Opisni pridevi

A. Podela prideva prema obliku roda i broja

U rumunskom jeziku pridevi se slau u rodu i broju sa imenicom koju poblie odreuju. Stoga
pridevi imaju razliite oblike u zavisnosti od roda i broja imenice koju odreuju. Meutim,
nemaju svi pridevi u rumunskom jeziku maksimalan broj oblika tj. etiri oblika. Neki pridevi
imaju razliite oblike samo u jednini (jedan za muki i jedan za enski rod), dok u mnoini imaju
samo jedan oblik, bez obzira na rod imenice koju odreuju. Postoje i pridevi koji imaju razliite
oblike za broj (jedan za jedninu i jedan za mnoinu). U skladu sa navedenim, pridevi u
rumunskom jeziku se dele u 4 grupe, s obzirom na broj razliitih nastavaka kojima raspolau.
Postoje, dakle, pridevi sa etiri, tri, dva i jednim oblikom.
1. Veina prideva u rumunskom jeziku ima etiri oblika:
Masc.sg.

-: bun, alb, scump

-u: albastru

masc. Pl. i:

buni, albi, scumpi

albatri

Fem. Sg.

-: bun, alb, scump

fem. Pl. e:

bune, albe, scumpe

Kao i kod imenica, i kod prideva se javljaju fonetske alternacije. Navodimo najee:
T
G gi
O oa
Ea e

nalt nali
aprig2 aprigi
frumos frumoas
viteaz3 viteji

d z
s
e ea
zj

blnd blnzi
frumos frumoi
negru neagr
treaz4 treji

c ci voinic1 voinici
st-t albastru-albatri
i
tnr tineri

Pridevi koji su izvedni od drugih rei pomou sledeih sufiksa, imaju etiri oblika:
a. Masc. Sg. -t
Masc. Pl. i:
Fem. Sg. t
Fem. Pl. te:
b. Masc. Sg. os:
Masc. Pl. oi:
Fem. Sg. oas:
Fem. Sg. oase:
c. Masc. Sg. ean:
Masc. Pl. eni:
Fem. Sg. ean
Fem. Pl. ene

ateptat, vzut, adus, citit, hotrt

ateptai, vzui, adui, citii, hotri
ateptat, vzut, adus, citit, hotrt
ateptate, vzute, aduse, citite, hotrte
bucuros, sntos
bucuroi, sntoi
bucuroas, sntoas
bucuroase, sntoase
belgrdean, rsritean
belgrdeni, rsriteni
belgrdean, rsritean
belgrdene, rsritene

Snaan, jak, hrabar

ivahan, ustar, vatren, pohlepan, ogoren.
3
Hrabar, odvaan, neustraiv, smeo
4
Budan, trezan, oprezan
2

d. Masc. Sg. ar:

Masc. Pl. ari:
Fem. Sg. ar:
Fem. Pl. are:
e. Masc.sg. ist:
Masc.pl. iti:
Fem. Sg. ist:
Fem.pl. iste:

inelar
inelari
inelar
inelare
ceferist
ceferiti
ceferist
ceferiste

2. U grupu prideva sa tri oblika ubraja se znatno manji broj prideva:

Masc.sg.

-: mic, lung, larg

-u: nou, rou

Fem. Sg.

-: mic, lung, larg

masc/fem. Pl. i:

mici, lungi, largi, noi, roii

Masc. Sg/pl. Pantof mic pantofi mici, perete nou perei noi, obraz rou obraji roii
Fem. Sg/pl.

Camer mic camere mici, cas nou case noi, garoaf roie garoafe roii

U ovu grupu prideva ulaze i pridevi izvedeni sledeim sufiksima:

a. -esc, -easc, -eti (esto je re o imenicama koje opisuju ljude ili nacije):
Btrn (star)
sg. -esc: btrnesc (staraki) -easc: btrneasc
Prieten (prijatelj)
sg. -esc: prietenesc

(prijateljski)

Pl. -eti: btrneti

-easc: prieteneasc

Pl. -eti: prieteneti

b. tor, - toare, -tori

A fermeca (oarati)
sg. tor: fermector (oaravajui),

-toare: fermectoare

pl. tori: fermectori

c. iu, -ie, -ii

Aur (zlato)
sg. iu: auriu (zlatan)

