354

f. C

FlLITTI

DIN ARHIVELE VATICANLJL_Ul

Documente privitoare la episcopatele catoJice
din pl"incipate.
Facand cercetiiri istorice in arhivele Vaticanului
pe timpul i;;ederei mele la Roma. ca secretar al Legatiunei romane, - cercetari al ciiror rezultat sper
sa-1 pot da la lumina rnai tarziu, - m'am gandit
ca ar putea fi de oarecare interes sa se publice f$i
documentele utilizate de Eubel in a sa Hierarchia
catholica m edii aevi, privituare la episcopatele catolice in principate.
Publicarea lor in extenso, de~i nu aduc multe
lmnini noui, pune insa la dispozitia cercetatorilor
documentele chiar pe care Eubel s'a intemeiat l?i
fixeaza sau indrepteaza unele date. De aceea l?i
:ifonseniorul Netzhammer, arhiepiscop catolic de
Bucurei;;ti, a avut bunavointa de a incuviinta tiparirea lor in Revista Co.tulicii .
Parintele Auner, atat de adanc cunoscator in
materie, ciiruia aduc aci calduroasele mele multumiri, a revazut rnaterialul i;;j 1-a adnotat. D-sa a
gasit nimeritii l?i publicarea unor documente deja
tiparite in alte colectiuni putin accesibile sau in
cari ar sciipa u~or din vederea cercetatorului.
I. C. Filitti
lqnie, 1913.

DIN ARHIVEL E VATICA!\ULUi

355

I.
1353 Februarie 1'2. Papa Inocentie VI nume~te
-pe dominicanul Bernard episcop de Milcov 1 ).
Arhivele Vatica.ne. Reg. Vatican . 244. (Innoc. VI.) Fol. 122. Mil-choviens.

Venerabili frafri B ernardo episcopo Milclioviensi salutem etc.

Ecclesiarum omnium regimini disponente Domino licet

immeriti presidentes continua pulsamur et excitamur in:Stantia circa earum statum prosperum dirigendum, et in
-eo mens nostra spiritualiter vigilare tenetur ut ecclesiis
que viduitatis incommoda deplorare noscuntur, tales pastores preficere studeamus ex quorum gubernatione provida ecclesie ipse, operante illo qui pastorum dinoscitur
-dux et pastor votive prosperitatis gratulentur successibus
et incrementis multimodis efferantur. Dudum siquidem
ecclesia :Yiilchoviensis per obitum bone memorie ultimi
episcopi ~1ilchoviensis qui in partibus illis diem clausit
-ex.tremum destituta pastore, nos vacatione huiusmodi fidedignis relatibus intellecta, dispendiis que solent ecclesiis ex vacatione diuturna imminere obviare volentes, et ad
ipsius ecclesie provisionem celerem et felicem paternis et solicitis studiis intendentes post deliberationem quam de preficiendo eidem ecclesie person.am utilem et etiam fructuosam
habuimus cum nostris fratribus diligentem, demum ad te or-dinis fratrum predicatorum professorem in sacerdotio constiiutum cui de religionis zelo litterarum sciencia;morum ho-nestate, vite mundicia aliisque doriis virtutum apud nos
1) Document utilizat de V. Eubel, Hiera.rchia. catholica medii aevi,
:2 volume, Monasteiii 1898 ~i 1901, vol. I. pag. 355.

356

I. C. FILJTTI

fidedigna testimonia perhibentur, dire.x:imus oculos nostrementis quibus omnibus debit::i. meditatione pensatis, depersona tua nobis et eisdem fratribus nostris, ob predictor.um exigentia~ meritorum accepta, ipsi ecclesie de fratrum predictorum nostrorum consilio auctoritate apostolica providimus, teque illi preficimus in episcopum et pastorem curam et administratiouem ipsius .\1ilchovie 1sis
eclesie ti bi in spidtualibus plenarie commit'terido, ac
inde per venerabilem fratrem nostrum Guillelmum episcopum Tusculanum tibi facirnus apud sedem apostolicam
munus consecrationi impendi, in mo qui dat gratias et
largitur premia confidentes quod eadem ecclesia per tue
circ.umspeutionis industriam et providentiam circumspec
tam sub tuo felioi regimine, dextera Domini tibi assis-tente propitia salubriter et prospere dirigetur et grata suscipiet in eisdem spiritualibus et iemporalibus incrementa.
Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta mandamus
quatenus ad dictam Milchoviensem ecclesiam cum gratia
nostre benedietionis accedens, curam et aclministrationem
predictas sic exercere studeas solicite fideliter et prudenter quod i psa ~filchoviensis ecclesia per tue circumspectionis ministerium votivis jugiter proficiat commodis et
succesibus prosperis augeatur, tuque proinde eterne retributionis premium et bonivolencie nostre gratiam uberius consequi merearis. Datum A vinione IL Idus Februarii. Anno Primo.
In eoclem modo ... 1 )
In eodem 2) dilectis filiis clero civitatis et diocesis
Milchoviensis ... (omissis formulis) In eodem modo Ar:..
chiepiscopo Oolocensi.. .. In eodem modo.:. Ludovico regi
Ungarie illustri... Datum ut supra.
1

de-

obi~nuite, cari sau nu au fost scrise, Eau sunt

de umezealii. Oar de desupt, dupil. un spatiu ce 1-ar fi ocupat.
o aitJi bnl~, se .cite'c ,ceJe ce: urrueaza.
,,
,.
2) Lipse~te: modo. I

1) Lipsesc formu lele

~terse

357

DIN ARHIVF.U YATICANOLU !

II.
1353 Aprilie 16. Episcopul Bernard al Milcovului se scuteio;te de anate.
Arhivele Vati ca ne , Obliga.tiones <!2. !'ol. I. 40 (CLXXVIH)

{La marg) : Liberatio ecclesie Milchoviensis.

Dicta die (16 aprilis anni 1353) Dominus ... (sic)
-electus t\1ilchoviensis in provincia ColocenNi fuit a prestatione servitii propter paupertatem liberatus .

III.
1364 .~1ai 29. Papa Urban V nume~te pe dominicanul Albert de ~sk l) episcop de Milcov in urma
vacantei ivite p rin transferarca lui Bernard la
-piscopia de Plock in Polonia.
Arhi\ ele Va.ti cane. Reg. Aviniou. l"rb. V. tom. VIL an. 2. p. I. fol.
117. MilchoYieo .

Dilec.to filio 1lbetlo de U;;k elccto Nlilchoviensi saluiem etc .

Inter solicitudines varias quibus assidue premimur ilia

-potissime pulsat et excitat mentem nostram ut status eccle'5iarum omnium cure nostre divina providentia commis.sarum spiritualiter et temporaliter augeatur quodque illis
que suis destitute pastoribus vaca.tionis incommoda deplorare noscuntur, tales ministros preficere studeamus per
quorum regimen ecclesie ipse utiliter et salubriter valeant
gubernari. Dudum siquidern felicis recordationis Innocentius papa VI. predecessor noster provisiones omnium ec-0lesiarum Cathedralium tune apud sedem apostolicam va~antium et irnposterum vacaturarum ordinationi et dispo1) C. Eubel, Biera.rchia, vol. I. pag. 355, admite

~i

citirea: Usti.

