Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ......

/ 45
Imię i nazwisko ....................................................

1 Wskaż dwie informacje, które poprawnie opisują genotyp i fenotyp. ( ... / 1 p.)
A. Genotyp to zespół cech danego organizmu, a fenotyp to zespół jego genów.
B. Fenotyp to zespół cech danego organizmu, a genotyp to zespół jego genów.
C. Genotyp organizmu jest zależny m.in. od jego fenotypu.
D. Fenotyp organizmu jest zależny m.in. od jego genotypu.
E. Genotyp organizmu to zespół cech biochemicznych, a fenotyp zespół jego genów.
2 Skreśl w zdaniach błędne informacje. ( ... / 2 p.)
A. Homozygota dominująca o genotypie AA / Aa wytwarza jeden rodzaj / dwa rodzaje
gamet.
B. Zygota zawiera jeden zestaw / dwa zestawy alleli genów.
C. Przy pełnej dominacji heterozygota przejawia taką samą cechę jak homozygota
recesywna / dominująca.
D. Cecha recesywna ujawnia się w obecności dwóch alleli recesywnych / jednego allelu
recesywnego.
3 Gregor Mendel w czasie swoich doświadczeń skrzyżował dwa osobniki grochu o ( ... / 1 p.)
czerwonych kwiatach będące heterozygotami.
Określ, jakie rozszczepienie cech otrzymał Gregor Mendel w potomstwie tych roślin.
A. Białe i czerwone w stosunku 3:1. C. Czerwone i białe w stosunku 1:1.
B. Czerwone i białe w stosunku 3:1. D. Czerwone i białe w stosunku 4:0.
4 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Krzyżówka testowa polega na skrzyżowaniu osobnika wykazującego cechy dominujące z
homozygotą
A. dominującą, ponieważ pozwala to ujawnić 1. recesywnej.
u testowanego osobnika allele
B. recesywną, cechy 2. dominującej.
5 Skrzyżowano dwie rośliny grochu – jedna była heterozygotą o nasionach żółtych (cecha ( ... / 2 p.)
dominująca B), a druga homozygotą o nasionach zielonych (cecha recesywna b).
a) Podaj genotypy krzyżowanych roślin rodzicielskich (P).
b) Ułóż szachownicę Punnetta i określ, jaki procent roślin potomnych (F1) będzie
miał zielone nasiona.
6 Brązowooki (cecha A), praworęczny (cecha B) mężczyzna ma niebieskooką, leworęczną ( ... / 2 p.)
żonę. Ich pierwsze dziecko jest leworęczne i ma niebieskie oczy.
a) Podaj genotyp mężczyzny.
b) Skonstruuj szachownicę Punnetta i oblicz, jakie jest prawdopodobieństwo, że
kolejne dziecko tej pary będzie miało cechy ojca.

Grupa A | strona 1 z 7
7 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, ( ... / 1 p.)
jeśli fałszywe.
Zgodnie z II prawem Mendla w potomstwie osobników AaBb x
1. P F
AABB nie występuje rozszczepienie cech.
Krzyżówka dwugenowa dla dwóch podwójnych heterozygot
2. P F
zgodnie z II prawem Mendla daje stosunek fenotypów 1:1:1:1.
Zgodnie z prawem niezależnej segregacji cech w krzyżówce
3. P F
testowej z podwójną heterozygotą potomstwo jest jednolite.
8 Normalna wysokość łodygi pomidorów dominuje nad karłowatością (geny A, a), a ( ... / 1 p.)
występowanie szorstkich włosków nad ich brakiem (geny B, b). Skrzyżowano dwie
karłowate, owłosione rośliny. Z zebranych nasion wyhodowano kolejne pokolenie
pomidorów, w którym wszystkie rośliny były karłowate, ale część z nich nie była
owłosiona.
Określ genotypy roślin rodzicielskich. Zaznacz prawidłową odpowiedź.
A. Aabb x aaBb B. aaBb x aaBb C. aaBb x aaBB D. aaBB x aaBB
9 Wskaż dwie poprawne informacje dotyczące II prawa Mendla. ( ... / 1 p.)
A. Prawo to dotyczy sytuacji, gdy geny znajdują się na jednym chromosomie.
B. Jest to prawo niezależnej segregacji cech.
C. Zgodnie z tym prawem allele genów są przekazywane do gamet w sposób sprzężony.
D. Jest to prawo czystości gamet.
E. Zgodnie z tym prawem allele genów tworzą w gametach różne kombinacje z
jednakowym prawdopodobieństwem.
10 Skrzyżowano dwie rośliny grochu o nasionach gładkich (cecha A) i żółtych (cecha B). ( ... / 1 p.)
Pokolenie potomne składało się z osobników o różnych kombinacjach cech – były wśród
nich rośliny o nasionach żółtych i gładkich, żółtych i pomarszczonych, zielonych i
gładkich oraz zielonych i pomarszczonych.
a) Podaj genotypy roślin rodzicielskich.
b) Określ stosunek fenotypów w pokoleniu potomnym.
c) Podaj, ile spośród 160 nasion zebranych w pokoleniu F1 było żółtych i gładkich.
11 Grupa krwi AB (warunkowana odpowiednio allelami IA oraz IB) jest dominująca w ( ... / 2 p.)