-ie: aurie

Pl. ii: aurii

Argint (srebro)
sg. iu: argintiu (srebrn)

-ie: argintie

Pl. ii: argintii

Cenu (pepeo)
sg. iu: cenuiu (pepeljast)

-ie: cenuie

Pl. ii: cenuii

3. Veoma mali broj prideva u rumunskom jeziku ima dva oblika. Njihovi nastavci su:
Masc/Fem/Ntr. Sg.
Masc/Fem/Ntr. Pl.

-e:
-i

mare, tare, subire, verde, iute, dulce

mari, tari, subiri, verzi, iui, dulci

Brad / camer / ora mare brazi / camere / orae mari

Strugure / cafea / vin dulce struguri / cafele / vinuri dulci
Pridev vechi takodje ima dva oblika, ali se ta dva oblika razliito rasporeuju:
-

Vechi: masc/ntr. Sg:

Masc/Fem/Ntr. Pl:
Veche: fem. Sg:

ban vechi, fotoliu vechi

bani vechi, fotolii vechi, case vechi
cas veche

4. Jedan oblik za sve rodove i brojeve ima veoma mali broj prideva u rumunskom
jeziku: gata (spreman), asemenea (isti), aidoma (slian), gri (siv), roz (roze), bej (be),
maro (sme), bleu (plav)
Gata: Alexandru e gata pentru excursie. Alexandru i Mihai sunt gata pentru excurie.
Maria nu e gata pentru excursie. Maria i Elena nu sunt gata pentru excursie.
Gri: ciorap gri ciorapi gri, rochie gri rochii gri
B. Poloaj prideva u odnosu na imenicu koju poblie odreuju: semantike i stilistike
vrednosti, pravila za upotrebu lana
1. Po pravilu, u rumunskom jeziku pridevi stoje iza imenice: munte nalt, grdin frumoas,
roman interesant. Kada pridev stoji ispred imenice, on zadobija na intenzitetu, na taj
nain se naglaava kvalitet koji se opisuje pridevom. Takav poredak rei se nalazi esto u
uzvinim reenicama: Asta este un interesant roman de analiz psihologic!
Gotovo svi rumunski pridevi mogu da stoje ispred ili iza imenice. Izuzeci su:
a. biet (biat, biei, biete) koji stoji samo ispred imenice: La u st un biet cine. (Na
vratima stoji neki siroti pas). La intrare ateapt o biat femeie. (Na ulazu eka neka
sirota ena)
b. gata, aidoma, asemenea i pridevi sa jednim oblikom koji oznaavaju boje (roz, bej), koji
mogu da stoje samo iza imenice koju poblie odreuju.
2. Kada je re o pridruivanju lana imenskoj grupi rei koju ine imenica i pridev,
primenjuju se sledea pravila:
a. Neodreeni lan stoji ispred imenike sintagme, bez obzira na red rei (imenica + pridev
ili pridev + imenica): un scriitor remarcabil, un remarcabil scriitor / o dansatoare
talentat o talentat dansatoare, nite prieteni adevrai nite adevrai prieteni

