Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
2013
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
Textul integral al articolului poate
fi gsit pe
http://tyragetia.nationalmuseum.md
ISSN 1857-0240
Categoria B
TYRAGETIA
Colegiul de redacie
Redactor responsabil: dr. hab. Eugen Sava
Secretar de redacie: dr. Aurel Zanoci
Redactori: Vlad Pohil, Mariana Balan
Membri: dr. Marius Alexianu (Iai); dr. Ana Boldureanu (Chiinu); dr. Nikolaus Boroffka (Berlin);
dr. Maria Danilov (Chiinu); dr. hab. Ion Eremia (Chiinu); dr. hab. Alexander Falileyev (Aberystwyth
University Ceredigion); dr. Elke Kaiser (Berlin); dr. Maia Kauba (Chiinu); dr. Igor Manzura (Chiinu);
dr. Eugen Nicolae (Bucureti); dr. hab. Ion Niculi (Chiinu); dr. Virgil Niulescu (Bucureti);
dr. hab. Elena Ploni (Chiinu); dr. Elena Postic (Chiinu); dr. hab. Gheorghe Postic (Chiinu);
dr. Ion Tentiuc (Chiinu); dr. hab. Valentin Tomule (Chiinu); dr. Victor Trifonov (Sankt Petersburg);
dr. Lilia Zabolotnaia.
Manuscrisele, crile i revistele pentru schimb, precum i orice coresponden se vor trimite pe adresa
Colegiului de redacie al Tyragetiei: Muzeul Naional de Istorie a Moldovei, str. 31 August 1989 nr.
121 A, MD-2012 Chiinu, Republica Moldova. Tel. (o373+22) 238279, e-mail: tyragetia@starnet.md
Manuscripts, books and reviews for exchange, as well as other papers are to be sent to the editorship
of the Tyragetia: Muzeul Naional de Istorie a Moldovei, str. 31 August 1989 nr. 121 A, MD-2012
Chiinu, Republica Moldova. Tel. (o373+22) 238279, e-mail: tyragetia@starnet.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
Textul integral al articolului poate
fi gsit pe
http://tyragetia.nationalmuseum.md
Verum ab Histro oppida Cremniscoe, Aepolium, montes Macrocremni, clarus amnis Tyra,
oppido nomen inponens ubi antea Ophiusa dicebatur. In eodem insulam spatiosam incolunt
Tyragetae; abest a Pseudostomo Histri ostio CXXX.
Plinii Secundi, Naturalis Historia, IV, 12 (26), 82
Iar de la Istru nainte se afl oraele Cremniscoe, Aepolium, munii Macrocremni, vestitul fluviu
Tyras, care d numele i oraului, numit odinioar Ophiusa. Tot acolo este o insul ntins,
locuit de tiragei, la o deprtare de o sut treizeci de mii de pai de braul Pseudostomon al
Istrului.
Pliniu cel Btrn, Istoria natural, IV, 12 (26), 82
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
Textul integral al articolului poate
fi gsit pe
http://tyragetia.nationalmuseum.md
CUPRINS
(Contents)
I. Studii (Researches)
Valentin Tomule
Statutul clrailor din Basarabia: de la administraia moldoveneasc la cea imperial rus
(The legal status of clrai in Bessarabia: from Moldovan traditions to the Russian imperial administrative
system) ...............................................................................................................................................
Andrei Emilciuc
Cri vest-europene n Basarabia: ci de difuzare i control guvernamental (1812-1862) (WestEuropean books in Bessarabia: ways of distribution and government oversight (1812-1862) .....................
31
55
Silvia Barcari
Reflexii istoriografice privind relaiile comerciale locale i de tranzit din spaiul pruto-nistrean i
Dunrea de Jos (sfritul sec. al XIII-lea - sec. al XIV-lea) (Historiographical reflections on local and
transit trade relations on the Prut-Dniester area and the Lower Danube (late 13th - 14th century) ...............
65
V (The Kishinev copy of three
14th-century anti-latin writings) ............................................................................................................
