlerinizdq yaz]n. Noktalar]n erinq lqqz]mn] konsonnar]

yaz]n.
29
VOKAL GARMON}YASI
14. Okuyun.
~ièk, yaprak, gwz, sokak, gxzql, y]ld]z, tarla, pamuk, arpa, xrdek,
derq, bal]k, ìmen, kww, kasaba.
Yaz]n tefterlerinizdq kal]n vokall] laflar] bir derecqq, incq vokall] laflar]
da ba=ka direcqq.
fidan
lwzgqr
15. Okuyun =iiri, vokal garmoniyas]n] a`]klayarak.

GWZ
Gwz alt]n dx=eklqn

Yolumu xrter,
Yukarda ge` yazlan
Lwzgqr koola=r.
Fidandan dw=qrkqn
Yapraklar dxner,
Gwzwn gwn =]larkan
Gxzlqr kama=r.
(S. Kuroglu)
Gagauz dilinin laflar]nda ya sade kal]n, yada sade incq vokallar

bulunr.
Xrnek: kapu, kar]k, soba, yazr laflarda sade kal]n vokallar var.
wrek, incq, kx=q, bereket laflarda sade incq vokallar var.
Laflarda sade kal]n, yada sade incq vokallar olduuna vokal
garmoniyas] deniler.
16. Okuyun bilmeyceyi. ~xzwn onu.
Derq akarkan
Derq donduynan
Biz yatr]z.
Biz ka`r]z. (iknok)
Yaz]n, vokal garmoniyas]n] a`]klayarak.
Gagauz dilindq xlq laflar da var, ang]lar]nda hem kal]n, hem dq

incq vokallar var.
Xrnek: kiyat, ate=, lqqz]m, dqdu, batw, karagxz, ila`, insan h.b.
30
LAFLARIN GE~RDLMES
Eni =kolac] teksttqn bulun da tefterlerinizdq yaz]n
x, w, q, bukvalar]nnan laflar]. Laflar] u=akl]k, k]smetli k]s]mnara bxlwn.
17. Okuyun.
Ama ne gxzqldir vak]t baalarda! Armut aac]n]n tepesindq
bu y]l bitki sefer pupuk xter, obanda kurbaalar baarr, dozdolay aa`lar wstwndq twrlw gxzql seslqrlqn ku=lar àlr.
u=akl]k
baalar
aa`lar
Cwmleleri tefterlerinizdq yaz]n, laflar] k]s]mnara bxlwn,

herbir lafta ka` k]s]m olduunu sxlqyin.
Xrnek: A-ma ne gx-zql-dir...

18. Okuyun =iiri k]s]m-k]s]m.
UYKU TWRKWSW
Nani, nani, nani, na,

Nani, nani, ku=àaz]m,
Sarma=r uyku sana,
Uyumaa sana lqqz]m.
Nani, nani, nani, na,
Ko uykun olsun tatl],
Bulu=acz yar]na.
Dw=lerin `]ks]n asl].
Gxklerq uàs]n àk,
dw=lerin
Fidannar kals]n alàk,
xpswn
Horozlar gxzql xtswn,
Y]ld]zlar seni xpswn.
(P. ~ebotar)
1. Laflar geìrilerlqr k]s]mnara gxrq: al-ma.

Bir k]s]mn] laflar geìrilmeer: kaar, yol, yaa, baa, saat, dil, gxz.
2. Bir bukva brak]lmr da, geìrilmeer da: inek, erik, ibik.
Uzun vokallar say]lrlar nicq bir: iinq, aala, wwlen, iiri.
3. Yotlu vokallar bulunrlar yotlan bir kisimda: ko-yun, ka-ya, ku-yu.
4. }kili konsonnar geìrqrkqn bxlwnerlqr: kan-n], bal-l], el-li.
31
19. Okuyun.
Oduncu, araba, elek, wwredici, wrek, unnuk, uùrdak, ila`, ili=ik, baarr,
aala, aalamaa, zeedq.
Laflar] tefterlerinizdq yaz]n. Geìrmqk iìn laflar] bxlwn.
Xrnek: odun-cu.
BAALANTILI SXZ. TEKST. CWMLQ

Ne o baalant]l] sxz#
Bir yada birka` cwmleyq, ang]lar] maanayca baal] biri-birinq,

baalant]l] sxz (tekst) deniler.
Gwz. }nsannar baa bozrlar. Tabiat haz]rlanr k]=a.
20. Okuyun. Baalant]l] sxzlw tekstin (abza\lar]n) ad]n] kyun, tefterlerinizdq
yaz]n. }nand]r]n, ani o baalant]l] sxz (tekst).
1. Baa. Bizim kww bwwk. U=aklar =kolada wwrener. Maniyq ald]lar bir
eni fistan. Wzwmnqr art]k oldu. Sabaa oynayacez futbol.
2. Geldi gwz. Baalarda wzwmnqr oldu. Bwwklqr da, kw`wklqr da hergwn
giderlqr baa bozmaa. Herkezi àl]=r, ki bwwdwlmw= bereket kaybelmesin.
zaamet i=, àl]=mak
`wnkw neìnki
herkezi herbiri
21. Bu laflarlan kurun baalant]l] sxz verilmi= temaya @Genq =kolaya
geldik@.
GENQ +KOLAYA GELD}K
Ge`ti yaz, h]zl], biz, dinnenmqq, i=lemqq, yard]m etmqq, bwwklqr, vak]t
geldi, =kola, gitmqq, kiyat, ànta, eni, almaa, genq, bulu=maa, =kola aulu,
wwredici, u=aklar, =en, buket, ìèk, sevinmelik, analar bobalar, dostluk,
dost edinmqq, wwrenmqq.
~al]=may]n kaplamaa hepsini verilmi= laflar]. ~al]=]n bu dayanak laflar]
bir baalant]l] teksttq kullanmaa. ~al]=]n tekst olsun uygun, yak]=]kl]
hem merakl].
32
22. Verilmi= tekstlerq kyun verilmi= ba=l]klar]n birisini: @+kolaya

haz]rlanmak@, @Gwz geldi Moldovaya@.
mukayet
àl]=kan
1. Bitti s]cak yaz, da geldi Moldovaya renkli gwz. +en hem =amatal]
u=aklar doldurdular ba=àlar], meyval]klar], baalar]. Hepsi, k]ra `]kannar,
pek àl]=kan hem mukayet. Gxzql, tatl] almalar] usulcuunnan koyrlar
bwwk sand]klara, sepetlerq, ama =]ral] wzwmneri yollrlar =arap zavoduna.
Zarzavatlar da kwwlerdq, kasabalarda gxzellederlqr bizim sofram]z] hem
ya=amam]z].
Gwzdqn taa kqqmil zaman
Hepsicii sans]n ya=r
Yoktur Bucakta!
Bwwk meyval]kta.
usulcuunnan yava=]c]k, enikunu
2. Vasicik kalkt] erken, makar ki onu kimseycik kald]rmad]yd]. ~antas]

onun òktan haz]rd], ama o taa bir kerq bakt], erle=tirdi kiyatlar]n],
tefterlerini, penal], boyac]klar]n]... Kapad] àntas]n]. H]zl] y]kand], silindi,
tarand]. Ba=àdan kopard] en gxzql ìèkleri da yapt] bir buket.
Sora idi sabaa ekmeeni da h]zl]-h]zl] gitti =kolaya.
mukayet toplay]c], àl]=kan
33
Beendii teksti tefterlerinizdq yaz]n. }nand]r]n, ani o tekst. Neìn ilk

tekstin èketmesindq yaz]l] Moldova iìn, ama bitkidq Bucak iìn#
A`]klay]n kendi bak]=]n]z].
Neìn insana lqqz]m sxz#
}nsana sxz lqqz]m biri-bir]nq birbi=ey sxlemqq yada sormaa

deyni.
Vani sabaa gider Ki=inxva. Lqnka diktirmi= kendisinq eni fistan.
Sqn da ald]n m] kendinq k]zak# Tudorka nezaman gelecek sizq#
23. Okuyun.
}nsannar ba=lam]=lar lafetmqq pek òktan. Onnar lqqz]mm]= bulsunnar
kendilerinq imeelik, yaps]nnar kendilerinq koruntu. Da insannar
ba=lam]=lar àarmaa biri-birini kendilerinq yard]ma. Peydalanm]= aazdan
sxz (lafetmqk). Bukvalar peydaland]ynan, aazdan sxzw ba=lam]=lar
geìrmqq kiyatlara. Butak]m sxzq biz =indi yaz]l] sxz deeriz yada
tekst.
koruntu suuklardan, du=mannardan korunmaa (saklanmaa) er
Yaz]n w`qr cwmlq. Ka` cwmlq var bu teksttq# Ka` laf var ikinci
cwmledq#
birlik
24. Okuyun.
Sxz (lafetmqk) yard]mnr insana ya=amaa birliktq (kavgas]z).
Yaz]n tefterlerinizdq, kullanarak 1-ci nasaat].

cwnkw
25. Okuyun.
Ana (gagauz) dilini lqqz]m bilmqq, `wnkw sade o var nicq `]kars]n
bizi bir geni= bilgi hem ya=amak yoluna. Ana dilini bilqrkqn, adam]
n var kolay] tan]=s]n halk]n kulturas]nnan, halk]n aderlerinnqn, halk]
n kxklerinnqn. Bilqrkqn ana dilini hem ba=ka dillqr, adam]n var kolay]
wwrensin, okusun, tan]=s]n dwnnq yaz]c]lar]n, wwrenmi=lerin yaratmalar]nnan, bilsin, ne olmu= hem olr dwnnedq.
`wnkw neìnki
34
Neìn lqqz]m wwrenmqq ana dilini# Ay]r]n iki annatma cwmlesi da

yaz]n onnar].
26. Okuyun sxleyi=leri.

Adam]n sxzw fikirinq gxrq. ~ok ii,
aàn àt] uzun, ama sxz k]sa. }i sxzw
may]l olas]n seslemqq. ~ok bilqn a`]kgxz, adam]n da sxzw sxz. Az lafet,
ama dooru lafet. Adam sxzwndqn belli.
~ok lafedqn az yaparm]=. Alatlama
dilinnqn, alatla elinnqn. Laf] bal, i=i
da helal.
Annad]n, nesoy lqqz]m olsun adam]n sxzw.
SXZ NI+ANNARI
Aazdan sxzwn hem yaz]l] sxzwn mutlak var temas]. Cwmlelqr sxzdq
baal] biri-birinq maanayca.
Aazdan sxzdq lqqz]m kullanmaa intona\iyay], pauzalar] laflar]n hem
cwmlelerin aras]nda. Cwmlelqr, laflar sxzdq var nicq sxlensinnqr
duyguylan da, duygusuz da.
Hep bu intona\iyalar, pauzalar hem duygular yaz]l] teksttq gxsteriler
durgu`luk n]=annar]nnan.
CWMLQ
Bir yada birka` lafa, ang]lar] gxstererlqr bitirilmi= bir fikir, cwmlq
deniler. }lkyaz. Ba=àda ìèklqr a`r.
27. Verilmi= dayanak laflarlan kurun 45 cwmlq.
Gwz, gelmqq, gx`men ku=lar, s]cak taraflar, gitmqq, baa, meyval]k,
bereket, toplamaa, yapraklar, dw=mqq, yaamurlar, yaamaa.
Dwzwlmw= (kurulmu=) cwmleleri tefterlerinizdq yaz]n, lqqz]mn]
durgu`luk n]=annar]n] kullanarak.
35
SXZ
Nedqn kurulu bizim sxzwmwz#
Bizim sxzwmwz kurulu cwmlelerdqn, cumlelqr da laflardan.

Benim bwwk Vatan]m Moldova, kw`wk Vatan]m Bucak.
28. Okuyun. Dw=wnwn, neìn bu teksttq pek òk cwmlq, ang]lar]n]n
bitkisindq soru= n]=an] durr.
pazertesi
Gecq, nicq senin ad]n#
cumertesi
xtxxgwn
Benim ad]m Gecq.
Ee, nicq sana deyqrdilqr dwn#
Dwn da bana hep Gecq deyqrdilqr.
Bana sa bwwn deerlqr ~ar=amba, dwn deyqrdilqr Sali, xtxxgwn da
Pazertesi. Sbaa deyeceklqr Per=embq, bir gwndqn sora Cumaa, sora
da Cumertesi.
S]ralay]n aftan]n gwnnerini. ~]kar]p bu teksttqn, yaz]n tefterlerinizdq
cwmleleri, ang]lar]n]n sonunda soru= n]=an] durr.
29. Okuyun.
nota
klas]m]z
Uroon èketmesindq Georgiy Fxdorovi` demi=:
U=aklar, bu Marangoz Koli. O wwrenecek bizim klas]m]zda. Sxlq,
Koli, nesoy senin notalar]n ana dilindq.
}stqmeerim wwnmqq, qmq sekiz yok, cuvap etmi= Koli.
Sade sekizdqn a=aa m] wwrenersin# sormu= Gi\a.
Bendq edi da hi` yok.
Ee ne, ozaman hepsicii edidqn a=aa m]#
Yok.
U=aklar, nas]l wwrener Koli# sormu= Georgiy Fxdorov]`.
Kyun tekstin ad]n]. Verin cuvap soru=lara. Ne sxlemi= wwredici
uroon èketmesindq, tan]=t]rarkan Marangoz Koliyi klas]n u=aklar]nnan# Bulun cuvap Georigiy Fxdoroviìn soru=una, a`]klayarak laflar]
@istqmeerim wwnmqq, ama...@. Wwredicinin soru=una verin yaz]l] cuvap.
}nand]r]n kendi dooruluunuzu.
36
30. Okuyun.
}steerim kabars]n ekmqqn
Benim hamurumdan,
Sana isteerim hojma bqn
Yard]m etmqq candan,

Mutlu halk]m.
hamur
hojma
mutlu
(S. Kuroglu)
hojma dayma
mutlu k]smetli
Ka` cwmlq siz yazd]n]z# Kimin yada ne iìn sxlener ilk cwmledq# Ne
iìn sxlener ikinci cwmledq#
31. Okuyun cwmleleri sol hem saa direciklerdq.

Baka, i=lemqq, kww, òban.
Baka kwwdq òban i=leer.
Mamu, almaa, bqn, eni fistan. Mamu ald] bana eni fistan.
Ang] direciktq laf toplumu, ang]s]nda da cwmlelqr# Neìn# A`]klay]n
fikirinizi. Cwmleleri yaz]n.
TEKST
}ki yada birka` cwmleyq, ang]lar] baal] biri-birinq maanayca, tekst
deniler.
32. Bak]n resimi da ona gxrq kurun bir tekst (annatma). Kyun onun
ad]n].
Teksti yaz]n tefterlerinizdq.
37
CWMLEN}N DURGU~LUK NI+ANNARI

33. Okuyun. Cuvap verin soru=lara.
1. Nas]l senin ad]n# 2. Ka` ya=]ndays]n# 3. Ka`]nc] klasta sqn
wwrenersin# 4. Var m] senin karda=lar]n hem k]zkarda=lar]n# 5. Nicq
anan]n hem boban]n adlar]# 6. Kim senin dostun (kman)# 7. Nekadar
vak]tta sqn eti=ersin evdqn =kolaya#
Cuvaplar] yaz]n tefterlerinizdq.
Nezaman cwmlenin bitkisindq koyulr. (.), (!), (#) n]=annar]#
Eer cwmledq birbi=ey iìn uslu sxlenqrsq, haberlenqrsq, ozaman

cwmlenin sonunda nokta (.) koyulr. Todur doyurr tav=amnar].
Eer cwmlq sxlenqrsq wwsek duyguylan, ozaman cwmlenin sonunda
=a=ma n]=an] (!) koyulr. Pek gxzql bizim Bucak!
Eer cwmledq birbi=ey iìn sorularsa (bulunarsayd] soru=), ozaman
cwmlenin sonunda soru= n]=an] (#) koyulr. Nereyi gidersin, Sofi#
34. Okuyun. Bulun birkxklw laflar].
meyval]k
MOLDOVA-MEYVALIK
Hepsi u=aklar severlqr meyva. Onu=tan onnar]n kimisi taa kw`wktqn
dikerlqr aullar]nda meyva fidan], onnar] y]slrlar, t]rt]llardan koruyrlar.
Meyvalar], olduynan, var nicq taazq da imqq, kurutmaa da, ho=af ta
yapmaa, k]= iìn tatl] da haz]rlamaa.
Meyval]klar Moldvan]n hem tabiat]n gxzellii!
Moldova meyval]k xter gxzal.
Bu benim Vatan]m!
Moldova benim Vatan]m, ama Gagauziya ana taraf]m.
tabiat natura (d]=ars])

dikmqq koymaa
t]rt]l kurt, bxcek
ho=af meyvadan yap]lan imqk
N]=annar], ang]lar]n] siz koydunuz herbir cwmlenin sonunda, a`]klay]n.
38
35. Okuyun.
U=aklar!
Tamannay]n trafik kurallar]n]!
Svetoforda var w` gxz.
Tq sana deyni bir sxz!
K]rm]z]ykan
svetofor
Duruklan.
Sar] yand]
Haz]rlan.
Ama aàn e=il gxz
}leri gitmqq yollan!
trafik yolculuk
~]kar]n tefterlerinizq =a=ma cwmleleri. Kendiniz kurun birqr cwmlq
laflarlan svetofor, =fer, yayanc].
fes
k]zàaz
36. Okuyun.
Bir vak]tlar ya=ayarm]= bir k]zàaz. Hepsicii onu pek sevqrmi=lqr.

Ama hepsindqn taa pek onu sevqrmi= malisi. Gwnwn birindq malisi
baa=lam]= ona k]rm]z] ùfadan bir fes. Ozamandan beeri o k]zàaza
hepsicii ba=lam]=lar K]rm]z] Fes demqq.
fes xlq =apkac]k
ùfa dokuma
Bu tekstq gxrq kurun hem yaz]n w` soru=, kullanarak laflar] nesoy#
kim# hem ne#
37. Haz]rlan]n bu soru=lara cuvap vermqq.

1. Neredq duumu= Nikolay Baboglu#
2. Ang] kasabada ya=ad] Dionis Tanasoglu#
3. Kim sizi wwreder ana dilindq#
4. Ang] ayda geler ilkyaz Moldova taraflar]na#
38. Okuyun bilmeyceyi. Bulun cuvab]n].
Kim bwtwn gecq
Xrtwyw dwwyer,
Y]kay]p, paklr,
Uykuya sarr#
(rumaay)
y]kamaa
evcqqz
Yaz]n teksti.
39
39. Okuyun.
ALMA
meyval]k
òrbac]yka
Alma Moldova meyval]klar]n kqr òrbac]ykas]. Tabiat boyam]= bu

meyvay] kendi en gxzql boyalar]nnan. Var sar] da, biyaz da, pembq da,
k]rm]z] da, k]rm]z] yanakl] da, e=il da, turuncu da..., ang]lar] aaz]nda
eriyer, adama saal]k verer, u=aklar] sevindirer. Var m], sanki, xlq adam,
kim ani sevmesin almay]#! Yumuruk gibi, iiri, gwne=ìk gibi, gxzql; bal
gibi, tatl], sulu, =]ral] almalar] sever hepsicii!
Yaz]n, a`]klayarak durgu`luk n]=annar]n]. Ka` cwmlq var bu teksttq#
Var m] nicq dii=tirmqq bu tekstin ad]n] (ba=l]]n])# Nesoy ba=l]klar taa
uyar bu tekstq#
40. Okuyun.
NEYQ WWREDERLQR
+KOLADA
argument
argumentlemqq
vatanda=
+kolada wwrederlqr okumaa, yazmaa, esaplamaa, dwswnmqq da

koyulmu= soru=lara, problemalara cuvap bulmaa, onnar] argumentlemqq,
inand]rmaa kendi dooruluunu.
+kolada wwrederlqr bilgilerin hem dostluun paas]n] bilmqq. +kola
wwreder kw`wkleri namuzlu olmaa hem i=tqn becerikli tutunmaa; yann]=l]k,
fenal]k, kxrlwk nekadar taa az yapmaa; iilii hat]rlamaa hem hat]rl]klan
cuvaplamaa. +kola wwreder Moldovay] hem Gagauziyay], dilimizi,
adetlerimizi sevmqq hem annamakl] onnar] kullanmaa. +kola bizim
ikinci evimiz, ang]s] wwreder bizi vatanda=larlan dostlukta ya=amaa,
bilmqq devlet dilini, moldovannar]n istoriyas]n] hem kulturas]n].
argument inand]ran olu= (gerèk olu=)
argumentlemqq inand]rmaa
vatanda= bir vatanda ya=ayan
devlet padi=aal]k
Yaz]n, a`]klayarak tekstin iìndekiliini. Neyq wwreder =kola# Bulun bu
soru=un cuvaplar]n] da okuyun. A`]klay]n kendi bak]=]n]z] da.
40
41. Okuyun.
AS}RL} ME+ELQR
+tefan èl Mare

Kaprien
me=q
Moldovada var òk me=q daay]. Ama onnar]n taa òyu gen`. Moldovada
bulunr 107 me=q aac], ang]lar] durrlar art]k 200 y]ldan zeedq. Glodqn
rayonun Kuhne=t kwwywndq kurtulmu= kqr bir me=q aylesi, ang]lar]n]n
ya=lar] 200 y]la yak]n. Kriulqn rayonunda var bir kart me=q, ang]s] art]k
350 y]ldan zeedq ya=r. En ihtqr me=q say]lr Stra=en rayonun Kaprien
kwwywndeki me=q, ang]s] Moldova topraanda 500 y]ldan zeedq ya=r.
Halk legendas] annadr, ani o me=enin alt]nda gen`liindq +tefan èl
Mare dinnenmi=.
kart ya=l] insan

legenda istoriyadan bir olay
Teksti yaz]n tefterlerinizdq. Me=elerin istoriyas]n] annad]n. Ne annadr
halk legendas] me=elerin birisi iìn# Kim o +tefan èl Mare# A`]klay]n
fikirinizi.
41
42. Okuyun.
Binnqrlqn y]l ya=a, Bucak!

Sars]n seni dostlar.
Ko an]ls]n dolaylara
Girgin gagauzlar!
~]kar]n tefterlerinizq =a=ma
cwmleleri. Kendiniz kurun
birqr cwmlq laflarlan Bucak,
dostlar, gagauzlar.
CWMLEN}N BA+ PAYLARI

43. Okuyun.
EN PAALI
Moldova
Bucak
ariflik
Benim halk]ma deyni en paal]: Bucak, Moldova, dilimiz, adetlerimiz,

Vatan]m]z]n bayraa, usluluk, dostluk, bwwk bereket, u=aklar]n
k]smeti, twrkwlerin xtmesi, halk]n ariflik è=mesi, kulturam]z]n
ilerlemes].
birlik dostluk
àlkalanmaa iki tarafa sallanmaa (titiremqq)
Cwmlenin ang] laflar]na deniler ba= pay]#
Subyekt hem predikat cwmlenin ba= paylar]. Soni àlr twrkw.

Simu yazr dostuna kiyat. Bizim pali ba=lad] salmaa.
44. Okuyun laflar]. Kurun onnardan cwmlq.
Yard]m, gwzwn, wzwm, biz, ettik, toplamaa. Kla=, yazacek, diktant, bizim
sabaa. Okuyrlar, Lqnkaylan, kiyat, Stifana. Ya=r]z, Bucakta, biz.
Yaz]n cwmleleri tefterlerinizdq, ba= paylar]n altlar]n] ìzerqk.
42
terbqq
kam`]
45. Okuyun.
~iùsu vermi= Todinin elinq terbeeleri hem kam`]y] da demi=:
Bak, Todi, beygiri pek aydama, zerq beygir kartà.
Todi alm]= kam`]y] da èketmi= aydamaa, nekadar aydayabilqrseydi.
Beygir birdqn dinmi= da durmu=, ama Todiyq s]ra gelmi= inmqq da
yayan gitmqq.
(L. Tolstoy)
kart ihtqr
dinmqq yorulmaa
Yaz]n bu teksti tefterlerinizdq. Verin yaz]l] cuvap soruslara:
1. Neìn Todiyq lqqz]m olmu= gitmqq yayan# 2. Dooru mu yapm]= Todi,
ani seslqmemi= ìùsunu# Neìn# A`]klay]n bak]=]n]z].
46. Okuyun.
musaafir
Bucakta ya=rlar àl]=kan gagauzlar.

Onnar pek severlqr musaafirleri.
Yap]n analiz bu cwmlelerq. Ba= paylar]n altlar]n] ìzin.
47. Okuyun.
D}ON}S TANASOGLU
kiyat
toplum
Dionis Tanasoglu duumu= Kiriettq bin dokuzwz irmi ikinci y]lda.

Ya=amas]nda Dionis Tanasoglu yazd] òk =kola kiyad], =iir toplumu
hem bir da roman.
O wrektqn àl]=t] ilerletmqq gagauzlar]n kulturas]n].
toplum bireri toplan]lm]= yaratmalar (masal, annatma, =iir)
Herbir cwmledq ba= paylar]n altlar]n] ìzin.
dan]=maa
tan]=maa
48. Okuyun.
Sandiylqn Mandi gwnwn birindq gitmi=lqr daaya. Daa iìndq ku=lar
àlarm]=lar, ìèklqr aàrm]=lar, s]ncaplar daldan dala atlayarm]=lar.
43
Gezinmi=lqr onnar daa iìndq, ìèk hem mantar toplam]=lar. Sandi

i=itmi= pupuun sesini da dan]=m]=:
Pupuk, pupucaam, sabaa diktantta bqn ka` kabledecqm#
Pupuk baarm]= iki kerq da, sans]n kxsteklenip, susmu=.
Xlq da bildim, demi= Sandi. }slqq ani sordum da baari bo=una
haz]rlanmayacam.
dan]=maa sormaa
}lk abza\ta kaàr laf var herbir cwmledq#
49. Okuyun.
B}Z}M KOMRAT
Gagauziya
gimnaziya
Komrat say]lr Gagauziyan]n ba= kasabas]. Gagauziyada ya=rlar

dostlukta gagauzlar, bulgarlar, moldovannar, ruslar, ukrainnqr, `]f]tlar
hem ba=kalar].
Gagauziyada insannar lafederlqr gagauzà da, moldovanca da,
bulgarca da. Komratta var Devlet universiteti, bwwk sobor, =kolalar,
li\eylqr, gimnaziyalar, bolni\alar. Komrat Gagauziyan]n kultura merkezi.
merkez ba= kasaba
sobor klisq
Cwmlelerdq ba= paylar]n altlar]n] ìzin.
SUBYEKT HEM PRED}KAT

Ba= paya, ang]s] gxsterer, kimin iìn yada ne iìn sxlener cwmledq,
subyekt deniler.
Subyekt cuvap eder soru=a kim# yada ne#
Ba= paya, ang]s] gxsterer, ne sxlener subyekt iìn, predikat deniler.
Predikat cuvap eder soru=lara ne yapt]# ne yapr# Yada ne
yapacek#
Kalan laflar cwmlenin ikincili paylar].
44
50. Seslqyin. Yaz]n tefterlerinizdq, ne kald]sayd] akl]n]zda. Neredqn

bu s]rac]klar# Kim onnar]n avtoru#
Aras]z yaamur ìser.
Siliner e=il boya.
Gwz y]kr yapraklar].
Yapraklar kalr sar].
Bulun cwmlelerdq ba= paylar]n] da ìzin onnar]n altlar]n].
51. Okuyun.
+kolac]lar yard]m ederlqr toplamaa zarzavatlar]. Mali xrer unukas]na
takq. Dqdu annadr u=aklara masal.
Yaz]n ilk cwmleyi: Kimin iìn sxlener onda# Sxlqyin o laf]. ~izin alt]n]
bir ìziciklqn. Ne sxlener =kolac]lar iìn# Verin cuvap. ~izin cuvab]n
alt]n] iki ìziciklqn. Yaz]n tefterlerinizdq cwmleleri verilmi= xrnqq gxrq.
52. Yaz]n teksti. Noktalar]n erinq koyun maanalar]na gxrq uyan

laflar].
1. (Kim#)... aydr ma=inay]
wwredici
saac]yka
2. (Kim#)... ila`lr hastalar]
saac]yka
wwredici
3. (Kim#)... s\enada oynr
=fer
4. (Kim#)... wwreder u=aklar]
doktor
5. (Kim#)... saayr inekleri
bostanc]
6. (Kim#)... bekleer bostan]
artist
~izin bir ìziciklqn o laflar]n altlar]n], ang]lar] gxstererlqr, kimin iìn
sxlener cwmledq. Laflar]n altlar]n], ang]lar] gxstererlqr, ne sxlener =fer,
artist, doktor, artist hem saac]yka iìn, cizin iki=qr ìziciklqn.
53. Okuyun. Akl]n]za getirin, neredqn bu yaratma paràs] hem kim

onun avtoru.
Vitq kaybetmi= sabaa ekmeeni.
Bwwk aral]kta hepsicii u=aklar iyqrmi=lqr. Sade Vitq durarm]= bir
tarafta.
Yaz]n. }kinci abza\ta bulun ba= paylar]; ìzin altlar]n], koyarak soru=.
45
54. Okuyun.
KAZ
b]c]
usulcuunnan
Bir yaz gwnw kaz `]karm]= kendi b]c]c]klar]n] gezinmqq. Onnar birdqn
daal]=m]=lar. Ans]zdan ba=lam]= yaamur. B]c]lar h]zl] gelmi=lqr mamular]na.
O kald]rm]= kanatlar]n] da xrtmw= onnarlan kendi u=ac]klar]n].
B]c]lar kanatlar]n alt]nda y]s]nm]=lar. Sora yaam]= tolu, ama onnar
bunu duymam]=lar.
Yaamur durgunmu=. Mamular] usulcuunnan kald]rm]= kanatlar]n] da
b]c]lar gxrmw=lqr onun yaral] kanatlar]n].
b]c] kaz yavrusu

usulcuunnan yava=]c]k, enikunu
Yaz]n. }kinci abza\] bulup, `]kar]n ay]r] herbir cwmlenin ba= paylar]n].
Ac]klay]n dooruluunuzu.
46
55. Okuyun.
N}KOLAY BABOGLU
yaz]c]
yaratma
Nikolay Baboglu duudu K]pàkta bin dokuzwz irmi sekizinci y]lda.

O yazd] annatma, =iir, toplad] halk masallar]n], dwzdw =kola kiyatlar]n].
Nikolay Baboglu haliz yaz]c]yd]. O duyard] hem bilqrdi halk]n
zorunu, halk]n ac]s]n]. Kendi yaratmalar]nda o àl]=t] iilendirmqq
gagauzlar]n ya=amas]n], onnar]n kulturas]n].
Yaz]n ilk abza\] hem ilk cwmledq ba= paylar]n altlar]n] ìzin. Tutun akl]n]zda bu yaz]c]y].
56. Okuyun. Herbir cwmlenin sade ba= paylar]n] `]kar]n da yaz]n.

Geldi renkli gwz. Hergwn ìseer yaamur. Suuk lwzgerlqr eserlqr.
Dw=twlqr aaclardan yapraklar. Ku=lar uùp-gittilqr s]cak taraflara. K]rlar
òktan swrwldwlqr. }nsannar haz]rland]lar k]=a. +kolac]lar hergwn giderlqr
=kolaya.
57. Yaz]n, herbir cwmleyq subyekt ekleyerqk.
... ald] unukas]na eni k]zak. ...daatt] u=aklara diktant tefterlerini. ...
xrer k]zkarda=`]]na parmakl] eldiven. ... sar]lm]= yumac]k, olmu= bir
tikenni top. ... neìn=q bwtwn gecq salm]=. ... uroklardan sora kalm]=lar
top oynamaa. yazr =iir.
Kontrolcu laflar:
laflar =air, wwrenicilqr, dqdu, babu, wwredici, kirpi, kxpek.
58. Okuyun.
}li=ka ìù baa=lad] bana bir pali. Bqn o palinin ad]n] koydum Bozka.
Pali dayma gezqrdi ard]ma. O iyqrdi swt`qqz da, ekmecik ta. Bozka bensiz
sokaa hi` `]kmaazd]. Pali pek sevqrdi ka`]nmaa topàaz]n ard]na. Ama
Bozka pek sevinqrdi, aàn biz gidqrdik onunnan dereyq. O pek sevqrdi
y]kanmaa.
dayma s]k-s]k
~izin ba= paylar]n altlar]n]. Kontrol yap]n yaz]lm]=a.
47
59. Yaz]n, koyarak noktalar]n erinq eti=mqz predikatlar].

Ba=lad] ... yaamurlar. Yapraklar ... erq.
Ama ba=àda taa... gwz ìèkleri.
Bqn pek ... gwz ìèklerini. ~ièklqr ... bizim ya=amam]z].
Biz wwredicilerq da dayma ìèk... .
Kontrolcu laflar: baa=lr]z, yaamaa, severim, dw=twlqr, gxzellederlqr,
a`t]lar.
60. Yaz]n birqr yaratma verilmi= ba=laa hem sonuna gxrq.
ANA D}L}M}Z
Bu urokta biz genq wwrenecez ana dilimizdq okumaa hem yazmaa.

... Tq neìn biz bxlq àl]=kan wwreneriz kendi ana dilimizi.
kaplamaa
61. Okuyun.
ìmìrik
Tanas]n var iki kafadar]: birisi bulgar, birisi da moldovan. Ama onnar
hi` birkerq bilq èki=meerlqr.
Onnar herkerq oynrlar birerdq.
W`w da bilerlqr w`qr dil. Lafedqrkqn, pek zor annamaa, ang]s] gagauz,
moldovan yada bulgar.
Gwnwn birindq onnar gittilqr daaya.
~ocucaklar toplad]lar òk mantar. Bir da daa iìndq `xktw karann]k.
Gxkw kaplad]lar bulutlar. ~akt] ìmìrik. ~at]rdad] gxklqr. U=aklar pek
korktular da sakland]lar bir bwwk, evelki me=enin alt]na. Yaamur dxkqrdi,
nicq bak]rdan.
Annay]p, neredq u=aklar, onnara kar=] yaamurdan sora `]kt]lar Viorelin
bakas] mo= }on, Pavlinin mamusu Lqnka bulw hem Goùnun dqdusu
bay Ganw.
ìmìrik y]ld]r]m
bak]r kazan
`xkmqq dw=mqq
Yaz]n. ~izin ba= paylar]n altlar]n]. A`]klay]n dooruluunuzu.
48
62. Okuyun.
BE+ALMA
uygun
kolayl]k
Be=alma kwwyw verdi dunneyq w` kqqmil, vergili yaz]c]: Dimitri

Kara ~oban], Mina Kxseyi hem Vasi Filiogluyu. W`wnwn da dilleri
zengin, uygun hem =]ral]. W`w da pek derindqn bilerlqr gagauz dilini hem
onun literatura kolayl]klar]n]. Onu=tan da onnar]n yaratmalar] okunrlar
kolay, ilin hem havezlqn. Okudukà, okuyacaan geler, nicq serin è=mq
suyunu, i`tik`q iècqqn geler. Onnar]n yaratmalar] baalrlar kendilerinq
okyucular], kalrlar onnar]n cannar]nda, fikirlerindq òk vak]da.
uygun kqqmil
kolayl]k lqqz]mn] forma
è=mq s]z]nt]
yaratma annatma, =iir...
Neylqn an]lr Be=alma# A`]klay]n kendi bak]=]n]z]. Kay]ls]n]z m]

avtorlan# Neìn#
Ne o tekst#
Tekst bu iki yada birka` cwmlq, ang]lar] baal] biri-birinq

maanayca hem bir temaylan.
Tekstin var nicq koymaa ad]n].
63. Okuyun teksti. Dw=wnwp, sxlqy]n, neìn onun xlq ad].
MUZIKA SEVENNER}
denizì
yunus bal]]
gemici
Yunus bal]klar] girmi=lqr limana. Ans]zdan ayaz s]km]=.

Buz t]kam]= yunus bal]klar]n yolunu. Yard]ma gelmi= buzk]ran. O
a`m]= geni= yol deniz sular]na. Ama yunus bal]klar] ilktqn gitmemi=lqr
buzk]ran]n ard]na. Onnar ba=lam]=lar limanda oyna=maa. Ozaman buzk]ran]n denizìleri koymu=lar muz]kay]. }=ittiynqn dinamiklerdqn muz]kay], yunus bal]klar] gitmi=lqr buzk]ran]n ard]na.
yunus bal]] delfin
buzk]ran xla gemi, ang]s] poyraz
liman denizin bir koltuu
denizlerindq kal]n buzlar]
k]rr, gemilerq yol a`r
ayaz s]km]= dondurmu=
49
Bulun tekstin èketmesini. Annad]n tekstin iìndekiliini kendi laflar]n]zlan. Yaz]n tefterlerinizdq meyvalar iìn birka` cwmlq.
64. Okuyun.
BUCAKTA GWZ
bereket
zarzavat
sarkmaa
Bitti s]cak yaz. Geldi renkli gwz. Gwz y]l]n zaman], aàn toplanr
bwwdwlmw= bereket. Bwwk =ennik hem =amatal]k k]rda, baalarda,
ba=àlarda. Gagauzlar toplrlar olmu= zarzavatlar], meyvalar]. Ma=inalar
durmaz ta=]yrlar wzwm.
Meyval]klarda aa`lar]n dallar] bwwk wktqn sarkm]=lar erqdqn.
Almalar yumuruk gibi! Eriklqr, armutlar bal gibi tatl]! Karpuzlar
demirli kadar! Gwne=q kar=], alt]n gibi, yalab]yrlar twrlw renktq wzwmnqr!
Sevinerlqr Bucakta. Varkana òk wzwm, meyva hem zarzavat insan]n
da ya=amas] taa ba=kaca! Onu=tan da =ennenerlqr, ani onnar]n yan]sora
u=aklar da wwrenerlqr ev hem k]r i=lerini yapmaa.
demirli irmi kilal]k bir kap (terekq xl`mqq deyni)
zarzavat biber, patlacan...
sarkmaa as]l] olmaa
renk beniz (boya)
Neìn baalarda, ba=àlarda bwwk =ennik, =amatal]k# Neyq sevinerlqr
Bucakta# Neìn# A`]klay]n tekstin son cwmlesini.
65. Okuyun.
KOMRAT
universitet
tuz-ekmek
Komrat Gagauziyan]n merkezi. Komrad] yok nas]l sevmemqq,

`wnkw o Bucaan en gxzql, en e=il, en bwwk kasabas]yd]r. Komratta
ya=r gagauzlar, bulgarlar, moldovannar, ruslar, ukrainnqr hem ba=ka
milletlqr dq.
Komratta var Devlet universiteti, pedkolec, muzey, kultura Binas],
sobor, òk =kola... Herkezi gider Komrada, nicq kendisinq evq.
Komrat dostlara deyni pek musaafirci kasaba. Musaafirleri gagauzlar
kablederlqr tuzekmeklqn hem a`]k wreklqn. Musaafirlerq gagauzlar
deerlqr: Ho= geldiniz!
50
Yaz]n, a`]klayarak tekstin iìndekiliini. A`]klay]n, neìn herbiri sever

Komrad]# Nelqr var Komratta# Siz da seversiniz mi Komrad]# Neìn#
A`]klay]n bak]=]n]z]. }nand]r]n, ani bu tekst.
66. Yaz]n, koyarak maanayca uyan laflar].

kotlon
sak]rdamaa
Ba=àda a`t]lar k]rm]z]... . Sak]rdrlar dallarda... .
Derenin wstwndq uù=rlar... . Mali verdi bana bir k]rm]z] yanakl]... .
Kotlonda kaynr... . Musaafirlqr oturdular... . Mamu àld] bir gagauz....
Dqdu oynad] bir... . Wwredici annatt]... iìn.
kotlon ocag
sak]rdamaa saksan baar]=]
Herbir cwmlenin ba= paylar]n] ìzin. Bu tekst mi# Neìn# }nand]r]n
dooruluunuzu.
67. Okuyun.
Gagauziya benim Vatan]m. Gagauzlar pek severlqr usluluu hem
dostluu.
Bu iki cwmleyq var m] nicq demqq tekst# Neìn# }nand]r]n dooruluunuzu.
CWMLELERDQ LAFLARIN BAALANTILARI

68. Okuyun.
Traktorlar, ìftìlqr, k]r, `]kmaa, hem.
Ba=lamaa, pap=oy, k]r, ekmqq.
Toomnuklar, kqqmil, dw=mqq, toprak, nem.
Doyurmaa, k]=, ilkyaz.
Var m] nicq bu laflardan cwmlq dwzmqq# Nicq# }nand]r]n. Cwmledq
bulun laflar]n aras]nda baalant]lar]. Cwmleleri yaz]n.
Laflar cwmledq baal] biri-birinnqn maanayca.