stosunku do grupy krwi 0 (warunkowanej allelem i). Z kolei obecność piegów (P) jest
cechą dominującą w stosunku do ich braku (p).
Piegowaci rodzice z grupą krwi AB mają dziecko bez piegów o grupie krwi B.
a) Wskaż właściwe genotypy rodziców.
A.IAIBPP x IAIBPP C. IAIBpp x IAIBpp
B. IAIBPp x IAIBPp D. IAiPp x IBiPp

b) Oceń, czy dziecko tej pary może być heterozygotyczne pod względem wskazanej
grupy krwi. Wykonaj szachownicę Punnetta i podaj prawdopodobieństwo urodzenia
się takiego dziecka.
12 Przyporządkuj sposobom dziedziczenia (A–C) odpowiednie opisy (1–4). ( ... / 1 p.)

1. Dwa allele jednego genu są równorzędne.

2. Osobniki heterozygotyczne wykazują cechy pośrednie
A. Dominacja pełna
między homozygotą dominującą a homozygotą recesywną.
B. Dominacja niepełna
3. Jeden gen ma co najmniej trzy allele.
C. Kodominacja
4. Osobniki heterozygotyczne wykazują zawsze cechę
dominującą.

Grupa A | strona 2 z 7
13 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Dziedziczenie barwy skóry u człowieka jest przykładem działania genów
dwa geny współpracują ze sobą w
A. dopełniających się, 1.
wykształceniu jednej cechy.
ponieważ im więcej alleli dominujących występuje
B. kumulatywnych, 2. w genotypie, tym barwa skóry jest
ciemniejsza.
14 Na ilustracjach A, B, C i D przedstawiono antygeny grup krwi w układzie AB0, obecne ( ... / 1 p.)
na powierzchni erytrocytów w czterech możliwych przypadkach.

A. B. C. D.
a) Przyporządkuj grupy krwi A, B, AB i 0 odpowiednim ilustracjom.
b) Zaznacz poprawną informację dotyczącą determinacji grup krwi.
A. Grupy krwi A i B są determinowane tylko przez jeden genotyp.
B. Grupa krwi AB jest determinowana przez allele recesywne.
C. Grupa krwi 0 jest determinowana na drodze kodominacji.
D. Grupy krwi A i B mogą być determinowane przez dwa różne genotypy.
15 Dziedziczenie koloru kwiatów u wyżlinu jest przykładem dominacji niepełnej. ( ... / 2 p.)
Heterozygoty Aa mają różowe kwiaty, co jest cechą pośrednią między barwami czerwoną
i białą. W wyniku krzyżówki dwóch roślin o nieznanych fenotypie i genotypie powstało
potomstwo, w którym 15 roślin miało czerwone kwiaty, 15 – białe, a 30 – różowe.
a) Podaj genotypy i fenotypy krzyżowanych roślin.
b) Na podstawie powyższych danych określ, czy w pokoleniu F1 stosunek genotypów
i fenotypów będzie taki sam. Odpowiedź uzasadnij na podstawie szachownicy
Punnetta oraz stosunku genotypów i fenotypów.
16 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, ( ... / 1 p.)
jeśli fałszywe.
1. Efekt działania genów kumulatywnych się sumuje. P F
Geny dopełniające się to dwa różne geny potrzebne do
2. P F
wykształcenia jednej cechy.
Dziedziczenie wielogenowe to rodzaj dziedziczenia, w którym za
3. wykształcenie wielu cech odpowiada kilka genów P F
współdziałających ze sobą.
17 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, ( ... / 1 p.)
jeśli fałszywe.
1. Geny sprzężone dziedziczą się zgodnie z II prawem Mendla. P F
Crossing-over może prowadzić do rozdzielenia genów
2. P F
sprzężonych.
3. Crossing-over zwiększa różnorodność genetyczną organizmów. P F

Grupa A | strona 3 z 7
18 Ilustracja przedstawia parę chromosomów. ( ... / 1 p.)

a) Określ, czy przedstawione na ilustracji chromosomy są homologiczne.