71
XV . (On finding
of once lost building plates of the 15th century from the fortress of Belgorod) ...........................................
81
Dumitra Bulei
Viaa cultural i cartea tiprit n vremea lui Matei Basarab (Cultural life and printed books during
the reign of Matei Basarab) ..................................................................................................................
89
Lilia Zabolotnaia
Destinul unei doamne n istoria Moldovei. Mituri i realiti despre Ecaterina Cerchezoaic a
doua soie a lui Vasile Lupu (The destiny of woman in the history of Moldavia. Myths and realities about
Catherine the Circassian the second wife of the hospodar Vasile Lupu) .................................................
97
Jackson Little
The Slavic kalabalik: the Pruth campaign, Charles XIIs Swedish camp at Bender and the rise of
pan-slavism (A Theory on Peter Is campaign in Wallachia, Moldova and its Legacy) (Calabalcul
slav: Campania de la Prut a lui Petru I, tabra regelui suedez Carol XII la Bender i dezvoltarea panslavismului
(Despre campania lui Petru I n Valahia i Moldova i consecinele lor) ...................................................
111
Alina Felea
Unele categorii de epitafuri din ara Moldovei i rile vecine n sec. XVII - nceputul sec. al XIX-lea
(Some categories of epitaphs in Moldova and neighboring countries in the 17th - early 19th centuries) ........
115
Vlad D. Ghimpu
Care a fost structura real a bisericii domneti Adormirea Maicii Domnului de la mnstirea
Cpriana? (What was the original structural plan of the Church of the Assumption of Our Lady in the
Cpriana Monastery?) ..........................................................................................................................
129
5
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
Textul integral al articolului poate
fi gsit pe
http://tyragetia.nationalmuseum.md
Irina Cere
Aspecte cu privire la relaiile economice ale Imperiului Rus cu Principatul Moldova la sfritul
secolului al XVIII-lea - nceputul secolului al XIX-lea (Aspects of economic relations between the
Russian Empire and the Principality of Moldova in the late 18th - early 19th centuries) ..............................
135
. (, (),
): (Urbanonyms of Southern Bessarabia in the middle of the
19th century (Akkerman, Izmail (Tuchkov), Kiliya): general trends and characteristics) ...........................
145
Liliana Condraticova
Orfevrria ecleziastic din Basarabia (1812-1827) (Lorfvrerie ecclsiastique du Bessarabie (18121827) ..................................................................................................................................................
149
157
Igor Cereteu
Un manuscris despre slujitorii catedralei Natera Domnului din Chiinu din perioada 18401851 (A manuscript about clergymen of the Nativity Cathedral in Chiinu during 1840-1851) .................
167
Tatiana Chicaro
Din istoria fondrii i activitii liceului privat pentru fete din oraul Bli (From the history of a
private school for girls in Bli) .............................................................................................................
175
Cristina Gherasim
Confirmarea titlurilor nobiliare de ctre boierimea din Basarabia n prima jumtate a sec. al XIXlea: Familia de nobili Frunzetti (Frunz) (Confirmation of the titles of nobility by Bessarabian nobles in
the first half of the 19th century: The noble family of Frunzetti (Frunz) ...................................................
185
Manole Brihune
Acte legislative privind amenajarea cimitirelor i construcia bisericilor din cimitir n prima
jumtate a secolului al XIX-lea (Des lgislations sur la consolidation des ncropoles et la construction
des glises dans les cimetires dans la premire moiti du XIXe sicle) ....................................................
191
Dinu Potarencu
Completri i precizri biografice referitoare la Ioan Pelivan (Additions and clarifications on the
biography of Ioan Pelivan) ...................................................................................................................
203
Cristina Tnase
Activitile caritabile ale familiei Stroescu la Braov (Charitable activities of the Stroeskus family in
Braov) ...............................................................................................................................................
215
Maria Danilov
Cri cu valoare de patrimoniu din biblioteca lui Paul Gore (identificarea i/sau inventarierea
surselor) (Valuable books from the library of Paul Gore (Identification and/or inventory of sources) .......
