Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
Regimul juridic al
Finanelor Publice n
Romnia
PARTEA I
DREPT FINANCIAR
1
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
CAPITOLUL I
NOIUNI INTRODUCTIVE
1. Concept
Termenul de finane este explicat ca fiind totalitatea
mijloacelor bneti care se gsesc la dispoziia unui stat i care
sunt necesare pentru ndeplinirea funciilor i sarcinilor sale.
Expresia finane prezint n domeniul economico -
financiar mai multe nelesuri, astfel c finanele sunt perce-
pute i analizate ca: relaii sociale de natur economic ce
apar n procesul constituirii resurselor bneti publice
necesare satisfacerii nevoilor generale ale societii; mijlo-
ace de intervenie ale statului prin intermediul crora este
influenat activitatea economic; fonduri bneti la dispo-
ziia statului necesare ndeplinirii funciilor i sarcinilor
sale; acte juridice, n sensul de acte de dispoziie autoritar,
prin care se preia la dispoziia statului o parte din produsul
intern brut.
2
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
3
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
4
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
5
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
6
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
7
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
8
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
9
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
10
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
1 Dei cele dou categorii de norme juridice alctuind dreptul financiar sau
legislaia financiar i, respectiv, dreptul fiscal sau legislaia fiscal se afl
ntr-o legtur foarte strns, formnd mpreun aa cum am artat mai
sus un ansamblu coerent de norme juridice care este denumit dreptul
finanelor publice, pentru facilitarea nelegerii i asimilrii materiei de
studiu vom aborda distinct, n succesiunea fireasc (n prezentul volum
dreptul financiar i apoi ntr-un volum distinct - dreptul fiscal)
problematica subsumat domeniul amplu al dreptului finanelor publice.
11
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
12
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
13
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
14
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
15
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
16
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
17
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
18
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
19
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
20
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
21
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
22
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
23
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
CAPITOLUL II
SISTEMUL BUGETAR
24
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
25
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
26
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
2. Sistemul bugetar
Bugetul public naional a fost definit de-a lungul
timpului n diferite feluri, att prin actele normative adoptate
n materie, ct i n doctrina cldit pe reglementrile,
numeroase, aduse cu privire la relaiile deosebit de complexe
care formeaz bugetul de stat i celelalte componente ale
bugetului public (ale fondurilor bneti publice).
n literatura noastr juridic, bugetul public naional a
fost definit ca fiind planul financiar al statului prin care sunt
prevzute veniturile i cheltuielile publice pentru o perioad
determinat de timp .
Potrivit reglementrii legale n vigoare, veniturile i
cheltuielile sistemului bugetar (bugetul public naional),
cumulate la nivel naional, alctuiesc veniturile bugetare totale,
respectiv cheltuielile bugetare totale care, dup consolidare ,
prin eliminarea transferurilor dintre bugete, sunt n msur s
evidenieze dimensiunile efortului financiar public dintr-un an
financiar, precum i starea de echilibru sau de dezechilibru,
dup caz.
Bugetul public naional (sistemul bugetar) ndeplinete
un rol deosebit de important n procesul complex al distribuirii
27
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
28
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
bugetul statului;
bugetul asigurrilor sociale de stat i ale bugetului
asigurrilor pentru omaj;
bugetele fondurilor speciale;
bugetul trezoreriei statului;
bugetele instituiilor publice autonome;
bugetele instituiilor publice finanate integral sau
parial din bugetul de stat, bugetul asigurrilor sociale de stat
i bugetele fondurilor speciale;
bugetele instituiilor publice finanate integral din
venituri proprii;
bugetul fondurilor provenite din credite externe
contractate sau garantate de stat i ale cror rambursare,
dobnzi i alte costuri se asigur din fonduri speciale;
bugetul fondurilor externe nerambursabile;
bugetele locale ale unitilor administrativ-teritoriale,
care au personalitate juridic. Conform mpririi adminis-
trativ-teritoriale, n ara noastr fiecare comun, ora, munici-
piu (sector al capitalei) i jude (respectiv municipiul Bucureti)
ntocmete un buget propriu, n condiii de autonomie .
29
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
30
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
31
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
32
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
33
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
34
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
35
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
36
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
CAPITOLUL III
1. Coninutul bugetului
n ceea ce privete coninutul bugetului public naional,
acesta este format din veniturile publice i cheltuielile publice.
Veniturile publice bugetare se realizeaz n mod
difereniat n raport de necesitatea repartiiei venitului
naional, de structura economiei naionale, de gradul de
dezvoltare teritorial a rii i de nivelul de dezvoltare al
forelor de producie.
Veniturile publice bugetare sunt formate din venituri
ordinare sau curente i venituri extraordinare.
37
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
38
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
tatea privat sau chiar a unei pri din rezervele de aur ale
statului.
mprumuturile de stat se acord, cel mai adesea, pe
seama unor capitaluri bneti acumulate anterior i care sunt
disponibile temporar pentru cei care le dein, ele constituind
venituri cu caracter excepional pe care statul le negociaz cu
creditorii si din ar sau din strintate, dup caz.