Odpowiedź uzasadnij.
b) Podaj genotypy gamety, które wytworzy organizm posiadający w
chromosomach taki zestaw alleli jak na ilustracji, przy założeniu, że nie
zajdzie crossing-over.
c) Określ, które pary genów: a i B czy a i D będą częściej rozdzielane w
wyniku crossing-over. Odpowiedź uzasadnij.
19 Skrzyżowano dwa identycznie wyglądające okazy storczyka o cechach dominujących: ( ... / 1 p.)
fioletowych kwiatach (gen A) i jednolicie zabarwionych liściach (gen B). W pokoleniu
F1 otrzymano 30 okazów podobnych do pokolenia rodzicielskiego oraz 10 okazów o
różowych kwiatach i plamistych liściach.
a) Określ, czy krzyżowane storczyki były homozygotami czy heterozygotami.
Odpowiedź uzasadnij.
b) Określ, czy geny warunkujące kolor kwiatów i zabarwienie liści są ze sobą
sprzężone. Odpowiedź uzasadnij na podstawie wyniku krzyżówki genetycznej.
20 Ilustracja przedstawia układ alleli w chromosomach pewnego organizmu. ( ... / 1 p.)

a) Podaj wszystkie możliwe genotypy gamet produkowanych przez ten

organizm.
b) Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub
2.
Gamety zawierające chromosomy o zmienionym układzie alleli powstają podczas

A. mitozy, ponieważ zachodzi wówczas 1. homologicznych.

wymiana fragmentów
B. mejozy, chromatyd chromosomów 2. niehomologicznych.
21 Dokończ zdanie. ( ... / 1 p.)
Jeżeli po skrzyżowaniu dwóch podwójnych heterozygot otrzymamy rozszczepienie
cech u potomstwa w stosunku 9:3:3:1, to oznacza to, że geny te
A. są sprzężone ze sobą. C. leżą na jednym chromosomie.
B. nie są ze sobą sprzężone. D. dziedziczą się niezgodnie z II prawem
Mendla.
22 Ilustracja przedstawia kariotyp człowieka. ( ... / 1 p.)
a) Zaznacz błędną informację.
A. Kariotyp to zestaw wszystkich chromosomów w komórce
diploidalnej.
B. U ludzi jedna para chromosomów to chromosomy płci.
C. Kariotyp człowieka składa się z 46 chromosomów.
D. U ludzi 23 pary chromosomów to autosomy.
b) Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej
uzasadnienie 1 lub 2.
Ilustracja przedstawia kariotyp
A. mężczyzny, ponieważ w ostatniej 1. różne chromosomy.
parze
B. kobiety, występują dwa 2. takie same chromosomy.

Grupa A | strona 4 z 7
23 Skreśl w zdaniach błędne informacje. ( ... / 2 p.)
A. Daltonizm i hemofilia to cechy sprzężone / niesprzężone z płcią.
B. Daltonizm oraz hemofilia są determinowane przez gen dominujący / recesywny.
C. Gen warunkujący rozpoznawanie barw oraz gen odpowiadający za krzepliwość krwi
znajduje się na chromosomie X / Y.
D. Nosicielami genu warunkującego nieprawidłowe rozróżnianie barw oraz genu
wywołującego hemofilię mogą być kobiety / mężczyźni.
E. Daltonizm oraz hemofilia częściej występują u kobiet / mężczyzn.
24 Matka jest daltonistką, a ojciec prawidłowo rozróżnia barwy. ( ... / 1 p.)
Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F,
jeśli fałszywe.
1. Wszyscy synowie tej pary będą daltonistami. P F
Prawdopodobieństwo wystąpienia daltonizmu u dziecka tej pary
2. P F
wynosi 50%.
3. 50% córek tej pary będzie nosiło gen daltonizmu. P F
25 Rodzice mają prawidłową krzepliwość krwi, a ich dziecko choruje na hemofilię. ( ... / 2 p.)
a) Podaj genotypy rodziców tego dziecka.
b) Skonstruuj szachownicę Punnetta oraz określ genotyp i płeć dziecka.
c) Oceń prawdziwość poniższego stwierdzenia.
Wszystkie córki tej pary będą nosicielkami hemofilii.
26 Określ, czy schemat może przedstawiać dziedziczenie daltonizmu. Odpowiedź ( ... / 1 p.)
uzasadnij.