b. Odreeni lan se dodeljuje prvom lanu imenske sintagme koju ine imenica i pridev:
Vinul vechi are un gust excelent.
Pintea veche este n dulap, iar pinea nou este n co.
Rochiile frunmoase sunt scumpe.
Vestitele dansatoare de la Teatrul Boloi din Moscova nu sosesc astzi.
Komparacija prideva i priloga
Oblici pomou kojih se u rumunskom jeziku izraava gramatika kategorija komparacije prideva
su sledei:
1. Komparativ
a. superiornosti (comparativ de superioritate): MAI + pridev/ prilog + DECT / CA +
imenica / licna zamenica u akuzativu (naglaseni oblik) / zamenica / prilog
Pridevi:
Radu e nalt.
Mircea e mai nalt (dect Radu). = Mircea e mai nalt ca Radu.
Eu sunt atent. Maria este mai atent (ca mine).
Am un frate mai tnr dect mine.
Prilozi:
El a alergat mai repede ca Ion.
Eu scriu frumos. Tu scrii mai frumos (ca mine).
Ieri a fost mai cald (dect astzi).
b. jednakosti (comparativ de egalitate): LA FEL DE / TOT AA DE / TOT ATT DE +
pridev + CA / CA I + imenica / licna zamenica u akuzativu (naglaseni oblik) / zamenica
/ prilog
Pridevi:
Radu e nalt. Mircea e la fel de nalt ca Radu.
MIrcea e tot att de nalt ca i Radu.
Mircea e tot aa de nalt ca Radu.
Eu sunt atent. Maria este tot att de atent (ca mine).
Cartea aceasta este tot aa de interesant ca aceea.
Prilozi:
Maria nva bine. Ana nva la fel de bine (ca Maria).
Tu scrii frumos. Eu scriu tot att de frumos (ca tine).
Ieri a fost tot aa de cald (ca astzi).
Am rezolvat problema tot att de uor ca voi.
c. inferiornosti (comparativ de inferioritate): MAI PUIN + pridev + DECT / CA +
imenica / licna zamenica u akuzativu (naglaseni oblik) / zamenica / prilog
Pridevi:
Radu e nalt. Mircea e mai puin nalt dect Radu.
Eu sunt atent. Maria este mai puin atent (ca mine).
4

Am un frate mai puin harnic dect mine.

Prilozi:
Maria nva bine. Ana nva mai puin bine (ca Maria).
Eu scriu frumos. Tu scrii mai puin frumos (ca mine).
Ieri a fost mai puin cald (ca astzi).
Am rezolvat problema mai puin repede ca voi.
2. Superlativ: apsolutni i relativni
a) Relativni superlativ superiornosti (superlative relative de superioritate)
Odgovarajui oblik pokaznog lana CEL, CEA, CEI, CELE + komparativ superiornosti prideva
+ din / dintre.
Cel, cea, cei cele se slae u rodu, broju i padeu sa imenicom na koju se pridev odnosi.
Pridev:
Mircea e cel mai nalt din clas / dintre voi.
Maria e cea mai nalt din clas / dintre voi.
Mircea i Radu sunt cei mai nali din clas / dintre noi.
Maria i Elena sunt cele mai nalte din clas / dintre noi.
* Kada je re o superlativu priloga, gradi se na sledei nain: CEL (jedan oblik za sve rodove i
brojeve, budui da se prilog odnosi na glagol, ne na imenicu) + komparativ superiornosti priloga
+ din / dintre
Mircea locuiete cel mai departe.
Maria locuiete cel mai departe.
Mircea i Maria locuiesc cel mai departe.
b) Relativni superlative inferiornosti
Odgovarajui oblik pokaznog lana CEL, CEA, CEI, CELE + komparativ inferiornosti prideva +
din / dintre.
Cel, cea, cei cele se slae u rodu, broju i padeu sa imenicom na koju se pridev odnosi.
Pridev:
Mircea e cel mai puin nalt din clas / dintre voi.
Maria e cea mai puin nalt din clas / dintre voi.
Mircea i Radu sunt cei mai puin nali din clas / dintre noi.
Maria i Elena sunt cele mai puin nalte din clas / dintre noi.
* Kada je re o superlativu priloga, gradi se na sledei nain: CEL (jedan oblik za sve rodove i
brojeve, budui da se prilog odnosi na glagol, ne na imenicu) + komparativ inferiornosti priloga
+ din / dintre

Mircea locuiete cel mai puin departe.

Maria locuiete cel mai puin departe.
Mircea i Maria locuiesc cel mai puin departe.
c) Apsolutni superlativ priloga i prideva gradi se pomou priloga foarte, extraordinar de,
grozav de, teribil de... + pridev / prilog
Mircea e foarte nalt. = Mircea e extraordinar de nalt. = Mircea e grozav de nalt.
Kada je re o gramatikoj kategoriji komparacije prideva, treba imati na umu da postoje kvaliteti
koji po svojoj prirodi ne dozvoljavaju komparaciju: viu (iv), mort (mrtav), unic (jedinstven) i sl.
Zbog svog znaenja, ne mogu da se porede ni pridevi poput: absolut (apsolutan), complet
(potpun), definitiv (definitivan), perfect (savren), superior (superioran), inferior (inferioran),
minim (minimalan), maxim (maksimalan), optim (optimalan) i dr.