Laflar]n baalant]lar] belli olr soru=lardan nezaman# neredq#,
ang]lar] koyulr bir laftan ba=ka lafa.
Yaz]n biz y]kanr]z t]ynakta.
51
69. Okuyun. Yaz]n tefterlerinizdq.
s]n]r
Gen` òcuklar koruyrlar s]n]rlar].
Bulun cwmledq laflar], ang]lar] baal] biri-birinnqn. Bunun iìn

ilkin bulun laf], ang]s] gxsterer, kimin iìn yada ne iìn sxlener bu
cwmledq. Bu subyekt. ~izin onun alt]n] bir ìziciklqn. Subyekttqn
kyun soru= lafa, ang]s] gxsterer, ne sxlener subyekt iìn. Bu
predikat.
~izin onun alt]n] iki ìziciklqn.
(Kim#) òcuklar (ne yaprlar#) koruyrlar
Kyun soru=u subyekttqn o cwmlq pay]na, ang]s] a`]klr onu.
~ocuklar (nesoy#) gen`
Kyun soru=u predikattan o cwmlq pay]na, ang]s] a`]klr onu.
koruyerlar (neyi#) s]n]rlar]
Okuyun cwmlenin shemas]n].
(Kim#) òcuklar (ne yaprlar#) koruyrlar
Ne=oy#
gen`
neyi#
s]n]rlar]
70. Kurun cwmlq bu verilqn shemalara gxrq.
1.
nesoy#
ne#
ne yapr#
2.
kim#
ne yaprlar#
neredq#
71. Okuyun.
1. Gemi `]km]= denizq. 2. Esqrmi= ìrkin lwzgqr. 3. Kasaba kaybelmi=
duman iìndq.
Yaz]n tefterlerinizdq. Herbir cwmledq bulup ba= paylar], ìzin onnar]n
altlar]n].
Kurun cwmlelerin shemalar]n].
52
72. Okuyun cwmleleri.

Taazq lwzgercik enikunu f]=]rdadarm]= aa`lar]n yapraklar]n]. C]v]rligalar gxktq àlrlar gxzql twrkwlerini.
Aazdan bxlwn herbir laf] k]s]mnara. Yz]n cwmleleri tefterlerinizdq.
Ba= paylar]n altlar]n] ìzin. ~]kar]n laf ìftlerini, ang]lar] baal] biri
birinnqn. Kyun soru=lar].
Xrnek: lwzgqr (nesoy#)...

f]=]rdr (nicq#)...
f]=]rdadr (neyi#)...
yapraklar]n] (neyin#)...
73. Okuyun cwmleyi.

Eni kombaynalar bi`qrdilqr booday].
Yaz]n, ìzin ba= paylar]n altlar]n]. ~]kar]n laflar], ang]lar] maanayca
baal] biribirinnqn.
kombaynalar (ne=oy#)... bi`qrdilqr (neyi#)...
74. Okuyun cwmleyi. Yaz]n tefterlerinizdq.
Ba=àda a`rlar meyva aa`lar].
~izin subyektlqn predikat]n altlar]n]. ~]kar]n laflar], ang]lar] maanayca
baal] biri-birinnqn.
75. Yaz]n. Gxsterin okàazlarlan laflar]n baalant]lar]n].
Xrnek: Oli islqq wwrener.

+kolac]lar yard]mnrlar kw`wklerq. Tolokada otlrlar kw`wk
kuzucuklar.
53
76. Okuyun da yaz]n. ~izin ba= paylar]n altlar]n].

}LKYAZ
Geldi s]cak ilkyaz. Yama`lardan akr sular. Ba=lad]lar, =i=ip, patlamaa

dallarda gxzlqr. Ba=àlarda peydaland] ilk ìèklqr. Gelerlqr s]cak
taraflardan gx`men ku=lar. +en u=aklar tolokada top oynrlar. ~iftìlqr
k]rda ba=lad]lar ekmqq.
yama` ày]r]n kenarlar]
gxz(lqr) rusà: po`ka(-i)
gx`men bir erdqn ba=ka erq dii=qn

ìftì k]rda i=leyqn (ekmek
bwwdqn) adam
Sxlqyin, ang] cwmlq uyr bu shemaya.
nesoy#
77. Okuyun. Kyun tekstin ad]n]: Fas]l yolcu, Merakl] bulmakyada

Mamont Dima.
Evelki vak]tlarda ya=ayarm]=lar erdq bwwk mamontlar. Sora o
hayvannar kaybelmi=lqr. Da yokmu= nqqnda onnar] gxrmqq.
54
Ama birka` y]l geeri poyraz taraf]nda bulmu=lar bir mamont yavrusu.
Koymu=lar onun ad]n] Dima. Donuklar korumu=lar mamont yavrusunun
derisini da, yapaas]n] da. +indi o mamont yavrusunun korkuluu bwtwn
dwnnedq gezer. Pek òyu isteer gxrmqq mamontu.
kaybelmqq yok olmaa
korkuluk derinin iì dolu samannan yada yongaylan
donuklar donuk er, buzlar
Ac]klay]n kendi bak]=]n]z]. Verin yaz]l] cuvap soru=lara: Neredq
bulmu=lar mamont yavrusunu# Nicq koymu=lar onun ad]n]# Neìn
=indi dwnnedq gezer mamont yavrusunun korkuluu# A`]klay]n n]=ann]
laflar]n dooru yaz]lmas]n].
evcqqz
daac]
78. Okuyun.
Gecq vak]d] i=idildi bir ìrkin àt]rt]. Sabaayadan derq ta=m]=t]. Daay]n
yan]nda bqn gxrdwm daac]n]n evceezini. Daac]n]n aylesi kurtarard]
kendisini evin wstwndq. Tezdq gxkwn wzwndq peydaland] vertolxt. Uàk`]lar kurtard]lar insannar].
àt]rt] gwrwltw
uàk`] uàa kullanan (aydayan)
daac] daay] bekleyqn (koruyan)
55
Yaz]n. Kyun tekstin ad]n]. Neredq geèr bu olu=# Y]l]n ang] zaman]#
Kim kurtarm]= insannar]# Aazdan yazd]r]n bu olu=u (resimnqyin). ~izin
cwmlelerin ba= paylar]n].
79. Verilqn laflardan kurun cwmlq. Cwmledq laflar] erle=tirin soru=lar]n

s]ral]]na gxrq.
1. Bal, kuannar, yaz]n, toplr. (Kimnqr# ne yaprlar# ne# nezaman#)
2. }zmetìlqr, kw`wk, i=leerlqr, dinnenmqz. (nesoy# kimnqr# nicq# ne
yaprlar#)
3. ~ièklerdqn, hortumunnan, kuan, uzun, bal xzw, èker.
(ne# nesoy# neylqn# ne yapr# nedqn# neyi#)
kuan ar]
izmetì s]rayca àl]=an
hortum rusà: hobot

bal xzw ìèk tozu (nektar)
80. Okuyun.
K]zg]n bu laf harman! Ad]mnrlar k]rlarda kombaynalar. Alt]n

tenelqr dxkwler ma=inalar]n ko=lar]na. +kolac] Sandi ~e=meci i=leer
bakas]nnan barabar. Onnar bi`tilqr booday art]k wz hektardan zeedq. Bu
koca bir ekmek denizi!
art]k =indidqn sora (=ansora)
Ay]r]n cwmleleri, ang]lar]n]n sonunda nokta durr. ~izin cwmlelerdq
ba= paylar]n altlar]n].
56
81. Okuyun.
Gitti fena borannar,
Uzand] gwnnqr.
Uù=rlar kuannar,
Usland] lwzgqr.
Geeri dxndwlqr ku=lar.

~ièklqr a`r.
E=il ày]rda art]k
Kuzular ka`r.
Yaz]n tefterlerinizdq. Sy]n da sxlqyin, ka` cwmlq var bu =iirceezdq.

Cwmlelerdq ba= paylar]n altlar]n] ìzin.
82. Okuyun bilmeyceyi. Bulun cuvab]n].

Tombarlak o top gibi.
Tatl]l]] =eker gibi.
Kuyrucaa var k]v]rc]k.
Korafl] o, k]vrac]k.
Gwne=q kar=] yatr,
Kuyrucaannan bal toplr.
Yaamur suyunu ièr,
}ìndqn senin geèr.
}ki cwmleyi yaz]n tefterlerinizdq.
57
DOSTLUK
Bqn isteerim, ki olsun dostluk,
Kwwdqn kwwyq dinmqz gitsin.
Ko ya=as]n bu dwnnedq dostluk,
Ko, gwn gibi, bizq o =afk etsin!
LAF
LAF KURULU+U
1. Okuyun teksti.
DOSTLAR
Savada varm]= bir kxpecik. Ad]ym]= onun ~akal. Gwnwn birindq

~akal hastalanm]=. Sava pek bakarm]= dostunu. Birka` gwndqn sora
~akal doorulmu=.
Bir kerq Sava bal]k tutarm]=. O dw=mw= dereyq da art]k buularm]=.
Ama kxpek atlam]= su iìnq da kurtarm]= saabisini, `]karm]= onu
suyun kenar]na.
Teksti yaz]n tefterlerinizdq.
2. Okuyun.
BOBAM
Bobam traktorist i=ì,

Vatan]m]za ìftì.
O k]r] pay] i=leer,
Ayli insan] besleer.
traktorcu
ayli
Al beni kucac]]na,
Gxrwnswn dwnnq bana.
Kim pay] i=leer islqq,
Kim sever tatl] ekmqq#
(S. Kuroglu)
Kaàr laf var herbir dxrts]ral]kta# Ang] laflar cuvap ederlqr soru=a kim#
58
LAFLARIN KXKW
3. Okuyun.
Kotoy gxrmw= aac]n tepesindq garga yuvas]n]. Onun iìndq
baar]=arm]=lar yavrular. Onnar]n anas] hem bobas] gitmi=lqr imeelik
getirmqq. Pinmi= kotoy aac]n wstwnq da istemi= gargac]] kapmaa. Bir
da ans]zdan gargalar dxnmw=lqr da kotoyun burnusunu garga-boba
gagalam]=. Kotoy dw=mw= erq. Gargac]k xlwmdqn kurtulmu=.
Yapr]z analiz: Bulun cwmlelerdq yak]n maanal] laflar]. Neylqn
benze=erlqr bu laflar# Ne var hepsindq bu laflarda#
Lafin kxkwnw bulmaa deyni, lqqz]m ay]rmaa senselq laflar],

uydurmaa onnar] hem ay]rmaa onnar]n birtwrlw paylar]n]
(kxklerini).
Laflara, ang]lar]nda var birtwrlw hem bir maanal] laf paràlar] senselq
laflar deniler: garga gargac]k, =kola =kolac], baa baac].
Senselq laflar]n birtwrlw paylar]na kxk deniler. Onu=tan senselq
laflara birkxklw laflar deniler.
Dw=wnwn xlq: Laflarda garga, gargac]k, garga boba, garga
ana` birtwrlw pay garga. Onnar benze=erlqr maanayca: gargac]k bu
(yavrucuk) gargan]n u=aa, gargaana` bu garga gargac]]n anas],
gargaboba garga yavrunun bobas]. Onu=tan laflar garga, gargac]k,
gargaana`, gargaboba birkxklw.
eldiven
yaamurluk
4. }nand]r]n, ani verilmi= laflar birkxklw.

Ekmek ekmekci, el eldiven, yaamur yaamurluk, bostan bostanc],
=kola =kolac], ta= ta=`].
Bulun bu laflar]n birtwrlw paylar]n] (kxklerini) da ìzin altlar]n].
5. Okuyun.
~am àmcaaz, ev evcecik, ba=à ba=àc]k, dost kafadar, kay]n
kay]nc]k, gwmq gwmecik, daa aa`l]k, bay]r yama`, suuk ayaz, ayaz
ayaz`]k, meyva meyvac], gwl ìèklik, karpuz bostan, baa baac].
59
Bulun birkxklw laflar]. Ang] laf ìftlerini yok nicq saymaa birkxklw# Neìn#
~]kar]n tefterlerinizq birkxklw laf ìftlerini, n]=annayarak onnar]n kxklerini.
6. A`]n resimni sxzlwkleri da bulun orada 56 ìft birkxklw laf.
Xrnek: tuz tuzlamaa, tuzluk, ...

Yaz]n, kxkleri n]=annayarak.
7.
Bulun bu laf ìftlerin aras]nda birkxklw laflar].

}nand]r]n dooruluunuzu.
Ana anatar, alma almak, deri derici, koyn kyun, àtal àt],
àtlak àt]r]k, bal bal]k, kaz kazma, alma almal]k, suan suann],
ev evcqqz, oyun oyuncak, gwn gwne=, kap kapu.
Birkxklw ìftleri yaz]n, kxkleri n]=annayarak.
8. Okuyun, logika urgular]n] koyarak hem pauzalar] tutarak.

Wwredicilqr lqqz]m wwretsin.
Wwrenicilqr wwrensin.
}=ìlqr òk i=lesin,
Kw`wklqr da seslesin.
Yaz]n. Bulun birkxklw laflar], n]=annayarak onnar].
9. Okuyun verilmi= hayvanku= adlar]n], bulun kontrolcu laflarda

onnar]n yavrular]n] da yaz]n noktalar]n erinq, n]=annayarak
kxkleri.
kxpek pali
ay] ...
kedi ...
kurbaa ...
tilki ...
tauk ...
e=ek ...
gugu= ...
kirpi ...
xrdek ...
beygir ...
canavar ...
kaz ...
pipi ...
pupuk ...
tav=am ...
koyun ...
keì ...
inek ...
maymun ...
Kontrolcu laflar: tav=amc]k, maymuncuk, gugu=ùk, kurbaac]k, aslan

yavrusu, canavar yavrusu, olac]k, buzaac]k, kuzucuk, b]c]c]k, pupucak,
pipicik, xrdecik, kirpicik, kulicik, koducak, kedicik, pili`ìk, ay] yavrusu
(ay]c]k), tilkicik.
60
10. Ay]r]n da yaz]n laflar] iki direcik: bir direciktq e=ek, xbwr direciktq
dq e=ik.
Kontrolcu laflar: e=iktq, e=ecik, e=icqk, e=eklqr, e=iklerdq, eni e=ik,
kart e=ek, e=iklqr, e=eklerin, e=iin, e=qqn, e=ektqn, e=iktqn.
Neìn laflar e=ecik hem e=icqk diil birkxklw, ama laflar e=ektqn hem
e=ecik birkxklw#
evcqqz
bay]lmaa
AF}KSLQR
Kxkq eklenqn paràlara afiks deniler: ev, ev-in, ev-q, ev-i, ev-dq.
Afikslqr belli edilerlqr n]=annan ( ): Vatan-]m, kuzu-nun.
11*. Okuyun.
Kim#
Kimin#
Kimq#
Kimi#
Kimdq#
Kimdqn#
karda=.
karda=]n.
karda=a.
karda=].
karda=ta.
karda=tan.
~izin laf]n karda= dii=ilqn paràs]n] (pay]n]).

zeedq
12. Okuyun cwmleleri, laf] deniz lqqz]mn] formada
y]kanmaa
koyarak.
Deniz kendi s]rt]nda tutr bwwk gemilqr hem ba=ka wklqr. (Deniz)
kenar]nda durr bwwk bir kasaba.
Bakt]m (deniz) bitki kerq. Gxrdwm (deniz) seftq, ama sevdim onu
bwtwn wrektqn. Aydan zeedq bqn y]kand]m (deniz). (Deniz) uzak bireri
gidqmeerim.
Yaz]n, parantezalar] aàrak. Deniz laf]n xnwndq koyun soru=lar]:

(ne#) deniz, (neyin#)..., (neyq#)..., (neyi#)..., (nedq#)..., (nedqn#)... .
N]=annay]n afiksleri.
* en kaavilerinq deyni
61
13. Okuyun, dii=tirerqk laf] klas cwmlenin maanas]na gxrq.

Klas bizi genq toplad]. +indi (klas) iìndq var 16 banka. Bizim (klas)
geldi eni wwrenici. (Klas) o pek beendi. (Klas) o hepsiciinnqn tan]=t].
+indiyqdqn o bizim (klas) taa gxzql gxrmemi=.
Yaz]n, parantezalar] aàrak. Klas laf]n xnwndq koyun soru=lar]: (ne#)...,
(neyin#)..., (neyq#)..., (neyi#)..., (nedq#)..., (nedqn#)... .
Afiksleri n]=annay]n. A`]klay]n, ang] laflarda yok afiks.
14. Okuyun.
Eer adamsan ol Adam. Bu dwnnedq adam]n yapt]klar] kalr. Herbir
adama mutlak lqqz]m saal]k hem k]smet. Dwnneyi ayd]nnadr gwne=,
ama adam] ayd]nnadr bilgilqr. Fikir var salt adamda.
Yaz]n. Adam laf]n xnwndq koyun soru=lar]: (kim#)..., (kimin#)...,
(kimq#)..., (kimi#)..., (kimdq)..., (kimdqn#)... .
N]=annay]n afiksleri.
kanara
du=man
15. Okuyun.
Vatan]mdan gxzql dwnnedq yoktur. Du=man]n yolunda kanara gibi

kalkas]n. Evdq duvarlar da yard]mnr. Girginniklqn hem kuvetlqn
du=man] enseyecqn. Dostsuz ya=amaa pek zor. Dostluk belada belli.
Bilginin kxkw ac]yd]r, meyvas] onun tatl]yd]r.
kanara bay]r
girgin k]yak, korkmaz
Yaz]n. N]=annay]n laflar]n kxklerini, ang]lar] cuvap ederlqr soru=lara
kim# hem ne#
16. Resimni sozlwktq bulun 45 birkxklw laf da

ballamaa
herbirinnqn kurun birqr cwmlq.
fayda
Xrnek: Bal, ball], ballamaa, balcaaz, balc]; ...
Bal pek faydal] maasul. Dwn bqn idim ball] pita. Bqn pek severim
ballamaa ekmeemi. Balcaaz taa ii =ekerdqn. Sokaktan ge`ti balc].
Yaz]n cwmleleri, kxkleri n]=annayarak.
62
SENSELQ LAFLAR
Senselq laflar]n kxkleri da bir, maanalar] da bir:
bal, balc], ballamaa, balcaaz, ball] kxk bal. Ama bal]k diil senselq
bala, makarki laf]n bir paràs] bal. Laf]n bal]k senseleleri: bal]k`],
bal]cak, bal]k`]l]k.
17. Okuyun.
Er, erekì, ercqqz, erik, erikì, erle=mqq, ericqk, erek,
erdeki, erikli, erecik, erli.
erik
erek
erek dallar] dayamaa pard]

erli bural]
Bulun birkxklw (senselq) laflar] da yaz]n onnar] ay]r]-ay]r]. Bir senselq
bxlwmwn laflar]nnan kurun cwmlq.
ta=]y]c]
ta=àaz
18. Okuyun.
Ta=]maa, ta=l]k, ta=`], ta=]y]c], ta=, ta=àaz, ta=maa, ta=]nm]=, ta=t]rmak,

ta=t]rmaa, ta=]tmaa, ta=l], ta=mak.
ta=]nm]= art]k giilmi=
Bulun herbir laf]n senselelerini da yaz]n onnar] ay]r]-ay]r]. Laflarlan
ta=maa hem ta=]maa kurun birqr cwmlq. A`]klay]n hem inand]r]n, ani
onnar diil birkxklw laflar.
wwnmqq
19. Okuyun.
wwtmqq
a) Almaa, ald]m, alacam, alm]=, alaceym]=, ald]yd];
b) Wwnmqq, wwtmqq, saklanmaa, y]kmaa, daatmaa, yazmaa, durmaa;
c) +kolan]n, kirezdq, bakaya, mamuda, eriktqn, kiyatlar, urokta.
Yaz]n. Birkxklw laflarlan kurun birqr cwmlq, kxklerini n]=annayarak.

Kalan laflar]n n]=annay]n sade kxklerini.
Xrnek: saklanmaa, kirezdq, ...

wwnmqq metetmqq
wwtmqq un yapmaa
63
20. Ku=lar], hayvannar] tan]yrs]n]z m]# Bulun herbirinin ad]n] hem e=ini.
b]c]
buzaa
b]c] kaz]n yavrusu

buzaa inqqn yavrusu
Yaz]n ilkin kal]n vokall] laflar], sora da incq.
yortu
21. Okuyun. }lkin kal]n vokall] laflar], sora da incq

hamur
vokall] laflar] yaz]n alfabet s]ral]]nda.
Kuzu, keì, erik, sak]z, susak, gxk, ay, yortu, klas, wwredici, karda=,
e=ik, tarak, hamur, direk, gxzlwk, ak]l, ekmek, sergen, durak, mekik,
masur, dil, kulak, ku=ak, sa`, yama`, deniz, gxl, tencerq, pesmet, mum,
teknq, su, ka=]k, ìni, `xlmek, ànak.
mekik masuru iki tarafa aydamaa deyni
masur incq kaval (iplikleri sarmaa deyni)
22. Doldurun kafesleri sade incq vokall] laflarlan,
ang]lar] cuvap ederlqr soru=lara kim# hem ne#
Laflar] yaz]n virgwl a=]r], vokallar] ìzerqk.
ev
23. A=aadak] laflara uyan afiksleri eklqyin da yaz]n.
=kolac]
wwrenici
da(-dq), -n]n(-nin), -]n(-in), -un(-wn)
tefter
lar(-lqr), -a(-q), -ya(-yq), -l](-li), -lu(-lw)
adam
s]z(-siz), -suz(-swz), -dan(-dqn)
gxz
er
Xrnek: er-dq, er-in, er-lqr, er-q, er-li, er-siz, erdqn; ...
64
24. Okuyun.
Dalcaaz, òcuk, sa`l], kulaks]z, kollar, babuya, dall], òcuklarda,
sa`lar]ndan, kulak, kolay, babucuklar]n.
Bulun herbir laf]n e=ini, n]=annay]n kxkleri, yaz]n.
Xrnek: burnucuk burnusuz, ...

25*. Okuyun laflar].
Tefterlerim, enserlerdqn, almalar]n, pili`ìklerdq, wwrenicilqr.
Yaz]n tefterlerinizdq, n]=annayarak kxkleri hem, afikslerq bak]p, a`]klayarak vokal garmoniyas]n]. Kurun birqr cwmlq.
Xrnek: gxz èez le rim dq

26. Okuyun. Dwzwn bu laflardan eni laf.
~ift, gxz, bostan, baa, di=, horoz, wzwm, cwmbw=, masal, erik, tefter,
parmak, kww, tuz, pali.
Xrnek: ìft ìftì

Yaz]n tefterlerinizdq xrnqq gxrq, vokal garmoniyas]n] a`]klayarak. Eni
be= laflan kurun birqr cwmlq, yaz]n.
27. Okuyun.
HAD} }NSAN KALALIM!
Hadi, dostlar]m benim,

Yorulmaz àl]=al]m,
Dwnneyi koruyal]m,
Gxzellii koruyal]m,
Dooruluu koruyal]m,
Hat]rl]] koruyal]m!
Zorluun alt]ndan `]k]p,
Genq insan kalal]m.
N]=ann] laflara kar=] maanal] laf bulun. Sxlqyin, ang] soru=a onnar cuvap
ederlqr. Bulun =iirin xz fikirini. Tefterlerinizdq onu yaz]n.
28.* Okuyun.Yap]n lafkurulu=à xrnqq gxrq analiz.

U=aklar, kuzucuklar]n, parmaklarda, klas]m]zdak], wwredicilerq.
Xrnek: u=aklar,...
gxzlerim, ...
65
.
TABIAT
Unutma adam, ani sqn
tabiat]n ooluysun.
Ak]ll] ool anayabobaya
fenal]k yapmaz.
BWWK BUKVA
Kwwlerin, kasabalar]n, derelerin, gxllerin, denizlerin, devletlerin
adlar] èkediler yaz]lmaa bwwk bukvadan: Komrat, Kongaz, derq
Nistru, gxl Balha=, Kara deniz, Moldova, Gagauziya.
1. Okuyun bwwk bukvadan èkedqn soyadlar], adlar] hem laaplar].
2. Alatta hepsicii pasajirlqr oturmam]=lar kendi erlerinq. Siz erle=tirin

herbir kategoriyay] kendi vagonuna.
Yaz]n adlar]n] gxsterqn laflar] è=it-è=it hem virgwl a=]r]. Bwwk

bukvalar]n altlar]n] ìzin, a`]klayarak, neìn.
66
3. Okuyun.
B}LERS}N}Z M}, AN}...
Laana pek faydal] zarzavat. Bu e=illii insan òktan bilqrmi=. }lktqn

laanay] bwwdqrmi=lqr }spaniyada. Sora onun iìn annam]=lar Gre\iyada.
Sora urumnardan bu e=illik ge`mi= Egipedq. Orada pek onu sevmi=lqr.
}lktqn òrbac]ykalar laanay] pi=irqrmi=lqr. Sora ba=lam]=lar laanay] mezq
erinq vermqq. Pek òk laana iyqrmi=lqr ozamannar Rimdq. }taliyada
laanay] kullanarm]=lar diil sade nicq imqk, ama nicq ila` ta herbir hastal]
ktan.
+indiki zamannarda pek òk laana è=idi bwwderlqr dwnnedq. Hepsicii
severlqr bu zarzavattan imekleri.
mezq tatl] masa
Teksti yaz]n tefterlerinizdq. Bwwk bukvadan yaz]lan laflar]n altlar]n]
ìzin. A`]klay]n neìn bu laflar bwwk bukvadan èkediler yaz]lmaa.
4. Okuyun.
Yaz]n laflar] w` bxlwk è=itlerq gxrq. Bulun ang] bxlwk olacek ilk gemidq,
ikincidq hem w`wncwdq. Herbir bxlwwn laflar]n] yaz]n virgwl a=]r].
BWWK BUKVA HAYVANNARIN LAAPLARINDA

Hayvannar]n laaplar] èkediler yaz]lmaa bwwk bukvadan: Bbik,
Cwlbrs, Alac, Karagxz, ~akl.
67
5. Okuyun. Esaba al]n hayvannar]n laaplar]n].

KAPRAL
Petri bwwk hayvanc] cocuktu. Aalemdq yoktu okadar ku=, hayvan

aulda, nekadar Petridq vard] kxpeklqn kedi. Kom=ular kqr =a=ard]lar,
nicq o =a=]rmr hayvannar]n adlar]n]. Kxpeklqr aulda boy-boydular. En
kw`wcww Yumac]k. Onun ard]na gidqrdilqr: Y]ld]z`]k, Tilkicik, K]skan`, Bekì, Salan, Karaman, Fenal]k, Bobik. Bu kxpek swrwswnwn
analar] Alaca, bobalar] da Malak.
Makarki deerlqr, ani kediylqn kxpek ya=ayamrlar, ama bu kxpeklerin
aras]nda bol-bol ya=ayard]lar: Kotoy-Dostum, Kar]s]Yalama hem
kediciklqr: A`]kgxz, S]ànc], Kaymak`], +alvir, Swt`w, ~akal, Bozka,
~orapl], Korafl], Kuyruksuz hem Balan.
Ama aàn `]kard] s]]rl]k aulundan yada sokaktan aula girqrdi tekqKapral, heps]cii kedilqr, kxpeklqr daal]=ard]lar bir k]p]m]n iìndq, `wnkw
Kapral sevqrdi kapunun xnw bo= olsun. Ama Petriyi sesleyqrdi.
Neìn tekstin ad] @Kapral@# Ka` paràya var nicq bxlmqq bu teksti#
Kyun herbir paràn]n ad]n]. Okuyun teksti, kiyad]n bitkisindq nasaata
gxrq yaz]n takrir, wwredicinin yard]m]nnan, cuvap vererqk herbir
koyulmu= soru=a. Hayvannar]n laaplar]n] n]=annay]n, ìzerqk altlar]n].
6. Okuyun. Noktalar]n erinq kyun hayvan laaplar]n].

}nek ... ìiner aaz]nda ot. Beygir ... ta=]yr swt. Xkwz ... swrer tarlay].
Kontrolcu laflar: Alaca, ~akal, Zararc], Brqzu, Fenal]k.
Yaz]n, hayvan laaplar]n], altlar]n] ìzerqk.
7. Olur mu:
arabadan adam#
malidqn k]zàaz#
burgudan adam#
dermendqn adam#
kazdan k]z#
kavaldan adam#
ta=tan adam#
f]`]dan adam#
kemenèdqn adam#
danadan adam#
Xrnek: Vasi (òcuk) Vari (k]z), bir bukvay] dii=tirdiynqn ba=ka

bukvaylan (s>r).
Yaz]n tefterlerinizq, dii=ilqn konsonnar]n altlar]n] ìzerqk.
68
SXZ PAYLARI
Bizim sxzwmwz kurulu laflardan.
Herbir ay]r] laf sxz pay]yd]r
8. Okuyun laflar]. Onnar]n kimisi cuvap ederlqr soru=a kim#, xbwrleri
da soru=a ne# Neìn#
kim#
mamu
adam
àlg]c]
ne#
tauk
inek
kxpek
kww
kasaba
ev
aa`
kiyat
er
9. Okuyun =iiri.
BULUNSUN
yaamurluk
aa
Adam]n birisi
Bir s]cak zamanda
}stemi= dinnenmqq
Derenin boyunda.
Odun hem bir tava

Onnar] kaurmaa,
~ayl]k ta, =eker da
Yak]=s]n ày i`mqq.
Kqr devq, wklenmi=,

Yollanm]= pek yava=.
O urmu= s]rt]na
~ok i=lqr, arkada=:
Bir da pala, kilim

Wstwndq yay]lmaa,
W` yast]k hem dx=qq,
Yorulduynan yatmaa.
~ad]r], yaamurluu
Yaamurdan korunmaa,
Oltay], aalar]
Bal]cak ta tutmaa;
Masay] da adam,
Allaa korusun,
Hem bir skemnq alm]=
Yan]nda bulunsun...
àd]r zontik, palatka

olta sopa leskaylan hem gegeylqn
aa swzge` (bal]k tutmaa deyni)
tava tu` (birbi=ey kaurmaa deyni)
69
Aazdan sxlqyin predmetlerin adlar]n], ang]lar]n] adam alm]= derenin

boyuna. Ang] soru=a onnar cuvap eder# Predmetlerin adlar]n] yaz]n
tefterlerinizdq.
10. Okuyun. Yaz]n a=aada verilmi= laflar], ang]lar] gxstererlqr

predmetlerin adlar]n] bu s]ralaa gxrq:
}nsannar: adam, ...

Hayvannar: xkwz, ...
Ku=lar: pupuk, ...
Bwwmnqr: ot, ...

Tabiat olu=lar]: lwzgqr, ...
Kapu, keì, devq, kartal, ìngenq, kavak, ekin, yast]k, eni=tq, saurgun,
penal, yazal, horoz, pili`, tekq, doktor, ànta, buura, saz, garga, àyl]k,
zerdeli, prasa, kafadar, doktor, booday, saksan, dx=ek, k]rlanga`, hasta,
haylaz, susay, genger, olak, kiyat.
eni=tq kakunun kocas]
buura pipinin e=i
Laflar ang]lar] predmetlerin adlar]n] gxstererlqr, soru=lara kim#
ne# cuvap ederlqr: adam, tabiat...
Laflar, ang]lar] predmetlerin n]=annar]n] gxstererlqr, soru=lara
nesoy# ang]# netwrlw# cuvap ederlq: maavi, kaavi, wwsek...
Laflar, ang]lar] predmetlerin i=lemini gxstererlqr, soru=lara ne
yapt]# ne yapr ne yapacek# cuvap ederlqr: ald], alr, alacek...
11. Okuyun laflar]. Laflar] ay]r]-ay]r] yaz]n
soru=lara gxrq.
day]
ayd]nn]k
Day], gitmqq, e=il, kiyat, gxzal, ak]ll], vermqq, duygu, saat, bostan,
kaku, paal], uzak, `]kmaa, eski, tan]maa, ìzmqq, yazmaa, silmqq, alàk,
zabun, k]sa, balaban, ayd]nn]k.
Xrnek:
70
Adlar]n] gxsterqn: tefter, derq, ...

N]=annar]n] gxsterqn: gxzql, wwsek, ...
}=lemini gxsterqn: gitmqq, wwrenmqq, ...
12. Bak]n resimq da yaz]n, nelqr yaprlar u=aklar.
Laflar], ang]lar] predmetlerin adlar]n] gxstererlqr birqr ìziylqn ìzin.

Laflar], ang]lar] predmetlerin i=lemini gxstererlqr iki=qr ìziylqn
ìzin.
13. Okuyun hem yaz]n laflar], koyarak ka`]r]lm]= bukvalar].
K.saba, pa.li, .oymaa, .zun, k.pu, t.van, su.ak, bw.k, sa.t, d.rin, y.tmaa,
ko...maa, d.rmaa, e.il, .zak, ka.vi.
Prdmetlerin adlar]n] gxsterqn laflar]n altlar]n] ìzin birqr ìziylqn hem
predmetlerin i=lemini gxsterqn laflar]n iki=qrlqn.
14. Okuyun laflar]. Yaz]n hayvannar] hem ku=lar], ay]r], iki direcik.
KU+LAR HEM HAYVANNAR
hayvannar
buura
Saksan, inirku=, kartal, olak, tekq, ko`, tauk, xrdek,

kuli, buzaa, k]rlanga`, buga, bwlbwl, keì, horoz, garga, bobana, e=ek,
kaz, b]c], pili`, pipi, buura, s]y]rc]k, duan, tav=am, hayg]r.
71
Ang] soru=lara cuvap ederlqr bu laflar# Neìn# }nand]r]n.
LAFLAR, ANGILARI PREDMETLER}N ADLARINI

GXSTERERLQR, SORU+LARA K}M# NE#
CUVAP EDERLQR
15. Okuyun teksti.
TWW
tww
yazal
Evelki vak]tlarda insannar kiyat yazarm]=lar ku= twwywnnqn. Taa s]kà

kullanarm]=lar kaz twwywnw. Sora, bitki vak]tlarda onun erinq ba=lam]=lar
kullanmaa èlik peroyu (rusà), ama =indiyqdqn da kullan]lr onun eski
ad] (tww).
Yaz]n tefterlerinizdq. Dw=wnwn, yazal, ang]s]nnan biz bir da gwn ay]r]lmr]z, nedqn kabletti kendi ad]n].
Predmetlqr, ang]lar] cann]lar] gxstererlqr, onnar kim# soru=a

cuvap ederlqr: batw, baka, doktor, bekì, yolcu, bostanc]; ku=
hayvan, inek, keì, olak, xrdek, b]c], kartal, bxcek, y]lan, ... Kalan
predmetlqr ne# soru=a cuvap ederlqr: ev, aac, saat, bulut, tabiat,
ta=, gxk, deniz, tarla, =kola, toplu=, enser ...
16. Okuyun teksti.
YARDIMCIYKA
Oldu av=am. Dxndwlqr i=tqn mamuylan baka. Mali haz]rlad] av=am

ekmeeni. Pa=i koydu masaya ìnileri, ìnicikleri, ka=]klar], furkuli\alar],
b]àa...
Haz]rlad] ekmqq. Ekmek idiktqn sora y]kad] bula=]klar], sildi
mu=amay].
Yaz]n tefterlerinizdq. ~izin laflar]n altlar]n], ang]lar] cuvap ederlqr
soru=a kim#
72
17. Okuyun bilmeyceleri. Bulun cuvaplar]n].
1. O havezlqn toz yudr,

Oday], kilim paklr.
yard]mc]
bilmeycq
2. Var bwwlw bir pencerq

Bizim bwwk o ièrdq.
Hepsini onda gxrerim
Ne olr bu dwnnedq.
3. Gwnwnq giderim,
Er]mdq durr]m.
18*. Okuyun verilmi= laflar], onnar] xlq erle=tirin kafesìklerq, ki

n]=ann] direìktq okunsun an]lm]= rus =airin soyad].
kiyat, ka=]k, oka, ekmek, sinek, soru=, biber, sincir, oklava, teneki,
iinq, erik, kazma, yaprak, tencerq, susak, kar]k, basamak, ba=ak, ak]tma, kapu.
oka 1 kilal]k `xlmek
oklava sopa (paz] yazmaa deyni)
ak]tma sulu amurdan gxzlemq
teneki yas], incecik demir (yaprak)
tencerq rusà: kastrwlq
Doldurun kafesìkleri.
19. Okuyun laflar]. Kim# soru=a cuvap edqn laflar] `]

oka
kar]n bir direcqq.
iinq
Ne# soru=a cuvap edenneri da ikinci direcqq.
Hava, bulut, kuzu, meyva, enge`, bal]k, kaz, saurgun, dar], pap=oy,
e=ek, beygir, tauk, tavan, aa`, meyva, òban, daac], kxpek, sat]c], sinek,
zerdeli, kurbaa, dal, yaprak, yaamur, k]r, saat, gemici, wwredici, bay]r,
pelivan, er, dwnnq.
73
20*. Okuyun laflar]. Erle=tirin kafesìklerin iìnq o laflar] hem xlq, ki

n]=ann] direciktq halk]m]z]n ad] okunsun.
Suanc], bostanc], àlg]c], bal]k`], wwredici,
=kolac], sat]c], bozac], baac], avc], kauncu,
burgucu.
Ang] soru=lara cuvap ederlqr bu laflar# Neìn#
A`]klay]n.
21. Kim# soru=a cuvap edqn laflardan dwzwn birkxklw

laflar, ang]lar] cuvap etsinnqr soru=a ne#
baac]
suanc]
Xrnek: bostanc] (kim#) bostan (ne#), ...