27 Wskaż dwie informacje, które poprawnie opisują zmienność środowiskową. ( ... / 1 p.)
A. Zmienność środowiskowa to zróżnicowanie fenotypów organizmów, które mają ten
sam genotyp.
B. Zmienność środowiskowa powstaje w efekcie rozmnażania płciowego.
C. Cechy, które powstają pod wpływem środowiska, są dziedziczne.
D. Zmienność środowiskowa wynika z przystosowania organizmów do warunków
otoczenia, np. temperatury i ilości światła.
E. W obrębie zmienności środowiskowej wyróżniamy zmienność mutacyjną i zmienność
rekombinacyjną.
28 Określ, które z podanych przykładów należą do zmienności rekombinacyjnej, a ( ... / 2 p.)
które – do zmienności mutacyjnej. Wstaw literę R, jeśli przykład dotyczy zmienności
rekombinacyjnej, lub M, jeśli dotyczy zmienności mutacyjnej.
A. Źródłem tej zmienności może być crossing-over.
B. Ta zmienność powstaje w wyniku losowego łączenia się gamet podczas zapłodnienia.
C. Zmienność ta powstaje wskutek pomyłki w czasie replikacji.
D. Ta zmienność może doprowadzić do powstania nowych kombinacji alleli.
E. Zmienność ta może doprowadzić do powstania nowych alleli.
F. Źródłem tej zmienności mogą być zewnętrzne czynniki, które wywołują zmiany w
materiale genetycznym.

Grupa A | strona 5 z 7
29 W dwóch różnych miejscach matrycowej nici DNA w sekwencjach ATA zaszły dwie ( ... / 1 p.)
mutacje. Zmiany te przedstawiono w poniższej tabeli.
Etapy ekspresji Sekwencje nukleotydów
genów przed mutacją po mutacji pierwszej po mutacji drugiej
DNA ATA ATT ACA
mRNA UAU
Białko tyrozyna STOP cysteina
a) Uzupełnij tabelę. Wpisz właściwe kodony w wyznaczonych miejscach.
b) Określ, która mutacja – pierwsza czy druga – jest mutacją zmiany sensu.
c) Określ, jaki skutek dla organizmu może mieć pierwsza mutacja. Odpowiedź
uzasadnij, odnosząc się do zmian w budowie kodowanego białka.
30 Skreśl w zdaniach błędne informacje. ( ... / 2 p.)
A. Za zmiany zachodzące w pojedynczych nukleotydach DNA odpowiadają mutacje
chromosomowe / genowe.
B. Zmianę polegającą na podwojeniu fragmentu chromosomu nazywamy translokacją /
duplikacją.
C. Mutacja polegająca na wymianie jednego nukleotydu na inny to substytucja / insercja.
D. Jeśli zygota ma 45 chromosomów, to wówczas stwierdzamy trisomię / monosomię.
E. Komórka triploidalna zawiera 3n / 2n + 1 chromosomów.
31 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, ( ... / 1 p.)
jeśli fałszywe.
Przyczyną transformacji nowotworowej mogą być mutacje w
1. P F
genach kodujących białka regulujące cykl komórkowy.
Komórki nowotworowe cechuje zdolność do zaprogramowanej
2. P F
śmierci – apoptozy.
Transformacja nowotworowa polega na przemianie prawidłowych
3. P F
komórek w komórki nowotworowe.
32 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
U dziecka heterozygotycznej matki chorej na pląsawicę Huntingtona oraz zdrowego ojca
pląsawica Huntingtona wystąpi na
A. 100%, 1. sprzężona z płcią.
B. 50%, ponieważ choroba ta jest 2. warunkowana allelem dominującym.
C. 0%, 3. warunkowana allelem recesywnym.
33 Podkreśl nazwy chorób autosomalnych i recesywnych. ( ... / 1 p.)
albinizm, hemofilia, mukowiscydoza, dystrofia mięśniowa Duchenne’a, daltonizm,
krzywica oporna na witaminę D3, anemia sierpowata
34 Rozpoznaj na podstawie opisu chorobę i podaj jej nazwę. ( ... / 1 p.)
W wyniku mutacji organizm nie wytwarza enzymu powodującego zamianę aminokwasu
fenyloalaniny w tyrozynę. Fenyloalanina gromadzi się w organizmie – m.in. w mózgu, co
prowadzi do uszkodzenia układu nerwowego.

Grupa A | strona 6 z 7
35 Ilustracja przedstawia kariotyp osoby chorej na wrodzoną chorobę spowodowaną ( ... / 1 p.)
aberracją chromosomową.

a) Zaznacz pętlą numer pary chromosomów, które uległy aberracji chromosomowej.

b) Podaj nazwę choroby będącej skutkiem przedstawionej mutacji.
c) Określ płeć osoby na podstawie przedstawionego kariotypu.

36 Rysunek przedstawia rodowód choroby genetycznej warunkowanej allelem ( ... / 1 p.)

dominującym.
Określ, czy choroba ta jest autosomalna czy sprzężona z
płcią. Odpowiedź uzasadnij.

