Sunteți pe pagina 1din 378

Quintus Horatius Flacus

OPERA OMNIA
Volumele1i2

N0TASUPRAEDIIEI
^vnfimastzipentruprimaoarpubliculuiromnescoediie
IintegralibilingvaopereiluiHoraiu.Lucrareadefareprezint
ntrunfelncununareauneindelungatetradiii,caremergedelaceledinti
ecourihoraienentreesutecu[nelepciuneavechilorparimiiicripopulare
dinpoemulViaalumiialluiMironCostin,trecndprindestuldebogataistorie
atraduceriloriprelucrrilor,delaGh.AsachiigeneraiaJunimiilaG.
Clinescuipnlacolaboratoriicontemporaniaicriinoastre.
Stabilireatextuluipentruoperaliricsafcutdupurmtoareleediii:
R.Bentley(Leipzig,1826),J.DeBurgos(Madrid,1844),J.Ch.Jahn(Leipzig,
1853),OrelliBaiterHirschfelder(Berlin,1882),O.Keller(Leipzig,1899),F.
Plessis(Paris,1924),KiesslingHeinze(Berlin,1930;iediialuiHeinzesingur,
Leipzig,1921),CE.Bennett(Londra,1947),F.Villeneuve(Paris,1959),
BorzskDevecseri(Budapesta,1961),V.Ussani(Torino,1968i1963),N.
Terzaghi(Roma,1966),WickhamGarrod(Oxford,1967),iF.Klingner(Leipzig,
1970);apoiediiileselectivealeluiF.Vismara(Torino,1947),GiovanniPascoli
{Lyra,ed.D.NardoS.Romagnoli,Firenze,1958),precumiediiaieanului
ZahariaKolumbu(tipritlaBerlin,n1866;cuprindenumaiprimacartea
Odelor).
TextullatinescalbiografieipoetuluiafoststabilitporninddelaA.
Rostagni:SuetonioDepoetis,Torino,1944precumidelaediiileVilleneuvei
Klingner(pentrupasajeleluiAugustussautilizatiediiaopereloracestuiade
E.Malcovati).
PentruSatireiEpistolesaufolositediiile:R.Bentley(Berlin,1869
1890),Ad.Th.H.FritzscheSat.Leipzig,1875,1876),KellerHolder(Leipzig,
1878)iKellerHussner(WienLeipzig,1907),H.
Schiitz(BerlinSat.1881,Epist.1883),OrelliusBaiterHirschfelder
(Berlin,1884),M.Albert,Artpoetique(Paris,1886),G.Kriiger(LeipzigBerlin,
Sat.1889i1923,Epist.1890)iKriigerHoppe(LeipzigBerlin,Sat.1911,
Epist.1920),Fr.Vollmer(Leipzig,1907),P.Lejay,Sat.Ed.Mare(Paris,1911),
KiesslingHeinze(Berlin,Epist.1914,Sat.1921),E.Lovinescu,Satirei
Scrisori(Bucureti,1924),Aug.Rostagni,Artepoetica(Torino,1930),H.
Mihescu,Artapoetic(Iai,1943),F.Villeneuve(Paris,Epist.1961,Sat.
1962),J.PreauxEpist.I(Paris,1968),Fr.Klingner(Leipzig,1970).
Pentruafacilitalecturatextuluioriginaliunuipublicdenefilologi,
inndseamaideanumitedeprinderincetenitenstudiullicealallimbii
latine,amoperatoanumitsimplificarei,normalizarenortografia
latineasc.Menionmnacestsenscazurilecelemaifrecvente:asimilarea
consoanelornderivareicompunere,desinenaeslaacuzativulpluralal
temelornideladeclinareaaIlIa,vpentruuconsonantic,formanchisa
vocaleionsilabiniialprecedatdeviurmatdelconsoan(vultus,
vulnus,vuit),.a.
Numrulmaredetraduceridinliric,cea.500publicatepnacum,a
fcutdificilalegereacelor121depoemectecuprindeculegereapoetului.n
generalnsamcutat,dupspusaluiHoraiu,smbinmutilulcuplcutul,
fidelitateafadeoriginal(urmritnprimulrnd)cufrumuseeapoetica
expresieiromneti,nufruneleinevitabileconcesiiicompensaiireciproce.
Respectulpentruexactitateaoriginaluluilatin,maialesncazul
tlmcirilorefectuatentrecut,1adeterminatpeTraianCostasintervinn
diferiteproporii,delasimplaactualizareaortografieiiadaptareapunctuaiei
(practicatdenoinmodcurent)pnlacalitateadecotraductoriceade
traductor.EcazulepodeiaVHaI.CJ.Soricu)iacelor15bucidin
altminteriantologicatraducerealuiD.C.Ollanescu(1891),elogiatlavremea
eideTituMaiorescu(Convorbiriliterare,XXV,1891,pp.698704),dar
inabordabilntotalitate,caprecizieilimbaj.Unnumrde7piesereprezint
versiuninoialeluiTraianCosta,dintrecareepodeleVIIIiXIIpentruprima
oarnromnete.Aproapeinsesizabileinterveniiausolicitatcele40depiese
aleluiCI.Niculescu(36dintreeleaprutenvolumn1936,altelepatrudin
reviste),preferatepentrufolosireametruluioriginal.Schimbrimaimiciau
suferitcele15bucialeluiN.I.Herescu(tipriten1929i1937)icelecinci
aleeminentuluiprofesorclujeanT.A.Naum,puseladispoziianoastrn
manuscris.AltemodificriaufostintroduselaOdaIII,26(V.Pogor)precumi
laceletreialeluiPetreStai,cucompletareaultimelor(trei)versurilaI,36.
VersiuneaOdeilemanuscri
/Fminescu)III,H>a10ststabilitdirectdupvariantelelorinudup
textulpublicatdePerpessicius,deasemeneaceaaOdeiIU)^a^ostrePr0Q,
usdupmanuscrisullaiOdobescu.
ncazulSatireloriEpistolelor,avnddeafacecuautoricontemnorani
amendareatraducerilorsafcutprincolaboraredirectcuacetianfazade
elaborareaprezenteiediii.SatireleaubeneficiatdepanasuculentaluiAl.
HodoncolaborarecuTudorMinescu.LaEpistoleiauaduscontribuiadoi
filologiclasici:poetulIonAcsan,editoripasionattraductoralcapodoperelor
antichitii,idistinsaprofesoardinPloietiLeliaTeodosiu.Acestoralise
adaugentuziastamuzapoetuluiiprofesoruluiieeanPetreStai,cunoscut
traductoralpoezieilatinencepnddin1935.Epistola1,11nversiunealui
EminescuafostreprodusdupPerpessicius.OArtpoeticnmetruoriginal
neoferIonelMarinescu,ntrovariantmbuntitfadeceapublicatn
ArtepoeticeAntichitatea,Univers,1970.Cuexcepiaacestoraiacelor6
epistolealeluiPetreStai,toatecelelaltetraducerisuntinedite.
Notele,dediferitecategorii,auavutnvedereurmtoareleobiective:
definireacadruluispaiotemporalalviziuniipoetice,ancrcturii
informaionaledeistorie,geografie,mitologie,instituiiiviaroman,
utilizndnacestscopcomentariilemaisusmenionate,inclusivpecelal
anticuluiPorphyrio(sec.IIIe.n.)precumioserientreagdestudiii
instrumentedereferin;explicitareatraduceriiprinsubliniereanuanelor
semanticeoriaexprimrilorfigurate;elementedecritictextualiipoteze
interpretative;filiaiidemotiveninteriorulopereisauntradiialiterara
surselor.
TextulSatirelorialEpistolelormaiimpregnatpedeopartederealitate
concretcotidian,pedealtadegeneralitimoralfilozoficesaudeteorie
literarasolicitatunplusdeexegez.ncazulliriciipropriuzise,ampreferat
clarificareaacelorelementedelocalizareiatmosferspecific,necesaresprea
facilitacontactulctmaidirectalcititoruluicupoezialuiHoraiu,fro
mediereinterpretativpreainsistent.
TrimiteriledinNotelatextuloperei,pelngconsemnareacriiia
pieseirespective,auinutseamadecaracterulbilingvalediiei,astfelcprimul
numrdeverssereferlatraducereiarceldinparantezlaoriginalullatin.
Notaiaunicpresupunesaucoincidenacelordouversiunisaunumaitextul
latin.
Laalctuireaindiceluidenumepropriiampornitdelasistemulde
organizarealluiKellerHussnerrelaionatcucelalluiFr.Klingnericu
ThesaurusHoratianusalluiE.Staedler,Berlin,1962.Titlurileopereloraufost
abreviateprecumurmeaz:OdeO.,EpodeEp.,CarmenSaeculareC.S.,
SatireSat.,EpistoleEpist.,ArtapoeticA.P.Cireleromanearatcartea,
iarncazulepodelornumrulpieseirespective,celearabenumrulpieseii
versurile.Laindicareaacestoradinurm,trebuieavutenvedereurmtoarele
situaii:trimitereaunicmarcheazcoincidenaoriginaluluicutraducerea;
parantezeledreptenumelepropriiailatenumaintextullatin;parantezele
rotundeversuldintraducerecorespunztororiginaluluilatin,ncazul
decalajuluidintreceledouversiuni;parantezelerotundecuasteriscnumele
aflatenumaintraducere.
SubtitlulAltetraduceriamnsumatoseriedeversiunidinistorialui
Horaiunaranoastr,alesedupcriteriulreuiteiorialparticularitiilor,
uneorinaive,pealocuriaberante,vdindnsodatcuefortuldenelegerea
poezieilatineicontribuiatraducerilorhoraienelalefuirealimbajuluipoetic
romnesc.
Prinarmturateoreticaediiei,amsocotitsnlesnimaccesulla
valorilespiritualitiiromanepentruunpublicctmailarg,adresndo
invitaielalecturistudiuattspecialitilor,filologiioamenidelitere,cti
oricruiiubitordeliteratur.
Cucontiinampliniriiunuigestnecesariauneindatoririfade
culturanoastrnaional,druimaceastcartecititorilor,cuaceeaisfial,
simderspundereibucuriecucare,altdat,poetulnsuincredinalumii
cntrilemuzeiMelpomene.
nncheiere,neexprimmgratitudineaimulumirilenoastre
cercettoareiIoanaNichitapentrusprijinuldevotaticompetentoferitla
alctuireaIndiceluiilaefectuareacorecturilor,precumituturortruditorilor,
editoriitipografi,careaucontribuitlarealizareaediieidefa.
HORAIUPOETULObiografieliric
ExpansionismulromancreasedealungulsecoleloralIIIleaialIIlea
.e.n.Unimperiuntinspetreicontinenteacruidiversitatedeinteresei
nzuinevinenconflictcungustimeastructurilorstatalerepublicane.Criza
ornduiriipoliticedezlnuieunveacderzboaiecivile(13331)peparcursul
croranecesitateauneiconducericentralizatembracformadictaturii
militare,acezarismului,dreptunicieiredinimpasulistoriei.
Devenittotodatmaiputernicimaislabdectsinensui,poporul
romansaprbnitiacontribuitlapropriasaprbuire.Aaanceput,Je
fapt,nstrinareadespirituldemocraieiintrireamonarhiei.(DioCassius,
XLVII,39,trad.AdelinaPiatkovski,Istoriaroman,voi.II,Ed.t.,1977).
Rezultatulacestuiprocesafostprincipatul,domnialuiAugustus,celmaide
fruntedintreceteni,princeps(31.e.n.14e.n.),operioaddetreceredela
republicIaimperiu.Poporulromanipierduseguvernareademocraticfr
nssajungcudesvriresubjugulmonarhiei(DioCassius,L,1).Factorul
decisivnimpunerea'meninereanoiiornduiri1aconstituit,frndoial,
armatademercenari,legiuniledeveteraniataateprininteresematerialede
persoanacomandanilor,darnouaformdeguvernmntestenacelaitimp
produsulaspiraieiunanimectrepaceiordine.Augustusiaoemenitpetoi
cudulceaapcii,scrieTacitus(Annales,1,2).
Dezastreleunuisecoldeistoriesngeroasfcuserssuferetoate
categoriiledesupuiaiRomei,frexcepie.CompetitoriiIaputere,deaCezar
IaAntonius,ipltescambiiilentroseriedemorispectaculare,prin
asasinatesausinucideri.Senatoriiicavaleriicadvictimeproscripiilor.
Municipiileitalicesuntsupuseexproprierilor.Impozitele
Icerutedecheltuielilemilitaresetransformnjafurifiecarenucru
penimenidinRoma,Italia,saudinprovincii.Triumviriiaujefuitfrfricde
pedeapsaproapetoatebunurilecareaparineaucelorlaliceteni(Dio
Cassius,XLVII,14).Srcimea,silitdefoamete,serzvrtete,drm
statuileluiAntoniusiOctavianiialungcupietre,nanul40,dup
Brundisium.Toatelaolaltcreeazoatmosferdenesiguran,dezorientarei
teamcareseimprimpentrumultvremencontiinacolectiv.Deaceea,
principatulestentmpinatcuacestedoustrifundamentale,pedeopartecu
unsentimentdeuurareidencredere,pedealta,cundoialisuspiciune.
Chiardacfolosireaforeiafostmoderatijustificat,cumspuneTacitus,de
faptulcaceilalisaibpartedelinite(Annales,1,9),dificultateadea
echilibraolumeattdepestriimsurilerepresivenecesareaucreat
nemulumiri,sporitendeosebinparteaadouaadomnieiluiAugustus,cnd
senfiripinceputuluneiopoziii.Senatul,captatlacolaborarecuprinceps
ulprinacordareaunorprivilegii,supusnsrestriciilorilatreiepurri
succesive,manifestundezinteresattdemasivpentruparticiparealaedine,
nctenevoiedeinterveniaunorpenalizri.Suetoniusenumera(Augustus,19
Jcomploturileurzitempotrivampratului,reprimatenfa,celemaimulte
cuviolen,unelegraiate.nmulireapamfleteloropozionisteduceIaundecret
deardereaacestora(12e.n.).Senregistreazictevatulburrialeplebei,cu
prilejulalegerilordemagistrai,iarprovinciileextremeseaflntrostarede
rzvrtireaproapenentrerupt.ntreanarhiarzboaielorcivileitirania
imperial,PaxAugustaconstituieunmomentderscruceidepopas,de
echilibrurelativcarefacedificilnsidefinireateoreticaprincipatului1,n
fapt,caracterulcomplex,deinstaurareprogresivamonarhieilaadpostul
tradiiilorrepublicanesaridicatpuinctepuin,paulatim,scrieTacitus
despreAugustus,Annales,1,2creeazoseriedeconvergeneiopoziii,
determinndoanumitambiguitateaformeloriaciuniloristorice2.
Experienaepociiseorganizeazntroseriedenoiunicadru,destructuri
binare,sesizabileladiferitelenivelesocioculturalecarealctuiescesena
principatului.Peplanistoricopolitic,discordiacivilisipaxaugusta,
republicaimonarhia;camoddevia,negotiumiotium,activitateapublic
iexistenaprivat,contemplativ,gravitasiludu,seriozitateai
divertismentul,urbsirus,agitaiaurbanitihnarustic;nsferaartistic
literar,orientarea
*RobertEtienne,nLesiecled'Auguste,Paris,1970,puneneviden
ambiguitateaportretului,aputeriloriasuccesiuniiluiAugustus(pp.1428).
Ylasicismsaualexandrinism,tematicaciviciceapersonal,frmarea
rott,anitiiicultulmodeluluigrec.
Rl'matuldelibertateiintensitatealuptelorpolitice,iarpedealt
aspiraiactreordine,aufavorizatodeosebitexpansiuneanalittiiumane.
Asistmastfellareliefareaautoritiipersonale,ritas1noiuneistoric
tradiional,caremarcheazacumlansareascensiuneapoliticaindividuluica
persoanparticular,capacitateaAmodelareaistorieipebazameritelor
personale,natura,virtus(Cicero,Tonica73)obinutenslujbacolectivitii.
AugustusnsuiaptrunsnistoriecasimplumotenitoralluiCezardin
iniiativicucheltuialparticularmiamprocuratoarmatiameliberat
republica,afirmellanceputultestamentuluisupolitic,(Resgestae,1).
Contiinaindividualprinsndeterminismeleepociiseproiecteazntro
anumittipologie,ogaleriedepersonajereprezentative,relativbinedelimitate,
carentruchipeazsensuriledestinuluiistoric.
nfruntesesitueaz,firete,campioniidictaturiimilitare,mariicpitani
ieroipolitici.Maitoisuntfigurivoluntareiptimaelacareseteade
activitateiambiiaputeriisemanifestprintrocontinuviolarealegalitii,
compensatuneoridegenerozitateafadeadversariipolitici(clementia
Caesaris)ideodrnicieadeseaostentativ,pentrucaptareamaselorde
soldaiideceteni:remuneraiinbaniialimente,mproprietriri,
construciiedilitareijocuri.Libertinajuldinviaaprivatacioneazcaoiluzie
alibertiinelimitate,fiecompenisndriscurileifrustraiiledinactivitatea
public,fieprelungindbeiaputeriintronecontrolatrisipdevoluptate.
Luxul,extravaganeleimaialesaventurileeroticeconsumntromanier
brutalunmoddeviapromovatnaceastvremeidemicareaneoteric,
poetaenovi,reflectatcupregnannoperaluiCatul.RomanulluiAntoniusi
alCleopatrei,cutoateimplicaiileIuipolitice,estenaceastprivinuncaz
exemplar.Superstiiile,credinansemneinvise,cercetareaprezictorilor,
iniiereanmistereatestneliniteainesiguranaaciunilortemeraredinviaa
acestorpersonaje.nsfrit,factorcompensatoralanarhismuluiexistenei,
cultura.DelaCezar,pelingCommentarii,nisautransmisititlurileunor]
opere[literarecompusentimpulinrgazulcampaniilormilitare.Pompei,n
Grecia,ascultpepoeipesofitiipefilosofirspltinduicubani(Plutarh,
Vieiparalele,Pompeius,42,35).Brutus,ntimpcesepregtetede
nfruntareadelaPhilippi,audiazpefilosofi.
'b
Dezorientareapoliticproduceunntregcortegiudeoscilani,partizaniai
marilorpersonaliti.CiceroiDolabellasfrescnchiptragic.Aventura
carierismuluioaflmnpersoanaluiM.IuniusSilanus,careischimbde
cincioristpnul,inceaaluiL.MunatiusPlancus,morboproditor,
trdtormptimit(VelleiusPaterculus,II,83).Urmeazapoirezervaii,
obosiideluptapolitic,retraidinactivitate,poeiindrumtoriaivieii
literarecaMessalaiAsiniusPollio.Devotaiiregimului,MecenaiAgrippa,
calificainartaconducerii,practicmodestiaianonimatulcapeoultim
rezervdelibertatesaudeorgoliudisimulat.nirulcontemplativilor,alturi
deCiceroideSallustius,dupretragereadinviaapolitic,trebuiemenionai
iceicuconvingeriepicureicedetipulluiAtticussaupoetulLucretius.n
sfrit,personajulanonim,frportretifrbiografie,veteranuliplebeul
italicncareuniiistoricideseam,caRostovewiSyme,auvzutunfactor
determinantnimpunereaprincipatului.
FiguraceamaireprezentativrmnensceaaluiAugustus.Lael
regsimambiguitateafundamentalaepociinimaginearestauratorului
libertiirepublicane,vindexlibertatis,inceaauzurpatorului(Tacitus,
Annales,I,910),precumicelelaltetrsturi,stilizateparciorientatespre
unidealdeperfeciunecaredefineteclasicismulepocii.ubrezeniafizici
caracterulbolnviciossuntcompensatedefrumuseeachipului,incapacitatea
militardecalitileorganizatorice,fiindsuperiorcelorlaliprininteligenai
experienasanchestiunilepolitice,(Appian,Rzboaielecivile,I,5,Ed.t.,
1957),uzurpareamonarhicprincumulareaiperpetuareafunciilor
republicaneesprijinitdeprestigiulpersonalimeritelemorale,auctoritas
alturidepotestas(Resgestae,Zi).Severitolerant,cumptativoluptuos,
refuzndonoruriledarbucurosdeacordarealor,pestetoatenscalculat,
dominatderaiune,oalttrsturdenaturclasic.Aceeainotoaduci
principiilesaleprivitoarelaliteratur:pretenialacalitate,valoareautilitar,
educativ,claritateastiluluiobinutprinpuritatealimbajului,evitndi
arhaismeleineologismeleiexprimareafigurat,pretenioas.Elnsuia
cultivatstilulelegantimoderat(Suetonius,Augustus,86,trad.David
Popescu,Ed.t.,1958).Interesulpentruliteraturestemarcatideunele
opereproprii,darmaialesdeprotejareatalenteloristimulareacreaiein
scopuripropagandistice.Cutoateacestea,detestndlinguirile,preteniosi
camdistant,dificildeabordat(Horaiu,Sat.,II,1,Epist,I,13,II,1)nuaavut
partedeoliteraturpanegiricpropriuzis.Sepotcitanaceastprivindoar
patrunumedemrimesndar1,>nrest,mariipoeiaivremiipstreazo
anumitdemnitate.Ezervdndglasmaidegrabsperaneloriiluziilor
colectivedelanceputulprincipatului.
Horaiuvinesmplineasccuzestreasapersonaloscilaiilecai
zuineleepocii,fiinddinacestpunctdevederefiguraceamaireceptiv,
mparabildoarcuceaaluiCiceroiSenecadinntreagaliteraturlatin.
Dezvoltareapersonalitiinaceastvremepostuleazpeplan1'terarafirmarea
liricului,ncontrastcuideologiaoficialcare,exaltndvirtuileeroice,
promoveazidealuluneioperemajoredepreferinoeoopee.Poeii,
revendicnduilibertateaopiunilorartistice,rspundnrinrefuzulepicului,
Ioccomunnpoeziaepocii2dominatdeliric.Argumentulcelmaidesinvocat
esteparticularitateapersonalitiiartistice,talentul,ingeniumiresursele
creatoare,vires.ComponenteleformaieiprofesionaleaIuiHoraiuidetermin
facturaprinexcelenliric.Maintitemperamentulcapriciosiinconstant:
pornitspreranie,totuiuordepotolit(Epist.,I,20,25).Undemaipuic
nupoistaunsingurceascutine,stebucuridetihn,fugarivagabondfugi
detinensui(Sat.,II,7,111115)ceeaceducelaocontinundeprtarei
cutaredesine.
Condiiasocialifixeazns,nchipsensibil,tiparele
comportamentului.Fiudelibert3Horaiusimteacutinferioritateapoziieisale
fadeprejudecilearistocraticealeRomei,deaceea,comod,prefersi
pstrezelibertateademicarefrservituilerangului,rmnndnpropria
piele(Sat.,I,6).Legaideautoritateapatronuluincalitatedeclieni,liberii
purtau,pnlaatreiageneraie,tareleoriginiilor.nelegemcclieniinotri
suntlibericutoatecnunesuntegaliniciprinautoritate,niciprindemnitate,
niciprinresurse(ProculusnDigeste,49,15,7,A,citatdePremersteinn
PaulyWissowa,RealEnciclopdie,SiebenterHalbband,Stuttgart,1900,col.
42).Privaidedrepturicivile,eiidescendeniidinprimageneraie(caHoraiu)
beneficiautotuiuneorideacestea,acordatedestatulromannsituaii
excepionale,caisclavilor,saunmodabuziv.PoliticaluiAugustusde
egalizareasupuilorfadeputereaimperialprinmeninereaiconsolidarea
*Vergilius,Bucolice,VI,35.Horaiu,Sat.,II,1,1215,Ode,I,6,II,12.
Epist.,II,1,251259.Propertiu,II,1i10,III,3i9.Ovidiu,Amores,I,1i15,
II,1i18,III,1.Cf.iFabioCupaiuolo,Trapoesiaepoetica,Napoli,1966,pp.
48_58.
Ierarhieisocialevizeazipeliberi.Doulegidinanii4i8e.n.
ngrdesceliberareasclavilor.Elpersonalmanifestrezerveiiaunelemsuri
deaiineladistan(Suetonius,Augustus42,44,74).Altminteri,
inferioritateacivilijuridiceracompensatdeposibilitateadeascensiune
socialimaterial,caresemanifestndeosebinprimulsecolalimperiului
cndliberiiajunglaaverifabuloaseisuntutilizainaparatuladministrativ
saunintimitateacurii.1
Horaiurespingecaleaparvenitismuluideacestsoiisefolosetedecea
oferitdefactoruleducaional.Maintibunacretereprimitdelatatlsu,
nspiritulmoraleitradiionalealuimosmaiorum(Sat.,I,4,116117J,apoi
nvturaprimitlaRomanmediularistocraticalturidefiiidecavaleriide
senatori(Sat.,1,6,7682).Inaltreilearnd,filosofiilemoraleprinconceptulde
autonomieaneleptuluiaurpxsiat,predicndregsireaimpcareaomului
cusine,instituieundemersnesenliric,sporitideideeauneiviei
contemplative,deotium,promovatdedoctrinaepicureic.Horaiu
frecventeaznjurulanului45celedoucoli,aluiSyrondelaNeapoeia
luiFilodemdinVilaPisonilordelaHerculanum.
Condiiasocialieducaiaiimpunaadarpoetuluidousensurin
careivadirijapersonalitatea:unulrestrictiv,demodestieianonimat,de
comprimareabiograficului,altuldeascensiunepecaleaspiritului,de
exteriorizarenmediulsocial.Dialogulcusineidialogulculumea,realizat
prinintermediulpoetului,dlirismuluiluiHoraiuuncaracterde
comunicare.Nuavemdeafacecuointrospeciesauoreveriedetipromantic,
cicuomeditaienaciunencareaccentulcadepemesajipereceptor.
Moduriledecomunicarecritica,confidena,sententiaipreceptulse
ntreptrunddealungulntregiiopere,darseseparntreimodalitiliterare
predominantendiferiteleepocidecreaie:satiriculcareopereazeliberareade
biograficicontingent,liriculpropriuzis,constructordeviziuniimodelatoral
lumii,didacticul,plasareanscaradevaloriinjudecatatimpului.
Nepropunemsurmrim,ncontinuare,prezenaluiHoraiuncalitate
deom,poetipersonajalproprieisaleopere,descifrndconcurenadintre
momentulbiografic,celideologicicelartistic,cristalizatenexpresiedea
lunguletapelordecreaie.
>i4130
INMLOSASPERRIMUS
Plindendrjirempotrivacelorri
CARUSAMICIS
Dragprietenilornpreajmaanului42Horaiuesteprinsnviitoarea
evenimentelorlaPhilippiAflatlaAtenapentrustudiifilosofice,mpreuncufiul
luiCicero,cuMessalaialitinerideneam,esteatrasdefiguraseduc,toarea
luiBrutus,acestpersonajdreptlagndireimereutreaz,pzindfrumosuli
dreptatea(Plutarh,Brutus,29nVieiparalele,trad.N.I.Barbu,Ed.t.,voi.
5,1971).Nutrindpoatesentimenterepublicaneintrezrindposibilitateaunei
carierepoliticoadministrative,senroleaznarmatacarenuaveasreziste
brauluiluiCezarAugustus(EpistII,2,4748J,curanguldetribunmilitar,un
feldeofiernecalificat,funcieceseacordadeobiceitinerilornobili,dupce
maifcuserocampaniemilitar.AmnistiatdeAntonius,sentoarceacasi
dinlichidareaaveriiprinteti,ntretimpimuriseitatl,icumprunpost
desecretarpelinguncvestor,scriptusquaestorius,slujbndeplinit
ndeosebideliberi,tribunimilitarisaucenturioni.Inacestecondiii1ncepes
scrieversuri.Intrareatrebuiasfiespectaculoaspentruadepijena
material,inferioritateasocialihandicapulpolitic.Eunstrigtdealarm
mpotrivarzboaielorcivile:SeprbueteRomasubpropriaiputere!(Epoda,
XVI,2)iamoravurilorcorupte:Nuexistmsur!(Sat.,I,2,28j.Seface
remarcatinanul38eprimitncerculluiMecena(Cf.Sat.,I,6).
Personajcutotulremarcabil,podoabacavalerilor(Ode,IH,16,20J,
cobortordinregietrusci(Ode,1,1,1iIII,29,1),Mecenantruneten
persoanasaceledoutendineimodurideviaalevremii,activitatea
neobosititrndviarafinat.Erapururitreaz,prevztor,tiindcearede
fcut(VelleiusPaterculus,II,88,2).AflatnpreajmaluiAugustus,dela
Philippi,dispuneadeputeriaproapenelimitatedinparteaprincepsulu,avnd
dreptuldeaifolosisigiliul,deaicitiscrisorileichiardealemodifica.Tria
ntrunpalatluxos,construitpeEsquilin,peloculunormaidaneinsalubre(Cf.
Sat.,I,8),nconjuratdegrdinicuterase,adesealocderefugiupentru
AugustusiTiberius.AveaproprietiinEgiptiotrennumeroasdesclavi
iliberi.Oeneca(ScrisorictreLuciliu,114Jni1nfieazcapeun
extravagant,neglijentibizarlambrcminte,afinduiviciile.Epicureu,
ndrgind,pestemsurviaa,chiarbntuitdesuferine;cult,cutalent
literar,Cf.FrancescodellaCorte,LadifficilegiovinezzadiOrazio,Opuscula,III,
Genova,1572,pp.153159.
Strbtutdeideimari,dardezlnatipreiosnexpresie.Caracter
panicicomunicativ,abilnartarelaiilorumane,meritulsudeseama
constatncalitateadeprotectoralmarilorpoeiaivremiipecareigrupeaz
ntruncenaclu1.Formdevialiterarcuantecedentencerculscipionilor
delajumtateasecoluluialIIleainrecentamicareneotericseimpunei
seorganizeazacum,patronatulliterarfiindchematssusinpropaganda
oficial.MaitrebuieamintitnacestsensicerculluiMessala,cuatitudine
oarecumrezervatfadeideologiaaugustan,frecventatdepoeiielegiaci
Tibul,Lygdamus,Sulpicia,Ovidiu.RolulluiMecenaafostaceladeaneutraliza
difereneledecondiiesocialiconvingerepoliticaleunoroamenidediverse
provenieneidealeatragetalentelepentrucauzaprincipatului.Solicitrile,
cumneoaratprologurileidedicaiiledinoperaluiVeigilius,Horaiui
Properiu,constau.nsugestiitematice,iarndrumareaeramaialesdenatur
ideologic.Recompensamaterialnsoeaopereledecalitate,ceeace
nceteneteiacrediteazmecenatismul.
Horaiuesteprimitnacestmediupentruviaaiinimasincer(Sat.,I,
6,64),printrunfeldepuneresubtuteldebunvoie,applicatioad
patronum,formprivat,nejuridicdeintrarenclientelimplicnddoar
obligaiimorale.DevenitunconvictorMaecenatis,oaspeteobinuitalcasei,
comperagreabil,esteinvidiatcaunfiualnoroculuiiasaltatdecurioi,
petiionariiintruicaunulintrodusntainelezeilor(Sat.,II,6,2758iI,6i
9).
Afirmareapoetuluinuafostnsuoar,druireafermeiSabine(34/33)
asigurnduicondiiamaterial,nuncirecunoatereasociali
consacrareaartistic.Deaceea,aceastprimperioaddecreaiemarcheaz
efortuldeptrundereapoetuluinmediulsocialistoriccontemporan,dease
faceacceptatdearistocraiaaugustanidentreagaRom.Atitudineasa
criticopereazunprocesdedistanarefadelumeadincareprovenea,ceea
censeamnlepdareadeobiografienedoriticompunereauneinoi
personaliti.Poetulnfieazpubliculuioanumitimaginedespresine,de
naturs1impuncavaloareumanconstituit,auctoritas,cudreptuldea
judecaideaprefacelumeacreiaiseadreseaz.
nacestscoprecurgeladouformeliterare.Epodele,intitulatedepoet
iambi,valorifictradiiapoetuluigrecArhiloh.Cutoatdistanadeasesecole
careidesparte,ceeaceexplicalegerealuiHoraiuesteanalogiadesituaie.
OrigineapejumtateumilcucareseludaArhiloh,fiualuneisclave,darmai
alesoanumitasemnareamomentuluiosocietatepecaledeasenfiripa1
cutnduinormeleincaretateaindividuluidornicdeafirmaresemanifest
spontaniintensnai.Atitudineapoetuluigrecesterealistsceptic,oadaptare
latmulpuOLto(frg118,ed.LasserreBonnard,Paris,1958)vieiinumele
creiasentimenteleradicalesancioneazoameniimpreri.Lajignirese
rspundecuoaltjignire(frg.120),uravizeaznedumaniipeprieteni(frg.
279),nenorocireaseremediazprincontinuareaexistenei(elegianaufragiului,
1,5,ifrg.13)ipstrareamsuriiDarntimpcepoeziaIuiArhilohera
expresiadirectalupteioetuluisoldat,Horaiuesteunmartorcareparticip
contemplativ,ideologic,laooperdereconstrucieistoric.Prelurilepoetului
romantiudecanonulartisticalgenului:elaurmatritmurileipasionali
tateanaintauluisu,poate,maiexact,tonalitateaemotivspecifictiparelor
metrice,rezervnduiproprietateaasuprasubiectelor,resiaexpresiei,verba
(Epist.,I,19,2325J.
Cmpulobservaieicriticeapoetuluicoincideaproapeexclusivcuzena
experieneisalesocialedirecte:viaaintim,mediulliterar,patronul,credinele
vremiiiproblemeleistoricopolitice.Iarfigurilereprezentatesunt,n
majoritatealor,falseipostazebiograficealepoetuluisaurelaiinedorite.Cea
maisemnificativneapareepodaaIVa,alcreipersonaj,unlibertparvenit,
ajunstribunmilitar,eunfeldevariantdegradataunuiHoraiuipotetic.
Dacadmitemfaptulcpoetulpleacdelaunmodelarhilohiccontrastul
ntreinutafizicinsuirilemilitarealegeneraluluiGlaukos(frg.9293)
observmdeplasareaopoziieipedimensiuneasocial:fostulsclavsfideazpe
oameniiliberi.Indignareaacestora,liberrimaindignalio(v.10),preian
monologulcareurmeazinvectivapoetuluidinprimaparteaepodei.Avemdea
face,frndoial,cuunresentimentalcomplexuluideinferioritateprincare
fiuldelibertcondamnunspecimenridicatprinaltemijloacedectcelecu
careluptaseel2.Inaceeailumintrebuiesvedemirespingereaaveriicu
viciileei,avariiairisipa(Ep.I).Alteipostaze:clientulpersiflatipatronul
mucalit(UI),amantulsubjugatdeobtrncochetilibidinoas(VHIiXII),
ndrgostitulsentimentalitrdat(XIiXV),Maevius,poetulfrtalent(X),
defimtorulla(VI),patronulinsistent,Mecenacare1siletesitermine
carteadeiambi(XIV),modeleisnobismulvremiinfiguraluiAlfius,cmtarul
nrvitcareviseazpentruocliplatihnavieiirustice(H),vrjitoarele(V
n664,locuitoriidinPros,printrecareipoetul,emigraserlaThassos
Pentruantemeiaonoucolonie,n_conflictcuvechiilocuitoriicuvecinii.A
sevedeaiSat.,I,6,152.
iXVII)ncaresestrvedeoposibilcriticlaadresapracticiloroculte
aleneopitagorismului1,furiarzboaielorcivile(XVI;VII;IX),prieteniai
recunotinafadeMecena(IiIX)iomagiulluiCezarOctavian(IX).Dein
majoritateapieselorHoraiuiasumrspundereapoziiei,nmultedintreele
elfiindpersonajulvictimcareprotesteaz(IIIiXIV,VIIIiXII;XI;XV;XVII)
angajareasacriticestelipsitdeomotivaiepersonalferm,prezent,de
pild,ninvectiveleIuiCatul.Faptulpoateficonsideratdreptungestde
angajareprudent,deatenuareasubiectivismului,daricaodozde
conformarelanormelegenului.Altfelspus,victimelepoetuluiparmaivinovate
dectvorfifostnrealitateiacestlucrusevdetensupradimensionarea
concretsenzorialaimaginiiiaexpresiei,marcauneioperedetineree.
Exemplulmitologic,degradareafiziciportretulobscen(VIIIiXII),macabrul
ifantasticuldinsceneledemagie(ViXVII),catastrofamarin(X),fabula,
folositadeseadeArhilohdreptmascapersonajelor,laHoraiupentrua
exprimafuroriambicus,elogiulvieiirustice(II),utopiainsulelorfericitei
adynatonul(imposibilul)dinepodaXVIiatprincipaleleformedinaceast
ncrcturornamentalrealizatipeplanulexpresieiprintroseriede
procedeepecareleamputeancadranschemageneralablestemelor,dirae.
Ameninareaiurareaderuacioneazcaofordestructivasupracelor
vizai.AceastlegeainvectiveiestetotuitemperatlaHoraiudefolosirea
ironieiiautoironiei(ndeosebinU,IH,XI,XIV,XV,XVH),careapropieepodele
deatmosferamaitandrimeditativaodelor.EpodaXHIschieazdeja
cadruluneiodemoralecomparabilfiindcuceaaTaliarhului,I,9.Invectiva,
ironiaidevotamentulamical,iambul,satiraielegia,ritmatensistemul
distihurilorfacdinepodahoraianospecieoriginalagenuluiliric.
Aceastexperiensocialiliterarconferpoetuluicertitudineaunui
statutdeintegrarenmediulabordat,rolulunuijustiiarialunuiprieten,cu
ntreitfa:ceauman,real,aclientuluirecunosctor,nsoitor(I)iconviv
(X)alluiMecena,ceasocial,aunuipersonajdefabul,cinelecredincios,
prietenalpstoriloritaurulgatasmpungpeticloi(VI),precumicea
sacraprofetuluicetean,vates,careadmonesteazcuglasdeapostol
generaiablestemat(XVI,IX)ifuriaoarb(VII,13)arzboiuluifratricid.
DacnepodepoziiacriticaluiHoraiuselegitimeazaadarpedeo
parteprinasociereasentimentelorcolectivelajudecatasa,pede
Haprinlimitareadialoguluilaunelerelaiipersonale,lrgireasfereiAe
investigaiesocialnSatireiagresivitateagenuluipunendificultatesituaia
poetului,stnjeninduiiposibilitateadeafirmareartisticoferitdealegerea
unuigenncimperfectiinsuficientexploatatix10,4648).Fundamentarea
autoritiidepoetsatiric,alibertiidecritic,sefacemaintiprintro
ntoarcerelacondiiabiografic,laauctoritashumanaetprivata,ceeace
nseamnointensificarealiriculudevenitsursasatiricului.Horaiuiafirm
superioritateamoralprinfaptulcaredefectemaimiciicorijabilefade
viciileatacate(I4,129131)iarobservaiamoravurilorstrinedevinepentruel
unprilejdemeditaie,decunoatereiautoperfecionare,dobnditprin
educaiatatluisu(I,4,133138).Infelulacestaseinstituieimicarea
invers,atitudineasatiricaparedreptocondiieiosursdeinteriorizare,de
concentrareliric.Unaltargumentnsprijinulpoziieicriticeestedenatur
obiectiv,nsensulcvinamoral,existenarealaviciilorsolicit
apostrofarealor,satiravizeazpecelcaremeritsfiencondeiat,dignus
describi(I,4,3),peceivrednicidenvinuire,culparidignos(v.25),opprobriis
dignum(II,1,85),practicsusinutidetradiialiteraracomedieivechi
grecetiidenaintaulsuLucilius(I,4,16iII,1,6270).Laacestease
adaugiunargumenttactic,denaturesteticisocioliterarianume
inferioritateaartistic,prozaismulsatireiiprezentareaactivitiisale
scriitoricetidreptundivertismentpersonal,unjoc:inludochartis,m
distrezmzglindhrtia,(I,4,139)fcutfrinteniadepublicitare.Horaiu
pornetedefaptdelaunidealdeperfeciuneartistic,delaopoetica
sublimului,bazatpetalent,ingenium,inspiraiedivin,mensdiviniorio
naltcapacitatedeexpresie,osmagnasonaturum,unglasnstarede
intonaiisolemne(I,4,4344).Apropiereadeacestidealiconsolidarea
autoritiisatiricului,iniiativaartisticintreprindereasocialnedau
msurampliniriipersonalitiisalenaceastfazimodalitatedecreaie.
Spiritulcriticbazatpeimunitatemoralincolumis(I,4,119),nevtmat,
sanus(I,4,129),sntos,integer(H,1,85),neatinsdarngrditdesituaia
socialapoetuluisemanifestdifereniatiprudent.PentrucerculluiMecena,
Horaiurecomandomoralaindulgeneimergndpnlaeufemizareaviciilor
(I,3)criticasever,versulaspru(H,1,21)isareaneagr(Epist.,II,2,60)
seadreseazmediuluidincareapornit,aceaststareatreia1aflatla
jumtateadrumului,undesentlnescparveniiiiscptaii,olumeincert,
ExpresiaestealuiFr.Friedlnder,op.Cil.,p.158iurm.
LunfeldeboemaRomeivariatipitoreasc.Aiciaflmsclavi,parazii
iliberi,negustori,afaceritiimbogiipestenoapte,cntrei,curtezanei
actori,slujbaimruni,grecoteiiprovincialiridicoliprecumioaazis
intelectualitate,alctuitdinfilosoficinicostoicieni,poeifrchemare,epigoni
neotericisauarhaizaniimulialii,olumeanonimnfondcaeficien,
salvatdeuitaredediniipoetului,victimerelativuoaredarfnoasecare
protesteazibrfescbarnduiascensiuneacuinvidialor.Dinmijlocul
acestora,Horaiuirecolteazotipologiegeneralumanaviciilor,celemai
multeimaigravelegatedecondiiamaterial:avariia,cuceledoufee,
lcomiaizgrcenia,luxuria,risipaigoanadupplceri,maniacolecionrii,
ambitio,dorinadeparvenireiintriga,superstitio,superstiiaimagia,apoi
inconstanainemulumireadesine,bizareriiledetotsoiul.Elementulcomun
ncriminatnacestecusururiestenesaietatea,dorinelenecontrolatecare
provindintroopticfalsasupravalorilor.Sursaeroriiesubiectiv,eaconst,
capentruepicureiciistoici,nopinieSo^a,ndorinafals(1,1,61)carese
iadupaparen,species(II,2,35)ivneazceeacescap(I,2,108).
Pedepsireaviciuluinuesteradical,distructiv,canepode.UrmareaIuieste
suferina:las1sfienenorocit,miserum,spuneHoraiudespreavar
(1,1,63)insingurareafadeelnsui:abiadeivinescrezictdepuin
binevoitor,amicus,estefadesine(I,2,1920)ifadesemeni(I,1,8491),
periclitareacondiieisociale,avereaireputaia,resifama(I,2,6162,II,2,
96iII,7,67).Aceeaisurdinopunepoetulinprivinaremediilor.Morala
saestemaidegrabdefensiviprohibitiv,recomandndcurmareaaviditii
imsura.Eldiagnosticheazutilizndobservaia,ridiculizareaisententia
generalizatoare,ponderatnacuzaiiisfaturi.Satiriculprimeazasupra
moralistului:ridicolulrezolvadeseamaihotrtimaibinelucrurile
importante,dectseveritatea(1,10,1415).Dealtfel,spiritulcriticse
atenueazpeparcurs,numelepropriisempuineaz,ncarteaaIia
profesiuneaviciuluicaiamoraleisefaceprinintermediulunorprotagoniti
fadecarepoetulseinstituienasculttor,docilsauironic,mimndparc
imagineadereceptoralproprieisaleopere.
Dinprudenaingustrilesocialealespirituluicriticsenatenso
anumiteleganliberalapoetuluifadelumeacriticat,creiai
corespundeunefortcompensatordennobilareartistic,deridicareasatirein
sferapoezieiprintrunidealdeurbanitas.Normeleacestuia,constituindo
veritabilpoeticagenului,suntridicoluldecalitate,concizia,brevitasdrept
condiieaaccesibilitii,alternanadestraturiitonuristilistice(I,10,715).
\par istoriaromanasatirei,custrvechioriginipopulare,Lucilius,I
sfritulsecoluluialIIleaiconsacraseformaicanonulestetic,lnffiatde
Horaiupentrucalitateadeiniiator,inventoripentruspirituliticnvinuitn
schimbpentruabundenainutilineglijentaexpre

(i4i10).DemersulluiHoraiuconstntrosintezdesurseimodele
menitadepistadiuldeimitaiearealului,cuajutorulunorchemei
procedeepuseIadispoziiedefilosofienprimulrnd,precumf;deliteratura
dramatic.
Primaformdeorganizareaobservaieicriticeprovinedinmetoda
educativatatluisu,deadeducenormadecomportaredintruncaz
exterior.AvemdeafacecuostructurdelaparticularIaparticular,deIa
exernplumIapraeceptum,categoriamoralgeneralfiindinclusnacest
raport(1,4,105126).
AsevedealucrarealuiA.Oltramare,Lesoriginesdeladiatriberomaine,
tlveia,Payot,1926.
SenscombateHoraiuparadoxulnebuniei(II,3)ipecelalsclaviei
universale(II,7).Nicimanierastilisticadiatribei,ndeosebinvariantalui
Menippincearoman,nuerapeplaculpoetuluinostru,datoritlibertii
nelimitateiamesteculuideformeilimbaje.nschimb,pornireadela
incidentalulcotidiancanucleualreflecieiiconstrucieiliterare,vorbirean
pilde,aventuracucaracteranecdoticformdeapariieaviciuluigestul
teatralirsturnareaparadoxalnciudeniaiexceselepersonajelorsunt
ecouridinprocedeelediatribei.
Factoruldesintez1aconstituitfilosofiaacademic,nvariantaei
clasic,reprezentatntimpulederiiluiHoraiulaAtenadectreAntiochos
dinAskalonctinversiuneascepticanoiiAcademii.Cutareaadevruluii
distinciacalitativdintrebineiru(Epist.,II,2,4345),replicdatnivelrii
valoricepredicatedecinicostoicieni,generalizareainductivprintrosententia
(evidentnI,2),depindastfelstadiulpreceptuluiinclusnexemplucti
exempluldefinitprinexemplusausupunereaoricruicazindividualladogma
tezeigenerale,nplusdiscuiancontradictoriu,disputationutramque
partem,camijlocdeinvestigareaadevruluiacesteasuntsemneleutilizrii
artisticeametodologieiacademice.
Nivelulsuperiordestilizarelconstituieformadramaticundese
interfereazisesuprapundiversestraturiiinfluene.Termenulinoiunea
desermo,convorbire,discuiecorespunztoaregrecesculuiStaxpipdefinete
satirahoraiancaexpresieidiscursliterar.Maimultdectatt,acesta
reprezintunclimatspiritual,unmoddecomunicareliricapoetuluicu
lumea,oideeartisticstructurantlabazacreiaaustat:conversaiafamiliar
cotidian,dialogulsatiricfescenindintradiiapopularitalic,diatriban
schemaeiceamaigeneralunmonologcareimitdialogulcuuninterlocutor
fictivdisputancontradictoriuanoiiAcademii,retorica,elementeale
comedieipopulareicultegrecoromane1.nSatireleluiHoraiuntlnim,ntr
adevr,ovarietatedeformecumarfi:monologulinterior(II,6),confesiunean
formepistolar(1,6),duelulfolcloric(1,5,5170),procesul(1,7),consultaia
juridic(H,1),polemicaliterar(I,4i10),discuiadepromenadntre
persecutorivictimdinsatiraPislogului(I,9),disputaexplicativ(1,1,11,1
.a.),predicanarat,odisputdintremaestruineofit(II,2,3,4,7),comedia
relatat(n,8).
Inseriapersoaneipoetuluinaceastambianesteceaaunuiurbanus,
ntruchipareaidealuluisusocialiartistic,omulcivilizat,
;r;tual,cultielegant.Personajproteic,careimenajeazcapacitile
i'efacema'm'c*dec*tsuntnmodintenionat(I,10,1314)cu'inerilei
ndrznealadictatedecondiiapersoaneisalereale,Horaiuj9ischimbfeele
ncutareauneiidentitistabileiconvingtoareo'entrusocietateapecare
pornisesocucereasc.Ofacenscuironie;cUtact.Astfel,pelngchipul
permanentioarecumobligatoriudenoetnarator(maivizibilnsatirelecu
acestcaracter,I,5,7,8)laflm,jndpernd,nroluldedascloratorcarei
supuneinterlocutorul(I,1gi2)saupartenercuanseegalendiscuiacu
Plicticosul(I,9),saundefensiv,replicndatacurilorndisputaliterar,(I,4
i10),confidentcuviinciosfadeMecena(1,6).ncarteaaIiapoetulse
plaseazntropoziiedevoitinferioritatecaretrebuiasiascundatitudinea
critic,vulnerabildarconsecventnc,i,nacelaitimp,siacreditezen
continuareprestigiulsocialurmrit.Figurapredicatoruluipreia,
supralicitnd,autoritateapoetului,devenindnpartepurttorulluidecuvnt,
nparteironizatpentrumascadeneleptinfailibil.Criticareaviciilorfcut
altdatnnumelesupropriucaptacumamploareateatraladiatribei.In
plus,transmitereaprogresivanvturii,degradatprincalitatea
purttorilor,vetejeteiprozelitismulsectei.Catiuscomunicoleciede
gastrosofieaunuiautormisterios(11,4,11),falitulDamasippusredpredicalui
Stertinius,discipolalluiChrysip(II,3),sclavulDavusreproducenvturalui
Crispinus,auzitdelaportarulacestuia(II,7).
Poetulseafirmdiminunduse,unumortandrunvluientro
atmosferdecomplicitatepoeticpemagistruipeucenic.Horaiupepostde
victimipersonajsatiricsuportindulgentleciapredicatoruluiiniiat,lsnd
cititoruluiputinadeadescifrasensulcapitulriisaualrezisteneisalela
convertire.
Tacticadisimulriinuofereansosuficientacoperirepentru
continuareaproducieisatirice.naniiActiumului,cndincordrilei
aspiraiaconstructivsecereaurezolvate,satiraluiHoraiuleapareunora
preanverunatiforndlegeagenului,altora,frnerv(n,l,l2).
JurisconsultulTrebatiusreprezentndideeadelegalitateapoezieinregimulce
stassenasc,icerescntefaptelenenvinsuluiv.ezar(v.1,U).Horaiu
refuzoformulepic,darsedeclargataslelogiezelatimpulpotrivitce
bravidrept(v.16),surzndlagmdulcvafiludatpentruvrednicelesale
versuri,bonacarmina(v.83).
Blnuricivicerepublicane,complezenmonarhic,dariomareetede
linite,iatzestreaspiritualcucarepoetulpetennouasaaPadecreaiei
deistorieaRomei.LaepilogulsocialpoliticreprezentatdesatiraII,1rspunde
monologulinterioralsatireiII,6,acestveritabilpoemaldorinelor:alcelor
pierztoare,respinse,minatedeambiiacearea,malaambitio(v.18),alcelor
realizateprindarulrefugiuluisabin,alcelorsperate:Spotuitadelume,s
mdesftntihnCucrilebtrneinceasurideodihn,Uorsmifie
somnulitraiullinitit
(v.8385,trad.HodoMinescu)
II.3123AEOLIOCARMINENOBILEM
faimosncnteculeolic
CARMINANONPRIVSAUDITA
cnteceneauzitenc
Aspiraiaciviciceaintimpersonaldeterminalegereamodelelorn
primeletreicrideOde:delaHomeriHesiodpnlamarelesu
contemporan,Vergilius,motive,citate,reminisceneialuzii,culesedin
ntreagaliteraturgreacilatin.Atenialuisendreaptcuprecderespre
liricaeolicasecolelorVIIVI,ncareaflaoanumitasemnarecupoziia
poetuluinRomaaugustan.Sesimeaatrasmaialesdecivismulmilitantal
luiAlceu,angajatnluptelempotrivatiranuluiPittacos,celcareizbutisepn
laurmspuncaptrivalitilorcivileprintropoliticdeechilibru.
Ceteanullesbic(I,32,5)cntaasprimilemrii,aleexiluluiiale
rzboiului(II,13,2728)lupteleiizgonireatiranilor(v.3132).Darcu
toatdrzenialui,ferox(I,32,6),nrgazulncletrilorelslveadragostea,
vinulimuzele(I,32,612).Saphorevelaadncimilepasiunii,contemplarea
frumuseii,bucuriaapropieriiintime,peunfondfeeric,deflori,miresmei
luminialenopii.Frspiritualizareaacesteia,Anacreon(jum.Sec.VI)aducen
poeziemoliciuneaionian,recomandnd,ntroatmosferhedonistifrivol,
uitareanvinidragosteagrijilorpecareleaducpolitica,rzboiuliavuia.
Epocaelenistic,radicalizeazindividualismulinsensulpolitical
monarhismului,incelprivat,alautonomieivieiipersonale.Defapt,attn
liricaclasicgreceascasecolelorVIIVI,ctinpoeziaelenistic,Horaiu
gseaodublorientaretematic:oangajareliberaindividuluipoetnluptele
politicealeuneiepocinprefacere,mpletitcumomentededestindere,io
atitudinepanegiric,filomonarhicapoeilordelacurileelenistice,separat
deoliricpersonal,apolitic,deevadaredinrealitateavieiipublice.
^npoeziaromanasecoluluiI,attnceaneotericdescinsdin
alexandrinism,ctinceadeprovenienepicureic(Lucretius)seobserv
nsotendinspecificromanntratareadestinuluiindividual.ianume,
efortulderecuperareacontiineimoralecasursdeenergieistoric,o
reabilitareaeroicului,ceeaceorienteazmodernismulepociispreclasicism.
ExemplulcelmaisemnificativnacestsenslconstituiepoezialuiCatul.
Refuzulneotericiepicureicalpoliticului,abordatdoarsubaspectsatiric,i
refugiulnpasiunesuntdepitepeplanexemplar,mitic.npoemul64,
iubireaidealdintrezeiaThetisimuritorulPeleu,legalizatprincstorie,
ntroepocdeaurntemeiatpepietas,genereazeroicul:Ahilentruchipnd
virtutearzboinic,reprezentativipentrutipultradiionaldeerouroman,
reactualizatnperioadaconflictelorcivile.
Peaceastlinie,elanulconstructivalIuiHoraiu,opereazunprocesde
raionalizarealumii,deintegrareaindividuluinsocietateinistorie,
condiionatdeechilibrulmoralinterior.Destinatariiodelorsalesuntn
generalnelinitiiiultimelorncierripoliticomilitare,personajesecundare,
partizaniaitriumvirilor,ncminaideambiii,alturideceataprieteniloriai
convivilor,ntristaisauexuberani.
Peplantehnic,demersulsocialiideologicalpoetuluidecidemodulde
utilizareasurselor,constndntemperareaatitudinilorextreme.Astfel,nuvom
gsilaelniciprofunzimeapasionalapoeteseiSapho,darnicisuperficialitatea
anacreonticsaualexandrin,niciduritateaidegajareacurajuluicivicalunui
AlceusauArhiloh,darniciadulaiaelenisticapoetuluidecurtei,maiales,
nuaflmtendinadearupeviaapublicdeceaprivat.
Sistemultematicalodelorsencheagntroviziuneunitari
cuprinztoare,determinattocmaideconfruntareadinamicdintrenegotiumi
otium,faptcareneducenultiminstanlagraduldeaderaresaudereinere
fadeideologiaipropagandaprincipatului,deangajareliberapoetului
cetean.Astfel,nodeleciviceireligioase,Horaiususineielogiazpolitica
luiAugustus,ndeosebipeceaextern,depacificareagranielor,menits
asigureliniteainterioar,iarntradiiilereligioaseelvedeuninstrumental
puteriiimperialeaRomei:Respectulzeiloriadatdomniapepmnt.
(III,6,5,trad.OllanescuCosta)
Peplanintern,poetuliniiazns,nnumelesu,unprogramde
redresaremoraladresattineretului,victimirscumprtoralpcatelor
printeticareauruinatstatul.Odeleromane,primeleasedincarteaaIlIa,
alctuind,cumsaspus,uncarmendemoribus,nenfieazacestproiectde
refacereaistoriei,prinrenatereaerouluintemeiatpedobndirealibertiii
aforeiinterioare.Strvecheaideedevirtus,redimensionatspiritual,
marcheazetapeleacestuiproces.Limitareaepicureicadorinelor,
cumptareavieiimateriale(III,1)devinecondiiavitejieirzboinice,pestecare
sesuprapunecurajulmoralalmoriipentrupatrieiiniiativaomuluipolitic
neinfluenatdepracticaopiniilorvulgare(III,2).Autonomianeleptuluistoic
brbatuldreptihotrtnelulsu(III,3,1)ntregeteimagineaeroului
destinatnemuririi,ipostazaplicabililuiAugustus,alturideeroiimitologici
civilizatoriideRomulus.ipoliticaexternaRomeiestechematasecluzi
dupprincipiulcumptrii.Horaiuiimagineazoexpansiunepanic,
fcutdedragulcunoateriiialcivilizaiei.Virtuteaestedeesenraional,
consilium,chibzuinopusforei,viseundaralmuzelor,atributalomului
politicialpoetului(III,4).Regulus,prototipdeerourepublican,ntrunind
trsturilevirtuilordinodele2i3,epropuscaunexemplupentruviitoarele
aciuniistoricealeluiAugustus,condiionnduisenacestfelnemurirea.El
vafisocotitunpraesensdivus,unzeuprielnicnaciuneeroic,
pmntean,desalvareademnitiiromane(III,5).Lasfrituldemonstraiei,
virtusdevinesinonimcupietas,refacereareligioassemnificndideeade
ispireidepurificaremoral(III,6).Tabloulmohortaldecderiiprogresive,
amintinddeviziuneaistoricaluiSallustius,luminatoclipdeimaginea
catonianasoldailorrani(v.3744)sunapentrucontemporaniipoetului
caunsemnaldealarmiunimboldlaaciune.Meditaiaasupracondiiei
umanedinodelezisemoralesaufilosoficereprezintunefortdedepirea
contingentuluiistoric,vdindnparteunanumescepticismfadesistemulde
valorivehiculatdeideologiaaugustan,npartedorinadea1mplinica
spiritualitateautentic.Fugatimpului,fugaceslabunturarini,ngoanse
scurganii(II,14,12),hda(I,31,19)iamenintoarea(II,14,3)
btrneei,ndeosebi,moarteaanuleazstrdaniileomenetiiierarhia
socialistoric,darmaialesgoanadupfalsebunuri,dupavuieiputere,
aductoaredenelinite.Grijilecareterod(II,11,18),chiarcelepolitice,
civiles(III,8,17,I,26),teamaidorinameschin(II,16,15),nesaietatea,
foameademaimult(III,16,18),toatenenorociteletulburrialeminii(II,
16,1011)secernlturateprintrofilosofieamoderaieiiofructificarea
prezentului.ConceputdeHoraiuncdinepocasatirelor,isubaspect
negativ,delimitareapoftelorcaretrecdincolo,ultra,daricaomplinirea
celornerealizate,rmasedincoace,citra,delinianormaluluiianecesarului,
msura,modus,iaflcmpulpredilectnsferavieiiprivate,nidealulde
otiumreprebzentatdeodeleaanumiteuoare,eroticeibahice.
Atmosferadepetrecerensoetemeditaiaiorealizeazlanivelestetic.
Horaiuntocmeteoambianncarevinulidragosteaseconsumornduite
duplegilefrumosului.Mediulesteblajin,feritdeasprimilenaturii,nvluitn
tihnaarcadicaveaculuideaurdinBucoliceleluiVergilius(1,17,III,29,21
24).Frumuseeafemeilor,descendentennobilatealecurtezanelorplautine,e
neagresiv,stilizatniradiericaretopescdesenulportretistic,orisugeratede
unsingurgest.ChipulsprinareiGlyceracarestrlucetemailimpedecao
marmordeProsdevinepreaprimejdioslaprivit(1,19,S8),umrulalbal
Chlorideilucetecalunapemarennoapteasenin(11,5,1820),Lalage
surdeivorbetedulce(1,22,2324).Cnteculpoeticnelipsittransform
uneoripetrecereantrontlniredecenacluneoteric,amintindntructvade
poemul62i,respectiv,50alluiCatul(laHoraiuIII,9i28),ncaredialogul
afectivmbrachainantreceriiliterare.Simplitateaestenormadebazaunor
astfeldescene.nnumeleei,poetuldesfidefastulpersan(I,38),condamn
categoricvulgaritateaiviolenandragosteilachef1,darinerealizareasau
nepriceperea2(ultraicitra),preamultulipreapuinul.Disciplinapetrecerii
presupuneunefortmoralautoeducaivdefurireauneistrisufletetide
echilibruprinconcentrareaasupraprezentului:iaamintedeiornduiete
cumpnitclipadefa,quodadestmementocomponereaequus(HI,29,32
33).Stpnireadesine,potenssui,realizatcufiecarezi,ndiem,mplinete,
dealungulntregiiexistenecugetulmpcat,aequammentemtempe
ratam(11,3,14)ntresucceseieecuri.Faimosulcrpediemneapareastfel
caunexerciiumereuactualalcontiinei,pornitdinconvingereazdrniciei,
nseninatdeunhedonismestetic,permanentizatapointronormdeconduit
careicautdrumulsprevalorisuperioare.Delaplcereaepicureic
momentan,nmicare,bazatpesatisfacereaunordorinedincategoriaa
doua,naturaledarnenecesare,Horaiutindespreplcereastabil,vecini
cuindependenaneleptuluistoic:mnfornpropriamivirtute(IH,29,
55).
Senintateadobnditnconcentrareaclipei(II,16,25),creeazo
disponibilitatesufleteascnstaresabordezevalorilesocialistoricedecare
iniialiaparentsendeprtase.OtiumulluiHoraiuesteadeseaoformde
participarepersonallabucuriilecolective(1,37,III,14;28).Aceastatitudine
estecaracteristicdealtfelielegieiromanecontem'I,8;18;23;27;II,4;III,
12;19.
Pcrsne.Izolareanpasiunereprezintioevadaredinsferapoliticului
dariunmoddeaelogiabinefacerileregimului,careasigurdesfurarea
nestingheritavieiiintime1.
Amorezeulpcii,sslvimPacea,noiceindrgostii
PacisAmordeusest:Pacemveneramuramantes.
(Piopertiu,III,5,1)
Viziuneapoeticaodelorcomportometaforcadru,oimagine
arhetipalsrbtoarea,reflexulartisticaltradiieirepublicaneactivatede
propagandaaugustanctialstrluciriiRomeiimperialeialaspiraieictre
ideal,ctreperfecionareistoric,specificvremii.Formaceamaiadecvati
maispectaculoasaacesteitendineesteatmosferareligioasitransferuln
mit.Existunmitalepociinutopiaveaculuideaur,epocaluiSaturn,un
mitalsuveranuluinelementelecultuluiimperialiunmitalmoduluidevia
idealplasatnmediulbucolicirustic.OperaluiVergiliusestrbtutde
proieciamiticaistorieiromane.Tibulnutreteunsoidesuperstiiepoetica
divinitilorprotectoarecareimpresoariubireaipatroneazcelepatru
popasuricivice(1,7;10;II,I;5).Properiuianuncarteaelegiilorromane
(aIVa),proclamndsolemn:Cntavoiceremoniileizilelesacreinumele
strvechialelocurilorSacradiesquecanametcognominapriscalocorum(IV,
1,69).OvidiucompuneooperintitulatchiarFasti,uncalendarversificatal
srbtorilorncaresuntinserateicelealefamilieiimperiale.PentruHoraiu,
srbtoareanseamnpaxaugusta,tritnsiguranavieiiindividului:
Aceastzi,adevratsrbtoarepentrumine,mivaalungagrijilecelenegre:
namsmmaitemniciderzvrtire,nicicvoipieridemoartenpraznic,
attavremectCezarstpnetepmntul.(III,Epicureu,poetulnostruera
unnchintoralzeilor,zgrcitinestatornic(I,34,1),darcontiinaunei
poziiiprivilegiateprinrectitudinemoralitalentlfacesafirme:zeiim
iubesc,zeilorleplacepietateaimuzamea(I,17,1314).Retractarea
necredineidinodaI,34prefaeazntrunfelrecunoatereaputeriisuverane
stpnepedestinulindividualirecurgerealasimboluriledivinitilorpentru
glorificarealuiAugustus.timcacestainterzisesepracticareacultuluisun
timpulvieii,attlaRomactinItalia,darcnOrientacestaafost'Cf.
TibulI,10,2932.Properiu,III,4.
*admisntranumitelimitencepnddinanul29,iarnOccidentdin
anul25.Poeii,anticipndfenomenulreligiosiprinzndecourilepropagandei
cercurilorinteresate,lomagiazadeseanformerituale1.
Horaiupreiadinagitaiacreatnjuruldivinizrii,maiactivnaniide
incertitudinealegalitiiputeriiIuiAugustus(3028)2motivulapoteozei,
zeificareadupmoartepentrumeriteeroice,varianttradiionallegatde
legendaluiRomulus,exploatatIavremealuideEnniusisusinutteoretic
dedoctrinaluiEuhemerus3.ComparatcuHercule(III,14),eroudetippopular,
biruitoralforelormonstruoase,AugustusvabeanectaraezatntrePolluxi
Hercule(III,3,912),modelealeneleptuluineclintitnicideviolenapolitic,
nicideceaanaturii(v.28).CalitateaderzbuntoralIuiCezar(I,2,44),prin
careOctavianintrasenistorie,esteatribuitntruchipriipmnteneaIui
Mercurius,nvestitcuonoruridaricusarciniistorice(I,2,4152).Imagineae
maindrzneadectceaaIuiVergiliuscareni1nfieazpeCezar
deschiznduidrumspreOlimpprinfaptelesale(Georgice,IV,560562,),ori
pussialeagviitoareaipostazdivin,ntrecareiceaterestr,deocrotitor
alroadelorialnaturii(Georgice,I,2439).
JLriviaadeotiumbeneficiazdeaureolamiticazeilor,mesageri
poeticiaistrilorafectivesaumorale,crendunfeldereligieprivatiprofan,
manifestatfrecventncadrulritualalsacrificiului.
Laniveltehnic,expresiasrbtoriiestecntecul,carmen,oda.
PorninddelareuitaIuiHoraiu,moderniioconsiderprototipalliriciiiizvor
alcelorlaltegenuripoetice4.ntradevr,odahoraianrealizeazoanumit
esenializareaexperieneiinterioareiacomunicriiprinconcentrareaasupra
momentuluiinterpretativ.Eaesteimaginataficntatiascultat,durata
debitriiiareceptriitindscoincidcuceaainspiraiei.Aceastaderivdin
caracterulgeneralparenetic5alodelorluiHoraiu.Persuasiunea,ndemnulla
aciunesaularespingereanegativuluileapropiedemanieraoratorului6saude
ceaaincanftaieipopulare,careleagvoinapacientuluinchiartimpul
rostirii.Untezaurvariatdeformeiprocedeesubliniazprezenacntecului:
celepropriuzise,imnuri,rugciuniiprofeii,serenada,momentulmuzicalal
odeloruoare,diversemodurideadresare,apostrofaiinterogaia,blestemul
sausfatul,urareadebuncltorie,invitaia,apoiutilizareaunormotive
muzicale,instrumente,divinitialepoeziei,nsfrit,limbajultehniccu
sinonimiacntecului,cariere,cntare,celebrare,laudare,dicerememorare,
referre,modulare.
Unitateamuzicalritmicestestrofadepatruversuri1dedousautrei
mrimidiferite,deoriginepopular,prsitdepoeziagreacdupsecolulal
VIleareactualizatigeneralizatacumdeHoraiu.Caincazuldistihului
epodic,strofatindessesuprapunpesteunitateasintacticafrazei,versul
puindconstituiielosintagmunitar.Coincidenasaudecalajuldintre
sintaximetric8creeazposibilitateanuanriinivelelordeadncimeale
structuriipoetice.CaracterulunitaralstrofelordinodaII,19,nciuda
inspiraieidionisiace,vreassubliniezeideeacautoritateazeuluiasupra
forelorpotrivnice,transferatasuprapoetuluiprininiiereexprimcapacitatea
acestuiadeaidominaidirijapropriainspiraie.nschimb,celeaptefraze
dinodaIII,25,carenucoincidcudelimitareaversurilordenotexaltarea?
dionisiacainspiraiei,elanulspresublimnglorificarealuiCezar./Treapta
urmtoaredinstructurauneiodeoconstituienivelulvizualimagistic,oserie
deexemplaiargumentaaledemonstraieimorale,osuitdetablouri
organizateadeseanchipdecortegiu,expresiestilisticasrbtorii,form
elaboratacataloguluialexandrin.Existiaiciovarietatedetipuri:
cortegiilepropriuzisedezei(deex.I,2;12;16;19;3035),diversitatea
pasiuniloriandeletniciriloromeneti(I,1,III,1),seriiledeexempla,
argumentendemonstraiamoral,enumerrilegeografice(1,7;21;22;II,6;
20),evocareapopoarelordelagranieleimperiului,mprejurrilemorii
inevitabile(I,28,II,13;14),acumulareabogiilorrespinsedepoet(II,18,III,
1;16).a.Cugetrilegeneralesententiae,folosindunlimbajmoralpsihologici
sfaturile,praeceptantregesclanivelreflexivarhitecturaarmonicaodelor,
conferinduleunaspectmonumental.
*Unstudiuamnunitioclasificareasituaiilorformaleiexpresivela
K.Buclcner,nStudierizurRomischenLiteratur,Wiesbaden,1962,III,pp.52
101:ZurFormundEntwicklungderHorazischenOdeundzurLexMeinekiana.
V
(Vot
Compoziiaestedozatcuodesvritartaechilibrului,structura
uneipiesembinprincipiulnumericternarsaupecelbinarndistribuia
prilor.Spreexemplificare,notmschematicstructuraodeiI,4,frainsista
asupranuanelordedetaliu.Seobservceletreipridistincte,ocazia,sfatuli
argumentul,sosireaprimverii,bucuriaclipeiimoartea,extremeleavndcte
optversuri,parteamedianpatru.Inprimeledoupriraportuldintrefrazei
versuriesteechilibrat,nparteafinalneliniteamoriifrngeunitatea.
natura:ver
I.Occasio
Venus
mythos'
Vulcanus
nune:convivium(petrecerea)caracterlaic
II.Praeceptumicrpediemi
nune:sacrificium(sacrificiul)caracterreligios
mors
III.Argumentum
vinum
nec'
amor
Sensulgeneralalmicriiliricerezultatdininterferenaritmului
muzicalmetriccucelvizualfiguraticucellogicalmeditaieimarcheazun
efortdenlturarearului,aocurilorexterioareidecucerireasenintii,a
libertiiinterioare,undrumdelaGolafjGo1,ochemaredelanegotiumla
otium,delapasionalitateacoruptoare,vitiosacura(II,16,2122)Iaechilibrul
sufletuluilaetusnpraesens(v.25).
Nscutesubsemnulnzuinelorcolectivederefacereistoric,daride
renunarelaambiiilepoliticenfaaprogreselormonarhieiideaspiraieIa
mpcareilinite,nOdepersonalitateabiograficapoetuluiseterge
redimensionndusepeliniacontiineiciviceiartistice.Accentulse
ideplaseazspredestinatari,dincolodeacesta,sprerefleciageneraluman.
Asistmlaunprocesdedepersonalizareideobiectivare,dedepirea
ocazionaluluiiaindividualului,vizibilndesfurareaodelor.Urareadebun
cltoriefcutcorbieiluiVergiliusigrijapoetuluipentruprietenulsuse
transformntrunblestemlaadresaprimuluinavigatoriapointro
condamnareacivilizaieiumane,caoimpietatempotrivanaturii,strnind
mniazeilor(I,3).OdaII,13ncepecuunincidentbiografic,primejdiamorii
princdereaunuiarbore,secontinucuomeditaieasupracondiieiumanen
faamoriineprevzuteisfretecuoevocareainfernuluitransformatntr
unelogiualpoezieiluiAlceuiSapho.Avemdeciprogresia:omul,poetul,
poezia.Existiprocedeulinvers,alconfideneibiograficeplasatdeobiceila
sfritulodelor,untoposaleului,scurtprofesiunedecredinasupra
moduluideviasaualpoeziei,princareHoraiusesingularizeaznmod
exemplarfadepracticavulgar.Ieireadinsinesubimpulsulentuziasmului
bahicpentruaeternizaslavaluiCezar(III,25)marcheaz,nchipsimbolic,
asumareauneifunciinconstruciacolectiv,ceeaceducelaosporit
contiinaforelorcreatoare,oelementarbucuriedesinensui1.
Desprireadegloat(I,1,3032,III,1,1)nuareosemnificaiesocial,ciuna
calitativspiritual.Oviacontemplativmilitant,patronatdemuzeide
divinitilepoezieiiconferimunitatefadenaturaslbatic,(I,22,III,4,29
36),deprimejdii(HI,4,2528;II,7,1314)ideoculgrijilor(I,26).
Personalitateapoeticseadauglamiturilevremii.Lasrbtoarea
istorieiHoraiuoficiazcaunpreotalmuzelor,sacerdosMusarumjIU^S,3).
III.2320CONSILIUMPROPRIUM
sfatulpropriu
LIBERAMICUS
prietenulsincernevoluiaspiritualaluiHoraiu,scrutarea
interioruluiafostinutnlocdecutareaidentitiisocialeicivile.Inplus,n
Ode,reinereaemotivideplasareaspremeditaiedpoezieisaleoanumit
rceal,pedreptncriminatdemoderni.
PrimacartedeEpistolereprezintorevenireIabiograficulautentic,
devenitexemplarprindimensiunealuigeneraluman.Poetulncearcunfel
dereabilitareapartenerilordedialog,adestinatarilorsi,propunndusepe
sinedreptcmpalexperienei.Cadrulepistolarcomporttocmaiaceastdubl
deschidereliric,sprefj8oulscriitoruluiispreconcordana(pOTov)cu
interlocutorul1,oangajareliberidirectarelaiilorinterpersonale,amiciia,
bazatpelibertasisimplicitas(sinceritate).
Considernduimplinitoarecummisiuneacivicipoeticaacum
rezultdinepilogulprimeiculegerideOde(III,30),califiendui,cu
prejudecataromanului,versuriledreptnimicuri(I,1,10)segndeapoaten
modspeciallaodeleuoareHoraiuseretragedinactivitateadepnacum,
pornitncutareauneispiritualitisuperioarepecareoaflnfilosofie.
Aceastdispoziieseexplic,ntrealtele,iprinmelancoliauneibtrnei
timpurii(I,7,2528;14,3236)daridatoritunuimomentdelicat,de
tensiunenrelaiilecuprotectoriisi.Mecenadevenisesusceptibil,temtorde
moarte(Ode,II,17)idesingurtateidoreas1aibmereunpreajm.Lao
astfeldesolicitarerspunderefuzuldestuldeasprualpoetului,caresedeclar
gatasirestituietoateavantajeleprimite(I,7).PedealtparteiAugustus,
devenindfoarteocupatibolnav,lcerusedelaMecenapentruai1face
secretarpentrucorespondenaparticular(Suetonius,VitaHorati,20).Horaiu
lrefuzaseipeelinvocndacelaimotiv,alsntii.Frsputemstabili
ordineacelordousolicitri,elecaddesigurnaceeaiperioad2,astfelc
reinereapoetuluifadeunpersonajputeaservidreptargumentipentru
respingereaceluilalt.Refuznduipeamndoi,Horaiusasustrasuneiaserviri
clientelaredificile,Ieacruateventualaanimozitatenzelullordeaobine
tovriapoetului,darmaialesIeapstratstimaiprietenia,aacumrezult
dinmrturiiledirectealeluiSuetonius(VitaHorati,2030)idinoperele
ultimeiperioadedecreaie.
Poetulnisenfieazcastrbtndunsoidecrizacontiinei,o
instabilitateadorinelorcontradictoriinmodulsudevia,oscilndntre
cumptareilux(I,15,4246),ntremoralavirtuiistoiceihedonismulIui
Aristipp(I,1,1619)rebelIaoricesoluiedendreptare:Nuvreausascultde
nimic,nicisnvcemiaraducealinare(I,8,8),nestatorniccavntul,
ventosus(I,8,12).
Aadarostaredecontiinprimar,unfeldehaossufletescnesupus
ncdefrneleeducaiei,olibertateanarhicconstituitdinrefuzulnormelor,
refuzulsociabilitii(I,8,312),irefuzuldoctrineinesilitsjurpevorbele
niciunuidascl(I,1,14).Exagernd,desigur,poetuliconstruietenmod
deliberatostaredeingenuitatedeschisoricrorexperiene,oenergie
nedirijat,darnultiminstanconstructiv:nzuiescipromitlucruri
multeifrumoase(I,8,3).Deaiciaspiraiactreunidealdeperfeciune
nvecinatcuviziuneastoic,princareHoraiudepetemoraladefensiva
Satirelor.Scopulvieiiestefericirea,carepoatefiatinsdeomuldrepti
nelept,virbonusetsapiens(I,16,20;73),orientatsprevalorisuverane,
adevrulibinele,quidverumatquedecens(I,1,11),identicecuvirtutea,
virtus.AceastanusemailimiteazlaevitarearuluicanSatire,fugadeviciu
edoarnceputulnelepciunii(I,1,41),laopurtarecorect,dupopinia
comun,despreunvirbonus(I,16,4051),determinatdefricadepedeaps:
CeibuniurscpcatuldedragulvirtuiiOderuntpeccarebonivirtutisamore
(I,16,52).Poetulseangajeazcutoateresurselepeaceastcale,cuunefortde
concentrareasupraluinsui,omnisnhocsum(I,1,11)dedescoperirea
eseneiumanenpropriaexperiendarideinvestigaieexterioar,social.
Rezultateleautoeducaieiservescdreptmodelpentrueducareacelorlalii
reciproc,interveniamoralistuluinviaasemenilorlajutla
autoperfecionare.Aceastapentrucinconstanapoetuluiecomuncuceaa
epocii(I,1,7093)iopartedindestinatariiEpistolelortrecprinsituaii
asemntoarecuasa.Astfel,melancoliculTibulevzutntresperani
ngrijorare,ntreteamimnie(I,4,12),Bullatius,cuprinsdenelinitea
cltoriilor(I,12),vechilulfermeisaletnjetedupviaadelaora,dupce,
altdat,IaRoma,doreasvinlaar(I,14),Icciusefrmntatdegriji
materialedarideproblemetiinifice(I,12).Cudeosebitautoritateseafirm
nrurireapoetuluiasupracelortineri.Semnificativenacestsenssunt
epistolele17i18adresateluiScaevai,respectiv,luiLollius.Amintirea
nceputurilordedrumctirecentaexperiencuAugustusiMecenal
determinscompununfeldemanualalbunuluiclient,ncarecondamni
slugrniciaparazituluiscurraigrosolniarusticasperitasagrestis,
recomandndefortuldeadaptareicalitateadeamicus,capeoaltfaa
virtuii(I,18,19).
Dealtfel,turuldeorizontpecare1ntreprindepoetulnrelaiilecu
destinatarii(egali,inferioriisuperiori)epuizeazntrnnfeldisponibilitilei
limitelelibertiinsocietatearoman.Acceptareaierarhieiconsacratede
ordineaexistentdevinecondiiaunuiotiumintelectualactiv,dreptprim
mijlocdeperfecionareinterioar:Intretoateveicitiiconsultapenvai(I,
18,96).
Denuveicerecarteaifclianaintedeaseluminadeziu,denutevei
dedicastudiilorifaptelordemne,invidiasaupasiuneatevorinetreaz,
chinuindute(I,2,3437).
Metodadecisivoconstituietraiulnconformitatecunatura,vivere
naturaeconvenienter(I,10,12),conceptcentruneteotriplsemnificaien
EpistoleleluiHoraiu:naturaexterioar,mediulrustic,condiioneazsensul
epicureic,conformareadorinelorlatrebuinelenaturale,treaptprincarese
poateatingeesenaraionalanaturiiumane,promovatdestoici.Contiina
moraldevineuncriteriudejudecatvaloricindependentdefalsaonoare
saudefimareamincinoasacordatdeopiniapublic(I,16,1840).
ncredereansine,luciditateaiforaconstructivapersonalitiiumane
esterezultatullibertiiastfeldoBhldite:Echilibrulsufletescsingurmi1voi
furi(I,18,112).Eunsumipemineegomeipsemvoicluziimvoi
ntricuacesteelemente(1,1,27)(nvturilefilosoficeidisciplina
educativ).
Peplanartistic,iniiativapersonalitiicreatoarepostuleaz
originalitateampotrivaimitatorilor(I,19):Cinevaaveancrederenforele
salevaficpeteniaroiului(v.2223)
Intrepozautopicaneleptuluistoicregealregilorimaicuseam
sntos(laminte)dacnareguturai!(I,1,107108)icaricaturileunui
urbanusscurra,parazitbufon(MaeniusI,15,MenaI,7iprototipurile
vulgarealeclientuluidinI,17i18),Epistoleleneoferimagineatandri
autoritaraunuiHoraiuvirbonusiliberamicus,cuceritorprinsinceritatei
spiritderspunderefadeoperaeducativaomului.
IV.Cea.1913ROMANAEFIDICENLYRAE
Cntreullireiromane
OPEROSAPARVUSCARMINAFINGO
Modest,plsmuiesccnteeendelungmiglite
Pacearusticirefugiulncontiinnuirisipiserncpoetuluitoate
priciniledengrijorare.Contestatdeadepiilecturilorpublicecare,deabia
nfiinate,cunoteau,pectsepare,ovogdeosebit,precumidecritica
profesionistagramaticilorarhaizani(Epist.I,19,3549),insuficientproteguit
deelitaaugustan,Horaiuseafla,pedealtparte,nsituaiadeafimereu
solicitat.Veleitileuneisocietiaflate,cumamvzut,nplinexpansiunea
personalitiiicaredescoperisedepuinvremedeliciileomagiuluiliterar,
pretindeausfieonoratemaicuseamdemariletalente1.EpistolaII,2,ctre
Florus,scrisnaceastperioad(cea.1918)niruienemulumirilepoetului
fademediulliterariderutanfaadivergeneidegusturiiopiniiale
solicitanilor:Celeservesc?Cenu?Ccifelulrespinsdetinealtu1cereTotce
pofteti,desigur,paregreosiacrucelorlali.
(v.6364,trad.I.Acsan)
naniiprimelorEpistoleiprincipatulstrbtuseoperioadtulbure
limpezitacumdepacificareaorientuluiidelegislaiamoralaluiAugustus.
Serbrilesecularedinanul17consemneazunbilanistoricalRomei,pecare
poetulestechemats1consacrepringlasulmuzelor,continuatapoidecartea
aIVadeOde.Metaforaluminiiaureoleazsimbolicliricatriumfalaacestei
perioade2.
Carmensaeculareesteexpresiacolectivapatriotismuluiroman,mplinit
npoliticaiideologiaprincipatuluiiglorificatdepietateaifala
ceremonialuluireligios.Caviziuneistructureunpoempecarelamputea
numialsolidaritii,avnddreptcentruRoma,locprivilegiatdentlnirea
zeiloriaoamenilornistorie.Poetultindesarmonizezediferitelestraturii
etapealereligieiromanepotrivitcuexigeneleideologieipolitice.Invocaten
primastrof,lajumtatea(v.3336)infinalulpoemului(v.6172),
divinitilenoi,palatine,ApolloiDiana,deinntietatea.Zeitilecapitoline
(nenominalizate)rspundfavorabillajertfaluiAugustusilustrulsngeallui
AnchiseialVenerei(v.50),pentrurezultatelerodnicealepcii(v.5160).
Adresareageneralctrezei,di,folositanaforic(v.4546),subliniaz
deplinulloracordnaprotejaneamulluiRomulusvzutielnunitatea
generaiilor(v.58).InstrofaultimIupiteritoizeii(v.73)ncuviineaz
aciunealuiApolloiaDianei.Laacetiaseadaugvechiledivinitiale
nateriiirodniciei(v.1316;2932),precumiultimageneraie,personificri
aleredresriimoralentregindastfelcortegiuldivinaleunorforevitale,
unanimentrususinereaRomei(v.5760).

Cf.Carmensaeculare,v.2;58;3536;61.Ode,IV,2,4647;3,2;4,39
41;14,56.
Perspectivatimpuluincheagdeasemeneaimagineatrinicieiromanen
consonanaritmuluiistoric.DestineleprezisedeParcefixatenperioadele
seculareimplinitenmomentulprincipatuluisuntchemateaseperpetua:
pnnalteveacuri,mereumaibune.
(v.67,trad.T.Naum)
AceasteternizareaRomeipefundalulviitoruluinuestestrinde
viziuneaEneideiluiVergilius,decurndpublicat.
nsfrit,sintezasurseloriefortuldeunificarestilisticnmuzicalitatea
strofeisaficereflectipeplanartisticideeaconcordaneicarestlabaza
poemului.Profeiisibiline,acteoficiale,formuleimomenterituale,legend
mitologic,istorieipoliticromansuntstilizatenformulatripartita
imnului,cuobservaiaciaici,parteadelaudalio,deglorificareazeilor
nsoitdeelementeepice,esteredus,accentulczndpeaspectulpractical
rugciunii,preces,carevizeazpermanentizarearezultateloristoricedobndite.
Neconformndusenicicanonuluiritual,niciconvenieiliterare,Horaiuface
operoriginal,ceeaceaduslaipotezacpoemulsuafostexecutatnafara
ceremonieiobligatoriipropriuzise,cauncarmenhoratianum1.
ScrisIacerereaexpresaluiAugustus(Suetonius,VitaHorati,4143),
CarteaaIVadeodecretedinproasptulorgoliualpoetuluinaionalcruiai
seofereaiunbinevenitprilejdecompensarearefuzuluideaintranslujba
personalaprincepsului.Oangajarecategoricns,panegiric,iarfi
stnjenitodatmaimultspirituldeindependenlacareineaatt.Deaceea
poziiapoetuluistiacumsubsemnulambiguitii:ntreacceptareirefuz,
omagiulcondiionatimotivatobiectiv.Primeledouodesemnaleaz,nchip
deprolog,aceaststaredespirit.
Ceadintincepecuorespingereaotimiiuluipetemerotic:Crunt
maicaplceriinumaicutanzadarSmnjugidinnouacumalaprea
dulceletucar,
(v.56,trad.D.C.Ollanescu)darsetransformnfinalntrorevenire
tiranicapasiunii.OdaaIia,deplasnddiscuiaideologicpetrmulartei,
coninerefuzuldea1cntapeCezarnmanieraluiPindar,urmatde
transferulsarciniiasupraluilullusAntonius,capoetepic,pentrucan
ncheieresadaugeiHoraiuomostrliricproprie,deaderarela
entuziasmulcolectivpentruntoarcerealuiAugustus.Certestefaptulcn
aceastcarte,underespingeprogramaticmodelulpindaric,poetulutilizeaz,
chiarcuoanumitostentaie,nmaimaremsurdectofcusenprima
culegere1,arsenaluldemijloacealepoetuluitebaniaceastatocmainodele
civice.Executareacomenziipoliticeiconformareaideologicsecerea
compensatdelibertateaartistic.Deaicidezlnuireaexpresivdebaroc
alexandrinadetaliilor(amintinddemomentulEpodelor)unitcugrandoarea
adeseatragicamitului,aistorieiianaturii.Fastuldecoruluidilatsimbolic
nucleulideologicexplicit,formulatcuoanumitdecenireinere.Prelungind
viziuneadincarmensaeculare,accentulcadepeRomaiistoriaei,fadecare
poetulvorbetennumelesentimentelorcolective,evitndodetaareprea
acuzatapersonalitiloriimplicitaproprieiangajri.Astfel,Augustusne
aparemaialescauneroucivilsprijinviualItalieiialRomeisuverane(14,
4344)care,ncondiiilepciiinstaurateadepitipostazaepicului,eleste
preabunulocrotitoralneamuluiluiRomulus(5,12),paznicaistoriei(15,
17),bunulcluzitor(5,37),slvitdetoatcetatea(2,51),patrialdorete
peCezar(5,16).
InteresantesuntnuanrileluiHoraiunsusinereaideiidinastice,
actualnaceavreme.Poetulimagineazorepartiieechilibrataforelor
monarhicencaremeritelepersonalenudevinexclusive.Victoriamilitaralui
TiberiusmpotrivareiloraparineiluiAugustus,careacreatcondiiile
istoricealeputerii(14,33iurm.).CeaaluiDrususmpotrivavindelicilorse
datoreazvirtuiiereditare,ideepindaric2,amplificatdeHoraiuprinfactorul
decisivaleducaiei,doctrina,primitdeceidoitinerincasaluiAugustus(4,
2534).
Dar,pedealtparte,foraeroicaacestoraesteiprodusulistorical
dinastieirepublicane,alginteiClaudiiloralcrorstrbunnvingndpe
HasdruballaMetaurus(207.e.n.)amarcatoperioaddeascensiuneaputerii
romane(v.3748).
npoeziadeinspiraiepersonal,temeleoCiumnluireiauparcunritual
obinuitdar,iaici,Horaiu,emulndusecusinensui,strecoarumbrele
melancolicealevrsteicareaducnconvenialiterarunfiorinedit.Astfel,
dintrunerosepuizatseiscpeneateptateoreveriedeadolescent(IV,1).
MeditaiaasupramoriinatmosferaprimveriidinIV,7renunlamomentul
decrpediemdinodaI,4.Nimicniciaindividuluiumanncontrastcuritmul
statornicalanotimpurilorfaceca'Pasquali,op.Cit.,pp.765766.
Moarteansisfieprivit,nucapnacum,dinperspectivavieiipe
careoanuleaz,cidedincolodeea,cafenomenireversibil.
Delacontiinaprofesionalantietiinliric,princeps,primus
(Epist.,I,19,2134),afirmatdejudecatasinguraticaforuluiinterior,
personalitateapoetuluisentregeteacumprindimensiuneasocialistorici
orgoliulvirtuozitiiartistice.Iniiereadionisiaciaduseserevelaiatalentului
iaentuziasmuluicivic.Ceaapolinic,descinsdincalitateazeuluidectitoral
Romei,linvestetepepoetcuhar,spiritus,art,ars,iconsacrarepublic,
nomen(6,2930),ndreptindu1siniieze,larndulsu,coruldeodrasle
nobilealecnteculuisecular(v.3140).Neutralizareainvidieiirecunoaterea
unanimdepoetoficialalRomeifacdineluntipdeeroumaipresusde
olimpioniciicntaidePindarichiardecomandantultriumftoralistoriei
romane(3,19).Divinizareaeroiloristorieidatoritmeritelorpersonale,virtus
(HI,2,2122),esteacordatacumdepoezie:Pebrbatulcelvrednicdelaud,
Muza1opretesmoarMuzaidfericireacereasc(8,2829).
Creatoralnemuririi,poetulesteelnsuipentruacestmotivunVates
sacer(9,28).
MUNUSETOFFICIUMNILSCRIBENSIPSEDOCEBO
>;Frcansumisscriuamsnvmeteugulpealii
(.Artapoetic,v.306,trad.I.Marinescu)ncununareatriumfala
liriculuiensoitnaceastperioadideautoritateagravapoetului
didactic,critic,istoriciesteticianalliteraturii.
EpistolactreAugustus,H,1,cuprindevedereaceamailargdintoat
operaluiHoraiuasuprafenomenuluiliterarlatin,nperspectivistorici
comparativ,odaredeseamageneraieiliterareaugustane?ncarese
fixeaz,discretdarferm,iloculpoetuluinostru.
Relundpolemicaanterioarcupartizaniivechiiliteraturi,fautores
veterum,ntrecaredistingempeceivrstnici,patres(v.81),dascliidecoal
grammaticinumiiaicicritici(v.51)ipubliculmailarg,populus,educatde
acetia,Horaiuformuleaztezaprincipalaepistolei,idealuldeperfeciune,al
operelorlefuite,emendata,frumoase,pulchra,desvrite,exacta(v.71
72).Schimbareagustuluiidorinadennoire,novitas(v.90),favorizatde
vnturileprielnicealepcii(v.102)creaserlagrecioliteraturdecalitate.n
condiiisimilaredupalIIIearzboipunic,literaturaarhaicaromanilorna
ajunsIaaceleairezultate,dincauzadecalajuluintrendelungateledeprinderi
utilitare(v.103107)iaccesulntrziatlacultur,serus(v.161),ntreizul
neptoralaspruluiverssaturnicieleganaGreciei(v.157159).Seducia
culturiieleniceibucuriaprimelorreuitenesusinutedemunc(v.165167)
auduslasuperficialitateaipervertireagustuluiperpetuatepnn
contemporaneitateapoetului.InacestsensHoraiucriticdiletantismulgeneral
alepocii:Pricepuiorinu,deavalma,noitotscriemlapoeme
(v.117)Unloccentralndemonstraiasalocupnsproblema
teatrului.nvinuindpevechiiscriitoridramaticideneglijenartistic,poetul
acuzipubliculcontemporanpentruignoranaipreferinelesalevulgare
careaudusladecdereaformalistaspectacolelor,lasufocareatextuluin
luxulaparatuluiscenic,denatursdescurajezepeeventualulpoetdramatic.
AvemaiciunrspunspolemiclaadresaluiAugustus,careconcepuseparese
unprogramderestaurareateatruluinscoppropagandistic,pentruatragerea
claselormedii,componentapoliticiisalesocialedeechilibru1.
ncontrastdeciicuarhaizaniiicusimptomeledecadenteale
prezentului,Horaiuelogiazpoeziadestinatlecturiirealizatdegeneraiasa,
reprezentatnchipexemplardeVergiliusiYarius,oliteraturcarembina
exigeneleperfeciuniiclasicecupreteniileartisticeiideologicealelui
Augustus.
Poetulnostruseincludenacestcontextcucontiinadevotamentului,
daricuobinuitaafirmareaindependeneisale.Pelingfaptulcmiezul
discuieiconine,cumamvzut,oreplicnegativlaadresaprincepsului
Horaiuincadreazaceastepistol,scrisladorinaluiAugustus
(Suetonius,VitaIlorati,4050),ntrorecusatioplasatnchipdeprologi
epilog.Contrastuligradaiantrenceputincheiere,uncomentariuliricla
demonstraiateoretic,vreasspun:Fi1mulumitcpoporulsta,lipsitcum
edegustnmateriedeart,tiecespunecndteslvetecapeunzeual
istoriei2;altminteri,nlocultu,cntatfiinddeuupoet(epic,camine?!)na
vreasajung,cuelcutothrtiedempachetattmie,mirodeniiipipern
uliatoscan!
Manifestalclasicismuluilatin,Arspoeticavalorificrealismultradiiei
aristotelice1citiexigenaformalaepociielenistice,pusenslujbaunuiideal
dearmonieizvortdintroartraional.Lecturaacestuiopusculcomporttrei
nivele.Uncadruepistolarpurttoralimplicaiilorsocialistorice:unaimediat,
ocazional,rspunsullasolicitareaPisonilor,cealalt,deinteresgeneral,
criticavieiiliterarecontemporane.Nivelultehnic,preceptistic,provinedin
tradiiatratatelor.rsvai,deintroducere(eiffaYoyainstitutiones)ndiferite
domeniideactivitate2ntrecarepoeticeleiaveauunIocbinestabilit.
Dincolodeschemacompoziionalexterioar,oferitdeacestea,Horaiu
trimitenpermanenlaunnivelconceptual,noiuniledebazaleesteticiisale
interfernduseifiindsubiacentesfaturilortehnice3.
Punctuldepornirealdemonstraieilconstituiesatiraviciilorcolective
aleRomeiliterare.Cusurulnaional,attalvechiigeneraiicitial
contemporanilor,fiindvinaapstoareanecunoateriimeteugului(v.262),
lipsatravaliuluiartisticcalificattrudairbdarealefuirii,limaelaboret
mora(v.291).Diletantismulromaniloreoformdeparvenitism:Nutie
versurisfac,darscrie!Ei,fieipevoie!Libere,nobildeneam,maialesci
nscriscuvenitulDecavaleriilipsitdevreunviciu,deopatpesuflet.
(v.382384,trad.I.Marinescu)Aceastmentalitateesterezultatulial
uneieducaiideficitare,nspiritutilitarist,acopiilordinfragedvrst,rugina
igrijadebanicarelecuprindesufletele(v.325332).Pedealtparte,
nesocotireaarteiivanitateasuccesuluisebazeazpeexagerareafactorului
talentialibertiideinvenie.Horaiucombatedegenerareairaionala
ambelorprincipii,ncadrnduintreagalucrarentreitablourisatiricecu
caractersimbolic:lanceput,monstrulnchipuitdeunpictornnumele
putineideandrzniorice(v.10),sfidndunitatealogicanaturii,imaginea
poetuluibrbos,plasatnainteadiscuieidespreresurseleifuncia
personalitiicreatoare(v.295iurm.)afindui
*0interpretarenacestsensnart.LuiFr.Klingner,DerBriefandie
Pisonen,nvolumulcitat,Studien,p.410432.
Prinmizeriafizicizolareanpropriainspiraieiportretaipoetului
nebundinfinal,ncontrastcudemonstraiapozitivaoperei,exclusdin
societateisortitpieirii.
Opoziiadintrediletantismiprofesionalitate,ntreinspiraieimunc,
ntrelibertateinormeneducenultiminstanlaceadintrenelepti
nebundindoctrinastoic.RespinsnSatire,antitezaestefolositaicin
spiritpolemicpentruasubliniarealismularistotelicalconceptuluideartca
esenraional1:nelepciunea(sapere)eprincipiuliizvorularteideascrie
cumtrebuie(v.309).
Componenteleteoreticeipracticealeacesteiasunt:modelulvieiiial
moravurilor(v.317),cunoatereandatoririlorcivileisociale(v.312316),
educaiafilosofic(v.310)icealiterarlacoalagrecilor,modelede
perfeciune(v.268269;323324)imaialesstudiuliaplicaiatehnic,
transpiraiaindelungacorectareagreelilor.
ConceptulatotcuprinztoralesteticiiclasiceaflatilaHoraiueste
decorum(gr.7tp^7rov),principiudeorganizarealoricreiactiviticreatoare.
Eldesemneazconcordana,conveniens,potrivirea,aptum,particularuluila
general,aprilorntreeleincadrulntregului,ideeadelegitatensia
creaiei,fundamentulteoreticalnormelortehnice.Realizarealuinseamn
atingereaidealuluiclasicdearmonieiechilibruegalcuperfeciunea:Un
poemnscuticreatpentruadesftainimile,dacacobortpuindepeculme
(summo)seprbuetenadnc(v.377378).
Pentruuurarealecturiiinelegereadiscuieinoastre,dmaceast
schemaprincipalelornoiunidinsistemulesteticalArteipoetice:
PRAECEPTADECORUM
POETULnatura(ingenium)ars(labor,studium)rectescribere
(nzestrarea)(munca)
OPERAres(coninut)verba(expresie)ludabilecarmen
PUBLICULutile(prodesse)dulce(delectare)perfectum
(scopuliefectulartei)(utilul)(plcutul)
DeieoperaceamaiobiectivaIuiHoraiu,attprincalitateasade
testamentliterarsupusviitorimii,ctiprinconveniagenuluididactic,
EpistolactrePisoniesteimpregnatdepersonalitateapoetului,sesizabilcao
prezendominantnnsuidiscursulliterar.Refuzulironicalcalitiide
scriitor(v.304306)spreadetaaimparialitateacriticuluiencrcatdefaptcu
toatexperienadeoviaacreatorului.
Modalitatealiricspecificaexpresieiconstnceeaceamputeanumio
metoddepersonalizareacategoriilorliterare.Astfel,pelingtonalitatea
didacticobinuit,realizatprinsententiaeipraecepta,elementele
structuralealeopereiprintrunsoideautonomie,caremergeuneoripnla
personificare,suntpusesirealizezesingurenormalordeexisten.De
exemplu,tragediaicomediacusubiectul,personajeleiformelelorde
expresieilustrndideeadeconformarelacanonulgenului(v.8998).Mai
frecvent,Horaiunsuipreiafunciileelementelorcucareopereaz.El
vorbeterndperndinnumelepoetuluibuncarerespectregulilearteict
ialopusuluisu.0adouaposturconstntransferuloperpoet,
nsuirilenaraieidepildsuntprezentatecaatitudinialepoetuluiepic(v.148
152).nsfrit,elpoatentruchipaipubliculreceptor,egoetpopulus(v.153)
nregistrndefectelepozitivesaunegativealeartei.
FradeinepatosulcunoateriidinpoemulluiLucreiu,orielanul
sentimentelorcolectivedinGeorgiceleluiVergilius,Horaiuiafirm
convingereanjusteeaadevruluiartistic,rectum,pentrucaremiliteazcu
autoritatearesponsabilicompetentaunuivatesdoctus.
USQUEEGOPOSTERACRESCAMLAUDERECENS.Voicretepururi
nnoitnlaudaviitorimii.
DinVenusianatal,strajcredincioasaRomeiIahotaruladouaprige
seminii(Sat.,II,1,3439^ipnlaodihnadingrdinilesomptuoaseale
Esquih'nului,alturideMecena,delaclocotultinerescalinimii(Ode,I,16,22
24),pornitscucereasclumea,apsatdesrcie(Epist.,II,2,4951)ipn
laorgoliulnemuririi,viaapoetuluisedesfoarsubsemnullibertiimai
preioascametalele(Epist.,I10,3940),ntrunefortdemplinire
armonioasafiineiumanenacordcuexteriorulicusine.
Trecndpestecomoditateairafinamenteleunuimoddeviaasigurat,
dincolodeetapelebiograficeipozeleliterare,nelepciunea,sapientia,i
prietenia,amiciia,ncheagimagineaexemplaraunuiHoraiuvirbonuset
sapiens.Nucleuldinamic,deesenliricalpersonalitiisale,1aconstituit
grijairesponsabilitateafadesine,amicussibi.Iniialprodusalcondiiei
socialeialeducaieiprimite,aceastatitudineestesupradimensionat
filosoficnsensuluneiporniristatornicespreautodepireprinexamenulde
contiinicultivareaadevruluimoral.EunHoratiusrestitutus,nnobilat
prindialogulculumea,redatsiei,creaieumanizataproprieisaleopere.
IubireadesinecpiaoTtaconceputdeAristotelcavalorificaren
aciuneapriiraionale,amoralitiidinom1estedezvoltatdeHoraiun
sensulsociabilitii:recteviverenseamnmodelareainterioara
comportamentuluiindividualnvedereaparticipriiiaintegrriinviaa
colectiv.Noiuneaderectum(adj.Redus,adv.Recte)areolaturpracticde
aplicareamsuriinconformitatecunaturalamprejurrileconcretealevieii
ialtaidealconstndnfermitateinterioarisanciunevaloricaconduitei.
Undecorumacionndnambelesensuri,oadaptarenexteriorla
particularitateacircumstanelorionzuininterioarctrebunurisupreme;
otacticacompromisuluiiaadaptriidublatdedorinadenlare.
RecunoatemaicipedeantregulpeHoraiunsinceritateaslbiciunilorin
demnitateaaspiraiilorsale,aacumi1recomandtnruluiScaevape
Aristipp:Nzuindmaisus,dargatapururilatrebileprezentesfacfa
(Epist.,I,17,24).
Aceastdublmicarespiritualsetransferntrunluducareinede
artaactoruluiDissimulatiourbanamarcheazpeplanartisticnsuisensul
evoluieisocialeapoetuluiexhumilipotens,dinumilajunsputernic(Ode,III,
30,13).Eoconstantliricademnitiidiverscoloratenfaasolicitrilor:
modalitatespecificasatireinamesteculdeglumiserios,luduigravitas
(aou8<yfEXot.ov),metodadiatribeidescinsdinironiasocratic),persiflare
graioasasentimentalismuluinpoeziaerotic,adulaiacurteanuluiretras
nelanulcivic,suprapuneredeomagiuiretractare,deangajareirefuzi
atteaaltefeealeunuiurbanusascunznduipropriaputeredissimulator
opispropriae(Epist.,I,9,9)odialecticacontrariilorn
Derepublica,II,42.
KajetanGantar,nLaprehistoired'AmicussibichezHorace,Lesetudes
classiques,3,1976,pp.209221,aratoriginileplatonicienealeconceptului
caredelaAristotelaajunslaHoraiuprobabilprinAntisthene.
Caremascanuascundecutotulchipulreal,lsnduleambeloroalde
credibilitatecareinvitcititorullareflecie.
Astfelnarmatcuaceastbonomieautoritarigeneroas,Hora!'putea
ieisurzndcubunvoinnntmpinareaprietenilor.Siedvi(lamicis
occuram(Sat.,I,4,135136).Amploareaiintensitateapriet6'niei,devenit
temliterariconceptfilosofic,cuprindenacea*1*vremeunvizibilsubstrat
socialpolitic.Aristotelncercase,pedeparte,sopunmaipresusde
dreptate,virtuteasocialipoliticp'1^excelen,pedealtparte,elsearat
scepticfadeoegalitatespiritul*idealdintreindivizi(EticaNicomahic,VIII,
1,4;7,45).CiceC'recunoscndsuperioritateaprietenieisubaspectul
profunzimiii'triei,oechivaleazntrunfelcuiustitia,virtutesuveran,dar
adagnduiacesteiaumanitatea,liberalitas,benivolentia,beneficentiac'^
indeprietenie(Deofficiis,I,1417,).nDeamiciiavirtuteamors'icea
politictindscoincid,Cicerocondamnndasocierilendrepta'mpotriva
statului(cap.10,12,21).Horaiuacioneazlanivelulre)3'iilorindividuale.
Calmareaiechilibrareaunordestineparticularef'denaturs
nsntoeascstareadespiritgeneral,ntregindastprogramulderedresare
amoravuriloriniiatnOdeleromane.Poet'ncearcsacreditezepeling
destinatariisitipulaccesibildenelifpopular,deomcuminteichibzuit,vir
bonusetprudens,carentr*neteizeluleducativaltatluiluiHoraiu,i
cumptareaicapacitatedeadaptarearusticuluiOfellus,neleptfr
nvturicuojuoecatsimpl(Sat.,II,2,3),iumorulsftosalvecinului
Cervius(St'II,6)1.Pedealtparte,nrelaiilecuMecena,poetulnostruatins
ctfprieteniafilosoficidealbazatpeegalitate,despuiatdeservitui,'care
binefacereairecunotinatrebuierezolvatepotrivitcucondui1unuivirbonus
etsapiens(Epist.,I,7).
Drumulspreacestidealtreceprinpoezie,caremplinetechip1'
neleptuluiprietenalMuzelor,Muiamicus(Ode,I,26,1),asig1'rnduin
celmainaltgradlibertateaspiritual.Asociereadintreca1tateavieiii
manieraartisticsentemeiazpefilosofiamsuriiT*nzuinaspre
perfeciune.Dupcummodestiacondiieimaterial*'vitatenuis,ecompensat
deonestitateamoralisalvareaindepende'1ei2,totastfelmodestia
talentului,Musatenuis,trimiteladecorul'adecvarearesurselorIamateria
artistic(A.P.,v.3841)ilaconcedtrareaefortuluicreator,perplurimum
laborem(Ode,IV,2,29
*Epode1,3134;Ode,II,18,914;III,16;29,5356.
Ba,Jredesvrire.Muncaliterarcaistrdaniacufoartemula
trudaspr^des^^^^^moral^T^J^J^,^,spredeosebiredeneotericiide
vivereseechivaleazcurecit,an>r_
Catucare,vizndautonomiaesteticului,detaeazmorahtatea
scmtorulu.LLaoperei(poemul16).Rectescribereizvorte,cumamvzut,de
ceaaopereiVP'eDOtcaoexperienteoreticipracticadinnelepciune,
sapere,concepu*vt:ntrareaavieii(A.P.,309iurm.)nacestsens
saPientm*mT*LnriincWlizati'eprinforacuvntului*mnuitdepoei,
sacri,legenrJorfuiAmphion,urmaiapoideceilalireprezentania.Poezie.Z
esiUv.391_Io6).Sfatulfi^l,cadealtfelntregulpasa,vreasa^ureprejudecata
Lpersistentaromanilorcuprivirelainfern,;disciolinelorintelectualen
general:ritateapoezieiiaaiscipnneiuiinicinuroitudemuzaLirei
miestreinutesfiideaedulApollo.
(v.406407,trad.I.Marinescu).
PeaceeailiniesenscrieimanifestuldinepistolactreAugustusfii
1119138),opledoariepentruartamilitant,pentruroluldeeducatorpublicai
artistuluifolositorcetii,uiilisurU(v.124)
Prinaceastfuncie,poetuldevineocomponentnecesaraordmn
sociaistXLegeaeslnial,destructurareraionalalum.i,guverneazistoria
icosmosul*.DreptulpoetuluisentemeiazpeorerumZZaSimbolizatde
mitulluilupiter,principiuorganizatoraluniversuInT,idedivinitilelumiii
alepoezieibiruitoareasupraTitamlorialemontrilor*.Horaiucuteazase
punepeacelaiplancuAugustus:blduTt7eldesftuisealMuzelor(III,441)
Vergi.ius,ntro
,,nmiritulpoliticiisocialealuiAugustus,alturaviziune
asemntoare,nspiruu*p
,arie,ltorulttideceaafilosofuluiepicurean,caremuncapanicaa
agricultoruiu,8ideDoetulcareotlmceteprinstpnetenaturaprin
cunoatere,iaepoetcntec(Georgice,II,475502;lSat.1,4,13;4.P.,129,
140,303,319,428.
Runitateaorimarafilosofieiioratoriei;descfr,%p;op:;i:ade
ve:ndpucatoridepopo^*<*de,*,*./,.Ni115iDeinvenhoneI,1.
Oator:Orator1417;11311i^,,.
JlaAnaximandru,dezvoltatdePlaton,pitaConcepie^^^X,
i'notele2,3,4.F,KHngnergoreic..Stoici.LJ^j~pieAntike,1930,p.81,
considercHoraiunHoraz^scheundmoderneLyr^Vesteticoluinspiritul
omenesc,reasrefac(tm)ateaPrim*asc.
Aacumsegseauexprimatenv0*,1,2;12;21;34;II,13;19:HI,1,6
8;
Poeziaipoetulseaflastfellaconvergenadintremacroimicrocosmos,
ntrelumeaexterioarnaturalsocialiceainterioaracontiinei.Horaiu
poteneaznacestfel,ntroperspectivuniversal,idealuldepersonalitate
umanlacareconlucrasergeneraiileprecedentencepndcuumanismul
scipionilor.
Dintreceimaiapropiai,IaCatulapututaflapurificareadepasio
nalitateprincoordonateeticensimbolicamitului.LaLucreiu,rolul
esteticuluipoezialanivelulexpresieifiindprimatreaptnprocesulde
cunoatere,iary.pc/.^iy.Final,plcereastabilconstnddefaptntro
contemplaieitrirepoeticacunoaterii.Cicero,nsfrit,elaboraseoteorie
aconductoruluiiaoratoruluiidealcaretrebuiausntruneascnaceeai
persoanpoliticul,eticuliesteticul,omuldestat,filosofuliartistul
cuvntului.iotrsturcomunlatoi:profesionalitatealiterar.
Valorificndacestecontribuiincondiiileprincipatului,Horaiuare
merituldeafifcutdinpoezieunmoddeexisten.Legatorganicdefiinasa,
dezvluitdininterior,intusmonstratum(Sat.,II,1,5253),poeziadevineo
necesitatevital:Demateaptmolcomobtrneelin,Saumoarteacu
aripedenoaptemmpresoar,Bogat,srac,laRoma,saupoatensurghiun,
Oricaremivafisoarta,euversuritotvoiscrie!
(Sat.,II,1,5760J
Alturideprieteniapentruoameni,entuziasmuldionisiacpentrupoezie
rmnemareapasiunehoraian,contagioaspentrucontiinaveacurilorcare
lauiubiticultivat.Ptrundereatotmaiaccentuatapoezieintoatesferele
vieiicotidiene,primatulesteticului,esenaspiritualitii,contiindesine
agenuluiuman1,organizareavieiiduplegilefrumosului,acestetendineale
zilelornoastrenefac,pelingaltele,svedemnHoraiupecontemporanul
nostru.
Carteasa,trimispesteani,aacumntrevzusepoetul,continusne
adunenjurui,cuurechisupuse,subsoarelecldualamurguluideatunci
decnd,ntinznduiaripilepestemarginilecuibului(Epist.,I,20),sapornit
sstrbatdeprtrile,lebdaalb.
MIHAINICHITA
TABELCRONOLOGIC65.e.n.14e.n.
Deedil,reabiliteazmemorialuiMariusincearcsredresezepartida
popularilor.
La8decembriesenatelaVenusiapoetulQuintusHoratiusFlaccus.65
40nfloretepoezianeoteric,variantromanaalexandrinismuluigrec.63
ConsulatulluiCiceroireprimareaconjuraieiluiCatilina.CezarPontifex
Maximus.
La23septembriesenatelaRomaCaiusOctavius,viitorulCaesar
Augustus.60Alianaprivatpentruputere,societaspotentiae,ncheiatntre
Cezar,PompeiiCrassus,cunoscutsubnumeledeprimultriumvirat.58
ncepecampaniadecucerireaGallieidectreCezar.
ExilarealuiCicerolapropunereatribunuluiP.Clodius,pentruafi
executatilegalpecompliciiluiCatilina.57ntoarcerealuiCicerodinexili
primirealuitriumfal.
ImperiummaiusacordatluiPompeipe5anipentrureglementarea
aprovizionriicugrne.56RennoireatriumviratuluiprinntlnireadelaLuca.
TiusDererumnatura.52ncheiereacuceririiGalliei.Lupteelectorale.
AsasinarealuiClodius,candidatulpopularilorlapreturdectrebandelelui
Milo,candidatuloptimailorlaconsulat.Pompeinumitconsulsinecollega
pentrurestabilireaordinei.Discursullui
CiceroProMilone.51TratatulDerepublicaalluiCicero.
CezartreceRubiconul:Aleaiactaest.nfrngereaarmateispaniolealui
PompeilaIlerda.48La6iunieluptadecisivdelaPharsalusnTesalia,
ctigatdeCezar.AsasinarealuiPompeirefugiatnEgipt.
CezarpotoleterscoaladinAlexandria,repunepetronul
EgiptuluipeCleopatranlturatdefrateleeiPtolemeu
AuletesinfrngepeFarnacesregeleBosforuluirsculatmpotriva
Romei.46ArmatelepompeienedinAfricasuntnfrntelaThapsus.
SinuciderealuiCatocelTnrdrzaprtoralrepublicii.
C.Octavius,strnepotdesoralluiCezar,esteadoptatitrecutn
testamentulacestuiadreptmotenitor.
PerioaddenflorireacolilorepicureicedinCampania,ceaaluiSyron
delaNeapole,frecventatdeVergiliusialitineripoeiiintelectualiiceaa
luiFilodem,dinvilaPisonilordelaHerculanum,undesaaflatovremei
Horaiu.44AsasinarealuiCezarlaideleluiMartie.naprilietnrul
OctavianvinelaRomaundeilegalizeaznfaapretoruluicalitateade
motenitoralluiCezar.nceputul^nfruntri'cuAntonius.Luptapentru
dobndirealegiunilor.
HoraiulaAtena.43Cele14discursuriFilipicerostitedeCicero
mpotrivalui
Antonius.43LuptadelaMutinancarearmateleluiAntoniussunt
nvinsedecelealeSenatuluicomandatedeDecimusBrutus,deconsuliiPansa
iHirtius(ambiimorinlupt)ideOctavian,nvestitcuimperiumncalitate
depropretor.SubameninarealegiunilorcucareocupRoma,Octavianeste
alesconsul.La27noiembrielaBononiasencheieceldealdoileatriumvirat
ntreAntonius,LepidusiOctavian.Proscripiile.MoartealuiCicero.
ApareprimaoperaistoriculuiSallustiusDeconiurationeCatilinae.Se
natelaSulmonapoetulOvidiu.
Sehotrtepedepsireaasasiniloriapoteozarealui
Cezar.
HoraiutribunmilitarnarmataluiBrutus.LuptadelaPhilippictigat
deAntoniusiOctavianmpotrivaarmatelorsenatorialecondusedeBrutusi
Cassius,caresesinucid.
VergiliusscrieprimeleBucolice.41LaRomaatmosferdenemulumire
iteam,situaiedificilpentruOctavian:proscripii,orevoltcondusde
Lepidus,foamete,senatuldominatdeFulviasoialuiAntonius,prestigiul
acestuia,nvingtoruldefaptdelaPhilippi,putereaiviolenaveteranilor.
FulviampreuncuLucius,frateleluiAntonius,exploateaznemulumirile
celor18oraeitalicecareurmausfieexpropriatepentrumproprietrirea
veteranilorideclaneazrzboiulperusinmpotrivaluiOctavian.
nceputulactivitiiliterarealuiHoraiulaRoma.40Lasfritullui
februariecapitulareaPerusiei.Moartea
Fulviei.IminenaunuiconflictntreAntoniusiOctavianaflaicu
armatelensudulItaliei.Subpresiunealegiunilorsencheiepaceadela
Brundisium.Remprireateritoriiloriaarmatelor.Octavianiavestul,
Antoniusestulisarcinarzboiuluicuprii,LepidusAfrica,SextusPompeius
Sicilia.LaRomafoamete,impozite,revoltaplebeimpotrivatriumvirilor.
AntoniussecstoretecuOctaviasoraluiOctavian.ConsulatulluiPollio.
VergiliusscrieBucolicaaIVa.39TratatuldelaMisenum(Puteoli)ncheiat
ntreAntoniusiOctaviandeoparteiSextusPompeius,cruiaise
recunoatestpnireaasupracelortreiinsule,Sicilia,CorsicaiSardinia
cernduisenschimbsnumaiamenineItaliaisnumaiblocheze
aprovizionareaRomei.
AsiniusPolliodeschideprimabibliotecpublicntemplulzeieiLibertas.
HoraiuesteprezentatluiMecenadectreVergiliusi
Varius.38Octaviansecstorete,pentruatreiaoar,cuLivia
Drusilla,silindossedespartdeTiberiusClaudiusNero.Prin
testamentacestaplinstituiepeOctaviancatutorealcelordoifiiaisi,cuLivia,
TiberiusiDrusus.SextusPompeiusncalctratatuldelaMisenum,
declanndconflictularmat.FlotaluiOctavianestenfrntlaSkylaioniapoi
distrusdefurtun.
HoraiuesteprimitncerculluiMecena.
FlotpentruOctavian.AcorduldelaTarentiasiguracestuiasprijinul
luiAntoniuspentrurzboiulcuSextusPompeius.Triumviratul,expiratla
sfritulanuluiprecedent,esteprelungitpenccinciani.Antoniuso
repudiazpeOctaviaisecstoretecuCleopatra.
Navale:ovictorienedecisaluiAgrippalaMylae,onfrngereafloteilui
OctavianiluptahotrtoaredelaNaulochus.PompeifugenAsiaundeeste
ucisnanulurmtordeAntonius.Lepidusieseieldincompetiie,deposedat
dearmatecaretrecdepartealuiOctavianiestenumitPontifexMaximus.
EeculcampanieiluiAntoniusmpotrivaprilorirupturacuOctavian,n
urmapoliticiiproegiptenendaunaRomei.Acordareainviolabilitii
tribuniciareluiOctavian.
Populaiiiliriceipanonice.
Agripparmascelebrprinconstruciileurbanisticededeosebit
utilitateistrlucireiprinlucrriledindomeniulapelor.AntoniusiOctavian
iaducacuzaiireciprocenfaaSenatului.
Sabin.
OctavianpstreazputereaprintrunactdeforasupraSenatului.
DupdemascarealuiAntonius,unjurmntdecredinalItalieiial
provinciilorlmputernicescpeOctavianspoarterzboicuCleopatraregina
Egiptului.
Primvaramanevredeamplasareatrupelor.La2septembriebtliade
lacapulActiumctigatdeAgrippa,consacrbiruinadictaturiimilitare
inceputuluneinoiperioadeinceputdinistoriaRomew'*Mziuade1
august,urmatdesinuciderealuiAntoniusiaCleopatrei.Egiptuldevine
provincieroman.
HoraiupublicEpodeleicarteaaIiadeSatire'.
Ituluitriumfpentruvictoriaasuprapanoniloridalmailor,ceadela
ActiumisupunereaEgiptului.M.LiciniusCrassusguvernatorulMacedoniei
respingeonvalageiloribastarnilorlaDunresprijinitdeRoles,regeget
dinDobrogea.TemplulluiIanusestenchisnsemndencetarearzboaielor.
AparGeorgiceleluiVergilius.VariusdlaivealtragediaThyestes.i
ncepactivitateapoeiielegiaciTibuliProperiu.
Aciunideredresareasituaieimaterialeisociale.Iniiereaunei
campaniiderestaurareatemplelor,82lanumr.Inaugurareatempluluilui
ApollodepePalatin,consacratn36ideschidereaaiciauneibiblioteci
publice.ContinuexpediialuiCrassuscarecuceretedouregatedacicedin
Dobrogea.27AlapteleaconsulatdevineanuldenaterealPrincipatului.
nedinaSenatuluidin13ianuarieCezarOctaviandepuneputerean
minileSenatuluiialepoporuluirugatfiindsoreprimeascspreaasigura
ncontinuareconsolidareaputeriiromane.nacestscopestenvestitcufuncia
deproconsulpetimpdezeceani.Arelocdistribuireaprovinciilor,senatorialei
imperiale,inumireamagistrailorguvernani.nedinadin16ianuariela
propunerealuiL.MunatiusPlancusluiOctavianiseacordtitluldeAugustus.
nacelaianacestapleacnOccident,nGalliaiSpaniaintenionndio
expediienBritania.
TitusLiviuspublicprimelecrialeistorieisaleAburbecondita,Dela
ntemeiereaRomei.26RevoltealesalassilornAlpi,aleasturiloricantabrilor
nSpania.CorneliusGalluspoetelegiac,prefectalEgiptului,cadendizgraie
dincauzaexcesuluideputereisesinucide.25nchidereapentruadouaoar
atempluluiluiIanus,dupnfrngereaasturiloricantabriloriprimireauncr
soliidepacedinparteainziloriasciilor.Agrippaconstruieteporticullui
Neptun,termelenumitelaconieneirenumitulPanteoncuprinzndpelng
statuiledivinitiloripeaceeaaluiCezariarnpronaospeceaaluiAugustus
ialuiAgrippa.
GallusmpotrivaArabieiFelix,nceputnanulprecedent,sencheiefr
succes.
Renunlaconsulatdarnschimbiseextindeputereaproconsular
devenindunimperiummaiusicapttribuniciapotestaspevia.
MoartealuiM.ClaudiusMarcellus,nepotdesoriginereallui
Augustus,cstoritdenumaidoianicufiicasaIulia.Horaiupublicprimele
treicrideOdeCarmina.
Alaprovizionrii.Refuzfunciadedictatoripeceadecensor.
ConsacrareatempluluiluilupiterTonansdepeCapitoliu.Augustuspleac
pentrudoianispreOrientpentruacontrolaireglementasituaiaputerii
romanelafaalocului.
BurrilaRomaeuprilejulalegerilordeconsuli.Pentrupotolireaacestora
estetrimisAgrippa,dupcefusesesilitssedespartdeMarcellanepoatalui
AugustusissecstoreasccuIulia,vduvaluiMarcellus.
EstetrimiscuarmatpentruareglementasuccesiuneaArmeniei.El
primetesupunereaprilor,steagurileiprizonieriicapturainnfrngerea
suferitdeCrassuslaCarrhaen53.Momentul,culargecounliteraturai
artaepocii,estesrbtoritcudeosebitfast.ncalitatedecuratorviarum
Augustusridicnforunmiliariumaureumdelacarencepeanumrtoarea
distanelorpedrumurileitalice.HoraiupublicprimacartedeEpistole.
ZeieiFortunaRedux,zeiabuneintoarceri,iozidesrbtoarecu
numeledeAugustalia.Isemaiconferprefecturamoravuriloricensurape
timpdecinciani.
MoartealuiVergiliuslaBrundisium,dupce1nsoisepeAugustusde
laAtena.PublicareaEneideidectreVariusiTucca.Dupacestansesting
dinviaipoeiiTibuliProperiu.18Rennoireapenccincianiaputerii
proconsularealui
Augustus.Legislaiamoral,Legesluliaecuprivirelacorupiaelectoral,
deambitu,lacstorie,demaritandisordinibus,lacheltuieli,adulteri
castitate,desumptuariaeideadulteriisetdepudicitia.17Serbareajocurilor
secularecucareprilejHoraiucompuneimnulCarmensaeculare.Augustus
adoptpeceidoifiiailuiAgrippaiailuliei,CaiusiLuciusCaesar.16Revolte
alepopulaiilordinparteadevestaimperiului,dinAlpi,Panonia,Noricum,
DalmaiaiIberia.nfrngerearuinoassuferitdeguvernatorulM.Lollius
dinparteatriburilorgermanice.CaurmareAugustusmpreuncuTibcrius
pleacnGalliaiSpanianumindlaRomapeprimulpraefectusurbin
persoanaluiT.StatiliusTaurus.15VictorialuiTiberiusnAlpiasuprareilori
vindelicilor.
AparprimeleoperealeluiOvidiu:AmoresiHeroides.13Ultimeleopere
aleluiHoraiu:EpistolactreAugustusiArspoetica'1.13ntoarcerealui
AugustuslaRomaesrbtoritcujocuriidedicareaAltaruluiPcii,AraPacis
ncmpulluiMarte.LuciusCorneliusBalbusinaugureazteatrulclditdeel.
HoraiuncheiecarteaaIVadeOde,nceputn1917.12Inurmamorii
luiLepidus,AugustusestealesPontifex
Maximus.MoartealuiAgrippa.Pentruaiasiguraunnoucolaborator,
AugustusldivoreazpeTiberiusdefiicaluiAgrippacstorindu1cuIulia.
PentrunbuireauneirevoltedinPanoniaTiberiusprimeteinsignele
triumfaleatunciinstituite.CultulimperialnGallia.Drususconsacrla
LugudunumunaltarncinsteaRomeiialuiAugustus.10Campanialui
DrususnGermaniaialuiTiberiusn
PanoniaiDalmaia.AugustusvinenGallia.nchidereatempluluilui
IanusesteopritdenvaladacilornPanonia.MoarteaOctavieisoralui
Augustus.InaugurareateatruluinceputdeCezardenumitacumallui
Marcellus.9Drususmoarenplincampaniedupcentinseseputerea
romanpnlaElba.Tiberiuobinetriumfulpentrunfrngereadalmailoria
panonilor.SeinaugureazAltarulPciidedicatn13.
nczeceani.
MoartealuiMecenailascurtvreme,la27noiembriesestingeipoetul
Horaiu.
CauzafavorurilordecaresebucurauCaiusiLucius,nepoiilui
Augustus,abiaadolesceniidatoritnenelegerilorcuIulia.
AcordluiAugustustitluldeparenspatriae,printealpatriei.Se
inaugureaztemplulluiMarterzbuntorulMarUltor.nporticeledepelaturi
seaazstatuileeroilorromanidelaAeneascuoinscripiebiograficlabaza
lor.DestrblrilelulieifiicaluiAugustussuntpedepsitecuexilareaein
insulaPandateria.Partenerii,printrecareiIulusAntonius,fiultriumvirului,
suntuciiiaroaltpartesurghiuniininsule.
CampaniedinSpania.
ipeAgrippaPostumusfiulluliei.CampaniavictorioasaluiTiberius
mpotrivagermanilor.
Foamete,impozitepentrutezaurulmilitar,atuncinfiinatodatcu
sporireaefectivelorarmatei,revoltealepopulaiei,provinciiprdatedebarbari
imarearscoaldinPanonia.CampaniaestencredinatluiTiberius,
participndiGermanicus,fiulluiDrusus,carefuseseadoptatdeTiberius.8
e.n.PentruimoralitateesteizgonitiIuliaminor,nepoataluiAugustus.
OvidiuexilatlaTomis.
ConsululSextusAeliusCatusnvingeistrmut50000dedacin
Moesia,pemaluldreptalDunrii.1112e.n.ncheiereavictorioasa
campanieidalmatopanoniene.nfrngerearuinoasaluiP.QuintiliusVarus
dectregermaninpdureateutoburgiccearedrepturmarepierderea
provincieiGermaniaireplierearomanilorpeRin.1*e.n.La19augustmoare
laNolaImperatorCaesarAugustus
Dinfilius.
TABELMETRIC
ODE
I.Sistemulstrofic
UjjLujL._i|_duu|u|)LljLuuj^.uuUu|^Luc.I,
9.16.17.26.27.29.31.34.35.37.
C.II,1.3.5.7.9.11.13.14.15.17.19.20.
C.III,1.2.3.4.5.6.17.21.23.26.29.
C.IV,4.9.14.15.
_.u|_Z__|_Z.||uu|Zu|^jLL_|^|luuULu|/U
LkjkAjLXjc.I,2.10.12.20.22.25.30.32.38.C.II,2.4.6.8.10.16.C.III,
8.11.14.18.20.22.27.C.IV,2.6.11.Carmensaeculare
L_|_^.uu|_q|^.uu|_u|.si
_Z_|_Auu|_<l||_^uu|Z.U|.d.
JL_|_Zuu|^||Z.uu|_Z.u|ji.
UU
Uoc.I,6.15.24.33.C.II,12.C.III,10.16.C.IV,5.12.4.Strofa
asclepiadB:douversuriasclepiademinore,de12silabe,altreileaferecrateu,
alpatruleagliconic:
_Z_|_.uu|Z.||^:uu|Au|iiL^)L
|^Luu|_^U|ji.
C.I,5.14.21.23.C.III,7.13.C.IV,13.II.Distihuric.I,3.13.36.C.III,
9.15.19.24.25.28.C.IV,1.3.
_Zu|_Z_|_Z;uu|_L||_Zuu|_^u|^Ljy_c.I,8.
C.IV,7.
^uu|^uu|^||au|_Zuujj.uj_Z.u]Z.J=ic.1.4.5.Tipalcmanic:un
hexametruiunquaternardactilic:
_jLuuIjLuuIJIJ|uu|Xuuj_^ljuj_^_i=L_Z_Du1_iuuILuuIL_y_c.I,
7.28.
Iambiccatalectic(hiponacteu):
UZjU^L]U||^L|UZ.|UZlUc.II,18.
III.Monostihuri
Ll^uu|_Z
|_Z||_Z.uu|L||^luu|_.uIJ^Lc.I,11.18.C.IV,10.2.Micul
asclepiad:
JU|L_/_UU|_ilu|SAc.I,1.C.III,30.C.IV,8.
Posibilitateadelimitriiiagrupriiversurilorcteunul,dou,trei(cele
maimulte)saupatru,demrimidiferite.Noiampreferatterinelede40de
silabe,nformulaceamaifrecventde4f4+2picioare,doitetrametriiun
dimetru.
EPODEu_Z.|u_A|u||Z|u_i|Ci^|uJd.
U_Z|U_ZjUZ.|uJ^L
EpodeleIX.
U^.|u^|0||_^|u_Z|u^L|uii_uvj^.uuji4||u_.{u_Z.|0iJuii
EpodaXI
ZUu|^CO||uO|Zuuluu|yu.
U_|Uil|UZ.|Ui^.|jZ.UU|_/UUJi4
EpodaXIII
EpodeleXIViXV.
_^LJU|_^UU|Z.j|UU|_LuU|_^UU|iltUi
O.Z.|u_Z|u||^|u/.[u_jL|ui
EpodaXVI
Notasupraterminologiei
Opartedindenumirileversurilorialesistemelormetricepornescdela
numeleunorpoeigreciconsideraidreptntemeietoriaiformelorrespective:
Alceu,Safo,Aristofan,Asclepiade,Alcman,Arhiloh,Hiponax,Ferecrates,
Glycon.Versuladonicerafolositncntecelecarejeleaumoarteapersonajului
mitologic,Adonis.Termenulpythiiambicepusnlegturcufolosirea
hexametruluidincomponenadistihului,nlimbajulprofeilor(Pythiei).
Elegiiambuliiambelegiaculaunvederealctuireamixtaversului,dactilici
iambic.Alitermenidesemneazstructuracantitativaversurilor.
SatireleiEpistolelesuntscrisenhexametrudactilic.
IESUETON1IVITAHORATIIIDINVIAALUIHORAIUDESUETONIU
Q.HoratiusFlaccusVenusinus,patre,utipsetradit,libertinoet
exactionumcoactore,utverocreditumestsalsamentario,cumMiquidamn
altercationeexprobrassetquotiensegovidipatremtuumbracchiose
emungentem.
AcprimoMaecenati,moxAugustoinsinuatusnonmediocremn
amborumamiciialocumtenuit.10Maecenasquantopereeumdilexeritsatis
testaturMoepigrammate:Nitevisceribusmeis,Horati,plusiamdiligo,tu
tuumsodalemninniovideasstrigosiorem,15sedmultomagisextremis
indiciistaliadAugustumelogio:HoratiiFlacciutmeiestomentor*.Augustus
epistularumquoqueeiofficiumoptulit,uthocadMaecenatemscripto
significat:Anteipsesufficiebamscribendisepistulisamicorum:20nune
occupatissimusetinfirmusHoratiumnostrum<a>tecupioabducere.Veniet
ergoabistaparasiticamensaadhancregiametnosnepistulisscribendis
adiuvabit.
Acnerecusantiquidemautsuccensuitquicquamautamicitiamsuam
ingereredesiit.Extantepistulae,equibus
QuintusHoratiusFlaccusdinVenusia,dintatlibert,ncasatorla
licitaiidupcumelnsuirelateaz,darcrnardupcumsacrezut,de
vremecentroceartcinevaiaaruncatnfavorbeledecteorinulam
vzuteupetatltutergnduinasulcubraul!5Chematdecomandantul
MarcusBrutus,aslujitcatribunmilitarnrzboiuldelaPhilippi;bucurndu
sedeamnistiedupnfrngereapartiduluisu,iacumpratpostuldescrib
lacvestur.
IntrodusntincerculluiMecena,apoipelngAugust,aocupatunloc
nuderndnprieteniacelordoi.10Ctdemult1aiubitMecenaaflm
mrturiendeajunsncunoscutaepigram:
Dacnuteiubescmaimult,Horaiu,chiardectmruntaielemi,amicul
silvezijigritcafvasilache,nainte,ajungeamsmiscriusingurepistolele
ctrerpescpescumpulnostruHoraiu.VaveniaadardelaSumetibi
aliquidiurisapusme,tanquamiconvictormihifueris;recteenimetnon
temerefeceris,quoniamidususmihitecumessevolui,ipercaletudinem
tuamfieripossit.30Etrursus:Tuiqualemhabeammemoriam,poterisex
Septimioquoquenostroaudire;naminciditutillocoramfieretametuimentio.
Nequeenimitusuperbusamicitiamnostramsprevisti,ideonosquoque
av6oTcepY)9avoi3jzEv.35Praelereasaepeeuminteraliosiocospurissimum
pene<m>ethomuncionemlepidissimumappellatunaqueetaltera
liberalitatelocupletavit.
Scriptaquidemeiususqueadeoprobavitmansuraqueperpetuoopinatus
est,utnonmodoSaecularecarmencomDrusiqueprivignorumsuorum
<illustrandam>eumquecoegeritpropterhoctribuscarminumlibrisexlongo
intervalloquartumaddere;postserrnonesveroquosdamlectosnullamsui
mentionemIrascimetibiscito,quodnonnplerisqueeiusmodiscriptismecum
potissimumloquaris.Anvererisneapudposterosinfametibisitquodvidearis
familiarisnobisesse?expressitqueeclogamadse,cuiusiniliumest50cum
totsustineasettantanegotiasolus,resItalasarmistuteris,moribusornes,
legibusemendes,npublicacommodapeccemilongosermonemorertua
tempora,Caesar.Habitucorporisfuitbrevisatqueobesus,jjualiseta55
semetipsonsaturisdescribituretabAugustohacepistola:Pertulitadme
Onysiuslibellumtuum,quemegout<se>accusantemquantuluscunqueest
boniconsulo.Vereriautemmihividerisnemaioreslibellituisuntquamipse
es.Sedtibistaturadeest,corpusculumnondeest.Itaquelicebitn60
sextarioloscribas,quocircuitusvoluminisluisit^yxwSltrraTOSsicutest
ventriculitui.AdresVenereasintemperantiortraditur;namspeculata
cubiculoscortadiciturhabuissedispositaitautquocunquerespexissetibiei
imagocoitusreferretur.
Masaaceeapentruparaziilamasaastaregeascinevaajutan
scriereaepistolelor.
inicimcarnfaarefuzuluinusamniatdelocinicinancetats1
copleeasccuprieteniasa.Exist25scrisori,dincarecitezctecevaspre
dovad:ngduieteicevapreteniifademine,caicummiaificomesean;
veiprocedacorectichibzuit,pentrucacesteasuntrelaiilepecareleafi
doritntrenoi,daciarpermitesntatea.30ialtdat:Incefelmi
amintesceudetine,veiputeaaflachiardelaprietenulnostruSeptimius;cci
santmplatstepomenescdefacuel.idactunmndriatamiai
dispreuitprietenia,nostecontradispreuiescieupentruasta.35In
plus,printrealteglumelnumeteadeseaipsricfoartecurici
omulefoartedrgulei1ambogitnucuosingurdrnicie,cichiarcu
dou.
Scrierileluileaapreciatiasocotitattdemultcvorrmnepentru
venicie,nctnunumaicluiiacerutscompunCnteculsecular,ciis
<proslveasc>40victoriavindelicianafiilorsivitregi,TiberiusiDrusus.
ipentruasta1asilitcalaceletreicridecntecesoadaugedupunlung
rstimppeapatra;iardupceacititctevascrisorisaplnsfiindcnu45era
nicieripomenit:Stiicmvoimniapetine,pentrucncelemaimulte
scrieridesoiulacestanustaidevorbnprimulrndcumine.Oaretetemis
nutedefimezeviitorimeadacteariprietenulmeu?iiasmulsbucata
nchinatlui,carencepecu
Afostscurtlatrupigras,cumsedescriesingurn55satireicuml
descrieiAugustnaceastscrisoare:MiaadusOnysiuscrticicatapecare
eu,ctdemititiceictsenvinuieteeasingur,oiaudebun.Mtemc
tetemisnuifiecrticelelemaimaridecteti
Veneruntnmanusmeasetelegisubtituloeiusetepistulaprosa
orationequasicommendantisseMaecenati,sedutraquefalsaputo:namelegi
vulgares,epistulaetiam70obscura,quovitiominimetenebatur.NatusestVI
IdusDecembresL.CottaetL.Torquatoconsulibus,decessitVKal.Decembres
C.Mar^c^io
CensorinoetC.AsinioGalloconsulibuspostnonumet75
quinquagesimumdiemquamMaecenasobierat,Romae,aetatisagens
septimumquinquagesimumannum,keredeAugustopalamnuncupato,cum
urgentevivaletutinisnonsufficeretadobsignandastestamentitabulis.80
HumatusetconditusestextremisEsquiliisiuxtaMaecenatistumulum.
I0>tunsui.Dariestaturailipsete,nuilipsetetruporul.Nai
dectsscriinbuticicicircumferinavolumuluituvafifoarteanflat,
cumiesteilaburticic.
SepovesteteceracamnenfrnatntreburileVenerei;ccisezicec
idispuneaibovnicelentruniatacmbrcatnoglinziastfelcorincotro
priveaisereflectaimagineampreunrii.
CelmaimultatritretraslamoialuiSabinoriTiburtininisearat
<cafiindalui>ocaslngcrnguorulluiTiburnus.
Miauczutnminiielegiisubnumeleluiioepistolnprozncare
parcsarrecomandaelsingurluiMecena,dareulesocotpetoate
neautentice:ccielegiilesuntvulgare,iarepistolachiarobscur,viciudecare
nueranicidecumatins.
Sanscutnziuaaaseanaintedeideleluidecembrie,subconsulatul
luiLuciusCottaiLuciusTorquatus,ancetatdinvianziuaacincea
nainteacalendelorluideeembrie,subconsulatulluiCaiusMar<oius
CensorinusiCaiusAsiniusGallus,lacincizeciinou<deziledecndmurise
Mecena,laRoma,nvrstdecinzeciiapte>deani,numindu1motenitor
peAugust,defacumartori,deoarecegravitateagalopantaboliinuia
ngduitsipunsigiliulpetblieletestamentare.
AfostnhumatiaezatlacaptulEsquilinului,alturidemormntullui
Mecena.
(TraduceredeTraianCosta)<*>O
LIBERPRIMUS
I
Maecenasatavisediteregibusoetpraesidiumet'dulcedecusmeum,
suntquoscurriculopulveremOlympicumcollegisseiuvatmetaquefenndis5
evitatarotispalmaquenobitisterrarumdominosevehitaddeos;hunei
mobiliumturbaQuiritiumcertattergeministollerehonoribus;Uiumiproprio
condidithorreo10quicquiddeLibycisverriturareis.
GaudentempatriosfinderesarculoagrosAttaliciscondicionibus
nunquamdemoveasuttrabeCypriaMyrtoumpavidusnautasecetmare.
EstquinecveterispoculaMassici20necpartemsolidodemerededie
CARTEANTII
I
(LUIMECENA)
Mecena,dintulpindemaristrmoinscut,tucaremietiidulce
podoab,mietiiscut,suntuniicareiaflplcereaceamaimaretotpraful
dinarenstrnindlaalergare5i,intaocolindocuroinfierbntate,de
captcununa,suntzei,stpniatoate;acestaefericecndgloata
schimbtoaresentreces1nalelatreaptaceamaimare;acestlalt,cndare
hambareleluipline10cugrultotcenRomadinLibianevine.
Pecelcruiaiplaceogorulprintesccusapas1brzdeze,sidai
chiarrangregescitotnu1facistaie,peonavciprian,amriiMirtoene
ntindereviclean.
UnaltulesteveselvechiMasicsdearte,20dinziuapentrumunc
sortitrupeopartespernit,nuneviridimembrasubarbutostratusnunead
aquaelenecaputsacrae.Multoscastraiuvantetlituotubaepermixtussonitus
bellaquematribusdetestata.ManetsubIovefrigidovenatorteneraeconiugis
immemor,seuvisaestcatuliscervafidelibusseurupitteretesMarsusaper
plagas.
Medoctarumhederaepraemiafrontiumdismiscentsuperis,megelidum
nemusNympharumquelevescumSatyrischorisecernuntpopulo,ineque
tibias
EuterpecohibetnecPolyhymniaLesboumrefugittenderebarbiton.Quod
imelyricisvatibusinseres,sublimiferiamsideravertice.
IamsatisterrisnivisatquediraegrandinismisitPateretrubentedextera
sacrasiaculatusarcesterruitUrbem,saeculumPyrrhaenovamonstraquestae,
omnecumProteuspecusegitaltosviseremontespisciumetsummagenus
haesituimo,10notaquaesedesfueratcolumbis,etsuperiectopavidae
nataruntaequoredammae.
\par iiodihnetetrupuntufiurinverzite,lngizvorullenecu
apelesfinite.
Pemuliifericeterzboiul,blestematdemame,ileplaceslaulde
soldat25infritulsunetdetrmbiigoarn.Defragedasoieuitnd,sub
cerdeiarn,nopteazvntorulcndciniisimtvreociutsaucndmistreul
cadenplasafinesut.
Peminemunetecuzeiiiedera30menitneleptelefruniancununa,
peminecodrulreavnihoraceauoaraNimfelorcuSatiridegloatm
separ,cttimpEuterpezicedinflautiocntadinliralesbiani
Polyhymnia.
(N.I.Berescu)II
(LUIAUGUST)(nmetruoriginal)ndeajunszpeziicumplitegrindini
Iupiterddupepmntidreaptaisfintelecolinetrsninroit,Roma
ngrozindo,veaculgreualPyrrheiplngnddeatteanoiminuni,cndturma
iadusProteupecretetdemunte,cndnvrfdeulmisesuirpetii,*0
undeporumbeiiiaveaulocaul,cndpentinsulapelornotarciutesfioase.
VidimusflavumTiberimretortislitoreEtruscoviolenterundis15ire
deiectummonumentaregistemplaqueVestae,Iliaedumsenimiumquerenti
iactatultoremvagusetsinistralabiturripaIovenonprobanteu20xorius
amnis.
Audietcivesacuisseferrumquograve*Persaemeliusperirent,audiet
pugnasvitioparentumraraiuventus.
CarminaVestam?
Cuidabitpartesscelusexpiandi30Iuppiter?Tandemvenias,precamur,
nubecandentesumerosamictus,augurApollo,sivetumavis,Erycinaridens,
quamIocuscircumvolatetCupido,35siveneglectumgenusetnepotes
respicis,auctorheunimislongosatiateludo,quemiuvatclamorgaleaeque
levesaceretMarsipeditiscruentum40vultusnhostem,sivemutataiuvenem
figuraalesnterrisimitarisalmaefiliusMaiae,patiensvocari
Caesarisultor;
AmvzutcumTibrulglbuiitrageapadelarmuletrusciaprig15
unpalatregescdrmndisfntultemplualVestei,ccimicatdealIliei
plnsiarzndderzbunaremaluldinstnganeac,nfruntndpeIupiter,
ruliubi20tordesoie.
Tineriipecariprinteascaviniarritvorticntreeiluptar
cetenii.nloccanperismpntespadaclit.
Cuivadasspeleaceastcrim30Iupiter?Rugmuneie,vinocu
vemntdenoristrlucindpeumeri,augurApolo,saudevreitu,vesel
Erycina,cuDorinanjuruizburndiJocul,35sautu,tat,careiuitai
nepoii,blndiprivete,tu,stuldeunjocpreandelung,tucruistrigtelei
placilucioasecoifuriiostaulmarcelcuochiiaprigi40intladuman,
saucumvatu,fiuaripatalbuneiMaia,pepmntdacieichiptnrivoieti
sfiidenumit,luiCezar,rzbuntorul;staicualluiQuirinuspopormaimult
timp,nevetenostrisvitiisiniquumociorauratollat:hicmagnospotius
triumphos50hicamesdicipateratqueprincepsneusinasMedosequitare
inultosteduceCaesar.
SictedivapotensCypri,sicfratresHelenae,lucidasidera,ventorumque
regatpaterobstrictisaliispraeterIapyga,reddasincolumem,precor,etserves
anirnaedimidiummeae.
Illiroburetaestriplez10circapectuseratquifragilemtrucicomrnisit
pelagoratemprimusnectimuitpraecipitemAfricumdecertantemAquilonibus
nectristesHyadasnecrabiemNoti,15quononarbiterHadriaemaior,tollere
seuponerecultfreta.
QuemMortistimuitgradumquisiccisoculismonstranatantia,quividit
mareturgidumet20infamesscopulosAcroceraunia?
NequiquamdeusabsciditprudensOceanodissociabiliterras,itamen
impiaenontangendaratestransiliuntvad.
Chiarnemulumitdealenoastrevicii,zborulsnuiieigrabnic:
bucurosfiidemaritriumfuri,50principeitatprimindsispunem,nui
lsapemezisnuiiapedeapsa,Cezarstpne.
(Const.I.Niculescu)
(CORBIEICAREDUCEAPEVERGILIULAATENA)
ZeeaCipruluistpn,atriiceistrlucitori,fraiigemeniaiEleneifiei
ocrmuitoriiEol,innduibinevnturilenctuate,numaiIapiguluisingur
singduieabate,Aticiinevtmatimipstreazjumtateasufletuluimeu
iubit.
Destejaridearamcutreipturinvelit10fostainimaaceluicare
nfruntntintroubreddeluntreamriicrncenemniiinusetemude
vntulAfricii,celcesebaterucuCrivul,nicincdeHiadelentristateori
deaNotuluiturbare15cestpne,dupplac,Adriaticasontartesauso
schimbentrunlac.
idecarepasalMoriiputusseteamoarecelcecuochiiseciprivita
fiarelenottoare,mareacndiumflpieptuliAcroceraunii,20stncilede
piatrarsmultfatalenvijelii?
nzadarprevztorulzeudeaspreOceanedespripmntul,dac
neatinselenoianedenelegiuitevasetotuistrbtutesunt.
Genshumanaruitpercetitumnefas,audaxlapetigenusignemfraude
malagentibusintulit.
Postignemaetheriadomo30subductummaciesetnovafebriumterris
incubuitcohorssemotiquepriustardaNecessitasleticorripuitgradum;
expertusvacuumDaedalusaera35pennisnonhominidatis,perrupit
AcherontaHerculeuslabor.
Nilmortalibusarduiest;caelumipsumpetimusstultitianequeper
nostrumpatimurscelus40iracundaIovemponerefulmina.
SolvituracrishiemsgrataviceverisetFavonitrahuntquesiccas
machinaecarinasacnequeiamstabulisgaudetpecusautaratorigninecprata
canialbicantpruinis.
Nunedecetautviridinitidumcaputimpediremyrto10autfloreterrae
quemferuntsolutae;nuneetnumbrosisFaunodecetimmolarelucis,seu
poscatagnasivemalithaedo.Pallidamorsaequopulsatpedepauperum
tabernasregumqueturres.ObeateSesti,Lantreprinderiomenirea
ndrzneaidavnt,ndreptnduisrguinactrelucrurineiertate;vai,
semeulneamdinIpeteumijloacevinovateaadusnlumefocul.
Dupfoculcelrpitdincereascalocuin,pepmntsaunpustit
slbiciuneaceahidoas,nouafrigurilorceat,iaMoriitrebuin,pn
atunciattdenceat,dinadncaideprtarecupaigrabnicialerg;cuaripi,
nedatefiriiomului,Dedalcercastrbatenzborvzduhul,Herculemuncai
sfreterulAcherontrecndu1.Greutateanuopretezelulomuluilatreab;
nebuniidenoi,dorimsatingemcerulnsui,nsnungduim,prin
nemernicianoastr,niciozisaibparteJoefulgerulsuaprigs1mailase
laoparte.
(D.C.Ollanescu)
(CTRESESTIUS)
Satopitcumplitaiarn,batevntdeprimvar,funiiletragnmare
luntriledepeuscat,turmadincoar,plugaruldelavatrauplecat,cmpul
nu1mainlbeteanmeilorpovar.
Cumrsareluna,VenusCitereeancepecntul,mnaGraiilormndre
cuaNimfelorseprindeinhorcupiciorulntruntactizbescpmntul,iar
VulcancufaancinslaCiclopicuptoareaprinde.
Azicumirtssencununecapulnostruparfumatsaucufloricrescute
proasptdinpmntuldezgheat;azinluncileumbroaseFaunuluisi
jertfeti,fiecmioariplacesauuniedelosvreie.
Moarteapalidlovetecupiciorulinbordeiedesraci,fericeSestiu,i
npalateleregeti.
EtdomusexilisPlutonia,quosimulmearis,necregnavinisortieretalis
nectenerumLycidanmirobere,quocaietinventus20nuneomnisetmox
virginestepebunt.
Quismultagracilistepuernroaperfususliquidisurgetodoribusgrato,
Pyrrha,subantro?cuiflavamreligascomam,quinunetefruiturcredulus
aurea,10quisempervacuam,semperamabilemsperat,nesciusauraefallacis.
Miseri,quibusintemptatanites:metabulasacervotivapariesindicatunda15
suspendissepotenivestimentamarisdeo.
ScriberisVariofortisethostiumvictor,Maeoniicarminisalite,quamrem
cunqueferoxnavibusautequismilesteducegesserit.
Dinsperanemarinimicascurtavianualege;ncurndteoprinde
noapteaipeManiiveivedeacaistearpalocuinaluiPlutoidineanu
veimaizvrlicuzarullaosp,salegiperege,[nicipeLycidascelfragednu1
veiadmira,elcareastzimistuiebieii,iarminepefecioare].
(N.I.Herescu)
V
(CTREPYRRHA)
Cineetnrulzveltcare.ntreroze,scldatnbalsamuldenard,te
cuprinde,Pyrrha,ngrotaceablnd?cuiprulblaimpletetisimpln
podoabe?Vai,ctdedesvajelicredinizeischimbtori;cuuimireelva
vedeabntuindneagrafurtunamrii,celceacumcutine,credul,sedesfat,
celcarespersfiimereudoaralui,iubitoarenutieviclenelevnturi.Vai
celorceazilezmbeti:eu,cumsevedescrispetablavotivapereteluisfnt,
straiulceludlamjertfitzeuluiaprigalmrii.
(MriaBanu)VI
(LUIM.VIPSANIUSAGRIPPA)
DoarVariuacestvulturalcntuluiMeonicivaslvibravura,
izbnzilemreeifapteleostimii,pecaisaupecorbii,detinendrumate.
NecsaevamPelopisdomumconamur,tenuesgrandia,dumpudor10
imbellisquelyraeMusapotensvetatlaudesegregiiCaesarisettuasculpa
deterereingeni.
QuisMartemtunicatectumadamantinadignescripseritautpulvere
Tro'ico15nigrumMerionenautopePalladis
Tydidensuperisprem?
Nosconvivia,nosproeliavirginumsectisniuvenesunguibusacrium
cantamus,vacuisivequidurimur,20nonpraetersolitumleves.
LaudabuntaliiclaramRhodonautMytilenenautEphesonbimarisve
CorinthimoeniavelBacchoThebasvelApollineDelphosinsignesautThessala
Tempe;acruduluiAhile,nicilungapribegiepemrialuiUlise10vicleanul,
nicinefastulneamplindesngePelops:suntmultpreamic,Agrippa,inam
smmsorcuacestenaltetlcuri;sfialameaiMuzacaremiinspirlirade
paceiubitoarenuvorsmicorez15cuslabamiiscusinslvireacuvenit
Cezaruluiiie.
CinearcntapeMartenplatoaiclit,peMerion,celnegrude
pulbereatroian,peDiomedceajunseputerniccaizeii20cusprijinul
Minervei?
Euunulnucntdectuoareleospeeiluptelepecare,cuunghia
tiat,fecioarelevoioaseigaleelepoartcutineriivoioi;
(LascrSebastian)
VII(LUIMUNATIUSPLANCUS)
ScntealiiRodossoritul,Mitilene,EfesulsauCorintuldedoumri
scldatsauTebaaluiBacchussauDelfipreferatdeApolosauTempentrevi
tesaliene;undiquedecerplamfrontipraeponereolivam;plurimusnIunonis
honoremaptumdicetequisArgosditesqueMycenas.10Menectampatiens
LacedaemonnectamLarisaepercussitcampusopimaequamdomusAlbuneae
resonantisetpraecepsAnioacTiburnilucusetuda'mobilibuspomariarivis.
15AlbuutobscurodetergetnubilacaelosaepeNotusnequeparturitimbres
perpetua,sictusapiensfiniremementotristitiamvitaequelaboresmoliiPlance
mero,seutefulgentiasignis20castratenentseudensatenebit
Tiburisumbratui.TeucerSalaminapatremquecumfugeret,tamenuda
Lyaeotemporapopuleaferturvinxissecorona,sictristesaffatusamicos:
ambiguamtellurenovaSalaminafuturam.30Ofortespeioraquepassimecum
saepevirinunevinopellitecuras:crasingensiterabimusaequor.
Lydia,dic,peromnestedeosoro,Sybarincurproperesamandoperdere,
curapricumoderitcampum,patienspulverisatquesolis,pefruntecumslinul
depretutindenirupt,voitoiceimuli,ncinsteaIunoneiscntai
MicenamndriArgosvestitnherghelii.10Lacedemonadrz,
cmpiambelugatcenconjurLarisapeminenummbatcatemplul
Albuneeicntndcuapevii,caAnionspumatulsaucaTiburulundesentind
liveziscldatederepedeuvoi.15CumlimpedeleNotusnaducepururiploi,ci
nouriidinzareadeseaiascunde,aaitu,oPlancus,fiinelept,mailas
tristeealaoparteigrijanvintrimite,fiecetincastrulcusteaguri
strlucite,20fiecetilaTibur,ntinslaumbrdeas.
PecnddeSalaminafugea,ideprinte,el,Teucer,totuifrunteasezice
ciancinscuramdeplopi,tmplacuvinstropind,aprinssmbrbteze
soiicuastfeldecuvinte:peunnoupmntiApolonunalnicidecum.30
Brbaiceaifostnstaressuferiiunchincumultmaigreu,mhnireavo
risipiinvin:nlargulmrii,mine,pornimdinnouladrum.
(N.I.Herescu)
(LIDIEI)
Tejurnspetoizeii,tejur,Lidio,smispuidececauicuiubireape
Sybariss1rpui,cumdeazicmpulluiMarte1aluataanur,elcare
nduraipraful,iasoareluicldur,interaequalesequitetGallicaneclupatis
temperetorafrenis?CurtirnetflavumTiberimtangere?curolivumsanguine
viperino10cautiusvitatnequeiamlividagestatarmisbracchia,saepedisco
saepetransfinemiaculonobilisexpedito?
Quidlatet,utmarinaefiliumdicuntThetidissublacrimosaTroiae15
funeraneviriliscultusncaedemetLyciasproriperetcatervas?
VidesutaltastetnivecandidumSoracteneciamsustineantonussilvae
laborantesgeluquefluminaconstiterintacuto?
DepromequadrimumSabinaoThaliarchemerumdiota.
Permittediviscetera,quisimul10stravereventosaequorefervido
deproeliantes,neccupressinecveteresagitanturorni.
QuidsitfuturumcrasfugequaerereetquemForsdierumcunquedabit,
lucro15apponenecdulcesamoresspernepuernequetuchoreas,cadesnge
denprciacumapentruce10deaarmelorpovarbraulvntnuimai
e,elcarefuseseodatmultilustrusgetararuncnddisculilanceapesteal
intelorhotar?
Pentruceseascundeoare,cumsezicecastatfiulThetidei,deteam
cuvemntuldebrbat15laapropiereacruntei,jalniceipieiritroianenmcel
snu1avnteinceteledumane?
(D.C.Ollanescu)
IX(LUITALIARH)(nmetruoriginal)
VezicumsenalnnaltulomtsclipindSoracte,frvlagpdurilese
pleacsubpoveriigerulaspruancremenitpraie?
Sabinvindepatruierne,oTaliarh,maicudrnicie.
Totrestunseamazeilorlas1;cnd10eivnturicarenfierberea
mrilorseluptaupotolit,nicivechiifrasiniseclatininicicipreii.
Cefivamineferisntrebi:ozi,oricum,deimaidSoarta,ctigului
sotrecii,june,nufugidedulciledragoste,nicidehoredonecvirenticanities
abestmorosa.Nuneetcampusetareaelenesquesubnoctemsusurri20
eompositarepetanturhora;nuneetlatentisproditorintimogratuspuellae
risusabangulopignusquedereptumlacertisautdigltomalepertinaci.
X
MercurifacundeneposAtlantis,quiferoscultushominumrecentumvoce
formasticatusetdecoraemorepalaestrae,Te,bovesolimnisireddidisses10
perdolumamotas,puerumminacivocedumterretviduuspharetrarisitApollo.
QuinetAtridasducetesuperbosIliodivesPriamusrelicto15
ThessalosqueignesetiniquaTroiaecastrafefellit.
Tupiaslaetisanimasreponissedibusvirgaquelevemcoercesaurea
turbamsuperisdeorum20gratusetimis.
Ctncverde,ncdeparteetidecrunteeamorocnoas.
Acumetimpdecmp,depiee,oaptennlinesprenoaptelaceasun
carevaineles;acumairsuldragpefataascunsntainiculcoltrdndi
depebrapodoabasmulsoridepedegeterupzite.
(TraianCosta)
X
(LUIMERCUR)(nmetruoriginal)iece,copil,ascunseseiboii10lui
Apolocarecuglasnpraznicvrndstenspimntermasefrtolbirse.
ndrumatdetineieidinTroiaPriamcelbogat,peAtriziitrufai,15
strjiletesaliceidumanaoastenelndo.
Sufletelecelorpioitunlocurifericiteduciiaduniuorulstolcuvarga
deaur,iubitdezeiitoideopotriv.
(Const.I.Niculescu)
Tunequaesieris!scirenefasquemmihi,quemtibifinemdidederint,
Leuconoe,necBabyloniostemptarisnumeros.UtmeliusquicquideritpatiI
Seuplureshiemesseutribuitluppiterultimam
Quemvirumautheroalyravelacritibiasumiscelebrare,Clio?quem
deum?cuiusrecinetiocosanomenimagoautsuperPindogelidovenHaemo
undevocalemtemereinsecutae
Orpheasilvae,artematernarapidosmorantem10fluminumlapsus
celeresqueventos,blandumetauritasfidibuscanorisducerequercus.
QuidpriusdicamsolitisParentislaudibus,quireshominumacdeorum,
15quimareacterrasvariisquemundumtemperathoris,
(LEUCONOEI)
Nucercetaccinusecade!o,Leuconoe,cesfiritmenirvieiinoastre
zeii,nuispitinecontenitpezodieriidinCaldeeairabdoricearfi,maibine!
AuJoedaiaiernimaimulte,auceadinurmpentrutineeastacareacuma
frngedestncitirenianamare,fiineleapt,limpezeteprinsitvinuln
pahare,scurteaziduptimpsperana;rea,vremeatrecectvorbim.Culege
ziuaceadeastzi:cevafimine,noinutim.
(TeodorNaum)
(LUIAUGUST)
O,Clio,pecareerou,pecaremuritorveicelebraculirata,cuflautui
sonor?icareinumeledezeucenjocurilesaleecoulivafacecalepepoala
HeliconuluicucretetulumbrossaupestePindulcelnaltoriHemulfrigurosai
cruicodri,fermecaideglasulluiOrfeu,veneaugrmadndrumulsucnd,
prinalmameisalenv,duioasaluicntarencetinearuldincursia
vntuluimicare,iar,desimirensufleii,stejariiseplecauiliraimagic
urmau?
Darmainaintescntm,plininddatinesfinte,pealoamenilorsuveran
ialzeilorprintecepunemri,pmnticernmerscumpnitorcu
primenireavremilor;
Caesarisfatisdata,tusecundo
Caesareregnes.
IileseuParthosLatioimminentesegeritiustodomitostriumpho55sive
subiectosOrientisorae
SerasetIndos,teminorlatumregetaequusorbem;tugravicurru
quatiesOlympum,tuparumcastisinimicamittes60fulminalucis.
Cumtu,Lydia,Telephicervicemroeam,cereaTelephilaudasbracchia,
vaemeumfervensdifficilibiletumetiecur.
Certasedemanentumoretngenasfurtimlabitur,arguensquamlentis
penitusmacererignibus.
Uror,seutibicandidos10turparuntumerosimmodicaemerorixaesive
puerfurensimpressitmemoremdentelabrisnotam.
Non,irnesatisaudias,speresperpetuumdulciabarbare15laedentem
oscula,quaeVenusquintapartesuinectarisimbuit.
Felicesteretampliusquosirruptatenetcopulanecmalispemarele
Cezar,ia1darsubtineajutorlacrmademprie.
idupcevasfrmandreaptaluiizbndpepriiceamenintori
stauLaiuluipndivagonipeindieniisericunendurarespreaRsritului
hotare,pentinsuluniversdomndreptvafi,iesupus,iartutrecndveidetuna
Olimpulceldesuscungrozitoruicar,trsnindcufulgerendoitepdurileces
pngarite.
(D.C.Ollanescu)
(LIDIEI)
CndrumengtulluiTelephusibraulluminosalluiTelephustu,
Lidia,llauzi,miemiclocoteteinimanmnie.
iglas,icugetmisesting,furipeobrajiimilacrimisepreling,
dezvluindctfocmocnitpnnadncmmistuiecumplit.
Vai,umereleidezpad,ctsufrcleaidatorgieipradiciubitul,
scosdinmini,mucatabuzelei,cutineridini.
Naicrede,demaiasculta,civafifrcaptdragosteaidulcelei
srutbarbar,ncareVenusaturnatnectar.
Ceipevecienlnuiidetrei;demulteorimaifericii,ingratoceleres
obruitotioventosutcaneretferaetregnumPriamivetus.
Heuheuquantusequis,quantusadestciris10sudor,quantamoves
funeraDardanaegeni;iamgoleamPallasetaegidacurrusqueetrabiemparat.
NequiquamVenerispraesidioferoxpectescaesariemgrataquefeminis15
imbellicitharacarminadivides;nequiquamthalamograveshastasetcalami
spiculaCnosiivitabisstrepitumqueetceleremsequiAiacem:tamen,heuserus,
adulteros20crinespulverecollines.
NonLaertiaden,exitiumtuaegentis,nonPyliumNestorarespicis?urgent
impaviditeSalaminius
Teucer,teSthenelussciens
Tydidesmeliorpatre,quemtu,cervusutivallisnaltera30visumparte
lupumgraminisimmemor,sublimifugiesmollisanhelitu,nonhocpollicitus
tuae.
IracundadiemproferetIliomatronisquePhrygumclassisAchillei;
_Nereu,casipoatspunegroaznicaluiprofeie,dinzborrepezile
vnturistmprnduleoprea.
Vai,pecaiiperzboinicicederuridesudoare!10seminieilui
Dardnusctemoriifureti!Pallas,tulaastluptfuriairzbuntoare,
coiful,pavzaicaruldedemultipregteti.
MndrudealVenereisprijin,nzadariipieptnapleteleipeatalir
moleitncercavei15lafemeiplcutecnturicuglasmolcomangna;n
zadarascunsncasanlturasperaveilncilespimnttoareisgeile
ascuitealeCreteiialuiAiaxurmririneobosite,toatlarmabtliei;totui,
vai,trziu,odat20coamataadulterinfivanpulberespurcat.
NuvezicumvinduptinepealluiLaretefiu,unflagelalraseitale,ipe
NestordinPiliu?TeucerceldinSalamina,Sthenelusceliscusit
|25nrzboaieimiestrulamnaticlrit,doiviteji,testrngde
aproape;ipeMerionsimivei;iatgroazniculTidide,stenfruntearztor
decttatlluimaiaprig;dardeDiomedfugivei,30moleitule,cupieptul
gfind,rtcitorcauncerbceiuitiarbazrindlupulpestevale,uitndc
fgduiseialtcevaEleneitale!
SuprarealuiAhile,stndcuflotaideprtat,aleIliuluizileia
matroanelortroiene
VignisIliacasdomos.
Omatrepulchrafiliapulchrior,quemcriminosiscunquevolesmodum
ponesiambis,siveflammasivemarilibetHadriano.
Tristesutirae,quasnequeNoricus10deterretensisnecmare
naufragumnecsaevusignisnectremendoIuppiteripseruenstumultu,Fertur
Prometheusaddereprincipilimocoactusparticulamundique15desectamet
insanileonisvimstomachoapposuissenostro.
IraeThyestenexitiogravistravereetaltisurbibusultimaesteterecausae,
curperirent20funditusimprimeretquemurishostilearatrumexercitus
insolens.Compescementem:mequoquepectoristemptavitndulciiuventa
fervoretnceleresiambos
(D.C.Ollanescu)
(PALINODIE)
O,copilmaifrumoasdectmultfrumoasaimam,versurilorvinovate
cumveivreafletuseam,dupplac,leneacnmaresauaruncmilen
foc.
Nusnimiclngmniaprinsnpieptulomenesc;10dealeNoricului
spadeeanuareaseteme,nicidemare,nicideJoeoridefocungrozitor.
Prometeu,precumsespune,nevoitcasculeagprticeledinfiine
rspnditenfireantreag5pentruasvricuelelutulnostrucreator,ne
sdinfunddeinimicruntaleuluimnie.
PeTiestmniaoarbprvlitu1anurgieitoteadintemelieceti
falniceasurpat,0fcndpeallorzidstreacpluguldumanungmfat.
Sufletuldarmblnzetei:ipeminealtdat,nceadulcetineree,inima
nfierbntatmambolditnnebunieastzivreauamrciuneasoprefacn
bucurie,fiasrecantatisamicaopprobriisanimumquereddas.
VeloxamoenumsaepeLucretilemmutatLycaeoFaunusetigneam
defenditaestatemcapellisusquemeispluviosqueventos.
NecMartialeshaediliaelupos,10utcunquedulciTyndarifistulavalleset
Usticaecubantislenapersonueresaxa.
Dimetuentur,dispietasmeaetMusacordiest.Hictibicopia15
manabitadplenumbenignorurishonorumopulentacornu;hicnreductacaile
CaniculaevitabisaestusetfideTe'iadiceslaborantesnuno20Penelopen
vitreamqueCircen;hicinnocentispoculaLesbiiducessubumbranec
SemeleiuscumMarteconfundetThyoneusproelianecmetuesprotercummi
retragvecheaocar,numaidulceaiprieteniedmioiar,napoindumiiale
inimiifavori.
(D.C.Ollanescu)
(TINDARIDEI)(nmetruoriginal)
Sprinar,adesea,veselLucretilullcatFaundepeLyceulsuimi
aprdefoculveriicaprele,ideploioasevnturi.
Levezicumhoinrescfrgrijncrngspasccimbruipomiori
ascuniisoaele,brbaiicrorgreumaimiros,nusetemdeverdeanprc,
nicidelupiiluiMartedragi,dendatce,o,Tyndaris,fluierlinpeviin
stncilelucioasealeUsticeiaprinsssune.
Eusuntpzitdezei,pietateameaiMuzadragilesunt.Tuaicigseti
belugvrsatdinplindecornulndestulatalmnoaseiarini;aicinvalearia
naisosimiiveicntapecoardeleteicecumpentruunomiPenelopa
sufer,icristalinaCirce;aicilaumbrcupedevinveibeadeLesbosdulcei
pealSemeleifiu,Tioneu,nais1vezicuMartenciernduse,nicideCirus
gelosnaistetemicvnjosuibraspretine,fatslab,sonpustiet
scindathaerentemcoror,inibusimmeritamquevestem.
NullamVaresacravitepriusseverisarboremcircamitesolumTiburiset
nioeniaCatili;siccisomnianaraduradeusproposuitnequemordacesaliter
diffugiuntsollicitudines.
Quispostvinagravemmilitiamautpauperiemcrepatquisnontepotius
BacchepatertequedecensVenus?AcnequismodicitransiliatmuneraLiberi,
CentaureamonetcumLapithisrixasupermerodebellata,monetSithoniisnon
levisEuhius,cumfasatquenefasexiguofinelibidinurndiscernuntavidi.Non
egotecandideBassareuinvitumquatiamnecvariisopsitafrondibussubdii'um
rapiam.SaevatenecumBerecyntiocornutympana,quaesubsequiturcaecus
AmorsuiettollensvacuumplusnimioGloriaverticemarcaniqueFidesprodiga,
perlucidiorvitro.
Sirupdepeprcununaimbrcminteacenuidevin.
(Const.I.Niculescu)
(LUIVARUS)nainteasfinteiviealtpom,Varus,nusdipeale
TiburuluicoastepriincioasedearodiisprealuiCatilziduri;celorcenui
udgtulBacchusleddrepttovaritotnecazuliurtul:5numaibndse
ducegrijaroztoarepepustii.
Cine,dupbutur,laavieiisrciiorilatrudaosteascse
gndete?oarecinenutecnt,tatBacchus,maicudragatuncipetinesau
peVenerafrumoas?Darnuibinedetrecut10pestemargineafireasc
daruluiceneafcutbunulzeu,caredreptpildnedluptancletatntre
lapiiicentauridinbeientrtat;
Euhiusneamintetecumaufostdepedepsiilacomiisitonidednsul,
cnd,depatimorbii,5numaicunoteauhotaruldintrebineintreru.
Basareulecurate,frvoiatanueuridicatevoidinlocui,nicidemnami
dezvelitfivasimbolultusacru,defrunziacoperit.
Faceisncetezenstmpineleasurzitoare,20trmbiaceafrigian:ele
suntatrgtoaredeorbetiiubiridesine,demndriecarensus,maimult
dectisecade,capulseci1aredusidencredereaaceeaceatainelorsolie
totattaopzetectisticlastrvezie.
(D.C.Ollanescu)
MatersaevaCupidinumThebanaequeiubemeSemelaepueretlasciva
Liceniafinitisanimumreddereamoribus.
SplendentisPariomarmorepurius,uritgrataprotervitasetvultus
nimiumlubricusaspici.
nmeiotaruensVenusCyprumdeseruitnecpatiturScythasetversis
animosumequisParthumdicerenecquaenihilattinet.
Hicvivummihicaespitem,hicverbenas,pueri,poniteturaquebimicum
paterameri:mactatavenietleniorhostia.
VilepotabismodicisSabinumcantharis,Graecaquodegoipsetesta
conditumlevi,datusntheatrocumtibiplaususmontisimago.
CaecubumetprelodomitamCalenotubibesuvam:meanecFalernae
XIX(GLICEREI)
ADragostelormamzvpiatiBacchus,fiulTebei,iastvreme
prielnicDorinei,prindschemensufletumiiubireadealtdat.
MmistuieaGliceriinfiare,camarmuradeProsmifrumoas,m
mistuieplcutaidesfrnare,cutturaeiprimejdioas.
UitnddeCipru,Venusmarpitidoarpeeamimaidrgazsocnt;
ntregaleisunt:amuitatdescitcaidepartul,clrenenfrnt.
Altarulviumi1ridicaiaciipuneimi,copii,aciverbine,vindedoiani
turnaidincupepline:prinjertfe,poateaa,somblnzi.
(LUIMECENA)(nmetruoriginal)
Ieftinvinsabinosbeidincupesimple,carenamforgreacnsumil
ampecetluit,cndteaplaudarnteatru,Mecena,cavalerilustru,nctn
malulruluistrbuninjucuulmunteVaticanausunatrsfrntelaudeie.
VeisorbiCecuboridinvianCalestescuit:amelepaharenusunt
temperriivitesnequeFormianipoculacolles.
Dianamteneraedicitevirgines,intonsumpueridiciteCynthium
Latonamquesupremodilectampenituslovi.
VosTempetotidemtollitelaudibus10natalemquemaresDelonApollinis
insignemquepharelrafraternaqueumerumlyra.
Hichellumlacrirnosum,hicmiseramfamempestemqueapopuloet
principeCaesaren15PersasatqueBritannosvestramotusagetprece.
L.l,.*f?U!_v^iv:
Ikj
IntegervitaescelerisquepurusnoriegetMaurisiaculisnequearcunec
venenatisgravidasagittis
Fuscepharetra,dresenicideviileFormiene,nicideFalernum.
(TraianCosta)
(DIANEIILUIAPOLO)
Gingaevirginiromane,peDianasocntai,voi,biei,peCintianulcel
pletoss1ludaiipemamalor,Latora,ceaattadeiubitdePrintele
ceresc.