Baac], =kolac], yalanc], `xlmekì, daac], sobac], kemenèci, daulcu,
kavalc], dwdwk`w, evci, suanc], katranc], swt`w, yang]nc].
Yaz]n laf ìftlerini xrnqq gxrq, a`]klayarak maanalar]n].
22*. Okuyun gemilerdq bulunan mallar]n adlar]n]. Mallar] alatlan

yann]= wkletmi=lqr. Bulun w` gemidq w` è=it hayvan da àl]=]n
herbir gemidq sade birqr mal è=idi kals]n.
Mallar] yaz]n virgwl a=]r] hem herbir è=idi ay]r]-ay]r]. Aazdan koyun
herbir mal] òkluk say]s]nda.
23. Okuyun. Yaz]n bir laflan. A`]klay]n maanalar]n]. Nesoy soru=lara

cuvap ederlqr#
Xrnek: bostan] bekleyqn bostanc], ...
74
Kolhozda i=leyqn, koyunnar] gwdqn, varl]klar] koruyan, inekleri

saayan, gemilerdq i=leyqn, ruba dikqn, imqq yapan, hastalar] ila`layan,
ma=ina aydayan, ayak kab] dikqn, k]rda i=leyqn, u=aklar] wwredqn,
ìèk satan, =iir yazan, bal]k tutan, dwzen dokuyan, sportlan iilenqn,
kilim dokuyan, swt sevqn, tatl] sevqn, zarzavat bwwdqn, futbol oynayan,
instrumentlerdq àlan.
24. Okuyun teksti.
ZOR LAF
cumertesi
wwredici
patlacan
U=aklar klasta i=leyqrdilqr kendiba=]na. Teksttq vard] laf @patlacan@,

ama vokallar]n erinq durard] noktac]klar. Vasilka bu laf] tefterindq dooru
yazm]=t], ama, bakt]ynan Pavlinin tefterinq, dooruttu. }kinci @a@ bukvan]n
erinq yazd] @]@.
Vasilka, i=ini bitirdiktqn sora, yapt] kendisinq kontrol. Sora bakt]
Lqnkan]n tefterinq da ilk vokal] dooruttu. Genq @a@ erinq yazd] @@ da
verdi tefterini Ekaterina Panteleevnaya.
Cumaa gwnw wwrediciyka èvirdi tefterleri. Vasilkada kalan laflar
hepsicii dooruydular. Sade lafta @patlacan@ vard] iki yann]=l]k. Nesoy
yann]=l]klar hem neìn#
cumertesi cumaa ertesi
Teksti yaz]n tefterlerinizdq. Kim# soru=a cuvap edqn laflar] bulun.
25. Okuyun laflar] hem baalay]n onnar] bir sincirq xlq, ki laf]n bitki
k]s]m] olsun sonundak] laf]n ilk k]s]m].
~ekedin laftan @adam@.
Xrnek: papurka kabina nazar zarzavat, ...

a) Vatra, k]v]lc]n, akran, adam, t]ka`, c]ng]rt], zarzavat, damna, nazar,
arka, kalem.
b) Kwsw, Lqnka, meklq, kay]k, swmek, maaza, y]kmaa, zaman, mantar,
labada, tarla.
Yaz]n laflar] tefterlerinizdq. Kurun birqr kw`wrqk cwmlq. Verilmi= laflar]n
altlar]n] ìzin.
75
Testlqr
Predmetlerin adlar]n] gxsterqn laflar
cuvap ederlqr soru=lara.
a) ne yapr#, ne yapt]#
q) kim# ne#
b) ang]# nesoy#
7-ci test*. Neìn Baboglu, Kara

~oban, Tanasoglu èkederlqr bwwk
bukvadan#
a) onnar yaz]c]
q) onnar adam (insan)
b) onnar soyad
2-ci test. Ang] s]rada predmetlerin

adlar]n] gxsterqn laflar#
a) baarmaa, yazmaa, almaa
q) gxzql, eni, kaavi
b) bal]k, yol, gxl
8-ci test*. Ang] s]rac]kta laflar

gxstererlqr zanaatlar]#
a) bostan, baa, swt
q) bostanc], baac], swt`w
b) adam, kar], u=ak
3-cw test. Bulun cann] predmetleri:

a) swpwrgq, bay]r, àm
q) sat]c], doktor, u=ak
b) kal]n, uzun, maavi
4-cw test. Ang] predmetlerin adl]]n]
gxsterqn laflar durrlar birlik say]s]nda#
a) tefter, kiyat, penal
q) aa`lar, bxceklqr, kirpilqr
5-ci test. Ang] s]ran]n laflar] cans]z#
a) kuzu, ko`, olak
q) tafta, tebe=ir, penèrq
b) ay], keì, buura
6-c] test. Ang] s]ran]n laflar]
yaz]lr bwwk bukvadan#
a) MAMU, BAKA, MAL}
q) VAS}, PA+}, KOL}
b) DOKTOR, KWW, KASABA.
76
9-cu test*. Ang] s]rada laflar

gxstererlqr, ani onnar kw`wcwk#
a) dqdu, babu, aa`
q) fidanc]k, u=ac]k, kuzucuk
b) fidan, u=ak, kuru
1o-cw test*. Ang] s]rac]kta
bulunr ev ku=lar]#
a) buura, b]c], yarka
q) ko`, potmar, toklu
b) beygir, domuz, dana
11-ci test*. Ang] s]rac]kta
bulunrlar yaban hayvannar]#
a) pupuk, saksan, duan
q) horoz, pili`, pipi
b) aslan, fil, s]ncap
12-ci test. Ang] s]rac]kta bulunr
kww hem kasaba adlar]#
a) kww, kasaba, merkez
q) Be=alma, Kaul, Tomay
.
E{IL DOSTLARIMIZ
E=il otlar, wwsek aa`lar,
Gxzql gwmeciklqr...
Binnqrlqn y]l onnar bizq
Saal]k vereceklqr.
LAFLAR ANGILARI CUVAP EDERLQR

SORU+LARA NESOY# ANGI# NETWRLW#
1. Okuyun teksti.
SWWTLQR E+ERER K+N
k]r`
swwt
K]=. Bir pazar gwnw Lqnka, Oli hem Tudorka gitmi=lqr derq boyuna.
Derenin kenarlar]nda òcucaklar k]zak kayarm]=lar, ama k]zàazlar
toplanm]=lar buzlan (k]r`lan) donakl] swwt aac]n alt]na. Aac]n buzlan
xrtwlw dallar], dalcaazlar]n gxzèezleri gwne=q kar=], yalab]yard]lar, ama
k]zàazlar korkmu=lar, ani aa` dondu da ba=ka e=ermeyecek.
Onnar, evlerinq gidecqqzaman, k]rm]=lar birqr dalcaaz da koymu=lar
onnar] su iìnq s]cak ièri. Birka` vak]ttan sora uyanm]=lar, salvermi=lqr
ufac]k, e=il yaprac]k. K]zàazlar buna pek sevinmi=lqr da suuk, ayazl]
k]=]n ortas]nda gxtwrmw=lqr o gxzql, e=il dalcaazlar] klasa. Hepsicii buna
pek =a=m]=lar. Sanm]=lar, ani art]k yalpak, s]cak ilkyaz geldi.
Bulun laflar], ang]lar] gxstererlqr predmetlerin n]=annar]n], onnar]n
nesoyluunu. }nand]r]n dooruluunuzu.
Laflar, ang]lar] predmetlerin n]=annar]n] gxstererlqr nesoy# ang]#

netwrlw# soru=lara cuvap ederlqr: O e=il ba=à, bwrcw kokan ìèklqr,
gelin gibi gxzql aa`lar brakmaazd]lar gidelim.
2. Okuyun.
S]ncap]n di=èezleri keskin, zotkac]] gxzql, =ubac]] s]cak. Pek donakl]
giimni s]ncap. Yapaas] twlw. Atlr daldan dala pek èmrek. Sesèezi
gevrek. K]=]n onun yuvas] dolu kuru mantarlan, datl] cevizlqrlqn hem
ba=ka imeklqrlqn.
77
Yaz]n. N]=ann] laflara kyun soru=lar]. Sxlqyin, ne gxsterer onnar.
3. Okuyun. Bulun laflar], ang]lar] nesoy# soru=a cuvap ederlqr.

Er, neredq siz duudunuz sizin kw`wk vatan]n]z. Ama biz sizinnqn
toplayarsayd]k herkezin Bucakta hem Moldovada ya=ayannar]n kw`wk
vatannar]n] bireri, olacek bwwk Vatan. Onnar]n adlar] olacek Bucak hem
Moldova. Bundan paal] bizdq bi=eycik hi` yoktur! Koruyun gxzql Vatan]m]z]!
Koruyun kaavi dostluumuzu! ~al]s]n, ki ètin hem kaavi olsun baalant]
lar]m]z hem gxzql olsun ya=amam]z!
Yaz]n teksti. Kim# hem ne# soru=a cuvap edqn laflar]n altlar]n] ìzin
bir ìziciklqn, ama nesoy# soru=a cuvap edqn laflar]n altlar]n] dalgal]
ìziciklqn.
kxmwr
4. Verilmi= adlar]n] gxsterqn laflara bulup eklqyin xlq
pateka
laflar, ang]lar] gxstersinnqr onnar]n n]=annar]n].
K]= (nesoy#) suuk, ama yaz (nesoy#) ... . Kxmwr (nesoy#) kara, ama
kaar (nesoy#) ... . Bal (nesoy#) ..., ama biber (nesoy#) ... . Pateka (nesoy#)
..., ama yol (nesoy#) ... . Gecq (nesoy#) ..., ama gwndwz (nesoy#) ... . Kuzu
(nesoy#) ..., ama kar]mca (nesoy#) ... .
78
5. Verilmi= laflara bulun kar=] maanal] laflar].

k]sa uzun
ak]ll] ...
kw`wk ...
karann]k ...
uz ...
wwsek ...
uzak ...
ya= ...
tatl] ...
h]zl] ...
incq ...
toyan ...
suuk ...
kara ...
siirek ...
Herbir direciktqn birqr ìftlqn kurun cwmlq.

bwwk
6. Noktalar]n erinq kyun kar=] maanal] laflar].

ihtqr
}=i yaparkan, var nicq kullanmaa @Resimni sxzlww@.
Dqdu ihtqr, ama unukas] (torunu) ... . K]=]n suuk, ama yaz]n ... . Pamuk
ilin, ama demir ... . Fidan alàc]k, ama aa` ... . Aa`lar kal]n, ama fidannar
... . }èrdq s]cak, ama d]=arda ... . Kxpek bwwk, ama pali ... . Kedi yalpak,
ama kxpek ... .
Laflar, ang]lar] gxstererlqr adl]klar]n n]=annar]n], var nicq olsunnar

kar=] maanal] da: Yaz]n gecelqr k]sa, ama gwnnqr uzun. Ma=ina
gider h]zl], ama e=ek gider yava=.
7. Okuyun teksti.
Oldu av=am. U=aklar kurdular sofray]. Mamu geldi i=tqn. Hepsicii
kutlad]lar mamuyu onun duuma gwnwnnqn. Sora oturdular sofraya. }`tilqr
ày hem idilqr tatl] bxrek. Hepsicii =ndilqr hem k]smetliydilqr.
Mamunun gwnw. Sofiylqn Miti haz]rlrlar mamuya baa=]=. Sofi dikti
bir gxzql basma. Basmada ipliklqn resimnedi k]rm]z] ìècik hem e=il
yaprac]k. Miti kiyattan yapt] bir gxzql, donakl] sand]cak, iineleri hem
iplikleri koymaa deyni. Bakalar] da ald] baa=]= bir gxzql, ìèkli, eni
fistan. Sofi malisinnqn pi=irdilqr bir bwwk, datl] bxrek.
basma kas]nka
bxrek kal]n (plaìnta gibi) f]r]nda pi=irilqn imqk
Dooru erle=tirin tekstin paràlar]n]. Ka` paràdan o# Kyun tekstin ad]n].
Okuyun soru=lar] da haz]rlan]n onnara yaz]l] cuvap vermqq.
1. Nesoy yortu tutr aylq# 2. Neylqn paal] bu yortu# 3. Nesoy baa=]=lar
siz haz]rlrs]n]z bxlq yortulara deyni# Geni=tqn hem derindqn a`]klay]n
bu yortunun geìrmesini.
79
8. Okuyun teksti. Bulun onun xz fikirini, a`]klay]n iìndeliini.

~OK YILLAR YA+A, F}DANCIK!
Pek kqqmil hem gxzql gwz daay]. Pek gxzelleder, donaklr bu zaman]
rqbina. Aac]n ajurlu yapraklar]n aras]nda onun salk]mnar] yal]nnan yanr.
Ruslar pek severlqr bu gxzql aac] evlerin yan]na dikmqq. Gwzwn
bitkisindq dikti bir kw`wk rqbinac]k benim kom=um da, dqdu Vani unukas]nnan. Genèìk rqbina ilin geìrdi suuklar], ayazlar], sert k]= borannar]n].
Mayda kom=unun rqbinas] gxzql ìèk a`t]yd]. Onu yoktu nicq
sevmemqq. O uzaktan taa gxrwnqrdi. Ama birka` y]ldan sora o kqr bwtwn
sokaa gxzelledqrdi k]rm]z], yal]nn] salk]mnar]nnan. ~ok y]llar ya=a,
dostluk fidanc]], Bucak topraanda!
Testlqr
1-ci test. Verilmi= laflara bulun
kar=] maanal] faflar]:
h]zl]
kara
incq
uzak
k]sa
q) ar], sar], kar]

b) kuli, deli, pali
4-cw test. Bulun s]ralarda zeedq
laflar]:
a) yaal], paal], saman
q) daa, wwsek, baa
b) karann]k, samann]k, otluk
2-ci test. Ang] s]rada laflar]n

n]=annar] gxsterili#
a) kal]n, taazq, girgin
q) duvar, daa, laalq
b) almaa, dikmqq, gxzelletmqq
5-ci test. Bulun s]ralarda zeedq

laflar] (vokal garmoniyas]na gxrq):
a) suuk, ha=lak, e=il
q) ilin, kaba, ìrkin
b) saa, alàk, ilin
3-cw test. Bulun laflar], ang]lar]

predmetin n]=annar]n] gxstererlqr:
a) sivri, sali, deri
80
YILIN ZAMANNARI
}lkyaz geldi sevindik,
Yaz]n gxzql =ennendik,
Gwzwn òk meyva idik,
K]=]n kqqmil dinnendik.
LAFLAR, ANGILARI CUVAP EDERLQR

SORU+LARA NE YAPTI# NE YAPR#
NE YAPACEK#
1. Bu laflara eklqyin birqr-iki=qr laf, ang]lar]
gxstererlqr onnar]n i=lemini.
wwredici
wwrenici
1) Saac]yka (ne yapr#) ... .

4) Wwrenicilqr (ne yaprlar#) ... .
2) ~ilingir (ne yapt]#) ... .
5) Yaamur (ne yapr#) ... .
3) Wwredicilqr (ne yaprlar#) ... . 6) Manca (ne yapr#) ... .
Kontrolcu laflar: pi=er (kaynr), saayr, nallad], wwrenerlqr, yaayr,
wwrederlqr.
Yaz]n tefterlerinizdq. Predmetlerin i=lemini gxsterqn laflar]n altlar]n]
ìzin iki=qr ìziìklqn.
Xrnek: Saac]yka (ne yapr#) saayr.

Laflar, ang]lar] gxstererlqr predmetlerin i=lemini cuvap ederlqr
ne yapmaa# ne yapt]# ne yapr# ne yapacek# soru=lar]n birinq:
wwretmqq, wwrendi, wwrener, wwrenecek.
2. Okuyun. Bulun laflar], ang]lar] predmetlerin i=lemini gxstererlqr.
81
1) Ustalar (ne yaprlar#) ev kald]rrlar.

2) ~iftìlqr (ne yaprlar#) booday ekerlqr.
3) Bostanc] (ne yapr#) bostan] bekleer.
4) Kosac]lar (ne yapaceklar#) ekinneri bièceklqr.
5) Dqdu (ne yapm]=#) almalar] toplam]=.
6) Kar]lar (ne yapm]=lar#) àma=]rlar] y]kam]=lar.
Yaz]n cwmleleri soru=suz. ~izin laflar]n altlar]n], ang]lar] gxstererlqr

i=lemneri.

1. Benim saad]m yok, ama vak]t kwwyw kald]rmaa.
2. Gwmelerin alt]nda iineli yumak durr.
3. Yaz]n o giimni s]cak, ama suuklarda `]plak.
4. Pek bekleerlqr, yalvarrlar...
Sade geleyim ka`rlar.
5. U`r baarr, konr susr.
Kim onu xldwrecek, kendi kan]n] dxkecek.
Yaz]n tefterlerinizdq sade o bilmeyceleri, ang]lar]nda var laflar cuvap
edqn soru=lara ne yapr#
82
4. Noktalar]n erinq predmetlerin adl]]n] gxsterqn uyar laflar] koyun.

... àlr
... wwrener
... xter
... wwreder
... oynr
... ila`lr
... mqvlr
... satr
... mizleer
... bekleer
... grohlr
... alr
... klonklr
... mekleer
... `]vlr
... salr
Kontrolcu laflar: pali, u=ak, al]c], sat]c], wwredici, wwrenici, horoz,

kedi, àlg]c], kxpek, oyuncu, klo`ka, doktor, pili`, domuz, bekì.
~iftli laflar] yaz]n, dayanak laflar]n altlar]n] ìzerqk.
PREDMETLER}N }+LEM}N} GXSTERQN

LAFLARIN SORU+LARI
(Tan]=t]rmak)
Ne yapt]#
ald]
sard]
bakt]
okudu
tuttu
koptu
durdu
alacek
bakacek
Ne yapr#
idi
alr
ge`ti
sarr
gitti
bakr
gwldw
okuyr
kwstw
tutr
`xktw
kopr
xrdw
durr
Ne yapacek#
satacek
geècek
okuyacek
verecek
iyer
geèr
gider
gwler
kwser
`xker
xrer
iyecek
ezecek
5. Okuyun. Yaz]n bir direciktq laflar], ang]lar] cuvap ederlqr soru=a ne

yapt]#, ikinci direciktq soru=a ne yapr#, w`wncw direciktq soru=a
ne yapacek#
Ya=ayacek, ya=ad], ya=r; sxleer, sxleyecek, sxledi; annadacek,
annatt], annadr; okuyacek, okuyr, okudu, yazacek, yazd], yazr.
6. Bulun verilmi= laflar]n kar=] maanal] e=lerini.
Xrnek: oturmaa kalkmaa, girmqq `]kmaa, ...
Yakmaa ...
kald]rmaa ...
ekmqq ...
dw=mqq ...
biyaz]maa ... gelmqq ...
a`maa ...
indirmqq ...
Yaz]n tefterlerinizdq.
83
7. Okuyun =iiri. ~]kar]n teksttqn laflar], ang]lar] gxstererlqr

predmetlerin i=lemini, iki direcqq soru=lara gxrq:
Ne yapt](lar)#
...
Geldi bizq Ayaz boba,
E=il àmcaaz ald]k.
Toplan]p u=ac]klar,
Onu biz donatt]k.
Ne yapr(lar)#
...
Onun wwsek dallar]nda
Otlr tav=amc]klar.
Daldan dala, `wwywp, atlr
Twrlw-twrlw ku=lar.
Ast]k ona twrlw i=lqr,

Twrlw oyuncaklar.
Onun e=il tepesindq
Bir y]ld]z`]k ta var.
~amda durr bizin Oglan,

Durr bir genècik.
Dolay]nda koyunnar]
Otlrlar ìmencik.
Geldi bizq Ayaz boba,

Yortu bizq geldi.
Saal]k, k]smet hem bwwk =ennik
Bizq o getirdi.
8. Okuyun. Dii=tirin (kyun) laflar] soru=lara gxrq.
Ne yapt]#
almaa
yazmaa
satmaa
kapmaa
delmqq
ezmqq
wzmqq
gxrmqq
ald]
...
...
...
...
...
...
...
Yaz]n tefterlerinizdq.
84
Ne yapr#
Ne yapacek#
alr
...
...
...
...
...
...
...
alacek
...
...
...
...
...
...
...
9. Kurun laflar] ortada bulunan af]ksleri kullanarak. Sxlayin, ang]

soru=a cuvap ederlqr.
Laflar] yaz]n virgwl a=]r]: ilkin incq vokall]lar], sora da kal]n vokall]lar].
10. Okuyun teksti.

+kolaya gidecqqzaman lqqz]m erle=tirmqq àntaya hepsini tedaarikleri.
+kolaya lqqz]m gitmqq vak]tlan, ge` kalmamaa. Urok èkedincq, izmetì
lqqz]m tertiplesin klas taftas]n], haz]rlas]n tebe=ir. +kolac]lar i=lqqrkqn,
dw=meer onnara engel etmqq. Cuvap edqrkqn, wwrenici lqqz]m dursun
uz, sallanmas]n. +kolaya gidqrkqn hem evq dxnqrkqn, =kolac] lqqz]m
gitsin sokaan bir taraf]ndan, aullar]n boyundan, yol wstwndq oynamas]n,
bwwklerq selqm versin.
Yaz]n. W`wncw cwmleyi sxlqyin ba=ka twrlw. }=lemini gxsterqn laflar]n
altlar]n] ìzin.
11*. Okuyun.
Satmaa, gelmqq, gitmqq, vermqq, yazmaa, gxrmqq, bulmaa, doymaa,
asmaa, yapmaa, i`mqq, xtmqq, akmaa, sormaa, `]kmaa.
Yaz]n tefterlerinizdq, xrnqq kullanarak.
Xrnek: almaa alr, doldurmaa doldurr, ...

*
en kaavilerinq deyni
85
12. Okuyun teksti.

EMN}KLQR
U=aklarda bwwn haliz yortu. Ba=àda bir bwwk alma aac]na asm]=lar ku=lara
deyni emnik. Vasiylqn Koli emnqq koymu=lar tenq. U=aklar saklanm]=lar
gwmelerin ard]na da èketmi=lqr beklemqq, ne yapaceklar ku=lar. Tq i=idilmi=
c]v]lt] da emniin kenar]na konmu=lar k]rm]z] gwwslw ku=àazlar. Onnar
birdqn xrtmw=lqr emnii. Hepsicii birdqn tutunmu=lar i=tqn da, emniktq tenelqr
bittiynqn, birdqn uùp-gitmi=lqr. ~ocucaklar pek beenmi=lqr, nicq ku=lar
emniktq iyerlqr da hergwn ba=lam]=lar onnar] doyurmaa.
W` cwmleyi yaz]n tefterlerinizdq. ~izin i=lemini gxsterqn laflarin altlar]n],

sxlqyin say]-lar]n]. Bak]n resimq da yaz]n evdq yaratma @Nicq bqn k]=]n
ku=lara yard]mnr]m@.
AKLINIZDA TUTUN
Laflar, ang]lar] cuvap ederlqr soru=lara:
Kim# Ne#
Nesoy#
gxstererlqr
gxstererlqr
predmetlerin
predmetlerin
adlar]n]
n]=annar]n]
86
Ne yapmaa#
gxstererlqr
predmetlerin
i=lemini
13. Geìrin gxzdqn resimi. Yaz]n birqr yaratma, kullanarak uygun

sxz paylar]n].
Yaratmalar] yaz]n tefterlerinizdq, koyarak laflara soru=.
14. Okuyun laflar]. ~]kar]n da yaz]n ay]r]-ay]r]:

a) laflar], ang]lar] gxstererlqr predmetlerin adlar]n]:
q) laflar], ang]lar] gxstererlqr predmetlerin n]=annar]n]:
b) laflar], ang]lar] gxstererlqr predmetlerin i=lemini:
Dost, dostla=maa, kaavi, bwwk, satmaa, alma, zavod, gitmqq, baarmaa,
yann]=l]k, yazmaa, karann]k, gxzql, talantl], wwrenici, kww, ev, arif,
=eremet, okumaa, ayd]nn]k.
15. Kurun birqr yaratma temaya @}lkyaz Bucakta@, kullanarak
dayanak laflar]:
ilkyaz, gxzql, s]cak, yalpak, gezinti, tabiat, dirilmqq, e=il yaprac]klar,
ìmen, kuzucuk, olac]k, oynamaa, oyun, ka`]nmaa...
Yaratmay] yaz]n tefterlerinizdq, predmetlerin adl]]n] gxsteran laflar]n
alt]n] ìzerqk birlqn, predmetlerin i=lemini gxsterqn laflar] ikiylqn,
predmetlerin n]=annar]n] gxsterqn laflar] da dalgal] ìziylqn.
87
Testlqr
1-ci test. Doldurun kural]n ka`]r]lm]= laflar]n].
}=lemi gxsterqn laflar, ang]lar]
cuvap ederlqr soru=lara:
a) nesoy#
q) kim# ne#
b) ne yapr# ne yapt]# ne yapacek#
Predmetin i=lemini gxstererlqr:
a) predmetlerin ad]n]
q) predmetlerin i=lemini
b) predmetlerin n]=ann]n]
3-cw test. Ang] s]rada bulunr
i=lemi gxsterqn laflar#
a) otuz, elli, wz
q) =iret, =eremet, arif
b) gitmi=, wwrenmi=, kabletmi=
4-cw test. Ang] s]rada laflar ne
yapr# soru=a cuvap ederlqr#
a) ìzer, geler, iyer
q) ìzmqq, gelmqq, imqq
b) ìzmi=, gelmi=, imi=
5-ci test. Ang] laflar durrlar
birlik say]s]nda#
a) alaceklar, pineceklqr, gideceklqr
q) alm]=lar, pinmi=lqr, gitmi=lqr
b) alr, piner, gider
88
6-c] test. Ang] s]rada laflar ne

yapt]m# soru=a cuvap ederlqr#
a) gxrdwm, dw=twm, duydum
q) gxrerim, dw=erim, duyr]m
b) gxrecqm, dw=ecqm, duyacam
7-ci test. Bulun s]rac]klarda zeedq
laflar] (vokal garmoniyas]na gxrq).
a) kapmaa, satmaa, dwzmqq
q) ak]tmaa, gxtwrdwm, ta=]d]m
b) e=erer, y]s]nr, kalkt]
8-ci test. Bulun s]ralarda zeedq
laflar].
a) wwrenmqq, kabletmqq, karann]k
q) oturdum, kazacam, satt]m
b) kuzucuk, =en, gxzql
9-cu test. Ang] s]rac]]n laflar]
cuvap ederlqr soru=a ne yapacam#
a) yazd]m, koydum, gittim
q) yazacam, koyacam, gidecqm
b) e=erer, y]s]nr, kalkt]
10-cu test. Ang] s]rac]]n laflar]
cuvap ederlqr soru=a ne yapt]#
a) kaavi, ilin, `wrwk
q) ev, daul, gwne=
b) idi, and], sordu
TEKRARLAMAK
Gxkwn ku=aa, dedim u=aa,
Bu bir kxpru eni,
Sana, dostum, yapt]m onu,
Gxkq pinmqq deyni.
1. Okuyun =iiri.
~}}DEM
~iidem, ìidem, bak, bana,

Ne sinmi=in sqn daada#
Kaar art]k kaybelecek,
Gwn eri y]s]dacek.
~iidem, ìidem, gel bana,

Pek s]cak aucuma.
Bqn seni y]s]dacam,
Karda=`]]ma baa=laycam.
(M. Kxsq)
Kaàr bukva hem kaàr ses var n]=ann] laflarda#
2. Okuyun teksti.
GXZ TEM}ZL}}
Okumay]n alaca-karann]kta. Okumay]n yatarkan. Taa s]kà ay]r]n

gxzlerinizi kiyattan da verin onnar dinnensinnqr. Pek a`]k =afka òk
bakmay]n. Gxzlwklqr sizq olurlar yard]mc], ama taa ii onnars]z. Koruyun
gxzlerinizi! Kxrlwk bu en bwwk sakatl]k!
alaca-karann]k ne ayd]nn]k, ne da karann]k
ay]rmaa bakmaa ba=ka birbi=eyq
sakatl]k kusurluk
Siz tutrs]n]z m] bu kurallar]# Koruyrs]n]z m] gxzlerinizi# Taa nesoy
kurallar siz bilersiniz, gxzlerinizi korumak iìn# ~]kar]n teksttqn laflar],
ang]lar]nda var y (yot).
89
3. Okuyun masal].
SAKLANILMI+ KWFTQ
Palinin biri kald]rm]= tavana bir kwftq. O koymu= kwftesini bir kx=ecqq
da demi= kedicqq:
Yalvaracam sana, bak kimseycik almas]n benim kwftemi. Bqn biraz
kapunun xnwndq oynayacam.
Demi= pali bu laflar] da, ka`]p-gitmi=. Pali, aulda oynayarkan, ans]zdan gxrmw= kedicii.
Sqn neìn brakt]n benim kwftemi gxz`wswz#
Bqn onu saklad]m.
Ee, birkimsey onu bularsayd]#
Kah]rlanma. Bqn onu xlq saklad]m, ani kimseycik bulmayacek.
Nereyi saklad]n ya#
+kembemq.
(G. Oster)
Neredq, sizincesinq, bu masal]n xz fikiri#
Bulun da `]kar]n ilk cwmledqn laflar], ang]lar] cuvap ederlqr soru=a
kim# yada ne#
~izin o laflarda vokallar]n altlar]n] birqr ìziciklqn, konsonnar]n da
iki=qrlqn.
4. Okuyun laflar]. Laflar] bxlwn bir s]radan ba=ka s]raya geìrmqq

deyni. Gxsterin herbir laf]n geìrmqk variantlar]n].
Xrnek: ev lerimizin, evle rimizin, evleri mizin, evlerimi zin, ...
~ekirgq, wwrenici, memleket, tefter, kiyat, swt, meyvac], kuanc],
=iretlik, baalant], kaavilik, yaamurluk, siirek, dwwncw, gwl, bwwklqr, tuzluk,
y]m]rta, kay]ll]k, kuyu, iilik, wwsek, diiren, baa.
5. Okuyun, noktalar]n erinq lqqz]mn] bukvalar] koyarak.
YAAMUR
Sqn bilersin mi, neìn yaamur yaayr# Topraan b.nizi kara da yalvar.r
y]k.s]nnar .nu. Ya.mur ya.yr g.ktqn, y]kr eri, da o ol.r em-e=il.
(Sp. Vangeli)
Bulun uzun vokall] laflar] da kurun onnar]n k]s]m shemalar]n] hem

yap]n onnara ses-bukva analizi.
90
6. Okuyun teksti.
Kotoy-kotoycuk boz ann]c]k. Kotoy-Vasicik yalpak hem =iret. Bacac]klar] onun sans]n kadifedqn, ama t]rnaklar] keskin. Vasiciin kulaklar]
ku=ku, b]y]klar] uzun, =ubas] ipektqn.
Yalpaklanr kotoy, kamburunu f]rladr, kuyruunu sallr, gxzèezlerini
yumr, twrkwcwwnw àlr, ama s]àn tutularsayd] gwcenmesin.
Ozaman kotoy gxzèezlerini bwwlder, demir t]rnaklar]n] batt]rr, buruk
di=lerini g]c]rdadr, t]rnaklar]nnan tutup, s]àn] iyer.
(K. U=inskiy)
Kimin iìn sxlener teksttq# Koyun onun ad]n]. Yaz]n tefterlerinizdq.

Yap]n kontrol n]=ann] laflara. Sxlqyin, kaàr bukva hem ses onnarda.
Neìn bukva sestqn taa òk#
7. Okuyun teksti.
NE CUVAP ETM}+ KOL}#
obwrw
enge`
Sqn bilersin mi, nicq laflar] geìrmqq# sormu= Marinka Koliyq.

Laflar] bir s]radan ba=ka s]raya lqqz]m geìrmqq k]s]mnara gxrq.
Xrnek: ka-pu, ke-ì, ar-pa. Bir k]s]m] yazr]z bir s]rac]kta, xbwrwnw
da geìreriz ba=ka s]raya.
Ya =indi oku laflar], demi= Marinka.
Koli okumu=: @Tilki, kaz]k, odun, arpa, yama, alaf, enser, edi, ak]l,
e=il, emi=, enge`, onnuk, usta@.
Ang] laflar] bunnar]n aras]ndan var nicq geìrmqq ba=ka s]raya#
Koli cuvap etmi=: @Til-ki, ka-z]k, ar-pa, ya-ma, en-ser, en-ge`, onnuk, us-ta@.
(N. U=akova gxrq)
Dooru mu cuvap vermi= Koli Marinaya#
8*. Sxlqyin laflar] dooru!

ald]m lmad]m
okudm okmad]m
koydk kymad]k
geldim glmedim
ge`tik g`medik
verdik vrmedik
ald]m
okudm
koydk
geldim
ge`tik
verdik
alamad]m
okuymad]m
koymad]k
gelqmedim
ge`qmedik
verqmedik
Tutun akl]n]zda nereyi dii=iler urgu bu laflarda.
91
9*. Laflar] sxlqyin dooru!
al
bak
sakla
beklq
getir
ek
pakla
koy
dur
lma
bkma
saklma
beklqmq
getirmq
kmq
paklma
kyma
drma
esapla
kar]=t]r
yakla=t]r
debre=tir
e=elq
eklq
yak
yap
sar
esaplma
kar]=t]rma
yakla=t]rma
debre=tirmq
e=elqmq
eklqmq
ykma
ypma
srma
10. Okuyun laflar]. Kyun o formaya, ki cuvap etsinnqr soru=a ne

yapt]m#
Saplamaa, esaplamaa, kald]rmaa, indirmqq, patlatmaa, seslemqq,
korumaa, solumaa, yorulmaa, kat]lmaa, wwswrmqq, ètinnetmqq, eklemqq,
dwzdwrmqq, korumaa, ta=]maa.
Xrnek: almaa ald]m, seslemqq sesledim, ...

Ornqq gxrq kurulu formalar] yaz]n tefterlerinizdq.
11. Okuyun.
Senin yoksa zanaat]n benim hi` yok kabaat]m. Zaamet bizi doyurr,
haylazl]k `]plak brakr.
Adam]n paas] i=inq gxrq.
Haylaz adam xrwyw=wndqn belli. Kwsmq bana hi`, zerq xdek i=inq gxrq.
}i adam prost i= yapmaz. Kim isteer zengin olmaa taa òk lqqz]m àl]=maa.
Yaz]n uygun sxzleri, bxlerqk laflar] k]s]mnara geìrmqk iìn. Kyun
urgu. Annad]n, ne bilersiniz siz adam]n zaameti iìn.
12. Ku=lar]n adlar]n] sxlqyin dooru.

Dun, papagl, aa`kakn, krtal, grga, sa`k ku=, s]y]rc]k, llek,
trna, buhu, kukumqv, ppuk, k]rlanga`, sksan, bwlbwl, c]v]rliga, pan
ku=, àkrk ku=, yrasa, ar] ku=, p]tp]d]k.
Kurun bu laflar]n birisinnqn cwmlq da yaz]n tefterlerinizq.
92
13. Okuyun teksti. Kyun onun ad]n].
Saat be=tq u=aklar topland]lar =kolan]n auluna. Gwn kau=unca lqqz]md] eti=t]rmqq òk i=lqr yapmaa. U=aklar taa eti=tirqmediydilqr èketmqq
oyunnar]n], nicq ba=lad], yaamaa yaamur. Hepsicii darmadaan oldular.
Birka`] ka`t]lar saa tarafa, sakland]lar aa`lar]n alt]na. Ama biraz] sol
tarafa, saàan alt]na.
Yaz]n tefterlerinizq. Uzun vokall] laflar]n altlar]n] ìzin hem àl]=]n
onnar] dooru okumaa.
14. Bulun laflar]n e=lerini vokallar]n uzunnuuna gxrq. Yaz]n

tefterlerinizq.
A`, aaz, bwk, dwwn, dil, ool, sat, swwt, ur, buu, su, yaa, dat.
Bir ìft laflan kurun iki=qr cwmlq da yaz]n onnar] tefterlerinizq.
Xrnek: Lqqz]m a`maa kapuyu. Aa` durard] kqr yolun boyunda.