Grupa A | strona 7 z 7
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 45
Imię i nazwisko ....................................................

1 Wskaż dwie informacje, które poprawnie opisują genotyp i fenotyp. ( ... / 1 p.)
A. Genotyp organizmu to zespół cech biochemicznych, a fenotyp zespół jego genów.
B. Genotyp organizmu jest zależny m.in. od jego fenotypu.
C. Fenotyp to zespół cech danego organizmu, a genotyp to zespół jego genów.
D. Genotyp to zespół cech danego organizmu, a fenotyp to zespół jego genów.
E. Fenotyp organizmu jest zależny m.in. od jego genotypu.
2 Podkreśl w zdaniach właściwe informacje. ( ... / 2 p.)
A. Homozygota dominująca o genotypie AA / Aa wytwarza jeden rodzaj / dwa rodzaje
gamet.
B. Zygota zawiera jeden zestaw / dwa zestawy alleli genów.
C. Przy pełnej dominacji heterozygota przejawia taką samą cechę jak homozygota
recesywna / dominująca.
D. Cecha recesywna ujawnia się w obecności dwóch alleli recesywnych / jednego allelu
recesywnego.
3 Gregor Mendel w czasie swoich doświadczeń skrzyżował dwa osobniki grochu o ( ... / 1 p.)
czerwonych kwiatach będące heterozygotami.
Określ, jakie rozszczepienie cech otrzymał Gregor Mendel w potomstwie tych roślin.
A. Białe i czerwone w stosunku 3:1. C. Czerwone i białe w stosunku 3:1.
B. Czerwone i białe w stosunku 1:1. D. Czerwone i białe w stosunku 4:0.
4 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Krzyżówka testowa polega na skrzyżowaniu osobnika wykazującego cechy dominujące z
homozygotą
A. recesywną, ponieważ pozwala to ujawnić 1. recesywnej.
u testowanego osobnika allele
B. dominującą, cechy 2. dominującej.
5 Skrzyżowano dwie rośliny grochu – jedna była homozygotą o nasionach zielonych (cecha ( ... / 2 p.)
recesywna b) a druga homozygotą o nasionach żółtych (cecha dominująca B).
a) Podaj genotypy krzyżowanych roślin rodzicielskich (P).
b) Ułóż szachownicę Punnetta i określ, jaki procent roślin potomnych (F1) będzie
miał żółte nasiona.
6 Niebieskooki (cecha a), leworęczny (cecha b) mężczyzna ma brązowooką, praworęczną ( ... / 2 p.)
żonę. Ich pierwsze dziecko jest leworęczne i ma niebieskie oczy.
a) Podaj genotyp kobiety.
b) Skonstruuj szachownicę Punnetta i oblicz, jakie jest prawdopodobieństwo, że
kolejne dziecko tej pary będzie miało cechy matki.
7 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, ( ... / 1 p.)
jeśli fałszywe.
Zgodnie z prawem niezależnej segregacji cech w krzyżówce
1. P F
testowej z podwójną heterozygotą potomstwo jest jednolite.
Krzyżówka dwugenowa dla dwóch podwójnych heterozygot
2. P F
zgodnie z II prawem Mendla daje stosunek fenotypów 1:1:1:1.
Zgodnie z II prawem Mendla w potomstwie osobników AaBb x
3. P F
AABB nie występuje rozszczepienie cech.

Grupa B | strona 1 z 7
8 Normalna wysokość łodygi pomidorów dominuje nad karłowatością (geny A, a), a ( ... / 1 p.)
występowanie szorstkich włosków nad ich brakiem (geny B, b). Skrzyżowano dwie
karłowate, owłosione rośliny. Z zebranych nasion wyhodowano kolejne pokolenie
pomidorów, w którym wszystkie rośliny były karłowate, ale część z nich nie była
owłosiona.
Określ genotypy roślin rodzicielskich. Zaznacz prawidłową odpowiedź.
A. Aabb x aaBb B. aaBb x aaBB C. aaBb x aaBb D. aaBB x aaBB
9 Wskaż dwie poprawne informacje dotyczące II prawa Mendla. ( ... / 1 p.)
A. Prawo to dotyczy sytuacji, gdy geny znajdują się na jednym chromosomie.
B. Zgodnie z tym prawem allele genów są przekazywane do gamet w sposób sprzężony.
C. Jest to prawo niezależnej segregacji cech.
D. Zgodnie z tym prawem allele genów tworzą w gametach różne kombinacje z
jednakowym prawdopodobieństwem.
E. Jest to prawo czystości gamet.
10 Skrzyżowano dwie rośliny grochu o nasionach gładkich (cecha B) i żółtych (cecha C). ( ... / 1 p.)
Pokolenie potomne składało się z osobników o różnych kombinacjach cech – były wśród
nich rośliny o nasionach żółtych i gładkich, żółtych i pomarszczonych, zielonych i
gładkich oraz zielonych i pomarszczonych.
a) Podaj genotypy roślin rodzicielskich.
b) Określ stosunek fenotypów w pokoleniu potomnym.
c) Podaj, ile spośród 160 nasion zebranych w pokoleniu F1 było zielonych i
pomarszczonych.
11 Grupa krwi AB (warunkowana odpowiednio allelami IA oraz IB) jest dominująca w ( ... / 2 p.)