221
Silvia Scutaru
Clerul basarabean n anii Primului Rzboi Mondial (Bessarabian clergy during the First World War) ....
235
Marian Petcu
Trei evenimente politico-jurnalistice din Romnia (1925-1927) (Three Political and Journalistic
Events in Romania (1925-1927) ............................................................................................................
241
Alexandru Furtun
Biserica Sf. Ilie din trgul Teleneti (de la ntemeiere i pn la nceputul secolului al XX-lea)
(Church of St. Elijah in the town of Teleneti (from the time of foundation until the beginning of 20th
century) ..............................................................................................................................................
253
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
Textul integral al articolului poate
fi gsit pe
http://tyragetia.nationalmuseum.md
Nicolae Futei
Uniunea ateilor militani (1925-1947) n lupt cu religia (The League of Militant Atheists (19251947) in the struggle against religion)....................................................................................................
269
281
Igor Cau
Micarea de eliberare naional n RSSM, 1989-1991: unele contribuii (National Liberation
Movement in the Moldavian SSR, 1989-1991: some contributions) .........................................................
291
Jerzy Hatas
The Bulgarians in Transnistria (Bulgarii n Transnistria) ...................................................................
305
Gheorghe Pisica
Reflecii privind sistemul pluripartidist din Republica Moldova (On the multi-party system in the
Republic of Moldova) ...........................................................................................................................
311
Silviu Andrie-Tabac
Simbolurile heraldice ale comunei Lipnic, raionul Ocnia (Les symboles hraldiques de la commune
de Lipnic, district dOcnia) ..................................................................................................................
317
Sergiu Dobrea
Consideraii privind istoricul apariiei i evoluiei armelor de foc portative (sec. XIV-XIX) (On the
origin and development of portable firearms (14th-19th centuries) ............................................................
325
,
: ( ) (Holy images on blades: unique swords from the State Hermitage Museum (preliminary
publication).........................................................................................................................................
329
Elena Postic
Expoziia muzeal Moldova Sovietic: ntre mituri i gulag (Museum exhibition Soviet Moldova:
Between Myths and the Gulag) ............................................................................................................
345
Vera Stvil
Afiul cinematografic din patrimoniul Muzeului Naional de Istorie a Moldovei (Movie posters
from the collection of the National Museum of History of Moldova) ........................................................
357
Vera Serjant
Subiecte agricole ale anunului publicitar n colecia de pres de patrimoniu (sf. sec. XIX nc. sec. XX) (Agricultural advertising in periodicals of the late 19th - early 20th centuries from the collection
of NMHM) ..........................................................................................................................................
367
Ana Grico
Locuri de agrement din Chiinu. Cafeneaua Manikov (sf. sec. XIX - anii 30. sec. XX) (Amusement
places in Chiinu. Cafe Mankov (Late 19th century - the 30ies of 20th century) .........................................
381
Adelaida Chiroca
Chipul Maicii Domnului de la Hrbov n colecia de icoane din patrimoniul Muzeului Naional
de Istorie a Moldovei (The image of Our Lady of Hrbov from the collection of icons of the National
Museum of History of Moldova) ...........................................................................................................
387
Lucia Marinescu-Tonu
Expoziia n Lumea jucriilor (The exhibition In the World of Toys) .............................................
403
Elena Ploni
Eveniment muzeal 2013: Proiect internaional Pe cnd Suedia era guvernat din Moldova
(Museum Event 2013: International Project When Sweden was ruled from Moldova) .............................
409
7
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
http://tyragetia.nationalmuseum.md
Textul integral al articolului poate
fi gsit pe
http://tyragetia.nationalmuseum.md
Elena Ploni
Muzeologia tiin academic sau ecluz pentru tiinele umanistice? (Museology: an academic
discipline or form of cultural activity?) ..................................................................................................
415
423
Dinu Potarencu, Destinul romnilor basarabeni sub dominaia arist, Chiinu: CEP USM,
2012, 546 p. ISBN 978-9975-71-322-1 (Maria Danilov).................................................................
425
429
431
432
Tyragetia ................................................
433