Uneori, pentru acoperirea cheltuielilor pe care statul este
obligat s le suporte, n situaii deosebite, se poate recurge la
modaliti speciale de asigurare a unor venituri publice, cum
sunt: mobilizarea la buget a unei pri din fondul de amorti-
zare a capitalului fix aparinnd ntreprinderilor sale produc-
tive; pentru plata diferitelor cheltuieli bugetare n moned
strin, statul poate apela la disponibilitile valutare, sau chiar
la rezervele sale de aur, poate s restrng sau chiar s
lichideze participarea sa cu capital n strintate (la diverse
activiti/aciuni) sau s valorifice o parte din bunurile mobile
sau imobile deinute peste grani; n fine, statul poate utiliza
ca venituri bugetare resurse externe, sub forma mprumuturilor
externe.
39
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
40
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
41
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
2. Cuprinsul bugetului
n ceea ce privete cuprinsul bugetului public naional,
pentru a-l putea identifica i delimita n mod corect, trebuie s
se fac diferenierea necesar ntre statele de tip federal i
statele de tip unitar.
42
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
43
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
44
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
45
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
CAPITOLUL IV
PROCESUL BUGETAR
46
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
47
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
48
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
49
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
50
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
51
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
52
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
53
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
54
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
55
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
56
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
57
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
58
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
59
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
60
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
61
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
62
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
63
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
64
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
65
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
7. Executarea bugetului
Execuia bugetar sau executarea bugetului, cea de-a
treia i cea mai ampl etap a procedurii bugetare, const n
realizarea veniturilor i efectuarea cheltuielilor bugetare; ea
cuprinde n consecin ansamblul actelor i operaiunilor
destinate a conduce la realizarea veniturilor i efectuarea
cheltuielilor prevzute n legea bugetar anual. n vederea
realizrii execuiei bugetare sunt ndeplinite acte, fapte i
operaiuni cu privire la ncasarea, pstrarea i eliberarea
fondurilor bneti n i, respectiv, din bugetul public naional,
astfel devenind posibil ndeplinirea sarcinilor i atribuiilor
statului.
Executarea bugetului se realizeaz printr-o succesiune de
acte i operaiuni a cror coeren este asigurat de procedura
execuiei bugetare.
n procedura execuiei bugetului de stat sunt implicai
att funcionari cu atribuii de conducere (denumii ordonatori
de credite), ct i funcionari crora le revin numai atribuii
executive (contabili).
66
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
67
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
68
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
69
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
70
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
71
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
72
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
73
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
74
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
75
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
76
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
77
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
78
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
CAPITOLUL V
BUGETELE LOCALE
79
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
80
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
2. Bugetele Locale
Bugetele locale sunt conform legii finanelor publice
locale documentele prin care sunt prevzute i aprobate n
fiecare an veniturile i cheltuielile unitilor administrativ-
teritoriale; dispoziiile legii aplicndu-se bugetelor comunelor,
oraelor, municipiilor, sectoarelor municipiului Bucureti,
judeelor i municipiului Bucureti.
Principiile i regulile care guverneaz existena bugete-
lor locale, sunt n mare parte cele enunate de Legea 500/2002
a finanelor publice: universalitatea, publicitatea, unicitatea,
unitatea monetar, echilibrul, anualitatea i specialitatea
bugetar. Alturi de acestea, Legea 273/2006 introduce i alte
noi principii bugetare, la care vom face o scurt referire n
continuare. Astfel:
81
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
82
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
83
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
84
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
85
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
86
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
87
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
88
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
89
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
90
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
CAPITOLUL VI
91
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
92
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
93
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
94
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
95
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
96
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
97
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
98
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
99
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
100
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
14
101
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
102
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
103
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
104
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
105
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
106
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
107
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
108
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
109
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
110
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
CAPITOLUL VII
MPRUMUTUL PUBLIC
1. Concept.
Termenul a mprumuta este explicat n dicionarul
explicativ al limbii romne n felul urmtor: a da cuiva sau a
lua de la cineva un bun care urmeaz s fie restituit.
mprumutul sau creditul presupune o tranzacie care se
bazeaz pe ncredere ntre prile contractante16 sau pe anumite
garanii care stau la baza ncheierii unui astfel de contract.
n principal, creditele se acord n bani, prin punerea
la dispoziia unei persoane a unei sume de bani cu condiia
rambursrii integrale la un anumit termen viitor i de obicei
cu condiia complementar a plii unui pre care se numete
dobnd.
111
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
112
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
113
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
114
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
115
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
pe de alt parte.