stosunku do grupy krwi 0 (warunkowanej allelem i). Z kolei obecność piegów (P) jest
cechą dominującą w stosunku do ich braku (p).
Piegowaci rodzice z grupą krwi AB mają dziecko bez piegów o grupie krwi B.
a) Wskaż właściwe genotypy rodziców.
A.IAIBPP x IAIBPP C. IAIBPp x IAIBPp
B. IAIBpp x IAIBpp D. IAiPp x IBiPp

b) Oceń, czy dziecko tej pary jest homozygotyczne pod względem wskazanej grupy
krwi. Wykonaj szachownicę Punnetta i podaj prawdopodobieństwo urodzenia się
takiego dziecka.
12 Przyporządkuj sposobom dziedziczenia (A–C) odpowiednie opisy (1–4). ( ... / 1 p.)

1. Jeden gen ma co najmniej trzy allele.

2. Osobniki heterozygotyczne wykazują cechy pośrednie
A. Dominacja niepełna
między homozygotą dominującą a homozygotą recesywną.
B. Dominacja pełna
3. Dwa allele jednego genu są równorzędne.
C. Kodominacja
4. Osobniki heterozygotyczne wykazują zawsze cechę
dominującą.
13 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Dziedziczenie barwy skóry u człowieka jest przykładem działania genów
Im więcej alleli dominujących występuje
A. kumulatywnych, 1. w genotypie, tym barwa skóry jest
ponieważ ciemniejsza.
dwa geny współpracują ze sobą w
B. dopełniających się, 2.
wykształceniu jednej cechy.

Grupa B | strona 2 z 7
14 Na ilustracjach A, B, C i D przedstawiono antygeny grup krwi w układzie AB0, obecne ( ... / 1 p.)
na powierzchni erytrocytów w czterech możliwych przypadkach.

A. B. C. D.
a) Przyporządkuj grupy krwi A, B, AB i 0 odpowiednim ilustracjom.
b) Zaznacz poprawną informację dotyczącą determinacji grup krwi.
A. Grupy krwi A i B są determinowane tylko przez jeden genotyp.
B. Grupy krwi A i B mogą być determinowane przez dwa różne genotypy.
C. Grupa krwi 0 jest determinowana na drodze kodominacji.
D. Grupa krwi AB jest determinowana przez allele recesywne
15 Dziedziczenie koloru kwiatów u wyżlinu jest przykładem dominacji niepełnej. ( ... / 2 p.)
Heterozygoty Aa mają różowe kwiaty, co jest cechą pośrednią między barwami czerwoną
i białą. W wyniku krzyżówki dwóch roślin o nieznanych fenotypie i genotypie powstało
potomstwo, w którym 30 roślin miało białe kwiaty, 30 – czerwone, a 60 – różowe.
a) Podaj genotypy i fenotypy krzyżowanych roślin.
b) Na podstawie powyższych danych określ, czy w pokoleniu F1 stosunek genotypów
i fenotypów będzie taki sam. Odpowiedź uzasadnij na podstawie szachownicy
Punnetta oraz stosunku genotypów i fenotypów.
16 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, ( ... / 1 p.)
jeśli fałszywe.
1. Efekt działania genów kumulatywnych się sumuje. P F
Dziedziczenie wielogenowe to rodzaj dziedziczenia, w którym za
2. wykształcenie wielu cech odpowiada kilka genów P F
współdziałających ze sobą.
Geny dopełniające się to dwa różne geny potrzebne do
3. P F
wykształcenia jednej cechy.
17 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, ( ... / 1 p.)
jeśli fałszywe.
Crossing-over może prowadzić do rozdzielenia genów
1. P F
sprzężonych.
2. Geny sprzężone dziedziczą się zgodnie z II prawem Mendla. P F
3. Crossing-over zwiększa różnorodność genetyczną organizmów. P F
18 Ilustracja przedstawia parę chromosomów. ( ... / 1 p.)

a) Określ, czy na ilustracji przedstawiono chromosomy niehomologiczne.