5Fetelor,slviipeznacuizvoarelendrgit,zeeacoamelordecodricu
cariAlgidulumbros,Gragultotdeaunaverde,Erimantulnegurosfrunilei
mpodobesc;voincorurivaleaTempeiludai,feciori,mereu,10Delos,
leagnulluiFebus,umrulalbuluizeuundestrlucetearculiculiracea
freascprincntrilenlai.
El,ptrunsderugavoastr,pepoporos1fereascipeprincipele
Cezarderzboiungrozitor,15cruntafoameteiciumalevaduceperilori
britanilorspurcai.
(D.C.Ollanescu)
(LUIARISTIUSFUSCUS)
(nmetruoriginal)
Celntregnviaifrcrim,denumidelncisaudearcitolbplin
desgeiveninoasenare,Fusce,nevoie,Caucasumvelquaelocafabulosus
lambitHydaspes.
Namquemesilva,lupusnSabina,10dummeamcantoLalasenetultra
ti'f1i'ttermmumcurisvagorexpeditis,fugitinermem,quatepprtentumneque
muitaris
Duniaslatisalita'escpletis15necIubaetellusgenerat,lepnu'marida
nutrix.
Ponemepigrisubinullacampisarboraestivarecreaturau/a,/quod
latusmundinejbulaemalusque
/*/.Y(.
Pjonesubcumunimiumpropinquisolismterra,domibus.Negata:dulce
ridentemLalagenamabo,dulceloquentem.
Vitasinuleomesmilis,ChloS,quaerentipavidammontibusaviis
matremnonsinevanoaurarumetsiluaemetu.
Atquinonegotetigrisutaspera10Gaetulusveleofrngerepersequor:
CaucazinlocuridebasmprincarecurgeHidaspe.
Astfeleu,hoinar,frnicioarm,10ocntampeLalagepesubumbra
codruluisabin,cndvzuiunlupcumfugedemine;ieraunmonstrucum
nupotcodriiDaunieirzboinicesprseasc,15niciuscataaraluiIuban
carebntuieleii.
Dumndeerteinuturi,undeboareaveriinunvioreazarbori,ntrun
coldelumeapsatdeaspru20cerideneguri,punemaproapedetotsub
carulsoarelui,nriundenuedoameni:rsuldulcealLalageieuiubivoi,
vorbaeidulce.
(Const.I.Niculescu)
(CLOEI)
(nmetruoriginal)
Cnddeminetufugi,Cloe,ociutparisperioascenmuni
nestrbtuiumblndmamaicat,cuteamdeadierilecodrului.
Totui,eufioroscaotigroaicnus,10nicicaleulgetulstezdrobesc
nuvreau:tandemdesinematremtempestivasequiviro.
Quisdesideriositpudorautmodustamcaricapitis?praecipelugubres
cantus,Melpomene,cuiliquidampatervocemcumcitharadedit.
Quandoulluminvenietprem?
Multisiilebonisflebilisoccidit,10nuliiflebiliorquamtibiVergili;tu
frustrapiusheunonitacreditumposcisQuintiliumdeos.
Quid?iThrelcioblandiusOrpheoauditammodererearboribusfidem,15
numvanaeredeatsanguisimaginiquamcirgasemelhorrida,nonlenis
precibusfatarecludere,nigrocompuleritMercuriusgregi?Durum:sedleviusfit
patientia20quicquidcorrigereestnefas.
Parciusiunctasquatiuntfenestrasiactibuscrebrisiuvenesprotervilas
imama,deacumacoaptpentrubrbatfiind.
(Const.I.Niculescu)
(CTREVERGILIU)
Cecumpt,cemsurammaiputeaavea,cnddupunscumpprieten
nencearcjaleagrea?inspirmi,Melpomena,unviersndoliat,ccitatlie
liriglasduiosiadat.
Seduse,demndejaleabrbailoralei,10dardintretoi,Vergiliu,tucel
maimultplnsei;zadarnictuacuma1cerizeilornapoi:vai,nimeninue
venic,iubite,dintrenoi.
DectOrpheustraculdeaicntamaiblnd,pecarelascultiarborii
cntnd,5isngeletotnuvansufleioumbr,odatceamnato,cuvarga
luiceasumbr,Mercuriusnnegrulconvoialumbrelor;de1rogisschimbe
soarta,enendurtor.Greasuferin!totuirbdarea,numaiea0facesnduri
mailesnetotcenupoischimba.
(N.I.Herescu)
(LIDIEI)
(nmetruoriginal)
Maiarariaruncnfereastranchisgrindindepietretrengariitineri,
nectibisomnosadimuntamatqueianualimen,Lydia,dormis?
Invicemmoechosanusarrogantes10flebisnsololevisangiportu,
Thraciobacchantemagissubinterluniavento,cumtibiflagransamoret
libido,quaesoletmatresfuriareequorum,15saevietcircaiecurulcerosum,
nonsinequestu,laetaquodpubeshederavirentigaudeatpullamagisatque
myrto,aridasfrondeshiemissodali20dedicetHebro.
AlusisamicustristitiametmetustrdamprotervisnmareCreticum
portareventis,quissubArctorexgelidaemetuaturorae,gaudes,apricosnecte
flores,nectemeoLamiaecoronara,Pimpleidulcis.Nilsinetemei10prosunt
honores:hunefidibusnovis,nicinutemaiscoaldinsomn,iaruapragu
ndrgete,nni.Azitotmaipuinseaude:Nopidearnduleum
sfrescdedorui;Lidia,dormitu?
ncurnd,uitatdecrai,veiplnge,10babdeprisospeostrdu
tristcndmaitarennopifrlunurlcrivultracic,cndarsuradragostei
iadorinei,carepealecailormameaprinde,15nficatultuulceratso
ncinge;iaistetnguicjuneiiveseleiplacmaibinemirtuntunecati
nverziteiederi,iarfrunziulvetedluiHebru,soul20iernii,ilas.
(Const.1.Niculescu)
(LUIAELIUSLAMIA)(nmetruoriginal)
IubitdeMuze,teama,tristeilelasvntulagerslemprtienmarea
CreteiinumipascinetemutesubreceaUrs
Pimpleedulce.Laudeipreidai10doartu:pecoardenois1slviipe
elhuneLesbiosacrareplectrotequetuasquedecetsorores.
NatisnusumlaetitiaescyphispugnareThracumest;tollitebarbarum
moremverecundumqueBacchumsanguineisprohibeterixis.
Immanequantumdiscrepat:impiumleniteclamoremsodalesetcubito
remanetepresso.
Vultisseverimequoquesumere10partemFalerni?dicatOpuntiaefrater
Megillaequobeatusvulnere,quapereatsagitta.
Cessatvoluntas?nonaliabibammercede.Quaetecunquedornat
Venus,15nonerubescendisaduritignibusingenuoquesemperamorepeceas;
quicquidhabes,age,deponetutisauribus.Amiserquantalaborabas
Charybdi20dignepuermelioreflamma!
Quaesaga,quistesolvereThessalismagusvenenis,quispoteritdeus?
vixilligatumtetriformiPegasusexpedietChimaera.
Cuplectrullesbicnemurindu1tuiatalesurorisecade.
(Const.I.Niculescu)
(COMESENILOR)(nmetruoriginal)
Bticuseifuri,bunelaveselii,elucrutracic;barbarulobicei
ndeprtai1ipeBacchus,demn,voiferii1decerturicrunte.
Prieteni,larmanepioasirezematsvineicotul.
SbeauvreiieuparteamidevechiFalern10ameitor?sspunnti
fratele
MegilleidinOpunt,decareranorisgeat,ferice,moare.
Nuarepoft?eunsnuvoibeacualtpre.
OriceVenerateacuprins,15snuteruinezidefoculcaretearde
cciie,firete,pcatulnobil;spunenetotceai,urecheanoastrisigur.
Bietbiat,munciteraideaaCaribd,20tudeomaibunvpaie
vrednic!
Cevrjitoare,cevracitevascpacubuturitesalice,carezeu?
DinlanulgroazniceiHimerePegasuldoartearputeadesface.
(Const.I.Niculescu)
Temarisetterraenumeroquecarentisharenaemensoremcohibent,
Archyta,pulverisexiguipropelitusparvaMatinummuneranecquicquamtibi
prodestetIovisarcanisMinosammissushabentque10TartaraPantho'iden
iterurnOrcodemissum,quamvisclipeoTroianarefixotemporatestatusnihil
ultranervosatquecutemmoriconcesseratatrae,indicetenonsordidus
auctor15naturaeverique.Sedomnesunamanetnoxetcalcandasemelvia
leii.
DantaliosFuriaetorvospectaculaMarti,exitioestavidummarenautis;
mixtasenumaciuvenumdensenturfunera,nullum20saevacaputProserpina
fugit.
MequoquedevexirapiduscomesOrionisIllyricisNotusobruitundis.
Attu,nauta,vagaeneparcemalignusharenaeossibusetcapiti
inhumatoabIoveNeptunoquesacricustodeTarenti.30Neglegisimmeritis
nocituram
(ARCHYTAS)
(nmetruoriginal)
Tucaremarea,pmntulifirelefrdenumrdenisipmsurai,
Archytas,azilngrmulMatinuluietingropatsubpuinpulbereila
nimicnuiajut
Minos,sftuitorulluiIupiter,inTartare10fiulluiPantou,ntorsuldin
Orcus,ncodat,dei,dovedindcualsuscutctriseodinioarlaTroia,
nudetemoriintunecatenimicdectpieleizgrciurii1socoteaipriceput
ntiina15despreadevrinatur.Petoinsonoapteneateapt,toi
drumulmoriiodat1vomface.
UniideFuriisuntdaispreprivelitecruduluiMarte,iarpenierimarea
lacomipierde;tineri,btrni,laolaltiamestecalaiuldejale,Eu
scufundatfuinundailiricdefurtunosulNotus,cndOrionstasapun.
Tudar,nierule,nupregetapesteoaseicapuminengropatsarunci
doaromn'25denestatornicnisip;iurgialuiEurussbatdezlnuit
talazulhespericiaiVenusieicodri,tuteafrsfii,rspltiremultsaii
prielnicisifie
IupitericuNeptuncareaprsfntulTarentum.30Nutenfioride
pcatulceaiface,postmodotenatisfraudemcommittere?forsetdebitaiura
vicesquesuperbaetemaneantipsum:precibusnonlinquarinultisteque
piaculanullaresolvent.35Quanquamfestinas,nonestmoralonga:licebit
iniectoierpulverecurras.
Icci,beatisnuneArabuminvidesgazisetacremmilitiamparasnonante
devictisSabaeaeregibushorribiliqueMedopuerquisexaulacapillisad
cyathumstatueturunctis,doctussagittastendereSericas10arcupaterno?
QuisnegetarduispronosrelabiposseriposmontibusetTiberimreverii,cumtu
coemptosundiquenobilislibrosPanaetiSocraticametdomummutareloricis
Hiberis,pollicitusmeliora,tendis?
OVenus,reginaCnidiPaphique,spemedilectamCypronetvocantiscare
arcdeamaitrziupecopiiitifrdevin?
Poatecdreaptarsplatintorsultrufaalsoriitepascchiarpetine:
ccinuvoirmnenerzbunaticinelesvane.35Grabatemn?darnu
multntrzii:detreioriaruncpulbereiapoiladrumiarpornete.
(Const.I.Niculescu)XXIX
{LUIICCIUS)(nmetruoriginal)
Rvnetiacum,o,Icciu,comorilebogatealearabiloripornetirzboi
cruntregilorSabeiincnenvini?pentrumedulgroaznicelcencordasgeile
serice10cuarculprintesc?ndoialnuicsarputeaspremunisurce
apeleissentoarcTibrul,cndtupestrlucitulPanaetiusipesocraticide
pretutindenistrniaivreasischimbipeunscutiberic,tucesperanemai
mariddusei.
(ConstI.Niculescu)
(CTREVENUS)(nmetruoriginal
Venus,tu,reginnCnidiPafos,lasCiprultupreaiubit,temutn
turetemultoGlyceraedecoramtransfernaedem.
GratiaezonisproperentqueNymphaeetparumcomissineteIuventas
Mercuriusque.
QuiddedicatumposcitApollinemvates?quidorat,depateranovum
fundensliquorem?NonopimaeSardiniaesegetesferaces,armenta,nonaurum
auteburIndicum,nonrura,quaeLirisquietamordetaquataciturnusamnis,
PremantCalenafalcequibusdedit10Fortunavitem,divesetaureismercator
exiccetculullisvinaSyrareparatamerce,discarusipsis,quippeieretquater
annorevisensaequorAtlanticum15impune.Mepascuntolivae,mecichorea
levesquemalvae.
FruiparatisetvalidomihiLatoedones,at,precor,integracummentenec
turpemsenectam20degereneccitharacarentem.
MndracasaGlicerei:cutmiemulttecheam.
(TraianCosta)
(LUIAPOLO)(nmetruoriginal)
CeicereluiApolo,cndsfntlocaiseconsacr,bardulvrsndvin
noudincupasfnt?NumnoasegrienSardiniaroditoare,LaCales
ngrijeascidevie,cui10iadatNorocul,iarnegustoruavutdincupelede
aursoarbvinurischimbatepemrfuriscumpe,iubitdezeifiind,ccidemulte
oripeanrevedemareaAtlantic15nepedepsit.Eudoarmslinevreau,i
cicoriiuoarenalbe.
Deavutumismbucurvoiniclatrup,Apolo,dmi,terog,intregs
fiulaminte,nicibtrnsnajung20dezgusttorsaulipsitdelir.
(Const.I.Niculescu)
Poscimus,iquidvacuisubumbralusimustecumquodethunen
annumvivatetplures,age,dicLalinumbarbitecarmen,litorenavem
LiberumetMusasVei^eremqueetilli10semperhaerentempuerum
canebatetLycumnigrisoculisnigroquecrinedecorum.
OdedusPhoebietdapibussupremigratatestudoIovis,olaborum15
dulcelenimen,mihicunquesalveritevocanti!
Albi,nedoleasplusnimiomentorimmitisGlyceraeneumiserabiles
decanteselegos,curtibiiuniorlaesapraeniteatfide.
Cyritorretamor,CyrusnasperamdeclinatPholoen;sedpriusApulis
iungenturcapreaelupis
(LIREI)
(nmetruoriginal)
Tepoftesc,cndvadaceulaumbrmamjucatntihncutine,lir,zi
uncntlatincareacumimulianisdinuiasc,tu,strunitntide
brbatullesbicaprignrzboi,carechiarnluptesauabialegnduide
rmulumednavatrudit,icntapeLiber,peMuzeipeVenus,pecopilulce
istalturivenicipeLycuscuochifrumoiinegricaprul.
GloriealuiFebus,o,lir,dragmeselorluiIupiter,tu,uitarede
necazuri,fiisalutatoricndrugamitecheam!
(Const.I.Niculescu)
(LUIALBIUSTIBULLUS)
Eti,Albiu,preanempcatcpentrunjunetealsat
Gliceratrdtoare!cuctoftezi,cuattmairu:adncneacnsnul
tucntareaiplngtoare!
Lycoris,ceacuochiulblnd,peCirusliubete,cnddePholoeaprinse!
darPholoealuivafiquamturtiPholoepeccetadultero:10sicvisumVeneri,
cuiplacetimparesformasatqueanimossubiugaaeneasaevomitterecum
ioco.
IpsummemeliorcumpeteretVenus,gratadetinuitcompedeMyrtale15
libertina,fretisacriorHadriaecurvantisCalabrossinus.
Parcusdeorumcultoretinfrequens,insanientisdumsapientiae
consultuserro,nuneretrorsumveladareatqueiterarecursusplerumque,per
purumtonantesegitequosvolucremquecurrum,quobrutatellusetvaga
flumina,10quoStyxetinvisihorridaTaenarisedesAtlanteusquefinis
concutitur.Valetimasummismutareetinsignemattenuatdeus,obscura
promens:hincapicemrapaxcndmieiculupisornsoi,cciuraocuprinse:
aanlumeaursit,njoculeicelispitit,15AVenereiplcere,calaacelaijug,
dingreu,celbunalturidecelrustragdinputere.
ieunlnuiteram20deMyrtaleinascultamaVenereichemare:;
libert,eamchinuiamaicruntdecumchiarHadrialovetenrmuritare.
(D.C.OllanescuTraianCosta)
(NTOARCERELAZEI)(nmetruoriginal)
Puinifrsrgmnchinamlazeipecndonelepciunenebunmida
greitesfaturi;azisilitsuntpnzeleiarsridicicaleaalcruifulgerspintec
norimaimult,tundincerseninmnnduicaiiicaruaripat,decare
pmntulgreuiapelefrfru10iStixulilocaulnfricoatalnegrului
TenariAtlasultremur.Numaiunzeuenstaredinmicsfacmare,penalt
umil,vdindceascundeumbra:naprigzbor
Fortunacumstridoreacutosustulit,hicposuissegaudet.
Odiva,gratumquaeregisAntium,praesensvelimotolleredegradu
mortalecorpuscelsuperbosverterefuneribustriumphos,ruriscolonus,te
dominamaequorisquicunqueBiihynalacessitCarpathiumpelaguscarina,te
Dacusasper,teprofugiScythae10urbesquegentesqueetLatiumferox
regumquematresbarbarorumetpurpureimetuunttyranni,iniuriosonepede
proruasstantemcolumnamneupopulusfrequens15adarmacessantes,ad
armaconcitetimperiumquefrangat.
TesemperanteitsaevaNecessitasclavostrabalesetcuneosmnu
gestansaenanecseverus20uncusabestliquidumqueplumbum,teSpeset
alboraraFidescolitvelatapannoneccomitemabnegatutcunquemutata
potentesvestedomosinimicalinquis;veselcdincoloovedepus.
(Const
(FORTUNEI)
(nmetruoriginal)
ZeicedomnetipesteAntiumceliedrag,tucaredejosridicipe
muritorsauschimbitriumfuritrufaentrunalaidejale,seroagceicennvi
bitinemareaCarpatstrbatcuteam,detinedaculcrncen,fugariiscii,10
orae,neamuri,Laiulsemesetemimamabarbaruluirege,cumitiranii
mbrcainpurpuri,cveisurpacuaprigultupiciorcolumnadreaptstnd
icalgloateival15laarmevandemna,laarmepeovielnici,ssfarme
tronul.
Nevoiacrudmergenainteatapiroanemarinmnaidebronzinndi
pene,frsilipseascplumbultopiticrligultare;
SperanaiCredinacearar.nalbnvesmntat,tensoesccndtu,
schimbnduihaina,lai,duman,caseleceloratotputernici;perfidagloat
nsnapoisedicurtezanafals,amiciifugcumfaecesiccatisamiciferre
iugumpariterdolosi.
ServesiturumCaesaremnultimos30orbisBritannosetiuvenumrecens
examenEostimendumpartibusOceanoquerubro.
Heuheucicatricumetscelerispudetfratrumque!quidnosdura
refugimus35aetas?quidintactumnefastiliquimus?undemanumiuventus
metudeorumcontinuit?quibuspepercitaris?Outinamnovaincudediffingas
retusumn40MassagetasArabasqueferrum!
Ettureetfidibusiucatplacareetvitulisanguinedebitocustodes
Numidaedeos,quinuneHesperiasospesabultimanuliipluratamendividit
osculaquamdulciLamiae,memoractaenonalioregepuertiaemutataeque
simultogae.10Cressanecareatpulchradiesnotaneupromptaemodus
amphoraeneumoremnSaliumsitrequiespedumneumuliDamalismeri
BassumThreciavincatamystide15neudesintepulisrosaeneuvivaxapium
neubrevelilium.
Cndasecatdetotbutoiul,jugulsndurenevrnd,viclenii.
Pzeteni1peCezarcevaplecalamargineapmntuluilabritani,pe
tineriincurndtemuidatotRsrituliOceanulRou.
Vai,vai!derniicrime,deainotrifraineruinm!noi,secolcumplit,
amdat35napoidelaceva?cefrdeleginamfcut?tinerimefrrespectde
zei,noimnapecenampus?icealtarcruatam?Aaziartocitulfierpe
nicoval40inmasageiiarabiarunc1!
(Const.I.
(LANTOARCEREALUIPLOTIUSNUMIDA)
Cudaruridetmieicntecedelir,cujuruitulsngealunuivielu
mbucursifarmecpezeiipzitoriaivieiiluiNumidantorsacumdinara
sruturimultemparteamicilorluiscumpi,darnimeninarepartedeatteaca
Lamia,prietenulluidulce;eliaduceamintecsubacelaidascliaudus
copilria10itogaceavirildeodatiauluat.
Frumoasazideastzicualbsonsemnm,dinamforfiigatamereus
scoateivin,ndanturisaliaresltaimereupiciorul,Damlisceansetatpe
Bassussnuntreac,15golinduidintrodatpaharulei,catracii,ospul
scunoascdinplincununideroze,OmnesnDamalinputresdeponent
oculosnecDamalisnovodivelleturadultero20lascivishederisambitiosior.
Nuneestbibendum,nunepedeliberopulsandatellus,nuneSaliaribus
ornarepulvinardeorumtempuseratdapibus,sodales.
Reginadementesruinasfunusetimperioparabatcontaminatocumgrege
turpium10morbovirorum,quidlibetimpotenssperarefortunaquedulciebria,
sedminuitfuroremvixunasospesnavisabignibusmentemquelymphatam
Mareotico15redegitnverostimores
Caesar,abItaliavolantemdemeriortotverdeicrinulcesetrece.
[PeDamaliscutoiiosilipeascochiiaprini,dardeiubituleinou
nusolsa
(PetreStai)
(AMICILORSI)
Iubiiimeiprieteni,acumsositaceasulsbemiscntmicu
piciorulliber,grbindunecupasul,pmntuls1clcm,5casalieniifalnici
sntindemmasmareisnchinmlazeibogatospulnostrudevinurii
mncare,venii,amiciimei!
Amfifcutocrimsscoatemmainainte10Cecubulstrmoesc,pe
atuncicndoreginntulburataimintecusufletdumnesc,ncapulunei
hoardepociteileproasedeoameninjosii,surpndu1lapmntia
noastrmpriecuursosfrme20culcndonmormnt;darcruntaei
pornireselinitindatcesancredinatcnumaiunvassingurdinflotaei
bogatdeflcriascpat;25fiinaizbuciumatdeavinuluiturbaredegroaz
sencruntcnddelarmiinotricorabiaipemarefugindsedeprta,remis
adurgens,accipitervelutmollescolumbasautleporemcitusvenatorncampis
nivalis20Haemoniae,daretutcatenisfatalemonstrum,quaegenerosiusperire
quaerensnecmuliebriterexpavitensemneclatentesclassecitareparavitora,
trdareserpentes,utatrumcorporecombiberetvenenum,deliberatamorte
ferocior,30saevisLibumisscilicetinvidensprivatadeducisuperbononhumilis
muliertriumpho.
Persicosodi,puer,apparatus,displicentnexaephilyracoronae;mitte
sectariroaquolocorumseramoretur.
IarCezar,caunvulturceunporumbgonete30oricaunvntorcepe
cmpiaalbdeiarnurmreteuniepureuor,serepezingoancuvslelei
deprinsepevalasegrbi,35vroindfatalulmonstrunminileintinseczut
anlnui;darea,caredoreteomoartemaifloas,mcarnicinaplitcao
femeieslab,cndspadafioroas40deasupriazrit,nicinacercatsfug
cuflotaeiuoarspreunrmndeprtat,cimndreasedusesivada
douaoarpalatulsfrmat45iacolo,ndrznea,cuminileeistrngelung
groaznicierpilasn,silinduisistrecoarecuomucturnsngemortalul
lorvenin;peviaaeistpn,mimndrncpare50gtinduimoarteasa,
zdrnicindafloteiliburnicencercaredeaoputealuapednsa,ofemeie,
reginmultslvit,soduccudispre55aotrcapradlapompapregtit
triumfuluimre.
(D.C.Ollanescu)
{CTRESCLAV)
Ursc,copile,pompelepersane,cununiledeflorideteinumiplac;iar
trandafiri,rmaitrziunfloare,nutesilisafliundezac.
Sedulus,curo:nequeteministrumdedecetmyrtusnequemesubarta
vitebibentem.
(TituDinu)
UBERALTER
I
MotumexMetelloconsulecwicumbelliquecausasetvitiaetmodos
ludurnqueFortunaegravesqueprincipumamicitiasetarmatractasetincedis
perignessuppositoscineridoloso.
PaulumseveraeMusatragoediae10desittheatris:mox,ubipublicasres
ordinaris,grandemunusCecropiorepetescoturno,insignemaestispraesidium
reisetconsulenti,Pollio,curiae,15cuilaurusaeternoshonores
Delmaticopeperittriumpho.
Iamnuneminacimurmurecornuumperstringisaures,iamlitui
strepunt,iamfulgorarmorumfugaces20terretequosequitumquevultus;
CARTEAADOUA
I
(LUIASINIUSPOLLIO)
VreisnefacipovestireatulburrilorciviledesubconsululMetellus,cu
alelorcrncenezile,sspuicauzelelupteiiprefacerilelor,nestatorniciaSorii
iurgiavrajbelor
Muzatragicdinteatreunmomentdecisdispar,10cci,desvrind
povesteafapteloracestor,iarcucoturnulluiCecropecntultunemuritori
1veirelua,ilustrePollio,aprtoralprtuluinemerniciasenatuluifclie,
15tucarenvingnddalmaiiporipefruntecumndrievenicecununide
lauri.
Iat,parcaudipndamenintoaretrmbii,audcornulrsunnd,
licrireaceadearmepefugariicaispimnt20ipaloareanobrajii
clreilormplnt;audiremagnosiamvideorducesnonindecoropulvere
sordidosetcunctaterrarumsubactapraeteratrocemanimumCatonis.
QuisnonLatinosanguinepinguior30campussepulcrisimpiaproelia
testaturauditumqueMedisHesperiaesonitumruinae?
Quigurgesautquaefluminalugubrisignarabelii?quodmareDauniae
35nondecoloraverecaedes?
Quaecaretoracruorenostro?
Sednerelictis,Musaprocax,iocisCeaeretractesmuneraneniae:mecum
Dionaeosubantro40quaeremodoslevioreplectro.
NullusargentocolorestavarisabditoterrisinimicelamnaeCrispe
Sallustinisitemperatosplendeatusu.
Famasuperstes.
Vddeopulbereilustrrnariicpitanimnjiiincuprinsullumiiiati
petoiparcbiruii,nafardealuiCatosemeiesufleteasc.
Cecmpienuicusngedelatinoarengrat?30totpmntuicu
mormintedealenoastresemnat,dovedindnelegiuirealuptelorcesauurmat
iaHesperieiruin,deacreisfrmarebucuroasersunataualemezilor
hotare!cevi,cerunaufostmartorilaacestrzboicumplit?35deal
Daunieiscumpsngecemrinusaunroit?icermurinusuntoarecu
prisosdeeludate?
Dardestul,semeaMuz!lasnotelentristatecntreuluidinCeos:tu
reiaiversuluor40inpeteraDioneivin'smaicntmdedor.
(D.C.Ollanescu)
(LUISALLUSTIUSCRISPUS)(nmetruoriginal)
terseargintulcarenpmntullacomstngropat,o,CrispeSalust,
dumanalbanuluiceprintrunfoloscumintenustrlucete.
Cunoscutcafostcuaisifraiprinte:pearipaineostenit1poart
Faimaetern.
Latiusregnesavidumdomando10spiritumquamiLibyamremotis
GadibusiungasetuterquePoenusserviatuni.
Crescitindulgenssibidirushydropsnecsitimpellit,nisicausamorbi15
fugeritvenisetaquosusalbocorporelanguor.
RedditumCyrisolioPhraatendissidensplebinumerobeatorumexim.it
Virtuspopulumquefalsis20dedocetutivocibus,regnumetdiadematutum
deferensunipropriamquelaurumquisquisingentesoculoirretortospectat
acervos.
Aequammementorebusnarduisservarementem,nonsecusnbonisab
insolenitemperatamlaetitiamoritureDelii
Quopinusingensalbaquepopulus10umbramhospitalemcpnsociare
amantsramis?quidobliqimlaboratlymphafugaxtrepidarerivo?
Domnmaimareetistpninduipofta10inimii,dectdeprtatul
GadesdeaiunicuLibia,subjugnduipeamndoipunii.
Bndmereu,hidropiculcretegroaznicinsetatrmnecttimpnvine
15boalaistinvntulcorpapoasaluimoleeal.
PealluiCirustronsantorsPhraates,ci.mpotrivagloatei,Virtutea1
scoatedintralfericiilorrndindeamn20lumeaslasevorbelecemint;ea
dsteaua,sceptrulsiguristatornicullaurceluicecuochiinetulburai
priveteoricecomoar.
(Const.I.Niculescu)
(CTREDELLIUS)
Lafeliaduamintepstreazfirea,oridesvremurilebune,ori
vremurideurgie;nicicndtecopleeasctrufaabucurie,ccitutottrebuiva,
o,Dellius,smori,'_fiecviaantreagioveitrimhnit,fiecniarba
deas,nzidesrbtoare,tihnitteveintindeidinFalernulhareescosdin
funddebeciurigustaveirnult
Ccipentrucinepinuliplopullucit10uninduiramul,umbra
prielnicunesc?izvoarepentrucinegonaeipotesc,sltnduiveselapape
drumerpuitor?
Nucvinaeunguentj*etnimiumbrevesflores
amdencL&vferre'iube/rosae^,15rdumresetetasetsorbrumfilatrium
patiunturatra.
Cedescoemptissaltibusetdomo/villaqueflyusquamTiberislavit:cedes
etextructis'naltum20divitiispotieturheres.
Dwesneppsconatusablnachonilinterestanpauperetinfimadegente
subdivomoreris,victimanilmiserantisOrei:sorsexituraetnosnaeternum
exiliumimposituracumbae.
Nesitancillaetibiamorpudori,XanthiaPhoceu:priusinsolentemserva
Brise'isniveocoloremovitAchillem,formacaptivaedominumTecmessae,arsit
Atridesmediontriumphovirginerapta,barbaraepostquamcecidereturmae
10ThessalovictoreetademptusHectortradiditfessislevioratolli
PergamaGraiis.
Dgrabnicporuncsiseaducvin,miresme,florivremelnicide
splendidtrandafir,ctParcelevrjmaemaitorcalvieiifir,ctvrstaimai
dvoieitotuimergenplin.
Veiprsipalatul,ntinsatamoieicasadelaarceblondulTibruo
spalveiprsr^Ticeleceainlatcufalurmauluitutoatenminau
sivie.
DinneamulluiInchusbogativechideomfi,deomfisraciifr
cmin,dinneamdejos,deosebirenue,cciOrculnemilospetoideopotrivca
pradneorpi:toideopotrivsuntemmnaispreaceeaipoart,cndsorul
fiecruidinurnvaieitrziusaumaidevremeperndtoivompornipe
luntreacensurghiunulfrsfritnepoart.
(N.I.Herescu)
(LUIXANTHIASDINPHOCIS)(nmetruoriginal)
Nuteruinaciubetioslug,XanthiasdinPhocis:semeuAhilefu
micatcndvadeBriseis,sclavaalbcaneaua;
AiaxalluiTelamon,domn,micatfudealTecmeseifarmec,deicaptiv,
inplintriumf1avrjitpeAtridefatarpitdupcebarbareleotipierirde
tesalicbrai,prinmoarteai,Hectorgrecilorsleiilelsmailesneprad
Pergamul.
NesciasantegenerumbeatiPhyllidisflavaedecorentparentes:15regium
certegenuselPenatesmaeretiniquos.
Credenonillamtibidescelestaplebedilectamnequesicfidelemsiclucro
aversampotuissenasci20matrepudenda.
Bracchiaetvultumteretesquesursintegerlaudofugesuspicari
cuiusoctavumtrepidantaetasclauderelustrum.
V
Nondumsubactaferreiugumvaletcercice,nondummuniacomparis
aequarenectauriruentisnVeneremtolerarepondus.
Camposiuvencae,nunefluviisgracemsolantisaestumnunenudo
luderecumvitulissalictopraegestientis.Toilecupidinem10immitisuvae:iam
tibilividosdistinguetautumnusracemospurpureovariuscolore;iamte
sequetur:curritenimferoxaetasetMiquostibidempserit15apponetannos;
iamprotervafrontepetetLalagemaritum,tiitudac,ginere,naifimndru
deaiblaieiPhyllisprinicustare?15sigur,neamregesciPenaipotrivnici
azieajelete.
Nudingloatjosniciaialeso,nicinarfiputut,credincioasattai
debanifugind,ssenascdintro20mamnedemn.
Braeleiichipul,rotundaipulpfrgndascunsilelaudnum
bnuieucruigrbitaviaoptlustrincheie.
(Const.I.Niculescu)
V
(LALAGE)
(nmetruoriginal)
Eanuinstarencspoartejugplecndgrumazul,nicisnsoeascn
hamunseamnsausrabdegreuliurealdragosteiunuitaur.
Arznddedor.Tupoftadestruguriverzi10alungo:plumburiiiciorchini
curndivaschimbapestriatoamndnduleapurpuriistrlucire;curndte
vaurma,ccihainultimpseducenzborrpinduidinaniiti15idndui
ei;curndzglobia
Lalagedupbrbatvamerge,dilectaquantumnonPholoefugax,non
Chlorisalbosicumeronitensutpuranocturnorenidet20lunamari,Cnidiusve
Gyges,quemipuellaruminserereschoro,miresagacesfallerethospites,
discrimenobscurumsolutiscrinibusambiguoquevultu.
Septimi,GadesadituremecumetCantahrumindoctumiugaferrenostra
etbarbarasSyrtes,ubiMaurasemperaestuatunda,UndeiParcaeprohibent
iniquae,10dulcepellitisonbusGalaesiflumenetregnatapetamLaconirura
Phalantho.
Iileterrarummihipraeteromnesangulusridet,ubinonHymetto15
melladeceduntviridiquecertatbacaVenafro,verubilongumtepidasque
praebetIuppiterbrumasetamicusAulonfertiliBacchominimumFalernis20
invidetuns.
IubitcumniciPholoechiarnafost,niciChloriscualeiumrblai
lucindcalunalimpedepemare,20noaptea,inicicnidianulGygescepusn
ceatafetelordacarfi,isteiioaspeinularghiciuor,ccipruldespletiti
chipulluindoielniciartergeurma.
(Const.I.Niculescu)
(LUISEPTIMIUS)(nmetruoriginal)
Septime,ceaimergecuminepnlacantabrulcelnesupus,laGades,
pnlabarbareleSirteundefierbetalazul,DardemoprescnemiloaseParce,
0pnlaGaleulcumndreturmemergevoiiundeadomnitodatFlant
lacomii.
Celcoldepmntmaialesmirde,undeimieretotcanHimetde
bun15imslinebunecalaVenafrulpurureaverde,undeJoedprimvar
lungicldueierni,iaramiculAulon,celbogatnvii,preapuinFalernu1
invidiaz.
Iiletemecumlocusetbeataepostulantarces,ibitucalentemdebita
spargeslacrimafavillamvatisamici.
OsaepemecumtempusnultimumdeducteBrutomilitiaeduce,quiste
redonavitQuiritemdispatriisItaloquecaelo,TecumPhilipposetceleremfugam
10sensirelictanonbeneparmula,cumfractavirtusetminacesturpesolum
tetigeremento:sedmeperhostesMercuriuscelerdensopaventemsustulit
aere,15terursusnbellumresorbensundafretistulitaestuosis.
ErgoobligatamreddeIovidapemlongaquefessummiliialatusdepone
sublaurumeanec20parcecadistibidestinatis;obliviosoleviaMassicociboria
exple,fundecapacibusunguentadeconchis;quisudodeproperareapio
coronas
Locuacestaiastefericicolinepeamndoinecer:tuacololacrimivei
stropipeabarduluiieprietencaldcenu.
(TeodorNaum)
(LUIPOMPEIUSVARUS)(nmetruoriginal)
O,tuceadescuminenprimejdieaifostcndBrutusostileconducea,
quiritdinnoucinetedetezeilor,ceruluituitalic,bndvinincununndumi
pruldesirianmalobatruluciu?
CutinelaPhilippinfrngerea10vzui,lsndumiscutulcamruinos,
cndbrbiaifrnseavntulimulivitejiaumucatrna:peminens,
nspimntat,Mercurdintredumanicunnorneptrunsmascos,15petine
tearpitviitoareamriiiiarnrzboiteduse.
DprazniculluiIupiterdatorat,iartrupultudeluptendelungitrudit
sublaurculc1,cubutoiul20iepstratcrutorsnufii;
Vilaiiuristibipeieratipoena,Barine,nocuissetunqua/n,denteinigro
fierescelunoturpiorungui,Expeditmatriscineresopertos10fallereettoto
taciturnanoctissignacumcaelogelidaquedivosmortecarentes:ridethoc,
inquam,Venusipsa,ridentsimplicesNymphaeferusetCupido15semper
ardentesacuenssagitiascotecruenta.
Addequodpubestibicrescitomnis,servituscrescitnovanecpriores
impiaetectumdominaerelinquunt,20saepeminai;tesuimatresmetuunt
iuvencis,tesenespareimiseraequenupervirginesnuptae,tuaneretardetaura
maritos.
(C'onst.I.Niculescu)VIII
(BARINEI)(nmetruoriginal)
Opedeapsdeaifiprimitvreodatpentruunjurmntmincinos,
Barine,detearurivreundintenegru,vrunadinunghii,Cufolostuneli
chiarcenuamamei10taleitcutelesteleanopiicuntregulceripezeii
carenucunoscmoarte:rdeVenusnsivznd,rdNimfefrvicleugi
Cupidocrudul15ascuindaprinsesgeipeocuteplindesnge.
Totceitnrazipentrutinecrete,crescnoisclavicndncceivechi
stpnalornelegiuitnuvorsolase,cumspunadesea;pentrualorcopile
ngrozetipemame,pebtrniiavariipebietefeteproasptmritate,snu
leopreascboareatasoii.
(Const.I.Niculescu)153
NonsemperimbresnubibushispidosmanantnagrosautmareCaspium
vexantinaequalesprocellaeusquenecArmeniisnorismensesperomnesaut
AquillonibusquerquetaGarganilaborantetfoliisviduanturorni;tusemper
urgesflebilibusmodis10MystenademptumnectibiVesperosurgente
deceduntamoresnecrapidumfugientesolem.
AtnonteraevofunctusamabilemploravitomnesAntilochumsenex15
annosnecimpubemparentes
TrollonautPhrijgiaesororesfleveresemper.Desinemolliumtandem
querelarumetpotiusnovacantemusAugustitropaea20Caesarisetrigidum
Niphaten
Medumqueflumengentibusadditumvictisminoresvolverevertices
intraquepraescriptumGelonosexiguisequitarecampis.
X
RectiusvivesLicininequealtumsemperurgendoneque,dumprocellas
cautushorrescisnimium,premendolitusiniquum.
(CTREVALGIUS)
Nicinoriinurevarspeogoarelezburlitedeapururinumaiploaie,nici
vijeliiviclenenuvnturntrunaalmriiCaspienentinsinicipeesuri
armene,mpietrite,tusingurplngiamarnic,necontenit,peMyste10inici
cndiesesearaLuceafrulnuimoareiubirea,nicicndfugelarsritde
soarenuicontenetejaleacuplnseteleitriste.
DarnicibtrnulNestor,deitricttrei,naplnspeAntilochustot
lungulirdeani15ipururinicipeTroiI,feciorulluiPriam,nu1plnser
priniiinicisurorilei.
Astmpridurereaiisprveteodatmolaticultubocet:maibine,
amndoihais1cntmpeCezar,izbnzileluinoi20careaurobitNifatulcu
araingheat,inurmmedulfluviu,nvinsulEufratcenalacumavaluri
smerite1vomcntaipegeloniicaressiliiasinstrunadeacumacaiin
strimtulhotarceleamlsat.
(N.I.Herescu)
X
(CTRELICINIUS)
Pedrumuldreptebine,Licinius,sfii,sanunfruninicilargulmereu,
darnici,fricospreamultdevijelie,deunrmcapriciosdeapururisteii.
Saepiusventisagitaturingens10pinusetcelsaegrariorecasudecidunt
turresferiuntquesummosfulguramontes.
Speratinfestis,metuitsecundisalteramsortembenepraeparatum15
pectus:informeshiemesreducitIuppiter,idemsummovet.Non,imalenune,
etolimsicerit:quondamcitharatacentemsuscitatMusamnequesemper
arcum20tenditApollo.
Rebusangustisanimosusatquefortisappare,sapienteridemcontrahes
ventonimiumsecundoturgidavela.
QuidbellieosusCantaberetScythesHirpineQuincticogitetHadria
divisusobiecto,remittasquaererenectrepidesnusumpellentelascivos
amorescanitiefacilemquesomnum.
Deduciuntraincumptcaaurpreuit,nuicauimulumirean
cocioabelemurdare,dar,nelept,fugiveiidepalatulcaredetoiepizmuit.
Maideslovetevntulnuriaulbraditurnurilenaltemaidesse
nruiesc,iartrsnetelecarenmuntesenteescpecretetedoarcad.
Dacnelepteomul,cndsoartaesterea,ndejdeanuiopierde,iar
cndlocrotete,laviitor,ceopoatedinnouschimba,gndete:aduceiarna
greaiapoioalungtotIupiter.Deiruacuma,nutotastfelimineosfie:
culiracntApoloinupevenicientindearculsu.
Fiiinimositarecndvremurilesgrele,darcndprielnicvntuli
suflndrumuldrept,tustrngecuputere,lafeldenelept,umflatelevntrele.
(N.I.Herescu)
(LUIQUINCTIUSHIRPINUS)(nmetruoriginal)
Ceplanuriaucantabriilaluptaprini,HirpineQuinciu,saudeprtatul
scit,lipsetetedeatiilaszoruligrijilepentruoviaceaapuinne
cere:nurmneseducetinereeacufarmecblnd,uscatabtrneealung
somnuluoriiubireadulce.
Nonsemperidemfloribusesthonor10vernisnequeunolunarubens
nitetvultu:quidaeternisminoremconsiliisanimumfaligas?
Curnonsubaltavelplatanovelhacpinuiacentessictemereetroa15
canosodoraticapillos,dumlicet,Assyriaquenardopotamusuncti?dissipat
Euhiuscurasedaces.QuispuerociusrestinguetardentisFalerni20pocula
praetereuntelympha?
QuisdeviumscortumelicietdomoLyden?eburna,dicage,cumlyra
maturet,ncomptumLacaenaemorecomasreligatanodum.
NolislongaferaebellaNumantiaenecdurumHannibalemnecSiculum
mare
Poenopurpureumsanguinemollibusaptaricitharaemodisfulgens
contremuitdomus
Saturniveteris:tuquepedestribus10diceshistoriisproeliaCaesaris,
Maecenas,meliusductaqueperviasregumcollaminacium,Frumoasenusunt
floriletotmereu10canprimvar,nicicuacelaichipluceteluna:slabui
sufletnu1obosicueterneplanuri;decesnunentindemsubpinulnaltsau
subplatanuacestai,ctputem,15cruntulprungndcunardulasirian
sauparfumderoze,sbemnvoie?spulberEuhiusmcintoareagrij.Ce
sprintensclavapotolinprualturi20foculFalernuluidinpahare?
icine,iar,peLydeceaveselneovaaduce?liradefildeziisiia
mairepedeiprulcaospartannnodats1poarte.
(Const.I.Niculescu)
(LUIMECENA)
Lirameacutonuriblnde,murmurndduioaseculturi,narestrune
ncordate,niciputerniceavnturipentruacntarzboiulcrncenindelungat
alNumanieifieroase,peAnibalcelnendurat5oripepuniroindcusnge
undelesiciliane,pelapiiiceislbaticiiporniriledumanedinaluiHileu
beie,peHerculnvingtorsfrmndcubrauitareneamulcelrzvrtitoral
Titanilorrzboinicicndvoiausnimiceasc,10zguduinduitemelia,mndra
casprinteascabtrnuluiSaturnus:tu,Mecena,peeitoi,multmaibine
dectmine,nistoriatapoi,frpiedicamsurii,sidescriiprecumiplace,
cumveiscriedespreCezar,derzboaielecefacemedulcesdominaeMusa
Licymniaecantus,mevoluitdicerelucidum15fulgentesoculosetbenemutuis
fidumpectusamoribus,quamnecferrepedemdedecuitchorisneccertareioco
necdarebracchialudentemnitidisvirginibussacro20Dianaecelebrisdie.
NumtuquaetenuitdivesAchaemenesautpinguisPhrygiaeMygdonias
opespermutareveliscrineLicymniaeplenasautArabumdomos,interdum
rapereoccupet?
Iileetnefastoteposuitdie,quicunqueprimum,etsacrilegamnu
produxit,arbos,nnepotumperniciemopprobriumquepagi;
MuzameamndeamnnsdeLicymniandrgitscnt,aiubiteitale
vocedulcemiestrit,inimaeicredincioas,ochiiceifocoi,vioi,20i
statornicaiubirecevleagpeamndoi,cndcumndrelefecioarest
Licymniancoripicioruleicelsprintenpoartdanturilelor,cnd,isteai
plcut,glumeleuorlemnorilahorecndseprindecusurateleidemn;
25pentrusrbtoareasacraDianeiblndasteanuealtamaifrumoas,
nicimaidulcedectea.
Deisarda,o,Mecena,bogianesecataluiMygdonfrigianul,sau
avereaadunatdeAchaemenesvestitulorifantasticulpalat30undepecomori
splendidestarabulrsturnat,aivreatussmulgitreifiredincosiacea
glbieaLicymniei,iaspune,pentruattaavuie?
Cndeaintindeguraiidcaldesrutri,orialunecnddinbraete
rsfandezmierdri,35iartuifuriosrutarecndnbraeocuprinzi,eai
furncuna,apoifugesomaiprinzi!
(D.C.Ollanescu)
(UNUIARBORE)(nmetruoriginal)
Acelcentiteapus,nnefastziteapus,copace!miniblestemateavu
cndteacrescut,sifiipieireneamului,iarpentrusatocar;
XOperaOmniavoi.Isparsissenoclurnocruorehospitis;iilevenena
Colchaetquicquidusquamconcipiturnefas10traclavitagroquistatuitmeote
tristelignum,tecaducumndominicaputimmerentis.
Quidquisqueviteinunquamhominisatiscautumestnhoras;navita
Bosphorum15Poenusperhorrescitnequeultracaecatimetaliundefala,miles
sagittasetceleremfugamPartid,catenasParthusetItalumrobur;sed
improvisaleti20visrapuitrapietquegentes.
QuampaenefurvaeregnaProserpinaeetindicantemvidimusAeacum
sedesquediscretaspiorumetAeoliisfidibusquerentem
Alcaeeplectroduranavis,durafugaemala,durabelii!
Utrumquesacrodignasilentio30miranturumbraedicere,sedmagis
pugnasetexactostyrannosdensumumerisbibitaurevulgus.
Quidmirumubiilliscarminibusstupensdemittitatrasbeluacenticeps
35auresetintorticapillis
Eumenidumrecreanturangues?
QuinetPrometheusetPelopisparensdulcilaboremdecipitursono
vreunuioaspentimpulnopiisfimnjito;venincolhidicitoatefrdelegile
leancercat10acelceteaezpeogorulmeuscazi,prdalniclemn,ncapul
unuistpnfrniciovin.
Detotceneameninceascuceasferitnuinimeni:corbierulpun15
deBosforengrozitioarbasoartdedincolonomaiteme;defugaisgeile
partuluisetemostaii,partuldealRomeilanivlag;darputereamorii20
iaivaluafrvesteneamuri.
AproapeamfostsvdalProserpineiregatntunecat,peEacnjil,pe
tine.Alceu,cuplectruauritcntndmaiplinnecazurilegreletrasepemri,
nexilinlupte!
Cuvnlullor,desfnttceredemn,30ladmirumbre,nsrzboaiele
isoartaceauavuttiraniiumrlaumrlesoarbegloata.
Miraree,cipleacurechiledihaniacuosutdecapete35rpitde
cntri,inprul
Eumenidelorerpiiascult?
BachiariPrometeuiprinteleluiPelopsuitmuncalor,fermecainec
curatOrionleones40auttimidosagitarelyncas.
EheufugacesPostumePostumelabunturarinine/;pietamo/am.Rugis
etinstantisenectaeafferetindomitaequemori;non,itrecenisquotquoteunt
dies,amice,placesillacrimabilem
Plutonatauris,quiteramplumGeryonenTityonquetriticompescit
unda,scilicetomnibus10quicunqueterraemunerevescimurenaviganda,sive
regessiveinopeserimuscoloni.
FrustracruentoMartecarebimusfractisqueraucifluctibusHadriae,15
frustraperautumnosnocentemcorporibusmetuemusAustrum:visendusater
fluminelanguidoCocytoserransetDanalgenusinfamedomnatusquelongi20
SisyphusAeolideslaboris,linquendatellusetdomusetplacensuxorneque
harum,quascolis,arborumtepraeterinvisascupressosullabrevemdominum
sequetur.
DesunetinceteazOrfon40leiiiriisfioisalunge.
(Const.I.Niculescu)
(CTREPOSTUMUS)
Hei,Postume,Postume.naprigfugasespulberaniiinvaneorice
rug,ccinicibtrneiicevinegrozav,nicimoriinenfrntenaducezbav;
naduce,luiPlutoncelcruntdeaijertfi,amice,treisutedetauripezi:elipe
ntreitulGerioncufund,caipeTityos,njalnicaiundpecareelegece
nimeninafrnt10ciroademdinrodulacestuipmntvomtreceocu
toii,oriregedeeti,orinumaisraculceogorulmunceti.
Zadarnicfugivomdecrncenelupte,deaHadrieivaluricenrmuri
suntrupte,15zadarnic,Austrulntoamncndvine,deteamaluitrupulpzi
nevombine,ccitotvomvedeanoiCocituldeaproapetrnduselenecu
negreleiape,peSisiflamuncindelungecznit20ineamulluiDanaudelege
lipsit;lsavompmnticminisoie:dinpomiipecareiaipusnosvie
niciunulcutine,cidoarionsoiuntristchiparospestpnuldeozi.
tingetpavimentumsuperbopontificumpotiorecenis.
Iampaucaaratroiugeraregiaemolesrelinquent,undiquelatiusextenta
visenturLucrinostagnalacuplatanusquecaelebsturnspissaramislaurea
fervidos10excludetictus.NonitaRomulipraescriptumetintonsiCatonis
auspiciisveterumquenorma:prwatusilliscensuseratbrevis.Commune
magnum,nulladecempedis15metataprivatisopacamporticusexcipiebat
Arctonnecfortuitumspernerecaespitemlegessinebant,oppidapublico
sumptuiubentesetdeorum20templanovodecoraresaxo.
OtiurndwosrogatnpatentiprensusAegaeo,simulatranubesiarvinuri
dincele<?efivorvrsatepelespezinusnicilaospeebogate.
(N.I.Herescu)
(CONTRALUXULUIDECLDIRI)(nmetruoriginal)
Puineogoarepluguluivorlsaregetilecldiriimprejurunevedea
vomiazurimaintinsedectLucrimil;burlac,platanulnlocuivaulmii,iar
brazdeledeviorele,miriiimulteflorivorrspndiparfumpeloculunde
nainterodeaumslinii,frunziuldesdelaurvanlturaclduraarztoare.Ci
RomulusiCatocelnetunsvdiraltfeldepilde,alttraibtrnii;peatunci
avutulunuiamicera,alriinsmareinuvedeaiporticesmsoare
strtjenicasprimeascrcoareaUrsei,iarlegileopreausaridispre
colibeidepmnticubanuobtesccetateifceauitemplezeilor,podoabe
dinpiatranou.
(Const.I.Niculescu)
(LUIGROSPHUS)(nmetruoriginal)
LinitenlargulEgeiicerezeilornierulcndnoriinegricondiditlunam
nequecertafulgentsideranautis,otiumbellofuriosaThrace,5otiumMedi
pharetradecori
Grosphenongemmisnequepurpuravenalenequeauro.
Nonenimgazaenequeconsularis10summovetlictormiserostumultus
mentisetcuraslaqueatacircumtectavolantes.
Viviturparcobenecuipaternumsplendetnmensatenuisalinum15nec
levessornnostimorautcupidosordidusaufert.
Quidbrevifortesiaculamuraevomulta?quidterrasaliocalentessole
mutamus?patriaequisexul20sequoquefugit?
ScanditaeratasvitiosanavesCuranecturmasequitumrelinquit,odor
cervisetagentenimbosociorEuro.
ApstulitclarumcitamorsAchillem,30longaTithonumminuitsenectus
etmihiforsantibiquodnegaritporrigethora.
TegregescentumSiculaequecircummugiuntvaccae,tibitollithinnitum
35aptaquadrigisequa,tebisAfromuricetinctaelunaoascundilucindnu
vedestelendrumui,Nicicomoriiniciconsularullictor10zbuciumeletriste
nuscotdinminte,nicingrijorrilecenpalatescumpedauroat.
Binepoitricupuin,pemasaidelucetesolniaprinteasc15i
spurcatapoftsauteamanuiiausomnulceldulce.
ncrezui,dece,ntroviascurt,multevominti?idecectavom
soarelealtorri?afugidesine20poatefugarul?
Grijareannviferecateurc,niciotiriclrinuolasnurm:cerbi
ntreceeaipeEuruscarenoriigonete.
TimpuriumurigloriosuAhile,30btrneelung1arospeTiton,iar,
poate,miemiodaceienuiadatceasul.
Vacisicilieneimugescnjuriturmensutite,necheaziapai*bun
decvadrigiievemntulcuafricanvestiuntlanae:mihiparcaruraet
spiritumGraiaetenuemCamenaeParcanonrnendaxdeditetmalignum40
spernerevulgus.
Curmequerelisexanirnastuis?necdisamicumestnecmihiteprius
obire,Maecenas,mearumgrandedecuscolumenquererum.
Neccarusaequenecsuperstesinteger?iilediesutrarnqueducetruinam;
nonegoperfidum10dixisacramentum:ibimusibimusutcunquepraecedes,
supremumcarpereitercomitesparai.
MenecChimaeraespiritusigneaenec,iresurgat,centimanusGigas15
divellttunquam:sicpoteni
IustitiaeplacitumqueParcis.
SeuLibraseumeScorpiusaspicitformidulosus,parsviolentiornatalis
horae,seutyrannus20HesperiaeCapricornusundae,utrumquenostrum
incredibilimodoconsentitastrum.TeIovisimpiotutelaSaturnorefulgens
eripuitvolucrisqueFatipurpurvopsit:mieParcamidetemiculmeuogor,al
Cameneigrecesufluinspiratidispreulpentrugloataostil.
(Const.I.Niculescu)
(LUIMECENA)(nmetruoriginal)
Dececutnguirileviaamiiei?nicizeiinuvor,nicieu,smoritunti,
Mecena,sprijinipodoabstrlucitoareavieiimele.
nziuaaceea;credem,namminit10jurnduiastfel:da,voiplecai
eundatnurmata,ladrumulceldepeurmsifiutovar.
NicichiarHimeracarersuflfoc,Gigantulcelcuosutdemininupot
15snedespart,cciaavor
ParceleicuDreptateasfnt.
DemprivescBalanasauScorpiagrozav,strlucindcuputerencern
clipanaterii,saudomnulundeihesperice,Capricornul,noisteleleunitede
necrezut>leavem.Petine,IupiterstrlucindteaocrotitdealuiSaturnusur
iaripileiuiaSoarteimetruncusillapsuscerebrosustulerat,nisiFaunus
ictumdextralevasset,Mercurialium30custosvirorum;redderenctimas
aedemquevotivammemento,noshumilemferiemusagnam.
Noneburnequeaureummearenidetndomolacunar,nontrabes
Hymettiaepremuntcolumnasultimarecisasignotusheresregiamoccupavinec
Laconicasmihitrahunthonestaepurpurasclientae.
Atfidesetingeni10benignavenaestpauperemquedivesmepetit:nihil
supradeoslacessonecpotentemamicumlargioraflagito,satisbeatusunicis
Sabinis.Truditurdiesdie15novaequeperguntinterirelunae:tusecanda
marmoralocasubipsumfunusetsepulcriimmemorstruisdomos20
marisqueBaiisopstrepentisurgespemine.untrunchincapczndumim
arfiucis,dacFaunus,paznicalcelorcesiubiideMercur,nu1da30cu
dreaptanlturi;jertfdecinuuitasnchiniijuruitultemplu,euomioar
derndjunghiavoi.
(Const.I.Niculescu)
(CONTRABOGAILOR)(nmetruoriginal)
Nucufildesuntlucraiinicideaurnumilucescpereii,grinzide
piatrdinHimetnapasstlpitiaindeprtataobscurluiAtal,nuiluai
palatul,niciclientenobilenumitorcncaspurpurelacone.
Inscinsteitalent10amdinbelug:sracsunt,darmcatceibogai;
maimultnuirogpezei,niciceramiculuiputernicavuiimaimarismidea,
ccimiedeajunsmoiameasabin.15Zipezisenltur,iarlunanou
creteidispare:tunpreajmamoriipuisitaiemarmurii,uitnd
mormntul,vreipalatesizideti20irmulmriispumegndlaBaiae
summoverelitora,parumlocuplescontinenteripa.
Quidquodusqueproximosrevellisagriterminosetultrasalisavarus?
pelliturpaternosnsinuferensdeosetuxoretvirsordidosquenatos.
Nullacertiortamen30rapacisOreifinedestinataauladivitemmanet
erum.Quidultratendis?aequatelluspauperirecluditurregumquepuerisnec
satellesOrei35callidumPromethearevexitauroeaplus:hicsuperbum
TantalumatqueTantaligenuscoercet,hiclevarefunctumpauperem
laboribus40vocatusatquenonvocatusaudit.
Bacchumnremotiscarminarupibusvididocentemcredite,posteri
NymphasquediscentesetaureacapripedumSatyrorumacutas.
LaetatureuhoeparceLiberparce,gravimetuendethyrso!
FaspervicacesestmihiThyiadas10viniquefontemlactisetuberess1
mpingisprelargvoieti,puinbogaterezndutecuuscatul.
Smaispuncnencetatsmulgilavecinihotarul,frsaiuclienilor?
alungibrbat,soieceiduczeiiprintetiiprunciizdrenroinalorpoal.
Totuinumaimultcaei,30lacaptuldeOrcuspus,palatevagsi
stpnuavut.Decesnzuietipreasus?pmntuledeschissracilorcai
copiilorderegi,slujbaul35Orculuinapoi,pebani,pePrometeuiretulnu1
aduse:elpetrufaulTantljr.intreguineamline,alinaredenevoi
sracului,40chematsaunechemat,eltotiaduce.
(Const.I.Niculescu)
(LUIBACCHUS)
Credem,posteritate:printrestncipemunicntndlamvzutpe
zeulBacchusipeNimfenvndritmulcntecelorsaleipeSatiriiperechi,
cupicioareledecapr,ascuindalorurechi.
EuTiadelecntavoi,nemblnziteiciudoase,10iizvoareledevinurii
fntnilelptoasecntarerwosatquetruncislapsacavisiteraremella,faset
beataeconiugisadditumstellishonoremteclaquePenthei15disiectanonleni
ruina
ThracisetexiliumLycurgi.
Tuflectisamnes,tumarebarbarum,tuseparatisuvidusniugisnodo
coercesviperino20Bistonidumsinefraudecrines;tu,cumParentisregnaper
arduumcohorsGigantumscanderetimpia,Rhoetumretorsistileonisunguibus
horribiliquemala,pugnaeferebaris,sedidempaciserasmediusquebelii.
TeviditinsonsCerberusaureo30cornudecorum,leniteratterens
caudametrecedentistrilinguiorepedestetigitquecrura.
Nonusitatanectenuiferarpennabiformisperliquidumaetheravates
nequenterrismoraborlongiusinvidiaquemaiorsanguisparentum,nonego
quemvocas,dilecteMaecenas,obibonecStygiacohibeborunda.
ivoipovestidemiereacesescurgedinstejari,voicntaapoicoroana,
giuvaerdestelemariasoieinzeite,icdereazdrobitoare15afamilieiia
caseiluiPenteuiuimitoaremoartealuiLicurgceltracic.
Tuputernicstpnetiundamrilorbarbare,rurilemblnzeti;nclzit
devintuncprintremuniisinguratici20puinpleteleBacanteinodde
viperemolatici;cndnelegiuitaceataGiganilorsuinorii,vrndmpria
Tatluiasilui,tucugurngrozitoareicughearecadeleursturnatu1aipe
Rhoetus,cdedanturieti,o,Bacchus,depetreceriidejocuri^Jmultmai
bundectdelupt:tuiinsdoulocuri,vrednicnrzboiinpace.
Cerber,decumteazrit30purtndcornulceldeaurdinInferncndai
ieit,cltinnduipaniccoada,capuicutreilimbiplecnd,pegenunchii
pepicioarelinsuteaaadeblnd.
(D.C.Ollanescu)XX
(CTREMECENA)
Euvoizburanvzduhulneptatnemaivzutpoetnaripati,
prsindpmntul,voilsanurmRomaiinvidia;
Iamiamresiduntcruribusasperae10pellesetalbummutornalitem
supernenascunturquelevesperdigitosumerosqueplumae;iamDaedaleo
notiorIcarovisamgementislitoraBosphori15SyrtesqueGaetulascanorusales
Hyperboreosquecampos.
MeColchuset,quidissimulatmetumMarsaecohortis,Dacusetultimi
noscentGeloni,meperitus20discetHiberRhodaniquepolor.
Absintinanifunereneniaeluctusqueturpesetquerimoniae:compesce
clamoremacsepulcrimittesupervacuoshonores.
Mschimbnpasrealbcuasprpiele,10cupeneprintredegetele
mele,peumericuaripenoucrescute;nzaremvoinlamaiiutechiardect
Iear,fiulluiDedal,vedeavoiialBosforuluimal15iSirteleicntrecu
penetrmurilehiperboreene.
Colhida,caidaciinspimntaideaicohorteimarsicesoldai,cai
geloniidedeparte,ca20iberii,galii,toimornva.
Lipseascladeartamingroparealaiiprohodiriibocitoare:opretei
strigtul,numifacepartedeonoruriledeprisoslamoarte.
(N.I.Herescu)
LIBERTERTIUS
Odiprofanumvulgusetarceo.Favetelinguis:carminanonpriusaudita
Musarumsacerdosvirginibuspuerisquecanto.
Estutvirovirlatiusordinct10arbustasulcis,hicgenerosiordescendat
nCampumpeitor,moribushicmeliorquefamacontendat,illiturbaclientium
sitmaior:aequalegeNecessitas15sortiturinsignesetimosjomnecapaxmovet
urnanomen.
Destrictusensiscuisuperimpiacervicependet,nonSiculaedapes
dulcemelaborabuntsaporem,20nonaviumcitharaequecantussomnum
reducent:somnusagrestiumlenisnrorumnonhumilesdomos
CARTEAATREIA
I
(VIAAFERICIT)(nmetruoriginal)
Urscprofanagloationdeprtez.Pstraitcerea:preotalMuzelor,
eucntpentrubieiifetecnteceneauzitenc.
Mreul,careanvinsGiganiiicusprnceanaiurnetelumea.
Unomsdetenbrazdemaimultdect10unaltularbori,unuldeneam
maibunpeCmpulMariuvreaonoruri,altulmaibunprinvirtuiifaims
nvingncearc,aremaimuliclienicellalt:darMoartea,dreaptcutoilafel,
15lasoripemariiumiliitrage;numeleoricuistnlargaiurn.
Cndsabiaatrndeasupracuievinovat,elfrdepoftstlamesele
siciliene,20cnteculpsriiialchitareisomnnuiaduce,dulcelesomnvoios
ssteancolibaunorplugarisrmani,fastiditumbrosamqueripamnon
ZephyrisagitataTempe.
NecsaevusArcturicadentisimpetusautorientisHaedinoni'erberatae
grandinevineac30fundusquemendax,arborenuneaquasculpantenune
torrentiaagrossideranunehiemesiniquas.
Contractapiscesaequorasentiuntiactisnallummolibus:huefrequens
35caementademittitredemptorcumfamulisdominusqueterraefastidiosus
sedTimoretMinaescandunteodemquodominusnequedeceditaerattriremi
et40postequitemsedetatraCura.
QuodidolentemnecPhrygiuslapisnecpurpurarumsidereclarior
delenitususnecFalernavitisAchaemeniumquecostum,curvallepermutem
Sabinadivitiasoperiosiores?
Angustamamicepauperiempatirobustusacrimiliiapuercondiscatet
Parthosferocesvexetequesmeluendushastapemaluumbritaluneiapesau
peovlceadeZefiribtut.
CndfurtunosapuneArcturussaucndrsarepeboltIedulinicide
viibtutedegrindin30idemoiicenal,aicrorpomidauvinacndpe
ploi,peariaverilor,cndpeasprimeaiernii.
Simtpetiimareacumsestrmteaznjurdediguriaruncatenlarg
mereu35desclavizoriideconstructorulidestpnulscrbitdeattauscat;
darTeamaiAmeninrileseindeeloriunde,cciurcnnvidearam
Grijantunecat,40iarclreulnaoduce.
CnddedurerinicipiatradinFrigiainicivemntdepurpurlucitor
numalin,niciFalernulsauahemenicemirodenii,deceadavaleamea
Sabinpentruavericemiarfipovar?
(Const.I.JSiculescuJ
(ROMANILOR)
Romanatinerimenoasteoelitdeprindsesrabdecuinimatihnit
strmtoareasrcieii,crnceniclrei,siaculanceangoanpeprii
ndrzneisuspiret:Eheunerudisagminum10sponsuslacessatregius
asperumtactuleonemquemcruentapermediarpitiracaedes/
Dulceetdecorumestpropatriamori:Morsetfugacempersequiturvirum
15necparcitimbellisiubentaepoplitibustimidovetergo.
Virtusrepulsaenesciasordidaeintaminatisfulgethonoribusnecsumit
autponitsecures20arbitriopopularisaurae;
Virtusrecludensimmeritismoricaelumnegatatemptatiterviacoetusque
eulgaresetudamspernithumumfugientepenna.
Merces:vetabo,quiCererissacrumvulgaritarcanae,subisdemsit
trabibusfragilemquemecumsolvatphaselon;saepeDiespiter30neglectus
incestoaddiditintegrum,raroantecedentemscelestumdeseruitpedePoena
claudo.
Edulce,mndrmoarteacndpentruarmori:15laceicefugdelupt
leieseMoarteancaleinpulpelefricoaseinubredelealeloveteeape
juniidespaimprinidosind.
RuineaidispreulVirtuteanocuprind,frunteailuceteprintre
onorurifrpat,20putereaeanolasinicinoiavreodatprecumi
schimbcursulfavorulpopular;
Virtutea,eadeschidealceruluialtarcelorademnistreacdeaicila
nemurirei,pecrriascunsedentreagaomenire,25dispreuindmulimea,
eamndrfugenzbordegloat,depmntultinosinjositor.
Tcereacredincioaseiearspltit:eunaprimincasademine
locuitpecelceardapefaalCerereicultsfnt30inicisintrennavacea
slabncaresunt;rzbuntoradesea,deciudJoepunenrndcuvinovatul
pecelcufaptebune,mairarPedeapsa,ns,ceachioapdepiciornaprins
pevinovatulfuginduidinpripor.
(D.C.Ollanescu)luslumettenacempropositivirumnonciviumardor
pravaiubentiumnonvultusinstantistyrannimentequaiitsolidanequeAuster
necfulminantismagnamanuslovis:ifractusillabaturorbis,impavidum
ferientruinae.
HacartePolluxetvagusHercules10enisusarcesattigitigneasquos
interAugustusrecumbenspurpureobibetorenectar;hactemerenternBacche
patertuaevexeretigresindociliiugum15collotrahentes;hacQuirinus
MartisequisAcherontafugit,gratumelocutaconsiliantibusIunonedivis:
Ilion,Ilionfatalisincesusqueiudex20etmulierperegrinavertitnpulverem
exquodestituitdeosmercedepactaLaomedonmihicastaequedamnatum
Minervaecumpopuloetducefraudulento.
PeriurapugnacesAchivosHectoreisopibusrefringitnostrisqueductus
seditionibus30bellumresedit:protinusetgraves
(LUIAUGUST)(nmetruorigina!)
Peomuldreptitarenhotrrinicifuriamulimiindemnndlarui
nicitiranulcruntlafanupots1clatine,niciAustrul,desarsurpan
frmelumea,nenfricoatlarloviruina.
AaaufostiPolluxiHercule10pribeaguldeputururcalacer,iar
ntreeivastaAugustus,guraidepurpurbndnectarul;aa,printe
Bacchus,tenvredniciisfiipurtatdetigriicenusdeprini15lajug;aa,
dusdeailuiMartecai,ascpatdeAcheronQuirinus,cndIunospusezeilor
adunaiplcutevorbe:Ilion,Ilionnpraflauprefcutfatalul20judectorio
veneticfemeie,peacestIlioncepevremi,cndnadatplatLaomedonlazei,
miafostdatmieiMinerveicualsupoporivicleanuirege.
Sperjurul,azilipsitdeHector,numainfrngepeaheiicrncenii,
prelungitdecerteledintrenoi,30sapotolitrzboiul:deacumalasiraset
invisumnepotem,Troicaquempeperitsacerdos,Martiredonaho;Uiumego
lucidasiniresedes,discerenectaris35sucosetascribiquietisordinibuspatiar
deorum.
DumlongusintersaeviatIlionRomamquepontus,qualibetexulesn
parteregnanlobeati;40dumPriamiParidisquebustoinsultetarmentumet
catulosferaecelentinultae,stetCapitoliumfulgenstriumphatisquepossil
RomaferoxdareiuraMedis.
SecernitEuropenabAfro,quatumidusrigatarpaNilus.
Aurumirrepertumetsicmeliussitum,50,cumterracelat,spernere
fortiorquamcogerehumanosnususomnesacrumrapientedextra,quicunque
mundoterminusopstitit,hunetangetarmis,viseregestiens55quaparte
debacehenturignes,quanebulaepluviiquerores.
SedbellicosisfataQuiritibushaclegedico,nenimiumpiirebusque
fidentesavitae60tectavelinireparareTroiae.
TroiaerenascensalitelugubriFortunatritidadeiterabiturducente
victricescatervasconiugemeIovisetsorore.
LuiMarteaprigamimnieipenepotulurt,vlstarultroieneipreotese;
deciRomulus,nluminosulnostrulocaintrnd,35nectarsgustein
rndulzeilorseninimnvoiescstreac.
CttimpntinsamarentreIlioniRomasenvolbur,fericii
domneascoriundeexilaii;40ctpealuiPriamiParisruguricirezile
zburdavorifiareleivorascundepui,Capitoliulsstrluceasci,trufa,
Romapemezisinveelegea.
DesparteEuropadeafri,iundepeogoaresevarsNilul.
Maitareprindisprepentruaurul50ascunsiemaibineaa.n
pmntdectspreomenetifoloasestrnsdeminilacomeispurcaten
oricelocuncaptdelumest,eaarmelesiduc,dorindati55peundes
focuridezlnate,undesuntneguriiploaiedeas.
Quiriilorrzboinicidezvluieudestinuacestacunlegmnt:pioiprea
multincrezuinsoart,60Troiasnuocldeasciari.
CcisoartaTroiei,subunlugubrusemndinnounscut,iarseva
prpdiprinbiruinaotiimele,soraluiIupiterisoia.
TeriresurgatmurusaeneusauctorePhoebo,terpereatrneisexcisus
Argi^is,teruxorcaptavirumpuerosqueploret.
Nonhociocosaeconvenietlyrae:quo,Musa,tendis?desinepervicax
referresermonesdeorurnetmagnamodistenuarepari'is.
Descendecaeloetdicagelibia,regina,longum,Calliope,melos,seuvoce
nunemavisacutaseufidibuscitharaquePhoebi.
Auditis,anmeluditamabilisinsania?audireetvideorpioserrareper
lucosamoenaequosetaquaesubeuntetaurae.
MefabulosaeVulturenApulonutricisextraliminaPulliaeludo
fatigatumquesomnofrondenovapuerumpalumbestexere,mirumquodforet
omnibusquicunquecelsaenidumAceruntiaesaltusqueBantinosetarvuni
pinguetenenthumilisForenti,uttutoabatriscorporeviperisdormiremet
ursis,utpremerersacralauroquecollataquemyrto,nonsinedisanimosus
infans.
Vester,Camenae,vesternarduostoilorSabinos,seumihifrigidum
DetreioriFebusziduldelarnladinbronzcldit,detreiorisurpatar
fideargiviimeiisoaaprinssoicopiiiarjelidetreiori.
Darastealireiveselenuivorfipeplac:tu,Muz,cefaci?snute
avniaspunecevorbirzeii,faptelemarimrunindcuversui.
(Const.I.Niculescu)
(CALIOPEI)
Caliope,o,regin,vin'uoardincerjosidinflautultuzineunlung
cntecmultduios:orivreisascultmmaibinevoceatarsuntoare,oridin
coardaichitaraluiFebsonurirpitoare?
Auziio?oriovrajamgeteameasimire?Muzacnt!iprin
crngurisacre,undedulcizefirecuizvoarelesealung,mvdparcrtcind.
Cnderamcopil,inmintecdejoacobosindadormitamnapulul
Vultur,camladeprtaredeapovestaeimeledoici,deaPulieivegheare;
minunateporumbiectremineauvenitiesndnfrunzanouramurimau
acoperit:ceidincuibulAcerontei,dinpdurileBantine,dincmpiilemnoasea
Forenteisaumiratcumdedoarmefrgrij,singur,uncopilcamineide
viperelenegreideurinevtmat,numansfintecrengidelauridemirt
acoperit;zeiiceiatotputernicideprimejdiimauferit.
Voimocrotii,Camene,imsprijiniincale,fiedemurcnmuntela
sabinioristaunvale
PraenesteseuTibursupinumseuliquidaeplacuereBaiae;
Utcunquernecumposeritis,libens30insanientemnavitaBosphorum
temptaboeturentesharenaslitorisAssyriiviator,visamBritannoshospitibus
ferosetlaetumequinosanguineConcanum,35visampharetratosGelonoset
Scythicuminviolatusamnem.
VosCaesaremaltum,miliiasimulfessascohortesabdiditoppidis,finire
quaerentemlabores40Pieriorecreatisantro;vosleneconsiliumetdatisetdato
gaudetisalmae.Scimusutimpios
Titanasimmanemqueturbamfulminesustuleritcaducodivosque
mortalesqueturmasimperioregitunusaequo.
MagnumillaterroremintuleratIovi50fidensiuventushorridabracchiis
fratresquetendentesopacoPelionimposuisseOlympo;sedquidTyphoeuset
validusMimasautquidminaciPorphyrionsttu,55quidRhoetusevulsisque
truncis
EnceladusiaculatoraudaxlaTibursaulaPrenestecautumbragnditor
orilaBaiaesorbprielnicaerulstrlucitor;
Ctveifivoilngmine,nfruntavoifrteam30aleBosforuluivaluri
cefacrmuriisgeamicundrzneepsurinAsiriacltormalurilei
msuravoiprinnisipularztor,ducemvoilabritaniitrdtorideospeie,la
concanulcecusngeledecalfacebeie,35neatinstrivoiiaricugelonii
sgetariinSciiavoitrecevadulrurilormari.
CndCezarcelmareiduceoasteaiderzboitruditncetate,
nzuinduiovialinitit,voinpeterilesacre40idaideblndeesfat,
bucurnduvmpreuncvoios1aascultat.timcurepezitultrsnetcuma
fostdespulberataTitanilornemerniciseminieblestemat
Bizuindusenputere,astturmngrozitoare50datuialuiJoensui
spaimnfiortoarecumulimeaeidebraecaifraiiceauvoitsnale
PelionulpeOlimpumpdurit;darTifeu,voiniculMimasiPorphyrionturbatul,
RhoetusicuEnceladuscarezvrle,dndasaltul,55trunchiismulidin
rdcin,ceputeaueinvlindcontrasonantemPalladisaegidapossent
ruentes?hincaridusstetit
Vulcanus,hincmatronaIunoet60nunquamumerispositurusarcum,
quirorepuroCastaliaelavitcrinessolutos,quiLyciaetenetdumeta
natalemquesilvam,DeliusetPatareusApollo.
Vimtemperatamdiquoqueprovehuntnmaius:idemodereviresomne
nefasanimomoventes.
TeslismearumcentimanusGigas70sententiarumnotusetintegrae
temptatorOrionDianae,virgineadomitussagitta.
IniectamonstrisTerradoletsuimaeretquepartusfulmineluridum75
missosadOrcum;necpereditimpositamcelerignisAetneninconlinentisnec
Tityiecurreliquitalesnequitiaeaddituscustos:amatoremtrecentae80
Pirithoumcohibentcatenae.
Caelotonantemcredidimuslovemregnare:praesensdivushabebitur
AugustusadiectisBritannisimperiogravibusquePersis.
PestepavzaMinerveiceaputernicrsunnd?ngealuptaIunonai
Vulcansetosspradeiacelzeucuidepeumeri60venicarculnuicade,
careispalcoamalungnizvorulcelcuratalCastaliei,ApolodelaDelosi
Pataracenpdureasanataldulceimngiechitaraideacruicnturi
codriiLicieiaursunat.
MartorlaameaprereiaupeGigascentimanul70ipeOrionfaimosul
care,ncercnd,srmanul,somomeascpeDiana,verguracusncurat,cuo
sgeatnavntuifudezeenfrnat.
TristacoperPmntulmontriiceanscutodat,plngeelacum
fiascaiseminiefulgerat75cenntunecatulOrcusaajuns;nemistuitstal
Etneimuntencarefoculvajnicsapitit,iar,venicstnddepazluiTitiu
neruinatul,vulturulcluiroade,pentrucrimalui,ficatulintreisutede
lanuridearamintuit80stPirithousigeme,cainiculndrgostit.
(D.C.OllanescuTraianCosta)
V
(REGULUS)
TrsnetulneedovadcncerIupiterdomnete:pepmntdeazinainte
eAugustusnsuizeu,el,Augustus,cesupusapebritanisubjugulsuipe
periiceirzboinicicuimperiuiunete.
Prohcuriainversiquemores!tconsenuilsocerorumnarmissubrege
MedoMarsusetApulus,10anciliorumetnominisettqgaeoblitusaeternaeque
VestaeincolumiIoveeturbeRoma?
HoccaveratmensprovidaRegulidissentientiscondicionibus15foediset
exemplotrahentisperniciemveniensnaevum,inonperiretimmiserabilis
captivapubes.SignaegoPunicisaffixadelubrisetarma2(c)militibussine
caededixitdereptavidi,vidiegociviumretortatergobracchialiberoportasque
nonclausasetarvaMartecolipopulatanostro.
Damnum;nequeamissoscoloreslnarefertmedicalafuconecvera
virtus,cumsemelexcidit,30curatreponideterioribus.
Sipugnatextricatadensiscercaplagis,eritiilefortisquiperfidisse
credidithostibusetMartePoenosproteretaltero35quilorarestrictislacertis
sensitinerstimuitquemortem.
Hicundecitamsumeretinscius,pacemduellomiscuit:opudor!
O,senat!o,prsireastrvechiidatorii!maruliapulianulaupututs
mbtrneascsubunregemed,nrnduldumnetilorarmate10plinedeai
l(c)rsocri?cefel,toga,numelepurtat,scuturileipeVestaceaeternleau
uitat,CapitoliuliRomafiindvii,nevtmate?
DeoasemenearuineminteaceaprevztoarealuiRegulusscpata
ara,cndsempotrivi15onvoialruinoascuvrjmaiiaprimi,socotindca
unpericolpentruvremeaviitoaredeanulsaspiarfrmilnrobieo
nemernicjunime.Euntemplulpuniloramvzutstindardentinse,arme
smulseotilor20frdevrsridesnge,ziseelplindemnie,ipeceteni
vzutamduicuminilelaspate,amvzutcumafricanulporileiadescuiat
icumarinilesale,ceromanunfuriatmainaintepustiise,fostauiari
cultivate.
Nicivirtuteaceamrea,cndodatepierdut,3(c)nuvreasrevinn
pieptulomuluicesanjosit.Demaistcerboaicanluptdupceaizbutit
ochiulplaseis1desfac,inimaosiascuticelcarenminiperfidede
dumanicuvrerepiciesigurcvanfrngepeaiCartagineicopii35celce
nemicatsimitalanulmraveirobiibraelenfurnduiiaavutde
moartefric!
Astfeldesoldat,gsinduivieiiastfeldescpare,nmijloculbtliei
paceavaceretori!
OmagnaCarthagoprobrosis40altiorItaliaeruinis/
Ferturpudicaeconiugisosculumparvosquenatosutcapitisminorabse
removisseetvirilemtorvushumiposuissevultum,firmaretauctornunquam
aliasdalointerquemaerentesamicosegregiusproperaretexul.
Atquisciebatquaesibibarbarus50tortorpararet:nonalitertamen
dimovitopstantespropinquosetpopulurnreditusmorantemquamiclientum
longa,negotiadiiuiicataliterelinqueret55tendensVenafranosnagrosaut
LacedaemoniumTarentum.
DelictamaiorumimmeritusluesRomanedonectemplarefeceris
aedesquelabentesdeorumetfoedanigrosimulacrafumo.
Hincomneprincipium,hucreferexitumdimultaneglectidederunt
Hesperiaemalaluctuosae.
IambisMonaesesetPacorimanus10nonauspicatoscontuditimpetus
nostrosetadiecissepraedamtorquibusexiguisrenidet;o,ruine!o,Carthago!
Romansivaspori,40princdereaiiocarai,soriitidenlare!
isespunec,tiinduidrepturiledecetatenimicite,elrespinseal
soieisrutatipeprunciiluiceifrageziic,tristinemicat,sprepmnti
lasfrunteaiprivirileibrbate,itiadoarctechinuripentrudnsul
pregtete50gdelebarbar:itotui,deprtnddincaleasapesoie,fiii
rudecarenuvora1lsaipoporuntregcedrumuldinadinsi1zbovete,el
pornimpcatnsuflet,caicum,sfrindcubinejudecataunorpricinicuir
lungincurcat55aclienilornforum,laTarentarfiplecatorilaarla
Venafru,casivaddemsline.
(D.C.Ollanescu)
(ROMANILOR)
Romane,tuveiexpia,deinevinovat,pcatelestrmoilor,cttimp
drpnatlsaveitemplulzeilor,altareleclintiteistatuilelorafidenegru
fummnjite.
DedouoriostaiiluiMonaesesiPacor10respinsuneau,ccinam
avutalceruluifavor,iacumsengmfbarbariicubietelecolanepecareleau
mpodobitcuprzileromane;paeneoccupatamseditionibusdelevitUrbem
DacusetAethiops,15hicclasseformidatus,iilemissilibusmeliorsagittis.
Fecundaculpaesaeculanuptiasprimuminquinavereetgenusetdomos:
hocfontederivataclades20npatriampopulumquefluxit.
Motusdocerigaudetlonicosmaturavirgoetfingiturartibusiamnuneet
incestosamoresdeteneromeditaturungui,cuidonetimpermissaraptim
gaudialuminibusremotis,sediussacoramnonsineconscio30surgitmarito,
seuvocatinstitorseunaeisHispanaemagister,dedecorumpretiosusemptor.
NonhisiuventusortaparentibusinfecitaequorsanguinePunico35
Pyrrhumqueetingentemcecidit
AntiochumHannibalemquedirum,sedrusticorummasculamilitum
proles,Sabellisdoctaligonibusversareglebasetseverae40matrisadarbitrium
recisosportarefustes,solubimontiummutaretumbrasetiugademeretbobus
fatigatisamicumtempusagensabeuntecurru.
Puinlipsitadacilor,vitejiisgetai,ifloteietiopilorcustranicii
vslai,15scotropeascntrunavntdecrncenlovirecetateaRomeice
fierbeanplinrzvrtire.
Unsecol,rodnicnpcat,apingritntifamilieineamcuratisfinte
csnicii:curgnddinstfunestizvor,flagelelecumplite20pepatrieipepopor
stauazingrmdite.
Fecioara,demritabia,nvacumultdraglascivuldanionianifoarte
oatragavoluptiiarteceidauporniristricatechiardelasnulmameieii
poftevinovate;chemat,seridicea,avnddelabrbat30deplinvoie,dup
cumvrunnegustorbogatoripoatevruncorbierdinSpaniaombie,pltindu
icumaimarepreaceastinfamie.
Nudinasemeneaprini,cndva,sezmislijunimeacecusngele
Cartagineiroi35ntinsulmriii1anfrntpePiruspreamndritul,pe
Antiohceluria,peHanibalcumplitul;erauflcivoinici,vlstaridinvechi
ranisoldai,cesubporuncamamelorseverestauplecai,depriniantoarce
brazdelecusapalorsabin40iaaducedinpduritiatedintulpintufanele
delemndefoccndsoarele.ntinzndpeesuriumbramuniloridelajug
scondpeboiiobosii,greoi,readuceauoaridulceoralinitii,cuuncarce
grabniczboar.45Darcermnenetirbitdetimpulpierztor?
Priniinotriaufostmairidectstrmoiilor,nosnequiores,mox
daturosprogeniemvitiosiorem.
Quidfles,Asterie,quemtibicandidiprimorestituentvereFavonii
Thynamercebeatumconstantisiuvenemfide
Atquisollicitaenuntiushospitae,10suspirareChloenetmiseramtuis
dicensignibusuri,temptatmiilevafermodis:utProetummulierperfida
credulumfalsisimpuleritcriminibusnimis15castoBellerophontaematurare
necemrefert,narratpaenedatumPeleaTartaro,MagnessamHippohjtendum
fugitapstinens,etpeccaredocentes20fallaxhistoriasmonet.
Frustra:namscopulissurdiorIcarivocesauditadhucinteger.Attibine
vicinusEnipeusplusiustoplaceatcave,necquisquamcitusaequeTusco
denatatalveo.
Noinepurtmoimaigreapovardepcateicretempruncicevor
aveanravurimistricate.
(D.C.OllanescuTroianCosta)
(ASTERIEI)
Asterie,decetotplngi?intrndnprimvar,curndFavoniulsenini
1vaaduceiarpeGyges,tinerelultu,cuiavuiiiadatBitiniaineclintit
crediniapstrat;cndsteauaCapreirsrindfurtunileanteit,el
singuraticelenopilipsitdesomnletreceivarslacriminencetatpecptiu
irece.
Deiiscoadagazdeiluidedragostecuprins10ispunecumult
vicleugcCloeeaprinsdedor,nebundupelistoftndmereu,cercnd
cumiideispitiris1prindnlaulsu:iamintetemaialescumnitefrii
ifalsenvinoviriaperfideisoii15peProetus,lesnecreztor,pututaus
amgeascimoartealuiBelerofoncuratulsogrbeasc,cumgatafostape
PeleunTartara1trimite,cndnuvrudragosteasidearegineiHipolite
totviclenindu1cupovetidincelecentind20pcatuluiascunsemrejii
pofteleaprind.
Darnzadar:cciGygesstmaisurddectostnc;latotceispune,
rmnndstatornicienc.Tuvezi,vecinulEnipeusnuipreaplacie,
deiunaltulmaidibacicaellaclrie25pepajitealuiMartenui,nui
nimenealuatmaimeterdectelnruetrusclanotat.
Primanoctedomumclaudenequenvias30subcantuquerulaedespice
tibiaeettesaepevocantiduramdifficilismane.
MartiiscaelebsquidagamKalendis,quidcelintfloresetacerraturis
plenamirarispositusquecarboncaespitevivo,Hicdiesannoredeuntefestus
10corticemastrictumpicedimovebitamphoraefumumbibereinstitutae
consuleTullo.
Sume,Maecenas,cyathosamicisospitiscentumetvigileslucernas15
perfernlucem:proculomnisestoclamoretira.
MittecinlessuperUrbecuras:occiditDaciCotisonisagmen,Medus
infestussibiluctuosis20dissidetarmis,servitHispanaevetushostisorae
Cantaberseradomituscatena,Deciuabinenchideiodecumsefacenoapte
iataprivirenuctaIaplngtoareoaptecemurmuravaflautulnstrad
siarunci,30cinenduplecatfiideteochemaatunci,chiardeiarzice
nencetatcetipreanemiloasoriciesufletumpietrit,Asteriefrumoas!
(D.C.Ollanescu)
(LUIMECENA)(nmetruoriginal)
Cefaceu,burlac,lacalendenMarte,censeamnflorileicuiaplin
cutmietemiriialtarulviucujratic,Srbtoareaastacciazieanul
10vadesfaceplutasmolitauneiamforenvatessoarbfumsub
consululTullus.
Bea,Mecena,cupedevinosutpentruamiculteafrilastreze15
pn'laziufaclele:piaroricestrigticeart.
LasgrijapentruOraiobte:daculCotisonnimiciteacuma,mezii
dezbinaintreeisebatn20jalnicelupte,robeazidumanulstrvechidin
fundulSpaniei,supusdetrziictue;iamScythaelaxomeditanturarcu
cederecampis.
DonecgratuseramtibinecquisquampotiorbracchiacarMaecervici
iuvenisdabat,Persarumviguiregebeatior.
ArsistinequeeratLydiapostCMn,muliLydianominisRomanavigui
clariorIlia.
MenuneThressaChloere'eit10dulcesdoctamodosetcitharaesc0s,pro
quanonmetuammori,iparcentanimaefatasuperstitlMetorretfacemutua
ThuriniCalasfiliusOmyti,15proquobispatiarmori,iparcentpuerofata
superstiti.
QuidipriscareditVenadiductosqueiugocogitaeneo,iflavaexcutitur
Chloe20reiectaequepatetianuaLydiae!
Quanquamsiderepulchriwiileest,tuleviorcorticeetirnpnb
destinznduiarculncepescitulsseretrag.
(Const.I.Niculescu)
(HORAIEILYDIA)
Pecndierameudragicndniciunaltjunenunconjoracubraui
grumazultucelalb,tritammaifericedecttiranulpers.
NardeaiicndLydianuidaseChloiilocul,Lydiatriamndrmai
multdectIliaslvitderomani.
StpnmieacumChloe10cetiecuviersdulcesrnngiecitari
pentrueanamteamsmor,dacarvreasoartascrueviaaei.
InmineardeflcrideCalaisaprinse,deelmprtite,15idou
morirbdavoi,dearvreasoartascruepemndrulmeuflcu.
Cezicidesarntoarceamoruldinainte,legndiarlanurirupte,dearfi
respinsChloecupleteleblaie20isardeschidepoartaLydieiizgonite?
Deielemaimndrudectostea,tunsmaiuurelcapluta,
iracundiorHadria,tecumvivereamem,tecumobeamlibens.
X
ExtremuluiTandinibiberes,Lyce,saevonuptaviro,metamenasperas
porrectumanteforesobiicereincolisploraresAquilonibus.
PuronumineIuppiter?
IngratamVeneriponesuperbiam,10necurrenteretrofuniseatrota:non
tePenelopendifficilemprocis
Tyrrhenusgenuitparens.
Oquamvisnequetemuneranecprecesnectinctusviolapallor
amantium15necvirPieriapaelicesauciuscurvat,supplicibustuisparcas,nec
rigidamollioraesculonecMaurisanimummitioranguibus:nonbocsemper
eritliminisautaquae20caelestispatienslatus.
MercurinamtedocilismagistromovitAmphionlapidescanendomai
argosdectturbatamare,cutineiviaamidulce,cutineavreasmor.
(AlexandruOdobescu
X
(LYCEI)
Lyce,tu,ceamritatcubrbatultuslbatic,chiardeaifibutdin
undaTanaisuluiiernatic,totmaiplngeclauataceaasprzacuitat,crunt
deCrivzbuciumat!
Tuauzicumurlvntulmprejurulporiitaleinfrumoasatagrdin
cummugetedecujale,iarsubcerseninirecevezipmntuncremenitde
zpeziacoperit?
Lasdarmndriancolo,cciniciVenereinuiplace,itetemede
rsplatroatalumiisentoarce!:navrutdoartirenuitatPenelopcas
fii,laibovnicisnuii.
Ah,deinicirugmintea,nicifrumoaseleodoare,nici,cavioreauapal,a
amanilorculoare,niciocaracbrbatuirobPierieisadatncnutea
nduplecat,cruipeceiceteroag,chiardeaiinimamaitarecagorunuli,
caerpiimauri,mileanuare:trupulstanovreavenicpraguldelauata
iniciploaiaarbda.
(D.C.OllanescuTraianCosta)
I
CTREMERCUR)(nmetruoriginal)
O,Mercur,acruipoveideprinsaAmfion,urninddupcntuipietre,
tuquetestudoresonareseptemcallidanervisquaevelutlatisequatrima
campis10luditexultimmetuitquetangi,nuptiarumexpersetadhucprotervo
crudamarito.
Tupotestigrescomitesquesilvasducereetrivosceleresmorari;15cessit
immanistibiblandientiianitoraulae
Cerberus,quamvisFurialecentummuniantanguescaputeiusatque
spiritustaetersaniesquemanet20oretrilingui.
QuinetIxionTityosquevullurisitinvito,stetiturnapaulumsieca,dum
gratoDanipuellascarminemulces.
Virginumpoenasetinanelymphaedoliumfundopereuntisimoseraque
fataquaemanentculpasetiamsubOrco:30impiaenamquidpotueremaius?
impiaesponsospotuereduroperdereferro.
Unademultisfacenupialidignaperiurumfuitnparentem35splendide
mendaxetnomnecirgonobilisaevum,itu,lir,carenavntdinapte
coardesunavei,nucaaltdat,frdegraio,spunemicntul,crui
nenduplecataLydeipleceurechea;eacamnzatretinncmpsejoac,10s
oatingichiarnengduind,nutierostulnunii,crudrmnepentruasoului
paterni.
Tigriduptineseiauicodri,rulcarefugespumndopri1ai:15
alintndu1,ferendrtportarul
Orculuigroaznic,Cerber,cecusutedeerpincretet,caialFuriilor,
exaleazciumpecndspumefacivenintustrele20limbilegurii.
ChiarIxion,Tityoschiarnsilauzmbit,deartrmasaurna,alui
Danaufiiciauzindcntareaifermectoare.
Urmretecrimelemariniadchiar:30ccipcatmainelegiuitputeas
ardectmoartesoilorlorcuasprufiersledeie?
Unanumai,demndeanuniifacl,viclenifrumospecumplituitat,
strlucindvestitdeatunciprinsecoli,nobilfiic!
surgequaedixitiuvenimaritosurge,nelongustibisomnusundenon
times,detur;socerumetscelestas40faliesorores,quae,celutnactaevitulos
leaenae,singuloseheulacerant:egoillismolliornecteferiarnnequeintra
claustratenebo.
Quodciroclemensmiseropeperci;mecelextremosNumidarumnagros
classereleget.
I,pedesquoterapiuntetaurae,50dumfavetNoxetVenus,isecundo
omineetnotrimemoremsepulcroscalpequerelam.
Miserarumestnequeamoridareludumnequemalavinolavereaut
exanimarimetuentespatruaeverberalinguae.
TibiqualumCythereaepuerales,tibitelas5operosaequeMinervae
studiumaufert,Neobule,LiparaeinitorHebri,simulunctosTiberinisumeros
lavitnundis,equesipsomeliorBellerophonte,nequepugnonequesegnipede
rictus,Scoli,eazise,tnrulsotrezindui,scolisnuideasomnuldeveci
deundenastepi;fugidesocrutu,desurorice40frdelege,caleoaice
caresurprindjuncanii,miriilorucid:numaieumaiblndnicintinedau,
nicivoiateinennegreleziduri.
Fugioriundeochiiteducorivntul,50pninoapte,pnvegheaz
Venus,mergicubine,inemminte,sapunverspemormntumi.
(M.Eminescu)
(NEOBULE)
(nmetruoriginal)
Neferice,crornuidatjoculdragosteis1guste,nicisnecenvin
necazul,cismoarbiciuitedealeunchiuluicuvinte.
ieiiadinmini,copilularipatalCitereei,5coipnz,lucrul
harniceiMinerve,Neobule,ileiafrumosulHebrusdinLipra,cndnTibru
uniiumerieliscald,clrecumnafostniciBelerofonteinenvinse
avndpumnulipiciorul,el,dibacisaruncelanceahruindngoancerbii
grmdiipecmpdeschisis1nfruntepemistreultupilatntretufiuri.
(Const.I.Niculescu)
OfonsBandusiaesplendidiorvitro,dulcidignemerononsinefloribus,
crasdonaberishaedo,cuifronsturgidacornibus
TeflagrantisatroxhoraCaniculae10nescittangere,tufrigusamabile
fessisvomeretaurispraebesetpecorivago.
Fiesnobiliumtuquoquefontium,medicentecarisimpositamilicem15
saxisundeloquaceslymphaedesiliunttuae.
HerculisritumododictusoplebsmortevenalempetiisselaurumCaesar
HispanarepetitPenatesvictorahora.
Virginummatresiuvenumquenuper10sospitum.Vosopuerietpuellae
(FNTNIIBANDUSIA)
Bandusielimpedecumecristalul,tu,apnchinatcufloriivindulce,
euminiosidruiunied,cufrunteaumflatdecoarne
PetineaCaniculeiaricrunt10nutieateatinge:rcoareplcut
daiboilorcelortrudiiiturmeicepaterzlea.
ituntrefntnilecelevestiteveifi,deoicntacelstejardedeasupra
15spelunciidincaremereunopotcurgapeletale.
(TeodorNaum)
(PENTRUVICTORIALUIAUGUST)(nmetruoriginal)
DuscaHercul,cumisazis,o,plebe,sculeaglaurcupreulvieii,
Cezar,biruind,laPenaiacumdinSpaniavine.
Mntuiideel.Voicopii,nevesteiamvirumexpertaemaleominatis
parciteverbis.
Hicdiesveremihifestusatraseximetcuras:egonectumultum15nec
moripervimmetuarntenenteCaesareterras.
Ipeteunguentum,puer,etcoronasetcadumMarsimemoremduelli,
Spartacumiquapotuitvagantem20falleretesta.
DicetargutaeproperetNeaeraemurreumnodocohiberecrinem;iper
invisummoraianitoremfietabito:
UxorpauperisIbyci,tandemnequitiaefigemodumtuaefamosisque
laboribus:maturopropiordesinefunerietstellisnebulamspargerecandidis,
Non,iquidPholoensatis,ette,Chiori,decet:filiarectiusexpugnatiuvenum
domos,10pulsoThyiasuticoncitatympanoIllamcogitamorNothilascivae
similemluderecapreae:voi,carecunoateibrbatul,vorberelenuspunei.
Zidesrbtoareeastzi:grijaneagrmisadus:derscoalenamzor,
15nicidemoarteaprig,ctstpneCezarpelume.
Cautmi,biete,cununi,miresmeiunchiupceamintedemarsii
aduce,deapututcumvadehoinarulSprtac20vrunulsscape.
SpuneiiNeereicuglasuldulceprultmiiusinnoadengrab;
dacurciosulportarlavorbstruiepleac:dornicdeglceviideaprinse
certuri;nurbdamaa,nfocatdeani,subconsululPlancus.
(Const.I.Niculescu)
(Incontrachlorei)
Citeastmprodat,punecaptdesfrnrii,soaaluiIbicsracul,ia
crareandreptrii:cndtevezisubmnamorii,cupiciorulnmormnt,nu
maitotctaIajocuriprintrefeteaidaavnt,aiatcaTiadadechimvale
suntoare.Jia,zburdalnic,cuprinsdeadragosteiardoarepentruNothus,ca
ociutsprintenovezijucnd;dartudeacumfusuldoar,caiereletemai
prind:telanaepropenobilemtonsaeLuceriam,noncitharaedecent15necflos
purpureusrosaenecpoivetulamfaecetenuscdi.
InclusamDanaenturrisaenearobustaequeforesetvigilumcanum
tristesexcubiaemunierantsatisnocturnisabadulteris,custodempavidum
IuppiteretVenusrisissent:foreenimtutumiteretpatensconversonpretium
deo.
Aurumpermediosiresatellitesictufulmineo;conciditauguris
Argividomusoblucrumdemersaexitio;diffiditurbiumportascirMacedo
etsubruitaemulos15regesmuneribusmuneranaviumsaevosillaqueant
duces.
Crescentemsequiturcurapecuniammaiorumquefames:iureperhorrui
lateconspicuumtollerecerticem,20Maecenas,equitumdecus
Quantoquisquesibipluranegaverit,abdispluraferet:nilcupientium
nuduscastrapetoettransfugadivitumparteslinqueregestio,quamiquicquid
aratimpigerApulus,puneteitoarcelnadinLuceriavestit,ccibtrn
cumeti,liranuimaiestepotrivit,15nicicununilederozenculoarea
purpureiinicibuilepecarepn'ladrojdielebei.
(D.C.Ollanescu)
(LUIMECENA)nturnuldearamnchis,cuudestejar,cucini
voinicijurmprejurneadormiistrejari,pzitDnaendestulputeanoapteas
fiedeadragostelorviclenie,deAcrisiuscelpreafricos,alfeteitemnicer,:'tiind
eictdelesniciosisigurdrumifaceunzeucenaursepreface.
Cciaurulprintrepriveghialunecuor10i,decttrsnetulmaicrunt,
destnciezdrobitor;casaauguruluiargivmpinsfunurgiedeaaurului
lcomie;cudaruriFilipporilecetilortiaiperegetiisirivalilatroni
dobora;cudarurisuntnluiiceiplinidenfricarestpniainvilorpemare.
Darcuavereagrijile,foameademaimultcresc:decipreasuscretetul
sminalamdreptsmferesc,Mecena,cavalerilorpodoab,imieteama
fipreamultbgatnseam.
Cuctdorineleirestrngi,cuattaimaimultharlazei:dinceatade
bogai,cutrupulgol,fugar,alergvoiosnmijloculaceloracenvia
dispreuiescpoftasemea;rnaistrlucitsunteustpnaluneimicimoii
nepizmuitdect,sracnsndeavuii,occultaremeisdicererhorreis,magnas
interopesinops.
Puraerivusaquaesilvaqueiugerum30paucorumetsegetiscertafides
meaefulgentemimperiofertilisAfricaefallitsortebeatior.
QuanquamnecCalabraemellaferuntapesnecLaestrygoniaBacchusn
amphora35languescitmihinecpinguiaGalliciscrescuntvellerapascuis,
importunatamenpauperiesabestnec,ipluravelini,tudaredeneges:
contractameliusparvacupidine40vectigaliaporrigam,quamiMygdoniis
regnumAlyattelcampiscontinuem.Multapetentibusdesuntmulta:beneest
cuideusoptulitparcaquodsatisestmnu.
Aeli,vetustonobilisabLamoquandoetprioreshincLamiasferunt
denominatosetnepotumpermemoresgenusomnefastos,princepset
innantemMaricaelitoribustenuisseLirimlatetyrannuscrasfoliisnemus10
multisetalgalitusinutilistrecdreptunulcenhambarascunde,nuprea
darnic,recoltaapululuiharnic.
Cuunpetecdepdureicuunlimpedeizvor30isiguresemnturi
peuncredinciosogor,fatdedomnulsclipitoralAfriciifertileaveavoimai
plcutezile.
NicimiereaCalabrieialbinenumivorda,nicivinullestrigonilorcel
vechinu1voigusta,35tiubine,nicinGaliavorpateoilnoasedineleeu
stragfoloase,itotalsrcieichineunulamcunoscut,iartumiaida,
Mecena,tiu,maimult,deaficerut:dorinelorpunndulenguste,dar,
hotare,40fcutumiamvenitmaimaredectdacMigdonieiamaiaduga
imperiulluiAliat.Nu1poatesturanimicpelacom:fericitcuizeuidruiete
puiniattlmulumete.
(D.C.OllanescuTraianCosta)
(LUIAELIUSLAMIA)
(nmetruoriginal)
Tu,Eliu,cedinLamuscelvechicoboricumprimiiLamiitotdelael
numiiaufost,sespune,intregulneamdeurmaiamintiinfaste,originea
tuitragidinacelstrmoceafoststpn,sezice,peFormiae,peLiriscarei
rspndeteapelepealeMriceimaluri,puternicfoarteminepotopdefoim
codruvaaterneialgeledemissatempestasabEurosternet,aquaenisifallit
augurannosacornix.Dumpotes,aridumcomportelignum:crasGeniumrnero
15curabisetporcobimestricumfamulisoperumsolutis.
FauneNympharumfugientumamator,permeosfinesetapricaruralenis
incedasabeasqueparvisaequusalumnis,Ludilherbosopecusomnecampo,10
cumtibiNonaeredeuntDecembres:festusnpratispcatotiosocumbove
pagus,interaudaceslupuserratagnos,spargitagrestestibisilvafrondes,15
gaudetinvitampepulissefossorterpedeterram.
QuantumdistetabInachoCodruspropatrianontimidusmoripermle
vazvrlifurtuna,dacnprezicereainusenalbtrnacioar.Strngedeci
lemnuscat,ctncivreme:minecuviniunporcj5dedoulunite
ospteazcuslujitoriiscutiidetreburi.
(Corist.1.Niculescu}XVIII
(FAUNULUI)
(nmetruoriginal)
FaunendrgitdefugareNimfe,pemoiameacunsoriteariniblnds
calciindrumuiteduprielnicturmelormele,Cndsentoarnnonelelui
decembre,10toatturmazburdpeiarbatunceaicuboicutotpecmpie
satulveselpetrece,lupulprintreoilepreandrzneertcete,frunzelencodru
pic15inpmntulcelurciosplugarulbatedetreiori.
(TeodorNaum)XIX(LUITELEPHUS)spuilesnecteveacuripeInchus
deprtar2viteazulCodruscareiadatviaapentruar,narrasetgenus
AeacietpugnatasacrobellasubIlio:mercemur,quisaquamtemperetignibus,
quopraebentedomumetquotaPaeligniscareamfrigoribus,taces.
Dalunaeproperenovae,10danoctismediae,da,puer,augurisMurenae:
tribusautnovemmiscenturcyathispoculacommodis.
QuiMusasamatirnparesternostercyathosattonituspetei15vates;tres
prohibetsuprarixarummetuenstangereGratianudisiunctasororibus?
Insanireiuvat:curBerecyntiaecessantflaminatibiae?20curpendettacita
fistulacumlyra?
Parcentesegodexterasodi:spargerosas.Audiatinvidusdementem
strepitumLycusetvicinaseninonhabilisLyco.
PurotesimilemTelepheVesperotempestivapetitRhode:melentus
Glyceraetorretamormeae.
NonvidesquantomoveaspericloPyrrheGaetulaecatulosleaenae?
SpuideneamulluiAecusidectebtlii,sauluptatnjurulTroieii
aeisfintetemelii:
Toarnrepede,biete:lunnou,pentrutine;10toarn,ie,miezde
noapte;toarn,ionchincubine,auguruleMurena;cupelelasrbtori
trebuiescafigolitedetreisaudenouori.
DarpoetulceiubeteMuzeledesperechetedetreioritreicupeplinen
avntuibeacusete;15oareGraiilegoale,viumnunchidumnezeiesc,avnd
teamdeglceav,numaitreinenvoiesc?Dulcenebunie,vino!cumdenuse
audoareberecintianulfluiercualuitonuriiptoare?pentruce,culiramut,
naiuncuisstea1lsai?
Dulcicablindasteaaserii,suntdeRhodencununatecuoiubire
potrivit:dareudeGlicerameaarddedoripnnsufletmusucgndind
laea.
(D.C.Ollanescu)
(LUIPYRRHUS)(nmetruoriginal)
Nuvezitucemarepericol,Pyrrhus,esifurileoaiceigetulepuii?
Durapostpaulofugiesinaudaxproeliaraptor,Interim,dumtuceleres
sagittas10promis,haecdenlesacuittimendos,arbiterpugnaeposuissenudo
subpedepalmamferturetlenirecreareventosparsumodoratisumerum
capillis,15qualissutNireusfuitautaquosaraptusahIda.
OnatamecumconsuleManlio,seutuquerelassivegerisiocosseurixam
etinsanosamoresseufacilem,piatesta,somnum,quocunquelecturanomine
Massicumservas,moveridignabonodie,descende,Corvinoiubentepromere
languidioravina.
Noniile,quanquamSocraticismadetsermonibus,teneglegethorridus:
narraturetprisciCatonissaepemerocaluissevirtus.
Tulenetormentumingenioammovesplerumqueduro,tusapientium
curasetarcanumiocosoconsiliumretegisLyaeo,ncurnd,fricosrpitor,de
luptegrelefugivei,Scndfcnduidrumprinotiridetinerivavenipe
mndrulNearhs1cear;marefivantrecerea:easautuieipradamaimare?
Pnatunci,ntimpcesgeiuoare10scoi,iareaslbaticiidinii
ascute,el,allupteijudector,piciorulgolpecununsiarfipusi.nboarea
devntscldnduiumrulumbritdearomateplete,15parcarfiNireusau
rpituldepeIdaapoas.
(Const.I.Niculescu)
(AMFOREI)
O,amfornscutcumineodat,fiecporilatinenpntecjelaniesau
ag,fiecporiglceavsaudragostezglobie,fiecsomnuldulcelpori,
amfordrag,Deinelepciuneasocraticagustato,10snusocotic,
aspru,nuteobganseam:sezicecadeseachiaribtrnulCato!i
nclzeavirtutea,iel,lacteocram.
Cudulcesilnicietupoisnmldiiifireaceamaitare,tulesne
dovedeticapoartinelepiinpieptgrijiomeneti,gindulascunsprin
vinulgalnictultii,tuspemreducismentibusanxiisviresqueetaddis
cornuapauperi,posttenequeiratostrementi20regumapicesnequemiliturn
arma.
TeLiberet,ilaetaaderit,VenussegnesquenodumsolvereGratiae
vivaequeproducentlucernae,dumrediensfugatastraPhoebus.
Montiumcustosnemorumquevirgo,quaelaborantesuteropuellaster
vocalaaudisadimisqueleto,divatriformis,Caelosupinasitulerismanus
nascenteluna,rusticaPhidyle,itureplacarisethornafrugeLaresavidaque
porca,robiginemautdulcesalumnipomiferogravetempusanno.
Aducidinnoundejdensufletuncercatibrbieceluisrac,cnd
bea,idai:nu1mainfriceeazniciregelencruntat,20nusemaitemenici
desoldatisabiai.
DacprielniciLiberiVeneranesuntiGraiilepururinedesprite,fac
tu,laluminafaclelorvii,snufiiseacpn'stelefugiFebussontoarcepe
pmnt.
(N.I.Herescu)
XXII(DIANEI)
(nmetruoriginal)
Pestemuniicrngurifecioarstraj,ceteaplecispretineremamen
faceriilescapi,chematdetreiori,viaa,zeetriforrn,
(Const.I.Niculescu)
(PHIDYLEI)
(nmetruoriginal)
Sprecerdeschiseminiledeiridicisublunnou,Phidyledepeplai,
dempacicunougru,cutmieicuopurceamnccioasLarii,mnoasai
vie,holdeledetciunipustiitori,iardrglaiimieideasprimilevremiitoamna.
NamquaenivalipasciturAlgido10devotaquercusinteretilicesaut
crescitAlbanisnherbisvictima,pontificumsecuremceri'icetinget:tenihil
attinettemptaremultacaedebidentium15parvoscoronantemmarinorore
deosfragiliquemyrto.
Immunis.aramitetigitmanus,nonsumptuosablandiorhostiamollivit
aversosPenates20farrepioetsalientemica.
IntactisopulentiorthesaurisArabumetdivitisIndiaecaementislicet
occupesterrenumomnetuisetmarepublicum:summisverticibusdira
Necessitasclavos,nonanimummetunonMortislaqueisexpediescaput.
CampestresmeliusScythae,10quorumplaustravagasritetrahunt
domos,vivuntetrigidiGetaeimmetataquibusiugeraliberasfrugesetCererem
feruntnecculturaplacetlongiorannua15defunctumquelaboribusaequali
recreatsortevicarius.
Ccijertfanchinatcesubstejari10itu^ePatesus>PeAlgidulnins,
saucretenfneialbane,bardapontifilorvanroiocualeigrumaz:dartu
niciunzornuaisnjunghimioaremultecndvreisrogij5pemiciizei,cidin
mirtfragedirozmarinlempleteticunun.
Curatmnadesaatinsdealtar,unscumpprinosPenailornumai
multmnialeamblnzit,cagrul20sfntiunfirsclipitordesare.
(Corist.I
(MPOTRIVAAVARIIEI)
Sntrecicumult,navuii,tezaurelenesecatedearabi,deindieni
pstrate,smplninmaretemelii.adncncasivaptrunde,despaim
naisscapiniciunde,demreajaMoriinicidefel.
Ducsciiitraimaifericit10avnduicasalorncaredinlocnloc
rtcitoare;lafeligetuluiaspritpmntulfrdehotariaducenvoie
seceriuri
Illicmatrecarentibusprivignismuliertemperatinnocensnecdotataregit
virum20coniuxnecnitidofiditadultero;dosestmagnaparentiumvirtuset
metuensalteriusviricertofoederecastitasetpeccarenefasautpretiumest
mori.
Caedesetrabiemtollerecivicam,iquaeretPaterurbiumsubscribi
statuis,indomitamaudeatrefrenarelicentiam30claruspostgenitis,quatenus,
heunefas,eirtutemincolumemodimus,sublatamexoculisquaerimus,invidi.
Quidtristesquerimoniaeinonsupplicioculpareciditur?'35quidleges
sinemoribusvanaeproficiunt,inequefervidisparsinclusacaloribusmundi
necBoreaefinitimumlatusdurataequesolonives40mercatoremabigunt,
horridacallidivincuntaequoranavitae,magnumpauperiesopprobriumiube
lsndcavechiulcmps1are20noulluinlocuitor.
Acolo,fadeorfannevastaadouablndsearatnicivreosoiemai
bogatpesonu1chinuieavan25nicis1nelenosvreaplecndurechea
lamoineleurmndpriniintoatecele,dreptzestrearecinsteasaidac,
totui,santmplatsuiteaceastcurie,pltetejosnicasoiecucapul
greuleipcat.
Tudacai.Degndspuiuncaptnebunieinoastreisngeroaselor
dezastre,smeriititlurimari,statui,Printealriivomgravapesoclu]
nemuririitalecnddestrmrilorfataleofrnstranicveida;teorpreamri
ceiceorveni:virtuteactenvianosufrceiceoaunfa,cinumai,vai,
cndnomaifi.
_V?lacomulnegutorniciCrivulnu1poateabate,nicicmpcen
gheuriferecate,nicichiarpustiularztor;corbierultieaziquidvisetfacere
etpalivirtutisqueviamdeseritarduae?
Quoclamorvocatetturbafaventium,velnosnmareproximumgemmas
etlapidesaurumetinutile,summimateriemmali,50mittamus,scelerumi
benepaenitet.Eradendacupidinispravisuntelementaetteneraenimismente
asperioribusformandaestudiis:nescitequo55haerereingenuuspuer
venariquetimet,luderedoctiorudisseuGraecoiubeastrochoseumalisvetita
legibusalea,cumperiurapatrisfides60consortemsociumfallatethospites
indignoquepecuniamherediproperet;scilicetimprobaecrescuntdivitiae:
tamencurtaenescioquidsemperabestrei.
Sbiruiecundemnare55cumplitevijeliipemareicelmaimnios
talaz:porniiivezisnfrunteorice,numaisscapedepovardoarsrciai
greaocar,60iarcaleadreaptaspre.
DeamgrmdipeCapitol,undenecheamglasdegloate,movilideaur,
nestemate,umplndcueletemplulgol,65saucudispreleamaruncanapa
mrilorvecin,strpindunrudinrdcincamladnvecisnumaidea.,
amdovedicnecim,arzndsmnadepcate;prinmuncsufletesurpate
vatrebuisnnoim:azi,tineretulnouromanpeunmurgnupoatestaclarei
nicigonilavntoareunporcmistre,unbietoldan;attatiedelagreci
sbatncerccubeiorul,sdeacuzaruldomniorul,ctndpeascuns
ctigurizeci,pecndprinteleabrapeso,peoaspete1nal,bnets
strnglaiuealpentrunevrednicui'urma;85avutnedreptvaaduna,
grmadaizidezimaimare:latoateasteamiseparectotarmaipofticeva.
QuomeBaccherapistuiplenum?quaenemoraautquosagornspecus,
veloxmentenova?quibusantrisegregiiCaesarisaudiarstellisinserereet
consilioIavis?
Dicaminsigne,recens,adhucindictumorealio.Nonsecusniugis
exomnisstupetEuhias10HebrumprospiciensetnivecandidamThracenac
pedebarbarolustratamRhodopenutmihidevioripasetvacuumnemusmirri
libet.ONaiadumpotens15Baccharumquevalentiumprocerasmanibus
verterefraxinos,nilparvumauthumilimodo,nilmortaleloquar.Dulce
periculumestoLenaeesequideum20cingentemviriditemporapampino.
Vixipuellisnuperidoneusetmilitavinonsinegloria:nunearma
defunctumquebellobarbitonhicparieshabebit,funaliaetvectesetarcu
oppositisforibusminaces.
(LUIBACCHUS)
Undemtrtitu,Bacchus,desuflareaicovrit?ncecrnguri,nce
peteri,cuavnturirpitoarenouinspirrimpoart?undefivoiauzit
ncerendum.princnturiglorianemuritoaresintresfetniciiluiJoe?Eu,
deniciogurncngnate,versurinouisublimevoicnta.
Cnddinvrfulunuimunte,plindeomirareadnc,deteptnduse.
EuhiadavedeHebrulngheat,10TracianzpadalbiRodopuldebarbare
psuricotropit,totastfeldragmiedeadmirat,pribegind,acestermuri,aste
crngurisolitare.O,turegedeNaiadeistpnbacantelor15carepotnalii
frasinisirstoarnecunlesnire,imnulmeuplindemndrievasuna
strlucitorntrungraicenu1cunoatepieritoareaomenire.O,Leneu,pericol
dulceesteaurmapeunzeu20cecufoideviverdeincingecapulsu.
(D,C.Ollanescu)XXVI(ADIOLAAMOR)
Amfostvntoraprigdefetefrumueleinufrdegloriedeseumam
luptat:acumntemplu,Venus,depunarmelemeleiliracenmnmi
sfretedecntat,nstnga,Iaprete.Puneiacinpicioareacestetoriicare
miaudatluminalor,acestebeegroaseigreleletopoarecarelauinchise
miaufostdeajutor.
OquaebeatamdivatenesCyprumetMemphincarentemSithonianive,
regina,sublimiflagellotangeChloensemelarrogantem.
Impiosparraerecinentisomenducatetpraegnascaniautabagrorava
decurrenslupaLanuvinofetaquevulpes,providusauspex,antequamstantes
repetatpaludes10imbriumdivinaavisimminentum,oscinemcorvumprece
suscitabosolisabortu.
Sislicetfelixubicunquemavisetmemornotri,Galatea,vivasnecvaga
cornix.
SedvidesquantotrepidettumultupronusOrion:egoquidsitater
Hadriaenovisinusetquidalbu20peccetIapyx.
HostiumuxorespueriquecaecossentiantmotusorientisAustriet
aequorisnigrifremitumettrementesverbereripas.
Daroh!mndrzei,reginncnttoare10dinCipruidinMemfisde
iarndeprtat,ahdeaivoicumnaideviafctoarestragiunbicin
Chloecaremarefuzat.
(V.Pogor)
(GALATEEI)
Aibpartelaplecaretotdesemnereleceicetriescfr'decredinin
autemeredezei:slecntecobeanfa,sntmpinencaleoceaabia
ducnduisarcinaprsileisale5isvadolupoaicrocovancobornd
iutecoastaLanuvin,duppradalergnd,orisdeiepesteovulpeceaieit
dinlehuziesauunarpeceseazvrlcaiosgeatvieslentrerup
drumulbgndspaimancaiilor;10dareu,careportdegrij,augur
prevztor,celorceiiubesc,voifacecadinrsritdesoaresporneascun
corbprielnic,duprugamiarztoare,mainaintedeasentoarcectre
smrcuisomnorospasreacenevesteteploaia,timpulneguros.
Insiadeseambine,aluiOrionculcare^wteamenindinurmcuo
adncfrmntare:eutiuctdenegrevaluriHadriaascundensnice
lesnetenalIapyxulcelsenin.
Aledumanilorsoaeicopiimeniisfiesacunoasczbuciumarea
Austruluinmnieimugireantunecateimricupieptulclocotindicu
furioasevalurirmurileizguduind.
Beluispontummediasquefraudespalluitaudax;nupernpratisstudiosa
florumet30debitaeNymphisopifexcoronaenoctesublustrinihilastrapraeter
viditetundas.
QuaesimulcenturatetigitpotentemoppidisCretenpater,orelictum35
filiaenomenpietasquedixitvictafurore!
Undequoveni?levisunamorsestvirginumculpae;vigilansneploro
turpecommissumanvitiiscarentem40luditimagovanaquaeportafugiens
eburnasomniumducit?meliusnefluctusireperlongosfuitanrecentescarpere
flores?
Impudens.liquipatriosPenates,50impudensOrcummoror:odeorumi
quishaecaudis,utinamintererremnudaleones!
Antequamturpismaciesdecentesoccupetmalasteneraequesucus55
defluatpraedae,speciosaquaeropasceretigres.
TotaaiEuropepusuiafrdeteamtrupulmaialbcazpadape
strlucitoareacoamafarniculuitaur,dar,ndatcezri30marea
furnicnddemontriimprejuruiseivigroazniceleeiprimejdii,drza
nglbenipedat;mainainte,pecmpiestadeflorinconjuratsiocunun
juruitpentruNimfempletea,iaracumnnoapteasuraltnimicnumaivedea
35dectstelelenceruriijosapelentinse.
Dar,decumpicioruiCretaceaputernicatinse,ceosutdeoraearen
stpnireasa,eastrig:Oh,scumpetat,numeleidefiicatafudispreuit,
iarsfntadatoriepngritsiundesunt?omoartenumai,pentrualfetelor
pcat,estetotuipreauoar;vinacaremaptatoareeuopngdeteapt,
saunlucazburtoarecesafuriatpepoartaviseloramgitoare,45nctot
nevinovat,mvrjetensomnulmeu?narfifostmaibineoaresadun
floriceleeudectsnfruntamriivalurifrdemsur?
Dacmiarputeaaduce,nacestmomentdeur,cinevaacumaiceape
aceltaurblestemat,50agsiputerenmines1sfiicubraarmatis
frngfrdemilcoarnelestrlucitoarealefiareicemiaprinsenpieptal
iubiriisoare.
Amlsatfr'deruinesfntcminulprintescifr'deruinenca
trimaindrznesc:5>zei,dacdinvoieunulcaremidascultare,facm
sumblugoalntraleilorcrare!
Ah,voiescca,mainaintedeamvedeaslbindiasimisczndcu
ncetulchipumirumen,vetejind,fin^'n^Ces^nusestmgpradatnr
gustoas,avreaspotfilatigrihran,ctmaisuntfrumoas.
VilisEuropepaterurgetabsensquidmoricessasPpoteshacaborna
pendulumzonabenetesecuta60laederecollum;siveterupesetacutaleto
saxadelectant,ageteprocellaecredeveloci,nisierilemaviscarperepensum
Mox,ubilusitsatisapstineto70dixilirarumcalidaequerixae,cumtibi
invisuslacerandareddetcornuataurus.
UxorinvictiIovisessenescis;mittesingultus,beneferremagnam75
discefortunam:tuasectusorbisnominaducet.
FestoquidpoliusdieNeptunifaciam?promerecondiluHti,Lyde,strenua
Caecubummunitaequeadhibevimsapientiae.
Sentisac,velutistetvolucrisdies,parcisderiperehorreocessantem
Bibuliconsulisamphoram?
TicloasEurope,tatlmeucelprsitstrignencetatnurmmi
cefel?ncnaimurit?
Poi,cciaiavutnoroculsieiastcingtoare,icinfrasinsinvinei
gtulnspnzurtoare;iibovnicinfamabrbatuluisifii70irival
prigonitdescrboasegelozii.Astfelsejeleacopilafrmntatdemnie:dar
alturi,ascultndoirznddebucurie,edeauVeneraifiuialcuiarc
destinsera.
Dupceiarsdednsadeajuns,iazisaa:75Numaitotbociatta
imniaistpnetecndpetaurulce1blestemios1vezicseivete
aducnduicasisfarmicoarnele.OarenutiicluiIupiternenvinsultu
soieosifii?prsetedarsuspinulisiletete,maibine,80astsoart
glorioassoporicumsecuvine,ccideastzinainte,ntrunemurireata,
unadinprilelumiialtunume1vapurta.
(D.C.Ollanescu)
XXVIII(LYDEI)
CeaputeasfacmaibundeziuasrbtoriiluiNeptun?
Hai,Lyde,scoatedelabeciCecubinelepciuneasoneci.
Amiezu1vezisprecapti,caicumsaroprifugarazi,dinbecintrzii
sridicioamfordinvremurivechiaici?
Noscantabimusinvicem10NeptunumetviridesNere'idumcomas,tu
curvarecineslyraLatonametcelerisspiculaCynthiae:summocarminequae
CnidonfulgentesquetenetCycladasetPaphum15iunctisvisitoloribus
dicetur,meritaNoxquoquenenia.
Tyrrhenaregumprogenies,tibinonanteversolenemerumcadocum
flore,Maecenas,rosarumetpressatuisbalanuscapillisdeclivecontempleris
arvumetTelegoniiugaparicidae.
Fastidiosamdeserecopiamet10molempropinquamnubibusarduis,
omittemirribeataefumumetopesstrepitumqueRomae.
PlerumquegrataedivitibusvicesmundaequeparvosubLarepauperum
15cenaesineaulaeisetostrosollicitamexplicuerefrontem.
IamclarusoccultumAndromedaepaterostenditignem,iamProcyonfurit
etstellavesaniLeonis20solediesreferentesiccos,iampastorumbrascum
gregelanguidorwumquefessusquaeritethorridi
NoiNereidecuverziplete10iPeNeptuncntavompendelete,iarpe
Dianatuoveicntadinlirisgeilei:peurmcntulsosfrislvindpe
VenuscecltoriajncardelebedepurtatnicicntulNopiinuvafiuitat.
(N.I.Herescu)
(LUIMECENA)
O,nobilecobortoralregilorToscanei,demultpstratuiamvinblnd,
nvasnenceput,cufloareatrandafirilor,Mecena,iamfcutuleiuri,ste
ungipepr,dinnucileblanei:
Belugul,desplindedezgust,mailas1astdat10ialtupalatce
pn'lanorisenalmajestosinumaiadmiraattnicitraiulcelluxos,nici
fumulinicizgomotuldinRomaminunat.
Schimbareaesteuneoribogailorplcut;ncasaomuluisrac,ospul
cumptat,15frpoloageicovordepurpurpepat,adeseaanveselito
frunteabtut.
Privete:steauatatluiAndromedeiiaprindestrlucitoareleilumini,
iarProcyon,mpinsdefurie,cuaLeuluistealuptaancinsisoarelecusecet
pmntullcuprinde;acumpstorulobositsetragelarcoare,cuturmai
lngedctndalapelorizvor;dumetaSilvanicaretqueripavagistaciturna
ventis.
QuidSeresetregnataCtjroBactraparentTanalsquediscors.
Prudensfuturitemporisexitum30caliginosanocteprem.itdeusridetque
imortalisultrafastrepidat;quodadest,mementocomponereaequus:cetera
fluminisrituferuntur,nunemedioalveo35cumpacedelabentisEtruscumn
marenunelapidesadesosstirpesqueraptasetpecusetdomosvolventisuna
nonsinemontiumclamorevicinaequesilvae,40cumferadiluviesquietos
irritatamnes.Iilepotenssuilaetusquedegetcuilicetndiemdixisse:Vixi:
crasvelatranubepolumPateroccupatodiffingetinfectumquereddetquod
fugienssemelhoravexit.
Fortunasaevolaetanegotioet50luduminsolentemluderepertinax
transmutatincertoshonores,nunemihinunealiibenigna.
Laudomanentem:iceleresquatitpinnas,resignoquaededitetmea55
virtutemeinvolvoprobamquepauperiemsinedotequaero.
PealluiSilvanuscelzbrlittufiocrotitoripestermiiceitcuinu
suflnicioboare.
Unzeuprudentanfuratnnoapteiabureal30celecesevorsvri
ntimpiiviitoriirdedacunmuritorsezbateuneorisafleceinengduit;
cuinimaegalvezideprezentatengriji,ccicelelalteicatdedrumullorca
fluviul,cndlinititcurgnd35spremareaTuscnalbiei,cndrmii
necndinpotopngrozitorzbucnindundaiumflatrostogoletecaselecu
stncilezdrobiteiturmelecuarboriiceidezrdcinai,iarmuniidemugirea
luirsunspimntai4(c)itremurpdurile,alt'datlinitite,devalurilei
crncene.Acelavieuivastpnpesine,mulumit,cenfiecareziipoatezice:
Amtrit:minefieceofi,oricerurileIupitercunoriacoperiva,oride
cumvalearluminacustrluciridesoare;ceavemnspatenuvafitotui
zdrnicitiniciunlucrunuvafischimbatorinimicitdincteneauadusn
zborfugarniceleoare.
Norocul,celpreabucurosdecruntaluimenire,njoculsuneprevzutse
joacndrpnat,peplacavndnesigurefavorilatoidedat,azimie,mine
altuiacualuibunvoire.
Demiadencas,lslvesc:dardacsegrbeteszboare,inapoiez
totcemiadruiticaut,numaintrameavirtutenvelit,sarciencinste,ce
smideadoarcemilipsete.
Nonestmeum,imugiatAfricismalusprocellis,admiseraspreces
decurrereetvotispacisci60neCypriaeTyriaequemercesaddantavarodivitias
mari:tunemebiremispraesidioscaphaetutumperAegaeostumultusaura
feretgeminusquePollux.
Exegimonumentumaereperenniusregaliquesitupyramidumaltius,
quodnonimberedaxnonAquiloimpotenspossitdiruereautinnumerabilis
scandetcumtacitavirginePontifex.10Dicar,quaviolensopstrepitAufiduset
quapauperaquaeDaunusagrestiumregnavitpopulorum,exhumilipotens
princepsAeoliumcarmenadItalosdeduxissemodos.Sumesuperbiam15
quaesitammeritisetmihiDelphicalaurocingecolens,Melpomene,comam.
Catargul,deci,cndvatrosnideaAfriciifurtun,cuumiliterugciuni
nueumoinjosifgaduindulejertfiripezeiaimblnzi,{0camrfuriledela
TiriCiprusnuipunadaosbogialornmrileavare:oluntrecudou
lopei,unvntocrotitoricuaGemenilorsteaferitpurtamvorprinvijeliile
cebataluiAegeusmare.
(D.C.Ollanescu)
(EPILOG)
Unmonumentnlatam,caremaivenicedectaramasiattdenalt
cumnusnaltenicipiramideleregeti;peelniciploaiaroztoare,nicivnt
npraznicnu1drminulvorclintinicianiicenupoisisocotetieun
oriceveaclafeldetnrvoicretefrncetare,cttimpPontifuliVestalape
Capitoliusorsui.10VorspunetoiacoloundeAufidulvuierzvrtitin
secetoaseleogoarepecareDaunusdomnivorspunetoidemine,caream
ajuns,dinumilneamieit,undomnputernic,cntiuleolianaarmonien
cntlatinammldiato.O,Melpomene,iadun15dinslavaaceastapartea
carepedreptisecuvineieipleteleculaurdelficvoioasmilencunun.
(N.I.Herescu)
LIBERQUARTUS
I
Intermissa,Venus,diurursusbellamoves?parceprecorprecor,Non
sumqualiserambonaesubregnoCinarae.Desine,dulciumcircalustradecern
flecteremollibusiamdurumimperiis:abiquoblandaeiuvenumterevocant
preces.
Tempestiviusndomum10Paulii,purpureisalesoloribus,comissabere
Maximi,itorrereiecurquaerisidoneum:namqueetnobilisetdecensetpro
sollicitisnontacitusreis15etcentumpuerartiumlatesignaferetmilitiaetuae
et,quandoquepotentiorlargimuneribusriseritaemuli,Albanospropetelacus
20ponetmarmoreamsubtrabecitrea.
CARTEAAPATRAio
I
(VENEREI)
Iarteainvrjbitasuprmi,Venera?iarmmunceti?duplung
psuire,iarrzboiulnteeti?Iartm,terogfierbinte,iartm,ccinusn
staresmaifiuceamfostpetimpulmultamabileiCinare.
CruntmaicaPlcerii,numaicutanzadarsmnjugidinnou
acumalapreadulceletucar:nrvamafcutvrsta,zecelustrisgrein
spate;dutencotrotecheamtinereelenfocate.
Pealebedelortalearipestrlucitoare,dulaMaximusacastainelei
ncnttoare,aluiinimideseamai,valuamailesnefoclaadragostei
vpaie,laalvrjiitalejoc:
ideneam,frumos,itnr,gatapentruaprarecucuvntulsu
puterniclaoricinesprijinnare,elemeterlaispiteivaducenvingtorcu
noroc,totmaideparte,steagulmndruluiamor
S1;cndfacurivalul,sprijinitpeasaputere,1vardedealuidaruri,
vanfjaja^^luiavere,2fl)SU,tboltpreioasdeljtf^&iedigy'*^ng
lacurilelbanen^wS***
IllicplurimanaribusducesturalyraequeetBerecyntiaedelectabere
tibiaemixtiscarminibusnonsinefistula,numencumtenerisvirginibustuum
laudantespedecandidonmoremSaliumterquatienthumum.
Menecfeminanecpuer30iamnecspesanimicredulamutuineccertare
iuvatmeronecvincirenovistemporafloribus.
SedcurheuLigurinecurmnatrarameaslacrimapergenas?35cur
facundaparumdecorointerverbacditlinguasilentio?
Nocturnisegosomniisiamcaptumteneoiamvolucremsequorteper
graminaMarii40Campi,teperaquas,dure,voluhiles.
PindarumquisquisstudetaemulariIulieceratisopeDaedaleanititur
pennisvitreodaturusnominaponto.
Acolovaluridesmirnrespiraveiziinoapte,lira,flautulinaiulcu
duioaseleloroaptetivordezmierdaauzul,ziuaiar,dedouori,25virginelei
bieii,drglaiadoratori,vorcntaatamrireinmsurcumpnitalelor
picioarealbecuomicarentreitvorlovipmntulnetedprecumSalieniifac.
Deacum,mienicifemeie,nicibiatnumiepeplac,30nicindejdea
ncreztoarenaceluilaltiubire:vampierdut,plcerinebune,cntecede
fericire,numpotluptacuvinul,florileleamurgisit.
Ligurine,Ligurine,peobrazumivetejit,vai,decemaicurgencast
lacrim'ntristat?35pentruceputereavorbeimisetaie,ruinat?
Ah,nvisurilenopii,crudule,teurmrescoritestrnguimitlapieptu
mi,itechem,itedoresc,alergndnebunspretineprinCmpiileluiMarte
40oriprinrostogoldevaluri,umbrcetotfugideparte!
(D.C.Ollanescu)
(LUIIULLUSANTONIUS)(nmetruoriginal)
CelcecuPindrssentreacncearcpearipidecear,Iulie,zboari
ajutatdeDedalvadaunnumemriialbastre.
Wunrudinmuntecznd,deploaierevrsatdinalbiaicunoscut,
clocotePindri,imens,profunduiglasiprvale,laureadonandus
Apollinari,10seuperaudacesnovadithyrambosverbadevolvitnumerisque
ferturlegesolutisseudeosregesquecnit,deorumsanguinem,perquos
cecidereiusta15morteCentauri,cecidittremendaeflammaChimaerae,sive
quosEleadotnumreducitpalmacaelestespugilemveequumvedicitetcentum
potioresignis20muneredonat,flebilisponsaeiuvenemveraptumploratet
viresanimumquemoresqueaureoseducitnastranigroqueinvidetOrco.
Gratacarpentisthymaperlaborem30plurimum,circanemuswidique
Tiburisripasoperosaparvuscarminafingo.
ConcinesmaiorepoetaplectroCaesaremquandoquetraheiferoces35per
sacrumclivummeritadecorusfrondeSygambros,quonihilmaiusmeliusve
terrisfatadonavereboniquedivinecdabunt,quamvisredeantnaurum40
temporapriscum;concineslaetosquediesetUrbispublicumludumsuper
impetratodemnsaiblaurulapolinic,10fiecndrzneiditirambipresar
cucuvintenoiinritmiseavntslobozidelege,fiecpezeiialelor
vlstarecnt,peaceiregiceaurpuscumoarte15dreaptpeCentaurii
ngrozitorulfocalHimerei,fiecislvetepeceicecassuntadui,cereti,
dealElideilaur,lupttoricalonorndmaimultca20sutedestatui,sauc
plngeuntnrrpitmireseiplnse,nlnduilacer,curajulsufletuli
viaaideprei1smulgenegruluiOrcus.
Cecolindcimbruaromatcumult30munc,prinpdurein
rcoroasaTiburuluivalemodesteuversuritrudnicenmldii.
Cnt1tupeCezar,poetcuplectrumaiputernic,cnddecunun
vrednicpecostiasfntvaducealaidecrncemsigambri,Cezar,celmaimare
ibundindarurice1ddurlumiipreabuniizeiisoarta,oriiardadear
venichiarvecheavrstdeaur;uscniacelefrumoasezile,jocurilepublice
pentruAugustusfortisAugustiredituforumquelitibusorbum.
TequedumprocedisioTriumphe50nonsemeldicemusioTriumphe!
civitasomnisdabimusquedivisturabenignis.
Tedecerntauritotidemquevaccae,metenersolvetvitulusrelicta55
matrequilargisiuvenescitherbisnmeavota,frontecurvatosimitatusignes
tertiumlunaereferentisortum,quanotamduxitniveusvideri,60ceterafulvus.
QuemtuMelpomenesemelmascentemplacidoluminevideris,Uiumnon
laborIsthmiusclarabitpugilemnonequusimpigerdctoremnequeresbellica
Deliisornatumfoliisducem,quodregumtumidascontuderitminas,ostendet
Capitolio:10sedquaeTiburaquaefertilepraefluuntetspissaenemorum
cornaefingentAeoliocarminenobilem.
Celviteazcevinensfritiforulgoldeprocese.
Dacatuncigsescvruncuvntmaivrednic,voicntacutineunindu
miglasulsoaremndruiludat!,voioscCezarsentoarce,fercndtupi
vei,ioTriumfe,50nencetatrostivomioTriumfe!noi,cetateantreag,ducnd
tmiezeilorprielnici.
Zeceboituaduivacideasemeni,eunchinunfragedviel,demam55
nrcaticarenpunecretepentruofrandami;fruntealuiaidomaecu
lunanoucndrsarenatreiasear,aresemnopatlucindcaneaua,60
rouncolo.
(Const.I.Niculescu)
(MELPOMENEI)
Celcarevinenlumesubblindataprivire,divinMelpomene,deart
strlucirenIstmicelejocuriluptndnuvacta,nvingtorpecarulaheunu1
vorpurtalft.Pefruntempodobit:ciapacarecurgepelaTiburmnoasia
crngurilorcoambogatiumbroasnvierseollorfacepeelnemuritor.
Romaeprincipisurbiumdignatursubolesinteramabiles15vatum
poneremechorosetiamdenteminusmordeorinvido.
Otestudinisaureaedulcemquaestrepitum,Pieri,temperas,omutis
quoquepiscibus20donataracycni,ilibeat,sonum,totummunerishoctuiest
quodmonstrordigitopraetereuntium
Romanaefidicenlyrae:quodspiroetplaceo,iplaceo,tuumest.
Qualemministrumfulminisalitemcuirexdeorumregnumnavesvagas
permisitexpertusfidelemIuppiternGanymedeflaco,verniqueiamnimbis
remotisinsolitosdocuerenisusventipaventem,moxnovilia10demisit
hostemvividusimpetus,nunenreluctantesdraconesegitamordapisatque
pugnae,qualemcelaetiscapreapascuisintentafulvaematrisabuberedente
novoperituracidit,videreRaetibellasubAlpibusDrusumgerentemVindelici
quibus
Reginalumii,Roma,imndruleipoporprintrepoeiigingaimiaudat
unlocdeseamX5idealpizmeidintemaimicaziamteam.
O,PieridMuz,tucarecndvoietipeliratadeaurdulcisunete
gseti,tucareaipunepetiicalebdascnte,
(D.C.Ollanescu)
(ROMEI)
Precumodatpasreadetrsnetpurttoare,cuiJoe,regeleceresc,ddu
vrndaiplticredinacndpeGanimedblaiulea1rpiimperiul
pribegelornoroadezburtoare,incercntiulzbor,dar,ncurndcuprins
10decrncenedorini,nstnivrjmaseporniinpoftaeideaprdai
lupteaiscornicuerpicefurioisezbatnrzboirifuprins,saucumarfi
unpuideleu,demamairocovan_abianrcat,cndsarivi,cudintenou,
flmnd,nmijloculcmpiilorbogatencaripscndocaprvede,ceivafi
nceptoareahran,aasubAlpiireilorieindcuasaarmatiDrusus
npustitusapevindelicienimosundedeductusperomne20tempus
Amazoniasecuridextrasobarmetquaereredistulinecscirefasestomniased
diulatequevictricescatervaeconsiliisiuvenisrecictaeposset,quidAugusti
paternusnpuerosanimusNerones.
Fortescreanturfortibusetbonis,30estniuvencis,estnequispatrum
virtusnequeimbellemferocesprogenerantaquilaecolumbam:doctrinasedvim
promoeetinsitamrectiquecultuspectoraroborant;35utcunquedefecere
mores,indecorantbenenotaculpae.
QuiddebeasoRomaNeronibustestisMetaurumflumenetHasdrubal
devictusetpulcherfugatis40iilediesLatiotenebrisquiprimusalmarisit
adorea,dirusperurbesAferutItalasceuflammapertaedascelEurusper
SiculasequitavitundasvastataPoenorumtumultufanadeoshabuererectos
dixitquetandemperfidusHannibal:50Cerciluporumpraedarapacium
sectamurultroquosopimusfallereeteffugereesttriumphus
Ceeusecurisuntnarmai,securidesciieni,20decareAmazoanele
slujitusauodat,dardelacineeileauacumeunusnstaresspun,cci
cinepoatefiatoatetiutor?deciasteordii,ceaunvinspetoinjurullor,
zdrobiteazidetnrulviteazcumintemare,encaracterulcrescutpeunprag
dezeiiubiticumdintrailuiNerofiieroiaursrit,Augustvrsndasuprle
paternasaiubire.
Dinceivitejiibuni,senascvitejidinspinspi,30petauriipe
armsaritotastfeldevrtoiivomgsicataiilor,iarvulturiifieroinuvor
puteaprsinvecioslabporumbi:darcretereadezvoltmulttriacea
fireascineleptenvturisufletelentresc,35iarpildeleicumptulcnd
omuluilipsesc,nviciioriicetalentfacsseblceasc.
O,Rom,ctdemultleetiNeronilordatoaremartorneeMetauruli
Hasdrubalnvinsiziuacareaalungatdinlatinesccuprins40ntunecimea
nopilorcustrlucituisoareintiadatneasursizbndafericitdecnd
cumplitulafricantrecuseclrindprinurbileItaliei,cumfocunpinitrosnind,
canapeleSicilieifurtunanteit;
_f1Cerbifricoi,alupilorprdalniciosptarestrignfineHanibal
perfidul,spimntat,noiimaiurmripecejfecaredeamscpatorideam
fugitdindrumuleeuntriumfpreamare
GensquaecrematofortisabIlioiactataTuscisaequoribussacra55
natosquernaturosquepatrespertulitAusoniasadurbes,durisutilextonsa
bipennibusnigraeferacifrondisnAlgidoperdamna,percaedesabipso60
ducitopesanimumqueferro.
NonHydrasectocorporefirmiorcincidolentemcrevitnHerculem
monstrunwesummisereColchimaiusEchioniaeveThebae.
Cumlaudevictoremgeretqueproeliaconiugibusloquenda.
Carthaginiiamnonegonuntios70mittamsuperbos:occiditocciditspes
omnisetfortunanotrinominisHasdrubaleinterempto.
NilClaudiaenonperficientmanusquasetbenignonumineIuppiter75
defenditetcuraesagacesexpediuntperacutabelii.
Divisoriebonis,optimeRomulaecustosgentis,abesiamnimiumdiu:
maturumreditumpollicituspatrumsanctoconcilio,redi.
AcestpoporrenviatdinrugurileTroiei,pemrileErurieilungtimpde
vntbtut,55pezei,copiiipebtrnisaducapututnaraAusoniei,
mpotriviinevoiei,caunstejarcesubtoportarecrengileipierdencodriicei
ntunecaipeAlgidulumbros,deirnitidespuiat,eltotmaiviguros60sub
loviturafieruluisenalimaiverde,NiciHidrachiarnurenteadintrup
tiatmaitarecndHerculdeafinvinsdeeaeramhnit,nicicolhii,nici
EchionaTebnuauroditunmonstrupepotrivaluiplindenverunare.
O,nu!Cartagineideacumeunuivoimaitrimite70vreodatmndri
vestitori:sfritetot,sfrit,decndmreulHasdrubalnluptapierit,
ndejdeaialnumeluinorocnisnimicite.
Da,brauluiClaudiilornuisempotrivetenimic,cciJoemilasao
ntindeasupralor75ijudecatalimpedentiuulluptelordeoriiceprimejdie
peeiiizbvete.
(D.C.OllanescuTraianCosta)V
(LUIAUGUST)
O,tupecareteanscutcereascbuntateprotectorscumpalfiilorlui
Romulussfii,depreamulttimplipseti,deisenatului,cviicurnd,
fgduieliaidate.
Jntoareete,preabuneprin,dpatrieilumindmnou,eci,dacochii
tilucescpestepoporaffulsitpopulo,gratioritdiesetsolesmeliusnitent.
UtmateriueenemquemNotusinvido10flatuCarpathiitransmaris
aequoracunctantemspatiolongiusannuodulcidistinetadomo,votis
ominibusqueetprecibusvocatcurvonecfaciemlitoredemovet,15sic
desideriisictafidelibusquaeritpatriaCaesarem.
Tutusbosetenimruraperambulal,xnutritruraCeresalmaque
Faustitas,pacatumvolitantpermarenavitae,nullispolluiturcastadomus
stupris,mosetlexmaculosumedomuitnefas,laudantursimiliprole
puerperae,culpamPoenapremitcomes.
BellumcuretHiberiae?
Conditquisquediemcollibusnsui30etvitemviduasducitadarbores;
hincadvinareditlaetusetalteristemensisadhibet,deumtemultaprece,te
prosequiturmerodefusopaterisetLaribustuum35miscetnumenutiGraecia
CastorisetmagnimemorHerculis.
LongasoutinamduxboneferiaspraestesHesperiaedicimusintegroca
primvara,soareleemaistrlucitoriziuatrecemaisenin.
Precumomam,pironindprivirilespremaluri,10culacrimi,jertfe,
rugciuniicheamnencetatcopilulce,deunvntvrjmapemaredeprtat,
dincolodeCarpatevaluriseaflsingurpribegitdevatraprinteascacuma
timpdeunantrecut,aa,dedorultu15cuprins,patria,cudrag
chemndutemereu,ateaptCezarsisoseasc.
Pecmpcireadaboilorseplimblinitit,cciCeresiBelugunplin
ogoarelehrnesc,corbieriipestemriazipaniceplutesc,20credinaide
prepuslipsit,adulterulnuspurcazifamiliacurat,purtareabun,legile
scandalullaugonit,printeleciseamncopiiieflit,epedepsitvina
ndat.
CuSpaniaieteamoare?
Pedealuriipetreceazitottimpulfiecine30mpreunnduiviilecu
arborivduvii;iarseara,cinasvrind,senchin'toifericiicalaunzeu,
Cezar,latine
iinalrugciuniiivarsdinpotirevmpur,cuzeiiLariunind
dumnezeireata,*precumluiHerculcelmreiluiCastorvastalagreci
eternamintire.
'.C*ze'srbtoritu,principepreabune,saidaiHesperieimereunzori
dezirostimsiccimanedie,dicimusundicumsolOceanosubest.
DivequemprolesNiobaeamagnaevindicemlinguaeTityosqueraptor
sensitetTroiaepropevictoraltaePhthiusAchilles.
Iilemordacivelutictaferro10pinusautimpulsacupressusEuro
prociditlateposuitquecollumnpulvereTeucro,iilenoninclususequo
Minervaesacramentitomaleferiatos15TroasetlaetamPriamichoreisfalleret
aulam,sedpalamcaptisgravis,heunefasheu,nesciosfaripuerosAchivis
ureretflammis,etiamlatentem20matrisnalvo,nituisvictusVenerisque
grataevocibusdivumpaterannuissetrebusAeneaepotioreductosalitemuros