358

I. C.

~'lLITTI

sitioni sue reservaYit decernens ex tune irritum et inanesi secus super hiis per quoseunque qua vis aueto1itate scienter vel ignoranter contingeret attemptari. Postmodum vero
eeelesia ~fi l coviensis ex eo pastoris solacio destituta quod
idem predecessor venerabilem fratrem nostrum Bernard um
olim Plocensem nunc ~1ilcoviensem 1 ) episeopum apud
sedem preclictam constitutum a vinculo quo eiclem 1lilcoviensi ecclesie cui tune preerat tenebatur, <le fratrum suorum sancte romane eeelesie carclinalium consilio et apostoliee potestatis plenitud:ine absolvens, ipsum ad Plocen-
sem ecelesiam tune vaeantem transtulit prefieiendo eum
eidem Plocensi eccle ie in episeopum et pastorem. Dictoque predeeessore postmoclum per eum dicte Milcuviensi
eeclesie non proviso, sicut Domino placuit sublato de
media, Nos vacatione hujusmodi :fidedignis relatibus in-
telleeta., ad provisionem ipsius ~Iilcoviensis ecelesie celerem
et felicem de quo nullus preter Romanum ponti:ficem hac
vice se intromittere potuit neque potest, reservatione et
deereto obsistentibus supradietis, ne dicta Milcoviensis.
eeclesia ulterioris vaeationis detrimenta subiret, paternis.
et solicitis studiis intendentes post deliberationem quam
de preficiendo eidem ecclesie ~1ilcoviensi personam utilem et eciam fructuosam cum nostris fratribus habuimus.
d:iligentem, demum ad te ordinis fratrum predicatorum
professorem peniteneiarum nostrum in presbiteratus ordine constitutum cui de religionis zelo, litterarum scientia, vite ac morum honestate aliisque multiplicium virtutum meritis apud nos :fidedigna testimonia perhibentur,
direximus oculos nostre mentis. Quibus omnibus attenta.
meditacione pensatis, de persona tua nobis et eisdem fratribus oo dictorum tuorum exigenoia.m meritorum accepta,..
prefate eeclesie .Milcoviensi de dictorum fratrum nostrorum consilio, auctoritate apostolica providemus, teque illi
1) Acest: mmc Milcoviensem u'are in\eles, cAci Bernard murise iaainte de 26 }{aj 1363. C. Eubel, Hierarchia vol. L pag. 423.

r>l ~

ARBIVET,E VATI CANULUf

359

preficimus in episcopuru et pastorem, curam et administrationem ipsius ~lilcoviensis ecclesie tibi in spiritualibus
et temporalibus plenarie comrnittendo. In illo qui dat gratias et largitur premia confidentes quod dextera Domini
tibi assistente propicia, prefata :\1ilcoviensis ecclesia sub
tuo felici regimine prospere dirigetur et grata in eisdem
spiritualibus et temporalibus suscipiet incrementa. Iugum
iaitur Domini tuis impositum humeris prompta devotione
suscipiens, curam et administrationem predictas sic exercere studeas solicite fideliter et prudenter quocl ipsa :Milcoviensis ecclesia gubernatori provido et fructuoso aclministratOl'i gaudeat se commissam, tuque proinde preter
eterne retributionis premium bonivolencie nostre ac sedis
predicte benedictionem et gratiam u berius consequi merearis. Datum A vinione II!I .Kalendas Iunii Anno secundo.
In eodem modo (super eodem electo) Oapitulo Ecclesie
- Milcoviensis ... Clero Civitatis et diocesis Milcoviensis ... Populo Civitatis et diocesis Milcov ... Archiepiscopo Colocensi
(tamquam sutfraganeo) prefatum Albertum eJectum Milcovienseni commendat etc. Oat. ut supra.

IV.
1318 Ian. 28. Papa Gregorie XI. confirma decretul lui llie Petit, vicarul general al misionaTilor dominicani, care rezervase acestora in mod
special 6 manastiri in Galitia ~i ~foldova, intre
altele cea din Seret.
Arhi\-ele Va.ticane. Gregor. XI. Reg. Vat. Ko. 287. f. 278.

Ad perpetuam rei memoriam . Fidei orthodoxe propagationem et animarum salutem super cuncta desiderabilia
cupientes, hiis [ que] pro huiusmodi propagatione et sa,..
lute provide ab aliis facta sunt, libenter adicimus apostolici muniminis :Ilrmitatem. Sane petitio pro parte dilec-

360

I. C. FILITTI

torum filiorum Helie Petiti, Ordinis fratrum Predicatorum

professoris, societatis fratrum eiusderri ordinis inter gentes
peregrinantium propter Christum vicarii generalis, et nonnullorum fratrum ipsius societatis. nobis nuper exhibita
continebat, quod dilectus filius Helias eiusdem Ordinis
professor et magister generalis, zelans dictorum fidei et
ordinis dilatationem, per suas certi tenori litteras voluit
et declaravit Lamburgen. Camicen. Sunatricen. Pansuten
Premicellen. et Cerethen. 1 ) conventus prefati ordinjs, in
Ruschie et Valachie partibus consistentes, ad societatem
dictorum fratrum peregrinantium specialiter pertinere,
prout in ipsis litteris plenius continetur. Qual'e pro parte
vicarii et fratrum predictorum fuit nobis humiliter supplicatum, ut voluntatem ac declarationem dicti magistri
ratas et gratas habere, easque auctoritate apostolica confirmare de benignitate solita dignaremm. Nos itaque, ut
prefertur, fidei catholice ampliationem et animarum salutem ab intimis affectantes, huiusmodi supplicationibus
inclinati voluntatem et declarationem huiusm9di ratas et
gratas habentes, eas auctoritate apostolica confirmamus
etc. presentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo ...
et nostre confirmationis infringere etc. Dat. Rome apud
sanctum Petrum Y. Kal. Februarii anno octavo.

v.
1390 A.vg. 4. Papa Clemente\. . ordona sa se faca
cercetari, daca. franciscanul Anton de Manso e
IJ A. Bzovius, Propago D. Hyaointhi, Venetiis 1606, pag. 23, zioe
aceste manastiri sunt: a Provincia Poloniae, Leopolien. Camene
cen. et .Smot1icen. a Provine-ta Hunga1iae Ceieten. Pansuten. et Pri
m-icellen. Mai adaagii inca 4 maniistiri din Gracia. Pansuten. e greu
de identifio:i.t. Cat pentru PreIDJcellen. care seamii~ll. atat de mult cu
Przemysl sau Przemyslany, anevoe va fi atarnat de provincia ungara
a dominic:milor.

ca

DI:'-: ARBIVRLE YA.TIC A 'UJ.L'I

361

vrednic sa fie episcop de Vidin : iar in caz afirmativ sa fie promovat ]a acest scaun, ramas vacant prin moartea lni Oliveriu, f?i neocupat de dominicanul loan Regis, care retuzase numirea :).
Arbivele \'aticane. R eg. Aven. 261. Clrmens VII. J\n . XII. Part. II.
tom . u7 fol. 99.