Odpowiedź uzasadnij.
b) Podaj genotypy gamety, które wytworzy organizm posiadający w
chromosomach taki zestaw alleli jak na ilustracji, przy założeniu, że nie
zajdzie crossing-over.
c) Określ, które pary genów: h i D czy h i e będą częściej rozdzielane w
wyniku crossing-over. Odpowiedź uzasadnij.

Grupa B | strona 3 z 7
19 Skrzyżowano dwa identycznie wyglądające okazy storczyka o cechach dominujących: ( ... / 1 p.)
fioletowych kwiatach (gen A) i jednolicie zabarwionych liściach (gen B). W pokoleniu
F1 otrzymano 30 okazów podobnych do pokolenia rodzicielskiego oraz 10 okazów o
różowych kwiatach i plamistych liściach.
a) Określ, czy geny warunkujące kolor kwiatów i zabarwienie liści są ze sobą
sprzężone. Odpowiedź uzasadnij na podstawie wyniku krzyżówki genetycznej.
b) Określ, czy krzyżowane storczyki były homozygotami czy heterozygotami.
Odpowiedź uzasadnij.
20 Ilustracja przedstawia układ alleli w chromosomach pewnego organizmu. ( ... / 1 p.)

a) Podaj wszystkie możliwe genotypy gamet produkowanych przez ten

organizm.
b) Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub
2.
Gamety zawierające chromosomy o zmienionym układzie alleli powstają podczas

A. mejozy, ponieważ zachodzi wówczas 1. niehomologicznych.

wymiana fragmentów
B. mitozy, chromatyd chromosomów 2. homologicznych.
21 Dokończ zdanie. ( ... / 1 p.)
Jeżeli po skrzyżowaniu dwóch podwójnych heterozygot otrzymamy rozszczepienie
cech u potomstwa w stosunku 9:3:3:1, to oznacza to, że geny te
A. dziedziczą się niezgodnie z II prawem C. nie są ze sobą sprzężone.
Mendla.
B. leżą na jednym chromosomie. D. są sprzężone ze sobą.
22 Ilustracja przedstawia kariotyp człowieka. ( ... / 1 p.)
a) Zaznacz błędną informację.
A. U ludzi 23 pary chromosomów to autosomy.
B. Kariotyp człowieka składa się z 46 chromosomów.
C. U ludzi jedna para chromosomów to chromosomy płci.
D. Kariotyp to zestaw wszystkich chromosomów w komórce
diploidalnej.
b) Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej
uzasadnienie 1 lub 2.
Ilustracja przedstawia kariotyp
A. mężczyzny, ponieważ w ostatniej 1. różne chromosomy.
parze
B. kobiety, występują dwa 2. takie same chromosomy.
23 Podkreśl w zdaniach właściwe informacje. ( ... / 2 p.)
A. Daltonizm i hemofilia to cechy sprzężone / niesprzężone z płcią.
B. Daltonizm oraz hemofilia są determinowane przez gen dominujący / recesywny.
C. Gen warunkujący rozpoznawanie barw oraz gen odpowiadający za krzepliwość krwi
znajduje się na chromosomie X / Y.
D. Nosicielami genu warunkującego nieprawidłowe rozróżnianie barw oraz genu
wywołującego hemofilię mogą być kobiety / mężczyźni.
E. Daltonizm oraz hemofilia częściej występują u kobiet / mężczyzn.

Grupa B | strona 4 z 7
24 Matka jest daltonistką, a ojciec prawidłowo rozróżnia barwy. ( ... / 1 p.)
Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F,
jeśli fałszywe.
Prawdopodobieństwo wystąpienia daltonizmu u dziecka tej pary
1. P F
wynosi 50%.
2. 50% córek tej pary będzie nosiło gen daltonizmu. P F
3. Wszyscy synowie tej pary będą daltonistami. P F
25 Rodzice prawidłowo rozróżniają barwy, a ich dziecko ma daltonizm. ( ... / 2 p.)
a) Podaj genotypy rodziców tego dziecka.
b) Skonstruuj szachownicę Punnetta oraz określ genotyp i płeć dziecka.
c) Oceń prawdziwość poniższego stwierdzenia.
Wszystkie córki tej pary będą nosicielkami daltonizmu.
26 Określ, czy schemat może przedstawiać dziedziczenie hemofilii. Odpowiedź ( ... / 1 p.)
uzasadnij.

