MINISTERUL EDUCAIEI I CERCETRII

DIRECIA GENERAL PENTRU NVMNT PREUNIVERSITAR

CONCURSUL NAIONAL UNIC PENTRU OCUPAREA

POSTURILOR DIDACTICE DECLARATE VACANTE N
NVMNTUL PREUNIVERSITAR

PROGRAMA
PENTRU

LIMBA I LITERATURA SRB MATERN

- nvtori, educatoare -

Aprobat prin O.M.Ed.C. nr.5287/15.11.2004

- Bucureti 2004
1

I.
1.
2.
3.
4.
II.

LIMB I STIL
Limba ca sistem de semne. Procesul comunicrii prin limbaj.
Stilul. Particularitile stilului).
Originea i dezvoltarea limbii srbe. Dialecte i graiuri de pe teritoriul Romniei.
Vorbirea direct i vorbirea indirect.
PUNCTUAIE I ORTOGRAFIE
Principiile ce stau la baza ortografiei

Semne de punctuaie i ortografie. Funcionalitatea semnelor de punctuaie i a

semnelor ortografice.
III.

VOCABULARUL

Noiuni generale : vocabularul ca totalitate a cuvintelor limbii srbe ; vocabular

fundamental i masa vocabularului. Sensul cuvintelor. Sens propriu i sens figurat. Relaii
semantice ntre cuvinte (sinonimie, omonimie, antonimie).
mbogirea vocabularului (mijloace interne : derivare, compunere; mijloace externe :
mprumut, calc lingvistic).
IV.

FONETIC I FONOLOGIE

Fonetica. Reprezentarea grafic a sunetelor. Silaba. Desprirea cuvintelor n silabe.

Particularitile fonetice ale limbii srbe. Asimilarea dup sonoritate i locul de formare.
Palatalizarea i sibilarizarea consoanelor. Iodizarea consoanelor. Trecerea lui l n o .
V.
MORFOLOGIA
Obiectul morfologiei. Prile de vorbire. Prile de vorbire flexibile. Substantivul,
categorii lexicale, gramaticale, morfologice. Declinarea substantivelor. Formele cazuale.
Adjectivul, categorii lexicale i gramaticale. Adjective determinate i nedeterminate.
Grade de comparaie. Pronumele i categoriile de pronume n limba srb. Numeralul,
flexiunea i categorii de numerale. Verbul. Moduri i timpuri verbale. Aspectul verbal.
Adverbe, clasificare i comparaie. Prepoziii, interjecii, conjuncii i particule.
VI.

SINTAXA

Sintaxa propoziiei i a frazei. Coordonare i subordonare. Categorii de propoziii

coordonate i subordonate.
BIBLIOGRAFIE
Pravopis srpskoga knjievnog jezika, Matica srpska, Novi Sad, izradili M. Peikan, M.
Piurica, J. jerkov, 1994.
Mihailo Stefanovi, Savremeni srpskohrvatski jezik, I, II, Beograd, 1994.
Gramatika srpskog jezika za srednje kole, . Stanoji, Lj. Popovi, Beograd, 1996.
Milan Vujaklija, Leksikon stranih rei i izraza, Beograd, 1972.
Renik knjievnih termina, Nolit, Beograd, 1985.

LITERATURA SRB

I.

NOIUNI DE TEORIE LITERAR

Noiunea de opera literar, limbajul poetic, imaginea poetic, subiectul,

compoziia, personajul. Noiuni de metric i prozodie necesare analizei textelor poetice
n ciclul primar.
Genurile literare. Principalele specii literare.
II.

LITERATURA POPULAR.

Lirske pesme. Podela (poslenike, mitoloke, obredne, prigodne, ljubavne, aljive).

Lirsko-epske pesme (Hasanaginica).
Epske pesme. Pretkosovski ciklus (Zidanje Skadra). Kosovski ciklus (Car Lazar i carica
Milica). Pokosovski ciklus (Bolani Dojin). Ciklus Kraljevia Marka (Kraljevi Marko
pije uz ramazan vino). Hajduko-uskoki ciklus (Starina Novak i knez Bogosava). Ciklus
za oslobodjenje Srbije i Crne Gore (Poetak bune protiv dahija).
Narodne pripovetke- opti prikaz (Ero i Turin, U cara Trojana kozje ui).
Krae narodne umotvorine (zagonetke, poslovice, pitalice).
III.

LITERATURA MEDIEVALA.

Sveti Sava ivot i prosvetiteljsko delo.

IV.

ILUMINISMUL.

Dositej Obradovi ivot i prosvetiteljsko delo (ivot i prikljuenija, Basne).

V.

CLASICISMUL SI PREROMANTISMUL.