116
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
117
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
118
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
119
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
120
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
121
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
122
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
123
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
124
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
C. Banca Mondial
Banca Mondial este instituia specializat ca organism
financiar internaional a O.N.U., care a fost nfiinat n anul
1944 i i are sediul la Washington 25. Numrul statelor
membre ale Bncii Mondiale trece ca i n cazul FMI de
180. n prezent, sub denumirea de Banca Mondial funcio-
neaz un grup de bnci i anume: Banca Internaional
pentru Reconstrucie i Dezvoltare (BIRD), Asociaia
Internaional pentru Dezvoltare (IDA/ADI), Corporaia
Financiar Internaional (CFI/IFC), Agenia de Garantare
Multilateral a Investiiilor (AGMI/MIGA) i Centrul
Internaional pentru Arbitraj n Investiii (CIAI). Aceste
25 Iniial, a fost nfiinat Banca Internaional pentru
Reconstrucie i Dezvoltare (BIRD), n scopul finanrii i
reconstruciei rilor vest europene, slbite dup cel de-al
doilea rzboi mondial.
125
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
126
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
127
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
128
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
129
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
3. Datoria public
mprumutul public intern i/sau extern genereaz
datorie public. Pentru exprimarea proporiei cantitative a
mprumutului public se folosete expresia datorie public
care reprezint indicele sintetic de apreciere a situaiei
financiare a statelor din acest punct de vedere.
Datoria public reprezint totalul obligaiilor juridice
bneti care revin statului la un moment dat n virtutea
29 n anumite cazuri, Banca European de Investiii poate
acorda n conformitate cu prevederile statului ei
mprumuturi i pentru finanarea unor proiecte de investiii
care urmeaz s se dezvolte n afara teritoriilor europene ale
statelor membre.
130
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
131
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
132
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
133
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
134
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
31
135
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
136
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
137
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
CAPITOLUL VII
CONTROLUL FINANCIAR
138
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
139
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
140
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
141
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
142
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
143
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
144
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
145
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
146
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
147
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
148
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
149
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
150
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
151
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
152
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
153
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
154
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
155
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
156
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
* Curtea de Conturi
Curtea de Conturi exercit controlul asupra modului de
formare, de administrare i de ntrebuinare a resurselor
financiare ale statului i ale sectorului public.
Funcia de control a Curii de Conturi se realizeaz
prin proceduri de audit public extern prevzute n standardele
proprii de audit, elaborate n conformitate cu standardele de
audit internaionale general acceptate.
Curtea de Conturi i desfoar activitatea n mod
autonom, n conformitate cu dispoziiile prevzute n
Constituie i n Legea nr. 94/1992 (republicat n aprilie
2009) privind organizarea i funcionarea Curii de Conturi, i
reprezint Romnia n calitatea sa de instituie suprem de
audit n organizaiile internaionale ale acestor instituii.
157
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
158
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
159
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
160
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
161
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
162
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
163
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
164
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
BIBLIOGRAFIE
Alexandru Boroi, Ion Rusu, Legea nr. 241/2005 pentru prevenirea i combaterea
evaziunii fiscale, n Dreptul nr. 2/2006
Radu Bufan, Aplicarea legii fiscale n timp, n RDC nr. 10/2003
Nicolae Cochinescu, Natura juridic a Curii de Conturi a Romniei, n Dreptul nr.
6/1995
Nicoleta Diaconu, Caracterizarea fondurilor structurale ale Uniunii Europene, n
Revista de Drept Comercial nr.3/2007
DREPTUL FINANELOR PUBLICE
III. Legislaie
Legea nr.500/2002 privind finanele publice, publicat n M.Of. nr. 597 din 13 august
2002
Legea 273/2003 privind finanele publice locale, publicat n M.Of. nr. 618 din 18 iulie
2006
Legea 19/2000 privind sistemul public de pensii i alte drepturi de asigurri sociale,
publicat n M.Of. nr. 140 din 1 aprilie 2000
Legea 76/2002 privind sistemul asigurrilor pentru omaj i stimularea ocuprii forei
de munc, publicat n M.Of. nr. 103 din 6 februarie 2002
Legea 346/2002 privind asigurarea pentru accidente de munc i boli profesionale,
publicat n M.Of. nr. 454 din 27 iunie 2002
Legea 95/2006 privind reforma n domeniul sntii, publicat n M.Of. nr. 372/28
aprilie 2006
O.U.G. 158/2005 privind concediile si indemnizatiile de asigurari sociale de sanatate,
publicat n M.Of. nr. 1.074 din 29 noiembrie 2005
O.U.G. nr. 64/2007 privind datoria public, publicat n M.Of. nr. 439 din 28 iunie 2007
O.G. 119/1999 privind controlul intern i controlul financiar preventiv, republicat n
M.Of. nr. 799/12.11.2003
Legea nr. 94/1992 privind organizarea i funcionarea Curii de Conturi, republicat n
M.Of. nr. 282 din 28 aprilie 2009
Legea 672/2002 privind auditul public intern, publicat n M.Of. nr. 953 din 24
decembrie 2002