15. Annd]n, ne gxrersiniz resimdq.
Kim burada durr# Kim ka`r# Ne durr# Ne erdq bulunr# Ne as]l]

durr#
Kurun bir yaz]l] annatma. Uzun vokall] laflar]n altlar]n] ìzin.
93

1) Ard]nda onun swpwrgq,
2) Tilkiyq pek`q benzeer,
Xnwndq diiren.
Aa`lar wstwndq ya=r.
Alt]nda onun kwp`qqz,
Daldan dala bwtwn yaz
Getirer bizq swt`qqz.
O atlr hi` yorulmaz.
Yaz]n bilmeycelerin tekstlerini. ~izin in`q vokallar]n altlar]n].
17. Okuyun. Yaz]n tefterlerinizq. Ang] kurallar] lqqz]m akl]lar]n]za

getirqsiniz, ki dooru geìrqsiniz onnar] bir s]radan ba=ka s]raya.
Bxlwn laflar] k]s]mnara bir s]radan ba=ka s]raya geìrmqk iìn.
Adam, alka, anatar, arka, ans]rmaa, yaban], yaka, kaya, kuyu, koynu,
say], payla=maa, uzak, usta, unnuk, etek, eldiven, e=ek, e=ik, iplik, iinq,
aalamaa, uudurmaa, suuklamaa, yaa.
Verilmi= laflar]n aras]ndan bulun 23 xrnek, ang]lar]n] yok nicq
geìrmqq bir s]radan ba=ka s]raya. Onnarlan kurun da yaz]n birqr cwmlq.
18. Okuyun.
En kw`wk ku=àaz dwnnedq sinek ku=u (kolibri). Onun bwwklww
kelebek kadar. En bwwk hayvan Erdq fil. Onnar]n kimisinin wwseklii
var w` metrayadan.
Kw`wcwk kw=àaz hem bay]r gibi bwwk fil ya=rlar s]cak taraflarda.
Haz]rlan]n soru=lara yaz]l] cuvap vermqq:
1. Ang] ku=àaz hepsindqn kw`wk#
2. Nekadar onun bwwklww#
3. Ang] hayvan Erdq hepsindqn bwwk#
4. Ka` metrayadan onnar]n wwseklii var nicq olsun#
94
5. Neredq ya=rlar kw`wcwk ku=àaz hem o bwwk fil#

~ekedin cuvap vermqq soru=lara n]=ann] laflardan. Yap]n kontrol.
~izin laflar]n altlar]n], ang]lar] kim# ne# soru=lara cuvap ederlqr hem
a`]klay]n uzun vokall] laflar]n bir s]radan ba=ka s]raya geìrilmesini.
19. Bak]n resimneri. Koyun karaca yavrusuna hem òcucaa ad. Kurun
annatma w` bxlwmdqn plana gxrq:
1. Cocucak bulmu= karaca yavrusunu.
2. Karaca yavrusunun peydalanr evi.
3. Karaca kurtarr òrbac]s]n] beladan.
Kyun annatman]n ad]n] da yaz]n, èkederqk herbir paràs]n]

(bxlwmwnw) abza\tan.
20. Okuyun.
K}M KIRDA EN XNEML}#
Er alt]nda en xnemli =ahtac]. Zavodta, neredq kaynadrlar demir

demirci. Ama k]rda#
+indi topraa swrer sade traktorlar. ~]kr, ani en xnemli traktorcu#
Aàn geler vak]t harman dwwmqq, k]rlara `]krlar kombaynalar.
Onnar]n kxprwlerindq durrlar kombaynac]lar. ~]kr, ani en xnemli
kombaynac]#
+indi k]rda hepsini i=leri yaprlar ma=inalar. Onu=tan k]rda en xnemli
adam mehanizator, ang]s] kullanr bu ma=inalar].
~]kar]n teksttqn laflar], ang]lar] gxstererlqr zanaatlar]. Yanna=t]r]n
onnara birkxklw laflar], ang]lar]n] teksttq bulacen]z. Ang] soru=lara
onnar cuvap ederlqr# Dooru sxlqyin bu zanaatlar]n adlar]n] traktorcu
hem kombaynac]. Bulun tekstin xz fikirini. }nand]r]n dooruluunuzu.
95
21. Okuyun.
MUZIKA }LA~LR
Muz]kay] sever hepsicii. Kqqmil muz]ka iilendirer (doorudr) adam]n

kefini. Ama prost (bet) muz]ka bozr adam]n sinir sistemas]n].
Kqqmil muz]kadan kqr e=illiklqr da taa ii (h]zl]) bwwyerlqr. Ama prost
(bet) muz]kadan onnar var nicq kaybelsinnqr (kurusunnar) da.
Yaz]n tefterlerinizdq. Cizin laflar]n altlar]n], ang]lar] gxstererlqr
predmetlerin i=lemini. Bulun da aazdan a`]klay]n kar=] maanal] laflar].
22. Okuyun demekli.

MART
Taa kemik dereciklqr,

Saurgun taa kopu=r,
Lwzgerlqr uuldr saarl].
Ba Teydqn, ba Karl]ktan.
Kimsey giinmeer taa incq,
Kapudan ayaz i=leer,
Hepsi kwrklqn sar]l].
Dondu su bak]rl]kta.
Ama bak sqn yukar]:
Bulutlar =enni wzer.
+]lad] bir damna gwn
O da ilkyaza benzeer.
(D. Kara ~oban)
Bulun-`]kar]n laflar], ang]lar] gxstererlqr predmetlerin i=lemini.

Sxlqyin, ang] soru=lara onnar cuvap ederlqr.
23. Okuyun uygun sxzleri.

KAL ~IBIK G}B} KURU, AMA VATANI KORU
Du=man]n yolunda, kanara gibi, kalkas]n. Girginniklqn hem kuvetlqn

du=man] enseyecqn. Kim geler sana zorda, dost aara oralarda. Bilgi adam]n
gxzlerini a`r. Dwnneyi gwne= ayd]nnadr, adam] bilgi.
Dostla= kiyatlan, karda=]m,
Onsuz yola hi` `]kma.
Ba=ka i=lqr ko b]kt]rs]n,
Kiyatlara sqn b]kma!
Aazdan sxlqyin, ang] laflar gxstererlqr predmetlerin i=lemini hem nesoy
soru=lara cuvap ederlqr. Yaz]n tefterlerinizq... Laflar]n alt]n], ang]lar]
cuvap ederlqr soru=a ne yapr#, ìzin.
96
24. Okuyun bilmeyceleri.

1. Gwndwz uyuyr,
Gecq u`r,
}nsannar] korkudr.
2. }lkyaz]n =ennendirer,
Yaz]n serinneder,
Gwzwn doyurr,
Ama k]=]n y]s]dr.
Yaz]n bilmeycelerin cuvaplar]n]. Kurun onnarlan birqr cwmlq hem bulun

o laflar], ang]lar] gxstererlqr predmetlerin i=lemini.
Ka` laflan kurulu sizin cwmleniz#
25*. Okuyun.
GXK KU+AA
Bulut ard]ndan gwlwmsemi= gwne=. Usland], durdu yaamur. Yaamur

h]zl] ge`ti. Aa`lardan damnr aar damnalar. Kara bulut uzakla=r. Ama
derenin wstwndq àl]nd] edirenkli gxk ku=aa.
Pek gxzql ku=ak! Mamu bana dedi, ani kim gxk ku=aan bir taraf]ndan
xbwr taraf]na geèceymi= o sade onnuklara wwreneceymi=. Bqn pek
istedim bunu yapmaa, ama ku=aan basamac]klar]n] bulamad]m.
Yaz]n tefterlerinizq. Birkxklw laflarda n]=annay]n kxkleri. Birinci hem
wcwncw cwmlelerdq ìzin ba= cwmlelerin altlar]n].
26. Okuyun. Bulun herkezin yavrusunu.

Xrnek: xrdek xrdecik.
Aslan, buura, kxpek, inek, koyun, keì, beygir, e=ek, tauk, kaz, gugu=,
tilki, yaban] (canavar), k]r tav=am], ay], maymun, fil.
Yaz]n tefterlerinizq verilqn xrnqq gxrq.
97
27. Okuyun. ~xzwn bilmeyceyi. Bulun laflar], ang]lar] gxstererlqr

predmetlerin n]=annar]n].
1. Kulaklar] z]mbal],
Yalaktan iyer yal].
Ya biz ona sormal],
Neìn burnu alkal]#
2. Ya=lar] onun kw`wk,

Sakal] uzun.
Xrwyw=tqn kqr kapral,
Ama pek zulum.
3. Dostun 12 oolu,
Hepsi ak]ll], boylu.
Arada salt bir kw`wk,
}nsan deer ona @gwcwk@.
Dxrt evdq w`qr karda=,

Eer istqqrseydin badas.
Onnarda dxrdqr bacak,
Bacakta edi parmak.
(l]y, rannamaz, ralya, ralatfa)
28. Okuyun hem `xzwn bilmeyceleri.

1. Kim pek`q s]cak olduynan,
+ubay] h]zl] giiyer.
Ama ayazlar geldiynqn
Dolaya onu verer#
2. Tavada yuvarlanr,
}ìndq piinir ya=r.
Ha=lac]k sqn iyecqn
Pek ona sevinecqn
Yaz]n bilmeyceleri. Cuvaplarlan kurun birqr cwmlq, gramatika

temellerin altlar]n] ìzerqk.
98
29. Gxzdqn geìrin resimi. Annad]n, nesoy kiyatlar haz]rlanrs]n]z

okumaa yaz]n. Cuvap verin soru=lara, Ne fayda getirer kiyatlar
adama hem +indiki vak]tlarda var m] nicq ya=amaa kiyats]z#
Haz]rlay]n material gelqn y]la yaratma yazmaa deyni.
30. Okuyun. A`]klay]n uygun sxzlerin maanalar]n].

Bilgi adam]n gxzlerini a`r. Herbir ar] bal yapmaz. Girgin xlwmdqn
korkmaz. +iret tilki burnusundan tutularm]=. Gxz ya=]nnan yang]n
swwndwrwlmqz. Ayaz pekènq yakr, me=inneri patladr. Derq boyunda
è=mq yap]lmaz. Biyaz ellqr aalemin terini sever.
Yaz]n. }ncq vokall] laflar] bulup, ìzin altlar]n].
99
Nasaatlar
1. Nicq dooru kopiya yapmaa.
1. Okuyun teksti, cwmleyi, laf] k]s]m-k]s]m xlq, nicq yaz]lr.
2. Yaz]n kendi-kendinizq sxleyerqk laf] k]s]m-k]s]m.
3. Kontrol yap]n: okuyun laf] tefterdq hem hep o laf] kiyatta.
2. Nicq haz]rlanmaa diktant tekstini yazmaya.
1. Bwtwn teksti okuyun. Srun wwrediciyq anna=]lmaz laflar]n maanalar]n].
2. Okuyun herbir laf] hem bulun onnarda o bukvalar], ang]lar]n]n yaz]lmas]n] lqqz]m kontrollamaa yada akl]nda tutmaa.
3. Akl]n]za getirin hem a`]klay]n, neìn xlq yaz]lr o laf.
Eer lqqz]msayd], bulun kontrolcu laf.
3. Nicq haz]rlanmaa akl]nda tutmakà yazmaya.
1. Okuyun teksti. Sorun wwrediciyq anna=]lmaz laflar]n maanalar]n].
2. Bulun laflarda o bukvalar], ang]lar]n]n yaz]lmas]n] lqqz]m
kontrollamaa yada akl]nda tutmaa.
3. Ezberlqy]n teksti.
4. Taa bir kerq dikat okuyun teksti.
5. Kapay]n kiyad]n]z] da yaz]n tefterlerinizdq.
6. Kontrollay]n: okuyun herbir laf] tefterdq hem kiyatta.
100
101
GERB}M}Z*
Bizim gerbtq duur gwne=

Verer taraf]ma s]cak.
Girgin sqn ol, halk]m benim!
Binnqrlqn y]l ya=a, Bucak!
Tarlalarda bwwyer booday
Gerbi sarr ongun ba=ak.
Ba=kalar]nnan barabar
Ya=a hem ilerlq, Bucak!
Taraf]mda var òk baalar
Onu=tan da gerbtq wzwm.
Aàn gxrersin onnar]
Gwler, dostum, wzwn-gxzwn.
Kemerleder bizim gerbi
W` bwwk, iiri, =afkl] y]ld]z.
Komu=ular]nnan dostlukta
Ya=a sqn òk y]l, gagauz!
1. Nelqr var gerbimizdq# Bulun cuvap ta okuyun. 2. Nicq annrs]n]z

lafbirle=mesini @ongun ba=ak@# 3. Ne kemerleder bizim gerbimizi#
4. Komu=ularlan nicq lqqz]m ya=amaa# Kay]ls]n]z m] bu cuvaplan#
A`]klay]n fikirinizi. Demekli okuyun =iiri.
* Yaratmalar], ang]lar]nda gxsterilmeer avtorun ad], yazd] K. Vasilioglu.
102
BAYRAAMIZ*
Tantanal] dalgalanr
Lwzgerciktq bayrak,
Ondan paal] bizdq hi` yok
Koru onu, Bucak!
Vatan bayraa salt biricik
Ona emin sqn et,
Ani onu du=mannardan
Koruyacan, elbet.
Maavi gxklqr bu bayrakta,
Oguzlar]n kan]...
Unutma hi` kxklerini,
Tut akl]nda, tan]!...
Milletin y]ld]zlar]
Yanrlar bayrakta.
Binnqrlqn y]l dalgalans]n
Bu bayrak Bucakta!
1. Nica dalgalanr bayrak lwzgerdq# 2. Neìn bayraktan @paal] bizdq

bi=eycik hi` yok@# 3. Neìn bizim bayraam]z korafl] hem y]ld]zl]#
Ne gxsterer herbir koraf#
Demekli okuyun =iiri.
103
. ..
RENKLI GUZ
Dionis Tanasoglu iìn
Dionis Tanasoglu an]lm]= gagauz yaz]c]s] hem =airi.
Onun duumas] iywlwn 7-ndq 1922-nci y]lda ~ad]r-Lunga
dolay]n Kiriet kwwywndq. O haz]rlad] =kolac]lara deyni òk
kiyat, @Uzun kervan@ roman]n avtoru.
Profesor D. Tanasoglu àl]=t] Ki=inxv pedagogika
universitetindq hem Komrat Devlet universitetin rektoruydu.
Yazd] òk interesli yaratmalar. Avgust ay]n 23-ndq 2006-nc]
y]lda geìndi. Mezar] Ki=inxvdq.
YAPRAKLAR
Swrwylqn silkiner ne yapraklar,

Sevinerqk, fayda ki brakt]lar,
Kazan`lar]n] var sans]n kabletmqq
Toprak erq àarr tq xde=mqq.
Dionis Tanasoglu
104
G}DER KU+LAR
Bakr hava òktan gwzq,

Gider ku=lar dizq-dizq:
Ba=ka erin ba=ka s]caa,
Almaz bizim gibi kucaa...
Ana topraam o taraf]m,

Oldun ku=àaz, bwr karda=]m.
Geldi vak]t kapt]n yolu,
Bizdq s]caa, paal]m, koru!
Gxrerim, ki gw`lw wrqqn:

Benim erim senin topraan,
Ba=ka erin ba=ka s]caa,
Almaz bizim gibi kucaa...
Minq Kxsq
1. Nereyi dizq-dizq ku=lar gider# Neìn#

2. Neìn avtor ku=lara nasaat verer, ki ana taraf]n s]caan] korusunnar#
3. +iiri demekli okuyun.
EN} +KOLACI
Gani bakas]nnan bu pazar gittilqr twkqnq.
Baka, ne alacez# sordu u=ak bobas]na.
Sana bir eni ànta, tq Panaiyq yortular]ndan sora gidecqn =kolaya
da olsun neyq koymaa senin yazmak iìn i=lerini. +kolay] bitirmeyincq,
àntan omuzundan inmeyecek.
Gani sevinmeliktqn biriki kerq atlad] yukar] da sordu:
Tefterleri mi koymaa#
Elbet, tefterleri, karanda=lar], kalemneri, kiyatlar], dedi bobas].
Twkqndq sat]c]yka gxsterdi twrlw renktq àntalar]: k]rm]z], maavi,
turuncu... Ama Gani ay]rd] bir e=il. Onu da ald]lar. Bobas] dedi:
105
Xlèlim, bakal]m, nas]l sana duracek. ~antan]n kay]=`]klar]ndan ast]lar Ganinin omuzlar]na da xlq, =kolac] gibi, geldi evq. Mamusu, gxrwncq,
=aplatt] au`lar]n] da dedi:
Aman, ne gxzql yara=r benim òcuuma epiz-eni ànta, gel mamun
seni sevsin. Hep istqrdin bwwk òcuk olas]n, tq art]k =kolac]ys]n. +indi
kalr =kolada wwrediciykan] sesleyqsin hem islqq wwrenqsin.
Gani da sevinmelikli sar]ld] anas]na da xptw onun yanaan].
Nikolay Baboglu
twkqn lafka, magazin

renk beniz
1. Nereyi gitmi= Gani bir pazar gwnw# Neìn# 2. Neyq pek sevinmi=
Gani# 3. Neìn lqqzim wwrediciykay] seslemqq#
}htqr sxzw
Sentqbri ay]nda gxk gwrlediseydi gwz s]cak olacek.

Eer me=elerin hem kay]nnar]n yapraklar] birdqn silkinmqrseydi k]=
suuk olacek.
BICICIK*
Bitki-bitkiyq hepsi olmu= xlq, nicq da dw=wnqrmi=. Evdq onu y]kay]nca

hem giidirincq, ona twrlw i=lqr sxleyincq, sora da =kolaya eti=incq, vak]t
ge`mi= da ge` kalm]=. }lk gwnw, hem da ya=amas]nda ilk uroo!
Durmu= biraz vak]t kapunun yan]nda, yaprak gibi titireyerqk, da sade
wwrediciyka dxner taftada na=ey sa yazmaa o h]zl] s]y]r]lr kapunun
aral]]ndan klas]n iìnq da oturr en geerideki bankalar]n birinq.
Ama wwrediciyka, bezbelli, eti=tirdiydi art]k saymaa u=aklar], zerq o
taa dxnqmediydi klasa dooru, nicq gxrdwydw onu.
Sqn, =opar, nicq buray] dw=twn#
B]c]c]k òk vak]t aaz]n] twrlw-turlw buru=turdu, laf bulunca, da sora
dedi:
Girdim tee o kapudan. Ba=ka twrlw buray] yok nqqndan girmqq.
}slqq! Aàn girdin, bekim, sqn kendi soyad]n] da sxleyecqn# Ki
jurnala yazay]m.
* Bu yaratmay] hem ba=ka y]ld]zl] yaratmalar] gagauz dilinq èvirdi K. Vasilioglu.
106
Var nicq sxleyim. B]c]c]k

bana deerlqr. B]c]c]k Andrey.
Nas]l xlq B]c]c]k# Senin
boban]n soyad] B]c].
Ee, bu aàn adam bwwk,
ama o taa kw`wkkqn, nicq
ona B]c] deyecqn# Hepsi
kqr gwleceklqr. Deyeceklqr:
@Bobas] da B]c], u=aa da
B]c]@. Lqqz]m B]c]c]k.
Pek gxzql. Kim seni
butak]m lafetmqq wwretti#
Kimseycik wwretmedi. Ne akl]m m] ermeer#
}slqq, ozaman yazacam, nicq sqn isteersin, ama sora sqn bana
sxleyecqn, nezaman lqqz]m olacek B]c]c]ktan B]c]ya dii=tirmqq.
Neìn sxleyim yq# kendiniz gxreceniz! Onu=tan da wwrediciykays]n]z. Bakacen]z, nicq bqn bwwyecqm, wwrenecqm.
Wwrediciyka oturmu= masan]n ba=]na, alm]= elinq yazal] da bir gevrek,
gxzql seslqn bwtwn klasa èketmis gwlmqq.
Onun ard]na u=aklar da ba=lam]=lar gwlmqq. B]c]c]k ozaman dw=wnmw=:
@Ee, burada var nicq ya=amaa@.
Onun bobas] herkerq deyqrmi=, ani istqrsq adam] annamaa, ilkin lqqz]m
wwrensin, annr m] o =akadan. Annayarsayd] ozaman o ii wrekli adam.
Ama burada sa diil bir irmi ki=idqn zeedq! Hepsicii da ii wrekli
insannar.
}on Dru\[
b]c] kaz yavrusu

s]y]r]lmaa sessizdqn, sormadaan girmqq
1. Neìn B]c]c]k ge` kalm]= ilk uroo# 2. Nezaman hem nicq girmi=
o klasa# 3. Ne sormu= ona wwrediciyka, gxrdwynqn klasta# 4. Bulun
B]c]c]]n laflar]n] da okuyun onnar]. 5. Neìn B]c]c]k istqmemi= onu
@B]c]@ yazs]nnar# 6. Neyq pek =a=m]= wwrediciyka# 7. Bwtwn klas
kimdqn hem nedqn gwlmw=# Kimq var nicq demqq @ii wrekli@.
107
GWZWN*
Salà boyundan giderim,

Soluyrak derin:
Otluklar]n pek severim
Soluunu keskin.
Hepsini, ne =en bwwyqrdi,

Kosa y]km]= kayr]ma,
Hepsi, ne ìèk aàrd],
Tepeyq kuru y]vma.
Bqn ày]rca xrwyerim

Bozarm]= dwzlwk erdq,
Gwcenik, ki gwz, gxrerim,
Sark]tm]= genq perdq.
Gavril Gaydarc]
1. Y]l]n ang] zaman] iìn yazr bu =iirdq G. Gaydarc]# 2. Neìn avtor

derin soluyr, salà boyundan gidqrkqn# 3. Neìn otlar, ìèklqr
tepelerq y]v]l]# 4. Nqqndan belli, ani gwz sark]tm]= perdesini#
108
GWZ*
Gwz alt]n dx=eklqn

Yolumu xrter,
Yukarda ge` yazlan
Lwzgqr koola=r.
Fidandan dw=qrkqn
Yapraklar dxner,
Gwz gwnw =]larkan
Gxzlqr kama=r...
Fidannar dallarlan
Yapraks]z kalm]=,
Yaz, gwzdqn kaàrkan,
Ku=lar] àlm]=.
Stepan Kuroglu
1. Neìn =iirin ad] @Gwz@# 2. Neredqn belli, ani gwz iìn yaz]l]#
3. Bulun =iirdq gxzql, uygun lafèvirtmelerini da okuyun onnar].
4. Ne sxlener ku=lar iìn hem kim onnar] àlm]=# 5. Neylqn benze=er
hem ba=kalanr G. Gaydarc]n]n hem S. Kuroglunun =iirleri#
GWZ TWRKWSW*
K]rlanga` haz]rlanr
S]cak taraflara.
Sqn selqm gxtwr bendqn
Gxzql ìèklerq.
O s]cak taraflara
K]rlanga` var]nà
Burada saurgunnar
Oynaycek kad]nca.
Yaamurlar s]kà yaayr,

K]= xkèmizdq.
Gxklerq bakt]kà bqn
Ya= gxzlerimdq.
Sennur Sezer
1. Neìn k]rlanga` haz]rlanr s]cak taraflara# 2. Nas]l anns]n]z

@k]= xkèmizdq@# 3. Neìn avtorun @ya= gxzlerindq@# 4. Uzak m]
k]rlangac]n yolu s]cak taraflara# Neredqn belli# Bulun teksttq da okuyun.
109
OKUYALIM, DW+WNEL}M, ANNADALIM

1. Okunmu= yaratmalardan denqyin
kurmaa bir kiyat`]k, ang]s]nda
annad]ls]n yaz hem gwz iìn. Kiyat`]]n]z] bxlwn birka` paràya, ang]lar]nda annad]lacek tabiat iìn,
hayvannar iìn hem gwz zaametleri
iìn.
2. Ang] okunmu= =iirleri hem yaratma
paràlar]n] siz alaceyn]z kendi
kiyat`]]n]za# Neìn#
3. }i bak]n bu sayfadak] resimnerq.
Ang]lar]n] siz isteersiniz kendi
kiyat`]]n]za almaa. Koyun o
resimnerin adlar]n].
4. Nesoy resimnqr taa siz isteersiniz
koymaa kiyat`]]n]za, bu temay]
a`]klamaa deyni# Annad]n.
5. Bulun okunmu= yaratmalardan o
s]rac]klar], o cwmleleri, ang]lar]
uyaceklar sizin resimnerin altlar]na.
6. Bullun bu temada bilmeyceleri,
sxleyi=leri, uygun sxzleri, ang]lar]n] siz isteersiniz koymaa kendi
kiyat`]]n]za.
7. Ang] okunmu= yaratmalar] siz
isteersiniz koymaa kiyat`]]n ilk
sayfalar]na# Neìn#
110
. .
SEVGILI VATANIM
Nikolay Baboglu iìn
Nikolay Baboglunun duumas] may]n 2-ndq1928-nci y]lda
~ad]r dolay]n K]pàk kwwywndq. Ya=amas]nda o haz]rlad] òk
=kola kiyad] hem, nicq dramaturg, yazd] ilk gagauz pyesas]n]
@Mumnar saal]k iìn@. Yaz]c]n]n ad] hem onun yaratmalar]
òktan ayk]r]lad]lar Bucaan hem Moldovan]n s]n]rlar]n].
Trofa-trofa, tenq-tenq bwtwn ya=amas]nda o toplad] gagauzlar]n
folklorunu. Yazd] ustayca, òk yard]m etti gen`lerq. Bwtwn wrektqn
àl]=t] ilerletmqq gagauzlar]n kulturas]n]. Avgustun 26-nda 2008nci y]lda Nikolay Baboglu geìndi. Mezar] K]pàk kwwywndq.
***
Vatan]m paal] Bucak,
Gwne=im benim s]cak,
Nicq kaarl] a`m]=lar

Vatan]mda salk]mnar!
Nikolay Baboglu
VATANIM
Pek paal] hem gxzql!

Laf Vatan.
Herbirin var
Ana taraf].
Adama deniler
Go-go-man
Aàn o unudr
Bu laf].
Vatan]m!
Sqn benim kanad]m
Hem gxktq allah]m!
Vatan]m!
Sqn benim kxklerim
Hem benim k]smetin!
Vatan]m!
Sqn benim umudum
Hem benim pak soluum!
Vatan]m!
Sqn benim kuvedim
Hem gxzql dw=lerim!
Vatan]m!
Sqn benim xmwrwm
Hem benim ecelim!
Benim Vatan]m
Ad] vard]r, Bucak!
Bucak Vatan]m
Sevgili Vatan]m!
Kosti Vasilioglu
1. Ne iìn Konstantin Vasilioglu annadr bu =iirindq# 2. Ana taraf]m]z]n ad] ne# 3. Nicq poet Vatan]n] sever, =iirin laflar]nnan annad]n.
4. Bulun gxzql laflar] Bucak iìn. Okuyun onnar] taa bir kerq.
111
GAGAUZ ER}M
Dayma, dayma xnwmdq,

Can]m]n ilinniindq
+u ana topraam benim,
Dwnnq gxzellii erim:
Tq booday àlkalanr,
Daa gibi baalar olr,
Ba=àlar k]rnak, cxmert
Ray gibi, haliz k]smet!
Bwwk =ennik verer bana

Gagauz Eriana.
O cxmert hem da yalpak,
Ne kqqmildir bu toprak!
Mina Kxsq
ray cennet
BUCAK
Bir kx=q var dwnnedq,

Gxzql e=erer.
Gagauzlar orada
Buncak y]l ya=r.
Orada zengin toprak,

Kx=enin ad] BUCAK!
Todur Zanet
1. Neylqn benze=er hem ba=kalanr Mina Kxsenin hem Todur Zanetin

=iirleri# 2. Demekli okuyun hem ezberlqyin =iiri.
Ah, taraf]m, taraf]m,

Eni e=il koraf]m!
Toprac]k bizdq esmer,
Emi= hem ba=ak besleer.
***
Kwwlermizdq maalelqr
Sulu-beniz laalelqr.
Ev ba=àylan sarma=ar
Hayada dolar ku=lar.
Dimitri Kara ~oban
Demekli okuyun hem ezberlqyin =iiri.
112
GXZQL KWWYWM
+en, gxzql kwwywm,

~ok vak]t ya=a !
Ne oya bwwdwm
Hem `xktwm a=aa.
Topraana diidim,
Nicq dedelqr,
}=tqn tutundum
Ne zor bu i=lqr.
Andrey Koànc]
Demekli okuyun =iiri. A`]klay]n onun iìndekiliini.
MOLDOVANIN MERKEZ}
Biyaz ta=l] Ki=inxv gwne=li Moldovan]n gercik merkezi. Alt]wz y]la
yak]n ki=inxvlular hem Ki=inxvda ya=ayannar dwzerlqr, gxzellederlqr
kendi kasabas]n]. Hem, lqqz]m sxlemqq, zaametleri bo=una diil.
Ki=inxva gelennqr, Ki=inxvu siiredennqr, Ki=inxvu bilennqr
doyamrlar metetmqq, doyamrlar may]l olmaa bu cennet-kasabaya.
Ki=inxvda pek gxzql kom=uluk ederlqr evelki yap]larlan, binalarlan
=indiki evlqr, =indiki yap]lar, ofislqr.
Ki=inxvun ortas]nda var òk evellerdqn kalma kliselqr, soborlar, yap]lar, ang]lar]nda =indi bulunrlar: Organ salonu, Primariya, muzeylqr,
teatrular
Bitki vak]tlarda da kald]r]ld] pek kqqmil, gercik yap]lar, nicq Moldovan]n
Respublika binas], Kon\ert salonu, Aynal] salon; otellqr:@Kosmos@
@Na\ional@; Parlament hem Hwkwmet binalar], teatrular, universitetlqr,
=kolalar Gwndqn gwnq bwwyer, geni=lener hem gxzellener Ki=inxv.
113
Ki=inxvun sokaklar] uzun hem geni=. Onnar kqr buulrlar, kaybelerlqr

e=illiklerin, aa`lar]n iìndq. Merkezin wzwnw sans]n bir ìèkli kilim xrter.
Ki=inxvda var pek òk park. Sokaklar] xrterlqr wwsek aa`lar. ~ok
katl] evlerin, yap]lar]n salt tepeleri gxrwner. En evelki, en an]lm]= park
+tefan èl Marenin ad]n] ta=]yan park. Park]n giri=indq durr Moldovan]n
girgin gospodar]n monumenti. Park iìndq da var òk monumentlqr: rum]n
literatura klasikleri hem A.S. Pu=kinin monumenti. Park]n ortas]nda
gecq-gwndwz dolay] serineder yaz vak]d] gxzql bir fontan, ang]s]n]
severlqr kw`wklqr dq, bwwklqr dq.
Ki=inxv herkerq seviner kendi musaafirlerinq hem deer onnara: @Bine
a\ venit!@, ne gxsterer: @Ho= geldiniz!@ Onu=tan Ki=inxvda herkerq pek
òk musaafir.
Pek gxzql Moldovan]n merkezi! Yok nicq onu beenmemqq! Yok nicq
onu sevmemqq!
Kosti Vasilioglu
biyaz ta=l] biyaz ta=tan yap]l] evlqr

monument anmak ta=]
1. Sxlqyin Moldova merkezin ad]n]. 2. Nesoy evelki yap]lar var
Ki=inxvun ortas]nda# 3. Nesoy eni yap]lar kald]r]ld] bitki vak]tlarda#
4. Annad]n Ki=inxvun parklar] iìn. 5. Vard]r m] gittiiniz Ki=inxva#
Annad]n, nelqr orada gxrdwnwz hem neyi en òk beendiniz.
114
G}RG}N ~OBAN*
Ne gxzql ana taraf:

doz-dolay e=il koraf.
Deniler ona Bucak,
gel da siiret, gel da bak.
Kimdir o, Bay]r Oolu#

~ay]rda, k]rda yolu,
kuzucuklarda gxzw,
gagauzà da sxzw.
Swrwlqr derq boyu

ak]=r koyu-koyu.
Onnar] gwder òban
yalab]k, girgin bir can.
Ba=]nda k]rma kalpak,

wrecii xlq yalpak,
belindq gxkwn ku=aa...
O gagauzun u=aa.
Stepan Kuroglu
Demekli okuyun bu =iiri da annad]n onun iìndekiliini.
GXZL BUCAK
Bucak, Bucak,
Gxzal Bucak!
Pelin k]rlar,
Wzwm baalar,
~imen ày]r
Me=q bay]r;
Maavi gxklqr,
~x=mq sular...
Wrqqm sarfo=
Sendqn ne ho=!
Bucak, Bucak,
Gxzql Bucak!
Dionis Tanasoglu
1. Nelqr sxleer avtor Bucak iìn#

2. Demekli okuyun bu =iiri.
B}Z}M KWWLQR
Bizim ana taraf]m]z Bucak topraad]r. Bulunr o Moldovan]n wwlen
taraf]nda Gad]r, Komrat, Valkane=, Tarakl] hem Besarabka dolaylar]nda. Erlqr dwzlwk, ày]r, yama` hem podi= k]rlar].
Bucak, Bucak, duuma erlqr! Ana toprak tavlu, karagxz, yalpak, s]cak... Herbir erin insannar], bezbelli, dars]k severlqr duuma taraf]n]. O
onnara geler hepsindqn gxzql, hepsindqn ho=, hepsindqn paal]. Pin bir
yamac]n tepesinq da bak dolaylara: maavili uzaklaradan bwwk arkalar
gibi dizili yama`lar, ani e=il ekinneri, geni= baalarlar], gwr meyval]klar]
s]rtlar]nda gwcwlq tutabilerlqr. S]ra dizili kavak yada ceviz aa`lar]n aralar]ndan geni= kay]=lar gibi kayr asfaltl] yollar, alàklarda saklay]p u`la-
115
r]n], zerq inerlqr kwwlerq, ang]lar] taa òk bxlq erlerdq erle=mi=lqr yak]n
ikiwz y]l geeri. Da =indi gwne=li sokaklardan, ayd]nn]kl] evlerinnqn ho=
àarrlar herbir yolcuyu geìp dursun, baks]n, nesoy iidir kefleri.
Da bu gagauz kwwleri òk bizim taraf]m]zda, dwzgwn, bwwk kwwlqr. Sokaklar]
uz, geni=, evleri gercik, bwwk evlqr da, kufnelqr da. }nsannar] da uslu,
zaametì, doorulukù, kendi zaametinnqn ya=rlar. Musaafirci da, =ennikì
da. Eski adetleri gxzql tutrlar, xzleerlqr, nicq evellqr yortularda wle=tirmq
olarm]=, kurban da herbir kwwdq hram]nda; horular, dwwnnqr gxzql muz]kal],
òk renkli giimnqrlqn olarm]=, derneklqr, ate= atlamaklar, bor` ka`maklar,
atl] yar]=maklar ày]rda ilkyaz]n, pelivann]k gwre=leri kww ortalar]nda, mera
ann]klar]nda olarm]= òk gxzql i=lqr, adetlqr olarm]= bizim kwwlerimizdq. Da
her kww sava=arm]=, nekadar taa ii geìrmqq onnar], yar]=arm]=lar.
Kim bilmeer ~ad]r dolay]n gagauz kwwlerini: Baurù, Kazayak,
Tomay, Be=gxz, Caltay, Haydar# Kiriet ta hep bu dolayda. Ya Komrat
dolay]n kwwlerini Kongaz, Be=alma, Ba=kww, Dizgincq, Kongaz`]k...
Valkane= kwwlerini ~e=mqkww, Twlwkww... Var kwwlqr kom=u dolaylar]nda da, nicq Kurù, Kubey, Sat]l]k-Hac], Dimitrovka, Balboka, Eski
Troyan, Tabak h.b.
Ama ne kolhozlar, dwzgwnnwklqr var bwwn bizim gagauz kwwlerindq!
Ya=amak gittik`q taa ii lqqz]m olsun da bizim da kwwlqr ìèk gibi a`s]nnar,
adetleri kullans]nnar, ana dilimizi korusunnar, kulturam]z] ilerletsinnqr.
(N. Tanasogluya gxrq)
1. Neredq bulunr gagauzlar]n ana taraf]# 2. Nicq avtor gxsterer bizim

o duuma erlerimizi# 3. Annad]n, ang] gagauz kwwlerini bilersiniz,
ang]lar]na vard]r gittiiniz# S]ralay]n. 4. Annad]n kendi kwwywnwz iìn.
Sora da yaz]n birkaàr cwmlq kendi eviniz, sokaan]z hem kwwywnwz
iìn.
116
***
Aàn u=ac]]m aalr,
Saal]]m benim a=aalr.
Kefsizkenq komu=um,
Raats]z benim konu=um.
Beladaykana kwwywm,
Tutulr benim gwnwm.
Zorluktaykan Vatan]m,
Kaynr gwwdemdq kan]m.
Dimitri Kara ~oban
1. Neylqn bu =iir benzeer ba=ka avtorlar]n hep bu temaya yaz]l]

=iirlerinq# 2. Neìn adam]n u=aandan paal] bu dwnnedq bi=eycik hi` yok#
3. E, adam]n kwwywndqn hem Vatan]ndan paal] var m]#
4. Bulun =iirdq s]rac]klar] Vatan iìn dq seslqn okuyun.
BAKTIM BQN YA+AMAYA

Bakt]m bqn ya=amaya
Bakt]m bqn insannara
Oncaaza hay]r inmi=,
K]smet gelmi= onnara,
Bakt]m sora dolaya
Bakt]m kah]r neredq
Dolay]m da dii=ilmi=;
O sa buulmu= deredq.
Dimitri Kara ~oban
Demekli okuyun =iiri. Kendi laflar]n]zlan =iirin iìndeliini a`]klay]n.
UYGUN SXZLQR
* Bqn bwwdwm òktan,
* }nsan Vatans]z,
Er gxrdwm pek òk,
Nicq ku= twwswz.
Ama bil, Bucak:
* Diil laflan, ama kendi zaametinnqn
Sendqn gxzql yok!
Vatana sevdan] gxster.
* Bqn haz]r]m evq

Kaàrak kqr dxnmqq.
Bucaktan uzac]k
Bireri gitmemqq!
* Nazl] ana elleri,

Y]ld]z gibi gxzleri...
Hi` unudulmaz, dostlar,
Alt]ndan paal] onnar!
117
OKUYALIM, DW+WNEL}N, ANNADALIM

Akl]n]za getirin, ang] =iirleri
hem annatmalar] bizim taraf]m]z
iìn siz okudunuz bu kiyatta.
Ang]lar]n] onnar]n iìndqn siz
taa pek beendiniz hem akl]n]zda
tuttunuz# Neìn#
1. Nicq bizim taraf]m]za deerlqr#
2. Sxlqyin Moldovan]n hem
Gagauziyan]n merkez
kasabalar]n]. Vard]r m] onnar]
gxrdwwnwz# Annad]n.
3. Gagauziyan]n var m] ba=ka ad]
da# Nesoy#
4. Nelqr siz akl]n]zda tuttunuz
Bucak hem gagauzlar iìn bu
kiyattan#
5. A`]n kiyad]n ilk sayfalar]n],
neredq bulunr gerbimiz hem
bayraam]z. Bulun o laflar],
neredq sxlener, nicq lqqz]m
ya=amaa komu=ularlan.
6. Neìn tantanal] dalgalanr
bayraam]z# Neìn Vatan
bayraandan paal] bi=ey yoktur#
7. Bulun da okuyun hem akl]n]zda
tutun sxleyi=leri hem uygun
sxzleri Vatan iìn.
8. Ang] =iirleri Vatan]m]z iìn siz var
nicq hodulluklan okuyas]n]z#
S]ralay]n onnar] hem ezber
okuyun.
118
. ..
.. ..
NE GOZAL KI{LAR BIZDA
Dimitri Kara ~oban iìn
Dimitri Kara ~oban bizim literatura klasiimiz.
Duumas] onun may]n 27-ndq 1933-wncw y]lda Komrat
dolay]n Be=alma kwwywndq. Yazd] ya=amas]nda =iir, proza.
O kqqmil skulptordu, resimciydi, s\enarist hem rejisxrdu.
+kolada wwredicilik yapt], i=ledi muzeydq, ang]s]n] o kendisi
dwzdwydw. Bu muzeydq gagauzlar]n hem avtorun bwtwn
ya=amas], onnar]n istoriyas]. Dimitri Kara ~oban brakt]
gagauzlara on kiyattan zeedq. Oktqbrinin 8-ndq 1986-nc] y]lda
vak]ts]z geìndi. Mezar] Be=almada.
EN} YILA KAR+I
+enni-=enni bu gwndq
u`r kaarlar, nicq tww,
dizqdqk kaar iìndq
@Hy-hy@ gezer bwtwn kww.
Hy-hyc]lar kayna=r,
gezerlqr hi` bir ann]k.
Kaarlar gxktq oyna=r,
erq `xker karann]k.
Ayaz diil suuk hiìcik.