27 Wskaż dwie informacje, które poprawnie opisują zmienność środowiskową. ( ... / 1 p.)
A. Cechy, które powstają pod wpływem środowiska, są dziedziczne.
B. Zmienność środowiskowa powstaje w efekcie rozmnażania płciowego.
C. Zmienność środowiskowa to zróżnicowanie fenotypów organizmów, które mają ten
sam genotyp.
D. W obrębie zmienności środowiskowej wyróżniamy zmienność mutacyjną i zmienność
rekombinacyjną.
E. Zmienność środowiskowa wynika z przystosowania organizmów do warunków
otoczenia, np. temperatury i ilości światła.
28 Określ, które z podanych przykładów należą do zmienności rekombinacyjnej, a ( ... / 2 p.)
które – do zmienności mutacyjnej. Wstaw literę R, jeśli przykład dotyczy zmienności
rekombinacyjnej, lub M, jeśli dotyczy zmienności mutacyjnej.
A. Zmienność ta może doprowadzić do powstania nowych alleli.
B. Źródłem tej zmienności mogą być zewnętrzne czynniki, które wywołują zmiany w
materiale genetycznym.
C. Zmienność ta powstaje wskutek pomyłki w czasie replikacji.
D. Ta zmienność może doprowadzić do powstania nowych kombinacji alleli.
E. Źródłem tej zmienności może być crossing-over.
F. Ta zmienność powstaje w wyniku losowego łączenia się gamet podczas zapłodnienia.

Grupa B | strona 5 z 7
29 W dwóch różnych miejscach matrycowej nici DNA w sekwencjach ATA zaszły dwie ( ... / 1 p.)
mutacje. Zmiany te przedstawiono w poniższej tabeli.
Etapy ekspresji Sekwencje nukleotydów
genów przed mutacją po mutacji pierwszej po mutacji drugiej
DNA ATA ACA ATT
mRNA UAU
Białko tyrozyna cysteina STOP
a) Uzupełnij tabelę. Wpisz właściwe kodony w wyznaczonych miejscach.
b) Określ, która mutacja – pierwsza czy druga – jest mutacją zmiany sensu.
c) Określ, jaki skutek dla organizmu może mieć druga mutacja. Odpowiedź
uzasadnij, odnosząc się do zmian w budowie kodowanego białka.
30 Podkreśl w zdaniach właściwe informacje. ( ... / 2 p.)
A. Za zmiany zachodzące w pojedynczych nukleotydach DNA odpowiadają mutacje
chromosomowe / genowe.
B. Zmianę polegającą na podwojeniu fragmentu chromosomu nazywamy translokacją /
duplikacją.
C. Mutacja polegająca na wymianie jednego nukleotydu na inny to substytucja / insercja.
D. Jeśli zygota ma 45 chromosomów, to wówczas stwierdzamy trisomię / monosomię.
E. Komórka triploidalna zawiera 3n / 2n + 1 chromosomów.
31 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, ( ... / 1 p.)
jeśli fałszywe.
Przyczyną transformacji nowotworowej mogą być mutacje w
1. P F
genach kodujących białka regulujące cykl komórkowy.
Transformacja nowotworowa polega na przemianie prawidłowych
2. P F
komórek w komórki nowotworowe.
Komórki nowotworowe cechuje zdolność do zaprogramowanej
3. P F
śmierci – apoptozy.
32 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
U dziecka heterozygotycznej matki chorej na pląsawicę Huntingtona oraz zdrowego ojca
pląsawica Huntingtona wystąpi na
A. 0%, 1. sprzężona z płcią.
B. 50%, ponieważ choroba ta jest 2. warunkowana allelem recesywnym.
C. 100%, 3. warunkowana allelem dominującym.
33 Podkreśl nazwy chorób autosomalnych i recesywnych. ( ... / 1 p.)
fenyloketonuria, hemofilia, mukowiscydoza, dystrofia mięśniowa Duchenne’a,
daltonizm, krzywica oporna na witaminę D3, anemia sierpowata
34 Rozpoznaj na podstawie opisu chorobę i podaj jej nazwę. ( ... / 1 p.)
Efekt mutacji to brak enzymu, który jest niezbędny do wytworzenia barwników skóry –
melanin. Chorzy są bardziej narażeni na działanie promieniowania UV, dlatego występuje
u nich większe ryzyko zachorowania na nowotwory skóry.

Grupa B | strona 6 z 7
35 Ilustracja przedstawia kariotyp osoby chorej na wrodzoną chorobę spowodowaną ( ... / 1 p.)
aberracją chromosomową.

a) Zaznacz pętlą numer pary chromosomów, które uległy aberracji chromosomowej.

b) Podaj nazwę choroby będącej skutkiem przedstawionej mutacji.
c) Określ płeć osoby na podstawie przedstawionego kariotypu.

36 Rysunek przedstawia rodowód autosomalnej choroby genetycznej. ( ... / 1 p.)

Określ, czy choroba ta jest uwarunkowana allelem

dominującym czy allelem recesywnym. Odpowiedź uzasadnij.

Grupa B | strona 7 z 7