PhoebequiXantholavisamnecrines,treziiirugtorirostimdevin
cndnenclzimaqisoarelenOceanapune.
(D.C.Ollanescu)
(LUIAPOLOIDIANEI)
ZeumrepecareneamulNiobeimultsumeitepentruvorbeleitrufae
teagsitrzbuntor,tuceaipedepsitcumoartepeTitiucelrpitoripe
AhileudinFtia,alTroadeistrlucite5ctpecenvingtor,celdintiprintre
rzboinici,darmaiprejosdetine,deisanscutdinThetis,zeeaundelor
marine,cualuilancengrozitoarerzboitanzadaricutremurataturnuri
pealDardanieihotar,elnarfiprimitsintrentracaluluilargiale,15
sfntdanieMinerveidusdeneltori,cndtroienii,vaidednii,seaflaun
srbtoriicndlaPriamlacurtedesftrileregalembtaupejuctori,la
luminazileins,pentruceinvinicumplit,o,durere!o,cruzime!el,cu
inimampietrit,arfiazvrlitnflcrirzbunriigrecilorpecopiiismulidin
leagnidinsnulmameilor,dacaazeilorprinte,aplecatsprendurare25,
a.aVenerei^biteiatarugdeiertare,1j6anarncredealteziduri,pealt
plainaicatecumeniremaiprielnicdetraitu,cenveiscnteliraTaliei
armonioase,enundeleluiXanthospruigalbenrcoreti,Dauniaedefende
decusCamenae,levisAgyieu.
SpiritumPhoebusmihi,Phoebusartem30carminisnomenquededit
poetae.Virginumprimaepueriqueclarispatribusorti,Deliaetuteladeae
fugaceslyncasetcervoscohibentisarcu,35Lesbiumsercatepedemmeique
pollicisictum,riteLatonaepuerumcanentes,ritecrescentemfaceNoctilucam
prosperamfrugumceleremquepronos40volveremenses.
Nuptaiamdices:Egodisamicum,saeculofestasreferenteluces,reddidi
carmendocilismodorumvatisHorati.
Diffugerenives,redeuntiamgraminacampisarboribusquecomae;mutat
terravicesetdecrescentiaripasfluminapraetereunt;
Febus,zeualtinereii,strajacilorlumeti,nfaDaunieiCamenes
rmnglorioase.
Febusmiaddutscnteia,Febusartapoeziei,elmiazispoetpenume
imsuraarmoniei
Febussingurmioadat.Ovoinobilefecioareitu,dragtinerime,35
careprinpriniilutristaideasuprademulinra,voi,pecarevaluatmndra
zeedelaDelossubnaltaiocrotire,eacareopretengoancuaarculuilovire
lincii,cerbiialungai,40ineitactuldelaLesbosisvuitailaminecum
lovesccudegetlira,cndvafisludaicumsecadepealLatoneifiu,pea
nopilorlumincufcliaeicecrete;eabelugulpecmpiilrevarsipreface
paiilunilormaivii.
Laserbareasecularamfostdefaiamcntatzeilorcntareasacr
cecudragfuascultat,iarritmulchiarHoraiubardul,elmanvat.
(D.C.OllanescuTraianCosta)
(LUITORQUATUS)(nmetruoriginal)
Iat,zpadasadus,sentoarceiarbapecmpuri,arboriiiarnfrunzesc;
faaioschimbpmntulinvechilemaluriretraseapelepanicecurg;
GraiagoalsurorileiiaicuNimfelencepehoresntinddinnou.
Nusperalucrurieterne!zicanuliceasulceifurtimpulattdefrumos.
FrigoramitescuntZephyris,verproteritaestas10interiturasimul
pomiferautumnusfrugeseffuderitetmoxbrumarecurritiners.
Damnatamenceleresreparantcaelestialunae:nosubidecidimus15quo
paterAeneas,quodivesTullusetAncus,pulvisetumbrasumus.
Quisscitanadiicianthodiernaecrastinasummaetemporadisuperi?
cunctamanusavidasfugientheredisamico20quaedederisanimo.
CumsemelocciderisetdetesplendidaMinosfeceritarbitria,non
Torquategenusnontefacundianonterestituetpietas,Donarempateras
grataquecommodusCensorinemeisaerasodalibus,donaremtripodaspraemia
fortiumGraiorumnequetupessimamunerumquasautParrhasiusprotulitaut
Scopas,hicsaxo,liquidisiilecoloribussollersnunehominemponerenune
deum.
FrigulhainemblnzitdeZefiri,primvaraomn10vara,cetreceiea
cndncrcatderodvinetoamna,iiarsearatiarnacuchipamorit.
Darceretilepagubesdresedelunilerepezi:noinsdeamcobort15
undeistrbunulEneaiTullusbogatuliAncus,pulbere,umbrsuntem.
tiituczeiidesusmaipunipeminealturizilelorceleaitrit?ceea
censuiiaidatcuminileluinosapuce20lacomulmotenitor.
DacodataaiapusidupceMinosasuprinaltaisentinarostit,
nosteaduc,Torquatus,nicineamul,nicivorbaimiastr,nicipietatea
napoi,
(Const.I.Niculescu)
(LUICENSORINUS)
Cupe,vasedearamitripodepreioase,celagrecieraursplatavitejiei
glorioase,toatelucrurilescumpecuplcereeuleadaIaprieteni,Censorine,
dintrecareparteata
Sednonhaecmihivisnectibitalium10resestautanimusdeliciarum
egens:gaudescarminibus;carrninapossumusdonareetpretiumdicere
muneri.
Nonincisanotismarmorapublicisperquaespiritusetvitareditbonis15
postmortemducibus,nonceleresfugaereiectaequeretrorsumHannibalis
minae,nonincendiaCarthaginisimpiaeeiusquidomitanomenabAfrica
lucratusrediitclariusindicant20laudesquamCalabraePieridesneque,i
chartaesileantquodbenefeceris,mercedemtuleris.QuidforetIliae
Mavortisquepuer,iTaciturnitasopstaretmeritisinvidiaRomuli?
DignumlaudevirumMusavetatmori,caeloMusabeat;sicIovisinterest
30optatisepulisimpigerHercules,clarumTyndaridaesidusabinfimisquassas
eripiuntaequoribusrates,ornatusviriditemporapampinoLibervotabonos
ducitadexitus.
NefortecredasinterituraquaelongesonantemnatusadAufidumnon
antevulgatasperartesverbaloquorsociandachordis.
Dareunamputereaasta,iartugustiavuie10aipreamulte,si
lipseascastfeldecomoarie:dragiisversurilensieuversuripotsi
dau,artnduitotodatcepreastedaruriau.
Ccinicimarmurileplinedeinscripiipopulare,undedupmoartenc
aflviaisuflare15buniigenerali,nicifugacepeHanibalgrbitndrtcu
toatspaimanoastrcrunt1agonitdinItaliadeimpiiflcripuniceprdat,
dectMuzelecalabrenuvorproclamavreodatmaicustrlucireslava
fericituluierou20carenAfricanvinsctigunnumenou;criledacarfi
mute,faptelortalefrumoasenulisarmaidarsplatacuvenitelorprinoase.
ChiarfeciorulluiMavorteialIlieipierea,dacmerituiTcereanpizmi1
nbuea!
Muzanu1lassmoarpeceldemndeproslviri,Muzalridicn
ceruri;astfellamultjinduitul30suospprimeteJoepeHerculneobositul,
astfelfiiiluiTindreucuallorastrulucitorscapvaselelovitedeadncul
mrilor,iarzeulcelcutmpladefoiverzincununat,Liber,neprimeteruga
cuurechenduplecat.
(D.C.OllanescuTraianCosta)
(LUILOLLIUS)
Snucrezicumvacpoateauspiarvreodatversurilececompusam
ntrungennecunoscut,pentrualensoicuritmuiblndalirnstrunat,eu
celngzgomotosulAufidusmamfostnscut.
CeaequeetAlcaeiminacesStesichoriquegravesCamenaeneciquid
olimlusitAnacreon10delevitaetas:spiratadhucamorvivuntquecommissi
caloresAeoliaefidibuspuellae.
Nonsolacomptosarsitadultericrinesetaurumeestibusilliium15
mirataregalesquecultusetcomitesHeleneLacaenaprimusveTeucertela
Cydoniodirexitarcu,nonsemelIliosvexata,nonpugnavitingens20
IdomeneusSthenelusvesolusdicendaMusisproelia,nonferoxHectorvelacer
Dephobusgravesexcepitictuspropudicisconiugibuspuerisqueprimus.
Urgenturignotiquelonganocte,carentquiavalesacro.
Paulumsepultaedistatinertiae30celatavirtus.Nonegotemeischartis
inornatumsilebototvetuospatiarlaboresimpune,Lolli,carperelividas
obliviones:estanimustibi35rerumqueprudensetsecundistemporibus
dubiisquerectus,glumeleodinioardeAnacreoncntate10aurmasdetimp
neterse,alEolieneichindeamortrietenc,patimileinfocatencmai
tresarascunsenduiosullireisn.
SingurElenaoarefostassenflcreze,ea,lacona,deunibovniccei
cugrijpieptnat15iveminteledeaurplinesleadmirezeiosuit
strlucitiopompdemprat?
TeucernuafostntiulcareirepezisgeatacuunarcdelaCidoniu,
Iliosdemulteoriamaifostmpresuraticudumneascceat20Sthenelus
sauIdomeneunaufostsingurilupttoridemniaficntaideMuze,Hectorcel
plindemndrieicuDeifobviteazulnaufostprimiiaprimilovituri
ngrozitoare,vrndsiscapedeurgiepreacuratelelorsoae,vrndcopiiiai
feri.
OmulimederzboinicimaritritaunaintedeAgamemnon,desigur,
nstoizacnmormntnvliinnoaptelung,nimeninuimaiineminte,
nicinuiplnge:casicntelealipsitpoetulsfnt.
Ovirtuteceseascundearemicosebiredengropatatrndvie.Dartu
nuifiprsit,Loliu,ntramelecnturizicevoiatamrire,nuvoisuferica
trudecumtuaiadeveritssestingfr'deurmntropizmauitare:suflet
priceputlatreburi,drept,ntrunacumptat,deafostgreaorinorocit
ncercatantmplare,lacomanelciunecuasprimeaicondamnat,vindex
avaraefraudisetapstinensducentisadsecunctapecuniaeconsulquenon
uniusanni,40sedquoties,bonusatquefidusduramquecalletpauperiempati
50peiusqueletoflagitiumtimet,noniileprocarisamicisautpatriatimidus
perire.
Iudex,honestumpraetulitutili,reiecitaltodonanocentiumvultu,per
opstantescatervasexplicuitsuavictorarma.
Nomenbeatiquideorummuneribussapienteruti
X
OcrudelisadhucetVenerismuneribuspotens,insperatatuaecum
venietplumasuperbiaeet,quaenuneumerisinvolitant,deciderintcomaenune
etquicolorestpuniceaeflorepriorrosaeteaitiutinedepartedeaurulcel
carepoatesrpeascilasinetotstrag,teamvzutconsulcndaifost
incnuunsinguran,cintoate40pricinilecnddreptateasfaturileia
cerut,judebunidrept,alesainuctiguri,cionoare,respingndcufa
mndrdaruridelavinovaisi,desfurnduiarmetotdeaunanvingtoare,
rsturnataipeaceiampotriviridicai.
mprejurulsuadun:maicudreptvacptanumeledeomfericecel
cenelepetetiedaruriledezeidatealentrebuina,celcegreauasrcieo
ndurnelepete50i,maimultdectdemoarte,deruinearuluitemese;
elfrteamviaansiiojertfetepentruscumpiiluiprieteni,caipentru
aralui.
(D.C.OllanescuTraianCosta)
X
(LUILIGURINUS)
O,crudcopilimndrudeaVenereifavoare,cndpeneateptate
tuleieleuoarevenivorstenfruntenngmfareata,cndpleteleceizboar
peumerisortiaifaata,ceiastzimairumen,maiviedectorozro,
epoasosfie,schimbat,Ligurine,ah!ziceveimereuprivinduinoglind
strinulchipaltu:Vai,oaredece,tnr,navuiaceastminteoridecenam
obrajiintregi,canainte?
(D.C.OllanescuTraianCosta)
EstmihinonumsuperantisannumplenusAlbanicadus,estnhorto,
Phylli,nectendisapiumcoronis,esthederaevissparigeragno;cunctafestinat
manus,hucetUluc10cursitantmixtaepuerispuellae,sordidumflammae
trepidantrotantesverticefumum.
Uttamennorisquibusadvocerisgaudiis,Idustibisuntagendae,15qui
diesmensemVenerismarinaefinditAprilem,iuresollemnismihisanctiorque
paenenataliproprio,quodexhacluceMaecenasmeusaffluentes20ordinat
annos.
Telephum,quemtupetis,occupavitnontuaesortisiuvenempuelladives
etlascivatenetquegratacompedevinctum.
Sernperuttedignasequareetultra30quamlicetsperarenefasputando
(CTREPHYLLIS)
(nmetruoriginal)
AmunchiupumplutdemaimultdenouanicuvinAlbaningrdin
micrete,Phyllis,meriordempletitcununiiiedermultsclaviitoidauzor
idecolocolo10feteibieisembulzescnfug,nvrtejsesuierotitde
flcrifumulcelnegru.
nscastiipentrucepetrecerietichemat,iamintescdeide,15zi
cempartendoupeaprile,lunaVenereimrii,dragcudreptmieimai
slvitdectziuanateriimeleaproape,cciMecenaalmeudelaeaiadun
al20anilornumr.
PeTelef,detinedorit,darcarenuiedats1ai,ozglobiefat,cuavere,
nlnuitlinendulceaeimreaj.