Venerabili fratri Joanni episcopo Tusculano salutem et

apostolicam benedictionem. Inter solicitudines varias quibus assidue prernimur, illa potissime pulsat et ex.citat mentem nostram ut universi orbis ecclesiis pastoris solacio
destitutis ne in spiritualibus et temporalibus detrimenta 2 )
de salubris provisionis remedio consulatur. Dudum siquidem bone memorie Oliverio episcopo Budinen. regimini
ecclesie Budinen. presidente nos cupientes eidem ecclesie
cum vacaret per apostolice sedis providenciam utilem et
idoneam presidere personam, provisionem eiusdem ecclesie
{)rdinacioni et disposicioni nostre duximus ea vice specia. liter reservandam .... et deinde prefata ecclesia per obitum dicti Oliverii episcopi qui extra romanam curiam
decessit pastoris solacio destituta tu habens a nobis su. per hoc speciale (sic ) per nostras Jiteras potestatem, de
persona dilecti filii Joannis regis ordinis fratrum predicatorum professoris magistri in theologia eidem ecclesie
sic vacanti auctoritate apostolica providisti jpsumque illi
preficisti in episcopum et pastorem. Qui quidem Joannes
huiusmodi provisioni et prefectioni consensum prebere recusavit et eas prosequi non curavit neque curat. Oum autem prefata ecclesia adhuc per obitum dicti Oliverii vacare noscatur :nullusque preter nos hac. vice de ipsius provisione disponere potuerit neque possit reservatione et de1) Document utilizat de Eubel. Hierarchia, vol. I. pag. 139. E]I se
publica fl.Ci din cauza vecinatatii Vidinului cu 'far.i. rom;ineascii .
2) Lip5e~te: pa.tiantur.

362

I. C. F ILITTI

creto obsistentibus supradictis, nos cupientes eidern ecclesie ne longe vacationis exponatur incommodis de persona idonea celeriter providere sperantesque quod dilectus
:filius Antonius de Manso ordin.is fratrum mioorum professor baccallaureus in theologia penitenciarius noster in
urbe ad regimen et administrationem ipsius utilis et idoneus existeret ac de eiusdem Anthonii sufficiencia et idoneitate certam noticiam non habentes fraternitati tue de
qua in iis et aliis plena.m in domino :fiduciam obtinemus
per apostolica scripta committimus et mandamus quatenus de suf.ficiencia et idoneitate ipsius Anthonii qui apHd
nos de religionis zelo vite mundicia spiritualium providencia et temporalium circumspeccione ac aliis virtutum
meritis multipliciter comrnendatur auctoritate nostra diligencius te informes et si per informatiooem eiusrnodi
ipsum Anthonium ad regimen et adrninistrationem ipsius
ecclesie utilem et idoneum esse reppereris super quo tuam
conscientiam oneramus de persona eiusdem Anthonii eidem
- ecclesie predicta auctoritate providea ipsumque illi pre:ficias in episcopum et pastorem curam et admini.:;trationem eiusdem ecclesie sibi in spiritualibus et temporalibus
plenarie committendo ac ei facias a suis subditis obedienc iam et reverentiam debita exhiberi.... Et insuper
eidem .A.nthonio si de persona ipsius eidem ecclesie per
te provideri contingat munus consecration.is impendas vel
per aliquem catholicum antistitem gratiam et communionem apostolice sedis. habentem assistentibus tibi vel eidem
antistiti duobus vel tribus aliis catholicis episcopis similes gratiam et communionern habentib~s impendi facias
et procures.
Volumus autem q uod tu vel idem antistes qui eidem
Anthonio prefatum munus i::npendes vel impenclet ab
eo nostro et ecclesie .romane nornine fidelitatis debite solitum recipias seu recipiat juramentumjuxta formam quam
sub bulla nostra mittimus interclusam ac formam jura-

01!\' ARHIVELE VATICA NULUI

363

menti quod idem Anthonius prestabit nobis de verbo ad

verbum per ipsius patentes litera.s suo sigillo sigillatas
per proprium nuncium procures seu idem antistes procuret quantocius destinare. Per hoc autem venerabili fratri
nostro episcopo Proscblavien. 1 ) cui ecclesia ipsa metropolitico iure subesse dinoscitur nullum volumus imposterum
preiudicium generari.
Datum Avinione secundo nonas Augusti pontificatus
nostri anno duodecimo.
Expedita secundo kalendas Septembris anno XII. R
de Valle.
Tradita IY kal. Septembris anno XII. K. Monachi.

Vl.
1394 1\1arlie 9. Papa Bonifaciu IX. nume~te pe
George, din ordul eremi~ilor sf. Augustin, episcop
de Arge~, scaunul fii n d vacant prin moartea lui
Nicolae 2 ) .
Archi v e!~

Vaticanului Reg. Lateran. 82. 1.Bonif. I X. a u. 100) fol. 247

Bonifacius etc. Dilecto filio Georgia electo Ergen. salutem etc. 3).
. l) Prost.hlaven. E Preslav de astaz i din Bulgaria, vechea Marcian<>
polis. Dupa de>plir\irea Bisericilor Scaunul papal a recunoscut sub titlu
- de Presthlavien. numai pe Sava la a. 1204. Eubel I. c. pag. 430. Prin
urmare fraza de sus este o formula de caocelarie. Arhiepiscopa.tul la.tin
de Marcia nopolis s 'a iufiinta,t la a. 1643. numindu-!'e ca titular cunoscutul Bandini.
2) Doc ument utilizat de Eubel, Hierarhia, vol. I. pag. 105. Nicolae
Antooii a fost primul episcop de Argei;; numit la 9 Mai 1381. Cfr. Dr.
G. E rl er, Der Libe r Ca.ncellariae Apostolicae vom J. 1380. Leipzig 1888.
pag. 26.
3) In reg. se repet ii, : Georgio .

364

l. C. FJLITTT

Divina favente clemencia cujus inscrutabili providentia ordinationem susoipiunt universa in apostolice sedis
specula licet im.rneriti constituti ad universi orbis ecclesfas aciem nostre considerat1onis extendimus et pro earum
tatu salubriter dirigendo, apostolici favoris auxilium adhibemus sed de illis propensius cogitare nos convenit
quas propriis carere pastoribus intuemur ut eis juxta cor
nostmrn pastores preficiantur ydoney qui cornmissos sibi
populos per suam circumspectionem providam salu briter
dirigant et informent ut bona ipsarum ecclesiarum non
solum gu bernent utiliter sed etiam multimodis efferant
incrementis. Dudum siquidem, bone memorie ~icolao
episcopo Ergen. regimini ecclesie Ergen. presidente, no
cupientes ipsi ecclesie cum vacaret per apostolice sedis
providentiam utilem et ydoneam presidere personam, provisionem ej~sdem ecclesie ordinationi, et dispositioni
nostre ea vice duximus specialiter reservandam, decernentes ex tune irr'itum et inane si secus super hiis per
quosquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attemptari. Postmodum vero predicta ecclesia per
-0bitum ipsius Nicolai episcopi qui extra Romanam curiam diem clausit extremum vacante, ~os vacatione hujusmodi .fidedianis rellatibus (sic) intellecta, ad provisionem ipsius ecclesie celerem et felicem de qua nullus preter nos hac vice se intromittere potuit neque potest reservatione et decreto obsistentibus supradicitis, ne ecclesia
. 'ipsa ionge vacationis exponeretur incommodis, paternis E:t
.solicitis s~udiis attendentes post deliberationem q uam de prejic~-e.ndo ecclesie pr~fate_ personam hujusmodi cum fratribus
- nostris habuimus diligentem, demum ad te ordinis fratrum
heiemitarum sancti Augustini professorem in sacerdotio
.. ~oiistitutum. religionis zello (sic) conspicuum, litterarum
... cientia pteditum vita ac inorum honestate decorum in spiritualibus providum et in temporalibus circumspectum et ~liis
multiplicium virtutum meritis-;prout ex fidedignorum testi-