Jovan Sterija Popovi ivot i knjievni rad (Pokondirena tikva).

VI.

ROMANTISMUL.

Vuk Stefanovi Karadji ivot i knjievni rad. Borba za reformu jezika i pravopisa. Rad
na sakupljanju narodnih umotvorina. Petar Petrovi Njego ivot i knjievni rad (Gorski
vijenac). Branko Radievi ivot i pesniko delo (Djaki rastanak). Djura Jaki ivot
i knjievni rad ( Na Liparu). Jovan Jovanovi Zmaj ivot i knjievni rad (Djulii).
Deije pesme.
VII.

REALISMUL.

Vojislav Ili ivot i pesniki rad (U poznu jesen). Laza Lazarevi (Sve e to narod
pozlatiti). Stevan Sremac (Pop ira i pop Spira). Radoje Domanovi (Danga). Borisav

Stankovi (Neista krv). Petar Koi (Jazavac pred sudom). Branislav Nui (Gospodja
ministarka).
VIII. PARNASIANISMUL SI SIMBOLISMUL.
Aleksa anti (Mi znamo sudbu). Jovan Dui (Jablanovi). Milan Raki (Na Gazi
Mestanu).
IX.

LITERATURA SECOLULUI XX.

Milo Crnjanski ivot i knjievni rad (Seobe). Ivo Andri ivot i knjievni rad (Most
na epi). Desanka Maksimovi ivot i pesniko delo (Strepnja, Krvava bajka). Veljko
Petrovi (Ratar). Branko opi (Bata sljezove boje). Dobrica osi (Koreni). Vasko
Popa (Kora). Stevan Raikovi (Kamena uspavanka). Srpska knjievnost u Rumuniji
opti prikaz.
BIBLIOGRAFIE
***- Udbenici za srednje kole, za IX, X, XI ,XII razred, Bukuret, 1997.
Jovan Dereti, Istorija srpske knjievnosti, Beograd, 1983.
Milan Kaanin , Srpska knjievnost u srednjem veku, Beograd, 1975.
Milorad Pavi, Istorija srpske knjievnosti klasicizma i predromantizma, Beograd, 1979.
P. Palavestra, Istorija moderne srpske knjievnosti, Beograd, 1986.
P. Palavestra, Posleratna srpska knjievnost (1945-1970), Beograd, 1972.
Sveta Luki, Savremena jugoslovenska literatura, Beograd, 1968.
M. Popovi, Istorija srpske knjievnosti. Romantizam. I-III, Beograd, 1968-1972.

DIDACTICA GENERAL I METODIC

Pentru nvtori
I.

NASTAVA POETNOG ITANJA I PISANJA.

Pojam i znaenje poetnog itanja i pisanja. Ciljevi i zadaci poetmog itanja i
pisanja. Pedagoki zahtevi u nastavi poetnog itanja i pisanja. Metode i postupci
u nastavi poetnog itanja i pisanja. Prethodna ispitivanja (Metodika ispitivanja).
Struktura nastave poetnog itanja i pisanja. Pripreme za itanje i pisanje
(Predbukvarski period) : vizuelne vebe ili vebe u posmatranju, akustike vebe
ili vebe u sluanju, prepriavanje i prianje, opisivanje, vebe artikulacije,
razumevanje i usvajanje pojma reenice, razumevanje i usvajanje pojma rei,
razumevanje i usvajanje pojma glasa, analitika vebanja, sintetika vebanja,
globalno itanje, motorike vebe (pripreme za pisanje). Uenje itanja i pisanja
(Bukvarski period). Raspored uenja poetnog itanja i pisanja (odvojeno uenje
itanja i pisanja, uporedno uenje itanja i pisanja, kombinovano uenje itanja i
pisanja). Postupci obrade slova (monografski, grupni, kompleksni). Faktori koji
utiu na izbor postupka.

II.

ITANJE I VRSTE ITANJA.

Izraajne vrednosti itanja (artikulacija, dikcija, intonacija, ritam, tempo, pauza,
jaina glasa, vizuelni kontakti sa sluaocem, diskretnost gestova I mimike). Vrste
itanja (glasno, tiho, logino, izraajno, horsko, usmereno, diferencirano, po
ulogama, istraivako, fleksibilno, kritiko, stvaralako).

III.

OBRADA UMETNIKOG TEKSTA.