*>FaetoncelarsdfiorisperaneilacomeiasprunvdPegas,
nerbdndnspatepeclreulBelerofonte,simasoridorinai,frdelege
socotindsperanelemari,sicauidispremvites.Ageiam,meorumfinis
amorum
'nonenimposthacaliacalebofeminacondiscemodosamanda35voce
quosreddas:Minuenturatraecarminecurae.
Iamveriscomitesquaemaretemperantimpelluntanimaelintea
Thraciae,iamnecpratarigentnecfluviistrepunthibernaniveturgidi.
Dicuntntenerograminepinguium10custodesoviumcarminafistula
delectantquedeumcuipecusetnigricollesArcadiaeplacent.
Adduxeresitimtempora,Vergili:sed,pressumCalibusducereLiberum
15igestis,iuvenumnobiliumcliens,nardovinamerebere.
NardiparvusonyxelicietcadumquinuneSulpiciisaccubathorreis,spes
donarenovaslargusamaraque20curarumeluereefficax.
Adquaeiproperasgaudia,cumtuaveloxmerceveni:nonegotemeis
potrivittovar.0,tu,iubireameadepeurm
Ccideacumaaltfemeiepieptulnumi1vanclzihai,nvaa
spunen35dulceglascntrileceosalinegrijilenegre.
(Const.I.Niculescu)
(CTREVERGILIUS)
Deacumavnturiletracensoitoareaprimveriiaupotolitviitoarea
mriiiiarseavntnlargnierii,deacumsadezgheatcmpiaifluviile
curgmailinecndnumaisuntdeomturipline.
RuineaneamuluiluiCecropsnefericitarndunicceirzbun
attdeamarniciattdecruntpetraculregeaprinsdepoftafrlege.
niarbanoustauoieriipzinduiturmandestulat,10dinfluierede
trestiicnticntecelelordesfatpezeulPanceocrotetemioareledecares
plineArcadienelecoline.
Vergilius,nevineseteacndzilelecusoarevin:deiidinteasculdela
Calesunvinsbeicunoidinplin,15tu,careetiprietennumaicutineriidin
neamurimari,parfumurismiaducindar.
Doarosticludemiresmeoamfordevinvascoatedincelecarela
Sulpiciunbeciadncsuntngropate,20am^or^^evm>sfieizvordenoi
ndejdiileacdurerilorcensufletzac.
Uacpetrecereaaceastateispitete,vinondat,arnucumvafr
sticlu,ccinuecasameabogat:immunemmeditortingerepoculis,plena
divesutndomo.
Dulceestdesiperenloco.
Audivere,Lyce,dimeavota,diaudivere,Lyce:fisanusettamenvis
formosavideriludisqueetbibisimpudens
Importunusenimtransvolataridas10quercusetrefugitte,quialuridi
denteste,quiarugaeturpantetcapitisnives;necCoaereferuntiamtibi
purpuraeneccarilapidestemporaquaesemel15notisconditafastisinclusit
eolucrisdies.
Quofugitvenusheuquovecolor?decensquomotus?quidhabesillius
illiusquaespirabatamores,20quaemesurpueratmihi,felixpostCinarm
notaqueetartiumgratarumfacies?SedCinaraebrevesiastmperisetea,
vinuleunuiIvoiturnanpahardenumiaduciparfumndar.
Demoarteiaduaminteiunscurtrgazdenebunieamestecn
nelepciune:euneoriaadebinesuii,cutotul,tudetine.
(N.I.Herescu)
XIII(LYCEI)
Zeiimauzir,Lyce,Lyce,eimauauzit:rugciuneamiemplinit,de
acumaimbtrnititotvreisparifrumoasitottnrteii,totsbeifr'
deruineisfacinzdrvnii;
Eldinzboruinuselaspestejariiceiuscai,10dispreuitorelfugede
aitigalbenidinistricai,deninsoareadepecapui,deurtelezbrcelecete
facattdeslut:fugeCupidondeele;nicimrgritarescumpeinicipurpura
deCosnuivordanapoiiaraniicecutimpulviforos15autrecutodatrepezi
ipecareiangropatnanaleleneterseuntrecutnestrmutat.
Undeiestefrumuseea,rumenealaundeieste?undeimersulplinde
graii?autrecuttoateaceste!Ce*1~.ama*rmasacumadinpreafericita
Lycecareinsuflaiubire,dinceamultvestitLycecaremarpitpeminecade
farmecsubjugateichip,dupCinar,namoruinfat?
Annosfatadederuntservaturadiuprem
QuaecurapatrumquaeveQuiritiumplenishonorummuneribustuas
Augustevirtutesnaevum,pertitulosmemoresquefastusquemlegis
expertesLatinaeVindelicididicerenuperquidMarteposses,militenamtuo10
DrususGenaunos,implacidumgenus,BreunosquevelocesetarcesAlpibus
impositastremendisdeiecitacerplusvicesimplici,maiorNeronummoxgrape
proelium15commisitimmanesqueRaetosauspiciispepulitsecundis,
spectandusncertamineMartiodevotamoripectoraliberaequantisfatigaret
ruinis,20indomitaspropequalisundasexercetAusterPleladumchoro
scindentenubes,impigerhostiumvexareturmasetfrementemmittereequum
mediosperignes.
DardestinulmsuraseaniiscuriblndeiCinare,cutndsii
lungeasc,Lyce,iedoar,pecare
(D.C.Ollanescu)
(LUIAUGUST)
Princejertfeionoruridemnedeatamriresenatoriiiquiriii,n
adncaleiubire,vesnicivor,o,Augustus,binefaceriletalecuinscripiunipe
piatringraivrednicdeanale,ccinfrunteaoasteitaleDrususcelneobosit
10pegenaunieniiapriginuodatiazdrobitipeabreunilorsmn
nfocatiacele,suspenfiortoriiAlpicldite,citadele,iardintreNeronicel
mare,denorocultupurtat,ntrosngeroasluptarespinsiasfrmatale
Retieipopoare,zcndnslbticie,nprivelitemrea,ncumplitabtlie
cucefuriegrozavloviturileicdeaupealorpiepturioelitecarelibere
mureaui,cumAustrulpemarevaluricrnceneridicdacPleiadelenhor
ploaianorilordespic,astfelturmeledumanecuardoareurmrindfuTiberiu,
ntrefocuricaluisprintenrepezind.
Cumsaevithorrendamquecultisdiluviemmeditaturagri,ut
barbarorumClaudiusagmina30ferratavastodiruitimpetuprimosqueet
extremosmetendostravithumumsinecladevictor,tecopias,teconsiliumet
tuospraebentedwos,namtibiquodie35portusAlexandreasupplexetvacuam
patefecitaulam,Fortunalustroprosperatertiobeliisecundosreddiditexitus
laudemqueetoptatumperaclis40imperiisdecusarrogavit.
TeCmtabernonantedomabilisMedusqueetIndus,teprofugusScythes
miratur,otutelapraesensItaliaedominaequeRomae,NilusqueetHister,te
rapidusTigris,tebeluosusquiremotisopstrepitOceanusBritannis,tenon
paventisuneraGalliae50duraequetellusauditHiberiae,tecaedegaudentes
Sygambricompositisvencranturarmis.
Phoebusvolentemproeliameloquivictaseturbesincrepuitlyra,printra
Daunuluiarvalulcndinpusteteicndfuriosseavnttotmai
amenintorpeogoaresemnatecuunpotopngrozitor,Claudiustotastfeli
elculovirileidrm30crncenireledebarbarimbrcatenaram,
rnduriledinainteidinurmsecernd,copereacutrupuricmpul,fr
pierderinvingnd,nstuleaiddutzeii,turzboinicaarmat,tupovaa
genial,cci,nziuancarealt'dat35tiadeschisAlexandria,blnd
rugndutesifii,porturileiprsiteipalateleipustii,totaaduptrei
lustriaNoroculuifavoarenrzboaiefericiteiarmasprtinitoaresi,plecat
voiitale,iaducecumdoreti40totizbndestrlucite,gloriasiomreti.
Decicantabrul,mainaintenemblnzitdenimeninc,medul,indianul,
scitulcelpribeag,cuoadncadmiraretesalut,o,tugeniupzitoralItaliei
ialRomei,domnitoarealumilor,deamurisepleacie,Spanianeobosit50
isigambriibeidesngecualorfrunteumilitngenunchenaintei,
aducnddevoiebunarmelelorcaofrandlapicioaresidepun.
(D.C.Ollanescu)
(LAUDELUIAUGUST)voiamsacmtrzboaiele,cetilenvinse,dar
Febus,viersulnstrunndculirai,matinseneparcaTyrrhenumperaequor
veladarem.Tua,Caesar,aetasfrugesetagrirettulituberesetsignanostro
restituitIovidereptaParthorumsuperbispostibusetvacuumduellis
IanumQuiriniclausitetordinem10rectumevagantifrenalicentiae
iniecitemovitqueculpasetveteresrevocavitartesperquasLatinumnomenet
Italaecrevereviresfamaqueetimperi15porrectamaiestasadortussolisab
Hesperiocubili.
CustodererumCaesarenonfurorcivilisautvisexigetotium,nonira
quaeprocuditenses20etmiserasinimicaturbes,nonquiprofundum
DanuviumbibuntedictarumpentIulia,nonGetaenonSeresinfidiquePersae
nonTanainpropeflumenorticumprolematronisquenostrisritedeosprius
apprecativirtutefunctosmorepatrumduces30Lydisremixtocarminetibiis
TroiamqueetAnchisenetalmaeprogeneimVeneriscanemus.
oprindumcupnzelepiticeancercamniavaluluiTiren.mpriata,pe
IanalluiQuirin1anchis,purtriidestrmate10iapusunfru,iarviciuli
vinasalungate,renascstrvechilevirtuicenumelelatinsialeItalieiputeri
crescutuleaunpliniauntinsdinrsritpn'laapusdesoareampriei
gloriepevecistrlucitoare.
PopoarelecaretriesclaDunreacealatnuvornfrngelegileluiIuliu
niciodat,precumnicigeii,seriinu,niciperiitrdtori,niciceipelng
Tanaisnscuilocuitori,cuglas,cuflautlidian,npildaprinteasc,a
cpitanilortrecuitriebrbteasc,apoideTroiavomcnta,dealeimult
iubitAnchiseidealVenereiurmapreafericit.
(D.C.Ollanescu)
O
QLLIiuO.
IbisLiburnisinteraltanavium,amice,propugnacula,paratusomne
CaesarispericuVr.Nsubire,Maecenas,tuo:anhunelaboremmentelaturi,
decet10quaferrenonmollesviros,feremusettevelperAlpiumiuga
inhospitalemetCaucasumvelOccidentisusqueadultimumsinumforti
sequemurpectore?15Roges,tuumlaborequidiuvemmeo,imbellisacfirmus
parum:
I(LUIMECENA)
Asa,teduciacuma,prieteneMecena,penaveleliburnesnfrunide
bunvoiealtureadeCezarprimejdiilelupteinmijloculacelorcorbiiinamice
5cuturnurinarmate:cemvoifaceoareeu,cruiaviaadoarctetitun
viamitrecenmulumire,iardacdimpotrivmiesteopovar?ctavoi,
laporuncti,10smafundnlungaodihncenumiplacedectcutine
alturi,saudreaptparteluavoilaastobosealaacumsecuvinebrbailor
cepoartnpieptinimetariisuferivoitrudaipasultuurmavoicusufletul
statornicpeAlpiiceicucrestenalte,nadnculCaucazuluislbaticaupmla
celdinurmhotardelaApus?uar,intrebaveipoate,cuctvasalineeasta
ostenealameatrudeletale,u>celattdeubredinulupteinscut:comes
minoresumfuturusnmetu,quimaiorabsenteshabet,utassidens
implumibuspullisavis20serpentiumallapsustimetmagisrelictis,non,ut
adsit,auxillilaturapluspraesentibus.
Libenterhocetomnemilitabiturbellumntuaespemgratiae,necut
supernevillacandensTusculi30Circaeatangalnoenia.
Satissuperquemebenignitastuaditavit;hautparaveroquodautavarus
utChremesterrapremamdiscinctusautperdamnepos.
Beatusiilequiproculnegotiis,utpriscagensmortalium,paternarura
bobusexercetsuisolutusomnifenore
Ergoautadultacitiumpropagine10altasmritatpopulosdem
primetitovar,maimicosmifieerijaceitotmaimaredepartedecei
dragi,capasreacencuibuigolaiipuipzete,gjcmdsendeprteaz,mai
multiesteteamdeaerpiloriscoad,dei,fiinddefa,nulearputea
aducemultajutor,srmanii.instrzboi,inaltevoiosvoimergenlupt,
doardragultusperndu1oqinucamaimulitaurilaplugurilemeles
tragdectamsiameleturme,pncecaldasteanuvine,ssimutedin
CalabripunealaLucami,orivilameaceaalbdezidulCirceean35al
Tuscululuifalnicsireazemehotarul.Atamrinimiemiadatmultmulte
bunuri:doarnamsstrngavere,caChremesnrnavarsongropori
sodaurisipei,destrblatnepot.
(D.C.OllanescuTraianCosta)
(ALFIUS)
(nmetruoriginal)
Fericeacelacedeafacerideprtat,cavechiulneamdemuritori,lucreaz
cmpulprintesccuboiisi,scutitdeoricecamt,fiorulgoarneinu1
trezetecasoldat,demareareanuingrozit,mfornucalc,nicipepragul
mndrualputernicilorceteni.
Butaidevieplinidevlagnfurpetrunchiulplopilornaliautn
reductavallemugientiumprospectaterrantesgregesinutilesvefalceramos
amputansfelicioresinseritautpressapurismellaconditamphorisauttondet
infirmasovesvel,cumdecorummitibuspomiscaput
Autumnusagriextulit,utgaudetinsitwadecerpenspiracertantemet
uvampurpurae,quamunereturtePriapeettepater
Silvanetutorfinium!Libetiaceremodosubantiquailicemodontenaci
gramine:labunturaltisinterimtaquae,querunturnsilvisavesfontesque
lymphisopstrepuntmanantibus,somnosquodinvitetleces.
AtcumtonantisannushibernusIocisimbresnivesquecomparat,aut
truditacreshincethincmultacaneaprosnopstantesplagasautamitelevi
raratenditretiaturdisedacibusdolospavidumqueleporemetadvenamlaqueo
gruemiucundacaptatpraemia.
Quisnonmalarumquasamorcurashabethaecinterobliciscitur?quod
ipudicamuliernpartemiuvetdomumatquedulcesliberos,Sabinaqualis
autperustasolibuspernicisuxorApuli,sacrumvetustisextruatlignisfocum
lassisubadventumvirisaujosnvalearsunnddemugetepriveteturme
colindnd,crenguesterpecucosorulcursinfigealtoiurirodnice15sau
punemiereancurateamforesautundeoinevolnice,oricndcupoamedulci
mpodobituicapinalToamnapecmpii,ceveselesrupperedinaltoi
2Qistruguricentrecpurpura,sidea,Priape,iendaritatluiSilvanus,
paznicpehotar!
Cudragsentindecndsubunstejarbtrn,cndpeobogatpajite,
Iarcnd,cuiarna,tuntorulIupiter30aduceploaieizpezi,elsauasmute
ciniidupaprigiimistrei,mnnduictrepli,saumrejerarentindepe
ruilucioidreptcurslacomilorsturziiprindenlaurinfricaiiiepurii
cocoripribegi,gustoaseprzi.
Ceomnupoatetotaleanuldragosteis1uitenastfeldeplceri?iaro
femeiebundacarngrijidecasideprunciidragi,aoSabinsauosoa
deApulcuchipularsdesoaremult,sangrmdeascnvatrasfntlemne
vechicndvinesoulostenit297nonmeLucrinaiuverintconchylia50magisve
rombusautscri,iquosEo'isintonatafluctibushiemsadhocvertatmare,
nonAfraavisdescendatnventremmeumnonattagenIonicus55iucundior
quamlectadepinguissimisolivaramisarborumautherbalapathiprata
amantisetgravimalvaesalubrescorporivelagnafestiscaesaTerminalibus60
velhaedusereptuslupo.
Hasinterepulasutiuvatpaslasovesvidereproperantesdomum,videre
fessosvomereminversumbovescollotrahenteslanguidoomnemredegitIdibus
pecuniam,70quaeritKalendisponere.
Parentisolimiquisimpiamnusenilegutturfregerit,editcicutisalium
nocentius,Oduramessorumilia!
Siapoinarcuriturmagrasnchizndsstoarcugeriiumflaiivinul
nousconddindulcelebutoisfacosp,necheltuind,lucrinestridiinar
puteamaimultpeplacsmifie,nicicalcanioriscricedefurtuni,dinapele
deRsrit,nmareanoastrarfiadui,nicibibilicanumiarmergelastomac
iniciieruncaionic55maibinecamslinelecesauculesdincelmairodnic
ramdepomsaucamcriuldinliveziinalbeleceajuttrupuluibolnavorica
mioaraceojertfescluiTerminus60oriieduldelalupscpat.
Cinndaa,o,ceplcutsvezizorindstuleacasoile,svezicumboii
obosiitragpluguntorspemoleitullorgrumaziastrnsIaidebaniitoii
umblaidapentrucalendecumprumut.
(Const.I.Niculescu)
(LUIMECENA)
Dacevrunompelumecarepebtrnuitatsa1fisugrumat,
mielul,cuomnblestemat,aaiiusturoi,cestedectcucutamaicrunt!'
secertori,avoastremaetaricafierulsunt!
UtArgonaulaspraeteromnescandidum10Medeamirataestducem,
ignotataurisilligaturumiugaperunxithocIasonem,hocdelibutisuitadonis
paelicemserpentefugitotite.15Nectantusunquamsideruminseditvapor
siticulosaeApuliaenecmunusumerisefficacisHerculisinarsitaestuosius.At
iquidunquamtaleconcupiveris,20iocoseMaecenas,precormanumpuella
savioopponattuoextremaetnspondacubet.
Lupisetagnisquantasortitooptigit,tecummihidiscordiaest,Hibericis
perustefunibuslatusetcruraduracompede.
Cumbistriumulnarumtoga,utoravertathucethuceuntium10
liberrimaindignatio?
Ceotraveaceastacareardenpieptulmeu?aucusngedelaviperi
fiertau,frstiueu,ierburilempreun,oriCanidiacumvaastegroaznice
bucateleagtitcumnasa?
DintreArgonauiimndricndMedeeandrgi10pefrumosullason,
sigur,caspoatmblnzipenenjugaiitauri,eacuusturoi1auns,iar
darulce1trimisedrageiluilofiptruns.
Casisimtrzbunarea,cuacestvenincumplitipearipidebalaur
apoirepedeafugit.15Xrsitadinmiezdevarnaacoperitvreodatcuunmai
aprigfocpmntuldinApuliansetatinicidarulDeianireinofifostmai
arztorpentruumeriiluiHercul,venicnepregettor.Dinasemeneamncare
dacisevantmpla,20o,poznauleMecena,ntrozideagusta,sseapere
cumna,iurez,dealtusrut,sseculcefeticanailaaltcapdeaternut.
(D.C.Ollanescu)IV(NCONTRAUNUILIBERT)
Intrelupiimieifireascaurctedemare,totattdemultscrb
pentrutinesimesceu,robulecupieleaneagrdebtaiepespinareicu
glezneletocitencdeunlanpreagreu.
nzadarteplimbi,cufal,ngmfatdeavuie,cciNoroculnuinstare
natereaaioschimba.'ndtrtipecaleaSacrmantiatapurpurieceade
asecoidelat,nusimioarenurmatacumintoarcelumeacapuldelatine
dezgustat1mslobodndignarecumtoistrignencetat?
OSectusflagellishictriumviralibuspraeconisadfastidium,aratFalerni
miilefundiiugeraetAppiammannisterit15sedilibusquemagnusnprimis
equesOlhonecontemposedet:quidattinettotoranaviumgravirostrataduci
ponderecontralatronesatquesercilernmanum,20hoc,hoctribunornilitum?
V
At,odeorumquicquidncaeloregitterrasethumanumgenus,quidiste
ferttumultusetquidomniumvultusnunummetruces?
Quidutnovercameintuerisaututi10petitaferrobelua?
Uthaectrementiquestusoreconstilitinsignibusraptispuer,impube
corpus,qualepossetimpiamollireThracumpectora,15Canidia,brevibus
implicataviperiscrinesetincomptumcaput,iubesepulcriscaprificoserutas
iubecupressosfunebresetunctaturpisovaranaesanguine20plumamque
nocturnaestrigis
Cndmielulcedebiciultriumviriloralt'dat,nn'ceoboseanrspntii
crainicul,erabrzdat,arastzilaFalernumcteomiedepogoaneipecalea
Apianclretensusinjos15infruntndlegealuiOtho,nntile
balcoanesialegeloclateatru,cauncavalerflos,pentruceamtrimiteoare
ncvasenarmatecupieptareicupintenidearamlarzboicontrahoilor
demareiaunordesperate20ordiiderobime.dacstaetribunlanoi?
(D.C.Ollanescu)
V
(NCONTRACANIDIEI)Darpezeiitoidinceruri,careneamul
omenescipmntu1crmuiesc,censeamnzarvaasta?cruniiochicese
ndrepteaznspreminecensemneaz?
PecopiitejurLucinadecumvateaajutatcasnaticuadevratpe
ameapurpur,podoabslabpentruaprare,pealuiJoeindignare,pentru
cecaiomamvitregtumpriveti^^^Hsaucafiaraceorneti?
Dupceseopricopilul,cuovocetremurat,fusedezbrcatndat
Trupuigraiositnrsmblnzeascarfipututiuntraccrunt,
s1fivzut*darCanidia,cucoamavlvorainclciticuvipere
mpletit,poruncisseaprindfocdenegrichiparoi,smochinidinmorminte
scoi,penedelabuhanopii,ounsngetvlitedelabroatenrite
herbasque,quasIolcosatqueHiberiamittitvenenorumferax,etossaabore
raptaieiunaecaniflammisaduriColchicis.
AbactanullaVeiaconscientia30ligonibusdurishumumexhauriebat
ingemenslaboribus,quopossetinfossuspuerlongodiebisterquemutatae
dapisinemorispectaculo,35cumpromineretorequantumextantaqua
suspensamentocorpora,exuctautimedullaetaridumiecuramorisesset
poculum,interminatocumsemelfixaecibo40intabuissentpupulae.
NondefuissemasculaelibidinisAriminensemFoliamuetotiosacredidit
Neapolisetomnevicinumoppidum,quiddixitautquidtacuit?Orebusmeis
50noninfidelesarbitrae,NoxetDiana,quaesilentiumregis,arcanacumfiunt
sacra,icuierburinIolcosinIviriactate,rinveninuribogate,icuoase
cedinguradinilorflmnzisauscoszbucnifoculdinColchos.
Veia,careprincindelarunusenfrneaz,30cuhrleulgreu
lucreazlaogropniadnc,obosit,totgemnd,pn'lagtneabgndpe
copilcacelcenoat,capuldoarinndafarcas1facncetsmoar35
flmnzit,privindbucatecarepoftaarinteidesschimbatentrozi,casise
stingochiidemncareajinduindo:stoarsaimduvstrivindoiapoicuea
ficatulmpietritpreface1or40ntrunfiltrudeamor.
BaiFoliadinRimini,cupoftemasculine,toateoraelevecinei
Neapolulceltrndavcredceadefaafost,Foliaalcreirost
icenofiziseaoare?:Voi,tovarencredinlaavrjilorfiin,
NoapteiDian,znevoicetainasfnttiintceresonvelii,'nunenune
adeste,nunenhoslilesdomosiramatquenumenvertite,55formidulosiscum
latentsilvisferaedulcisoporelanguidae,senem,quodomnesrideant,
adulterumlatrentSuburanaecanes,nardoperunctum,qualenonperfectius60
meaelaborarintmanus.
Quidaccidit?curdirabarbaraeminusvenenaMedeaevalent,quibus
superbamfugituitapaelicem,magniCreontisfiliam,indormitunctisomnium
cubilibus70oblivionepaelicum;alalsolutusambulatveneficaescientioris
carmine.
NonusitatisVarepotionibus,omultafleturumcaput,75admerecurres
necvocalamenstuaMarsisredibitvocibus;maiusparabo,maiusinfundamtibi
fastidientipoculumpriusquecaelumsidetinferiusmari,80tellureporrecta
super,quamnonamoresicmeoflagresutibitumenatrisignibus.Subhaec
pueriamnon,utante,mollibuslenireverbisimpias,haiacum,acummnia
npustiivoavanepestecaseledumane,acumcndncodriigroaznicifiarele
seodihnescinsomndulcelncezesc,ciniidinSuburatoaturmreasc1
cultratulpebtrnuldesfrnatulisrdtoideacelacareumbl
mblsmattQcuunparfumrarceiamdat.
Darce?crunteleotrvurialebarbareiMidiesiaupierdutalortrie?
doarcuelepealuiCreonfiicirivalasasapututearzbunaieldoarme
acumnpatulunscuunsucceduitare,70deibovnicegndnare!
Ah,ah,umbl!deoaltvrjitoare,maicurost,smulsdinfarmecumia
fost.
Varus,ah,amarveiplngecndprinfiltrurinoi,strine,aisfugiiar
nspremine75iatunciminteatapribeag,chiardemariitearvrji,napoi
nomaiveni;euioiface,ioidansmiomaitarebutur,snummai
vezicuur,idinjosdemriedeavorcerurilemaicurnd,suspmntul
rmnnd,denuiardepentruminedeamor,precumnoalardemohorta
smoal.JNunvorbeblndeacuma,canainte,ncerca
Furiileanduplecapruncul:caTiestzbucnita,nadncaidesperare,n
blestemderzbunare.
Venenamagnumfasnefasque,nonvalentconverterehumanamvicem;
dirisagamvos:diradetestatio90nullaexpiaturvictima.
Quin,ubiperireiussusexpiravero,nocturnusoccurramFurorpetamque
vultusumbracurvisunguibus,quaevisdeorumestManium,95etinquietis
assidenspraecordiispavoresomnosauferam.
Vosturbavicatimhincethincsaxispetenscontundetobscenasanus
postinsepultamembradifferentlupi100etEsquillinaealitesnequehoc
parentes,heu,mihisuperstiteseffugeritspectaculum.
Quidimmerenteshospitesvexascani,ignavusadversumlupos?quin
hucinanes,ipotes,vertisminasetmeremorsurumpetis?
Tu,cumtimendavocecomplestinemus,10proiectumodorariscibum.
Cavecave:namquenmlosasperrimusparatatollocornua,Vrjilepot
sclinteascdreptulinedreptul,darnuialrzbunriidar:vvoiblestema
cuunblestemgroaznic,neputndscadchiardeiaidaoriceprad.Cao
Furiedenoapte,cnducispierivoieu,vvoistandrummereu,Caunmolos,
caunrocatlaconianbunajutorpstorilormiascuturecheaprintrenaltele
zpeziurmndfiaracemastrnit:tuumplicrngulcuovocedetemutapoi
miroiunospejo>pzea!cumplitcuceiamcoarnegatadeatacapoimiroi
unospejos.Zea,pzea!cumplitcuceicemifacvrunru,umbr,vvoi
rupeobrajiiculungiunghiiarcuite,cumsuntManilorursite,95ipeinimile
voastretulburateamspesc,somnulosvi1gonesc.
Babemrave,cupietrelumeanuliivogonipncevvastrci;corbii
Esquiliniilupiisfiavornengropate100mdularelespurcateipriniist
spectacol,vieuindnurmameaei,dinochinulorscpa.
(D.C.OllanescuTraianCosta)
(MPOTRIVAUNUIDEFIMTOR)(nmetruoriginal)
Decedrumeiifrvinihruieti,cine,mieldevezivrunlup?nui
pointoarcevaneleameninrispremine?ieutiusmuc!
QualisLycambaesprelusinfidogenerautacerhostisBupalo.
Aniquisatrodentemepetiverit,inultusutflebopuer?
Quoquoscelestiruitisautcurdexterisaptanturensesconditi?
ParumnecampisatqueNeplunosuperfusumestLatinisanguinis,nonut
superbasinvidaeCarthaginis
RornanusarcesureretintactusautBritannusutdescenderet
Sacracatenatusvia,sedutsecundumvotaParthorumsuaurbshaec
periretdextera?
Nequehiclupismosnecfuitleonibusunquamnisindisparferis.
Furornecaecusanrpitvisacrioranculpa?responsumdate.
Tacentetorapalloralbuinficitmentesqueperculsaestupent.
Sicest:acerbafataRomanosaguntscelusquefraternaenecis,ut
immerentisfluxitnterramRemisacernepotibuscruor.
Rogarelongoputidamtesaeculoviresquidenervetmeas,caginerelede
Licambenjosit,caalluiBiipaldumancrunt.Dem'intiundintenegru,ca
unpruncplngnd,numvoirzbuna?
(TraianCosta)
(CTREROMANI)
Undealergai,nelegiuii,indreptedeceaiprinssbiileabiaascunse?
AupreapuinacurslatinulsngepecmpiipentinsulluiNeptun?
Cica,peplaculprilorslbatici,10Romaspiarchiardemnaei!Nici
leiiinicilupiinturbarenusfiedectpealtefiare.
Pevoicuprinsuvaurebelefuriisaupatimioarbe?daimiunrspuns!
15Eitac,pefeeaupaloareamoriiinmrmuresccuminteanvlmit.
Da:soartacrudazi,romani,vmnisngelenevinovatdefratece
humaastropito,alluiRemus,20caunblestempentrunepoirmas.
(I.U.SoricuTraianCosta)VIII
(UNEIBTRNELIBIDINOASE)(nmetruoriginal)
Uelungulveacmucegit,maintrebidecemislbescputerile?
Cumsittibidensateretrugisfetusfrontemsenectusexaretventerque
mollisetfemurtumentibus10exilesurisadditum.
Estobeata,funusatqueimaginesducanttriumphalestuumnecsit
mritaquaerotundioribusonustabacisambulet.15QuidquodlibelliStoici
interSericosiacerepulvillosamant?
Illitteratinumminusnervirigentminusvelanguetfascinum,quodut
superboprovocesabinguine20oreallaborandumesttibi?
QuandorepostumCaecubumadfestasdapesvictorelaeiusCaesare
tecumsubaltasicIovigratumdomobeateMaecenasbibam,minatusUrbi
vinclaquaedetraxerat10servisamicusperfidis?
Romanuseheuposterinegabitisemancipatusfeminaetisnegridinii,
frunteaiebrzdatadncdebtrneileadineicuburtancute,cuunold
pipernicit20pepulpeleiumflatepus.
Hai,bunrmas,teducpnncimitirportretedetriumftoriinicio
soasnuumblecumaimaripodoabedemrgritar.15Ce?dacprintre
pernedemtasezacopusculelestoice,analfabetacoardsevadezghea?
putereaminomailncezi?devreisoscoidinvintreandrtnic,20cugura
trebuiesajui!
(TraianCosta)IX
(LUIMECENA)(nmetruoriginal)voioicCezaranvins,lombean
naltaicascumvreaIupiter
Mecenafericitule,elcevoiaspunRomeilanulscosiubiilorsisclavi
vicleni?rtomanulvai,urmai,voivveindoi!vndutfiinduneifemei,fert
vallumetarmamilesetspadonibusservirerugosispotest15interquesigna
turpemilitariasolaspicitconopium.
Athucfrementesverteruntbismiileequos
GaliicanentesCaesaremhostiliumquenaviumportulatent20puppes
sinistrorsumcitae.
IoTriumphe!tumorarisaureoscurrusetintactasboves?
IoTriumphe!necIugurthinoprembelloreportastiducemautiile
centumnobilemCretamurbibus,30ventisiturusnonsuiexercitatasautpetit
SyrtesNotoautferturincertomari.
Capacioresafferhuc,puer,scijphosetChiavinaautLesbia35velquod
fluentemnausiamcoerceatmetirenobisCaecubum:curammetumqueCaesaris
rerumiuvatdulciLyaeosolvere.
X
MalasolutanauisexitaliteferensolentemMevium:uthorridisutrumque
verbereslatus,Auster,mementofluctibus,soldat,elpoartarmeiepuiii
sclavzbrciiloreieunuci,iiarsoareleseruineazavedeastindardelng
unconopeu.
Dardoumiidegalipecainspumegai,cntndpeCezar,vinlanoi,iar
naveledumaneiutenportseascund,20inndsprestngapupele.
ijuncilenepusenjug?io,Triumfe!astfeldenvingtornicicuIugurta
naiadus,spreCretacuosutdecetiempins30devnturineprielniceori
dusdeNotusspreviitoareaSirtelor,orimarea1poarlnvoiaei.
Biete,aducupemaiadnciivindeChiosorideLesbosdsau,cas
nvingemgreaacenearapuca,msoarnenpaharCecub,ccigrijilece
pentruCezaramavutplcutenvinslenecm.
(Const.I.Niculescu)X
(NCONTRALUIMEVIUS)
^0r^la.AceastaacumaseporneteuMeviusinfectulsubsoriiceimai
ri!sntfurioase>Austrule.ngrijestezbuciumictmaitarepelaturileeinec
sidusatranocteamicumappareat,10quatristisOrioncdit,quietiorenec
feraturaequore,quamGriavictorummanus,cumPaliasustovertitiramab
IlionimpiamAiacisratem.15Oquantusinstatnavitissudortuistibique
pallorluteusetillanonviriliseiulatioprecesetaversumadlovem,Ioniusudo
cumremugienssinus20Notocarinamruperit!
Opimaquodipraedacurvolitoreporrectamergosiuverit,libidinosus
immolabiturcaperetagnaTempestatibus.
Petti,nihilmesicutanteaiuvatscribereversiculosamorepercussum
gravi,amore,quimepraeteromnesexpeditmollibusnpuerisautnpuellis
urere.
Inachiafurere,silcishonoremdecutit.
Heume,perurbemnampudettantimahfabulaquantafui!
conviviorumetpaenitet,eiEuruscelpreanegrupemareanmniesifrng
isismulgodgoaneilopei,iarCrivulssuflecanmunicndnurgie
rstoarnizdrobetestejariindrznei;nnoapteaceadesmoalosteas
nuiluceasc10pecerulundeapunefunestulOrionsiaapeintinsoaresi
sendrjeasc,cumpentrugreciodatcnd,bietulIlionlsndu1ncenu,
PallasaeiturbareontoarsensprevasulluiAiaxcelimpiu.15O,ctvafi
sudoareapemarinaridemareictglbenealapechipuivineiu,cebocete,
cevaiet,nicilafemeiiertate,cerugciunispreJoedestorsulveipurtacnd
apeledingolfulIoniei,umflate20deNotus,sfrmavorurlndcarenata!
Iardactupemalurizvrlit,capradgrasspremareabucuriea
corlelor,veifi,zeielorFurtuniicuminamea,acas,unapplindedesfrurii
ooaievoijertfi.
(D.C.OllanescuTraianCosta)
(PRIETENULUIPETTIUS)(nmetruoriginal)
Numiepeplac,caaltdat,Pettius,versurisrmanesscriu,lovitcum
suntdeungreuamor,amorulcaremalegedintretoismaprinddefemei
oridebieiidelicai.
DecndnumaisuntrobnebunInachiei,scuturfrunzanpdurial
treileadecembrie.
Ruinemie,fiindcattaamstrnitguraoraului,vai,ilaospeemi
parerusamanlemlanguoretsdenUumnqUvetitusimospintus.10arguit
et^f'/lucrumnilvaierecandulum,>Cnir?'querebarapploranstibi,
pauperis*,calentisinverecundusdens8ltnJoarcanapromoratloco.
FervidioremejoinaestuetpraecordiifQuod*ingratavenhsdwidatlibera
bUlS
Olfavulnusnilmalumlevantiaomenta,^^summotuspudor.
Desineti*?*.Severustepalamlaudaveram,UbihaesevcfpreLrincerta
pedehiredomumriussusovireamicosheumihipostesetheu*nauTbus
lumbosetinfregitatu*.Liminadura,q.gmlibetmuherculam.Nrlaamor
Lyciseimetenet,vincere*&*vmcere
Aexpedirenonamicorumqueantundeexpcontumehaegraveslibera
cflj?sardorautpuellaecandidae
4,muliernigrisdignisimabams.Quidtibi<ns:mcurmihiquidvetabellas
mUn7joiuveninecnor*obesae,mitHS7aSesagaciusunusodororneravis
hirsutiscubethircusnalis,polypu*angrrJnisacerubilateatsus?
Cdragosteaeusingurrniamdezvluit10orilncezind,oritcnd,ori
dnnadncdepieptoftnd.Nimicnupoatempotrivabanuluiomulsraci
cinstit?peumruimtnguiam,cndzeulvicleuguluipe:fadatainami
dinsuflet,cuvinma_itarenclzindum.15Dardacnluntrulmeuva
clocotislobodfiereanvntsdeaculeacuricenimicnajutrnii
ruinarcameaatuncinusevamaimsuracuceicenusdeseamamea.
Lsndumcuasemenivorbe,porunceai20duteacas,dareudeunpicior
ovitoreramdus,vai,spreuaneprieten,vai,ilapragulceldurcecoaste,
alemifrngea.
Flindusecntreceoricemuierutinmoliciune,acumLiciscmiine
amorunla;smdezlegedeeliniciocaracrncen,cidemaprindiar,
pentruodalbfat,saupentruunbiatrotunjorceileaglungebuclele.
(TraianCosta)
(UNEIDESFRNATE)(nmetruoriginal)
Cevrei,muierepreademndeelefaniiceinegri?
Cemitrimiidaruriiscrisorelemie,cesneputinciosiamnara
menfundat?
Cineleageradulmecporcul,indomitamproperatrabiemsedareneque
Mi10(ammanetumidacretacolorquestercorefucatuscrocodiliiamque
subandotentacubiHatectaquerumpitvelmeacumsaefisagitatfastidiaverbis:
Inachialanguesminusacme;15Inachiamternoctepotes,mihisemperad
unummollisopi&sPereatmalequaete
Lesbiaquaerentitaurummonstravitinertem,cummihiCousadesset
Amyntascuiusnindomitoconstantioringuinenervus20quamnovctcollibus
arborinhaeretI
MuricibusTyriisiterataevelleralanaecuiproperabanturPtibinempe,ne
foretaequalesinterconviva,magisquemdiliseretmuliersuaquamte.
HorridatempestascaelumcontraxitetimbresnivesquededucuritIovem:
nunemarenunesiluae
ThreicioA.quilonesonant.Rapiamus,amici,oceasionemdedie,dumque
virentgenua
TuvinaTorquatomoveconsulepressameo,ceteramitteloqui:deushaec
fortassebenignareducetnsedemvice.NuneetAchaemenioperfundinardo
iuvatetfideCyllenaea10levaredirispectorasollicitudinibus,neostoitaturbare
cumaiulbundenimica:10udalbealaicurge,boialascoasdinbaligde
crocodilinclduriapoirumpecoardelepatuluiiacoperiuloricndnvorbe
crncenescrbelemileocrte:LncedInachieinuieti!doarmie!15ntro
noaptepeeadetreioriopoi,pentruminenaivlagmcarodat!La
dracu'
Lesbia!eamiteaduceocrp,cndeucauttaurilaveampe
AmintaCoanul,cruianvintreaflmndicreteaovarga,maitare20dect
unarboretnrpedealuri!
Cuidruiamvemintescldatentirianpurpur?ie!calaospeeunul
snufientremesenisaiboamantcare1iubetemaimultcapetine!
IfTraianCosta)XIII(PRIETENILOR)(nmetruoriginal)Cerulsastrnsde
viforniarea,iarzpadaiploaiallasnjospeIupiter:mareaicodriipernd
sundeCrivultracic.Prieteni,sprindemngrabprilejulcareaziniidat,
verzictgenunchiinesunt5iicuvenit,sgonimbtrneeadinfruntea
nnorat.AduvinstorspecnderaconsulTorquatusalmeu,dealtelenumai
vorbi:cci,poate,unzeumaiprielnicvapunetoatenrostullor.Nard
ahemeniuacumvremsstropimdinbelugidincoardelecilenene10cuun
cntecsneuirmgrijilereledinpiept,nobilisutgrandicecinitCentaurus
alumno:IncictemortalisdeanatepuerThetide,temanetAssaracitellusquam
frigidaparvifinduntScamandrifluminalubricusetSimos,ruperenecmater
domumcaerulaterevehet;illicomnemalumvinocantuquelevatodeformis
aegrimoniaedulcibusalloquiis.
Mollisineriacurtantamdiffuderitimisoblivionemsensibus,pocula
Lethaeosutiducentiasomnosarentefaucetraxerim,MonaliterSamiodicunt
arsisseBathyllo10AnacreontaTeumquipersaepecavatestudineflevit
amoremnonelaboratumadpedem.
Urerisipsemiser;quodinonpulchriorignisaccenditopsessamllion,15
gaudesortetua:melibertinanecunocontentaPhrynemacerat.
Noxeratetcaelo.Fulgebatlunaserenointerminorasidera,cumglsuia
cuvoinicuidiscipolvestitulCentaur:Nenvinsule,fiumuritor,tuceldinThetis
nscut,cmpuAsaracicteateapt,peundecurgrecileapealeScamandrului
ngustiSimoisulvioi;15Parcelecunenduratullorfiritiarntorsuli
azuriemamatanosteaducnapoi,decipotoleteiacolonecazulcuvini
cntre,ccipentruslutelemhnirielesuntdulcialinri.
(Const.I.Niculescu)
(LUIMECENA)
Decezbavadulcemiapicuratacumauitaregreansimiredeparc
somnleteicafisorbitdincupecubuzelensetate?
SespunecnualtfelAnacreonseaprinse10deBatilsamianulcndi
plngeaiubireadinliraceaboltitnversfrmsur.
AatemistuiituiomaimndrparnuarsezidulTroiei.15Te
bucurdesoarti:hesturataPhrynepeminemusuc.
(TraianDiaconescu)
(PENTRUNEERA)
Eraonoaptenseninat,peboltlunastrluceacumtumagnorum
numenlaesuradeorumnverbaiurabasmea,intonsosqueagitaretApollinis
auracapillos,10forehuneamoremmutuum,odoliturameamultumvirtute
Neaera!namiquidnFlaccoviriestnonferetassiduaspotioritedarenoctes
etquaeretiratusprem15necsemeloffensaecedetconstantiaformaeicertus
intrriidolorettu,quicunqueesfelicioratquemeonunesuperbusincedis
malo,sispecoreetmultadicestellurelicebit20tibique^Pactolusfluatnecte
PythagoraefoliantarcanarenatiformaquevincasNirea,heuheutranslatosalio
maerebisamores:astegovicissimrisero.
Sublicritmaimicdestele,cndeacredinmijura,ctvasuflaspre
Apolovntulprinpleteblondefluturnd;nochiimei,acum,Neer,descreti
cuoricenoaptedaiinicidezeiruinenai!
Petinesuprat,caminedealtamvoindrgi,snumdoar
frumuseeai20cndiarineomvedeantrozi,iartu,alesuleideastzide
fericireluminos,tucaretrecipelngminetrufadeamorumidureros,25
maistaiunpicorictsifiedemarelanulsaupuneaiPctolulsicare
aur,sisenteienelepciunea,chiarpeNireusntrecinfarmec,30ean
locuipealtu1vafipus:tuteveistingedetristee,cieuvoirdeatunci
nespus.
(PetreStai)
AlteraiamteriturbellischilibusaetassuielipsaRomaviribusruit:
quamnequefinitimivalueruntperdereMarsiminacisautEtruscaPorsenae
manusparentibusqueabominatusHannibal,impiaperdemusdevotisanguinis
aetas10ferisquerursusoccupabitursolum.
BarbarusheucineresinsistetvictoretUrbemequessonanteverberabit
ungulaquaequecarentventisetsolibusossaQuirininefasvideredissipabit
insolens.15Fortequidexpediatcommuniterautmeliorparsmaliscarere
quaeritislaboribus;nullasithacpotiorsententia:Phocaeorumvelutprofugit
execratacivitasagrosatqueLarespatrioshabitandaquefana20aprisreliquitet
rapacibuslupis,ire,pedesquocunqueferent,quocunqueperundasNotus
vocabitautprotervusAfricus.
Sicplacet?anmeliusquishabetsuadere?secundaratemoccuparequid
moramuralite?
InmareseucelsusprocurreritApenninus30novaquemonstraiunxerit
libidinemirusamor,iuvetuttigressubsiderecervisadultereturetcolumba
miluo,
(POPORULUIROMAN)
Iatiarunrnddeoameniearenluptelecivilesezdrobete,Romacade
nsisubputereasa,Roma,cuimarii,vecinii,nuiaustinsmndrelezilei
niciceteleetruscecuPorsenanomica,noiovomsurpa,noirasafr'delege,
blestemat,10ipmntuifivaiariunslaalfiarelor.Vai,nvingtorii
barbarinCetateasfrmatpeastrmoilorcenuvorclcacucaiiloriale
luiQuirinusoaseceseascunddevntisoareo!nelegiuire!trufaidin
mormntleorspulbera.15Toi,oriparteaceamaibun,deprimejdiiviitoare
vntrebaicearfimaibinepentruavapra;eu,maibundectaceastanu
credaltcevasfie,adic:precumodatfoceenii,blestemnd,prsituiau
pmntul,temple,zeii,ipustie20aulsatlalupicetateailaporcimistrei,
fugind,astfelspornimcutoiiundepaiinevorduce,undeneorchemape
valuriNotus,Africulcelcrunt.Aaibine?orimaibunesfaturialtulneaduce?
repedencorbii,dar,ctprielnicisoriisunt!
CndnmareApeninulfrunteainevaplecat,30cndamoruri
monstruoasecerbicutigrevoruni,porumbiecuereii,iarnundaceasrat
credulanecravostimeantarmentaleonesametquesalsalevisbircusaequora.
35Haecetquaepoteruntreditusahscinderedulceseamusomnisexecrata
civitasautparsindocilimeliorgrege;mollisetexpesinominataperprimat
cubilia.Vos,quibusestvirtus,muliebremtolliteluctum40Etruscapraeteret
volutelitora;nosmanetOceanuscircumvagus:arva,beatapetamusarca
divitesetinsulas,redditubiCereremtellusinarataquotannisetimputatafloret
usques'inea
Jlliciniussaeveniuntadmulctracapellae50refertquetentagrexamicus
uberanecvespertinuscircumgemitursusovilenequeintumescitaltaviperis
humuspluraquefelicesmirabimur,utnequelargisaquosusEurusarvaradat
imbribus55pinguianecsiccisuranturseminaglebis,utrumquerege
temperantecaelitum.
NonhucArgoocontenditremigepinusnequeimpudicaColchisintulit
pedem,nonhucSidoniitorseruntcornuanautae,60laboriosaneccohors
Ulixei,nullanocentpecoricontagia,nulliusatrigregemaestuosatorret
impotentia.
Luppiterillapiaesecrevitlitorageni,utinquinavitaeretempusaureum,
apulnetezinduiprulcuplcerevaplutiincrezndusenleiigalbeni
turmanusoteme.Pentruanunemaintoarcevenicdacnelegm35cu
asemenijurminteicualtfeldeblesteme,haidei,ceteni,cutoii,oricei
bunidoar,splecm;celorlali,turmntng,blestematevizuine,fr'de
vlagnicisperan,triti,rmnnpazalor.Voicuinimabrbat,lsai
plngerifeminine40izburai,zburaidepartedermiietruscilor;neateapt
Oceanul,bruallumii:cugrbirehaismnecmpecmpii,cmpiicei
mbelugaiundernanearatinsuledefericireredroadntoianiicu
tezaurencrcai,45undevianetiattotdeaunanflorete,undemugurii
mslineinusdelocnelcioi,undecusmochinecoaptearborulse
mpodobetei.Sescurgemiereadulcedinstejariiscorburoi,undedinnaltde
muntecadcususururiizvoare.
ialtelucruriminunatemaivedeavom,fericii,55Euruscelaposnu
varspeogoarelemnoaselargiiroaieledeploaieiacolosuntferiibobiicei
fertilispiardeacmpieiuscciune,regeleceresccugrijanotimpii
cumpnind.
Argonauiiacolonuvin,sprenelciune,60iaiMedeeidesfrnatepai
acolonusentind,dinSidoncorbieriinaupututacolompinge,niciailuiUlis
tovaribntuii,vaselelor,molimarufctoareturmelenuleatinge,vitele
nunimiceteniciunsoarearztor.65Iupiterpeseamacelordrepiacestloca
pstrase,atuncicndveaculdeaurnaram1ntina
IamiamefficacidomanusscientiaesupplexetororegnaperProserpinae
peretDianaenorimovendanuminaperatquelibroscarminumvalentium
Canidia,parcevocibustandemsacriscitumqueretrosolvesolve
turbinem.MovitnepotemTelephusNereum,nquemsuperbusordinarat
agmina10Mysorumetnquemtelaacutatorserat.XJnxerematresIliae
addictumferisalitibusatquecanibushomicidamHectorempostquamrelictis
moenibusrexprocidit,heupervicacisadpedesAchille.15Saetosaduris
exuerepellibuslaboriosiremigesUlixeivolenteCircamembra:turnmenset
sonusrelapsusatquenotusnvultushonor.Dedisatissuperquepoenarum
tibi,20amatanautismultumetinstitoribus.
Fugitiuventasetverecunduscolorreliquitossapelleamictalurida,tuis
capillusalbuestodoribus;nullumalaboremereclinatotium,iapoinfier:
scpavorminileevlavioasedeasteatoate,cndcuvntulmeuprofeticvor
urma.
(D.C.OllanescuTraianCosta)
(CANIDIEI)
Mdauplecatdeacumatiineimiestriteceaiingenunchetejurpe
ceacumplitmrireaDianei,peaIaduluidomnii,pecriledevrjuricefac
steleleviiceoasteamisianasupritrimisese10inpieptuiascuite
sgeilentorsese.MatroaneletroianeduioaselausplatpeHectordttorulde
moarte,lepdatlacorbiilaciniprad,cndregeleprinte,cetatea
prsindui,czucurugminte15lacrncenulAhile.Tovariibrbaiailui
Ulis,deaCirceivoindespuiaidepielealorproas,pututausi
primeasciminteaicuvntul,cufaaomeneasc.Iareuctepedepsei
ctechinurimari20dinparteisuferitam,o,idoldesamsari!
Sadusameajunie,ifaamirumeniteacumanumaioaseipiele
vetejit,prinfarmeceletale,vezi,prulmiaalbit;nampartedupmuncde
unceasmailinitit,ErgonegatumvincorutcredammiserSabellapectus
increparecarminacaputqueMarsadissilirenenia.30Quidampliusvis?omare
etterra,ardeo,quantumnequeatrodelibutusHercules]cruorenecicanafer
vidavirensnAetnaflamma:tu,doneccinisiniuriosisaridusventisferar,35
calesvenenisofficinaColchicis.
Quaefinisautquodmemanetstipendium?
Effare:iussascumfidepoenasluam,paratusexpiare,seupoposceris
centumiuvencossivemendacilyra40volessonari:Tupudica,tuproba
perambulabisastrasidusaureum.InfamisHelenaeCastoroffensusvicem
fraterquemagniCastoris,victiprece,ademptavatireddiderelumina:
Tibihospitalepectusetpuraemanus50tuusqueventerPactumeiuset
tuocruorerubrosobstetrixpannoslavit,utcunquefortisexilispuerpera.
Quidobseratisauribusfundispreces?nonsaxanudissurdioranavitis
55Neptunusaltotundithibemussalo.InultusutturiserisCotytiaajunsam
scredastzicenucredeamdeloc,cvrjilesabineturbareanpieptmipune
Cevreimaimultdeatta?o,mare,o,pmnt,euardcumnsuiHercul
maicruntnafostarznddesngeleluiNessusnveninatodat,cumcolcie
vpaianEtnanflcrat:gatasmisplpcatul,pedepselordictate:voietio
hecatomb,orilaudecntatepeliramimincinoassifaccumvadoreti?
Tu,pudic,cinstit,cefalnicpeti
Urechilornchisedecendrepirugata?60Neptuncelfurtunaticcu
adncundasavulgata,sacrumliberiCupidinis,etEsquilinipontifexveneiei
impuneutUrbemnomineimplerismeo?60quidproderitditassePaelignas
anusvelociusvemiscuissetoxicum?Sedtardiorafatatevotismanent:ingrata
miserovitaducendaestnhocnovisutusquesuppetasdoloribus.
Inmontesaxum,sedvetantlegesIovis.70Volesmodoaltisdesilire
turribusmodoensepectusNoricorecluderefrustraquevinclagutturinectes
tuo,fastidiosatristisaegrimonia.Vectaborumeristuneegoinimiciseques75
meaequeterracedetinsolentiae.Anquaemoverecereasimagines,utipsenosti
curiosus,etpoloderiperelunamvocibuspossimmeispossimcrematosexcitare
mortuos80desideriquetemperarepocula,ploremartisntenilagentisexitus?
nubatestncimaisurdelaceicepierpemare!Cum?tusdaipefa,rznd
cunepsare,mistereleCotiteiicultulrpitoralPofteinenfrnatei,ca
predomnitor65peEsquilinulmagic,nepedepsitdelumesumpliRoma
ntreagdemineialmeunume?ceosctigitudarcainavuipebabe
vrjitoarepeligneiaigsiotravmaigrbit?Da,moarteaosivie,70de
cumteatepitunsmaigreaimaitrzie:iveitrviaanchinuriiurgii,
cavenicnoupradlanoidurerisfii.
AlluiPelopssperjurulprinteodihncat,Tantal,flmndalturide
hranambelugat,75iPrometeusubvulturodihnncvrea,Sisif,carese
luptsaezestncagreapecretetuldemunte,odihnaodorete,daralui
Joelegenuleo'ngduiete.Tu,dedezgustulvieiimhnitincruntat,80
odatcutaveidinvrfulnlatdeturnsteazvrliialtdatpieptulcuo
spaddelaNoricsi1despicideadreptul,zadarniccutavei,scrbiti
amrt,ofuniefatalsiomaistrngipegt.85Peumeriitidumani
atuncivoistaclare,mndriameavainepmntulsubpicioare.Ce?eu,care
dauvia,cumtuaivrutsotii,ppuilordeceari,prinvrjitorii,dincer
potsmulgeluna,potdansufleire90laamorilorcenuifarmecideiubire
potface,cummaplngecmeteugulmeunuinicidecumnstaresi
facvreunru?
(D.C.OllanescuTraianCosta)
CARMENSAECUIAREonsDiana,lucidumcaehdecusocamursemper*
culU,datejuae^dis,quibussV^ZJarrnen.
AlmeSol,currunitidodiemf10promisetcelasal*g^
Ritematurosaperirepar*15sivetuLucmaproba*^^
^^z:t^ruprqueprosperesdecretasupergcertusundenosdeciesjerannos
orbisutcantusreferatque
CNTECULSECULAR
(nmetruoriginal)
Febusiacodrilordoamn,Diana,voi,podoabencerlucitoare,pururi
nchinai,primiineruganziuasfntdeastzi,Soarehrnitor,careaduci
luminaIOioascunziapoiirsaiacelai,dectRomatusnuvezicetate
altamaimare!
Tuceifacipepruncissenasclesne,Ilitia,aprtupemame,15ori
ctenvoietistechemiLucina,oriNsctoarea.
Zee,tunmuletepeprunciilegeapentrucsniciintocmitajuto,ca
dinmritiurisnasconou20mndrodraslilacrugulcelorosutzece
anisaduciaricntriijocuri,terdieclarototiesquegrotanocte
frequentes.
QuodsemeldictumeststabilisquererumTerminuservet,bonaiam
peractisiungitefata.
FertilisfrugumpecorisqueTellus30spiceadonetCereremcorona
nutriantfetusetAquaesalubresetIovisAurae.
Conditomitisplacidusquetelosupplicesaudipueros,Apollo,35siderum
reginabicornis,audi,Luna,puellas.
RomaivestrumestopusIliaequelitusEtruscumtenuereturmae,iussa
parsmutareLareseturbem40sospitecursu,cuiperardentemsinefraude
TroiamcastusAeneaspatriaesuperstesliberummunivititer,daturusplura
relictis,quaequevosbobusveneraturalbis50clarusAnchisaeVenerisque
sanguisimpetretbellanteprior,iacentemlenisnhostem.
IammariterraquemanuspotentesMedusAlbanasquetimetsecures55
iamScythaeresponsapetunt,superbinuperetIndi,detreioripeziu,detrei
orinoapteamulisseadune.
Plinacumdeturmeirod,Pmntul30Cerereisipuncununide
spice,sinutreascodraslelePloaia,VntulbundelaJoe.
Blndilinitit,ascunzndsgeata,rugtorisasculipecopii,Apolo,
35tu,reginastelelor,tuascult,Lun,pefete.
DacRomaestezidireavoastriauvenitpermuletrusctroieniidui
devoicubinepemrisimute40araizeiiidinTroia,patrialorn
flcri,sloboddrumfcutuleafrteam,sprealedamaimultedect
lsar,piuiEnea,Totcenjertfaboiloralbivcere50celnscutdinVenusi
dinAnchise,daii:pedumanibiruind,elesteblndcunvinii.
Pepmnt,pemaresetemepartulazidemnaitare,deaRomeifascii,
55cerrspunsacumaceimndriodat,sciiiiinzii,iamFidesetPaxet
HonorPudorquepriscusetneglectaredireVirtusaudetapparetquebeatapleno
60Copiacornu.
AuguretfulgentedecorusarcuPhoebusacceptusquenovemCamenisqui
salutarilevatartefessoscorporisartusremqueRomanamLatiumquefelix
alterumnlustrummeliusquesemperprorogataecumquaequeAventinum
tenetAlgidumque70quindecimDianaprecesvirorumcuratetcotispuerorum
amicasapplicataures.
HaecIovemsentiredeosquecunctossepembonamcertamquedomum
reporto75doctusetPhoebichorusetDianaedicerelaudes.
PaceaiCredinaiSfiiciuneaiOnoarea,dusademultVirtuteiarivin,
Beluguiaratcornul60plincudetoate.
Febuscelcuarclucitor,augurul,FebusmultiubituldenouMuze,care
uureazcumeteuguitrupurislbite,iardepeAlgidiAventinDiana70i
ascultnrugilelorpepreoi,laurareafiilornotriastzipleaciurechea.
Joeitoizeiiaudacesteamiendejdeabunceoiauacas,75cor
ceamnvatsislvescpeFet>u.sipeDiana.
(TeodorNaum)m
NOTE
ODE
Carteantiv.lC.CilniusMaecenas(cea.688)setrgeadinvechea
aristocraieetruscalucumonilor,dinlocalitateaArretium.
V.7gloataschimbtoare:Quirilesdesemneazpeceteniiromanin
calitatedealegtori,constituiincomiii,decinfuncialorcivil.Termenul
trebuiepusnlegturcuvecheadivinitateQuirinus(cf,I,2,46).
V.8latreaptaceamaimare:textual,lantreiteleranguri,adiclacele
treimagistraturiprincipaledincursushonorum:edilitatea,preturai
consulatul.
V.12sidaichiarrangregesc:Attaliciscondicionibus.Dinastia
attartizilor,regiiPergamului,eraproverbialprinbogiileei.Dealtfel,
actualitateacomparaieierasesizatdepubliculromanipentrufaptulc
ultimulrege,AttalusalIIIlea,ilsaseavereamotenirepoporuluiroman
(133.e.n.).
V.14amriiMirtoene:apeleMriiEgeedinjurulinsuleiMyrtos,lasud
deEubeea,zonpericuloaspentrunavigaie.
V,17(15)attatimpctvntulcumrileselupt:noriginal,vntul
africluptndusecuvalurileicarice(v.l5).Africuseravntuldesudvest,
aductordefurtun;mareaicaricseaflantreinsuleleSamosiIcaria.
V.19.vechimasic:dinviiledepemunteleMassicus,nparteadenord
vestaCampaniei.
V.28Marsusapermistreulmarsic:inutullocuitdevecheapopulaiea
marsilorseaflancentrulItaliei,lanordestdeRoma.
V.3334EuterpeiPolyhymnia:doudincelenoumuze.Liralesbic:
AlceuiSaphomodelelegrecetialeliriciipoetului.
I,2Dataprobabil:29sau28.
V.6veaculgreualPyrrhei:SupravieuitoriipotopuluiprincareZeusa
vrutspiardomenirea,PyrrhaiDeucalion,aurecreatneamulomenesc,
arunendpesteumrpietrecaresauprefcutnfemeiibrbai.
V.7Proteus:slujitoralluiPoseidon,pstoralanimalelormarine.Avea
capacitateadeasepreschimbanoricefiinsauelementspreascpadecei
careisolicitaudarulprofetic.(Cf.Vergilius,Georgice,IV,387iurm.,Ovidiu,
Metamorfoze,XI,224iurm.).
V.14rmuletruscalTibrului,mainaltistncos,fceacaapele
crescutealefluviuluissereversespremalulstnginundndoraul,deunde
iepitetuldeflavusblondul,milosuldatacestuifluviu.
V.l5unpalatregesc:evorbadesediulluipontifexmaximus,instituitde
Numa,aanumitaRegiaNumae,nimediatavecintateatempluluiVestei.
V.17Ilia:FiicaluiAeneas,RheaSilvia,mamaluiRomulusi.Remus.
V.1920ruliubitordesoie:duplegend,Ilia,aruncatn.Tibru,a
devenitsoiaacestuia.Furiafluviuluiesteinterpretatcaorzbunareamorii
luiCezar,aparinndiel,caiIlia,laaceeaigintaIuliilor.
V.23(22)Prinperisaumezi(v.51)Horaiudesemneazpeurmaii,
acestora,prii,ameninareaceamaigravnparteadersritaimperiului.
V.33Erycina:epitetalAfroditeiVenus,dupnumelemunteluiEryxdin
Siciliaundeseaflauntemplualzeiei.
V.35tat,auctor(v.36):zeulMar,tatlluiRomulus.
V.39ostaulmar:cf.I,1,28.Eraopopulaierenumitprirxspiritulei
rzboinic.
V.42(43)Maia:fiicaluiAtlas,mamaluiHermesMercurius,identificatla
Romacuodivinitateomonim,protectoarealuniimai.
V.46Quirinus:strvechedivinitaterzboinic,deoriginesabin.Dupo
explicaiemainou,zeupanicalagriculturii.
V.lZeeaCipruluistpn:Venus.PecoasteleinsuleiCipru,zeiase
nscuseieinddinapelemrii,deundeprobabilicalitateaeideprotectoarea
navigaiei,primindngreceteepitetelededivinitateamrii,abuneiplutiri,
aporturilor;laHoraiu,Venusmarina,III,26,5.
V.2fraiigemeniaiElenei:CastoriPollux,Dioscurii,fiiiluiZeus,
constelaiaGemenilorfavorabilnavigaiei.
V.3Eol:regelevnturilor.Cf.Homer,Odiseea,X,179iVergilius,
Eneida,I,v.50iurm.
V.4Iapyx:vntulcaresufladinnordvest,dinspreApulia(Iapygia)
sprijinindplecareadinItaliaspreGrecia.
V.l2vntulAfricii:cf.I,1,15.
V.13Crivul:vntuldenordest,Aquilo.
V,13(14)Hiadelentristate:caiPleiadele,erausurorileluiHyas,fiul
luiAtlas.Pierinddetristeepentrusfritultragicalfrateluilor,aufost
transformatensteleaductoaredeploaieifurtun.
V.14aNotuluiturbare:vntuldesud,identificabilcuAustrul.
V.l9(20)Acroceraunia:promontoriungolfulEpir.
V.21(22)Oceane:Okeanos,ntindereadeapcarenconjura,caun
fluviuuria,pmntulrotundcaundisc.Cutimpul,denumireaseaplic
numaioceanuluiAtlantic.Reprezentareamitologiclconsidertatlfluviilor,
unuldintreTitani,[fiulluiUranosialGaiei.
V.27Iapet:untitan,tatlluiPrometeu.
V.34Dedal(Daedalus):arhitectisculptoratenian,constructor
legendarallabirintuluidinCreta.nchisaicideregeleMinos,dreptpedeaps
cfavorizaseieirealuiTezeudupucidereaMinotaurului,Dedalifiulsu
Icarncearcsscapezburndcuaripidecear.Icarapropiindusepreamult
desoare,seprbuetenmareacareipoartnumele.(Cf.I,1,15).
V.3536CeadeadousprezeceamuncaluiHerculeaconstatnrpirea
CerberuluiisalvarealuiTezeuialuiPirithous(cf.III,4,80)dinInfern.
Acheronul:numeleunuiadinrurilesubterane,desemneazaicilumea
infernalnntregime.
V.lvntdeprimvar:Favonius:zefirul,vntuldevest.
V.5Cytherea:epitetalzeieiVenus,dupnumeleinsuleidinMareaEgee,
Cytheraorum.
V.8Vulcanus:divinitateitalicprimitivasimilatcuzeulgrecalfocului,
Hephaistos.naceastcalitateelpatronaipeCiclopi,demonimeteugari,
furariitrsnetuluiiaiarmelordivine.EraulocalizaintrunadinInsulele
Lipare(Hiera)saunSicilia.
V.llFaunus:vechedivinitateroman,protectoare(facere)aturmeloria
pstorilor,deundeasimilarealuicuarcadianulPan.ntrovariant
desacralizat,erasocotitunregeautohton,naintedesosirealuiAeneas.La
plural,FauniisuntasimilaicuSatyriigrecilor.Cazeualprimverii,era
srbtoritla13februarie.
V.14L.Seslius:unrepublican,partizannedezminitalluiBrutus(Dio
Cassius,LIII,32)numitconsuldeAugustusnanul23.e.n.
V.16Mani(Manes):sufleteledivinizatealemorilor.
V.1316Imagineaultimeistrofeindicobiceiulgreciromandease
dedicantempletablevotivenfindmprejurareadramatic,deobiceiun
naufragiu,dincarescpasepersonajulrespectiv.
V.lL.VariusRufus(cea7414.e.n.),poet,prietencuVergilius,autoral
uneitragedii,Thyestes,apreciatcaunmodelalgenuluilaromani(dinpcate
pierdut)ialunorpoemeepice,unelogiufunebrualluiCezariunpanegiric
alluiAugustus.alcntuluiMeonic:homeric.Maeoniaeravechiulnumeal
Lydiei,undesarfinscutHomer,laSmyrna.
V.5M.VipsaniusAgrippa(6312.e.n.)comandantulmilitarcarea
asiguratvictoriileluiAugustus,ompoliticiedilpriceput,devenitiginereal
mpratului.
V.78(56)MnialuiAhilecontraluiAgamemnon,temcentrala
IUadei(cf.Epist.,I,2,1113).
V,10(8)nefastulneamplindesngePelops:Blestemularuncatde
PelopsfiulluiTantalasuprafiilorsi,AtreuiThyeste,adatnaterelaunlan
depariciduriirzbunri,exploatatedesubiecteletragediilorgrecetii
romanedinciclulatrizilorialpelopizilor(cf.I,161718iA.P.,v.91).'v.17
20(1316)EvocareaunoreroiiaatmosfereidinIliadaiMeriones,vizitiuli
tovaruldeluptalluiIdomeneu.FiulluiTydeu,Diomede,landemnuli
sprijinulPalasAteneirnetepeAfroditaipeAres,ncntulalVleaal
IUadei.
V.lRodosiMitilene(capitalainsuleiLesbos),oraevestiteprinbogiai
strlucirealor,folositeadeseacalocuriderefugiuiodihn.
V.3TebaerasocotitafiloculdenaterealluiBacchus.
V.4Tempe:valevestitprinpitoresculei,situatntremuniiOlimp,la
nordiOssa,lasudistrbtutdefluviulPeneu.
V.llLarissa:oranTesalia,peacelaiPeneu.
V.12Albunea:grotdindumbravaTiburului,cuocascaddeap
sulfuroasacreiculoarealburieadatdenumireanimfeicarepatronalocul.
V.13Anio:aziTeverone,afluentalTibrului,careizvoradincascada
menionatmaisus.
Tiburul:aziTivoli,situatla28km.NordestdeRoma,uninutmenionat
adeseadeHoraiucaunncnttorlocderefugiudinapropiereavileisale.In
text:dumbravaluiTiburnus,ntemeietorullegendaralaezrii.
V.15(16)Notus:cf.I,3,14.
V.17(19)L.MunatiusPlancus:ompolitic,ajunsconsulnanul42,
partizanalcelordoutriumvirate,ndecursulcroraischimbmereu
partidaistpnul.
V.22(21)Teucer,fiulluiTelamon,regeleSalaminei,esteizgonitdetatl
su,lantoarcereadelaTroia,pentrucnuirzbunasefratele,peAiax.
LegendaafosttratatdeSofocleidePacuvius.
V.23(22)tmplacuvinstropind:noriginalLyaeo,Lyaeusepitetallui
Bacchusnsemnndeliberatoruldegriji.
V.28(29)oaltSalamin:aezareacuacelainumentemeiatde
TeucernCipru.
V.6Caiigalicicunoscuicanrvaieraustruniicuzbaleprevzutecu
niteciocurinumitedinideluplupatisfrenis(v.67).
V.14fiulThetidei:Ahile,spreafiscpatderzboiultroian,esteascuns
demamasaninsulaSkyros,deghizatnfemeie,undeestedescoperitnsde
isteulUlise.
V.l6nceteledumane:ntextlyciene,populaiealiatcutroienii.
V.2Soracte:muntelanorddeRoma,ninutulfaliscilor,naltdevreo
700m,pecareseaflaiuntemplualluiApollo.
V.8Taliarh:ngreceteregeleospului.
V.18CampuseCmpulluiMarte,loculexerciiilorsportive.
V.lAtlas:ungigant,fiulluiIapetifratecuPrometeu.nurmarzvrtirii
giganilorafostpedepsitssusinboltacereascpeumeri.Erabunicullui
Mercurius.Cf.I,2,42(43).
elocvent:facundus,gr.Xoyioatributuldezeualvorbirii.
V.4jocalpalestrei:patronalntrecerilorsportive,Hermespurtan
grecetetitluldeycovioi;palestra:localulsauparteadincldiredestinat
luptelor.Termenulajungesinonimcugymnasium,edificiulcoliideeducaie
fizic.
V.56allireigrbove:ntextcurvae,scobit;primalirafost
construitdeMercuriusdintrocarapacedebroascestoasicoardeledin
intestineleboilorsacrificai(dinceifuraidelaApollo.Cf.V.912).
V.912Horaiuatenueazcuonotumoristicaceastcalitatealui
Mercurdepatronalhoilorialnegustorilor.Asevedeaamnuntelebiografiei
zeuluilaHomer,Imnuritrad.I.Acsan,MinervaBPT,1971,ClreHermes,p.
Gl86.
V.1316EvocareaunuiepisoddinIliada,XXIV,v.322iurm.Cnd
btrnulPriamncrcatdedaruri(celbogat)strbateneobservattabra
aheilorsubocrotirealuiHermesiajungelacortulluiAhile,spreaiceri
cadavrulfiuluisu,Hector.
V.15strjiletesalice,textualfocuriledeveghealetesalienilor,soldaii
luiAhile,originardinacestinut.
V.1719Ultimafuncieazeuluiartataici,ceadecluzamorilor
sprecellalttrm,ecuprinsnepitetulgrecesctysautyuy_a.y(t>Y6q
conductoralsufletelor.
V.19vargadeaur:caduceul,unsceptru,iniialdinlemndemslin,
simbolalrelaiilorialmisiuniipaniceazeului,ulterioravndnvrfdou
inelesuprapuseformatedinncolcireaadoierpi.Horaiulconcepecapeun
toiagdepstorcuefectemagiceasupraturmeidesuflete.
V.lLeuconoe:personajneidentificabil.Semaintlnetecanumealunui
demosaticinesemnificativlaOvidiu.Ospeculaieetimologicipoteticar
puteaodefinicaceacuminteasimpl,naiv.
V.3zodieriidinCaldeea:textual,numerelebabiloniene,calculele
privindmersulconstelaiilordupcaresealctuiahoroscopul.
Practicaastrologieisabucuratdecreditnperioadatulburea
rzboaielorcivile,sprijinitfiindidedoctrinastoicaluiPoseidonios,dei
colilefilosoficeorespingeaungeneral.Inliteraturavremiieaptrunden
scrierileluiVarro,lapitagoreiculNigidiusFigulus,iarunanumeL.Tarutius
FirmanusalctuietehoroscopulRomei.Lampraiiepocilorurmtoare
cercetareaastrelordevinefoartefrecvent.
V.6limpezeteprinsitvinul:bogatendepuneri,vinurileantice
trebuiaustrecuratenaintedeconsumareprintropnzsauositdemetal.
V.l(2)Clio:muzaistoriei,acreiinvocaresejustificaiciprindestinaia
politicipatrioticaodei.
V.5Heliconul:muntedinBeoia,lagraniacuFocida,consacratMuzelor.
AiciavuseselocscenainvestiriicapoetaluiHesiod,istorisitdeacestan
prologulTheogoniei.
V.6MuniiPinduluidinTesaliaiHaemusdinTracia(Balcanii)eraude
asemeneaslaurialeMuzelor.
V.9MamacnlreuluiOrfeueraCalliope,muzapoezieilirice(Cf.III,4,
1,[2]).'v.22virgina,dumanafr'depreafiarelorslbatice:Diana,zeia
vntoarei,practicatnucadivertismentsportiv,cicadistrugerearului,
asociatcuaceeaiipostazaluiApollo(Plessis).Liber:divinitateitalic
asimilatcuBacchus.
V.25Alcide:Hcrcule,nepotulluiAlcaeusifiulluiAmphitryo;aiLedei
fii:CastoriPollux,celdintipriceputlaclrie,cellalt,tarenpumni.
V.34panicadomniealuiNuma:aldoilearegelegendaralRomei,
NumaPompilius,creatorulaezmintelorspirituale,nopoziiecuRomulus,
regelerzboinic.
V.35TarquiniusSuperbus:ultimulregealBornei.
V.3536CatodinUtica(9346),strnepotalluiCatoCensorul,lupttor
nfocatpentrucauzarepubliciimpotrivaluiCezar,sesinucide,nurma
nfrngeriitrupelorpompeienedelaThapsus.
V.37Regulus:Cf.III,5,14(13).
V.37(39)ncntec:ntext,insigniCamena:nMuzameaaleas(cf.II,
16,38).
V.38(37)Scauri:Mustratdetatlsu,M.AemiliusScaurus,pentrucse
lsaseantrenatnfugaarmateiromanedinrzboiiicucimbrii(101).e.n.,fiul
acestuiasesinucide.
V.38L.AemiliusPaullus:unuldinceidoiconsulicomandaninluptade
laCannae(216),moarendezastrulgeneral,refuzndprilejuldescpareoferit
deuntribunmilitar.
V.40C.FabriciusLuscinus:consulnanii282i278,renumitprin
cumptareirectitudinemoral.Astfel,ntimpulrzboiuluicuPyrrhus,i
napoiazacestuiapeprizonieriiromanipecaresenatulrefuzasesi
rscumpereildenunpemediculcareseoferises1otrveasc.
V.43(41)ManiusCuriusDentatus:Consuln290i275,sadistinsn
luptampotrivasamniilorialuiPyrrhuspecare1nvingelngTarent.
Exempludecinsteidezinteres,refuzaurulcucaresamniiivoiaus1
corup.
V.43(42)M.FuriusCamillus:nvingtorulcetiiVeii(396)isalvatorul
Romeidegali(390).
V.45(46)Marcellus:Horaiusuprapuneaicidoupersonajepeerouldin
timpulrepublicii,M.ClaudiusMarcellus,nvingtoralgalilor(222)i
cuceritorulSiracuzei(212)ipenepotulluiAugustus,cstoritcufiicasaIulia
nanul25imortn23.e.n.
V.46(47)aluiIuliumndrstea:aluzielacometaaprutdup
moartealuiCezarsauexpresiafigurataprosperriiginiiIuliaprinpersoana
luiAugustus.
V.54(53)prii:cf.1,2,23(22)i51.
V.55(56)serii,seres:untermengrecescdesemnndpopoareledin
ExtremulOrient.
V.16ncareVenusaturnatnectar:ntext,acinceaparte,quinla
parte,expresiecarepoatedesemnafieocantitatenedefinit(desrutri),fie,
maidegrab,ideeadecalitate,subinfluenadoctrineipitagoreicedupcare
eterul,formsuperioaramateriei,esteacinceaesen.
V.5alAfriciiruvnt:cf.I,1,15.
V.9(10)nuainiciunzeu:chipurilezeilorocrotitoriaicorbiei
reprezentaipepupa.
V.llpindePont:unlemnrenumitpentruconstruciacorbiilorn
antichitate.
V.lpstoruldepeIda:ParisfiulluiPriam,regeleTroiei.Pentrunltura
oprofeiecareanunacelvapricinuipieireaTroiei,copilulteexpuspe
munteleIda,undecreteprintrepstorinaintedeafipusndrepturilesale.n
original,epitetulIdaeis(v.2)sereferla:mnulcorbiilorcucareParisveninda
rpitopeHelena.
V.3(5)Nereus:fiulluiPontosialGaiei,tatlcelor50deNereide.
HvinitatemarinanterioargeneraieiolimpienealuiPoseidon,iprezentnd
foreleelementarealenaturii,nzestratcudarulprofeie1cucapacitateadea
semetamorfoza.V.10Dardanus:ntemeietorullegendaralTroiei,fiulluiZeus
ialllectrei,fiicaluiAtlas.Ovariantitaliciatribuieoorigineetrusc
totivindastfelntoarcerealuiAeneasnvecheasapatrie(cf.Vergilius'neida,
VIII,v.137iurm.).
V.1718(17)sgeileascuitealeCretei:ntextGnosii,Knossosiind
capitalaCretei.Trestiadinaceastinsulerafoartepotrivit>rinduritateaei
pentruconstruireasgeilor.Dealtfel,cretanii,arcaienumii,luptaulaTroia
caaliaiaiaheilor,conduideIdomeneuiderion.
V.18(1819)Aiax:laHomerpoartepitetuldesprintenul.Estefiullui
Oileus,deosebitdecellaltAiax,fiulluiTelamon,ambi[upttorilaTroia.
V.2122alluiLaertefiu:Ulise.unflagel(ntextpieirea)raseitale:
aluzielastratagemacaluluidelemn.
V.22NestordinPiliu(Pylos):celmaivrstnicdintrelupttori,renumit
pentrunelepciuneasa.
V.23(2223).TeucerceldinSalamina:cf.I,7,22(21).V.24Sthenelus:
secunoscpatrueroicuacestnume.CeldelaTroiaeraunuldinpretendeniila
mnaHeleneiiluptacaajutoralluiDiomede.
V.26Merion;v.27,29(28)TidideDiomede,cf.I,6notalav.1720(13
16).
V.2932Situaiadescrisnacesteversurisereferdefaptla
confruntareadintreMenelauiParisncntulalIIIleaalIliadei.
V.2versurilorvinovate:noriginaliambiloracuzatoriceeacene
trimitelaEpodelescrisentinereeapoetului.
V.5Dindymene:epitetulCybelei,dupmunteledinFrigiaundeera
cultivatzeia.
V.6Pitiu:Apollo;PythoenumelemaivechiallocalitiiDelphi.
V.8coribanii:preoiidincortegiulCybelei.
V.10(910)aleNoriculuispade:NoricumprovinciedinzonaAustrieii
aBavarieideastzi,bogat.nminedefier.
V.17DramelecaseiAtrizilordelaMycene.A_treuserzbunpefratele
suThyestes,careisedusesenevastaivoiasiiaitronul,dnduisi
mnncepepropriiisicopii(cf.^4.jP.,91).Egist,unfiualluiThyestes,l
omoarpeAtreuimaiapoi,mpreuncuClytemnestra,peAgamemnonfiul
luiAtreu.Oreste,fiulluiAgamemnonncheieirulrzbunriloromorndpe
mamasaClytemnestraipeEgist.
V.lLucretilis:unlandemunidininutulvileiluiHoraiu,aziMonte
Gennaro.
V.2Faun:cf.1,4,11.Lyceul:muntedinArcadiainutuloriginarallui
Pan.
V.78(7)soaele,brbaiicrorgreumaimiros:capreleiapii.
V.9haediliae:sedaudouinterpretriacestuicuvnt:a)Numepropriu
ngenitivpelngluposdcsemmndoregiunebntuitdelupi.
B)Numecomun,diminutivdelahaedus(ied)ncarecaz,omiterea
cuvntuluintraduceresejustificprincalitatealuideapoziiepelng
uxores(v.7),relunddefaptpecapellis(v.3).
V.12(11)Vstica:valedininutulsabinalvileiluiHoraiu.
V.17aria:ntextdogoareaCaniculeiSirius,steauacineluii
ncepeevoluiala26iuliepatronndidenumindastfelsezonultorid.
V.18pecoardeleteice:Teos,oradinIonia,patrialuiAnacreon(sec.VI
.e.n.).
V.20cristalina)Circe:strlucitoareiamgitoarenacelaitimp,n
contrastcucastaistatornicaPenelop.
V.22(21)deLesbosdulce:ntext,innocentis,nevtmtor,carenuse
urclacap,producndefectedefelulcelornotatenversurileurmtoare.
V.2223pealSemeleifiu,Tioneu:celedouepitetealeluiDionysos:
SemeleiusiThyoneus,vindelanumelemanieisale,Semele,ncalitateasa
muritoareiThyone,numeleprimitduprscumprareaeidinInferni
primireanOlimp.^^^jAri1?*^jac**n^
^'?E18LluTS**!
^irt'JN.VPCv.lVarus:QuintiliusVarus,prietencuVergiliuiHoraiu,
mortnanul24/23.Cf.OdaI,24.
V.3(2)aluiCatilziduri:ntemeietorullegendaralTiburuluieraCatillus,
venitnItaliampreuncuarcadianulEvandrusau,dupoaltvariant,cei
treinepoiaierouluiargianAmphiaraus,dintrecareunulsenumeaCatillus,
caitatlsu,erauconsideraideasemeneantemeietoriaiTiburului.
V.l2(8)Centaurii,montrimitologici(jumtateoamenijumtatecai)sunt
invitailanuntaluiPirithouscpeteniaLapiilor,opopulaielegendardin
Tesalia.Nedeprinicuvinul,Centauriisembatrepedeidupceunuldintre
eincearcsviolezepeHippodamia,mireasaluiPirithous,sencingeolupt
distrugtoarentreceledoutabere(Cf.Ovidiu,Metamorfoze,XII,210iurm.).
V.1314(9)Euhius:apelativalluiBacchus,dupstrigtulritualal
cortegiuluibacanteloreuhoe.
V.14(9)sitoni,Sithonii:populaietracicavndreputaiauneiviolene
barbarelabeie(Cf.I,27,12).
V.16(11)Bassareus:oaltdenumirealuiBacchus,dupnumele
menadelortracice,fiacapai.
V.1617(12)nueuridicatevoidinlocui:textualnutevoicltina
expresieaplicatzeului,sereferdefaptlaunobiectdecult,thyrsul,olance
mbrcatniederividevie.
V.l8simbolultusacru:obiectelesacreerauinutenpanereacoperite
cuiederifoidevi.Dezvluirealorerasocotitotrdareamisterelor.
V.20trmbiaceafrigian:Berecynthiocornu(v.1314),unflaut
frigiancurbatlaextremitatecauncorn.Berecynthius,muntenFrigiaundese
celebracultulCybelei.
V.12(1112)partulclrenenfrnt:textualcurajosprinntoarcerea
cailorsimulareafugiiiaruncareasgeilordinntoarcereeratacticade
luptaprilor.
V.13altarulviu:clditdinbrazdecuiarb.
V.l2cupesimple:cantharus,cupcudoutoarte.Adjectivulvines
subliniezeicalificativuldatvinuluiieftin,ntimpceamforagreac,
pstrndizulunuivinsuperioratenueazafirmaiainiial.
V.56malulruluistrbun:Tibrul,numitifluviuletrusciugereae
originealuiMecena.
V.7munteleVaticanseaflanafaraincinteiceloraptecolinealeRomei
idesemnadefaptunirdenlimidepemaluldrept,(etrusc)alTibrului.
TeatrulluiPompei,depemalulstng,undesepetrecentmplarea,avean
facolinaIaniculum.Lrgindspaiulecoului,Horaiuinessublinieze
amploareaaplauzelrculesedeMecena.
V.9CaecubumiCales:localitidinCampania,cuvinunrenumite.
V.llFormiae:oradinsudulLatiumului,pecoastatireman.
V.12(10)Falernum:numedeoraimuntedinCampama>regiunecare
furnizavinulcelmaiagreatdinItaliaicelmaideScitatdeHoraiu.
V.2Cintianul:munteleCynthusdininsulaDelos,loCldenatereallui
ApolloialDianei.
V.3Latona(gr.Leto):fiicaunorTitani,ndrgitdeZeusanscutpecele
doudivinitigemene,ApolloiDiana.
V.6Algidul:munteioralacea.30km.SudestdeRoma,aproapede
Tusculum.
V.7Erimantul:muntenparteadenordvestaAfCa<uei,undelegenda
localizeazceadeatreiamuncaluiHercule,prindereaunuimistre
nspimnttor.
V.7(8)Gragul:muntedinLycia(AsiaMic).
V.9valeaTempei:cf.1,7,4.
V.lCelntregnvia:neprihnit,neatinsdeviciuv.2numidelnci:n
textMauris;MauriieraulocuitoriidinMauritania,lavestdeNumidia,
cuprinzndMaroculiPartedinAlgeriadeastzi.
V.4AristiusFuscus:poetigramatic,prietenintim&*^U1HoraiuCf.
Sat.,1,9,7694(6174)iEpist.,1,10.
V.5viitoareaSirtelor:comentatoriinoteazc^testuosassarreferinu
attlapericolulnavigaieingolfurilerespective,Clt'adeertuldinpreajmalor,
dogoritdeariicutreieratdefiare(>*v1516).
V.8Hydaspes:unafluentindirectalIndului,npart^adenordestarii.
Decaracterullegendar,fabulosus,alruluiseleag,intrealtele,amintirea
btlieiluiAlexandruMacedoncuPorusiinagineabogiilorproverbialeale
Orientului.
Y.14Daunia:Apulia,numitastfeldupntemeietorulei,Daunus,fiul
regeluiilirLycaon,carempreuncualidoifraiarficolonizatinutul.
V.15uscataaraluiIuba:NumidiasauMauritania,ambeleinuturi
cunoscndconductoricuacestenume.ContemporancuOdelearfiIubaalII
lea,untnrprinnvat,adusdeCezarlaRomainumitdeAugustusn
anul25regealMauritaniei,pecareoguverneazpnlamoarte,23e.n.
V.10leulgetul:Gaetulia,inutdinnordvestulAfriciilasuddeNumidia
iMauritania,lngAtlantic.
V.3Melpomene:muzatragediei.
V.5Quintilius:cf.I,18,1.
V.ll12:interpretarecontroversatpecaretraductorulnostruoeludeaz
nmodelegant,fratrdatotuimiezulnelesului.Dificultateaprovinedin
dublareferinadoucuvinteomisentraducere:pius,piosfadezei,sau
fadeprietenulsuicreditum,QuintiliusncredinatdezeiluiVergilius
spreasebucuradeprietenialuisauncredinatdeVergiliuszeilorsprea1
pstraisalvadelamoarte.Laacesteaseadaugiadverbulfrustracare
poatefilegatfiedepiusfiedecreditumsaudeambele.Parafraznd,amavea
deci:a)Tu,zadarnicpiosfadezei,lcerinapoipeQuintiliuspecare,vai,nu
pentruastalailsatnseamalorcasifierpitnaintedevreme;decicuo
nuandescepticismreligioscareenspiritulluiHoraiu,darnuiallui
Vergilius.B)Tu,plindedragostefadeprietenultu,zadarniclcerinapoide
lazeipentrucnuiafostncredinatpentrutotdeauna.
V.1617(16,18):cf.1,10,1719.
V.19(20)Hebrus:fluviudinTracia,evocnddeciuninut,cuierni
friguroase.AceastformHebrotransmisdetradiiacodicelorestenlocuit
deoseriedeeditori,ncepnddinsecolulalXVIlea,cuEuro,Eurusfiind
vntuldesudestdintimpulierniiitalice.
V.4cinetemute:noriginal,cerege,dinregiuneanordic.scitsau
dacsaudininutulPontului.
V.4(3)receaUrs:Arctos,ngrecete,ursoaic.
V.5Tiridates,regeleprilor,lalungasepePhraatesalIVlea,carerevine
nanul30cuajutorscit(cf.11,2,17),dupcareTiridatesgerefugiaznSiria
iapoinSpania.
V.8Lamia;familiedecavaleribogai.TatlL.AeliusLamia,pretornanul
43,esteelogiatdeCicero.DestinatarulacesteiodecaiIII,17esteprobabil,
fiulmaimic,Lucius,consulnanul3e.n.,mortn33.Fratelemaimare,
Quintus,moaredetnr(cf.Epist.,1,14,6)inuseexcludeposibilitateacalui
sifieadresataceastod.
V.9Pimpleedulce:Pimpla,munteiizvordinPieria,lngOlimp,
consacratMuzelor.
V.lseifuri:scyphus,cupfoartencptoare,cudoutoarte.
V.5iataganulmed:acinaces,osabiescurt,caunpumnalmailung,
folositdepricare,spredeosebirederomani,puteauparticipanarmaila
ospee.
V.9.(10)Falern:cf.1,20,12(10).
V.ll(10)dinOpunt:Opus(untis),capitalapriirsriteneaLocridei,
inutmuntosdecoastlastrmtoareaEubeii.
V.l7(1617)pcatulnobil,textualpctuieticuopasiunepentruo
femeiedecondiieliber,ingenuoamore,decinuosclavsauolibert.
V.19Caribd:metaforpentruopasiunechinuitoarecaimonstrul
mitologiccuaceastdenumire,simbolizndmpreuncuScyllaviitoareaapelor
dinstrmtoareaMesinei.
V.22(21)Tesaliatreceadreptaravrjitoriiloriaotrvurilor.
V.2324Himera,monstrumitologic,amestecdeleu,capriarpe,a
fostucisdeBellerophon,eroucorintian,cuajutorulPegasului,calulnaripat.
V.2ArchytasdinTarent(cea.440360)ompoliticimilitar,
matematician,astronomifilosofpitagoreic.Mormntulsusepstrape
coasteleApulieiundepierisentrunnaufragiu.Porninddelaacestfapt,
Horaiucompuneaceastodcare,laniveluldiscursuluiliterar,poatefi
neleasnmaimultefeluri,identitateavorbitoruluipretndusela
urmtoarelesoluii:a)UmbraunuinaufragiatctreArchytasiapoictre
corbierulcltor.
B)UmbraluiArchytasctresineiapoictrecorbieruldepemare.
C)UncorbierctreArchytasiapoictresinennumelenaufragiatului.
D)Unmonologalpoetuluintrocltorieprimejduitprinzona
respectiv.
V.3rmulMatinului:localizareaexactaacestuipunctcreazunele
dificulti,deoarececomentatorulanticPorphyrio,idupelmodernii,aaz
munteleMatinusnCalabria(laOde,IV,2,27iEpode,XVI,28)ntimpcela
versuldefanoteazclarmuntesaupromontoriualApuliei.
V.7tatlluiPelops:cf.1,6,10(8).
V.8Titon:ndrgitdezeiaAurorei,aceastaobinepentruelnemurirea
delaZeus,daruitndscearitinereevenic,Titonmbtrneteise
mpuineaz,fiindtransformatpnlaurmngreier.
V.9MinossftuitorulluiJupiter:textual:primitnsecretelelui
Jupiter,iniiatdeacesta,odatlanouani,ntainelealctuiriilegilordin
Creta,undeadomnitcaunregecivilizator.Dupmoartedevinejudectorn
Infern.
V.10fiulluiPantou:PitagoraseconsiderarencarnarealuiEuphorbos,
eroultroian,fiualluiPanthus.nacestsens,sentorsesedinInferndup
primamoarteicoborsepentruadouaoar.Orcus:demonalmoriila
romani,asimilatparialcuPlutozeulInfernuluilagreci.
V.2122furtunosulNotus:cf.1,3,14.
Orion:constelaievestitoaredefurtuninprimajumtatealunii
noiembrie,cndtraiectoriaeiseapropiedeliniaorizontului.
V.25Eurus:cf.1,25,19(20).
V.26talazulhesperic:Hesperia,aradelaApus,denumiredatde
greciItaliei.
V.lIccius:acelaicudedicatorulEpist.1,12,personajpuspecptuial
princampaniilemilitare,nciudapreocuprilorsalefilosofice.
V.23pornetirzboiregilorSabeii:oexpediiempotrivaArabiei
supranumitceafericitpentrubogiileei,sepregteanaceastvremei
aveasaibloc,frsucces,nanul24,subconducerealuiAeliusGallus.
Sabaeracapitalaacestuiinut,iarregiidecarenevorbetetextulerauemirii,
efidetrib.
V.4medul:cf.1,2,23(22)i51.
V.8cupa:cyathus,vascucoadlung,unfeldeibricsaupolonic,cu
caresescoteavinuldinamforespreafiturnatapoincupe.Caunitatede
msurpentrulichidecuprindeacea.0,0451.
V.9sgeileserice:adicalepopulaiilordinOrientulndeprtat[cf.I,
12,56(55)].
V.l4(13)Panaetius:filosofdinsec.II.e.n.Deformaiestoic,cuinfluene
platonicieneiaristotelice.AtritovremelaRomapelngScipiocelnr
Emilianul,fiindntrunfel,alturideistoriculgrecPolybiu,teoreticianul
umanismuluiScipionilor.PrincipalasadoctrinestereluatdeCiceron
tratatulDesprendatoriri.
V.15scutiberic:decalitatedeosebit,datoritmetaluluincareera
vestitregiunea.
V.lCnidos:oradinCaria(AsiaMic)unde,ntemplulAfroditei,seaflao
celebrstatuieazeieiaparinndsculptoruluiatenianPraxiteles(cea360
280).
Pafos:oranparteadesudvestainsuleiCipru,locullegendaral
nateriiAfroditei.
V.5Pruncuncins:Cupido(gr.Eros).
V.8MercuriueransoitoralVenereincalitateasadezeualelocvenei,
alconvingerii.
V.l2InaugurareatempluluiluiApollodepePalatinla10oct.28,n
amintireavictorieidelaActium,nsemnaconsacrareareligioasanoiiere,
nceputuluneiamplecampaniideconstruciiarhitecturaleiuneveniment
literar,prindeschidereauneibibliotecipublicenceledouporticeaferente
templului.
V.7Liris:fluviucaredespreaLatiumdeCampaniaisevrsanmare
lngMinturnae,formndaiciozonmltinoas.Deaici,caracterizareadin
textderutcutcuaplinitit.
V.9Cales:cf.1,20,9.
V,12mrfuriscumpe:noriginalsyrameree,marfsirian.Negustorul
bogaticumprvinuridesoicubaniiagonisiidinvindereaproduselorde
luxorientale.
V.2lir:ntext,brbile(v.i).Barbitos(us)eraliraalecreicoardeau
fostsporitedelapatrulaaptedectrepoetulimuzicianulTerpandrudin
Lesbos(sec.VII.e.n.).
V.5strunitntidebrbatullesbic:Alceu,poetulliricgrecdela
sfritulsec.AlVlllea,originardimMitilene,dininsulaLesbos,estenumitn
originalceteanulci<~ipentruexperienapoliticdirectdincarese
inspirnmarepartepoeziasa(cf.V.6).ntietatea(primum)folosiriilireise
referlatij^uldepoezie,tematicaimetrica,pecareleadoptHoraiucamod
eldelanaintaulsu.
V.lAlbiusTibullus:poetelegiac(cea.5019)alepociiluiAugustus,
destinatarialepistolei1,4.
V.3(2)Glycera:secredeafivorbafiedeNemesisdinelegiile11,3;4;6
saudepersonajulnenumitdin111,19i20.
V.2nelepciuneanebun:comvingerileepicureicealepoetului.
V.5Diespiter:tatlzilei,vecjiinumealluiIupiter.
V.6LucreiuneagoriceamestecalluiIupiternproducereaicderea
trsnetului,VI,379iurm.
V.10Stixul:fiicaOceanuluisiazeieiThetissauaNopiiia
ntunericului,erafluviulcarencorrjjuraInfernulipecarelinvocauzeiidrept
chezanjurmintelelosr.
V.ll(10)Taenarus:oraipromontoriunsudulPeloponezului.Ogrot
cuemanaiirumirositoareaflatnacestlocerasocotitintrareainfernului.
Atlasul:ntext,hotarulluiAtlsas,captulvesticallumiin
reprezentareacelorvechi(Gibraltaruld.Eazi),lamargineaOceanuluicare
nconjurapmntul,undeseaflaslaulluiAtlas(Cf.1,10,1).
V.lAnlium:localitatela50Wm.SudestdeRoma,permulMrii
Tireniene,aveauntempludedicatcelordouzeieFortuna,unarzboinic,
altapanic.
V.2tucare:noriginal,calificativulpraesensaplicatFortuneieun
termentehnicdesemnndodivinitatefavorabil,gatassarnajutor.
V.6doamnatalazului:For^tunaerareprezentatinndnmna
dreaptocrmdecorabie,iarnceastnguncornalabundenei.
V.7nvibitine:numiteastfelprobabilduplemnuldinpdurile
Bithyniei(AsiaMic,nordvestul^*A.natoliei)dincareerauconstruite.
V.8mareaCarpat:dupnumeleinsuleiCarpathosdinMareaEgee,
ntreRodosiCreta.
V.l720nsemneleNecesitii(gr.Avxyn.fi)semnificndputereade
neclintitaFortunei,suntluatefiedinaparatulconstructorilor,fiedinarsenalul
uneltelordetortur.
V.2930InteniauneicampaniinBritaniaaavutoAugustusnanii27
26,cndafostreinutnsnSpaniaderzboiulcucantabriiiasturii.
V.32totRsrituliOceanulRou:aluzielapriilacampanialui
AeliusGallusdinArabia.Cf.1,29,23.
V.3338:evocareaperioadeirzboaielorcivile.
V.40masagefi:populaiesciticdinzonaMriiCaspice.
V.45(34)PomponiussauPlotiusNumidasentoarcedincampania
militaraluiAugustus(cf.Odaanterioarv.2930)careavuseselocn
Hispania,numitaiciHesperiadelacaptullumii,termenuldenumindde
faptItalianrestulpoezieiluiHoraiu.
V.7Lamia:cf.1,26,8.
V.ll(10)cualbsonsemnm:culoareaalberasemnulsuccesului(cf.
Sat.,11,3,341(246]).PentrualbHoraiufolosetecuvntulCressacretan,
dininsulaCreta,nloculunuiadjectivderivatdelanumelecomuncreta
cret.Confuziapoatefiofalsetimologiedinparteavorbitorilorromanisau
unvoitjocdecuvintealpoetului.
V.l3(12)danturisaliare:Sliiconstituiauuncolegiudepreoicare
cinsteaupezeulMar.nprocesiuniledelanceputulisfritulperioadeide
rzboi,primvaraitoamna,eiexecutauundansritualintonndunimn
specific,carmensaliorum.
V.l5(14)golinduidintrodatpaharulei,catracii:cuvntuldintext
amystide,amystisareingrecete,deundeprovine,dousensuri:cupalarg,
ncptoareatraciloriaciuneadeabeaoastfeldecupdintrodat.Pentru
reputaiadebutoriatracilor,cf.1,18,14(9)i1,27,12.
V.l8(14)acumsositaceasul:curndduptireavictorieidela
Actium.
V.5(2)Salienii:cf.I,36,13(12).Luxulospeeloracestuicolegiudevenise
proverbial.
V.6(3)isnohinmlazei:textual,smpodobimtronulzeilor:
pidvinareraunfeldepatsaupernpecareseaezaistatuilezeilorcroralise
ddeaofrandaospului.
V.10(5)Cecubul:cf.I,20,9.
V.ll(7)oregin:Cleopatra.
V.1314(910):evorbadeeunuciidinsuitareginei.
V.23(13)numaiunvassingur:defaptntreagaflotaCleopatreii
ctevadinvaseleluiAntoniusauizbutitsscape,dupcenavaregineidduse
tonulfugiiidupaceeavaselermasenGolfulAmbracieiaufostincendiate
deflotaluiOctavian.
V.25(14)deavinuluiturbare:Mareotico,vinulmareotic,dinlocalitatea
Marea,delngAlexandria.
V.31(1920)pecmpiaalbdeiarn:textual,pecmpiiloHemoniei
nzpezite:Haemonia,numelemaivechialTesaliei,dupHemon,tatllui
Thessalus,eroiintemeietori.
V.51(30)afloteiliburnice:liburneleeraucorbiileiuidinflotalui
Octavian,denumiteastfelduppopulaiailiricdinLiburnia(regiuneade
coastaCroaiei)careseocupacupirateriaifoloseaastfeldevase.
Carteaadoua
II.2Dataprobabil:ntre2925.
AsiniusPollio(7675.e.n.5e.n.j,partizanalluiCezariapeiallui
Antonius.In4140.e.n.,caguvernatoralGallieiCisalpine,descoperi
ncurajeaztalentultnruluiVergilius.n40.e.n.Aobinutconsulatul.
V.l2povestireatulburrilorcivile:Polliolucralaoistoriearzboaielor
civile,caremergeadelaconsulatulluiQ.CaeciliusMetellusCeler,dinanul
ncheieriiprimuluitriumvirat(60.e.n.)pnlabtliadelaPhilippi(42.e.n.).
V.45urgiavrajbelordintrecapiidelacrm:conflictelearmatedintre
membriiprimuluitriumvirat(CezariPompei).
V.9muzatragic:Melpomene.Pollioscriatragediinmanieralui
Sofocle(cf.Vergilius,Bucolice,VIII,86).
V.ll(12)coturnulluiCecrope:simbolaltragedieiateniene.Cecropsa
fostprimulregelegendaralAticei.
V.1516EvorbadetriumfulluiPolliodinanul39.e.n.,obinutnurma
nfrngeriiparthinilor,populaieiliricdinsudulDalmaiei.
V.23(24)CatodinUtica:cf.I,12,3536.
V.2528nbtliadelaThapsusarmateleluiPompeiaufostcondusede
Q.MetellusScipio,nepotulluiQ.MetellusNumidicus,carerepurtasecteva
succesenrzboiuliugurtin(111105.e.n.)Sinucidereanepotuluisu,Q.
MetellusScipio,nurmavictorieiluiCezaresteconsiderataicicaojertf
trzieadusumbreiluiIugurtha,regeleNumidiei.
V.32Hesperia:cf.I,28,26.
V.35(34)Daunia:cf.I,22,14.
V.3738LasnotelentristatecntreuluidinCeos.noriginalapare
neniaepentrunotelentristate,folosindusetermenullatincaredesemna
bocetulpopularspreadefiniaicicaracterulelegieipoetuluiSimonidedinKeos
(sec.VIV),renumitpentrucntecelesalefunebredeveniteprototipalgenului.
V.40Dione:nimf,mamazeieiVenus.
II.2Dataprobabil2524.
V.2(3)SallustiusCrispus.ntextloculcelordouelementeale
ntroponimuluiesteinversat,dinnecesitimetrice.Odaestededicatepotului
ifiuluiadoptivalistoriculuiromanSallustiusCrispus.Omoartebogat,
proprietarprintrealteleialunorminedeargint,motenitorialcunoscutelor
grdinialeRomeiantice,hortiSallustiani.V.5C.ProculeiusVarroMurena,
cavalerroman,fratecuLiciniusMarena(cf.11,10)icuTerenia,soialui
Mecena.
V.6cunoscutcafostcuaisifraiprinte:aluzielafaptulc
Proculeiusimpriseavereacuunfratesrcitnurmarzboaielorcivile.
V.910domnmaimareetistpninduipoftainimii:sereferlaunul
dinparadoxurilestoicilor:calitateaderegeaneleptului(cf.Sat'.,1,3,157
158[124125]iEpist.1,1,106108).
V.lO(ll)Gades,actualulCadix.SituatpecoastadesudaPeninsulei
Iberice,oraulafostntemeiatdecolonitidinTyr(cartaginezi).
V.l2(ll)amndoipunii:ntructpecoastaspaniolluaserfiinmulte
coloniifondatedectrecartaginezi(puni)originaridepecoastadenorda
Africei(Libia),adomniasupraLibieiiCadixuluinsemnadefaptafistpn
asupraSpanieiiAfriciideNord.
V.17PhraatesIV:cf.1,26,5.Caila1,2,23(22)i1,26,5,poetul
ntrebuineaznumeledeperisaumezipentruceldepri.
II.3Dataprobabil:24.
V.4Q.Dellius:personajcunoscutnepocpentruinstabilitateasan
amiciiilepolitice,fuseseperndalturideDolabella,Cassius,Antonius,
AugustusiMessala.DupoinformaiealuiStrabo(XI,p.523),arfiscrisi
publicatocronicarzboiuluicuprii,dupce1nsoisepeAntoniusn
campaniadin36.e.n.
V.7(8)Falernulcf.1,27,9(10).
V.15Parce,noriginalSorores.Celetreiursitoarehotraulacptiul
nouluinscutasupravieiiacestuia.SenumeauClotho,LachesisiAthropos.
Clotho(torctoarea)stabileairulevenimentelor,Lachesisdominajocul
ntmplrii,iarAthroposexprimadestinulimplacabil,nmomentulmoriiele
tiaufirulvieii.
V.18blondulTibru:Cf.1,2,1314i1,8,7(8).
V.21Inachus,primulregelegendaralArgosului,fiulluiOkeanosial
zeieiThetis.
V.23(24)OrcusCf.1,28,10.
V.28luntreacensurghiunulfrsfritnepoart:evorbadebarcalui
Charon,btrnulvsla,caretransportaumbrelecelormorinInfern.
V.2XanthiasdinPhocis,probabilungrecstabilitlaRoma,originardin
Phocis(Focida),inutdinGreciaveche,situatntreBeoiaiEtolia,lanordde
golfulCorint.
V.3Briseis,captivtroian,luatdeAgamemnondelaAhile,nschimbul
uneialtesclave,Chriseis,carefusesenapoiattatluisu,aconstituitmotivul
certeicelebredintreceledoucpeteniiahee
(cf.Iliada,I.).
V.56Aiax,fiulluiTelamon,erougrecalrzboiuluitroian,actigatca
sclavpeTecmesafiicadomnitoruluiFrigiei(AsiaMic).
V.78Atride:DupcdereaTroiei,Agamemnon,dinneamulAtrizilor,a
dobnditopeCasandra,fiicaluiPriam,regeleTroiei.Cf.Eshil,Agamemnon.
V.10tesalicbra:unsingularcolectivfolositpentruaacentuarolul
deosebitalarmatelorluiAhilencucerireaTroiei.TrupeleluiAhileerauformate
dinmirmidoni,originaridinTesalia(Grecia).
V.12Pergamul:fortreaaTroiei.Numeleacesteiaestesinonimcu
ntreagacetate.
V.15Penai:divinitialevetreidininimacasei,loculundesepreparau
alimentele(penus=proviziiicmar),simbolalntreineriivieiiial
permaneneifamiliei,asociaipentruacestmotivcuVesta.
LegendaoriginiitroienearomanilorestemarcatdeaducereaPenailor
dectreAeneasnItalia,locullordebatin.
V.24Lustrum:operioaddecinciani,numitastfeldupceremoniade
purificarefcutdecensorilasfritulacestuiinterval,lancheiereacensului
operaiadeverificareasituaieimaterialeisocialeacetenilor.
V.2021cnidianulGygesceprinsnceatafetelordacarfi:reprezint
maicurndoaluzielaontmplaredintinereealuiAhile(Cf.1,8,14)decto
referirelalegendaluiGygescareesteprezentatnunelevariantecaungigant.
V.lSeptimius:prietenalluiHoraiuialluiAugustus,destinataral
epistolei1,9.
V.2(l)Gadis:cf.II,2,10(11).
V.2cantabrulcelnesupus:opopulaieibericdinmuniiCantabriei
(Spania).Aufostsupuicugreu,dupcincianidelupte,dearmateleromane
condusedeAgrippa(24.e.n.).
V.3Sirte:cf.1,22,5.
V.5TiburulclditdeuncolondinArgos,cf.I,18,3(2).
V.9Parce:cf.II,3,15.
V.10Galeul(astziGalaiso),rucaresevarsnGolfulTarent.
V.12(1112)Falantlaconul:dupStrabo,VI,278iurm.Falantafost
conductorulcolonitilorlacedemonienicareauntemeiatTarentulnsec.VIII
.e.n.
V.14Himet:muntedinAtica,celebrupentrucalitateamarmureii
pentrumiereaprodusdealbinelecarelocuiescacolo.
V.l5(16)Venafrul:muntedinapropiereaorauluiTarent,bogatnlivezi
demslini.
V.18Aulon:zonviticoldinapropiereaTarentului.
V.19Falern:cf.I,27,9(10).
V.2Brutus,M.Iunius,nbtliadelaPhilippi(42.e.n.)fusese
comandantulcelordoitovaridearme,HoraiuiPompeiusVarrus,cruiai
estededicatoda.
V.3quirit:cf.1,1,7.Horaiusereferlafaptulcprietenulsua
rectigatdrepturiledecetean.
V.5PompeiusVarrus:dininformaiileoferitedeaceastod,aparticipat
dinplinlaevenimentelepoliticeirzboinicealevremii.Pentrucluptasen
EgiptalturideAntonius,afostexilat.Abeneficiatnsdeamnistiaacordat
deAugustus,probabildupbtliadelaActium.Odaiafostdedicatcu
prilejulrentoarceriinpatrie.V.8sirianmalobatruluciu:probabilunulei
parfumatcareseextrgeadinplantacuacelainume,carecreteanOrient,
(cf.Plinius,Naturalishistoria,XII,129).EraadusdinSiria,caatteaalte
produsedecosmeticapreciatedectreromani.Cf.1,31,12.
V.1314Mercurdintredumanicunnorneptrunsmascosaluzie
lafaptulcMercureraprotectorulpoeilor(Cf.1.10).V.21Masicul:cf.1,1,19.
V.21(22)cupe;noriginalciboria,defaptvasenformdecup,cuun
piciornalticudoutoarte,dinmaterialpreios.
V.24cunundeapiuumed:cununilesefceauidintrunfeldeelin
slbateccecreteapemalurilerurilorinzonelemltinoase.V.25Venus:
termendelajocurilecuzaruri.Venuserasorulcuvaloareaceamaimare,
caredesemnaperegelebuturii,conductorulbanchetului.
V.27Edonii:populaietrac.Cuprivirelagustulpentrubutural
tracilor,Cf.I,27,14.
V.2Barine:singurasemnificaieaacestuinumearficeanscutla
Barium,oradinApulia(astziBari).
V.5C.ValgiusRufus:unuldintreprieteniipoetului,desprecarevafi
vorbainsatira,1,10,108(82).Consuln12.e.n.Valgiusestecunoscuti
pentrupreocuprilesaleliterareitiinifice.Ascriselegii,epigrame,untratat
debotanicmedicaliatradusretoricaluiApolodor(sec.I.e.n.).
V.8(7)Garganus(astziGargano):muntenApulia(sudulItaliei).
V.9(10)Mystes:dupPorphyrioeraunsclav,favoritulluiValgius.
V.14Antilochus:fiulluiNestor,ucisnrzboiultroian.Cf.Odiseea,IV,
187188.
V.15(16)Troilus:fiulregeluiPriam,ucisdeAhile.
V.19izbnzileluinoi:poetulserefer,probabil,lavictoriiledinSpania
asupracantabrilordinanii2724.e.n.(cf.i11,6,2).
V.20Nifatul:muntenArmenia,laestdeTaurus,simbolizeazaici
regatulArmeniei.
V.21medulfluviu,nvinsulEufratsimbolizeazregatulpart.(Pentru
notele20i21,vezimaipelargcomentariuldelaIV.14,41).
V.23gelonii,aparinndneamurilorsarmatesuntlocalizailaestde
Tanais(aziDonul).AacumreiesedinMonumentumAncyranum,v,51,
AugustusprimiselaTarraco(Spania)ntimpulcampanieimpotriva
cantabrilor,ambasadedinparteasciilor,bastarnilorisarmailor.
V.lLicinius:DupnumeroasemanuscriseodaarfidedicatluiL.
TerentiusVarroMurena.CaiQ.ProculeiusMurena(Cf.11,2,5)acestaera
membrualginteiLicinia,fiulluiL.LiciniusMurena,cunoscutdinpledoarialui
CiceroProMurena.PrinadopiuneLiciniusMurenadevinemembrualgintei
TerentiaifratevitregalsoieiluiMecena,Terentia.Afostconsuln23.e.n.n
anul22.e.n.Afostcondamnatlamoartepentrucaluatpartelacomplotul
mpotrivaluiAugustus.
V.lcantabriilaluptaprini:cf.11,6,2.
V.2QainctiusHirpinus:prietenalpoetului.Acestpersonaj,desprecare
nuavemaltedate,separecesteidestinatarulepistolei1,16.
V.1516nardulasirian:unuleiparfumat,probabiladusdinSiria
(cf.1,31,12i11,7,8).
V.17Euhius:cf.I,18,1314,(9).
V.20(19)Falern:cf.1,27,9(10).
V.34(1)rzboiulcrncenindelungatalNumanieifieroase:Numania
(astziGarray)eraunoradinSpania,aezatpeunuldinmuniivecinicu
izvoareleruluiDurus(Duero).LoculpecareseridicaNumaniaseaflan
apropiereaorauluiactualSoria,dinVecheaCastilie,ladouzeciicevade
kilometrideMadrid,ndirecianordest.Datoritpoziieigeografice,oraula
reprezentatcentrulderezistenalpopulaieiceltiberilor.Numaniaafost
nfrntdupoptanidelupte,dectreSeipioAemilianus,n133.e.n.,n
urmaunuiasediundelungatcareasupuspopulaialanfometareiasilito
srecurglaactedisperatedecanibalism.naintedeadeschideporilecetii,
toisupravieuitoriisauaruncatnflcri.
V.45(23)Sefacealuzielabtliilepurtatenprimulrzboipunic:cea
delaMylae(260.e.n.)iceadelnginsuleleAegate(241.e.n.),napropierea
coastelorSiciliei.
V.6(5)Lapiii:of.1,18,12(8).
V.7(6)Hylaeus:unuldintrecentauri,originardinArcadia(cf.1,18,12[8]).
V.89(69)neamulcelrzvrtitoralTitanilorrzboinici:noriginal
Tellurisiuvenes,adicgiganii,copiiiTerrei(Gaia),nscuidinsngelecare
curgeadinranasouluiei,Uranos,dupceacestafusesernitdectreSaturn
(Cronos).Herculeasprijinitpeolimpieni,nouageneraiedezei,fiiiluiSaturn,
mpotrivavechiigeneraii,agiganilor,caredoreausirzbunetatl.
V.17(13)Licymnia:probabilpseudonimulTereniei,soialuiMecena.
V.28(22)Mygdonfrigianul,regelegendaralfrigienilor(popordinAsia
Mic)(cf.Iliada,III,184iurmtoarele).
V.29(21)Achaemenesvestitul:estestrbunulluiCirus,fondatorul
dinastieipersaneaAhemenizilor.
V.30(24):cf.1,29,12.
V.8venincolhidic:aluzielapersonajulMedeei,acreipatrie,Colhida,
seaflanregatulPontului,fiindmrginitdeMareaNeagrideMunii
Caucaz.
V.22Eac:fiualluiZeusialnimfeiAegina,Eacafostconsideratcelmai
dreptimaipiosdintregreci.Numaiolegenddinperioadaposthomeric,
consemnatdePlaton,lprezintcajudectoralmorilor,nInfern.
V.2425Saphosuspinndpecoardeeolice;Sapho,caiAlceu,scriau
ndialectuleolic.
V.34dihaniacuosutdecapeteesteCerberul,cf.11,19,2324.
V.36inprulEumenidelorerpiiascult:EriniilesauFuriilemaisunt
desemnateicuacestnumecarereprezentacontrariulmeniriilor,
Binefctoarele,pentruanulesupra.Aparinceleimaivechigeneraiide
zei,fiindnscutedinsngelecarecurgeadinranaluiUranos(Cf.II,12,811
[69]).CaiParcele(Cf.II,3,15)iDestinulelenuseaflausubautoritateanici
unuizeudinnouageneraie,Zeusnsuitrebuindsascultedeele.Erau
reprezentatecanitefiinenaripate,nprulcrorasencolceauerpii.
V.3738PrometeuiprintelesuPelops:Horaiulprezintpe
PrometeuispinduipedeapsanInfern,alturideTantal,tatlluiPelops.Cf.
I,6,10(8).
V.3940(40)inceteazOrionleiiiriisfioisalunge:Orion,vntor
giganttransformatdeIupiternconstelaie(Cf.I,28,21)caurmarearzbunrii
zeieiDiana,pecarencercasesoseduc(Cf.III,4,v.lPostumus:personaj
fictiv,dupuniieditori.DupKiesslingHeinzep.216,iVilleneuve,p.75,nota
3,arfiacelaicudestinataruluneielegiialuiPropertiu(111,12).
V.7(8)Gerion:unuldintregigani,cutreitrupurisautreicapete,
stpneainsulaErithia,insullegendar,nExtremulOccident.
V.8Tityos:altgigant,fiulluiZeusialElarei,afostomortpentruase
mplinirzbunareafiilorLatonei,ApolloiDiana.AfostaruncatnInfernunde
doierpi(saudoivulturi)imnncficatul,careserefacedendatceluna
cretedinnou.
V.8(89)jalnicaiund:evorbadeStix.
V.15(16)Austrul:naugustiseptembriesuflavntuldinsud,dinspre
Africa,sirocco(cf.i1.3,14).
V.l7(18)Cocitul:unuldinfluviileInfernului,alcruinumegrecesc
nseamnrualsuspinelor.
V.19(20)Sisif:personajlegendar,fiualluiEol,fondatoralCorintului.
Consideratcelmaivicleanmuritor,pentrucreuisesiatragisi
pcleascpezei,afostcondamnatnInfernsridicemereuopiatrpnn
vrfulunuimunte.
V.20(1819)neamulluiDanaudelegelipsit:cf.III,ll,23.
V.24(23)untristchiparos:chiparosuleraplantatnapropierea
mormintelor,caofrandadusluiPluton.Crengiledechiparosidebraderau
aezatenfaaporiiuneicasendoliate.
V.25Cecului:cf.1,20,9.
V.lpuineogoarepluguluivorlsa:ntext,pentrupuineogoare
paucaiugera,poetulinsistndasupraideiidereducereadimensiunilor
pmntuluiarabilnfavoareaconstruciilor.Iugerumreprezentaaproximativ
25deari.
V.4(3)Lucrinuleradefaptunbazincuapdemaredinapropierea
orauluiPuteoli(aziPuzzoli),dinzonaNapoli.Eracelebrunantichitatepentru
apelesalebogatenstridii.Astzilegturacumareaafosttiatdeomic
nlime,MonteNuovo,aprutnurmaunuicutremur.
V.45burlacplatanulnlocuivaulmii:sereferlapracticadeanu
plantaniciodatviadevienapropiereaplatanilor.Dimpotriv,ulmul
asigurndproteciavieidevienusectuiasolul,permitndobundezvoltarea
vielor(cf.Quintilian,VIII3,8).
V.llCatocelnetuns:MarcusPorciusCatoCensorius(234149.e.n.),
supranumitCatocelbtrn,dealcruinumeseleagcucerireaprimei
provinciiromane(Sardinia)afostconsulnSpaniaiGrecia(195.e.n.).n
calitatedecensoraurmritsnsntoeascmoravurileromane,impunnd
msurideausteritate.Caadeptalmoduluideviatradiional,sampotrivit
influenelorgreceti.Modagreceasc,dupcarebrbaiiirdeaubarba,a
fostintroduslaRomadectresicilieniidinGreciaMagna.PevremealuiCato
celbtrnaceastanureuisessegeneralizeze.
V.1416inuvedeaiporticesmsoarestnjeni,casprimeasc
rcoareaUrsei:ntext:nulladecempedismetataprivatisopacamporticus
excipiebatArcton:pentruparticulariniciunporticmsuratcuprjinadezece
picioarenuprimeaumbroasaUrs.Cuvntuldecempedisnetrimitela
decempedapertica,oprjindezecepicioare,msurdelungimefolositde
constructori,careaveaaproximativtreimetri(2,97m).PentruumbroasaUrs
ntextavemopacamArcton,porticelefiindndreptatectreNord,ctre
constelaiaUrsei;cf.I,26,4(3).
V.20piatrnou:cudouinterpretriposibile:a)piatracamaterial
noufolositderomaninloculcrmizilor(lateres);b)marmura,folositde
acetiaodatcuceadeadouajumtateasecoluluiII.e.n.,deidupunii
comentatoriHoraiusarreferilatimpurimultmaindeprtate.
V.6meziigtiicutolbe:cf.I,2,23(22).Prii,numiiaicimezi,erau
celebripentrutrupelelordearcaiclri.
V.7PompeiusGrosphus,cavalerroman.DininformaiiledatedeHoraiu
naceastodinepistola1,12,22iurm.AflmcGrosphusaveamari
proprietinSicilia.
V.9(910)consularullictor:simbolalputeriiiautoritiipolitice
supremenrepublicaroman.Gardapersonalamagistrailorinvestiicu
putereasuprem(imperium)eraformatdindoisprezecelictori.
V.14solniaprinteascerasolnia(deargint)motenitdintatnfiu.
Reprezintsimboluluneivieicumptatenordineicurenie,cf.ntext
splendetstrlucete.
V.23(24)Eurus:Cf.I,25,19(20).
V.30Titon:Cf.1,28,8.
V.3537vemntulcuafricanpurpurvopsit:ntext:tebitAfro
muricetinctaevestiuntlanae:tembraclnavopsitdedouorinpurpur
african.PemalurileAfriciiOccidentalesepescuiauscoiciledincaresescotea
vopseauacaredaroulpurpuriu.Pentrupracticadeavopsilnadedouorin
aceastvopseascumpcf.iEpodeXII.21.
V.37(39)Parca:cf.II,6,9i11,3,15.
V.38Camenagreac:Camenele(cf.I.12,37[39])eraudivinitiitalice,
deaceeaalturareaepitetuluigreacaratasimilareaacestoracuMuzele,de
proveniengreac.
V.13Himera:cf.1,27,2324.
V.14Gigantulcelcuosutdemini:estevorbadeBriareu,monstrul
dedimensiuniuriae,aruncatdeIupiternInfern(cf.Ovidiu,Tristia,IV,7,18).
V.16ParceleicuDreptateasfnt:FecioaraAstreaerasoraParcelor
(cf.11,6,9),fiindnscutdinunirealuiIupitercuThemis;Astreapersonifica
Dreptatea(lat.Iustitia,gr.Dike).Dupmitulvrsteideaur,naceletimpuri
ndeprtateAstreaarfitritprintremuritori,insuflndulesentimentelenobile,
dedreptateidevirtute:Dezgustatdedecdereamoravurilordinsocietatea
omeneasc,easaretraspeboltacereasc,devenindconstelaiaFecioarei
(Virgo).
V.1721Dupcredineleastrologicealevremii(cf.1.11,3),Balanaerao
zodiebun,careasiguracelornscuinseptembrieovialipsitde
evenimentespectaculoase,darfoartelinititiechilibrat.nschimb,
Scorpionul(octombrie)iCapricornul(decembrie)impuneauovia
frmntat,plindepericole.
V.1819strlucindcuputerencernclipanaterii,ntext:pars
violentiornatalishorae:sereferlafaptulcastrulascendentnmomentul
nateriiluiafostScorpionul.Scorpionuleraconsideratzodiarzboinicilor
norocoiiaconductorilor,presupunndpentruceinscuisubsemnulei
reuitasocial,obinutprinlupteicumareefort.
V.1920domnulundeihesperice,Capricornul:sereferlafaptulcn
decembriemrileItaliei(Hesperia)eraubntuitedevnturiledesud,care
bteaudinspreAfrica(cf.1,3,1416).
V.2224IupiterstrlucindteaocrotitdealuiSaturnusur:deoarece
Iupitereraconsideratunastrufavorabil,iarSaturn,astrulaductorde
nenorocire,prinanalogiecuzeulcareiamncatprogenitura.Saturneste
numitimpiuspgnpentrucidevoracopiiideteamsnufieucisde
ctreunuldinei,aacumiseprezisese.
V.2829,(2830)FaunuspaznicalcelorcesiubiideMercur.Pentru
Faunuscf.I,4,ll.Mercureraiprotectorulpoeilorncalitatedeprinteal
lirei(cf.1,10,6).
V.35grinzidepiatrdinHimetnapasstlpitiaindeprtata
Afric:evorbadedousorturidemarmur:ceadeHimet(cf.II,6,14)eraalb
cuvinealbstrii,ceaadusdepermurileAfriciieradeculoareglbuie.
V.6(5)Atal:cf.I,l,12.
V.7(8)clientenobile:rangulsocialalclieniloreraunsemnpentru
situaiaprosperiinfluentapatronului.
V.8(78)purpurelacone:purpuracareseextrgeadinscoicileculese
pecoasteleLaconiei(extremulsudestalPeloponezului)erafoartescumpi
greudeprocurat.
V.20Baiae:localitatenCampania(aziBaia),situatlasudvestde
Napoliicelebrpentruapelesulfuroase.
V.2728(27)ceiduczeiiprintetinalorpoal:evorbade
imaginilezeilorfamiliei:Larii(cf.III,23,4)iPenaii(cf.11,4,15)careerau
reprezentainmicistatuetedeargilideaceeaputeaufitransportaintrun
pliualtogii(ntext:nsinu).
V.30Orcus:cf.1,28,10.
V.3435(34).slujbaulOrculuiesteluntraulCharon(cf.11.3,28).
V.3738elpetrufaulTantalintreguineamline.Pentruvinadea
fidezvluitoamenilorsecretelezeiloridealefidruitnectaruliambrozia
furatedelaospeeledivine,undeeraprimit,TantalestesupusnInfernunor
chinurirmasecelebre:stncaceiatrnadeasupracapului,gatascadi
foameaiseteanesatisfcute(cf.Sat.,I,l,81[68]).Pentruneamulsu,victim
aunuilandecrimecf.I,6,10(8)i1,16,17.
V.67Bacchusesteinvocat,ntextuloriginal,icunumelevechiuluizeu
italic,Libercucareafostasimilat(cf.I,12,22).
V.8tirsuizdrobitor:nsemnulobinuitalputeriiluiBacchuscucare
fuseseomortEurytos,unuldintregigani.Cf.1,18,1618(12).
V.9Tiadele:unsinonimpentruBacantesauMenade,cadescendenteale
nimfeiThya,primacareacelebratcultuldionisiac.Bacantelepersonific
spiriteleorgiasticealenaturii,deaceeasuntnfiatecntnd,praddelirului
bahic,mbrcatesumarimpodobitecucoroanedeieder.Legendaspunec
osingurlovituratirsuluilorfermecatfceascurgdinstnciidesub
coajaarborilorizvoaredevin,delaptesaudemiere.
V.l4(13)soianzeit:Bacchus,dupceacutreieratlumearspndind
cultulsuiimpunndrecunoatereacalitiisaledezeudectretoi
muritorii,saretrasnceruriialuatdenevastpeAriadna,fiicaregelui
cretan,Minos.Insemndedragostepentrusoiasa,Bacchusatransformatn
constelaiecoroanapecareiodruiseAriadneicadardenunt.
V.1415cdereazdrobitoareafamilieiiacaseiluiPenteu:aluziela
legendaluiPenteu,regealTebei.Bacchusainspiratundelirbahicmamei
acestuiaicelordousuroriileafcutsisfiefiulifratele,rzbunndu
seastfelpePenteu,careseopuseseintroduceriicultuluibahic.
V.16moartealuiLicurgceltracic:duplegendacareainspirati
tetralogialuiEshil,Licurg,regetracdininutulEdonia,sarfiopus
introduceriivieidevie,reuindccapturezesuitaluiBacchus,formatdin
nimfeisatiri.Bacantele,reuindsscapedinnchisoare,laudeterminatpe
Licurgcantrunaccesdenebuniesiucidpropriulcopil,crezndctaie
unbutucdevidevie.Dupcomitereacrimeiiauredatminilecasidea
seamadeceafcuticasvadcumaraestebntuitdesecet.Afost
omortdectreconceteniisipentrua1mpcapeBacchus.
V.l8(17)mrilebarbare:evorbadeOceanulIndian,probabiloaluziela
unaltepisodlegendarcltorialuiBacchusnIndia,pecarearficucerito
maimultprinforasamisticdectprinforaarmelor.
V.20Bacanta,ntextBistonides,ceeacenseamndinneamul
bistonilor.BistoniierauopopulaietracdininutulmrginitdeRodopei
MareaEgee.
V.2324Bhoetus:unuldintregigani(cf.11,12,89[69]).Bacchusa
luptatalturideHerculeideIupiter,mpotrivagiganilor.InImnelehomerice
(v.44),gsimmetamorfozaluiBacchusnleu,lacareseparecfacaluzie
versurile2324.
V.2930CerberdecumteazritpurtndcornulceldeaurdinInfern
cndaiieit:sereferlaepisodulcoborriiluiBacchusnInfern,pentrua
renviapemamasa,Semele.Cerberul,clinelecutreicapete,carepzea
Infernul,arfifostmbunatdevinuloferitdeBacchusntruncorndeaur.
Dupalicomentatori,cornuldeaurarfioaluzielametamorfozazeuluintr
untaurcucoarnedeaur.
V.8Stix:cf.1,34,10.
V.13Icar:cf,1.3,34.
V.15Sirtele:cf.1,22,5.noriginalauiepitetulgetulaeadicafricane
(cf.1,23,10).
V.16trmurilehiperboreene:inuturiledinextremulnord,cualte
cuvinteinutulundenumaiajungenicivntuldenord,Boreusv.17Colhida:
cf.11,13,8.
V.18cohortamarsic:cf.I,l,28.Ostaiideneammarsiceraudeosebit
deviteji.
V.19gelonii:cf.II,9,23.
Carteaatreia
III,1Data2827.
V.7mreul,careanvinsGiganii:Gigantomahiaesteceadeadoua
nfruntaredintreforeleprimitiveibrutalealenaturiipersonificatedeGigani
fiiiGaiei(Pmntul)iailuiUranos(Cerul)iforeleraionalereprezentate
deOlimpieni.GiganiisaurzvrtitmpotrivaluiZeuspentruarzbuna
nfrngereafrailorlordingeneraiaanterioar,aTitanilorconduideCronos,
izgoniinTartardeZeus,fiulacestuia.TitanomahiaiGigantomahiase
confundadeseannumeroaseleoperepoeticeiplasticeinspiratedinaceste
douepisoadeteogonice.Cf.II,12,89(69)i111,4,49iurm.
V.14MoarteaNecessitas:cf.I,35,1720.
V.1721:AluzielaleciapecareDionysios,tiranulSiracuzei(405368),i
adatocurteanuluisu,Damocles,oferinduiunospsomptuosdar
atrnnduideasupracapuluiosabielegatcunfirdeprdecal.Dealtfel
meselesicilieneeraucelebreprinluxullor,Dionysiosnsuisespuneca
muritdeindigestiesrbtorinduiunsuccesliterar.
V.24peovlcea:ntext,valeaTempe,cf.I.7,4.
V.2728ArcturusdinconstelaiaVcarului,apunealasfritullui
octombrie.IeziidinconstelaiaVizitiuluirsreaulasfritulluiseptembrie
nceputulluioctombrie.Evorbadecideploileechinoxuluidetoamn.
V.3337Pentruluxulconstruciilormaritimeasevedeai11,18,2022.
V.41piatradinFrigia:LaSynnada,ncentrulFrigiei,segseaospecie
demarmoralbcupeteroii.
V.43Falernul:cf.I,20,12(10).
V.44ahemenicemirodenii:Achaemeniumquecostum,nardulahe
menid.Pentruadj.ahemenidcf.II,12,29(21).
V.lRomanatinerime:aacumrezultdincontextulprimelortreistrofe,
Horaiuparesvizezedouaspectesocialistorice.Pedeoparte,ntrirea
cavalerieiromane,acreiinferioritatepricinuisenfrngerileluiCrassusi
Antoniusnfaaprilor,redutabiliprintacticalordelupt(cf.I,19,12[ll12]).
Pedealtparte,poetularenvederetineretuldinstraturilesuperioare,care
princondiialorsocialputeausintrencorpulecvestrusausocupefuncii
decomandani.
V.612(713):Imaginiiatmosferepic,reminiscenehomericedin
Iliada.
V.1415(1314):exprimaresentenioas,evocndvechealiric
greceasc,respectivpeTyrtaiosfrg.6irespectiv,Simonide,12ed.Diehl.
V.17Ruineaidispreul:insucceseleelectoralenuanuleazvaloarea
curajuluirealizatnviaamilitar,virtus=dcvSpsa.
V.2124(2226):evorbadevirtuteamoralaneleptului/stoic),virtus
perjQ.
V.27(25)Tcereacredincioas:elogiulacesteivirtui,Fides,nfinalul
odei,adatnaterelaodiversitatedeipotezeinterpretativedincaremenionm:
apreciereadatdeAugustusdiscreiei;atitudinealuiMecenafadeAugustus
nacestsens;osemnificaiereligioas,nliteratextului,fidescondiiepentru
pietas;produsulunorreminisceneliteraredinpoeziagreac.
V.29(26)Ceres:vechedivinitateitalicaproductivitiivegetale,asimilat
cuDemeter,zeiapmntuluicultivatiagriului.MistereledelaEleusis
celebraumitulrpiriiPersephonei,fiicaei,dectreHadesipnlaurm,
nvoialarealizatdinporuncaluiZeus,catnrafatspetreacojumtate
dean,nanotimpulfriguros,nInfernicealaltjumtate,nperioadaagricol,
lngCeres,pepmnt.timdela
Suetonius(Augustus,93^cAugustusseiniiaselaAtenaiarta
interespentruacestcult.
V.9Pollux:nurmauneiciocniricuveriilor,LynceusiIdas,crorale
rpisermireselesau,dupaltvariant,disputnduioprad,Castoreste
ucis,iarluiPolluxZeusiacordnemurirea.Acestanoacceptsinguri
atunciZeusleodruietealternativ,cteozipentrufiecare.Eroilupttori,ca
iHercule,totaicimenionat,eioferunargumentmitologicpentru
consacrareadivinaputeriiluiAugustus,cuprinsnacordareaacestuititlun
anul27.
V.14ImblnzireatigrilordectreBacchuseransemnulunuierou
civilizator.
V.16(15)Quirinus:cf.1,2,46.EsteasimilatcuRomulus.
V.1921(1920)fataluljudector:Paris,careacordaseAfroditei
premiuldefrumusee.Oveneticfemeie:Helena.Totprinperifrazsunt
numiteacestedoupersonajeurteIunoneiilav.2526.
V.22Laomedon,tatlluiPriam,refuzaseluiApolloiPoseidonplata
cuvenitpentruconstruireaTroiei.
V.3033lasluiMarte:redonaboaresensuldetreccuvederea,iert,
renunlaresentimentelemelefadeMarte,devestalatroian,RheaSilvia
sauIlia,mamaluiRomulusidenepotulIunoneicareeramamaluiMarte.
V.57Quiriilor:cf.1,1,7.
V.67argivii:grecii,poporalIunoneicultivatnArgos.
V.lCalliope:ceamaidistinsdintreMuze,gratificataicicuepitetulde
regina,semnificndcntareasolemn.
V.911(910)Vulturis:unmuntelavestdeVenusianatalapoetului.O
anumeconfuziealocalizriigeograficecreeazdouvarianteiinterpretri
diferitealetextului.DacmunteleVultureranApuliacumsepetrece
ntmplareanafarahotarelorApuliei?ComentatorulanticPorphyrioveden
PulliaenuoprescurtareanumeluiApulia,cinumeledoiciipoetului,nutricis
Pulliae,careeradinacestinut,variantadoptatidetraductorulnostru.
Variantasinonimpentrudesemnareainutului,altricisDauniaepentru
nutricisPulliaenurezolvtotalcontradiciasusmenionat,altminteri
neesenialpentrusensulgeneralaltextului.
V.1416HoraiumenioneaztreilocalitidinsudestulVenusiei:
Aceruntia(aziAcerenza),Bantia(aziAbbadiadiBanzi)iForentum(azi
Forenza).
V.2324Tibur:cf.I,7,13i1,18,3(2).Praeneste:localitatesituatIa34
km,estdeRoma,ilasuddeTibur.Baiae:cf.11,18,20.,v.2628Trei
primejdiidemoartedincareascpatpoetul:LuptadelaPhilippi(42)(cf.II,7,9
12),cdereaunuicopac(cf.II,13)iofurtunlacapulPalinurus,pecoastade
vestaLucaniei.
V.30Bosforulprimejdiospentrunavigaie:cf.11,13,1415.
V.31(32)Asiria:Siria.
V.34concanul:populaiehispanic.
V.35gelonii:cf.11,9,23.
V.36rulsciticesteTanais(Donuldeazi).
V.39(40)npeterilesacre:textualnpeterapieric,Pieria,ara
Muzelor,situatpemuntelePieros,lanorddeOlimp,ntreTesaliai
Macedonia.
V.43iurm.Titanomahia:cf.111,1,7.
V.51fraii:OtosiEphialtes,fiiiluiPoseidonauncercatsseurcen
cerpunndunulpestealtulmuniiOlimpul,OssaiPelionul.
V.5354Tifeu,Typhoeus:titancaremailuptsingurdupuciderea
frailorsi;Mimas,ucisdeHephaistoscubucidefiernroit;Porphyrion,
omortdetrsnetulluiZeusidesgeataluiHercule;Rhoetus,deDionysos;
Enceladus,deAtenacarearuncasupriSicilia.
V.62(61)Castalia:izvordttordeinspiraiepoetic,lapoalelemuntelui
Parnas.itragenumeledelaofecioardelficndrgitdeApollocaresa
aruncatnapeleluispreascpadeurmrireazeului.
V.62(64)Patara:localitatedinLyciaundeApolloaveauntemplucelebru
prinoracolelesale.Deloseraloculdenaterealzeului.
V.69Gigascentimanus:Briareus,cf.11,17,14.
V.70(71)Orion:cf.11,13,3940(40).
V.77Tytyos:11,14,8.
V.80Pirithous:fiulluiIxion,regeleLapiilor,nlnuitnInfern,pentrua
fincercatsorpeascpeProserpina,mpreuncuTezeu.
II1,5Data:27.
V.24Sensultextuluitrebuieraportatlaviitor:Augustusvafisocotit
(habebitur)unzeu,dupce(dac)vasupunepebritaniipeperi.Estevorba
decideinteniaunorcampanii,nuncderealizarealor'(cf.Ep.,VII,8[7]).
V.5M.LiciniusCrassussuferiseonfrngereruinoasnluptadela
Carrhaedinanul53(.e.n.),nfaaprilor,cucareprilejromaniipierduser
10000deprizonieriisteagurilemilitare.
V.9marul(cf.I,l,28)iapulianulaveaureputaiadepopulaii
rzboinice.
V.14(13)M.AtiliusRegulus:consulul,czutnminilecartaginezilorn
anul255(.e.n.)mpreuncu500desoldai,estetrimislaRoman250sprea
negociarscumprareaprizonieriloripacea.Separecschimbulcaptivilorar
fiavutlocunanmaitrziu.Trecndpesterelatrilepuindiferitealeacestui
cazladiveriautori,Horaiu.Devenimentuluiosemnificaieexemplari
patriotic.
V.4142(42)tiinduidrepturiledecetatenimicite:capitisminor,n
termenijuridici,deminutiocapitis.prizonierul,princondiiasadesclaval
dumanului,ipierdeacalitateaidrepturiledecetean.,v.56Venafru:cf.II,
6,15(16).
V.23cttimpdrpnatlsaveitemplulzeilor;noriginal,donec
refeceris,pnceveirefacesereferlacampaniaderestaurareatemplelor,
ntreprinsdeOctaviannanul28(.e.n.),nnumrde82,cumnespun
izvoarele.(MonumentumAncyranum,20).
V.9Dedouori:Evorbadedoudinceletreinfrngerisuferitede
romanidelapri:ceadelaCarrhae(53)dectreCrassus(cf.III,5,5);ceadin
anul40(.e.n.),impusluiL.DecidiusSaxa,legatalluiAntonius,dectre
PacorusfiulluiOrodes,regelepriloriceadinanul36(.e.n.),cnddou
legiunialeluiAntoniusaufostcompletnimicite.Monaeses:comandantpart,n
campaniadin53saulaceadin36.
V.ll(12)bietelecolane:insignemilitare,podoabedepuinpreale
primitivilorpri,sporitedecapturileromane.Poate,nmodspecial,de
colaneleluxoasealecavalerilor.
V.1314(14)Daciiameninaufrontieraromanilorntimpulbtlieidela
Actium,nacelaitimpncare,narmataluiAntonius,seaflaflotaegiptean,
numitaiciprincuvntulAethiops,poatedinpricinasoldailoretiopieni
angajaipenave.
V.2122Muzicaidansul,instruciaartisticngenere,eraexclusdin
sistemulseverdeeducaiealromanilor.Cuattmaicondamnabilaprea
atuncinochiilorlascivuldansionian.
V.3436Seenumeravictoriidersunetaleromanilormpotrivaunor
dumanidetemut:btliilenavaledinprimulrzboipunicculminndcu
nfrngerealuiHamilcardelainsuleleAegate(241)(.e.n.),Pyrrhus,regele
Epirului,nvinsnanul275(.e.n.),Antioh,regeleSiriei,nluptadela
Magnezian190(.e.n.),iHanibal,*la.Zama,nanul202(.e.n.).
V.5Oricum:portnEpir,pecoastaAdriaticei.
aNotuluimnie:cf.I,3,14.
V.6steauaCaprei:dinconstelaiaVizitiuluiapreala28.septembriei
apunealasfritulluidecembrie.
V.1316Bellerophon,eroucorintian,estepurificatdeocrim,lacurtea
luiProetus,regeleTirynthului.Soiaacestuia,Stheneboia(laHomerAnteia),l
acuzdencercaredeseducere,fiindcdefaptBellerophonirespinsese
avansurile.Proetusltrimitelasocrulsu,Iobates,nLyciaspreafiucis.Dup
oseriedencercrieroice,printrecareiucidereaHimerei(cf.I,27,2324)
eroulestereabilitatinurmserzbunpeStheneboia.
V.1718Uncazasemntorcuceldemaisus:PeleuacuzatdeHippolyta
(Astydamia)esteabandonatlaovntoarepemunteltPelioniiseascundei
sabia.nconjuratdeCentauri,elestesalvatdeChiron,centaurulcelbun,sau
deHermes.
V.lLa1martiesesrbtoreaMatronalia,cndfemeilemritatenchinau
IunoneiLucina,zeianaterilor,floriitmie.
V.6Liber:Bacchus,cf.I,12,22.
V.9cciazieanul:delasalvarealuideprbuireacopacului(cf.II,13).
V.l2consululTullus:suntcunoscutedoupersonajecuacestnume.L.
VolcatiusTullusdinanul66.e.n.icellalt,dinanul33(.e.n.).
V.18CampaniampotrivaregeluigetCotisoiatribuluiscital
bastarnilorafostduscusuccesnanul29.e.n.DeM.LiciniusCrassus.
V.1920SefacealuzieprobabillanenelegeriledintreTiridatesi
PhraatesalIVlea(cf.1,26,5).
V.2122nanii29i28StatiliusTaurusiC.CalvisiusSabinusobin
victoriimpotrivacantabrilordinSpania.
V.2324Arputeafivorbadebastarniimenionailanotadelav.18sau
deovictorieaaceluiaiM.Crassusasupratraciloriageilor.
V.4tiranulpers:nueoanumitpersoan,citipuldeviafericit,
pus*peseamabogiilorfabuloasealeOrientului.
V.8Ilia:cf.I,2,17i111,3,33(32).
V.9Chloe:noriginalareiepitetulThressatrac.
V.14Calais:ntextifiulluiOrnytusthurinianul,adicdinThurii,
coloniegreceascdinLucania.
V.23turbatamare:ntext,Adriatica,prezentatntotdeaunade
Horaiucaexempludemarefurtunoas.
.2(1)Tanais:Donul(cf.III,4,36).
V.78iarsubcerseninirecevezipmntuncremenit/dezpezi
acoperit:noriginal,exprimareaestefigurat:vezicumlupitercudivinitatea
sasenin,facesngheezpezileaternute.
V.ll(12)tirenuitat:tirenian,adicetrusc,aluzielasensualitatea
acestora.
V.15robPierieisadat:textual,rnitdeocurtezanpieirianadic
dinMacedonia,undeseaflamuntelePierus.
V.2,Amphion,eroulegendar,ntemeietorulTebeipecareacldito
micndpietrelecucntecullireisale.PentruMercurprintelelireicf.I,10,6.
V.13iurm.Influenacnteculuidinlirasupranaturii,amontrilori
adamnailormitologicifacealuzielalegendaluiOrfeu.
V.16Orculuigroaznic:ntext,alpalatuluinfricotor.PentruOrcus,
cf.1,28,10.
V.21Ixion:pentruvinadeafincercatsoseducpeHera,Ixion,regele
lapiilor,estelegatdeoroataprinscaresenvrtefroprire.
Tityos:cf.11,14,8.
V.23aluiDanaufiici:PlecatdinLibiacucelecincizecidefiicealesale,
nurmanenelegerilorcufratelesu,Aegyptos,DanaosajungenArgosunde
devineirege.CeicincizecidefiiailuiAegyptosobinmnafetelornsemnde
mpcare,dar,nnoapteanunii,landemnultatluilor,acesteaiucidsoii,
cuexcepiaHypermnestrei(v.33)care1salveazpeLynkeus.Pedeapsadecare
auparteDanaidelenInfernestedescrislav.2627.
V.48cmpiiNumidici:Numidia,inutdinAfricadenord,situatntre
MauritaniaiCartagina,locuitdeopopulaienomadirzboinic.E
cunoscutrzboiulcuRoma(111105)devenitcelebruiprinoperalui
Sallustius,BellumJugurthinum.nanul46.e.n.EtransformatdeCezarn
provincieroman.
V.5lucrulharniceiMinerva:zeiaeraiprotectoareandeletnicirilor
careceroanumitpricepere,ntrecareesutulibrodatul.
V.7(6)dinLipara:ceamaimareinsuldinarhipelagulvulcaniccu
acelainume,dinnordulSiciliei.Semainumescieolice,legendalocaliznd
aicipeEolregelevnturilor.
V.8Bellerophon:cf.III,7,1316.
V.lBandusia:numeleizvoruluidininutulnatalsaudelngferma
sabinapoetului(cf.Epist.1,16,i2).
V.2apnchinatcufloriivindulce:la13octombriesesrbtorea
Fontanalia,cndsearuncaucununinizvoareisempodobeaufntnilecu
flori.
V.9aCaniculeiari:cf.I,17,17.
V.lDuscaHercul:aluzielamarulluiHerculepnnextremul
OccidentpentruaaducedininsulaErythia,dedincolodeOcean,boiilui
Geryon.Attladucerectilantoarceredrumulerouluiestepresratcu
aventurivictorioase.
V.34Inanul24seateptantoarcerealuiAugustusdincampania
mpotrivacantabrilor(cf.II,6,2)dinSpania.
V.58Refuzndtriumful,luiAugustusiseacordosupplicatio,
rugciunedemulumirezeilorpentrusuccesulobinut,evocatprininuta
celordoufemei:soia,Livia,isoraluiOctavia.
V.18unchiupceamintedemariaduce:rzboiulcualiaiilatinisocii
(9088)afostsupranumitirzboiulmarsic,duppopulaiamarsilor,care
ajucatrolulprincipalnconflictulcuRoma.
V.19hoinarulSpartac:epitetulsereferlamarularmateidesclavi
rsculai(7471)sprenordul,centrulinurmspresudulItaliei.
V.28consululPlancus:dinanul42.e.n.Cf.1,7,16(19).
V.9(10)Tiadadechimvalesuntoare:cf.II,19,9.
V.13(14)Luceria:oradinApuliarenumitpentrulnaoilorsale.
[,16Data:printrecelemaitrzii,cea.24.
V.1(2)cuudestejar:adjectivulrobustae(fores)vinedeabstantivul
roburcarenseamnstejar,darrobustusareisensulaeraidetrainic,mai
potrivitpoateculegendamitologicdupreeroinafusesenchisntrocasde
bronz,subteran.
V.3(1)Danae:erafiicaregeluiAcrisiosdinArgoscare,avertizatunoracol
cfiulfeteilvaucide,onchidepeaceastanfelulartdeprimastrof,sprea
nuputeazmisli.EstesedusnsdeIupicareptrundeprintrocrptura
acoperiului,preschimbatn3aiedeaur,faptevocatdestrofaaIiaaodei.
V.11(1112)casaauguruluiargiv:Amphiaraos,profetirzboi3din
Argos,selegasensemndempcarecuvrulsuAdrastes,ncazulunornoi
nenelegeri,ssesupunjudeciiEriphylei,[iasaisoraluiAdrastes.
Prevzndsfritultragicalexpediiei[oraptempotrivaTebei,elrefuzs
plecempreuncuAdrastes,restesilitdeEriphyle,coruptdePolinice,carei
druietecolierulauralHarmoniei.Lasfritulluptei,Amphiaraoseste
scufundatdeisnetulluiIupiter.Fiulsumaimare,Alcmeon,mplinindui
porunca,idepeEriphyle,iarel,larndui,esteomortmaitrziu,dedoicum
i.iaceastatotdincauzaaurului:pentrucvoisesiacolierulrochia
Harmonieidelaprimasoieisledruiascceleideadoua.
V.1314(1415)Filip:noriginalbrbatulmacedonean,tatli
AlexandrucelMare.
V.1516:uniicomentatorivdnacesteversurioaluzielaMenorussau
Menas,comandantulfloteiluiSextusPompeius,care1aidatdedouoripe
acestatrecnddepartealuiOctavian,ntimpulnflictuluidinanii3936.
V.31domnulsclipitoralAfriceifertile:sereferlaunproprietar)gat
dinacestinut.
V.33MiereadinCalabriadinregiuneaTarentuluiesteludativ.34
vinullestrigonilor:localitateaFormiae,lahotaruldintreitiumiCampania,
aveadreptntemeietorlegendarpeLamus,'.111,17)regelelestrigonilor,o
populaiedeuriaiantropofagi.(Cf.LiseeaX.80132).
V.35OileculnalbibogatcreteaupepuniledinGalliacisaln,
ndeosebincmpiaPadului.
V.38Secredecacestrefuzvoalataluneisituaiimaiprosperearun
rspunsalpoetuluilaofertadeadevenisecretarparticularalluijgustus.
V.41Migdoniei:cf.II,12,28(22).
V.42(41)Alyattes:tatlluiCresus,regeleLydiei.
III.17Datanesigur(24)?
V.1AeliusLamia:cf.I,26,8.
Lamus:cf.III,16,34.
V.4faste:listeledemagistrainordinecronologic.
V.7(8)Liris:cf.I,31,7.
V.8(7)Marica:nimfcareaveaodumbravsacrlngMinturnae,pe
malulLirisului,aproapedevrsareaacestuia.
V.11furtunantextdezlnuitdeEurus'1,(cf.I,25,19[20]i
1,28,25).
V.1415minecuviniunporcdedouluniteospteaz:textuali
veicinstiGeniul(divinitateaprotectoareafiecreipersoane).Geniuluiise
aduceaucaofrandedoarfloriivin.Menionareaiaunuianimalsacrificat
poatesugerafieoaltdivinitatedomestic(Lares,Tellus)sausrbtoare,fie
purisimpluoatmosferdeinteriorncontrastcuanotimpuldeafar.
V.67ulciorulVenereiplcut:naceastversiune,Venerissodali,
tovar,prietenalVenerei,esteconsideratcaapoziiepelngcraterae.O
altinterpretareposibilraporteazlaFaunuscalitateadetovaralVenerei.
Reprezentrileplasticeasociazuneoriimaginileacestordoudiviniti.
V.8(7)altarul:arenoriginaliepitetulvetusvechi,rmasdela
generaiileanterioare.
V.9(10)noneleluidecembre:Horaiudescrieprobabilosrbtoare
local,oFaunaliacareavealocla5decembrie,v.11(12)satul:Mandela:cf.
pJsM,18,105.
V.16batedetreiori:dansulnritmternar,tripudium,cucaracter
popularireligios.
V.1Inachus:cf.11,3,21.
V.2.Codrus:ultimulregealAtenei(sec.XII.e.n.).ntrunconflictcu
dorienii,unoracolprezisesevictoriaaceleitaberealcreiefarfifostucis.
Codrus,deghizat,ptrundenrnduriledorienilorunde,inciernduse,este
omort.
V.3neamulluiAeacus:Aeacusaavutdoifii,Peleudincaresetrage
Ahileifiulacestuia,Neoptolem(Pyrrhus)ipeTelamon,tatlluiAiaxiallui
Teucer.
V.5Chios:insullasuddeLesbos,aproapedecoasteleAsieiMici,
renumitpentruvinurilesale.
V.6Cineosnclzeascapa:pentrudresvinul.
V.8.Paeligni:populaiedincentrulItaliei,IanorddeSamniurn,locuind
peversantulesticalApeninilorspremare.CapitalainutuluieraSulmona,
loculnatalalluiOvidiu.
V.911Senchinpentrulunnouprobabilnceputullunii,la
kalende,pentrutoiulchefuluisaunceputulzileilamiezdenoapteipentru
cooptarealuiMurena(cf.II,10,l)ncolegiulaugurilor.
V.1112cupeletrebuiescafigolitedetreisaudenouori:oalt
interpretareposibilarenvederecyatulcamsurdecapacitate(0,0451.),trei
inouindicndnacestcazdozajulamestecului(miscentur)ncup,
coninnd0,1351.irespectiv0,4051.Devin,duppreferinaicalitatea
butorilor.
V.1316(17)DelaVarronisatransmisobiceiulromanilorcanumrul
invitailorsfiedelimitatntrecelalGraiilor(3)icelalMuzelor(9).Horaiu
adoptprescripiadreptnormabuturii.
V.18(1819)berecintianulfluier:cf.I,18,20(1314).
III,20Datanecunoscut.
V.2leoaiceigetule:cf.I.23,10.
V.1516Nireus:unuldintrepretendeniiHelenei,frumoslachip,darde
condiiemodest.
V.1516rpituldepeIdaapoas:Ganymede,untnrtroiancare
treceadreptcelmaifrumosdintremuritori(Iliada,XX,233)esterpitdepe
munteleIda,devulturulluiZeusidusnOlimp,undeajungepajipaharnic
alprinteluizeilor.
V.1nscutcumineodat:ntext,consuleManlio.nanul65cnds
anscutHoraiuerauconsuliL.ManliusTorquatusiL.AureliusCotta.
V.4amfordrag:noriginal,pia(testa),termenreligios(cucernic,
sfnt)carealturidealteprocedeedocoloraturdeimnacestuielogiual
vinului.
V.5oricarearfianumele:quocumquenomine,cuoricaretitlu,funcie,
dinceleenumerate.
V.6(5)vindeMasic:cf.I,l,9.
V.8(78)iumpleiluiCorvinuspaharulgol,cuvin:ntextla
poruncaluiCorvinus,scoatevinuriblajine(uoare).
Corvinus:M.ValeriusMessalaCorvinus:ompolitic,consulnanul31,
poetiprotectoralliterelor,prietencumariipoeiaivremiidintrecareunii
eraugrupaincenaclulsu.(Cf.Sa<.I,6,56[42]iI,10,32[29]).
V.11btrnulCato:cf.II,15,ll.
V.16vinulgalnic:ntextpentruvinulavemLyaeo,dupunuldin
epiteteleluiBacchus,Lyaeus.(Cf.I,7,23[22]).
V.21Liber:cf.1,12,22.
LaAricia,la15km.SuddeRoma,peViaAppia.
V.23Cazeianaterilor,DianaseconfundacuIunoLucina.(cf.
Carmensaeculare,v.l).
V.34DivinitateaInfernului,DianaseconfundcuHecate,ceacutrei
chipuri.
V.4Lares:zeidomestici,ocrotitoriaigospodrieiiaifamiliei,Lar
familiaris.ExistaudeasemeneaiLariipublici,airspntiilorcompitales.
LaresiGeniusAugustisuntasociainaceastvremecultuluidomestic,n
semndecinstirepentruPrincepsiconstituieunuldinpuncteledeplecareale
cultuluiimperial.
V.5otrvitulAfricus:cf.I,1,15.
V.10(9)Algidul:cf.1,21,6.
V.11nfneialbane:pemunteleAlbanus,aziMonteCavo,lasudest
deRoma,saaflatvecheaaezareAlbaLonga,centrulligiidincaresadesprins
apoiRoma.Dinviiledepecoasteseobineaunuldinvinurileitalicecutate,iar
punilehrneauanimalepentrusacrificiilereligioase.
V.18Penailor:cf.II,4,15.
V.3(23)PentrubogiileArabiei,cf.1,29,23;1,31,6:aurulifildeul
indic.
V.5(6)alUrgieicuideoel:Necessitas:cf.1,35,1720i111,1,14.
V.13(12)pmntulfrdehotar:ntext:iugrelecarenuaufost
msurate,deoarecesciiinucunoteauproprietateaprivat.
V.16(13)Ceres:cf.III,2,29(26).
V.33(25)Tu:noriginal,quisquioricarevafiacela.Exprimarea
impersonalapoetuluivizeazindirectpeAugustuscareformatoral
moravurilor.]v.37(27)Printealrii:paterurbiumalcetilor
Augustusaveasprimeascmaitrziu(2.e.n.)titluldeparenspatriae.
V.50(38)Crivul:Boreas,vntuldenord.Capersonajmitologic,era
fiultitanuluiAstraeusialAuroreiilocuianTracia,consideratara
frigului.
V.61(45)DeamgrmdipeCapitol:poetulsereferprobabillagestul
luiAugustuscareadonatluilupiterCapitohnusaisprezecemiidelivredeaur
ipietrepreioasenvaloaredecincizecidemilioanedesesteri(Suetonius,
Augustus,30).
V.62(46)undenecheamglasdegloate:imagineamulimilorcare
aclampedonatornmomentulncaredarurilesuntdusentemplu.
V.78(57)sbatncerccubeiorul:unjocdecopii,practicatide
tineri,lamodpevremeaaceea,mprumutatdelagreci,trochus.Uncercde
metalmnatcuajutoruluneivergelecurbate,unfeldecheie,numitpentru
aceastaclavis.
V.45glorianemuritoarealuiCezarpreamritul:exprimareageneral,
voalatideatmosferaexaltriidionisiace,nunelassntrevedem
mprejurareaconcretcevafidatnatereodei.TitluldaCezar,anteriorcelui
deAugustus,nefacesnegndimlamomentulActium(31)saulacelal
ntoarceriitriumfalelaRoma(29).
V.9deteptnduse:exsomnisfrsomn,neadormit,aluziepoatela
desfurareanocturnaceremoniilorbahice.Euhiada:bacanta,denumit
astfeldupstrigtulritual,euhoe.
V.9(10)Hebrul:fluviudinTracia(Mariadeazi),ncarefusesearuncat
OrfeusfiatdeBacante.
V.l0(12)Rhodopes:landemunidesprinsdinBalcanispresudvest.Din
elizvorteHebrul.
V.14Naiade:divinitialeizvoarelor,fiiceleluiZeussaualeOceanului,
fceaupartedincortegiulluiBacchus,alturidenimfe,(cf.II,19,3)cucarese
aseamniseconfundadesea,acesteadinurmreprezentndocategorie
maigeneral.Naiadeleaveauiputerimagice,fiindvindectoaresau
aductoaredeboli,printrecareinebunia.
V.19Lenaeus:epitetalluiBacchuszeulteascului.
III,26Dataprobabil:2423.
V.3acumntemplu,Venus,depunarmelemele:nmomentulncetrii
uneiactiviti,eraobiceiuldeasedepuneinstrumenteleinsemnelemeseriei
respective,dreptofrand,ntempluldivinitiiprotectoare.
ntextullatin,Venusareepitetuldemarin(v.5)eafiindi
protectoareanavigaiei,caunacaresenscusedinmare(Cf.I,3,l)v.7n
original,printrearmeledepusefigureaziarcul,cuvntomisdetraductor,
oaluziedesigurlaarculisgeileluiCupidon.
V.910PentrucalitateadestpnaCiprului,cf.1,3,1.ilaMemphis,
nEgipt,existauntemplualzeiei.
deiarndeprtat:noriginallipsitdezpadsitonianadic
tracic(cf.I,18,14[9]).
V.6coastaLanuvin:Lanuvium:oradinLatium,la24km.Sudde
Roma,peViaAppia.
V.19(18)aluiOrionculcare:cf.I,28,2122.
V.22(20)Iapyx:cf.I,3,4.
V.27(25)Europe:fiicaunuiregedinTyrsauSidon,pecndculegea
florinsoitdesurateleeipeopajite,estezritdelupitercare,prefcutn
taurstrlucitor,seaeazlapicioarelefetei.Aceasta,netiutoare,seurcpe
spinarealuiiastfelesterpitpemarepnlaGortyna,nCreta,undedevine
mamaatreifii:Minos,SarpedoniRadamante.
V.3637(3334)HoraiutraduceaiciepitetulhomericalCretei:ceacu
osutdeorae.
V.44(41)poartaviseloramgitoare:ntextpoartadefilde.Potrivit
mituluicunoscutdinOdiseea,XIX,562567ireluatdeVergiliusnEneida,
VI,893896,viseleoamenilorveneaudinInfernprindoupori:unadincorn,
peundetreceauimaginiadevrate,ialtadinfilde,princareveneaucele
neltoare.
V.51(48)coarnelestrlucitoare:deiepitetulnuseaflntext,el
corespundetotuiimagineimitologiceacoarnelor,careerauasemenealuniin
formdesecere.
V.54(50)atrimaindrznesc:ntext:lntrzii,linnlocpeOrcus
(1,28,10).
V.82(7576)Ceivechimpreaulumeandoucontinente:Asiai
Europa,AfricafiinduneoringlobatEuropeisauconsideratcaoatreiaparte.
V.2deziuasrbtoriiluiNeptun:Neptunalia,la23iulie.
V.4(3)Cecub:cf.I,20,9.
V.8oamfordinvremurivechi:noriginal:iaconsululuiBibulus.M.
CalpurniusBibulusafostconsulnanul59.e.n.
V.9(10)Nereidele:personificrialevalurilormrii,fiicealeluiNereu
btrnulmrii,cincizecilanumr,sauosut,uneori.Indiferitemituriaude
obiceirolulpasivalunuicor,martoralntmplrilor.
V.10cntavompendelete:ntextnvicem:alternativ,rndpernd.
V.ll12Dianaisgeilei:noriginalsgeileiuialeCynthiei(cf.I,
21,2).TextulmaiconineipeLatona(cf.I,21,3).
V.l4(1314)Venus:nlatineteceacarestpneteCnidos(cf.I,30,1)i
sclipitoareleCycladeiPafos.
V.16cntulNopii:noriginal,pentrucntecavemnenia,care
nseamnbocet,folositaicinsensuldecntecfinal.
V.4dinnucileblanei:lat.Balanusdefaptrnyrobalanus,oplant
oriental,dinArabiaiEtiopia,dinalecreifructenformdeghindse
extrgeaunuleiparfumat.
V.6Tibur:cf.I,7,13.
V.7(6)Aefula:oranLatium,pepantavesticaMunilorSabini,ntre
PraenesteiTibur.
V.78(8)pisculnnegritalmunteluiluiTelegonparicidul:prin
nlimileluiTelegonusparicidulpoetuldesemneazoraulTusculumaezat
peocoastdemunte,lasudestdeRoma.ntemeietorulluilegendarera
Telegonus,fiualluiUliseialCircei.AdusdeofurtunnIthacaisilitde
foamesprade,estenfruntatdeTelemahideUlise,pecarelomoarn
ncierare,frstieceratatlsu.
V.l7steauatatluiAndromedei:Cepheus,soulCassiopeei,capersonaj
mitologic.Rsreala9iulie.
V.18Procyon:nainteacinelui,numitastfelpentrucrsreala15
iulie,cu11zilenainteaconstelaieiCinelui(I,17,17).
V.19aLeuluistea:apreala29iulie.
V.23Silvanus:divinitateapdurilorconfundatcuFaunus(1,4,11)i
asimilat,caiacesta,cuPanalgrecilor.
V.27serii:Seres,cf.I,12,55(56).
bactrii:Bactra(v.28),oraiprovinciedinVecheaPersie;pevremealui
Augustus,oparteineaderegatulprilor,oaltaeranstpnireasciilor.
V.28Tanais:cf.III,10,2(l).
V.35mareaTusc:Tirenian.
V.57aAfriciifurtun:provocatdevntulAfricus(cf.I,1,15).
V.63(64)aGemenilorstea:cf.1,3,2.
V.8Moartea:Libitina,zeiromanandatoririlorfademori.Avea
unsanctuarnsudulRomei,nzonaAventinului,undeiaveasediuli
colegiulpompelorfunebre.
V.9PontifuliVestala:ntext,cumtacitavirgine,cufecioaratcut.
SimbolulpermaneneiromaneesubliniatndeosebiprincultulVestei,zeia
vetreicufoculsacrualcetii.
V.10Aufidus:fluviudinApuliapecareseaflaVenusia,loculdenatere
alpoetului.Cf.iIV,9,2aceeaicaracterizarederunvalnic.
V.llDaunus:regelegendaralApuliei,supranumitiDaunia(cf.
1,22,14),tatalluiTurnus,eroulrivalalluiAeneasnEneidaluiVergilius.
V.13eolianaarmonie:poeziaeolic,lesbic,aluiAlceuiSapho(Cf.II,
13,2425).
V.l4(16)Melpomene,cf.I,24,3.
Carteaapatra
IV.lData:cea.15v.4Cinareprobabilunadintreiubitelepoetului(cf.
IV,13,21,Epist.,I,7,42[28]i14,33).
V.7(6)zecelustri:cf.II,4,24.
V.10(1011)MaximusnoriginalPaullusMaximus,traductorul
alegnddoarcognomenul.PaullusFabiusMaximusafostconsuln11.e.n.Se
cstorisecuovaraluiAugustusdevenindopersoandeosebitdeinfluent,
dupcumvedemdinceledoupiesepecareileadedicatOvidiu(Pontice,1,2
i11,2).TacitconsemneazmoartealuiPaullusMaximusnAnnales1,5,2.
V.l9(20)suboboltpreioasdelmi:ntextuloriginalsubIrabea
citreaadicsubbrndecedru,deoarecebolile,subcareseaezaunmicile
altarestatuilededicatezeilor,erauconstruitedintrunlemnscump,deesen
nobilcedrulafrican.
C.20(19)lacurileAlbane:grupdepatrulacurimici,aezatelasudestde
Roma,laaproximativ20dekm.Zonalacurilorconstituieiastziunlocde
vilegiaturpentrulocuitoriiRomei.PemalullaculuiAlbano(lacusAlbanus)se
aflruineleaezriilegendareAlbaLonga.
V.22(2223)flautul:ntextuloriginal,tibiaBerecynthiaadicflautul
deBerecynth(cf.I,18,20[1314]).
V.2728(28)cuomicarentreitvorlovipmntulnetedprecum
Salieniifac:cf.I,36,13(12).Pentruritmulntreitimpi,cf.III,18,16.
V.39(3940).princmpiileluiMarte:cf.1,8,3(4).
IV.2Data:1413.
V.lcelcecuPindarssentreacncearc:aluzielafaptulclullus
Antonius,cruiaiestededicatoda,isugerasescntevictoriilerecenteale
luiAugustusnmodulspecificluiPindar,cunoscutpoetliricgrec(sec.VIV
.e.n.).
V.2Iulie:lullusAntoniuseramembrualfamilieiimperiale.FiualluiM.
Antoniusialprimeisalesoii,Fulvia,lullusafostcrescutdeceadeadoua
soiealuiM.Antonius,Octavia,soraluiAugustus.Sacstoritapoicu
nepoataluiAugustus,Marcella,fiindpretornanul13.e.n.iconsuln10
.e.n.AfostucisdinporuncaluiAugustus.PentrulegturinepermisecuIulia,
fiicaluiAugustus(12.e.n.).Separecaavutiambiiiliterare:dintroscolie
lioraianaflmcarficompusunpoemepicDiomedia,n12cri.
V.3Dedal:cf.I,3,34.
V.1012fiecndrzneiiditirambipresarcucuvintenoiinritmise
avntslobozidelege.Sereferlaunadintrespeciilegenuluiliricreprezentat
dePindar:ditirambiidedicainmareparteluiBacchus.Fiindospecieliric
prinexcelenpopular,eraufoartevariaicametricilexic.
V.1316sereferlaaltespeciialeliriciiluiPindarimnurileipeanurile,
dedicatezeilor.Glorificareaeroilormitologicinueratratatntrospecieaparte.
Putndfiimplicatincelelaltespeciilirice,eaineamaicurnddeencomia
(imnuridelaud).Dinfragmenteleopereipindaricenisapstratopovestirea
lupteidintreCentauriiLapiiialtacaresereferealaBellerophon(cf.111,7,
1316).
V.15Centauriicf.I,18,1112(8).
V.16Himera:cf.I,27,23(24).
V.l720Horaiuarenvedereciclulepinikiilordedicatenvingtorilorla
jocurileolimpice.
V.18alElideilaur,adiccununadelaurioferitnvingtorilor!a
jocurileolimpice(panelenice)caresedesfuraulaOlimpia,nElida.
V.20(19)sutedestatui:carecelebraupenvingtorilaprobeleolimpice.
V.2124Esteoreferinlaciclulliricthrenoicntecedejale.V.24
Orcuscf.I,28,10.
V.26lebdaDircee:adicPindar,nscutlaTebanpreajmacreiase
aflaizvorulDirce.
V.28Matinus:cf.I,28,3.PentrumiereaalbinelordepeMatinus(din
Tarent)cf.III,16,33.V.31Tiburul;cf.1,7,13.
V.33poetcuplectrumaiputernic:esteoaluzieIafaptulclullusera
autorulunuipoemepic(cf.Notav.2).Plectrulerabeioruldefildecucarese
loveaucoardelelirei.
V.36crncenisigambrii.Sigambriierauopopulaiegermanic,depe
maluldreptalRinuluicare,n16.e.n.,auptrunsnGalliapricinuind
pierderimariarmatelorcondusedeM.Lollius(cf.IV.9,31[33]).Dupvenirealui
AugustusnGallia,sigambriiaufostizgoniipesteRin,darromanilorleaufost
necesariaproapetreianipentruanormalizasituaianGalliaiIberiai
pentruaprevenieventualeleatacurimaialescn15.e.n.Armateleromane,
subconducerealuiDrususiTiberius,aufostangajatenluptecuforele
barbarealereilorivindelicilor(cf.IV,4).Dupaceastlungcampanie,
Augustus,trecndprinSpania,sarentorsntriumflaRoma,n13.e.n.
V.49ioTriumfeexclamaiesolemndintimpulceremonieitriumfului
adresatpersonificriiacestuia.Formulafigureazdealtfelinvechiul
CntecalFrailorArvali.
IV,3Data:dupanul17,(13)?
V.2(l)Melpomene:cf.I,24,3.
V.3istmicelejocurisimbolizeazaicidiverselejocurisolemnecarese
desfuraunGrecia.ntrecerileistmiceaveaulocla3,4i5anilaCorinti
eraudenumiteaaduprfumeleistmului.Erauprevzuteprobedelupte,
srituri,aruncareadisculuiiasgeii,cursedecareiprobedemuzici
poezie.nvingtoriierauncununaicughirlandedinfrunzedepin.
V.7(9)nuvamergelaCapitol:sereferlaceremonialultriumfului
acordatgeneralilorvictorioi.AcetiasendreptauspreCapitoliu,templullui
IupiterinacelaitimpfortreaaRomeiantice.Eraaezatpecolinacu
acelainume,ceamaiabruptdintreceleaptecolinealeRomei.
V.89(67)cufrunzedeDelosadiccufrunzedelaur,acestafiind
arborelefavoritalluiApollo,celnscutlaDelos.
V.10Tibur:cf.I,7,13.
V.12nvierseol:cf.II,13,2425.
V.17(18)PieridMuz:ntextgsimformadevocativPieridelaPieris
muz.MuzeleeraudenumitePieride(Pierides)duploculundeiaveau
lcaullegendar,nmuniiPieriadinsudestulMacedoniei(cf.III,4,39[40]).
IV.4Dataprobabil:14.
V.lpasreadetrsnetpurttoare:vulturul,pasreafavoritalui
Iupiter.nsrcinats1rpeascpetnrulGanymede(cf.II1,20,1516)is
1aducnOlimp,vulturulafostrspltitdetatlzeilorprintransformarea
ntroconstelaie.Dupoaltvariantalegendei,Iupiternsui,transformatn
vultur,larfiaduspeGanymedenOlimp.
V.l7Alpiireilor.ReiiocupauvileAlpilorRetici,pecursulEngadinei,
nparteadesudestaElveiei(cf.Notav.18).
V.18Vindelici:opopulaiegermanicdininutuldelapoaleleAlpilor
Retici,ntrecursulInnuluiialDunrii,aproximativntregranieleactualeale
inutuluiBavariei,Wurtembergului,TiroluluiialElveieidenordest.Aufost
cuceriidearmateleromanecondusedeDrusus,n15.e.n.
V.18Drusus(ClaudiusNero)(389.e.n.),fiuvitregalluiAugustus,
frateleluiTiberiu.Dupoprimcampaniempotrivavindelicilor(15.e.n.),n
acelaianainutsdesvreascrezultateleacesteiaisaalturatforelor
luiTiberiu,cruiaireveneasarcinadeainvingeperei.Reiiivindeliciiau
fostnvini,iarteritoriulocupatdeceledoupopulaiiafostalipitimperiului
romansubnumeledeprovinciaRetia(15.e.n.).nsuiAugustuscare1
apreciadeosebitdemultpeDrususiarfisugeratKiiHoraiucompunerea
acesteiode(cf.Suetonius,VitaHorati,4142).
V.1920(20)cecusecurisuntnarmai,securidesciieni,decare
Amazoaneleslujitusauodat:completareasecuridesciieniaparine
traductorului.Eaestejustificatdefaptulcinutulncaretriau
Amazoanele(poporlegendardefemeilupttoare)eraplasatfienTracia,fien
SciiaMeridionaliarvindeliciiarfivenitdinTracia,alungaidectre
Amazoane.Dupceaufostnfrnideacestea,arfiadoptatarmelelor.
V.27(28)dintrailuiNerofiieroiaursrit:ntextNerones,adic
TiberiusiDrususcareeraufiiiIuiTiberiusClaudiusNeroiaiLiviei,ceadea
treiasoiealuiAugustus.Drusus,fratelemaimicsanscutdupcstoria
mameisalecuacesta,amndoifiindeducaideAugustus.
V.38martorneeMetauruliHasdrubalnvins:M.LiviusSalinatori
C.ClaudiusNero,strbuniiluiTiberiusiDrususaunvinsarmatele
cartaginezecondusedeHasdrubal,nanul207.e.n.PemalulMetaurului(azi
Metauro),rudinItaliacentral,ninutuldintreEmiliaRomagnaiUmbria.
V.41izbndafericit:noriginal,almaadorea:hrnitoarea
recompens,deoarecenperioadavecheaistorieiromaneseddeasoldailor
curajoiorecompensngru,adoreadonatio(delaador:gru).Cutimpul,
aceastdonaiesefceanbanisaucptaseuncaracteronorific.Caurmare
adoreatreceprinsubstantivizare,lasensulabstractglorie.
V.42cumplitulafrican:pentruHanibal(cf.11,12,4[2]).
V.44(43)furtuna:noriginal,Eurus(cf.I,25,19[20]).
V.49(50)lupiprdalnici:observmdublasemnificaieacuvntului
lupi,cualuzielaagresivitatearomanilordarilaceidointemeietoriaiRomei,
hrniidelupoaic.
V.5356aluzieIalegendafundriiRomeidectreAeneas(cf.Vergilius,
Eneida,1,112).
V.56araAusoniei:noriginalAusoniasurbes:oraeleausoniene,
adicoraeleitalice,deoareceItaliaeradenumitiAusonia,dupnumeleunei
vechipopulaiiitalice.
V.58Algidul:cf.I,21,6.
V.61Hidra(dinLerna):monstrulcu5pnIa100decapete(nfuncie
dediferitelesursealelegendei).AfostcrescutdeHerapentrua1punela
ncercarepeHercules.AcestanuarfipututsnvingHidradacnuarfifost
ajutatdeIolaos.ImediatcecdeatiatdesabieuncapalHidrei,Iolaosi
aducealuiHerculecrengiarzndecucarescauterizezeloculismpiedice
astfelcafiecare,capscreasclaloc.
V.6364nicicolhii,niciEchionaTebnuauroditunmonstru:sunt
aluziilamonstrulcarepzealnadeaurnColhida(cf.II,13,8)ilamontrii
narmai,numiispartiai(oamenisemnai)caresaunscutdindinii
dragonuluiucisderegeleCadmos,fondatorulTebei.Spartiaiisauluatimediat
laluptisauucisunulpealtul,nemaisupravieuinddectcinci;unuldintre
acetiaafostEchion,tatllui
Penteu;cf.II,19,1415.TebasemainumeteiEchioniapentruc,
duplegend,CadmosarficonstruitfortreaaTebeicuajutorulluiEchion,
careideveniseginere.
V.6970Cartagineinuivoimaitrimitemndrivestitori:Dup
victoriadelaCannae(216.e.n.)ncareaupierit50000deromani,Hanibala
trimislaCartaginapeMagonpentruarelatabtliaipentruadesfuran
faasenatorilorcartaginezitrofeeleluatedelacavaleriiromaniineleledeaur
careeraunsemneleordinului.Despreacestactdenemrginittrufiecf.Titus
LiviusXXIII,11,7i12,1.
V.7172HoraiusereferlaunfaptrelatatdeTitusLivius:dupce
fratelesu,Hasdrubal,afostomortiarmatacartagineznfrnt,tanibalar
fideclaratctiedeacumcarevafisoartaCartaginei(cf.TitusLivius,XXVIII,
51,12).
V.73braulClaudiilor:noriginal,Claudiaemanus,poetulreferindu
sedinnoulaDrususiTiberius,membriaiginteiClaudia.
IV.5Data:1413.
V.3(2)depreamulttimplipseti:Horaiusereferlalipsalui
AugustusdinRomatimpdeaproximativtreiani(cf.IV,2,nota36).
V.1112(910)deunvntvrjmapemaredeprtat,dincolode
Carpatevaluri:noriginalquemNotusinvidoflatuCarpatinitransmaris
aequoracunctantemdistinct;celpecareNotuscusuflupotrivniclfaces
zboveascdincolodevalurilemriiCarpateNotus(Austrul)eravntulcare
bteadinspreSud(cf.II,14,1516)deciierapotrivnicceluicaresarfi
ndreptatnspreItaliaporninddedincolodeMareaCarpat(cf.I,35,8),adic
dinapropiereacoastelorAsieiMiciiinsuleiRodos.
V.18,CeresiBelugunplinogoarelehrnesc:noriginal:Cerea
almaqueFaustitas:CeresihrnitorulBelug.Separecpoetulacreat
cuvntulFaustitasdinsintagmaexistentFaustaFelicitas:binefctoarea
prosperitate.
V.19AluzielanvingereafloteiluiSextusPompeius,n36.e.n.
V.2024:referirilalegilepromulgatedeAugustuspentruasanarea
moravurilorromaneintrireafamiliei,n18.e.n.:legesIuliaedeadulteriiset
depudicitia(cf.iIII.24).
V.26(25)priiisciii,cf.I,12,54(53)aluzielaactuldesupunerefa
deputereaRomeipecare1fcuseregelepartPhraatesn20.e.n.Acesta
napoiaseromanilortrofeelemilitarecarereveniserprilorprinnfrngerealui
Crassus(53.e.n.).NumelesciilorfacealuzielaexpediiacondusdeM.
Crassus(n29.e.n.)mpotrivaBastarnilor,dinSciiameridional.
V.2627deaceleseminiizbrlitealeGermaniei:noriginal:quos
Germaniahorridaparturitfetus:odraslelepecarelenateGermania
monstruoas.Decurndsigambrii,deneamgermanic,ameninaser
stpnirearomannGallia(n16.e.n.)ipricinuiserpierderimariarmatelor
romane(cf.IV2,36).
V.2728icuidebtliicuSpaniaieteamoare?:sereferla
campaniavictorioasaluiAugustusnSpania,mpotrivacantabrilor(cf.II,
6,2).
V.34zeiiLari:cf.II1,23,4.
V.3536precumluiHerculcelmreiluiCastorvastalaGrecietern
amintire.InmitologiagreacCastoriHerculereprezintcazurideeroi
divinizaidupmoartedatoritunormeritedeosebite.Hercule,duprepetate
probelacareafostsupus,afosttrecutnrndulzeilor.Castoreraunuldin
celedouperechidegemeninscuideLeda:PolluxiHelenaeraufiiiluiZeus,
iarCastoriClitemnestraaisouluiLedei,Tyndarus,regeleLacedemoniei.Dei
nscutdintrunmuritor,IupiteriaacordatluiCastoraceleaidrepturideasta
nrndulzeilor,caifrateluisuPollux.
V.38HesperiapentruItalia(cf.I,28,26).
V.40Oceancf.1,3,21(22).
IIV.6Data:17.V.lZeumre:Apollo,mpreuncuDianaicuLatona
constituiautriadaglorificatdenoulregimalluiAugustus,spredeosebirede
vecheatriadCapitolin:Iupiter,IunoiMinerva.
ApolloeraconsideratunuldintreprotectoriiRomeintructprinuciderea
luiAhilefavorizasesalvarealuiAcneasiazeilortroieniasigurndastfel
transplantareaacestorapepmntulItaliei.Incalitate
IdepatronalvictorieidelaActiumisededicaseuntemplupePalatin(cf.
1,31).ApolloeraprotectorulginteiIulia,dincarefceaparteiAugustus(prin
adopiune),iardupolegendcarecirculanepoc,Augustusarfifostchiar
fiulluiApollo,deoarecemamasalzmislisentemplulzeului,ntrostarede
extazdivin(sf.Suetonius,Augustus,XCIV).Odaestescrisnaceeaiperioad
cuCarmenSaeculareiiestededicatluiApolloavndusenvederetoate
acesteatributealezeului,v.l2ApolloiDianaarfipedepsitdindragostei
admiraiepentrumamalor,peIudroasaNiobe,carendrznisesafirmec
ceiaptefiiiceleaptefiicealeeisuntmaireuiidectcopiiiLatonei.39326
~OpereOmnia,voi.I
CeidoizeiiauomortpecopiiiNiobeiiaceastasatransformatn
stnc.
V.3Titiucelrpitor:cf.II,14,8.
V.4AhileudinFtia,numitastfeldeoarecetatlluiAhile,regele
mirmidonilor,iaveareedinalaFtia,oradinTesalia.
V.413(412):sereferlalegendamoriiluiAhileeupuinnaintede
cdereaTroiei.AcestaafostucisdesgeataluiParis,pecareodirijasedefapt
Apollo(cf.Iliada,X,358iVergilius,Eneida,VI,56).
V.9(7)alDardanieihotar:cf.I,15,10.
V.ll(lO)Eurul:cf.l,25,19(20).
V.1418(1316)ntracaluluilargiale,sfntadanieMinerveidusde
neltori:sereferlaepisodulcuceririiTroieiprinintroducereancetatea
caluluitroian,(cf.Odiseea,IV,272imaialesVergilius,Eneida,c.II).
V.1920(1718)laluminazileins,pentruceinvinicumplitelcu
inimampietrit:noriginalsedpalamcaptisgravis:darpefacumplitn
ceeaceiprivetepeprizonieri.Intextullatinatributulareodubl
semnificaiei:1)cumpliti2)carefacesisesimtgreutateaarmelor,mult
maiapropiatdeimagineaconcretalupteicorplacorp.Ahileeraadeptulluptei
cavalereti,pefa,spredeosebiredeUlise,careapreferattacticavicleniei.
V.2426(2224)laaVenereiiubiteiatarugdeiertare:Apolloi
Venus,mamaerouluiAeneas,larfinduplecatpeIupitersamnecderea
TroieipndupmoartealuiAhile,deoareceacestanuarficruatpeniciunul
dintretroieni,neputndusendeplinidestinulluiAeneas.
V.27(25).Talia:muzacomediei.
V.28(26).Xanthos,rudinLycia(AsiaMic)carecurgeanapropierea
orauluiPataraundeseaflaunsanctuarcelebrualluiApollo.
V.2933,(2730).Febus,zeualtinereii:ntext,levisAgyieu.Apollo,n
calitateasadeconductoralmuzelor(musagetes)iprotectoralpoeilor,era
nfiatcauntnrimberb,cupletelungipeumeri,Agyieus(gr.Avuie.it)era
unaltatributalzeului,deprotectoraldrumurilor.
V.30(27)aDaunieiCamene:adicmuzeleluiHoraiu,acestafiind
nscutnApulia(Daunia).PentruDauniacf.I,22,14.
V.3435(3132)i4041(3536)ineitactuldelaLesbosisv
uitailaminecumlovesccudegetlira.TactuldelaLesboserametrulsaficn
careestescrisCarmenSaeculare.Horatiuseimagineazcuocaziaserbrilor
seculare,dirijndcorulformatdin27debieiitotatteafete.
V.37(33)mndrazeedelaDelospentruDiana,soraluiApollo.
V.42(37)Latona:cf.Nota1.21,3.
V.42(37i38)cumsecade:ntextrite,adicpotrivitritualului.
V.42(38)anopilorlumin:ntextNoctilucam,cuvntglosatdeantici
lunam.DupL.MullerarfiunatributalzeieiDiana,zeialuminii.
Cuvntulafostcreatdupmodelulcelordouepitetecucareerainvocat
Iuno:Domiduca(protectoareacaselor)iIterduca(protectoareadrumurilor).
V.48Horaiubardulnuredcuexactitatesensulspecializatallui
vatespoetinspirat,profet.
IV.7Datanecunoscut.
V.5GraiagoalsurorileiiaicuNimfelencepe(cf.1,4,6).
V.13ceretilepagubenseamnpierderilepricinuitepmntuluide
succesiuneaanotimpurilor.
V.15TullusHostiliusaltreilearegelegendaralRomei.TitusLivius1,31l
prezintntradevrcapeunbogatefpentruacelevremuri.
V.15AncusMarciusalpatrulearegelegendaralRomei.
V.21Minos;cf.I,28,9.
V.23Torquatus:esteacelaicudestinatarulepistolei1,5,unuldin
prieteniiluiHoraiu.PorphyrioneinformeazcTorquatuserasocotitcelmai
bunavocatalacelortimpuri,pledoariileluiservinddreptmodelealegenului.
V.26Hyppolit,fiulluiTezeuialuneiamazoane,aczutvictimpasiunii
vinovateamameisalevitrege,Fedra.DupcefuseserespinsdeHyppolit,
aceastalacuzeapetnrdencercaredeseducere.Delamamasa,
amazoana,Hyppolitmotenisedefaptpasiuneaarmelorioonoramaimultpe
Diana,dectpeVenus,ceeaceaatrasrzbunareaVenerei.Tezeu,neputnd
siomoaresingurfiul,iacerutluiPoseidonsndeplineascaceastsarcin
nnumelelui.LarugminileDianei,caredomneaiasupramprieimorilor
(cf.p.V,46),AsclepiosarfireaduslaviapenevinovatulHyppolit,iarDiana
iaoferitrefugiuntemplulsudelamalullaculuiNemi,nItalia.
V.27Letei,evorbadeLethe,fluviuluitriicarecurgeanInfern.
V.28Piritou:cf.III,4,80.
IV.8Datanesigur.
V.lvasedearam:ntextcuunatributnecuprinsdetraducere:trata
aeravasedearamplcuteochiului.EvorbaprobabildevaseledeCorint,
foarteapreciatepeatunci.
V.l2tripodepreioasecelagrecieraursplatavitejiei:ntradevr,
izvoareleanticevorbescdespretrepiedelecareseacordaudreptpremii
nvingtorilor(cf.Ilomer,Iliada,XXII,259;Pindar,lsthmice1,18).
V.4(2)CaiusMarciusCensorinus,unuldintreprieteniipoetului,consul
n8.e.n.Separecodaafostscrislacalendeleluiianuariesaumartiesau
deSaturnalii,prilejurincareprieteniiiofereaudaruri,numitestrenae.
V.7(6)Scopas,sculptorgrec,originardinPros,atritnadoua
jumtateasecoluluiIV.e.n.
V.7(6)Parasiu(Parrhasias),pictorgrec,nscutnEfes,devenitcelebru
laAtenansec.IV.e.n.
V.1315marmurileplinedeinscripiipopulare:sereferlainscripiile
oficialecarensoeaustatuileridicatepentrugeneraliivictorioisauchiarla
morminteleScipionilorcareauepitafuricelebre,spatenpiatr.Pentru
aceastipotezarpledafaptulcnversurileurmtoarevafivorbade
nvingtorulluiHanibal,ScipioAfricanul.V.1516nicifugacepeHanibal
grbitndrtcutoatspaimanoastrcrunt1agonit:sereferlaunepisod
dinceldealdoilearzboipunic(203.e.n.).Hanibal,deinaintasevictoriosn
ItaliaiameninaRoma,afostnevoitsseretragngrabpentrucScipio
Africanulpricinuisepierderiarmatelorlui,incendiindtabraluiSyphaxi500
decorbiicartagineze.
V.17dinItaliadeimpiiflcripuniceprdat:nonincendiaCarlhaginis
impiae.Conferindepitetuluiimpiaesensulagresivdenelegiuire,profanare,
vzndnincendiaunnelesmaigeneraldedezastre,distrugeri,i
considerndCarthaginisdreptungenitivsubiectivajungemlavarianta
traductorilornotridistrugerile,incendierileprovocatedenelegiuita
Cartagin.Interpretareatradiional,nsensulnoteidelav.1516,serefer
laincendiilesuferitedeCartaginnurmaaciunilorluiScipioAfricanul,
prefiguindpoate,simbolic,idistrugereaeidefinitivdectreAfricanulcel
Tnr,Emilianul,nanul146.
Dealtfel,v.17nspecialitoatparteaadouadelav.14afost
suspectatdeinterpolaredectreuniieditori,careaupusntreparanteze,ca
nehoraiene,diferitegrupedeversuri.
V.1819(20)Muzelecalabrenuvorproclamamaicustrlucire
slavaesteoaluzielaglorificareaforelorluiScipioAfricanuldectrepoetul
Ennius,npoemulScipioinepopeeaAnnales.ntextsuntnumiteCalabrae
Pierides(cf.IV.3,18)acelemuzecarelauinspiratpeEnniusnscutlaRudiac
nCalabria.
V.20(1819)constituieoperifrazpentruScipioAfricanul.
V.23(2223)feciorulIuiMavorteialIliei:perifrazpentruRomulus.
Pentrullia,cf.I,2,1718.
V.30AluzielazeificarealuiHerculedupmoarte(cf.IV,5,3536).
V.31AluzielazeificarealuiCastoriPollux(cf.III,3,9)transformain
constelaiaGemenilor.
V.34Liber:cf.I,12,22.
IV.9Dataprobabil:16.
V.23(34):cf.III,25,67(78)i111,30,1314.
V.4(2)Aufiduscf.III,30,10.
V.6Pindar:cf.IV,2,l;aceluidinCeos,adicSimonide(cf.II,13).
V.67(7)Alem:cf.II,13,2628(2728).
V.78(8)SlesichorosdinSicilia:poetliricgrec,atritntre645560
.e.n.
V.9AnacreondinTcos,liric.grecdinsec.VI.e.n.
V.10alEolieneichindeamortrietencaluzielapoezialuiSapho(cf.
II,13,24).
V.17Teucernuafostprimulcareirepezisgeatacuunarcdela
Cidoniu(cf.I,7,22[21]).
V.18(17)Cidoniu:adicdinCreta,fiindcKydoneraunuldinoraele
Cretei(cf.1,15,1718[17]).
V.20Sthenelus:cf.I,15,24.Idomeneu,regealCretei,cf.Iliada,III,230.
V.22DeifobiHector(v.21):fiiiluiPriam,cf.Iliada,XIV,250.
V.31(33)M.Lollius,personajdeosebitdeinteresant.Afostsocotitde
VelleiusPaterculus(11,97)unipocritperfectcareatiutsdisimulezesub
mascadezinteresuluioteribilsetedenavuireideputere.Rucurndusede
simpatialuiAugustusafostn25.e.n.PropretornGalatia,consuln21.e.n.
Iarn16.e.n.Asuferitoruinoasnfrngeredinparteasigambrilor(cf.IV,
14)pecareTacitusosocotetetotattdegravcaiceaaluiVarrusn
pdureaTeutoburgic.CutoateacesteaLolliusrectigfavorurilelui
Augustuscareincredineazpenepotulsu,CaiusCaesarAgrippapentrua
1nsoinOrient.SasinucisatuncicndaaflatcAugustustietotdespre
mainaiilesaletrdtoarecutrimiiiprilor.
IV.10Datanecunoscut.
V.7(5)Ligurinus:cf.iIV,1,33.
IV.llDataprobabil:17.
V.2vinalban:cf.II1,23,11.
V.14Idelereprezentauceadea15azialuniinmartie,mai,iuliei
octombrie,ncelelaltelunieleczndnziuaa13a.FiindvorbadeIdelelui
aprilienseamncziualuiMecenaerape13aprilie.
V.16(15)lunaVenereimrii:eraapriliepentrucnaceastlunarfi
ieitVenusAnadyomene(cf.II1,26,5)dinspumamrii.
V.25Faeton:erafiulSoarelui.Cptasedelatatlsuprivilegiuldeai
mnacarulpeboltacereasc.Ameitdenlimeacestanuareuitsin
distanajustntresoareipmnticelelalteplanete,provocndunscandal
nlumeazeilor.Iupiter,pentrua1pedepsi,1alovitcutrsnetulcareia
strpunspieptuli1aaruncatnrulEridan.
V.28Bellerophon:cf.1,27,24i111,7,13(16).
IV.12.Dataprobabil:14.
V.l(2)vnturiletrace:pentruvntuldenordcaresuflprimvara
dinspreTracia.OaluzielavnturiledenumitengreceteOrnithiae,careaduc
psrile,pentrucncepeausbatprimvaranaintederentoarcerea
acestora.Cf.Columella,XI,2,21.
V.58nefericitarndunic:Rndunica,simbolulveniriiprimverii,
apareaicintrodigresiunemitologiccarecuprindemetamorfozareginei
Procnenrndunic.Deneamatic,ProcneeracstoritcuregeletracTereu
iarfiullorsenumeaIthys.TereuprinnelciunesacstoritcusoraProcnei,
Filomela.CndafldeaceastareginaProcne,pentruaserzbunapesoulcare
opreferasepepropriaeisor,iomoarcopiluliidsmnncetatlui
carneafiuluilor.PentruaceastfaptProcneafosttransformatnrndunic,
soraeinprivighetoareiregeleincestuosnpupz.
V.6ruineaneamuluiluiCecrops:ProcneerafiicaluiPandion,regele
Atenei,cetatealuiCecrops(cf.II,l,ll12).
V.llzeulPan:noriginal:deumcuipecuselnigricollesArcadiae
placent:pezeulcruiaiplacturmeleinegrelecolinealeArcadiei.ZeulPan
eraoriginardinArcadia,deicultulsuserspndiseidincolodehotarele
lumiielenice.Erazeulprotectoralpstorilorialturmelor,reprezentatpe
jumtateom,pejumtateanimal.Trianspecialnpduri,laumbracopacilor
invecintateacursurilordeap,cntnddinnai.InGreciamitulluiPan
aparineperioadeiposthomerice.LaRoma,Panafostidentificatcuzeulitalic
Faunus(cf.I,4,ll),fiecuSilvanus(cf.III,29,23).
V.12Arcadienelecoline:evorbademuniiLycaeus(cf.I,17,2).
EurimanthesiMaenalusdinArcadia,unadintrediviziunileteritorialeale
Peloponezului,aezatnzonacentralapeninsulei.inutmuntos,cucapitala
Megalopolis,eracelebrnantichitatepentruviaapastoral,pentrutalentul
muzicalicurajullocuitorilorei.
V.13Vergilius.nlegturcudestinatarulacesteiodeexist3ipoteze:1)
uniilidentificcupoetulVergiliusceeaceparepuinprobabil,deoarece
Vergiliusamuritn19.e.n.,ntimpcecarteaaIVaaaprutcuaseanimai
trziu;2)aliilidentificcuVergilius,unuldinapropiaiiluiDrususi
Tiberius(cf.IV,4,iIV,14),sprijinindusepeinformaiadinv.5:invenum
nobiliumcliens:prietenaltinerilordevinobiliv.25:studiumlucri:
dorinadectig;3)oatreiaipotezsereferlaversurile16,17,24i25
vzndnVergiliusunsimpluvnztordeparfumuri,apreciatdenobiliitineri
ieleganiaiRomei,v.17sticludemiresme:ntextnardiparvusonyx:
miculvasdeonixcunard.Attnardulctionyxuleraumaterialedepre,
deprovenienoriental.
V.18laSulpiciunbeci.Evorbadecelebreleantrepozitealelui
SulpiciusGalbaaezatelapoaleleAventinului,pemalulTibrului.
V.26demoarteiaduaminte:noriginal:nigrorumquememor
ignium:aduiamintedenegreleflcri,moarteafiindredatprinimaginea
ruguluifunebrucuflcricareaducdoliul.
IV.13.Datanecunoscut.
V.13purpuradeCos:esturademtasedininsulaCos,foartefin,se
mulapecorp;erapreferatpentruacestmotivdefemeilefrivole.Cf.Sat.,
1,2,129132(101103).
IV.14.Data:15.
V.2(l)quirii:cf.I,l,7.
V.78(79)vindeliciicenucunoteaualt'datlegilelatine.acumia
simitmnaarmat:mpotrivavindelicilor(cf.IV,4,18),Drususadusdou
campaniivictorioase,nceadeadouaurmrindpacificareadeplina
teritoriului,acionndmpreuncuTiberiu.Meritulnfrngeriicelordou
popoarealpineiarfirevenittotluiAugustusncalitatedecomandantsuprem
alarmatei(imperator).Dealtfel,nSuetonius,Augustus,21,gsimdomuit
prlimductu,prlimauspieiissuiCantabros,AquitaniamitemRaetiamet
Vindelicos:apcificatfieprinconduceredirectncalitatedecomandant,fie
prindispoziiiledateCantabria,Aquitania,Retiaipevindelici.
V.9Drusus:cf.IV,4,18.
V.10genaunieniiibreunii(v.ll):caireiiivindeliciiacetialocuiaun
inutulAlpilorRetici,ocupndvilecursuluisuperioralInului(dinElveia
actual).AufostcuceritedeDrususcuocaziacampanieimpotrivavindelicilor.
V.10(13)nuodatiazdrobit:ntextacerdeiecitplusvicesimplici:
leapltitcuprisosin.Dealtfel,VelleiusPaterculus,11,95,referindusela
campanialuiDrususiTiberiusmpotrivareilorivindelicilor,spune:Raetos
Vindelicosquegenteslocistutissimasplurimocumearumsanguine
perdomuerant:pereiipevindelicineamurifoartebineaprateprin
aezriiauzdrobitdetotnecnduinvaluridesnge.
V.14dintreNeronicelmare:pentruNeroni(cf.IV.4,2728).Celmai
mareeraTiberiusClaudiusNero(42.e.n.37e.n.).
V.16(15)aleReieipopoare:estevorbafrndoialderei,vindelici,
chiardegenaunieniibreuni,teritoriultuturoracestorpopoarefiindalipit
ImperiuluiRomann15.e.n.SubnumeledeReia(cf.IV.4,18).
V.20(21)Austrulcf.II,14,15(16).
V.21dacPleiadelenhorploaianorilordespic:perioadadeevoluiea
constelaieiPleiadelor(octombrieaprilie)dinplanetaTauruluicoincidecuacea
parteaanuluincaremareanuerapropicenavigaiei.Cndseterminaaceast
perioad,la6aprilie,seredeschideasezonuldenavigaie.Horancaresunt
prinsePleiadeleesteoaluzielalegendametamorfozriiceloraptefiicealelui
AtlasialePleioneintotatteastelealeconstelaiei.
V.25tauriformulAufidus(cf.III,31,10).Epitetulsemnificviolenai
ndrzneala(cf.III,30,10iIV,9,2)cuoaluzielametamorfozareafluviului
Achelaosntaur,pentrualuptacuHercule(cf.Sofocle,Trahinienele,507).
EpitetulesteuncalcalpoetuluidupTaup6;J.op9o.
V.26aDaunuluiar,adicApulia,(cf.I,22,14).
V.29Claudius:cf.IV,4,73.
V.32cf.Notalav.10.
V.3437ccinziuancarealt'datiadeschisAlexandriaporturile
prsiteipalateleipustii:n30.e.n.Alexandriasepredasenvingtoruluide
laActium,nziuade1august.Nutimdacdatade1august15.e.n.Ar
puteafisocotitlafeldesigurpentruvictorialuiTiberiusmpotrivareiloraa
cumardecurgedincelespusedeHoraiu.
V.37lustri,cf.II,4,24.
V.4142cantabrul(cf.11,6,2)medul(adic'parii[cf.IV.5,2625])
indianuliscitulcuoadncadmiraretesalut.Esteoreferirelarelaiile
luiAugustuscupopoareledinOrient,aacumsuntcaracterizatedeSuetonius:
Faimasadeomnelepticumptataatraspeindieniipesciipecarei
cunoteanumaidinauzitecasceardinproprieiniiativprindelegai
amiciiasaiapoporuluiroman.PriiicedaruorArmenia,pecareo
ceruse,iredardeasemeneasteagurilepecareleluaserdelaMarcus
CrassusiMarcusAntoniuiioferirpedeasupraiostateci.Insfrit,dintre
maimulipretendenilatroneinu1aprobardectpecelaleside
Augustus.(Suetonius,Augustus,XXI,ntraducerealuiDavidPopescu.)v.45
46NiluliIstrulsimbolizeazdouexpediiimpotrivaunorpopulaiicare
ameninaugranieledeatuncialeImperiului.Estevorba,nprimulcaz,de
naintareaarmatelorromanepeNilpnlaNabata,nEtiopia,n22.e.n.Inal
doileacaz,Horaiusereferlaexpediiampotrivagetodacilor,(cf.II1.8,18).
V.46FluviulTigrusimbolizeazregatulArmenieialecreiafaceride
succesiunelatronaufostreglementatedeTiberiusnanul20.(c.Epist.,1,3v.
12i'1,12,v.2628).
V.4647(48)Oceanulibritaniisuntreferirilafaptulcdoiregibritani
sepusesersubprotecialuiAugustus(cf.MonumentumAncyranum,VI,2).
V.50Sigambrii:cf.IV,2,36.
IV.15Data:13.
V.4(3)mniavaluluiTiren:evorbadeMareaTireniancareapareaici
cudublsemnificaie:attcamareaceamaiprimejdioaspentrunavigaie(cf.
I,ll,5[6]),ctsicasimbolpentrudificultilecompuneriiunuipoemepicn
genulEneidei,ntreprinderepentrucarepoetulnuaraveamijloacelenecesare.
V.4mpriata:pentruaelas;aresensulperioadancareaidomnit.
V.5sereferlalegiledesprijinireaagriculturiiilapaceaadusde
Augustuscareafavorizatdezvoltareaacesteia.
V.8(6)IuiJoealnostrunCapitol;ntext:nostroIovi:luiIupiteral
nostru.Adugireatraductoruluiestejustificatdefaptulctrofeeleromane
restituitedePhraates(cf.IV,5,26[25])aufostdepusenCapitoliu,ntemplul
luiMarUltorJupiterCapitolinuleste,aadar,unsimbolalRomei.
V.9peIanalluiQuirin1anchis:templulluiIanusdinForsenchidea
numaintimpdepace.naintealuiAugustusfusesenchisdoardedouori.
Augustusasigurndpaceaordonasedejadedouorinchidereatemplului(29
i24).DupcumspuneSuetonius,faptulsamaipetrecutncodatn
timpulluiAugustus,probabildupmoartealuiHoraiu.(Cf.Suetonius,
Augustus,XXII:afostnchisdetreiorintrunspaiudetimpmultmai
scurt,fiindcsestatornicisepaceapeuscatipeap.)v.911:sereferla
legislaiamoralaluiAugustus:cf.IV,5,v.21popoarelecaretriescla
Dunreacealat:ntext:quiprofundumDanubiumbibunt:ceicarebeaudin
Dunreaadnc,adicdaciidarivindeliciiipanoniicareameninau
granieleImperiului.
V.22legileluiIulius:ntextedictaIulia.Dacconsidermcacestea
nseamncondiiiledepaceimpusedeAugustusunorpopoarecucerite,ar
trebuisfievorbanversul21numaidevindeliciasupracroran15.e.n.
Romaniirepurtaserovictoriehotrtoare.Poatefivorbansdeosintagm
sinonimculegesIuliaecumeraudenumitelegilepromulgatedeAugustus.
V.23(22)geii:cf.111,24,11.Serii:cf.I,12,55(56).periitrdtori(adic
Prii),cf.I,2,23(22)i1,26,5.
V.24ceipelngTanaisnscuilocuitori:adicsciii:pentru
Tanais,cf.III,4,36.
V.26Liber:cf.I,12,22.
V.29(30)flautlidian,aluzieprobabillacaracterulplcutidistractival
muziciilidiene.
EPODELE
I.Data:31,primvara.
V.lAateduciacum:Mecenasepregteas1nsoeascpeCezar
OctavianlaActium.EposibilsfisositiellaBrundisiumcumulimeade
senatori,cavaleriimilitari,convocaideOctaviannaintedeluptadecisiv,i
pentruaiasiguracolaborarealor,darinscoppropagandistic:S
dovedeascoamenilorcceamainumeroasimaialeasparteacetenilor
romaniseaflntrundeplinconsenscuel(DioCassius,1,11,trad.A.
Piatkovschi).ntimpulcampanieinsprobabilcastatlaRomapentrua
prentmpinaeventualetulburri(DioCassiusII,3).
V.2(l)naveleliburne:cf.OdeI,37,51(30).
V.5(2)cuturnurinarmate:propugnacula:metereze,ntrituri,
Flotelenarmatesuntprevzutecufortificaiidinturnuricasluptepemare,
cadepeziduri(PliniuscelBtrn,NaturalisHistoria,XXXII,1).Flotalui
Antoniuseraalctuitdinasemeneavaseuriae.
V.21(16)nulupteinscut:imbellis.IncapacitateamilitaraluiHoraiu
sadoveditcuprilejulderuteidelaPhilippidecarepoetuliamintetecu
autoironie(cf.Ode,II,7).
V.33(2728)Alternanademunte,podiicmpiedinItaliasudic,cu
difereneledeclimrespective,favoriza,caiastzi,dealtfel,fenomenul
transhumantei.
V.3435(2930)ZidulCirceeanalTusculului:cf.Ode,III,29,78(8).
V.38(33)Chremes:numedebtrnavar,personajdecomedie.Cf.Sat,I,
10,49(40).
II.Datanesigur:37sau33.
V.2cavechiulneamdemuritori:aluzielamitulvrsteideaur.
V.78nucalc,nicipepragulmndrualputernicilorceteni:evorba
decategoriasocialijuridicaclienilor,oamenidecondiieumilaflaisub
proteciapatronilor,pecaretrebuiau,ntrealtele,sisaluteacaslaei,n
fiecarediminea,salutatio.Textulserefernsingenerallaceicareaveau
nevoiescultivepersonajeinfluente.
V.910Inlocdearaci,viadeviesentindeapeplopisaupeulmi.
V.21Pfiapus:zeuderanginferior,paznicalgrdinilor.Cf.Sat.I,8,4(2).
V.22Silvanus:cf.OdeIII,29,23.
V.41(4142)caosabinsauosoadeApul:Soiimodel,datorit
prestigiuluideausteritate,puritateamoravurilorihrniciedecarese
bucurauinuturilerusticerespective,ndeosebicelsabin.Menionarea
acestorasebazeazdealtfelpeexperienapoetului,fiindvorbadeinutulsu
natal(Apulia)idecelalfermeisabinedruitedeMecena.
V.49lucrinestridii:dinlaculLucrinus(cf.OdeII,15,34).
V.51dinapeledeRsrit:Eois,delaEosnumeleAuroreiCf.Ode,I,
35(3132).
V.53bibilica:ntextAfraavispasrea,ginaafrican:v.59
Terminus:ntext,Terminalibus,laTerminaia,srbtoarealuiTerminusde
la23februarie.Dupcumlaratinumele,erazeulcareprotejahotarele
proprietii.
V.66Larii:cf.OdeIII,23,4.
V.67cmtarulAlfius:unpersonajreal,contemporancupoetul,
menionatimaitrziucaatare,laColumella.
V.69laide:cf.OdeIV,11,14.
V.70calende:ziuantialunii.
III.Datanesigur(37)?v.7Canidia:cf.Ep.,V.
V.9Argonauii:numelemembrilorexpediieipornitedinIolcos(Tesalia),
pecorabiaArgo,saduclnadeaurdinColhida(cf.Ode11,13,87).Subiectul
afosttratatpelargdepoetulgrecApolloniosdinRodos(sec.III..e.n.)n
epopeeanpatrucriArgonautica,imitatidepoetullatinValeriusFlaccus
(sec.I.e.n.).AsevedeaiOvidiu,MetamorfozeVII.
V.llnenjugaiitauri:Iason,efulexpediiei,estesilitderegeleAietess
njugedoitauricucopiteledearamcarescoteaufocpenri,sareuncmp
is1semenecudiniiunuidragon.Medeealajutdnduioalifie
fermecat.
V.12(13)drageilui:ntextpaelicem,concubin.
V.1314Unepisodmaitrziuallegendei,exploatatdetragedie,neo
aratpeMedeeaprsitdeIasonpentruCreusasauGlauke,fiicaluiCreon,
regeleCorintului.Medeeaserzbuntrimindui,dreptdardenuntrivalei
sale,ohainiocununotrvitcareomistuienflcrimpreuncutot
palatul.DupceiomoaricopiiiavuicuIason,esterpitnvzduhdeun
caralsoareluitrasdebalaurinaripaiiduslaAtena.
V.16Apulia:inutdinextremulsudestalItaliei.AsevedeaiDaunus,
Daunia.
V.1718darulDeianirei:cmaamuiatnsngeleCentauruluiNessos
pecareDeianira,vrndsirectigedragostealuiHerculeatrasdeIole,io
trimite,netiindcevorbadeootravputernic.Eroulmoarenchinuripe
munteleOeta.
IVData:38sau3736.
V.3robulecupieleaneagrdebtaiepespinare:ntext,cucoasta,(cu
trupul)arsdefuniilehibericefabricatedintrunsoidepapurcufibratare
carecreteanSpania.
Pentruidentificareapersonajuluisaupropusdouvariante.Arfivorba
deSextusMenassauMenodorus,liberticomandantalfloteiluiSextus
Pompeius(cf.Ode,111,16,1516)saudeVediusRufus.Cuacestnumesunt
cunoscutedoupersonaje:uncontemporanalluiCicero,sauVediusPollio,un
fiudelibert,dinanturajulluiAugustus.
V.7caleaSacr:cf.Sat.,I,9,1.
V.8deasecoi:uncot,ulna,avea45cm.
V.llbiciultriumvirilor:tresviricapitalessaunocturnierauunfelde
comisaridepoliie,nsrcinaindeosebicupazanocturn,careexecutaui
pedepsecorporale.
V.12crainicul:celcarestrigavinaceluipedepsit.
V.13Falernum:cf.Ode,I,20,12(10).
V.14CaleaApian:cf.Sat.,I,5.
V.l5(16)legealuiOtho:Epist.,1,1,62.
V.1920.SefacealuzielaarmataluiSextusPompeiusalctuitdin
oamenirmainafarasocietii,pirai,proscrii,sclavifugii.
V.20tribun:ntexttribunmilitar,funciepecareondeplinisei
HoraiulaPhilippicf.Sat.,1,6,66(48).
V.Datanesigur.
Princeledoumonologurialecopilului,victimavrjitoriei,protestul
iniialiblestemulfinal,Horaiudeplaseazinteresuldelapitoresculdescrierii
laconflictuluman.Pentruanedaseamadevaleneledramaticealeacestui
iamb,obinuteprinseleciaoperatdepoetasupratiparuluiritual,
consemnmaicischemauneiscenedemagie:I.Lanceput,oparte
preliminar,coninndpregtireaoficiantului(condiiamoraliinuta);
pregtirealoculuiiarecuzitei,obiecteiinstrumente,materialuloperator;
invocaiiisacrificiimenitesatragbunvoinaforeloroculte.II.Operaia
principal,constndnproducereaobiectuluiiaefectuluimagic,actulde
constrngereexecutatasuprapersoaneicaretrebuiesupus.III.Conjurarea
unorforepotrivnice(phylakterion)irezultatul.Asevedeapentruacestea
AnneMarieTupet:Lamagiedanslapoesielatine,Lille,1976,p.910i
comentariulluiLejaylaSat.,1,8.
V.5(6)Lucina:epitetalIunoneisaualDianeicaprotectoareanaterilor
cf.Ode,111,22,23iCarmenSaeculare,v.1.
V.7peameapurpur:togapraetexta,cubanddepurpur,atinerilor
nobili,purtatpnlaaisprezeceanicndmbrcau,togaviril.
V.12fusedezbrcatndat:ntext,insignibusraptis,dupzmulgerea
insignelorevorbadeobuldeaurpurtatlagtnaceeaiperioada
adolescenei.
V.15Canidia:saufcutnumeroasencercrideidentificarea
personajuluirealdeghizatsubacestnume.ComentatorulanticPorphyrio
vedeaneapeoanumeGratidia,vnztoaredeparfumuridinNeapole.Dac
Varus,parteneruleiarfitotunacuQuintiliusVarus,prietenulluiHoraiu,
CanidiaarputeafioanumeCaecilia,numitdeCatulMaecilia(113,2),ofrivol
notorieavremii,acummbtrnitideczut.Armaiputeafivorbadeo
persoanrealcuacestnume,datfiindinsistenapoetuluiasupra
personajuluiidetaliilebiograficeconcrete,ideiubitulsausouleiun
oarecareVarus.noricecaz,eraocertitudinepracticareaimodamagieintro
epocsensibillaocultism.
V.21Iolcas:oradinTesalia,loculdeplecareaexpediieiArgonauilor(cf.
Ep.,111,9).
Iviria:noriginal,Hiberia,nuSpania,ciuninutdinCaucaz(Georgia),
vecincuColhida,araMedeei.
V.24foculdinColhos:foculeraocomponentobinuitapracticilor
magicepentrufunciasasimbolic,purificatoaresaudestructiv,darica
instrumentalritualului,servindlafabricareafiltrelor,ardereaamuletelorsaua
substaneloraromate.a.
V.25Sagana:oscoliemenioneazcpersonajularfiolibertalui
Pompei.
V.28(26)apdinAvemstropind:InCampania,lngCumae,ntre
MisenumiPuteoli,peocmpiesituatntreocunundemuniimarese
aflautreilacuri:Tirenian,Lucrinuscf.Ode,11,15,4(3)amenajatdeAgrippa
ntrostaiunebalneariaezareportuarimlatinaAvernului.Edefapt
regiuneagolfuluiBaiae(cf.DioCassius,XLVI11,50).Emanaiilevulcanice,
apeletermaleiumbrapdurilordinpreajmausilitimaginaiasaezeaici
poartaInfernului,princarearfitrecutiUlise.
Apa,elementpurificator,erafolositnpreliminariileritualuluimagic.
FaptulcprovinedinAvern,isporetesemnificaiansensulcomunicriicu
lumeamoriloriainvocriiputerilorsubpmntene(Cf.A.M.Tupet,op.Cit.,
p.2829).
V.3835(37)ficatulerasocotitsediulpasiuniiiarmduvaintensitateaei,
ptrundereantregiifiine,deaceeaaufostalesepentruprepararealeaculuide
dragoste.
V.41(42)Rimini:numeledeazialorauluiumbrianAriminium.V.46
lunisteleadesprinde:coborrealuniidepecererasocotitdreptoculme
aputeriimagice.Practicaiorigineagestuluieraatribuittotvrjitoarelor
tesaliene,voceThessala(v.45).Explicaiamitologicarputeaprovenidin
cunoatereaatreiipostazenpersoanaaceleiaizeie.diva,triformis(III,
22,4):LunaSelenencer,ArtemisDianadivinititerestrealenaturiislbatice
ialevntoarei,HecateTrivianInfern(cf.Carmensaecularev.l).Funcia
acesteiadinurm,deinventatoareiocrotitoareavrjitoriei,seputeaextinde
iasupraputeriimisterioasealunii,frecventinvocatnritualulmagic,cf.v.51:
NoxetDiana.
V.57(58)ciniidinSubura:cartieralRomei,aezatntreQuirinal,
ViminaliEsquilin,populatdesrcimeideolumedubioas,certatcu
bunelemoravuri.
V.6366:cf.Ep.,III,1214(1314).
V.73Varus:cf.Notalav.15.
V.75(76)chiardemariitearvrji:marii(cf.I,l,28),mblnzesc
erpiiveninoiifacleacuriminunatedindescnteceisucurideierburi
(AulusGellius,NopileAticeXVI,11,2Trad.DavidPopescu,Buc.1965).
V.8586(85)Tiest:cf.Ode,1,16,17.407
VIDataprobabil:34.
V.5caunmolos,caunrocatlaconian:raserenumitedecini.Moloii
eraudinEpir(Sat.,II,6,156[114]).
V.13ginereledeLycambenjosit:ArchilochdinPros(sec.VII.e.n.)sa
rzbunatpeLycambe,careirefuzasemnafiiceisaleNeobule,scriind
mpotrivaamnduroraiambiinjurioi.Legendabiograficnespunecceidois
arfisinucis.
V.14alluiBupaldumancrunt:poetulHipponaxdinEfes(sec.VI
.e.n.),urtdefelulsu,afostcaricaturizatdesculptorulBupalos.Caurmarei
adreseazoinvectivattdeviolentnctacestasarfispnzurat.
VIIDataprobabil:3938sau36.
V.3aupreapuinacurslatinulsnge:aluzielarzboaielecivilecares
ausuccedatfrntreruperedelamoartealuiCezarpnnanul39,cnd
AntoniusiOctavianncheiepaceadelaMisenumcuSextusPompeius.
Iminenaunuinouconflictcuacestasauncordareadintreceidoitriumviri
plaseazmomentuldeinspiraiealacesteiepoden3938saunpreajma
anului36.
V.7ViaSacra:erailocdepromenadiarterapecaretreceaucortegiile
triumfalespretemplulluiIupiterdepeCapitoliu(cf.Sat.,1,9,1iEp.,IV,7).
V.8(7)CampaniileluiCezardinBritanianurezolvaserdefinitiv
supunereaacestorinuturi.Octavianavuseseinteniauneiexpediiinanul34,
daresteopritnGalliaderevoltadalmailormpotrivacrorasendreapt
mpreuncuAgrippa.Inoda1,21,1316iIII,5,24sevedecproblemaera
ncdeschis.
V.1720.Horaiuadoptaicivariantanegativalegendei,potrivitcreia,
uciderealuiRemusdectreRomulusnafostopedeapsmeritatpentru
nclcareahotaruluicetiiabiantemeiat,ciocrim.Rzboaielefratricide
vzutecaoispireapcatuluiiablestemuluistrmoescconstituiauun
apellaresponsabilitateageneraieicontemporanenfaasituaiei:responsum
date(v.14).
VIIIDataprobabil:4038.
Aceastpiestimpurieapoetuluitrebuievzutnuattca6realitate
biografic,cimaidegrabcarespingeredinpartealuiauneirelaiiposibile,
nedorite.Vehemenainvectiveiantreneazcruditatealimbajului,dusdincolo
delimitadecenei,dei,naceastatrebuiesvedemdefaptoconformarela
practicageneralapoezieiiambiceisatiricedinantichitatecareadmiteaceea
cenumeauaXny^o'Ko^iaivorbirealicenioasiinjurioas.Atraciajocului
poeticlfacepeHoraiusncalcemsuracuviinei,altminerinufrtemei,
fadeomatroanbogat,nobil,pedantimptimit,cumneapare
personajulportretizat.
IXData:septembrie,31.
V.lCecului:cf.I,20,9.
V.2voioicCezaranvins:poeziaeplasatimediatdupvictoriadela
Actium,poatechiarnaceeaizicndsoartaluiAntonius,aCleopatreiia
armatelorlornuerancdefinitivrezolvat.Deaceeaiaceastntrebare
quando(v.l)nateptareasrbtoririi,pecareonfieazcapeunrspuns,
oda1,37.
V.56cntecbarbar:intonaiileflautuluinmodulfrigiansaulidian
creauomuzicpotrivitpentrupetrecere,ntimpceallireicntecdorian
aduceasolemnitateaeroicului.
V.7cndfiulluiNeptunfugi:SextusPompeius,careseddeadreptfiu
alluiNeptun,fusesenfrntnbtliadelaNaulochuspecoastadenordesta
SicilieidectreOctavian(36.e.n.).
V.910lanulscosiubiilorsisclavivicleni:cf.Ep.,IV,1920.
V.l2Vndutfiinduneifemei:emancipatus,trecut,caunsclav,din
proprietatealuiAntoniusnceaaCleopatrei.
V.13epui:vallus,rucareservealaconstruireapalisadelor
nfigndusenvaluldepmntpusnfaatraneelor.
V.16conopeu:conopium,litierasaucortulCleopatreiprotejatde
perdelecuplasempotrivanarilor.
V.17doumiidegalimercenaridinGalatia(AsiaMic)undeseaezase
nsec.III.e.n.Opopulaieamestecatdegaliigreci,semainumeauigalo
greci.ConduideAmyntasiDeiotarusacetialautrdatpeAntoniusnainte
delupt(Plutarh,Antonius,63).
V.1920Evorbadeomanevrdintrunmomentallupteinemenionat
caataredeizvoareleistorice,sau,deopartedinflotaluiAntoniuscaresa
sustraslupteiascunzndusentrunportoarecare,sau,deopartedinvasele
care,scpatedinncercuire,lauprsitpeAntoniuspedrum.
V.21Io,Triumphe:cf.Ode,IV,2,49.
V.25Africanus:ScipioAfricanusAemilianus,distrugtorulCartaginei
(146.e.n.).
V.29Cretacuosutdeceti:cf.Ode,111,27,3637(3334).V.31
Notus:cf.Ode,1,3,14.
ViitoareaSirtelor:celedougolfurimediteraneenedinnordulSaharei
primejduiaunavigaiaprinbancuriledenisip,stncileivnturileaductoare
defurtun(cf.Ode,1,22,5).
V.34VindeChiosorideLesbos:cf.Ode,111,19,5i1,17,22(21).
V.35grea:nausearuldemare.Acestcuvntnefacescredemc
HoraiuiMecenaseaflaupeocorabielaActium,dndcursastfelinteniilor
dinepodaI,dartotulpoatefiosimplnotaiedeparticularizareacadrului
imaginatdepoet.
XDatanecunoscut.
V.2Mevius:unpoetcontemporan,probabillipsitdetalentinrit,
adversaralIuiVergiliusipoateialluiHoraiu.InBucoliceIII,90,Vergilius
spune:doarcinenuurtepeBaviusndrgetepoemeletaleMevius;
comentatorulPorphyrioaminteteosatiraluiMeviusmpotrivaunuifiu
desmatalactoruluitragicEsopiaroglosnespunecanfiatntro
luminnefavorabilsaufrpricepere(male)triumfurileluiCezar.
V.34Austrul:cf.Ode,1,3,14.
V.5Euruscelpreanegru:cf.Ode,1,25,19(20).
V.7Crivul:cf.Ode,1,3,13.
V.10funestulOrion:Ode,1,28(2122).
V.14VasulluiAiaxcelimpiu:fiualluiOileus(cf.Ode,1,15,18[1819]),
fusesepedepsitdePallaslantoarcereadelaTroia,pentruvinadeafizmulspe
Cassandradelaaltar.
V.19apeledingolfulIoniei:cfOde,111,27,21(19).
V.20Notus:cf.,1,3,14.
V.23(24)ZeielorFurtunii:Tempestatibus.AveaulaRomauntemplu
dedicatnanul259.e.n.DectreconsululL.CorneliusScipio.
XIDataprobabil:34.
V.2versurisrmanesscriu:diminutivulversiculosdinoriginalse
preteazlamaimulteinterpretri.Unatehnic,araveanvederescurtimea
versuluiiambic,rapiditatearitmuluisau,poate,caracterulprozaicaliambului,
foarteapropiatdevorbireaobinuitipentruaceastafolositncomediein
prileexpozitivealedrameingeneral,nspiritautocritic,nuanadepreciativ
adiminutivuluisarputeareferilaprimeleepodeisatire,cuaceastnotfiind
folositdealtfeliprivitorlaprimelencercrideascrieversuleegreceti
[Sat.,1,10,36[3132]).Laaceastmodestieseadaugfrndoiali
autoironialaadresapoetuluineputinciosnfaapasiunii.Temarevinen
epodaaXlVa.
XIIDatanesigur(cea.35)?
V.lTemaiatmosferaasemntoarecuaepodeiaVlIIaadusla
ntrebareadacevorbadeacelaipersonaj.Condiiabiologicimateriala
celordoupareafiidentic,cudeosebireacceadinepodaaVlIIaesteo
matroancupreteniinobilitareiaeredeintelectual,carecitetecride
filosofiestoic,pecndnepodadefaatmosferaevocmaidegrabunmediu
decurtezane.Pentrundrznealaimaginaieiilibertinajulexpresieiasevedea
notaintroductivdelaepodaaVlIIa.
V.2122(21)vemintescldatentirianpurpur:adjectivuliterataedin
originaldedouorinetrimitelaOde11,16,3537.
XIIIDatanesigurv.l2iarzpadaiploaiallasnjospeIupiter.
IupitercapersonificareaCeruluiseconfundcufenomeneleatmosferice.
V.l4Atmosferasumbrdelanceputulacesteiepode,caretrdeaz
stareadengrijorarenfaaunuievenimentdecisiv,iafcutpecomentatoris
presupuncafostscrisnpreajmabtlieidelaPhilippi(42.e.n.).nacest
cazarficeamaivechedintreepode,deitotattdebineputeafiscrisdoar
subimpresiaamintiriiaceluimoment.Facturaeideodarputeaoapropiade
perioadaacestora.V.3Crivultracic,cf.Ode,1,25,1112.V.6pecndera
consulTorquatusalmeu,cf.Ode,111,21,1.V.8nardahemeniu,cf.Ode,
111,1,44.
V.9coardelecilenenesuntcoardelelirei.Duplegendlirafusese
inventatdeMercur,nscutpemunteleCyllene,nArcadia.
V.llcumglsuiacuvoinicuidiscipolvestitulCentaur.Centaurul
Chiron,nvtorulluiAhile,ipreziseseacestuiacnusevamaintoarcedela
Troia.
V.l2Thetis,cf.Ode,1,8,14.
V.l3cmpuAsaracic:regeletroianAssaracuserabuniculluiAnchise.
V.14Scamandrul:fluviulavestdeTroia,izvoradinmuntelelda,seunea
cuSimoisulisevrsaapoinHellespont(Dardanele).nlliadaelerafiullui
ZeusiseopuneaataculuiluiAhile,revrsndusedinalbie(cf.CXXI).
V.15Parcele,cf.Ode,11,3,15.
XIV.Data:cea.3130.
V.3somnleteicsausomndemoartefiindcLethe(Uitarea)eraun
izvoralInfernuluidincaresorbeaumoriispreauitadeviaalorpmnteasc.
V.78iambiimeidincntulfgduitodatnuiduclaisprvire:n
textinceptos,olimpromissumcarmen,iamhosadumbilicumadduceres
duclaisprvireiambiincepui,carteapromisdemultHoraiusereferde
faptlacompunereadenoiepodecarearcompletapieseledejaexistentedin
volumuldeepodepromisluiMecena.Adumbilicumadducerenseamna
terminaunvolumenpnlasfirit.Umbilicuseradefaptornamentuldemetal
ifildecucareseterminaucapeteleaceleivergeledelemnnjurulcreiase
nfuraufoiledepergamentsaupapiruscarealctuiauunvolumen.Pe
msurceacestaeracititfoileerauderulate,ultimarmneanslegatde
baghetaornamentat.Deaceeausqueadumbilicumnsemnapnlasfrit.
V.9(10)AnacreondinTeos,cf.,Ode,IV,9,9.Eracunoscutpasiunea
acestuiapentrutnrulBathyllosdinSamos(v.10[9]).
V.12versfrmsur;noriginal:nonelaboratumadpedem:nmetru
neelaborataluziefielaoanumitneglijenapoetuluincizelareaversurilor,
fielafacilitateatipurilormetriceutilizatedeacesta.
XVDatanesigurv.89ctsevatemeloptarulpemareiarnade
furtun:ntext:nautisinfestusOrionturbarethibernummare:potrivnic
corbiilorOrionfrmntmareaiarna.Orion,cf.Ode,1,28,21.
V.27(20)Pactolus:runLydia(AsiaMic)numitdegrecicurgtorulde
aur.
V.28(21)sisenteienelepciunea:noriginalsnuiscapetainele
luiPitagorarenscutul,adic:snuirmnnecunoscutniciunsecretdin
doctrinaluiPitagora,lamodpevremeaaceea.Pentrurenscutul,cf.Ode,
1,28,10.
V.29(22)chiarpeNireusntrecinfarmec:cf.,111,20,15.
XVIData:41.
V.liarunrnddeoameni:alteraaetas,onougeneraie,ncoepoc
derzboaiecivile,dupceaaluiMariusiSulla,duplupteledintreCezari
Pompei,maiales,proaspetencnamintirealuiHoraiu.Lanulnentreruptal
conflictelordelamoartealuiCezarcuprindeaceastnougeneraie.
V.3cuimarii,veciniinuiaustinsmndrelezile:evorbaderzboiul
cuSocii,numitimarsic,cf.Ode,111,14,18.
V.4PorsenaregeleetruscdinClusiumatacRomapentruarestabilipe
TarquiniusSuperbus,detronatcuunannainte.Elocuporaulideinea
treiaparteateritoriului,darapoirenunnfaaacteloreroicealeromanilor.
V.5CapuaapactizatcuHanibalnceldealdoilearzboipunic,
ridiendusempotrivaRomeiirivalizndcuaceasta(ntext:aemulavirtus
Romae)lahegemoniaDaliei,numitdeCiceroaceaaltRomalterailla
Roma.
V.6(5)Spartacus:cf.Ode,111,14,19.
V.6alobrogulrzvrtit:populaiedinGallianarbonezsupusnanul
121.e.n.,serscoalisuntnfrninanul61,dupcen63fuseser
ademeniideCatilinaifolosiiapoideCiceroladescoperireaconjuraiei.
V.7Cimbriiiteutonii,populaiigermanice,aufostnfrnideC.Marius
iQ.LutatiusCatuluslaVercellae,101.e.n.
V.8Hanibaldeprinicelurgisit:parentibusesteinterpretatndou
sensuri:priniiaicrorfiifuseseromorideHanibalnrzboii
strmoiiromanilordingeneraialuiHoraiu,ceicontemporanicuHanibal.
V.13aleluiQuirinusvase:Quirinus[Ode,1,2,46)aiciepitetallui
Romuluscucareseasimileaz.nFor,lngtribunarostrelor,isepstraun
mormntsimbolicntructlegendalurcasenrndulzeilor.
V.l8(17)foceenii:Phoceea,coloniegreacdinAsiaMic.Atacain534
.e.n.DeHarpagos,ungeneralalluiCyrus,opartedineiseexileaznCorsica.
V.22Notus,Africulcelcrunt:cf.Ode,1.3,14i1.1,15.
V.28aleMatineipiscuri(cf.Ode,1,28,3):seaflaunsudfadePadul
dinnordulItaliei.
V.40zburaidepartedermiietruscilor:deMareaTirenian.Plecarea
imaginatdeHoraiusefceasprevestulMediteraneipnlaOcean
(Atlanticul)v.41,binedefinitaicibruallumii(cf.Ode,I,3,21[22]).
V.43(42)insuledefericire:outopielegendarcareaezaundevan
Oceanacesteinuturicucondiiiiunmoddeviaideale,identificabiledecei
maimulicuinsuleleCanare.SeatribuieluiSertoriusgeneralulromancare
organizaserezistenahispanilorinfrnsesentre8476armateletrimisede
Romampotrivi,inteniadeaserefugianaceleinsule.Ceamaiveche
atestarealegendei,laHesiod,LucrriiZile,v.170173.Horaiuplaseazn
insulelefericiilormitulVeaculuideaur.
V.55(54)Eurus:cf.Ode,1,25,19(20).
V.59(57)Argonauiiacolonuvinsprenelciune:textual:pinul
(lemnulcorbiei)nusendreaptacolodusdevslauldepeArgo.Adugirea
traductoruluinostrusprenelciunesemotiveazprintroseriedeepisoade
iatitudinialepersonajelor:trdareaMedeiiacceptatifolositdeIasoni
ncercarealuiAietesdea1pierdepeerou.
V.6667(6465):mitulhesiodicalvrstelor(etapedinistoriaprimitiv
aomenirii)ialdegradriilorprogresive.
XVIIDataprobabil:31.
V.3peaIaduluidomnii:ntextpedomniaProserpinei,zeiromana
InfernuluiasimilatcuPersephonagreceasc(cf.Ode,1,28,20i11,13,21
22[21]),invocataicialturideDiana(v.3),cf.Ep.,V.46.Asevedeainota
introductivlaCarmensaeculare.
V.45(5)cefacsteleleviidincerscadstinse:cf.Ep.,V,46.
V.5(6)Canidia:aceeaidinepodaVisatira1,8,piesadefancheindi
cronologicsuitasatiricavrjitoarelor.
V.7vrtelniacufarmeci:turbosaurhombuscaigrecesculiynxerao
roatmagic(dupuniiunfussauobobin),nvrtitcuajutoruladoufire
trecuteprincentruleiiunitelacapete.Micarearapidizbrnitulprodus
eraudenatursprovoaceunsoidetrans,oameireiparalizareacelui
vizat.Semnificaiasimboliceraaceeadenlnuiresaudeaducereavictimei
lascopulsaunloculdoritdeoficiantorideprevenireaunuiefectcontrar.
V.710(810)Telephusregelemysienilor(inutdinAsiaMiclaMarea
EgeennordulLydiei)fusesernitdeAhilencercnds1abatdela
asediereaTroiei.Unoracoliprezisesevindecareanumaicuruginalnciicare1
rnise,ceeaceiobineprinrugmini.NepotulluiNereu:Thetis,mamalui
AhileerafiicaluiNereu(cf.Ode,111,28,9[10]).
V.ll15(ll14):cf.Ode,1,10,1316.
V.1518EpisodulCirceinOdiseeaX,133iurm.
V.29(28)vrjilesabine:sabellacarmina,formulemagice.nSat.,1,9,
3638(2930)nisenfiazobabsabinghicitoare.
V.30(29)bocetelemarse:cf.Ep.,V,75(76).
V.3233(3132):cf.Ep.,111,1718.
V.3536(35)cldareneagr:Canidiaenumitastfel.ntext,officina
carenseamnatelier,fabric,laboratorcarefierbe,sencingenotrvile
Colhidei(cf.Ode,11,13,8).
V.39(36)Substantivulfinissereferilasfritcarezultaturmritde
CanidianvrajaeimpotrivaluiHoraiu,ilacurmareaacesteia,nschimbul
uneiamenziderscumprare,stipendium.
V.4045(3741)Deremarcatinteniaparodisticalimbajuluireligios
invocndunritualdeispire.
V.43(39)liramimincinoas:dedouori,inocrileadresatenepoda
aVa,inironiaimnuluidedicatCanidieinversurile4458(4052).
V.48(44)audatdinnoulumina:CastoriPollux,fraiiHelenei(cf.Ode,
111,3,9)saurzbunatpepoetulStesichoros(sec.VIIVI),caredefimasepe
soralor,orbinduI,dariauredatvedereadupcompunereaunuipoemde
retractare(palinodia).
V.53nceadeanouaziu:cndavealocunsacrificiuiomas
funebr,ceeacevreasspuncvrjitoareaCanidianucruanicimormintele
proaspete.
V.5658(5052)InsinuareadinepodaaVav.56esteamplificataici
cuacestmotivdecomedie,alcopiluluinlocuit,puersuppositus,acuzndope
Canidiadeofalsmaternitate.
V.63(56)mistereleCotitei:cultulorgiasticalzeieitraceCotyto,
rspnditilaAtenaipracticatdebrbaindezmateceremoniinocturne.
V.6465(58)predomnitorpeEsquilinulmagic:ntext,Horaiueste
numitpontifex(maximus)pentrucriticaadusmagieinEpodaaVa,rolpe
care1aveamarelepontificencalitatedeefalreligiei,deacontrolaorice
ritual.
V.68(60)babevrjitoarepeligne:populaieitalicdinramurasabellilor
depozitardevechitradiiiisuperstiii(cf.v.29[28]j,caimarsii(v.30[29]),
peligniiaveauoadevratcoaldevrjitoare,cumrezultdintext.
V.73(65)AlluiPelopssperjurul:OenomausregelePiseisupuneapetoi
candidaiilamnafiiceisaleHippodamia,laontreceredecare,omorndui.
Pelops,cucomplicitateafeteiiajutorulluiMyrtilos,vizitiulluiOenomaus,l
omoarpeacestainurmlaruncnmareipeMyrtilos(deundei
numeledemaremyrtoum,cf.Ode,1,1,14).V.74(66)Tantal:cf.Ode11,18,37
38.V.76(68)Sisif:cf.Ode,11,14,19(20).
V.82(71)cuospaddeIaNorie:cf.Ode,1,16,10(910).V.8691(7680):
enumerareaunorpracticimagicedinEp.ViSat.1,8.
CARMENSAECULARE
Carmensaeculare:poemnstrofesafice.Esteunimncucaracteroficial,
dedicatdivinitilorprotectoarealeRomei.Afostcompuspentruafiexecutatla
serbrilerituale(ludisaeculares)cucareAugustusainutsmarcheze
ncepereaunuinouev(saeculum)dinistoria
Romei'(cf.rV,15).
Serbrileseculareauavutlocn17.e.n.Cndsemplineauzeceanide
cndOctavianprimisetitluldeAugustus.Prinaceastaelacutats
transformeoaniversarelegatdeascensiuneaiconsacrareaputeriisale
monarhicentrosrbtoarecolectivapoporuluiroman,legatdevechile
tradiii.
Legendaoriginiiacestorjocuri,relatatdeunistoriografbizantindinsec.
Ve.n.,Zosimus,nearatcaracterulvechiitalicalcelebrriizeilorInfernului
pentruaobinesalvareanoiigeneraiiiperpetuareanistorie.Urmnd
ordinelezeilor,unsabin,cunumesimbolic,ManiusValeriusTarentinus(dela
maneszeiisubpmnteniivaiereafisntos)iarfisalvatfiiigrav
bolnaviaducndjertfeluiDisPater(Pluto)iProserpineipeunvechialtar
roman,descoperittotprininspiraiedivin,pemalulTibrului,nloculnumit
Tarent.DupalungarearegilorRomaarfifostscpatdemolimnacelai
chip,dectreunaltmembrualginteiValeria,consululP.ValeriusPublicola.
AcestaainstituitjocurinonoareazeilorInfernului,carecutimpulaudevenit
jocuripublice,organizarealorrevenindquindecemvirilorcarepzeauicrile
sibiline.
SinguraatestareistoricaunormanifestriexpiatoarededicateluiDis
Pater(Pluto)iProserpineiestecelebrareaaanumitelorludiTarentini(n249
.e.n.).Censorinus,ungramaticdinsecolulIIIe.n.,citndu1peVarro,nDe
dienatali,17,8spunecatunciaufostinstituiteprinautoritateacrilor
sibilinejocurileseculare.
Dealtfel,unpasajdincrilesibiline(coninnd37dehexametri
dactilici,careneaparvenitprinsurseindirecte)cuprindeprevederiasupra
desfurriiceremonialuluiacestorjocuri.
Descoperireainscripieicarereprezentaprocesulverbalaljocurilor
secularenedimagineaexactamoduluincareaudecursacesteananul17
.e.n.Intre2G31maisarealizatpurificareapopulaiei,nvedereasrbtorilor
religioase(noaptea31mai3iunie).Acestea,dupopauzdeozi,aufost
urmatedeaseziledeserbripopularencaresauoferitspectacole,jocurii
ntrecerisportive(511iunie)
Augustuscutndsrenvieoserbarereligioaslipsitdeoadevrat
tradiieaintroduselementenoinceremonial,dndntregiidesfurriunnou
sens.
Serbareareligioasainuttreizileitreinopifrntrerupere.Intimpul
nopiieraucelebratedivinitilelegatedelumeasubpmntean,celedecare
depindeaufertilitateaibunstareapopulaiei(Parcele,llithyia,TerraMater)n
locurileconsacratedevechiulcultdembunareazeilor,pemalulTibrului.
nschimb,manifestriledintimpulzileiaufostdedicatezeilorprotectori
aicetii:lupiter,lunona,ApolloiDiana.Totulsadesfuratntruncadru
solemnispectaculos,ntroatmosferdempcareiechilibrucareexprima
ncredereanviitorulluminosalRomeinnoulev.
ImnulluiHoraiuafostexecutatnultimaziaserbrilorreligioase,de
ctreuncorformatdintinerideceamaibunfamilie,careaveauambiiprini
nvia(cf.Ode,IV,6,3435[3132]).Nusepoateprecizadacstrofeleimnului
erauexecutatealternativsaumpreundectreceledougrupuridecte27
debieiitotatteafete.
ProcesiuneaplecadepePalatin,undeseaflatemplulluiApollo,urcape
CapitoliuireveneaprobabilpePalatin.Cuprivirelafelulncaresancadrat
imnulluiHoraiunacestceremonialexistmaimulteipoteze,darchestiunea
neparedemicimportanpentrunelegereaacesteiode.
V.lFebus,adicstrlucitoruleraunuldinepiteteleluiApollo,rare,prin
asimilareacultuluiprimitivalsoarelui,eraconsideratopersonificarea
acestuia.Laromaniepitetulaparefrecventnloculnumelui(cf.iOde,IV,
6,29[26];31[29]);Apolloeraunzeugrecadoptatdelatinidup396.e.n.
Invocarealuilaserbrilesecularesedatorestefaptuluicerasocotitoficial
patronulnouluiregim(cf.Ode,IV,6,1).
Dianaeraozeiitaliciroman,cultuleiavndoanumittradiie,cu
altarecelebrepeAlgidipeAventin,cuunsanctuarpemalullaculuiNemi,de
careeralegatlegendaluiHyppolit(cf.Ode,IV,7,26).Asimilndfunciilelui
Artemis,Dianaeraozeicuatributemultiplenumitdivatriformis(cf.
Vergilius,AeneidaIV,511)deoarecencereraidentificatculuna,pepmnt
cuDiana,zeiavntorii,subpmntcuzeiavrjiloriamiracolelor,
Hecate.PrinanalogiecuApollocultulDianeisesuprapunevechiuluicultal
Lunii,DianafiindsocotitpersonificareaLuniicarertcetenmuni.
DatoritsincretismuluicuHecate(cf.n.V,46iSat.1,8,47)[33]Diana
aveaatribuiadeprotectoareamagicienilorivrjitorilor,fiindastfellegatde
lumeasubpmntean.Inaceastcalitatereuises1scoatpecastul
Hyppolitdinlumeaumbreloris1renvie(cf.
Ode,IV,7,2526).CaiHecate,Dianaeranfiatcaozeitatecutrei
trupuriitreicapete.
LaromanizeiaprotectoareanateriloreraIunonafiindinvocatcu
epitetulLucina(formatdelaluxlumin).DatoritasimilriicuArtemis,
Dianaacptatnouafunciedestpnadestinuluifemeiloraflatendurerile
facerii,caiArtemis,Eileithyia.Caurmareasincretismuluifunciilorceledou
zeie,prinanalogie,Dianaputeafiinvocatdectrefemeilecarenteauisub
numeledeIunoLucina.
V.5Cndauporuncitsibilineversuri:Horaiufacealuzielafaptulc
Augustusfixndserbrilesecularen17.e.n.Recurseselaautoritateacrilor
sibiline.Acesteaauexercitatomareinfluenasuprareligieiromanefiind
consultatentotdeaunancazdenenorocire,miracolsauntmplare
extraordinar.Duplegend,elefuseservndutedectreSibilladinCumae,
protejataluiApollo,regeluiTarquiniusSuperbuscareleadepusntemplullui
IupiterCapitolinul.Crilesibilinecuprindeauprescripiireligioasecuprivirela
introducereaunuianumitcult,circumstanelencaretrebuiesaibloc
sacrificiidepurificareiexpieredestinateieiriidintrosituaieneplcut.
Pentruaputeacelebrajocurilesecularen17.e.n.Quindecemviriinsrcinai
cupstrareacrilorsibilineaupretinscdinconsultareaacestorareiesec
ultimaoarjocurilesecularesarfiinutn126.e.n.Respectndduratade
110anictduraunsaeculumarfitrebuitsaiblocdinnoun16.e.n.,dar
prinvoinaluiAugustus,careeramnatderaiunipoliticedataafost
devansatcuunan.DupTitusLiviusultimelejocuriarfifostn249iardup
Censorinus,n146.e.n.
V.14EXEiGuiat.Eraulagrecidivinitilecaredecideausoartafemeilor
ntimpulnaterii.IlithyilecroraAugustusleaadussacrificiinceadeadoua
noapteaserbrilorseculare,aveauaceeaifuncieinreligiaroman.
Procesulverbalaljocurilorneprezintoparteainvocaieipecareafcuto
Augustus.Sespecificdeasemeneadulciurileritualecaresauoferitpealtarul
Ilithyilor.
V.1516DupKiesslingHeinzecheianelegeriiacestorversuri(n
specialv.15)stnconcepiaromanpotrivitcreiadivinitateaestemai
binevoitoareatuncicndestenumitcuepitetuleipreferat.EpitetulLucina
nsoeainumeleIunoneiipealDianei(cf.Notav.lDiana)atuncicnderau
invocatelacptiulfemeilorcarenteau.Dupaceiaieditori,nupoatefi
vorbansdeoidentificareaIlithyieicuDianadeoareceacestlucrusarfiaflat
ncontradiciecurnduialaoficialaserbriidecaresevedecpoetula
cutatsinseamangeneral.PeHoraiulprivetemaipuinpersonalitatea
imaimultputereapecareeaosimbolizadeaceeaadaugiunaltepitet,
degenitalisnsctoare(v.l6),careamintetedevecheadivinitateanaterilor
GenetaMana.v.l720:EstevorbadeSenatusconsultumprincarese
confirmaselegeapromulgatdeAugustusn18.e.n.nvirtuteaputeriisale
tribunciare.LexIuliademaritandusordinibusncurajaintreafamilia
roman.
V.21cf.Notav.5.
V.25Parcele(cf.Ode,11,3,15)aufostcelebratennoapteade31mai.
DeschizndserbrilereligioaseAugustusiAgrippaaujertfitfiecreiParce
ctretreimieiictetreicapreaacumaratprocesulverbalaljocurilor.
V.2930PmntulplinderodadicTerraMater,cruiaisejertfisen
ceadeatreianoapteoscroafgravidcernduisesdeaRomeipeviitor
belugntoate.ncdinperioadavecheromanTelluserapersonificarea
pmntuluicarehrneteviaa.EraonoratsubnumeledeTerraMaterfiind
identificatcuzeiaGaia.nlegendeeraasociatiadeseasincretizatcuCeres
(Demeter),zeiabelugului(cf.OdeIII,2,29[26]).
V.3536tureginastelelorLun:pentruDiana,capersonificarea
Lunii(cf.Notav.lDiana),cf.iNoctilucaceacarelumineaznoaptea,cucare
esteinvocatDiananOdeIV,6,42(38).
V.3750suntdedicateattluiApolloiDianeictiluiIupiteriIunonei
deoarecenversurile4950poetulserefernmodexpreslajertfeleadusede
celnscutdinVenusidinAnchise(adicAugustus,urmaalluiAeneas).
Aacumaratprocesulverbal,ncinsteaIuiIupiter,nprimaziafostjertfitun
boualbipentruIuno,nadouazi,ojunincalb.
V.53(51)medulpentrupri(cf.OdeIV,14,42iIV,5,26[25]).V.53
54(54)setemepartuldeaRomeifasciintextmedusAlbanasguetimet
securesMedulsetemedesecurilealbane.Epitetulinessubliniezeoriginile
strvechialetradiiilorromanedescinsedinligaalban.Fasciileerausecuri
nfiptenmijloculunuisnopdenuiele.Simbolalautoritiiromane,eleerau
purtatedelictoriicareinsoeaupemagistrai.
V.55SciiiiInzii(cf.Ode,IV,14,42).
V.5758sereferlapersonificrialeunorvirtuiromane.HonosiVirtus
aveauuntempluncareeraucelebratempreun.
V.6164suntconsideratediferiteleatributealeluiApollo(cf.Ode,IV,
6,2730[2528]).
V.65Palatinulcf.Ode,1,31,12.
V.29Algid:cf.Ode,1,21,6.Aventinuleraunadinceleaptecolineale
Romei,pecaresenlatemplulprincipalalDianei,pentrutoatcomunitatea
latin;duptradiiearfifostconstruitsubServiugTullius.
V.70Dianaiascultnversurilelorpepreoi:evorbaderugciunile
precespreoilorcarepstreazcrilesibiline(cf.NotaCarmeninotadela
v.5).ntimpulIuiSullanumrullorafostde15,mrinduseapoipnla60.
Separecn17.e.n.Erau21.MagisterordiniseraAgrippa.
CUPRINSUL
NotasupraediieiStudiuintroductivTabelcronologicTabelmetric.
ESUETONIIVITAH0RATI1.
DINVIAALUIHORAIUDESUETONIU.
CARMINAODE.
LiberprimusCarteanti
*I(LuiMecena).71
II(LuiAugust).73iii.76
III(CorbieicareduceapeVergiliulaAtena).77
IV.78
IV(CtreSestius)_79
V.80
V(CtrePyrrha)_81
VI.80
VI(LuiM.Vipsanius
Agrippa).81
VII.
VII(LuiMunatiusPlancus).
VIII.
VIII(Lidiei).
IX.
Fx)(LuiTaliarh).
X(LuiMercur)
XI.
)(Leuconoei)*XII
XII(LuiAugust)
XIII.94
XIII(Lidiei).95
XIV.96
XIV(Republicii)_97
XV.96
XV(ProfeialuiNcrcu).97
XVI.100
XVI(Palinodie).101
XVII.102
XVII(Tindaridei)_103
XVIII.t.104
XVIII(LuiVarus).105
XIX.106
XIX(Glicerei).107
XX.106
XX(LuiMecena).107
XXI.108
XXI(DianeiiluiApolo)109
XXII.108
XXII(LuiAristiusFuscus).109
XXIII.110
XXIII(CIoei).111
XXIV.112
XXIV(CtreVergiliu).113
XXV.112
XXV(Lidiei).113
XXVI.114
XXVI(LuiAeliusLamia)115
LiberalterCarteaadoua
I.138
I(LuiAsiniusPollio).139/.140
II(LuiSallustiusCrispus)141/.142
III(CtreDellius)_143
IV.144
IV(LuiXanthiasdin
Phocis).145
XXVII.
XXVII(Comesenilor).,XXVIII.
XXVIII(Archytas).
XXIX.
XXIX(LuiIccius)_
XXX.
XXX(CtreVenus).
XXXI.
XXXI(LuiApolo).
XXXII.
XXXII(Lirei).
XXXIII.
XXXIII(LuiAlbiusTibullus).
XXXIV.
XXXIV(ntoarcerelazei).
XXXV.
XXXV(Fortunei).
XXXVI.
XXXVI(LantoarcerealuiPlotiusNumida)
XXXVII.
XXXVII(Amicilorsi)
XXXVIII.
XXXVIII(Ctresclav)
V.
V(Lalage).
VI.
VI(LuiSeptimius).
VII.
VII(LuiPompeiusVarus).
VIII.
VIII(Barinei).
IX.
IX(CtreValgius)_
X.
X(CtreLicinius).
XI.
XI(LuiQuinctiusHirpinus).
XII.
XII(LuiMecena).
X/71.
XIII(Unuiarbore).
XIV.
XIV(LuiPostumus).
LibertertiusCarteaatreia
I(Viaafericit).
II(Romanilor).
III.
III(LuiAugust).
IV.
IV(Caliopei).
V.
V(Regulus).
VI.
VI(Romanilor).
VII.
VII(Asteriei).
VIII.
VIII(LuiMecena)
IX.
IX(HoraieiLydia).
X.
X(Lycei).
XI.
XI(CtreMercur)_
XII.212
XII(Neobule).213