365

l1D: :\RHIYELE YATI CA'.'ll'LUI

momus percepimus insignitum direximu ocullos (sic)

nostre rnentjs, quibus omnibus attenta me.ditatione pensatis de per ~ona tua nobis e~ eisdem fratribus ob dictorum tuorum exigentiam meritorum aceepta, eidem ecclesie
de dictorum fratrum consilio auctoritate apostolica providemus, teq ue illi preficimus in Episcopum et pastorem
curam et admini trationem ipsius ecclesie tibi in spiritualibus et temporalibJs plenarie committendo. Jn illo qui ,
dat gratia et largitur premia confidentes quad dirigente
Domino actus tuos prefata ecclesia per tue industrie ~t
circumspection.is studium fructuo um regetur, utilitu et
pr.ospere dirigetur, et grata in ei~dem spiritualihus et temporaUbus u cipietincrementa. Volumus autem q uad quam
primum pre entes litteras habue.ris expeditas ad ecclesiam
ipsam accedas et personaliter resideas in e;1 dem, quodque.
pontificalia extra civitatem et diocesim ergen . exercere
non possis. lugum ig itur Domini tuis impositum humeris
prompta devotion.a suscipiens curam et administrationem
predictas sic exercere studeas fideliter et prndenter quod
ip ~a ecclesia gubernatori_ provido et aclministratori fr~c
tuoso gaucleat se commissam, tuque preter externe retributionis premium nostram et dicte sedis benedict~onem
et gratiam uberius consequi merearis.
Datum Rome apud Sanctum Petrum Eeptir.no Idu :Ma1ciL Anno Quinto.
De ~1 andato Jae (obus) de I era mo.

VH.
1394 IuniY- 8. Papa Bonifaciu IX. mm1~~te pe
dominicanul $tefan Nlartin:I. episcop de Seret, scaun~1 l fiind vacant prjn moaJ,tea lui _toa11 1) .
.

I l Ace,t document e ptiblic t 1n Bullal'ium Ordinis Praedlca"torum

eil. BrPmonrl, vol. II, Roma 1730,_ pag.
l/i ca not'ii fn S. Batac.z
Rys d1.iej ow zak. kaznodz. w Polsce,_ vol. ll. _Lemberg. 1861, pag. 3.!J.
Dar' fi"i ndcil. aceste -opere' sunt rare i;;i greu acceeibile, actul ' se public&.

ayr

lli Jio co)ec\ia. .de fa.{a.

...

...

366

L C. P'JLITT!

Arhivele Vaticane. Reg. Later. 33. Bonif. IX. an. V. Fol. 170. {Cereten).

Bonifacius etc. Dilecto filio Stephano Martini electo Ce-

~etbensi salutem etc. Divina disponente clemeneia. cujus

inscrutabili providentia ordinationem suscipiunt universa

in apostolice sedis specula licet immeriti eonsHtuti, ad
universas orbis ecclesias aciem nostre considerationis extendimus, et pro earum statu salubriter dirigendo apostolici favoris auxilium adhibemus, sed de illis propensius
cogitare nos convenit quas propriis carere pastoribus intuemur, ut eis juxta cor nostrum pastore preficiantur
ydonei qui commi sos sibi populos per suam circumspectionem providam salubriter dirigant et informent, ac bona
ecclesiarum ipsarum non olum gubernent utiliter sed
etiam multimodis efferant incrementis. Dudum siquidem
bone memorie Iohanne episeopo Ceretensi regimini ecclesie Ceretensis presidente, Nos cupientes ipsi ecclesie
cum vaoaret per apostolice sedis providentiam utilem et
ydoneam presidere personam, provisionem ejusdem ecolesie
ordinationi et dispositioni nostre duximus ea vice specialiter reservandarn decernentes ex tune irritum et inane
si secus super hiis per quoscunque quavis auctoritate
scienter vel icrnoranter contingeret attemptari. Po tmodum
Yero dicta .ecclesia, per obitum ipsius Iohannis episcopi qui extra Homanam Curiam diem clausit extremum, vacante, nos vacatione hujusmodi fidedignis relatibus fotellecta, ad provisionem ipsius ecclesie celerem et
felicem, de qua nullus preter nos, hac vice, se intromittere potuit neque potest reservatione et decreto obsistentibus supradictis, ne ecclesia ipsa longe vacationis exponeretur incommodis, paternis et solicitis studiis intendentes,
post deliberationem quam de preficiendo e::iclesie prefate
personam utilem et eciam fructuosam cum fratribus
nostris babuimus diligentem, demum ad te orrnnis
fratrum predicatorum professorem in sacerdotio constitutum relicrionis zelo conspicuum, litterarum scientia
preditum vite ac honestate, decorum in spiritualibus pro-

DIN ARHIVELE YATI CANCI.l'l

367

vidum P.t temporalibus circumspectum et aliis multiplicium virtutum meritis, prout e:s: fidedignorum testimoniis
accepimus insignitum, direximus oculos nostre mentis.
Quibus omnibus attenta meditatione pensatis, de persona tua nobis et eisdem fratribus nostri!", ob dictorum
tuorum exigentiam meritorum, accepta, eidem ecclesie de
dictorum fratrum nostrorum consilio, auctoritate apostolica providemus, teque illi pre:ficimus in episcopum et
pastorem, curam et administrationem ipsius ecclesie tibi
fa spiritualibus et temporalibus plenarie committendo ...
volumus autem ut quam primurn presentes literas habue-
Tis expeditas, ad ecclesiam ipsam accedas et resideas peTsonaliter in eadem quodque ponti:ficalia officia extra tuam
Civitatem et diocesim Cerethensem nequeas exercere. Iugum igitur domini tuis impositum humeris prompta devotione susciipiens, curam et administrationem predictas
sic exercere studeas solicite fideliter et prudenter quod
ecclesia ipsa gubernatori provido et fructuoso administratori gatideat se commissam, tuque preter eterne retribution.is premium nostram et dicte sedis benedictionem et
gratfam exinde u berius consequi merearis.
Dat. Rome apud Sanctum Petruin Sexto Idus Iunii Anno
Quinto.