Posebni principi u nastavi knjievnosti ( princip uslovnosti, princip metodike
adekvatnosti, princip jedinstva analize I sinteze). Metodika struktura asa obrade
umetnikog teksta. Opti model obrade umetnikog teksta (emocionalnointelektualna priprema, najava nastavne jedinice, izraajno itanje, lokalizovanje
teksta glasno, tiho I izraajno itanje, tumaenje nepoznatih rei I izraza, razgovor
o neposrednom doivljaju I utiscima, analiza teksta), obrada knjievnog lika, jezik
I stil, samostalni I stvaralaki rad uenika, domai zadatak. Obrada teksta na
osnovu plana. Obrada teksta pomou istraivakih zadataka. Posebni modeli
obrade umetnikog teksta. Obrade lirske pesme. Obrade epske pesme. Obrade
bajke. Obrade basne.

IV.

USMENO I PISMENO IZRAAVANJE.

Usmeno izraavanje (prepriavanje, prianje, opisivanje, izvetavanje, kazivanje
napamet nauenih tekstova, vebanje razgovaranja, ostali oblici usmenog
izraavanja); Pismeno izraavanje (prepisivanje, diktat, pisani sastavi,
informativno-poslovni sastavi, jezike vebe).

V.

NASTAVA GRAMATIKE I PRAVOPISA.

Zadaci nastave gramatike i pravopisa; Diferencijalna (razlikovna) gramatika;
Principi u nastavi gramatike (princip naunosti, princip vaspitnosti, princip
primerenosti, princip teksta, princip oiglednosti, princip zanimljivosti, princip
stvaralatva uenika, princip postupnosti); Indukcija i dedukcija kao nain
saznanja; Modeli metodike organizacije asa.

VI.

POZORITE, FILM I TELEVIZIJA U NASTAVI.

Pozorite u nastavi; Film u nastavi; Televizija u nastavi.
BIBLIOGRAFIE
M. Nikoli, Metodika nastave srpskog jezika i knjievnosti, Beograd, 1992.
P. Ili, Srpski jezik i knjievnost u nastavnoj teoriji i praksi, Novi Sad, 1997.
S. Marinkovi, Metodika kreativne nastave srpskog jezika i knjievnosti,
Beograd, 1994.
M. Vukovi, Metodika nastave srpskohrvatskog jezika, Beograd, 1984.
Djordje Leki, Metodika razredne nastave, Beograd, 1991.
5

Ionescu M. Didactica moderna, Ed. Dacia, Cluj, 1995

Neacu I. Instruire i nvare, Ed. tiinific, Bucureti, 1990
Nicola I. Tratat de pedagogie colar, EDP, Bucureti, 1996
Alexei M. Taxonomia nvrii, Biblioteca Familia, Oradea, 2000
Brzea C. Arta i tiina educaiei, EDP, Bucureti, 1995
Clin M. Procesul instructiv-educativ, EDP, Bucureti, 1995
Jinga I. nvarea eficient, Ed. Edist, Bucureti, 1995
Creu C. Curriculum difereniat i personalizat, Ed. Polirom. Iai, 1996
Neacu I. Metode i tehnici de nvare eficient, Ed. Militar, Buc., 1990
Preda V. ndrumtor ptr. folosirea mijloacelor tehnice de insruire, Cluj, 1999
Iucu R. Managementul i gestiunea clasei de elevi, Ed. Polirom, Iai, 2000
Neacu I., Stoica A. Ghid general de evaluare i examinare, Ed. Aramis, 1996
Joia E. Eficiena instruirii, EDP, Bucureti, 1998

EDUCATOARE

LITERATUR PENTRU COPII

Conceptul de literatur pentru copii. Sfera literaturii pentru copii. Genuri i specii
literare accesibile copiilor de vrst precolar. Valoarea instructiv-educativ a
literaturii pentru copii. Accesibilizarea operelor.
Genul liric
Lirske pesme ( Uspavanke, lazaljke, taunaljke, cupaljke, rugalice, brojalice,
brzalice ).
Poslovice. Pitalice. Zagonetke.
Lirica cult

Poezii despre frumuseile naturii i despre vieuitoare.

Universul copilriei oglindit n versuri.
Poezii care fac elogiul patriei.
Poezii despre trecutul istoric.
Tabloul n proz.
Genul epic
Basmul. Legenda. Schia. Povestirea. Romanul.
Basmul.
Definiie, tematic, compoziie, personaje, trsturi caracteristice, valori instructiveducative.
Exemplificri din literatura srb i universal :