XIII.214
XIII(FntniiBandusia)215
XIV.214
XIV(PentruvictorialuiAugust).215
XV.216
XV(IncontraChlorei)217
XVI.218
XVI(LuiMecena).219
XVII.220
XVII(LuiAeliusLamia)221
XVIII.222
XVIII(Faunului).223
XIX.222
XIX(LuiTelephus).223
XX.224
XX(LuiPyrrhus).225
XXI.226
XXI(Amforei).227
XXII.228
XXII(Dianei).229
XXIII.
XXIII(Phidylei).
XXIV.
XXIV(Contraavariiei).
XXV.
XXV(LuiBacchus)_
XXVI.
XXVI(AdiolaAmor).
Liberquartus.
Carteaapatra.
I(Venerei).
II.
II(LuiIullusAntonius)/.
III(Melpomenei).
IV.
IV(Romei).
V.
V(LuiAugust).
VI.
VI(LuiApoloiDianei)
VII.
VII(LuiTorquatus).
EPODONLIBER.
EPODE.
I(LuiMecena).
II.
II(Alfius).
III.
III(LuiMecena).
IV.
IV(Incontraunuilibert)
V.
V(IncontraCanidiei).
XXVII.
XXVII(Galateei)
XXVIII.
XXVIII(Lydei).
XXIX.
XXIX(LuiMecena)
XXX.
XXX(Epilog)
VIII.
VIII(LuiCensorinus).
IX.
IX(LuiLollius).
X.
X(LuiLigurinus)
XI.
XI(CtrePhyllis)
XII.
XII(CtreVergilius).
XIII.
XIII(Lycei).
XIV.
XIV(LuiAugust]_
XV.
XV(LaudeluiAugust).
VI.
VI(mpotrivaunuidefimtor).
VII.
VII(Ctreromani).
VIII.,.
VIII(Uneibtrnelibidinoase).
IX.
IX(LuiMecena).
X.
X(IncontraluiMevius)
XI(PrietenuluiPettius)
XII.
XII(Uneidesfrnate).
XIII.
XIII(Prietenilor)_
XIV.322
XIV(LuiMecena).323
XV.322
XV(PentruNeera)_323
XVI.326
XVI(Poporuluiroman)327
XVII.330
XVII(Canidiei).331
CarmenSaeculareCnteculSecular
Note.
Ode.342
Epodele.403
Carmensaeculare.416
Copertaisupracoperta
VALMUNTEANU
ToatedrepturileasupraacesteiversiunisuntrezervateEditurii
UNIVERS
H0RATIUS
OPERAOMNIA
SATIRE.EPISTOLE.ARTAPOETIC.
EDIIECRITIC
Ediiengrijit,studiuintroductiv,noteiindici:MIHAINICHITA'
Bucureti#1980EDITURAUNIVERS
Ion&GeorgetflILUPUIUl
SERMONUM
LIBERPRIOR
SATIRE
CARTEAI
TraduceredeAl.HODOiTh.MINESCU
Quifit,Maecenas,utnemo,quamsibisortemseuratiodederitseufors
obiecerit,illacontentusvivat,laudetdiversasequentes?Ofortunati
mercatores/gravisannis5milesait,multoiamfractusmembralabore.Contra
mercatornavemiactantibusAustris:Miliiaestpotior.Quidenirn?
concurritur;horaemomentocitamorsvenitautvictorialaeta.Agricolam
ludatiurislegumqueperitusiile,datisvadibusquirureextractusnurbem
est,soiosfelicesviventesclamatnurbe.Ceteradegenerehoc,adeosunt
multa,loquacemdelassarevalentFabium.Netemorer,audiiamfaciamquod
vultis:eristu,quimodomiles,mercator;tu,consultusmodo,rusticus.Hinc
uos,voshincmutatisdisceditepartibus.Heia,quidstatis?nolint;atquilicet
essebeatis.
SATIRA1
Dece,Mecena,omulnicicndnuimulumitCusoartaceifudatsau
singuriacroit?Decelpizmuietepealtul,fiecare,iacelorlaliursit,mai
fericitipare?5ntorsdinbtlie,btrnullupttor
Ofteaz:Ah!cebinetrieteunnegustor!Iarnegustorulzice,pemarea
nfurtun:Ostailorliedat,osoartmultmaibun.nfruntoclip
moarteaicadadeseori,Praeterea,nesic,utquiioculariaridens,percurram
(quamquamridentemdicereverum
Quidiuvatimmensumteargentipondusetaurifurtimdefossatimidum
deponereterraPQuodicomminuas,cilemredigaturadassern?Atniidfit,
quidhabetpulchriconstructusacervus}nontuushoccapietventerplusac
meus,ut,ireticulumpanisvenalesinteronustofortevehasumero,nihiloplus
accipiasquamquinilportarit.Veldic,quidreferatintramiilearet?Atsuavest
exmagnotollereacervo.Dumexparvonobistantundemhaurirerelinquas,
curtuapluslaudescumerisgranarianostris?Uttibiisitopusliquidinon
ampliusurna
Darnadorisalunecnpilduiriglumee,Deidinglumeomulmultear
puteasnvee,AacumbuniidasclipeuceniciilorCudulciuriimbie,s
nveemaiuor.Deci,slsmdeopartecuvintelehazoase,isnentoarcem
iarilaceleserioase.Plugarulcareiarogorulluisrman,Ostaulcare
lupt,crmarulhooman,Nieriicarenfruntfurtunilepemare,iatiaalii
nc,dacleaidacrezare,Seanevoiescoviantreagisezbat,Saibn
btrneeuntraindestulat;Minusculafurnictrudetentreagavar,i
chibzuitstrngemerindelencmar.Dreptpildaprevederiineopomenii;
dareaCndcarVrstorulannouivremerea,Stlinititncasidince
astrnssenfrupt.Pevoi,hoinariilumii,necontenitnlupt,Nimicnuv
oprete,niciari,niciger,Nicifocul,nicifurtuna,niciucigaulfier,iatt
sunteidelacomi,nctporniirzboi,Caaltulsnajungmainstritcavoi!
Darcefolosiaduceargintuladunat,Pecare,plindeteam,peascunslai
ngropat?iefric,cheltuindo,comoarasnuscad,Darcerodetebanulpe
care1iinlad?Latreier,miidebniimoiatasidea,Totnuinghite
burtamaimultdectamea!Nicisclavulcarevinecupinilenspinare,Dect
ceilali,napucundumicatmaimare.Cndfoameataiosaturi,maifolosit
teii,Deseceridousutedeflcisaudoumii?Darparctotmaibinete
simicndprisosete!Euiauctamnevoie,iattmmulumete.Telauzi
chambarulcugrineiaiumplut?Eusuntlafeldemndrucuoalameade
lut.Casiastmperisetea,iarfideajunsodat,Oamforcuapsau
numaiocyat;65Darieisepareizvorulpreapuin,iitrebuieunfluvius
zicicbeidinplin!
S0pleniorutsiquosdelectetcopiaiusto,curaripasimulavulsosferat
Aufidusacer.Atquitantuliegetquantoestopus,isnequelimo60turbatam
hauritaquamnequevitamamittitnundis.Atbonaparshominumdecepta
cupidinefalsoNilsatisest,inquit,quiatantiquantumhabeassis.quid
faciasMi?iubeasmiserumesse,libenterquantenusidfacit:utquidam
memoraturAthenis65sordibusacdives,populicontemnerevocessicsolitus:
Populusmesibilat,atmihiplaudoipsedoini,simulacnummoscontemplorn
arca.Tantalusalabrissitiensfugientiacaptatflumina.Quidridespmutato
nominedete70fabulanarratur:congestisundiquesaccisindormisinhians,et
tamquamparceresacriscogerisautpictistamquamgauderetabellis.Nescis
quovaleatnummus,quempraebeatusum?panisematur,holus,vinisextarius,
adde75quishumanasibidoleatnaturanegatis.
Anvigilaremeluexanimem,noctesquediesqueformidaremlosfures,
incendia,servos,neteconpilentfugientes,hociuvat?horumsemperego
optarempauperrimusessebonorum.80Aticondoluittemptatumfrigore
corpusautaliuscasuslectoteadflixit,habesquiadsideat,fomentaparet,
medicumroget,uttesuscitetacreddatgnatiscarisquepropinquis?Nonuxor
salvumtevuit,nonfilius,omnes85vicinioderunt,noti,pueriatquepuellae.
Miraris,cumtuargentopostomniaponas,inemopraestet,quemnon
merearis,amorem?anicognatos,nullonaturalaborequostibidat,reinere
velisservarequeamicos,90infelixoperamperdas,utsiquisasellum
Aaleumblgndulicelorceleplace
Sstrngobogiecucarenauceface.
Nvalnic,Aufidus,ismulgedepemal,70ivalvrtejiducepe
nvolburatuival.
Celcarencumptaremsuranontrece,Nuriscntroapmurdars
senece.
Orbiidelcomie,suntmuliceicarezic,Cdacnaiaverenupreuieti
nimic.75Ceslefaciacestorneghiobilipsiideminte?
Silaisiducamarulcumvor.Miaducaminte
PovesteadinAtenadespreunbogatavar;
IIhuiduiamulimea,darelnaveahabar:Potsmocrascorict,
clevetitorii,80Acaseumaplaud,sunndumibniorii.
Cuguraars,Tantaldesetesestingea,inapucassoarbdinapace
fugea.
Rzi?Puneiunaltnumeiaistevezipetine!
Dormiicuguricscatepepungideaurpline,85Capeodoaresacrevoi
baniiipstrai,Vbucurvederea,deparcarfipictai!
tiivoilaceibunbanul?Sicumpericeilipsete,Totceteinen
viaitrupuli1hrnete:
Legume,poame,pineiocandevinvechi.90Stremuriziinoapte,
sfiinumaiurechi,Bactecalchoii,bacasacseaprinde,Bactefur
sclaviiifugdenuipoiprinde
Acesteaspentrutineplceriibucurii?
Avrealipsitdeelesfiuctvoitri!95Cndaiszacidefrigurifr
putere,cine
Lacapultuvegheava,durereasialine?
Sfugdupmedic,sifiedefolos,Castevadiaricopiiisntos?
Nu!Nicimotenitorii,niciscumpatasoie,100Peniciunzeunu1roag
nviasateie.
Citecunosc.isclavii,ibuniitivecini,
Toiteursc!Tu,carenumailabanitenchini,Teuiinjurdetineii
ariuimirea!
Darcucefaptebuneleaimeritatiubirea?105Nicirudeledesnge,
prieteniifireti,Iubirenuiarat,inupoisisileti,nCampodoceat
parentemcurrerefrenis?Deniquesitfinisquaerendi,cumquehabeasplus,
pauperiemmetuasminusetfinirelaboremincipias,portoquodavebas,ne
faciasquod95Umrnidiusquidam.Nonlongaestfabula:divesutmetiretur
nummos,itasordidusutsenonumquamservomeliusvestiret,adusque
supremumtempus,nesepenuriavictusopprimeret,metuebat;athuneliberta
securi100divisitmedium,fortissimaTyndaridarum.
Quidmiigitursuades?utvivamNaevius,autsicutNomentanus?
Pergispugnantiasecumfrontibusadversiscomponere;nonego,avarumcum
vetotefierivappamiubeoacnebulonem.105EstinterTanainquiddam
socerumqueViselli;estmodusnrebus,suntcerideniquefines,quosultra
citraquenequitconsistererectum.Ulucundeabiiredeo,quinemo,utavarus,
seprobetacpotiuslaudeidiversasequentes,110quodquealienacapellagerat
distentiusuber,tabescat,nequesemaioripauperiorumturbaecomparet,hune
atquehunesuperarelaboret*Sicfestinantisemperlocupletiorobstat,ut,cum
carceribusmissosrpitungulacurma,115instatequisaurigasuos
vincentibus,Uiumpraeteritumtemnensextremosintereuntem.ndefitut
raro,quisevixissebeatumdicatetexactocontentustemporevitacedatuti
convivasatur,reperirequeamus.120lamsatisest:nemeCrispiniscrinialippi
compilasseputes,verbumnonampliusaddam.
Cummgrieinupoisipuioanspinareisogonetipecmpul
luiMarte,deaclare.Aistrnsdestul,ajunge!cucibaniainsac
CaNomentan,caNaevius,ncefelstriesc?Nupunealturilucruri
cesempotrivesc.Euspunsnuiduciviaacinete,cazgrciii,Darnicin
desfrnare,catoinesocotiii.
Sfrsesc,nuvreauscredeicversullamfurat,icpeurdurosul
Crispinlamplagiat.
Ambubaiarumcollegia,pharmacopolae,mendici,mimae,balatrones,hoc
genusomnemaestumacsollicitumestcantorismorteTigelli;quippebenignus
erat.Contrahic,neprodigusesse5dicaturmetuens,inopidarenolitamico,
frigusquoduramquefamempropellerepossit.Huneiperconteris,avicur
atqueparentispraeclaramingratastringatmalusingluvierem,omnia
conductiscoemensobsonianummis,SATIRAAIia
Ejaleimhnire,alaidefeetriste,Plngarlatanii,corpulntregde
flautiste,Spieriiicalicii,actrienstraicernit:Vai!Cntreuldarnic,
Tigellius,amurit!5Vezi,unulcesetemerisipitorspar,Prietenuli1las
flmndigolafar.Iaraltul,casaratecnueomzgrcit,irisipeten
chefuriavutulstrlucit.Ctiaulsatpriniiazvrlepemncare,iimulge
pedatornici,cuctsuntmaisrmani.Peaceicembractogavirilipndete,
icenudauprinii,delcmtrete!O,Iupiter,veispune,cebineide
bogai;
^5Mntrebisprecenelesurimpoartgndul?Iat:Ocaledreapt,
prostulnuineniciodat,munificoesselicet,velletbonusatquebenignus
Iarcelceseferetescadntrunpcat,Alunecnaltul,lafelde
vinovat.
Maltinuslastogasmturepestrad;
Iaraltulioridic,lsndsisevad,Maijosdebru,ntreaga
podoabaluiPriap!
PuteaparfumRufillus;Gorgoniusaap!
Numaipstreaznimenimsurapotrivit;
Suntmulibrbai,pecarenuiducenispit
Dectnumaifemeia,alcreilungvemnt
Clcieleiascunde,czndpnlapmnt.
nschimbatiaalii,acrniidesftare
Ocautncelemaijoaselupanare.
Odat,ntronoapte,vzndsubfelinar
Untnrdeneammareieinddinlupanar,PreaneleptulCatoiaspus:
Facifoartebine!
Cndpoftairscoleteaprinsulsngenvine,Aicisviiscumperi
plcereaceaidorit,Nusiseducifemeia,unuibrbatcinstit.Eu,spune
Cupienius,nufaccumziceCato,Olaudcaaceasta,nicicndnammeritat
o!
Aae.Cupieniusvorbeteadevrat,Elvreanumaiburiculnalb
nvemntat.
Acum,vrog,cuvntulmeudrepts1ascultai,Toiceicareadulterul
severljudecai.
Voinutiipreacurvarulcumseprimejduiete,Cuctsuferin
plcereaiopltete,Casrmnadeseaelnsuipclit!
Dinvrfulcasei,unulngolfuprvlit;
Btutcubiciul,altulmuri,numaioran;
Altreilea,nfug,czuntrocapcan,Laudibuittlharii,lauprinsi
laulegat,Iardreptrscumprarebanigreianumrat.
Peunalttrengar,grjdariicubalig1mnjir;
Pealtul,slujitoriicunclete1jugnir!
Brbatul,zicjuritii,aveaunjustmotiv.
(DoarGalbaspunealtfel,elemaimilostiv!)
nceadeadouatagm,suntriscurimaipuine;
Sallustdtotcearefemeiilibertine.
Dearvreasfiedarnicitotuichibzuit,Narrisipicumndeom
nesocotit,esse,daretquantumsatisesset,necsibidamnodedecoriqueforet.
Verumhocseamplectituruno,hocamatetludat:Matronamnullamego
tango,55utquondamMarsaeus,amatorOriginisiile,quipatriummimae
donatfundamquelaremque.Nilfueritmiinquitcumuxoribusumquam
alienistVerumestcummimis,estcummeretricibus,undefamamalum
graviusquamrestrahit.Antibiabunde60personamsatisest,nonillud,
quidquidubiqueofficit,evitare?Bonamdeperderefamam,rempatrisoblimare
malumestubicumque;quidinterestnmatrona,ancillapeccesnetogata?
VilliusnFaustaSullaegener,hocmiseruno65nominedeceptus,poenasdedit
usquesuperquequamsatisest,pugniscaesusferroquepetitus,exclususfore,
cumLongarenusforetintus.Huicimuttonisverbismalatontavidentidiceret
haecanimus:Quidvistibi?numquidegoate70magnoprognatumdeposco
consulecunnumvelatumquestola,meacumconferbuitira?"quidresponderet?
Magnopatrenatapuellast.Atquantomelioramonetpugnantiaqueistisdives
opisnaturasuae,tuimodorecte75dispensarevelisacnonfugiendapetendis
immiscere.Tuovitiorerumnelaboresnilreferreputas?Quare,nepaeniteatte,
desinematronassectarier,undelaborisplushauriremaliestquamexre
decerperefruclus.80Necmagishuicinterniveosviridesquelapillos
(sitlicethoc,Cerinthe,tuum)tenerumestfemurautcrusrectius,atque
etiammeliuspersaepetogatae.Addehuc,quodmercemsinefucisgestat,
apertequodpenalehabetostendil,neque,siquidhonestiest,Arjudecamai
binectdicuianume,Crund,attaverea,ctbunulluirenume.Darel
seadmirsingurispunedinadins:
Ocoapsdeneammare,nalbnvemntat?Arfirspuns:Un
consulilustruietat!Tualtfelf.ndemnulnaturiis1urmezi,icucei
d,dorinasiondestulezi.
Siinterdictapetes,vallocircumdata(namtehocfacitinsanum),multae
tibiturnofficientres:custodes,lectica,ciniflones,parasitae,adtalosstola
demissaetcircumdatapalia,100plurimaquaeinvideantpureappareretibi
rem.Altera,nilobstat:Coistibipaenelidereestutnudam,necruremalo,ne
sitpedeturpi;metiripossisoculolatus.Antibimavisijisidiasfieripretiumque
avellierante105quammercemostendi?Leporemvenatorutaltannive
sectetur,positumsictangerenolit,cntat,etapponit:Meusestamorhuic
similis;namtransvolatnmediopositaetfugientiacaptat.Iiiscineversiculis
sperastibipossedolores110atqueaestuscurasquegravesepectorepelli?
Nonne,cupidinibusstatuatnaturamodumquem,quidlatura,sibiquid
sitdolituranegatum,quaerereplusprodestetinaneabscinderesoldo?
inefcndcanurii,caaltele,parad,Nacoperceareurt,snuse
vad.Gindetete,cregiicndaudepreuit110ivorstrguiascuncalde
clrit,Poruncdausipunopturnspinare;Cuneoritenalsemeaa
nfiareAcaluluicugitulfrumosncovoiat,icaunhapleanuvezi,cmerge
ngenuncheat.115Decifiiculuareaminteinuprivifemeia
CuochiiluiLinceus,maiorbdectHypseia:Cebra!Ceumblet
sprinten!Darvai:Ceolduscat,Naslung,picioarestrmbeipieptul
leinat!Matroanacearat?Obrazul,fruntea,ochii,120Iarrestuli1ferete
subfaldurilerochii.
Dar,daccesevedenuipoatefideajuns,idetepierzicufirea
rvnindlaceiascuns,Nenumratepiediciipunperdeavederii:Femeidin
cas,paznici,olectic,frizerii,125Ostolculungipoalepmntulatingnd
iomantiepeumeritottrupulmbrcnd.Nimicnuvezidinceeace
poftatadorete!
Multmaiispititoare,cealaltteprimete.
Substrveziahain,esutnfirdinCos,130iaratcurtezanapiciorul
eifrumos,iavndocaigoalsubvluleisubire,Poisicuprinzitot
trupulcuosingurprivire.
Crezioarecimaibine,lsndutemomit,Snutiidinaintecemarf
aipltit?135A,vreismispuipovesteacuvntorul,care
Dispreuindvnatulcepiclantmplare,Bteaozintreagnmeiin
zadar,Adulmecndourmdeiepurefugar?
Iubireameaaae:eadupoumbrzboar,140inusemulumete
cuopradpreauoar.
Cumrunideversuriiastfeldepoveti,Dureriipatimigrelencerci
sipotoleti?
ncaleapofteitale,afiriiasprlege
Oricehotararpune,tufiineleptialege145Attctfireansiia
ngduitsiceri,ialungde1tinedearteleplceri.
Num,tibicumfaucesuritsitis,aureaquaerispavonemrhombumque?
tumenttibicuminguina,num,ancillaautvernaestpraestopuer,impetusn
quemcontinuofiat,malistentiginerumpi?nonego;namqueparabilemamo
veneremfacilemque.
Cruribushaecmetuat,dotideprensa,egometmi.Discinctatunica
fugiendumstetpedenudo,nenummipereantautpugaautdeniquefama.
Deprendimiserumest;Fabioueliudicevincam.
Bei,tu,numaidincupedeaur,cndiesete?Flmnd,vreidoar
calcanii,punistedesfete?Deivinecumvapofta,iarlngtineai
Ficaiivreisicrapesausiplesneascovn,Cndieattde
lesneiubirealandemn?Euunul,nu!demofturiitoanesuntstul,io
Veneracemifacepevoiemiedestul!
Cespune:Vinomine!.cunazuriefemeiateaptntisplece
deacasalmeubrbat,Sau:Nusuntmulumitcupreulcemiaidat.
Vreau,caiel,peunamaiieftincumprat,Saibpieleaalb,smiplacs
oprivesc,Gtitcumsecadesfienchipfireso,Iarcndsevantindenbrae
smstrng,Genunchiuldreptlipinduidecoapsameaceasting.
Ilia!Egeria!cumvreaupotsonumesc;inumiefric,tocmaicndo
iubescmaibine,Csouldelaarpenegnditevine!ncepslatrecinii,o
uaczut,Omnibushocvitiumestcantoribus,interarnicosutnumquam
inducantanimumcntarerogati,iniussinumquamdesistant.Sardushabebat
iileTigelliushoc.Caesar,quicogereposset,5ipeteretperamicitiampatris
atquesuam,nonquidquamproficeret;icollibuisset,ahovousqueadmala
citaretioBacche'modosummavoce,modohac,resonatquaechordisquattuor
ima.Nilaequalehominifuitilli:saepevelutqui
SATIRAAIlIa
Aasuntcntreii,facnazurideipofteti,Iarcndnuibaginseam,
nupoisimaiopreti!
AaeraisardulTigellius,pecare
NiciCezar,cutotdreptuldeaicereascultare,Orict.Prietenete,cu
vorba1ispitea,Nuajungeas1facscnte,cndnuvrea.
Dar,cndaveaelpoftiifceaplcere,Cntadelapaparadeoupn
lamere.
PorneacuIoBachus!,cndcusubireglas,Cndgroscatetracordulpe
struneledebas.
Naveaniciomsur:sepomeneadeodat
Fuginddeparcnurmiveneaontreagarmat;
Iaralteori,agale,porneacupasulrar,ParciduceaIunoneiofrandelen
altar.
Acumcudousutedesclavi,acumdoarzece;
Curegiiitetrarhiivisacsentrece,Apoi,lsndmrirea:miedestul
(zicea)
Omasntreipicioare,osolnipeea,iotog,ctdeveche,sm
ferescdeger.
Daracestomdetreabiattdeauster,Unmilionsesteriideidaica
siajung,Navea,dupcincizile,niciolecaienpung.
Dinmiezdenoapteipnadouazi,Iarcndporneasdoarmnu1
maiputeaitrezi!
Vnommainestatornic,nrelecainbune,Greuveiaflavreodat.Dar
tucumeti?(veispune.)
Saupoatenaicusururi?Baam,chiarimaimici.CndMaenius,
vorbindu1deruntreamiciPeNovius,cucarenuseaveapreabine,30Un
altulirspunse:Privetetepetine!
Aacumtecunoatem,nicitunuetimaibun!Saucrezicnai
pcate?Peamelenulespun!AceastngduinneroadinedreaptNu
poatesoprimeascominteneleapt.35Cusururilevoastre,decareptimii,
Voilepriviiprinsit,cuochiiaburii,Iarpealealtorsemeni,cuochiide
balaurAiarpeluiceodattrianEpidaur;Aacumtiuialii,numaipuin
istei,40Svadfoartebinectepcateavei.fnoscumedinfire,sesupr
Cutare,CndlumeareaispunectecusururiareBacietogastrmb,de
rsultuturor,Bacsandaualargijoacnpicior,45Cumblcaraniii
barbanuiorade;
itotuinuisubsoareunommaicumsecade!Ebunultuprieten,in
acestcapnetuns,Unnetiuttezaurdegndurizaceascuns.Iartu,bagde
seam,cafireanrvit50Snuistrecoarensufletsmnotrvit;Snu
tenpdeascpcatelelumeti,Cumcreteplmidapecarenostrpeti.Pe
ndrgostitulnostrulfarmecorbeteSlueniafemeiipecareoiubete,55Aa
precumBalbinus,lafeldecaraghios,CredeadesprepolipulluiHagnaci
frumos.Dece,caodovaddesinceriubire,Navempentruprieteniaceeai
amgire?nchipuitedaruri,minind,slegsim,60iaceastnelare,virtute
sonumim.Sleprivimgreealacuochiingduinii,Aacumpecopiluliubitl
vdprinii;Deichior,spuncseuitpuinncruciat,Deischilavca
Sisyphos,piticicocoat,65Cuvorbedrglaeimngieodorul,iispun:
PpumicDetriepiciorulbalbutitscaurumpravisfuliummaletalis.
Parciushicvivit:frugidicalur.Ineptus50eliactantiorhicpauloest:concinnus
amicispostulatutndeatur;atesttruculentioratqueplusaequoliber:simplex
fortisquehabealur;caldiorest:acresinternumeretur.Opinor,haecreset
iungitiunctoselservatamicos,55Atnosnrtutesipsasinvertimusatque
sincerumcupimuspasincrustare.Probusquisnobiscumvivit,multum
demissushorno:Mitardocognomen,pinguidamus.Hicfugitomnesinsidias
nulliquemalolotusobditapertum,60cumgenushocintervitaeversemur,ubi
acrisinvidiaatquevigentubicrimina:probenesanoacnonincautofictum
aslutumquevocamus.Simpliciorquisetest,qualemmesaepelibenter
obtulerimtibi,Maecenas,utfortelegentem65auttaciturnimpellatquons
sermone:Molestus,communisensuplanecaretinquimus.Eheu,quam
temerennosmetlegemsancimusiniquam.Namvitiisnemosinenascitur;
optimusiileestquiminimisurgetur.Amicusdulcis,utaequumest,70cum
meacompensetvitiisbona,pluribushisce,imodopluramihibonasunt,
inclinet,amariicolet:haclegentrutinaponelureadem.Quinetuberibus
propriisoffendatamicum,postulat,ignoscetverrucisillius:aequumest75
peccatisveniamposcentemreddererursus.
Denique,quatenusexcidipenitusvitiumirae,ceteraitemnequeunt
stultishaerentia,curnonponderibusmodulisquesuiratioutitur,acresut
quaequeest,itasuppliciisdelictacoercet?80iquiseumservum,patinamqui
tollereiussussemesospiscestepidumqueligurrieritius,ncrucesuffigal,
Labeoneinsaniorintersanosdicalur.Quantohocfuriosiusatque
Saustrmbeleclcienmersabia1maiin,Eirecunosccpruncul
camchioaptpuin.Zgrcituluisispuneiciomcuprevedere;
Cumungemoalancareampuspefocbucate,Deavemprintreprieteni
unomcinstitidrept,Noiigsimcusurulcnuepreadetept;Deimai
domol,ispunemcimintemrginit;
OIardacnlumeanoastrattdenritSeaprcumpoateinuse
dbtut,IIsocotim,cumnue,vicleaniprefcut.Misantmplatadesea,
Mecena,stndcutine,Svdcumvineunul,flecarfrruine,Tu,scumpul
meuprieten,ncumpnmpuneCutoatealemeleprireleipribune;Iar
daccelebunevoratrnamaigreu,Amstepunpeacelaicntar,larndul
meu.
Pentrugreeliuoare,pealtulsnu1certe.Iardacrzbunareairelele
porniriSuntpatiminnscutestupideiomeniri,Decenusegseteominte
neleapti00Osndasompartcuomsurdreapt?Snuajungnimeni
maiasprujudecatDectpcatulnsui,decareivinovat.Pesclavulcare
ncearcsubmassmbuceUnrestdesaramur,tu1rstignetipecruce?
*05LaidepinsmintealpecrudulLabeon!Cefaci?Aidatcrezare,
prostete,unuizvonmaiuspeccatumest:paulumdeliquitamicus,Evandri
manibustritumdeiecit:obhancremautpositumantemeaquiapullumn
partectinisustulitesuriens,minushociucundusamicussitmihi?Quid
faciam,ifurtumfecerit,auti95prodideritcommissafidesponsumve
negarit?Quispariaessefereplacuitpeccata,laborant,cumventumadverum
est:sensusmoresquerepugnantatqueipsautilitas,iustipropemateretaequi.
Cumprorepseruntprimisanimaliaterris,nequisfuressetneulatro,neuquis
adulter.NamfuitanteHelenamcunnustaeterrimabeliicausa,sedignotis
perieruntmortibusMi,quosveneremincertamrapientesmoreferarum
Iurainventametuiniustifatearenecesseest,temporaifastosquevelis
evolverernundi;Necnaturapotestiustosecernereiniquum,Cteabrfit
odatunbunamicdealtu,inlocsiierigreeala,tu,omhainiru,II
ocoleticuuri1prigonetiamar,Veninurmovreme,cndhaitele
vrjmaeDinfierifurirunelteucigae;Daromul,dndsimiriiigndului
cuvnt,Rvnindsvieuiascnpacepepmnt,Pentrudreptatenareun
cumpnitcntar,dividitutbonadiversis,fugiendapetendis,115necvincet
ratiohoc,tantundemutpeccetidemque,quiteneroscaulesalienifregeritborti
etquinocturnussacradivumlegerit.Adsitregula,peccatisquaepoenasirroget
aequas,nescuticadignumhorribilisectereflagello.120Namutferulacaedas
meritummaiorasubireverbera,nonvereor,cumdicasesseparesresfurta
latrociniisetmagnisparvaminerisfolosrecisurumsimilite,itibiregnum
permittanthomines.idives,quisapiensest,125etsutorbonusetsolus
formosusetestrex,curoptasquodhabes?Nonnosti,quidpater,inquit,
Chrysippusdicat:sapienscrepidassibinumquamnecsoleasfecit,sutor
tamenestsapiens.Qui?Ut,quamvistacet,Hermogenescantortamenatque
130optimusestmodulator;utAlfenusvaferomniabiectoinstrumentaartis
clausaquetabernasutorerat:sapiensoperissicoptimusomnisestopifex,
solussicrex.Vellunttibibarbamlascivipueri,quostunisifustecoerces,135
urgeristurbacircumtestanemiserquerumperisetlatras,magnorummaxime
regum.Nelongumfaciam:dumtuquadrantelavatumrexibisnequete
quisquamstipatorineptumpraeterCrispinumsectabitur,etmihidulces.140
ignoscent,iquidpeccarostultus,amici,inquevicemillorumpatiardelicta
libenterprivatusquemagisvivamteregebeatus.
inutiesaleagceirudeceebine,Cunaiscalcivarzaunei
grdinivecineialtae,dintemplu,sfuriunvaszeiesc!
Dugheanaionchisese,dartotcizmarera!Aaineleptul,petoatele
nelege,Latoatesepricepe,ntruncuvnt,erege!Darnutetragtrengariide
barb?inajungi
EupolisatqueCratinusAristophanesquepoetaeatquealii,quorum
comoediapriscavirorumest,siquiseratdignusdescribi,quodmalusacfur,
quodmoechusforetautsicariusautalioqui5famosus,multacumlibertate
notabant.HincomnispendetLucilius,hosceseculus,mutatistantumpedibus
numerisque,facetus,emunctaenaris,duruscomponenreversus.Namfuithoc
vitiosus:nhorasaepeducentos,custodesvideamus,uterplusscriberepossit.
Dibenefecerunt,inopismequodquepusillifinxeruntanimi,raroetperpauca
loquentis;attuconclusashircinisfollibusauras
SATIRAAIVa
Eupolis,Cratinus,Aristofan,poeiiPriniaicomediei,zugrvitoriai
vieii,Pedesfrnai,pelenei,peucigai,pehoi,Iiartaupenumeii
biciuiaupetoi.5Luciliudeladniianvatsscrie,Slujindaceeaiart,n
altprozodie.Eraplcutiager,darcndporneaunversSilabelegreoaiese
mpiedicaunmers.Crezndctotcescrieefrasemnare,
^5Ceafoculvetreiifoaleleinfoaie,1ntopetefieruliajunge
s1nmoaie.
Utmavis,imitare.BeatusFanniusultrodelatiscapsisetimagine,cum
meanemoscriptalegatvulgorecitaretimentisobhancrem,quodsuntquos
genushocminimeiuvat,utpoteplures
CefericiteFannius!Ctsasuitdesus!Lalocdecinstebustulicrile
iadus.Eunuscititdenimeni,nuinimenismadmire,30Mtemsapar
npubliciscitescsatire;Eungenpuinsimpatic,nuiplacenimnuiSi
vadcenzuratecusururilelui.Alegedinmulimepeunul,lantmplare,Eun
zgrcit!oripoatemaireleviiiare:35Cuunamritatndragostesadat,Sau
mintealuiiopierdecndvedeunbiat.Unaltul,vasescumpedeargint
curatpndete;(PeAlbiusaramamaimultlispitete.)Strbatenegustorul
cumplitulOcean,40Ca.firuldernpurtatdeuragan,Dinrilencarese
natecaldulsoareipnlarmulunde,mbrindu1,moare,Trecnd
pesteprimejdii,nesocotinddumani,Avutulsnuipiardisadunebani!
45Nuieplcut,canversuripoetuls1nfrunte.Feriivdefiaracepoart
fnnfrunte!Penimeneanucru,seleagdeunnimicLovind,cndvreas
rd,pecelmaibunamic.Amzglitpeofilvreoctevasilabe,50istrnge
ndrumcopiii,aleargdupbabe,Sleciteascversuricndvindelaizvor
Saucarpineanspatesoduclacuptor.Rspunsulmeuacestai,nvorbe
maipuine:
Nusuntpoet!Eocinstecenumisecuvine.55Cndmncumet
versurisscriuprecumvorbesc,Nusvrednicpentrattapoetsmnumesc.
Pemeteriide.geniu,dezeinsufleii,ialcrorglasrsunputernic,si
cinstii!Nicicomedianareacelnaltavnt,60Cedsimiriiviaigndului
cuvnt;Chiardepstreazritmulcurateipoezii,Eanuidectvorbireade
fiecarezi.Dar,zici,cebinearat,ictdeadevrat,Petatlceiblestem
biatuldesfrnat,5Cenuvreassensoarecuotnrbogat,irisipete
avereacuunadesmat,ebriuset,magnumquoddedecus,ambuletante
noctemcumfacibus.NumquidPomponiusistisaudiretleviora,pateri
viveret?Ergononsatisestpurisversumperscribereverbis55quemi
dissolvas,quivisstomachetureodemquopersonatuspactopater.His,egoquae
nune,olimquaescripsitLucilius,eripiasitemporacertamodosqueet,quod
priusordineverbumest,posteriusfaciaspraeponensultimaprimis,60non,ut
isolvasPostquamDiscordiataetrabeliiferratospostesportasquerefregit,
inveniasetiamdisiectimembrapoetae.Hactenushaec:aliasiustumsitneene
poema.Nuneilludtantumquaeram,meritonetibisit65suspectumgenushoc
scribendi.SulciusacerambulatetCaprius,raucimalecumquelibellis,magnus
uterquetimorlatronibus;atbenesiquisetvivatpurismanibus,contemnat
utrumque.UtsistusimilisCaeliBirriquelatronum,70nonegosimCapri
nequeSulei:curmetuasme?Nullatabernameoshabeatnequepilalibellos,
quismanusinsudetvulgiHermogenisqueTigelli;necrecitocuiquamnisiamicis
idquecoactus,nonubiviscoramvequibuslibet.Inmedioqui75scriptaforo
recitent,suntmuli,quiquelavantes;suavelocusvociresonatconclusus.
Inaneshociuvat,haudilludquaerentes,numsinesensu,temporenumfaciant
alieno.Laederegaudes,inquit,ethocstudiopravusfacis.Undepetitum80
hocnmeiacis?Estauctorquisdeniqueeorum,viocicumquibus?Absentem
quiroditamicumquinondefenditalioculpante,solutos
iabiasensereaz,oiapestrzihaihui,Beat,cunalaidetorearznd
nurmalui.NarauziPomponiu,niciel,maidulcicuvinte,70Dearmaitri
s1vad,btrnulluiprinte.Silabelor,cadenaoricumleaipotrivi,Lafel
cancomedie,untatarvorbi.Deaivrea,acestorversuri,deminentocmite.
SaucelordeLuciliu,maibinealctuite75Sleschimbaimsurai
ritmulpotrivit,Iarpaginanceputveipuneolasfrit,Cinearmaitice
gnduriauncercatsngne?Dariatversulcare,chiarrupt,ntregrmne:
CndVrajbareaspretemplulluiIanussapornit.
Deceattdelesnenvinuitsfiu?Macuzoareunuldinceicarem
tiu?
5A,da!celcarenlipspeamiciiponegreteNicinuleinepartea
cndaltullbrfete;quicaptatrisushominumfamamquedicacis,fingerequi
nonvisapotest,commissatcere85quinequit:hicnigerest,hunetu,
Romane,caveto.Saepetribuslectisvideascenarequaternos,equibusunus
ametquavisaspergerecunctospraetereumquipraebetaquam;posthune
quoquepotus,conditacumveraxaperitpraecordiaLiber.90Hictibicomiset
urbanusliberquevideturinfestonigris:egoirisi,quodineptuspastillos
Rufillusolet,Gargoniushircum,lividusetmordaxvideortibi?Mentioiquae
deCapitolinifurtisiniectaPetilli95tecoramfuerit,defendas,uttuusestmos:
MeCapitolinusconvictoreususamicoqueapueroestcausaquemeapermulta
rogatusfecitetincolumislaetorquodvivitnurbe;sedtamenadmiror,quo
pactoiudiciumillud100fugerit:hicnigraesucuslolliginis,haecestaerugo
mera;quodvitiurnproculaforechartisatqueanimoprius,utsiquidpromittere
demepossumaliudvere,promitto.Liberiusidixeroquid,iforteiocosius,
hocmihiiuris105cumveniadabis:insuevitpateroptimushocmeutfugerem
exemplisvitiorumquaequenotando.Cummehortaretur,parcefrugaliteratque
viveremuticontentuseo,quodmiipseparasset:Nonnevides,Albiutmale
vivatfiliusutque110Baiusinops?Magnumdocumentum,nepatriamrem
perderequisvelit.Aturpimeretricisamore
Celcare,vrndsapardibacipovestitorCufleacuriiamuzpeceice
rduor,Mrturisetelucruridecarehabarnare
Peacestacudreptatepois1numetiomru;Feretete,romane,deel
ndrumultu!Cnddoisprezeceoaspeistautolniipepaturi,Inirdecte
patrulamasacutreilaturi,ivrndsmfereascdeluxidesfrnare,mi
daacestepilde,smifiesprendrumare:Vezi,BaiusibiatulluiAlbius,
amndoi,Mairucaceretoriitriesc,flmnziigoi;
14Sieiamintebine,lafelaussfreasc
Toicinutiuscrueavereaprinteasc.
Cumdeterreret:Scetanidissimilissis.Nesequerermoechas,concessa
cumvenereutipossem:DeprensinonbellaestfamaTreboni115aiebat.
Sapiens,vitatuquidquepetitusitmelius,causasreddettibi;misatisest,i
traditumabantiquismoremservaretuamque,dumcustodiseges,vitam
famamquetueriincolumempossum;simulacduraveritaetas120membra
animumquetuum,nabissinecortice.Sicmeformabatpuerumdictis,etsive
iubebat,utfaceremquid:Habesauctorem,quofaciashocunumex
iudicibusselectisobiciebat;sivevetabat:An,hocinhonestumetinutilefaclu
125necnesit,addubites,flagretrumoremalocumhicatqueiile?Avidos
vicimunfunusutaegrosexanimatmortisquemetusibiparcerecogit,sic
tenerosanimosalienaopprobriasaepeabsterrentvitiis.Exhocegosanusab
illis,130perniciemquaecumqueferunt,mediocribusetquisignoscasvitiis
teneor.Fortassisetistinclargiterabstuleritlongaaetas,liberamicus,
consiliumproprium;nequeenim,cumlectulusautmeporticusexcepit,desum
mihi.Rectiushocest;135hocfaciensvivammelius.Sicdulcisamicis
occurram.Hocquidamnonbelle:numquidegoMiimprudensolimfaciam
simile?Haecegomecumcompressisagitolabris;ubiquiddaturoti,illudo
chartis.Hocestmediocribusillis140exvitiisunum,cuiiconcederenolis,
Cndsetemeadeotrfsnufiuispitit,Zicea:VreicuScetaniussfii
asemuit?Soieilegiuitefiicredincios,nucere150Plcerileiubiriifemeii
adultere:
UnnumerucumareTreboniu,nuidoresc:Laprinsnfaptbrbatul,
itoilocolesc!TenvafilosofulcuminteneleaptCedrumurisuntgreite
icareicaleadreapt.155Euvreaucumulumireincinstestrieti,i
datinastrbuncugrijspzeti,midautoatsilinasteferescderele,
Atitctainevoiedesfaturilemele,Iarcnd,latrupiminteveifintreg,spoi
160Pevalurilevieiifrcolacsnoi.
Cuastfeldecuvintemndrumasprebine,Iarcndvoia,ofaptsofac
cumsecuvine,Aacumcerelegea,chemanajutorSintreascspusaun
bunjudector.165Apoi,delagreealdorindsmabat,Spunea:Vezi,Xi
Ygrecaafceau;iiatCevorbereleumblpesocotealalor.Aaprecum
bolnavuldebunuripoftitor,ncepessecrue,cuprinsdespaimamorii,170
Cndunalaifunebruitrecenfaaporii,Unsufletncfragedtresarengrozit
Vzndcumepcatuldeaspruosndit.Eu,casipierdpealii,nam
svritpcate,Cidoargreelimrunte,cepotamifiiertate,175icusilin,
poate,naniicarevin,Mustratprietenete,greivoimaipuin.Decteori,
acas,odihnamateapt,Stauimjudecsingurcuomsurdreapt.
Astfel,cuminensumideajungsmmpac,180ibunilorprieteniamsle
fiupeplac.
Cndvdpeatiaaliictdeurtsepoart,Nufaccaei,deteams
namaceeaisoart.Rostesctcutnminetotceamvzutitiu,Iar
gndurilemele,cndamrgaz,lescriu.185Voismiiertaiaceastuoar
slbiciune.Eunusuntunulsingur,suntemolegiune!
Multapoetarumvenietmanus,auxilioquaesitmihi;nanimultoplures
sumus,acvelutiteIudaeicogemusnhancconcedereturbam.
Chemavoitoipoeiismivinnajutor;Voinutiictdemultesunt
rndurilelorieivvorconstrnge,cuarmeleideii,190Sfiicunoialturi,
aacumfacevreii.
V
EgressummagnameexcepitAridaRomahospitiomodico,rhetorcomes
Heliodorus,Graecorumlongedoctissimus:indeForumAppidiffertumnautis
cauponibusatquemalignis.5Hociterignavididsimus,altiusacnospraednctis
unum:minusestgradsAppiatardis.Hicegopropteraquam,quoderat
deterrima,ventriindicobellumcenanteshaudanimoaequoexspectans
comites.Iamnoxinducereterris10umbrosetcaelodiffunderesignaparabat;
turnpuerinautis,pueriscondcianautaeingerere:Hucappelle;Trecentos
inseris;Oheiamsatisest.Dumaesexigitur,dummulaligatur,totaabit
hora.Maliculicesranaequepalustres15avertuntsomnos.Absentemutcntat
amicammultaprolutusvappanautaatquedatorcertatim,tandemfessus
dormiredatorindpit,acmissaepastumretinaculamulaenautapigersaxo
religatstertitquesupinus.
SATIRAAVa
PlecnddinmareaRomnlungdrumeie,Magzduitonoapte
modestaAricie;
Mnsoeaunretor,cuminecltor,Celmaisavantdingreciideaici:
Heliodor.5ApoispreForulAppiusnendreptarmpaii;
Aicinentmpinarcrmariiiluntraii.
Deostenealmultvoindanepzi,Lungisemdouzileocaledeozi:
Cndmergidomol,ipareuoarimaiscurt!10Darapareami
fcuseorzmerinburt,iaa,deunulsingur,priveamcuciud,cum
Seosptaucupofttovariidedrum.
Nenvluisenoapteacuumbreleeigrele,isiaprinsesecerulrisipalui
destele.15
Pornirsclaviiceartacugureiiluntrai:Tragelamal!Treisuten
barcncrcai?Iarpncndpltirm,catrcapnspleceCuhamurilen
spate,unceasdevremetrece.Orcirbroate,narineaubzit,
^iaslobozitcatrcaspasclinitit.Apoi,trntitpespate,elsforie
cumplit.
Praetextametlatumclavumprunaequevatillum*InMamurrarumlassi
deindeurbemanemusMurenapraebentedomum,Capitoneculiman.Postera
luxoriturmultogratissimanamque40PlotiusetVariusSinuessae
Vergiliusqueoccurrunt,animaequalesnequecandidioresterratulitnequequis
mcsitdevinctioralter.Oquicomplexusetgaudiaquantafuerunt!Nilego
contulerimiucundosanusamico.45ProximaCampanoponiquaeuillula
tectumpraebuitetparochiquaedebentlignasalemque.HincmuliCapuae
clitellastemporeponunt.
nzori,nepomenirmcbarcastpeloc!
Dinnoi,unulmaisprintensricaarsdefoc,ipuseiarpefugcatrca
priponit,30Croindopespinarecuocreangderchit.
Subploaiadenuiele,luntraulsetrezi,i,ajungndlaceasulalpatrulea
dinzi,Neammbiat,Feronia,napatacurat.
Amaitrecutcuprnzulovrememsurat,35Apoi,duptreimileceam
strbtutpejos,Lundnpiepturcuulpeundrumanevoios,Pestncile
naltevecinecuazurul,InalbstrlucirenisaivitAnxurul.
MecenaiCocceius,ceidoivestiibrbai,40Solipricepuismpace
prieteniicertai,VeneautrimiidinRomacutreburinsemnate.
Eutrebuiasmivindecpleoapeleumflate,Sstaucuochiinlacrimii
cucolirsiungi
MecenaiCocceiusdinurmmajung,45ivd,venindalturicuelpe
ncunul:
Unomales,Fonteius,Capito,foartebunul
AmicalluiAntoniu,dintoicelmaiiubit.
DeLuscusAufidius,rznd,neamdesprit.
EpretoruldinFundi,fudulnevoiemare,50Intogaluipretextplesnind
dengmfare,Cupangliceleilateicucrbuninvas.
LaMamurrafcurmunpreaplcutpopas;
NeagzduitMurena,neaosptatCapito.
Nicicndluminazileimaiveselnamprivito55Canziuaurmtoare,
cndzorilemiaudat,SosindnSinuessa,undarneateptat:
PePlotius,peVariuipeVirgil,tustrei
Prieteni,cumnusaliismifiescumpicaei;
Cciinimimaifrumoasepmntulnanscut.60Cuctbucuriedin
nouneamrevzut!
LapoduldinCampania,ocasrneasc
Sambiatngazdpetoisneprimeasc,idupcumeuzul,parochii
saugrbit
Sneaducsareailemnulcuvenit.5Nammerspreamultdealungul
aceluidrumdear,inCapua,catriisamaruideertar.