VIII.

1398 Oct. 2. Andrei opjscopul Arge~ului se scude contributia unui an 1).

te~te

J.rhivele Yaticane. Obligat.iones. 48 Fol. 191 (CLXXI) verso.

Anno millesimo trecentesimo nonagesimo sexto quarta

indictione anno septimo (Bonifacii IX).
A.nno portificatu loco et indictione predictis die lune
secunda mensis octobris coram et presentibus quibus supra Rev. Pater dominus Andreas episcopus Argensis in
Vala.chia fuit hac vice dumtaxat a prestatione sui communis servicii liberatus propter paupertatem.
I) Document utilizat de Euhel, Hierarh;a, vol. I. pag. 105.

368

l , C. FlLl'l'Tl

IX.

139[) .Aprilie 23. Papa Bonifaciu IX. ioga1lue lui

Fra:ncisc, episcop ales de Argei;;, sa poata fi. hiro-

tomt de oricare episcop supns Sf. Scaun

1
).

Arhi\"ele Vaticane. Reg. Lat. 69. Fol. 134 v.

Boni!'atius etc. Delicto :filio Francisco electo Argen. salutem ek Oum nos pridern ecelesie Argen. pastoris regimi ne destitute de persona tua nobi et fratribus nostris
ob tuornm exigeritiam meritorum aceepta. de fratrum eo'...
rundem consilio .auctoritate a.postolica duxerimus providendum pre:ficiendo te il]j in episeopum et pastorem prout
fo nostris inde confeetis literis plenius continetur, nos
ad ea que ad tue commoditatis augmentum tandem valeant favorabiliter intendentes tuis suppli0ationij:Jus inclina.ti tibi ut a quocumque malueris catholico antistite gratiam et communionem apostolice serus habente ascitis et
in hoc sibi assistent1 bus duo bus vel tribus eatholicis epis. copis simile!ll gratiam et communione.m habentibus munus
consecrationis reeipere valea ac eidem antistiti ut munus
predictum auctoritate nostra impcndere libere tibi possit
plenam et liberam concedimus tenore presentium faeul tatem. Volumus autem quod idem antistes q_ui tibi prefa-:
tum munus impendet postquam iltud tibi im penderit a
te nostre et Roma ne eeclesie nomine ridelitatis debite
solitum solitum (sic) recipiat jummentum iuxta formam
quam sub bulla no.stra rnittimus interclusam ac form~m
iuramenti quod tu prcstare contigerit nobi" de verbo ad
verbum per tuas patentes lit"ras tuo sigillo signatas p er
proprium nuneium qua ntocius destinare pro ur.es. Quodq ue.
per boc honorabili fratri nostro archiepiseopo Coloeen:
crii ":Prefata eeclesia metropolitico iure subesse dino.scitm
nulluiri
imposterum preiudicium baeneret.u r. . Datum Rome

.
apud Sanctum P'e trum nono kaleridas Maii anno decimo .
.X. XII. de Benevento.

1) Document utilizat de 'Enbel Hierarchia', vol. I, pag. IO:J nota.

:_.
2 la Argeo..
..
'

DIK ARHIVELE VATI CA N'ULt"I

x.
Fara data, probabil 1399 apr. 23. Francisc de
8. Leonardo e numit episcop de Argei;;, scaunul
fiind vacant prin moartea predecesorului.
Judice 478, fol. 144 v.

Franciscus de S. Leonardo fit episcopus Argen per obitum.

AB. Bonif 9. VII. 10 p. 7 1 ).
XL

1399 Mai 12. Francisc, episcop de

:;cutit de contributia primului an 2).
Arhivele Vaticane. Obligationes

o2.

Arge~,

Fol. 114.

Anno pontificatu, loco indictione et die predictis ac

presentibus predictis (anno 13U9, pontificatus Bonifacii
PP. IX anno X. die vero XII. i\laii in officio camerariatus
indictione Vfl). Rev. Pater Dominus Franciscus Episcopus
.Argen. in Valachia fuit hac vice dumtaxat a prestatione
sui communis servitii liberatus propter paupertatem.

XII.
1402 Februarie 20. Papa Bonifaciu IX. numeflte
pe canonicul Geo rg Iohannis din P ees (Cinci Bi serici) episcop de Arge~, scaunul fiind vacant prin
moartea lui loan 3) .
1) Citatia se refera la u11 registru perdut din Seria Lateranli.
2) Document utilizat de Euhel, Hierarcbia, vol. [. pag. 105.
3) Documentul se publica. lli aici, cu t oate ca se afla deja in 110
nu men ta Va ticana. Hung:uiae, Seria 1. tom. 4, Budapesta 18tl9, pag
410, colectfo foarte voluminoas<l. i;;i de aceea greu accesibila.
Revis/a Cal<!licd.

21

370

I. C. FILIT rJ

Arhivele Vaticane. Reg. Lateran. 103. Bonif. IX. Fol. 153.

Bonifacius etc. Dilecto fillio Georgia Iohannis electo

Argen. salutem etc.
.
Apostolatus officium quamquam immeritis (no bis) ex
alto comrnissum quo ecclesiarurn omniurn regimini presidemus utiliter exequi coadiuvante Domino cupientes solliciti corde reddimur et solertrs et cum de ipsarum regiminibus agitu r committendis tales eis in pastores preficere
studeamus (sic) qui commissum sibi grege111 dominicum
sciant non solum doctrina ve rbi sed exemplo boni operis
informare, commissasque sibi ecclesias in statu paci:fico
et tranquillo velint et valeant, dante Domino salubriter
regere et solicite gubemare. Dndum siquidem bone memorie l ohanne ~1.rgen. regimini Argen. ecclesie presidente
nos cupientes eidem ecclesie cum acaret per apostolice
sedis providentiam utilem et ydoneam pre:ficere personam,
provisionern hujusmodi ecclesie ordinationi et dispositioni
nostre ea vice duximus specialiter reservandam clecernentes ex tune irritum et inane si secus uper hiis per
quoscunque quavis auctoritate scienter vel ignoranter contin geret attemptari. Postmodum -vero dicta ..Argen. ecclesia per obitum dicti Iohannis episcopi qui extra Romanam cuTiam diem clausit extremum vaca.nte nos vacatione hujusmodi fi dedignis relatibus intellecta ad provisionem ipsius Argen. ecclesie celerem et felicem de qua
nullus preter nos hac vice disponere potuit neque potest
reservatione et decreto obsiste ntibus supradictis, ne ecclesia ipsa longe vacationis exponeretur incommodis,
paternis et sollicitis studiis intendentes post deliberationem quam de pre:ficiendo ecclesie prefat e personam utilem et eciam fructu osam cum fratribus nostris habuimus
dili~entem, demum ad te Georgium tune ca11onicum eccles ie Quinqueecclesiensis in sacerdotio constitutum litterarum scientia preditum vite ac morum honestate deco-