Kola` dolu pard]lar,
xter ànnar kw`wcwk,
lang]r-lang]r trakalar.
B]kt] gezmqq u=aklar,

oldu gecq yar]s].
Dw=er, dw=er bwwk kaarlar,
nicq òban sarg]s].
Dimitri Kara ~oban
1. Neìn =enni u`rlar kaarlar bu gwndq# 2. Annad]n bu adet iìn, aàn

hy-hyc]lar kutlrlar òrbac]lar]. 3. Neìn avtor yazr, ani @hy-hyc]lar kayna=r@# 4. Ne o @òban sarg]s]@# Vard]r m] gxrdwwnwz onu#
119
Dzin, dzin, dzin

twrkw àlr zil.
Can, can, can
Seseder =en àn.
Ta-ka, ta-ka,
EN} YIL
Ta-ka, ta-ka
xter traka,
xter traka.
Neìn bu =amatal]k#
Eni y]l geldi art]k!
Todur Zanet
1. Y]l]n ang] zaman] iìn yazr avtor =iirindq# Neìn siz xlq
dw=wnersiniz# }nand]r]n. 2. Neìn u=aklar trakalarlan hem ànnarlan
kar=]lr Eni y]l]# Ama bwwklqr neylqn gezerlqr# 3. Bwwdwynqn,
siz da bu gxzql adeti tutacen]z m]# Siz da uultuylan @H[y-h[y@
gezeceniz mi# 4. Demekli okuyun =iirleri. Annad]n, nicq siz kar=]lrs]n]z Eni y]l].
+AKA
Ma=i eldiven giidi.

Nqqn] parmac]]m girdi#!
Yok parmaam, o kaybeldi!
Evceezinq girmedi.
Eldiveni `]kard]:
Ya bak =indi, bulundu!
Nikolay Tanasoglu
}HTQR SXZW
* Eer gecq dw=twseydi kraa gwndwz kaar yaamayacek.
* }nir ku=lar toplu `]vlarsayd]lar hava y]s]nacek.
* Twtwn bacadan uz yukar] `]karsayd] ayaza.
* Gargalar swrwylqn oturarsayd]lar aa`lar]n tepelerinq ayaza.
* Eer kaz bacaan] k]st]sayd] ayaza.
* Haliz kaar yaayr av=amneen, gwndwz kaar]n xmwrw k]sa.
KOLADA
Gani hep sorard] mamusuna, neìn xlq oya kolada yortular] gelerlqr.
Kolada uzaktan geler, òcuum, dedi mamusu, lqqz]m ge`sin
dokuz derq dokuz da daa. Ama derelerdq kxprw yok da Kolada olur dw=swn
120
suya, buulsun. Da tq neìn o bekleer hepsi derelqr islqq donsunnar da

buzun wstwndqn geìp-gelecek.
Ama neìn oru` tutulr#
Neìn ki insan]n iì lqqz]m biraz paklans]n yaal] iintilerdqn. Ko
isinnqr biraz kartoficik, faswlecik, ùkundur, suan isinnqr da sora, oru`
a`]ld]ynan, xbwr mancalar da insana taa datl] gxrwneceklqr.
Ama oru`lar, òcuum, kar]=t] lafa Ganinin Sofi malisi da, diil sadece
imqk iìn. Oru`larda lqqz]m insannar, taa pek dw=wnwp, gwnqhl] i=lerdqn
vazge`sinnqr, Allaha dw=wnswnnqr, zararlardan àl]=s]nnar korunmaa.
Oru`larda insannar taa s]k, kliseyq gidip, dua ederlqr, ki dwnnedq uslu olsun,
bereket hem saal]k olsun. Herkezi lqqz]m dw=wnswn diil sade kendinq, ama
dw=wnswn yoksullara hem sakatlara da bi=eylqn yard]m etsin.
Male, dedi Gani, pazara beni da al kliseyq!
}slqq, òcuum, alacam seni da.
Ertesi gwnw hava oldu suuk, yaad] òk kaar. Gani `]kt] sokaa k]zak
kaymaa. O annadard] kafadarlar]na, ani tq =indi art]k derelqr dondular,
Kolada tez gelecek, lqqz]m haz]rlamaa kam`]lar], f]=kannar] da gezecez
@H[y-h[y@ hem @Survaki@. Ama bwwk batwlqr, delikann]lar, gezeceklqr
@Kolada@... Ne gxzqldi bu k]= yortular]!
Nikolay Baboglu
1. Ne istemi= annamaa Gani Kolada yortular] iìn# 2. Nelqr annatm]=

ona mamusu# 3. Ne annatt] oru`lar iìn Sofi babu# 4. Ne annatm]=
Gani sokakta kafadarlar]na# Ne sxlemi= u=ak koladan]n gelmesi iìn
hem onu kar=]lamak iìn# 5. Siz da Kolada gezersiniz mi# Nicq#
121
T}NKU|A *
Tq kanikullar da èketti!
U=aklar bay]rc]klar]n wstwndqn k]zaklarlan kayrlar.
Tinku\a sa =kolaya yollanm]=.
Zaman hay]r olsun! deer o wwrediciykas]na.
Sora dxner da gider evq.
Ertesi gwnw kaar taa da pek y]vm]= kwrtwnneri.
Ee, sqn nereyi haz]rlanrs]n, Tinku\a #
+kolaya.
A`]p wwredici odan]n kapusunu:
Zaman hay]r olsun!
Tinku\a, =indi `wnkw kanikullar yq. Sqn, olmal], isteersin kiyat`]k
almaa# sorr wwrediciyka.
Yok, geldim sizi gxrmqq. Xzledim.
Saa ol, Tinku\a, gwlwmsemi= wwrediciykas]. Bqn da seni xzledim,
demi= wwrediciykas].
Spiridon Vangeli
1. Neìn Tinku\a =kolaya gidqrmi= kanikullarda# 2. Siz da =kolay]

xzleersiniz mi# Neìn#
B}LERS}N M}#
Ang] kaar taa h]zl] eriyer: pak m] osayd] kirli mi#
(Kirli. ~wnkw kirli (kara, àmurlu) renk taa pek èker gwne=in s]caan],
ama biyaz renk gwne=in s]caan] (oklar]n]) geeri urr.)
Neredq taa ileri (erken) ba=lr erimqq kaar: daalarda m] osayd]
kasabada m]# Neìn#
(Kasabada. ~wnkw zavodlar, fabrikalar, baca hem ma=ina twtwnneri,
insannar]n soluklar] y]s]drlar havay].)
Neìn daada toprak donmr xlq pek derin#
(Daada toprak xrtwlw aa`lar]n hem ba=ka e=illiklerin kuru yapraklar]nnan, hem da kal]n kaar yorgan]nnan.)
Neìn saàk ku=lar] hem ba=ka ufak ku=lar k]=]n =i=irerlqr twwlerini#
(+i=irilmi= twwlerin aras]nda var taa òk soluk da ku=un teni taa az
s]cak kaybeder.)
122
GE~ KAAR
Bu gecq ne olmu=
Seviner u=aklar:
Genq kaar tq konmu=!
@Babuyu@ yapt]lar!
Ama da ne gxzql,
O fas]l donakl]
Pamucaa kqr benzqr.
Partaldan dart]s].
Herersi tertipli,
Sans]n bez dx=eli
Sak]nas]n basmaa,
Bu kaar] kirletmqq!
Boncuklar hardeydqn,
Sepedi ìtendqn,
Cevizdqn gxzleri,
Pap=oydan di=leri.
Mina Kxsq
1. Neìn seviner u=aklar# 2. Y]l]n ang] zaman] iìn annad]lr =iirdq#

3. Annad]n sizin k]= iilenceleriniz iìn. 4. Demekli okuyun =iiri.
123
KI+ YOLU*
Dalgal] dumannardan
K]= dars]k yollar]nda
Ay korkak gibi, bakt].
W`lw k]zac]k kayr.
Kwswlw meydannara
Bwtwn yol sesli àncaaz
Kwswlw dxktw =afk].
Bay]l]nca c]ng]rdr.
Ana taraf]n ruhu

K]zak`] twrkwswndq.
Ba sarfo= olduklar],
Ba dars]klan iìndq...
Aleksandr Pu=kin
1. Neredqn belli, ani k]zak`]n]n uzun yolu# Bulun cuvap, okuyun.

2. Nelqr i=idiler k]zak`]n]n twrkwswndq# 3. Ang] taraflar iìn yazr
=iirini Aleksandr Sergeevi` Pu=kin# Bulun cuvap, okuyun. 4. Demekli
okuyun =iiri.
KI+ SABAASI
Gogu= bir k]= sabaas] kalkm]= erken. D]=ar] `]km]= da gxzlerini

inanamam]=. Av=amdan d]=arda yaamurcuk ìsqrmi=, ama =indi...
E=iklerq `]kt]ynan, gwne= taman duuarm]=. Er xrtwlwymw= biyaz kaarlan,
ang]s] xlq yalab]yarm]= duuan gwne=in =afk]nda, ani gxzlerini kama=t]rarm]=.
Ang] tarafa da baksan, nekadar gxzwn gxrer kaar, kaar, kaar.
D]=arda bir da drem lwzgqr yokmu=. Ayazm]=. Solunarm]= ilin, `wnkw
soluk pakm]= xlq, ani kqr sarfo= edqrmi=.
Kapu xnwndq bir da iz`qqz yokmu=, ku= izlerindqn kaarq. O izèezlqr
haliz kaar y]ld]z`]klar]na benzqrmi=lqr.
Gogu= durarm]= e=iklerin wstwndq, hi` k]p]rdanmazm]=. Kald]rm]=
gxzlerini kapu xnwndqn da gxrmw=, ani sokaklar da, kwwywn evleri da,
dolaylar da bwtwn dwnnq xrtwnmw= bir bwwk, kaba, gxzlerini kama=t]ran biyaz yorgannan.
Gogu=ùk ya=amas]nda taa yokmu= gxrdww bxlq gxzellik. O durarm]=
e=ik wstwndq da korkarm]=, a=aa indiynqn, bozmaa bu gxzellii, kirletmqq
kalo=lar]nnan biyaz kaar]. O `]kt]yd], d]=ar] gitmqq, ama, bwwlw gibi, hep
durard] e=iklerin wstwndq.
124
Dolaylarda i=idilmqzdi bir da ses. Gogu=ùk kqr korkard] bi=ey bu

gxzelliktqn ka`]rmamaa.
Bu vak]t sokaktan ge`ti bir adam. Bast]kà, kaar onun ayaklar]n]n alt]nda g]r`lard] xlq, sans]n kaar aala=ard], istemqzdi, brakmazd] birkimsey
onu ìinesin, gezsin onun wstwndq, bozsun tabiat]n bu =a=]lacak gxzelliini.
Ans]zdan kapu xnw doldu ku= sesinnqn. Uùp-geldi, dallara kondu
bir swrw saàk ku=u. Zordu annamaa bu ku=àazlar sevinqrdilqr mi, osa
èki=ardilqr mi.
Onnar bwwk =amata kald]rd]lar. Uùp-konard]lar, uùp-konard]lar
daldan-dala, sans]n yar]=ard]lar, kim taa h]zl]. Bxlq =]marrlar u=aklar
klasta àndan sora, aàn wwredici klasa taa girmedi. Ama kapu a`]ld]ynan, wwrediciyi gxrdwynqn hepsi sus olr.
Ku=lar da birdqn sus oldular a=aadak] dallarda, aàn nqqndansa gelip,
aac]n tepesinq kondu bir biyaz yann] saksan.
Saksan, hi` kimseyi beklqmeyip, hi` kimseyq sormay]p, hi` bireri
bakmay]p, sans]n kiyattan ba=lad] okumaa. ~eketti nasaat etmqq,
annatmaa dwnnedq gxrdwklerini hem bu gxzql, seftq yaayan biyaz kaar
iìn, bu gxzellik iìn.
Saksan, hertarafa dxnwp, tekrarlayard] òk kerq art]k sxlenmi=i, ki
hepsi i=itsinnqr, kalk]p, gxrswnnqr bu =a=]lacak gxzellii.
Saksan pek wfkelenqrdi, aàn a=aadak] dallardan ku=lar da na=eysa
istqrdi sxlemqq. O ozaman inqrdi birka` dal a=aa da, ku=lara sert bak]p,
èki=qrdi onnar], esaps]zlar].
125
Saksan, Gogu=u gxrdwynqn, dxndw ona dooru da, kuyruunu her tarafa
saurdup, dxnwp-dxnwp annatt], neleri o gxrdw dolaylarda. }stqrdi inand]rmaa, ani o kendisi yapt] insana deyni bu gxzellii. Twrlw-twrlu àl]=t]
Gogu=u inand]rmaa, ama bo=una.
Kosti Vasilioglu
1. Ne gxrmw= Gogu=, `]kt]ynan d]=ar]# 2. Kaar nesoymu=# 3. Hava

nesoymu=# 4. Neìn Gogu= hi` k]p]rdanmazm]= e=iklerin wstwndq# Bulun
cuvap da okuyun. 5. Neìn kaar g]r`larm]=# 6. Annad]n o saàk ku=lar]
hem saksan iìn. 7. Nelqr hem nicq annadarm]= saksan gxrdwkleri iìn#
8. }nanm]= m] Gogu= saksan]# Neìn# 9. Siz da vard]r m] gxrdwwnwz
bxlq gxzellik# Annad]n.
GXZQL KI+
Sokakta bay]rdak]
Hy-hyc]lar maaleyq
kaar hem buz etqr,
doorudan indi,
fidannar c]ng]rdakl]
herbir evq, ayleyq
havada xtqr.
Eni Y]l girdi.
K]= gxzal giiyim daatt]

hepsinq bu ay,
boynuma sedef dakt],
kwsmeyim bolay.
Stepan Kuroglu
1. Neìn acaba fidannar c]ng]rdakl]# 2. Y]l]n ang] zaman] iìn

bu =iir# 3. Nelqr getirer Eni y]l insana# Neyq umutlanr herkezi#
4. Sizq ne verer Eni y]l# Nelqr getirer# 5. Demekli okuyun =iiri.
AYAZ
Kim bxlq èmbrek i=leer#
Renkleri enileder#
Daalar] boyr biyaz#
Sqn bilqs]n: bu ...
Tudor Zanet
126
MASAL ZAMANI
Doz-dolaya ne oldu,
Bacalar pek uludu,
bak penèredqn:
y]v]ld] t]naz,
kaarlan herersi doldu
s]ràya da soludu
ans]z, bol eldqn.
bwwk ka=l] ayaz.
Topland] camal yan]

bir bxlwk insan,
dqdu adad] kqnnu
annatmaa masal.
Stepan Kuroglu
t]naz kwrtwn
camal soba
s]rà =i=q
kqnnu sans]n
1. Neìn y]l]n bu zaman]na avtor deer: @masal zaman]@# A`]klay]n.

2. Neìn k]=]n bacalar uluyr# 3. Demekli okuyun =iiri.
Uygun sxzlqr
* K]= gibi gxzql zaman
Bilmeerim, dostlar!
Kaar kundaannan sar]l]
Yorulmu= k]rlar.
* K]=]n ii dinnenecqn
K]r] ilkin ekecqn.
* Kaar yaad]ysa k]=]n òk
Ekmek iìn kah]r yok
* Suukkana inek derisini da giiyecqn,

* Kaar] u=aklar sever,
aa`kana kuru kabuk ta iyecqn.
Kaarlan u=aklar oynr.
* Yaz veriler insana, k]=a
* Aàn k]=]n òkà kaar
haz]rlanmaa deyni.
Seviner pek u=aklar.
* Brak, dostum, k]=lar gelsin
* Ev boyunca kwrtwnnqr
Tabiat ta dinnensin.
Bereketli ekinnqr.
* D]=arda urdu ayaz
Yap ièrsini sqn yaz.
* K]=]n yat, dinnen, adam,
Uzakla=ma sobadan.
127

Kxrpq dostlar]m! Say]n, ani
sizq dan]=t]lar uzak erlerdqn,
neredq hi` bilmeerlqr, ne o k]=.
Sizq teklif ederlqr kendiniz
kuras]n]z bir kiyat`]k, ang]s]
annadacek dostlar]n]za k]= iìn.
1. }i bak]n bu sayfadak]
resimnerq. Bu resimnerin ang]s]
yak]=r sizin kiyat`]]n]z]n kab]na# Xbwr resimnqr
uyaceklar m] kiyat`]]n iìnq#
Neìn#
2. Herbir resimin koyun ad]n].
3. Temadan ang] yaratmalar var
nicq uysunnar bu resimnerq#
Okuyun bu yaratmalar]n en
beendii s]rac]klar]n] yada
paràlar]n].
4. Taa nesoy resimnqr siz
isteersiniz olsunnar sizin
kiyat`]]n]zda# Okuyun
yaratmalar]n o paràlar]n],
ang]lar] uyaceklar sizin
resimnerinizq.
5. Kiyat`]]n ad]n] nesoy
koyacen]z#
6. Bulun uygun sxzleri,
sxleyi=leri y]l]n bu zaman] iìn
da okuyun onnar].
7. Ang] yaratma sizin wreenizq
taa pek dw=tw# Neìn#
8. Bu sayfalarda bulunan ang]
yaratmay] hem neìn isteersiniz
dayma-dayma okumaa#
128
..
ADAM DOSTSUZKAR KOLSUZ
Mina Kxsq iìn
Mina Kxsq duudu avgustun 19-unda 1933-wncw y]lda
Komrat dolay]n Be=alma kwwywndq.
Pek duygulu yazard] kendi yaratmalar]n] avtor, ang]s] òk
vak]t i=ledi =kolada hem muzeydq. Pek bereketliydi avtorun
ya=amas], ang]s] yazard] =iir da, annatma da, twrlw cwmbw=lqr
da. Yazard] u=aklara deyni da, bwwklerq deyni da. Mina Kxsq
brakt] halk]m]za òk kiyat. Noyabrinin 25-indq 1999-uncu
y]lda ans]zdan geìndi. Mezar] Be=almada.
DOSTLUK
Sevqrsqn eer dostluu

Kaaviysin sqn asl]:
Ensemezlqr onu,
Kimin var òk dostu!
Dostluk o bir saal]k

Hem da haliz varl]k,
Bitmqzdir ang]s]
Hem yoktur da paas]!
Mina Kxsq
Demekli okuyun =iiri, ezberlqyin.
129
DOSTLUK*
}lkyaz. Bu yalpak ho=lu vak]d] Vani=ka òktan beklqrdi. Da tq o geldi
s]cak gwnnerinnqn, derelerdq tunuk sular]nnan, twrlw ìèk kokular]nnan.
Her sabaa òcucaklar bakard] evin bacas]na.
Orada b]ld]r leleklqr bwwttwlqr girgin yavrular]n]. Vani=ka umutland]
genq o sevgili dostlar]nnan bulu=maa. O istemqzdi o gxzql ku=larlan
dostluunu kaybetmqq.
Vani=ka doyurard] k]v]rc]k kuzucuu, aàn i=idildi lelek sesleri. O bak]verdi evin wstwnq. Orada gezinqrdi iki biyaz uzun enseli lelek. Onnar
benzemqzdilqr onun dostlar]na, ama òcucaan wreendq bwwyqrdi dalgal]
umut.
Vani=ka baard]: @Kur-kur-kur!@ Leleklqr osaat kondular onun yan]na.
Salt =indi o denedi, ani ku=lar]n boynular]nda onun k]rm]z] biyaz
martac]klar].
~ocucak sarma=t] onnara da dedi: Ho= geldiniz, dostlar]m!
Todur Marinoglu
1. Kimi bekleyqrmi= Vani=ka# Neìn# 2. Nqqndan belli, ani Vani=ka

sever ku=lar], hayvannar]# 3. Nicq kar=]lam]= Vani=ka kanatl] dostlar]n]# 4. Sizin da var m] butak]m dostlar]n]z# 5. Neylqn benze=erlqr hem
ba=kalanrlar M. Kxsenin hem T. Marinoglunun @Dostluk@ ad]nda
yaratmalar]#
KODUK*
Ganiyi siz art]k bilersiniz. O =ansora bwwk òcuk edinci ya=a bast].
Ama bwwdwk`q taa da sorucu oldu. Kimseyciini raata brakmr, hep
sorr, sorr,..
Olur-olmaz i=leri da isteer bilsin... Siz onu da bilersiniz, ani evdq
Ganinin malisi Sofi babu, mamusu Mercanka bulw, bobas] ~oban
Yorcu: xlq deerlqr, neìnki o i=leyqrdi koyunnarda, òbanc]l]k edqrdi.
Hem siz taa bilersiniz, ani Ganinin var karda=`]] Koli hem k]zkarda=`]]
Veli. Bakas] bir kerq da yoktur hazarlad]] u=aa, nekadar da òk soru=
koymasa.
Tq bwwn da `]kt] bakas]na kar=].
O gelqrdi t]rladan e=ektq atl], ama e=qqn ard]na gelqrdi bir kw`wk e=ecik.
Baka, nqqndan ald]n bu kw`wk e=qq# Ya ne gxzql o!
130
Almad]m òcuum, cuvap etti Yorcu. Tq bu e=ek t]rlada koduklad].

Neìn koduklad]#
Neìn, neìn# }stedi olsun onun da bir kw`wk e=ecii.
Bu e=ecik bizim e=qqn u=ac]], xlq yq#
Xlq zer.
Ee, baka, neìn bizim kedi da koduklamr# Bqn pek isteerim olsun
bir kw`wk kediciim.
Kedilqr, kxpeklqr, òcuum, koduklamrlar. Onnar enikleerlqr.
Neìn#
Neìnki kedilerin, kxpeklerin, yaban]lar]n kw`wklerinq enik deniler.
Onnar enikleerlqr, ama e=eklerin kw`wklerinq koduk deerlqr. Onu=tan
e=eklqr koduklrlar.
Ama koyunnar#
Ee, koyunnar]n kw`wklerinq nicq deeriz# Yq sxlq bakal]m, sordu bobas].
Kuzu.
Elbetki, kuzu. Koyunnar, say]lr, kuzulrlar.
Ee, ineklqr# sordu bobas].
}neklqr... dw=wndw Gani da birdqn sxledi. Aa... buzaalrlar.
Tq xlq, dooru. Beygirin aàn olr kulicii, deerlqr kulumnad]. Keìnin
aàn olr olac]] olaklad]...
A-ha, tq =indi annad]m, dedi Gani.
131
Yorcu indirdi e=ektqn piinirlqn èndeleyi, sora ald] e=qqn s]rt]ndan

semeri da baalad] onu ah]ra.
Koduk kald] anas]n]n bir yan]na da ba=lad] mamusundan swt`qqz
emmqq, ama Gani bakas]nnan gittilqr ièri piinir imqq.
Nikolay Baboglu
1. Kim o Gani# N. Baboglunun ang] annatmalar]nda siz onunnan kar=]la=t]n]z# Kim onun anas]-bobas]# 2. Neyq pek =a=m]= hem sevinmi=
Gani# 3. Nelqr annatm]= bobas] Ganiya twrlw yavrular iìn#
4. Siz bilersiniz mi, kimin u=aana nicq deerlqr# 5. Nqqndan belli, ani
Yorcu òban# Bulun teksttq cuvap da okuyun.
HEY, DOSTUM, TUTUN KOL-KOL*
Hey, dostum, tutun kol-kol

Barabar dwzmqq bir yol:
Kar=]lamaa eni y]l]
Hem olmaa pek hay]rl].
Y]ld]z]m, ya in a=aa
Da olsun neyq =a=maa:
Yap kar=] birka` ad]m,
Gecelqr olsun ayd]n.
Kelebek-kaarcaaz, gel, gel,

Verelim sana da el.
Gezelim hy-hy bilq,
Aàl]m insan wrqq.
Usluluk bilsin Bucak,

U=aklar duysun kucak.
Gwne=q b]kmaz gwnnqr,
K]smetli olsun dwnnq.
Vasi Filioglu
1. Nelqr isteer =air =iirindq# 2. Kimnerq dan]=r avtor# 3. Bulun o s]rac]], ang]s]nda bulunr =iirin xz fikiri. 4. Demekli okuyun =iiri hem
ezberlqyin onu.
DOSTLAR
Miticik hastalanm]=. Can] s]k]lm]= evdq. Hepsicii òcucaklar =kolada

wwrenerlqr, ama o yatr.
Gelmi=lqr dola=maa onu Koli hem Vasi. Getirmi=lqr ona bir eni gxzql
resimni kiyat. Miticiin dostlar] pek ii òcucaklar!
Kosti Vasilioglu
1. Bir kerq ne olmu= Miticiklqn# 2. Kim onu gelmi= dola=maa# 3. Ne

getirmi=lqr Koli hem Vasi Miticqq# 4. Sizdq dq bxlq dostlar var m]#
5. Annad]n kendi dostlar]n]z iìn.
132
ARICIK*
Bir gencecik ar]c]k hotullar]n dolay]nda toplayarm]= ìèk tozu.

Wklendiynqn, kuvedinq gxrq, ar]c]k h]zl] dxnqrmi= hotul iìnq da
bo=aldarm]= bwwklqrlqn haz]rlanm]= gxme`lerq koynusunu, ceplerini da
genq `]karm]= i=q.
Bir gwn, biraz uzakla=t]ynan evdqn, ar]c]k kar=]la=m]= bir incq belli,
uzun gwwdeli ar]ylan, ang]s], bir ayaan wstwndq atlayarak, ìèktqn ì`qq
konarak, iyqrmi= en tatl] ìcek tozlar]n].
B]z-z-z! selqm vermi= ar]c]k.
B]z-b]z! burnusunun alt]na selqm] alm]= xbwrw.
Gel benim ard]ma, demi= o incq belli, saman paraliyal], stilqga-ar]c]k.
Bu genècik, ahmac]k ar] gitmi= onun ard]na da bulmu=lar bir bwwk
alan ìèklik.
Ar]c]k pek sevinmi= buna. Kqr ay]n-a`]k gibi gxrmw=, nicq dxnecek
evq koynusu dolu ìèk tozunnan, nicq onu hepsi metedeceklqr, nicq
sora o bwwkleri da gxtwrecek o erq, ama... Onun eni karda=l]] o ìèk
tozlar]n] toplamazm]=, ama erindq iyqrmi= en tatl]lar]n]. Ar]caa da
demi=:
B]z-z-z! Olma ahmak! Koru kendini! Ko ba=kalar] toplas]nnar.
Burada var bizq ìèk tozu bwtwn yaza.
Ee, k]=]n ne iyecez# sormu= kw`wk ar]c]k.
Sqn halizdqn da ahmaks]n, burnusunun alt]na demi= incq belli ar].
Ne yapacek ba=kas] sqn da onu yapacan: haz]rlanm]= bal] iyecqn.
Ar]c]k gen`mi= da onu=tan ahmac]km]= taa. O bilqrmi=, ani bwwklqr
hay]rs]zlaa wwretmezlqr. Da o, obwr, incq belli stilqgaylan, bulu=up, pek
gxzql gwnnerini geìrqrmi=: ìèktqn ì`qq uàrm]=, sade kendisi iìn
dw=wnqrmi=.
Ama birka` gwndqn sora kapucular denemi=lqr, ani bu ar]c]k hergwn
dxner evq bo= ellqn, bo= ceplqn.
Gwnwn birindq, ar]c]k, dxndwynqn evq bo=, kanad]n] sallay]p, demi=:
Ne gxzal erlqr var dolaylarda! Ne islqq bu dwnnedq i=lqmemqq!
133
Kapucu beenmemi= bu laflar]. Ar]c]]n xnwndq kapam]= kapuyu. Xbwrw

kald]rm]= =amata kapu xnwndq.
Ana`, i=ittiynqn, ne wzerq bu =amata, dan]=m]= hotul iìndq ar]lara:
B]z-z-z! Ne yapacez bu gen` pezevenklqn, karda=lar#
B]z-z-z! B]z-z-z! B]z-z-z! i=idilmi= hotulun herbir kx=esindqn ar]lar]n wfkeli sesleri.
Onnar =a=arm]=lar hem inanamazm]=lar, ani onnar]n aras]nda bulunmu=
bxlq haylaz hem haz]roncu.
Seslemi= Ana` xbwrlerini da eklemi=:
B]z! B]z! Bu gxrwlmedik i=, ani bizim aram]zdan haylaz `]ks]n! B]z,
karda=lar, bu haylaz] brakarsayd]k aram]zda, utanmaktan sabaa sokaa
`]kamayacez. }nsan bizi gwlmqq alacek.
B]z-z-z! B]z-z-z! i=idilmi= kx=edqn bir wzba=]n sesi. Ko sxlesin
ar]c]k kendisi, annats]n, nicq o bu hala geldi. Neìn o evq dxner elleri
ceplerindq#
Ar]c]]n gxzleri doluymu= ya=lan. Ar]c]k, soluunu al]p, èketmi=
annatmaa, nicq hem nedqn èketmi= bu i=. Sxlemi=, kim wwretti onu bxlq
ya=amaa. Ar]lar, ar]c]]n annatmas]ndan annam]=lar, ani onu bu yann]=
yola èvirdi E=ek ar]s].
Ar]lar, i=ittiynqn, ani ar]c]k inanm]= da seslemi= E=ek ar]s]n], erq yat]p
ta gwlmw=lqr. Sade i=idilqrmi= her taraftan:
Ee, ar]c]k, bulmu=un, kiminnqn dostla=maa...
Ee, bulmu=un, kimi seslemqq... Onnar]n kulaklar] uzun, ama fikirleri
k]sa. Onu=tan da onnara E=ek ar]s] deerlqr, neìnki onnar, e=ek gibi,
ahmak, e=ek gibi, haylaz.
Toplu=un bitkisindq Ana` demi=:
Gir ièri, ar]c]k, hem ba=ka bxlq yapma. Diil gxzql! Ko insan ileri
dooru da bilsin, ani dwnnedq bizdqn hem kar]mcalardan taa àl]=kan
yok!
Kosti Vasilioglu
1. Kimin iìn annad]lr bu yaratmada# 2. Kiminnqn tan]=m]= gwnwn
birindq gen` ar]c]k# 3. Neìn kapucular durgutmu=lar ar]c]], hotula
girqrkqn# 4. Ne sebepq gxrq ar]c]] istemi=lqr uratmaa hotuldan#
5. Nas]l karara gelmi= Ana`# Neìn#
134
BUJORUN DOSTLARI
Gwnwn birindq Bujorlar]n auluna girer bir adam.

Sat bana gugu=lar]n], yalvarm]= o.
Satmayacam. Onnar benim dostlar]m.
Adam gwcenmi=.
Ama, annad]ynan, ani o adam a=]r]l], gelmi= maasuz bu wzerq, baa=lam]=
ona bir ìft gugu=. Adam, saklay]p gugu=lar] koynusuna, gitmi=.
Evq gittiynqn, o baalr gugu=lar]n kanatlar]n]. Korkmu=, ani onnar
Bujora geeri dxneceklqr.
Ama gugu=lar annayarm]=lar, ani onnar baa=lan]lm]= da hi` neetlerindq
da yokmu= geeri dxnmqq.
Neìn kanatlar]n] baalamaa# Gugu=lara ay]p gelmi= baal] kanatlarlan,
tauklar gibi, erdq gezmqq da, `]k]p auldan, yayan kaprlar yolu evq
dooru.
Gitmi=lqr onnar bir gwn hem bir gecq da bitki-bitkiyq eti=mi=lqr evq.
Naalet adam sizq dw=tw! deer Bujor da xper gugu=ùklar]n bacac]klar]n].
Spiridon Vangeli
1. Neìn adam gwcenmi= Bujora# 2. Ne yapm]= o adam baa=lan]lm]=
gugu=larlan# 3. Gugu=lar evq dxnmw=lqr nas]l# Neìn# 4. Neìn Bujor
xpmw= gugu=lar]n bacac]klar]n]# 5. Sizdq da var m] gugu=, tav=am#
SXLQ, DAAYIM...*
Ne yaprs]n sqn, daay]m#
Sevinsin u=ac]klar.
Sallanr]m gwnwnq.
~ok mu ku= bilersin, daa#
Ee kimq benzeersin sqn#
Nekadar yaprak hem baa.
Bqn gxzql, e=il dwnnq.
Nezaman àld]n, daay]m#
Neìn sqn e=ilsin, daa#
Aàn e=erdi baay]n.
George Bl[naru
1. Ne iìn lafeder avtor aa`lan# 2. Bulun aac]n cuvaplar]n] da okuyun.