LusumitMaecenas,dormitumegoVergilliusque;namquepilalippis
inimicumetluderecrudis.50HincnosCocceirecipitplenissimavilla,quae
superestCaudicauponas.NunemihipaucisSarmentiscurraepugnam
MessiqueCicirri,Musa,velimmemores,etquopatrenatusuterquecontulerit
htes.MessiclarumgenusOsci;55Sarmentidominaexstat;abhismaioribus
ortiadpugnamvenere.PriorSarmentus:Equiteesseferisimilemdico.
Ridemus,etipseMessius:Accipio,caputetmovei.Otuacornuniforet
exsectofrons,inquit,quidfaceres,cum60sicmutilusminitaris?uAtMifoeda
cicatrixsaetosamlaevifrontemturpaveratoris,Campanumnmorbum,n
faciempermultaiocatus,pastoremsltreutiCycloparogabat;nilMilarvaaut
tragicisopusessecotumis.65MultaCicirrusadhaec.Donassetiamne
catenamexvotoLaribus,quaerebat;scribaquodesset,nilodeteriusdominae
iusesse;rogabatdeniquecurumquamfugisset,cuisatisunafarrislibraforet,
gracilisictamquepusillo.70ProrsusiucundecenamproducimusMam.
TendimushincrectaBeneventum,ubisedulushospespaenemacros
arsitdumturdosuersatnigni;namvagaperveteremdilapsoflammaculinam
Vulcanosummumproperabatlamberetectum.
PoftitsjoacemingeaMecenanealsat;
EucuVirgil,cumsuntemmaigingai,neamculcat;
Ccinusdestuldeagerisbatmingeanvoie,70Ceiceauvederea
slabsaumistuieanevoie.
CuhanuldinCaudium,Cocceiusevecin;ncasaidelaarneam
desftatdinplin.
O,muz,majutsmipotaduceaminte!
Sspunpovesteantreagnctevacuvinte;75CumavenitSarmentus,
ghiduulmscrici,CuMessiusCicirrusslupte:doivoinici;
Dincepriniiunulicellaltieir,Cumsauluatlaharincefel
sesfdir.
DinvechiulneamdeOsciieMessiusvlstar;80StpnaluiSarmentus
triete.Aadar,nfelulluicinstinduistrmoiifiecare,Saunfruntatcu
aceeaiaprinsnverunare.
Cuncalslbaticsemeni!Sarmentusiastrigat.
Amrs.ArsiMessius,zicnd:Adevrat!85Privii,ctdenvalnic
searuncsmnfrunte,inare,retezatul,dectuncornnfrunte!
(Crestatdeoranadnc,obrazulluipros
Petoatparteastingpurtaunsemnhidos.)
LausturatSarmentuscuglumaicuhazul:90CboaladinCampania
iarfimncatobrazul,icarputeasjoacecaunCicloppstor
Frcoturnipescensaumascdeactor.
Cicirrus,cudobnd,oCrilentorcndui,Voinddeelsrd,la
ntrebatlarndui,95Desainutdevorbaacumsajurat,ilanurilesale
laLarileanchinat?
Chiarscribfiind,stpnaputereaveadeplin.
Apoi,decesfugasemeneajivin,Pecarepoisosaturicuominde
fin?100Ospulpnnoapteatrziusaprelungit
ivoialuiceabunpetoineanveselit.
LaBeneventum,gazdapusesengrabmare
Sirumeneascsturzii,camfiravi,nfrigare;
Darcumeraznaticijarulpreancins,A5Aarsbuctria,iarfoculsa
ntins.
Vulcaniprelinsesevpaiajiarift^sigd[~NApqS>turnrapereatque
omnesrestinguerevellevideres.IncipitexillomontesApulianotosostentare
mihi,quostorretAtabulusetquosnumquamerepsemus,nisinosvicinaTrivici
80villarecepissetlacrimosononsinofumo,udoscumfoliisramosurente
camino.Hicegomendacemstultissimususquepuellamadmediamnoctem
exspecto;somnustamenaufertintentumveneri;turnimmundosomniavisu85
nocturnamvestemmaculantventremquesupinum.Quattuorhincrapimur
vigintietmiliaraedis,mansurioppidulo,quodversudicerenonest,signis
perfacileest;venitvilissimarerumhicaqua,sedpanislongepulcherrimus,
ultra90callidusutsoleatumerisportareviator.
NarnCanusilapidosus,aquaenonditiorurnaquilocusafortiDiomede
estconditusolim.FlentibushincVariusdisceditmaestusamicis.ndeRubos
fessipervenimus,utpotelongum95carpentesiteretfactumcorruptiusimbri.
Posteratempestasmelior,viapeioradusqueBarimoeniapiscosi.Dein
GnatiaLymphisiratisexstructadeditrisusqueiocosque,dumflammasinetura
liquescereliminesacro100persuaderecupit.CredatIudaeusApella,nonego;
namquedeosdidicisecurumagereaevum,neciquidmirifaciatnatura,deos
idtristesexaltocaelidemitteretecto.Brundisimumlongaefinischartaeque
viaequest.
Amcnintndntreagazidiresocuprind.Fugeausstingfocultoi
sclaviinspimntai,ioaspeiidincas,uitndcsnemncai.
IareuamstatonoaptesateptcaunsmintitOfatmincinoasicare
navenit.Apoi,nzoriizilei,dorinelemiaprinseSaupotolitisomnuln
braemcuprinse
Unmicora,pecarenupots1spunnvers;Miemaiuoraltlucru
smiamintesc,ianumeCaicisevindeapa,canicierinlume.Darpinea
iominuneinuecltor0UnApella,evreul,screaddacvreaAsemenea
poveste.Duptiinamea,Nuipreabatcapulzeiicuviaapmnteasc,i
dacvreominunearfisseiveasc,Dinlumealorcereasc,nepstoricum
sunt,Nonquia,Maecenas,LydorumquidquidEtruscosincoluitfines,nemo
generosiorestte,necquodavustibimaiernusfuitatquepaternusfolimqui
magnislegionibusimperitarent,5utpleriquesolent,nasosuspendisadunco
ignotos,utmelibertinapatrenatum.Cumreferrenegas,qualisitquisque
parentenatus,dumingenuus,persuadeshoctibivereantepotestatemTulii
atqueignobileregnum10multossaepevirosnullismaioribusortosetvixisse
probosamplisethonoribusauctos;contraLaevinum,Valerigenus,unde
SuperbusTarquiniusregnopulsusfugit,uniusassisnonumquampretiopluris
licuisse,notante15iudice,quonosti,populo,quistultushonoressaepedat
indignisetfamaeservitineptus,quistupetniitulisetimaginibus.Quid
oportetnosfacereavulgolongelongequeremotos?Namqueesto,populus
Laevinomallethonorem20quamDeciomandarenovocensorquemoveret
Appius,ingenuoinonessempatrenatus;
SATIRAAVia
Dei,dinlydieniiEtrurieivecine,Niciunulnui,Mecena,mainobildect
tine,DeiaimameitaleiaitatluistrbuniAucomandatnluptputernice
legiuni,5Tunuprivetinsil,caalii,bunoar,Peceice,caimine,dintr
unlibertcoboar;Cispuicetotunadinceneamaiieit,Cndviaaie
curatietiunomcinstit.Demult,pecndromaniitriaunvechealege
Mulioamenifrnume,mldiedinpopor,Lalocdefrunteajunsau
prinvrednicialor.LaevinusdinValeriusetrage,paremise,Celcarepe
TrufaulTarquiniu1izgonise,Sspunemadevrul:dearfichematsaleag
Poporul,luiLaevinusiardaputereantreag,inuluiDecius,omulcelnoui
n.nsemnat;IarAppius,cacenzor,marscoatedinSenat
**Dacaraflacnusuntnscut,cumsecuvine,Dintrunprinteliber;
iarfacefoartebine,velmerito,quoniamnproprianonpellequiessem.
SedfulgentetrahitconstrictosGloriacurrunonminusignotosgenerosis.
Quotibi,Tilli,25sumeredepositumclavumfieriquetribuno?
Invidiaadcrevit,privatoquaeminoresset.
Namutquisqueinsanusnigrismediumimpediitcruspellibusetlatum
demisitpectoreclavum,auditcontinuoQuishomoesthic?quopatrenatus?u
30UtsiquiaegrotetquomorboBarrus,kaberietcupiatformosus,eat
quacumque,puellisiniciatcuramquaerendisingula,qualisitfade,sura,quali
pede,denie,capillo:sicquipromittit,cives,urbemsibicurae,35imperiumfore
etItaliam,delubradeorum,quopatresitnatus,numignotamatreinhonestus,
omnesmortalescurareetquaererecogit.
Tune,Syri,DamaeautDionysifilius,audesdeiceredesaxocivesautir
adereCadmo?40AtNoviuscollegagradupostmesedetuno;namqueestiile,
paterquoderatmeus.HoctibiPaulusetMessallavideris?Athic,iplostra
ducentaconcurrantqueforotriafuneramagnet,sonabit,cornuaquod
vincatquetubas:saltemtenethocnos.45Nuneadmeredeolibertinopatre
natum,quemroduntomneslibertinopatrenatum,nune,quiasimtibi,
Maecenas,convictor,atolim,quodmihipareretlegioRomanatribuno.
Cmiamieitdinpiele,imamobrznicit.DarGlorianhamlacarui
strlucit,nctuainlanuri,trnduilaolalt,nceptoissentreben
jurui:Cucedrept?Deundevine?Cinei?Pecinemotenete?Cndun
neroddeboalaluiBarrusptimeteicredecnuialtulpelumemaifrumos,
Fecioareleseadunncrdi,curioase,Privesclaeisvadcepriare
frumoase,Tottrupuli1admircuochicercettori:Piciorul,prul,mnai
diniizmbitori,SiisubpazRoma,peceteni,credina,Italia,imperiuli
templelezeieti,Nevrnd,ifacipeoamenisntrebe:alcuieti?Cetatia
datnumeicareiafostmama?
Darcmntorclamine.Nscutsunt,cumsetie,Dintrunlibert;i
aceastumilobrieNicipnastzilumeanupoateamioierta,_259?
zndum,Mecena,primitlamasata;5Aacumaltdatmpizmuirunii,
Cndcatribunpornisemnfruntealegiunii.
Dissimilehocilliest,quianon,utforsithonorem50iuremihiinvideat
quivis,itatequoqueamicum,praesertimcautumdignosadsumereprava
ambitioneprocul.Felicemdicerenonhocmepossim,casuquodtesorlitus
amicum:nullaetenimmihiteforsobtulit;optimusolim55Vergilius,post
hune,Variusdixere,quidessem.Utvenicoram,singultimpaucalocutus
(infansnamquepudorprohibebatpluraprofari)nonegomeclaronatumpatre,
nonegocircurnmeSatureianovectariruracaballo,60sed,quoderam,narro.
Respondes,uttuusestmos7pauca;abeo,etrevocasnonopostmense
iubesqueessenarnicorumnumero.Magnumhocegoducofquodplcui,tibi,
quiturpi,secernisbonestum,nonpatrepraeclaro,sedpitaetpectorepuro.65
Atquiivitiismediocribusacmeapaucismendosaestnatura,alioquirecta,
velutiegregioinspersosreprehendascorporenaevos,inequeavaritiam
nequesordesnecmalalustraobicietverequisquammihi,purnsetinsons,70
utmecollaudem,ietvivocarusamicis:causafuitpaterhis,quimacropauper
agellonoluitnFlaviiudummemittere,magniquopuerimagnise
centurionibusorti,laevosuspensiloculostabulamquelacerto,75ibantoctonos
referentesIdibusaerissedpuerumestaususRomaniporteredocendumartes,
quasdoceatquivisequesatquesenatorsemeprognatos.Vestemservosque
sequentes
DardacatuneifusesempedreptinvidiatCmisedase,poate,unrang
nemeritat,Decemisearataceeaidumnie,
(Suntpete,cteodat,ipeuntrupfrumos.)Arfinedreptsspuneic
suntunticlos;Nuslacomdeavere,zgrcitsauplindevicii,Triesccinstiti
miplacesmiubeascamicii,Preabunuluimeutatcutoateisuntdator.
Stpnalunuipeticsrac,lipsitdestare,NumatrimislacoalaluiFlaviu,n
careBogaiifiidemndricenturionisestrng,100Purtnduifiecarepe
umrulluistngTblieleipunga,cetnruideschidePedascls1
plteasclafiecareIde.Citata,frteam,laRomamaadus,Dorindcu
dinadinsulcafiulluisupus*>Sinsueascacelecunoateridesprevia,
Pecaretoicopiiidecavalerilenva.
Inmagnoutpopulosiquividisset,avita80exrepraeberisumplusmihi
crederetillos.Ipsemihicustosincorruptissimusomnescircumdoctoresaderat.
Quidmulta?pudicum,quiprimusvirtutishonos,servantabomninonsolum
facto,verumopprobrioquoqueturpi.85Nectimuit,sibinevitioquisverteret,
olimipraecoparvasaut,utfuitipse,coactormercedessequerer;nequeego
essemquestus;atJwclausMidebeturetamegratiamaior.Nilmepaeniteat
sanumpatrishuius,eoque90non,utmagnadolofacturnnegatessesuopars,
quodnoningenuoshabeatclarosqueparenles,sicmedefendam.Longemea
discrepatistisetvoxetratio.Naminaturaiuberetacertisannisaevum
remeareperactum95atquealioslegere,adfastumquoscumqueparentes
optaretsibiquisque:meiscontentushoneslosfascibusetsellisnollemmihi
surnere,demensiudiciovulgi,sanusfortassetuo,quodnollemonushaud
umquamsolitusportaremoleslum.100Nammihicontinuomaiorquaerenda
foretresatquesalutandiplures,ducendusetunusetcomesalter,utinesolus
rusveperegreveexirem,plurescalonesatquecaballipascendi,ducenda
petorrita.Nunemihicurto105irelicetmulovelilibetusqueTarentum,
manticacuilumbosonereulceretatqueequesarmos.Obicietnemosordes
mihi,quastibi,Tilli,cumTiburteviapraetoremquinquesequuntur
Cimvedeaupestrad,deunirdesclaviurmat,Arfipututs
creadcsfiudeombogat.Mprivegheantoatecuaspraluiprotecie,110
Eracuminealturilafiecarelecie
imapstratvieiicurat,neprihnit.Cciceadintivirtuteeatri
cinstit.Nunumai,mielete,snucazingreeal,Darnicisnuteating
mcarobnuial!115Nusatemutcarfacedinmineunportrel,Sau
crainic,cumfusesepevremealuiiel;Numipregteanviaombelugat
soart,Dargndulmeuaceeairecunotinipoart,ictunomcumintea
ntreagamsfiu,120Mvoimndrictatmiafostiiamfostfiu.
Nemulumiisuntunii,iparciceriertare,Cnauavutnoroculspoarte
unnumemare.O,ctededepartedealor,gndireamea!Deamtis
ntoarcemvremeanapoi,ideamputea125Priniisnealegem,
schimbnduidupvrere,Eunadoripealii,nicisoarteinuiacere
Strbuniplinideonoruri,ilutrimagistrai,Pescaunecuruledefasch
nconjurai.Vorspunetoineroziicsuntnebun.Sepoate!130Dartu,carele
judeciattdedreptpetoate,Veinelegebine,cpentrutraiulmeuOcinste
attdemarearapsapreagreu.Arfismidausilinasstrngbnet
grmad,Cufeldefeldeoamenismsalutpestrad,135Siauladrumcu
mineuncrddensoitori,Siugrjdarincurte,argaiislujitori.O
herghelientreagdecaiiunirdecare!Eu,peuncatrdeochioap
cltorescclare,i,cndmiseabate,oiaudomoldinloc.140Nupreaajunge
teafrsrmanuldobitoc,Culadagreanspinareicuclcienburt;Dareu,
pnlaTarentum,gsescplimbareascurt!Hei,Tillius,etipretor,etinobili
desoi,Dartoispundespretineceticamzgripuroi,(tm)>Cndpecalea
Tiburieisearalaplimbare,Urmatdecincisclavitineri,ceipoartn
spinaretepueri,lasanumportantesoenophorumque,110Hocegocommodius
quamtu,pareclaresenator,milibusatquealiisvivo.Quacumquelibidoest,
incedosolus,percontorquantiholusacfar,fallacemcircumvespertinumque
pererrosaepeforum,adsistodivinis.ndedomumme115adporrietciceris
referolaganiquecatinum;cenaministraturpueristribus,etlapisalbupocula
cumcyathoduosustinet,aslatechinusvilis,cumpateragutus,Campana
supellex.Deindeeodormitum,nonsollicitus,mihiquodcras120surgendum
sitmane,obeundusMarsya,quisevutiumferrenegatNoviorumposseminoris.
Adquartamiaceo;posthancvagorautego,lectoautscripto,quodmetaciturn
iuvet,unguorolivo,nonquofraudatisimmundusNattalucernis.125Astubi
mefessumsolacriorirelavatumadmonuit,fugiocampumlusumquetrigonem.
Pransusnonavide,quantuminterpelletinanivenirediemdurare,domesticus
otior.Haecestvitasolutorummiseraambilionegravique.130Hismeconsolor
victurumsuavius,aciquaestoravuspateratquemeuspatruusquefuisset.
Eu,celsrac,defaimaaceastasuntstrin,irmnndomliber,
neispititdeglorii,Mplimbpeundemiplace,denimeninamhabar,Cutreier
totoraulpejos,caunhoinar,Maizbovescprinpia,ntreactspot
prinde,Ctcostzarzavatuligrulcumsevinde.
Nustausmaibatmingea,nuzbovescprinFor,Prnzescctenevoie
defoamesnumor.iaatriescntihnimulumit,departeDetoat
amrciuneamririlordearte:
ProscriptiRegisRupilipusatquevenenumhybridaquopactositPersius
ultius,opinoromnibusetlippisnotumettonsoribusesse.Persiushic
permagnanegoliadiveshabebat5Clazomenis,eliamlitescumRegemolestas,
durushomoatqueodioquipossetvincereRegem,confidenstumidus,adeo
sermonisamari,Sisennas,Barrosutequispraecurreretalbis.AdRegemredeo.
Postquamnihilinterutrumque
SATIRAAVlla
Aceastntmplare,pecarevodescriu,Otiutoiurduroiiitoi
brbieriiotiu:
CumPersius,corcitul,veninulntorcndui
ProscrisuluiRupilius,sarzbunatlarndui.
Deci,Persiusacesta,unnegustorbogat,VenindlaClazomenanceart
saaflat
CuacetRex,darnatisspundeceanume.
Eraunomamarnic,ceimaitrufadinlume,Attderudeguride
otravplin,CBarrusiSisenanicipnlabrunuivin!
MntorclaRex.Vrjmaii,cndndrjiisenfrunt,Nudnapoi
niciunul,iarluptalorecrunt.
Aacumsenfruntarcndvaceidoieroi,Curajulmsurnduintrun
grozavrzboi:
AlluiPriamfiu,Hector,iAbilenemblnzitul,Iarluptalor,nmoartei
afostgsitsfritul.
Darcndseiaulaharunlaiunticlos,nvingendrzneulifuge
celfricos.
CumGlucusLycianul,deteamsesupune
LuiDiomedincearccudaruris1mbune.
Acum,ceidoipotrivniciattsepotriveau,CBacbiusiBitbomaimult
nusemnau.
Cndauvenitcupumniincletailajudecat,ChiarBrutuserapretorn
Asiabogat.
AnceputprocesuliPersiusvorbi.
ntreagaadunarenrsetizbucni,
PeraOmniavoi.Ttconventu:ludatBrutumlaudatquecohortem,solem
AsiaeBrutumappellatstellasquesalubres25appellatcomitesexceptaRege;
CanemUium,invisumagricolissidus,venisse.Ruebatflumenuthibernum,
ferturquorarasecurls.
TurnPraenestinussalsomultoqueflueniexpressaarbustoregerit
convicia,durus30vindemiatoretinnctus,cuisaepeviatorcessissetmagna
compellansvocecuculum.
AtGraecus,postquamestItaloperfususaceto,Persiusexclamat:Per
magnos,Brute,deosteoro,quiregesconsueristollere,curnon35huneBegem
iugulas?Operumhoc,mihicrede,tuorumest.
Cndsepornisspun,cuvorbesuntoare,CAsiaseuitlaBrutusca
lasoare,Ctotatiaatrisuntceidinjurullui,Olimtruncuseramficulnus,
inutilelignum,cumfaber,incertusscamnumfaceretnePriapum,maluitesse
deum.Deusindeego,furumaviumquemaximaformidonanifuresdextra
coercet5obscenoqueruberporrectusabinguinepalus,astimportunas
volucresnverticeharundoterretfixavetatquenovisconsiderenhortis.Huc
priusangustiseiectacadaveracellisconservusviliportandalocabatnarca;10
hocmiseraeplebistabatcommunesepulcrum,Pantolaboscurrae
Nomentanoquenepoi.Miilepedesnfronte,trecentoscippusnagrumhic
dabat,heredesmonumentumnesequeretur.NunelicetEsquillishabitare
salubribusatque15aggerenapricospatiari,quomodotristesalbisinformam
spectabantossibusagrum;cummihinontantumfuresqueferaequesuetae
hunevexarelocunicuraesuntatquelabori,SATIRAAVIIIa
Amfostsmochinodat,lemnnefolositor;Darmiaalestulpinaunmeter
cioplitor,Achibzuitceformsdeatrupuluimeu:Priapsfiu?Saubanc?i
mafcutunzeu!5Unzeusuntprintreoameni,ntruchiparesfnt,imna
meaceadreaptpefuriinspinint:inchipdefalus,parulIacaptnroit
Iartrestia,cucarenvrfmaualtoit,miaprdepsrigrdinaceamsdit.
OmiedepicioarenadncinlargtreimiiHotrniceacuprinsul
acesteimaricmpii,Pmntcarenutiededrepturimotenite.Esquiliile
acesteasuntastzilocuite;mbraccimitirul,ncarenumaiveziGrmezilede
piatrperecilemorminte,Nicitristarisipiredealbeoseminte.Numidaude
furcmie,nicifiarele,inici
^5Rufctoriicarehlduiescpeaici,Cimisuntnesuferiteacele
vrjitoare,quantumcarminibusquaeversantatquevenenis20humanos
animos.Hasnulloperderepossumnecprohiberemodo,sirnulacvagaluna
decorumprolulitos,quinossalegantherbasquenocentes.Vidiegometnigra
succinctamvaderepaliaCanidiampedibusnudispassoquecapillo,25cum
Saganamaioreululantem:pallorutrasquefecerathorrendasadspectu.
Scalpereterramunguibusetpullamdivelleremordicusagnamcoeperunt;cruor
nfossamconfusus,utindeManeielicerentanimasresponsadaturas.30
Laneaeteffigieserat,alteracerea:maiorlanea,quaepoeniscompesceret
inferiorem;cereasuppliciterstabatservilibusutquaeiamperiturarnodis.
Hecatenvocataltera,saevamalteraTisiphonen:serpentesatquevideres35
infernaserrarecaneslunamquerubentem,neforethistestis,postmagna
lateresepulcra.Mentioraisiquid,merdiscaputinquineralbiscorvorumatque
nmeveniatmictumatquecacatumluliusetfragilisPediatiafurqueVoranus.
40Singulaquidmemorem?quopatcoalternaloquentesumbraecumSagana
resonarinttristeetacutum,utquelupibarbamvariaecumdeniecolubrae
abdiderintfurtimterris,etimaginecerealargiorarseritignis,etutnontestis
inultus45horruerimvocesFuriarumetfadaduarum.Namdisplosasonat
quantumvesica,pepediDiffissanateficus;atMaecurrerenurbem.Canidiae
dentes,altumSaganaecaliendrumexcidereatqueherbasatqueincantata
lacertis50vinculacummagnorisuqueiocoquevideres.
Cesmeterendescntec,nfiltreotrvitoareinfarmece,cucarepe
atiazpcesc.Nupotsleincaleainicislegonesc,ivinsstrng
oaseifoidemtrgun.VzutampeCanidiantruncernitvemnt,Cupai
desculi,cuprulipoalelenvnt,InurletensoindoSaganaceabtrn,5
Panglicilevrjiteiierburilelor.
IbamforteViaSacra,sicutmeusestmos,nescioquidmeditans
nugarum,totusnillis:accurritquidamnotusmihinominetantumarreptaque
mnuQuidagis,dulcissimererum?5Suaviter,utnuneestinquamet
cupioomnia,quaevis.Cumadseclaretur:Numquidvis?occupo.Atiile
Norisnos,inquit,docisumus.Hicego:Plurishocinquammihieris.
Miserediscederequaerensiremodoocius,interdumconsistere,naurem10
dicerenescioquidpuero,cumsudoradimosmanarettalos.Ote,Bolane,
cerebrifelicemaiebamtacitus,cumquidlibetiilegarriret,vicos,urbem
laudaret.UtMinilrespondebam:Miserecupisinquitabire,15iamdudum
video;sednilagis,usquetenebo,persequar.Hincquonuneiteresttibi?Nil
opusesttecircumagi:quendamvoloviserenontibinotum;transTiberimlonge
cubatispropeCaesarishortos.Nilhabeoquodagametnonsumpiger:usque
sequarte.20Demittoauriculasutiniquaementisasellus,cumgraviusdorso
subiitonus.Incipitiile:
SATIRAAIXa
MergeampecaleaSacr,canattearnduri,Visndlantmplarei
cufundatngnduri;
ndrum,unoarecinedeodatmaoprit,Miapuspeumrmna,i
astfelmiavorbit:5Iubitulmeuprieten,cumimaimerge?Bine?Aai
aa.Elns,cascaiuldupmine.
Maiaicevaamispune?(ncercsscapuor.)Iarel,decolo,zice:i
eusuntscriitor!Cuattmaimultcinstepstrezpersoaneitale.10Grbind
peurmpaii,amvrutsmivddecale.Cusclavul,laurechevorbeamdin
cndncnd,imisimeamsudoareapnlatlpicurgnd.Spuneamn
gnd:Bolanus,etiunbrbatcuminte,CebineedetineCellaltida
nainte:15CtdefrumoasiRoma,ialtelelafel.
Aivreasscapidemine,tevdeu!ziseel.Darnutelascuunacu
dou.Spunemimie,Peundeoiei?Suntgatasiiutovrie.Mducla
unprietencenuiecunoscut.20Stcamdeparte,drumulnuiarfiprea
plcut.EpesteTibru,lnggrdinaimperial,Decesieiasupriatta
osteneal?Nuenimic,rspunse,euvreaustensoesc;Dinfirenusunt
leneinicinumgrbesc.^5Lsainjosurecheadeciud,camgarul
Cndiancrcatstpnulpesteputerisamarul.
Sibenemenon,nonViscumplurisamicum,nonVariumfacies;nani
quismescriberepluresautcitiuspossitversus?Quismembramovere25
mollius?InvideatquodetHermogenes,egocanto.Interpellandilocushicerat:
Esttibimater,cognati,quistesalvoestopus?Haudmihiquisquam;omnes
composui.Felices!nuneegoresto,confice;namqueinstatfatummihitriste,
Sabella30quodpuerocecinitdivinamoaanusurna:Hunenequediravenena
nechosticusauferetensisneclaterumdolorauttussisnectardapodagra;
garrulushunequandoconsumetcumque;loquaces,isapiat,vitet,simul
atqueadolveritaetas.35VentumeratadVestaequartaiampartediei
praeterita,etcasuturnresponderevadatodebebatquodnifecisset,perdere
litem.Simeamas,inquit,paulumhicades.Inteream,iautvaleostareaut
noviciviliaiura;40etpropero,quoscis.Dubiussum,quidfaciaminquit,
tenerelinquamanreni.Me,sodes.Nonfaciamiile,etpraecederecoepit;
ego,utcontenderedururnestcumvictore,sequor.Maecenasquomodo
tecum?hincrepetit;paucorumhominumetmentisbenesanae.45Nemo
dexteriusfortunaestusus.Haberes
Magnumadiutorem,possetquiferresecundas,hunehominemvellesi
tradere:dispeream,nisommossesomnes.Nonistovivimusillic,quoturere,
modo;domushacnecpuriorullaest50necmagishisalienamalis;nilmi
officit,inquam,ditiorhicautestquiadoctior;estlocusunicuiquesuus.
Magnumnarras,vixcredibile.Atquisichabet.Accendis,quarecupiam
magisilli
Elnuselas:Versuri,aaprecumeutiu,NiciVarius,niciViscus,
amicultu,nuscriu,Mairepedecamine,maimulteimailesne.
Cndomulmeudeodatseoprindrum,imispuse,Ctocmanziua
aceea,precumamneles,ntmpltorfusesechematlaunproces.Dem
iubetioleac,pledeazpentrumine!
iapoiamaltetreburieunsumi.Bunrmas!Nutiuslas
procesul?petinestelas?Pemine,senelege,aaarficuminteElmi
rspunde:Nupot!Apoimioianainte.
Mntreab:DarMecena,terogsmispuicinstit,Cutinecumse
poart?Elmuliprieteninare,Safolositdesoartcumultndemnare.Ia
mcutinealturideel.Teaajutaproxlmusesse.Velistanlummodo:quae
tuavlrtus,55expugnabisetestquivincipossit,eoquedifficilesadltusprimos
habet.Haudmihidero:muneribusservoscorrumpam;non,hodieiexclusus
fuero,desistam;temporaquaeram,occurramntrlvlls,deducam.Nilsine
magno60vitalaborededitmortallbus.Haecdumagit,ecceFuscusArlstlus
occurrlt,mlhlcarusetUiumquipulchrenosset.Conslstlmus.Undevenlset
quotendls?Rogatetrespondet.Vellerecoepletpressaremnulentlsslma
bracchla,nutans,65dlstorquensoculos,utmeerlperet.Muiesalsusrldens
dlsslmulare;meumiecururerebilis.Certenescloquldsecretovelleloqulte
alebasmecum.Memlnlbene,sedmelloretemporedlcam:hodletrlceslma
sabbata:vintu70curtlsIudaelsoppedere?NullamlhlInquamrellgloestu.
Atml:sumpauloinfirmlor,unusmultorum;Ignosces,aliasloquar.Nunclne
solemtainnlgrumsurrexemlhl!Fugitimprobusacmesubcultrollnqult.Casu
venitobvlusMi75adversariuset.Quotuturplsslme?magnaInclamatvoce,
et:llcetantestarl?Egoveroopponoaurlculam.Rapltnlusclamorutrlmque,
undlqueconcursus.SicmeservavltApollo.
ncearc,struieteAanzestratcumeti,Deinusedlesne,veiti
s1cucereti.Dinrsputeriluptavoicutoiruvoitorii,Demorespingeo
dat,numvoidanvins,Iivoiieinaintepestrad,dinadins,iivoiurma
alaiulcndieselaplimbare.Nuizbutetinviadectcutrudmare!
Iiscuturmnamoart,ifaccuochiuntain,lmboldesccucotul,l
tragpeascunsdehain,Caunulceseroagsscapedenecaz.Dar
dumnealuinuipas!lsimtcfacehaz!
X
NempeincompositodixipedecurrereversusLuciii.QuistamLuciiifautor
inepteest,utnonhocfateatur?Atidem,quodsalemultourbemdefricuit,
chartalaudatureadem.5Nectamenhoctribuensdederimquoquecetera;nam
etLaberimintosutpulchrapoematamirer.Ergononsatisestrisudiducere
rictumauditoris;etestquaedamtamenhicquoquevirtus.Estbrevitateopus,
utcurratsententianeuse10impediatverbislassasonerantibusaures;et
sermoneopusestmodotriti,saepeiocoso,defendentevicemmodorhetoris
atquepoetae,.Interdumurbaniparcentisviribusatqueextenuantiseas
consulto:Ridiculumacri15fortiusetmeliusmagnasplerumquesecatres.Illi,
scriptaquibuscomoediapriscavirisest,hocstabant,hocsuntimitandi;quos
nequepulcherHermogenesumquamlegit,nequesimiusistenilpraeterCalvum
etdoctuscntareCatullum.20Atmagnumfecit,quodverbisGraecaLatinis
miscuit.Oseristudiorum,quineputetisdifficileetmirum,Rhodioquod
Pitholeonti
SATIRAAXa
SpuneamdespreLuciliu,cntrudniculluiversSilabelegreoaiese
mpedicaunmers;Chiarceicare1admir,orictdesuslarpune,Nus
proti,casnuivadaceastslbiciune.5Inscrisullui,ceidreptul,precum
lamludat,Cuunbelugdesarepemuliiausturat;Dardacarfidestul
attamiestrie,PoemeartiimimulLaberiussscrie.Sfacisrdlumea
euntalentdepre,Darnuideajuns!SeceresispuipescurtgndireaCu
frazeobositoaresnuincarcivorbirea,Saiunfeldeaspune,cndaspru,
cnduor,Sfii,dupnevoie,poetsauorator,contigit?Atsermolingua
concinnusutraquesuavior,utChionotaicommixtaFalerniest.Cumversus
facias,teipsumpercontor,anetcumduratibiperagendareisitcausaPetilli?
ScilicetoblituspatriaequepatrisqueLatini,cumPediuscausasexsudet
PublicolaatqueCorvinus,patriisintermiscerepetitaverbaforismalisCanusini
morebilinguis?Atqueegocumgraecosfaceremnatusmarecilraversiculos,
vetuitmetalivoceQuirinus,postmedianinoctemvisus,cumsomniavera:In
silvaninonlignaferasinsanius,acii5magnasGraecorummalisimplere
catervas.
TurgidusAlpinusiugulatdumMemnonadumquediffingitRheniluteum
caput,haecegoludo,quaenequenaedesonentcertantiaiudiceTarpanec
redeantiterumatqueiterumspectandatheatris.40Argutanieretricepoles
DavoqueChremetaeludentesenemcornisgarrirelibellosunusvivorum,
Fundrii;Pollioregumfactacnitpedeterpercusso;forteeposacerutnemo
Variusducit;molieatquefacetum45Vergilioadnueruntgaudentesrure
Camenae.Hocerat,expertofrustraVarroneAtacinoatquequibusdamaliis
meliusquodscriberepossemirwentoreminor;nequeegoMidetrahereausim
haerentemcapiticummultalaudecoronam.50Atdixifluerehunelutulentum,
saepeferentempluraquidemtollendarelinquendis.Age,quaeso,tunihiln
magnodoctusreprehendisHomero?
Darpentrucelatinapuinnaindulcio,AacumdregiFalernulcelsec
cuvindeChio?Iareutentrebpetine:cndversurinseilezi,Sauchiar
atuncicndpentruPetiliuspledezi?30Cndvezicuctart,curatpe
latinete,Corvinus,caiPediusPublicolavorbete,Tungraiultudeacas
amestecigraistrin,Cumdoulimbincurccorcitulcanusin?ieunscutn
aradedincoacedemare,35Amnceputcuversurigreceti,dreptncercare;
Darlaunmiezdenoapte,certndumnvis,MiaaprutaieveaQuirinusi
miazis:Socoticnuaugreciidestuipoei,pesemne?CevreisIaci,
nebune?Carinpdurelemne?40Darmiealteversurimiplac,ilamlsat
PeMemnons1sugrumeAlpinuscelumflat,iRinului,nvaluri,cumlsi
ungfaa.BtrnuluiQuirinusiamascultatpovaa:Nucasoducntemplu,
satirameaoscriu,45NicinurvnescdeTarpancununatsfiu;Succeselen
teatrumisuntnecunoscute;Fundanius,tusingurscriicomediiplcute
(VicleanacurtezancuDavussanvoitipebtrnulChremesfrumos1a
mbrobodit.)50UnPolliosprefaptemreeseavnt,inverscutreicadene
pevechiiregiicnt;ImpetuosulVarius,poetdetoitiut,Inmareaepopeee
meternentrecut,AacumpeVirgiliu,camenelecmpiei55Laudruitcu
dulceancntareapoeziei.Eu,dintretoate,genulsatireilamales.iVarron
Atacinulascris,frsucces;Rvnindsfacmaibine,numncearcgndul
Celuiceafostntiulscaut,ntrecndu1,0Cununaceiepuspefrunte
sirpesc.
Dardinaceleversuri,nutii,cndsepornesc,Vzndulencrcatede
attagreapovar,Cespstrezianumeicesdaiafar!Iaspune,crturare
careaicititpetoi,5NicidinHomercelmarenupoinimicsscoi?
NilcomistragicimutatLuciliusAcei?NonridetversusEnnigravitate
minores,55cumdeseloquiturnonutmaiorereprensis?Quidvetatetnosmet
Luciiiscriptalegentesquaerere,numillius,numrerumduranegaritversiculos
naturamagisfactoseteuntesmollius,acsiquispedibusquidclauderesenis60
hoctantumcontentusametscripsisseducentosantecibumversus,totidem
cenatus?EtrusciqualefuitCassirapidoferventiusamniingenium,capsis
quemfamaestesselibrisqueambustumpropriis.FueritLucilius,inquam65
comiseturbanus,fueritlimatioridem,quarnrudisetGraecisintacicarminis
auctorquamquepoetarumseniorumturba;sediile,iforethocnostrumfato
delapsusnaevum,detereretsibimulta,recideretomnequodultra70
perfectumtraheretur,etnversufaciendosaepecaputscaberetvivosetroderet
ungues.Saepestilumvertas,iterumquaedignalegisintscripturus,nequete
utmireturturbalabores,contentuspaucislectoribus.Antuademens75
vilibusnludisdictricarminamalis?
Nonego:namsatisestequitemmihiplaudere,utaudaxcontemptisaliis
explosaArbusculadixit.MenmoveatcimexPantilius,autcrucientquodvellicet
absentemDemetrius,autquodineptus80FanniusHermogenislaedatconviva
Tigelli?PlotiusetVarius,MaecenasVergiliusque,ictdrnicieLuciiiu
dovedi
CndiandreptatluiAcciusatteatragedii!
PeEnnius,adesea,lcriticalafel,Frscread,totui,cimaipresus
deel.
TalentulluisauMuzaaufostdevin,oare,CversurimldioaseLuciliu
naclditiafostdoarcuattapoetulmulumit,Stoarnehexametrinritm,
cumnaplin,CumCassiusEtrusculscriacndsepornea,Caunpuhoide
munteinusemaioprea?
nviaalui,sezice,atteaversuriscrise,nctfuars,lamoarte,peun
rugdemanuscrise!
inartapoezieicumultmaipriceputCacelcareadatprimulonou
ntorsturPoemului,pecarenicigreciinu1avur.Era,dectpoeiiceivechi
maiiscusit;
Narpregetaoclipsilefuiascversul,Silabelorgreoaieslemldie
mersul,Sarchinuicuminteatindceideprisos,iunghiiletoateiarroade
pnlaos!
Eunu!Cndcavaleriimaclam,miedeajuns!Aacum,fluieratde
public,arspunsArbusculaviteaza,sfidndntreagagloat!Cndplonia
Pantiliusvreanumerusmiscoat,100Eusmpierdcufirea?Saucnd
nlipsameaDemetrius,pizmaul,scorneteovorbrea?CndFannius,
nerodul,nbunospeie,MncndcuHermogeneTigellius,msfie?Mecena
iVirgiliunschimbmpreuiesc;5CulaudaluiVariusiPlotiusm
mndresc;
ValgiusetprobethaecOctaviusoptimusatqueFuscusethaecutinam
Viscorumlaudetuterque!Ambitionerelegatatedicerepossum,vos,Bibuleet
Servi,simulhiste,candideFurni,compluresalios,doctosegoquosetamicos
prudenspraetereo;quibushaec,sintqualiacumque,arriderevelini,doliturus,
iplaceantspediscipularuminteriubeoplorarecathedras.I,puer,atquemeo
citushaecsubscribelibello.
PreabunuluiOctaviuiplaccrilemele,NiciValgius,niciFuscusnule
gsescprearele;NedespriiiViscuslelaudamndoi,ifrngmfare,v
amintescpevoi,iBibulusiPollio,Messalaialtufrate,iServiusi
Furnius,tusufletnentinat,ialiimuli,pecareuitriinuiamdatPlcerea
voastrocaut,iafinevrednic,dac
SERMONUM
LIBERALTER
SATIRE
CARTEAAllA
TraduceredeALHODOiTH.MINESCU
/Suntquibusnsaturavidearnimisaceretultralegemtendereopus;
sinenervisaltera,quidquidcomposui,pars,esseputatsimilesquemeorum
miiledieversusdeduciposse.Trebati,5quidfaciampraescribe.Quiescas.
Nefaciam,omninoversus?AioPereammale,inonoptimumerat;verum
nequeodormire.TerunctitransnantoTiberim,somnoquibusestopusalto,
irriguumquemerosubnoctemcorpushabento;
SATIRAI
Spununii,cnsatirsuntmultpreansprit,Maimultdectprinlege
arfingduit;Iaralii,dimpotriv,cversurilemeleNauvlag,isunttoate
attdeuurele,5.nctoricarealtul,astfeldeneroziiArreuisscrieomie
ntrozi!
Cesfatmidai,Trebatius?Renun!Duptine,Snumaiscriusatire
defel?Arfimaibine.Smorcaunnetrebnic,denuteaasculta
Strpunsdeolanceruptcummoarenvinsulgaliajunsdinurm,
parthulcumcadedepecalTulaudidreptateacucarecrmuiete;Aa
cumdespreScipio,Luciliuvorbete.
*VorbivaiHoraiu,latimpulpotrivit;
NavreasifiuluiCezarunoaspenedorit.
Credebatlibrisneque,imalecesserat,usquamdecurrensalioneque,i
bene;quofit,utomnisvotivapateatvelutidescriptatabellavitasenis.Sequor
hune,LucanusanApulus,anceps;35namVenusinusaratfinemsub
utrumque,colonusmissusadhocpulsis,vetusestutfama,Sabellis,quone
pervacuumRomanoincurrerethostis,sivequodApulagensseuquodLucania
bellumincuteretviolenta.Sedhicstilushaudpetetultro40quemquam
animantemetmeveluticustodietensisvaginatectus;quemcurdestringere
conertutusabinfestislatronibus?OpateretrexIuppiter,utpereatpositum
robiginetelum,necquisquamnoceatcupidomihipacis!Atiile,45quime
commorit(meliusnontangere,clamo),Cumgulirinjuruivinmuli,darlui
nuiplaceCndsimtec1mngieomnnedibace.Aifacemultmaibine,
dectnsfrcdebiciflebitetinsignistotacantabitururbeCerviusiratusleges
minitaturetumani,CandidaAlbuci,quibusestinimica,venenum,grande
malumTurius,iquidseiudicecertes.50Utquoquisquevaletsuspectos
terreatutqueimperethocnaturapotens,siccolligemecum:Dentelupus,cornu
tauruspetit:undenisiintusmonstratumPScaevaevivacemcredenepoi
rnatrem:nilfacietscelerispiadextera(mirum,55utnequecalcelupus
quemquamnequedentepetitbos)sedmalatolletanumvitiatornellecicuta.Ne
longumfaciatn:seumetranquillasenectusexspectatseumorsatris
circunwolatalis,dives,inops,Romae,seuforsitaiusserit,exul,60quisquis
eritvitaescribamcolor.Opuer,utsisvitalismetuoetmaiorumnequis
amicusfrigoreteferiat.Quid?cumestLuciliusaususprimusnhuneoperis
componerecarminamoremdetrahereetpellem,nitidusquaquisqueperora65
cederet,introrsumturpis:numLaeliusautquiduxitaboppressameritum
Carthaginenomen,ingeniooffensiautlaesodoluereMetellofamosisqueLupo
coopertoversibus?Alquiprimorespopuliarripuitpopulumquetributim,70
scilicetuniaequusvirtuiatqueeiusamicis.
QuinubiseavulgoetseaenansecretaremorantvirtusScipiadaeet
rnitissapientiaLaeli,nugaricumMoetdiscinctiludere,donecdecoqueretur
holus,solii.Quidquidsumego,quamvis
iaacumaupitotoicimprovocar,Inversuriivoifaceders
ideocar!CndCervius,prtorul,pevoisasuprat,Dumaniis
nspimntecuarmeleceare.Seaprcudiniiunlupcndencolit,in
coarneserepedeuntaurndrjit.UndesfrnatdeteapaluiScaeva,bunoar,
i1alegeautovar,nclipelelorbuneDeveselodihniblndnelepciune.
EunusuntcaLuciliuattdenzestrat,Quaevirtusetquanta,boni,sitvivere
parvo(necmeushicsermoest,sedquaepraecepitOfellusrusticus,abnormi
sapienscrassaqueMinerva),discitenoninterlancesmansasquenitenes,5cum
stupetinsanisaciesfulgoribusetcumadclinisfalsisanimusmeliorarecusat,
verumhicimpransimecumdisquirite.Curhoc?dicam,ipotero.Moleverum
examinatomniscorruptusiudex.Leporemsectatusequove10lassusab
indomitovel,iRomanafatigatmiliiaadsuetumgraecari,seupilavelox
molliterausterumstudiofallentelaborem,seutediscusagit,petecedentem
aeradisco:cumlaborextuderitfastidia,siccus,inanis15spernecibumvilem;
nisiHymettiamellaFalernonebiberisdiluta.Forisestpromus,etatrum
defendenspisceshiematmare:cumsalepanislatrantemstomachumbene
leniet.Undeputasaut
SATIRAAIia
Eorarnsuiresnufiinestul,iattctai,puinul,s1socoteti
destul.Nueamea,prieteni,aceastnelepciune,Unomtritlaar,Ofellus,
elospune,5Deifilosofieadncnanvat
inicitiinmultMinervanuiadat.Darnulastrluciteospee
mbelugate,Cuochiorbiideluxulrisipeidesmate,Cndmintease
amgeteceibinerespingnd.
Deceflmnd?
ioispunedevoiputea:ateapt.Unghiftuitnutieceijudecata
dreapt.Tudutedupiepuri,pnveicdeatrudit;Strunetengoanamare
uncalnemblnzit;quipartum?Nonncaronidorevoluptos20summa,sedn
teipsoest.Tupulmentariaquaeresudando:pinguemvitiisalbumqueneque
ostreanecscarusautpoteritperegrinaiwarelagois.Vixtameneripiarn,posito
pavonevelisquinhocpotiusquamgallinatergerepalatum,25corruptusvanis
rerum,quiaveneaiauroraraavisetpictapandatspectaculacauda:tamquam
adremattineatquidquam.Numvescerisista,quamlaudas,pluma?Coctonum
adesthonoridem?Carnetamenquamvisdistatnilhancrnagisillaimparibus
formisdeceptumtepetereesto:undedatumsentis,lupushicTiberinusanalto
captushiet?PontesneinteriactatusanamnisostiasubTusei?Laudas,insane,
trilibremmullum,nsingulaquemminuaspulmentanecesseest.35Ducitte
species,video:quopertinetergoprocerosodisselupos?Quiascilicetillis
maioremnaturamodumded.it,hisbrevepondus.Ieiunusrarostomachus;
Mgariatemnit.Porrectummagnomagnumspectarecatino40vellemuait
Harpyiisguladignarapacibus.Atvos,praesentesAuslri,coquitehorum
obsonia.Quamquamputetaperrhombusquerecens,malacopiaquando
aegrumsollicitatstomachum,cumrapulaplenusatqueacidasmavultinulas.
Necdumomnisabacta45pauperiesepulisregum;namvilibusovisnigrisque
estoleishodielocus.HauditapridemGallonipraeconiseratacipenseremensa
infamis.Quid?turnrhombosminusaequoralebat?Tutuseratrhombus
tutoqueciconianido,AsemeneavirtutetentrebideundevineNustnarome
scumpeplcerea,cintine,Iarpoftademncaretrezeteiotrudind;30Cel
ndopatipuhav,nseulluiplesnind,Degeabacerestridii,lufariipsrirare,
Nimicnu1ispitete,nicioplcerenare.Nicipuiullafrigarenuipareafimai
bun,Cndisepunenfa,petav,unpun!35Eopasremiastr,cuaur
cumprat,Cuaripistrlucite,cucoadnstelat;Darnimeninumnnc
vemntulluifrumos,ifript,lipsitdepene,maieaaflos?Lafeldebune
pieptuldepui,darnareaface,40Cie,nufriptura,podoabaeiiplace!
Cndtenfrupidinpete,deundetiituoareDacafostprinsnTibru
saupoatenlargdemare,Deafostbtutdevalurisubpoduri,maiavan,Oris
azbtutlagurauvoiuluitoscan?45Puiunbarbunpemasitengmfi
prostete,Cedinsoiulcaretreilivrecntrete,Darnupoatesfiemesenilor
servitntreg,caunaltpete,cimbuctit!Petoatetulejudecidoardup
nfiare:50Gseticusurclupuldemareepreamare,Aacumnici
barbunulnuimplinitdestul.Nuiplacmncrivulgarestomaculuistul!Eu
vreauunpetemare,snoatenfarfurie(Vorbeteunullacom,cupntecde
Harpie.)55Incrncenatevnturidemiazzi,pornii,Bucateleacestormnci
slesleii!Orictarfideproasptcalcanul,lorlepute;Mistreulnuleplace
acestorburiumplute;Eivorridichideiarniinelucuhrean!0Ceidrept,
maisuntpealocurimncrideomsrman,ngduitenclameselebogate:
Nevredniceleou,mslinelemurate,DarcrainiculGalloniusnaveaunnume
bun,Caoferitodat,launosp,morun!aTriaupeatuncicalcanii
netulburainmare,iberzelencuiburistteaucunepsare,cuiCaniex
veroductumcognomenadhaeret,quinquennisoleasestetsilvestriacomaac
nisimutatumparcitdefunderevinumetcuiusodoremoleinequeasperferre,
licebitiilerepotia,natalesaliosvedierumfestosalbatuscelebret,cornuipse
bilibricaulibusinstillat,veterisnonparcusaceti.Qualiigiturvictusapiens
utelurethorumutrumimitabitur?Hacurgetlupus,haccani,aiunt.5
Munduserit,quanonoffendatsordibus,atquenneutrampartemcultus
miser.Hicnequeservis,Albucisenisexernplo,dummuniadidit,saevuserit,
necsicutsimplexNaeviusundamconvivispraebebitaquam:vitiumhoc
quoquemagnum.(tm)Accipenune,victustenuisquaequantaquesecum
afferat.Inprimisvaleasbene;narnvariaeresutnoceanthomini,credasmemor
illiusescae,quaesimplexolimtibisederit;atsirnulassismiscueriselixa,simul
conchyliaturdis,5dulciasenbilemvertentstomachoquetumultumlenta
feretpituita.Vides,utpallidusomniscenadesurgatdubia?Quincorpus
onustum
PnavenitunpretorsolemniadecretatCtoateacestesoiurisunt
bunedemncat.Cumazi,dearvenialtuliardaontiinare
ictdegalbenipleac!Maipoartnburtnchesternisvitiisanimum
quoquepraegravatunaatqueadfigithumodivinaeparticulamaurae.80Alter,
ubidictocitiuscuratasoporimembradedit,vegetuspraescriptaadmunia
surgit.Hictamenadmeliuspoterittranscurrerequondam,sivediemfestum
rediensadvexeritannus,seurecrearevolettenuatumcorpus,ubique85
accedentanniettractarimolliusaetasimbecillavolet:tibiquidnamaccedetad
istam,quampueretvaliduspraesumis,mollitiem,seuduravaletudoinciderit
seutardasenectus?Rancidumaprumantiquilaudabant,nonquianasus90
illisnulluserai,sedcredo,hacmente,quodhospestardiusadveniensvitiatum
cornmodiusquamintegrumedaxdominusconsumeret.Hosutinaminter
heroasnatumtellusmeprimatulisset!Dasaliquidfamae,quaecarminegratior
aurem95occupethumanam?Grandesrhombipatinaequegrandeferuntuna
cumdamnodedecus.Addeiratumpatruum,vicinos,tetibiiniquumetfrustra
mortiscupidum,cumderitegentias,laqueipretium.Iure,inquit,Trausius
istis100iurgaturverbis:egovectigaliamagna,divitiasquehabeotribusamplas
regibus.Ergoquodsuperatnonestmeliusquoinsumerepossis?Cureget
indignusquisquamtedivile?Quaretemplaruuntantiquadeum?Cur,improbe,
carae105nonaliquidpatriaetantoemetirisacervo?Uninimirumrectetibi
sempereruntres.Omagnusposthacinimicisrisus,uterneadcasusdubios
fidetsibicertius?Hicquipluribusadsueritmentemcorpusquesuperbum,
Mncriledeasear,ingreunaicumsunt,Scnteiasacraminiiongroap
npmnt.Tucautnodihnputerilepierdute,Inzidesrbtoare,cndanul
sannoit,Unprnzmaiactriiiengduit;Cndboalaosiscadputerile
vieii,Cndivastapeumeripovarabtrneii,Darsntosizdravn,aa
cumtegseti,Dece,cndtinereeamaientinevie,Trietinmoleealin
dulcetrndvie?Ceivechimncaucupoftmistreulrncezit,Tu,poft
nestul,dinplinulmbuibriiNuvreiniciofrmsdai,dinsuflet,rii?Dar
cndostelasenoroculschimbtor,Naisajungi,srmane,dersul
tuturor?
Celce,cutrupisuflet,tritandesftare,sedpulloatquehaedo;tune
pensilisuvasecundasetnuxornabatmensascumdupliceficu.Posthocludu
eratculpapotaremagistra,acvenerataCeres,itaculmosurgeretalto,125
explicuitvinocontractaeseriafrontis.
SaeviatatquenovosmoveatFortunatumultus:Quantumhincimminuet?
Quantoautegoparciusautvos,opuerinituistis,uthuenovusincolavenit?
NampropriaetelluriserumnaturanequeUium130necmenecquemquam
statuit:nosexpulitiile,Uiumautnequitiesautvafriinscitiaiuris,postremum
expelletcertevivaciorheres.NuneagerUmbrenisubnomine,nuperOfelli
dictus,eritnuliiproprius,sedcedetnusum135nunemihi,nunealii.
Quocircavivitefortesfortiaqueadversisopponitepectorarebus.
Sauceldeprinssrabde,icaunneleptSapregtitdinvremesin
soarteipiept;Iarcasamcrezare,iospuneopild,iat:
Ellevorbeteastfel:Inaniibunisauri,Attaveamlamasnzilelede
munc,Unblidcuzarzavaturiiunciolandeunc.Cndiaminteademine
unmusafir,mairar,CtnearlovideaspruFortuna,numtem;Cepoates
mairupdinceeacenavem?Simiivoicumcviaadinvoiseofilete,De
cndogorulnostruunaltu1stpnete?
AcestUmbrenus,astzi,pmntuli1msoar;Ceallui,crezuse
Ofellusodinioar;Darelealtuturora,nvecideveci,mereu,Trecnddin
mnnmn:allui,altu,almeuSicraroscribis,uttotononquateranno
membranamposcas,scriptorurnquaequeretexens,iratustibi,quodvini
somniquebenignusnildignumsermonecanas.Quidfiet?Atipsis5
Saturnalibushucfugistisobrius.Ergodicaliquiddignumpromissis.Incipe.Nil
est.
Culpanturfrustracalami,immeritusquelaboratiratisnatuspariesdis
atquepoetis.
Atquivultuseratmultaetpraeclaraminantis,10ivacuumtepido
cepissetvillulatecto.
QuorsumpertinuitstiparePlatonaMenandro?
Eupolin,Archilochumcomiteseduceretantos?
Invidiamplacareparasvirtuterelicta?
Contemneremiser.VitandaestimprobaSiren15desidia,autquidquid
vitamelioreparasti,ponendumaequeanimo.Dite,Damasippe,deaeque
SATIRAAIIIaDecenuieidreptpildpoeiisilitori?
Abiadeceripapiruspeandepatruori.
Totlefuindntruna,cioplindfrncetare,Lundutecusomnuli
deertndpahare,5Naiapucatascriemaimultdectaiters;
inailsatnurm,bundecitit,unvers!
Terogsmispui,cegnduriascunsetendemnar
Acum,nSaturnalii,steaezilaar?
Sducioviasobr?Dinceaipromis,ceaidat?10Degeabaspuic
bietulcondeievinovat,Zadarnic,nmniebaifuriospereii,Fcuiparcs
nfruntepezeiitoipoeii.
Pefaatacitisemavntulndrzne
Alomuluicepoartngndunplanmre;15Inliniteaclduin
singurtate
Fgduiaioseamdescrieriminunate.
Dececraiatteavolumelaunloc,Atiilutrisfetnici,Eupolis,
Arhiloch?
Bibliotecantreagcutineailuato,20Punndu1peMeandruclare
pestePlato!
Nuidaipreamultsilina,snufiipizmuit!
Preferi,precumsevede,sfiidispreuit?
Nutelsandulceaademenirealenii,Nuascultaispitaperfida
Sirenii,25Saufaima,ceprinviacurataictigat
DinvinataveipierdeoVorbiiadevrat!
Verumobconsiliumdonenttonsore.Sedundetambenemenosti?
PostquamomnisresmeaIanumadmediumfractaest,alienanegotiacuro20
excussuspropriis.Olimnamquaerereamabam,quovaferiilepedeslavisset
Sisyphusaere,quidsculptuminfabre,quidfusumduriusesset.Callidushuic
signoponebammiliacentum;hortosegregiasquedornosmercarierunus25
cumlucronoram:undefrequentiaMercurialeimposueremihicognomen
compita.Novi,etmirormorbipurgatumteillius.Atquiemovitveteremmire
novus,utsolet,ncortraiectolaterismisericapitisvedolore,30utlethargicus
hiccumfitpugiletmedicumurget.
Dumnequidsimilehuic,estoutlibet.Obone,netefrustrere:insanis
ettustultiquepropeomnes,siquidStertiniusvericrepat;undeegomira
descripsidocilispraeceptahaec,temporequome35solatusiussitsapientem
pascerebarbamatqueaFabricionontristempontereverii.Namrnaleregesta
cumvellemmittereopertomecapitenflumen,dexterstetitetCavefaxiste
quidquamindignum.Pudor,inquit,temalusangit40insanosquiintervereare
insanushaberi.
Primumnaminquiram,quidsitfurere:hocieritnsolo,nilverbi,
pereasquinfortiter,addam.Quemmalastultitiaetquemcumqueinscitiaveri
caecumagit,insanumChrysippiporticusetgrex
idreptrsplatpentruacestesfaturibune,Sidruiasczeiiun
brbier.Dar,spune,Deunde,despremine,atteatii?Decnd
Misanecatcorabiaimiampierdutaverea,Nemaiavndceface,m
mngicuplcereaDeaindrumapealii;attmiamairmas.Scrutampe
atuncicurvnaramaunuivas
Unbustpecareunsculptorstngacilmodelase,Saubronzulce1
turnasegreit,ipreuiamVreostatucucteosutdemii.Mpricepeam!
Treceamdinmnnmnmoii,grdini,palate,Cndscapideoboal,vineo
altanloculei.Durereasestrmutdincaplasubioaricuunpumnologul
pemedicmi1doboar!Cttimpnuncercicuminesfacilafel,izic:5Pe
ceice,dinprostie,netiutorigreesc,CiraciiluiChrysippusnebuniisocotesc.
Accipe,quodnumquamreddasmihiitibidicam:tuneinsanuseris,i
acceperis,anmagisexcorsreiectapraeda,quampraesensMercuriusfert?
ScribedecernaNerio,nonestsatis,addeCicutaeeffugiettamenhaec
sceleratusvinculaProteus.Cumrapiesniusmalisridentemalienisfietaper
modoavis,modosaxumet,cumvolet,arbor.imaleremgerereinsaniest,
contrabenesni,Laaltjudecatnuarenimenidreptul,Niciregii,nici
poporul,cinumaineleptul.Sfiiculuareaminteisasculiceispun:
Totnos1ailamnpeacestProteutlhar!S1cheminjudecatvei
ncercanzadar,Vafacehaz,varde,sevaprefacenstnc,Inporcmistre,n
cioar,npominmultencoCelcarestrngeavere,isteesocotit,Iarcel
ceorisipetermneunsmintit:damnaipopulopariaatqueepulumarbitrio
Arri,frumentiquantummetitAfrica.Siveegopraveseurectehocvolui,nesis
patruusmihi.CredohocStaberiprudentemanimamvidisse.Quidergo
Nuepelumecreiermaianebunsput,DectalluiPerellius,celcare
temprumut,Iiianscrislamnidoarmeateptnd
Vnfuraintogicutapotriviii,Voitoi,munciideboalaurtei
superstiii.
Voi,lacomideavere,zgrciisaudesfrnai,iceimncaideambiii,la
rndvnirai.
Zgrcitulossoarb,'nainteatuturor,Ostrachinmaimarecusuc
deelebor;ipoatearfimaibineimaicujudecat
UrmaiiluiStaberius,punndu1nmormnt,launsemnatpecript
ntregullsmnt.Dearfifcutaltminteri,pedeapsaprevzutErasdea
mulimiigladiatoriosut.
Nutiudacebineinicideosvplac,Numaintrebpecenzori,
aavreaussefacDececredcStaberiussadoveditprudent
Erege!Deci,Staberius,pedreptcuvntcredeaCidovedisecinsteacu
baniiceiavea.Nusemnacugrecul,drumenLybia,careVzndcegreu
mergsclaviipurtnduinspinare5Attealzicuaur,milosulAristip
Leporuncisaruncepovarannisip!
Propteronussegnes.Uterestinsaniorhorum?Nilagitexemplumlitern
quodliteresolvit.Siquisematcitharas,emptascomportetnunum,105nec
studiocitharaeneamusaededitusulii,iscalpraetformasnonsutor,nautica
velaaversusmercaturis:delirusetamensundiquedicaturmerito.Qui
discrepatistis,quinummosaurumquereconditnesciusuti110compositis
metuensquevelutcontingeresacrum?Siquisadingentemfrumentisemper
acervumporrectusvigiletcumlongofustenequeMineaudeatesuriens
dominuscontingeregranumacpotiusfoliisparcusvescaturamaris;115i
positisintusChiiveterisqueFalernimiilecadis,nihilest,tercentummilibus,
acrepotetacetum;ageietstramentisincubetundeoctogintaannosnatus,
cuistragulavestis,blattarumactinearumepulae,putrescatnarca,120
nimiruminsanuspaucisvideatur,eoquodmaximaparshominummorbo
iactatureodem.Filiusautetiamhaeclibertusutebibatheres,disinimice
senex,custodis?Netibidesit?Quantulumenimsummaecurtabitquisque
dierum,125ungereicaulesoleomeliorecaputquecoeperisimpexafoedum
porrigme?Quare,iquidvissatisest,periuras,surripis,aufersundique?tun
sanus?populumicaederesaxiincipiasservosvetuos,quosaerepararis,130
insanumteomnespuericlamentquepuellae:cumlaqueouxoreminteremis
matremqueveneno,incolumicapitees?Quidenim?NequetuhocfacisArgis
necferroutdemensgenetricemoccidisOrestes.
Aiascultatpovestea,iacumvrogsmispunei
Dindoi,pecarenrndulsmintiiloripunei?
Sieilantmplareopildnuideajuns;150Dountrebrialturinu
dauniciunrspuns.
Cndunulstrngelireoprvlientreag
inicioartnuenstaresneleag,Cndpunecalapoadeperafti
nuicizmar,Cndpregtetenaveinuemarinar155Nicivreunnegonuface
pemareandeprtat,Nuidreptsspuicminteaiepuinstricat?
Darcelcareingroapbnetulnpmnt,inu1atinge,parcarfiun
lucrusfnt?
Grnaruli1pzetenmncuonuia,160idingrmadantreagun
singurbobnuia,Hrnindusecuierburiirdciniamare;
nbeciullui,sublact,miidebutoaieare,Falernbtrnivinuride
Chiocubuchet,Iardumnealui,zgrcitul,nubeadectoet.165Laaptezecii
noudeaninebun,aae?icuibretesomnulnaternutdepaie.
Salteleledelnleinesusnpod,Iarmoliilenpartecuoareciilerod.
inue,totui,nimenipreamultderus1ie,170Ccisuntatinicu
toiideaceeainebunie.
Moneag,certatcuzeii!dinmotenireata,Cefiualtusaucarelibertse
vanfrupta?
ieteamru,caiecevasnuilipseasc,Saucavereastrnsos
seiroseasc175Deveiturnapevarzununtdelemnmaibun,Sauosi
piepteniclaiadincapultunebun?
Dardacattdesimplutrind,temulumete,Smini,sicalci
cuvntul,sfuri,ceifolosete?
Deiarveniotoan,toisclaviisiomori,'Ai*foi180Sausiucizicu
pietrepebieiitrectori,Vzndute,bieiiifeteleiarspune,Strigndn
guramare:
Opretete,nebune!
Unomntreglamintepoistesocoteti
Cndisugruminevastaimamaiotrveti?185Edrept,cnun
Argosfacicrimeleaceste^j
inuomoricuspadasmintituluiOreste.
Antureriseumoccisainsanis:eparente,135acnonantemalis
dementemactumFuriis,quamnmatrisiuguloferrumtepefecitacutum?Quin
exquoesthabitusmaletutaementis,Orestesnilsanefecitquodtu
reprehenderepossis:nonPyladenferroviolareaususvesororem140Electran,
tantummaledicitutriquevocandohancFuriam,hunealiud,iussitquod
splendidabilis.PauperOpimiusargentipositiintuselauri,quiVeientanum
festispotarediebusCampanasolitustrullavappamqueprofestis,145quondam
lethargograndiestoppressus,utheresiamcircumloculosetclaveslaetus
ovansquecurreret.Nunemedicusmultumceleratquefidelisexcitathocpacto;
mensamponiiubeatqueeffundisaccosnummorum,accedereplures150ad
numerdndum,hominemsicerigit,additetillud:Nituacustodis,aridumiam
haecauferetheres.Menvivo?Utvivasigitur,vigila,hocage!Quidvis?
Deficientinopemvenaete,nicibusatqueingensaccedatstomachofultura
ruenti.155Tucessas?Agedumsumehoctisanariumoryzae.Quanti
emptae?Parvo.Quantiergo?OctussibusEheuquidrefert,morboan
furtispereamquerapinispQuisnamigitursanus?Quinonstultus.Quid
avarus?Stultusetinsanus.Quid,siquisnonsitavarus,160continuosanus?
Minime.Cur,Stoice?DicamNonestcardiacus(Craterumdixisseputato)hic
aeger;recteestigitursurgetque?Negabit,quodlotusautrenesmorbo
temptenturacuto.Nonestperiurusnequesordidus:immoletaequis165hic
porcumLaribus;verumambitiosusetaudax:navigetAnticyram.Quidenim
differt,barathrone
PeOrestenscrimas1finnebunit?
DeFuriilenegrenufuseurmrit,Cndfieruli1nfipsensnulce1
nscuse?
Aratte,voinice,cetinvianc!
Ctcost?
Mainimica,optaintreagaoal.
Maujefuittlharii!Maibinemordeboal!215icineecuminte?Cel
carenuismintit.
Zgrcitul?Nebundublu!Darcelcenuizgrcitnseamntotodatci
nelept?Deunde!Dece,stimatestoic?(Craterusirspunde):
Bolnavulstaarestomaculfoartebun.
SitaieatunceaporculcinstinduizeiiLari.
*Darepizmai1roadedorinademrire:Evrednicsiadrumul
faimoseiAnticyre,donesquidquidhabes,annumquamutareparatis?
ServiusOppidiusCanusiduopraedia,divesantiquocensu,gnatisdwisse
duobusferturethocmorienspuerisdixissevocatisadlectum:Postquamte
talos,Aule,nucesqueferresinulaxo,donareetluderevidi,te,Tiberi,
numerare,cavisabsconderetristem,extimui,nevosageretvesaniadiscors,tu
Nomentanum,tunesequerereCicutam.
QuareperdivosoratusuterquePenatestucaveneminuas,tunemaius
faciasid,quodsatisesseputatpateretnaturacoercet.
Praetereanevostitilletgloria,iureiurandoabstringamambo:uteraedilis
fueritvevestrumpraetor,isintestabilisetsaceresto.
ncicereatquefababonatuperdasquelupinis,latusutncircospaiere
etaeneusutstes,nudus,agri,nudusnummis,insane,paternis?
Scilicetutplausus,quosfertAgrippa,ferostu,astutaingenuumvulpes
imitataleonem?
NequishumassevelitAiacem,Atrida,vetascur?
RexsumNilultraquaeroplebeiusEtaequamremimperito;ac
sicuivideornoniustus,inultodicere,quodsentit,permittoMaximeregum,di
tibidentcaptaclassemreducereTroia.Ergoconsulereetmoxrespondere
licebit?
Consule!
CurAiax,herosabAchillesecundus,putescit,totiensservatisclarus
Achivis,gaudeatutpopulusPriamiPriamusqueinhumato,Ccicee,dac
banulceaistrnsnu1folosetiSaufrnicionoimavereairisipeti?
Opidius,naintedeaspuneadiovieii,iascunzicumaregrij,princoluri,tot
ceai.MtemcndoufelurivoidoigreiideasemeniTuparcaifiCicuta,
cuNomentantusemeni.Euvimplor,deaceea,pesacriiZeiPenai,Caste
vnturianolacirc,nbronzsuit,Deavereaprinteasc,smintitule,golit.
AplauzecaAgripavrndsculegimereu,Tu,vulpeprefcut,imiiunfalnic
leu.
Aicinuipotrspunde;eunusdectplebeu.
Etotdeaunanumaidreptatengndulmeu;Celcarecredealtfel,so
spunntoatvoia.
Vorbete!
DeceAias,aldoileaAhile,Ceamntuitotireagreceascngrelezile,
(tm)5Inprafsputrezeasc,nvremecePriamPrivetecuplcere,elcu
ntreguineam,perquemtotiuvenespatriocarueresepulcro?
Miileopiuminsanusmoridedit,inclilumVlixenetMenelaumuna
mecumseoccidereclamans.
TucumprovitulastatuisdulcemAulidegnatam200antearas
spargisquemolacaput,improbe,salsa,rectumanimisert>as?
Quorsum?
Insanusquidenim
Aiaxfecit?Cumstravitferropecus,abstinuitvimuxoreetgnato;mala
multaprecatusAtridisnoniileautTeucrumautipsumviolavitVlixen.205
Verumego,uthaerentesadversolitorenaveseriperem,prudensplacavi
sanguinedivos.
Nempetuofuriose.
Meo,sed,nonfuriosus.Quispeciesaliasverisscelerisquetumultu
permixtascapiet,commotushabebitur,alque
CumnengropatrmnecelcaremainainteAtitroieniucise,rmai
frmorminte?
Acestnebunucisaomiedintreoi270Strigndcneomoarn
turmaluipenoi
Pemine,peUlise,peMenelaos.
Bine,Darmaiputemcumintestenumimpetine,Tu,careanAulida
fiicaiaijertfit
iorzsratpecretet,infame,iaizvrlit?275Cevreisspui?
CAias,cndturmaiotiase,Pefiuipesoiedemoarteicruase.
AblestematAtrizii,darchiardeiaurt,PeTeucrus,peUlise,elnuia
omort!
Dareu,vzndcnupotcorbiileamistrnge,280Amvrutsnduplec
zeiicuunprinosdesnge.
Eraaltu,nebune!
Era,darnusnebun!Celcedeavalmapuneceiruiceebun,i
credeciaieveatotceisenzare,nfuriaiprosteascnicimintemultnare!
285NebuneAiascareucideblnziimiei,Darcrimata,pecareaisvrito,
cei?
inueopornirenebunaucide,Casipstrezimrireazadarnic,
Atride?
Aveaituminteantreagisufletulcurat,290Cnddintrufie,sngecu
voiaaivrsat?
Desaraflavreunul,nlecticsplimbe
Ooaiebuclaieistraiulsi1schimbe,Sombracenaurtoat,capeo
fatalui,Sipunslujitoare,sizic:dulcepui,295isosideapeun
tnrdinlumeaceamaibun,Unpretor,subtutel,nusargrbis1pun?
Iardacnloculoaiei,unaltularjertfi
Pepropriaifiic,nutotzludarfi?
Nuspuinimic?Cndnsprostiasentlnete300Cunsufletru,
scrnteliinimicnuimailipsete!
Cndtotnelegiuituleunfuriossmintit,Deofaimamgitoarelsndu
semomitnseamnchainaBellonserzbun
ituneteleitreceprinmintealuinebun.05Acum,devrei,strecem
laomuldezmat;
LaNomentan,depild,nebunadevrat!
Segnisego,indignusquitantumpossideam:aufer,sumetibidecienstibi
tantundem;tibitriplez,undeuxormediacurritdenoctevocata.FiliusAesopi
detractamexaureMetellae,quorsumabeant,sniutcretaancarbonenotai?
Aedificarecasas,plostelloadiungeremure,ludereparimpar,equitaren
harundinelongaiquemdelectetbarbatum,amentiaverset.
Trimusqualeprius,ludasopus,anmeretricisamoresolliciiusplores:
quaero,faciasne,quodolim
Nicinapusbinemnapenouaimotenire(Talanirotunziomie),ela
idatdetireSseprezintencasaacestuiNomentan*Dedoruluneitrfe;
maimultminteaveai
Cnd,ncnumaideochioap,cetideprafcldeai.
MutatusPolemon?ponasinsigniamorbi,255fasciolas,cubital,focalia,
polusutiilediciturexcollofurtimcarpsissecoronas,postquamestimpransi
correptusvocemagistri?Porrigisiratopuerocumpoma,recusat.Sume,
catelle;negat;inondes,optet.Amator260exclususquidistat,agitubi
secum,eatannon,quoredituruseratnonarcessitus,ethaeretinvisisforibus?
Necnune,cummevocetultro,accedam?anpotiusmediterfiniredolores?
Exclusit,revocat:redeam?non,iobsecret.Ecce265servusnonpaulo
sapientior:Oere,quaeresnecmodumhabetnequeconsilium,ratione
modoquetractarinonvuit.Inamorehaecsuntmala,bellurn,paxrursum:haec
siquistempestatisproperitumobiliaetcaecafluitantiasortelaboret270
redderecertasibi,nihiloplusexplicet,aciinsanireparetcertaratione
modoque.Quid?cumPicenisexcerpensseminapomisgaudes,icameram
percustiforte,penestees?Quid?cum,balbaferisannoso,verbapalato,275
aedificantecasasquisanior?Addecruoremstultitiaeatqueignemgladio
scrutare.Modo,inquam,HelladepercussaMariuscumpraecipitatse,cerritus
fuit?ancornmotaecriminementisabsolveshominemetscelerisdamnabis
eundem280exmoreimponenscognatavocabularebus?Libertinuserat,qui
circumcompitasiecuslautismanesenexmanibuscurrebatetUnum,Fcum
fcuPolemon,cndminteairegsise:Azvrlnvelitoareaceboalaioblojise,
Broboadelecucareilegaigrumazultot
Totastfel,pePolemon,vzndcsembtase,Magistrul,carenziua
aceeanumncase,Cuvorbeattdeaspre1arfuit,nctTrezinduse,i
smulsecoroanadelagt.
Nuvrea!Dariasnuidai,svezicumilecere!Aaifrmntmintea
srmanundragostit:Ssentoarcncasadeundeafostgonit?Laua
blestematstpironitdeteam:
Temngisautesfii,teceriiiartempaci.Suntvaluritrectoare,pe
careoarbasoart,Involburafurtunii,cumtieealepoart.Statornicesifie
deceri,ecaicnd
Cndfacisgeidinsmburidemerepicentineimispui,lovind
tavanul,ctragilaintbine,Tecrezicuminteantreag?Atuncicnd
gngvetiCuguraitirbvorbededragoste,gndetiquidtammagnum?
addens,unummesurpitemorti,cisetenimfacileestorabat,sanusutrisque
285auribusatqueoculis;mentem,nisilitigiosus,exciperetdominus,cum
venderet.HocquoquevulgusChrysippusponitfecundangenteMeneni.
Iuppiter,ingentesquidasadimisquedolores,materaitpuerimensesiam
quinquecubantis,290frigidaipuerumquartanareliquerit,Momanedie,quo
tuindicisieiunia,nudusnTiberistabit.Casusmedicusvelavaritaegrumex
praecipiti:materdeliranecabitngelidafixurnripafebremquereducet.295
Quonemalomentemconcussa?timoredeorum.HaecmihiStertinius,
sapientumoctavus,amicoarmadedit,posthacnecompellarerinultus.Dixerit
insanumquime,totidemaudietatquerespicereignotodiscetpendentiatergo.
300Stoice,postdamnumsicvendasomniaplurisquamestultitia,quoniam
nonestgenusunum,insanireputas?egonamvideormihisanus.Quid,
caputabscissummanibuscumportatAgavegnatiinfelicis,sibitunefuriosa
cidetur?305Stultummefateor(liceatconcedereveris)atqueetiaminsanum;
tantumhocedissere,quomeaegrotareputesanimivitio.Accipe:primum
aedificas,hocestlongosimitarisabimoadsummumtotusmodulibipedalis;et
idem310corporemaioremridesTurbonisnarmisspiritumetincessum:qui
ridiculusminusMo?
Scutiimdemoarte,veattdelesne!Aveaochibunimoneaguli
sntoaseglezne;Decapnupomenisenicicelce1avndut.
Chrisip,peacetihabotniciscrntiinrugciune,Inneamullui
Meneniuspetoideavalmaipune.Acumvorbetemama,alcreimicbiat
Bolnavdefrigurizacedevreocinciluninpat:
Tmduietemipruncul,iareu,dupcredin,Inpostirugciune
cinstivoiziuata,igolgolu,copilulnTibru1voisclda.Femeiifrminte,
cumpoisiieripcatul?
Cndiveipierdeaverea,euiurez,btrne,Pepreurictmaibune
svinziceiormne!iacum,iubitestoic,tevoirugasrmispui,Peminen
caretagm,larndulmeu,mpui?
Ascult:camagnaiitencumeiscldeti,ituabiadedoupicioare
daceti.Maindrzneti,deTurbonsrzi,cndsearatCupaimreii
mndrprivirenflcrat,AnquodcumquefacitMaecenas,tequoqueverum
esttantumdissimilemettantocertareminorem?
Absentisranaepullisvitulipedepressis315unusubieffugit,matri
denarrat,utingensbeluacognatoseliserit.Lilarogare,quantane?num
tantum,sufflansse,magnafuisset?
Maiordimidio.
NumtantumPCummagisatquesemagisinflaret:Non,iteruperis,
inquit,320pareris.Haecatenonmultumabluditimago.
Addepoematanune,hocestoleumaddecamino;quaesiquissanusfecit,
sanusfacisettu.
NondicohorrendamrabiemJamdesine.Culturamaioremcensu.
Teneas,Damasippe,tuiste.325Miilepuellarum,puerorummiilefurores.
Omaiortandemparcas,insane,minori.
IeipildpeMecena,iplacenluipurtare;Darntreelitine,vai!ct
deprtare!Penitepuidebroasc,abiaieiidinou,Strivituiaodatcopita
unuibou.Sepndcuviaunul,lamaicsafugiseSispuncedihanie
frniiiucise.
Erapeatta?broascabtrnantrebat,ictputudetarebojociii
anfoiat.
Nicivorb!spusepuiul.
Maimare?
imaimare!Umflnduiburta,broascafcuncosforare.
Poisteumfli,mam,scrapiisplesneti,Attcitfiaraaceea
cumplitnaiscreti!
Tunaceastpildprivetetepetine,ipunepedeasupra,casnelegi
maibine,Satirelecucareuleipefocarunci.Deofiaceastafaptdenelept,
atunciCuminteeti.Mniaundeomaipui?Oprete!iunluxpeste
putereDetinetengrijete!Preamult,bieiifete,iplacessrui.Pe
unnebunmaimarecatine,pois1crui!UndeetquoCatius?Nonest
mihitempsavenllponeresignanovispraeceplis,qualiavincentPythagoran
AnytiquereumdoctumquePlatona.Peccatumfateor,cumtesictemporelaevo
5interpellarim;seddesveniambonus,oro.
Quodiinterciderittibinunealiquid,repetesmox,siveestnaturaehoc
siveartis,mirusutroque.Quinideratcurae,quopactocunctatenerem,
utpoterestenuestenuisermoneperactas.
SATIRAAIVaDeundevineCatiusincotrosendreapt?Numopri
dincale,namtimpacum;ateapt!Vreau,ctlemaiinmintemvezic
suntgrbitSnsemnctevareguli,cecredcaudepit5Peatoatetiutorul
Pitagora,pePlato,CaipecelceviaaAnytusialuato.Mrturisesc
greeala,terogsnumceri;Teamntreruptprostetedingnduri,sm
ieri!Darsnuifieteamcivascpavreunul,Eunromandealnostru?
Strin?Nupots1spun.DaramsmidausilinasnuuitniciodatCe
sfaturineleptemiadat.Depild,iat:Veiticdintreou,nuiunulmaide
pre
SivespertinussubitoieoppresseritIiospes,negallinamalumresponset
durapalato,doctuserisvivammixtomersareFalerno:sednonomnemareest
generosaefertiletestae:muriceBaianomeliorLucrinapeloris,ostreaCirceis,
Misenooriunturechini,pectinibuspatulisiactatsemolieTarentum.
Deipicntrosearunoaspentmpltoribagi,cassefrig,o
puiclacuptor,Devrei,ptrunsbineifragedsfie,Suntcelepescuiten
nopicndlunacrete;
Darnuoricareapdemarelepriete.
DelaLucrinvinstridii,dinBaiaescoicimaimici;
Circeiiofermidii,Misenadarici
NucelcenLaurentum,nmlatinisangratCustuf,mtaseabroatei
ipapuruscat.Nufacecprioaraoceapdegerat,Cndevnatnviei
nupevrfdestnci.
Nequaquamsatisnreunaconsumerecuram,utsiquissolumhoc,mala
nesintcina,laboret,namfaciepraestant.Vennunculaconvenitollis,rectius
Albanamfumoduraverisuvam.Hancegocummalis,egofaecemprimuset
allecprimusetinveniorpiperalbumcumsalenigro
Immaneestvitiumdaremiliaternamacello
Sfaciunsingurlucrue,ns,preapuin.
Nuideajunsdintoatesalegicelmaibunvin,Cndnutiiceuleiurise
potrivesclapete,70CumvinuldeMassicuspreagrosselimpezete
iizulgreui1pierdenaerulcurat,De1iiafarnoapteasubcerul
nstelat;
Pecndde1treciprinpnz,buchetulidispare.
CndvinuldeSurrentumdoretis1facimaitare,75Cudrojdiede
Falernumlamestecipuintel,i1lmuretibtndu1cuunoudeporumbel.
Iaroaspeteluicareatotturnatpegur,ipoftaiapierdutodeatta
butur,Casiaegustul,suntnemaipomenii80Stacojiifieriimelciidin
Africa,prjii.
Seacretenburtvinul,cnddpestesalat!
Maibineiprieteouncafumat,Sauotocanadusnoal,
fumegnd,Dintrobuctriesaucirciumdernd.85Stiicumsemnnc
icumsuntpregtite
Aceledousosurintrunuicontopite:
Inti,tornilaolaltuleiulcelmaifin
Belugdesaramuriunpahardevin;
Lelaisseptrund,umplndooalplin.90Alege,desepoate,o
oalbizantin
Maipuneapoiverdeuritocateamnunit
ilaslesfiarb;iarcndsaupotolit,Adaugofranulcedin'Corycus
vine
iuntdelemnce1stoarceVenafrul,dinmsline.95Cafructuldin
Picenumnuialtulmaigustos;
CeldinTiburaratlafamaifrumos.
Ciorchinidestruguri,toamna,noalemariaeaz;
SafumipeceidinAlba,altfelnusepstreaz.
Eusuntntiulcaremesenilorleamdat100UnstruguredeAlbacu
meremperecheat,ipentrufiecareampuspeofarfurie
Pipercuboabealbeisarecenuie.
Toteu,dorindsfiemncareamaidesoi,Servitamsaramurcudrojdia
dinbutoi.105Suntuniicarearuncmiidesesteri,prostete,icumprdin
piagrmezintregidepete,angustoquevagospiscesurgerecatino.
Magnamovetstomachofastidia,seupuerunctistractavitcalicem
rnanibus,dumfurtaligurrit,Vilibusnscopis,nmappis,nscobequantus
consistitsumptus?Neglectisflagitiumingens.Tenlapidesvarioslutulenta
raderepalmaetTyriasdarecircumillutstoraliavestes,Apoi,peotavstrimt,
deavalmanghesuii,Punpetii,carenmarezburdaunestnjenii.iescrb
cndvezisclaviicumlaspepahare
Dupceaulinsdintalermncareacearmas,icumseadunjegulpe
fundulunuivas.Attacheltuialcuadevrattesperie?Ctcostrumeguul,o
crpioperie?
Smturilespeziscumpecunciotdetrnsoios,Iarstofatyriansolai
afiptatDepernecarenaufostsplateniciodat.Cuattmaivinovate
nepsareata,PreanvateCatius,terog,pesacriizei,Peameaprietenie,cu
tinesmiei
Noroculdealcunoatenu1preuietideajuns;Eudeaajunge
aproapedeacestizvorascuns,Miaadpacusetedorinelemplinite,Din
mareanvturavieiifericite!
V
Hocquoque,Tiresia,praeternarratapetentiresponde,quibusamissas
repararequeamresartibusatquemodis.Quidrides?Iamnedolosononsatis
estIthacamrevehipatriosquePenates5aspicere?Onuliiquidquammentite,
videsutnudusinopsquedomurnredeamtevate,nequeMicautapotheca
procisintactaestautpecus:atquietgenusetvirtus,nisicumre,vilioralga
est.Quandopauperiemmissisambagibushorres,10accipe,quaratione
queasditescere.Turdussivealiudprivumdabiturtibi,devoletUluc,resubi
magnanitetdominosene;dulciapomaetquoscumqueferetcultustibifundus
honores,anteharemgustetvenerabililorLaredives,15quiquamvisperiurus
erit,sinegente,cruentussanguinefraterno,fugitivus,netamenMi
SATIRAAVaTiresias,cuvntulceaispusiamascultat;Acum,drept
ncheiere,avreasmidaiunsfat.Cuminteataneleaptmnvaimi
arat,Cumsmiaduneu,iari,avereameaprdat?5Rzi?IscusitUlise,
nuetitumulumitCnItacapenaiiiveifiregsit?Tu,careniciodatnai
spusniciominciun,Mvezintorsacas,npatriastrbun,Sracigol,de
toatelipsit,cummiafostscris,tucomesexterior,ipostulet,irerecuses.
UtnetegamspurcoDamaelatus?hauditaTroiaemegessicertanssemper
melioribus.Ergo20paupereris.Fortemhocanimumtolerareiubebo,et
quondammaioratuli.Tuprotinus,undedintiasaerisqueruam,dicaugur,
acervos.Dixiequidemetdico:captesastutusubiquetestamentasenum,neu,
ivaferunusetalter25insidiatorempraerosofugerithamo,autspemdeponas
autartemillususomittas.Magnaminorveforoirescertabiturolim,v'wetuter
locuplessinegnatis,improbus,ultroquimelioremaudaxvocetnius,illius
esto30defensor:farnacivemcausaqueprioremsperne,domiignatuserit
fecundareconiunx.QuinteputautaPubli(gaudentpraenominemolles
auriculae),tibimevirtustuafecitamicum:Iusancepsnovi,causasdefendere
possum;35eripietquwisoculoscitiusmihiquamtecontemplumquassanuce
pauperet;haecmeacuraest,nequidtuperdasneusisiocus.Iredomum
atquepelliculamcurareiube;ficognitoripse,perstaatqueobdura,seurubra
Caniculafindet40infantesstatuas,seupinguitentusomaso
Urmeazilaplimbarepestngamndriipai,iparteaceamaibuna
strziisiolai.EusnsoescpeDama,ladreaptamealsndu1?
Peunceteandetreablcheamnjudecat(Darebogatinare
motenitorifireti)Temaintrebi,istee,pecare1prtineti?Eomcinstit
prtul,darcums1aperi,dac
Incitmleg,pevia,cinstitsteslujesc;Cunosccanimenialtul
chichieledreptiiiamsipledezprocesulnfaajudecii;Chiardemiar
scoateochiidincap,namsadmit5Nicicndncinsvar,cznd
cotropitoare,Vadespicastatuiaceanecuvnttoare,Furiushibemascananwe
conspuetAlpes..Nonnevidesaliquiscubitostantempropetangensinquiet,
utpatiens,utamicisaptus,utacer?Pluresadnabuntthynnietcetaria
crescent.45Sicuipraetereavalidusmalefiliusnrepraeclarasublatusaletur,
nemanifestumcaelibisobsequiumnudette,leniternspemadrepeofficiosus,
utetscribaresecundushereset,siquiscasuspuerumegeritOrco,50n
vacuumvenias:perrarohaecaleafallit.Quitestamentumtradettibicumque
legendum,abnuereettabulasateremoverememento,sictamen,utlimis
rapias,quidprimasecundoceravelitversu;solusmultisnecoheres,55veloci
percurreoculo.Plerumquerecoctusscribaexquinquevirocorvumdeludet
hiantem.CaptatorquedabitrisusNasicaCorano.Numfuri?anprudens
ludismeobscuracanendo?OLaertiade,quidquiddicam,auteritautnon;60
divinareetenimmagnusmihidonatApollo.Quidtamenistavelitsibifabula,
ilicet,ede.TemporequoiuvenisParthishorrendus,abaltodemissumgenus
Aenea,telluremariquemagnuserit,fortinubetproceraCorano65filiaNasicae
metuentisredderesoldum.
Tunigenerhocfaciet:tabulassocerodabitatqueutlegat,orabit;multum
Nasicanegatasaccipiettandemettacituslegetinvenietquenilsibilegatum
pratterploraresuisque.
SauFurius,umflatul,umplnduiburtagreaScuipavapesteAlpii
nglieaigrmezidenea.Vezitu,vaspuneunulvecinuluidemasa,Adesea
scribulproaspt,fostquinquevirodat,Cuapucturiviclenedecorb,ibate
joc,Fcndsiscapepradaceoapucasencioc.Aa,pevntorulde
moteniri,Nasica,Cughicitoriobscuremncurci,sauaiurezi?Nu,fiuallui
Laerte,totceiamspusscreziCaressentmple,cndvasauniciodat.A
profeieiartdeApolomiafostdat.
Larndullui,Coranus,innds1lmureascVapunetestamentuln
fa,s1citeasc.Lanceput,Nasica,farnic,noprimi,Dararuncndusi
ochiipetable,vaciti105Cdinntregavutulceifusedatsstrng,Coranus
ilsasedoarochiicasplng!
Unctumoleolargonudisumeristulitheres,scilicetelabiiposset
mortua;credo,quodnimiuminstiteratviventi.Cautusaditoneudesioperae,
neveimmoderatusabundes.
Maiamialtesfaturi,devreisleasculi.Detiivreunmo,cuminte
puinibanimuli,Pecareofemeieviclean1stpnete,J10Iarfostulsclav
ducndu1denas,lddcete,Cueitensoete,ifrapregetaTulaudi,
stelaudeiei,nlipsata.Saudacpoi,alegeocaleimaibun,icnti
totdeaunaneroduluinstrun.115Defaceversuri,spuneibtrnuluinebun
Cnaicititnviaunaltpoemmaibun.Iardac1vezicpoftivine
demuiere,SidaipePenelopa,'naintedeaiocere!Cum?Pefemeiacare,
cusufletulcurat,120Mininduipeitorii,credinmiapstrat?Erauprea
strnidemn,toitineriiaceia;Rvneaumaimultmncarea,dectiubeau
femeia.NusalipitispitadePenelopata,Dardacdinavereavreunuiunchia
gusta,125iiaduceaiieunmicctigncas,Zburdaprecumceaua
cndddecarnegras.Acumontmplaremaivechevreausasculi.Eram
btrneunsumiisuntdeatuncianimuli.InTeba,obtrnglumea
pnlamoarte130Printestamentlsase,peumerigoisopoartePnlarug,
totdrumul,motenitorulei,Stropinduiiungnduitottrupulcuulei.Invia
ostrnsese,sevede,preadeaproape,iacuma,mcarmoart,voiadinmini
siscape!135Deci,poarttecugrij,fiindatoritor,Intoatecumsur,nu
preanerbdtor.Btrnuluicutoaneicusurgiu,nuiplaceCndvorbeispui
preamulteiguranuimaitaceDarnicistacitottimpul,cndvezici
prostdisp140CancomedieDavus,sfiosspari,supus.Cugingiimrunte
ctig1sufletete,Cndsenspretevntulivremeasercete,Cumult
ngrijoraredisfatultugrbit,Snuumblecuscumpulluicapdescoperit.
Cupieptultus1apericndembulzitdelume;Deeflecar,asculti
neroadeleluiglume,Importunusamatlaudari:donec<iOheh>iamadcaelum
manibussublatisdixerit,urgeetcrescentemtumidisinflasermonibusutrem,
Cumteservitiolongocuraquelevarit,etcertumvigilansquartaesitpartis
VlixesaudierisheresErgonuneDamasodalisnusquamest?Undemihitam
fortemtamquefidelem?
Spargesubindeet,ipaulumpotes,illacrimare.estgaudiaprodentem
vultumcelare.Sepulcrumpermissumarbitriosinesordibusexstrue:funus
egregiefactumlaudetncinia.Siquisfortecoheredumseniormaletussiet,huic
utdic,expartetuaseufundisivedomussitemptor,gaudentemnummote
addicere.SedmeimperiosatrahitProserpina:Vive,valeque.
Culaudencearc1detiicefudul;
Pn'ostrigacubraulsprecer:Ohe!Destul!
Tudinainte,las1oricevavreaszic,UnsufletbuncaDamanu
vamaifinicicnd!Ascundeibucuriai,dacetinstare,Obrazultui1
scaldculacrimidentristare.Nufizgrcit,ridiciunmonumentmre,S
spuntoiveciniicnauvzutvreodatLaniciongropciuneopompmai
bogat!Iardacvezipevreunul,cucareaimpritAvereamotenit,btrn
hodorogit,Preabinednduiseamacmultnumaitriete,Oferispre
vnzaredintotceiarmas,Moie,vie,cas,pepreulunuias.Dariat,aud
glasulstpneiProserpine,Hoceratnvotis:modusagrinonitamagnus,
hortusubiettectovicinusiugisaquaefonsetpaulumsilvaesuperhisforet.
Auctiusatquedimeliusfecere.Beneest.Nilampliusoro,5Maianate,nisiut
propriahaecmihimunerafaxis.inequemaioremfecirationemalaremnec
sumfacturusvitioculpaveminorem,ivenerorstultusnihilhorum:Oi
angulusiileproximusaccedat,quinunedenormatagellum!
SATIRAAVia
Doreamsamlaarocascugrdin,ialturiofntncuap
cristalin;mbelugateroadenumgndeamsstrng,Darafivrut,
aproape,frunziulunuicrng.5Misamplinitdorina,incmultmaibine.
Slviisfiezeii!aufostmiloicumine.
Ajutm,tu,caredinMaiateainscut,npacesmbucurdemicul
meuavut.
Eunamfcutaverepecalenecinstit10iniciprinnepsarenavrea
sovdtirbit;
Nesbuiteplanurinmintenuclocesc:Avreacunoipmnturimoia
smisporesc
inholdelevecinesirotunjeschotarul.
Sau,ajutatdeHerculssap,camercenarul15Careagsitournde
argintiacumpratOgoarelepecaremuncisecaargat.Puinctam,mi
ajunge.Ascultmirugmintea,iturmelemingra,darlasmizvelt
mintea,Aacumtotdeaunaocrotitormiaifost.^0Cnd,prsindoraul,
gsitamadpost
nmuniiacetia,care,delumemdesparte,Lipsitdetoatrvna
mririlordearte,CumaputeamaibinesimiriisidauglasDectscriind
satire,cumuzamealapas?*Austrulgreucaplumbulnucadepestemine,
NicitoamnanumaruncsinistreiLibitine.
Undehominesoperumprimosvitaequelaboresinstituunt(sicdis
placitum),tucarminisestoprincipium.Romaesponsoremmerapis.Heia,ne
priorofficioquisquamrespondeat,urge.
Tu,lanus,dacastfeldoretistenumesc,Printealdimineii,pecare
1preamresc
Toiceicaresendreaptnzorisprealorsilin
Asacumhotrteazeilorvoin,Acesteversuriie,delanceputle
nchin!
Mtotgrbeai,laRoma,nfaatasvin.
SmprezintcamartornFor,lajudecat,Ci,hai,snuiiaaltul
nainte,niciodat.
Goneam,cndAquilonulpmntullardea,Cndiarnanhoraistrmt
lacopereadenea,Rosteamcuvintegrele,npagubamea,poate,Prinlumemi
fceamcale,izbeam,ddeamdincoate.
Darncotrosendreaptacestnebungrbit?
(Strigalamineunul,cuaspruglasrstit)
Alearg,nembrncete,nuimaiateaptrndul,inumailaMecena
alluiimergegndul!
Nimicnumnentmaimult,mrturisesc.
Darorictmergdeiuteipaiimiigrbesc,Napucsurcpecalea
cernitelorEsquilii,Cdaunvalasuprmi,laoriceceasalzilii,Omiede
afaceridecaresuntstrin.
BaRosciusmroaglaPuteaisvin,Laoraadoua,mine,sidauo
ncredinare.
Teateaptscribii,Quintus,cumultnerbdare
Svezioprobnou,nnutiuceproces,Incareai,separe,ituun
interes.AigrijcaMecenapeceteasiopun!
Poi,dacvrei,ncearcs1ieicuvorbabun.
Nuapte,ciaproapeoptanisaumplinit
DecndprintreprieteniMecenamaprimit,Spoataveapeunul,cnd
iesesseplimbe
Cucareovorb,dou,nestnjenit,sschimbe:Ctoficeasul?Tracul
Gallinaemaibun
DectsirianulSyrus?Eunaputeasspun.
Senspretevremeainzoriecamrcoare,Nueprudentsumblin
hainepreauoare1'
ialtemicisecretepecare,zidezi,Celmailimbutprietenlepoateauzi.
Simeamnjurdemineinvidiacumcrete!
VzndclateatruMecena,e=aluseritncampo:Fortunae
filius/'omnes.50Frigidusarostrismnatpercompitarumor;quicumque
obviusest,meconsulit:Obone,namtescire,deosquoniampropiuscontingis,
oportet,numquiddeDacisaudisti?uNilequidem.Uttusempereris
derisor.'Atomnesdiexagitentme,55iquidquam.Quid?militibus
promissaTriquetrapraediaCaesaranestItalatelluredaturus?Iurantemme
scirenihilmiranturutunumscilicetegregiimortalemaltiquesilenti.Perditur
haecintermiseroluxnonsinevotis;60Orus,quandoegoteaspiciam,
quandoquelicebitnuneveterumlibris,nunesomnoetinertibushorisducere
sollicitaeincundaobliviavitae?OquandofabaPythagoraecognatasimulque
unctasatispinguiponenturholusculalardo?65Onoctescenaequedeum,
quibusipsemeiqueanteharempropriumvescorvernasqueprocacespasco
libatisdapibus.Proutcuiquelibidoest,siecatinaequalescalicesconviva
solutuslegibusinsanis,seuquiscapitacriafortis70poculaseumodicis
uvescitlaetius.Ergosermooriturnondevillisdomibusvealienis,necmale
neenehepossaltet;sed,quodmagisadnospertinetetnesciremalumest,
agitamus,utrumnedivitiishominesansintvirtutebeati,75quidvead
amicitias,ususrectumne,trahatnos,etquaesitnaturabonisummumque
quideius.
ipeCmpulluiMartemiacuellajoc,SpuneantreagaRomcam
avutnorocisuntorsfatodraslaFortunii!70nFor,cnddepepieptul
denavaltribuniiipinlarspntiiveneaovesterea,Toimopreaudin
cale,smispunprereamea.
Iubitule,tucarecuzeiitinuieti,Iaspune,ceicudacii?
Nutiunimic
Glumeti!75Smtrsneasczeii!
DarCezar,undemparte
Soldailorpmntulpromis?Incareparte?
nLaiu?nSicilia?
Lespuncnamhabar,Iarlumeamiadmirnepreuituldar
Deanutrdaotaincemisencredineaz.80ntristeceasuriziuami
sefrmieaz
iunsingurdorsuspinsrmanaviaamea:
O,casdelaar,cndtevoirevedea?Spot,uitatdelume,sm
desftntihnCucrilebtrne,inceasurideodihn,Unpumndebob,cu
bunulPitagoranrudit,ictevalegumeplutindnzeamgrasSmifie
ntreagacincndmaezlamas.O,serinenttoare!Osp,rvnitdezei,
90Cndlaluminavetreiprnzesccuamiciimei,Iarsclaviicaseinoastrese
nfruptpentrecuteDinbunelebucate,denoiabiancepute.Nuioneroad
legeimpusnimnui,Petrecefiecaredupplcerealui.95Beaumpreun
vinulcumsocotescmaibineOgursoarbeunul,iaraltulcupepline.Apoi
pornetevorba,darnudesprevecini,Cecaseau,ceholde,cecuriice
grdini,NicidacLeposaresuccesemeritate;10Cidesprealtelucruricumult
mainsemnate,Pecare,sletie,oricineedator:Celmaidepreprieten,ecel
folositor,Saucelceidruieteoinimcurat?Ceviaifericit?Cinstitsau
bogat?1W5Ceibinele?Pecare,nminteameasIchem,idintretoate,
careebinelesuprem?
Cerviushaecintervicinusgarritanilesexrefabellas.Siquisnamludat
Arellisollicitasignarusopes,sicincipit:Olim80rusticusurbanummurem
muspaupereferturaccepissecapo,veteremvetushospesamicum,asperet
attentusquaesitis,uttamenartumsolverethospitiisanimum.Quidmulta?
nequeiilesepositicicerisneclongaeinviditavenae,85aridumetoreferens
acinumsemesaquelardifrustadedit,cupiensvariafastidiacenavincere
tangentismalesinguladentesuperbo;cumpateripsedomuspleaporrectusn
hornaessetadorloliumque,dapismeliorarelinquens.90Tandemurbanusad
hune:Quidteiuvatinquit,praeruptinemorispatientemviperedorso?Vistu
hominesurbemqueferispraeponeresilvis?Crpeviam,mihicrede,comes,
terrestriaquandomortalesanimasvivuntsortita,nequeullaest95autmagno
autparvoletifuga:quo,bone,circa,dumlicet,nrebusiucundisvivebeatus,
vivememor,quamsisaevibrevis.Haecubidictaagrestempepulere,domo
levisexsilit;indeambopropositumperaguntiterurbisaventes100moenia
nocturnisubrepere.Iamquetenebatnoxmediumcaelispatium,cumponit
uterquenlocupletedomovestigia,rubroubicoccotinetasuperlectoscanderet
vestiseburnos,multaquedemagnasuperessentferculacena,105quaeprocul
exstructisineranthesternacanistris.
VecinulnostruCervius,dincndncndrosteteOpildveche,carei
azisepotrivete.PeAreliusde1laudvreunulciavut,110Nebnuindprin
ctenecazuriatrecut
Sispreaipziaverea,cegrijmultpune,Princtespaimetrece,
povestitorulspune:Unsoarecealcmpiei,defelcamnevoia,nbortalui
poftisepeunuldinora.115Numaitianfacebuntisipun,Ca
bunuluiprietensifiegazdbun.Eracamstrnslamnintoate
cumptat,Darscumpuluisuoaspetotceaavutiadat,Napregetatoclip
sscoatdincmar120Ovzcuboabeplineimazredeastvar,icasi
fieprnzulsrac,maifelurit,Adusendiniundulceciorchinestafidit.Deprins
cualtefelurialesedebucate,Insilmusafirulgustapeapucate,125nvreme
cealturi,sfielniculstpn
Sttealungitalenepeunaternutdefni,celuilaltlsnduibucatade
slnin,Rodeacumultpoftomndeneghin.Iaroranulspuse:Amice,
cumtempaci130Oviaattdeasprsduci,printrecopaci?Mcrede,
printreoameniteveisimimaibineCantrunpustiuslbatic.Hailaoracu
mine!Ocliptrectoaretrimpeacestpmnt,Petoi,mari,mici,neateapt
acelaitristmormnt.135Grbete,viaaiscurt!Ascultameapova
idinplceritenfruptcttimpmaietinvia!Ji:Aceastcuvntare
adnc1arscolit
Peoarecelerustic:dinbortasritiamndoipornirgrbiipeocale
lung,140Pnlaoraodatcunoapteasajung.
Eranplinnoapte,trziu,cndauajunsintrolocuinfrumoasau
ptruns.PepaturideivoriucumargineasculptatSeasterneaucovoarede
purpurbogat,>icouricumncruri,cuamforedevinPurtauprisosul
unuimprtescfestin.
Ergoubipurpureaporrectumnvestelocavitagrestem,velutisuccinctus
cursitathospescontinuatquedapes,necnonverniliteripsisfungiturofficiis
praelambensomnequodadfert.
Rebusagitlaetumconvivam,cumsubitoingensvalvarumstrepituslectis
excussitutrumque.Currerepertotumpavidiconclavemagisqueexanimes
trepidare,simuldomusaltaMolossis
Poflinduimusafirulpepernesselase,Grbitalearggazda
strlucitoareicase,'Venindcaunsclavsprintencutvilepernd,Cse
auzeaumoloiiltrndntoatcasa!Iaroareceleoaspeoft:imulumesc!
Cusufletullagurnumiplacesprnzesc.Mntorclngpdure,nborta
mea,cuminte:Iamdudumauscultoetcupienstibidicereservuspauca
reformido.Bavusne?Ita,Davus,amicummancipiwndominoetfrugi,quod
sitsatis,hocestutvitaleputes.AgelibertateDecembri,5quandoitamaiores
voluerunt,utere,narra.Parshominumvitiisgaudetconstantereturget
propositum;parsmultanatatmodoredacapessens,interdumpravisobnoxia.
Saepenotatuscumtribusanellis,modolaevaPriscusinani10vixitinaequalis,
clavumutmutaretnhoras,aedibusexmagnissubitoseconderet,unde
mundiorexiretvixlibertinushoneste,iammoechusRomae,iammalletdoctus
Athenisvivere,Vortumnis,quotquotsunt,natusiniquis.15ScurraVolanerius,
postquamilliiustacheragracontuditarticulos,quiprosetolleretatque
mitteretnphimumtalos,mercedediurnaconductumpavit:quantoconstantior
isdem
SATIRAAVllandelungatvremeteamascultatsupus;Afiavutla
rndumiieucevadespus,DarsclavulTueti,Davus?Eu,Davussunt,
stpne;Eu,sclavulcarevenicprietenirmne,5icudestoiniciemleg
steslujesc,Spoisspuideminecsvrednicstriesc.Fiindc,dup
datini,suntemnSaturnale,D,frnicioteam,cuvntgndiriitale.Sunt
mulicareplcereaocautnpcat,10idinaceastcalearareorisabat.
Iaralii,carenutiuceiruiceebine;Sendreaptcteodat,dar
preamulttimpnuiine.Pemnasting,Priscus,ineletreiiapus,Dardepe
azipemine,inelelesaudus!15Eschimbtorntoate,leface,ledesface,O
tognoucere,ceasdupceassmbrace,Dintrunpalatsemutntro
cocioabrea,Incareiarfisiliunuilibertsstea.
IerisededalaRomadesfruluiilenei,20Azivreasiducviaaca
nelepiiAtenei.
AizicecVortumnusdeelibatejoc!
BufonulVolanerius,greucaunboloboc,Cudegeteleprinsedeogut
meritat
Tocmeteomcuziua,lociitorcuplat,Vazaruls1aruncecndrndul
isosete.
nviciilesaleelstruie,orbete.
Invitiis,tantoleviusmiseracpriorMo,20quiiamcontento,iamlaxo
funelaborat.
Nondiceshodie,quorsumhaectamputidatendantfurcifer?Adte,
inquam.Quopacto,pessime?Lafortunametmoresantiquaeplebis,et
idem,siquisadilladeussubitoteagat,usquerecuses,25autquianonsentis,
quodclamasrectiusesse,autquianonfirmusrectumdefendisethaeres
nequiquamcaenocupiensevellereplantam.Romaerusoptas,absentem
rusticusurbemtollisadastralevis.inusquamesfortevocatus30adcenam,
laudassecurumholusac,velutusquamvinctuseas,itatefelicemdicis
amasque,quodnusquamtibisitpotandum.IusseritadseMaecenasserumsub
luminaprimavenireconvivam:Nemonoleumferetocius?Ecquis35audit?
cummagnoblaterasclamarefurisque.Mulviusetscurme,tibinonreferenda
precati,discedunt.Etenimfateormedixeritiileducivenirelevem,nasum
nidoresupinor,imbecillus,iners,siquidvis,alde,popino.40Tucumsisquod
egoetfortassisnequior,ultroinsecterevelutmeliorverbisquedecorisobvolvas
vitium?Quid,imestultioripsequingentisemptodrachmisdeprenderis?
Aufermevultuterrere;manumslomachumqueteneto,45dum,quaeCrispini
docuitmeianitor,edo.
Teconiunxalienacapit,meretriculaDavum:peccatuternostrumcruce
dignius?acrisubime
Darmaideplnseacelaceiblestemdesfrul,inzadarncearcs
strngnmnfrul.Iaspune,sclavobraznicibundespnzurat,Intine!
Iateuit!ipentruce,nebune?Nelauziviaaaspravetrelorstrbune,Dar
deaiputeatunsui,sauzeiiarvoiStentorcilaeledinnou,teainvoi?
IIaipentrucincisutededrahme,devnzare.Nutencruntazadarnic,
mniaipotolete,PortarulluiCrispinussauziceglsuiete!
Tu,carecninversurivirtuteadealtdat,Teiifrruinecuuna
mritat.
5DeomictrfDavusselasispitit;Caredinnoievrednicsfie
rstignit?
U~OperaOmniavoi.IInaturaintendit,subclaranudalucerna
quaecumqueexcepitturgentiscerberacaudae50clunibusautagitacitequum
lascivasupinum,dimittitnequefamosumnequesolicitum,neditiorautformae
meliorismeiateodem.Tucumproiectisinsignibus,anuloequestriRomanoque
habitu,prodisexiudiceDama55turpis,odoratumcaputobscurantelacerna,
nones,quodsimulas?Metuensinducerisatquealtercantelibidinibustremis
ossapavore.Quitrefert,uricirgisferroquenecariauctoratuseas,anturpi
claususnarca,60quotedemisitpeccaticonsciaerilis,contractumgenibus
tangascaput?Estnemaritomatronaepeccantisnatnboiustapotestas?In
corruptoremceliustior:illatamensenonhabitumutatcelocopeccatce
superne.65Cumteformidetmuliernequecredatamani,ibissubfurcam
prudensdominoquefurenticommittesremomnemetcitametcumcorpore
famam.Ecasti:credo,metuesdoctusquecacebis;quaeres,quandoiterum
paceasiterumqueperire70possis,ototiensservus!Quaebeluaruptis,cum
semeleffugit,reddit,sepracacatenis?Nonsummoechusais.Nequeego
hcrculefur,ubicasapraetereosapiensargentea.Toilepericlum:
Cndapriganatur,zvcnind,mmboldete,iofat,subopai,nvala
miprimete,Orisaplecatasuprmicudezmierdrianume,70Cndplec,
numiesteteamdebunulmeurenume,Nicicvreodataltulmaichipe,mai
bogat,Acolo,caimine,rsfulialsat.
Cndtogaiineluldecavalerilepezi
iieidincasnoaptea,tiptil,cupaiirepezi,75Cndntrunfelde
Damazdrenosteaipreschimbat,Maisemenitulafacunnobilmagistrat?
nmiresmnduiprulsubmantiamurdar,Aidomaiechipulcumai
dorispar.
Peountredeschiscuteamteaiprelins,80Despaim,deopotrivi
dedorinicuprins.
Gladiatorulcare,cujurmntseleag,inustntreviaimoartes
aleag,Primindsiardtrupulcufierulnroit,Nusufercaunulcezace
ghemuit85itremurdegroaznladastrmt,unde
Oslujnic,ferinduistpna,lascunde?
Pot,dupdreptullegii,brbaiinelai
Cumoartesiloveascpeceidoivinovai,iarfimaijust,mipare,de
arvrealegiuitorul90Caceldintisfieucisseductorul.
Elecelmaiculpabil;femeiacelpuin,Nuiprsetecasainuiia
chipstrin.
i,pentruciubireaiopunelandoial,Uitnduselatinecuteami
sfial,95Tu,oricttiidebinecumteprimejduieti
icnfurcicutreanguldegtaissfreti,Iilainmnacelui
orbitderzbunare
Avereata,onoareaiultimasuflare.
Deaiizbutitadeseastestrecoriuor,*Credeamcmaicugrijveifi
nviitor.
Darnu!curisculvieii,nuiprsetinravul;
Demiideori,stpne,maisclavetidectsclavul!
Cispunemi,carefiardincucdeascpat,_emaintoarceiarila
lanulsfrmat?
ncearcdemirspunde:
Eunuminelsoia!
Nicieu,ojurpeHercul,nuifurargintria;iamvagaprosilietfrenis
naturaremotis.
Quipeccasminusatqueego,cumFulviRutubaequeautPacideiani
contentopoplitemirorproeliarubricapictaautcarbone,velutsi
Cndteopretefrica,dorinaionfrnezi,Dariadlaoparteprimejdia,
sveziCumfireaiaratntreagailcomie!110Suntsclavultu,aae,
stpnmietitumis,Daritueti,larndui,naltelanuriprine,Iar
pretoruldegeabasolemnteamaiatinsDetreioricunuiauapecretet,etot
una!Unrobalfriciitalermicatotdeauna.115ivoimaispuneovorbcu
totatttemei:Unsclavcareascultdealtsclav,deobiceiOriineloculcelui
careidporunc,Ori,cotlacotmuncetecuelaceeaimunc.Eucesunt
pentrutine?Tu,miemiporunceti,120Darpeatiaaliilafelituslujeti;
isminilelegatecuonevzuta,idupcumicnt,dansezicao
paia.Atuncimntrebi:omliber,pelume,nimeninui?Eneleptul,singur
stpnpesinealui!125Defier,deumbramoriielnusenfioreaznfrunt
srcia,onorurinuvneaz,Chemrileispiteinsufletnuiptrund,
Alunecndalturi,capeunntregrotund.Nicirzbunareasoriinupoates1
ajung:130CnuareFortunaomnattdelung!Privetetepetinei
uittelael:Poitu,ctdedeparte,sspuicetilafel?JsIubitaicerezece
talanicuvorbmult;Tedpeuafar,tenjur,teinsult,135itoarno
gleatdeapncap,iapoiUdatpnlapiele,techeamnapoi.Sfrm
odatjugulce1poricuumilinSpoistriga:Suntliber,pentreagata
voin!Darnaisfiinstare,ccitristultudestin140Teaosnditrobiei
unuistpnhain,Cenvoialuiteine,temn,temboldeteipestetotte
poart,aacumeldorete.CndstaiiadmiriprostetetabloulmzglitDe
unulcaPausias,tecrezindreptit145Srzi,cndeularndumi,privesc
capeominuneOluptzugrvitnrouincrbune,reverapugnent,feriant
vitentquemoventesarmaviri?NequametcessatorDavus,atipsesubtilis
veterumiudexetcallidusaudis.Nilego,iducorlibofumante:tibiingens
virtusatqueanimuscenisresponsatopimis?Obsequiumventrismihi
perniciosiusestcur?tergoplectorenim.Quituimpunitiorilla,quaeparco
suminequeunt,obsoniacaptas?
Nempeinamarescuntepulaesinefinepetitae,illusiquepedesvitiosum
ferrerecusantcorpus.Anhicpeccat,subnoctemquipueruvam.10furtiva
mutatstrigili:quipraediavendit,nilservilegulaeparenshabet?Adde,quod
idemnonhoramtecumessepotes,nonotiarecteponeretequeipsumvitas
fugitivuseterro,iamvinoquaerens,iamsomnofallerecuram.15Frustra;nam
comesatrapremitsequiturquefugacem.Undemihilapidem?Quorsumest
opus?Unde]sagittas?Autinsanithomoautversusfacit.Ociushincteni
rapis,accedesoperaagrononaSabino.
Cearatcumaieveaprotivniciisebat
Cuarmelenmn,genunchiulncordat,Aacum,ntropildde
ncrncenarecrunt150Pacideian,RutubasauFulviussenfrunt?
DarDavuseunnimeni,unntflelimbut,Nue,nartaveche,catine
priceput!
Cndoplcintmifacecuochiul,epcat;
Darturezitiispiteiunuiospbogat?155nschimb,plcereaburiii
poftademncare,Eulepltesc,stpne,cubeepespinare!
Edreptctoateaceleospeemprteti
itucuoarecarenecazurileplteti.iatbcitstomaculgustoasele
bucate160iabiamergipepicioare,ncovoiatdespate.Maivinovatesclavul
ceschimbpennoptatPeunstrugure,operiecenbaieafurat;Dect
mnculcareirisipeteaverea,Calcomieisalesisatureplcerea?165i
nupoimaidegrabs1ieripeceldinti?Unceasnuetinstarecutines
rmi,Detihnstebucuri,nicicum,nicicnd,niciunde,^>icaunsclavce
fugedeacasiseascundencercisiuiiurtulis1necinvin.170Dar
gndurilenegredetinescaisein
inaisscapideele,stpne,niciodat!
Opiatr!Vreauopiatr!
Dece?
Sauosgeat!
Cefeldeomeacesta?Poete,saunebun?
Iei!Natepta,miele,dedouorisispun,175Sautetrimitla
ar,inosimeargbine
Alnoulealamuncpeogoarelesabine!
UtNasidieniiuvittecenabeati?Nammihiquaerenticonvivamdictus
hereMicdemediopotaredie.SicutmihinumquamnuitafueritmeliusDic,
igravenonest,quaeprimairatumventremplacaveritescau.Inprimis
LucanusaperlenifuitAustrocaptus,utaiebatcenaepater;acriacircum
rapula,lactucae,radices,qualialassumpervelluntstomachum,siser,allec,
faeculaCoa.Hisubisublatispueraltecinctusacernamgausapepurpureo
mensampertersit,etaltersublegit,quodcumqueiaceretinutilequodqueposset
cenantesoffendere:utAtticavirgocumsacrisCererisproceditfuscusHydaspes
Caecubavinaferens.AlconChiummarisexpers.Hicerus:Albanum,
Maecenas,siveFalernumtemagisadpositisdelectat,habemusutrumque.
Divitiasmiseras!sedquiscenantibusunu,SATIRAAVlIIa
Cumiapriitospuldeieri?Etimulumit?BogatulNasidienuscu
cevaomenit?Teamcutatasearstepoftesclamine,iaitimiauspus
cchefuldinmiezulzileiine!5Osearmaiplcutnicicndnampetrecut!
Cefeluridemncarevadatlanceput,Spotoleascfoamea
stomacurilorgoale?
UnporcmistredinaraLucanieidomoale,i,dupspusagazdei,
vnatnumaideozi,Eraservitcusfecl,cuhreanicusalat,Totcetrezete
poftaigustulldesfat,Guliiatoareimorcovifierinsos,Unpicde
saramuridrojdiedeCos.
Dariaspune,lamasceoaspeiaumaifost?
Fundani,pulchrefuerittibi,nosselaboro.20Summusegoetpropeme
ViscusThurinusetinfra,imemini,Varius,cumServilioBalatroneVibidius,
quosMaecenasadduxeratumbros.Nomentanuseratsuperipsum,Porcius
infra,ridiculustotassimulabsorbereplacentas,25Nomentanusadhoc,qui,
siquidfortelateret,indicemonstraretdigitojnamceteraturba,nos,inquam,
cenamusaves,conchylia,pisces,longedissimilemnotocelantiasucum,utvel
continuopatuit,cumpasserisatque30ingustatamihiporrexeritiliarhombi.
Posthocmedocuitmelimelarubereminoremadlunamdelecta.Quidhoc
intersit,abipsoaudierismelius.TurnVibidiusBalatroni:Nosnisidamnose
bibimus,moriemurinulti,35etcalicesposcitmaiores.Verterepallorturn
parochifaciemnilsicmetuentisutacrespotores,velquodmoledicuntliberius
velfervidaquodsubtileexsurdantvinapalatum.InvertuntAllifanisvinariatota
40VibidiusBalatroquesecutisomnibus;imiconvivaelectinihilumnocuere
lagoenis.Adfertursquillasintermurenanatantesnpatinaporrecta.Subhoc
erus:Haecgravidainquitcaptaest,deteriorpostpartumcarnefutura.45
Hismixtumiusest:oleo,quodprimaVenafri
Pentiulpat,alturi,aveamvecincuminePeViscusThurinianul;
apoi,cumsecuvine,PeVarius;Mecenavenisensoit
Vibidiustalamijloc,ialturi,paremise,ServiliusBalatro;maijosse
cuibrisePealtreileapat,gazda;deoparteNomentanidecealaltPorcius,
ridicolulgman,i,totgolindpahare,pierdgustulbuturii.VibidiuiBalatro,
sentreccutoilarnd,IncupedeAlifabalereintregiturnnd.Doarceidin
coadamesei,cugturilestinse,Soseteomurenscldatnsosdecrabi;Dar
gazda,carespunecnuiplacpetiislabi,Nelmuretetaina:Devreimurene
grase,Lepescuietinaintecaicrelesilase.
5Cumsepreparsosul?CucelmaibunuleiCe1aculesVenafran
primulteascalei,pressitcella,garodesucispiscisHiberi,vinoquinquenni,
verumcitramarenato,dumcoquiturcoctoChiumsicconvenit,utnonhoc
magisullumaliudpiperealbononsineaceto,50quodMethymnaeamvitio
mutaverituvam.Erucasvirides,inulasegoprimusamarasmonstravi
incoquere;illutosCurtillusechinos,utmeliusmuria,quodtestamarina
remittat.Intereasuspensagravisaulaearuinas55npatinamfecere,trahentia
pulverisatriquantumnonAquiloCampanisexcitatagri.Nosmaiusveriti,
postquamnihilessepericlisensimus,erigimur;Rufuspositocapite,utifilius
immaturusobisset,fiere.Quisesset60finis,nisapienssicNomentanus
amicumtolleret:HeuFortuna,quisestcrudeliornnostedeus?Utsemper
gaudesilludererebushumanis/Variusmappacompescererisumvixpoterat.
Balatrosuspendensomnianaso:65Haecestcondiciovivendiaiebat,eoque
responsuratuonumquamestparfamalabori.Tene,utegoaccipiarlute,
torquerieromnisollicitudinedistrictum,nepanisadustus,nemaleconditum
iusadponatur,utomnes70praecinctirectepuericomptiqueministrent.Adde
hospraetereacasus,aulaearuantiutmodo,ipatinampedelapsusfrangat
agaso.Sedconvivatorisutiducisingeniumres
Cusucdepetiibericitopiinsaramur,icndacestamesteclvezic
dnfiertur,Tornipesteelocupcuvindesoiales,itavaceadusese,n
ndriasrit!
Snfruntenssoarta,ogazdbuntie,Aacumgeneralii,cndpierd
obtlie,adversaenudaresolent,celaresecundae.75Nasidienusadhaec:
Tibidi,quaecumquepreceriscommodadent;itacirbonusesconvivaque
comis,etsoleasposcit.Turnnlecloquoquevideresstrideresecretadivisos
auresusurros.Nulloshismallemludosspectasse;sedilla80reddeage,
quaedeincepsrisisti.Vibidiusdumquaeritdepueris,numsitquoquefracta
lagoena,quodsibiposcentinondenturpocula,dumquerideturfictisrerura
Balatronesecundo,Nasidiene,redismutataefrontis,utarte85emendaturas
fortunam;deindesecutimazonomopuerirnagnodiscerptaferentesmembra
gruissparsisalemultononsinefarre,pinguibusetficispostumiecuranseris
albaeetleporumavulsos,utmultosuavius,armos,90quamicumlumbis
quisedit.Turnpectoreadustoi>idimusetmerulasponietsineclune
palumbes,suavesres,inoncausasnarraretearumetnaturasdominus:quem
nossicfugimusulti,utnihilomninogustaremus,velutillis95Canidiaafflasset
peiorserpentibusAfris.
Numainfrnitalentulntregi1dovedesc.IarNasidienusspune:
Amiceimulumesc!Sidruiasczeiidetoate,dupvrere.110miplaci!
Apoistpnulsandaleleicere.
Ceiceamrmaslamas,nurmaluiprivind,Cupalmalaureche
vorbeamabiaoptind.
Nacredesexistenaltcomedie
inniciunaltspectacoloscenmaihazlie!115Deceaimairspe
urm?Cesamaintmplat?
Vibidiu,peunuldinsclavi1antrebat:Deceaurmaspemas
pahareledearte?Sauvreisspuictoatecarafelesuntsparte?Balatroiine
hangul,cunscociridesoi,Ficatdegscalbhrnitcusmochine,i,
spintecatcugrij,uniepurefrumos:Lipseanumaispinarea,colduimai
gustos!Cupieptdemierlefriptefumasancrcat,Mncrurifoartebune,de
nusarfigrbitSneexplicegazdancefelsaugtit.Neamrzbunatlund
olafugngoanamare,Scrbiideaceleresturiderncedmncare,Imus
locusconsularis|
Medius
Summus
MecenaVibidiusServiliusBalatro^I!
tirti
V\parnii!
Nomentanus/Nosidienus/Porcius/j<dffr1iut!c
EPISTULARUM
LIBERPRIOR
EPISTOLE
CARTEAI
T
CB

Njl.
TnC3
CL,03i>mfa(tm)CB
SC8'5Bs
C/3.af/JcBcofiai*nJg
Sfifaceoaca
2B)CB
CB
Sh03
*CB
B'53~>
M03
Om'S*
*>CBcc'
CB
CBfa>SB*>iToco'BfacfaU
Oh,cs+jCBp_,CB)CB^
CB
CBfiO
OcefaB
Oh+J4a03CBCBfa^WB
CSfaOhO
BF3
CBcu
COies3
Oh<cu
CBcd
acBliS>c
CBo'
Phcu03
N
'CD42mTiCBtiBrB3
)C3
PhCO^oJC3coO
5Bce)CBfa
B3cu
K>
&a5
O^H~>'CO
Ph>CC*
BB
OcoP*
Oh'sh>>COci
CUffi>c6^3fificoz;
CB93>'si>CBcjB
>cB
O*>cuO313
CBcBfi
Ei03)CS*
%rCb>cu3'o.3~
CBg^ficucu
IfllJ
>cBcssi!
CE03
~,B
>ctfjgo
B03
BB3>raAB
BBO3_cB,_<i<h;UQUCC
*coco'3OB~2CBBCB<(tm)S3.
CocBcofi
CB03q>CB3
O,fHrfiACBCBrHPhCC;>I
I..*!
BCB,3S
B03
^HH^Hcecu
T35wcocB
Ph
Phfaf
PhCB)CS03aph.cu
PhCUCB03
&a>cs
COrfio
Oh
T3>CB.CfaQ.>ctfB
N
_S^cu>*3<B>
SS^P*3.O)CSo
Ph^
_.OcuB.13
Hg+1m)CB43
CDCU
Ofi
H<H^,H'*^^03)CBCO.^Two
CM
UCMse.2o2fibsSs.23
s11!*asa8ssisfi.
OhcoO
s:faS
T3co
Iij11e'si22^|il:^lili
S?soPoqcfcSg~
SIKco
^S
*Jl
X,^2cS03c3
sC3cofao^S!i>

|i148s^*|.5|s
Se'~Ssofasfafefa9a,*?
<*,g33js^q^
CB03(^ti?g~
S|gg||^o22
^eeofagSgsoc2S,COco
hS
CO
S3faSiHh03CtC.
CJg3^COh
3eiS;faS*S5.J2o>rocok3o.in2
O3
ScgS,^
^~faS3g'
Srgg^fac,0.
OhOHgQ.S||
C0k3(C0'03feHH>'1aIIIefaaso,1

SSfiTg03|9*e
UotM
%ooutpropiusspecteslacrimosapoemataPupi,anquiFortunaete
responsaresuperbaeliberumeterectumpraesenshortaturetaptat?70Quodsi
mepopulusRomanusforeroget,curnonutporticibussiciudiciisfruarisdem,
necsequarautfugiam,quaediligitipseveloditolimquodvulpesaegrotocaut
leonirespondit,referam:Quiamevestigiaterrent,75omniateadversum
spectantia,nullaretrorsum.
Beluamultorumescapitum.Namquidsequarautquetn?Parshommum
gestitconducerepublica;suntquifrustisetpomisviduasvenenturavaras
excipiantquesenes,quosnvivariamittant;80multisoccullocrescitresfenore.
Verumestoaliisaliosrebusstudiisqueteneri:idemeadempossunthoram
durareprobantes?NullusnorbesinusBaispraelucetamoenisidixitdives,
lacusetmaresentitamorem85festinantiseri;cuiiviliosalibidofecerit
auspicium:crasferramentaTeanurntolletis,fabri!Lectusgenialisnaulaest:
nilaitesseprius,meliusnilcaelibevita;inonest,iuratbenesolisesse
mriti.90QuoteneamvultusnutantemProteanodo?Quidpauper?Ride:
mutatcenacula,lectos,balnea,tonsores,conductonavigioaequenauseatac
locuples,quemducitprivatriremis.icuratusinaequalitonsorecapillos95
occurri,rides;ifortesubuculapexaetritasubesttunicae,velitogadissidet
impar,rides:quid,meacumpugnatsententiasecum,quodpetiitspernit,
repetitquodnuperomisit,aestuat,etvitaedisconvenitordinetoto,100diruit,
aedificat,mutatquadratarotundis?Insanireputassollemniamenequerides
necmedicicredisneccuratorisegereapraetoredai,rerumtutelamearum
cumsisetpravesectumstomacherisobunguem105detependentis,te
respicientisamici.
Adsummam:sapiensunominorestIove,dives,CasiveziluiPuppiu
aproapepieseleinlcrimate,Oriacelcetendeamnbogieingmfate
Purureasemeilibersfiigatapieptsiii?
Gustulluidecenumiplacetotcamndreleiportice,Casfugdeceel
fugeisfacprecumelzice,Voirspundecum,odat,ziseleuluibolnav
Vulpeaceaviclean:Fiindcaintramtemgrozav,Meteri,laTean,pe
mine,sculeleveifipornit!Aliizic,cndvdnatriupatuldecstorie,C
fericecaburlaculnimeninarputeasfie,Darburlacii,cnsuraiiducuntrai
mulumitor.
Daceualerglatinetunslaprmairu,mcar,Rzidemineirzi
iari,cndsubnouameatunicEuamocmaroasorichiartogarumi
pic.Darceaizicedacminiialtaisarnzri?Nuvreaceaiubit,doretece
aiubitdeunzi;Herbentruna,toatviaagatassecontrazic,Schimbcu
rotundptratul,construieteiiarstric.JNumairzi.Mcrezi,desigur,un
smintitobinuit,Uardemedicsaututorenuinevoienegreit,lotuitumia
subpaz,ccitesupericteodat,j/vr;lnvezilaaltuprietenunghiamai
rutiat,&1care,robitdetine,teurmeazcredincios!Maipescurt,doar
neleptuleluiZeusmaiprejos,liber,honoratus,pulcher,rexdeniqueregum,
praecipuesanus,nisicumpituitamolestaest.
Onorat,bogat,omliber,domnnfinepestecrai,Sntoscuosebire,
dacnareguturai!
(LeliaTeodosiu)
Troianibeliiscriptorem,MaximeLolli,dumtudeclamasRomae,
Praenesterelegi:qui,quidsitpulchrum,quidturpe,quidutile,quidnon
planiusacmeliusChrysippoetCrantoredicit.5Curitacrediderim,nisiquidte
dislinet,audi.Fabula,quaParidispropternarraluramoremGraeciabarbariae
lentocollisaduello,stultorumregumetpopulorumcontinetaestus.Anterior
censetbeliipraeciderecausam:10quidParis?utsalvusregnetvivatque
beatus,cogipossenegat.NestorcomponerelitesinterPelidenfestinatetinter
Atriden:huneamor,iraquidemcommuniteruritutrumque.Quidquiddelirant
reges,plectunturAchwi.15Seditione,dolis,scelereatquelibidineetiraIliacos
intramurospeceaturetextra.Rursus,quidvirtusetquidsapientiapossit,utile
proposuitnobisexemplarUlixen,quidomitorTroiaemultorumproridusurbes
20etmoreshominuminspexit,latumqueperaequor,dumsibi,dumsociis
reditumparat,asperamultapertulit,adversisrerumimmersabilisundis.
SirenumvocesetCircaepoculanosti:quaeicumsociisstultuscupidusque
bibisset25subdominameretricefuissetturpisetexcors,vixissetcani
immundusvelamicalutosus.
EPISTOLAAIlaLUILOLLIUS
PecnddeclamailaRoma,laPraenesteamrecititPecelcerzboiul
Troiei,Lollius,1apovestit.Ceiutil,mresaujosnic,elneaspusmaiclar,
maibineDectChrisippusiCrantor.Altcevadenuteine,Sasculidece
suntastfeldeaceastancredinat.
Epopeeancaregrecii,curzboindelungatPentrudragostealuiParissar
cubarbarissebat,Patimileunorneamuriiunorreginebuninearat.
Antenorineascurmepricinaceadatrzboi.Parisceazis?Sdomneasc
fericit,npaceapoi,Einu1potsili.IarNestorvreasstingcugrbireCearta
dintrAchiliAtride,careardedeiubire,Darmniadeopotrivfierbesufletul
dinei.Totceaiureazregiicadeapoipeachei.
IntrezidurileTroiiiafaraufostpcate,Rzvrtire,crime,pofte,
viclenie,rutate,Darcepoatenelepciuneaivirtutea,nsuielNeddu,n
altaparte,peUlisedemodel.El,biruitorulTroiei,strbturinumeroase,
Observndalelorrosturii,pedrum,cndsentoarse,Cutovariisprecas,
pestemri,desoartdus,ndurprimejdiimulte,darnimicnu1arpus,vn
doarcntuldesireniaCirceibuturUacarfibutolacom,cum,nebuni,
ceilalifcur,Robuluneicurtezaneelsarfitrtapoi,^auncinen
murdriesaucaporculnnoroi.
NosnumerussumusetfrugesconsumerenatisponsiPenelopae
nebulonesAlcinoiquencutecurandaplusaequooperataiuventus,Quicupit
autmetuit,iuvatUiumsicdomusetres,utlippumpictaetabulae,fomenta
podagram,auriculascitharaecollectasordedolentes.Sincerumestnisivas,
quodcumqueinfundis,acescit.
Noisuntemmulimeacarepentruroadeenscut,PeitoriiPenelopei,
tinerimepriceputAluiAlcinou,cepieleapreamultineangriji30i,de
cntecdechitar,somnulpnnmiezdezi
Alinats1doarm,credecarfichiarvreoscofal!Cnducidunom
tlharii,decunoapteeisescoal.Nutescoliitudevremepentrupropriai
salvare?Dacnofacictetizdravn,cahidropicfacimicare.35icndnu
veicerecarteaifclianzoridezi,iculucruribuneminteaicustudiinuo
ii,Teveirsucideur,treazeznd,saudedorine.Cndcevanochii
intr,cas1scoidepuisiline,Daramnisscoidinsufletreleledecarei
ros.40Treabaigatajumtatecndncepi.DecicurajosHai,ncepe!Cine
amnatricumsecuvineEranulcareateaptapanvadssetermine.
Dareacurgeivacurgeinvecinusosfri.intatuturorebanul,osoie
cucopii45ipdurislbticite,caprinmuncsrodeasc
Darcuiiedestulctare,maimultnicisnuidoreasc.Mareacasi
moiaibnetul,ieltot,Dintruncorprpusdeboalfierbinelilenuscot.i
nicigrijiledinsuflet.Trebuieisntate,50Dacvreisifoloseasccele
multeadunate.IIdesfataaavereapecellacomsaufricos,Capicturaunochi
bolnav,ocomprespegutosSauchitaraoureche,cenfundatnecjete.Cnd
curatnuestevasul,totcepuinelseacrete.55Nurvnilaoplcere
cumpratcudureri!
Poftasonfrnezi,ccilacometisracchiarcuaveri.Celinvidios
slbetecndaualiibunstare.InSicilia,tiraniinaugsitunchinmaimare
Cainvidia.icinefurianuianfrnat0Seciete,mainurm,unde1
dusealeisfat,Ccicuviolenura,splteasc,egrbit.Nebunieemnia.
ineonfru,ccinestrunitIicomand.Cuctueicufriesosupui.,
Caluledeprinscudrumul,cndecrudgrumazullui
i1conduceclreul.CineledevntoareLhiardemic,cndlatrn
curtepieiledecprioare,Anceputvnatul.Tnr,sorbiitunelepciune,
pectoreverbapuer,nunetemelioribusoffer:quosemelestimbutarecens,
servabitodorem70testadiu.Quodsicessasautstrenuusanteisnectardum
opperiornecpraecedentibusinsto.
i,cndinimaicurat,sfaturilortesupune!Vasuldeargilnoumult
vremevapstra70Mirosuabsorbitodatdar,dacpelocveistaSauvei
luaonainte,eupecelcentrzieNu1atept.Nudaunicifuga,dacnfrunte
vreasfie.
(LeliaTeodosiu)
/luliFlore,quibusterrarummilitetorisClaudiusAugustiprivignus,scire
laboro,ThracanevosHebrusquenivalicompedecinctus,anfretavicinasinter
currentiaturres,5anpinguesAsiaecampicollesquemorantur?
Quidstudiosacohorsoperumstruit?hocquoquecuro;Quissibires
gestasAugustiscriberesumit?Bellaquisetpaceslongumdiffunditnaecum?
QuidTitius,Romanabreviventurusnora,10Pindaricifontisquinonexpalluit
haustusfastidirelacusetrivosaususapertos?Utvalet?Utmeminitnotri?
fidibusneLatinisThebanosaptaremodosstudetauspiceMusa,antragica
desaevitetampullaturnarte?15QuidmihiCelsusagit?monitusmultumque
monendus,pr'watasutquaeratopesettangerevitetscripta,Palatinus
quaecumquerecepitApollo,ne,ifortesuasrepetitumveneritolimgrexavium
plumas,moveatcornicularisum20furtivisnudatacoloribus.
Ipsequidaudes?
Quaecircumvolitasagilisthyma?Nontibiparvumingenium,non
inculturaestetturpitcrhirtum:seulinguamcausisacuisseucivicaiura
respondereparasseucondisamabilecarmen,25primafereshederevictricis
praemia.Quodsifrigidacurarumfomentarelinquereposses,EPISTOLAAIlIa
LUIFLORUS
VreaustiupecetrmuriluptedbiruitoareFiulluiAugust,Tiberiu,
dragFlorus.Traciioarei,nlnuitdegheuri,EbrulvmaiiniacumOri
chiarmarea,strimttinduiprintredouturnuridrum5ialeAsieicolinei
cmpiileibogate?
Iarsuitaistudioasceproblememaidezbate?AleluiAugustusfapte,
marinpaceinrzboi,Cineiasilescrie,srmiedupnoi?Titius,a
cruifaimctreRomaoszboare,issoarbadinfntnaluiPindar,ceface
el?iaminteteidemine?Vreascntenaltfel,Potrivindpecorzilatine,cu
succes,unverspindaricSauseaprindeiinalglasulsuntonultragic?
^UDespuiatdepodoabe.Tucemaincerciaface?
Lngcetufidecimbrusprintenzborideici,colea?Naitalentsrac,
slbatic,neplivitdeiarbrea.Oric,limbaascuindui,tepreparidepledoarii
Orictlmcetiolegeoriplcutpoemsscrii,Cptavei,sigur,premiul
iedereinvingtoare.Dar,dacailsacutotulgrijileclocotitoare,quote
caelestissapientiaduceret,ires.
Hocopus,hocstudiumparviproperemusetampliipatriaevolumus,i
nobisviverecari.
Raiuneaceadivinpealeidrumtearnsoi
PretCe^l^vTt3063813'*?imici'arSad,Frespreadavieiinoastre,
scumppatrieiinou
Pentruantoarcernserbare,lasojuncsmacreasc
(LeliaTeodosiu)
Albi,nostrorumsermonumcandideiudex,quidnunetedicamfaceren
regionePedanaPScriberequodCassiParmensisopusculavincat,aritaciturn
silvasinterreptaresalubres,5curantemquidquiddignumsapientebonoque
est?Nontucorpuserassinepectore:ditibiformam,ditibidivitiasdederunt
artemquefruendi.Quidvoveatdulcinutriculamaiusalumno,quisapereetfari
possitquaesentiat'etcui
EPISTOLAAIVaLUIALBIUSTIBULLUS
TuAlbiu,carejudeciScrisorilemi,cumsunt,Sspuncefaciacuman
pedanultupmnt?nliniteadeacolo,tuscriipoeme,poate,PeunCassius,
barddinParma,nstaredea1bate,5Princodriicentremeaz,turtceti
tcut,Gndindlamultulbine,pelumedefcut?Naifostuntrupncareun
sufletsnufie,Frumosntotul,zeiiiaudatiavuieiartastebucurict
maideplin,dinea.10Maimaremulumire,omamnarvisa
Dectunfiudeacesta,cumultnelepciune,Totcevibreazntrnsul,
spoatnvorbepune,Acoperitdefaim,cutreceremaisus,Sclipindde
sntate,cutraiales,nespus,15Nicivorbs1mpung,ungol,cndva,n
pung.Chematdevreosperan,deogrijurmrit,Detemeri,demniecnd
etimaihruit,GndetetecastaeziuadepeurmCe3ilucetei
nerbdareaicurm,20Atunceaclipanou,cenomaiateptai,Maidulceo
sipar;iardacpoftaiDers,atunceapasuindreapt1ctremine,
PurcelulcedeturmaluiEpicurusine,Luciosdegras,grijindumioriciul
coliliu.
(PetreStai)
3j^.ss?sj.di;s33j.Onm>1fio.s.af.a*cSfi
s_.Ssab^*iJStfKkaJJ'aMiS<aoS^^BS'^aS^^^Ma^3E'RSSaS3
csv<S.t>,g'Ora3Snrt>s+'BS
>._jotrt<MBo'c3Stn&iti*as^coHs|*a.1gJt^sIfi3g.&MJs|
s's'g,a>.rt(tm)Q._55oofi>a'oswd^S'5air
CB3
_.Jw!3hBnQJ^Hrt^.3.*!
C3,>op5a.tsfifigEfisSiiS^ft'SiiijJ4;i:ifoifs'3**jj
Q^Q&Q^^^5?^gsu|sH~rjcb:sihnoiwj<,iJ>><*_,UP3W<W
fiQ
IA
S9(=>.
g9.
1ISa5*s1..*>a**si.