DIN ARBl\'fLE

VATICA~ULn

.37 r

-rum in spiritualibus providum et in temporalibus circumspectum et aliis multiplicium donis virtutum prout ex
fidedignorum testimoniis accepimus insignitum direximus
oculos nostre mentis quibus omnibus attenta meditatione
pensatis do p ersona tua nobis et eisdem fratribus nostris
ob dictorum exigenciam meritorum accepta, eidem ecclesie Argen. de dictorum fratrum nostrorum consilio auctoritate apostolica providemus teque illi preficimus jn episcopum et pastorem, curam et administrationem ipsius
ecclesie Argen. tibi in spiritualibus et tempo.ralibus plenarie committendo in illo qui dat gratias et largitur premia confidentes quod dirigente Domino actus tuos prefata ecclesia Argen. per tue industrie et circumspeciionis
studium fructuosum sub tuo felici regimine, gratia tibi
assistente divina regetur utiliter et prospere dirigetu.r ac
grata in eisdem spiritualibus et temporalibus suscipiet
incrementa. Iugum igitur IJomini tuis impositum humeris prompta devotione suscipiens curam et administrationem predictas sic exercere studeas sollicite fideliter et
prudenter quod ipsa ecclesia Argen. gubernatori provido
et administratori fructuoso gaudeat se commissam tuque
proinde preter eterne retributionis premium, nostram et
apo tolice sedis benedictionf'm et gratiam consequi uberius merearis. Volumus autem quod postquam presentes
litteras habeas expedifas ad prefatam ecclesiam Argen.
te transforas et resideas personaliter in eadem quodque
pontifica1ia extra civitatern et diocesim Argen. minime
-valeas cxercere.
Datum Rome apud Sanctum Petrnm. Decimo Kalendas
.~1artii. Anno 'Iercio decimo.

XIII.
1411 Februarie 26. Papa loan XXIII. ordona
-ca George, episcopul de ArgP~, sa fie investit cu

372

J. C. FJLITTI

un canonicat ~i ni~te prebende vacante din biserica Grugh (?) in eparhia de Pees /Oioci Biserici),
de oarece episcopia de A rge~ nu-i produce nici
un venit, iar el indepline~te funct-iunile episcopale Yn prezisa eparhie.
Ar11ivele Vaticane. Reg. Lateran. 145. Iohann. XXIII. Fol. 202 .
ve1so (A rgen:'.)

Johannes etc. Venerabili fratri episcopo Auriensi, et

dilectis filiis abbati monasterii sancte Trinitatis ac proposito eccle ie de Grugh Quinqueecclesiis (sic) diocesis
salutem etc.
Personam venerabilis fratris nostri Georgii epi copi
Argen. nobis et apostolice sedi devotam suis exigentibus
meritis paterna diligentia prosequentes, illa sibi libenter
concedimus que suis commoditatibus fore conspicimus
oportuna. Cum itaque, sicut accepimus canonicatus et prebenda ecclesie Quinqueecclesiensis quo quondam Benedictus Pauli ipsius ecclesie canonicus durn viveret obtjnebat per ipsius IJenedicti obitum, q11i extra Romanam
curiam diem clausit extremum vacaverint et vacent ad
presen , nos prefato Georgia episcopo qui ut a serit de
ecclesia sua ArO'en. q ue inter infideles constitu:a existit
nullos fructus perci pit, et in ci vitate ac dioce i Qu inq ueecclesien. ponti:ficalia per nonnulla tempora exercuH vrout
de pre en ti exercet, et cui dudum fructu s rer:lditus et proventus dictorum canonicatus et prebende tune vac ~mtium
per capitulum dicte ecclesie Quinqueecclesfo 11sis in ip iu
episcopi subsidium et ne in pontificalis dignitatis obprobrium mendicare coge1etm fuerunt ministrati prout etiam
ministrantur de presenti de subventionis auxilio providere
volentes, ipsumque premissorum intuitu favoribus proseqi.:i
gratiosis, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus quatenus vos vel duo aut unus vestrum pe vos vel

DIK ARHIVl':Lll: V .~TJCAKULCi

:alium seu alios canonicatum et prebendam predictas, quorum fructus redditus et proventus prefati quindecim mar-charum argenti secundum communem extimationem valorem annuum, ut idem episcopus asserit non excedunt,
sive ut premittitur sive alias quovis modo aut alterius
cujuscunque persona vacent etiam si tanto tempore va-caverint quod earum collatio juxta Lateranensis statuta
-concilii ad sedem predictam legitime devoluta vel ipsi
-canonicatus et prebenda dispositioni apostolice reservati
existant dummodo tempore date presentium non sit in
-eis alicui specialiter jus q uesitum cum plenitudine juris
canonici ac omnibus juribus et pertinenciis suis eidem
Georgio episcopo per eum quoad vixerit tenen ~ os possidendos et eciam gubernandos auctoritate nostra commendare curetis, ita quod hujusmodi commenda durante dictus episcopus de hujusmodi fructibus redditibus et proventibus predictorum canonicatus et prebende debitis eorum supportatis oneribus disponere et ordinare yaleat
sicut illos pro tempore obtinentes de illis disponere et
ordinare potuerunt seu etiam debuerunt, alienatione tamen
bonorum immobilium et preciosorum mobilium ad dictos
ranonicatum et prebendam pertinencium sibi penitus interdicta. Inducentes eundem Georgium episcopum vel pro-0uratorem suum ejus nomine in corporalem possessionem
canonicatus et prebende juriumque et pertinentiarum predictorum eadem auctoritate et defendentes ioductll)Il amoto exinde quolibet illicito de ientore ac facientes sibi
-de ipsorum canonicatus et prebende fructibus redditibus
proventis juribus et obventionibus universis integre respondere. Contradfotores auctoritate nostra etc. Non obiltantibus quibuscunque (om missis ad brevitatem etc. solitis formulis) Datum Bononie Quarto Kalendas .\Iartii .
..Anno primo.

374

I. C. FlLITTI

XIV.

1413 1lfartii 5. Papa loan XXIIL

nume~te

pe

Nicolae Venatoris, din ordinul sf. Pavel eremitul,

episcop de S iret, scaunul fi ind vacant prin moa rtea lui $tefan 1) .
Arhivele Vaticaue. Reg . La ter. 162 Fvl. 272. (loha nn . PP. XXIII}

Iohannes etc. Dilecto filio ~icolao Venatoris electo Ceretensi salutem etc.
Divina disponente clementia cujus inscrutabili providentia O!'dinationem suscipiunt universa in apostolice sedis specula 1icet immeriti constituti, ad universas orbis
ecclesias aciem nostre considerationis extendimus, et pro
earum statu salubriter dirigendo apostolioi fovoris auxiliurn adhibemus: sed de illis propensius oogitare nos convenit quas propriis carere pastoribu intuemur, ut eis
juxta cor nostrum pastores preficiantur ydonei qui commissos sibi populos per suam circumspeotionem providam, et providentiam circum pectam salubriter dirigant..
et informent, ac bona ipsarum ecclesiarum non solum
gubernent utilius sed etiam multimodis efferant inorementis. Dudum siquidem bone memorie Stephano epi copo Ceretensi regimini Ceretensis ecclesie presidente nos
cupientes eidem ecclesie cum vacaret per Sedis predicte
providenciam utilem et ydoneam presidere personam, provisionem ipsius ecclesie ordinationi et dispositioni nostre
ea vice duximus specialiter reservandam decernentes ex
tune irritum et inane si secus supe1 hiis per quoscunque quavis auctoritate scienter vel ignoranter contingeret attemptari. Postmodum vero dicta eclesia per obitum._
l) Document utirzat de E :1bcl. Hier.1ehia., vol. I. pug. 1 !l.