Sneana, Pepeljuga, Bibere, Crvenkapa, Ivica i Marica, Braa Grim

:Pali, A. Pukin : Bajka o ribaru i ribici, H. C. Andersen : Carevo novo odelo,
Kneginjica na zrnu graka, Devojica sa ibicama.
Legenda.
Valori morale si estetice.
Kako je postala krtica, kornjaa, Kukavica.
Schita. Povestea. Romanul.
Ko ne radi taj ne jede (srpska narodna pria); Petao, lija i vuk (ruska narodna pria);
N. Popovi : Pria pred spavanje; Jon Kreanga : Kesica sa dve pare; Uspomene iz
detinjstva; Dedina i babina ki; Lisica prevarila medveda.
Fabula.
Definire. Trasaturi caracteristice.
an de la Fonten : Cvrak i mrav; Lisica i gavran.
Dositej Obradovi : Lav i mi.
Poezia.
Jovan Jovanovi Zmaj deiji pesnik (Sadi drvo; Jovanka batovanka; Mali konjanik;
Kicina kua; Svet; Juca s velikom jabukom; Materina maza; Zimska pesma; Evo nam
roda dolee; Ptice na prozoru.
Desanka Maksimovi (U snu deca rastu; Koke I meda; Zeije uho).
Dragan Luki (Sedmica; Svejedno; Deija pesma; mali grof u tramvaju).
Dj. upunski (uvajte se deco; Mornar biu; Najdrai poklon majci; Seja).
D. Mirjani (uma; Mala domaica; Vrlo lak i kratak raunski zadatak).

NVTORI

LITERATUR PENTRU COPII

Conceptul de literatur pentru copii. Sfera literaturii pentru copii. Genuri i specii
literare accesibile copiilor. Valoarea instructiv-educativ. Accesibilizarea operelor.

I. Narodna knjievnost
Narodne lirske pesme ( uspavanke; lazaljke; taunaljke; cupaljke; rugalice; brojalice;
brzalice; redjalice; pesme o ivotinjama; aljive pesme; pesme o Zemlji i vasioni; pesme o
deci; simboline pesme ).
Deje igre.

Lirsko-epske pesme (marko Kraljevi I orao; Smrt majke Jugovia; Hasanaginica;

Dioba Jakia; mali Radojica; Smrt vojvode Prijezde).
Bajke (Sneana; Pepeljuga; Medjedovi; Bibere).
Legende (Kako je postala krtica; Kornjaa; Vuitrn).
Basne (Bik i zec; Crv i lav).
aljive narodne prie (La za opkladu).
Anegdote (Ero I Turin).
Pitalice. Poslovice i izreke. Zagonetke.

II. Svetska knjievnost

Basne (Ezop: Konj i magarac, Kornjaa i zec; . de la Fonten: Cvrak i mrav).
Bajke (arl Pero: Maak u izmama; Braa Grim: Pali; H. K. Andersen: Carevo
novo odelo).
Pripovetke (A. P. ehov: Katanka).
Romani odlomci (Karlo Kolodi: Pinokio; Mark Tven: Doivljaji Toma Sojera; Luis
Kerol: Alisa u zemlji uda; Antoan de Sent Egzeperi: Mali princ).

III. Srpska knjievnost

Dositej Obradovi basnopisac (Lav i mi; Starac i smrt).
Branko Radievi (Dete i tica; Cic).
Djura Jaki (Siroe).
Jovan Jovanovi Zmaj pesnik detinjstva (Paija kola; Materina maza; Gde je bola;
Mali konjanik).
Ivo Andri (Prvi put u cirkusu).
Desanka Maksimovi stvaralatvo za decu (Raduj se, raduj se, dete).
Branko opi i deja poezija (Mainovodja).
Duan Radovi (Lav; Deca vole; Da li mi verujete).
Mira Alekovi (Pesma za mamine oi; Ljuljaka na grani).
Stevan Raikovi (Veliko dvorite odlomak ).
Dragan Luki (ta je otac; Uitelju; ofer velike kue).
Miroslav Anti (Plavi uperak).
Branislav Crnevi (Radoznalo vrape; Bosonogi i nebo).
Dobrica Eri idilino carstvo detinjstva (Bajka o senicama; Lepa je mala varo
Topola).
Ljubivoje Rumovi (Ili smo u Afriku; Krava uva svoje tele; Jedna mamina dama).
BIBLIOGRAFIE
D. Ognjanovi - V. Cvetanovi, Deja planeta itanka za studente pedagokih
akademija, Beograd, 1984.
D. Ognjanovi, Ptica u letu itanka knjievnosti za decu za medicinske kole,
Beograd,1989.
M. Danojli, Naivna pesma, Beograd, 1976.
S. Markovi, Zapisi o knjievnosti za decu, Beograd, 1971.
M. Crnkovi, Djeja knjievnost, Zagreb, 1967.
D. Ognjanovi, Stvaraoci i deca (Ogledi o jugoslovenskim piscima za decu), Beograd,
1978.
Deja knjievnost ta je to. (Zbornik materijala o pitanjima knjievnosti za decu),
Novi sad, 1970.
8