31S^J|<8s|.sSlslg,.11^i^J|IsUf^51!oqfi^.5coii^33
O1^33C>c?9hw(c)w
Delanulsrciei,beiatedezleag.Eugrijapregtiriiovoipurta
ntreag
inufrplcere,aacveiafla30Unpatcuratncaresfiinvoiata.
erveteneptate,snuiiritenarea,Intalerelucioasesivezi
asemnarea.
Afardeaceasta,vomfintreamici,Snuseaudnlume,vreovorb,
deaici.35Suntinvitaitotoamenicesenelegmaibine
PeButra,peSepticiuivoiavealamine
ipeSabin,denuedeofatinvitat.
Elocipentruumbre,dartotuinumrat.
Lamesenghesuite,sudori,aapmiroas.40Printrunrvadeciscrie
micivreisaducilamas.
Laibaltoricetreab:peuadedindos
Fugideunclientcenatriuvegheaznemilos.
(PetreStai)
Niladmirriproperesestuna,Numici,Solaque,quaepossitfacereet
servarebeatum.Hunesolemetstellasetdecedentiacertistemporamomentis
suntquiformidinenulla5imbutispectent:quidcensesmuneraterrae,quid
marisextremosArabasditantisetIndos,ludicraquidplaususetamicidona
Quiritis,quospectandamodo,quosensucredisetore?Quitimethisadversa,
feremiratureodem
EPISTOLAAVia
LUINUMICIUS
UnsingurlucrucareiaducemulumireEsajungi,Numiciu,nimics
nutemire.Cndsoaresearatoristeleiesnsearidacanotimpuriau
termenespiar,5Suntuniiceacestealevdfrnfricare.
DecumpneticedaruripmntulnostruareSaucecomorirevars
talazulmriinspumePesteArabi,peInziidinmarginedelume,Oripoate
gnduiestelajocuriintreceri,10Aplauze,mrire,delaromanisseceri
Vnndulefavoarea:Dectpreuire,isubceunghismsuriaceast
niruire?Cumvasnulepiard,celstpnitdeteam,Cutremuratepururi,
aproapetotdeoseam,15Cucelcarelabunurideacesteajinduiete.Triesc
mereunzbuciumispaimaiapucDecumlisearataceeaireanluc.De
suntcuprinideteam,dor,chin,saubucurieSperanadeisporitsaucade
nurgie,20Cuochimrii,cutrupulisufletunnetire,Nusuntloviicutoii
deogreadescumpnire?
idreptulineleptulipierdvestitulnume,Cndcautvirtutea,din
caleafarnlume._.Duteacum,admirvechimarmorisauargintul,*5
Privetelunglabronzulce1astrujitCorintul,Laoperedeart,lapurpuri
tyriene,suspice,cumgemmisTyriosmirarecolores;gaudequodspectantoculi
temiileloquentem;
Printremiestreapecualesturidegeme.Devorbatafiimndru,tecat
ochi,omie,Dinzori,nfor,spresearacaspasuivie:30Depeunpmnt
dezestre,unMutussnaduneLasecerat,nvar,cumultmaimultpne,
Unomcenspiaitearsdetineedeparte,Vezisnuaibnlocuidemare
vazparte!Celeascunsetimpullescoatelalumin,35Iarceiscnteieastzi,
ongroapnruin.idacazitiupasulcutreierriitalePorticulluiAgrippa
saualuiAppiucale,CamineteveiducelaAncusilaNuma.Durerideale,
rnzadenuidaupaceacuma,40Tucatngrabmare,saflivindecare!De
vreisducioviamaibun,fericit,(Asemeniexisten,decinenuidorit?)
idacdoarvirtuteaipoateaducedarui,Fiitareiourmeazste
nsoeascharui,45Lsnduteodat,dedezmareatoat.
De,ns,pentrutinevirtuteaivorbseac,Iarluncasfntnochii
doarlemnofistreac,Aleargnportmaiiute,caaltulsnobinInlocui,
marfascumpcibirsaubitin.50Talaniiti,cutrud,omieirotunjete,
Apoiadouaatreia,peurmimptrete!Allumiirege,banulidfr
ndoial,Soieamiciicredit,unnume,poleial,Venera,Elocvenastaus
reversegraii55Scldnduinluminpeceicubani:bogaii.LaCapadoci,un
regeaveasodomdesclavi,invisteriaigoal,doarcivabanifiravi.Snufii
caacestaCndLucullus,sespune,Funtrebat,odat,denarputeadispune
Deosutdehlamide,pentruunspectacoldatCineosaibattea?(elar
fireplicat)itotuiamscautceamivoitrimitePentrumontareapiesei,
hlamidelegsite,reurm.nscurtvreme,rvauipreciza:Devreocinci
miintotul,miiplincasamea.Luainumaiopartesautoate,cumvplace.
/emptummulusaprum.Cruditumidiquelavemur,quiddeceat,quid
non,obliti,Caeriteceradigni,remigiumvitiosumIthacensisUlixei,cuipotior
patriafuitinterdictavoluptas.
\par OcasniseparedincelemaisraceDenuiticsitcelaruicu
lucrurideprisosidestpnuitate,dndhoilorfolos.70Snenelegem:
dactefericeteaverea
Pstrnduimulumirea,sostrngictaiputerea.Fiiprimulprintre
primiictndsocuceretiiultimuldeivorbasnuagoniseti.Iardac
strlucireaitrecereaifacloc75Sieinevidenprinmareleinoroc,Si
ncgumatunceaunsclavsideadevesteDinceicetrec,cutare,penume
cineeste,Silitfiinddecotuincoastastngatins,Pestetarab,dreaptais
ontinziceluidistins.80LaceidintribulFabiu,stomeplindevaz.Printre
velinicutare,totceardoridicteaz,Iarcel'laltinsdfascii,oricuiiarfipe
plac,Prinintrigai,cujeuridefilde,mulisefac.Cutitlurisintmpini,de
fratesaudetat85Atuncicndinsulestedeovrstnaintat,Iardace
maitnr,abils1nfiezi.
Deijudecibunviaa,cndcopioscinezi,Vezicsefaceziu
Ladrumcugrabmultiguriinestule,ndemnuli1ascult!La
pescuitsmergem!DizorlavntoareCanvremideodinioar,acelGargiliu
careTrecnddedimineaprinforulnesat,Venea,subochiigloatei,spre
cas,penserat,Cuunuldincatriiceimuli,ducndnspateMistreste
nspimnte,darcumpratpedrum.Cupntecendopate,snembiemacum,
Uitnddeceevoieicenengduite,Buni,frndoial,detablelecerite,
Vslaidedailavicii,ortaciailuiUlis,Cumultdispredear,pentrun
dezmneadmis.
Dens,deoprerecuunMimnerm,iubireaSocoticenstaresaduc
mulumirea,Supuneteiubiriiijoculs1simicei.
Mulianicusntate!DetiimaicutemeiOaltnelepciune,ascuns
nuoine!Iardenutii,denoimamitebucurcumine.
(PetreStai)207
Quinquediestibipollicitusmerurefuturum
Sextilemtotummendaxdesideror.Atqui,imeviverevissanumrecteque
valentem,quammihidasaegro,dabisaegrotaretimenti,Maecenas,veniam,
dumficusprimacalorquedissignatoremdecoratlictoribusatris,dumpueris
omnispateretmaterculapallet,officiosaquesedulitasetopellaforensisadducit
febresettestamentaresignat.
QuodsibrumanivesAlbanisillinetagri,admaredescendetvatestuuset
sibiparcetcontractusqueleget;te,dulcisamice,revisetcumZephyris,i
concedes,ethirundineprima.
NonquomorepirisvesciCalaberiubehospes,tumefecistilocupletem.
Vesceresodes.
Iamsatisest.Altu,quantumvis,toile!Benigne.
Noninvisaferespuerismunusculaparvis.
EPISTOLAAVllaLUIMECENA
Cincizileipromisesemcamsmaistaulaar,Daratrecutiaugust,
spremareameaocar,Fcndute,Mecena,smatepisvin.Dens,iii
astzi,smaitriescpuin,5Atentmereu,lateamamideonousuferin,
Gndetecafibolnavidmingduin,Cciariadeafar,smochinele
dintiAducnnegrulictori,adeslacpti.Azitremurndprinii,pentru
copiiauteam
Demaifcutcuavere,nusemenibunoar,Cuunealabruamabil,ce
nusedbtutCndioferpere,deajunsipentrecut:
Haidemnnc,vere!
Mnnc,ntroprere.
Atunceaducutineacas,ctevrei.
Preabuneti,darnuface
Iapentrufiiiti,Sveziceosleplacofrandelemiinfime.
Tamteneordono,quamidimittaronustus.Utlibet:haecporcishodie
comedendarelinques.
imulumescdeparcleafiluatcumine.
Sfaciprecumievrerea:laporcidaucearmas.Cudarnicai
prostietelasfrglas:
Unombunicumintenusevadanapoi,Oricruiinsceivrednic,n
ajutorsivie,35Distanadelaboablaban,eldoarotie.Amsartc
meritbunvoinata:Cuniciunpredetinenumvoideprta.Deteatrage
aceasta,redmispinareatare,Pefrunteameangust,dmiprulnegru,
mare40iglasumilin,redmi1irsulfermecatidintredulcipocale
regretulcaplecatMereufrdeastmpr,zburdalnicaCinar.
Printrodeschizturstrmtdetot,maian,Dingreusefuriaseun
jigritvulpan45ntrunpatulcupne;rozndntrunagrne,Serotunjise
atta,ctrupulnu1lsSozbugheascafar,orictsilid.Atunceade
departeistrigonevstuicDevreisieideacolo,fbineiarunc50
Osnzadepetine:cutrupiarsubiatVeitreceprinurecheapeundeaiintrat.
Dacapologuacesta,sarreferilamine,Daundrt,Mecena,totcepelocm
ine.Naismauziclaudunsomnplebeusenin,55Delaospcupntecde
prepelieplin
inumidautraiunvoie,peArabiabogat.Mailudattunsuiiasta
nuodatCmoderat,ducpururioviarezervat;Cutitluldeprintei
regeteamtratat0inualtfel,nlipsaieuteamgratificat.Gndetete
atuncea,denumiarstamaibine,Sidaunapoiavuturiprimitedelatine.
Nufrderost,rspunsepetimpuri,TelemacNscutuldinUlisecel
ncercatnveac:Itacanueloculbunpentrucai,Atride,ggjNuareescu
iarb,cistrmteviaride.
Atride,magisaptatibituadonarelinquam.Parvumparvadecent:mihi
iamnonregiaRoma,45sedvacuumTiburplacetautimbelleTarentum.
StrenuusetfortiscausisquePhilippusagendisclarus,abofficiisoctavam
circiterhoramdumreditatqueforonimiumdistareCarinasiamgrandisnatu
queritur,conspexit,utaiunt,50adrasumquendamvacuatonsorisnumbra
cultellopropriospurgantemleniterungues.Demetr,(puerhicnonlaeveiussa
Philippiaccipiebat)abi,quaereetrefer,undedomo,quis,cuiusfortunae,quo
sitpatrequovepatrono.55It,reditetnarrat,VolteiumnomineMenam,
praeconem,tenuicensu,sinecrimine,notumetproperarelocoetcessareet
quaerereetuti,gaudentemparvisquesodalibusetlarecertoelludisetpost
decisanegotiacampo.60Scitarilibetexipsoquodcumquerefers:dicad
cenamveniat.NonsanecredereMena,mirrisecumtacitus,QuidmultaP
Benignerespondet.Negetiilemihi?Negatimprobusetneglegitauthorret.
VolteiummanePhilippus65viliavendentemtunicatoscrutapopellooccupatel
salvereiubeprior;iilePhilippoexcusarelaboremetmercennariavincla,quod
nonmanedomumcenisset,deniquequodnonprovidisseteum.Sicignorisse
putato70metibi,icenashodiemecum.Utlibet.Ergoilasacestedaruri,
maidefolosisunt.Ostaremaimruntepentrucelmrunt.Azinumimai
placeRomacupompaeiregal,70CinsinguratulTibur,Tarentulfrfal.
ZelosivrednicPhilipp,unavocatvestit,Pecndlaoraopta,detreburi
obosit,Sentorceaacas,gsinddistanamareDinForpn'laCarene,peun
drumcecaptnare,75Elomfiindnvrst,ciochiuiseopri,Cumuniizic,
asupracutruice1uimi.Uninssttealaumbra,nfrizeriagoal,Cuncuita
scurtnduidinunghii,cumigal.Demetre(peacesta,Philipp1aveape
atunci80Sclavfrstngcie,lamplinitporunci),Haidutecerceteaziad
milucruricerte:Alcuifiu,dinceari?Ceom?Ceavut?Cliente?'Saduss
cercetezeiiatceaaflat:InsuiVolteiusMena,uncrainiclamezat,85Frde
averemultiniciunfeldepatCuzorlatreab,olascndtrebuielsat.
Dinceaduntiestragmultfolos.Areamici,cadnsul,totoamenimaide
jos.Sebucur,deasemeni,demicailocuin;90Spectacoleicmpullui
Mart,depreferinLatragcndnumaiarenimicadefcut.Dinguralui,
povesteaisoafluafivrut.Neaprat,lacin,invit1decismivin!
Nevrndscread,Menasemirnsinealui:95CuMulumesc,darnam
cum!rspundesclavului.Nuiniciuncomentariu.Philippnupoatecrede:Pe
minemrefuz?Aaprecumsevede,Neobrzatuacestaorinuteian
seam,Oristruienrefuzuiavnddetineteam.100Adouazi,devreme,
PhilipppeMena1cat.Acesta,mruniurivindeacelordingloat.Philipp
salutprimul,dintrunimboldalsu.VolteiusiaratcemultipareruC
mpovratdetreburinamersdediminea*05Sideabineeacas,cnui
ieisenfa,Teiertdaclacinmiveifioaspeazi.postnonamveniesnune
i,remslrenuusauge.Utventumadcenamest,dicendatacendalocutus
tandemdormitumdimittitur.Hicubisaepeoccultumvisusdecurrerepiscisad
hamum,Voifaceodaciplace,aziammaimultrgaz.Deciduporanoua
aispoftetilamine.Urnduisporntoate,telas:rmicubine!110De
cumsoseteomul,iaulocpentrucinat.Eltoarnnvorbailung,icenui
indicat.Pnlaurmaurmei,trimiselaculcare.Deatuncea,petiorul,adesl
vezicumsareDupmomealaundecrligulepitit.115Clientdediminea,la
cinnelipsit,EinvitatdePhilipp,neapratsvinCudnsulpn'laar,de
Ferialatin.Stndcocoatneauaunuicluvioi,Ellaudantruna,
privelitilenoi,120Sabineleogoareicerurileclare.
Cndvedecumsttreaba,Philippsurdeanumeicumenvacani
pusnumaipeglumeVreoaptemiisesteriiluiMenaidndarii
fgduieteaceeaisumiar.125iastfellconvingesicumpereunogor.
iaceastaoifacelaurmaurmelor.Frdeocol,povesteami,pescurtse
desfoar:SubireleVolteiusajungeomdear.Devii,deartur,1auzi
vorbinddingur.130Elulmilorletaieprisosdecreangdeasicaden
brncidetrud,itotuinuselas.Depatimadeastrngeavere,hruit,Din
zinzielparetotmaimbtrnit.Srmanul,ceurgiepecapafostsicad:
135Iimornitecprie,deoi,omn1prad,Recoltainealsperana
pusnea;Unbouicrapnbrazd,pecndlaplugtrgea.Clarenmiezde
noapte,depierderiscosdinfire,SendreptsprevilaluiPhilipp,cundrjire.
1*0Cndlvzuacesta,murdar,cuprvlvoi,Iizice:Preatesupericu
treburiinevoi!miestemartorPolux,devreismispuipenume,Nenorocit
miaispune,cumaltulnuipelume.Pedreaptata,peGeniu,pescumpiPenai
aiti,145Smredai,tendur,lastareameadinti.
Atuncicndidaiseamacviaadealtdat
Quisemelaspexit,quantumdimissapetitispraestent,matureredeat
repetatquerelicta.Metirisequemquesuomoduloacpedeverumest.
EramaibunfadecaleaapucatSprezrilehimerei.fbineste
ntorci,Caviaadinainte,tuiarisiotorci.150ncalidecipiciorulcu
dreaptaluimsur,Cucotuistemsuriiidatdelanatur.
(PetreStai)
CelsogaudereetbeneremgerereAlbinovanoMusarogatarefer,comii
scribaequeNeronis.iquaeretquidagam,dicmultaetpulchraminantem
viverenecrectenecsuaviter;haudquiagrando5contuderitvitesoleamque
momorderitaestus,necquialonginquisarmentumaegrotetnagri,sedquia
menteminusvalidusquamcorporetotonilaudirevelim,nildiscere,quodlevet
aegrum,fidisoffendarmedicis,irascaramicis,10curmefunestoproperent
arcereveterno,quaenocueresequar,fugiamquaeproforecredam,RomaeTibur
amemventosus,TibureRomam.Posthaec,utvaleat,quopactoremgeratetse,
utplaceatiuveni,percontare,utquecohorti.15idicetrecte,primum
gaudere,subindepraeceptumauriculishocinstillarememento;uttu
fortunam,sicnoste,Celse,feremus.
EPISTOLAAVlIIa
LUICELSUSALBINOVANUS
Muz,roguteluiCelsus,secretarulcensoetePeTiberiu,bucuriesi
transmiiicedorete.Dacntreabcefac,spuneicnicibineniciplcutEu
noduc,chiardeapromitecminuniamdefcut.5Nucturmalapune
miebolnavsaunviPiatraabtut,msliniicmisauuscatdeari,Ci
csuntbolnavlasuflet,maibolnavdectlatrup,Cnuvreausaudde
leacuri,denimicnumocupisuntsupratpedoctoriipeamicimietare
ciud,Darsnuuii,nurechesistrecoriapoistsfat:Noitesuportm
cumnsuitunorocuaisuportat.
(LeliaTeodosiu)
Septimius,Claudi,nimirumintellegitunus,quantimefacias;namcum
rogatetprececogit,scilicetuttibiselaudareettradereconer,dignummente
domoquelegentishonestaNeronis,5munerecumfungipropioriscensetamici:
quidpossimviAetacnovitmevaldiusipso.Multaquidemdixi,curexcusatus
abirem,sedtimui,meanefinxisseminoraputarer,dissimulatoropispropriae,
mihicommodusuni.10Sicego,maioris'fugiensopprobriaculpaefrontisad
urbanaedescendipraemia.Quodsidepositumlaudasobamiciiussapudorem,
scribetuigregishuneetfortemcredebonumque.
EPISTOLAAIXa
CTRETIBERITJSCLAUDIUSNERO
Claudius!canimenialtulSeptimiuspricepesingurCemultm
preuieti,ccidacprinstruinemsileteDesigur,s1ridicnslavis
1descriucademnsafleUnlocninimaincasaluiNero,carealegecinstea,
5idaccredecprinastajocroluamiculuifidel,Nicieunuvdatimai
binecadnsultotcesuntnstare.Fireteciamspusdestule,prinscuzes
mvdscpat,Darmamtemutsnusocoatcinfluenameaemici
trecereamiascundanume,casmislujeascnumaimie.
Miampusnjocobrazulgingadeoreansadea.TudacMfeliciic
sfiiciuneamiamprsitopentruamici,Atunciprimete1nsuitiia1
dreptomcinstit,detreab.
(IonAcsan)
X
UrbisamatoremFuscumsalvereiubemusrurisamatores,hacnre
scilicetunamultumdissimiles,adceterapaenegemellifraternisanimis
quidquidnegatalter,etalter,5adnuimuspariter;vetulinotiquecolumbi,tu
nidumservas,egolaudorurisamoenirivosetmuscocircumlilasaxa
nemusque.Quindquaeris?yivoetregno,simulistareliqui,quaevosadcaelum
fertisrumoresecundo,10utquesacerdolisfugitwuslibarecuso,paneegeoiam
mellitispotioreplacentis.
Viverenaiuraeiconvenienteroportet,ponendaequedomoquaerendaest
arcaprimum,novistinelocumpotioremrurebeato?15Estubiplustepeant
hiemes,ubigratiorauraleniatetrabiemCanietmomentaLeonis,cumsemel
accepitSolemfuribundusacutum?
Estubidivellatsomnosminusinvidacura?
DeteriusLibycisoletautnitetherbalapillis?20Puriornvicisaqua
tenditrumpereplumbum,quamquaeperpronumtrepidatcummurmure
rivum?
Nempeintervariasnutritursileacolumnas,laudaturquedomus,longos
quaeprospicitagros.
EPISTOLAAXaLUIARISTIUSFUSCUS
iepreuindorauliureazmultviaUnHoraiu,trupisuflet
pentrucmpuricuverdea.Singuraprivinncaregustulnostrunui
asemeniCndntoatecelelalte,suntemcaifraiigemeni.5Astfel,cei
displaceie,neplcutimiemieste,Nencntmdeaceleailucruri,vechi
porumbidintropoveste.ielociubitiicuibul,miemiplaczrinsorite,Ruri
line,limbidecodru,stncidemuchiacoperite.Cemaivrei?Mntorclavia
idomnescfrzbav
ncelocvrjmaagrij,somnmaindestulilas?Marmuraepepotriva
pajitiiceaflorimiroas?Apanoraadus,gataevilessparg,Emai
limpedecaundacltoarenvalealarg?
*>Voisdii,printrecolumne,pduricencrmpeie,ineicaofaa
caseinsprelargdecmpsdeie:
Naturamexpellesfurca,tamenusquerecurret25etmalaperrumpet
furtimfastidiavictrix.Non,quiSidoniocontenderecallidusostronescit
Aquinatempotantiavellerafucum,certiusaccipietdamnumpropiusve
medullis,quamquinonpoteritverodistinguerefalsum.30Quemresplus
nimiodelectaveresecundae,mutataequatient.Siquidmirabere,ponesinvitus.
Fugemagna:licetsubpauperetectoregesetregumvitapraecurrereamicos.
Cervusequumpugnameliorcommunibusherbis35pellebat,donecminorn
certaminelongoimploravitopeshominisfrenumquerecepit.Sedpostquam
victorviolensdiscessitabhoste,nonequitemdorso,nonfrenumdepulitore.
Sic,quipauperiemverituspotioremetallis40libertatecaret,dominumvehet
improbusatqueservietaeternum,quiaparvonescietuti.Cuinonconvenietsua
res,utcalceusolim,ipedemaiorerit,subvertet,iminor,uret.Laetussorte
tuavivessapienter,Aristi,45necmedimittesincastigatum,ubipluracogere,
quamsatisest,acnoncessarevidebor.Imperatautservitcollectapecunia
cuique,torturadignasequipotiusquamducerefunem.Haectibidictabampost
fanumputreVacunae,50excepto,quodnonsimulesses,ceteralaetus.
Fireandrtsentoarce,deaigoniochiarcupariiidesgustulni1
nvingepefuri,doareamaitarei.Cumultmaipuinsenealcelcepurpur
socoatetedoare.Incolib,nulacurte,poiaveauntraicusoare.
Pemaislabulcal.Fugarul,greutruditdedrum,sespuneCsadusla
omsicearajutor.primindcpstru,Trufa,biruindlarndui,caluljoac
nbuiestru.Dardearte,dupasta,suntsilineleluitoatebanul:
Scriu,aproapedealVacuneitemplu,astzinruine,Mulumit,afarde
faptulcnuetiaici,cumine.
(PetreStai)
QuidtibifisaChios,Bullati,notaqueLesbos,quidconcinnaSamos,quid
CroesiregiaSardis,ZmyrnaquidetColophon?maioraminoravefama,
cunctanepraecampoetTiberinofluminesordent,5anvenitncoturnAttalicis
exurbibusuna,anLebedumlaudasodiomarisatqueviarum?Scis,Lebedus
quidsit:GabiisdesertioratqueFidenisvicus;tamenillicviverevellem,
oblitusquemeorum,obliviscendusetillis,SednequequiCapuaRornampetit,
imbrelutoqueaspersuscoletncauponavivere;necquifriguscollegit,furnos
etbalnealudatutfortunatamplenepraestantiavitam;
EPISTOLAAXIaCTREBULLATIUS
Cumisepare,Bullaiu,Chio,falniculLesbos,Samosulcelelegant,
Sardes,cetatealuiCroesus?SmyrnaoriColophon?Maimari,maimicidect
faima?OrisuntnimicalturicucmpulluiMarticuTibrul?5Aupreferi
vrunoradincelenchinateprinAttal?Orideurtulmriiiadrumului
LebeduTlauzi?Lebedul?tiitucee,'mirspunzi?Maipustiudect
Gabii,MaistrimtdectFidenii;itotuiaiceaviaamiVoisopetrec,
uitatdeaimei,uitnduiprednii,
^0Iarna,oricaunfocpevatrnlunaluiAugust.DecidinRoma,se
cade,Soartafiindcupriin,SfericetideprtateleSamos,ChioiRhodos.Ia
darmulumitornminifericiteleoreCariunzeuiled:namnacelebune
pealtan*iteveititrindfericitoriundenlume,tedicas:naniiratioet
prudentiacuras,nonlocuseffusilatemarisarbiteraufert,caelum,non
animummutant,quitransmarecurrunt.
Strenuanosexercetineria:navibusatquequadrigispetimusbenevivere.
Quodpetis,hicest,estUlubris,animusitenondeficitaequus.
Grijilenoastrefugdecuvinteintelepciunehudeunloccersare
domnindpesteapelemriiCerudeasupraschimbi,nusufletul,mareatrecnd
oOtmlfaradeastmprezbuciuma.Duidecorbn30ide:trsuricutm
buntrai.Cecaui,aicie:fcnUlubraechiar,depstrezininimcumpt.
(MihaiEminescu)
FructibusAgrippaeSiculis,quoscolligis,Icci,irectefrueris,nonestut
copiamaiorahIovedonripossittibi;toilequerellas;pauperenimnonest,cui
rerumsuppetitusus.5iveniribene,ilateriestpedibusquetuis,nildivitiae
poteruntregalesadderemaius.ifortenmediopositorumabstemiusherbis
viviseturtica,sicvivesprotinus,utteconfestimliquidusFortunaerivus
inauret,quaemarecompescantcausae,quidtemperetannum,stellaesponte
suaiussaenevagentureterrent,quidprematobscurumlunae,quidproferat
orbem,quidvelitetpossitrerumconcordiadiscors,Verum,seupiscesseu
porrumetcaepetrucidas,EPISTOLAAXIIaCTREICCIUS
Venitulcei1dolatulsicilianalluiAgrippaDe1foloseticu
chibzuin,o,Iccius,belugmaimareNicilupiternarfinstaresidea.Hai,
curmivicreala:Nuetisracavndattactainevoiestrieti.5
Stomacuisntosizdravnplmnulipiciorul?NiciTezaurulregescnui
poatesporicomoaracunimic!Cndteslujeticucumptaredeavutultuite
hrnetiCuierburiiurzici,ntocmaiveivieuipemaideparteChiardac
dintrodatrulNoroculuitescaldnaur:10Oricnuizbutetebanulsi
schimbefireanicidecum,Oriclatinedoarvirtuteastmaipresusdeoriice.
NeminunmcturmastricrecolteleiogoraulLuiDemocrit,iarduhu
i,sloboddetrup,strbatedeprtarea,Cndtu,nconjuratderiaimolima
navuirii,15Mruntegndurinai,cincteocupidenltoarelucruri:<
Ceinemareantrermuriirostuieteanotimpul?Colindastrelen
voiesaucumlisaornduit?Deceiumbretelunadisculiiarini1arat
ntreg?icevreaarmoniaplindecontrazicerianaturii?_fOAuEmpedocle
batecmpiisauascuituldeStertiniu?Darfiecveificasapuldepeti,depraz
sauchiardeceap,uterePompeioGrosphoet,siquidpetet,ulrodefer:nil
Grosphusnisiverumorabitetaequum.Vilisamicorumestannona,bonisubi
quiddet.25ATetamenignores,quositRomanalocores:CantaberAgrippae,
ClaudivirtuteNeronisArmeniuscecidit;iusimperiumquePhraatesCaesaris
accepitgenibusminor;aureafrugesItaliaeplenodefunditCopiacornu.
Primete1pePompeiusGrosphuscudrag,itotcevapoftiDifr
nconjur:elvaceredoarceicuminteisecade.Cubanipuinistrngimuli
prietenicindomulbunestrmtorat.25StrindetreburileRomei,eunavrea
totuistelas:Agrippanvinsepecantabru,ClaudiusNeropearmean,Prin
vitejialor;Frates,plecndgenunchiinainteaLuiCaesar,iaprimitilegea,i
stpnirea,iarasupraItalieirevarsgrnedincornuidauritBelugul!
(IonAcsan)
Utproficiscentemdocuitesaepediuque,Augustoreddessignata
volumina,Vinni,ivalidus,ilaetuserit,ideniqueposcet;nestudionotri
peccesodiumquelibellis5sedulusimportesoperavehementeminister.ite
fortemeaegravisuretsarcinachartae,abicitopotiusquam,quoperferre
iuberis,clitellasferusimpingasAsinaequepaternumcognomenvertasnrisum
etfabulafias.
EPISTOLAAXIIIa
CTREVINIUS
Precumteamnvatntrunaipendeletelaplecare,0,Vinius,veida
acestecrisigilateluiAugustDeisntos,ntoanebuneidac,maiales,le
cere.Snugreetidinprieteniacemiporiipestevolumae5Tus
dezlntuivrjmiacasolzelosdincaleafar.Deiparepreausturtoare
povarameademanuscrise,Arunco!Nuvafinevoiesilainbdios
samarul0datcetevezilaint,niciprinteascataporeclDeAsinano
ssefacders,inaisajungidebasme.
Povarancredinat!
(IonAcsan)
Vilicesilvarumetmihimereddentisagelli,quemtufastidishabitatum
quinquefocisetquinquebonossolitumVariamdimitterepatres,certemus,
spinasanimoneegofortiusantu5evellesagro,etmeliorsitHoratiusanres.
MequamvisLamiaepietasetcuramoratur,fratremmaerentis,raptodefratre
dolentisinsolabiliter,tamenistucmensanimusquefertetamatspatiis
obstantiarumpereclaustra.
QuaetupulchrapUtas.Fornixtibietunctapopinaincutiunturbis
desiderium,video,etquodangulusisteferetpiperettusociusuva,neccicina
subestvinumpraeberetabernaadstrepitumsaliasterraegravis;ettamen
urges
EPISTOLAAXlVaCTREFERMIER
Fermierpealmeudomeniu,undemgsescpemine
Darurtieie,carecincifamiliipeeline
ilaVariatrimitevreocincicapidinsnullor,Snentrecem:Tusmulgi
spiniimaiputernicdinogor5Oridinsufleteu?Horaiuemaibunorimica
avere?DeminaiciimilaialuiLamiadurere.
Care,fratelepierzndui,elovitaadegreu,Totuinapoilaar
zboarntrunagndulmeu
idincalesdoboarebariereleivine.10Eusuntfericitlaar,tun
orazicicebine.
Nieurtanoastrsoart,cndpeaaltuiarvnim.
Amndoi,caprotii,loculpenedreptnvinuim.
Sufletul,eledevin,nupoatedeelsfug.
Cttevreaitusclavdearnatatcutrug!15Azi,cndetivechil,
vreiiarilaora,labiijoc.
Eu,constantcumtii,cujaleprsescsabinulloc,Cndmtriela
Romatreburileblestemate.
Nadmirmaceleailucruriiastapenoinedesparte.
Loculcelvzutdetinegol,urt,neprimitor,20Enumitdecinesimteca
iminenenttor
iurtceiplaceie.Iiaprindaamipare
Doruldeorabordelulitavernelemurdare.
Aipecmppiper,tmie,darnaistruguriunciorchin.
Nuipeaici,cunoivecin,niciocrm,sideavin*inuinicio
curtezancedinflautriete,Casbaigreoipmntul.Tusapitotui
brbteteiampridemnontactaligonibusarvabovemquedisiunctumcuraset
strictisfrondibusexples;additopuspigrorivus,ideciditimber,Nuneage,
quidnostrumconcentumdividat,audi.Quemtenuesdecueretogaenitidique
capilli,quemscisimmunemCinaraeplacuisserapaciQuembibulumliquidi
mediadeluceFalerni,horumtunnumerumvotoruis;invidetusumlignorum
etpecoristibicaloargutusethorti.Optatephippiabospiger,optatarare
caballusquamscituterque,libens,censebo,exerceatartem*
arinanelenit.Boii,cndiscoidinjug,Tottuisaturicuverdea,ce
ostrngitu,dinbelug.
Nuidpas,peploi,nicirul:Trebuiecudigoprit
Aflacumcenedesparte:celuicetiiciplceaPomdat,doreatogi
fineiFalernullsorbeaDepelaamiaziicarehrpreeideCinareFrbani,
aaiplcuse,luiidauazidesftaresrg.
Boulleneeadorete,calulnsvreasare:Bineibucurossifac
meseriafiecare.
(LeliaTeodosiu)
QuaesithiemsVeliae,quodcaelum,Vala,Salerni,quorumhominum
regioetqualisvia(nammihiBaiasMusasupervacuasAntonius,ettamenillis
mefacitinvisum,gelidacumperluorunda5permediumfrigus;sanemurteta
relinquidictaquecessantemnerviselideremorbumsulpuraconteniriivicus
gemit,invidusaegris,quicaputetstomachumsupponerefontibusaudent
ClusinisGabiosquepetuntetfrigidarura.
Praeteragendusequus.Quotendis?nonmihiCumasestiterautBaias
laevastomachosushabenadiceteques,sedequifrenatoestaurisnore);maior
utrumpopulumfrumenticopiapascat,iugisaquae(namvinanihilmororillius
orae;ruremeopossumquidvisperferrepatique;admarecumveni,generosum
etlenerequiro,quodcurasabigat,quodcumspedivitemanet
EPISTOLAAXVa
CTREVALA
LaVeliaceiarneste,cevremeilaSalern,o,Vala>Cumsuntlocalnicii
idrumulspreel(cciapeledin
Baiaemiduneaz,spuneMusaAntoniusi,tamnesam,Peminema
certatcuele,sortindumiduurirecicagheaa,5Intoiuliernii;decivzndu
ipdureasademiripustie,Dispreuitipucioasacufaimadeagonidin
trup0boalnrdcinat,seplngetrgul:lmhnescBolnaviicutezndsi
vrestomacicretetsubizvorulDinClusiumsaumerglaGabii,cu
friguroasemprejurimi.10Silitslasnurmloculihanurilecunoscute,
ndemnladrumsirepul:Undemduci?LaCumaesaulaBaiaeNamcecta!
aavazicefnosulclresmucindSprestngafrul:calulnsaudenumai
prinzbal);Incaredinoraegrulhrnetelumeadinbelug;15Beiap
strnsdupploaiesautentmpinfntni
Deapururipline(nicinumipasdevinulrecoltatacolo;Cndsuntn
vilamea,latar,mmulumesccuoriice;ositlamare,matragelicoarea
nobiliveche,Smiducgrijiledeparteioplcutnvioraresasimtnvine
insuflet,smiafluvorbeleuor91smcreadiaritnrchiariiubita
mealucan);Auceinutsegrozvetecuiepuriimistreimaimuli,Utra
magispiscesetechinosaequoracelent,pinguisutindedomumpossim
Phaeaxquereverti,25scriberetenobis,tibinosadcredereparest.Maenius,ut
rebusmaternisatquepaternisfortiterabsumptisurbanuscoepithaberiscurra,
vagusnonquicertumpraesepeteneret,impransusnonquicivemdinosceret
hoste,30quaelibetnquemvisopprobriafingeresaevus,perniciesettempestas
barathrumquemacelli,quidquidquaesierat,ventridonabatavaro.Hicubi
nequitiaefautoribusettimidisnilautpaulumabstulerat,patinascenabat
oinasi,35vilisetagninae,tribusursisquodsatisesset,scilicetutventres
lamnacandentenepotumdicereturendoscorrectusBestius.Idem,quidquid
eratnanctuspraedaemaioris,ubiomneverteratnfumumetcinerem,non
herculemiror40aiebat,siquicomeduntbona,cumsitobesonilmeliusturdo,
nilvolvapulchriusampla.Nimirumhicegosum;namtutaetparculalaudo,
cumresdeficiunt,satisinterviliafortis:verumubiquidmeliucontingitet
unctius,idem,45vossapereetsoiosaiobenevivere,quorumconspicitur
nitidisfundatapecuniavillis.
imareaundeimaibogatattnpeti,ctinariciCasmvd
ntorsacasmaighiftuitcaunfeac;crezare.CndMaeniusmncdegrab
ntregavutulmameisaleimotenirealuipatern,ajunsunmscricidibaci
Cebatedrumurilefrunstaulctdectstatornic,Flmnd,vranaceeai
oalconceteanulivrjmaul;
Eraprpdul,vijeliaigroapafrfundapieiiitotceincpeape
mnintranburduhanuilacom.Cnddelaceicelcomiaioaausause
temeauStorceapuinsauchiarnimica,mncadoartvicumruntaiescroaf!
ntocmaisuntieu,ccilauduntraitihniticumptatCndnamunbani
nsrciesuntcurajosnevoiemare;Darcumamdatdeobucicmaibun,
maigustoas,spun
(IonAcsan)
Neperconteris,fundusmeus,optimeQuincti,arvopascaterumanbacis
opulentetolivaepomisneanpratisanamictavitibusuimo,scribeturtibiforma
loquaciteretsitusagri.5Continuimontesnidissocienturopacacaile,sedut
veniensdextrumlatusaspiciatSol,laevumdiscedenscurrufugientevaporet.
Temperiemlaudes.Quid?irubicundabenignicomavepresetprunaferant,i
quercusetilex
EPISTOLAAXVIa
LUIQUINCTIUSHIRPINUS
Casnuntrebi,dragQuiniu,dacmicameamoiemidhran,ori
msliniidemiaducvreobogie,Pomiidinlivezisauulmulcelcuvi
mpodobitiodescriu,caaezareiaspeCc,amnunit:5irdemunie,dac
valeanuiardespri,umbritC,larsritdesoare,coastadreaptinsorit,
Iarceastingenclzitcndelpleacncargrbit.
Climalaudi!CeaizicectufiulmblnzitPoartprune,coarneroii,
cstejaricuumbrlat
AiszicicaltTarentumnverzetenpreajmamea!Unizvorbogatn
starenumeunuirusidea,MaicuratcaEbrulcareudTracia,mairece,
Bunlaboliledepntecidecap,peaiceatrece.
Tudeeticumseaude,iduciviaadreptibine.Cetifericit,aflarm
toatRomadespretine,Darmtemcdespretinecezicaliicrezimaidrept,
^0icrezifericitpealtulmaimultcapenelept
iclumea,cndteadmirsntosinbunstare,Snascunzin
timpulmeseifebraceaneltoarePecndtremuruicuprindedegetuldesos
mnjit.Oprosteascjenascunderulcelnengrijit.
Deiarpomenivreunulderzboaielepurtate,iurechileodihniteiar
fiastfelgdilate:Tenemagissalvumpopulusvelitanpopulumtu,ervetn
ambiguo,quiconsulitettibieturbi,Iuppiter,Augustilaudesagnoscerepossis:
respondesnetuo,dicsodes,nomine?Nempevirbonusetprudensdicidetector
egoactu.Quidedithochodie,cras,ivolet,auferet,utidetuleritfasces
indigno,detrahetidem.
SntostearvreapoporulorituimaimultlaivreaCumpneasc
JoecareurbeaarengrijasaAiputeauorcunoateampratuluislvire.
Cndunsclavdealmeumiarspune:Namfuratnimicdincas.Nam
fugitL.zic:Dreptrsplatscapinearstudecurea!Namucis.Pecruce
hrancorbilornutevoida.Suntcinstiticumsecade.Darsabinulnu1ian
seam,Omulbun,cetribunalulitotforullpriveteCnd,cuporculsau
vielul,elpezeiimblnze'te,TatIanus,spunetaresauApollolmurit,
Daroptetencet,deteamsnufieauzit:Lasmsnel,Laverna,fs
parsfntcadreptate,Noraternepesterele,ntunericpepcate!
PrinceemaibuncasclavulimailiberunavarCndseapleacdup
banulnfundatntruntrotuar?Nuvd,ccicelcedoreteseitemetotodat.
Quimetuensvivet,libermihinoneritumquam.Perdiditarma,locum
virtutisdeseruit,quisempernaugendafestinatetobruiturre.Venderecum
possiscaptivam,occidereholi:
Cinevatricuteamnueliberniciodat.Armelecaiprilejulglorieiia
prsitCelgrbitsicreascavereaisubeasaprvlit.Nuuciziprizonierul
cndlpoipunenvnzare
Omulnelept,detreab,vandrzniatunciaspune:O,PentheualTebei
rege,lacechinmveimaipune
(LeliaTeodosiu)
Quamvis,Scaeva,satispertelibiconsulisetscis,quotandempacto
deceatmaioribusuti,disce,docendusadhucquaecensetamiculus,uti
caecusitermonstrarevelit;tamenaspice,siquid5etnos,quodcuresproprium
fecisse,loquamur.itegrataquiesetprimamsomnusnhoramdelectat,ite
pulvisstrepitusquerotarum,ilaeditcaupona,Ferentinumireiubebo;nam
nequedivitibuscontinguntgaudiasolis,EPISTOLAAXVIIa
CTRESCAEVA
Dei,o,Scaeva,sfaturimulteidaiisingur,cunoscndCamcepurtare
secuvinesaicufeelesuspuse,Ascultipniamicul,elnsuiun
nvcel,Deparcdrumuli1aratunorb;tu,totui,iaaminte5iaflavei
delaminelucruriaductoaredefolos.
DetembiedulceatihnisomnulpnlaprimulceasAldimineii,dac
prafulizgomotulstrnitderoiicirciumatescotdinfire,tendemns
plecila
Ferentinum;Ccibucuriilesmenitenunumaicelorcuavere;10Runa
tritniciomulsimplutrecndprinvianetiut.Devreisajuipeaitii
nsuisipoiasiguraosoartMaiactrii,tu,slbuul,trietenpreajma
celuigras!Dearfistuldoarculegume,pelngreginarvreassteaNici
Aristip!Celcemmustrsarplictisidezarzavaturi15Deartis
cucereascregii!CucaredintreeitempaciInvorbeinfaptespunemi,
sau,cumetitnr,afldarDecemaibuneprerealuiArijip.Precumse
zice,Chiarelarfitiutsscapes=Ae^]U4&}cinicastfel:Sunt
mscriciulmeu,f;iisetialmulimii;amuncz,uin^vitabitchlamydem,
morieturfrigore,inonrettulerispannum;referetsinevivatineptus.Res
gerereetcaptosostenderecivibushostesattingitsoliumIovisetcaelestia
temptat:hicsubitetperfert.Autvirtusnom.eninaneest,autdecusetpretium
rectepetitexperiensvir.Coramregesuodepaupertatetacentesplusposcente
ferrent:distat,sumasnepudenterplusdapisetrixaemultominusinvidiaeque.
BrundisiumcomesautSurrentumductusamoenumquiqueritursalebraset
acerbumfrigusetimbres,autcistameffractametsubduclaviaticaplorat,de
unrege:Deaceeasuntcurtean;larndui,cerifleacuri,stndchiarmai
prejosDecelceidistrigintrunacnutesinchisetidenimeni!Cuorice
rang,avere,staresemulumeaunAristipRvnind,firete,ssenale,darfr
ahuliprezentul.25Pecelcedrzanevoinlpoartnzdrenendoite
Maruluis1vdcigatasschimbecursulvieiisale.Nateaptcel
dintisaibunstraidepurpurpednsulCi,mbrcatoricum,colindprin
locurilemultumblatei,nelipsitdendemnare,ndeplinetedouroluri;30
Cadedulusaucadearpe,aldoileafugedehlamidaesutnMiletimoare
defrigatuncicndnuiredaiVemntulpeticit:Hai,di1,ilas1s
triasc,prostul!Purtndrzboaieicetiinfinddumaniinlanuri,Te
simiapropiatdetronulluiJoe,ceruilaopalm;35inuiolaudmrunt
sfiipeplaculcelormari.NuilandemnatuturorasajungpnlaCorint.
Temndusederele,unulastatcumnansn:preabine!Cum?Nafostmai
brbatunaltul,rzbindnvia?
CcidilemaEdoaraiciinuaiurea!Setemeunulcpovara40Strivete
inimaiplpnditrupulsupipernicit;
Darcellaltocarnspate:virtuteasauevorbgoal,Saucinstei
rsplatafldoaromulntreprinztor.
CelceiascundestrmtorareanfaaregeluictigMaimultdect
cerind;sfielnicsieicevasaus1nhai45Nuetotuna:iatlucrulde
cpetenie,izvorul!
Ah,amosorfrzestreimaicmeaesrcu,Nuizbutescsmi
vndmoiaieamlasdoarflmnd!Grindaidoma,strigi:Daimi
mncare!Altultengn:imie!Aadarbucatavafitiatdreptndou.50
Ah,dacarputeastac,icorbularavealaprnzMaimulthran,ns
ceartipizmuiremaipuin!CasodedrumsaulaBrindisi,saula
Surrentumminunatul,Snutevaiimereudehopuri,defrigulaspru,ide
ploi;Snuibocetiprdatulcufr,furatapung:amintetinotareferi
meretricisacumina,saepecatellam,saepeperiscelidemraptamsibiflentis,uti
moxnullafidesdamnisverisquedoloribusadsit.Necsemelirrisustriviis
attollerecuratfractocrureplanum,licetilliplurimamanetlacrima,per
sanctumiuratusdicatOsirim:Credite,nonludo;crudeles,tollite
claudum/Quaereperegrinum!viciniaraucareclamat.
(IonAcsan)
Sibenelenovi,melues,liberrimeLolli,scurrantisspeciempraebere,
professusamicum.Utmatronameretricidispareritatquediscolor,infido
scurmedistabitamicus.5Esthuicdiversumvitiovitiumpropemaius,
asperitasagrestisetinconcinnagravisque,quaesecommendatlonsacute,
dentibusalris,dumvuitlibertasdicimeraveraquevirtus.Virtusestemedium
vitiorumetutrimquereductum.
Propugnatnugisarmatus:Scilicetutnonsitrnihiprimafideset,vere
quodplacet,utnonacriterelatrem?pretiumaetasalterasordet.Ambigitur
quidenim?CastorsciatanDocilisplus;
EPISTOLAAXVIIIaLUILOLLIUS
Dac,sincerulmeuLolliu,tecunosc,etitemtor,Cndtedaidreptbun
prieten,snuparilinguitor.Dar,precumocurtezanedepartedeodoamn,
Unlinguperfid,totastfel,ciprieten,nunseamn.5Diferitdeviciulsta,e
maimarealtcusur;Easprimeagrosolan,cuaspecturtidur,Carecupr
tunslapieleicunegridinisearat,Cndizicelibertateivirtute
adevrat.Darvirtuteaedepartedeexcese,lamijloc.
inarmatcufleacurilupt:Pentrucenumidaucrezare,iapoi
dreaptameapreresnolatrundrjit?Ah!Oaltviadattotaamarfi
scrbit!Cediscut:oripeCastororipeDocilissusine,plusquamsesapereet
virtutibusesseprioretnvuitetaitpropevera:Meae(contenderenoii)sultitiam
patiunturopestibiparvularesest:
Gratiasicfratrumgeminorum,AmphionisatqueZethi,dissiluit,donec
suspectaseveroconticuitlyra.FraterniscessisseputaturmoribusAmphion:tu
cedepotentisamicisubduce,quitemplisParthorumsignarefigitnuneet,
siquidabest,Italisadiudicatarmis.Acneteretrahasetinexcusabilisabsis,
quamvisnilextranumerumfecissemodumquefautorutroquetuumlaudabit
polliceludum.
NuTurte,ci1conducecaodevotatmamVrnda1facemai
cumintedectelimaicuseamVirtuos.Pedreptispune:Smntreci,nu
ncerca!30Mieavereamipermitenebunii;emicata!
Unclientmodestsecadetogstrimtsmbrace.Eutrapeldahaine
scumpecuivoiaunruaiface,Cciziceaelmultevisuriivafacefericit,
mbrcatluxos,iarcinstea,dupceivafijertfit,35Nopipierznd,dormind
iziua,valuabanipedatorieigladiator,nurm,ntruncircosdevie,Ori
vampingeomroag,deungrdinarpltit.
Snuiscodetisecretul,deprietentinuit.Ti1ancredinat.Pstreaz
1,chiarcertai,chiarlabeie40Snuicriticigusturile,ludndceiplace
ie.Poftsnuaideversuri,cndelmergelavnat.Totaaprieteniadintre
gemenisastricat,ZetiAmphion,fiindcliraceluiasprunuiplcuse;Firii
fratelui,secrede,cAmphionsesupuse.45Cndcomandcublndee,
ngduitorsfii
Cuamicultuputernic,cndvascoatepecmpiiCiniivitencrcate
deetolieneplase,Scoal,lasaceletoanealeMuzeiuricioasc.Scinai
mncrigustoase,prinefortulambilor.50Eunobiceidinvremuri,vieiifoarte
priitor,Caitrupuluiifaimei.Vlagadoariedatie,Cntrecicopoiinfug
imistreulntrieiapoicinenvrtearmadecttinemaifrumos,Cndde
aplauzevuieteCmpulMarte,zgomotos?55Tuainduratdetnr,aspre
regulimilitareirzboaielecantabre,subconductorulcareSmulsedinalelui
templesteagurilepartuluiiitalicaputereontregetebraulluiCrefuzultu
iabsenascuzenau,otiipreabine:60Deitulefacipetoatecumpnit,
cumsecuvine,Cteodat,lamoie,cunimicuritedistrezi.Otisempart,se
mpartcorbiiioluptnjghebeziCalaActium:cusclaviimiaceast
ncierareFrateleeadversarul,laculinelocdemare,65iVictoriancunun
grabnicpebiruitor.
El,crezndctulagusturiietiasemntor,Jocultuplcutgsiva,
badinpalmechiarvabate.
Protinusutmoneam,siquidmonitorisegestu,quiddequoqueviroetcui
dicas,saepevideto.Percontatoremfugito;namgarrulusidemest
Qualemcommendes,etiamatqueetiamaspice,nemoxincutiantaliena
tibipeccatapudorem.Fallimuretquondamnondignumtradimus;ergoquem
suaculpapremet,deceptusomittetueri,quidminuatcuras,quidtetibireddat
amicum,quidpuretranquillet,honosandulcelucellumansecretumiteret
fallentissemitavitae.MequotiensreficitgelidusDigentiarivus,105quem
Mandelabibit,rugosusfrigorepagus,quidsentireputeas,quidcredis,amice,
precari?
Dacitrebuieunsfetnic,sidausfaturimaideparte:Cuivorbetii
desprecinesieiseamaiariiar.
Dacrecomanzipeunuliariiartuseamaia,Cagreelilestrinesn
atingcinsteata.Nenelmnctsusinemunnevredniccteodat.
Fiindcteanelat.S1sprijiniis1aperi,tusii,Pecelcunoscut
preabine,deiatinsdecalomnii.DacemucatacestadealluiTeonedinte,
Vai!Primejdiatepateipetine,iaaminte.
Pentruceinaivi,plcutecultulunuiomdeseam,Darpituluiiefric.
Nava,cndenlarg,cuteamSaigrijsnontoarcvntulcaresa
schimbat.
Celorcalminuplacceirepezi,niciceimoilaceidevia.Eurtcelce
refuzcupaplinpusnfa,Chiarjurndcruiface,noaptea,aer
clduros.Noriidepefruntealung!CelceepreasfiiciosSitmihi,quodnune
est,etiamminus,utmihivivam,quodsuperestaed,siquidsuperessevoluntdi;
sitbonalibrorumetprovisaefrugisnannumcopia,neufluitemdubiaespe
pendulushorae.
Sedsatisestorarelovem,quaedonatetaufert:detcitam,detopes;
aequummianimumipseparabo.
Spstrezceam,bapoate,maipuin,ipentrumineStriesccemi
mairmne,daczeiimvorinePentrunansamprovizii,crisam,
ndestulat,110Casnuplutescnesigurdesperanelegnat.
Edeajunss1rogpeJoeeld,eliasmie,Smideafore,
nsumidavoisufletuluimeutrie.
(LeliaTeodosiu)
Priscoicredis,Maecenasdocte,Cratino,Nullaplcerediunecvivere
carminapossunt,quaescribunturaquaepotoribus.Utmalesanosadscripsit
LiberSatyrisFaunisquepoetas,5cinaferedulcesolueruntmaneCamenae.
LaudibusarguiturvinivinosusHomerus;Enniusipsepaternumquamnisi
potusadarmaprosiluitdicenda.ForumputealqueLibonismandabosiccis,
adimamcntareseveris:
EPISTOLAAXIXaLUIMECENA
PreadoctuleMecena,deesidmcrezareLuiCratinusbtrnul,mult
timpnuausplacNicinausaibviapoemelecesscriseDebutoride
ap.DinclipancareBacchus5Printresatiriifauni,pebarziiceismintiiIa
rnduitcunoim,CameneleblajineDinzoriizileinc,prindsmiroaseavin.
Homer,dectreuniiafostnvinuitCpreaiplceasbeie,deludasevinul.
Palleremcasu,biberentexsanguecuminum,Oimitatores,servumpecus,
utmihisaepelaudetametquedomi,prematextralimeniniquus:nonego
ventosaeplebissuffragiavenorimpensiscenarumettritaemunerevestis;non
egonobiliumscriptorumauditoretultor
Svezicumsarntrecesbealachimion,Ceicedorescsfiemai
galbenidectmine!Imitatori,o,turmdesclavi,decteori,30Cuopinteala
voastr,voimistrnirifiereaideseori,dinpartemi,batjocurapebuze!
Peundrumcenimenincnu1adeselenit,Miafostmenitdoarmie
smiduc,ntiul,paii.Celcesencredentrnsultrteunroicudnsul.35
EuLaiului,ntiul,peArhilohdinProsLamartat,urmnduimsurai
avntul,Iniambi,frsicopiimateriaistilulCeiauadusurgiadinurm,
luiLycambes.Snumipuidecipetmple,cufoimaimicicununa,40Cm
amtemutesutulimetriiluisischimb!AjungesmldiemuzaluiArhiloc,
CubrbieSafo,Alceulafel,oface,Darcontrastndntotul,printemei
tratare,Nucautunsocrunversurisntineze45iniciprinvehemente,
defimtoareode,Logodniceisilegejuvpedupgt.Eucelcecntdinlir,
latinilorledruiPeacestAlceu,cuvorbamiastrcanealtul,miplacesmi
vdcartea,cutotulinedit,50Inminidealesefee,atentcititdeele.
Aivreastiideceecuminepreaingrat,Adeseacititorul,carelael
acasmilaudpoemaiinemultlaea,Dardincolodepraguiofoarfec
nedrept?55AplauzeleplebeicavntulschimbtoareNulevnezdndmesei
haineponosite;Asculttorisprijinalmarilorpoei,Nucautdeladasclii
cercurilelorSmicucerescfavoarea;deaici,acelelacrimi60Deamspusc
miiruinesmproducpescen,Cuscriericenusdemnedeunpublic
numeros,Dndastfelimportanunormruntefleacuri,Glumeti!mise
rspunde.LeiipentruurecheaLuiIupiter:nstaretecrezinumaipetine,>
Sdistilezinectarulpoeticfrgre
Deteamsnalunecdepartenfoculglumiiformidoet,luctantisacuto
nesecerungui.Displicetistelocusclamoetdiludiaposco.Luduenimgenuit
trepidumcertamenetiram,iratrucesinimicitiasetfunebrebellum.
ideadversar,cughearaisnufiusfiat,Exclam:Arfimaibines
neoprimaici!Deastavcerpace.Dinglumsenascdes,Clocotitoarecerturi,
mniiiurcrunt,Dincareiesrzboaiecutristullormcel.
(PetreStai)
VertumnumIanumque,liber,spectarevideris,scilicetutprostes
Sosiorumpumicemundus.Odisticlavesetgratasigillapudico,paucisostendi
gemisetcommunialaudas,5nonitanutritus.Fuge,quodescenderegestis;
noneritemissoreditustibi.Quidmiseregi?quidvolui?dices,ubiquidte
laeserit;etscisnbrevetecogi,cumplenuslanguetamator.Quodsinonodio
peccantisdesipitaugur,EPISTOLAAXXaCRIIMELE
CtreIanusiVertumnus,carteamea,teuii,mipare,Casifac
lustruSosii,stescoatlavnzare.Nuimaiplaccheiisigilii,carelatimizi
suntdragi.Cnuetivzut,suferi;sprembulzitelocuritragi.5Deastate
amcrescut?Hai,dute,undedorultutembie,Dar,depleci,pevecietidus.
Cefcuieu,ovaimie!Ceamdorit?veispunenscndtevorfivtmat?Te
vafacesullectorul,stndstulntinspepat.Mniatdeatagreeal,iprezic
greiteu,poate,CnascultCinepealtulfrvoiai1asalvat?Iirmne
att:undasclnctune,ht,departe,Pecopiisnveebuchea,mormindpe
tine,carte!Inscndnjurveistrngelumemult,penserat
*0Spunecamfostodraslaunuisclaveliberat,Cntinseidincuib,eu,
totui,aripilargi,cciobriaCucttumioimicorao,mivacrete
vrednicia;Cnrzboisintimpdepace,deceimariamfostiubit,Cs
mrunt,miedraglasoareidevremeamalbit.
Dacunuldeameavrstivapunevreontrebare,Spuneicani44
ndecembreamnumrat,CndcolegifuluiLolliu,Lepidus,nconsulat.
(LeliaTeodosiu)
EPISTULARUM
LIBERALTER
EPISTOLE
CARTEAAIIA
I
Cumtotsustineasettantanegotiasolus,resItalasarmistuteris,
moribusornes,legibusemendes,npublicacommodapeccem,ilongo
sermonemorertuatempora,Caesar.5RomulusetLiberpateretcumCastore
Pollux,postingentiafactadeorumntemplurecepti,dumterrashominumque
coluntgenus,asperabellacomponunt,agrosadsignant,oppidacondunt,
ploraveresuinonresponderefavoremiurandasquetuumpernumenponimus
aras,niloriturumalias,nilortumtalefatentes.Sedtuushicpopulus,sapiens
etiustusnunotenostrisducibus,teGraisanteferendo,EPISTOLAILUI
AUGUSTUS
Cndtu,singur,poripeumerisarcinimariinumeroase,Cndimperiul
tulaperii,prindatinisntoase,iprinlegi,lfacimaitare,deafuradin
timpultuPrintrunlungdiscurs,o,Cezar,tuturorleafaceru.5Romulus
itatlLiber,pentrufapteuriaeLuaicuCastoricuPoluxnzeetilelcae,
Cndumblaueiprintreoameni,orirzboaiepotolindimprinduleogoare,
orioraeconstruind,Seplngeaucpentrutoatenaurecunotinmare
Ccinuiplaceniciunlucrucedepepmntnuidusicuvremealui,
odat,elnu1avzutapus.
Ludndceivechi,elspunecdemuzeaufostdictate,Depemuntele
AlbanusaleregilortratateCusabiniidrzi,cugabii,pentruatricafrai,
dictitetAlbanoMusasnmontelocutas.
Si,quiaGraiorumsuntantiquissimaquaequescriptaveloptima,Romani
pensantureadempaulatimvelloetdemounum,demoetiamunum,dumcodat
elususrationeruentisacervi,quireditnfastosetvirtutemaestimatannis
miraturquenihil,nisiquodLibitinasacravit.
SpectatRomapotens;habethosnumeratquepoetasadnostrumtempus
Liviscriptorisabaevo.Interdumvulgusrectumvidet,estubipeccat.iveteres
itamiraturlaudatquepoetas,Tableledelegitocmitedeceizecedrepibrbai,
Crilepontificaleistrvecbideprofeie.
Desecntrescromaniitotnaceeaitipsie,Fiindcdinceauscris
eleniitocmaiceefoarteantic
Vechiiludateacela,caresutmplinete.
Vafiaezat,desigur,ntreceivechi,cudreptate,Cndel,cuunan,
saulun,emaitnrcaetate.
Uneoridreptvedevulgul,alteoricadengreeal.Dacpeceivechii
admiriilaud,seneal*Cnimicnuleprefer,nuicomparmaiales
DarcndelmrturisetecvigoarenauadesetsapitetmecumfacitetIove
iudicataequo.NonequideminsectordelendavecarminaLivi
Indignorquidquamreprehendi,nonquiacrassecompositumillepideve
putetur,sedquianuper,necveniamantiquis,sedhonoremetpraemiaposci.
RectenecnecrocumfloresqueperambuletAttae
IamSaliareNumaecarmenquiludat,etillud,quodmecumignorat,
solusvuitscirevideri,ingeniisnoniilefavetplauditquesepultis,nostrased
impugnat,nosnostraquelividusodit.
Quamnobis,quidnuneessetvetus?autquidhaberet,quodlegeret
tereretqueviritimpublicususus?UtprimumpositisnugariGraeciabellis
coepitetnvitiumfortunalabieraequa,Quidplacetautodioest,quodnon
mutabilecredas?Hocpaceshabuerebonaeventiquesecundi.Romaedulcediu
fuitetsollemneredusamanedomovigilare,clienipromereiura,105cautos
nominibusrectisexpenderenummos,maioresaudire,minoridicere,perquae
crescereresposset,minuidamnosalibido.
iidseamacspunlucrurivechiimultenupreafine,Judec
neleptcaJoeigndetecaimine.Eunatac,nuvreaudistrugeversurile
aceluiLiviu
Astaleadatlornoroculiopacenfloritoare!
Nucrezic,iceiplaceicenu,suntschimbtoare?
ObiceiplcutlaRomafumulttimp,trezitnzori,Sdeschiziisdai
sfaturilaclieninetiutori^oSausipuicugrijbaniisubobun
semntur,Pebtrnisasculi,latinerisledainvturCumsstrngii
cumdesfrul,srcit,tearuncndrum.
Mutantmentempopuluslevisetcaietunoscribendistudio;pueri
patresqueseveri110frondecomasvineicenantetcarminadiciant.Ipseego,
quinullosmeaffirmoscribereversus,inveniorParthismendacioretpriusorto
solevigilcalamumetchartasetscriniaposco.Navemagereignarusnavistimet:
habrotonumaegro115nonaudetnisiquididicitdare;quodmedicorumest
promittuntmedici;tractantfabriliafabri:scribimusindoctidoctiquepoemata
passim.Hicerrortamenetlevishaecinsaniaquantasvirtuteshabeat,sic
collige:vatisavarus120nontemereestanimus;versusamat,hocstudetunum
detrimenta,fugasservorum,incendiaridet;nonfraudemsociopuerove
incogitatullampupillo;vivitsiliquisetpanesecundo;militiaequamquampiger
etmalus,utilisurbi,125idashoc,parvisquoquerebusmagnaiuvari.Os
tenerumpueribalbumquepoetafigurat,torquetabobscenisiamnune
sermonibusaurem,moxetiampectuspraeceptisformatamicis,asperitatiset
invidiaecorrectoretirae130rectefactarefert,orientiatemporanotisinstruit
exemplis,inopemsolaturetaegrum.Castiscumpuerisignarapuellamariti
disceretundepreces,vatemniMusadedisset?Poscitopemchoruset
praesentianurninasentit,135caelestisimplorataquasdoctapreceblandus,
avertitmorbos,metuendapericulapellit,impetratetpacemetlocupletem
frugibusannum:carminedisuperiplacantur,carmmeManes.Agricolaeprisci,
fortesparvoquebeati,140conditapostfrumentalevantestemporefestocorpus
etipsumanimumspefinisduraferentem,cumsociisoperum,pueriset
coniugefida,Telluremporco,Silvanumlactepiabant,floribusetvinoGenium
memorembrevisaevi.145Fescenninaperhuneinventaliceniamorem
versibusalternisopprobriarusticafudit,Darpoporuluuraticgustulia
schimbatiacumArechefsscrieversuri.Cucununinprcineaz
Chiareu,careafirmcversurinumaiscriu,mvdsilitAminimairu
caprii.Cnddeziuamijit,Mtrezescicercondeiulunpapiriocutie.
Multsetemesconducnavaunulcenutie.
Jl5Cinenanvat,labolnavinandrznitsdeavreunleacMedicinai
pentrumedici,lucrtoriilucrurifac,Darnoiscriemtoipoeme,tim,nutim,
frosebire.
Astmicnebunie,astmicrtcire,Ctelucruribunenare!Nue
sufletdeavar
Cndfugsclavii,rde;rdedeincendii,pierderigrele,Petovarisau
pupilenuidnmintesinele.Hranalui,psti,iarpineaedesoidegru
maiprost.Rusoldat,elncetatetotuidefolosafost
*ndrznealafescenin,dinacestepracticitras
Printrunschimbpernddeversuri,rnetiocrirevars,llibertasque
recurrentesacceptaperannoslusitamabiliter,doneciamsaevusapertamn
rabiemcoepitvertiiocusetperhoneslas150iredomosimpuneminax.Doluere
cruentodentelacessiti,fuitintactisquoquecuracondicionesupercommuni;
quinetiarnlexpoenaquelata,maloquaenolletcarminequemquamdescribi;
verteremodum,formidinefustisnamspirattragicumsatisetfeliciteraudet,
sedturpemputatinscitemetuitquelituram.Creditur,exmedioquiares
arcessit,haberesudorisminimum,sedhabetcomoediatantopalmanegata
macrum,donatareducitopimum.Saepeetiamaudacemfugathocterrclque
poetam,quodnumeroplures,virtuteethonoreminores,indoctistolidiqueet
depugnareparai,autursumautpugiles:hisnamplebeculagaudet.
Libertatengduit,reluatandean.
Fuunjocplcut,dar,apoi,cruddevineitiran
ialuifurieatinsechiarivetrelecinstite,Greciinvinilcucerirpeal
lorasprunvingtorinnecioplitulLaiuiaudusartelefrumoase.
Grosolanulverssaturnicdispru.IialungaseFiereaasprelegana,nsurme
rnetigrecetiInsmaitrziuromaniiochiilorindreptar.Dupluptele
cupunii,cercetndntihnaflarCumEschil,Sofocle,Thespis,learputeafi
defolosisepunsitlmceasc,ctputeaudemerituos.
VezicumjoacPlautrolurideamant,detatavarSaudevnztorde
sclave,ruiprefcutsamsar.inparaziiilacomiciDossenussearatCt
pescensenvrtetecusandaladescheiat,Dar,destsaununpicioare
piesa,nicinuiapsat!CelpurtatpescenncarulGlorieiceaschimbtoareE
nsufleitdepublic,cndlascult,cndnu,moareCemiciceieftinlucrua
nlatoriaucis
Dacprinsuccesmngrai,pierzndu1,mslbete.Dardinteatru
unaltlucrupepoeiimaigonete:Caaceia,mulilanumr,darcacinste
puintei,Proti,inculiipuipeceart,dacnugndesccaei
Verumequitisquoqueiammigravitabaurevoluptasomnisadincertos
oculosetgaudiapana.Quattuorautpluresaulaeapremunturnhoras,190
dumfugiuntequitumturmaepeditumquecatervae;moxtrahiturmanibus
regumfortunaretortis,essedafestinant,pilenta,petorrita,naves,captivum
portaturebur,captivaCorinthus.iforetnterris,rideretDemocritus,seu195
diversumconfusagenuspantheracamelosiveelephansalbuvulgiconverteret
ora;spectaretpopulumludisattentiusipsisutsibipraebentemnimio
spectaculaplura;scriptoresautemnarrareputaretasello200fabellamsurdo,
Namquaepervincerevocesevalueresonum,referuntquemnostratheatra?
GarganummugireputesnemusautmareTuscum,tantocumstrepituludi
spectanturetartesdivitiaequeperegrinae;quibusoblitusactor205cumstetit
nscaena,concurritdexteralaevae.
Dixitadhucaliquid?Nilsane.Quidplacetergo?LnaTarentino
violasimitataveneno.Acneforteputesmequaefacereipserecusem,cum
rectetractentalii,laudaremaligne:210iileperextentumfunemmihiposse
videturirepoetameumquipectusinaniterangit,irritat,mulcet,falsis
terroribusimpletutmagus,etmodomeThebis,modoponitAhenis.
Verumageethis,quiselectoricrederemalunt215quamspectatoris
fastidiaferresuperbi,curamreddebrevem,imunusApollinedignumvis
complerelibrisetvatibusadderecalcar,utstudiomaiorepetantHelicona
virentem.
Multaquidemnobisfacimusmalasaepepoetae220(utvinetaegomet
caedammea),cumtibilibrumsollicitodamusautfesso;cumlaedimur,unum
siquisamicorumestaususreprehendereversum;cumlocaiamrecitata
revolvimusirrevocati;cumlamentamurnonapparerelabores225nostroset
tenuideductapoematafilo;cumsperamuseoremventuram,ut,simulatque
BaicavaleriindreaptaurechiidesftriSpreprivelititrectoarei
spregoalencntri:Astfeltreisaupatruceasuristnjoscortinatras
Zgomotuldinteatrulnostru?Zu,acoloisepareCmugescpduri
garganesaucgemeTuscamare,Cuaademarelarmjoculsceniceprivit,
Scumpelegtelistrinepeactorulcopleit,Snucrezicdaunlturicenu
faceucapoeticefacmaibinealiilaudcueconomie!
DacdaruldemndeApollovreicucriumplutsfie
ivreismboldetipoeiiaurcaneobosit,Cumaimultpasiune,
Heliconulnverzit.
Noi,poeii,runefacemsingurinoi,nmareparte,carteObositiplin
degrij,cndpenoineaijignitCunversvreunprietensni1criticea
ndrznit,Cndcitimcemaicitisem,nepoftiinoi,ncodat,Sauneplngemc
silinanuneesteludat
^5inu_ipreuitpoemul,scrisattdedelicat,Cndspermcvom
ajungedactuveifiaflatcarminarescierisnosfingere,commodusultro
arcessasetegerevetesetscriberecogas.Sedtamenestoperaepretium
cognoscere,quales230aedituoshabeatbeliispectatadomiquevirtus,indigno
noncommittendapoetae.GratusAlexandroregimagnofuitiileChoerilus,
incultisquiversibusetmalenatisrettulitacceptos,regalenomisma,Philippos.
235Sedvelutitractatanotamlabemqueremittuntatramenta,ferescriptores
carminefoedosplendidafactalinunt.Idemrexiile,poemaquitamridiculum
tamcareprodigusemit,edictovetuit,nequissepraeterApellen240pingeret
autaliusLysippoduceretaerafortisAlexandrivultumsimulantia.Quodsi
iudiciumsubtilevidendisartibusilludadlibrosetadhaecMusarumdona
vocares,Boeotumncrassoiuraresaerenatum.245Atnequededecoranttua
deseiudiciaatquemunera,quaemultadantiscumlaudetuleruntdilectitibi
VergiliusVariusquepoetae,necmagisexpressivultusperaeneasigna,quam
pervatisopusmoresanimiquevirorum250clarorumapparent.Necsermones
egomallemrepentesperhumumquamrescomponeregestas,terrarumque
silusetfluminadicereetarcesmontibusimpositasetbarbararegnatuisque
auspiciistotumconfectaduellaperorbem,255claustraquecustodempacis
cohibentiaIanumetformidatamParthisteprincipeRomam,si,quantum
cuperem,possemquoque;sednequeparfumcarmenmaiestasrecipittua,nec
meusaudetremtemptarepudor,quamviresferrerecusent.260Sedulitas
autemstultequemdiligiturget,praecipuecumsenumeriscommendatetarte;
discitenimcitiusmeminitquelibentiusilludquodquisderidet,quamquod
probatetveneratur.Nilmororofficium,quodmegravatacnequeficto265n
peiusvultuproponicereususquamnecpravefactisdecorriversibusopto,C
timversuriacompunesnechemi,cudrnicieCneveiscpadelipsurii
neveisiliascrie.Totuimeritostenealscunoticepzitorii.
Caunuipoetnevrednicsnudmnoislavata.IaplcutluiAlexandru
Choerilus,ceruscriaFrndemnarecrui,pentruversurilesaleEliadat
grmezidefilipi,platanmoneziregale.
AltunbronzdectLisippuschipulsnuireprezinte.Darel,care
judecasedespreasteaacuminte,Desprecricnderavorbaaltdartotde
MuzedatDinBeoiagreoaiecsetrageaifijurat.
Nusermonesdeasteasimple,cisscriudefaptemari,Desprefluviile
lumii,despreriiregibarbari,Decetipemuniurcate,derzboaie
svriteSubataleauspiciipetrmurifelurite
ictongrozi,subtine,Romapartulcelduman!Cenascrie,deafi
nstare!DaromicpoezieMaiestateatanadmiteinicieu,dinmodestie,Nu
ndrznescsncercunlucrucarenuideforameanerubeampinguidonatus
munereetunacumscriptoremeocapsaporrectusopertadeferarnvicum
vendentemtusetodores270etpiperetquidquidchartisamiciturineptis.
Sausfiuntinsalturideludtorulmeuntroladacoperitisfiu
adusieuntruncolundesevinde,pusenresturidehrtieBoabedepiper,
tmieiaromatalifie.
(LeliaTeodosiu)
'i
Flore,bonoclaroquefidelisamiceNeroni,siquisfortevelitpuerumtibi
venderenatumTiburevelGabiisettecumsicagat:Hicetcandidusettalosa
veriicepulcheradimos5fieteritquetuusnummorummilibusocto,verna
ministeriisadnutusaptuseriles,litterulisGraecisimbutus,idoneusarti
cuilibet;argillaquidvisimitaberisuda;quinetiamcanetindoctum,seddulce
bibenti.
EPISTOLAAIiaCTREFLORUS
AmicstatornicalluiNerocelbunirenumit,o,Florus,Szicemc
doreteunulsivndsclavulsunscutLaGabiisauTiburidnsuliar
cuvnta:BiatulstaAvndopieleattdealb,frumosdincretetpnn
tlpi,vrei;Nuicntrecucoal,totui,laopetreceretenent.10
Fgduielileumflatesuntubredecndnegustorul
Preamult.iproslvetemarfadecareidoritorsscape.Nevoianum
ncolete,ambanipuini,darnusdatornic.Unvnztor,desclavinarface
aa;deatteanlesniriGreuaraveaunaltulparte.Odatnavenitlatimp15
isaascunsielsubscar,deteamabiciuluidincui!Dibaniidacnici
nuipasdefugapomenitntreact.Suntsigurcivaluaiteamade
osndnu1vancerca.iaicumpratunsclavnevrednic,otii,decitrgule
cinstit:Maichemilastrmbajudecatpeomultu,rpinduivremea?
Talibusofficiispropemancum,ne,measaevusiurgaresadtequod
epistulanullarediret.
Quidturnproferi,mecumfacientiaiuraitamenattemptas?Quereris
superhocetiam,quodverbis,quaetimidoquoquepossentadderementem:I,
bone,quocirtustuatepocal,ipedefausto,grandialalurusmeritorum
praemia!Quidstas?PostIrneciilecatus,quantumnsruslicus:Ibit,ciungn
obligaiicaacestea,crezndcprentmpinaspreMustrrinscutedeabsena
multateptatelorscrisori.Ceamdobnditprinastadac,dreptateafiindde
parteamea,Tutotuimcondamni?Deasemenitemaiiplngilaurma
urmei25Cpoeziilepromisenuiausosit,deciteamminit.
OdatunuldinsoldaiiluiLucullus,sleitdetrudisforindnmiezde
noapte,pierduseceldinurmasDinbaniistrnicugreu;deaceea,lafelde
mniospesineipevrjma,prndcilupulcudiniiascuiidefoame,30
ApuspefugcicnsiregeascagarddintrunturnPzitcumultstrnicie
idoldoradebogii.Isprava1afcutcelebru,afostgtitcudecoraii,Baiau
maidat,carecompens,sesterivreodouzecidemii!Lascurtvreme
generalul,silindusescucereasc350fortreaoarecare,mbrbtape
acelaiom
Cuvorbecearputeasumpledebrbieiunfricos:Viteazule,
ascultglasulvirtuiitale!Dutedar,Sdobndetirsplatamareimeritat!
Ceatepi?Deirandernd,acelaiaziscutlc:Pisseduc40Acolo,
undespuimatale,celcareiapierdutchimirul!Euamavutnorocuacestas
cresclaRomaisnvCepagubendurargreciistrnindmnialuiAhile.
tiinameadecartenbunaAtenamaisporipuin,Fcndsnuconfund
crareaceadreaptcucrareastrmb,45Scautadevrunparcullui
Academus,pealei.
DarasprevremurimgonirdinloculpaniciviitoareaRzboiuluicivil
maduse,novicelupttor,noasteaCepentrubraeleluiCaesarAugustsa
doveditpreaslab.DendatcemiadatPhilippingduinadeapleca,50Cu
aripileretezate,nevolnicilipsitdeLarul
idemoiaprinteasc,mampinscurajulsrciei
Smapucdeversuri.Astzi,laadpostdeoricegriji,quaepoterunt
unquamsatisexpurgarecicutae,nimeliusdormireputemquamscribere
versus?
Eripuereiocos,veneremconvivia,luduni;.'.:tenduntextorquere
poemata:quidfaciampis?Deniquenonomneseademmiranturamantque:I
carminetugaudes;hiedeleetaiuriambis,
Tresrnihiconvivaepropedissentirevidentur,;poscentesvariomultum
diversapulaW:"?':v'Quiddem?Quidnpndem$Renuistu,quodiubeaquod
petisjidsaneestinvisumacidumqveduobus.
Scribereposscintertotcurastotquelabores?:'.'Hicsponsumvocat,hic
auditumscripta,relictisomnibusofficiis;cubathicncolleQuirini,:hicextrema
nAventino,visendusuterque:puraesuntplateae,nihilutmeditantibus
obstet.Festinatcalidusmulisgerulisqueredernptor,torquetnunelapidem,
nuneingensmachinatignum,tristiarobustisluctanturfuneraplaustris,Ce
dozdecucutpoatesmpurificendeajunsCndcredeunsumicimai
binesdormidects.Stihuieti?
Sfac?
i,nsfrit,nutoiadmiripreuiescacelailucru:
Petineodatenent,peelldelecteaziambul,miparecprimesctrei
oaspei,cenuseaseamnla
Gusturi
icerulguriiloradastmaimultesoiuridebucate.
Celeservesc?Cenu?Ccifelulrespinsdetine1cere
;altul,Totcepofteti,desigur,paregreosiacrucelorlali.
Sscriupoeme^nvlmaguldegrijiihruieliomie?
Sifiichezaicereunul,iaraltultreabasiolai
Casiciteascversuri;celabolnavsndealul,lui
Quirinus,iht!peAventinacesta:deci,viziteazipeamndoi!
Aistrzidestuldelargiinimeninutempiedicscugeti!
Antreprenorulizoretecatriiihamaliilui;Oprghiecndsaltpietre,cnd
uriaegrinziridic;Untristconvoifunebruluptstreacprintrecare'f_i.
Grele;
Tuaidoriscntnmiezultumultuluideziinoapte80ispescpe
ocalestrimt,peurmamarilorpoei?Talentulispititsiaflelocaun
panicaAtena,CelceajertfitcunvturavreoapteaniiacrunitPierdut
ncriignduri,iesedincasaluimaitaciturnCaostatuieipoporul
pufnetenrs:cumoareacrede*Inlargulmrilordetreburiinfurtunile
cetiiverbalyraematurasonuraconecteredigner?FratereratRomaeconsuli
rhetor,utalteralteriussermonemerosaudirethonores,GracchusuthicMi,
forethuicutMuciusiile.90Quiminusargutosvexatfuroristepoetas?
Carminacompono,hicelegos,mirabilevisucaelatumquenovemMusisopusI
Aspiceprimum,quantocumfastu,quantomoliminecircurnspectemus
vacuumRomanisvatibusaedem:95moxetiam,ifortevacas,sequereet
proculaudi,quidferatetquaresibinectatuterquecoronam.Caedimuret
totidemplagisconsumimushostemlentoSamnitesadluminaprimaduello.
DiscedoAlcaeuspunctoillius:iilemeoquis?100quisnisiCallimachus?iplus
adposcerevisus,fitMimnermusetoptivocognominecrescit.Multafero,ut
plcemgenusirritabilevatum,cumscribo,etsupplexpopulisuffragiacapto;
idemfinitisstudiisetmenterecepta105obturempatulasimpunelegentibus
aures.
Ridenturmalaquicomponuntcarmina;verumgaudentscribentesetse
veneranturetultro,itaceas,laudantquidquidscripserebeati.Atqui
legitimumcupietfecissepoema,110cumtabulisanimumcensorissumet
honesti;audebit,quaecumqueparumsplendorishabebuntetsinepondere
eruntethonoreindignaferentur,verbamovereloco,quamcisinvitarecedantet
versenturadhucinterpenetraliaVestae;115obscuratadiupopulobonuseruet
atqueproferetnlucemspeciosavocabularerum,quaepriscismemorata
CatonibusatqueCethegisnunesitusinformispremitetdeertavetustas;
adseiscetnova,quaegenitorproduxeritusus.120Vemensetliquiduspuroque
simillimusamni
Cinimeritsmbincuvintecembiesunetelelirei?
AufostdoifrailaRoma:unuljurisconsultialtulretor,Deprinis
mpartntredniinestnjenitecomplimente.EraunGracchusceldinurm
iunMucius,larndui,^^primul.
Suntfurardeode,dnsuldeelegii:Lucrrisublime,Firete,celenou
Muzeleaucizelat!SvezicuctMndrieinfumurarenearuncmprivirea
roatntemplu],gazdprimitoarecutoipoeiidelaRoma!95Urmeazne,de
naiceface,sauzideaproapecevorbim,Svezicumnempletimcununeeu
pentruel,elpentrumine;Amfostrnit?Mialungdumanulcutotattearni
petrup;
Neduelmcaisamniiipn'seaprindeprimafacl.
LadespriremnumeteunaltAlceu!Iareupednsul?
ispunMimnerm:seumflnpeneprimindrvnitulsupranume.
Rabdoriicededragulvostru,poei,neamiutelamnie,Cndscriu,
cerindcuumilinncurajrilemulimii;
Acum,ctreabaincheiatiminteamiavenitlaloc,declam.Deceice
scriudoarstihuriproastenebatemjoc;dariacetiaGsescplcerenscris,
bancseiadmirntreei,Iardactaci,preafericiiicuscrierilelorse
ngmf.Celcarevreasaibpartedeunpoemdesvrit110Siia,odat
otbli,ineclintitulduhdecenzoritoatevorbelenzestratecupreapuin
strlucire,SaupreadogiteinedemnedepreuireaceoprimescCuteztors
lealunge,orictsempotrivescsplece,Spreadinuineiulburate,nchisen
sanctuarulVestei;115Elsdezgroapenfolosulpoporuluicomoriascunse,S
aduclaluminazileicuvintectmaidruitePecareleaurostitpevremuri
CatoniiiCethegiivechi,Azinpditederuginidesihastrabtrnee.Cu
termeninoi,pecareuzuliazmislit,ssempace,1*0Nvalnic,sclipitor,
ntocmaicalimpedeleru,siversefundetopesL'atiumquebeabitdivite
lingua;luxuriantiacompescet,nimisasperasanolevabitcultu,virtutecareritia
tollet,iludentissperiemdabitettorquebitur,utqui,'dummeadelectentmala
meVeldeniquefallant,'quamsapereetringi?FuithaudignobilisArgis,quis&
credebatmirosaudiretragoedos,'ceteraquivitaeservaretmuniarecto
'mtire,bonussarievicirius,amabilishospes,comisnuxorem,posset
quiignoscereervisetsignolaesohoriinsanirelagoehae,Hicubicognatorum
opibuscurisquerefectus''!expulitelleboromorbumbilemquemeracoetredit
adese;Polmeoceidistis,amici,noriservastis'ait,cuisicextortavoluptosi
Nimirumsapereestabiectisutilenugis,ettempestivumpUerisconcedere
ludum,acnonverbasequifidibusmodulandaLatinissedveraenumerosque
modosqueediscerevitae.
Sicupidumlimidumqueminuste,nemperuberes,
;.:'.Ui..,.Mul.
Belugul,risipindnLaiupodoabeledingraiulsu.Vapunestavil
risipei,valefuicutoaregrijCeicolurosdincaleafarivagoniceivlguit.
Aizicecsejoac,nselvatrudicaiactorul
Prefersparpoetulpalidifrminte,darsfiuSedusdelipsurilemele
saucelpuinnetiutor,Dectmintosipuspehar.Unargiandeneamales
EraconvinscarenfasublimiactoridetragediedreptCuniciunchip:vecin
cumintei,negreit,ogazdbun,Blndcusoialuiinstaresiierte
sclavii,nusurleCndntlneasigiliirupte,nbeci,lavaselecuvin;
Pringrijarudelorajunseomsntoscamainainte,Cciruli1curmase
spnzulcuratiilimpezisefierea;Cuniiveninfire,zise:Inlocsm
scpaiaievea,PePollux,maiucis,prieteni,devremecemiaismuls
plcerealturi,Lsndcopiilorhrjoana,cipepotrivavrsteilor,Nus
vnmcuvintebunessunepelatinalir,Cisdeprindemnoimsurai
ritmulviehadevrate.
Nimnui?Cndrananuisenchidecuburuieniirdciniacetia?
inpiepturisnescadpoftaiteama,oarenairoiviveretnterriste
siquisavarioruno.
Sipropriumest,quodquislibramercatusetaereest,quaedam,icredis
consultis,mancipatusus:
Cnuntrecinlcomiesuflareantreguluipmnt?Deiieiunlucru
cumprndu1cubronzulibalananmini,Peunaltul,cumpretindjuritii,
de1aiprindreptdefolosin,160Pmntulcaretehrneteiaparine;iar
vechilul
LuiOrbius,grpnduilanulmenitsidruiascpine,Stpnulsu
tetie:Baniiidaiinschimbiaducestruguri,ipui,iou,ibutoiulcu
vin;nfelulstaoareNucumperitutreptatogorulcareacostat,debun
seam,165Sestretidetreioricteosutdemii,saupoateimaimult?
Trindcubanipltiiodatsaudecurnd,nuetotuna?Cumprtorulunei
arinideprinAriciasauVeiiLegumecumprategust,chiardacneag,i
cldareaEltotculemnecumprateionclzetenseararece:170Darspune
cialluiterenulhotrnicitprinplopisdiiCas1pzeascdeprocesecu
megieiisi,deparcAieveaealnostrulucrulcenzborulorei,ntroclip,
Prinrugi,saubani,sausilnicie,saumoarte,captulatoate,Stpnulsui1
schimblesneidreptulaltuiadevine.175Decidacnuinimicalnostrudea
pururi,iarmotenitorulUrmeazaltuia,cumvalulnurmavaluluidbuzna,
Laceislujeschambare,ferme?DecepuniicalabrezeIadaugipunile
lucane,cndOrculseceroricumibunurimariimici,deavalma,deloc
nduplecatdeaur?180Denestemate,mrmuri,filde,tirenienefigurine,
Argintrii,tablouri,straiescldatenpurpuragetulNaupartemuli,dartiu
peunulcenualeargdupele.Decepreferprimulfrateplimbri,ijocuri,i
parfumuriInloculrodniceiplantaiidepalmierideailuiHerod185ial
doilea,ombogatiharnic,dedimineaapnseara,Prinfieriflacrnvinge
mpduriteleparagini?OtieGeniul,tovaricluzasteleinoastre,Zeual
fpturiipmntenecesearatmuritorquodquecaput,vultumutabilis,albu
etater.
Flenioretmeliorfisaccedentesenecta?
Quidieexemptaiuvatspinisdepluribusuna?Viyereirectenescis^
decedeperitis.Lusistisatis,edistisatis.Atquebibisti:
Cafiecareomiarechipschimbtor,cndalb,cndnegru.190Voilua
dinmicameagrmadscheltuistrictulnecesarinumieteamceos
creadmotenitoruldespremineVzndcnamsporitcuoiotavutulmeu,
darvreaustiuPrincediferomulsimpluiveseldepetrecreictde
multseosebeteuneconomdeunzgrcit.195Ccinuilafelsaiomn
risipitoaresauscheltuiNepstorifrgrijadeastrngebanimereumai
muli,Sau,cacolardeodinioariasrbtorileQuinquatre,Sgutintain
bucuriargazuluiplcut,darscurt.Decasameassteadepartehidoasalips!
Cndmpoart200Corabiasaudoaroluntre,sunttotacelaicltor.
Numergcupnzeleumflate,mnatdeunAcvilonprielnic,itotui,nu
triescntrunasfidndpotrivniciiAutri,Iarprinputere,chipiminte,virtute,
rangiavuieSuntceldinurmdintreprimiiiprimuldintreceidinurm.
Teaidescotorositdetoate?InpieptultunusimideartAmbiie?De
groazamoriiidemnieetiscutit?Iirzidevise,deteroareamagiei,taine,
vrjitoare,Despectrececolindnoaptea,defarmecetesaliene?210Defiece
aniversaretebucurimult?Iiieriamicii?Deviimaiblnd,maibunlasuflet,
cuapropiereabtrneii?
Unspinnminusdinatiaipoateaducemngiere?
Denutiistrieticalumea,floclaaliipricepui!
Destulaipetrecut,iajungectaimncatiaibut;snutefaciDers
istealungevrstamaipotrivitcuzburdarea!
(IonAcsan)
EPISTULAADPISONES
EPISTOLACTREPISONI
DEARTEPOETICA
ARTAPOETIC
TraduceredeIONELMARINESCUinc
Humanocapiticerncempictorequinaraiungereivelitetcariatinducere
plumasundiquecollalismcmbris,utturpileratrumdesinatnpiscemmulier
formosasuperne,5spectatumadmissirisumleneatis,amici?Credite,Pisones,
ititabulaeforelibrumpersimilem,cuius,velutaegrissomnia,vanaefingentur
species,utnecpesneccaputunireddaturformae.Pictoribusatquepoetis
Scimus,etlianeceniampetimusquedamusquevicissim;sednonut
placidiscoeantimmitia,nonuiserpentesai'ibusgeminentur,tigribusagni.
Inceptisgravibusplerumqueetmagnaprofessis
Dacar*voiIagrumazuldecalsndeascunpictorCapomenescis
mbracede.asemeriicupene;pestrieMerribreadunatedeiciidecolo,aa
cafemeiaMndrlachipsasfreascnespusdehidosntrun".',pete,
ntregulCarteancarentocniirifrirvorvenilalumin,Tocmaicanvisul
bolnavului,undenicicapnicipicioareNuieuiiescntruntotunitar,Lapoei
ilapictori
S.Strluceascdeparte,cndcrngulialtarulDianeiOricotiturile
apeicealeargpeveeledgoare'.,'Niledescriu,siraleRinuluivaluri,ichiar
curcubeul.Nuleera,ns.acestoravioculaici.Chiparosul,5.
Pnz,Frsperanvreunuascpatcusfarmatecorbii?Amforn
lucruiiroatasenvrte,ulciorcasias?Simplsfielucrarea,avndmai
ntiunitate.
Maximaparsvatum,pateretiuvenespatredigni,contingetdabiturque
liceniasumptapudenteretnovafictaquenuperhabebuntverbafidem,i
Graecofontecadentparcedetorta.'QuidautemCaecilioPlautoquedabit
Romanusademptumipossum,invideor,cumlinguaCatonisetEnni
sermonempatriumditaveritetnovarerumnominaprotulerit?(Licuit
semperquelicebitsignatumpraesentenotaproducerenomen.
Mulidintrenoi,o,printeitineridetatllorvrednici,25Neamgimcu
iluziicibine:conciziaiinta,Insobscursuntnscris;urmrindununstil
elegana,Nerviavntilipsesc,cutndmreiasengmf,Preachibzuit,
temtordefurtuni,setrtenrn;Vrndcanchipuimitorsprefac
subiectelesimple,30Iizugrvetenpduriundelfin,unmistrentrevaluri:
Fugadeunrunempingenmairudacartalipsete.>Chiarlingalui
EmiliucoaliunmeterceunghiiPoatesfaciprulmldius1imiten
aram,Nefericitcnutiesnchegeuntotnlucrare;35Deancercain
gnddemiarfiscompunieunsumi,Navreasisemn,aacumnu
vreaustriescavndnasulStrmb,isfiuadmiratpentrupruliochiimei
negri.Voi,carescriei,luaiunsubiictpotrivitcuputereaVoastrilung
cumpniicearputeaicenussuporte40Umerii.Cineialegeotempe
ptopriaifor,Darulvorbiriicuele,deasemeniiordineaclar.Ordinea,de
numnel,areaceastnsuireifarmec,Cautorulpoemeipromisenu
spunechiartotul,Multeleamn,leincateptndoprielnicvreme;45Una
Iiplaceacum,celelaltelelasdeoparte.
PrinnirareaprudentialeasacuvintelorcapeiMaredistincien
scrisdacprintrombinaremiastr,Facidintruntermenuzatunulnou.
DacestenevoieSexprimmcunoisemneideipnatunceaascunse,50S
furimchiarcuvintedecareCethegiintunicnauauzit,ilicenaiadmis
cndecumsur;Vorbelenoinscociteorsaibcndvaovaloare,Dac
veninddinizvoaregrecetisuntuormldiate.Oare,romaniisdeieundrept
IuiCeciliuiPlaut55NengduitluiVirgiliuiVariu?Vzutrudecesunt
Pentruunsporce1potface,cndlimbaluiCatosi
EnniuAmbogitalstrmoilorgraiiapusnluminNumennoitede
lucruri?CcifoslapermisiosfieSfolosetiuncuvntnsemnatcuazilei
pecete.Dupcumcodriinanulsprecaptischimbfrunziul,prima
cadunt:itavcrborumvetusinteritaetas,etiuvenumrituflorentmodonata
vigentque.DebemurmorinosnostraqueJsirereceptus.terraNeptunus
classesAquilonibusarcet,65legisopus,sterilisvedirflpalusaptaqueremis
vicinasurbesalitetgravesentitaratrum,seucursummutavitiniquum
frugibusamnis,doctusitermelius:mortaliafactaperibunt,nedumsermonum
stethonosetgratiavivax.70Multarenascenturquaeiamcecidere,cadentque
quaenunesuntnhonorevocabula,ivoletusus,quempenesarbitriumestet
iusetnormaloquendi.Resgestaeregumqueducumqueettristiabellaquo
scribipossentnumero,monstravitHomerus.75Vcrsibusimpariteriunctis
querimoniaprimum,postetiaminclusaestvotisententiacompos;quistamen
exigwoselegosemiseritauctor,grammaticicertantetadhucsubridicelisest.
Archilochumpropriorabiesarmavitiambo:80hunesocciceperepedem
grandesquecoturni,alternisaptumsermonibusetpopularesvincentem
strepitusetnatumrebusagendis.Adusadeditfidibusdivospuerosquedeorum
etpugilemvictoremetequumcertamineprimum85etiuvenumcurasetlibera
vinareferre.Descriptasservarevicesoperumquecolorescurego,inequeo
ignoroque,poetasalutor?Curnescirepudenspravequamdisceremalo?
Versibusexponitragicisrescomicanonvuit;90indignaturitemprivatisac
propesoccodigniscarminibusnarraricenaThyestae.Singulaquaequelocum
teneantsortitadecentem.InterdumtamenetVocemcomoediatollit,iratusque
Chremestumidodelitigatore;95ettragicusplerumquedoletsermonepedestri.
TelephusetPeleus,cumpauperetexuluterqueproicitampullaset
sesquipedaliaVrba,icuratcorspectantistetigissequerella.
TotaavineirndulcuvintelorvechisdisparvIarcelenoinfloresc
icatineriicaptvlag.Moriiisiitemsupuiialenoastre.Ccimareaii.
primitnale'portuluirmuriiaprflotadevnturi,holde,Calemaibun
alegndui,suntfapteomeneticeaus
.!.*,piar,Darvredniciaifarmecullimbiirmneordeapururi?
Cumas.Puteas.MlassalutatcapoetcndputinNaminutiu
potriviculucrareairitmul.itonul?Proastmndriesfiiignorant,cnds
nveiaiprilejul.(Ceeaceicomicnadmitetratarentragiceversuri.
JScrisnversuri,comunecerSpropriioricumcomediei.'Oricesubiect
sipstrezeaLluitonpotrivitdupfire.'Chiarcomediainalaleiglas,
uneori,iarChremesPlindemnie,cu?obrajiinr.oii&pornit.peglceav,
CciiTelefiPeleu,cndsuntbieiisortiipribegiei,Lasigraiulumflati
cuvintelelungidepicioare,Dacvoiescsimitecuplnsetullorspectatorul.
Nonsatisestpulchraessepoemata:dulciasunto100et,quocumque
volent,animumauditorisagunto.Utridentibusarrident,itaflentibusafflent
humanivultus:ivismefiere,dolendumestprimumipsitibi:tunetuame
infortunialaedentrTelephevelPeleu:maleimandataloqueris,105aut
dormitaboautridebo.Tristiamaestumvultumverbadecent,iratumplena
minarum,ludentemlasciva,severumseriadictu.Formatenimnaturaprius
nosintusadomnemfortunarumhabitum,iuvatautimpellitadiram>110aut
adhumummaeroregravideducitetangit;posteffertanimimotusinterprete
lingua.idicentiseruntfortunisabsonadicta,Romanitollentequites
peditesquecachinnum.Intereritmultum,divusneloquaturanheros,115
maiurusnesenexanadhucflorenteiuventafervidus,etmatronapotensan
sedulanutrix,mercatornevaguscultornevirentisagelliColchusanAssyrius,
ThebisnutritusanArgis,Autfamamsequereautsibiconvenientiafinge,120
scriptor/HonoratumifortereponisAchillem,impiger,iracundus,inexorabilis,
aceriuranegetsibinata,nihilnonarrogetarmis.SitMedeaferoxinvictaque,
flebilisIno,perfidusIxion,Iovaga,tristisOrestes.125Siquidinexpertum
scaenaecommittisetaudespersonamformarenovam,serveturadimum,
qualisabinceptoprocesserit,etsibiconstet.Difficileestpropriecommunia
dicere;tuquerectiusIliacumcarmendeducisnactus,130quamiproferres
ignotaindictaqueprimus.Publicamaleriesprivaiiuriserit,inoncircavilem
patulumquemoraberisorbem,necverboverbumcurabisredderefidus
interpres,necdesiliesimitatornartum,135undepedemproferrepudorvetet
autoperislex,necsicincipies,utscriptorcyclicusolim:FortunamPriami
cantaboetnobilebellum.
Nuedestulcapoemulsfiefrumos,cisatingJ00Sufletulceluice
ascult,purtndu1oriundeievoia.Rdemcuaceiacerd,nsplngemcu
celcareplnge.Lacrimidevreismismulgi,suferinaneearcontineTumai
nti;ccinfelulacestaamssimtcetedoareTelefsauPeleu,cndruivei
spunenpiesturolul,105Voimoisauvoirde.Mhnitelorfee,cuvinte
Jalnicesepotrivesc;mniatelor,deameninare;Celorzglobii,rztoare;
severelor,celemaigrave;Nemodeleaznaturaluntricdemainainte,Dup
cumsoartaniinsiidbucurie,mnie,110Saulapmntnencovoaiei
cruntneapasnecazuri;Apoiexprimsimirea,tlmaciulfiindunelimba.
Vorbelespusasfiemereupotrivitecusoarta,Altfelvorrdenhohotplebeiii
nobiliiRomei.Deosebirilesmaridevorbeteunzeusaueroul,115Unuldeani
grbovit,sauuntnraprinsinfloareaVrstei,odrzmatroansaunumai
oharnicdoic,Dacihoinarnegustorsauplugarpeoarinverde,Vreun
colhidean,sirian,saupurcesuldinTebasauArgos.ineobiceiulcndeti
scriitorsaucorectplsmuiete.120Dacpescencumvaladucipeslvitul
Ahile,Neobosit,mnioselsfieiagernfapte,Legeasnorecunoasci
totulsiiadoarcuarma;MndrsfieMedeeaiaprig,Inonjale,Io
hoinar,vicleanIxionisumbruOreste.125Dacaisscriipentruscenceva
netratatstencumeiNoupersonajscreezi,neschimbatelssteapnla
urm,Cumapornitlanceput,credinciosrmnndcuelnsui.Greuesari
nmodpropriuotemceestecomun,Bineiuncntiliacs1prefacintro
piesdeteatru,130Nusprezinituntiontmplarenespusdenimeni
Temadetoicunoscutunbunceialtutidevine,Denurmintruncerc
preabanalideschistuturora,inuredaiunmodelcopiind,totcuvntul
ntocmaiNiciimitnd,nutearuncinceimultncurcatideunde135Greu
imaiafliscpareadintemasauplanulpoemei.Nuveincepeaacapoetul,
zisciclic,pevremuri:SoartaluiPriamcntavoi,precumivestitelelupte;
Quiddignumtantoferethicpromissorhiatu?Parturientmontes,
nasceturridiculusmus.
Dicmihi,Musa,virum,captaeposttemporaTroiaequimoreshominum
multorumciditeturbes.Nonfumumexfulgore,sedexfumodarelucem
cogitat,utspeciosadehincmiraculaprornat,atqueitamentitur,sicverisfalsa
remiscet,primonemedium,medionediscrepetimum.Tu,quidegoetpopulus
mecumdesideret,audi,iphsorisegesaulaeamanentisetusquegaudetequis
canibusqueetapripigraminecampi,;cereusnvitiumflecti,monitoribu:
asper,:utiliumtarduspronor,prodigusaerisfdilator,spelongus,iners
avidusquefuturi,difficilis,querulus,laudatortempprisactisepuerOy
ctigtorcensorqueminorum.
Cemarelucruosdeiecscatuldegurimens?Municndsor
scremendureri,sevahasteridiculunoarec.140Cechibzuitepoetulcnd
nuseavntprostete:Cntmi,zei,brbatulcedupalTroieidezastru,
Multeobiceiuriioraevzulamulimidepopoare.Nuengnduisdea
dupfulgerdoarfum,ciluminElsiveascdinfumideaicisrsar
minunea145CaAntifateiScyla,Ciclopul,precumiCaribda;
NuncepentoarcerealuiDiomedcuMeleagrupemoarteincrncenarea
troiancuoulcelgeamnalLedei;Elsegrbetemereusajunglacapt,i
atragePeasculttorichiarnfaptecepartuturorcunoscute,150Iarcenu
poatetratastrlucit,elsatlaoparte,inscoceteastfel,mbinndadevrcu
poveste,Cnuseceartnceputcumijlocimijloccusfritul.Ceeaceiceri
mulimeampreuncumine,ascultDacdoretispectatoriisateptelsarea
cortinei,155Stnd,pnceAplaudai;osspunatunciflautistul.Trebuie
fiecevrstsonsemriicualeeicaractere,Firiicevenicseschimbsidai
trsturileproprii.FtulcetieacumsvorbeascicalcpmntulSigurde
pas,'ssejoacecusemeniiVrea,sentrt160Frmotivindatse
mbundeparcealtul.
JuneluifrdebarbscpatnsfritdeunmentorCaiiiciniiiplac
ihsoritacmpiealuiMarte.Moalecacearailaviciiidrzcndprimete
ndrumareVedefolosultrziuivenicmprtiebanii,165Mndruidornic
slasegrbitcendrgiseodat.Darpebrbtunputerelrodfeluriteambiii,
Catmrireiamici,i'eroblaonoruriislujbe,Nuntreprindenimiccear
puteacasschimbeanevoie.Multeneajunsuripndescpebtrnulcestrnge
ntruna,170Bietulseinedeoparteiiteamsatingavutul,Saucfricos
izgrcitenceeacepunelacale,ovitorigreoiilacomscrutndviitorul,
Ecrcota,plngre,ludndajuneeiluivreme,Dojenitorisevericenzor
alcelormaitineri.175Multefoloaseneaducvenindhrotirealoranii,Multe
neiaulaplecare.SnuncredinezilantmplareRoldemoneagunuitnr,
biatuluiroldeommatur;sempernadiunctisaevoquemorabimuraptis.Aut
agiturresnscaenisautactarefertur.180Segniusirritantanimosdemissaper
auremquamquaesuntoculissubiectafidelibusetquaeipsesibitradit
spectator:nontamenintusdignageripromesnscaenam,multaquetollesex
oculis,quaemoxnarretfacundiapraesens.185NepueroscorampopuloMedea
trucidet,authumanapalamcoquatextanefariusAtreus,autnavemProcne
vertatur,Cadmusnauguem.Quodcumqueostendismihisic,incredulusodi.
Neveminorneusitquintoproductioractu190fabula,quaeposcivuitet
spectandareponi.Necdeusintersit,nisidignumvindicenodusinciderit,nec
quartaloquipersonalaboret.Actorisparteschorusofficiumqueviriledefendat,
neuquidmediosintercinatadus,195quodnonpropositoconducatethaereat
apte.Iilebonisfaveatqueetconsilieturamiceetregatiratosetametpacare
timentes;iiledapeslaudeimensaebrevis,iilesalubremiustitiamlegesqueet
apertisotiaportis,200iiletegatcommissadeosquepreceturetoret,utredeat
miseris,abeatfortunasuperbis.Tibianon,utnune,orichalcovinctatubaeque
aemula,sedtenuissimplexqueforaminepaucoadspirareetadessechoriserat
utilisatque205nondumspissanimiscompleresediliaflatu;quosanepopulus
numerabilis,utpoteparvus,etfrugicastusqueverecundusquecoibat.
Postquamcoepitagrosextenderevictoreturbeslatiorampleetimurus,vinoque
diurno210placriGeniusfestisimpunediebus,accessitnumerisquemodisque
liceniamaior.Indoctusquidenimsaperetliberquelaborumrusticusurbano
confusus,turpishonesto?Sicpriscaemotumqueetluxuriemaddiditarti215
tibicentraxitquevagusperpulpitavestem;sicetiamfidibusvocescrevere
severis,ettuliteloquiuminsolitumfacundiapraeceps,Vomzbovinlotdeauna
artndnsuirilevrstei.Reprezentalipescenaciuneasauepovestit.
CrudulAtreusnufiarbpescenomenetimruntaie,Snuse
schimbenpasreProcne,niciCadmusnarpe;
Oricemiaridinacestea,suntnencreztor,mdezgust.
Nicisnufiemaiscurtinicidecinciactemailung
Elsndrumozepebuniinmodamicalsdeasfaturi,Pemniois
nfrneze,penevinovaisiiubeasc;Valudacumptateospee,precumi
dreptateaCeasntoasilegeaipaceacuuadeschis;
*15Arte,pescentrnduincoloincoacemantia;Coardelelirei,alt
datsever,primirnoitonuriielocinacugrabicreaosemeavorbire,
Iuliliumquesagaxrerutnetdivinafulurisortilegisnondiscrepuitsententia
Delphis.220Carminequitragicovilemcerlavitobhircum,moxetiamagrestes
Satyrosnudavitetasperincolumigravitateiocumtemptaviteoquodillecebris
eraietgratanovitatemorandusspectatorfunctusquesacrisetpotusetexlex.
225Terumitarisores,itacommendaredicaces'corwenietSatyros,itavertere
serialudo,nequicumquedeus,quicumqueadhibebilurheros,regali
conspeclusnauronuperetostro,migretnobscurashumiliserrnone
tabernas,230aut,dumvitathumum,nubesetinaniacaplet.Effutireleves
indignatragoediaversus,utfestismatronamoveriiussadiebus,intererit
Satyrispaulumpudibundaprotervis.Nonegoinornataetdominantianomina
solurn235cerbaque,Pisones,Satyrorumscriptoramabonecsicenitartragico
differrecolori,utnihilintersit,DavusneloquaturetaudaxPythiasemuncto
lucrataSimonetalentum,ancustosfamulusquedeiSilenusalumni.240Ex
notofictumcarmensequar,utsibiquivissperetidem,sudetmultum
frustraquelaboretaususidem:tantumseriesiuncturaquepollet,tantumde
mediosumptisaccedithonoris.SilvisdeducticaveantmeiudiceFauni,245ne
velutinnatitriviisacpaeneforensesautnimiumtenerisiuvenenturversibus
umquam,autimmundacrepentignominiosaquedicta:offendunturenim,
quibusestequusetpateretres,nec,siquidfricticicerisprobatetnucis
emptor,250aequisaccipiuntanimisdonantvecorona.Syllabalongabrevi
subiectavocaturiambus,pescitus;undeetiamtrimetrisaccrescereiussit
nomeniambeis,cumsenosredderetictus,primusadextremumsimilissibi:
nonitapridem,255tardiorutpaulograviorqueveniretadaures,spondeos
stabilesniurapaternarecepitcommodusetpatiens,nonutdesedesecunda
cederetautquartasocialiter.HicelnAcei
Gindascuit,cndddeamsfaturibunevestindviitorul,Corullafel
rspundeacavenitdesublauruldelfic.
Sniiprezini,campletindpriceputseriosulcuglumaOricarezeusau
erou,cearfisiaparnfaReprezentatmainaintenhlamid,porfiri
aur,Snucoboare,cujosnicevorbenmurdarelecrciumi,Credeoricinec
nsuilarfacelafel,darsasude
ismunceascnvan;ccimultpreuietembinarea
Celorluateiatentfolositedinviaacomun.
Fauniiscoidinpduri,judeceu,siaseamalavorb,Iambuidin
scurtsilaburmatdeunaceilung,Sprintenpicior;deaceeainumesa
datdetrimetru
Versuluiiambic,cutoatecarechiaraseaccente
Delanceputlasfiritntrunfel.Decurndnsiambul,
*55Casajungcevamaincetimaigravlaureche,Chiarpegreoii
spondeiiaprimitnpaterneleidrepturi,Politicos,rbduriu,nsnubucuros
scedeze
Loculaldoileaialpatrulea.RarelaparelaAcciunobilibustrimetris
apparetrarus,etEnnilaudaveresales,nimiumpatienterutrumque,nedicam
stulte,mirai,imodoegoetvosscimusinurbanumlepidoseponeredicto
legitimumquesonumdigitiscallemusetaure.
DicituretplaustrisvexissepoemataThespis;quaecanerentagerentque
perunclifaecibusora.Posthunepersonaepallaequerepertorhonestae
Aeschylusetmodicisinstravitpulpitatignisnecminimummerueredecus
vestigiaGraecaausideserereetcelebraredomesticafacta,velquipraetextasvel
quidocueretogatas,Necvirtuteforetclarisvepotentiusarmisnludate
trimetre,precuminacelalIuiEnniu,260Versulpescenzvrlit,cugreoaie
spondeieIacuzCivinovatdeolucrarepripitifrdegrijSaulapas
ruineacartaelnuiocunoate.Nuoricecriticobservcirucadenat
scriereaingduinaceavemcupoeiilatinienedreapt.265Cmpiisibat,
decisscriufrnoim?Sau,dimpotrivNepstor,smateptlacruare,
deioriicineVedegrealami?Ferivoidesigurdojana,darlaudaCumsomai
merit?Modelulgrecesc,o,voi,toi,studiai1Ziuainoaptea,mereu,
ntorcndu1peoparteialta.270Totuibtrniitiaus1slveascpe
Plaut,omde'spirit,Glumiverspreuinduicumultndelungrbdare,Ca
snuspuncanaiviiuimii;celpuinceideastzitimosebivreovorburt
deceagraioas,Ritmulcorects1surprindempedegeteicuauzul.275
Tespis,sespune,canscocitceldintitragediaNecunoscutnainteii
dusencrueactoriiCare,cufeeleunse,poemesjoaceicnte.ApoiEschil
furiomantiefrumoasiomasc,Scennalaezndopesendurisubiri
ipebrne,280iinvsvorbeascsolemnispoartecoturnii.Lorle
urmcomediaceaveche,avndnupuineMerite,darnporniridesfrnate
czulibertatea,Binesfieopritiapointritprinlege,Corulatunciatcut
ruinos,ncetndsinsulte.285nsnimicnarmasnencercatdepoeiidin
ar,Vrednicleesteimeritul,ccicutezarslaseUrmegreceti,s
cinsteascitoatestrbunelefapte,Eineadusernscenactoricupretexte
sautog.Laiularfiiprinscrierilafeldevestitcaprinarmeivitejialui,
dacndreptareacugrijichinulDelefuirenarfidepoeineglijate.Midie,
VoidinPompiliu,mustraresaveinencetatpentruversuribensengrab
mereuiavndtersturinumeroase_Saulefuitenzecit,snfruntea
unghieiprob.
Da,socoteaDemocrit,cmaimultdecttrudnicaartPreuliiare
talentulialungdinnaltHeliconulPesntoiipoei,deaceeadineibun
parteUnghiiilas,ibrbi,nufacbaie,triescsinguratici.
Nancisceturenimpretiumnomenquepoetae,300itribusAnticyris
caputinsanabilenumquamtonsoriLicinocommiserit.Oegolaevus,quipurgor
bilemsubvernitemporishoram!Nonaliusfaceretmeliorapoemata:verumnil
tantiest.Ergofungarpicecotis,acutum305redderequaeferrumvalet,exsors
ipsasecandi;munusetofficiumnilscribensipse,docebo,undeparenturopes,
quidalatformetquepoetam,quiddeceat,quidnon,quovirtus,quoferaterror.
Scribendirectesapereestetprincipiumetfons;310remtibiSocraticae
poteruntostenderechartae,verbaqueprovisamremnoninvitasequentur.Qui
didicit,patriaequiddebeatetquidamicis,quositamoreparens,quofrater
amandusethospes,quodsitconscripti,quodiudicisofficium,quae315partes
nbellummissiducis,iileprofectoredderepersonaescitconvenientiacuique.
Respicereexemplarvitaemorumqueiubebodoctumimitatoremetvivashinc
ducerevoces.Interdumspeciosalocismorataquerecte320fabulanullius
veneris,sinepondereetarte,valdiusobiectatpopulummeliusquemoratur
quamversusinopesrerumnugaequecanorae.Graisingenium,Graisdeditore
rotundojMusaloqui,praeterlaudemnulliusavaris.325lomanipuerilongis
rationibusassemdiscuntnpartescentumdiducere.DicatfiliusAlbini:ide
quincunceremotaestuncia,quid,superat?poterasdixisse.TriensEu!rem
poterisservaretuam.Redituncia,quidfit?330Semis.Anhaecanimos
aerugoetcurapeculicumsemelimbuerit,speremuscarminafingiposse
linendacedroetleviservandacupressoPAutprodessevoluntautdelectare
poetaeautsimuletiucundaetidoneadicerevitae.335Quidquidpraecipies,
estobrevis,utcitodictapercipiantanimidocilesteneantquefideles:omne
supervacuumplenodepectoremnat.
Numefaimosdepoetarputeasicreezeoricine,Frcansumis
scriu,amsnvmeteugulpealiiCumdeideeapornete?crescndi
formndscriitorul,Cesecuvine,cenu,undeducetalentul,greeala.
Darraiuneaenscrisulcorectiizvoriprincipiu.
Oaspe,Cesecuvinesfacunjudeicesenatorul,Grecilormuzaledete
talentuliartavorbirii,Grecilorcelorsetoidemrire,naintedetoate;
tiusmpartunasntrosutdepri:SnespunAlluiAlbinus
fecior:cermnedeieidincinciunciiUna?Dendatrspunzi!Otreimede
as.Foartebine!tiisipstreziavuia.Darunadeadaugi,ctface?
Sauinstructivivorsfie,saucatsncntepoeii,Sautotodats
spunceibunifrumospentruvia.
O35Oriceprecepteaida,vorbireasifieconcis,Iuteneleasilesne
inutdeminteadocil.Inimapreancrcatazvrlecenuifolosete.
Fictavoluptatiscausasintproximaveris,nequodcumquevolet,poscat
sibifabulacredi,Verumubipluranitentncarmine,nonegopaucisoffendar
maculis,quasautincuriafuditauthumanaparumcavitnatura.Quidergoest?
Utscriptoripeccatidemlibrariususque,Messalaenecscitquantum
CascelliusAulus,sedtamennpretioest:mediocribusessepoetisnon
homines,nondi,nonconcesserecolumnae.Utgratasintermensassymphonia
discors
Ceiplsmuitcasplacssemenecuadevrul.Numicearpiesas
credceinchipuie,nicicopilaul
Trec,insecolirmnscriitoriislviicuallornume.Totuiexist
greelicearputeafiiertate,ccistrunaNudunsunetaacumlcautmna
igndul,Vreiunulgravicuunuascuittealegimaiadesea;suprPentru
puinelepetescpatedinlipsadegrijOricuvedereatrecutedefireauman.
DariariCumuncopistcerepetaceeaigreealstatornic,Tu,celmai
marentrefrai,ceformatuteaibine,prinsfatulTatluituicugustiprin
tine,iaduaminteVorbeleacestea:nunelelucruri,edrept,csepoate
ngduimediocrusfii,bunior,ccijuristul
*75Maculcumieresardinic,orineplcutamireasmSupr,cciun
osparputeasaiblocfrele,sicanimisnaluminvenlumquepoema
iuvandis,ipaulumsummodecessit,vergiiadimum.Luderequinescit,
campestribusabstinetarmis,380indoclusquepilaediscivetrochivequiescit,
nespissaerisumtollantimpunecoronae;quinescitversustamenaudet
fingere.Quidni?liberetingenuus,praesertimcensusequestremsummam
nummorum,vitioqueremolusabomni.385Tunihilinvitadicesfaciesve
Minerva:idtibiiudiciumest,eamens,siquidtamenolimscripseris,nMaeci
descendatiudicisauresetpatrisetnostrasnonumqueprematurnannum
membranisintuspositis:delerelicebit,390quodnonedideris;nescitvoxmissa
reverti.
Silvestreshominessacerinterpresquedeorumcaedibuselvictufoedo
deterruitOrpheus,dictusobhocleniretigresrapidosqueleones.Dictuset
Amphion,Thebanaeconditorurbis,395saxamoveresonotestudinisetprece
blndaducere,quovellet.Fuithaecsapientiaquondam,publicaprivatis
secernere,sacraprofanis,concubituprohiberevago,dareiuramriti,oppida
moliri,legesincidereligno.400Sichonoretnomendivinisvatibusatque
carminibusvenit.PosthosinsignisHomerusTyrtaeusquemaresanimosn
Martiabellaversibusexacuit;dictaepercarminasortes,etvitaemonstratavia
est,etgratiaregum405Pieriistemptatamodis,ludusquerepertusetlongorum
operumfinis:nefortepudorisittibiMusaIy'raesollersetcantorApollo.Latura
fieretludabilecarmenanarte,quaesitumest:egonecstudiumsinedivite
vena,410necrudequidprositvideoingenium:alteriussicalteraposcitopem
resetconiuratamice.Quistudetoptatamcursucontingeremetam,multatulit
fecitquepuer,sudavitetalsit,abstinuitvenereetvino;quiPythiacntat415
tibicen,didicitpriusextimuitquemagistrum
Astfelnscut,furitcasfarmecemintea,poemulDacnfruntenust,
efirescsrmnlacoad.Cinenutiefanda,sselasedeCmpulluiMarte,
380Nepriceputullajoculcumingea,cudisculsaucercul,Stdeopartecci
altfelvorrdedeelspectatorii:Nutieversurisfac,darscrie!
Ei,fieipevoie!Libere,nobildeneam,maialescinscriscuvenitul
Decavaler,iilipsitdevreunviciu,deopatpesuflet.385Tunuveizicei
facenimicfrvoiaMinervei.
Astaiegndulisimul;i,totui,dencerciacompuneDinntmplare
ceva,sptrundnurechealuiMeciuiaprinteluituiamea,isopui
deopartePmantralnouleaan,nchizndonsertar;poidistruge390Ceeace
naipublicat,darcuvntulscpatnusentoarce.Orfeu,tlmaciuldezeii
profet,deprtadelacrimeidelagroaznicahranpeomultrindnpdure;
Deastasaspuscmblnzeatotodatpeleiipetigri.ideAmfion,urzitorul
cetiitebane,sespune,395Cprinallireiluisunetiprinrugminteduioas
Pietremicaoriiunde.CcifostacndvanelepciuneaDeaosebiceial
tudealobtii,profanuldesacru,Deastvilidesfrnarea,cminuntrindu1
ndrepturi,Deantemeiaaezri,cuolegenlemnncrustat.400Cinstei
nume,deacesteaavurdivincntreiiipoezia.ApoiapruiHomer
strlucitul,nsTirteundemncualluiversbrbtetileinimiPentrurzboiul
luiMarte.Sespusenversuripreziceriindrumareanvia,iprietenia
regeasc405Fuispititdealmuzelorritm;nscocitafostteatrul,Tihnla
trudelelungi;inicinuroitudemuzaLireimiestre,inutesfiideaedul
Apollo!
SadiscutatdacpoatesajungunpoemprinnaturVrednicsfie
admiratoriprinart;nimicnudmunca410Frovnbogat,iniciun
talentfrstudiu.
Astfelseajutntreeleimnaiodaucaprieteni.Cinelacurse
rvnetesatingoint,Multeanduratdecopil,asudndirbdndchiari
frigul,Sastpnitdelaviniplceri;flautistulcenjocuri***Piticecnt,
ntianvat,satemutdeprofesor.
Nunesatisestdixisse:Egomirapoematapango;occupetextremum
scabies;mihiturperelinquiestetquodnondidicisanenescirefateri.Ut
praeco,admercesturbamquicogitemendas,divesagri,divespositisn
faenorenummis.iveroest,unctumquirecteponerepossitetsponderelevi
propaupereeteripereartislitibusimplicitum,mirabor,iscietinter
Snutengmfinzadar:Furescadmirabileversuri;
Riasdeancodai;mieruinesfiuceldinurm,Sausdeclarc
nutiucenicinunvatamvreodat.
Caiuncrainicceadunmulimeasicumperemarfa,Linguitori
nsetaidectiguriiicheamnpreajm.Dacmaipoatecumva,s
serveasciospeebogate,Pentrusracssepunchezaipealtuls1
scapeDintrunprocesncurcat,mamirasmaifiesinstare
DeaidruitsauiegndulsdruicuivavreunlucruNutegrbisi
aducipoeziifuritedetineCciosstrigetios:Estebine,perfect,admirabil!
Elvaplinfaaloriosverseoroudelacrimi
CumceipltiisboceascpemortzicifacntrecnduiChiarpeaceia
ceninimpoartdurerea,deasemeniLinguitoruimicatmaiadncca
prietenulsincer.Regii,sespune,ndeamncunenumratepocalemhnirePe
unpoetceinrsetluatiprimitcurceal.Caderioisaudeaceiace
suferdeglbinare,cadeapucai,furioisauajunidemniaDianei*55FUg
cejcumini,nevoindsatingpoetunsminteal.
Quisapiunt;agilantpueriincautiquesequuntur.Hicdumsuhlimis
versusructatureterrat,ivelutimerulisintentusdecditaucepsnputeum
foveamve,licetsuccurritelongum
Sicureiquisoperaferreetdemitterefunem,quiscis,anprudenshune
sedeieceritalqueservarinolit?'dicarn,Siculiquepoetaenarrabointeritum.
Deusimmortalishaberinonmissuracutem,nisiplenacruorishirudo.
Nechibzuiiicopiilurmresc,hruindu1nlrunaCndideclam
poemulcucapulnnoriiaiureazDacarcdeantrofntnorian,cum
cugndullamierleEpsrarul:Srii,ceteni,ajutor!osstrigedeacolo,
Dearalergacinevaiofuniearvreasiarunce,Cumpoistiidacelna
fcutocutotdinadinsul,Moarteadndui?C,iat,voispunecumfus
sfreascUncntredinSicilia.Nemuritorvrndstreac
NOTE
Satira1,1v.2Distinciadintreratioiforsndeterminareapersonalitii
umanecamoddeviasegsetendoctrinafilosofuluigrecPanetiusreluat
deCicero:Decasus,tempusinbunurileexterioare,materialeisociale.
Vocaiaprofesionalimoraldepinddepropriavoinvoluntasichibzuin
animus,cogitatio,criteriulalegeriifiindnaturaifortuna(Deofficiis1,32,
115;117;33,120).
V.515Unloccomunalliteraturiianticefolositadeseanprologurisau
npasajecucaracterprogramatic:enumerareamodurilordeviai'.oi,
nclinaiisaupasiunivariastudiahominum,ntrecareseafirmopreferin
idealsauunmodeldefericire,jj.axap<.<T;o.6<;Cf.EpodaaIia,Ode,I,1;7;
III,1,v.914,Sat.I,4,v.3344(2532);10,v.4757(4047),II,1,v.3540
(2428);6,Epist.I,1,v.7681;6;10;14;II,2,v.5864.
AiciHoraiunuaneaztemandousensurisatirice:pedeoparte,
nemulumirea,deplngereaproprieicondiii[XEU.ijjiu.oi.papedealta,
invidiafadepresupusafericireaceluilalt:laudet,fortunati,potior,ludat,
felicesv.5btrnullupttorgravisannismiles(v.45):subrepublic
serviciulmilitarseexecutantre1747deani,limitatnsirepartizatpeun
anumitnumrdecampanii.Delatransformareaarmateideceteninarmat
demercenari(107.e.n.)seefectuau16anicontinui.
V.17(14)FabiusMaximusNarboneusis,deorigineecvestr,partizanal
luiPompei,ascrisunnumrdecridefilosofiestoic(Porphyrio).
V.28ridentemdicereverum(v.24)traducegrecesculSTtouo'oYe
Xoiov,amesteeuldeglumiserios,noiuneimanierafilosofieipopulare
cinicostoiciene.
V.2930(2526)ImagineaflatilaLucreiuI,936943.
V.44(38)TrecerealapersoanaaIiamarcheazschimbareatemei
avaritia,cauzanemulumiriiiainvidiei.
V.51comoarasnuscad.Imagineadinoriginal(v.43):snuse
reduclaunbietas(oparachioar).
V.57Cndfoameataiosaturiintranaturaefinesvivtnt(v.4950):
pentrucelcaretrietenlimitelenaturii.PotrivitdoctrineiluiEpicur,
egalitateatrebuinelornaturalepostuleazlimitareadorinelornraportcu
acestea:Bogianaturalarelimiteiiuordeprocurat,darbogia
nchipuirilordeartesentindelainfinit(DiogeneLaeriu,Desprevieilei
doctrinelefilosofilor,Trad.CI.Balrnu.Buc,1963,X,144).Bogianatural
adicbooiaconformnaturiiumane,bogiacerutdenaturaomului
(ComentariulluiAramFrenkian,p.809).
V.58noriginal:osutsauomiedeiugre(v.5051),adiccea25i
respectiv250ha(1iugerum=25ari).PevremealuiCato(sec.II.e.n.),o
proprietateputeasaib100sau240iugre.ReformaluiTiberiusGraechus
preconizadreptlimitmaxim1000deiugre.nvremearzboaielorcivile,
latifundiileatingzecidemiideiugre.AstfelM.L.CrassussupranumitDives
(bogatul),coleguldetriumviratalluiCezariPompei,printreavuiilesale
fabuloase(Plutarh,cap.II)numrai100.000deiugredepmnt.
V.64amforurna(v.54):Sensulgeneralesteaceladevaspentru
ap.Camsurdecapacitateconineacea13litri.
Cyathus(v.55).Sensulgeneral:vasdeturnatnpaharedintraltulmai
ncptor,unfeldepolonic.Camsurdeterminatavea0,04561.ifoloseala
dozareamedicamentelor.
V.69(58)Aufidus:torentvijelios,violens[Ode,III,30,10),dininutul
natalalpoetului.
V.7780(6467)Anecdotculeasprobabildintradiiascrierilorde
filosofiepopular,personajulrealnefiindidentificabil.
V.81(68)Interpretareaalegoricamituriloresteometoddeeducaiei
deexpunerevulgarizatafilosofiilormorale,cinicostoicienendeosebi.Printre
chinurileproverbialealeluiTantalsenumriramuracufructeatrnat
deasupracapuluisauuvoaieledeap,dearenusepoateatinge(Cf.Ode,II,
18,3738).
V.88(75)Epicurconsidercafiretiinecesaredorinelecareguprim
durerea,cadeexemplubuturacndsuntemnsetai(DiogeneLaeriu,X,
149.Cf.iSat.,I,2,v.52[39]).
V.89ocandevinvechisextarius(v*.74):cea1/21.
V.117(100)Clytemnestra,fiicaluiTindar,careiucideeusecureasoul,
peAgamemnon.(Cf.Odiseea,Xf,105iurm.iAgamemnondintrilogialui
Eshil,Oreslia).
V.121(102)CassiusXomentanus:tipderisipitorcarearficheltuit
pentruburtipoftesumade700.000desesteri(Porphyrio).Naevius:tipde
zgreitmenionatideLucilius,v.1212ed.Marx.,eventualacelaidinSat.,II,
2,v.93(68).
V.126(105)Tanais:libertalluiMecenasaualluiL.MunatiusPlancus
cunoseutcaeunuc.SocrulluiVisellius,faimos,dimpotriv,pentruvirilitatea
sa.Defaptevorbadenominalizareaunuiproverbgrecesccuacestneles.
V.142(120)PlotiusCrispinus:filosofstoicipoet,contemporancu
Horaiu,autoralunorscrieriprolixe.
SatiraI,2v.13(2)Categoriilemenionateitermeniifolosiievoco
lumegrecoorientalinfiltratnplebeaurban,practicndmeseriidispreuite
idubioase:ambubaiaeflautistele(abbub,ambub=fluier,nsirian),
pharmacopolaegr.Vnztoriideleacuri,mendiciceretorii,preoiaiunor
culteorientale,siriene,egiptenesauiudaice,balatronescuvntnecunoscut,
poateetrusc=arlatanii.
V.4(3)Tigellius;vedetainababulacestuimediu,originardinSardinia,
erauncntrelamod,ajunsnintimitatealuiCezariaCleopatreiimai
apoialuiOctavian.
V.13(12)Fufidius:existauctevapersoanecuacestnume,nepoc.
V.14Dobndalegalfixatnanul51.e.n.Erade1%pelun,12%pe
an.Cmtarulnostruourcdecipnla60%pean.
V.17(16)Vestis(toga)virilismbrcatdetnrulromanla1416ani
nlocuiavemntulcopilrieitogapraetextaimarcancepereauceniciein
viaapublic.Libertateadeplinatranzaciilorbnetioaveaunsabiala25
deani,aacmprumuturilecontractatenaceastvremeineonorate
presupuneauoscadenprelungitcurespectivacretereadobnzii.Deaceea
probabilcmtarulnostruvnacudinadinsul(sectatur)astfeldepolie.
V.2122(2022)ncomedialuiTereniuHeautontimorumenosCelearese
pedepsetepesinensui)reprezentatnanul163.e.n.,btrnulMenedemus
sechinuiemuncindpmntulcaunsclav,cindusedeseveritateaprincare
1asilitpefiulsuCliniasseexilezev.26(24)Prostul,nebunul(stultus)
esteopusnfilosofiastoicneleptului.Cf.Sat.,II,3.
V.32(27)CiceronumetepeunC.Gargonius,dinordinulecvestru
printreadvoceiiinculi,neciopliiibdrani,darfoarteabiliinfipi,
npracticaforului(Brutus,180).
V.45(36)Cupiennius:comentariulluiPorphyriomenioneazpeunC.
CupienniusLibodinCumaeaflatnintimitatealuiAugustusuncurtezan
vntordematroane.
V.52(39)PotrivitdoctrineiluiEpicurplcereasedefineteprinlipsa
durerii:Prinplcerenelegemlipsasuferineidincorp(dorovt*)iAtulburrii
dinsuflet(dratp*S[3c).DiogeneLaeriuX,131.Cf.iCicero,Definibus,I,11,
3739.LucreiuDererumnatura,II,v.
V.6162(46)Indreptulprimitiv,gentilic,soulnelataveadeplina
libertatederzbunareasupracupluluiadulter.Legislaiastatalrestrngei
ndulcetecuvremeavecheaseveritate.LaaceastaacontribuitiGalba,
aparinnduneicunoscutefamiliidejuriti,Sulpicia,poateipentrufaptulc
elnsuiparesficzutnpcatuladulterului.V.64(48)Sallustius:nepotuli
fiuladoptivalistoricului,ndemnatdeHoraiulacumptarenfaaaurului
(Ode,112).
V.7580(5663)Sensuldemonstraieisegradeazastfel:Relaiilecu
actriedemimicurtezanesuntncmaiprimejdioasemalumgravius(v.59)
fiindcatragdupsineidezonoarea.Resifamaextind,cuonotroman,n
sferasocialului,ideeaplceriicoruptededurere,neleasdoarcasuferin
fizic,laborent(v.38),durapericula(v.40),ncazulrelaiilorcumatroanele.
V.81(64)SextusVilliusAnnaliseraprietencuMilo,celdealdoileasoal
Faustei,fiicadictatoruluiSylla.Termenuldeginerearesensironiclaadresa
amantuluisedusdeceptus(v.92)denumeleprinteluiinudecalitateafemeii.
V.9396(7376)Ideeepicureic:limitareadorinelordupcriteriul
naturiicareioferresurseledesatisfacereacerinelornmsuratrebuitoare
pentrunlturareasuferineiirealizareaplcem:Acelacarecunoatelimitele
vieiitieceuorsepoateprocuraceeaceesuficientpentruanltura
suferinalipseiiceeacefacentreagaviaperfect(DiogeneLaeriu,X,146,
21).OriceefirescseprocurauorOmncaresimplnefacetotattde
multplcerecaiomasascump,odatcesuferinadincauzalipseiafost
nlturat'(ihia130).
V.98(76)Izvorulsuferineicaialeroriiedenatursubiectiv,opiniile
falsevieva86!;aideformeazobiectuldorinelor.Falsitateaeroareadepind
totdeaunadeopiniapecareneofacemnoi.DiogeneLaeriu,X,50.
V.116(90)Lynceus:personajmitologic,participantlaexpediia
Argonauilor,proverbialpentruvedereasaptrunztoare.Plauiiajjypsaea,o
persoanreal,contemporancupoetul,aveadefectulcontrar.Sensultextului
estedeci:Snupriveticalitileoptimacorporis(v.90)cuochiilui
Lynceus,rmnndorbnfaadefectelorquaemalasunt(v.92)caHypsaea.
V.120(95)NiCatiaest,omisdinnecesitateatraducerii:afardoarde
Catia,careumblacuvesmntulsuflecatcasiaratepicioarelefrumoase
(Porphyrio).
V.135140Poetulredaici,rezumnditraducndnfinal,oepigram
greceascaluiCalimah(Antologiapalatin,XII,102)v.143146(105108)
Viaaplcutnuconstnvoluptisenzoriale,ciestedatdejudecata
sobr,cutarea(Hor.Quaerisv.113)motivelorfiecreialegeriirespingeri
(DiogeneLaeriu,X,132).Seafirmastfelrolulraiuniindeterminarea
obiectuluidorinelorconformecunatura(DiogeneLaeriuV,128).
V.155(121)PreoiieunuciaizeieisirieneCybellepurtaunumelede
Galii,delanumeleunuifluviudinFrigia,Gallos,alecruiapeprovocau,se
zice,stareaorgiasticspecificadoratorilorzeiei.
FilodemdinGadara:filosofepicureic,venitnItaliaprinanul80.e.n.A
tritnvilaPisonilordinHerculanum,undesagsitocoleciedepapiri
cuprinzndopartedinnumeroaselesalescrieridefilosofie,retoric,poetici
muzic.Ecunoscuticapoet,autora24deepigramecucaractererotic,
pstratenAntologiaPalatin(ncarteaaVandeosebi).
V.166(126)Ilia:mamaluiRomulus,fiicsaunepoataluiAeneas.
Egeria:nimfacare,duplegend,artndusenoaptearegeluiNumantro
dumbravsacr,1ainspiratpeacestanactivitateapoliticilegislativ.
V.178(134)Fabius:invocataicicafilosofstoic,pentrucareneleptul
trebuiesfieimunfadesuferin,saucaunulcareopiseiel>nscena
descrisdepoet.
SatiraI,3v.3SardulTigellius:acelaidinSat.,I,2,v.4.V.4Cezar
Octavian.
V.8(67)Ouleseserveaulanceputulceneilagustatiojafructelela
sfrit(of.Sat.,II,4).Abovousqueadmalaexpresiproverbial:dela
nceputpnlasfrit.
V.9(7)IoBacchustrimiteprobabillaunditiramb,ntrrvremencare
laRoma,culteleorientalesebucuraudepopularitatev.14(11)Imaginea
caneforelor,fecioareleatenienecarepurtaupecaplaprocesiunecourilecu
obiectesacre.
Y.16(12)tetrarhii:priniprovincialidinOrient(Galatiailudeea).
V.18(14)solni:noriginal,cortcha=scoic,decideproastcalitate,
nufcutdinmetal.
V.28(21)Maenius:BinecunoscutlaRomacapetrecreirisipitor
(Porphyrio),menionatideLucilius.AsevedeaiportretultrasatdeHoraiu
nEpist.,I,15v.26iurm.
V.38(27)arpeledinEpidaur:simbolulluiAsklepios,zeulsntii.
V.4148(2934)Portretulzugrvitaiciafostinterpretatcafiindallui
VergiliussaualluiHoraiunsui.
V.53(38)iurm.Iluziilendrgostiilorcarepreschimbdefectelefiinei
iubitencaliti,recomandatedepoet,capilddecomportarenprietenie,par
afiinspiratedeLucreiuIV,1136iurm.Evorbadefaptdeunloccomunal
retoriciiifilosofiei,aflatnclaEleaiilaPlaton(Cf.Lejayp.6365).
Demonstraiapoetuluiserealizeazprinjoculstilisticaleufemismelor,o
modalitateaironiei,v.5773(4154)icelalrstlmcirii(prinantifraz)
inversaverba;v.7582(5566).
Interesantefaptulcterminologiadefectelorfolositdepoetcorespundea
unorrealecognominaalefamiliilorromane:Strabo,Paetus,Pullus,Varus,
Scaurus(KiesslingHeinze,p.53iLejayp.80).
V.64(47)Sisyphus:unpitic,bufonalluiMarcusAntonius.
V.7778(5658)Traductorulnostruaalesoaltvariantatradiiei
manuscrisepentruv.57,dupBlandiniusVetustissimus:multumest
demissushomoiile,ceeacearecaurmareopoziiadintreprobus(cinstit)i
multumdemissus,continuatnversulurmtordeopoziiadintretardo
(domol)ipingui(mintemrginit).
Altminteri,potrivitvarianteiadoptatedemajoritateaeditorilor,opoziiase
stabiletentreprobus,multumdemissus(cinstit,foartemodest)itardo
pingui(greoi,mrginit).
V.9396Inoriginal,exprimaremetaforiciproverbial:Celcare
pretindesnuirneascprietenulcuglmelesale,vatrececuvedereapeste
alunieleaceluia(v.7374).
V.105(82)M.AntistiusLabeo:tatlafostunuldincapiicojurat'ei
mpotrivaluiCezar,caresasinucisapoinluptadelaPhilippi.Viulsu,
jurisconsultulnscutn50,secaracterizaprinacelaispiritjrzvrtire.
Menionarealordreptpilddenebunietrebuiassunemgulitorpentru
Octavian(Porph.).
V.110(86)Cn.OctaviusRuso:cmtariautordeopereistoriceu
lecturacroraitorturadebitoriineplatnici,procedeufolositadeseade
patroniibogaifadeclieniilor,nepocaimperial,cndpracticalecturilor
publicerecitationescaptoextinderedeosebit.
V.116(91)Evandru:regearcadian,statornicitpelocurileviitoareiRome,
ncetatealegendarPallanteum,depePalatin.(Cf.Vergilius,Eneida,c.AVlII
a).
V.122saudemarfivndut.Evorbadenclcareaadousituaii
juridiceconcrete:commissafide(i),executareadispoziiilortestamentarede
ctrecelmputernicitsdistribuiemotenireabeneficiarilorrespectivii
sponsum,garaniadatdeunterprivindcontractuldintredoupersoane
particulare(v.95).
V.123(96)Paradoxulstoicalegalitiigreelilor,indiferentdegradullor
deabateredelaconduitaidealaneleptului(Cf.iSat.,II,3,v.6976[46
53])estecombtutdeHoraiuprinteoriaepicureicaoriginiicontractualea
dreptului,ntemeiatpenecesitateasocialutilitas(v.98),careimpune
raportareapedepselorlagravitateavinei(Cf.Lucreiu,V,1141iurm.;critica
paradoxuluiilaCicero,Definibus,IV,27,7577).
V.127(99)iurm.ReminiscenedinLucreiuV,783,iurm.,925iurm.
V.143153(111119)Criteriulnaturalalplceriinselectareabineluinu
acioneazincazuldreptuluicareesteoinstituireuman,social,ponere
leges(v.105).
V.157158(124125)Aiciseformuleazunaltparadoxstoic:regalitatea,
adicatotputerniciaiperfeciuneaabsolutaneleptului.V.160(127)
Chrysippus(282208).Altreileaefalcoliistoicecareadatdoctrineilui
Zenonofundamentaremaitiinific.
V.163(129)TigelliusHermogene.Unaltcntreiliterat,deosebitca
persoandeTigelliusSardul(v.3)[Cf.Sat.,I,4,94(72);I,10v.21(19)].
V.165(130)AlfenusVarusdinCremona,fostcizmar,ajungejurist'
consulnanul39(terminuspostquempentrudatareasatirei).V.173
Crispinus.AcelaidinSat.,I,1,v.142(120).
SatiraI,4v.15(6)Descendenasatireilatinedincomediavechegreceas
reprezentatprinEupolis,CratinosiAristofan(sec.Vnceput1sec.IV)este
invocatdeHoraiucaunprimargumentntruaprarelibertiidecritic
nominalpracticatidenaintaulsuLuciliuiabordatidepoetulnostru
nprimelesalesatire(I,2ndeosebi!Aldoileaargument,denaturmoral,
cuprinsnformulareadienusdescribi(v.3)demndeafincondeiat(Cf.
Culparidignosv.25eiurm.,trad.V.32iurm.)fusesedejainvocatdeLucilius
nfaaacuzaieidecriticdefimtoare,maledicere,dinparteacelorvizaiia
adversarilorsi.(CarteaXXX,v.11021104Ed.Krenkel.Berlin1970.Ed.
Marx:v.1030,1033,1034).
V.6(7)Dupce,introprimperioaddecreaie,Luciliusfolosise
tetrametrultrohaic,senaruliambicidistihulelegiac,nperioadaultim
cuprinzndcrileIXX,generalizeazfolosireahexametruluidactiliccare
rmneastfelversulcaracteristicalsatireilatine.
V.15(14)Crispinus:acelaidinSat.,I,1,v.142(120).Mmpungecu
degetulcelmicminimo[digito]meprovocat(v.14).Expresieproverbial,
marcndsfidareafadeunpartenerdentrecere.Comentatoriianticiexplic
sensulimaginiindoufeluri:Degetulmicardesemnafiegajuldepuinpre
raportatlaadversarulangajatcutoateforelesale,fiepreteniileminimefade
rivaluldispreuit.
V.2728ultrodelatiscapsisetimagine(v.2122).Infunciedeagentul
idestinaialacareraportmadverbulultroiparticipiuldelatis,pasajulpoate
fiinterpretatnchipdiferit:
Bustulirulourilepoetuluincutiicilindrice(capsis)aufostdepuseca
semndepreuirentrobibliotecpublic(dectreSenat,prieteni,saupoetul
nsui);
Poetuluiisauoferit,casipstrezepreioasaoper,cutiiiun
bustsauunportret;
Cutiilecumanuscriseleiportretulpoetuluiaufostdepusespre
vnzare(dectreFanniussaudectrelibrari);
Maiprobantpentrusuficiena(beatus)unuipoetmediocruavidde
popularitateesteimagineacaricaturalaluiFannius,careifacesingur
reclam,mprindndreaptainstnga,vreinuvrei(ultro),operelesale
lipsitedevaloare,darnediiideluxi,pedeasupra,cupozaautorului.
V.46(34)Taurilornrvailisepuneafnncoarnecndtreceauprin
zonelocuite,spreavertizareatrectorilor.
V.6368(4852)Obieciaunuiadversarcareinvocnfavoareatonului
patetici,deci,solemn,poeticalcomediei,ungrupdepersonajeiosituaie
caracteristicepentrucomedianougreceascipalliataroman.
V.7980(6061)VerscitatdinepopeealuiEnnius,Annales(v266Ed.
Vahlen),reluatideVergiliusnEneida,VII,v.607iurm.Celedouporiale
templuluiluiIanussedeschideauntimpderzboi.
V.85(6566)CapriusiSulcius:numedeacuzatorideprofesie.La
Romalipseafunciadeacuzatorpublic.Dupanul149.e.n.,cndseinstituie
tribunalelepermanente,quaestionesperpetuae,pentruurmrireaanumitor
vini,oricareceteanputea,deveniunindex.Avantajelematerialeastfel
obinute(praemia)atrgeaupeanumiiindivizi,detestaipentruaceastade
opiniapublic.
V.94(72)TigelliusHermogenes.Cf.Sat.,I,3,163(129).
V.105112(8185)suntatribuitedeLejayiVilleneuveadversaruluilui
Horaiu.
V.113114Inlumeabun,regulaospeeloreracanumrulmesenilors
niifiemaimicdecelalGraiilor(3)isnudepeascpecelalMuzelor(9).A.
Gellius,NopileaticeXIII,11.2.(Cf.iSat.,II,8).
V.Il8celcareiadapquipraebetaquam(v.88).Poatefivorbade
apadesplatsauceadedresvinul,oferitdegazdmusafirilor.
V.124(92)CitatdinSat.,1,2,32(27).
V.126(94)PetilliusCapitolinus.Cognomenulpersonajuluiincludeo
expresieproverbialpentrugravitateadelictului:afuracoroanaluiIupiter
Capitolinul.DeaiciprobabilrelatarealuiPorphyriocPetillius,nsrcinat
fiindcungrijireatemplului,arficomisunastfeldefurt,nvremealuiCezar
carelarfiabsolvitdevin(v.131).Unpersonajrealcuacestnumee
menionatpemonedeleanului43.
V.164:Iudicesseleci(v.123)eraujuraii,aleidintreoameniiderang
(senatori,cavaleri,tribuniaerarii)icuautoritatemoral.
SatiraI,5v.2(1)Arida:aziRiccia,primalocalitatelasuddeRomapeVia
Appia.InpreajmseaflaodumbraviuntemplualDianeiAricina.Aicise
arta,duplegend,nimfaEgeriaregeluiNuma(Cf.Sat.,I,2.V.166[126]).
V.5(3)ForumAppi:aziBorgoLongo,localitatenUmbria.Deaicincepea
canalulcarestrbteamlatinilepomptine.
V.33(24)Feronia:divinitateitalic(probabiletrusc),paznichotarelori
acmpului.Iieraueonsacrateunizvor,untempluiodumbrav.Aicise
sfreacanalulnavigabil.
V.38(26)Anxur(Tarracina)la80kmsudestdeRoma,laextremitatea
mlatinilorpomptine,pecoastaMriiTireniene.Deaicidrumulsendreapt
uorsprenordest,ctreFundi.
V.3941(2729)L.CocceiusNerva,consuln39,jurisconsultmijlocise
alturideMecenapaceadelaBrundisiumntreAntoniusiOctavian{40).De
dataaceasta(37),aveaumisiuneadeaobineajutornavaldelaAntonius
pentrurzboiulcuSextusPompcius.Darcumntretimpsituaiamateriali
militaraluiOctavianseredresaseiuumaiaveanevoiedeflotaIuiAntonius,
sositdejalaBrundisiummisiuneasolieisereducealaodemonstraiede
bunvoin.aaseexplictrgnealadrumuluidescrisdeHoraiu,strbtut
n13/15zilenlocde9(saulanevoiechiar5),ctarfifostnormal,pentruo
distandeaproximativ497km.
V.46(32)C.FonteiusCapito:guvernatornAsiaalluiAntonius39/38,
consuln33.
V.49(34)Fundi:aziFondi.Deaicidrumulsendreaptspresudestdea
lungulrmuluitirenian.
V.51(36)Vasulcucrbuniservealaaprindereatorelorcareprecedau
trecereapersonajuluinostru,altsemndeafectatdistincie.
V.52(37)UrbsMamurrarum:Formiae,aziViola,aezatlamarenSinus
Caictanus.Deaici,drumulurmeazcurburagolfuluispresudest.
Mamurra,partizanalluiCezar,parvenitcuaverifabuloase,criticatde
poetulCatul(cf.Maiales:29,57,115).
V.53(38)L.LiciniusVarroMurena,destinatarulodeiII,10,iFonteius
Capitoaveauvilenzonadeagrementagolfului.
V.56(40)Sinuessa,aezattotlamare,lagraniadintreLatium1
Campania.Deaici,drumulstrbatepeninsulasprersrit.
V.57(40)PlotiusTuccaiVarius:menionaimpreuninSat.,I,10,
105(82)poeicontemporani,membriaicerculuiluiMecena,motenitoriiliterari
ailuiVergilius,croraledatormpublicareaEneidei.PentruVarius,cf.Ode,I,
6,1.
V.61(45)PonsCampanus:situatpestemiculfluviuSavo.
V.63(46)Parochi:slujbainsrcinaicuaprovizionareamagistrailorsau
acelorcesedeplasauninteresdeserviciuprinprovincie.
V.66(47)Capua:oraulprincipalalCampaniei,ntemeiatdeetruscin
secolulalVllea,peomaivecheaezareosc.Stpnitdesamniiarn
/43g_424),trecedepartealuiHanibal(216211),devinecolonieroman
(82)icaptapoidreptuldecetenieroman(58).
V.71(51)Caudium:nsemnatdoarprinamintireanfrngeriisuferitede
romaninanul321.e.n.Dinparteasamniiloriatreceriiruinoasepesub
furcilecaudine.
V.7399(5370)Pasajimportantcadocumentfolcloric,duelul
bufonilorinfindoscendetipulfarseifabulaatellana,numitioscum
ludicrum(joculosc)nformaeistrvecheiprovincial.
Sarmentusetruscdeorigine,libertsausclavalunuiM.Favonius,dup
moarteacruiaajungenstpnirealuiMecenaiesteeliberat.
MessiusCicirrus.Poreclapersonajuluinseamnpegrecetecoco,
poatepentrufaptulcinterpretarolulacesteimtinfarselepopulare.
V.90(62)boaladinCampania:negiidinjurultmplelor,care,extirpai,
lsaucicatrice,caurmeleunorcoarnesmulse.
V.102(71)Benevcntum:oraulprincipalalregiuniiSamnium.Deaici
drumulsebifurc,ViaAppiacontinundspresudestprinVenusiapnla
TarentiBrundisium,ntimpcecltoriinotriapucpeundrumdemunte
practicabilcumgarii,prinApulia,peundesevaconstituimaiapoiVia
Traiana.
V.111(78)Atabulus:numeleunuivntlocal.
V.121(87)AsculumApulum(Ascoli)eoraulalcruinumenuncapen
vers.
V.126(92)Diomede:eroulgrecdinIliadacare,dupntoarcereadola
Troia,fiindizgonitdeacas,sestabiletenApuliaundentemeiazmaimulte
cetiprintrecareiCanusium(Canossa).(Cf.iVergilius,Eneida,XIv.225i
urm.)v.130(94)iurm.Rubi(Ruvo),Barium(Bari)pecoastaAdriaticeii
Gnatia(Torred'Aguazzo),lagraniadintreApuliaiCalabriasrntultimele
localitipnlaBrundisium.
V.136(9798)Nimfelevrjmae:lyrnphae,termenvechiitalicpentru
corespondentulgrecescnymphaecarelnlocuietecelmaiadesea,hjmpha
fiindfolositmaialescasinonimpentruunda.
Vrjmianimfelor(iratis)sarexplicaprincaracterulsecetosal
inutului,faptneadevratnrealitate,consideratastfeldeHoraiu,probabil
prinasocierecunvecinatApulie.Oaltinterpretarevedemaceastexpresie
ocaracterizarealocuitorilordreptlymphatici,intuiidevrajanimfelor
(nebuni),ceeacearputeasunacaocritic*aadresasuperstiieimenionaten
versurileurmtoare.
V142145(101103)Doctrinaepicureicsusineindiferenai
neamesteculzeilornlume.Cf.Lucreiu,Poemulnaturii,V,v.146iurm.
V.146(104)Brundisium,sfritulcltoriei:PortlaMareaAdriatic
menionatncdeHerodot(IV,99),substpnireromandin26fidevineapoi
coloniededreptlatin(245).PnnepocaluiAugustusservitcaportmilitari
rmnepunctdembarcarepentruGrecia.AiciamuritpoetulVergilius(19).
Satira1,6v.8Ingenuus:nscutdinpriniliberi.Inaeastcategorie
intrauifiiidelibericaHoraiu.Cf.V.2526(2021).nsulfiguratalcuvjn
tului:bineeducat,cinstit,demndeunomliberesteexplicitatlav.12(11)
probosiapoilav.88(64),vitaetpectorepuro,aplicatlaHoraiunsui.
V.10(9)ServimTullius:penultimulregelegendaralRomei,provenit
dintruntatnecunoscutiomamcaptiv.Tradiiaapuspeseamalui
reformasocialipolitic(mprireacetenilordupavereiteritoriu,n
centuriiitriburi)careamarcattrecereadelaoinduireagentiliclacea
statal.
V.13(12)ValeriusPublicola,mpreuncuIuniusBrutus,detronasepe
ultimulregeromaninstaurndrepublica(509.e.n.).Laevius,urmaulsu
menionataici,datoritimoralitii,nuapututajungedecitcvestor(Porph.).
V.18dupchipinume:ntitulisetimaginibus(v.17).Imaginierau
chipuriledincearsaubronzalestrmoilor,pstratenatriiimuifamiliilor
nobile,nsoitedeoinscripie,titulus,coninndnumeleirangurilecelui
disprut.Termenulpoatedesemnansoricefeldeinscripiionorifice(Lejay).
V.22(19)NumeleluiLaevinusesteplasatntrodublopoziie.Odatca
nobildeczut,fadeTulliusv.10(9)omuldemeritdarfrorigineilustr;
apoi,preferatdevulgpentruobriastrlucit,nraportcuDeeius,homo
novus.
V.23(20)Deeius:treireprezentaniaiacesteiginiplebeesauconstituit
dreptjertfdivinitilorinfernale(devotio),arunendusewmijloculdumanilor
pentruvictoriaroman.P.DeeiusMusbunicul(n340),tatl(295)ifiul(279
sau265).Cf.T.Livius,VIII,9iX,28.
V.24(2122)AppiusClaudiusPulcher,fratelefaimosuluitribunClodius.
Severitateacensureisaledinanul50samanifestatprinexcludereadinsenata
istoriculuiSallustiusianumeroifiideliberiAeeastancontrastcu
strbunulsuAppiusClaudiusCaecuscarecensornanul312,introdusese
nsenatifiideliberi.
V.31(24)Tillius:realitateapersonajuluiiaaciuniimenionateant
susceptibiledemaimulteinterpretri.Astfel,arputeafivorba:adeunpersonaj
deorigineumil,exclusdinsenatirevenitapoilacarieraonorurilorprin
funciadetribunalplebei,ceeacecomportaaipurtareabandeidepurpurpe
tunic,latusclavusnsemnulrangurilorsenatoriale;b)untnrcaredupce
purtaselaticlavapetogapraetextaacopilriei,oiapeceaadregtorilor,la
intrareanviaapublic;c)fiilordecavaleriliseacordauneorinchiponorific
dreptuldeaopurta,darolepdaucaatarenloeuindocuceaafunciilor
senatorialelavremearespectiv;d)unfratealluiTilliusCimberunuldin
asasiniiluiCezar.
V.34(27)neagracizm:celepatrucurelenegrealenclminteicare
ncingeaupulpele,unaltnsemnalranguluisenatorial.
V.50(38)Numegrecoorientaledesclavisauliberi.
V.51(39)Tribuniimilitariexecutaucondamnrilelamoartealeoamenilor
liberiprinaruncareadepestncatarpeian.
V.52(39)Cadmus:numentlnitngenerallapersoanedecondiie
umil,purtatnaceavremedeunclu.
V.53(40)Gradu,rnd.Unjocdecuvintesuprapunesensuldetreapt
socialcucelderndlateatru,undespectatoriieraudistribuiitotdup
criteriulsocial.
Novinseralibertcaitatlinterlocutorului,ntimpceacesta,cafiude
libert,erauningennus.(SituaiacoincidecuceaaluiHoraiu.)v.56(4142)
Cognominaaleunorfamiliiaristocratice.MessaladingensValeria.M.Valerius
MessalaCorvinus:cf.OdeIII,21,8(7).PaulusdingensAemilia.L.Aemilius
PaulusseilustraseprinnfrngereaMacedoniei(169).
V.5760(4244):sereferlaNovius.
V.66(48)narmataluiBrutus,IaPhilippi.Cf.Epist.,II,2,4649i
Suetonius,VitaHorati,5.
V.80(59)calsatureian:SarupiovnumeleunuiIocdinvecintatea
Tarentului,regiunebogatnlatifundii,renumitiprinrasacailor(deApulia).
V.102(75)noriginal:cucteoptbanidearam(ai)osum
derizorie,ncomparaiecucheltuialafcutlaRomadetatlpoetuluiPentru
educareasa(v.107108[7880])v.143(107)Tillius:acelaidelav.31(24),
ajunsacumipretor.
V154(112)inpia,Horaiunuseintereseazdectdepreul*lr
alimentefrugalepecareIeconsumiacas.Cf.V.159(115).
V.160(116)piatraalb:estemasademarmuralbpetreiDcioare,
marmoreadelphica,socotitdepuinprencomparaiemeseledinlemn
scump,cupicioaredemarmur.
V.161(117118):patera:cupcudeschiderelarg.Cyathus.CfSat.I,1,
v.64(55).Ariciulechinus:vasncptorpentruamestecareavinuluicuap
saupentrusplareacupelor.
V.162(118)Campanasupellex:obiectedemenajdinbronzieftinproduse
laCapua.
V.165(120)Marsyas:statuiaunuisilen,aezatnFor,laloculde
ntlnirealcelorcupricinijuridice.Gestuldeaprarealpersonajuluifade
ceicarearvoisifurevinuldinamforadepeumrulstngesteinterpretatde
HoraiucaoameninarelaadresaluiNoviuscmtarul.
V.167(122)oraapatra:vara,93010,iarna,10IO30.
V.168169(123124)nvedereaexerciiilorsportivedinCmpullui
Marteatleiiiungeaucorpulcuuntdelemn.
Natta,unindividdejosimeschin(Porph.)carefura,nacestscop,
uleiuldinfelinare.
SatiraI,7v.2(3)Labrbieriilamediciseeseaubrfeletrgului.V3(2)
Persiuscorcitul,poreclitastfel,fiepentrudescendenagrecoroman,fie
pentruorigineasagreceasciceteniaroman
(Porph.).
V.4(1)PubliusRupiliusRexdinPraeneste(v.35[28])proscrisde
triumviripecnderapretor(43),serefugiaznarmataluiBrutusundeseafla
iHoraiu.Stngciaacestuiantreburilemilitarevafiatrasdesigurironialui
Persius,faptpentrucarepoetulserzbunscriindsatiradefa.UnP.
RutiliusidentificabilcupersonajulnostruestemenionatdeCiceronanul
51/50,eamagisteralperceptorilordeimpozitedinBitinia.
V.6(5)Clazomene:localitateioniandinprovinciaromanAsia,situat
peopeninsul,napropieredeSmirna.
V.10(8)nicipn'labrunuivin:noriginal(v.8)avemimagineacailor
albi,socotiiaficeimaiiui,cucarePersiusputeasintreacpealde
SisennaiBarrus.
V.1920(1618):episoddinIliada,cntulVIv.119iurm.Glaucusi
Diomede,reeunoscnduipecmpuldeluptlegturiledeospitalitate,fac
schimbdearmuri,nsemndenebeligeran.Glaueusn>orbitdeZeus,d
armelesaledeaurpeceledebronzaleluiDiomev.22(20)BacchiusiBitho:
gladiatoricelebriaivremii.
V.24(1819)Brutusndeplinisefunciadepretorurbanoaintede
asasinarealuiCezar.Acumns(43/42),dupcerefuzasespredea
Drovinciileceifuseserretrasedesenat,elguvernacuputerideplineprovincia
Asiainaceastcalitateaveadreptulsinjudeci.
V.40(31)TextulluiHoraiuatestexistenaunuiduelsatiricntre
trectoriilucrtoriidelavieaflainntrzierecumuncile.PliniucelBtrn,
Naturalishistoria(XVIII,249),raporteazobiceiulJacuratulvielor,
primvara,operaiecetrebuiaefectuatpnlaapariiacucului,deunde
semnuldeocarnstrigtulpsrii.Termenuldevindemiatorni1aratns
peculegtorulviei,ceeacepoatejndicaoextindereaobiceiuluiilaaceast
fazamuncilor.
V.46(35)StrmoulluiBrutus,nanul509,ucisesepeultimulregeal
Romei,TarquiniusSuperbus,iarpersonajulnostru,contemporanulluiHoraiu,
lasasinasepeCezar,pentrutendinelesalemonarhice.Deaicijoculde
cuvinte.
SatiraI,8v.4(2)Priap:divinitaterusticderanginferior,originardin
Lampsakos,permulasiaticalDardanelelor,deundecultuleiatrecutn
GreciailaRoma.Zeualfecunditiiiprotectoralgrdinilor,aveaunchip
grosolaniridicol,inndndreaptaocusturoriunciomag;erafolositica
sperietoaredepsri.
Epigramelepriapice,Priapeia,scrisentrunmetrucaracteristic,aufost
introduselaRomadeCatuliajunglamodnvremealuiAugustusinepoca
imperial.Elecuprindeauolaudatioazeului,constnddinenumerarea
binefaceriloraduseoamenilor,ioameninare,adeseaumoristic,laadresa
rufctorilor.
V.1018(813)PeEsquilinseaflacimitirulsclavilorialsracilor.
Mormntulobtesc,communesepulcrum(v.10)eraprobabilterenulafectat
gropilorindividuale,alecruidimensiunieraumenionatepeopiatr(v.
16[12]).
Oaltinterpretare,bazatpeoinformaiealuiVarro,sereferlalocul
depeEsquilinnumitPuticulisauPuticulaeundesearuncaunpuuricomune
cadavrelesclavilorialecondamnailorlamoarte,'asateaicisputrezeasc,
rscoliteirisipitedeanimale(v.2325[1618]).Versul18(13)menioneazo
cunoscutformulcareinterziceanstrinarealocurilordevecidectre
motenitori,aplicabilde'aptmormintelorbogatecaresarfiaflatpeEsquilin,
saumaidegrab,'Olositironicpentruproprietateafunerarcomuna
dezmoteniilor.
V.1920(1415)Mecenaasanaseacesteparaginiinsalubreirfamate,
construinduiolocuinluxoas,nconjuratdeparcur'ntinse,celebrele
horiiMaecenatiani.UnlocdepromenadcuvedereasupraRomeiseaflaaici,
lantretiereadintreEsquiliniQuirinalnparteadenordestaoraului,
strjuitdestrvechiulzidalluiServiusTulliusiTarquiniusSuperbus.
V.3233(2324)Canidia:acelaipersonajdinepodeleViXVIIinuta
despuiateraocondiieandepliniriiritualuluimagic.
V.3639(2629)Sacrificiulfcutzeilorinfernalieasemntorceluidin
cntulalXlleaalOdiseei.Interdiciafieruluinastfeldepracticiexplic
folosireaunghiiloriadinilor.
V.4043(3032)Lnaeraconsideratomateriecuputeribinefctoare,
nfisndpoateaici,nchipulppuii,undemonalmoriicareisupune
victimadecear.amantulinfidelalCanidieisauoaltpersoancaretrebuia
pedepsit.
V.4647(3334)Aldoileamomentaluneiscenedemagie,dupsacrificiul
depurificare,constaninvocaiactredivinitileinfernale.
Tisifone:rzbuntoareaomorului,unadinceletreiErinii.
Hecate:iniialzeiprotectoareaoamenilorntoatedomeniile,devenit
cuvremeapatroanamagiei,asimilatcuDiana,zeiarspntiilor(Trivia),
undeaveauIocpracticilemagice,saucuProserpina.
V.52(39)Pediatia:omcumoravuriperverse,cumsentrevededin
porecl.Voranus,unlibertalluiQ.LutatiusCatulus(consuln102)
SatiraI,9v.1SacraviaporneadepeEsquilin,larsritdeColosseum,
delngcapelaStrenia(zeiasntii),sendreptauorsprenordvest,
ocolindPalatinulprinVelia,oprelungireaacestuia,intranForpelaarcullui
Fabius,strbteaparteadenordaForuluiiseoprealapicioareleCapitoliului.
V.3unoarecine:ntext:cunoscutnumaidupnume.
V.1314(1112)Bolanus:probabilunpersonajlipsitdediscreiai
politeealuiHoraiuicarerspundeapromptlaprovocrilepislogilor.
V.2021(18)DinForundeseterminaSacraviaipnncartierulde
pesteTibru,peIanicul,aproapedegrdinileluiCezar'(v.norig.)nparteade
sudvestaRomei,eracaledeoor.
V.28(2223)Varius:cf.Ode,I,6iindice.VibiusViscus:fiulunui
cavalerroman,prietencuHoraiuiMecena.Cf.Sat.,I,10,108(83)iII,8,
28(20).
V.31(25)Hermogenes,cf.Sal.,I,3,163(129)iI,10,19(18).
V.33>!cagJastipoarte:tesalvo(v.27)poatefiinterpretati
invers:decaresaitugrij,lsndumpeminenpace.
V.45(35)TemplulVestei,statornicitcavatraRomeideregelev'uma,
aVeaformarotundacolibeloritalice.PetraseulluiHoraiu,eraunlocde
rscruce,deundetrebuiasihotrascdireciaspredestinaie,putnds
iasdinForprintreipuncte.
Unsfertdinzitrecuse:eraora910dimineaa.
V.48(36)Plicticosuliaduceamintedeproces,pentrucnapropierede
loculundeseopriserseaflaitribunalulpretorului.
V.57(44)Elmuliprieteninare;aceastreplicesteatribuitdeunii
editoriluiHoraiu,dealiiPlicticosului.
V.76(61)AristiusFuscus:gramaticalvremii,prietencuHoraiu,
destinatarulodeiI,22ialepistoleiI,10.
V.88Sabatullorcelmaretricesimasabbata(v.69).Identificarea
srbtorii,dificil,adatnatereladiferiteinterpretri:altreizecileasabatar
cdeafiedesrbtoareacorturiloriziuampcrii,fiedepati,dupcumera
numratdelanceputulanuluireligios,dinaprilie,saualceluicivil,din
septembrie;atreizeceazidinlunsesrbtorealunanou(neomenia).In
acestcaz,sabbatamarcheazfieocoincidenacelordousrbtori,fieo
apoziiensemnndpurisimpluzidesrbtoare,caisabatul.
SatiraI,10v.2(1)Cf.Sat.,I,4,v.8.
V.8(6)DecimusLaberius:cavalerromandinvremealuiCezar.Aintrodus
nliteraturalatinmimul,prelucrnd,cumultndrznealcritic,respectiva
farspopular.DetaliiprivindrivalitateacuconfratelesuPubliliusSyrusi
nfruntareacuCezar,laMacrobius,Saturnalia,II,7.Cutotsuccesulsude
publicdealungultimpuluipnnepocaimperial,mimulafostdepreciatca
valoareesteticpentruatmosferadeochiativulgaritatearsului,risus
mimicus.
V.15(13)Unurbanuseraomuldelume,spiritualicivilizat,adversaral
violeneiiexceselor,partizanalmsuriiialbunuluigust.
V.18(1617)Cf.nceputulsatireiI,4.
V.19Hermogen:cf.Sal.,I,3,163(129)iindice.
Te
*B^U^cluit^.
V.20(18)Demetrius:uncntreporeclitmaimuoiulpentrinfiarea
safizic.Horaiu,producndunjocdecuvinte,transferapelativullaspiritul
deimitaieservil,lacareserezumculturaiartapersonajuluinostruia
celordeteapalui.
V.21(19)C.LiciniusCalvus:oratoripoetdinmicareaneoteric,
prietenintimicelmaiapropiatprinspiritulitematicapoezieisaledeopera
luiCatul(8754),corifeulacesteiorientri.
V.25(22)PitholeondinRodos:unelenizant,cumlaratinumele
identificabilpoatecuM.OtaciliusPitholaus,autorulunorepigramempotriva
luiCezar.
V.29(26)Petilius:cf.Sat.,I,4,v.126(94).
V.30(27)curatpelatinete:latinepuritatealimbiilatinelatinitas,
eraceadinticondiieastiluluioratoric.
Aceastideeestenuanatmaipregnantprinvariantacomuna
manuscriselorLatinicare,mpreuncutextulomisdetraductorsarlega
astfel:UitnddesigurdepatrieidetatlLatinusTungraiultudeacas
amestecigraistrin?v.31(28)Corvinus:M.ValeriusMessalaCorvinus.Cf.
Sat.,I,6,56(42)iOde,III,21,8(7).Deiascrispoeziebucolicngrecete,ca
oratoreraunobservatorfoartegrijuliuallimbiilatine(SenecaRetorul,
Controverse,II,42,8).
Peditis.Comentatoriiaupropustreiidentitiposibilealeacestui
personaj:Q.Pedius,nepotdesoralluiCezar,mortnanulconsulatuluisu
(43),unfiualacestuia,sauuncvestoralanului41.
CognomenuldePoplicolaesteaplicatdeuniicomentatoriluiPedius,de
alii,luiMessala.
V.33(30)canusin,delaCanusium,localitatedinApulia,cf.Sat.,I5,v.
126127(91),zondeinfluengreceasc.V.37(32)Quirinus:cf.Ode,I,2,46
iindice.
V.41(36)'Memnon:regeleEtiopiei,aliatulunchiuluisuPriamn
rzboiultroian,ucisdeAhile.OEtiopiadscriseselagrecipoetulciclicArctinos
dinMilet(sec.VIII)reluatdeFuriusBibaculus.
Alpinus[celumflat:poetulneotericM.Furius,BibaculusdinCremona,
poreclitastfeldeHoraiupentrudescriereaafectataAlpilordintrunpoem
epicdedicatcampanieiluiCezarnGalia.Cf.Sat.,II,5,v.6768(4041).
V.42(37)AluzielaodescriereaRinuluiaflatprobabilnacelaipoemal
rzboiuluigalic.
V.44(38)ntemplu:templulMinerveidepeAventin,undeiavea
sediulcolegiulpoeilorialactorilorncdepevremeaprimuluipoetroman,
LiviusAndronicus.
V.45(38)SpuriusMaeciusTarpa:renumitcriticalvremii,nsrcinatcu
selectareaoperelorceurmausfieprezentatelaserbrilepublice.
V.47(42)Fundanius:poetcomic,prietencuHoraiuiMecena.Cf.Sat.,
II,8.
V.4849(4041)Personajeisituaiicaracteristicecomedieinoigreceti
ipalliateiromane.SclavulDavusibtrnulChremessentlnescnAndria
luiTereniu.
V.5051(4243)AsiniusPollio:destinatarulodeiII,1.
verscutreicadene:trimetruliambic,formatdintreigrupuridecte
doupicioare,caracteristicitragediei,cucaresendeletniceaPollio.
V.52(44)Varius:cf.Ode,I,6,liSat.,I,5,57(40).Nuavemalt
mrturie,nafardeafirmaialuiHoraiucuprivirelacalitateadepoetepica
luiVarius.
V.57(46)VarroAtacinul,deosebitdeM.TerentiusVarrodinReate,
erudituligramaticul,eunpoetneotericcareascrisisatirenmanieralui
Lucilius.
V.59Celuiceafostntiul:Lucilius,ntemeietorulgenului,inventor(v.
48).
V.67(53)CriticaadusdeLuciliustragedieiromane,luiPacuviusi
Accius,aveacaobiectexagerareaelementuluifantastic,mizeriavictimelor
tragiceigrandilocvenastilului.
V.68LaEnniiis,Luciliuscriticaseversurilelipsitedesolemnitateepic,
gravitateminores(v.54).
V.82Enniuseconsiderataiciiniiatorulsatirei,auctor(v.66),naintede
fundamentareaeicagendectreLucilius.
V.98(77)Arbuscula:actridemimdinvremealuiCicero.
V.99103(7880)CeataadversariloriabrfitorilorluiHoraiu:
Pantilius,gramaticsaupoet,altminterinecunoscut;Demetriusuncntre;
Fannius,poetulmediocrungoandupsuccesSat.,I,4,27(21);Tigellius
Hermogene,cntreulmenionatnSat.,I,3,163(129)iI,4,94(72).
V.105(81)PlotiusTuccamenionatmpreuncuVariusinSat.,I.5,
57(40).
V.106(82)OctaviusMusa,poetiistoricacruimoarteestedepnnsde
Vergiliusntroepigramdetineree(Catalepton,11).V.107(82)C.Valgius
Rufus:poetelegiac,destinatarulodeiII,9.AristiusFuscus:celdinSat.,I,9,
76(61)iOde,I,22.V.108(83)Viscus:cf.Sat.,I,9,28(22)iII,8,28(20).
V.111(86)CalpurniusBibulus:ginereleluiBrutus,alturidecarseafl
laPhilippi,apoipartizanalluiAntonius,folositdeacestanmisiuni
diplomaticepelngOctavian,caceaefectuatlaRomananul35,data
probabilasatireidefa.
Messala:cf.V.31(28).
V.112(86)ServiusSulpicius:probabilfiulunuirenumitjuristcuacelai
numeprietencuCicero.Ovidiulmenioneazcaautordeversurilicenioase,
improbacarmina.
Furnius,tatlifiul,cunoscuicaoamenipoliticiioratoriceldinti
partizanalluiAntonius,cellaltalluiOctavian.Fiul,lacaresereferHoraiu
aici,emenionatdeoscoliecaunistoricplindefidelitateidedistincie.
SatiraII,1
AdresnduseluiTrebatiusndublasacalitatedejurisconsult(v.7)i
omdelitere,Horaiufoloseteelementedelimbajjuridicaplicatlarealitatea
literar.Inacestsens,legeavizeazaiciiinterzicereajuridicacriticii
nominalizate(cf.V.119120[8283])iEpist.,II,1,150154)ilegeagenului
poeticalsatirei.
V.7(4)C.TrebatiusTesta,originardinLucania,mainvrstcaHoraiu
cu25deani.PrietencuCicerocareiapreciazcunotinelejuridice,
onestitateaispiritul,ntreinecuelocorespondennanii54,53,44(Ad
familiares,VII,622)iidedictratatulderetoric,Topica.Trebatiusl
nsoetepeCezarnGallia(54)catribunmilitariconsilierjuridic.Sa
bucuratdetrecereipelngOctavianiMecena.Eraadeptalepicureismului,
unmotivnpluspentruHoraiudea1alegedreptconfident.
V.1112(78)BaianTibrueranecesardupexerciiilesportivedin
cmpulluiMarte,aflatnapropiere,nvedereacroraseungeatrupulcuulei.
Trebatiusnsuipracticanotulcupasiune(Cic,Fam.,VII,10,2).
V.18(1213)Refuzulpoemuluiepiceunloccomunalpoezieidinepoca
luiAugustus(cf.Ode.,I,6,II,12).
V.21(14)Strpunsdeolancerupt:poatefivorbadeunanumittipde
lanceroman,inventatdeMarius,alcreivrfserupeancorpuldumanului.
Dupalii,arfivorbadeolancegalic,gaesum,care,rupndusenscuturile
adversarilor,lsapelupttoriigalidezarmaiisupuipieirii.Oseriede
campaniimpotrivaacestoraavuseseriontreanii3935.
V.24(17)ndemnatscntefapteledearmealeluiScipioAemilianus,
Luciliusrefuzase,folosind,separe,acelaiargumentalnepotriviriitalentului.
CtevafragmentedincarteaaXlaelogiaznsactivitateaorganizatorici
disciplinamoralintrodusdeScipiolaNumantia,ntrunfeldeci,elementede
activitatecivil,aacumrecomandiTrebatiuspoetuluinlegturcu
Octavian(v.23[16]).V.3032(22)reluaredinSat.,I,8,14(11).
V.48(33)tablelevotive:ceiscpaidintrunnaufragiusaudinalt
nenorocireconsacrauzeilor,ntemple,tbliepecareerauzugrvite
mprejurrileprincaretrecuser.SatireleluiLuciliusoglindeaupersonalitatea
poetuluiputernicideschisangajatncriticareamoravurilorromane.
V.51(35)iurm.Venusia:colonieromanagricolntemeiatnanul
291,dupnfrngereaialungareahirpinilor,ramurasabinilor.Rennoitn
200,nurmapustiiriloradusedeHanibal,primetenceledinurmunlotde
veteraniacrormproprietrireduceilapierdereaaveriiprintetiaIui
Horaiu.
V,69(47)Cervius:altuldectvecinulpoetului(Sat.,II,6);unlibert,
acuzatordemeserie,atacasepeCn.DomitiusCalvinus,consululanului53.
V.71(48)Canidia:cf.Epode,V;XVIIiSat.,I,8.Dupcumlegm
genitivulAlbucideCanidiasaudevenenumputemaveamaimulteinterpretri:
CanidialuiAlbuciussoiesauiubit;otravaluiAlbuciusotravacucare
Albuciusaomortpealii.saucucareafostucisdeCanidia.
V.73(49)Turius:unjudectorcorupt,poatepretorulL.Turiusdoveditca
atarenprocesulunuiTerentiusVarro,dinanul75.V.79(53)Scaeva:altul
dectdestinatarulEpist.,I,17.V.97(6566)ScipioAfricanulceltnr
(Aemilianus):distrugtorulCartaginei(146)ialNumaniei(133).C.Laelius
Sapiens:prietenulsu,admiratoralculturiigreceti.
V.99(6768)L.CorneliusLentulusLupus:consuln156,censorn147,
criticatdeLuciliuspentrucaracterultiranicalsentinelorsalejudectoreti
(CarteaXXVIII,784790,ed.Marx).ncarteaIa,nconsiliualzeilorlgsete
vinovatdecorupereamoravurilorromane.<?CaeciliusMetellusMacedonicus
consulnanul143.AdversarpoliticalluiScipio.Nunisaupstratfragmente
dinsatireleluiLucilius,referitoarelael.
V.103(70)Crundnumaivirtutea:Luciliusfaceunelogiualvirtuiila
v.13261336,ed.Marx.
V.119120(8283)Vtmareafizicsaumoralauneipersoan
constituiadelictuldeiniuria.Unuldincazurieraicompunereacntecelor
defimtoare,malumcarmen,carmenfamosum(cucaractemagicsausatiric),
pedepsitfoarteasprudeLegeacelor12tableCf.Epist.,II,1,150154.n
epocaimperialserennoietepenalizareascrierilorinfamanteiaaogsim
consemnatnDigesteleluilustinian.V.120:Etrasnjudecatifaptaio
plteteredcuexactitateceledoufazealeunuiprocescivil:ius,definirea
cazuluidectrepretoriiudicium,sentinajudectorului.
SatiraII,2v4(2)Ofellus:numeitalic(osc)subliniindiprinaceasta
rusticitatea,rusticusicaracteruldeneleptnecolitladoctrinelefilosofilor
abnormissapiens(v.3).
V.1314(910)Vntoareaiclriaerauexerciiipregtitoarepentru
viaamilitarmiliiaromana(v.10).DespretnrulScipioAemilianussespune
ciafcutuceniciacurajuluirzboinicvnndnrezervaiileregeluiPerseu
alMacedoniei,dupnfrngereaacestuialaPydnadectretatlsuL.
AemiliusPaulus(168).Polibiu,Istorii,XXXI,29.
V.22(15)Evorbadebuturanumitmulsum.Ingredientelemenionate
aici,vinuldeFalernimiereadeHymet(Atica)eraudeceamaibuncalitate.
V.31(22)psrirare:cuvntullatinlagoisdesemneazfieospeciede
pete(iepuredemare)sau,maidegrabidentificabilculagopus(gr.piciorde
iepure),opasredemunte,unfeldeginuslbatic,numitaadup
culoareapicioarelorsaudupgustulcrnii.
V.40(29)podoabaeiiplace:rafinatulpreferpunulpentrupodoaba
penelor,deicarneadeginemaibun.Sensuleclar,cutoatec,noriginal,
textulipunctuaiasuntobiectdecontrovers.(Pentrudetaliiasevedean
specialed.Lejay).AmpreferatleciuneaKiesslingHeinze,pronumelede
apropierehancreferinduselapunuldecaretocmaiafostvorba,iarilla
trimindlaelementulmaindeprtatginav.39(24).
V.4041:legturalogicdintreacestedouversuriemarcatnlatinete
prinesto(v.30):szicemcncazulpunuluiteatragefrumuseea
exterioar,dar,cndevorbadeunpete,dupceiseamadeloculpescuirii?
V.43(32)subpoduri:ntreceledoupoduri,vechiulPonsSuhlicius,
situatsprenord,iunuldincelelaltedoucarelegauinsulaTibruluidemal
PonsCestius,sprecartieruldepesteTibru.
V.46(33)Olivravea327,45gr.Barbunul,petemic,cntrearareori2
sau3livre,cazncarecostafoartescump,astfelcgazdatrebuias1
mbucteascspreaajungelatoimesenii.
V.52(38):dupcumadverbulraroestelegatdeieiunussaudetemnit
avemdouinterpretri:stomaculrareoriflmnd(stul)dispreuietebucatele
obinuite,sau:stomaculflmndrareoridispreuietebucateleobinuite.
V.54(40)Harpiile(Rpitoarele),montrimitologicicuchipdefemeiei
aripidepasresuntinvocateaicifiecasimbolallcomiei,fiecapedeapsa
acesteia,caunelecare,duplegend,spurcaumncareacelorpedepsiisau
loviideele.(Cf.Vergilius,Eneida,III,v.2C9iurm.)v.63(47)Gallonius,un
personajrafinaticheltuitor,criticatcaataredeCiceroidesatiriculLucilius
(v.1238,ed.Marx).
V.67(50)unpretor:SemproniusRufusaintrodusmodaconsumrii
puilordebarz.Candidatlapretur,naobinutvoturilenecesare,faptncare
oepigramavremiiavzutorzbunareapoporuluipentrumoarteaberzelor.
V.105cenadubia(v.77)nseamnpedeopartemasacaretefaces
stailandoial,netiindcesalegidintratteabucate,pedealtparte,
adjectivuldubiaareisensuldendoielnic,primejdioas,aacumsevede
dinversurilecareurmeaz.
V.108(79)Scnteiasacraminii:concepiepitagoreicistoic,
potrivitcreia,sufletulomenesceopartedinspirituldivindivinaeparticulam
aurae(v.79).Platonvorbetedereducereasufletuluilacondiiatrupuluiprin
aciuneapasiunilor(Fedon,83D).
V.125Atunci:lanceputulistorieiromane,printreastfeldeeroi,hos
interheroas(v.93).
V.140(103104)Refacereatemplelorruinatentimpulrzboaielorcivile
afostiniiatdeAgrippancalitatedeedil(33)iaintratnprogramulde
reconstruciealPrincipatului(ResgestaeIV,17).Horaiunsuioconsider
dreptocondiiedeispiremoralarzboaielorivile,nOde,III,6.
V.167168(123)Ofellusprocedeazdupobiceiulrustictradiional>
servindbuturalasfrit,reglementareacantitiifiindliber,uPaconvenia
joculuiinudupunmagisterconviviipotrivitmodeiPoceti.Cf.Ode,I,4,18';
II,7,2526;II,9(Taliarhul).
SatiraII,3v.1Interlocutorulacesteisatire,Damasippus,seidentific
probab'lcunegustoruldeterenurimenionatdeCicerondouscrisorid'anul
45(AdAtticumXII,29,2i33,1)icuamatoruldeobiectedart(VII,23,23).
V.1820(1112)Scriitoriimenionaiputeauconstituitotatteasurse
pentrupoeziasatiricaluiHoraiu:Eupolis,reprezentantulvechiicomedii(Cf.
Sat.,I,4,1),Menandrualceleinoi,Arhilohpoetuliambilor,modelalepodelor,
iPlaton,filosoful,folositpentruartadialoguluisaupentruamarcaspiritul
filosoficnecesarpoeziei(A.Pv.309310).
V.30(18)Ianus:canumecomun,desemneazunporticcubolt.n
cazulnostru,pareafivorbadepasajuldinparteadenordaForuluinacrui
zonmijlocie,Janumadmedium(v.1819)seaflabursaroman.
V.35(21)Sisyphus:regelegendar,ntemeietoralCorintului.Bronzulde
Corinteracelebrunlumeaantic.
nversurile4548(2730),dupmajoritateaeditorilor,vorbete
Horaiu.AliilepunnguraluiDamasippus.
V.52(32)Asimilareaviciuluicunebunia,tezaprelegeriiluiStertinius
Damasippus,provinedinopoziiadintreneleptinebunformulatdeunul
dinparadoxelestoice:oriceneneleptenebun.
V.53(33)Stertinius:filosofstoic,autora220decridevulgarizarea
doctrinei.Unretorcuacelainumeemenionatnsec.I.E.n.DeSenecatatl
iQuintilian.
V.56(36)PonsFabricius:vechipoddelemncarelegaparteadenorda
insuleidepeTibrucumalulstngalacestuia.Afostreconstruitdinpiatrn
anul62deL.Fabricius,deundeinumele(Cf.Sat.,II,v.83nenumerareade
lav.5758dintextuloriginalampstratpunctuaiamajoritiiediiilor.
Dealtfel,traductorulnostruomiteceledoucuvinteamicaihonesta,acror
legturcreazunelenuanrinfunciedeutilizareavirgulelor.
V.8589(6062)Iliona,fiicaregeluiPriam,cstoritcuPolymestor
regeleTraciei,substituiseluiPolydor,frateleeimaimic,pecarePolymestor
voias1ucid,peDeifilos,fiuleicuregeletrac.NtragedialuiPacuvius
(Iliona),actorulFufiusPhocaeus,interpretuIlionei,adoarmedeabinelean
scenancareumbraluiDeifilostrebuiasiaparnviscerndui
ngropciune.Neputndusetrezi,clasulluiCatienus,interpretalluiDeifilos,
sauadugatimiiledespectatoriintonndreplicamater,teappello.V.
101(71)Proteu:cf.Ode,I,2,7.
V.118(82)Elebor:buruiandeleacmpotrivabolilornervoase.Speciacea
maibunsegsealaAnticyra(v.120).Existaudouoraecuacestnume:unul
pemunteleOeta,ntreTesaliaiMacedonia,nGolfulMaliacicellaltn
GolfulCorint.(iunaltreileaprobabilnLocrida).
V.125(86)Q.Arrius,prietenalluiCicero,armasfaimosprinluxul
ospuluifunebrudatnanul59,ncinsteatatluisu.
V.145(100)AristipdinCyrene(435350),discipolalIuiSocrate,
ntemeietoruldoctrineihedoniste.
V.183196(131141)Avarulcareiucideperfidsoiaimamanuemai
puinnebuncaOrestecareiucidemamaviolent,pefa,cusabia.Dealtfel,
nebuniaacestuiaepremergtoareinuulterioarcrimei,canmitul
tradiional.
V.218(161)Craterus:unreputatmedicalvremii.V.224(164165)
cinstinduizeiiLari:dreptmulumirecnuestpnitdenebuniaavariiei.
V.231(168)Canusium:localitatedinApulia,vecincuVenusialui
Horaiu.Cf.Sat,I,5,v.126127(9192).V238(175)Cicuta:cmtaruldelav.
100(69).Nomentanus:cf.V.306(224)iSat.,I,1,121(102);I,8,14(11).V.248
intestabilis(181):termenjuridiccomportndodublinterdicie:ipeaceeade
afaceipeaceeadeaasistalauntestament.Lasfritulversuluiseaflo
formuldencheierealegilorpenaledindreptularhaic:saceresto,fie
blestemat.
V.249(182)Ediliisaumagistraiicareddeaujocuriledistribuiauplebei
alimente,obiceipracticatmaicuseamlaserbrilezeieiFlora,noraelede
provincie,acroratmosferoevocaiciHoraiu.Personajulcarevorbeteedin
Canusium(v.231(168]).
V.251(183)Primaimagineaversuluisubliniazorgoliulpersonajului
nconjuratdemulimeacareprimetedarurile,nceadeadouasefacealuzie
lastatuileonorificededicatedonatorilorgeneroi.
V.253(185)Agrippa:Edilitateaacestuiadinanul33,rmascelebr,
constituiaunmodelpentruveleitileprovincialului.Cf.Sat.II,2,notalav.
140(103104).V.255(187)iurm.Dialogulcareurmeazcuprinde
interpretareaa'egoric,nspirituldiatribeicinicostoiciene,adoumituri,
semnific,ndaicidoutipuridenebunieaputerii.Aias,nedreptitde
AgamemnoncareatribuiseluiUlisearmeleluiAhile,oupririsdefuri
masacreazoturmdeviteerezndcipedepseterivaliiiapoisesinucide.
Agamemnoninterzicengropareacadavrului.(SubiectultragedieiAiasde
SofoclereluatdePacuviusiAcciusin.Judecataarmelor).Larndulsu,
AgamemnonisacrificasefiicapentruobinedelazeivntprielnicspreTroia
pentruflotagreceasc(IfigenianAulidadeEuripide).
V.278(204)TeucererafratelevitregalluiAias.V.282284(208210)
Pasajulstrbtutdeterminologiastoicsusinetezacpasiunileprovoac
reprezentrifalse(speciesaliasveris_permixtas)ducndlaostarede
iraionalitate(stullitia)ideviolen(tumultu,commotus,ira).
V.303(223)Bellona:zeiarzboiuluilavechiiitalici,asimilatderomani
nsec.I..e.n.CuMadinCapadocia.Ritualulzgomotosiviolentalacestuicult
iserveteluiHoraiudreptimagineanebuniei,v.310311(228229)Vicus
TuscuserastradacomercialaRomeicareduceadinForpestePonsSublicius
spreEtruria,trecndprintrguldeviteForumboariumiVelabrum,cartierul
comeruluialimentar.
V.327331(239241)Clodius,fiulactoruluicelebruludatdeCicero,
Aesopus,arfiintrodus,dupmrturialuiPliniucelBtrn(Naturalishistoria,
IX,222)acestobicei,practicatdupaceeaideCleopatranfaaluiAntonius,
idempratulCaligula.
CaeciliaMetella:soialuiP.LentulusSpinther,amantaluiDolabella,
ginereleluiCicero.
V.337(246)Cretaicrbunele,semnalculpeisaualnevinoviei
invocateaici,suntprobabiloreminiscenaobiceiuluiateniandeavota
sentinacupietricelealbesaunegre.
V.339(248)Cndjocilaso:jocdecopiicunucile,v.347(253)i
urm.Polemonfuseseconvertitlasobrietatedeolecieafilosofuluiplatonician
Xenocrates(396314)pecare1aiurmatlaconducereaAcademiei(Diogene
Laeriu,IV,16iValeriusMaximusVI,v.357srmanundrgostit;n
original,amatorexclusus(259260),loccomunalpoezieierotice
ndrgostitulizgonit.Motivfrecventncomediapalliatilaelegiaci.Horaiu
seinspiraicidinnceputulEunuculuiluiTereniu.
V.371(272)Picenum:regiunepecoastaAdriaticei,lanordestfade
Roma,mrginitdeUmbriaiinutulsabin.
V.389390(285286)Celcarevindeaunsclaveraobligats
consemnezepeuntitulusdefectelefiziceipsihicealeacestuia.Altminteri
outeafi*ras'arspunderepecalejuridicisilitfielaanulareavnzrii,fiela
restituireauneipridinsumaprimit.
V.391(287)Chrisip:Cf.Sat.,I,3,160(127);Epist.I,2,4.
V.392(287)Menenius:probabilunnebunnotoriualvremii.
V.405(296)Tradiiagreacacreditaseexistenacelor7nelepiailumii:
Tales,Solon,Chilon,Pittacus,Bias,Cleobulos,Periandros.
V.409410(299).Cf.V.76(53).Imagineaprovinedinobiceiulcopiilorde
aridiculiza,njoac,pecineva,n'acestmod.
V.416(303)Agave,cuprinsdedelirbahic,isfiefiul,Pentheu,regele
Tebei,careseopusesecultuluiIuiDionysos.(ScenafinaldinBacantelelui
EuripideisubiectultragedieiPentheusaluiPentheus.)Cf.Ode,II,19,1415.
V.421(308)OamplcampaniedeconstrucieireconstrucieaRomei,
iniiatdeAgrippasedesfuranjurulanului33(cf.Sat.II,2,140[103104]).
Horaiucriticansimaniaconstruciilor,semnalluxuluiialrisipei[Ode,
III,24).
V.429(314)FabulesopicreluatdeFedru,I,24.
SatiraII,4v.1Catius:unepicureu,deorigine,galinsubru,mortcu
puinnaintedeanul45,autorapatrucridesprenaturidesprebinele
suveran,apreciatdeQuintilian(X,1,124)caunautornulipsitdefarmec.O
scolievedenelpeunCatiusMiltiades,probabilunlibertalceluidinti,care
arfiscrisunmanualdeartculinar(indicaiescoasdintextulluiHoraiu).
V.4Snsemnctevareguli:poneresigna(v.2),interpretatdeuniia
consemnanscris,conscribere,consignare[litteris].Dupmajoritatea
comentatorilor,Horaiusereferlamnemotehnic,artamemorizrii:unsistem
deimaginivizuale,unsoidehieroglifeaezatemordinearealitilor
reprezentateicaretrebuiausajutelareproducereaunorconceptesaua
unorsituaiireale.Erafolositnretoricdreptsprijiniexercitareamemoriei
naturale(AdHerenniumIII,1623iCic,Deoratore,II,350359).
V.6(3)Anytus:celmainverunatdintreacuzatoriiluiSocrate.
V.19(12)ncepedescriereabucatelordinprimaparteamesei:gustatio.
V.21(13)Maialb:sereferlaalbuulfiertinulaculoareacoajeide
ou.
V.22(14)Oprejudecatacelorvechiidentificasexulpuiuluinforma
oulor.
V.28(18)Carneadepasrenufceapartedingustatio,cidinprimulfel,
debaz,alospului.Horaiuomenioneazaicineventualitateauneicine
neprevzute(v.27[17])desfuratesimplu,laar,frsritualulmeselorbogate.
V.30(19)ntrunFalerncuap:acestaesensuldatdevariantamixto
consemnatdemajoritateacodicelor,fademustopreferatdeeditoriigermani.
V.3134(2023)Ciupercilegreudigerabilenuerauservitelagustri:de
asemeneamurelesuntrecomandateaicipentrusfrsitulmeselordeprnz
prandiafiniet(v.2223).Horaiuncheiedigresiuneairevinelagustatio.
V.3536(2425)Laaperitivesebeaaanumitulmulsumfcutdintrun
vinslab(lenimulso,v.26)inudintrunultare(fortiFalerno,v.24),cum
practicapersonajulmenionat.
V.41(30)Erarspnditcredinacscoicilecrescsausemicoreaz
dupfazelelunii.
V.4344(3233)Baiae:cf.Ode,II,18,20;III,4,24.Lucrinus:lacn
Campania,napropieredePuteoli.Circeii:oraipromontoriunLatium.
Misenum,mailasud,lngNeapole.
V.46(34)scoicileirotundecumargininspicate:piepteneledemare.
V.47(35)artadeapregtiospee:arelabazdelicatatiin
a'gusturilor(v.36noriginal).
V.49(37)ncepecenapropriuzis,primaemensae.V.52(39)Pe
divanuriledinjurulmeseimusafiriistteautolniipeparteastingacorpului,
sprijinindusencot,pentruaputeainecumnastingtaleruliamncacu
dreapta(cf.Sat.,II,8).V.56(42)Laurentum:oranLatium.
V.70(51)Aicisetrecelaultimaparteamesei,alterae(secundae)mensae
carecuprindeavinurile,stimulentelelabuturifructele.VinuldeMassicus:
cf.Ode,I,1,19.
V.74(55)Surrentum:oramaritimnCampania,pepromontoriul
Minervei,caremrginetegolfulNeapolenparteadesud.
V.76(56).Vinurileselimpezesccualnudeou.Folosireaunuiountreg
ipedeasupraideporumbel,pareafioinvenieadascluluiluiCatius.
V.86(63)Celedousoiuridesostrebuienelesecafiindutilizatelaraci
imelci(v.80[5859]).
V.90(66)ooalbizantin:laBizansepreparaorenumitmarinatde
pete,nvasemari,acroraromputeasagrementezeosaramurpregtit
nele.
V.91(67)iurm.Pnaiciafostdescrissosulsimplu,acumncepe
reetaceluidublu.
V.93(68)Corycus:oraimuntenCilicia(AsiaMic).
V.94(69)Venafrum:cf.Ode,II,6,16.
V.95(70)Picenum:cf.Sat.II,3,371(272).
V.97(71)Ciorchinidestruguri:noriginal,venuncula(altevariante
vennu(n)cula),oanumitspeciedestruguridemas,dinCampania.
V.117(84)stofatyrenian:cuverturadepurpuraternutpeste
perneleiacoperminteledestofmurdritealepaturilordinjurulmesei.
SatiraII,5v.1ntreagasatiresteimaginatcaocontinuareascenei
dinOdiseeaXI,100137,undeTiresiasiprofeeteluiUliseperipeiile
ntoarceriiacasisoartace1ateaptpnlasfrsitulvieii.
V.12(7)cmar:apothecaeraoncperedelapodncaresetrataui
seconservauprinfum,vinurile.
V.29(18)Dama:cf.Sat.,I,6.50(38).
V.52(32)Adresareapenumelecelmic,praenomen,erasemnde
familiaritateitotodatdeconsideraie,cuattmaimultdinparteaeroului
troianfadepersonajedecondiieinferioar.
V.63fteomullui:cognitor(v.38)termenjuridic,mandatarulcuiva
ntrunproces.
V.6768(4041)EvorbadepoetulneotericM.FuriusBibaculus.
Lcomialamncareigrsimeafizicsemnificpreiozitateaiemfazastilului
su,turgidus[Sat.,I,10.41(36)],exemplificatncontinuareprinparodierea
unuiversdinPoemulrzboiuluigalic,citatdeQuintilian:lupiterascuipatpe
Alpiingheaicuzpadalb.
V.86(56)quinquevir:slujbamruntdinserviciuldepazacartierelor
Romei,inferiorscribului,secretaruldecancelarie.
V.9698(6264)tnrul:CezarOctavian,care,dupActiumncearc
srestabileascinfluenaiputerearomannMediaiParia,undefusese
compromisdeeecurileluiAntonius.
V.99Nasicavrndsaibunginerebogat:textual,nevrnds
plteascntreagasum(v.65)azestreipromise,sauadatorieipecareo
aveafadeCoranussperanplusspunmnaipeavereaacestuiginere
maivrstnic.
V.121(79)nOdiseea,XVIII,peitoriiidruiescPenelopeiobiectdelux,
nloculdarurilorutile,nvite,lacaresarfiateptat,potrivttradiiei.
V.139Darnicistacitottimpul.Variantposibildacnonetiam(v.
91)nusepunntreghilimele.Duppunctuaiaadoptatdediiilemai
autorizatenonetiamsensulpropoziieivinesntreascafirmaia
anterioar:dincolodenuidastaciv.168(109)pepreulunuias:e
vorbadeoformdevnzarefictiv,simbolic,aplicatncazdedonaiein
altesituaiidenstrinareaproprietii(maneipatio).
SatiraII,6v.14Ceamaiamnunitdescriereadomeniuluisabino
aflmlanceputulepistoleiI,16.Pentruizvor,cf.Ode,III,13.
V.7(5)tucaredinMaiateainscut:Maia,fiicaluiAtlas,onimf
arcadiansedusdeZeus,natepeMercurius,zeulcomeruluiialnorocului,
dariprotectoralpoeilor,salvatoralluiHoraiudinderutadelaPhilippi[Ode,
II,7,1314).PoetulidedicodeleI,10iIII,11.
V.1416(1013)Ofabul,probabildeoriginepopular,relatatde
Porphyrio,facedinmercenaruntipdenemulumitinefericit,devremece,i
dupgsireauneicomoricuajutorulluiHerculeialluiMercurius,continu
strudeascnacelaichipcaproprietar,precummuncisecaargat.
V.24muzamealapas:pedestri(v.17)noteazcaracterulprozaical
satirei.
V.2526(1819)Perioadadelasfritulveriiinceputultoamneiera
neprielnicpentrusntatenclimatulRomei.Cf.Epist.,I,7,v.112(19);I,
16,16.
Libitina:zeianmormntrii,ndumbravasacracreiaiaveasediul
iserviciulpompelorfunebre(Cf.Ode,III,30,7).
V.28Printealdimineii:Matutinus(v.20),furitpoatedeHoraiu,e
perecheamasculinazeieiMaterMatuta.SuprapunereacuIanusseexplic
prinideeadenceput,caracteristicambelordiviniti.
V.36(2526)Cndiarnanhoraistrmpt:traseulmaistrnsal
soareluinzilelescurtedeiarn.
V.45(3233)caleacernitelorEsquilii:epitetulevoccimitirulsclavilor
aflataici(cf.Sat.,I,8)idesigursolicitrilecare1asalteaznpreajmacasei
luiMecena.
V.48(35)Puteai:locullovitdetrsnet,consideratsacru,eraferitcuo
ngrditurdepiatrnformdepu(puteus).Aicievorbadeunanumitloc
dinFor,PuteaiLiboniscf.Epist.,I,19,13(8)lngcareseaflaitribuna
pretorului.
V.50(36)scribii:colegiidebreaslailuiHoraiucarelanceputul
cariereindeplinisefunciadescribaquaestorius(Suetonius,VitaHorati,5).
V.5556Satiranoastrscrisprobabilnanii31/30(cf.V.74)neajut
sstabilimdatanceputuluirelaiilorluiHoraiucuMecenananii38/37(cf.
Sat.,I,6).
V.5960(44)TraculGallina:recrutaidintreprizonieriidinarmatalui
Mitridate,apruilaRomacalupttorintimpulluiSulla,traciidevino
categoriespecializatdegladiatoricuunechipamentasemntorceluipecare
1folosisercasoldai.Pentrua1distingedelocuitorulTracieiThrax,
gladiatorulpurtadenumireadethraex.
V.70(50)pieptuldenavaltribunii:tribunarostratsaurostrele,
fcutedinciocurilenavelor(rostra)capturatedeladumani.
V.74(53)npreajmabtlieidelaActium,daciieraudepartealui
AntoniusiameninauRoma.Avemaicioindicaiepentrudatareasatirei.
V.7577(5556)mproprietrireaveteranilordinarmatatriumvirilor
fceapartedinpoliticaacestora.Aicievorbadeastfeldemsuripreconizatede
CezarOctaviannanul31/30.
V.86(63)BobuleraolegumutilizatlaRomancultulmorilor.
Pitagoreiciioconsiderautabu,fiepentrucneaarfislluitsufletele
morilor,fiepentrucarreprezentaaceeaimaterieprimitivdinputrefacia
creiasenscuserioamenii.
V.99(72)Lepos:unpantomimlamodpeatunci,poreclitastfel,
(graie),pentrucalitilesaleartistice.
V.102106(7376)Seenumeraaiciproblemedefilosofiemoralpractic
foarterspnditpeatuncindisputeledintrereprezentaniidiferitelorcoli,
ndeosebistoiciiepicureici.
Binelesupremconsideratafinsuisensuliscopulvieii(gr.rsXo,lat.
Finis)faceobiectulcunoscuteilucrrialuiCiceroDefinibusbonorumet
malorum.
V.156(114)Moloii,speciedecinidecas(cf.Epode,5)Pisicile,pecit
separe,nuerauncfolositelaromani.
SatiraII,7v.1Iamdudumausculto:imagineaiinterpretareapropus
demai*icomentatoriipuneaccentulpesensulperceptivivaloareade
prezentaverbului.Stauiascultpndindmomentulstepotntrerupe.Se
presupunecsclavuliscodetelaunetiindcefaceHoraiu,saumai
degrab,npicioare,laspatelepoetuluicarecitetecuglastarepoatechiar
SatiraII,6,ateaptsireproducpredicaluiCrispinus,criticndu1pentru
inconsecvenasa,ntrealteleifadeidealulvieiirustice(v.32iurm.).
V.6(4)Potrivitprejudeciicceideosebitdenzestrai,fiindndrgiide
zei,mornaintedevreme,Davusafirmcuautoironiecedoarattdepreios
ctspoatrmnenvia.Dupinterpretareapreferatdetraductorul
nostru,sclavulpretindestriasctocmaipentrucseconsiderpreios.
V.78(45)namintireaegalitiiprimitivedinepocadeauralui
Saturn,liseacordasclavilorolibertatesimbolicifestivpetoatdurata
Saturnaliilor,ntre1723decembrie.
V.13(9)Senatoriiicavaleriipurtaucasemndistinctivuninel,celmult
dou,pnnvremealuiCicero,aancttreiinele,nepocaSatirelorlui
Horaiu,reprezintunlux.
V.16Otognou:evorbadebandadepurpur,davus(v.10),lat,pe
togasenatorilor(laticlava)ingustlaceaacavalerilor(angusticlava),pecare
personajulnostruletotschimbaodatcustareasocialrespectiv(cf.Sat.,I,
6,32[25]inotalav.31).
V.21(14)VortumnussauVertumnus.Vechedivinitaterusticpa
tronndschimbareaanotimpurilor(vertere)ifertilitatea,unfeldeProteuitalic,
devenitsimbolalevoluieinnaturiistorie,aacumlportretizeaz
PropertiusnelegiaIV,2.
V.27(19)acela:sepoatereferilaPriscus(v.1315)inacestcazam
puteaadoptavariantaiiledatdemajoritateamanuscriselor,prioriile=celde
maisus,mainaintepomenit,sauatribuimreferirealantreagacategoriea
celorinconstaniiatuncimeninemvariantaMocelconstantnviciie
maijpresus,prior,dectacela,illo,careovie.
V.47(34)Unsclavlanternariusluminadrumulstpnuluinpere
grinrileinocturne,obiceipstratpareselaRomapnnsecolulXVII.
V.60(43)Odrahmaveapatrusesteri.PreulluiDavusde500de
drahme,respectiv2000desesteri,estemic,ncomparaiecuvaloareamedie
de15.000iceamaximde700.000,aunuisclavlaRoma.
V.62(45)Crispinus:cf.Sat.,I,1,142(119).
V.77submantiamurdar:lacerna(v.55),opelerincugluga,militar
laorigine,folositdesclaviioameniidejos.
V.96(66)Imagineasclavuluipusnfurcinusereferlapedeapsareal
aplicatadulterului,ciindicdegradareasocialimoralaceluirobitde
patim.
V.105Eunuminelsoia:termenuldemoechus(v.72)desemneaz
ipesoulinfidel,daripecoruptorsaupedestrblatngeneral.
V.112113(7677).Gestulritualaleliberriisclavuluiconstan
atingereaacestuiacuobaghetnumitvindicta(v.76).
V.117118(7980)Unsclavobinuitordinarius,puteasicumpere,la
rndulsu,unnlocuitor,vicarius,care,fadestpnulsusclav,nuera
dectunconservus.
V.128(86)unntregrotund:perfeciuneamoralaneleptuluistoic
estecomparatcusuprafaanetedauneisferedeluciulcreianusepoate
prindebraulsoartei.
ImagineasegsetelaPlaton,careconsiderasferaceamaiperfect
dintretoatefigurileintrutotulasemntoarecueansimodelallumii
(Timaios,33b).Empedocle,relunddelaParmenideideeaperfeciuniisfericea
Fiinei,considerasestareaprimaralumiiosferdeplinstpnpe
stabilitatearotunjimiisale.Transferulimaginiidinlumeafiziciinceamoral
seregsetemaitrziulaM.Aureliuscarevorbetedesferasufletului
asemntoarecueansi(XI,12)iafirmcinteligenacnddevineosfer
perfect,rmneneschimbat(VIII,41).
V.144(95)Pausias:pictoralcoliidinSycione,colegcuApelles(sec.IV),
executadepreferintablourimicicuchipuridecopii.
V.150(9697)Pacideian,Rutuba,Fulvius:numedegladiatori.
SatiraII,8v.2(1)NasidienusRufus:personajincertcaidentitate,
interesantmaialescatipromanalvremiiiportretsatiric.
V.4(3)Potrivitobiceiuluibuneisocieti,cenancepeaduporaanoua
azilei(Epist.,I,7,v.108[71]),adicdupora1415,dupsfritulzileide
munc,cesesocoteancheiatlaora13.
V.814(69)Gustatio.Mistreul,mncareadebazafeluluiI,oferitaici
caaperitiv,eunsemndelux.Vnatpeunvntpotolit,rcoros,astanseamn
ceraproaspt,nefezandat,cumseobinuia(Sat.,II,2,123[89]).Garnitura
eraalctuitdincondimente,dintrearesaramuraidrojdiaaufost
menionatenSat.,II,4,104(73)castimulentealebuturiilasfritulcenei.
V.15(10)Lemnuldeararerafoarteapreciatpentrumobileduncelde
cedru.
V.18(14)Hydaspes:unafluentalIndusului,denumeteaiciduoobicei,
sclavul,prinloculdeorigine.
V.2124(1516)Paradavinurilorservitenaintedesfritulmeseii
destinatenumailuiMecenamarcheaz,evident,fanfaronadaparvenitului.
V.22(15)VinuldeChio,lipsitdemare,carenuacunoscutmarea
expersmaris:a)neamestecatcuapdemare,cumseserveadeobiceisaub)
falsificat,carenatrecutmareadinGrecianItalia.
V.28(20)ViscusThurinianul,dinThurii(Calabria)unuldinfraii
menionainSat.,I,10,108(83).
V.29(21)Varius:cf.Sat.,I,5,57(40)iindice,v.3334(23)Nomentanus,
unperceptordedijme(decumanus)altuldectpersonajuldinSat.,I,1,
121(102)iParcius,unperceptordeimpozite(publicanus)erauumbrelelui
Nasidienus.
V.36(25)iurm.Deaicinaintesedesfoarcenapropriuzis,primae
mensae,dominatmasivdemomenteledebeiecare,precumsevede,
devanseazincarcritualulobinuitalmesei.
V.58(39)Alifae:localitatenSamniumundeseconfecionaunsoide
cupefoartemari.
V.59(4041)ceidincoadamesei:Nasidienusiparaziiisi.V.65
Reetadesosdublu,nSat.,II,4,91(67)iurm.V.74(50)Methymna:localitate
pecoastasudicainsuleiLesbos.V.7778(5253)Curtilluspreferazeama
apeidemaredincarapaceaanimaluluimarin,fadesaramurapreparat.
V.112Cupalmalaureche:fiecareuiera,stridere(v.78),vorbelela
urecheavecinului.
V.121Nasidienussurztorapare:cuinteniadeadregeprinartceea
cestricasedestinul,utarteemendaturusfortunarn(v.8485).V.124
130(8691)Consumareanumaiaanumitorpridintrupulpsriloreraun
semndedistincie.
V.136(95)Canidia,personajuldinepodeleViXVIIisatira1,8.
EpistolaI,1v.23Metaforluatdinviaagladiatorilor:ludo(v.3)
nseamnicoaldegladiatoriludugladiatoriusijocpoetic,feldeascrie
(v.2).Spada,rudis,datndargladiatoruluilaieireadinfuncieeraarmade
lemnfolositlaexerciii,deundeidenumireaderudiariusatribuitfostului
lupttor.
V.5HerculesFundan(i)useraocrotitorullupttorilorialsportivilor
darpatronaiodihnadupncercri,ospeeleipoezia.M.FulviusNobilior
nlaselaRomauntempluncinstealuiHerculeiaMuzelor,nurma
victorieimpotrivaetolienilor(189).
Veianius:unrenumitgladiatoralvremii.
V.6Afirmaiasuprapunedousituaii:eliberareadinfunciea
gladiatoruluiicruareavieiimissioncazdenfrngere,ambeleavndlocla
margineaarenei,extremaharena,nfaapubliculuiiaceluicareprezida
jocurile.
V.13Lar:zeulcaseifolositaicimetaforicpentruideeadecomunitate,
coalfilosofic.(Cf.Ode,I,29,14Socraticamdomum).
V.14nesilit:addictus,termendinlimbajuljuridic,militarialcoalei
degladiatori,exprimaicipoziiasubordonatadiscipoluluidelfade
nvturadasclului.Seriametaforicsecontinupriniurarenverba,
jurmntulmilitardupoanumitformul,imagister,caredesemneazipe
maistrulgladiatoripefilosof.
V.1617Virtuteastoicrecomandaparticipareaneleptuluilatreburile
publicecivilibus(undis);custosisatelles,termenimilitaridesemnndsoldai
depaz.
V.1819AristipdinCyrene:cf.Sat.,II,3,145(100)iEpi$t
I,17,13iurm.
V.2024Amnareandreptriimoraleeotemafilosofieipopularp
cinicostoicieneutilizatmaitrziudeSeneca,PersiusiSf.Augustin(Preaux
p.33).
V.28Lynceus:cf.Sat.,I,2,116(90).
V.30Glykon:renumitatletgrec,dinPergam,contemporancuHoraiu.
V.33,36i38Poetulenumeraaiciceleaptebolialesufletuluipatimi
capitalentradiiacinicostoician(Preaux).Inliteraturaepociiciceroniene,
avariiaipoftademrireerauconsiderateviciifundamentalealeromanilor.
(Lucretius,III,v.59iurm.Sallustius,DeconiurationeCatilinae,XXIII).
V.34ndemnuriizicale:verbaetvocessereferlarolulcuratival
formulelormagicoreligioasedemedicinpopular,cucaresuntcomparateaici
nvturilefilosofice.
V.3940Seriedemetaforeagricole:ferus,mitescere,cultura.Cicero
definetefilosofiadreptculturaanimi.TusculaneII,5,13.
V.42prostiestultitia:paradoxulnebunieiuniversale.Gf.Sat.,II,3.
V.54lanus:cf.Sat.,II,3,30(18).Expresiadinoriginal,Ianussummus
abimo,dacnuiatribuimsemnificaiatopograficprecis(parteadesuside
josaporticuluiluiIanus)poatensemnadelauncaptlaaltulalbursei
aflatedefaptnparteademijlocazoneirespectivesaudelacelmaidejosla
celmaidefruntezaraf(argentarius).
V.58Sumade400.000desesterieracensulminimalalordinului
ecvestru.
V.62TribunulL.RosciusOtho,autorallegiipromulgatenanul67,
rezervacavalerilorprimele14rndurilateatru,nspateleorchestrei,unde
stteausenatorii.
V.64CuriusiCamillus:exempledevirtuteromandinistoria
republicii.Cf.Ode,I,12v.43(4142).
V.67Puppius:autornecunoscutdetragediilacrimogene.
V.7375Fabulesopic(196ed.Chambry.Cf.Traducerearomneasc
aluiTraianDiaconescu,Univers,1972)utilizatideLuciliusc.XXX,v.980
989,ed.Marx.
V.7681Diversitateagusturilorianclinaiiloromeneti:Cf.Sat.I,1
notalav.515).
V.79Evorbadevntoriidetestamente.Cf.Sat.,II,5.
Tare:vivaria,rezervaiidevntoaresaudepescuit.
V.8293Temanestatornicieidorinelorianemulumiriidesine.Cf.
Sat.,I,1,v.1iurm.II,7,3248(2235),Epist.,I,8,712,giepistoladefav.
1519.
V.84(83)Baiae:cf.Ode,II,18,20,III,4,24.
V.86TeanumSidicinum:localitatennordulCampaniei,la30milede
Baiae.
V.8386Maniaconstruciilordeagrementcaresefceaununumaipe
rm,cichiarnapelemriipetemeliidepiatrmplntatenadnc.Cf.Ode,
II,18,2022,III,1,3337.
V.90Proteus:divinitatemarin.Cf.Ode,I,2,7,Sat.,II,3,101(71).
V.94HoraiureiaadresareactreMecenaaplicndacumlasineviciul
inconstanei.
V.106108Horaiuironizeazparadoxulregalitii,perfeciunea
absolutaneleptuluistoic.[Cf.Sat.I,3,155172(123136)].Poantafinal
mizeazpeambiguitateacuvntuluisanus,nsensfilosofic,sntoslaminte,
nelept,opusnebunieiinsanire(v.101),deviatapoispresensulfizic.
EpistolaI,2v.1(2)Declamaiileerauexerciiiretorice,discursurifictive
peotematicdelocuricomune,situaiiluatendeobtedinmitologie,istorie,
literatur,ncazulnostrudinpoemelehomerice.Practicatepetreaptaatreiaa
nvmntului,condusderhetor,elecunoscodeosebitnfloriredup
pierderealibertiirepublicane,cndelocinadeaparatnlocuietetotmaimult
oratoriaactivaforului.AsevedeanacestsenslucrarealuiSenecatatl
ControverseiSuazorii.
V.2(1)Lollius:probabilacelaicudestinatarulepistoleiI,18,fiul
consululuidinanul21,destinatarulodeiIV,9.
Uniicomentatori,Schutz,Preaux,considercuvntulMaximedin
originalnucauncognomenalluiLollius,cicusensulpropriu,cacelmai
maredintreceidoifrai.
V.4Chrysippus:cf.Sat.,I,3,160(127).
Crantor:sec.IV.e.n.ReprezentantalAcademiei.
V.631Interpretareaalegoricpecriteriumoralapersonajelor1a
situaiilordinpoemelehomericeafostiniiatdeAntisthene(sec.IV),
ntemeietorulcoaleicinice.nlistascrierilorsale(pierdute)aparfrecventtitluri
homerice.Cf.DiogeneLaeriu,VI,9.
nepistolanoastr,HoraiusefolosetedeIliadapentruademonstra
viitoareaaestus(v.8)pasiunilorvicioase(v.15),echivalentecunebunia
(stultorumv.8,delirantv.14).Odiseeanschimb,prinUli(v.1726),
furnizeazpilde(exemplarv.18)denelepciuneivirtute(sapientia,virtus,
v.17)opusenebunieipatimilor(stulluscunidusquev.24).
V.911:AnlenorpropunenadunareatroienilorrestituireaHelenei
pentrucurmarearzboiului,ceeaceParisrefuz(lliada,VITv.347365).
V.1113CeartadintreAhileiAgamemnon,silitdeceldintisnapoieze
troienilorpeChryseis,frumoasacaptivdecaresendrgostise,iintervenia
luiNestorsuntdescrisenlliada,I,v.101305.
V.1922TraducereliberdinprologulOdiseei,v.15.
V.23EpisodulsirenelornOdiseea,XII,v.166iurm.,alCirceiX,135i
urm.
V.2931Alcinounsui,regelefeacilor,lacarepoposeteUlise
recunoate:Neplacntotdeauna
Benchetuirea,cnteculihora
ischimbdehaine,caldebiipatul.
(VIII,v.248250,v.342344ntrad.Murau)v.31Tradiiamanuscris
cunoateaicidouvariante,urmatecaatareidecomentatori:(cessatum
ducere)curam(Orellius,Keller,Vollmer,Kruger,Villeneuve)isomnum
(stabilitdeBentley,adoptatideSchfltz,KiesslingHeinze,Klingner).n
sprijinulprimeivariante,asevedeaargumentarealuiJ.Preauxp.5354:
cura,conceptmoralcheie,deposibilinfluenepicureiclucreian.Pentru
ceadeadouavariantpledeaz:a)Sursahomeric,unde,printrepasiunile
feacilorfigureazipatul,iarviaambelugatiluxoaspecareoduceau
nupretindeaalungareagrijilor;b)Contextulhoraiansubliniazideea
somnuluiiatrezirii:nmediosdormiredies(v.30),surguntdenocte(v.32),
expergisceris(v.33);c)Motivulcnteculuiaductordesomn,aparinnd
realitiiiliteraturiideopotriv.
V.40Treabaigatajumtatecndncepi:expresieproverbial,atribuit
luiHesiodsauPitagora,menionatideSofocle,Platon,Aristotel.
V.55:Cf.Sat.,I,2,v.52(39).
V.5859Cruzimeatiranilorsicilienideveniseproverbial,datoritaunor
figuricaPhalaris(sec.VI),DionysiosI(405368/67),DionysiosII(367344),
Agathocles(317/16289/8).
V.5963Horaiuinsistasupramnieiira,caracteristicandeosebi
tinerilori,separe,luiLolliusnsui(Epist.,I,18,v.151urm.).Catema
filosofieimorale,viciulmnieiprovinedintradiiperipatetic(Aristoteli
Teofrast)urmatapoidestoici,adversaricategoriciaipasiunilorideepicurei.
Tratatecutitlulnepiopyjs(Despremnie)suntmenionatentradiiatuturor
acestora.InliteraturafilosoficlatinproblemaetratatdeCiceron
TusculaneIV,nspecialpar.7779ideSenecanDeira.Acestaconsider
mniaunfeldeviciucardinalcareprinintensitateiputeredestructivle
depetepetoatecelelalte(I,2iIII,12).
EpistolaI,3v.12IuliusFlorus:destinatarialepistoleiII,2.
nanul21/20,TiberiusClaudiusNero,fiulvitregalluiAugustus,
primisemisiuneadearepunepetronulArmenieipeTigranesIII,ncadrul
campanieimailargidesupunereapriloripentrureparaianfrngerii
suferitedeCrassusnanul53.e.n.
V.23TraciaiMacedoniatrebuiaustrbtutendrumulspreOrient.
Hebrus:cf.Ode,III,25,9(10).
V.4Altpunctdepetraseu,strmtoareaHellespontului(Dardanele)ale
creirmurieuropeaniasiaticmarcatededouturnurisimboliceale
respectivelorcetimaritimeSestosiAbydos,aminteaudeocelebrpoveste
deiubiredintreHeroiLeandru(cf.Vergiliu,Georgice,III,v.258263i
Ovidiu,Heroide18i19).
V.6Cohortaerasuitacarensoeapedemnitariiromanin
campaniileimisiunilelorprovinciale,alctuitadeseadintinerideneam,
dornicideafirmareiderealizareamaterial,politicsauintelectual,ncazul
defa,njurulluiTiberius,elnsuinvrstdenumai21deani,seaflauo
seriedetinericroraHoraiuleschieazncontinuarecteunscurtportretal
preocuprilorlorliterare,nsoitdenotaiiafectivmorale.
V.15CelsusAlbinovanus,destinatarulepistoleiI,8.V.1617(17)E
vorbadebibliotecapublicdintemplulluiApollodepePalatin,inauguratde
Octaviannanul28.e.n.
V.1820Fabulesopic(162Chambry).Cf.iFedruI,3,LaFontaineIV,
9.
V.26grijileclocotitoare:frigidacurarumfomenta,oblojeliereciale
grijilor,metaforcarepoatefioaluzielamodatimpuluideasetratabolilecu
bireci;contextulparesrealizezeunoxymoron:fomenta,compreselecalde
alepornirilornobile,caresercesc,frigida,subasaltulgrijilor.
V.31Munatius:fiulluiL.MunatiusPlancus,destinatarulode'I,7.
Ajungeconsulnanul13e.n.
EpistolaI,4v.1PoetulelegiacAlbiusTibullus.Cf.Ode,I,33.
Scrisorile:cutermenuldesermonesHoraiuidesemneazSatirelei
Epistolele.
V.2pedanultupmnt:PedumvechecetatelatinsituatntreTibur
iPraeneste,nudepartededomeniulluiHoraiu.
V.4(3)CassiusdinParma(localitatedinGallia):unuldintreasasiniilui
Cezar,partizanalluiAntoniusiadversaralluiOctavianmpotrivacruiascrie
pamfletendrjite.DupActium,esteomortlaAtenadinporuncalui
Octavian.Scoliatiiiatribuieelegii,epigramesatireitragedii.Dintoatenea
rmasunverscitatdeQuintilian(V,11,24)ioscrisoarectreCicerodinanul
43(Fam.,XII,13).
V.6(5)Evorbademeditaiafilosofic:ceeaceedemndeunomnelept
iunomdebine,cinstit.
EpistolaI,5v.1peunpatngust:archiacis(lectis),fcutedeArchias,
numeleunuimeter.
V.3Torquatus:unavocatbogat,poateultimuldescendentalginii
Manila.Cf.Ode,IV,7.
V.5(4)StatiliusTaurusfuseseconsulpentruadouaoar,nanul26,
mpreuncuAugustus.
V.6(5)inutulmltinosdinaraauruncilor,pecoastamriitireniene,
ntreLatiumiCampania,dintrelocalitileMinturnaedelavrsareafluviului
LirisiPetrinumdelngSinuessa,produceavinuribunedarnudecalitatea
FalernuluiiaCecubului.
V.11(9)Moschus:unretororiginardinPergam,apratntrunprocesde
otrviredeTorquatusiAsiniusPollio,avocaiirenumiiaivremii.
V.12(9)ZiuadenaterealuiAugustus,23septembrie,coincideacu
sfritulverii(v.14[11])inceputultoamnei.
V.2127(1620)Elogiulvinului.Cf.Ode,I,18,III,21.V.38(28)umbre:
paraziiboemi,conviviamuzanicarensoeaupeoameniidevazlapetreceri.
Cf.Sat.,II,8.
EpistolaI,6v.2(1)nimicsnutemire:niladmirri,loccomunalmai
multorscolifilosofice:8afJ.(3tanenfricarea(Democrit),dtTocpo^anetul
burarea(epicureismul),7tdc9aalipsadesuferin(stoicismul);ntermenii
textului,HoraiutraduceformulaatribuitluiPitagora:anSkvSaujx^siv.Cf.
iDiogeneLaeriu,VII,64,123,Cicero,Tusculane,V,28,81.
V.17(11)aceeaireanluc:improvisaspecies,termenidefilosofie
stoic;9avTaaa,reprezentarea,dacnuestecomprehensiv,nconformitate
cuobiectulcareoproduce,iealteratdenchipuireaunuilucrucarepare
foartedoritproducetulburare.Judecatafalsesteaadarizvorulpasiunilor,
emoiilesuntjudeciafirmChrysip{DiogeneLaeriu,VII,46;110,111,
115).CiceroTusculaneIV,7,14:omnesperturbationesiudiciocensentfieriet
opinione.ipentruEpicuropiniafalsesursdedureresufleteasc(Cic,Tuse,
III,13,28).Cf.Sat.,I,2,v.98(76)iII,2.
Neprevzutulintensificafectele,prinuimireapecareoproduceasupra
celornenelepi:concepieacoliicirenaicepreluatdestoici.(Cf.Cic,Tuse,
IV,17,3738).
V.18(12)Seenumeracelepatrupasiunicardinale,dupdoctrinastoic:
plcerea,durerea,dorinaiteama(DiogeneLaeriu,VII,63,110114).
V.21(14)Uimireabolnvicioasnfaabunurilorexterioareesteadesea
notatinSatire:stupet(I,4,28;6,17;II,2,5),torpes(II,7,95)v.37(26)
PorticulluiAgrippa,construitnanul25pecmpulluiMarte,njurul
templuluiluiNeptun,precumiViaAppia,eraulocuridepromenadlaRoma.
V.38(27)NumaPompiliusiAncusMartius,alIIleairespectivalIVlea
regelegendaralRomei,erausocotiidetradiieimenionaiadeseaca
exempledecrmuitoribuniipioi.
V.49(33)CibyraoradinLycia,nparteadesudvestaAsieimici,vestit
pentrumineleicomeruloufier.
Bithynia:cf.Ode,I,35,7,III,7;3.
V.5255(3638)Averea,criteriualvaloriisociale:cf.Epist.,I,1,5359i
Sat.,I,1,62:tantiquantumhabeassis,II,5,8:etgenus'Virtus,nisicumre
vilioralgaest.
V.56(39)SefacealuzieprobabillaregeleCapadocieiAriobarzanesalIII
lea,menionatdeCicerondouscrisori(AdAtticum,VI,1,3l3,5)casrcit
iplindedatorii,faptdatoratdesigursectuiriiregatuluisuprincampaniile
luiPompeiialeluiBrutus.Caatare,singuraavereierausupuii,care
puteaufivnduicasclavi.
V.5866(4044)L.LiciniusLucullus(cea11757)nobilromandin
partidasenatorial,generaliompolitic,rmasproverbialpentrutraiulsu
luxosirafinamentelemeselorncaresacomplcutndeosebinultimaparte
avieii.Plutarh,nbiografiaceiodedic,relateazintmplareacu
hlamidele,menionndcomentareaeidectreHoraiu(cap.39).
Hlamida:mantamilitargreceascfolositlaspectacoleledetragedie,
caracterizatenaceastvremeprinmontrifastuoase,cortegiicusutede
figuraniianimale,costumaieirecuzitabundent.Cf.iEpist.,II,1,v.
189iurm.
V.7679(5052)Salutuladresatpenumeistrngereaminiifceau
partedinprotocolulobligatoriualcampanieielectorale,ncarescopcandidatul
foloseaadeseaunsclavnomenclatorcaresisuflenumeleeventualilorsi
alegtori.
V.8084(5254):cuvintelecitatesepresupunafirostitede
nomenclator.
V.83(5354)jeuridefilde:sellacurulis,unscaundeformptrat
care,mpreuncufasciile,eraatribuitmagistrailornvestiicuimperium
(consuli,pretori,tribuni,dictatori).
V.98(62)tablelecerate:tabulaecaeritespecarelaordinulcenzorilor
eraunscriiceiprivaidedreptuldevotdincauzavreuneiinfamii(A.Gellius',
XVI,13,7).
V.99100(6364)AluzielaepisoadedinOdiseea(IX,83102iXII,
295398)cndnsoitoriiluiUliseaumncatfrunzeledelotussauboii
soarelui,acteacrorpedepsireleaamnatntoarcereanar.
V.101(65)MimnermdinColofon,poetgrecdinsec.AlVllea,considerat
dreptunuldinntemeietoriielegieierotice.
EpistolaI,7v.2august:noriginal,sextilislunaaasea,dupomai
vechenumrtoareaanuluincepnddinmartie.Inanul8.e.n.Acptat
numelempratuluiAugust.
V.8(6)lictoriierauniteslujbaiapparitoresnsrcinaifiecu
ordinea,fiepentruapurtancortegiulfunebrualfamiliilornobileinsignele
ranguriloravutenvia,alturidechipurilestrmoilor,imaginesmaiorum.n
fruntealorseaflaunmagisterfunerisnumitdissignator(v.6).
V.1012(89)officiosasedulitasetopellaforensis,zelulndatoritori
corvoadamruntaforului:miidetreburinesuferitedefelulceIordescrise
depoetnSat.,II,6,provoacfebraimoartea,datoritalergturiiprin
cldur,ntoiulzilei.
V.35(23)Distanadelaboablaban:boabeledelupin(iarbalupului)
serveaudreptbaniderecuzitlateatrusaunjocurilecopiilor.
V.42(28)Cinar:cf.Ode,IV,1,4;13,21;Epist.,I,14,33.
V.43(29)iurm.nfabulaesopic(nr.30)vulpeaflmndintratntro
scorburdestejardupnitepineicarne,nemaiputndsias,este
interpelatnfelulartatideHoraiu,deoaltvulpe.LaEsop,moralaeste
nsalta:timpulrisipetenecazurile.
V.63(40)iurm.nOdiseea,IV,v.589619Menelau,Atridul,iofer
luiTelemacuncarcutreicaiiocup.Larefuzulacestuia,iduncraterde
argintcuguradeaur.Horaiudointerpretaremoralepisoduluihomeric.(Cf.
Epist.,I,2).
V.70(45)Tiburul,prielniccreaiei(Ode,IV,2,3032;3,1012)i
Tarentul(OdeII,6)slaurideotium.
V.71(46)LuciusMarciusPhilippus,consulnanul91.e.n.,ludatde
Ciceropentrundrzneala,spiritulironicivehemenaoratoric(Deoratore,III,
1,4).
V.72(47)oraaopta:aproximativdoudupamiaz,ntimpulverii.
V.74(48)Carinae:cartierluxosalRomei,nparteadevesta
Esquilinului.
V.84(55)VolteiusMena:dupnume,unlibertgrec.
V.105(68)Sideabineeacas:evorbadesalutatio,vizitasalutului
fcutdimineaapersoanelorinfluentedectreprieteninsemndeafeciune,
darmaialesdectreclieni,suporteripolitici,oamenidejos,careprimeaun
schimbsportula,raiadesubzisten.
V.117(76)Feriaelatinae:srbtoarenamintireavechiialianedintre
RomaiLatium,stabilitnfiecareandectreconsuli,nlunileapriliemai.
Durapatruzile,prilejdevacaniviziteladomeniilerustice.
V.144(94)Genius:cf.Ode,III,17,14.
EpistolaI,8v.12AlbinovanusCelswsicampanialuiTiberius:cf.
Epist.,I,3.
V.9isintsupratpedoctori:evorbadecrilesaudascliide
filosofie.Cf.Epist.,I,1,v.3440iI,2,roluleducativalliteraturii.
V.12nestatornic,ventosus:cf.Epist,I,1,v.97100s;tII,7,v.2829:
'
Romaerusoptas,absentemrusticusurbem
EpistolaI,9v.1Claudius:TiberiusClaudiusNero:cf.Epist.,I,3,2i
precedenta.
Septimius:identicprobabilcudestinatarulodeiII,6icuSet>timiusal
nostru,numitastfeldeAugustusnbiografialuiSuetonius(3234).
V.10culpa:nvinuireadeafirefuzats1serveasc.
EpistolaI,10
AristiusFuscus,destinatarulodeiI,22,cf.iSat.,I,9,v.7694(61
74).
V.7(16)cuibul:adicRoma,oraul.
V.14(12)dupcumnaturacere:Horaiuparestraducprincipiul
stoicatrinconformitatecunatura,adiclogosul,raiuneadeisensuleste
maiapropiatdeconcepiaepicureic,potrivit,creiatrebuinelenaturale
constituiemsuradorinelor.Cf.Sat.,I,2,notalav.9396(7376).
V.19(16)ZodiaLeuluiiconstelaiaCineluimarcaula2123iulie
nceputulcaniculei.SteauaLeuluiturbat,cndsoareleaduceziledeari
(Ode,III,29,1920)iCinele,steaurtagricultorilor(Sat.,I,7,v.3031
[2526]).
V.22Marmura:pardosealademozaicfcutdinmarmurnumidic
Libycislapillis(v.19).
V.30(27)PnzdeAquin:AquinumlocalitatedinLaiuundese
prelucrauncolorantdinplantecareimitapurpurafenicianSidonioostro(v.
26).
V.3540(3438)Fabul(esopic?)istorisitdepoetulStesihoros(sec.VII
VI)locuitorilorHimereispreaideterminasnuprimeascstpnireatiranului
PhalarisdinAgrigent(cf.Fedru,IV,4iLaFontaineIV,13).
V.51(49)Vacuna:vechedivinitateitalic(sabin)cuidentitate
discutabil.DupVarroarfivorbadeVictoria;alicomentatorioasimileazcu
Bellona,Minerva,Diana(Ceres,Venus).
UntemplualVacuneiseaflanapropieredeReate,nudepartede
domeniulluiHoraiu,peoinsuldinmijlocullaculuiCutiliaefolositntimpul
veriipentruhidroterapie.PoateciHoraiuseaflaaicilacur(Preaux).
FaptulcVespasianipetreceaverilelaAquaeCutiliaes;laReate(Suet.,24),
precumioinscripiemenionndrestaurareaunuitemplualVictorieidectre
acelaimpratarputeafipusenlegturcuVacunaluiHoraiu.
EpistolaI,11v.12Bullatius:numerar,personajnecunoscut.
Chios,Lesbos,Samos:insuleionieneconsideratepentruresurselelor
naturale,bogiaculturilor(videvie)iprosperitateacivilizaieidrept
legendareleinsulealefericiilor.
Sardes:capitalaLydiei,aezatntrocmpieroditoarepefluviul
Pactolus,lapoalelemunteluiTmolus,centrucomerciallaconfluenadintre
lumeagreaciceapersan.CuceritdeCyrus(548.e.n.)idistrusde
atenieniIadeclanarearzboaielormedice,cetateacunoateodeosebit
nfloriresubimperiu,fiindsocotitoadouaRom.
V.3Smyrna,Colophon:oraeporturipecoastaAsieimici.Celdinti
distruspela575delidieniirefcutdeurmaiiluiAlexandruiarmaitrziude
M.Aureliuseradeosebitdeprospernepocaroman.
V.5Attal:regatulelenisticalPergamului,ntemeiaticrmuitde
dinastiaattalizilor(AttalusI241197)constituiaprovinciaromanAsia(cf.
Ode,I,1,12).
V.6Lebedos:nfloritoarecetateioniansituatntreSmyrnai
Colophon,afostdistrusdeLisimah(360281),iarlocuitoriistrmutaila
Efes.
V.710Opartedineditoriicomentatoriatribuieacesteversurilui
Bullatius,aliiconsidercpoetularecuvntultottimpul,variantadoptati
deEminescu.
V.78GabiiiFidenae:oreleitaliceaezatenapropiereaRomei,cel
dintilaest,pedrumulsprePraeneste,celdealdoilealanord,peTibru.
V.10ImagineaflatilaLucreiunprologulcriiaIiadinPoemul
Naturii,poateoreminiscendinSofocle(KiesslingHeinze)iotemretoric
(Preaux).
V.17RodosiMitilene(cf.Ode,I,7,1),elogiateadeseapentru
strlucirealor:Prinporturi,drumuriicldiriiprinalteconstrucii[Rodosul]
sedeosebetentrattdecelelaltenctnamputeanumi0altaasemntoare
inicidecummaipresusdeaceastcetate(Strabo,XIV,652).[Mitilene],ora
maintidetoatevestitattprinaezareanaturalirnduireacldirilorcti
prinfrumusee,cuogoarenflo'toareirodnice(Cicero,Delegeagraria,II,16,
40).
V.29(28)Oiulfrdeastmpr,strenuaineria:figuranumit
oximoron,constnddinmperechereacuvintelorcontradictoriiadpfolositde
Horaiu,d.p.Ode,I,34,2insanientissapientiaenelenciuneanebuni
Epist.I,12,1920.
V.31Ulubrae:oreldinLatium,nzonamlatinilorpontine
EpistolaI,12v.2(1)Icciuseraadministrator(procurator)albunurilorlui
AgrippadinSicilia(cf.Ode,I,29).
V.46ReminiscendintrunfragmentelegiacatribuitluiSolonsau,
dupalii,luiTeognis:[lafeldebogateste]Sicelcarearemultauriarginti
ogorntinscareiaducegruicaiicatri,icelcarearenumaiattCuce
sivoiniceasctrupulBinehrnit,binembrcatibinenclat
(Plutarh,Solon,ci.II,trad.N.I.Barbu)v.1213Dezinteresul
proverbialalluiDemocritfadelumeaexterioarnfavoareapreocuprilor
filosoficesaconcretizatnrelatrianecdotice,caorbireadebunvoie,pentru
anumaivedeacumcetenilorrilemergebine(DecimusLaberius,frg.Idin
mimulRestio,FrnghierullaA.Gellius,X,17,2)sauceamenionatde
Horaiuprivindneglijareacultivriipmntului.
V.1920armoniaplindecontraziceri,concordiadiscors:Horaiua
izbutitsconcentrezenacestcelebruoximoron,reluatadeseanliteratura
latin(Ovidiu,Manilius,Seneca,Lucan)esenadoctrineicosmogonicealui
EmpedoclepotrivitcreiaDragosteaiUraproduclumeafenomenalprin
asociereaidisociereacelorpatruelemente:pmnt,ap,aer,foc.
Sterlinius:cf.Sat.,II,3,notalav.53(33).
V.21Aluzieladoctrinametempsihozeiilainterdiciadeamnca
lucrurinsufleite,credinnsuitideEmpedocle,peseamacruiaDiogene
Laeriupuneaceastepigram:Fostambiatmainti,apoiamfostchiari
fat,Tufipasre,peteamfost,cevinedinmare(VIII,7).
V.22PompeiusGrosphus:dedicatarulodeiII,16(cf.V.333')v.2628
Evenimentepetrecutenanul20.e.n.:SupunereaCantabrilordinSpania,
rsculaimpotrivaRomeidupanul25.TnrulTiberiuspunepetronul
ArmenieipeTigranes,nurmaasasinriiregeluiArtaxias.Phraatesregele
prilorrestituieluiCezarOctaviansteagurileitrofeelepierdutedeCrassusi
Antonius.Cf.Ode,IV,14,4142,46;Epist.I,3,12i18,5658(5557).
pistolaI,13v.13Vinnius:arputeafiunpersonajdinaristocraiecu
accesnanturajulluiAugustus.UnconsulcuacestnumeemenionatdeTacit
pentruanul69,iardupMacrobius(I,6,28)porecladeAsinaaparinea
ntemeietoruluiginteiCornelia.Oipotezmainou,din1959,1963(ap.
Preaux,p.137)vedenVinniusValenspefiulunuicenturionVinniusAsina,
caiScaevadinepistolaI,17.Termeniimilitarifolosiinrecomandriledate
personajuluiconstituiedesigurunargumentstilisticnacestsens.
Scrisoareaesteimaginatcaoreluareainstruciunilororaledatela
plecareluiVinnius,careaveamisiuneadeainmnaluiAugustusprimeletrei
crideOde.Datapublicriiacestora(23)coincidecustarealuiAugustus
zugrvitdepoet:Deisntos:nanul23mpratulfusesebolnav,iarn22
pornetentroexpediienOrient.Vinniusurmas1ajungundevapedrum
(v.10).
V.14Pirria:igrafianumeluiiidentitateapersoaneieincert,norice
caz,evorbadeofemeiedecondiieinferioar,sclavsaucurtezan,dupun
scoliast,personajuluneicomediitogatealuiTitinius(Ribbeck,21).
V.15ranulsracinvitatdecolegulsudetribdelaora(dincele35
detriburidecetenialeRomei,31cuprindeaulaolaltpopulaierustici
urban),nlipsaunuisclavcares1slujeasc,ipurtasingursubbra
nclminteadeinteriorcucareseschimbalamasibonetadepsl.
V.18oratusmultaprecepoateaveacasubiectlogicpeunoarecare
curiosdinvulg,relundastfelafirmaiadelav.16,variantadoptatide
traductorulnostru;darsarputeareferiilarugminilepoetuluidin
scrisoare,acrorcitirelntrziapeVinniusdindrum,urmatencbipfirescde
ndemnurilelacontinuareadrumuluiindeplinireamisiunii.
EpistolaI,14v.23Varia,aziVicovaro,situatlavrsareaprului
Digent;nrulAnio,afluentalTibrului,ntrectunulluiHoraiu,Mandelaa
Tiburulaflatla8km,peViaValeria.Aiciveneauceicincirariicoloni,mici
proprietarisaufermieriarendai,vecinicupoetul,pentruaireglaconturile
custpnulsausprealuapartelatrg,laproceseorisfaturiceteneti.
V.6Lamia(cf.Ode,I,26,8iIII,17):arputeafivorbadecelmaimic
dintrefrai,Lucius,mortnanul33e.n.Inacestcaz,frateledisprutaiciarfi
celmare,Quintus.
V.9sdoboarebariereleivine:ntradiiamanuscrisfigureazamat
(variantnsuitdeSchiitz,Plessis,Villeneuve,Lejay,Preaux).
ConjecturapropusdeBentley(adoptatdeHeinze,Klingner),dupun
pasajdinLucreiuredndaceeaiimagine,idupunelecontextedinCatul,
Cicero,Arnobius,avet,subliniazdorinanerbdtoaredeaajungelaar
sfrmndobstacolele,precumcaiidecurse(Lucreiu,II,263265).Soluia
traductoareinoastrempacambeleposibiliti,ivinemarcndipreferina
obinuit,iintensitateaei.
V.1213TemtratatnEpist.,I,11.
V.14sclavdear:mediastinus,sclavdernd(inmedio),bunlatoate
treburiledomestice,froanumecalificare.
V.33Cinar:cf.Epist.,I,7,v.42(28).
V.36RenunarealajoculpetrecerilorialpoezieiinEpist.,1,1,10.
EpistolaI,15v.1NumoniusVala:dintrofamilienobilaicreimembri
suntmenionaiadeseaninscripiipemonedeinistoriografie(Velleius
Paterculus,II,119).
Velia(gr.'EX&c):colonie1foceeannLucania,pecoastamriitireniene,
renumitpentrucoalafilosofic(eleat)nfloritoareaici.
Salem(aziSalerno)portngolfulcuacelainume,nCampania,la45km
sudestdeNeapole.
V.2Baiae:ci.Ode,II,18,20,III,4,24iEpist.,I,1,84(83).
V.3AntoniusMusa:libertimedicalluiAugustus,pecarelvindecn
chipspectaculosnanul23,prinbireci,ajunseastfellamodanaceavreme.
(Cf.Epist.,I,13,3).
V.9Clusium(aziChiusi):localitatedinEtruria,perulClanis,lasud
vestdelaculTrasimenus.
Gabii:cf.Epist.,I,11,7.
V.11Cumae:oradinCampania,celebrusediualSibilei(Eneidac.AVl
a).
V.14ncaredinorae:dinceledoumenionatelanceput,Veliai
Salernum.
V.26Maenius:ci.Sat.,I,3,28(21).
V.36(37)Bestius:tipderisipitorpocit,provenitprobabildinSatirelelui
LuciliusiaflatcaatareilaPersius(VI,37).
EpistolaI,16v.1T.QuinctiusHirpinus:acelaipoatecudestinatarul
odeiII,11,personajdevaz,cumsevedeidinepitetuloptime.Doiconsulicu
acestnumesuntcunoscuinepoc,nanii2i9e.n.
V.5Optmpentruvariantani,nlocdesi,ipunctuaia
corespunztoare.Cf.ArgumentarealuiSchiitzadloc.
Valea:VsticanOde,I,17,11,iarnumelemunteluiesteLucretile(v.1).
V.12unizvor:Bandusia(Ode,III,13,1),probabillaoriginenumele
izvoruluidininutulnatal,transferatnchipomagialisimbolicasupracelui
dinSabinum(KiesslingHeinze),ceeacearexplicadiferenafadenumele
ruluiDigentia(Epist.,I,18,104).
V.13Ebrul:cf.Ode,III,25,9(10)iEpist.,I,3,3v.16Pentru
insalubritateaanotimpuluiasevedeaEpist.,I,7,nceputul.
V.17deeticumseaude:ideeasocraticaconcordaneidintre
reputaiaivaloareamoralaomuluilaXenofon,Memorabilia,I,7iII,6,39,
reluatdePanetius(Cicero,Deoficiis,II,12,43).
V.2729Cuvintelecitateprovindintrunpreacunoscutpanegiricallui
Augustus(Porphyrio)alcruiautorepresupusafiL.VariusRufus(cf.Ode,I,
6).
V.49Sabinul:austeritateasabineraproverbial,consacratcaatare
idefiguraIuiCatocelBtrn.Cf.iOde,III,6,v.3739.
V.5354AceeaiideenSat.,II,7,v.107109(7374).
V.61(60)Laverna:divinitateaparinnddemonilorsubpmnteni,
patroanahoilor.
V.64Joacdecopii,carefixauunbanncaldarmpentruapcliPe
hrpreiicarearfivruts1ridice.
V.6566Motivulsclavieipatimilor(cf.Sat.,II,7)ialspaimeicaform
detulburare[Epist.,I,6,1315[910].
V.74iurm.ParafrazdupBacanteleluiEuripide,v.492iurm
legendprelucratintragediaPentheusapoetuluilatinPacuvius
OpunnduseintroduceriicultuluidionisiaclaTeba,regelePenteu
ntemnieaztemporarpeAcoetes,undiscipolalZeului,cucarearploci
dialogulncauz.Pnlaurm,Penteuestesfiatdebacantecondusede
mamasaAgave.Cf.Sat.,II,3,416(303).
EpistolaI,17v.1Scaeva:ProbabilfiulcenturionuluiCassiusScaeva,
carefuseseelogiatdeCezar,(Bellumcivile,III,53)pentrueroismulsula
asediereacetiiDyrrachium.PoateunuldinsuitaluiTiberius(confundatcu
Lolliusdinepistolaurmtoare).UnScaevamenioneaziCicerontro
scrisoarectreAtticus(XIII,23,3).
V.68Aluziilacorvezilevieiideclient:sculatuldedimineapentru
salutatioinsoireapatronuluipedrumuriledeprovincie.
Ferentinum:Oreldininutulhernicilor,nLatium.
V.10trecndprinvianetiut:maximaepicureicXOs(3i<oaa'
desemnndanonimatulvieiideotium.
V.13iurm.DisputadintreAristipdinCyrene,ntemeietorulcolii
hedoniste(cf.Epist.,I,1,v.1819)iDiogenecinicul,relatatdeDiogene
Laeriu,II,8,68.
Termenulderegeefolositnsenspropriulav.13i20,cualuziela
vieuirealuiAristippelngDionisiosI,tiranulSiracuzei.
V.21cerifleacuri:vilia,lucruridepuinpre,hranaieftinimeschin
imbrcminteaprecarcucaresemulumeaucinicii.
V.2324(Aristip)tiasseadaptezeduploc,timpiom,iijuca
rolulpotrivitnoricemprejurare.Aasefacecsabucuratmaimultdect
oricarealtuldebunvoinaluiDionysios,deoarecentorceantotdeauna
lucrurilecumeramaibine.Sebucuradeclipadefa(DiogeneLaeriu,II,8,
66).
V.25Zdrenendoite:duplexpannus,mantauandoitacinicilor,care
ineaastfellocidetunicidemanta.
drzanevoin:termenalfilosofieicinicey.aptspiapatientia,efortuli
triadeasuportaadversitilevieii.
V.3031hlamida:Ampstrataicileciuneacomunamanuscriselor
chlamydem.VariantaintrodusdeCruquiuschlanydem,pemotivcacest
termendesemneazhainaluxoasdeln,sejustificnparte.Darhlamida,
deobiceimantauamilitar,puteasindiceicostumaiasolemndepurpur
acntreiloriaregilorlateatru.Dealtfel,jliletuleradeopotrivrenumitn
producereaesturilorfineidinlnidinpurpur.
V.3334AluzielatriumfurileluiAugustus.tronulluiJoetrebuie
neleslapropriu,artndloculundesedepuneautrofeeledectregeneralul
triumftor,ntemplulluiIupiterCapitolinus.
V.36Traducereaunuiproverbgrecescindicndaccesuldificillaplcerile
iluxulCorintuluipentruceilipsiidemijloacelematerialenecesare.Horaiul
folosetepentruaartaatingereaidealuluimoral.
V.43Aici,cuvntulregeesinonimcupatronulbogat.
V.52Brundisium:cf.Sat.,I,5,v.145(104).
Surrenlum:portnCampania,renumitnvinuri.
V.60Osiris:dintreadepiicultelororientale,egiptenendeosebi
proveneauaceticeretorivagabonzi.
EpistolaI,18v.lLollius:cf.Epist.,I,2,2.
V.3Matroanelepurtauombrcmintelung(siola)deculoarealb,n
timpcecurtezanelesedeosebeaunprivinaculoriidiscolor(v.4)purtnd
vemintepestrie.
V.7Horaiuevocaiciinutaneglijentacinicilor.
V.9VirtutearecomandatdepoetesteEUTpoOTsXfcx,supleea
spiritualiumoruldebungust,caledemijlocntregrosolniedypotxa,
rusticitasibufonerie,linguire,(3cou,oXoxwcTeofrastarengaleria
CaracterelorsaleunportretalLinguitorului(x6Xot5)'unulal
Bdranului(dtypow6;).
V.11bufonlacoadamesei,miderisorlecti:cf.Sat.,II,8,v.3335(23
24)ischemamesei.
V.14Inspectacoleledemim,dubletulactoruluiprincipaleradeobicei
unparazit,curoluldeaexagera,prinmijloaceleridicolului,joculceluidinti.
V.16fleacuri:subst.Nugis(ablativ)legatdearmalusdesemneaz
argumenteleneserioasealepersonajului.Dacllumcadativpelng
propugnat,aratnimicurile,pricinilelipsitedeimportan
Pentrucaresebate(cf.V.15).
V.17snolatru,elatrem(v.18):metaforadefinetecutezana>
limbaslobodacinicilor,7rxpp/)0ta,trimindlansuinumelesectei,derivat
dinimagineainumelegrecescalcinelui.
V.19CastoriDocilis:numedegladiatorisaudehistrioniaivremii.
V.20ViaMinuciarefcutmaiapoinViaTraianasedespreadeVia
AppialaBeneventum,scurtndastfeldrumulspreBrundisiumpermul
Adriaticei.Cf.Sat.,I,5,notalav.102(71).
V.32(31)P.Volumnius,poreclitEutrapelus(gr.spiritualul)dinordinul
ecvestru,prietencuAtticusicuAntonius.
V.4244ZethusiAmphion,personajeletragedieiAntiopadePacuvius
prelucratdupEuripidereprezintdoumoduridevia.Zethus,vntori
pstor,erapartizanulactivitiipracticeAmphion,cntreuldinlir.alvieii
contemplative.Disputapeaceasttemconstituiaunadinsceneletragediei.
V.49(48)AceeaiideenSat.,II,2v.2021Tupulmentariaquaere
sudando:transpirndagoniseteibucatelemustoase.
V.5657(5556)CampaniampotrivaCantabrilordinSpaniaavusese
locnanii2725,ceampotrivaPrilornanul20,soldatcurestituirea
steagurilorromanepierdutedeCrassusnanul53.Cf.Epist.,I,3,v.12.
V.83(82)Orelatareanecdoticaunuiscoliast,nscutprobabildin
efortuldeclarificareatextului,credecevorbadeunanumelibertLuthienus
Theon,izgonitdepatronulsudinpricinacrteliiveninoase,iobligatsi
cumpere,cusfertuldinmotenireacuvenit,acordatdestpn,ofunieiun
stlp.
V.91Lacunadintrev.90i92prezentncelemaiautorizate
manuscriseafostntregitdeuninterpolatordupv.34dinEpist.,I,14,din
necesitateadeamenineparalelismulcuv.8990ideadaunsubiectlui
oderunt.
EpistolaI,19v.2(1)Cratinus:reprezentantalvechiicomediigreceti(cf.
Sat.,I,4,v.1),scriseseocomedieintitulatClondirul.
V.5barziiceismintii:malesanos(v.3).Cf.iA.P.V.296297:
DemocritizgonetedinHeliconpepoeiintregilaminteiv.453iurm.,
portretulpoetuluinebun,ntruchipnddegradareaideiideinspiraie.
V.67(5)Camenele:divinitiitalicecorespunztoareMuzelorgreceti.
nloculizvoarelorsacredepeHelicon,semnalinspiraieilucide,apareaici
vinul,dreptbuturaMuzelor,semnalinspiraieiviolente.Dealtfel,motivul
apeiialvinuluisimbolizndceledouatipurideinspiraie,defaptopoziia
ingeniumjars,eracunoscutnliteraturagreacvecheielenistic.(Asevedea
locurilelaPreaux).
V.89(6)LaudavinuluilaHomer,nIliadaVI,261.
V.13(8)PuteaiLibonis:loculdinparteadeestaForului(cf.Sat.,II,6,
notalav.48(35)undeunanumeLibo,delasfritulsecoluluialIlIlea.Sau
fiulsu,delajumtateasecoluluialIIlea,construisersediuldejudecatal
pretorului,punctdentlnireialoamenilordeafaceri,potrivitdecipentru
butoriideap,luciziiaspri(siccis,severisv.9).Termenuldeputeaicare
naccepiacomunnseamnicolaculdepiatralfntnii,indicunposibil
jocdecuvintecusensultoponimicicucelmetaforicsemnalatmaisus(v.6
7).
V.15amdatedictuledixi(v.10).Variantaedixitarcomportaca
subiectpeunuldinpersonajeleenunatemainainte:Cratinus,Bacchus,
HomersauEnnius.
V.2223(15)Timagenes:retorgrecdinAlexandria,aduscaprizonierla
Romananul55.e.n.Unde,odateliberat,ainutcursurideretoricde
orientareaticist.Omelocventiculimbaascuit,carearostitmultevorbe
plinedeocaridefarmec(SenecaRetorul,Controverse,X,5,22),ipierde
dinaceastpricinfavoarealuiAugustus,intrndapoisubprotecialui
AsiniusPollio.
Iarbitas:dupnume,ungetul(numid).ntmplareacupricinaarfiavut
loclaunchef,ntrunexerciiudedeclamaie.
V.43tratare:noriginalordine(v.29),cuprindeideeadecompoziie,de
organizarefieasubiectului,aexpresiei,sauaformuleimetrice.
V.4748(3233)Cf.Ode,III,30v.1314.
V.50(34)Preferinapoetuluipentrupubliculrestrnsicompetente
afirmatpelarginSat.,I,10.
V.57(39)Versulcomportdouinterpretri,dupsferadeaplicarealui
ultoriconinutulatribuitluinobilium:a)Cureferirelalecturilepublice,
Horaiuserzbunpemarii(ironic)scriitorialecroropereleaaudiat,
citindulelarnduiversurilesalesenscontrazisdeversurileurmtoare;b)
Horaiuascult,iacamodeloperelescriitorilordemeritiirzbunde
atacurileadversarilor.Nobiliumarenacestcazunsenslaudativisereferfie
lapoeiidincerculluiMecena,fielaArhiloh,AlceuiSafo.
V.59deaiciacelelacrimi:hincMaelacrimae(v.41)expresiedevenit
proverbial,dinAndrialuiTereniu(v.126).
Episto!aI,20v1Ianus:cf.Epist.,I,1,54.
Vertumnus:cf.Sat.,II,7notalav.21(14).
Ambeledenumirimarcheazlocuridinpiaapublic,sprecarendreapt
acumcarteapoetului.
V.2Sosii:libraricelebriaivremii.
Sifaclustru:cupiatrponce(pumice)senetezeaumargini]libere
alepapirusului.
V.12(13)Utica,nAfricaillerdanSpaniapeEbru,desemneaz
provinciile,undeajungeaumaitrziucrileuzatelaRoma.
Celedoupredicatedinoriginalcomparcarteacuunsclavfugar
(ugitivus)sautrimisnlanuri(vinctusmitteris)lamuncgreav.28Lollius,
unmembrudevazalginiidincarefceaparteitnruldestinataral
epistolelorI,2i18,consulalanului21,lanceputfrcoleg,deoarece
Augustus,aflatncampaniespreorient,refuzasefuncia,apoi,dupunele
disputesaobinutnumirealuiQ.AemiliusLepidus,fiultriumvirului.
EpistolaII,1v.23Inanii15i14.e.n.,fiiivitregiailuiAugustus
DrususiTiberiusaunlturatameninareaadoupopulaiigermanicedin
Alpi,reiiivindelicii,carenvleaunGalliacisalpin.Cuacestprilej,Horaiu
leconsacrodeleIV,4i14.
PoliticademoravurialuiAugustussaconcretizatntroseriedeleges
iuliae,promulgatenanul18icarepriveau:cheltuielile,adulterul,castitatea,
corupiaelectoralicstoria.
V.10Unadincele12muncialeluiHerculeafostucidereahidreicu
multecapete,delaLerna.
V.16Instaurareacultuluiimperialsafcutnetapeicupruden,n
timpulIuiAugustus,caresaopuscuceamaimarendrjire(Suet.,52)la
divinizareapersoaneisale.InOrient,dinanul29/27existautemplededicate
luiAugustusasociatcuRoma.nItalia,dupanul12,LaresAugustiiGenius
Augustiaufostintroduincultulrspntiilor,Larescompilales,incelal
divinitilorcasnice(cf.Ode,IV,5,vv.3135).
V.24(27)PeMonsCavus,dinlanulmuniloralbani,lasudestde
Roma,seaflatemplulluiIupiterLatiaris,centrulligiialbane,dincareapurces
Roma.
V.2425Printrevechiletratatedealiandinvremearegilor,tradiia
istoriograficmenioneazpecelncheiatdeRomulus1TullusHostiliuscu
sabiniiideTarquiniusSuperbuscucetateaGabiidinLatium.
V.26(2324)Legeacelor12table,consemnareascrisadreptului
cutumiar,afostelaboratntreanii451449.e.n.Deocomisiede_eCe
brbai,aciunecareaconstituitunepisodvictoriosnlupteleplebeilorcu
patricienii.
V.27(26)Crilepontificalelibriicommentariipontificumerau
coleciilededocumentealemagistraturilorreligioase.
Dintrevechileprofeii,nisemenioneazcelemarciene,dupnudele
unuia,sauadoifraiMrciicare,laordinulSenatului,arfialctuit,nanul
212.e.n.,oculegeredinprezicerileoralemaivechi.V.33Gimnastica,pictura
imuzicampreuncugramaticaalctuiaucelepatruarteliberaledin
sistemuldeeducaiealgrecilor,v.4547Horaiuutilizeazaiciraionamentul
sofisticalgrmezii,formatsauanulatprinadugireasauscoatereacte
unuibobv.50PoetulEnnius(239169),nprologulepopeiisaleAnnales,
folosindmotivulvisuluiiconcepiapitagoreicametempsihozei,i
revendicasecalitateadeHomerroman,pretenienerealizatsubaspectul
calitativaloperei.
V.53Naevius,naintaulluiEnnius,scriseseoepopeeBellumpunicum,
rudimentarsubaspectartistic.
V.56Accius(17084)iPacuvius(220132),poeitragici,v.57
Afranius:contemporancuAccius,celmaideseamautordefabulaetogatae,
comediinhainroman.
ComparaiacuMenandru,printelecomedieinoigreceti,invocatde
arhaizanicaunmerit,sugereazdinpartealuiHoraiutocmaiideealipseide
originalitateicaracterulgrecizantaltogatei.
V.58Epicharmus:poetdinsec.VIV,ntemeietorulcomedieigreceti
prinprelucrareatradiieipopulareafarselordoricedinSicilia.
Plaut(254184)celmaideseamreprezentantalcomedieilatine
(palliata)estecomparatcuEpicharmpentruvioiciuneaaciuniiia
dialogului.
V.59Tereniu(185158):autorulunorcomediiurbanizate,rafinate
artisticsubimboldulcerculuiScipionilordecareaparinea.CaeciliusStalius:
situatcronologicntrePlautiTereniu,facetrecereantrecomediacritici
bufaceluidintiiceatemperatielegantaceluidealdoilea,Fora
menionataici(gravitas)sereferprobabillamoduldetratareapersonajelor
ilanaturatalentului,nopoziiecuartapredominantlaTereniu.
V.62LiviusAndronicus:primulscriitorlatin,sec.III.e.n.V70(71)
Orbilius:ungramaticalvremii,practicndlaRomadinanul63,cunoscut
pentruseveritatealuiexcesiv,puneapecopiisscrieismemorezeOdiseea
tradusnlatinetedeLiviusAndronieusv.7980T.QuinctiusAtta(+78):alt
autordecomediitogate.ExpresiaPesafranifloriesteexplicatdePorphyrio
prinabuzuldescriptivdeflorienumeratencomediaMaterteraeMtuile
(dupmam),darsepoatereferiilaobiceiuldeapresrascenacuflorii
parfumuri.
V.82AesopusiRoscius,actoricelebridinvremealuiCicero,celdinti
tragedian,cellaltactordecomedie.
V.86CntulSaliare:imnreligios,interpretatprimvaraitoamnaIa
deschidereainchidereaperioadeiderzboi,dectrecolegiulpreoilorSlii.
V.93nimicuri:nugae,ndeletnicirigratuite,artisticeisportiveopuse
celorgrave,legatedeutilizareavieiipublice(cf.Epist.,I,1,10).
V.113ocutie:pentrupussuluriledejascrise.
V.139155Pasajfoarteimportantpentruvaloarealuidocumentar
privindtradiiilepoezieifolcloricelatine.
V.143TerramatersauTellus:zeiapmntuluihrnitor.
Silvanus:divinitateapdurilorconfundatcuFaunusicugrecescul
Pan.CultivatalturideLari,Silvanuserapaznicalproprietii.
V.144Genius:cf.Ode,III,17,1415iEpist.,I,7,144(94),II,2,187
189.
V.145Adjectivulfescenin(fescennina)estepusnlegturcu
localitateaFescenniumdinEtruria,deundearfiprovenitacestsoidecntece.
Oaltetimologielleagdecuvntulfascinumcarenseamndescntec,vraj,
saufalus,simbolalfecunditii.
V.153versuricrude:Legeacelor12tablepedepseacompunereaunor
cntecevtmtoare,malacarmina,referinduseprobabillaceledenatur
magic,nprimulrnd.Horaiupunensaccentulpedefimareapersoanelor
princriticamoral,problemdezbtut;nSat.,I,4,iII,1,119120(8283).
V.158versulsaturnic,deoriginepopular,italic,eraformatdindou
emistihuriconinndrespectivtreiiambiitreitrohei,darsusceptibildefoarte
libereinumeroasesubstituiri,ceeaceiconfereauncaractergreoiiprimitiv.
V.173Dossenus:personajdeatellan,cocoat,vicleaniparazit.
Horaiucriticaicicaracterulvulgaraltipuluideparazitmncudincomedia
luiPlaut,preaasemntorceluidinfarsapopulara.
V.186RemarcaluiHoraiuprivindgustulplebeipentruelementu
spectaculosisportivamintetedepaniapoetuluiTereniuacarjesHecyra
afostdedouoriprsitlareprezentaie,odatpentruodefilaredepugiliti
iundansatorpesrm,adouaoarpentruungpectacoldegladiatori.
V.189Cortinasedeschideaisenchidea,respectiv,cobornduses;
ridicnduse,decinsensinversdectnteatrulmodern.
V.194Democritintratntradiiecafilosofulcarerdedepcatelei
nechibzuinaoamenilor,opusluiHeraclit,filosofulcareplnge.
V.195196(195)unsoi/Depantercucmil:girafa.
V.202pdurigargane:cf.Ode,II,9,8(7).
V.216BibliotecadintemplulluiApollodepePalatinconineascrier
grecetiilatineti,careputeaufisporiteprinproduciileoriginalealepoeilor
romanicontemporani.
V.232Choerilus:originardinIasos,localitatedinCaria(Asiamic),poet
lipsitdetalentdinsuitaluiAlexandrucelMare.
V.234filipi:monezideaurcuchipulregeluiFilipalMacedoniei.
V.240241(239240)ApellesdinEfesiLisipdinSicione,ceimaide
seamartitiplasticiaisec.IV.
V.244Spiritulgreoialbeoienilorerapusnlegturcuaerulncrcat
denegurialacestuiinut.
V.251(250)sermones:termenulfolositdepoetpentruadesemnasatirele
iepistolele(cf.Epist.,I,4,1).
V.255Ianus,pciigardian:cf.Ode,IV,15,9.TemplulluiIanus,
deschisntimpderzboi,senchideansemndepace,lucrurarnistoria
Romei.UnmeritalluiAugustusestecntimpulsufaptulsapetrecutntrei
rnduri(29,25,10.e.n.).
EpistolaII,2v.1IuliusFlorus:acelaidinEpist.,I,3,nsoitorallui
Tiberiunexpediiaorientaldinanii21/20.
V.3Gabii:cf.Epist.,I,11,7iI,15,9.Tibur:cf.Ode,I,7,21iindice.
V.5optmiidesesteri:preulobinuitalunuisclavrustic.
V.16Variantalaeditdinmss.Blandinianusvetustissimus,adoptatle
majoritateaediiilor,neparemaipotrivitdectlaedat.Realitateacondiionalei
dacnuipasmotiveazndemnuldeacumprasclavul.
V1719Sereferlaobligaiaproprietaruluideadeclaradefectele
sclavuluidevnzareiladreptulcumprtoruluidea1chema>njudecatn
cazcafostnelat.(Cf.Sat.,II,3,v.389390(285286.)v.26Lucullus:E
vorbadeontmplareextrasdinIstoriile1Sallustiusipetrecutntimpul
celuidealtreilearzboicuMitridatregelePontului(7476)purtatderomani
pnn66subconducereconsululuiL.LiciniusLucullus.
V.45parculluiAcademus:sediulcoliiplatonicieneseaflagrdinile
dinpreajmasanctuaruluidedicatluiAcademos,vechieroiatenian.
V.49Philippi:cf.Ode,II,7,910.
V.53Cucutandozerezonabileerafolositntratamentulbolilor
nervoase,carefrigerator,nebuniafiindconsideratostarefebriloncingerea
creierului.Pentruinspiraiapoeticsinonimcunebuniacf.Epist.,I,19
nceputuliA.P.,v.295301i453476.
V.60BiondinBorysthenes:filosofcinicdinsec.III.e.n.,unuldin
reprezentaniidiatribei,sursasatirei.
V.68dealulluiQuirinus:Quirinalul,unadincolineleRomeiseafla
camla3km.DeextremitateaAventinului.
V.89Gracchus:fraiiGracchiaufostifaimoioratoriaivremiilor.Pe
Caiusndeosebi,Cicerolconsideragrandiosncuvinte,neleptngnduri,
mrentrutotul(Brutus,126).
MuciusScevola:secunosctreimembriaiacesteifamiliicutradiien
tiinadreptului:Publius,fiulsuQuintus,augurul,inepotulQuintus,
PontifexMaximus.ContemporancuC.Gracchusafostceldinti,consuln
133.
V.94EvorbadetemplulluiApollodepePalatin,cufaimoasabibliotec.
Cf.Epist.,II,1,216.
V.98samniii:vechepopulaieitalicdincentrulApeninilor,renumit
pentrufastulechipamentuluiialarmelormetalicectiprinndrjirealor
rzboinic,nfruntatderomanintreirzboaie(343290).Dup
introducereaoficialajocurilordegladiatori(105.e.n.)oanumitcategoriede
lupttorigreunarmaisenumeausamniitermendealtfelmaivechiatribuit
acestoradectrelocuitoriiCampaniei,deundeveniserjocurileiIaRoma.
V.99Alceu:cf.Ode,II,13,v.2628.
V.100CalimahdinCyrene,sec.III.e.n.:poetierudit,reprezentantul
celmaideseamalcoliialexandrine.
V.101Mimnerm:cf.Epist.,I,6,101(65).
V.104105minteamiavenitlaloc:scpatdefuriainspiraiei(cf.V.
53)caidervnapentruglorie,poetulpoaterenunatararisc(impune)la
lecturileconfrailor.
V.110114Pasajuleconstruitpeimagineacensoruluicareterdepe
listepeceteniinevrednici.SanctuarulVestei,simbolizivatracaseiiaRomei,
semnificnplanulfiguratrangulsocialpolitie,categoriadincareceteanul
nedemnurmeazafinlturat,iar,referitorlapoet,manuscrisulaflatnc
acas,loculsacrualmunciicreatoare.
V.116cuvintectmaidruite:speciosa,nopoziiecucelemenionate
lav.111(parumsplendoris),caretrebuienlturate.
V.117CatocelBtrn(234149)iM.CorneliusCethegus(consuln
204):consideraicanceptoriaioratorieilatine,folosiiuneoricasursde
ctreurmai,deex.ArhaismeleluatedeSallustiusdelaCato.V.122125
Dupceavorbitdesprealegereacuvintelorconsiderateizolat,poetulserefer
lanlturareadefectelornasamblareacuvintelor(continuatioverborum).
V.125Aluzielapantomimelecusubiectmitologic,poatechiaroanumit
dramsatiricncareciclopulPolifemisatirulAcissendrgostescdenimfa
Galateea.
V.158cubronzulibalana:evorbaderitualuldevnzareeumprare
abunurilormobilesauimobile,animaleisclavi,numitmancipatio.nfaaa
cincimartori,cumprtorulloveacuobucatdebronz,reprezentnd
contravaloareaobiectului,nbalanainutdeuna]aselea,declarndsolemn
nsuireabunuluirespectiv.
V.159prindreptdefolosin:usucapio,formdetransmiterea
proprietiiprinfolosinanentrerupt,timpdeunansaudoi.Porninddela
sensultehnic,juridicalnoiunii,Horaiulextindencontinuarelacelde
folosinngeneral,desemnnddreptproprietarpebeneficiarulfizical
roadelorpmntului,independentdestatutulluijuridicidemodulde
procurareabunurilorrespective.
V.161Ampreferatvariantadaturas,aflatnmajoritateaediiilori
adoptatdetraductor,carepuneaccentulpeproprietatecaobiect(v.160).
V.166Poetulreia,raportndlanoiuneatimpului,ceaspusmainainte:
ogorulcumpratodat,cutoibanii,sautreptat,prinprocurarearoadelor
acestuia.
V.167AridaiVeii:oraesituatenapropiereaRomei,celdinti'asud,
peViaAppia,celdealdoilea,lanord,nEtruria.
V.168Legumecumprategust,chiardacneag:iapltitradele
princumprarealocului,chiardacacumlearegratis.
V.177178CalabriaiLucania:inuturilesudicealeItaliei,bogaten
puniiturme(cf.EpodeI,v.2728).
V181purpuragetul:dininsulaGirba,situatnfaaSirteimi.
Getulii;cf.Ode,I,23,10.
V.184HerodcelMare:tetrarhulIudeii(394).Numiteleplantatde
palmieriseaflaunpreajmaIerihonului.
V.197Quinquatrus:srbtoareaMinervei,patroanameseriaiiia
artitilor,avealocntre1923III,ziledevacanipentrcolari.
Artapoeticv.137Primadiviziuneauneizixvrja.TS(manualde
introducerentrundomeniudat),potrivittradiieiperipateticeatratatelorde
poeticiretoric,sereferlaconstituireaopereideartcasubiect7toir)ou;
respectivlagsireaargumentelornretoric_n_ventio.
V.4Comparaiaopereiliterarecuunitateanaturalauneifiinese
gsetelaPlaton,Fedru,264C.
V.6FamiliaPisonilor,untaticeidoifiiaisi(y.24)LuciusiCaius,
destinatariiArteipoetice.
L.CalpurniusPiso(48.e.n.32e.n.),consulnanul15.e.n.iprefect
alorauluisubTiberiu,afostelnsuipoetifruntaalstudiilorliberale
(Porphyrio).Celmaimaredintrefii,Lucius,separecaveanclinaiiliterarei
veleitidepoettragic(ceeacearmotiva,nparte,importanaacordat
tragedieinArtapoetic).
ncoleciadepapiridescoperitlavilaPisonilordinHerculanumsau
gsitiscrierileepicureianuluiFilodemdinGadara.Prinintermediulcriticilor
adusedeacestadoctrineiperipateticuluiNeoptolemdinParion(sec.II.e.n.),
HoraiuiacontactcuprincipalasursaArteisalepoetice.
V.9Unitateaisimplitateaopereicantregesteprincipalulcriteriual
procesuluidecreaieinormafrumosului,nscutdinimitaiaunuimodel
natural(v.23,34.Cf.Aristot,Poetica,7,8).
V.1518Exemplededigresiuni,probabildinopereleunorpoeiromani,
pasajedescriptivedevirtuozitatepoetic,introduse,dupmanieraalexandrin,
ndaunaunitiioperei.OdescriereaRinuluiputeafiguranepopeeapoetului
neotericM.FuriusBibaculus.Ci.Sat.I,10v.4142(3637).
V.19Prezenachiparosului,arborefunebru,peotblivotivamenita
exprimatocmaisalvareadelanec,ilustreazpeplanteoreticdetaliul
neintegratnsensulunitaraloperei.
V.25iluziaadevrului,speciesrecti,provocatdeurmrire.Excesiva
unorcaliti,arelabazconcepiavirtuiicaledermjacOo^Qttransferat
dindomeniulmoralncelartistic.Acestdefect,nretoric,poartnumeledey.
otxoCqXovafectarea,prostulgust.
V.32coalaEmiliaeraocazarmdegladiatori(numitastfeldup
ntemeietorulei,unanumeAemiliusLepidus),laparterulcreiagenchiriau
ncperipentrudughenesauateliere.
V.41Ordinea,ordo,dispositioistilulfacundia,elocutio(gr.Xe^k;)sunt,
potrivitcanonuluiretoric,urmtoareleetapealeprocesuluidecreaie,dup
inventio.
V.4672Pasajcelebrudesprealegereacuvintelor.Horaiudistingeaici
treimijloacedembogirealexiculuipoetic:metafora,callidaiunctura,
neologismul(grec)iarhaismelerennoite(cf.Epistole,II,2,v.115iurm.).
V.50Cethegiintunic:cf.Epist.,II,2,117.
V.54CaeciliusiPlautus(cf.Epist.,II,1,v.5859):alturareaacestor
dounumeemotivatdoardeopoziiadintrevechiimoderni.Altminteri,
deosebiisubaspectcalitativ,CaeciliusfuseseconsideratncdeCicerodrept
unmalusauctorlatinitatis(Brutus,258)iarPlaut,deidenigratdeHoraiu
(Epist.,II,1,v.171176),rmnepentrunoigenialulcreatorallimbajului
comiclatin.
V.55VergiliusiVarius,menionaiadeseampreuncaprietenicu
Horaiuireprezentaniaipoezieicontemporane(cf.Sat.,I,5,v.57(40),I,'10,
v.5255(4445)i104105(81),Epist.,II,1,v.246(247).
V.56CatocelBtrn(234149)primulreprezentantcunoscutalprozei
latineculteiEnnius(239169).FragmenteledetragediiialeepopeiiAnnales
dinoperaacestuiavdescefortuldecreareaunuilimbajpoeticelevatncare,
alturidealteprocedee,grecismeleicuvintelecompuseocupunIoc
important.
V.6368nacestelucrridetransformareanaturiiputemvedeao
aluzieladiferiteleproiecteiaciuniedilitaredintimpulluiCezariAugustus
(cf.Suetonius,Cezar,XLIV,Augustus,XXIX).
V.73iurm.Dupexpunereageneralprivindprocesuldecreaie
artistic(TtOYjcrt)corespunzndschemeiretoriceinventio,dispositior
elocutio,deaicinainte(v.73294)pareasedesprindeceadeadouaparte
mareauneiartepoetice7rol'ig|xa,operadeartcaprodusfinitalcreaiei,
avnddreptobiecttehnicaartistic,normeleconstitutivealegenurilor(i
speciilor)literare.
Delimitareaacesteiprindeosebivariazladiferiiicomentatori.
Continundlaprimavedereseciuneaafectatstilului,Horaiulrgetedefapt
discuiaraportndnecontenitnormeledeexpresielacriteriideconinut.
V.7385Pasajulnfieazcanonulmetricalgenurilor,raportatn
manieralexandrin,laprimullorcreator(eSpEnrjinventarconsideratn
virtuteaacestuifaptimodelvaloric.
V.7576Distihulelegiacalctuitdintrunhexametrudactilicsun
pentametruerafolositpentruaexprimafiesentimentedeialquerimonia,n
epitafemaiales,fiesentimentepozitivelareprezentani'elegieiclasicegreceti
dinsec.VIIVI.
V.80naliicoturni:nclminteanalt,specificactorilortragici,
menitaconferipersonajelorgrandoareanecesar:soccinclrilejoaseale
actorilordecomedie,unfeldepapucimulaipepicior.
V.86smlassalutatcapoet:aluziepolemiclaadresapoetului
Ennius,care,adeptalinspiraiei,neglijatehnicaartistic,ars(cf.V.259
262),cusurreproatnpermanenromanilorimaialesvechilorpoei,de
Horaiu.IntroepigramdinculegereadeSatiraeEnniusiimaginasesalutul
publiculuipentruversurilenflcrateizvortedinadnc(II,1,6).
V.90(91)TragediaThyestes:dinciclulPelopizilor,umplutdecrimei
incesturi.Atreu,fratelegeamnalluiThyeste,ioferacestuialaunosp
(cenaThyestae)mdularelepropriilorsifii,dreptrzbunarepentrufaptulde
aifirpitsoia.SubiectulfusesetratatlagrecideEuripide,iarlaromanide
Ennius,intimpulluiHoraiudeVarius,piesaacestuia,dealtfelpierdut,
fiindconsideratceamaireuitcreaieatragedieilatine(Cf.Ode,I,16,17).
V.93(94)Chremes:tipdetatmniosdincomediapalliat.Unpater
iratuscuacestnumesentlnetencomedialuiTereniu,Heauton
timorumenos,V,4.
V.96Telephus:fiulluiHercule,regealMysiei,dinAsiamic.Rnitntro
luptdelanceaIuiAhile,elvinentabragrecilordelaAuliscaunceretor
(pauperetexul),cerndvindecarearniinschimbulcluziriiarmatelorspre
Troia.Conformnduseoracoluluicarepreziseseaceastdezlegare,Ahilel
vindecungndu1curuginalnciisale.Euripide,EnniusiAcciusaucompus
tragediicuacestsubiect.Peleus:tatlIuiAhile.Diverseepisoadelegendareni1
prezintnsituaiadeexilat,pentruucidereaunuifrateipentruacuzaiafals
deafiseduspesoialuiAcaste.SubiectulafosttratatdeSofoclei
Euripide.
V.108CorelaiaimpresieafectexpresieesteexplicatdeHoraiucu
ecouridinfilosofiaepicureicdeterminarealimbajuluidectreimpresiile
exterioareistoicnoiuneadevorbireinterioarivorbireexprimat.
EpicurdespreoriginealimbajuluiiaDiogeneLaeriu,X,75iLucreiu,V,
1028iurm.
V.120124Exempledepersonajetragicefoartepreciscaracterizatede
Horaiucutrsturilelortradiionale:FiguraluiAhiledescindedinprimaparte
alliadeiifcuseobiectulunortragediialeluiAndronicus,EnniusiAccius.
Medeeacareiucidepropriicopiiiperivala(Creusa),spreaserzbunape
Iason,iubitulinfidel,fusesetratatdeEuripide,Ennius,AcciusiOvidiu.Ino
estevictimagelozieiHerei.LovitdenebuniempreuncusouleiAthamasi
ucidecopiii,dreptpedeapspentrufaptulcadoptaserpenepotullor
Dionysos,fiulbastardalluiZeus.Aruncndusenmare,Inoeprefcutn
nereidcu'numeledeLeukothea.EuripideiAndronicusaucompustragedii
subtitluldeIno,iarEnniusiAcciuscteunAthamas.Io,fecioaraargian,
preoteasaHerei,prefcutnjunincdeZeuspentruaoscpadefuriaZeiei,
rtceteprinGrecia,AsiaiEgipt,pzitdeArguscelcuosutdeochi,apoi
urmritdeuntunilovitdestreche.Eroinaaparecapersonajepisodicn
dramaluiEshilPrometeunlnuit,icafigurcentralnIodeAccius.
ViclenialuiIxionconstnucidereasocruluisuDioneus,dupceirefuzase
acestuiaizestreapromis,i,naldoilearnd,nncercareadeviolarea
Herei,faptepentrucareeintuitpeoroatdefocceserostogoletenencetat.
SumbrulCreste,(tristis)urmritdeEriniilerzbuntoarepentruuciderea
mameisale,neestecunoscutdincelebratragediealuiEshil,Orestia,idin
drameleluiEuripide,OresteiIfigenianTaurida.Laromani,Pacuviusascris
unDulorestes.PersonajulmaiapreadesigurnEumenideleluiEnniusin
ChrysesdePacuvius.
V.128iurm.Discuiadespreoriginalitatenceputlav.119curaportul
dintretradiieiinovaienconstituireasubiectuluiiapersonajelordramatice
secontinucuindicareanormelordevalorificarepersonal(propriefprivai
iuris)amaterialuluilegendartradiional.
Pasajulridicdealtminteridificultideinterpretarelegatemaialesde
sensurileatribuiteluicommunia:a)Subiectedintradiiamitologic(homeric
nspecial)netratatencdramaticiaflatecaatareladispoziiatuturor.
B)Subiectedestratateideveniteprinaceastacomune(publica
tnateries).
C)Subiecteluatedinexperienacomuniplsmuitedepoet(ficta)dup
regulilearteisibiconvenientia(v.119).
D)Universalularistotelic{Poetica,9),extrasdinrealitateiplsmuitde
poetdupcriteriulverosimiluluiialnecesarului.
V.136152PrincriticapoezieicicliceielogiulluiHomer,Horatextinde
ladomeniulepiculuilegiledecompoziieitrataredramaticamitului.Aristotel
subliniaseapropiereadintretragedieiepopeedbazacanonuluiestetical
dramei,prezentnduldinacestpunctdvederepeHomercapeunmodelde
urmat,nopoziiecupoeiiciclic(Poetica,23).
V.137Identificareacitatuluiestenesigur.Secredecarputeaproveni
dintrunuldinpoemele:MicaIliad,DistrugereaTroieisauCipriile.
V.141142RezumatulprimelortreiversuridinOdiseea.
V.145Cf.Odiseea,cnturileX(Antifate),IX(Ciclopul),XII(Scilai
Caribda).
V.146Doupoemeciclice,oTebaidiEpigoniipovesteauceadeadoua
expediiempotrivaTebei,avndu1caerouprincipalpeDiomede.Acesteaerau
atribuitedescoliatipoetuluiAntimah,probabilAntimahdinTeos(sec.VIII),
confundatcuAntimahdinColofon(sec.VIV)ielautoruluneiTebaide.n
operalacaresereferHoraiu,subiectulsentindeanapoipeliniecronologic
pnlaMeleagru,buniculeroului.
V.147OulcelgeamnalLedei:dimtrunulsenscuserCastori
Pollux,dincellaltHelena,avndcaprinipeZeusiLeda.Aiciestevorbade
poemulCipriile,oIliadscrisnmanierciclic.
V.153Deaicipnlasfritulpriiadoua(v.294),Horaiuseocup
despeciilegenuluidramatic,detragedienmodspecial,abordatemaialessub
aspecttehnic.
V.154cdereacortinei:cf.Epist.,II,1,189inota.
V.184Interdiciareprezentriidirecteascenelorviolenteeraoregula
teatruluiclasicantic,precumiaclasicismuluieuropean.Variantelemai
modernealeteatruluiexploateaznsasemeneasituaiipentrusporirea
patosuluitragic.AstfelSenecaaveasscrieotragedieMedeeaiunaThyeslen
careerauprezntatescenedecruzime.
V.187Legendametamorfozriinrndunicirespectivnprivighetoare
acelordousuroriProcneiPhilomeleconstituiasubiectuluneitragediialui
Sofocle,intitulatTereus,dupnumelesouluiProcneiprefcutielnpupz
nurmauneidramedefamiliecuincesticrim.AndronicusiAcciusau
imitatpiesaluiSofocle.Cf.Ode,IV,12,58.
Cadmus:ntemeietorulTebei,prefcutnarpempreuncusoiasa
Harmonia,nIliria,undeajungspresfritulvieii.Evenimentuleraanunatn
finalulBacantelorluiEuripideitratatprobabilntropiesaparteintitulat
Cadmos.
V.189Reguladiviziuniincinciacteseconstituieabianepoca
elenistic.LaromanieatestatirecomandatdeVarro.PieseleluiPlauti
Tereniuaufostmpritenacestfelmaitrziudectregramaticiieditori.
Senecaaplicaceastnormntragediilesale.
V.191Deusexmachina:procedeuderezolvareauneiintrigidramatice
frieire,prindeciziaunuizeu,adusnfaapubliculuipeoplatform
specialdcoXoystov.
V.192Eshilridicasenumrulactorilordelaunulladoi,Sofoclelfixeaz
latrei.Aceastnormnecesarpentruconcentrareadialoguluiafost
respectatntragediagreac,precumideSeneca.ncomedianouipalliat
ntlnimpnlaasepersonajeprezenteconcomitentpescen.
V.210Geniul:Cf.Ode,III,17,1415.
V.213nanul194.e.n.,lajocurilemegaleziene,dinndemnulluiScipio
Africanul,pentruprimaoarsenatorilorIisauacordatlocuriseparate.Mai
apoi,prinlegeaRoscia(67)saurezervaticavalerilorprimele14rnduri,
senatoriifiindplasainorchestr.(Cf.Epode,IV,16;Epist.,I,1,62).
V.216Coardelelireilanceputnnumrdepatru,apoiapte,fuseser
sporitelazecedectreTimoteos(sec.IV.e.n.).
V.220250Dramasatiric,specificliteraturiigreceti,intermediar
ntretragedieicomedie,eraprezentatcadivertismentfinallaspectacolelede
tragedie.Analogiacuspeciileteatruluipopularlatin,saturadramaticai
atellana,justificprobabilintroducereaacestuipasajnArtapoetic.
V.237238DavusiPythias,sclavi,Simon,btrnpersonajede
comedie.Potrivituneiscolii,sarputeacaHoraiussereferelaoanumit
scendintropiesaIuiCaecilius.
V.240243Dupuniicomentatori,poetulsarreferiaicinuattla
procesuldeconstituireasubiectuluidinelementecunoscute(dinviasaudin
tradiie),ctlaexpresiaartisticdesprecareafostvorbainversurile
anterioareinceleurmtoareacestuigrup.
V.253Versulcaracteristicaldrameieraformatdinasepicioareiambice
sautreipicioareduble,deundeidenumireadesenarsautrimetruiambic.
V.258Substituireaiambilorcuspondeierapermislalocurilempare
(1,3,5),celelalte(2,4,6)trebuindafiformatenmodobligatoriudiniambi.
V.274cudegetele:ritmulmuzicalalversuluierabtutdeobiceicu
degetulcelmare(Cf.OdeIV,6,36).
V.275Discuiadespregenuldramaticsencheiecuoschiistorica
teatruluigrec,urmatdemenionareainovaiilorromane(v.288)v.276
Thespis:Primultragediografgrec(sec.VI).
V.276277Imagineacarelor,deundesearuncauglumetrectorilorla
srbtorileluiDionysos,ifeeleunsecumustsuntdetaliiceindeunstadiu
primitiv,nedifereniatncaldramei,observaiefcutdeAristot(Poetica,IV)i
acreditatnepocaelenistic.
V.281comediaceaveche:Cf.Sat.,I,4,1.Succesiuneastabilitaiciare
nvederenuoriginilecomuneindeprtatealetragedieiicomediei,cidata
admiteriilorlareprezentaiileoficiale,ceaacomedieifiindulterioar(490.e.n.)
fadetragedie(cea534).
V.284Rolulactivicriticalcorului,manifestatndeosebinparabaz
(procesiuneaicntulsucaracteristic,otiradcuconinutgeneral,alctuit
dinaptepri)scadecutimpul,ncepnddelaultimelecomediialelui
Aristofanpnlacomedianoucndprezenasasereduceladivertismente
muzicalcoregrafice.Dintrecauzelemultiplealeacesteitransformri,Horaiu
facealuzielaunelerestriciilegislativedinceadeadouajumtateasec.V.
V.288Fabulapraetextaifabulatogataerautragediaicomedia
inspiratedinistoriai,respectiv,dinviaaroman,denumiteastfeldup
costumulspecificalpersonajelor(toga),deosebitdecelalpieselorpalliate,cu
subiectgrecesc.
V.292VoidinPompiliu:gintaPisonilor(Calpurnia)setrgeadintrun
strmolegendar,Calpus,socotitfiualregeluiNumaPompilius.
V.294Imagineaesteluatdinpracticasculptorilor,carencercaucu
unghianetezimeastatuilor.
Culipsameteuguluiartistic,reproatromanilorcauncusur
naional,sencheie,aici,nchipfiresc,primaseciuneobligatorieatratatelor
(iixvrars),alctuit,cumamvzut,dindoupri:TMrpic,i7totY]fia.
V.295ncontinuare,ceadeadouaseciune,dedicatartistului
TEXV'TY1?>artifex;tohet^ti;poetancepecucriticaideiideinspiraiecreia
Horaiuiopunemeteugul,munusetofficium,funciaindatorirea
poetului.
nscrierilesaleDesprepoezieiDespreHomer,filosofulDemocnt
susinuse,naintealuiPlaton,cinspiraiapoeticeostareiraionala,deextaz
divinsaudenebunie.
V.301treiAnticyre:cf.Sat.,II,3,118(83).
V.302Curadeelebor,plantaproduslaAnticyra,sefceaprimvara,
cndabundenafieriinorganismprovocastrivecinecunebunia.
V.309Caracterulraionalalcreaieiartisticefundamenteazideeade
artdecareafostvorbamainainte.
V.310coalasocratic:Evorbamaialesdescrieriledemorala]e
descendenilorluiSocrate,careservesclaeducareapoetului.
V.311HoraiureiaunprincipiurecomandatoratoruluideCatocel
Btrn:remlene,verbasequentur.
V.332Suluriledepapirusseungeaucuuleidecedruisepstraun
cutiidechiparosspreanusedeteriora.
V.338Normaristotelicaimitaieiartistice,verosimilulseaplici
creaiilorfictivealeimaginaiei.
V.340Lamia:monstrucucareerausperiaicopiii,cifurii
mnnc.
V.341Centuriile:categoriidecetenimpriidupaverederegele
legendarServiusTullius.Ceitrecuide45deaniintrauncenturiile
btrnilor.
V.342cavalerii:ntext,Rarnnes,numeleunuiadinceletreitriburi
primitivealeRomei,dincaresealegeaucenturiiledecavaleri.
V.345Sosii:cf.Epist.,I,20,2.
V.347Pasajuldespreerori(v.347360)anundiscuiadespre
perfeciune(v.366390),cf.V.308:quovirtusquoferaterror.
V.357Choerilus:cf.Epist.II,1,232.
V.361Utpicturapoesis:afirmaiecelebrpreluat,separe,dela
SimonidedinKeos(sec.VIV),carespusesec:picturaeopoezietcut,iar
poeziaopicturvorbitoare.Comparaiaefolositnrepetaternduride
AristotelnPoeticasaidelaeaporneteHoraiu,cumamvzut,discuia
desprepoezielanceputulArteipoetice.Aici(v.361365)imagineaexprim
ideeadedinuireaopereivaloroasenfaacriticiloriapubliculuiiintroduce
astfeldiscuiadespreperfeciune.
V.371M.ValeriusMessalaCorvinus:cf.Ode,III,21,7iSat.,I,6,
56(42),I,10,31(29).
CascelliusAulus:jurisconsultdinepocaciceronian,foartenvrst
probabilladatacndscrieHoraiu,adversaraltriumvirilorialexproprierilor
iniiatedeacetiananul42.
V.372(373)columne:coloanelelibrriilorsituatenportice,pecarese
expuneaucrilesauseafiautitlurileacestora.
V.375MiereadinSardiniaeraamruielagust,dincauzaplanteidin
regiunefolositedealbine.
V.385Minervasemnificnzestrareanatural,talentul,pecarebizuiecel
maimaredintrePisoni,ceeacenuexclude(tamenv.3861apelullacritici
autocriticdreptgaranieauneiopereperfectev.887SpuriusMaeciusTarpa:
cf.Sat.,I,10,45(38).
V.391407PasajcelebruprivindrolulcivilizatoralpoezieiWatdensei
originileeilegendare.
V.399Vechilelegi,lagrecicailaromani,erauspatepetabledelemn.
V.402Tirteu(sec.VII):autordecntecerzboiniceipatrioticecucarea
mbrbtatpespartaninluptalorcontramesenienilor.
V.415JocurilepiticelacaresereferaiciHoraiuerauntrecerimuzicale
careglorificauvictorialuiApolloasupraarpeluiPython.
V.408418Natura(cpiiat),sauars(tc/vt)?Vechedisputiniiatde
sofitiirezolvatdecoalaperipateticnsensullinieidemijloc.Horaiu
insisttotui,iaicicainaltelocuri,asupramunciidenvarea
meteuguluiartistic,studium.
V.419452Criticulfarnicicriticulsincerconstituietemaacestui
fragment.
V.438QuintiliusVarus:prietencuVergiliuiHoraiu,destinatarulOdei
I,18,acruimoartentmplatnanul23estedeplnsnOdaI,24.
V.450Aristarh:gramaticalexandrin(sec.II.e.n.),cunoscutpentru
severitateacucarecenzurasechiariversurilehomerice.
V.453476PortretulsatiricalpoetuluinebunncheieArtapoeticprin
condamnareainspiraieiiraionaleopusnsiideiideart.
V.454mniaDianei,zeialunii,lovetepesomnambuli.
V.471bidental:locullovitdetrsnet,consideratsacru,semprejmuiacu
unzidcircularnformdepu,numitpentruaceastaputeai.Cf.Sat.,II,6,
48(35)iEpist.,I,19,13(8).
INDICEDENUME*
Academus:Epist.II,2,45.Accius:Sat.I,10,53(67).Epist.
II,1,56.A.P.258.Achaemenes:O.II,12,21(29).
Achaemenius:O.III,1,44.Ep.
XIII,8.Achaicus:O.I,15,35(36).IV,3,Sat.II,3,194(264).Epist.I,
flammae:O.IV,6,18(21).Aerisim:O.III,16,5(6).Acroceraunia:O.I,3,20(19).
Actia<Actium:Epist.I,18,61
(63).Aeacus:O.II,13,22.IV,8,25.genusAeaci:O.III,19,3.Aefula:
O.III,29,6(7).Aegeummare:O.II,16,2(1).
*Pentruutilizareaindiceluiavoi.I,p.8.
III,29,63(64).Epist.1,11,16.AeliusLamia:v.Lamia.Aemiliusludu:A.
P.32.Aeneas:O.IV,6,23(25).7,15.
C.S.42(44).Sat.II,5,63(97).^eoiiaes=Sisyphus:[O.II,14,20].Aeolius
=LesbiusO.II,13.
Aeoliapuella=Sappho:O.IV,9,12(10).
Aeschylus:Epist.II,1,163.A.P.
II,1,26(=Africa).III,3,47.
Dirus=Hannibal:O.IV,4,42.
SevedeaNotasupraediiei.
Africa:O.II,18,5.III,16,31.
IV,8,18(20).Sat.II,3,87
(126=adj.African).Africanus=P.CorneliusScipio
AemilianusAfricanusminor:
Ep.IX,25.Africus(ventus):O.I[1,15].3,12.
*(11).Sat.II,3,185(253).
Epist.I,12,1.6,26(37).Agyieus(AyutE'J)=Apollo:[O.IV,6,28].Aiax:
1)O.I,15,19(18).Ep.X,A.Lacus:O.IV,1,19(20).Sat.
II,4,72(98);*(100=Alba).
Epist.I,7,10(14).i.mons:
Epist.II,1,27(24).
A.vinum:O.IV,11,2.Sat.II,8,C.S.54(=Roma).Albinovanus,
Celsus:Epist.I,3,Epist.I,4,1.
Alcaeus:O.II,13,27(26).IV9
IV,4,58.C.S.69.Allifana(vasa):[Sat.II,8,39]Allobrox=Allobroges:
Ep.XVI
Ep.I,11,(16).Sat.II,5,Furius.Alyattes:O.III,16,41(42).Amazonia
securis:O.IV,4,20.Amphion:O.III,11,2.Epist.I,AnchisaeVenerisque
sanguis=
Augustus:C.S.50.AncusMarcius:O.IV,7,15.
Epist.I,6,27(38).Andromeda:O.III,29,17.Anio:O.I,7,13.Antenor:
Epist.I,2,9.Anticyra:Sat.11,3,83(120);jintonius:1)Iullus:O.IV,2,26(25).
Anxur:Sat.I,5,26(38).Anytus:Sat.II,4,3(6).Apella:Sat.I,5,100(140).
Apelles:Epist.II,1,239(240).Apollo:O.I,2,32.7,3(4);28.10,12(10).21,10
(=Febus).31,l.
II,10,20(19).III,4,64(62).Ep.XV,9(11).C.S.34.Sat.I,9,78(100).II,
5,60(94).Epist.I,3,17.16,59.II,1,216.A.P.407.V.Agyieus,Cynthius,
Delius,Latous,Palatinus,Patareus,Phoebus,Pythius.
Apollinarislaurea:O.IV,2,9.
Appenninus:Ep.XVI,29.
Appia(via):Ep.IV,14.[Sat.I,5,6].
Appius1)ClaudiusCaecus:ForumAppi:Sat.I,5,3(5).viaAppi:Epist.
I,6,26(37).18,20.
Aprilis:O.IV,11,16(15).
Apulia:Ep.III,16.Sat.I,5,77(111).
Apulus(subst.iadj.):0.[I,33,7].
III,4,9(10)'.5,9(8).16,26(28).[IV,14,26].Ep.II,42(41).Sat.II,1,
34(50);38(58).
Aquarius:Sat.I,1,36(42).
Aquilo(=Criv):O.I,3,13.II,9,6.III,10,4.[30,3].Ep.X,7.XIII,3.
Sat.II,6,25(35).
Arabs:O.I,29,1(2).35,40.II,I,6,6(8).7,36(56=Arabia).Arbuscula:
Sat.I,10,77(98).Arcadia:O.IV,12,12(=adj.).Archiacilecti:[Epist.I,5,1].
Archilochus:Sat.II,3,12(18).
Epist.I,19,25(35);28(41).
A.P.79.Archytas:O.I.28,2.Arctos(=Ursa):O.I,26,3(4).
III,16,12(11).
Argivi=
Graeci;O.III,3,67.Argonautae:Ep.III,9.
Argos:O.I,7,9.Sat.II,3,132
(185).Epist.II,2,128(=argian).A.P.118.
Argous:
Ep.XVI,57(59).Aricia:Sat.I,5,1(2).
Aricinus:Epist.II,2,167.Ariminensis<iAriminium:Ep.V,Epist.I,1,
18.17,14;17.AristiusFuscus:O.I,22,4.Sat.
I,9,61(76);*(90).10,83(107).
[Epist.I,10,1;44].Aristophanes:Sat.I,4,1.Armenius:1)subst.Epist.
I,12,Asia:Sat.I,7,19(24);24(28).Epist.I,3,5.
AsinaVinnius:Epist.I,13,2;8(9).
Assaracus:Ep.XIII,13(=adj.).
Assyrius:1)subst.A.P.118.2)adj.=Syrius:0.11,11,16.III,4,32(31).
Asterie:O.III,7,1;*(32).
Atabulus:Sat.I,5,78(111).
Atacinus:Sat.I,10,46(57).V.Varro.
Athenae:Sat.I,1,64(77).II,7,13(20).Epist.II,1,213.2,43;81.
Atlas:neposAtlantis=Mercurius:O.I,10,1.
Atlanteusfinis=nordulAfricii:O.I,34,11(=Atlas).
Atlanticumaequor=OceanulAtlantic:O.I,31,14.
Atreus:A.P.186.
AtridesiAtrida:1)=Agamemnon:O.II,4,7.Sat.II,3,187(255);*(288).
Epist.I,2,12.
Atta,T.Quinctius:Epist.II,1,79.
Attalus:O.II,18,5(6).
Attalicaeurbes:Epist.I,11,5.
Attalicaecondiciones:O.I,1,12.
Atticus:(adj.)O.I,3,6(7=Atica).Sat.II,8,13(19=Helada).
Aufidius:1)Luscus:Sat.I,5
Aufidus:O.III,30,10.IV.9,2(4)14,25.Sat.I,1,58(69)'.
Augustus:O.II,9,9(=Cezar)III,3,11.5,3(2,3).IV243(42).4,27(28).
14,3.Epist'I,3,2;7.13,2.16,29.II,248.
Aulis:Sat.II,3,199(273).
Aulon:O.II,6,18.
Aulus:1)Cascellius:A.P.371.2)Sat.II,3,171(233).
^4usomits<Ausonia:O.IV,4,56.
Auster=Notus:O.II,14,16(15).III,3,4.27,22(24).IV,14,21(20).Ep.
X,4(3).Sat.[1,1,6].II[2,41].6,18(25).[8,6].Epist.I,11,15.II,2,202.
Autumnus:Ep.II,18.
Aventinus:C.S.69.Epist.II,2,69.
Avernalis:Ep.V,26(28).
Avidienus:Sat.II,2,55(77).
Habyloniinumeri:O.I,11,2(3=
Chaldeea).Bacchae:O.III,25,15(14).Bacchius:Sat.I,7,20(22).
Bacchus:O.I,7,3.18,*(4);6(8).
III,3,13.[16,34].25,1.Sat.
I,3,7(9).Epist.II,2,78.
*(A.P.239).V.Bassareus,Euhius,Lanaeus,Liber,Lyaeus,Semeleius,
Thyoneus.Bactra:O.III,29,28(27).Baiae:O.II,18,20.III,4,24.
Epist.1,1,83(84).15,2;12(11).
Baianus:Sat.II,4,32(43).Baius:Sat.I,4,110(143).
Balatro,Servilius:Sat.II,8,21(32);33(48);40(57);64(92);83(119).
Balbinus:Sat.I,3,40(55).Bandusia:O.III,13,1.Bantinisaltus:O.III,4,
15(14)Barine:O.II,8,2.Barium:Sat.I,5,97(134).Barrus:Sat.I,6,30(38).7,
8(10).Bassareus=Bacchus:O.I,18,II,2,60.Birrius:Sat.I,4,69(89).
Bistonis:O,II,19,20(=Bacanta).Bithus:Sat.I,7,20(22).Bithynus:O.I,35,
7.Epist.I,Britannus:O.I,21,15(16).35,30.
III,4,33.5,3.IV,14,48(47).
Ep.VII,7(8).Brundisium:Sat.I,5,104(146).
Epist.I,17,52.18,20.Brutus,M.Iunius:O.II,7,2.
Sat.I,7,18(24);23(28);24;
Cadmus1)A.P.187.
Caecilius,Statius:Epist.II,1,59.A.P.54.
Caecubum(vinum):O.I,20,9.37,5(10).II,14,25.III,28,3(4).Ep.IX,
1;36.Sat.II,8,15(21).
Caelius:Sat.I,4,69(89).
Caerescera:Epist.I,6,62(98).
Caesar:1)C.Iulius:O.I,2,44(43).Sat.I,9,18.
Calaber:O.[I,33,16].111,16,33.Ep.I,27(33).Epist.I,7,14(21).II,
2,177.C.Pierides=operaluiEnnius:O.IV,8,O.I,20,9.31,9.Callimachus:
Epist.II,2,100.Calliope:O.III,4,2(1).Calvus,C.Licinius:Sat.I,10,III,4,21.
IV,6,27(30).C.S.
Men:O.I,12,39(37).IV,19,I,5,45(61).
C.Morbus:Sat.
I,5,62(90).
C.Supellex:
Sat.I,6,118(162).
II,[3,I,7,59(90).11,4.Canicula=Sirius:O.[I,17,17].
III,13,9.[Sat.II,5,39].Canidia:Ep.III,8(7).V,15;
Epist.I,10,16(19).Cantaber:0.11,6,2.11,1.[111,8,22].
IV,14,41.Epist.1,12,26.Cantabricus:Epist.I,18,55(56).Canusium:
Sat.I,5,91(127).11,3,Capito,Fonteius:Sat.I,5,32(46)
(126);[96].10,26(29).Capilolium:0.1,37,6(17).III3
II:Epist.1,6,39(56).Capra:0.111,7,6.Capricornus:0.11,17,20.Caprius:
Sat.I,4,66(85);[70].Capua:Ep.XVI,5.Sat.I,5,47(66).
Epist.1,11,11.Carinae:Epist.1,7,48(74).Carpathiummare:0.1,35,8.IV,
5,Ep.VII,5(6).IX,25(26).Cascellius:v.Aulus.Caspiummare:0.11,9,2(3).
Cassius:1)Sat.I,10,62(76).
Epist.II,l,5(6).
Caucasus:O.I,22,7.Ep.1,12(17).
Caudium:Sat.I,5,51(71).
Ceanenia=poeziileluiSimonidedinKeos:0.11,1,38.
Ceaecamenae=ntreagaoperaluiSimonidedinKeos:O.IV,9,7(6).
Cecropius<Cecrops=atic:
C.coturnus:0.11,1,12(11).
C.domusopprobrium=Procne:O.IV.12,6.V.Procne.
Celsus:v.Albinovanus.
Censorinus,C.Marcius:O.IV,8,2(4).
Centauri:O.IV,2,15.Ep.XIII,11Cenlaurearix.a:0.1,18,8(12).
Cerberus:0.11,19,29.111,11,17.
Ceres:1)=Demeter:0.111,2,26
(29).IV,5,18.Sat.11,2,124
C.S.30.Cerinthus:Sat.1,2,81(102).Cervius:1)Sat.11,1,47(69).2)Sat.
Chius:0.111,19,5.Ep.IX,34.
Sat.1,10,24(27).11,3,115(163).
La:O.IV,13,7.Chloe:1)0.1,23,1.111,7,10.9,6;
Choerilus:Epist.II,1,233(232).A
P.357.Chremes:Ep.I,33(38).Sat.I,10,
(100);75(108);175(238).Cinar:O.IV,l,4.13,21(22);22
(23).Epist.I,7,28(42).14,33.Circe:0.1,17,20.Ep.XVII,17(16).
Epist.1,2,23.
Circaeamoenia=Etruria:Ep.I,30(34).Circei:Sat.II,4,33(44).
Claudius:1)TiberiusNero:O.IV,Cnidius:0.11,5,20.Cnosiuscalamus:
0.1,15,17(18=
Creta).CoceiusNerva:Sat.1,5,28(39);32
(44);50(71).Cocytos:0.11,14,18(17).Codrus:O.II1,19,2.Colchis=
Medeea:Ep.XVI,58
Colchus(subst.):O.II.
Colchavenena:0.11,13,8.
Colchicus:Ep.V,24.XVII,35(36).
Colophon:Epist.1,11,3.Concanus:0.111,4,34.
Copia:C.S.60(59).Epist.1,12,29.Coranus:Sat.II,5,57(90);64(100).
Corinthus:0.1,7,2.Epist.1,17,pist.11,1,193.Corvinus:v.Messala.Corycius<
Corycus:Sat.II,4,68
(93).Cotiso:0.111,8,18.Co2/*ia<Cotytto:Ep.XVII,56(63).Cous<Cos:
O.IV,13,13.Ep.XII,Sat.II,4,29(39).faeculaC:
Sat.II,8,9(14).Crantor:Epist.1,2,4.Crassus,M.Licinius:0.111,5,5.
Craterus:Sat.II,3,161(218).Cratinus:Sat.1,4,1.Epist.1,19,1
(2).Creon:Ep.V,64(63).Creta:0.111,27,34(36).Ep.IX,29.
Creticummare:0.1,26,
(173).4,14(15).11,7,45(62).Crispus,C.Sallustius:v.Sallustius.
Croessus:Epist.1,11,2.Cumae:Epist,I,15,ll.Cupido:0.1,2,34.11,8,14.
IV.13,pidines:0.1,19,1.IV,1,5.Cupiennius,C.Libo:Sat.1,2,36
(45).Cura:0.111,1,40(39).CuriusDentatus:0.1,12,41(43).
Epist.1,1,64.Curtillus:Sat.II,8,52(77).Cyclades:0.1,14,20.[111,28,14].
Cyclops=Polyphem:Sat.1,5,63
(91).Epist.II,2,125.A.P.145.
Cyclopes:0.1,4,7(8).Cydoneus<Cydon:O.IV917
Cylleneafides=lyra:Ep.XlII9Cynicusmordax=Diogenes
Epist.1,17,18.Cynthius=Apollo:0.1,212.
CynthiaDiana:O.III28
Vaci:0.1,35,9.11,20,18(17).III,
(74).Daedalus:0.1,3,34.
Daedaleus:[18],Damasippus:Sat.II,3,[16];64(91);[65];[324].
Danae:0.111,16,1(13).Danaus:0.11,14,18(20).111,11,23.Danuvius:O.IV,
15,21.DardanusTroianus:0.1,15,10.
_JY.6>7(9)
Daunus:O.II1,30,11.IV,14,26.Daunius=Latinus:0.11,1,34(35).IV,
6,27(30).
Daunia=Apulia:0.1,22,14.
Davus:1)Sat.1,10,40(48).11,5,91(140).A.P.237.2)Sat.II,7,2(3);
46(65);100(151).
Pecember:Ep.XI,5(6).Epist.1,20,27.nonaeDecembres:O.III,
18,10(9).libertasDecembris(=Saturnale):Sat.II,7,4(7).
Decius:Sat.I,6,20(23).
Deianeira:*(Ep.111,17).
Deiphobus:O.IV,9,22,DelliusQ:0.11,3,4.
Dalmaticustriumphus:0.11,1,16(15=dalmaii).
Delos:0.1,21,16.
DeliusApollo:0.111,4,64(62).
Delia=Diana:O.IV,6,33(37).
Deliafolia:O.IV,3,6(8).
Delphi:0.1,7,3.A.P.219.
Delphicus=apolinic:0.111,30,15(16).
Demetrius:1)Epist.1,7,52(79).2)Sat.I,10,79(101);90(116).
Democritus:Epist.I,12,12(13).II,1,194.A.P.279(295).
Diana:0.1,21,1.11,12,20(25).III,4,71.IV,7,25.Ep.V,51.XVII,3.C.
S.1;70(69);75(76).A.P.16;454.divatriformis=Diana:0.111,22,4.
Despj7er=Iuppiter:0.1,34,5.III,2,29(31).
Digentia:Epist.1,18,104.
DindymeneCybele:0.1,16,5.
Diomedes:*(0.I,15,29).Sat.1,5,92(126).7,16(20).A.P.146.
Dionaeus<Dione0.11,1,39(40).
Dionysius:Sat.1,6,38(50).
DircaeusThebanus:D.cycnus=Pindar:O.IV,2,25(26).
Discordia:Sat.I,4,60(79).
Docilis:Epist.1,18,19.
Doriumcarmen:Ep.IX,6.
Dossennus:Epist.II,1,173.Drusus,ClaudiusNero:O.IV,4,18.
14,10(9).V.Nero.
Echionius<Echion:O.IV,4,64
(63).Edoni:0.11,7,27.Egeria:Sat.I,2,126(166).Electra:Sat.II,
3,140(192).Elea<Elis:O.IV,2,17(18).Empedocles:Epist.1,12,20.A.P.
Ep.II,51.Ephesus:0.1,7,2.Epicharmus:Epist.11,1,58.Epicurus:
Epist.1,4,16(23).Epidaurius<Epidaurus:Sat.
Esquilinus:Ep.V.100
(99).XVII,58(65).Etruscus:0.1,2,14.111,29,35.Ep.
XVI.4;40.C.S.38.Sat.1,6,1.
EtruscusCassius:v.Cassius.Evander:Sat.I,3,91(116).Euhias(=
Bacanta):0.111,25,9.Euhius=Bacchus:0.1,18,9(13).
Europe:1)0.111,27,25(27);57(61).
Vabius:Sat.I,l,14(17).2,134(178).
Fabiatribus:Epist.1,6,52
Fabricius,C.Luscinus:0.1,12,40.
F.pons:Sat.11,3,36(56).Falernus:0.1,20,10(12).27,10(9).
(30);24(35);55(75).8,16(24).Epist.1,14,34(32).[18,91].Fama:0.11,2,8.
Fannius:Sat.1,4,21(27).10,80
(102).Fatum:0.11,17,24.Faunus:0.1,4,11.17,2.11,27,28.
Sat.11,1,18(25).Flavius:Sat.I,6,72(98).FlorusIulius:Epist.1,3,1(2).II,
Forentum:O.III,4,16.
Formiae:O.II1,17,6.
Formianus:0.1,20,11.Fors:0.1,9,14.Fortuna:0.1,31,10.34,15.
11,13
(4).111,29,49.IV,14,37.Ep.
IV,6.Sat.11,2,126(171).6,49
(69).8,61(89).Epist.I[l,681.1120(21).12,9.
ForumAppi:v.Appius.
Fufidius:Sat.1,2,12(13).
Fufius:Sat.II,3,60(86).
Fulvius:Sat.II,7,96(150).
Fundanius:Sat.1,10,42(47).[II,riale=Furiae:0.111,11,17
(18).Furius:Sat.II,5,41(67).V.Alpinus.Furnius:Sat.I,10,86(112).
Furor:Ep.V,92(91).'Fuscus:v.Aristius.
Gabii:Epist.1,11,7.15,9.11,1,25.
[11,20,15].111,20,2.G.murex:
Epist.II,2,181.Galaesus:0.11,6,10.Galatea:0.111,27,14(15).Galba,
ServiusSulpicius:Sat.1,2,latae:Ep.IX,18(17).3)Sat.
Gallicus:0.1,8,6.111,16,35.
Gallina:Sat.II,6,44(59).V.Thraex
(Traca).Gallonius:Sat.II,2,47(63).Ganymedes:O.IV,4,4(3).Garganus:
O.II,9,7(8).adj.:
Epist.11,1,202.Gargilius:Epist.1,6,58(91).Gargonius:Sat.I,2,27(32).
4,92
(124).Geloni:0.11,9,23.20,19.111,4,35.Genauni:O.IV,14,10.
Genitalis=Diana:C.S.16.Genius:[O.III,17,14].Epist.1,7,
(23).Gigascentimanus=Briareos:O.
Pist.11,1,90.2)adj.:0.1,20,2.
[19];28(29).2,42.A.P.323(323;
X,12(=grecii).Gratia:0.1,4,6.30,6(5).111,19,16
(15).21,22.IV,7,5.Grosphus,Pompeius:0.11,16,7.
Epist.I,12,22;[23].Gyges:0.11,5,20.111,7,5(3).
Hades:*(Sat.I,8,45).
Hadria:0.1,3,15(16).33,15(23).
II[11,2].14,14.111,3,5.[9,23].
Drianus:[0.1,16,4].Haedus:0.111,1,28.Haemonia:[0.1,37,20].Haemus:
0.1,12,6.Hagna:Sat.I,3,40(56).Hannibal:0.11,12,2(4).111,6,36.
IV,4,49(50).8,16(15).Ep.XVI,Ep.XVII,12.Sat.I,7,12(15).
Hectoreus=Hector:0.111,3,
(13).Ep.XVII,42(46).Sat.1,3,Helicon:0.1,12,5.Epist.11,1,218.A.
P.296.
Heliodorus:Sat.1,5,2(4).
Hellas:Sat.II,3,277(379).
Hercules:0.111,3,9.14,1.IV,4,62.5,36(35).8,30.Ep.III,17(18).XVII,
31(32).Sat.II,6,13(14).7,72(106).Epist.1,1,5.15,39.
Herculeus:0.1,3,36(35).11,12,6(7).
Hermogenes,Tigellius:Sat.1,3,129(163).4,72(94).9,25(31).10,18(19);
80(103);90(117).
Herodes:Epist.11,2,184.
Hesperia:1)Italia:0.111,6,8.IV,5,38.2)Hispania:O.I,36,4(5).
Hesperius:1)Italus:0.1,28,26.11,1,32.2)0.11,17,20.IV,15,16.
Hiber=Hispanus:0.11,20,20
Hiberia:1)Hispania:O.IV,5,28.14,50(49).
HibericusiHiberus=Hispanus:0.1,29,15[Ep.IV,3].Sat.II,
8,46(67).2)Iviria:Ep.V,21.
Hippolyte:0.111,7,18.Hippolytus:O.IV.7,26.Hirpinus,Quinctius:
0.11,11,2.
Epist.1,16,1.Hispanus:0.111,6,31.8,21(22).
(65).Epist.I,19,6(8).11,1,50.
A.P.74(73);359;401.Honor:C.S.57(58).Horatius:O.IV,6,44(48).
Epist.I,
*(10,2).14,5.V.Flaccus.Hyades:0.1,3,14(13).
Hydaspes:1)0.1,22,8.2)SatHtius:0.11,18,3.[Sat.II,2,15].
Hyperboreus:0.11,20,16.Hypsaea:Sat.1,2,91(116).
Lanus:Sat.II,6,20(27).Epist.I,1659.IanusQuirinussaulanusQuirini:
O.IV,15,9.Sat.*(I,4)79).11,3,18(30).Epist.1,1,54.'20,1.11,1,255.
Iapetus:0.1,3,27.
Iapyx:0.1,3,4.111,27,20(22).
Larbitas:Epist.I,19,15(23).
Lason:Ep.III,12(10).
Ibycus:0.111,15,1(2).
Icarus:0.11,20,13.[111,7,21].Icarius:0.1,1,15.
Iccius:0.1,29,1.Epist.I,12,l(2).
Ida:0.111,20,16.
Idaeus:O.I,15,2(1).
Idomeneus:O.IV,9,20.
Idus:O.IV,ll,14.Ep.11,69.Sat.1,6,75(102).
Ilerda:Epist.I,20,13(12).
Ilia=ReaSilvia:0.1,2,17.III,9,8.IV,8,22(23).Sat.1,2,126(166).
Ilion,Ilios(=Troia):0.1,10,14(13).15,33(34).III,3,18;37.19,4.IV,4,53.
Ep.X,13(12).XIV,14.
Iliacus:0.1,15,36.Epist.I,2,16(15).A.P.129.JUus:Ep.XVII.ll.C.
S.37(38).
Iliona:Sat.II,3,61(86).
Ilithyia:C.S.14.
Illyricaeundae:0.1,28,22(21).
Inachia:Ep.XI,6(5).
Jnachus:0.11,3,21.111,19,1.India:0.111,24,2(3).
Indus:
Epist.1,1,45.6,6(8).
Indicus:0.1,31,6.Ino:A.P.123.Io:A.P.124.Iocus:0.1,2,34.Lolcus:
Ep.V,21.Ionicus:Ep.11,54.motusl.:O.
O.IV,3,3.Italia:0.[I,37,16].IV,*(8,17).14.
Italus:0.11,7,4.13,18(=
Roma).111,30,13(14=latin).
IV,4,42(43).15,13(12).Sat.I,Epist.I,18,57(58).[11,1,2.]Ithaca:Sat.II,
5,4(6).Epist.1,7,41
(65).Ithacensis:[Epist.1,6,63].Itys:O.IV,12,5.Iuba:0.1,22,15.
Ludaeus:Sat.I,4,143(190).5,100
(140).[9,70].Iugurtha:0.11,1,28.
Iugurthinumbellum:Ep.IX,23(24).Iulius:1)Florus:v.Florus.2)Sat.
O.IV,15,22.Iulius:v.Antonius.Iuno:0.1,7,8.11,1,25.111,3,18
(17).4,59(58).Sat.I,3,ll(14).Luppiter:O.I[1,25].2,*(2);19;30.
IX,3.X,18.XIII,2.XVI,63(65).
XVII,69(78).C.S.32;73.Sat.I,
(64).11,1,68.Iustitia:0.1,24,6(7).11,17,16.Luventus:0.1,30,7(6).Ixion:
0.111,11,21.A.P.124.
Kalendae:Ep.11,70.Sat.1,3,87(110).
MartiaeKalendae:O.III,8,1.
Labeo:Sat.I,3,82(105).LaberiusT).:Sat.I,10,6(8).Lacaena:1)subst.:
0.11,11,23(24).
MoniumTarentum:[0.111,5,Ep.VI,5.
Laconicaepurpurae:0.11,18,7(8).LaeftKS,C.:Sat.II,l,65(97);
72(104).Laertiades=Ulixes:0.1,15,21.
Sat.II,5,59(92).Laestrygonia:0.111,16,34.Laevinus,P.Valerius:
Sat.1,6,12
(13);*(15);19(22).Lalage:0.1,22,10;23.11,5,16.Lamia:1)Q.Aelius:
0.1,26,8.36,P.340.Lamus:0.111,17,1.Lanuvinus:0.111,27,3(6).
Laomedon:0.111,3,22.Lapithae:0.1,18,8(12).11,12,5(6).Lar:0.[I,
12,44].111,23,4.[29,14].IV,5,34.Ep.II,66.[XVI,19].Sat.I,5,66(96).
11,3,165(224).5,14(24).[6,66].Larisa:0.1,7,11.Latinus:Sat.1,10,27(30).
Latium:0.1,12,53(54).35,10.IV,4,40(39).C.S.66.Epist.I,19,24(35).
11,1,157.2,121.A.P.290(289).adj.Latinus:O.I,32,3.11,1,29.IV,14,7(8).
15,13(11).Ep.VII,4(3).Sat.1,10,20(23).Epist.1,3,12(13).19,32
(47).11,2,143.
Latinae:Epist.I,7,76(117).
Latona:0.1,21,3.[111,28,12].IV.6,37(42=Apollo).
Latous=Apollo;0.1,31,18.
Laurens:Sat.II,4,42(56).
Laverna:Epist.I,16,60(61).
Lebedus:Epist.1,11,6;7.
Leda:0.1,12,25.*(A.P.147).
Lenaeus=Bacchus:0.111,25,19.
Leo:O.III,29,19.Epist.1,10,16(19).
Lepidus,Q.Aemilius:Epist.1,20,28.
Lepos:Sat.II,6,72(99).
Lesbia:Ep.XII,17.
Lesbos:Epist.1,11,1.
Lesbius:0.1,17,21(22).26,11.32,5.IV,6,35(40).Ep.IX,34.
Lesbous:0.1,1,34.
Lethaeus<Lethe:O.IV,7,27.Ep.XIV,3.
Leuconoe:0.1,11,2(1).
Liber:=Bacchus:0.1,12,22.16,7.18,6(8).32,9.11,19,7.111,8,7(6).
21,21.IV,8,34.[12,14].15,Libitina=Moartea:0.111,307
Sat.11,6,19(26).Epist.11,1,49.
Libo,L.Scribonius:EpistI198
(13).Libra:0.11,17,17.Liburnae:0.1,37,30(51).Ep.I,l(2).Libya:
0.11,2,10(11).Sat.II,3,101
Libycus:0.1,1,10.
[Epist.1,10,19].Licenia:0.1,19,3.Licinius,L.Murena:0.11,10,1.V.
Murena.Licymnia:0.11,12,13(17);23(32).Ligurinus:O.IV,l,33.10,5(7).
Liparaeus<Lipara:0.111,12,6(7).Liris:0.1,31,7.111,17,8(7).Livius
Andronicus:Epist.II,1,62;.c.n.:O.IV,9,33(31).Epist.I,canus:1)subst.
Sat.11,1,34
(50).2)adj.Ep.1,28(33).Sat.
Luna=Diana:C.S.36.
Lupus,L.CorneliusLentulus:Sat.
(24).Lycia:0.111,4,62(64).
Lycius:[0.1,8,16].Sat.l,7,17(19).V.
Glaucus.Lycidas:0.1,4,19.Lyciscus:Ep.XI,24.Lycoris:0.1,33,5(7).
Lycurgus:0.11,19,16.Lycus:1)0.1,32,11.2)0.111,19,Macedovir=
Philippusrex:O.III,Ep.1,4(1).111,20.IX,4.XIV,5
Sat.1,1,1.3,64(83).5,27(39);
Epist.I,l,3(2).7,5(3);*(53).19,
(45).A.P.387.Maenius:Sat.I,3,21(28);[23].
Epist.I,15,26.Maeonius=Lydius:0.1,6,2(1).
IV,9,5.Magnessa:v.Hippolyt.Maia:0.1,2,43(42).Sat.11,6,5(7).
Maltinus:Sat.1,2,25(29).Mamurrarumurbs=Formiae:
Sat.I,5,37(52).Mandela:Epist.1,18,105.V.Sabinus.Manes:0.1,4,16.
Ep.V,94.[Sat.
[5,24];[34].[IV,14,9].
Martius:0.111,7,26(25).IV,1,39.
[14,17].A.P.402(403).
Martialeslupi:0.1,17,9.Marsaeus:Sat.1,2,55(71).Marsus:1)subst.
0.1,2,39.111,5,V,76(75).XVII,29(30).Marsya:Sat.1,6,120(165).Massagetae:
0.1,35,40.Massicus:0.1,1,19.11,7,21.III,Matinus:0.1,28,3.IV,2,27(28J.
Ep.XVI,28.Matutinus:Sat.II,6,20(28).Maurus:0.[II,6,3].111,10,18.