DIN ARHIVELE V.ATICA;\"CLCI

375

p1 rns Stephani episcopi qui extra Romanam curiam diem

clau it extremurn vacante, nos vacatione intellecta, ad
provisionem ipsius ecclesie celerem et felicem de qua
nullus preter nos hac vice se introm;ttsre potuit sive potest, reservatione et decreto obsistentibus supradictis, ne
ecclesia ipsa longe vacation is exponeretur incommodis, paternis et solicitis studiis intendentes, po t deliberationem
quam de preficiendo ecclesie prefate personam utilem et
etiam fructuosam cum fratribus nostris habuimus dilio-entem; demum ad te, ordinis sancti Pauli primi Heremi~e profe sorem in sacra theologia magistrum et in sacerdotio constitutmn religioni zelo conspicuurn litterarum
cientia preditum, vite ac morum honestate decorum, in
spiritualibu providum et in ternporalibus circumspecturn
et in aliis multiplicium virtutum donis, prout fi.dedignorum testimoniis perspicimus insianitum, direximus oculos
nostre mentis. Quibus omnibus debita meditatione pensatis, de persona tua, nobi et eisdem fratribus ob dictorum
tuorum exigentiam meritorum accepta, eidem ecclesie de
dictorum fratrum consilio auctoritate apostolica providemus, teque illi preficimus in episcopum et pastorem, curam et administrationem ipsius ecclesie tibi in spiritualibus et temporalibus plenarie committendo. In ilJo qui
dat gratias et largitur premia confidentes quod dirigente
Domino actus tuos prefata ecclesia per tue industrie et
circumspectionis studium fructuosum regetur utiliter et
pro pere dirigetur, ac grata in eisdem spiritualibus et
temporalibus suscipiPt incrementa. Volumus autem quad
quamprimum presente litteras habueris expeditas ad
ecclesiam ipsam accedas et personaliter resideas in eadem,
quodque pontificalia officia extra civitatem et diocesim
Oereten. nequeas exercere. Iugum igitur Domini tuis impositum humeris prompta devotione suscipiens curam et
administrationem prndicta sic exereere studeas fi deliter
et prudenter, quod ipsa ecclesia gubernatori provido et

376

1. C. FILITTf

fructuoso administratori gaudeat se commissam, teque

preter eterne retributionis premium, nostram et sedis predicte benevolenciam et gratiam exinde uberius consequi
merearis.
Datum Rome apud Sanctum l'etrum Tertio Konas Marcii
Aono Tercio.

xv.
1413 Julii 31. Papa Ioan XXIIl. nume~te pe dominicanul Toma Grueber episcop de Seret, scaunul fiind vacant prin rnoartea lui loan din Po-

lonia

1).

Arhi,ele Vatfoanr . RPg. L a t.:ran. 174. Fol. 139. (Cohan. PP. 23).

Iohannes etc. Dilecto filio Thome Grueber electo Czeretensi salutem etc.
Apostolatus officium quamquam insufficientibus meritis
nobis ex alto commissum, quo ecclesiarum omnium regimini presidemus utiliter exequi coadjuvante Domino cupientes solliciti reddimur et solertes ut cum de ipsarnm
regiminibus agitur committendis tales eis in pastores preficere studeamus qui commissum sibi gregem Dominicum
sciant non solum doctrina verbi, sed etiam exemplo boni
operis informare, comlllissasque sibi ecclesias in statu pacifico et tranquillo velint et valeant, duce Domino, salubriter regere et fideliter gu vernare. Dudum siq uidem provisiones O.illnium cathedralium ecclesiarum tune apud sedem apostolicam vacantium et in a:::itea vacaturarum ordinationi et dispositioni nostre reservantes, decernimus ex
tune irritum et inane si secus super hiis per quoscunque
l) Document utilizat de Eubel, [)ierarcbia. vol. I. p:.g . 189. El ad.
mite citirea: ,Ernebe r (Grueber ?) .

DI~

ARBI\.ELE V ATICANCLUI

377

qua,is aucto1. itate scienter vel ignoranter contjnge1. et atem ptari.. I~ostmodum vero ecclesia Cze1~etensi sic) per

obitum quondam Iohannis de Polonia ipsiu~ ecclesie episcopi qui nu1)e1 extra dicta1n cu1. iam debittlm nature persolvit
apud sedem ipsam 1racante, Nos ad provisionerr1 ipsius ecclesie celerem et felicem, de qua null us preter nos hac vice se
intromitte1e potuit nec1ue potest, re ervatione et decreto
o bsistenti bus upradicti~, ne ecc]esia ipsa prolixe vacationis expone1ctu1.. incommodis, paternjs et solicitis studiis
intendentes, post delib8rationen1 quan1 cle p1~eficiendo eidem
-ecciesie persona111 t1tilem et eciam fructt1osam cum fratribus nostris 11abu:1nus diligentem, den1um ad te ordinis
f1. at1um predicatorum p1--ofesso1~ern de 1) i~eliglonis zelo, litterarum ~cientia vite m11ndicia honestate morum spi1. itualium proviclentia et temporalium cir .jumspectione aliisque multiplicium nrtutum dam~ apud nos fidedigna testimonia pe1hibentu1. , direximus oculos nostre mentis. Quibus on1nibus debit;), meditatione pensatis de persona tua
nobis et eisdom fratrjbus ob dictort1m tuoru111 exigentiam
me1. itorum accepta eidem Czeretensi ecclesie de dictorum
frat1t1n1 consilio, auctoritate apostolica pro\idemus teque
illi... 2)

Datum ar)t1cl 8arrctun1 Antoniu111 extra muros Florentin.

Secundo Kalendas . .~t1gusti
. ..\nno >ua1--to .
........

X\7 I.

1413 A11g1t.li 7. P~lpa Ioa11 XX III. insa1~cineaza

11e epit)cop11l de Ka111ieniec (Ca111enita.) in Podolia,
Stt c.e1ceteze <laca ar fi 0!)0ltun ca, dUtJa C(J1e1ea
re.gelui Vladislav ~i a Jeginei ..~11a a Poloniei,
1) Lip.se.,te: cujus.
2) Pentru prescurtare s 1au omi.s !ormulele

obicinuite~

378

J. C. F1LlT1l

sa se ]nfiin~eze o ep1scop1e catolica in ,,civitas

Moldaviensis" (ora~ul Baia), unde exista deja

o biserica r,atolic:l. 1nchi nata Sf. Treimi ~i cladita

de cativa catolici, ~i unde i~i are re~edinta un
mitropolit de rit grecesc. Daca episcopul prezis
va gasi propunerea prielnica, atunci sii. numeasca,
in locul papii, de episcop ,,Jifoldavieosis:' pe dominioanul Joan de Rrna
~
' recomandat de- su veranii
poloni, ~i sa 1ngrijeasca de hirotonirea Jui 1).
Arhi\ete . Vatica oe. Reg. Lateran. Iohan. XXIII. 113. Fol. 55.