3. Var m] nicq demqq, ani aa`lar, e=illiklqr avtorun dostlar]# Neìn#
Demekli okuyun dialoglu =iiri.
135

Kiyad]n bu bxlwmwndq siz
okudunuz dostluk hem dostlar
icin.
1. Nicq siz dw=wnersiniz, neìn
adam yok nicq ya=as]n
dostsuz#
2. Ne siz annad]n]z kiyad]n
bu toplumunda dostluk
hem dostlar iìn# Okunmu=
yaratmalardan sora, ang]
personajlara isteersiniz
benzemqq# Neìn# Annad]n.
3. Ya akl]n]za getirin yaratmalar]
dostluk iìn, ang]lar]n] siz
okudunuz yada i=ittiniz ba=ka
erdq. Neìn o yaratmalar, yada
personajlar dw=twlqr òk vak]da
sizin wreenizq#
4. Nicq siz annrs]n]z dostluu#
Kimq var nicq demqq dost hem
neìn# A`]klay]n.
5. Nicq annrs]n]z sxleyi=i: Eer
istqrseydin dostun olsun, ol
kendin sqn dost#
6. Bulun sxleyi=leri hem uygun
sxzleri dostluk iìn da okuyun
onnar]. Ba=ka sxleyi= ta
dostluk iìn bilersiniz mi#
136
.
ANADAN PAALI HIC, YOKTUR
Gavril Gaydarc] iìn
Gavril Gaydarc]n]n duumas] sentabrinin 17-sindq 1937nci y]lda Kaul rayonun K]rbaal] kwwywndq. O pek òk kuvet
koydu =kola kiyatlar]n] haz]rlamaa hem gagauzlar]n yaz]lar]n] kolaylatmaa deyni.
Bilim Akademiyas]nda àl]=arak, o yazd] gxzql hem
merakl] =iirlqr hem annatmalar da. Gavril Gaydarc] pek sevqrdi
Vatan]n] hem kendi halk]n], derindqn bilqrdi dili, becerikli
kullanard] onu kendi bilim i=lerindq hem yaratmalar]nda.
Gavril Gaydarc] vak]ts]z geìndi fevral]n 14-wndq 1998inci y]lda. Mezar] K]rbaal] kwwywndq.
ANA*
U=ak gecq ate= yanr,
Uyurmusun sqn bu vak]t,
Uyku mu anay] tutsun#
Duyurmusun saa kendini#
O hep sallr onu, dwwner,
Yanars]n kqr nicq barut,
Bilmqzkqn, ne yard]m versin.
Sade gxrqsin iiliini.
Ne annadabilqr cancaaz,
Kimq hem nicq aala=s]n#
Aàn kendi taa annamaz,
Dili bilmqz laf `]kars]n#
Ama onun dolay]nda
Bwtwn aylq divan durr:
W` kar]=l]k yataanda
Diri insan ac] èker.
Bwtwn dwnnq duyr kabaat

Bir zaval] kw`wk aalaarkan,
Bak kimseycik olamaz raat,
U=aklarm]z saal]k duymazkan.
Gavril Gaydarc]
1. Neìn anay] uyku tutmr# 2. Ne kabaat] var aylenin u=aan xnwndq#

3. Neìn avtor yazr, ani @...kimseycik olamaz raat, u=aklarm]z saal]k
duymazkan@# 4. Demekli okuyun =iiri hem annad]n, nicq sizin evdq
gxtwrerlqr kendilerini aylq azalar], u=ak hastaykan.
137
TAY-TAY TWRKWSW*
Tay-tay, u=aam, tay-tay,

Bak, ne gxzql dolay,
Bak, ne uzun yollar,
Uzaa àarr onnar.
Tay-tay, ya ad]mna,
Xrw seftq yola!
Olarsayd]n èmrek,
Anan yapar `xrek,
~xrek wstw pak bal,
Ekmeciini ya al!
Xrw, u=aam, xrw,
Kar=la =u xmwrw!
Stepan Kuroglu
1. Kimin iìn laf gider bu =iirdq# 2. Nas]l annamaa avtorun bu laflar]n]:

@Xrw u=aam, xrw,
Kar=]la =u xmwrw!@.
~}}DEM ZAMANI*
Kaarlar] k]=]n akt],
+a=]rm]= yolu duman
eriyip, gxlq.
Tq av=am-sabaa
Turnalar gxktq àkt],
k]m]ldr ayk]r]dan
sesedip kwwyq.
denizq àk taa.
~iidem iìndqn ìiyin

ans]z f]rlam]=.
Kimsq anac]] iìn
ìècii kapm]=.
Stepan Kuroglu
1. Nereyi ka`m]= k]=]n kaarlar]# Neìn# 2. Nqqndan belli, ani ilkyaz

geldi# Ang] n]=annar bunu gxsterer# 3. Demekli okuyun =iiri.
138
A~AN BQN MAMUYLAN EVDQ*

Aàn bqn mamuylan evdq,
Yard]m ederim ièrdq:
Vak]t geèr h]zl] xlq,
Tozu àbuk bqn sileyim,
Ki ne dinerim o gwndq,
Eki y]kamaa ànak
B]kmr]m hem sevinmqq
Yapmaa i=i, nelqr lqqz]m,
Mamu desin: @Haliz k]z]m!@
Aàn paal]m hep yan]mda!
Mina Kxsq
1. Nicq mamusuna k]zàaz ièrdq yard]m eder# 2. E siz mamular]n]za yard]m edersiniz mi# Annad]n. 3. Siz da sevinersiniz mi, aàn
mamular]n]z evdq# Neìn#
MARTACIKLAR
Uzun k]= art]k b]kt]rd]yd], enez u=aklar òktan istqrdilqr `]kmaa d]=ar],
sokaa oyunnara. Da tq art]k geldiydi o beklenmi= ilkyaz.
D]=arda gwne=ti, s]cakt]. Gxk wzwndq gxrwnqrdi turnalar, i=idilqrdi sesleri:
Kur-r-r-r, kurl], kur-r-r-r...
Mart ay]n birindq Ganiciin mamusu k]vratt] bir k]rm]z] bir da biyaz
iplik da yapt] martac]k. Gani sordu:
Mamo, nqbacez bu martac]klar]#
Ver kolunu da gxrecqn, dedi mamusu da baalad] òcucaan bileenq
k]rm]z]biyaz ipliktqn martac]].
E Koliyq hem Veliyq# sordu Gani.
+indi kw`wklerq da birqr baalayacam.
Gani hem karda=c]], Koli, k]zkarda=`]] Veli bakard]lar kolcaazlar]nda
gxzql martac]klara da sevinqrdilqr onnara.
Mamo, neìn bizq bu martac]klar] baalad]n# sordu Gani.
Xlq adet, òcuum, martac]klar ilkyaz n]=an]yd]r. Mart ay]nda onnar]
u=aklar ta=]yrlar saal]k iìn.
Sora Ganiylqn mamusu gittilqr s]]rl]k auluna, orada inqqn buzaac]]na
baalad]lar martac]k hem kuzucuklara baalad]lar.
Mamo, genq sordu òk merak edici Ganicik, kuzucuklara hem
buzaacaa necin baalad]n martac]klar]#
E onnar da sizin gibi kw`wk, dedi mamusu, onnar da saa olsunnar
deyni hem hayvannar] martac]klar nazardan koruyer.
Nikolay Baboglu
1. }lkyaz]n ang] zaman] iìn annad]lr yaratmada# 2. Bulun ilkyaz

n]=annar]n] teksttq da okuyun. 3. Kimq hem neìn baalam]= kar] o
martac]klar]# 4. Sizin aylelerinizdq da var m] bu adet# Nas]l o geèr#
139
ANAM
Dwnnedq òk mamu var,

pek sevqr ki u=aklar.
Ama var paal] bir can,
Ani pek severim bqn.
Kimdir bil sqn bu ana#

Sxleyim mi bqn sana:
O benim paal] anam
Bqn ona hi` bir b]kmam.
Dionis Tanasoglu
1. Kimin iìn bu =iir# 2. Neìn anadan paal] kimseycik hi` yoktur#
DUF}
Yakla=ard] Mard]n sekizi, Kar]

yortusu. Gogu= koymu=tu neetinq bu
gwnw kar=]lamaa sade onnuklarlan
hem kutlamaa mamusunu bir gxzql
buketlqn. Bakas] da dqdusunnan
haz]rlanarm]=lar bu gwnq, ama
ona sxlemqzmi=lqr. Geldi
Mard]n sekizi. Av=amdan
mamusuna sxlemi=tilqr, ani
yortu gwnw var nicq uyusun,
nekadar isteyecek, herbir
i=leri adamnar kendileri
yapaceklar.
Nicq anna=m]=lar xlq da
yapm]=lar. Sabaalen Gogu=
bakas]nnan kurmu=lar
masay], ày kaynatm]=lar, imekleri koymu=lar. Dqdu bakarm]= aul
i=lerinq. Aàn hepsicii haz]rm]= teklif ederlqr mamusunu bwwk evq,
neredq sakl]dan masay] kurmu=tular. Gogu= kaàrac]k getirmi= o gxzql
buketini hem gxstermi= onnuklar]n]. Sora bakas] baa=lam]= bir gxzql
fistan hem bir =i=ecik dufi. Dqdusu da takm]= koluna bir kw`wcwk alt]n
saat. Pek sevinmi= mamusu baa=]=lara! Pek beenmi= imekleri da, ama
en òk beenmi= s]cak hat]rl]], ang]s]nnan sarm]=lar onu bu gwndq.
Sofradan kalkt]ynan, mamusu giimi= bakas]n]n baa=]=]n] da, a`]p =i=ecii,
dufilenmi=. }èrsi dolmu= gxzql kokuylan, sans]n gwllqr a`m]=lar.
Av=aamnen, yatt]ynan uyumaa, Gogu= dw=wndq gxrmw= bir, cennet
gibi, gwl padi=aal]]n], neredq, nekadar gxzwn tutr sade twrlw-twrlw
140
ìèklqr. Ama taa òyu onnar]n gwl: k]rm]z], sar], pembq, gwvez, mor,
biyaz kara... Hem bulunarkan onnar]n aras]nda, bu keskin, gxzql gwl
kokular]ndan adam kqr sarfo= olarm]=. Ertesi gwnw, sesleyip unukas]n]n
dw=wnw, dqdu demi=:
Senin dw=wn pek ger`qq yak]n, Gogu=. Var bxlq erlqr, ang]lar]n] bqn
kendi gxzwmnqn gxrdwm. Var bxlq bir Gwl ày]r] Bulgariyada, ang]s] pek
yak]n senin dw=wnq. Bizdq Moldovada da, Ki=inxvda var an]lm]= Gwl
ày]r] hem Gwl sokaa, neredq, kqr senin dw=wndq gibi herersi ìèk,
ang]lar]n]n taa òyu gwl. Tq bxlq kokulu gwllerdqn yap]l] mamunun
dufisi. Bilmeerim, Gogu=, Bulgariya gxzelliini gxsterqbilecqm mi, ama
Ki=inxvdak] ìèklikleri bqn sana mutlak gxsterecqm, demi= dqdu ak]ll]
unukas]na.
1. Nas]l kar=]lam]=lar Kar] gwnwnw adamnar Gogu=lar]n evindq#
2. Nelqr baa=lam]=lar Gogu=un mamusuna bu gwndq# 3. Neyi pek beenmi=
mamusu# 4. Ne gxrmw= dw=wndq Gogu=# 5. Ne adam]= dqdu unukas]na#
G}RG}NANIN LAALELER}
Sabaa. Girgina y]kad] wzwnw, alatlad] ba=àya. Burada o =a=t]. Laaleìklqr

a`m]=t]lar. K]zàaz `xktw, èketti kokmaa onnar]. O pek sevindi.
Av=amadan korudu laaleleri, bakt] kimsey koparmas]n, ìinqmesin.
Girgina istqrdi sevindirsin anas]n]. Tq o getirdi bir bak]rc]k su y]slamaa
ìèkleri. Laaleciklqr ba=lam]=t] kw`wlmqq. K]zàaz]n k]r]ld] wrqq, o
sand], ani onnar senerlqr. Boncuk gibi ya=lar ba=lad] `]kmaa gxzlerindqn.
Birazdana girdi tokat`]ktan anas].
Girgina sarma=]verdi ona da dedi:
Laaleciklerim kuruyrlar.
Anas] susturdu k]zàaz], yakla=t] ìèklerq, gwlwmsedi. O usland]rd]
Girginay]:
Sabaalen laalelqr a`]lrlar, av=am wstw kapanrlar.
Girgina sarma=t] anas]na:
~]kr, ani gwne= hem ay onnar]n anatar].
Anas] cuvap etti:
Xlq bi=ey c]kr, k]z]m.
Todur Marinoglu
1. Ne gxrmw= Girgina ba=àda# 2. Nedqn korumu= Girgina laaleleri#

Neìn# 3. Neìn u=aan wrqq k]r]lm]=# 4. Ne a`]klam]= ona mamusu#
141
ANA D}L}M*
Afet sqn, ana dilim,
Durukluun è=mq suyu,
+indiyqdqn bilmedim
Uygunnuun gelin boyu...
Bilmedim, denqmedim,
Sqn nazl]ys]n, =]ral]
Ne gerciksin, sqn dilim!
Hem alt]n gibi paal]!
Hepsimiz dilimizi
Kurtard]k biz xlwmdqn.
Kessinnqr, xldwrswnnqr,
Bqn at]lmar]m sendqn!
Sofi Koca
1. Neìn avtor afolr ana dilinin xnwndq# 2. Nesoy bizim dilimiz#

Bulun cuvap. 3. Nas]l annamaa avtorun bu laflar]n]: @kurtard]k biz
xlwmdqn@# 4. Demekli okuyun =iiri.
GEZ}*
Bwwn pazard]. Gani bakas]nnan `]kt]lar kww iìnq barabar gezinmqq.

Gani sevinqrdi, ani bakas]n]n oldu vak]d] da teklif etti oolunu geziyq.
Onnar]n kww bir gagauz kwwywydw. Ortada, klisq meydan]nda, vard]
bir stadion, taa da biraz xtwdq e=erqrdi bir geni= park.
}lkyazd], hava gwne=liydi, s]cakt], bir yufka lwzgercik bat]dan esqrdi.
Gani gidqrdi, bakas]n]n kolundan tutunup, bakard], ani o bwwklqrlqn
barabar bulunr. Bakas] onun balaband], kara koyu b]y]klar] vard]. Gani
sanard], ani onun bakas]ndan taa gxzql adam hi` yok.
O ilktqn gidqrdi uslu, istemqzdi aalem ona =]mar]k desin, ama sora
dayanamad], ba=lad] atlamaa, àmu=lanmaa.
Na=ey, na=ey sqn esirersin# sordu bobas, ama Gani bilmqzdi ne
cuvap etsin. Belliydi, ani sevinmeliktqn =]marmak dwrtqrdi onu.
Xlq, dedi o, kafas]n] burarak hem bwtwn wrektqn gwlerqk.
Eti=tilqr stadiona. Orada birka` òcuk topu koolard]lar, ama oyun taa
yoktu. Stadiondan gittilqr parka. Orada gxzqldi, yolcaaz pakt]. Oturdular
bir skemneyq, ama Gani istemqzdi oturmaa. O ayakà durard] bobas]n]n
dizleri aras]nda da dwzledqrdi onun kara b]y]klar]n].
Baka, ba=lad] Gani kendi soru=lar]n]. Todicik deer, ani wz taa
òkmu= bindqn xlq mi#
142
Ang] Todicik# sordu bobas].

Te o Kara Panilerin Todicii, ani kx=edq ya=rlar.
Belli ki bin taa òk wzdqn. Todicik taa kw`wk, o, beyzbellii, taa
annamr say]dan.
Kw`wk, zer, o hi` bilmeer onadan saymaa.
Sqn, ama, bilersin, xlq e#
Bilerim, zer, bqn ondan taa òk bwwktwm, diil mi#
Elbet, sqn, =ansora koca òcuksun, tezdq =kolaya gidecqn. Sqn islqqmi
saymaa bilersin#
Bilerim, mali wwretti. Te: bir, iki, w`, dxrt...
Gani sayd] onadan, bwkerqk parmaklar]n].
Ama sqn neredqn bilersin, ani bin taa òk wzdqn# sordu bobas].
Hep malicik sxlwdi. Siz aàn yoksunuz evdq, mali bana masal sxleer
hem kiyat`]k okuyr.
}slqq òcuksun, dedi bakas]. Seslq malini da tez bwwyecqn hem
ak]ll] olacan.
Sesleerim, dedi Gani.
O dw=wndw, ani sesleer deyni, olmal], o Todiciktqn taa bwwk hem,
bezbelli, onu=tan biler, ani bin taa òk wzdqn.
Sora Gani biraz ka`]nd] yolcaazda, atlad] bir ayaan]n wstwndq, sayd]
skemneleri, bakas] kalkt], da onnar evq dooru gittilqr.
Baka, hadi taa biraz gezinelim, istedi Gani, ama bobas] dedi:
Gidelim, òcuum, evq, zerq k]]rmalar], olmal], f]r]ndan `]kard]lar.
Gani =en gwldw da burnusu, sans]n, k]]rma kokusunu duydu.
Sqn unuttun mu# sordu o, ani bwwn pazar, mamular k]]rma yazar.
Gani taa pek gwldw, onun art]k sans]n aaz]nda vard] bir parà k]]rma.
Bakas]n]n kolundan tutunarak, o atlard], =]marard]...
Sqn ne genq esirmqq èkettin# sordu bobas].
Hadi gidelim taa tez, dedi o, zerq k]]rmalar suuacek.
Nikolay Baboglu
1. Gani bobas]nnan nereyi pazar gwnw gezinmqq `]km]=# 2. Nelqr

kwwywn meydan]nda varm]=# S]ralay]n. 3. Yazd]r]n Ganinin bobas]n]n
patredini. 4. Kim wwretmi= Ganiyi saymaa# 5. Sizq da malileriniz kiyat
okuyrlar m]# 6. Sizin da mamular]n]z pazar gwnw k]]rma yazrlar m]#
143
OKUYALIM, DW+WNELM, ANNADALIM

1. Ne siz bilersiniz Kar] yortusu iìn#
2. Ang] annatmalar] hem =iirleri
bu toplumdan siz beendiniz,
sevdiniz hem akl]n]zda tuttunuz#
Ang] yaratma dalgaland]rd] s]z]n
wreciinizi# Neylqn#
3. Ang] =iiri siz hodulluklan okudunuz,
baa=lad]n]z mamunuza Kar]
yortusunda, Mard]n 8- indq# Neylqn
o doldurdu sizin wreenizi#
4. Sanki var m] dwnnedq prost (bet)
mamu# Neìn# A`]klay]n kendi
bak]=]n]z].
5. Annad]n kendi mamunuz yada
maliniz iìn. Nicq siz onnarlan
ya=rs]n]z# Seversiniz mi onnar]#
Neìn# A`]klay]n kendi bak]=]n]z].
Annad]n.
6. Ne siz bilersiniz kendi mamular]n]z]n i=i (zaameti) iìn#
7. Ya dw=wnwn (akl]n]za getirin),
nicq siz yazd]n]z mamunuza yada
malinizq kutlamak kart]n]. Nicq
siz onnara dan]=t]n]z# Neylqn
kutlad]n]z# Ne onnara baa=lad]n]z# Annad]n.
8. Akl]n]za getirin, nas]l sxleyi=lqr
uygun sxzlqr siz bilersiniz kar]lar
hem analar iìn.
9. Haz]rlay]n bir miniyaratma kendi
mamunuz yada maliniz iìn.
kutlamak kart] rusà:
pozdravitelnaya otkr]tka
144
.. .
.. ..
IILIK HEM KORLUK
Kosti Vasilioglu iìn
Kosti Vasilioglunun duumas] gwcwk ay]n 28-indq 1938-inci
y]lda Ukrainada Bolgrad rayonun Aleksandrovka (Sat]l]k-Hac])
kwwywndq, neredq bulunr an]lm]= kar] manast]r]. 1958-inci y]lda
o seftq bast] yaratma yoluna. ~ok vak]t =kolalarda uuredici
i=ledi. Yazard]r =iir, annatma, masal... Yazard]r ilin, kolay, havezlqn. Haz]rlad] òk =kola kiyad], ang]lar]n]n aras]nda ilk bukval]k
ta. Kosti Vasilioglu wrektqn sevqrdi Bucaa hem gagauzlar], ètin
dostluu, dwnnedq usluluu hem azetmqzdi kxrlww.
B}Z}M D}R} KX+EM}Z*

Bir diri kx=q bizdq
Hergwn onnar] bakr]z:
+kolam]zda var:
Su, imqk vereriz.
Twrlw-bwrlw ku=àazlar...
Gwn-gwndqn onnarlan biz
Hayvanc]k ta var.
Taa kqmil olr]z.
Ku=àazlar xlq gxzql

Twrkwlqr àlr,
Ani u=aklar burda
~alg]s]z oynr.
Hepsinq teklif ederiz:

Seviniz ku=luu!
Neìn ki onnar bizq
Getirer ho=luu!
Kosti Vasilioglu
ho=luk ii (kqqmil) kef

1. Ne varm]= =kolada# Neìn# 2. Beenersiniz mi onnar], kim sever
kurtlar]-ku=lar]# 3. Neìn u=aklar gwn-gwndqn taa kqqmil olarm]=lar#
NAST}C}K
Nasticik, alt] ya=]n] tamannad]ynan, wwswz kalm]=. Vak]t yakla=arm]=
=kolaya gitmqq, ama kakusu ona taa bir da kiyat`]k, bir da boyac]k almam]=t].
Bwtwn maalq =a=m]=, aàn kakusu onu bir zengin adama aaretlik vermi=.
Bwwk zenginnik o adamda varm]=: aulda koyunnar]n, ku=lar]n say]s]
bilinmqqzmi=; be= inek, w` dana, sekiz domuz varm]=; kafeslqr tav=am
doluymu=lar.
145
Nasticik makar ki taa kw`wktqn i=q s]na=]km]=, ama aalemin evi ana
evinq benzemqz.
Orada dooruluk aaramaa zor. Suukta da, s]cakta da u=ak lqqz]mm]=
ev saabisini seslesin, onun istediini yaps]n: kwwyw ayk]r]lay]p, iinq
kulaandan ge`sin, aa` dursun, ama i=ini tamannas]n. Ge`mi= bir y]l,
Nasticiin akrannar] hepsicii =kolaya gitmi=lqr. K]zàaz]n iì yanarm]=,
aàn =kolac]lar] gxrqrmi=. Her gwn yalvararm]= eni bobas]na, ama...
}lkyaz]n ard]na yaz da ge`mi=. Havalar serinnemqq ba=lam]=lar. Tq,
gwnwn birindq, eni bobas], Nasticii dizlerinq oturdup, demi=:
Bu y]l, k]zàaz]m, sqn da =kolaya gidecqn. Art]k àntan da haz]r,
kiyat ta ald]m.
Saa ol, bobac]]m! Bqn pek òk vak]t bu gwnw bekledim! demi=
Nasticik eni bobas]na, seftq sarma=]p onun boynusuna.
Kosti Vasilioglu
1. Kim o Nasticik# 2. Neyq =a=m]= bwtwn maalq# 3. Nelqr yaparm]=

Nasticik# Neìn# Yap]n yazd]rma Nasticiin eni bobas]na. 4. Neylqn
sevindirmi= Nasticii eni bobas]# 5. Siz da sevinersiniz mi, aàn =kolaya
gidersiniz# Neìn#
TEK}R-MAMU*
(Masal)
Vak]tlar]n birindq, bir kw`wrqk kwwdq, alàrak bir evdq ya=ayarm]=
adam]n biri k]z]nnan. Sokakà ona deyqrmi=lqr Mutu }li=ka. K]z]n da
ad] Maniymi=. Pek gxzqlmi=, pek ak]ll]ym]=, pek k]rnakm]= hem pek
àl]=kanm]= o k]z. Ya=ayarm]= Mutu }li=ka k]z]nnan barabar hi` kah]r
da bilmqqzmi=. Ama gwnwn birindq neetlenmi= evlenmqq. Hem bulmu=
ta kimi almaa. Cad] babuyu, kwwywn en fena kar]s]n], ang]s]na hepsi
xlq da deyqrmi=: Cad]-babu.
Taa ilk gwndqn azetmemi= Cad]-babu dqdunun k]z]ndan da xlq demi=:
}li=ka, ne istqrsqn yap, ama k]z]n], Maniyi, ba=ka bu evdq gxrmeyim.
}li=ka gxrqrmi=, annayarm]=, ani babunun yok dooruluu, ama susarm]=,
bo=una @mutu@ ona dememi=lqr. Dilsiz gibi, susarm]=. Dqdu bi=ey kar=]
sxlqmemi= babuya, arkalamam]= k]z]n] da, kavga olmas]n deyni, bir aftan]n
iìndq evermi= Maniyi. Bu i= hi` diilmi= zor, `wnkw Maniyi isteyqn varm]=
òk. Ama dqdu onu evermemi=, kendisi evlenmeyincq, yaln]z kalmas]n
deyni. Ama =indi... Vermi= k]z]n] Kavak Petriyq, ang]s] òktan pek
sevqrmi= Maniyi.Ge`mi=, nekadar ge`tiysq vak]t, da allaa vermi= onnara
146
bir òcucak, gxzql bir u=ac]k. Ya=ayarm]=lar gen`lqr hem sevinqrmi=lqr

kendi u=ac]]na. Ama haseet, fena Cad]-babu uslanamazm]=. +indi o art]k
òk gxrqrmi= Maninin k]smetli ya=amas]n]. Tamahl]k onun iìni iyqrmi=,
uyumaa brakmazm]=.
Bu kwwyq yak]n bir kw`wrqk daacaaz varm]=. Lqqz]m olduynan bir
oduncuk, ìèk bi=ey, insan gidiverqrmi= daacaaza. Bir gwn, Petri yokkana
evdq, lqqz]m olmu= bir sopa m], pard] m] da Mani gitmi= daacaaza. Cad]babu sa Maniyi hep kollayarm]=. Orada, k]st]rd]ynan Maniyi yaln]z,
bwwleyip, èvirmi= onu bir tekir tav=ama. Maninin rubalar]n] giidirer
kendi k]z]na da yollr onu evq Maninin erinq.
Xlq kqqmil bwwlemi=, xlq yapm]=, xlq benzetmi= kendi k]z]n] Maniyq, ani
kimsey annamam]=, bi=eycik duymam]=. Bu i=i bilqrmi= sade Maninin kaynas],
kocas]n]n anas], ama Cad]-babu onu korkutmu= da o susarm]=. U=ak ac]kt]kà, aalad]kà, Petrinin mamusu alarm]= u=ac]] kucaana da h]zl]ca gidqrmi=
kwwywn kenar]na, bir ùkura. Yakla=t]ynan oray], babu baar]p-àararm]=:
Tekir-mamu, tez buyur,
Kendi u=aan] doyur!
}=ittiynqn bu laflar], neredq da bulunmasa Mani Tekir-mamu, kaàrak
gelqrmi= ùkura, bir kwtmqqn ard]nda s]b]d]verqrmi= derisini, tezicik u=ac]]n]
kucaana alarm]= da tatl] swt`qqzlqn onu doyurarm]=. Mani, u=ac]]n]
doyurarkan, sesleyqrmi= kaynas]n], ang]s] annadarm]=, nelqr olr evdq. Pek
sevinqrmi= Tekir-mamu u=ac]]na, ama gxzlerindqn hep ya=lar] damnayarm]=,
`wnkw Cad]-babu pek k]sa vak]t herbir doyurmaya ona verqrmi=.
Bittiynqn vak]d], Mani genq giiyqrmi= tekir deriyi da, atlayarak,
kaàrm]= k]ra, otlamaa. Kaynas] bu vak]t u=aklan evq dxnqrmi=.
Petri ya=ayarm]= Gad]-babunun k]z]nnan. Gwnnqr ge`qrmi=lqr.
Mani pek xzlediynqn u=ac]]n], kimqr kerq kww iìnq da girqrmi=, taa
penèrelerin alt]na sokularm]=, u=ac]]n] gxrmqq deyni, ama kxpek, onu
tan]may]p, bilmeyip olduunu, h]zl] duyup, koolayarm]=.
~ok mu, az m] vak]t ge`mi=, ama Petri denemi=, ani mamusu pek s]k,
u=ak aalad]kà, nereyi sa gider. O taa annayamazm]=, ne bu, ama ba=lam]=
=wpelenmqq, ani burada diil pak i=.
Bir gwn, u=ak aalad]ynan, mamusu alm]= onu kucaana da gitmi= ùkura:
Tekir-mamu, tez buyur,
Kendi u=aan] doyur!
Petri bakarm]= uzaktan, hi` gxzlerini k]p]=t]rmazm]=, hepsini gxrswn
deyni. Bir da, gwmelerin iìndqn atlayarak peydalanm]= bir tekir tav=am,
ang]s] h]zl] gitmi= kwtmqqn ard]na da... Petri gxrmw=, nicq `]km]= oradan
Mani, onun kar]s]. +indi o hi` ta bi=ey annayamazm]=, sade =wpelenmi=.
147
Annam]= o sade ozaman, aàn, sessizdqn gidip kwtmqqn ard]na, gxrmw=

orada o tekir tav=am derisini. Duymu= o i=i da h]zl] yakm]= deriyi.
Na=ey sa yanr# Olmas]n sanki benim derim# korkuylan sormu= Mani.
Olmal] u=aklar koraylar] yakrlar, demi= kaynas].
U=aa doyurduktan sora gider Mani giimqq derisini, ama bulamr onu.
Orada sa onu beklqrmi= kocas], Petri, ang]s]nnan sarma=]p ta giderlqr
evq. Cad]-babuyu k]z]nnan barabar kwwywn meydan]nda yakrlar da
kurtulrlar onnardan.
Kosti Vasilioglu
1. Kim ya=ayarm]= kwwywn birindq# 2. Ne demi= ~ad]-babu kocas]na#
3. Ne yapm]= ~ad]-babu dqdunun k]z]na# 4. Kim bilqrmi=, ani Maninin
erinq evdq Cad]-babunun k]z]# 5. Nas]l Tekir-mamu kurtulmu= derisindqn#
YAVRUCUKLARI KORU!
Yap]n ilkyaz]n yuva,
Bak islqq, bu yuvac]k
gugu=, k]rlanga` konsun,
erindqn oynamas]n,
bozularsayd] hava
kedilqr da yabanc]
yavrucuklar korunsun.
ku=lara dadanmas]n.
Kedicqq dxkqrim swt...

Yuvadan yavru dw=swn,
koynuya al da uyut,
genq koy geeri, bwwswn.
Nas]lc]]na mamucuum
àl]=r beni bakmaa,
besleycqm =u yavrucuu
wwrenincqk taa u`maa.
Stepan Kuroglu
1. Demekli okuyun =iiri. 2. Sever mi avtor naturay]# Bulun cuvap da

okuyun. 3. Siz yard]m edersiniz mi ku=lara, hayvannara# Seversiniz
mi tabiat]# Nicq#
KAREZL}K
Aslan hastalanm]=, ilin soluyamr, `]kamr iniindqn. Hepsi ku=lar,
hayvannar daa saabisini dola=m]=lar, hat]rlam]=lar.
Yaban] getirer bir kxrpq kuzu, ay] bir bak]r bal, kirpi bir s]rt alma
hem taa ba=ka-ba=ka i=lqr. Herkezin aslana can] ac]m]=. Salt tilki
gxrwnmemi=. Bunu esap alm]= yaban]. Tilkidqn o hi` azetmqzmi=, gxrmqq
onu istemqzmi=.
Yakla=r yaban] daa saabisinq da èkeder tilkiyi amazlamaa, aslanda ona
kin bwwtmqq. Taman bu vak]t tilki eti=er kapuya da hepsini i=ider. Ama o
korkmam]=. Girgin selqm vermi=. Aslan selqm] almam]=. Tilki ba=lr
148
annatmaa, neìn =indiyadqn dola=amad] Canabisini. Sxleer, nerelerdq

gezmi=, netwrlw otlar bulmu=. Bitkidq da a`]klr ila``]n]n laflar]n]:
}stqrsq aslan al]=maa, ko bir diri yaban]n]n derisini soysun, sar]l]
onunnan birka` gwn yats]n.
Aslan osaat yaban]n]n wstwnq atlr. Derisini soyr, tez onunnan sar]lr.
Todur Marinoglu (Ezopa gxrq)
1. Ne olmu= aslannan# 2. Ne yapm]=lar ba=ka yaban hayvannar]#

3. Nicq yaban] gxtwrmw= kendisini# Uyr m] sxleyi=: @Kazma kuyu
ba=kas]na@... Bitirdin sxleyi=i. 4. Nicq tilki wstelemi= yaban]y]#
5. Kimin taraf]ndays]n]z# Tilkinin mi osayd], yaban]n]n m]# Neìn#
BWLBWL*
Ba=lam]= karann]k `xkmqq.
Kxpek Grivey gitmi= kww iìnq: Gugu\a onu evdq brakmazm]= sals]n.
Uslanm]=lar ba=à iìndq kelebeciklqr, bxceciklqr...
~ekirgq haz]rlanm]=t] =ansora kemenèsini, gecq kan\ertini èketmqq,
ama neìn sa salvermi=ti arku=unu a=aa.
Kwmestq ana` kaz ba=lam]= e=inmqq, istemi= na=ey sa sormaa: Gaga... Ga# Yava=]c]k, uslan biraz, yalvarm]= ona Patukocas], tee
orada, aac]n dal]nda, bwlbwl uyuyr. Ko dinnensin. Sabaa o genq bizq
twrkwswnw àlacek.
Spiridon Vangeli
1. Neìn èkirgq brak]lm]= gecq kan\ertindqn# 2. Ne demi= Patu kar]s]na# Neìn#
~IKSA ON YIL KAR+IMDAN

~]ksa on y]l kar=]mdan,
ba beygirdi buzlukta,
olsam onbe= ya=]mda,
ba horozdu tuzlukta,
gen`liim geeri =u dxnswn,
buzlukta, oya gelqrdi,
ama gwn bwwnkw olsun.
tuzluktan kedi iyqrdi!
Zerq zordu o y]llar,
Of, of, of,
imdats]zd], ayollar;
Of, of, of,
k]smet gelqrdi siirek,
tuzluktan kedi iyqrdi!
bizq diildi o `xrek,
Dimitri Kara ~oban
1. Demekli okuyun =iiri. 2. Ne isteer avtor kendi =iirindq# 3. Ne gxsterer
bitki w` s]rac]k#
149
EH, KISMET!
Eh, k]smet, bu diil koray!
Ne pesmet, ne da malay!
K]smetimiz bizim dard],
diildi kolay, ama aard].
K]smet o bir har\akl],
k]smet o bir pur\akl],

gengerindi kxkwndq,
say]n]nd] tekindq,
canavar]n kucaanda,
cendemin da bucaanda.
Dimitri Kara ~oban
1. Ne sxleer avtor k]smet iìn# 2. Kolay m] k]smeti bulmaa#
}STEER}M*
}sterim u=aklar
booday unu wwtswn.
tatl] ki uyusun,
}steerim ihtqrlar
olmaz uykular]
ool oolu bwwtswn.
sabaa kar=] kopsun!
Sabaa horozlar]
}steerin analar
dan] hep getirsin,
gwwswnnqn doyursun;
hem =afk s]cak erq
}steerin bobalar
Gwn durmaks]z versin.
Nikolay Baboglu
1. +iiri demeki hem dw=wnmeli okuyun. 2. Nelqr isteer =air# S]ralay]n.

3. Siz da onu istersiniz mi# 4. Bulun =iirdq o s]rac]klar] neredq Nikolay
Baboglu gwn iìn yazr. S]rac]klar]n maanas]n] a`]klay]n.
PETR}N}N }DEYASI*
Gwz vak]d]. Petri hi` azetmeer lwzgerlerdqn. Dw= gwder tutmaa onnar]n
baari birini da `]karts]n ondan zararlar iìn wfkesini. Salt dwn lwzgqr kapt]
onun elindqn =i=irigay], kald]rd] yukar], patlatt] aa`lar]n dallar]nda. Taa
ileri à=kas]n] tokatlar wstwndqn f]rlatt] erq, k]rd]. B]ld]r aac]n dal]ndan
itirdi onu erq. Bwwn dq hepsi baarr ona kartofi burnulu.
150
Lwzgqr kaavile=er. Aa`lardan dw=er meyvalar. @Yok can bu lwzgerdq.@

dw=wndw Petri. @Aalemq prost yapmaa, kendin belaya dw=ecqn@, akl]na
getirdi dqdusunun nasaat]n]. @Bu laflar] lqqz]m asl]ya `]karmaa@,
neetledi Petri. ~eketti dw=wnmqq, nicq tutsun baari bwwnkw lwzgeri. A`t]
penèreyi. Lwzgqr èketti saurtmaa perdeleri, urdu aral]k ièr kapusunu.
Petri h]zl] `]kt] d]=ar], kapad] penèreyi. @+ansora ka`maycan bireri@,
dedi o da tez girdi ièri. Lwzgqr ièrdq hi` k]m]ldanmard], pat alt]nda
da yoktu. Petri genq a`t] penèreyi, lwzgqr girdi osaat ièri, dw=wrdw
duvardan ramkay]. Petri genq sakl] kapad] penèreyi, genq h]zl] girdi
ièri. Settq kxsteklendi, akl]na geldi: @Sava=ma kazmaa hendek aalemq,
kendin ona dw=ecqn@.
Tudor Marinoglu
1. Nedqn Petri hi` azetmeer# 2. Neiìn dw= gwder Petri# 3. Var m]
nicq lwzgeri tutmaa# 4. Petrinin ideyas] asl]ya `]km]= m]# Annad]n.
5. @Sava=ma kazmaa hendek aalemq, kendin ona dw=ecqn@, nicq
annrs]n]z bu laflar]# A`]klay]n fikirinizi.

1. }i bak]n 150-nci sayfadak] resimq. Ang] yaratman]n personajlar] burada
gxsterili# Annad]n, ne siz beenersiniz onnar]n yapt]klar]ndan, onnar]n
ya=amalar]ndan.
2. Ang] yaratmada annad]lr (a`]klanr), ne o iilik hem ne o kxrlwk#
3. Bu toplumun ang] personajlar]n] siz taa pek beendiniz hem kimq onnar]n
iìndqn isteersiniz benzemqq ya=aman]zda# Annad]n, a`]klay]n.
4. Herbir yaratmaya bulun birqr sxleyi= yada uygun sxz. A`]klay]n, neìn
siz onu ay]rd]n]z.
5. Say]n, ani sizq teklif ettilqr bwwklerdqn birisi annatmaa, ne o iilik
hem ne o kxrlwk. Ang] yaratmalar bu wzerq gelecek sizin akl]n]za#
Neìn#
6. Ne taa kolay yapmaa iilik mi osayd] kxrlwk mw# Siz ang]s]n] taa
pek beenersiniz yapmaa# Ee ba=kas]ndan kabletmqq# Neìn# A`]klay]n
bak]=]n]z].
7. Var m] uygun sxzwn: Ne ekecqn onu da biècqn ili=iklii bu temaya#
A`]klay]n, ang] taraftan.
151
.
.. ..
.
ISTEYARSAN KISMETLI . .
OLMAA SAYMA ZAAMETINI
Stepan Kuroglu iìn
Stepan Kuroglu duudu Ukrainada Bolgrad rayonun
Dimitrovka kwwywndq yanvar]n 9-unda 1940-]nc] y]lda. O,
Bilim Akademiyas]nda àl]=arak, bwwk yard]mc] oldu halk]m]za, aara=t]rmaa, a`]klamaa onun istoriyas]n], gagauzlar]n
s]ralar]n] hem adetlerini; yazd]r =iir, annatma halk]m]z]n
ya=amas] iìn, onun dwnkw hem bwwnkw gwnneri iìn. Avtorun
dili gxzql, uygun, =]ral] hem swretli. Stepan Kuroglunun
yaratmalar]n] severlqr bwwklqr da, kw`wklqr da.
TATLI SES
Anac]]m i=leer yapaa
Masal]n laflar]ndan
hem masal sxleer,
uyuklr]m bqn...
bu eski masal bana
~ok annat, paal] anam,
nicq dw= geler.
bqn da sesleycqm.
Pek isteerim akl]ma
annatman girsin...
~ok annat, paal] anam,
pek tatl] sesin.
Stepan Kuroglu
1. Demekli okuyun =iiri. 2. Sizq da kw`wkkenq masal annadard]lar m]#

3. Ya dw=wnwn da sxlqyin, neìn mamunun sesi tatl]#
BWWK EV*
Mamu, gwnwn birindq sormu= Tudor, sqn neìn bu odaya deersin
bwwk ev# ~wnkw bwwk ev, aàn bwwk yap]#
Neìn ki bu ièr musaafirlerq deyni. Ama aàn musaafirlqr giderlqr,
bilersin mi, kim kalr ièrdq#
Kim#
Dqdunun hem malinin yapt]klar]. Gxrersin mi duvarda onnar]n
patretlerini, erdq da malinin kilimini#
152
Ama taa kim kalr#

Gxzql kokan ìèklqr. Onnar burada dinnenerlqr.
Ama taa kim#
Tudorun bu soru=una verer cuvap bakas]:
Bu ièrdq ya=r }lqna Kosinzqna. O burada òrbac]yka. Tutrs]n
m] akl]nda }lqna Kosinzqnay] bizim masallar]m]zdan#
Elbetki, tutr]m akl]mda! Tq neìn bizdq xlq gxzql!
Ozamandan beeri òcucak koymu= neetinq, kollay]p, gxrswn }lqna
Kosinzqnay] onnar]n bwwk evindq.
Bir kerq oturarm]= o ièrdq, yast]klar]n aras]nda sakl]. Bir da i=ider,
nicq kim sa penèreyq yakla=m]=.
Ya bak, ne gxzql! Tq o }lqna Kosinzqna.
Perdq a`]lm]= da Tudor gxrmw= mamusunu te o kokan ìèklqrlqn elindq.
A-ha-a! Tq kim burada }lqna Kosinzqna-a-a!
Mamusu gwlwmsemi= da suvazlam]= Tudorun ba=]n].
Spiridon Vangeli
1. Kim herkerq bulunr bwwk evdq# Neìn# 2. Ne annatm]= u=aan

mamusu bwwk ev iìn# 3. Ne koymu= neetinq òcucak# 4. Kimmi= o,
}lqna Kosinzqna#
YARDIM
Mamuya yard]m yapt]m
Y]slad]m ìèkleri,
Y]kad]m ànaa.
Ot verdim koà.
Saa olas]n, k]zàaz]m!
Baka dedi h]zl]ca:
O dedi bana.
Saa ol, òcucaam!
Av=am ekmeeni yapt]k,

Bqn istqmedqqn k]rd]m
Pek tatl] idik.
Bir gxzql ìni.
Saa ol! hepsimiz birdqn
Sora hepsinq dedim:
Mamuya dedik.
Afedin beni.
Aram]zda a`]kl]k,
Saklamak hi` yok.
Yalana insan òktan
Hepsicii kqr tok.
Kosti Vasilioglu
1. Ne yard]mnar yapm]=lar u=aklar evdq# 2. Neìn u=ak, k]rd]ynan

ìniyi, kendisi sxlemi=#
153
GAF}
Gafi òktan yard]m edqrmi= mamusuna ev i=lerini yapmaa, hem bunu
hepsi bilqrmi=, ama bwwn hepsini kendisi kendiba=]na yapm]=. O òktan
dw=wnmw=tw tertiplemqq bir gwn ièrlerini, ama hep uyduramazm]=. Hep
kim sa ona engel edqrmi=.
Bir cumertesi gwnw av=amnen anna=m]=lar, ani pazar gwnw hepsi,
Gafidqn kaarq trennqn gideceklqr Bolgrada. Xlq da yapm]=lar. Ertesi
sabaa Gafi, uyand]ynan, gxrmw=, ani kimsey evdq yok. Tq =indi kimsey
bana engel etmeyecek yapmaa, nicq isteerim, dw=wnmw= Gafi da ilkin,
kuvedi olsun deyni, kavalt]s]n] yapm]=.
Kalkm]= sofradan da h]zl] tutunmu= i=tqn. Vak]t aazm]=. }kindiyqdqn
lqqz]mm]= i=i bitirsin.
Dw=wnwp, ilkin bir plan kurup, `]karm]= d]=ar] skemneleri. Sora onnar]n
wstwnq koymu= yorgannar], dx=ekleri, yast]klar]... }èrdqn kilimi
indirmemi=, `wnkw onu kald]ramayceym]=. Saàklar]n alt]na dizmi=
ìèkleri, twrlw ufak-tefek i=leri.
}èrsi bo=and]ynan, Gafi swpwrmw=, silmi= penèreleri, paklam]=
ièrsini. Y]kam]= iki kerq dx=emeleri. Kalmam]= birerdq bir da tozàaz
Sora rubalar], palalar] silkip, ba=lam]= ta=]maa onnar] geeri. Erle=tirmi=
onnar] kendi erlerinq, ama kendiycesinq, nicq o gxrmw=tw wwrediciykas]nda. Bitkidq kapunun xnwnw swpwrmw=, e=ikleri y]kam]=...
Panay]rc]lar, evq dxndwynqn, ne kalm]= ba=ka aula girsinnqr, hi`
tan]mam]=lar ne kapu xnwnw, ne da ièrlerini: herersi yalab]yarm]=,
her=ey durarm]= erindq hem yap]lm]= wrektqn, eniycq. Anas]-bobas] laf
bulamaazm]=lar onu metetmqk iìn xlq gxzqlmi= ièrsi. Mamusu =a=]p
-=a=]p, may]l olup-olup, sarma=arm]= Gafiyq da sade sxleyqbilqrmi=:
Aman, u=aam! Aman, k]zàaz]m! Ne ak]ll]ys]n sqn! Ne k]rnaks]n!
~oyuna mamusu sora gxstermi= Gafinin yapt]klar]n], ama pek siirqq
inanm]=, ani bukadar hem bxlq i=i var nicq yaps]n bir k]zàaz yaln]z,
kendiba=]na hem yar]m gwnwn iìndq.
Kosti Vasilioglu
1. Nereyi gitmi=lqr evdekilqr bir pazar gwnw# 2. Ne gxrmw= Gafi,

sabaalen kalkt]ynan# 3. Ne varm]= Gafinin neetindq# 4. Nedqn èketmi=
hem nelqr yapm]= o gwnw k]zàaz# 5. Beenmi=lqr mi bwwklqr onun
i=ini. Cuvap bulun kiyatta. 6. Neìn gxrennqr inanmazm]=lar, ani bu
i=leri yapt] Gafi# 7. Siz da vard]r m] bxlq i=lqr yapt]]n]z kendiba=]na#
8. Yard]m evdekilerinq yaprs]n]z m]#
154
***
Ceviz aac] baalarda,
Cevizleri dallarda.
Cevizleri silkelim
Yatkalar]n] iyelim.
***
Wzwmnqr karard]lar,
Wklw durr òtuklar.
Gelin baaya, òcuklar,
Wzwmneri toplamaa,
Sepetleri doldurmaa.
Nikolay Baboglu
Demekli okuyun bu =iirleri.
OLDUM BQN ~IRAK*

K]smettqndim bqn irak,
k]rligamnan kuruldum.
oldum yolcu hem `]rak.
Gxrdwm zengin sofras],
Ya=ad]m bqn ah]rda,
bana dw=tw trofas].
sekiz oka kah]rda,
Gxrdwm s]k] òrbac]
tamahlarlan uruldum,
dolmas]n hi` torbac]].
Gxrdwm insan,
nicq =eytan.
Vard] iisi
ìzmq giisin.
Kim brakt] beni xlmqq

olmas]n bir pak gxlmqq!
Kim `]raa kuytulad]
bir y]ld]z olsun ad]!
Kimnqr ge`ti wstwmdqn

datmas]n k]smetindqn!
Tuz-ekmqq ko bitmesin,
k]smet ondan gitmesin!
Dimitri Kara ~oban
1. Nesoy insannarlan bulu=mu= ya=amas]nda avtor#

2. Ne dua eder avtor ii cann] insannara# Bulun cuvap =iirdq da okuyun.
MUTLU AD*
Bir pili` baarr yolda
Baalam]= ayac]]n].
K]r]lm]= onun ayaa.
Mali i=leer, seviner,
Kald]rm]= k]zàaz onu,
O bintli ayak acr,
155
Doktor k]z ak]l verer,

Pili`ìk yava= gezsin,
Ac]y] hi` dwrtmesin.
Malinin gxzw yufka,
Zor gxrmqq art]k ona.
}ineciin kw`wk kulaa

Gxrwnmqz o maliyq.
Tez unukas] geldi,
}plicqq o geìrdi.
Unukay] meteder.
... Faydal] i= ka` twrlw

Pek beklqrdi her gwnw
K]z, òcuk onu yaps]n
Da mutlu ad] kals]n.
Mina Kxsq
1. Neìn pili`ìk baarr# 2. Ne yard]m k]zàaz yapm]= ona# 3. Mali

kimq seviner# Neìn# 4. Nezaman adam]n mutlu ad] kal]r# 5. Ya say]
klay]n, ne yard]mnar yaprs]n]z bwwklerq.