Tohannes etc. Yenerabili episcopo Camenetensi Salutem

etc.
Romanus Pontifex beati Petri cclestis regni clavigeri
successor et vicarfos Iesu Christi cuncta mundi climata
omnesque nationum in illis degen1ium qualitates paterna
consideratione discutit et examinat diligqnter, et ex officii
debito salutem querens et appetens sinf5'ulorum superna
suffultus potentia illa suaclentibus r ationab1libus causis
perpensa dPliberatione.salubriter ordinat et disponit quegrata divine majestati fore considerat, et per que oves
sihi divinitus creditas ad unicum Domin icum ovile reducat
et perinde acquirat eis felicitatis eterne premium et
veniaru impetret animabus, que siquidem auctorc Domino certius et clarius credimus provenire cum r nritas
catholice fidei ad laudem et oaloriam divini nominis dilatatur. Sane nuper pro parte carissimi in <~hristo filii
nostri \Vladislai regis et carissime in Christo filie nostre
.Anne regine Polonie illustrium nobis fuit expositum quad
in minori \.\' alachia in civitate Moldaviensi que sic a.
1) Acest document foarte important a fost publicat mai intai de C.
Eubel in R omische Qua1talschr ift, anul 19 3, Roma, pag. 189 urm.

DIX .-\HHIYELF; \"ATICA:.fi;u.:r

379

patria Moldaviensi in qua consistit et caput est ip ius

patrie nunc11patur, et in qua quidem civitate pro majori
parte habitant scismatici et infideles est q uidam locus
cum ecclesia in eo ub voca.bulo Sancte Trinitatis olim
per quosdam catholicos constructa. Qui quidem locus
populosus et honestus et ecclesia apta evidenter existunt
ad hoc quad ipsa ec<Jlesia in cathedralem erigatur, quia
ex ipsa ecclesia si fieret magnus profectus animarum
christi:.rnorum qui in civitate atque patria commorantur
incunctanter sequi po et, multi etiam prout speratur
predic:orum scismaticorum et infidelium pristinis eorum
dimissis erroribm ad fidem catholicam converterentur,
icque fides ipsa dilataretur et propagaretur, nee non P-tiam
di vinus <:ult us cresceret pro tempo re in illis par ti bus.
Cum autem sicut eadem petitio subjungebat, etiam in
eadem civit:.i.te sit \letropoli s :Vfoldaviensis appellata et
illi preese consuevit pro tempore et presit Metropolitanus
natione Grecus et juxta ritus grecorum regens clerum et
populum sibi subjecto.;:, videlicet ipsos scismaticos habitantes in ci\ritate et patria memoratis, pro pa.rte regis et
regine predictornm nobis fuit humiliter supplicatum ut
eandem ecelesiam in c>1thedralem edgere et ibidem ali
quern catholicum antis"!:item deputare, nee non alia in
premissis oportune providere de benignitate apostolica.
ciirrnaremur. ~os igitur qui de premissis certam notitiam
non habemus, quique hujusmodi cultum divini nomin is,
et eandem fidem nostris temporibus adaugeri intensis deiderii affectamus, huju modi supplicationibus inclinati,
fraternitati tue de qua in hiis et aliis plenam in Domino
fiduciam obtine.rnus, per apostolica scripta cornmittimus
et mandamus quatenus de premissis et eorum qualitatibus
universis auctoritate nostra te diligenter informes, et si
per informationem hujusmodi tibi constiterit quad locus
et ecclesia hujusmodi in cathedralem erigantur, et eidem
ecclesie preficiatur aliquis in episcopum et pastorern, lo-

I. C. FILITTl

cum in ci vitatem, et ecclesiam prefatos in cathedralem

auctoritate nostra erigas, que etiam civitas et ecclesia metro;iolitana perpetuis futuris temporibus nuncupetur, nee
non omnia alia et singula disponas facias et ordines
eadem auctoritate que in pre:nissis et circa ea videris
quomodolibet expedire. Quibus sic per te rite peractis de
persona dilecti filii Iohannis de Ryza ordinis fratrum predicatorum profe.;soris vicarii vicegerentis generalis societatis peregrinantium pro Christi nomine in partibus
antedictis, cui de religionis zelo litterarum scientia vite
munditia hon estate morum spiritualium providen tia et
temporalium circumspectione aliisque multipliciu~ virtutum donis apud nos :fidedigna testimonia perhibentur,
et pro quo etiam ipse rex et regina nobis super hoc humiliter supplicarunt predicte ecclesie si et poslquam in
cathedralem e1ecta fuerit ut prr.fertur, auctoritate predicta
provideas ipsumque illi preficias in episcopum et pastorem, curam ec administrationem ejusdem ecclesie sibi
in spiritualibus et temporalibus pleoarie committendo,
et nichilominus si predictum Iohannem eidem ecclesie
in episcopum per te prefici contigerit ut prefertur, ipsi
Iohanni per te vel alium catJ10licum episcopum gratiam
et communionem sedis apostolice habentem ascitis et in
hoc assissentibus duobus aut tribus catholicis antistitibus
similem gratiam et communionem habentibus, munus
consecrationis impendas aut impendi facias et procures.
sibique a suis subditis obedientiam et. reverentiam debitas exhibere.
Yolumus autem quad ecclesia et ci vitas hujusmodi. si
et postquam eas erexeris et episcopus ~foldaviensis existens pro tempore ac ejus clerus et populus metropolico
jure sub int pro tempore Archiepiscopo Halitien. alias
Lamburgen i vocato ipseqne nova ecclesia et civitas de
provincia et suffraganea ecclesie Haliciensis seu Lamburgensis in omnibus et per omnia sint prout alie ecclesie

DlN A RHIYELE \' ATJ CA

~ULITI

cathedrales de ipsa provincia de cono.;uetudine vel de jurfJ

subsunt archiepiscopo et ecclesie Halitiensi antedictis. Contradictore per censuram ecclesiasticam etc. Volumus autem quod tu vel idem .Lt\..ntistes qui prefato Iohanni hujusmodi muous impendent, ab eodem fohanne nostro et
Romane eccle5ie nomine fidelitatis debite solitum recepias vel I"ecip at juramentum juxta forman1 quan1 sub bulla no='tra tibi mittimus interolu~am , ao formam ju1amenti
quad iden1 Iohanne3 pre:;tabit, nobis de ' rerbo ad verbnm
per i p ~ius Iohannis paten tibu-4 Ii tteris Rub sigillo suo signatis per proprium ejus nun ti um quan1 ocius destjna1e
procures. Da1um apud Sanctum Antoniun1 extra muros
Floren tie eptirno Idus r\ ugt1~ti Anno uarto.
~,Franciscu:; de 1fandato de Agello ).
,,
<''~ urma\