Say]n, ani sizin klasa teklif ettilqr haz]rlamaa bir zaametìlik sabaal]].
1. Okunulmu= yaratmalardan ay]r]n beendii =iiri yada annatma paràs]n].
Yap]n bu i=i xlq, ani yak]=s]n bxlwm-bxlwm annatmaa:
u=aklar]n =kola zaameti iìn;
zaametleri iìn ev iìndq hem aulda, k]rda;
zanaatlar iìn;
ne isteerlqr olmaa =koladan sora hem ne lqqz]m yapmaa, ki onnar]n
istedikleri tamannans]n.
2. Dw=wnwn, nedqn èketmqq bu yortuyu. Ang] yaratmalar] var nicq
demekli okumaa kiyattan, ang]lar]n] lqqz]m bilmqq ezber hem ang]lar]n] annatmaa yada rollara gxrq okumaa#
3. Bulun bu toplumda sxleyi=leri hem uygun sxzleri, ang]lar] uygun hem
derindqn a`]klrlar zaametìliin rolunu adam]n ya=amas]nda.
4. Ang] yaratmalar]n personajlar]n] beendiniz hem neìn. Onnar]n iìndqn
kimq siz isteersiniz benzemqq# Neìn# A`]klay]n bak]=]n]z].
5. Annad]n kendi evdeki zaametiniz iìn. Nelqr yaprs]n]z evdq#
Bwwklerq yard]m edersiniz mi# Neylqn#
156
.
ETIKET
~ANCAAZ*
Biz art]k al]=t]k bizim =kolam]z]n àncaaz]na. Evdqn geldiynqn,
bekleeriz o bizi ilk dersq toplas]n, ama aralaa `]kt]ynan, isteeriz taa uzun
aral]k olsun. ~ancaaz sa i=ini biler, saad] da ii biler. Onun c]ng]rt]s]n]
herbir wwrenici duyr: @Oldu, deer, etecek ka=]ndan, serinnendin
=indi haz]r ol bir saat yazmaa, okumaa, esaplamaa, wwrediciyi seslemqq.@
Biz hepsindqn òk bekleeriz àncaaz]n sesini, aàn =kolam]z yak]n
kolvermqq. Taa da pek ozaman, analar]m]z unudr bir dadam]k-kat]k
àntam]za koymaa da karn]m]z art]k iicq ac]km]=. Hi` hal]m]z kalmr
wwrediciyi seslemqq, neìnki, istqr-istemqz akl]m]z hep evdq: @Acaba
anac]]m]z bizq ne imqk haz]rlad], bekleer mi beni, osa bir i=inq bireri
mi gitti#!
Da tq son derstqn àn urdu. Biz yan]k gibi isteeriz, f]rlay]p, kaàl]m
evq, ama =kolada var ètin s]ral]k: wwredicimiz s]marlr uslu olal]m,
esapl]-esaps]z sal]nmayal]m. Nekadar da can]m]z istesq =]marmaa-ka`]nmaa, biz lqqz]m s]ral]] bilelim, dis\iplinay] tutal]m.
Bizim klas]m]z derslerq girer uslu, aral]kta òk az]tmak yok, ama ders
bittiynqn kapuda s]k]=mal]k ta yapmr]z. Eer òklul kapuda toplanarsa,
ilkin k]zàazlar] kolvereriz, sora gider òcucaklar.
Son derstqn àn urduynan, biz, dizilip, s]ralardan `]kr]z iki=qr-iki=qr,
xlecq dizili da `]kr]z klastan, =koladan da sade aàn art]k basamaklardan
ineriz, ozaman olur herkezi xrwswn evinq, nas]l istqrsq. Bizim klas]m]z] uslu, terbiedili gxrdwynqn, kafadar]m]z hem aalemnqr da bizq may]l
olrlar, metin laf sxleerrlqr. Biz da bununnan kabarr]z.
istqr-istemqz mutlak
yan]k pek h]zl]
az]tmak esaps]zl]k
Nikolay Baboglu
1. Ne iìn lqqz]m =kolada àncaaz# 2. Ang] àncaaz] u=aklar taa pek

beenerlqr# Neìn# 3. Neìn son uroktan sora u=aklar tez isteerlqr d]=ar]
`]kmaa (f]rlamaa)# 4. Nesoy s]ral]] (kural]) u=aklar herkerq tutrlar
akl]lar]nada# 5. Neyq u=aklar kabarrlar# Sizin iìn da metin laflar
sxleerlqr mi#
157
PAPU~LAR*
Hele g]c]rdad] tokat da aula girbi bay Yorcu e=eklen edeendq. }lkin o
indirdi semerdqn bir ùval, sora urdu e=qq s]]rl]k auluna da al]p torbas]n]
gittilqr Ganiylen ièri. Gani dxrt gxz bakard], ne `]kaceydi o beklenmi=
panay]r torbas]ndan.
}lkin Yorcu verdi Koliyq birqr àvdar pitas], sora Ganiyq da verdi
bir pitinka, ama o hi` pek sevinmedi, beklqrdi o na=ey-na=eycii. Gani
pitinkay] dalay]p sordu:
Buncaaz m] o, ani dediydin, ba bakac]k#
Diil, dedi Yorcu, da `]kard] torbadan bir ìft swt-biyaz papu`.
Onnar]n vard] gxzql e=il ipleri hem c]ng]r-maavi kenarciklar].
Gxzqldilqr, pak gxzwnw tutard]lar...
Te bunnar] sana ald]m.
Gani kavrad] onnar] da sevinerqk ba=lad] èzèvirq bakmaa. Onnar]n
maalesindq hi` kimseyciktq yoktu bxlq ayak kaplar]. U=ak tezicik giidi
onnar], geldilqr taman ii ayaklar]na gxrq. O istedi `]ks]n sokaa da gxstersin
kafadarlar]na, ama dw=wndw, ani =indi art]k aàn maalenin hepsicii u=aklar]
toplu olaceklar. +indi o yaln]z sevinirdi papu`lar]na, gezqrdi ièrdq, ad]m
yapt]kà bakard] a=aa ayaklar]na pek k]vrakt]lar onun eni papu`lar].
Nikolay Baboglu
1. Neredqn bay Yorcu gelmi=# 2. Kim hepsindqn òk bobas]n] panay]rdan beklemi=# Neìn# 3. Bakas] ne Ganiya panay]rdan alm]=# 4. Neìn
birdqn Gani sokaa istqmemi= `]ks]n da panuàlar]n] kafadarlar]na
gxstersin# Tekstq o eri bulun da taa bir kerq oras]n] okuyun.
+KOLAYA G}DQRKQN
Sokak =a=ard], hepsicii may]l olard], aàn sabaalen `]kard]lar auldan
sokaa Todi, Gafi hem Simucuk. ~ocucaklar ikisi da karagxz, kurgaf
hem a`]kgxz.
K]zàaz, Gafi kulaca, pek mamusuna benzeer, ang]s] baa brigadas]nda
zvenevoyka i=leer. Makar ki Gafi w`wncwdqydi, Todi da be=incidqydi,
ama boylar] kqr birtak]md]. Simucuu ortaya al]p, w`w da herkerq
gidqrdilqr yanna=]k. W`w da pek k]rnak giimniydilqr: yakac]klar] biyaz,
rubac]klar] wtwyq urulu, ayak kaplar] yalab]yr Todiylqn Simucuk
kepkac]klan gezqrdilqr, ama Gafinin tepesindq gxzql bant baal]yd].
158
+kolaya gidqrkqn, Todi, Gafi hem Simucuk bakard]lar dooru yollar]na,

oynamazd]lar yolun wstwndq hem, keìlqr gibi, iki tarafa sal]nmazd]lar.
Onnar, bwwklerin yan]ndan ge`qrkqn, selqm verqrdilqr. Hem gidqrdilqr
=kolaya diil yolun ortas]ndan, ama aullar]n boyundan, nqqnda gezmeer
ma=inalar hem taligalar.
Kosti Vasilioglu
1. Neìn sokak =a=arm]= u=aklar sokaa `]kt]ynan# 2. Yap]n yazd]rma

u=aklara. 3. Nas]l onnar gidqrmi=lqr =kolaya# Nas]l kendilerini
gxtwrqrmi=lqr# 4. Siz var m] nicq kendinizi benzedqsiniz bu u=aklara#
Ang] taraftan#
MAL}
Ge`mqzdi gwn, ani u=aklar: Todi, Gafi hem Simucuk uroklardan sora
gitmesinnqr malisinq, ang]s] =koladan w` ev a=]r] ya=ayard]. Makar ki
onnar]n malisi =ansora etmi=q ald]yd], ama ya=ayard] o yaln]z. Evin iìndq
hem aulda vard] òk i=.
Da tq bu wzerq bwwk hem aar i=leri yapard]lar onnar]n mamusu hem
bakas], ama ufak, kolay i=leri: ièrsini swpwrmqq, erleri y]kamaa, ìèkleri
y]slamaa, kar]klardan otlar] yolmaa, fidannardan meyvalar] toplamaa,
baa bozmaa, lafkadan na=eysa almaa yapard]lar u=aklar.
~ok kerq onnar]n aras]nda vard] nicq gxrmqq Simucuu da, ang]s]
kuvedinq gxrq sava=ard] bwwklerdqn a=aa kalmamaa.
Malileri, gxrdwynqn, nesoy onun unukalar] àl]=kan i=i yaprlar, pek
sevinqrdi buna. }=tqn sora herkerq àl]=ard] u=aklar] doyurmaa datl]
mancac]klan, verqrdi onnara twrlw tatl]l]klar.
Bitkidq u=aklar =evqrdilqr i`mqq birqr `xlmek haliz ev bozas], ang]s]
xlq datl]yd], ani bwtwn kwwdq zordu otak]m i`ki bulmaa. Birkerq bilq babu
unutmazd] =wkwr etmqq. Herkerq deyqrdi: @Saa olunuz, benim yard]mc]lar]m!
Siz kw`wkswnwz, ama bwwk yard]m yaprs]n]z bana. Bqn sizsiz, nicq elsiz@.
Kosti Vasilioglu
1. Nereyi gidqrmi=lqr u=aklar uroklardan sora# Neìn# 2. Ne

yaparm]=lar u=aklar malilerindq# 3. Nicq =wkwr edqrmi= babu u=aklar]#
4. Siz da yard]mnrs]n]z m] ev i=lerini yapmaa, ihtqrlara, sakatlara#..
159
ALMA*
Sokakà gidqrdi bir babucuk. Onun sepedi doluydu gxzql, k]rm]z]
hem sar] almalarlan. Eh, olsa bendq bxlq bir alma: Sessizdqn yakla=t]m
bqn babuya geeridqn, kapt]m bir alma da saklad]m onu cebimq. Bana
geldi, ani babucuk hi` duymad], nicq bqn almay] ald]m. Bir da babucuk
durgundu da dedi:
~ocucak, ya gel buray]! Nicq senin ad]n#
Petrika Ama mamu bana deer Rika.
Gxzql ad]n var. Belli, ani kqqmil u=aks]n.
Bilmeerim.
Babucuk ay]rd] sepettqn en bwwk, en gxzql k]rm]z] almay]:
Al da i! O bizim ba=àdan.
Ama o alma, ang]s] cebimdqydi k]zm]=t]. Ate= gibi budumu yakard].
Neìn sqn istqmeersin almay] almaa#
Babucuk durard], alma elindq uzad]l], ama bqn Bqn `]kar]verdim
cebimdqn o almay], s]b]tt]m onu sepedq da ka`t]m. Eti=tiynqn evq ba=lad]m
aalamaa. Kendim da bilmeerim: neìn sanki aalad]m#
Emilian Bukov
1. Ne yapm]= òcucak, gxrdwynqn babuyu almalarlan# 2. Neìn

babucuk durgunmu= birdqn# 3. Ne sormu= babucuk Petrikaya# 4. Ne
teklif etmi= babucuk Petrikaya# Necin#
YOLDA
Mitray] bobas] getirdi u=ak ba=às]na. Bunu o yapr her sabaa. K]zàaz
yolda bi=ey lqqz]md] sorsun. Bobas] beklqrdi soru=u. Da tq o koyuldu:
Baka, neìn insan selqm verer#
Bobas] annatt], ani insan saal]k baa=lr biri-birinq. Cuvap kablettirktqn
sora, Mitra sustu. Onnar]n yan]ndan ge`ti bir delikann]. O selqm geeri
vermedi. K]zàaz dayanamad] da sordu:
E neìn bu batwcuk selqm] almad] e# O ne, diil mi insan#
Bobas] birdqn bulamad] cuvap. Birazdana sxledi:
O batwsu kah]rl]yd] da i=idqmedi bizim selqmnar]m]z].
Mitra dw=wndw biraz, sora dedi:
Ko kah]rlar kaybelsinnqr, insan] bulamas]nnar, da kimsey unutmas]n
selqm vermqq!
Todur Marinoglu
1. Nereyi gxtwrmw= Mitray] bobas]# 2. Nelqr sorarm]= u=ak bobas]na#
3. Ne sormu= u=ak o delikann] òcuk iìn# 4. Beendiniz mi Mitran]n
cuvab]n]# Ee, siz ne dw=wnersiniz insan]n ya=amas] iìn#
160
. . ..
KURT-KU{LAR,
E{ILLIKLAR
. .
. .. .
BIZIM ZENGINNIIMIZ
Todur Marinoglu iìn
Todur Marinoglu duudu fevral]n 2-sindq 1955-inci y]lda
Komrat dolay]n Avdarma kwwywndq. Yok u=ak Bucak taraf]nda, ang]s] bilmesin Marinoglu Todurun =iirlerini, wrektqn
sevinmesin onun ya=amaktan al]nma personajlar]na.
An]lm]= yaz]c] Stepan Kuroglu onun iìn dedi: @Todur
Marinoglunun temalar] èkiler xmwrwn gwne=li hem bulutlu
havalar]ndan, yarat]c]n]n can erindqn. a`r bizq twrlw boyal] geni=
dwnneyi, ang]s] alm]= da xrmw= kendisinq yuva poetin wreendq@.
KARAYKA
Vasil wwrener dxrdwncw klasta. Ona geler, ani sonundak] uroon
gelmeyecek bitkisi. O sabaalen, aàn dola=t] koyunnar], annad], ani sar]
suratl] lqqz]m tezdq kuzulas]n.
Urdu àn. Kalpak elindq, palto iliklenmedik bxlq kaàrak o eti=ti evq.
Kalpaan] koymad] ba=]na, ama ast] koyun aulun kaz]]na, acan gxrdw
sar] suratl]n]n alt]nda bir kara kuzucuk. A`]verdi tokatc]], tuttu kuzucuu,
ald] kucaana, èketti sevmqq.
Kuzucuun ann]s]nda vard] bir biyaz`]k, ang]s] benzqrdi topàaza.
Sevqrkqn kuzucuu, òcucak daymaca deyqrdi: @Karayka, karaykac]k@.
Xlq da kald] onun ad]. Karayka hem Vasil tez dostla=t]yd]lar.
Kuzucuk wwrendiydi ang] gwnw, nezaman dostu gelecek =koladan da
verecek ona emcqqz. Aàn geldi yaz, wwrenmqk aral]], Vasil òk sevindi.
O òktan istqrdi tan]=t]rmaa dostàaz]n] dolay yama`larlan, s]z]nt]larlan,
ày]rlarlan.
}lk gwndqn taa Karayka tuttu tez akl]s]nda, neredq bulunr onnar]n
evi. Tokat`]ktan taman `]kard] dostu.
Onnar òk nazl] bulu=tular.
161
Gwz yakla=t]yd] heptqn. Karayka oldu k]vrak bir ko`àaz. Buynuzlar]

bwwdwlqr.
Hepsi may]l olard] bu hayvancaa.
Bir sabaa Vasilq amucas] dedi getirsin kuzular] evq taa karann]cak
olmad]ynan.
Neìn sa òcucak bwwn kefsiz duyard] kendini. Ba=] da ac]maard],
yorgun da diildi, ama aar gelqrdi. ~ocucak esap ald], ani Karayka otlamr
tatl], su da may i`medi.
Hava bozulmaa ba=lad]ynan, Vasil eti=ti evq, kapad] kuzular].
Karaykay] suvazlay]p, girdi h]zl] ièri, yatt]. Dinnenqrkqn, akl]na geldi,
ani maazan]n setindq gxrdw bilenik b]àa.
Bu zaman cann] ses verdi Karayka. Vasil f]rlad]-`]kt] d]=ar]. Amucas]
tutmu=tu Karaykay] taman erle=qrdi kesmqq. ~ocucak osaat tuttu amucas]n]n elini, yalvardi: @Kesmq, amucac]]m.@
Brak elimi, dedi amucas].
Brakmaycam! Ya=lar gxzlerindq dedi òcucak. Karayka bu vak]t
ans]zdan dartt] da kac]r]ld]. Vasil eti=tirdi dostunu da yatt] wstwnq.
Amucas] yakla=t] wfkeli baard]:
Yok ol onun wstwndqn, brak keseyim.
Bana boban s]marlad] gideceykqn kazanca keseyim bir erkek kuzu,
kurban olsun. Sizdq erkek ba=ka yok!
Bu zaman i=idildi Aleksi dqdunun sesi. O nasaatlad]: @Brak zeetlqmq
bu dostlu cannar]. Getir bana bir di=i verecqm erkek da kes onu@. Ozaman
Vasilin amucas] urdu erq b]caa da dedi: @Sqn bwwk ya=ta adams]n, Aleksi
dqdu, ama u=ak akl]ndays]n. Allahtan verili hayvannar kesilsin@.
Birazdana o dxndw da sesledi dqduyu.
Todur Marinoglu
1. Neìn Vasilin bitki uroo pek zor ge`mi=# 2. Ne gxrmw= Vasil,

dxndwynqn evq# 3. Nesoy ad koymu= ona òcucak# 4. Nerelerdq
gezqrmi= òcucak Karaykaylan# 5. Ne denemi= gwnwn birindq Vasil#
Niceymi= kendisinin kefi# 6. Ne istemi= yapmaa amucas]# 7. Nicq
gxtwrmw= kendisini Vasil# 8. Ne teklif etmis amucas]na Aleksi dqdu#
9. Sizin da var m] hayvan dostlar]n]z# Koruyrs]n]z m] onnar] beladan#
162
PAL}*
Kuù-kuù, pali,
Kaàrak bana.
Ver swt`qqz ma, mali,
Vereyim ona.
Erini biler o,
+amata hi` yok.
Pek beni sever o,
Bqn da onu pek!
Ko swt`qqz i`sin o,
Ne gxzql bakr o,
Ko bwwswn h]zl].
Ne fas]l gezer,
+indilik kw`wk o,
Herbir laf]m] o
Ama ak]ll].
Annamaa isteer.
Kuù-kuù, pali,
Kaàrak bana.
Ver swt`qqz ma, mali,
Vereyim ona.
Kosti Vasilioglu
1. Neylqn òcucak kxpecii doyuracek#

2. Sizdq dq bxlq gxzql dost var m]#
3. Ne ona imqq verersiniz#
4. Uygu seslqn =iiri n]=annara gxrq okuyun.
KU+~AAZ*
Bir ku=àaz u`r,

Dars]k twrkwcw,
~ocaa dan]=r:
Bqn yuvac]]ma,
~ocucak-dostum,
Y]m]rta koydum.
Bak sqn onnara,
Brak yuvac]]mda,
K]rma onnar].
~]kacek kw`wk
Alt] yavrucuk.
Onnar da bwwywp,
Gxzql ses dwzwp,
Sana twrkwcwk
~alacek bxlwk
Koruycek meyva
Olsun òk gwzq.
Bozma yuvac]],
Olma zararc].
Dionis Tanasoglu
1. Nelqr s]marlam]=, teklif etmi= ku=àaz u=aa# 2. Siz da zarar yaprs]n]z

m] ku=lara, hayvannara# 3. Neìn dw=meer ku=lar]n yuvalar]n] bozmaa#
Bulun cuvap =iirdq da okuyun. 4. Demekli okuyun =iiri hem ezberlqyin onu.
163
ATLl*
Aàn ge`ti birka` vak]t, Ganilerin koduu bwwdw, ba=lad] ko=turmaa.

Sabaalen bakas], pinip e=qq, gidqrdi t]rlaya, koyunnara, koduk ta
ko=turarak, gidqrdi e=qqn ard]na. Gani pek istqrdi o kals]n evdq da biraz
oynas]n e=eciklqn.
Bir pazar gwnw bakas] gitmediydi t]rlaya. Ganiylqn ikisi verdilqr
e=eklerq sucaaz, sora alaflad]lar onnar].
Baka, sordu Gani, neìn bu koduk imeer saman#
O taa kw`wk, ona swt`qqz mamusundan taa pek yarr.
Hep emer, dedi Gani gwlerqk.
Te o taa emecek, kw`wk, ama pek kaavidir.
Kaavi mi# sordu Gani.
Kaavidir, zer. Te pindireyim seni ta=]yacek.
Ha-ha-ha! gwldw u=ak da o saat deid: Hadi pindir.
Nas]l onun ak]l] vermediydi istesin taa òktan e=qq pinmqq#
Bwwk e=qq o vard]r pindii semerq bobas]n] xnwnq, ama kw`wk e=qq
kendi, yaln]z# Bu pek merakl]yd]r.
Yorcu ba=lad] suvazlamaa koducaa.
Moù, moù, moù, o pek yava=t], suvazlad]kà, uzadard] ensesini,
sallard] kulaklar]n].
Gel buray], dedi Ganiya bobas], da kald]rd] u=aa iki elinnqn,
koydu e=eciin belinq.
Koduk èvirdi kafas]n] geeri, sans]n bakt], kim var onun s]rt]nda. Gani
tutunard] bir elinnqn bakas]ndan, xbwrwnnqn koduktan hem gwlqrdi seslqn.
Ona pek fas]l gelqrdi kodukta atl].
Aàn Yorcu gxrdw, ani koduk esirmeer, kabul etti atl]y] islqq, brakt]
Ganiyi kendi dursun atl], ald] koduu kulaandan da dedi:
Hadi, moù, gezdir òcuumu, ileridooru dost olacen]z.
Koduk sesledi da gitti adam]n ard]na, Ganiyi gezdirerqk. Xlq onnar
iki kerq dxndwlqr s]]rl]k aulunda.
Gezindim mi# sordu bobas].
Gezindim, dedi sevinmeli Gani.
164
Hadi =indi in kendin, izin etti boba. Gani usulunnan e=ektqn s]y]r]ld].
Baka, sordu Gani, sqn ona neìn @moù@ dedin#
Xlq e=eklerq deerlqr.
Hadi ozaman koyal]m ad]n] Moù.
Olur koyal]m Moù, dedi bobas].
Moù, Moù, Moù, sesedqrdi Gani e=qq, ama o taa ad]n] bilmqzdi.
Gitti bir tarafa da ba=lad] ko=turmaa.
Gani ièri geldiynqn, annatt] mamusuna hem malisinq, ani o bakas]nnan
koduun ad]n] Moù koydular.
Taa birka` vak]ttan sora Gani art]k islqq dostla=t]yd] Moùylan. O,
kendi pinip atl], gezqrdi kodukta.
Nikolay Baboglu
1. Ne i=tq i=leer Ganinin bobas]#

2. Neìn lqqz[m olr e=ek òbannara#
3. Siz e=ektq gezdiiniz vard]r m]#
4. Sizin aulunuzda var m] hayvan kulluu#
5. Beendiniz mi, ne ad koducaa koydular#
6. E siz olayd]n]z, nesoy ad koducaa koyaceyd]n]z#
KW~WK F}DAN
Ufac]k bir èkerdqq
Yaamur demi=: @Zaval],
Saklanm]= kw`wk fidan.
Er alt]ndan h]zl] `]k.
Toprak demi=: @Uykudan
Sular]mnan y]kanarsan,
Yok fayda. Art]k uyan@.
Olacan sqn fidanc]k@.
Bu sxzw duyar-duymaz,
Erdqn f]rlad] fidan.
Nas]l sevindi, bilsqn,
Gwne=i gxrdww zaman!
E. Recep
1. Ne demi= toprak fidancaa#

2. Ne demi= yaamur èkerdqq#
3. Seslemi= mi èkerdek topraklan yaamuru#
165
MIRK-MIRK*
Bir vak]tlar varm]=, bir vak]tlar yokmu=. Bir kwwywn kenar]nda, korayl]
klar iìndq, ya=aarm]= bir ihtqr tav=am. Onnara yak]n, ùkurun iìndq,
ya=arm]= kirpi aylesi. O tav=am, ang]s]n]n ad]ym]= Gxci, pek gen` kalm]=
dul: kar]s]n] hem u=aklar]n] kaybetmi=ti bu dwnnq wzwndqn hay]rs]z bir
avc] kxpekleri. Sade biricii, en kw`wcwk u=ac]] kurtulmu=tu. O pa\itli
gwndq onun kafac]] ac]yarm]= da mamusunnan ava gitmemi=ti.
U=aklar zeedelendiynqn, eski evlerindq k]staf gelqrmi= da Gxci
esaplam]= eni ev yapmaa. Gxci eni ev dwzer gxcencik ta yan]nda oynr.
Ama kar]s], Sevgili Bozka, u=aklarlan gitmi= imelik aaramaa da ... xlq
da geeri dxnmemi=lqr.
Kalm]= Gxci M]rk-m]rklan yaln]z, ama ba=ka evlenmemi=:
unudamazm]= sevgili Bozkay]. ~ok kerq M]rk-m]rk hastalanarm]=,
istqrmi= taazq morkva yada laana yaprac]]. Ama yok kiminnqn brakmaa
M]rk-m]rk]. Ozaman Gxci brakarm]= u=aan] kom=uykaya, Kira babuya,
Kirin kar]s]na. Kir da, Kira da sevqrmi=lqr M]rk-m]rk], nicq kendi u=aklar]n].
Ge`qrmi= gwnnqr tav=amc]k ta bwwyqrmi=, kaavile=qrmi=, ama bobas]
zaamettqn hem kah]rdan, gwn-gwndqn yufkalanarm]=, gwcwlq gwwdesini
gezdirqrmi=. Evdq herbir i=i yaparm]= M]rk-m]rk: ava da gidqrmi=, bir
kerq bilq bo= ellqn geeri dxnmqzmi= ba laana yapraa, ba birka` morkva
bobas]na getirqrmi=.
Gxci pek buna sevinqrmi= hem hodullanarm]=, ani var onun butak]m
batal, girgin hem ak]ll] oolu. }htqr tav=am sade ya=arm]= umutlan, ani
gelecek vak]t da o everecek M]rk-m]rk], oynayacek onun dwwnwndq...
sora da bakacek onun gxcenciklerini.
Ama gwnwn birindq onnar]n kapular]na ans]zdan bela gelmi=: izlemi=
onnar]n evini naalet boz yaban]. Penèredqn gxrdwynqn yaln]z Gxciyi
ièrdq, baararm]=:
~]k d]=ar], uzun kulakl]! Bqn seni iyecqm.
Gxci hi` bilmqzmi=, na=ey yaps]n korkudan: kapular da a`]km]=lar,
kendisi da hals]z, kuvetsiz. M]rk-m]rk ta lqqz]mm]= art]k =indiyqdqn evdq
olsun, ama taa avdan geeri dxnmemi=. Na=ey yapmaa#
Taman bu vak]t M]rk-m]rk evq dxnqrmi=. Bir da kapu xnwndq =amatay]
i=ittiynqn hem yaban]y] sesindqn tan]d]ynan, doorudan gider kirpilerq
da uzaktan taa baarr:
Kir dqdu! Yaban] kapuda. Kurtar!
166
}=itmi= bunu Kira da. H]zl] toplrlar oollar]n], on taanq: hepsi tikenni,
girgin hem yaban]ya wfkeli. Alrlar ellerinq nacak, diiyren, kosa ...
kimin ne elinq razgeldiseydi. Kir vermi= bir mocuga M]rk-m]rk]n elinq
da demi=:
Gittik, dostum! +indi dayans]n du=man. O bizdqn zor kurtulacek.
Aàn gelmi=lqr, yaban] taman `]kararm]= Gxciyi ièrdqn d]=ar].
Kuvetsiz, ihtqr tav=am, aalayarak, ya=lar]n] silerqk, bitki kerq bu dwnneyq
bakarm]=, xlwmwnw beklqrmi=. Ak]lca dw=wnqrmi= oolu iìn hem can]
ac]yarm]=, ani xlmedqqn taa bir kerq gxrqmedi sevgili oolunu.
Bir da i=idiler =amata. }htqr tav=am]n gxzlerindq peydalanr yufkaca
umut. Gittik`q seslqr i=idilqrmi=lqr taa pek. Yaban] ba=lam]= bak]nmaa,
da, gxrdwynqn Kiri kar]s]nnan hem oollar]nnan, hem da M]rk-m]rk]
mocuga elindq, taa da bozarm]= korkudan, annam]=, ani lqqz]m kendi
can]n] kurtarmaa. Vak]t dw=wnmqq deyni yokmu= da àar]lmad]k musaafir
ayk]r]dan toparlanm]= ka`maa. Gwcwlq saa kalm]=, kurtulmu= M]rk-m]rktan xlq mocugalar imi=, ani taa xlwncq akl]s]nda tutmu=, unudamam]=.
Bir da ad]m birtqqn M]rk-m]rk]n evinq dooru yapmam]=. Sade uzaktan,
gxrdwynqn onu kapunun xnwndq, uluyarm]=.
Bu hatadan sora M]rk-m]rk hem kirpilqr taa da pek dostla=m]=lar:
hergwn bulu=arm]=lar, biri-birini selqmnqrm]=lar, yortularda biri-birinq
musaafirlqq gidqrmi=lqr.
Tezdq M]rk-m]rk evlenmi=. Dwwndq ihtqr Gxci hem kirpilqr bwwk
=ennik yapm]=lar: imi=lqr, i`mi=lqr, òk oynam]=lar, twrkw àlm]=lar.
Kosti Vasilioglu
1. Kimin iìn annad]lr bu masalda#

2. Kim o M]rk-m]rk# Annad]n.
3. Neyq Gxci bir kerq sar]lm]=#
4. M]rk-m]rk kimi yard]ma àarm]=#
5. Olur mu M]rk-m]rk] hem kirpi dost say]ls]nnar#
6. Nicq dostlar yaban]dan kurtulmu=lar#
KO~LAR*
Kim biler, neìn ko`lar dww=erlqr hem neìn onnar]n buynuzlar] k]vra=]k# sormu= dqdu. Bilmeersiniz mi# Ee, ozaman seslqyin.
}lerki vak]tlarda herbir swrwdq varm]= sade birqr ko`. Ne da yapmasalar
koyunnar, ko` dww=meyecek yufka koyunnarlan ya. Ama varm]= o
167
taraflarda yaban]lar, ang]lar] kimqr kerq dola=arm]=lar swrwyw. Makar ki

varm]= òban, onun kxpekleri, ama ko` ta gecelerdq ku=ku uyuyarm]=.
~aar]lmad]k yaban]lar geldiynqn, ilkin ko` onu kar=]layarm]=,
buynuzlar]n ètinniini deneyqrmi=. Ko` denemi=, ani nekadar òk yaban]larlan kar=]la=r, okadar taa uzun onun buynuzlar] olr. Hem gxrmw=, ani
uzun buynuzlarlan taa kolay yaban]larlan lafetmqq. Bir gwn peydalanm]=
swrwdq yabanc] ko`. Swrw koù gitmi= ona kar=], annamaa, na=ey o burada
kaybetti da demi=:
B---!
Yabanc] ko` sanm]=, ani ona selqm verdilqr. Onu=tan o da demi= swrw
koùna:
B---!
Swrw koù annam]=, ani xbwrw onu yans]lr. O pek k]zm]= yabanc]
koà da, `]k]n]p geeri, nekadar kuvedi varsayd], urmu= xbwr koùn ann]s]na. Hem urmu= xlq, ani o buynuzlar] àt]rdam]=, ko`lar]n ikisinin da
gxzlerindqn yal]n f]rlam]=. Yabanc] ko` annayamazm]= bxlq musaafirlii.
O da pek k]zm]= swrw koùna. O da, geeri `]k]n]p, nekadar kuvedi varsayd]
urmu= saabiyq. Bu sefer swrw koù ba=lam]= annamamaa, nas]l xlq var
nicq olsun, ani yabanc] ko` onu kendi evindq dwwswn. Bunu dw=wnwp,
swrw koù taa da pek k]zm]=:
Ama siz bilersiniz mi, u=aklar, ani herbir i=, k]zd]ynan k]vra=r#
sormu= dqdu. tq bu ko`lar]n da biri-birinq deerlqr:
Dostum, k]zma xlq, zerq buynuzlar]n k]vra=acek.
Kosti Vasilioglu
1. Neìn ko`lar]n buynuzlar] k]vra=]k. Annad]n.

2. ~aar]lmad]k yaban]lar] kim ilkin kar=]layr# Nicq#
3. Kim peydalanm]= bir gwn swrwda#
4. }ki koùn aras]nda ne olmu=# Annad]n.
5. Bulun teksttq da okuyun neìn ko`lar]n buynuzlar] k]vra=]k#
B}LERS}N M}#
Kimin ambar] dallar wstwndq#

(S]ncap]n. S]ncap k]= iìn alr mantarlar] da asr kuru àm dallar]na.)
Ang] emi= var nicq olsun k]rm]z], biyaz, kara#
(Smorodina).
168
Kim yar]m y]ladan var nicq ya=as]n imedqqn#

(Ay], kirpi, kunduz hem kalan yaban hayvannar], ang]lar] k]=]n uykuya
dw=erlqr.)
Kim dii=tirer twwywnw iki kerq y]lda#
(Tav=amda, s]ncapta yaz]n bir donak, ama k]=]n ba=ka. Yaz]n s]ncap
turuncu, ama k]=]n boz; k]r tav=am] yaz]n boz, ama k]=]n biyaz.
Hayvannar]n yapaalar] (twwleri) dii=iler iki kerq y]lda ilkyaz]n hem
gwzwn. Dii=tirerlqr yapaalar]n] diil sade yaban hayvannar], ama ev
hayvannar] da (inek, kxpek, kedi, ama renk kalr hep o).)
POTMAR*
Guvi-guvi! koìnada
Potmarc]k baarr.
Ne istqrsq o bendqn#
K]zàaz]m sorr.
Sora zotkas]nnan o
Aktard] suyu.
~ok dw=wnmeyip, kazd]
Orada kuyu.
Bqn verdim ona ekmek:

+ap-=ap-=ap idi.
Bqn dxktwm ona sucaaz,
|orklad]p, i`ti.
Kuyuya o yay]ld],
Bula=]p heptqn.
Wfkedqn ona dedim:
Kqr domuzsun sqn!
Kosti Vasilioglu
1. Ne istqrmi= potmarc]k koìnada#

2. Nelqr vermi= u=ak potmara# Bulun cuvap da okuyun.
3. Neìn u=ak demi= potmara: @Kqr domuzsun sqn!@#
4. Demekli okuyun =iiri hem ezberlqyin onu.
B}LERS}N M}#
Ay]lar tavlu mu osa zabun mu k]= uykusuna dw=erlqr#

(Tavlu. ~wnkw yaa ay]y] k]=]n hem doyurr, hem y]s]dr uyuyarkan.)
Neìn deerlqr, ani @yaban]y], bacaklar] doyurarm]=@#
(Yaban], kedi gibi, av]n] kollamr, ama, gxrdwynqn onu, lqqz]m eti=sin.)
Ang] hayvannar u`r#
(Yarasalar)
Ang] hayvan uyuyr bwtwn k]= tepesi wstwnq (ba=] a=aa)#
(Yarasa)
169
K]=]n aa`lar bwwyerlqr mi#

(Bwwmeerlqr: uyva=rlar)
Kim almalar] s]rt]nnan toplr#
(Kirpi. O yuvarlanr alma aac]n alt]nda taa almalar saplanmay]nca
onun tikennerinq. +iret kirpi ta=]yr almalar] s]rt]nda.)
Kim geziner havada iplik wstwndq#
(Gen` payaklar. Gwzwn havada uùnr pek òk payacan. Herbir
payacan]n ucundan tutunr birqr gen` payac]k. O payacannar var nicq
uùp-gitsinnqr òk kilometra uzaa. Genècik payaklar bu tak]m bulrlar
kendilerinq ba=ka eni erlqr.)
Neìn kara gargalar gezerlqr k]rda puluun ard]na#
(Kara gargalar toplrlar erdqn kurtlar].)
Ang] e=illiklqr ilkyaz]n ilkin ìèk a`rlar#
(~iidemnqr (kokiìlqr).)
Tav=ama nereyi taa ii ka`maa, bay]ra dooru mu osa bay]rdan a=aa
dooru mu#
(Bay]ra. Gwnkw tav=am]n xnkw bacaklar] geeridekilerindqn k]sa.
Onu=tan bay]ra ka`maa ona taa kolay, ama a=aa dooru o gider tekermeker)
Ang] yaban hayvan] sever ahududunu (malinay])#
(Ay])
Uygun sxzlqr
*
*
*
*
Kxr kedidqn s]ànnar korkmaz.

Aa` kxpek swrwyw beklemqz.
Bwlbwlq alt]n kafes ta kapan.
Garga gargac]] gxrmw=:
@Gxzelim benim@, demi=.
* Adam tabiat]n dostu. Dost dosta fenal]k yapmaz.
* Daay], dostum, koruyarsan
Saal]]n] koruyacan.
* Tauk k]tk]daklamas]na gxrq y]m]rtay] yapsa, o y]m]rta dama s]ymaz.
170
* Ang] evdq gwne= òk

}la`, hasta orda yok.
* Yoksayd] gwne= saal]k ta yok.
* Unutma, adam, ani sqn tabiat]n ooluysun. Ak]ll] ool anaya-bobaya
fenal]k yapmaz.

1. Bu toplumdan ang] yaratmalar] siz taa pek beendiniz Neìn# A`]klay]n
kendi bak]=]n]z]. Okuyun onnar] taa bir kerq.
2. Demekli okuyun beendii yaratmay] yada onun bir paràs]n] bizim dxrt
bacakl] yada kanatl] dostlar]m]z iìn.
3. Dw=wnwn da sxlqyin, ne var nicq olsun, kaybelqrseydilqr yada
kaybedqrseydik dwnnenin wzwndqn hayvannar] hem ku=lar], yabannar]
hem evdq ya=ayannar].
4. Bulun sxleyi=leri, deyimneri, ang]lar]nda sxlener, ani kurt-ku=lar
bizim dostlar, ani onnar bizq hertarafà yard]mc] hem tabiat]n gxzellii.
5. Bulun da sxlqyin (okuyun bilmeyceleri, ang]lar]nda sxlener kurtku=lar iìn. A`]klay]n bak]=]n]z], neyq gxrq siz bulrs]n]z, bilersiniz,
ani bu bilmeycedq sxlener mutlak o hayvan yada ku= iìn, ama diil
ba=kas] iìn.
6. Var m] okuduunuz bu yaratmalardan kaarq ba=ka da yaratma hayvannar
hem ku=lar iìn# Akl]n]za getirin, kim onun avtoru hem yaratman]n
ad]n]. Neìn hem neylqn o sizin wwreenizq dw=tw# Annad]n.
7. Sizdq da evdq var m] ku= hem hayvan# Siz onnar] bakrs]n]z m]#
Annad]n, nelqr siz yaprs]n]z onnar iìn. Var m] sizin dostunuz ku=lar]n,
hayvannar]n iìndq# Neylqn siz dostluk tutrs]n]z# Resimnqy]n dostun
birini.
8. Haz]rlay]n bir mini-yaratma kendi hayvan yada ku= dostunuz iìn.
171
.
.. ..
.
ILKYAZ
. . . GELDI DUNNA
DIRILDI
Vasi Filioglu iìn
Vasi Filioglu duudu yanvar]n 26-s]nda 1949-uncu y]lda
Komrat dolay]n Beàlma kwwywndq. @O gagauz poeziyas]nda
a`]k bir umut. B]kmaz sevgiylqn ìftìlqq hem insannaa o
sevindirdi bizi kqqmil peetlerinnqn hem twrkwlerinnqn, ang]lar] oldular art]k halk twrkwleri@, dedi onun iìn an]lm]=
=air Mina Kxsq.
Vasi Filioglu yazr merakl] hem yaratmalar]nda dil
demekliini kullanr ustayca.
MARDIN SEK}Z}
Sekizi mard]n,
El uzat bana!
Yakla=r saad]m
~wnkw kutlamaa.
Baa=laycam bwwnkw
Bqn bwwdqn gwlw,
~alacam twrkw
En ii bwlbwldqn.
+iir da cwmbw=lw
Okuycam gwlmqq,
Olmas]n gw`lw
Hi` ana wrqq.
Vasi Filioglu
1. Neyq har]zlanr avtor# Neìn# 2. Ne baa=]= haz]rlr avtor anas]na#

***
Aàn k]rkrlar kafam],
Ortal]k dolr salt sa`.
Aàn a`r]m bqn dam],
Ordan f]rlr bir (àgnalr]k)
Andrey Koànc]
172
USLU KED}C}K
Kedicik yatr uslu

Wstwndq wklwwn.
Ne imqq isteer, ne su
Tq art]k bir gwn.
@Zaval], kefin mi yok#@
Sarma=]p, sordum.
Da dw=wnmedqqn òk-òk,
Bqn da uyudum.
Dw=wmq geldi bir ses

Uyand]m aàn,
Kedicik tutmu= ne tez
W` parà s]àn.
Bundan sora annad]m,
Neìn o uslu,
Neìn ne ekmek isteer,
Ne kaymak, ne su.
Vasi Filioglu
1. Neìn kedicik bi=ey istemqzmi= imqq# 2. Nezaman annam]= avtor,

ani kedi tok# 3. Demekli okuyun =iiri.
BUCAKTA SABAA*
Birkimsey sorsa:
Gwn duudu. Sesli
@Ne gxzql heptqn#@,
Uyand] Bucak.
dq ona k]sa,
Dost, xmwr eni
òk dw=wnmedqqn:
kapuda, ya bak.
@Bucakta sabaa@.
Birkimsey sorsa:
@Ne gxzql heptqn#@,

deyecqm k]sa,
òk dw=wnmedqqn:
@Bucakta sabaa@.
Stepan Kuroglu
1. Ne gxzql heptqn# Bulun cuvap da okuyun. 2. Vatandan taa gxzql

erlqr var m]# Neìn# 3. Demekli okuyun ìiri.
}HTQR SXZW
Kara garga geldi ilkyaz geldi.
Turnalar geldiseydilqr kaar art]k eriyecek.
Mart ay] suuksayd] y]l bereketli olacek.
173
}LKYAZ ZAMAN*
Usta-ilkyaz
}lkyaz gxzql
Hi` raat durmaz: Ne =en gezqr!
Ruba eni
A`]k twrkw
O tez giidi,
Twrlw-twrlw
Fas]l kilim
Onda bitmqz,
K]rda gerdi.
Aaz] susmaz!
Biyaz kauk,
Sans]n pamuk,
Konmu= aaca
Sedef boncaa.
Hava gwler,
}lin geler
}lkyaz geldi,
}lkyaz geldi!
Mina Kxsq
1. }lkyaz nicq geler# 2. Bulun =iirdq o s]rac]klar], neredq yaz]l] ilkyaz]n

gelmesi iìn. 3. Var m] siiretiiniz k]rlarda fas]l kilimi# Annad]n. Sora da
resinmqyin.
}LKYAZ
~ukurda biyaz yorgan
K]=tan sonunku n]=an
Sau=mu= o, saklanm]=
Beki kurtulur, sanm]=.
Gwndwz ya=lan o aalr,

Gwne= wzwndqn korkr.
Kraal] serin gecedq
O enidqn kendindq.
Saklan, saklanma, k]=]m,

Sqn yolcuysun, karda=]m,
Bucakta dw=er duman
Kara Denizdqn buular.
Baalar kesilmi= aalr,
Kxkleri kuvet toplr.
K]rkka=]k ta kolac]
}ki dwwmwklqn baalr.
S]y]rc]k àlr s]kl]k,

Sokakta kalabal]k.
Yama`ta ìidem a`r
K]zlar da @rop-rop@ ka`r...
Nikolay Baboglu
1. Neìn k]= saklanarm]= ùkurda# 2. Neylqn benze=erlqr @Ge` kaar@

M. Kxsenin hem @}lkyaz@ N. Baboglunun# 3. Neìn =iirin ad] @}lkyaz@#
4. Annad]n sizin k]= hem ilkyaz iilenceleriniz iìn.
174
MART DQDUNUN UNUKASI*
Onun ad] Mr\i=or (Martac]k).

Ama o bir gwnnwk duumas]ndan.
O taa kqr mamusunu da gxrqmemi=.
Bqn gidecqm k]rlanga`lar] aaramaa, demi= dqdu Mart, sqn da
kal evdq òrbac].
Sulr Mr\i=or koyunu, atr tenq horoza.
Da o pek istemi= gxrmqq mamusunu.
~]km]= Mr\i=or k]ra da ba=lam]= baarmaa:
Ma-mu-u! Ma-mu-u!
Ama kimsey ona sesetmemi=.
Ba=lam]= karann]k olmaa.
Bak]nr Mr\i=or iki tarafa da gxrer, ani yolu evq dooru bulamayacek.
Na=ey =indi yaps]n#..
Oturr o kxrkxstebek y]v]n]n wstwnq. Baari horoz xtsq birerdq. Ozaman
yolu evq dooru taa kolay olacek bulmaa. Baari bilecek, ang] bay]r]n ard]nda kald] onun evi...
Bir da i=ider Mr\i=or, kimsa =]p]rt]ylan sorarm]=:
Ne, kaybettin yolu mu#
Dxner bakmaa, kim o sanki olsun, da gxrer ~iidemi.
Pek sevinmi= Mr\i=or, `]karm]= kalpaan]:
Mr\i=or!
Mr\i=or! Mr\i=or! her taraftan =]p]r-=]p]rdarm]=lar ~iidemnqr.
Da yollanr ozaman Mr\i=or ~iidemdqn ~iidemq da hi` annayamr,
nicq evq eti=er.
Ama evdq ona dqdu Mart demi=:
Bu yolu sana mamun geeri dooru gxsterdi.
Mamu mu#
Elbetki. Senin mamun }lkyaz.
Spiridon Vangeli
1. Nereyi istemi= gitmqq dqdu Mart# 2. Neìn Mr\i=or `]km]= k]ra#

3. Nas]l Mr\i=or evq dooru yolu kaybetmi=# 4. Kim yard]mnam]=
Mr\i=ora evq yolu bulmaa# 5. Mr\i=orun mamusu kim# Bulun cuvap.
175
KWWYQ YOLCULUK
Baka adad]yd], ani tezdq kwwyq gidecez. O adanm]= gwnw bqn àt]ylan
èkip, yakla=t]rard]m. W`wmwz gidecez: bqn, mamu hem baka. Avtobusun
saa taraf]nda oturacez, ki gidqrkqn gxrwnswn yol boyunda otlar da, kuzular
da, telefon direkleri da, uàn ku=lar da. Yolda gidqrkqn, doyamr]z
siiretmqq dolay].
Ee, ge`ti vak]t da geldi o gwn. Hepsimiz kalkt]k pek erken. Haz]rland]ktan sora d]=ar] `]kt]m. Sokakta kimseycik yoktu. Sade Dursun amucay]
gxrdwm. O lafkan]n dolay]nn] tertipleyqrdi. Gxrdwynqn beni sokakta, sordu:
Ne oldu, delikann]# Ne xlq erken kalkm]=]n#
Kwwyq gidecez, dedim.
Dursun amuca, benim s]rt]mda eni rubalar] gxstererqk, dedi:
Senin s]rt]nda rubalar] gxrennqr sanaceklar, ani sqn dwwna gidersin.
Ona cuvap vermedim. Allaa prost etsin, ani ona bqn biraz k]zd]yd]m.
Ya i=i. Yok nicq giinmqq da. }nsan diil mi lqqz]m hekkerq k]rnak gezsin#
Wrektqn bqn pek sevqrdim day]m]n oolunu Ywceli.
O da beni pek sevqrdi. Ba=àdan en gxzql erikleri hem abrikoslar] bana
deyni toplayard]. Derq boyunda àmurdan yapt]] oyuncaklar] hi` akl]mdan
`]karamr]m. Adam] sevirkqn butak]m, nas]l bqn ona kirli, y]rt]k rubaylan
gideyim#Avtobusta gidqrkqn, benim wfkqm daald], unuduldu.
176
Day]n]n evindq, nicq da herkerq, bizi pek s]cak kar=]lad]lar.

Yorgunnuumuz ge`sin deyni, bizq birqr `xlmek suuk ayran ikram ettilqr.
Ywcel kuzular] otlatmaa gitmi=ti. Av=ama, geldiynqn evq, o bana pek
sevinecek.
Pindirecek beni omuzlar]n]n wstwnq da aulun ortas]nda, p]r]ldak gibi,
dxndwrecek.Ama av=am olunca àrdaan alt]nda bir bwwk sofra kuruldu.
Bulwnun haz]rlad]] tatl] imeklerini pek =en idik. Gxktq bir da bulutùk
yoktu. Taa karann]k olunca ku=lar xttwlqr. Kasabadan uzakt]k. Zor
annatmaa, nesoy k]smetliydim bqn, ani bulunr]m kwwdq! Ne mutlu
kwwdq ya=ayannar!
Gwndwz ~ak]roglu
1. Nereyi gitmqq adam]=t] òcucaa bobas]# 2. Neìn u=ak isteer otursun
avtobusun saa taraf]nda# Bulun cuvap da okuyun. 3. Kim gxrmw=
òcucaa erken# Ne demi= amucas] ona# 4. Nereyi gitmi=lqr òcucaklar#
5. Kim kar=]lam]= kwwdq onnar] hem nicq# 6. Neìn Ywcel yokmu= evdq.
Nelqr Ywcel yaparm]= òcucaa deyni# 7. Siz da mutluysunuz mu, ani
kwwdq ya=rs]n]z# Neìn# 8. Siz da musaafirleri seversiniz mi# Neìn#
OKUYALIM, DW+WNELM, ANNADALIM

Say]n, ani sizq verdilqr haz]rlamaa u=aklara deyni bir kiyat`]k ilkyaz
iìn. Dw=wnwn, nesoy resimnqr hem yaratmalar koyacen]z ona, ki
derindqn a`]klas]nnar hem hertarafà gxstersinnqr ilkyaz]n gxzelliini
hem tabiat]n dirilmesini.
1. }i bak]n bu sayfadak] resimi da sxlqyin, neìn siz onu alacen]z kiyatc]]n
kab]na deyni.
2. Herbir resimin koyun ad]n]. Ang] yaratma paràlar]n] siz var nicq
koyas]n]z bu resimnerin alt]na. Okuyun onnar].
3. Taa nesoy resimnqr siz isteersiniz olsun bu kiyat`]kta# Sxlqyin, ang]
yaratmalar]n paràlar] uyaceklar bu resimnerin altlar]na. Bulun onnar]
da okuyun.
4. Kiyad]n ad]n] nesoy koyacen]z#
5. Bulun kiyatta hem okuyun sxleyi=lqrlqn deyimneri ilkyaz iìn. Ang]s]n]
onnar]n aras]ndan siz taa pek beendiniz# Neìn# A`]klay]n bak]=]n]z].
6. Ezber okuyun sizin en sevgili =iirinizi yada annatma paràs]n] ilkyaz iìn.
Ne dalgaland]rd] sizin wreenizi bu =iirdq# A`]klay]n kendi bak]=]n]z].
177
TABIAT BIZI SARER

Andrey Koànc] iìn
Andrey Koànc] duudu ~ad]r-Lunga dolay]nda Baurù
kwwywndq aprilin 3-wndq 1953-wncw y]lda. Art]k 20 y]ldan zeedq
Koànc] Andrey ètin tutr elindq kalemi, ang]s]nnan yazr
gxzql, merakl], swretli =iirlqr, ang]lar], bir twrkw gibi =annrlar
taraf]m]z] hem gagauzlar]n ya=amas]n].
HALKIM
Girgin halk]m serbestli,

}=i yapr bir kerq,
Twrkwlqr may]l, peetli
Hepsi da bizq gxrq!
Halk, halk]m, gxzql halk]m,
Metet =indi gwnwnw,
Ko u`sun benim laf]m,
Nicq yaprak dxkwmw,
+en àlr e=il kavak,

H]zland]ynan ii lwzgqr,
Zor ama, aàn kurak
~ok twrlw gelqr zeetlqr...
Kalk, halk]m, girgin halk]m,
Metet =indi gwnwnw,
Ko u`sun benim laf]m,
Nicq yaprak dxkwmw.
Andrey Koànc]
1. Kimin iìn annadr bu =iir# 2. Neylqn siz gxsterersiniz] kendi

sevdan]z] halk]n]za# 3. Demekli okuyun =iiri hem ezberlqyin onu.
B}Z BWWYER}Z
Bqn oldum pek bwwk òcuk,

Kelebqq kendim tuttum.
Hem gxzql, hem alàc]k,
Dereyq yaln]z gittim.
178
Tq bakt] genq bana

}htqrca bir babucuk.
Bqn yard]m oldum ona
Kaàrak hem pek àbuk.
Gwn yakr, ku=lar u`r,

Kopard]m pek òk ìèk.
Belimdq bir bwwk kemer,
Elimdq da kelebek.
Hay]r yap]n insana

Bir kerq ya=r]z biz,
Zerq, fenal]], gxrdwynqn,
Kalr]m bqn heptqn kefsiz.
Andrey Koànc]
***
Bizdq oldu zaamet pek òk,
Hi` oturamr]z dernek.
Haz]rlad]m suyu, emi
K]rdan tez gelecek... (keni)
Andrey Koànc]
K]rlar eni kilim,

Gwne= ne d]=arda!
Wrqq da pek ilin
Sesli o ku=lardan.
Kapak aral]]ndan
Urr yalpak bir =afk,
Kaba da pat]ndan
}ner tay-tay u=ak.
****
Ona ilk seseder

Garip gen` anas],
Nazl] yard]m eder
E=ii ad]mnas]n.
D]=ar soluu taazq,
Ba=à gwlw sulu.
Ne pek islqq, aàn
Dwnnq bizim uslu!
Dimitri Kara ~oban
garip zaval]
nazl] paal], zulum
1. Kimin iìn laf gider bu =iirdq# 2. Ne sxleer avtor usluluk iìn# Bulun
o laflar]. 3. Demekli okuyun =iiri.
B}LERS}N M}#
Ang] kiyat dwnnedq en bwwk#
(En bwwk kiyat bulunr Amerikada. Onun balabann]] 3 metra, kal]nn]] 1 metra. Bu kiyad] aktarmaa deyni yap]l] maasuz elektrik aparat].)
Ang] kiyat dwnnedq en kw`wk# (En kw`wk kiyat Rusiyada. Bu }van
Andreevi` Kr]lovun masal (fabula) toplumu. O bas]lma Sankt-Peterburgta
1855-inci y]lda. Bu kiyat òk kerq kw`wk sirnik (kibrit) koropkas]ndan.)
179
T}LK} HEM KARIMCA

(K]rg]z masal])
Tilki hem kar]mca dostla=m]=lar. }lkyaz geldiynqn, ikisi birerdq
ekmi=lqr bir tarla booday. +iret tilki hergwn aala=arm]=, ani onun ba wrqq
ac]yr, ba ba=] da, brak]p i=i, gidqrmi= nereyisayd] beygir swdw (kum]s)
i`mqq. Kar]mca yaln]z àl]=arm]= i=leri yapmaa gwnwnq ba tarlay] y]slayarm]=, ba otlar] yolarm]= tarladan... Gelmi= vak]t ta booday pi=mi=,
olmu=. Tilki, gxrdwynqn, ani harman dolu terekqylqn, dw=wnmw= aldatmaa
kar]mcay]: bwtwn bereketi kendisinq almaa.
Kar]mca kafadar]m, demi= =iret tilki, neìn bu t]naz] =indi pay etmqq,
aàn var nicq o birimizq dw=swn. }kimiz biz ka`makà yar]=acez da ang]m]z
taa ileri armana eti=ecek, ona da bu terekq dw=ecek, tekrarlam]= tilki.
Kar]mca biraz dw=wnmw= da kay]l olmu=. Durarm]=lar onnar yanna=]k.
Hadi! baarm]= tilki da toparlanm]= harmana dooru.
Tilki kald]rm]= kuyruunu, k]sm]= kulaklar]n], kaàrm]=, nekadar kuvedi
var. Ama kar]mca da diilmi= ahmak tutunmu= tilkinin kuyruuna.
Tilki, eti=tiynqn harmana, silkinmi=. Kar]mca f]rlam]= bir tarafa, pinmi=
booday t]naz]n wstwnq da oradan baarm]=:
Ey, tilki, sqn neìn xlq oyaland]n#
Tilki kaybetmi= kendisini da sormu=:
Sqn nezaman buray] àtt]n#
~oktan! Bqn art]k eti=tirdim dinnenmqq da, ama sqn taa soluunu
eti=tirqmeersin. Tq bu tak]m tilkiyi ensemi=lqr. O xlq da bulamam]=
ba=ka =iretlik da sau=mu= oradan. Kar]mca ta=]m]= terekeyi ambara da
eni bereketqdqn ya=am]=, boyar gibi, kah]rs]z. Ama haylaz tilki bwtwn
k]= aa` durmu=. Xlq da ona lqqz]m.
Grigore Vieru
1. Neìn tilki tarlada hi` i=lemqzmi=# 2. Tilki ne istemi= yapmaa,
aàn booday olmu=# 3. Ya annad]n, nicq tilkiylqn kar]mca yar]=m]=lar
ka`makta# 4. Kim ensemi=# 5. Neìn tilkiyq @xlq da lqqz]m@#
BOZKAYLAN ~AKAL*
(Masal)
Sabaa hay]r olsun! demi= buruk bacakl] Bozka kedicqq. Kedicik
kendisi karaym]=, ama ann]s]nda bir biyaz ìzisi yukardan a=aa dooru
varm]=. Onu=tan da ona ~akal demi=lqr.
180
Sabaa hay]r olsun! demi= ~akal. Ee, sqn kimsin yq#

Bqn Bozka, palicik, cuvap etmi= palicik.
Hadi, birerdq oynayacez teklif etmi= Bozka.
Hadi, kay]l olmu= ~akal.
~akallan Bozka èketmi=lqr oynamaa saklamba`. Say]lm]=lar:
Bir kedi, iki kedi.
W`lqn dxrt olr edi.
Be=lqn bir olr alt].
Av=am idik kabakl].
Yummaa s]ra dw=mw= Bozkaya. ~akal lqqz]mm]= saklans]n. Taman
kedicik bakarm]=, nereyi saklanmaa, aàn yak]nda an]rm]= e=ek. ~akal
korkudan bir k]p]m]n iìndq f]rlam]= taa aac]n tepesinq.
Bozka, gxzleri yumulu, ba=lam]= saymaa:
Bir, iki..., alt]...
Gwn òktan kalkt].
Kedicik, sxleerim:
Aaramaa giderim!
Bu laflardan sora Bozka òk vak]t aaram]= ~akal], birersi kalmam]=,
ama xlq da bulamam]=. ~akal aac]n tepesindq, dallar]n aras]nda durarm]=.
Baari ses verqymi=...
Tq onu=tan da ozamandan beeri kxpeklqr kedileri sevmeerlqr, onnarlan
oynamrlar. Gxrdwynqn da kedileri salrlar. Xbwrlqr da korkudan hep
aa`lar]n tepelerinq t]rma=rlar.
1. Nezaman bulu=mu=lar Bozkaylan ~akal# 2. Ne teklif etmi= Bozka
~akala# 3. ~ok mu aaram]= Bozka ~akal]# Neìn# Bulun cuvap
masalda. 4. Neìn =indi da kxpeklqr sevmeerlqr kedileri#
SAKSAN*
Gafi gitti ba=àya koparmaa ìèk. Bir da gwz ìèklerin aras]nda, erdq,
gxrdw bir saksan. O sand] onu xlw, ama diidiynqn ona, saksan sade, sans]n,
innedi da az]c]k erindqn sivi=ti. Gafi ald] saksan] elinq da gxrdw, ani
onun bacac]] k]r]k. @Kim ang] zulum, cans]z òcucak urdu sopaylan#@
dw=wndw k]zàaz. Sordu kqr Todiylqn Simucaa da, ama onnar emin
181
ettilqr, ani bu i= diil onnar]n. Gxrdwynqn sakat saksan], Gafi unuttu ìèk
ta koparmaa. Gxtwrdw onu ièri, ama mamusu dedi kolversin onu d]=ar].
Nas]l kolvereyim d]=ar], ma mamu, aàn o sakat, gezqmeer, uàmr#
dedi Gafi da, haz]rlay]p, ne lqqz]m, baalad] saksan]n bacac]]n].
Bu ac]lardan saksana prost oldu, Aaz] a`]kt]. Gxzleri kapal]yd]. O
sade innqrdi. Gafi koydu onu pat]n alt]na, ki birisi, gxrmeyip, basmas]n
wstwnq. Koydu xnwnq sucaaz hem imqk.
}ki gwn saksan durdu pat]n alt]nda, hi` k]p]rdanmad], ama belliydi,
ani o diri. Sora, ac]kt]ynan, ac]lar] biraz ge`tiynqn, biyaz yann] ku= ilkin
yapt] kavalt]s]n], sora i`ti su, bak]nd].
W`wncw gwnw Gafi, kalkt]ynan, gxrdw, ani ku= durr bir bacaan wstwndq
ièrsinin ortas]nda da bakr d]=ar] dooru.
Gxrdwynqn Gafiyi, istedi na=eysa sxlemqq, ama, annay]p, ani o diil
d]=arda, sustu.
Gafi ald] ku=u elina, `xzdw sar]l] bacac]]n] da genq yaalad] e=il ila`lan.
Sora genq baalad].
Taa o gwnw, av=am wstw, usulcuunnan ba=lad] basmaa k]r]k ayac]]n]n
wstwnq. Saksan art]k hi` durmaazd] erindq, topal-topal gezqrdi Gafinin
ard]na hem kendi saksan dilindq k]zàaza na=eysa annadard].
Birka` gwndqn sora Gafi kolverdi saksan] d]=ar], ama o dayma-dayma
gelqrdi Gafilerin auluna, konard] zerdeli aac]n dal]na da saatlarlan oradan
k]zàaza dwnnenin en taazq, en bwwk yalannar]n] annadard]. +kolada da
Gafiyi unutmazd]: konup penèrenin setinq, bakard] Gafi uroklarda m],
osa yok mu.
1. Ne yapmaa gitmi= Gafi ba=àya# 2. Kimi gxrmw= ìèklerin aras]nda# 3. Ne yapm]= Gafi o saksannan# 4. Ne gxrmw= Gafi w`wncw gwnw#
5. Olmu= mu fayda Gafinin doktorluundan# 6. Nelqr annadarm]= saksan
Gafiyq# 7. Nicq saksan =wkwr edqrmi= Gafiyq#
FLAMUR AACI*
Yuliu dikmi= bir flamur fidanc]]. Flamur bwwyqrmi=, `wnkw Yuliu onu
y]slayarm]=, koruyarm]=. Mart ay]n ilk gwnwndq òcucak baalam]= fidan]n
dallar]na bir martac]k, mr\i=orcuk.
Bwwn senin gwnwn, demi= Yuliu flamur fidanc]]na.
Pek sevinmi= flamur buna. Sevinmeliktqn àarm]= musaafirlqq hepsini
ku=lar]. Sabaalen ilkin uyanm]= fidanc]k. ~ocucak annayamazm]=, na=ey
182
=]p]rda=r flamurun yaprac]klar]. Flamur sa alatlayarm]= bwwmqq. }ywn

ay]nda, Yuliun duuma gwnwndq, fidanc]k haz]rlam]= òcucaa bir
baa=]=: ìèk a`m]=.
Sokaktan ge`qn, kww iìndq gezqn insannar daadarm]=lar evlerq
flamurun bwrcw kokusunu. Da Yuliun duuma gwnw bwtwn kwwyq yortu
olmu=.
Spiridon Vangeli
1. Nesoy fidanc]k dikmi= Yuliu# 2. Bakarm]= m] Yuliu flamuru#

3. Neìn Yuliun duuma gwnw bwtwn kwwyq yortu olmu=# 4. Siz da
seversiniz mi e=illikleri# Koruyrs]n]z m] onnar]#
B}YAZ HORU*
Gwz art]k k]=a bakard].

Gxktq dxnw=qrd] bir swrw garga. Onnar baar]=ard]lar hem xlq ses
kald]rm]=t]lar, ani uyand]rm]=lar bulutlar], ang]lar] kendi yuvalar]nda
uyuklayarm]=lar. Bulutlar, uykudan sora gxzlerini uup, ba=lam]=lar
swsw=mqq biri-birinnqn, èki=mqq. Ba=lam]=lar uù=maa gxktq bulut
paràlar].
K]zkarda=lar]m, demi= bir kart bulut, neìn biz herkerq èki=eriz#
Kqr gargalar da bizq gwleceklqr. Gwz art]k bitki gwnnerini ya=r. Lqqz]m
onu geìrmqq, nicq lqqz]m.
Vazge`mi=lar bulutlar swsw=mqq, da biyaz buludun iìndqn ba=lam]=
silkinmqq kaarcaazlar, kaar y]ld]z`]klar], ang]lar] sans]n horu
oynayarm]=lar.
Radu gxrmw= kaar y]ld]z`]klar]n], `]km]= aul iìnq, yalpac]k elini
sallam]=.
Hem baarm]= Knopaya, ang]s] uzatm]= kafas]n] bordeydqn:
Tq onnar! U`rlar biyaz =oparlar! Bulmu=lar art]k yolu bizim kwwyq!
Spiridon Vangeli
1. Nas]l annamaa: @Gwz k]=a bakard]@# 2. Neìn bulutlar ba=lam]=lar

@swsw=mqq@, @biri-birinnqn èki=mqq@# 3. Nezaman bulutlar
vazge`mi=lqr kavgala=maa# Neìn# 4. Neredqn peydalanm]= kaar y]ld]z`]klar]# 5. Neìn annatman]n ad] @Biyaz horu@#
183
Manualul acesta este proprietatea Ministerului Educaiei al Republicii Moldova

coala
Manualul nr.
Anul de Numele de familie i prenumele
folosire
elevului
Anul
colar
Aspectul manualului
la primire
la restituire
1.
2.
3.
4.
5.
Dirigintele controleaz dac numele elevului este scris corect.
Elevul nu trebuie s fac niciun fel de nsemnri n manual.
Aspectul manualului (la primire i la restituire) se va aprecia folosind termenii:
nou, bun, satisfctor, nesatisfctor.
Imprimare la Tipografia BALACRON SRL

str. Calea Ieilor, 10;
MD-2069, Chiinau, Republica Moldova
Comanda nr. 644

II Limba Gagauza

Încărcat de

Informații document

Drepturi de autor

Formate disponibile

Partajați acest document

Partajați sau inserați document

Opțiuni de partajare

Vi se pare util acest document?

Este necorespunzător acest conținut?

Drepturi de autor:

Formate disponibile

II Limba Gagauza

Încărcat de

Drepturi de autor:

Formate disponibile

MINISTERUL EDUCAIEI AL REPUBLICII MOLDOVA

CZU 811.512.165 (075.2)

Toate drepturile asupra acestei ediii aparin ntreprinderii Editorial-Poligrafice tiina.

Sevgili vatan]m ........................................111

Hey, dostum, tutun kol-kol.

Oldum bqn `]rak. Dimitri Kara ~oban .... 155

Uslu kedicik. Vasi Filioglu ....................... 173

}lkyaz geldi dwnnq dirildi ................... 172

Bir s]ralaa gr dizili bukvalara alfabet deniler. Gagauz alfabeti

2. Okuyun laflar] da sora alfabet s]ral]]na gr yaz]n onnar].

3. Okuyun klastak] kafadarlar]n]z]n soy adlar]n] alfabet s]ral]]na gxrq.

SESLQR HEM BUKVALAR

5. Okuyun. Bulun laflar], ang]lar]nda var w`qr ses. S]ralay]n

Sesleri sxleeriz hem i=ideriz, bukvalar] yazr]z hem gxreriz.

7. Sxlqyin laflar] bu resimnerq gxrq. Esap al]p, ang] seslerdqn onnar

Ka`ar bukva hem ka`ar ses var bu laflarda#

10. Okuyun. Gxsterin, ang] bukvalar dii=tirdi laflar]#

11. Okuyun. Laflarda vokal seslerini sxlqyin.

+iiri yaz]n tefterlerinizdq. Sade kal]n vokall] laflar]n altlar]n] `izin.

14. Okuyun teksti.

yamanmaa sokulmaa, yak]n olmaa

Bwwk boran eser gittik`q,

Ba, bir xrtwcqq gidip tq,

Bostan =ansora olduydu bwtwnwnq. ~ok ta susak bwwmw=tw o yaz. Bostan]

21. Okuyun. Vokallar] bulup, gxsterin.

Pak soluk =u solumaa,

Ya= par`aylan toz silmqq,

+iiri teflerlerinizdq yaz]n. Vokallar]n alt]n] `izin.

23. Yaz]n tefterlerinizdq. }ncq vokallar]n alt]n] `izin.

Verili shemay] tefterlerinizdq yaz]n.

24. Okuyun bilmeyceleri.

Daalarda ya=r kumi\a

Bilmeyceyi tefterlerinizdq yaz]n. Konsonnar]n alt]n] `izin.

26. Okuyun. Kyun cwmleleri o s]ralaa, biri-biri ard]sora, ki olsun

Laflar] xlq dii=tirin, ani z konsonu a`]k i=idilsin. Xrnek: kirezkirezi...

31. Okuyun laflar]. Esap al]n nas]l onnar yaz]lrlar.

32. Okuyun. Birqr cwmlq dwzwn.

36. Okuyun teksti.

+iiri tefterlerinizdq yaz]n. Urgular] koyun. Urgusuz vokallar] gxsterin.

39. Okuyun laflar].

Yaz]n tefterlerinizdq. Laflara urgular] koyun.

CML HEM LAF

41. Okuyun. Ka` cwmlq bu teksttq var#

42. Okuyun. Ka`ar k]s]m laflarda =kolaya hem hepsimiz#

Hepsiciini materiallar], ang]lar]nda gxsterilmeer avtorun ad], yazd] K. Vasilioglu.

Wwretmq y]l]n `eketmesi herbir ayleyq deyni bwwk yortu. Bizim

45. Okuyun teksti.

Pa=i Sar]oglu hem Koli Terzioglu izmet`ilqr. Koli a`t] pen`ereyi.

Cwmlenin ilk laf] `ekeder yaz]lmaa bwwk bukvadan. Cwmlenin sonunda

Nasaatlar bulunrlar kiyad]n bitkisindq (sonunda, 100-wncw sayfada).

Strelka Saatlar]n oku

Yaz]n tefterlerinizdq. }nsan adlar]n]n hem hayvan laaplar]n]n altlar]n]

Elizaveta Liza; Aleksandra Sa=i; Nadejda Nadi; Tamara Tamara,

}nsannar]n adlar] hem soyadlar], hayvannar]n laaplar] `ekederlqr

Todurda var kxpecik Ju`ka. Todur wwreder Ju`kay] slu= durmaa.

54. A=aadak] resimq gxrq kurun annatma, kullanarak verilmi= adlar]

Herbir cwmlenin ilk laf]n] bwwk bukvadan `ekedin.

55. Demekli okuyun =iiri.

Bulup, okuyun sade =a=ma cwmlelerini.

56. Okuyun. Ne`in herbir cwmlenin bitkisindq soru= n]=annar] durr#

BWWK BUKVA SOYADLARDA, ADLARDA HEM

Soyadlar, adlar hem bobaycalar yaz]lrlar bwwk bukvadan: Petri,

57. Okuyun hem akl]n]zda tutun bu adlar]n dooru yaz]lmas]n].

58. Yaz]n ofi\ial rus adlar]n] xrnqq gxrq.