(=Numidae):0.1,22,2.Mavors=Mar:0,IV,8,23.Maximus:1)Lollius:
v.Lollius.
Medea:Ep.III,10(9).V,62(61).A.
P.123;185.V.Colchis.MedusoParthus:1)subst.0.1,
(14).IV,3,1(2).Memnon:Sat.I,10,36(41).Memphis:0.111,26,10.Mena,
Volteius:v.Volteius.Menander:Sat,II,3,ll(20).Epist.
Mercurialis:Sat.II,3,25(42).
Mercurialesviri:0.11,17,29.Meriones:0.1,6,15(18).15,26.Messala,M.
ValeriusCorvinus:
Metellus:1)Q.Caecilius,Macedonicus:Sat.11,1,67(99).2)QCaecilius,
Celer:0.11,1,1(2)
MethymnaeusLesbius:SatII8,50(74).
Mevius:Ep.X,2.
Miletus:Epist.I,17,30(31).
Milonius:Sat.11,1,24(35).
Mimas:0.111,4,53.
Mimnermus:Epist.I,6,65(101).II
Sat.II,2,3(6).A.P.385.studiumMinervae:0.111,12,5.Minos:0.1,28,9.
IV,7,21.Minturnae:[Epist.1,5,5].Minucivia:Epist.1,18,20.Misenum:Sat.II,
4,33(44).Molossus:Ep.VI,5.Sat.II,6,114
Monaeses:0.111,6,9.
Mors:0.1,3,17.111,2,14(15).24,8.
Sat.II,l,58(88).Moschus:Epist.I,5,9(ll).Mucius,P.,Scaevola:
Epist.11,2,Epist.1,3,31.Murena,L.Licinius:0.111,19,11.
Sat.I,5,38(53).Musa:0.1,6,10(13).17,14.26,1.
IV,8,28;29.9,21.Sat.1,5,53
(73).II[3,105].6,17(24).Epist.
I,[3,13].8,2(l);*(13).19,28(41).
A.P83;[141];324(323);407
(406).Musa:v.Antonius.Mutus:Epist.I,6,22(30).Mycenae:0.1,7,9.
Mygdonius=Phrygius:0.11,12,Haevius:1)Cn.:Epist.11,1,53.
(103).Nasidienus,Rufus:Sat.II,8,l(2);
(13).Neapolis:Ep.V,43.Nearchus:0.111,20,6.Necessitas:0.1,35,17.
111,24,6(5).
Mors:0.1,3,32.111,1,14.Neobule:0.111,12,5.Neptunus:0.1,28,29.
III,28,2;10.
Ep.VII,3(4).XVII,55(60).Epist.I,ll,10.[A.P.64].Neptuniusdux=
SextusPompeius:
Ep.IX,7.
Nereus:0.1,15,5(3).
Nereides:pos=Achilles:Ep.XVII,8(7).
Nerius:Sat.II,3,69(98).
Nero:1)C.ClaudiusNero:O.IV,4,Nerones=TiberiusiDrusus.
O.IV,4,28(27).maiorNeronumeaTiberius:O.IV,14,14.Nessus:Ep.
XVI1,32(33).Nestor:0.1,15,22.Epist.1,2,11.Nilus:0.111,3,48.IV,14,46(45).
Niobaeapro!es<Niobe:O.IV,6,l.Niphates:0.11,9,20.Nireus:0.111,20,15.Ep.
XV,22
(29).Noctiluca:[O.IV,6,38].Nomentanus:1)Sat.I,l,102(121).
224(306);*(309).2)Sat.
(15).28,22.111,7,5.[IV.5,9J.
Ep.IX,31.X,20.XVI,22.Novius:!)Sat.I,3,21(29).6,40(53).
Epist.I,6,27(38J.[11,1,86].Numantia:0.11,12,1(4).Numicius:
Epist.1,6,1(2).Nurnida:v.Plotius.Numidae:0.111,11,47(48).Nymphae:
0.1,1,31(32).4,6.30,6.
Occidens:Ep.I,13(18).
Oceanus:0.1,3,22(21).IV,5,40.14,48(46).Ep.XVI,41.*(Sat.1,4,39).
O.ruber=MareaRoie,MareaArabieiiGolfulPersic:0.1,35,32.
OctaviusMusa:Sat.I,10,82(106).
Ofellus:Sat.II,2,2(4);53(73);112;
(150);133(182).Olympia:[Epist.1,1,50.]Olympicus:[0.1,1,3].
Olympus:1)0.111,4,52.2)=Caelum:0.1,12,58.Opimius:Sat.II,3,142(197).
Oppidius,Servius:Sat.11,3,168
(229).0puntia<0pus:0.1,27,10(11).V.
Megylla.OrbiliusPupillus:Epist.11,1,71
(70).Orbius:Epist.II,2,160(161).Orcus:0.1,28,10.11,3,24(23).18,30;
[29].[27,50].IV,2,24.Sat.11,5,Ep.X.10[XV,7].Ornytus:0.111,9,14.
Orpheus:0.1,12,8(7).24,13.A.P.
Epist.1,1,62.
Pacorus:0.111,6,9.Pacideianus:Sat.11,7,97(150).Pactolus:Ep.XV,
20(27).Pactumeius:Ep.XVII,50(56).Pacuvius,M.:Epist.11,1,56.Padus:Ep.
XVI,28.Paeligni:0.111,19,8.Ep.XVII,60
(68).Palatinaearces:*C.S.65.
Palatinus:[Epist.I,3,17]Palinurus:0.111,4,28(27).Pallas:0.1,12,20(19).
15,11.Ep.X.
Atena).
Ep.XIII,15.C.S.25.Parce=tressorores:*(0.II,3,15).Paris:0.111,3,40.
Epist.1,2,6(7);
(35).Parmensis:Epist.1,4,3(4).V.Cassius.Parrhasius:O.IV,8,6(7).
Parthus:0.1,12,53(54).19,12.II,
(26).15,7(6).Ep.VII,9.Sat.
DusiPersa.Patarem<Patara:0.111,4,64(62).
V.Bacchus.Paulus:1)L.Aemilius:0.1,12,FabiusMaximus:O.IV,1,10;
11
(10).Pausiacatabella:Sat.II,7,95(144).Pax:C.S.57.Pedanaregio:
Epist.1,4,2.Pediatia=Pediatius:Sat.1,8,39
(52).Pedius,Publicola:Sat.I,10,28(3l).
Pegasus:0.1,27,24.IV,11,27(26).
V.Belerophontes.Peleus:0.111,7,17.A.P.96;104.Pelides=Achilles:
0.1,6,6(8).
Epist.1,2,12.
Pelion:0.111,4,52.Pelops:0.1,6,8(10).28,7.11,13,37(38).Ep.XVII,
65(73).
Penates:0.11,4,15.111,14,3.23,
(239).5,4(6).Epist.I,7,94(144).Penelope:0.1,17,20(19).111,10,11.
Sat.11,5,76(118);81(123).
Epist.1,2,28.Pentheus:0.11,19,14(15).Epist.
Persiciapparatus:0.1,38,1Persius:Sat.1,7,2(3),4(5);[19],22
Petillius,Capitoh'nus:v.Capitolinus.Petrinus:Epist.I,5,5(6).Pettius:
Ep.XI.l.Pheaces:Epist.1,15,24.Phaethon:O.IV,ll,25.Phalanthus:0,11,6,12.
Phidyle:0.111,23,2.Philippi:1)0.11,7,9.111,4,26.
Epist.11,2,49.2)Epist.11,1,234.Philippus,L.Marcius:Epist.1,7,
78(121);89(139);[90].Philodemus:Sat.I,2,121(155).Phocaei:Ep.
XVI,17(18).Phoceus:0.11,4,2.
Phoebus,Apollo:0.1,12,24.32,13.111,3,66(65).4,4.21,24.IV,6,26(29);
29(31).15,1(2).C.S.*(61);62;75.
Pholoe:0.1,33,7(9);9(10).11,5,17.111,15,7(6).
Phraates:0.11,2,17.Epist.1,12,27.
Phrygia=Phrygius:0.11,12,22(28).Ph.Iapis:0.111,1,41.Phrygius=
Troianus:[O.II,9,16].
Phryx=Troianus:0.1,15,34.
Phryne:Ep.XIV,16(15).
Phtius=Achilles:O.IV,6,4.
Phyllis:0.11,4,14.IV,11,3.
Picenapoma:Sat.II,3,272(371).4,70(95).
Pieris=Musa:O.IV,3,i8(17).8,P.Antrum:[0.111,4,40].P.
Modi:A.P.405.Pindarus:O.IV,2,l;8(7).
Pindaricus:O.IV,9,6.Epist.1,3,Sat.I,10,22(25).Plancus,L.
Munatius:0.1,7,19
(17).111,14,28.V.Munatius.Plato:Sat.II,3,ll(20).4,3(5).Plautus,T.
Maccius:Epist.11,1,tinus:A.P.270.Pleiades:O.IV,14,21.Plotius,Numida:
0.1,36,3(4).Plotius,Tucca:Sat.I,5,40(57).10,81(105).
Pluto:0.11,14,7(5).
Plutonius:
IV,4,47.(=Carthagina):cius:0.11,13,15(14).Polemon:Sat.II,
3,254(351).Pollio,C.Asinius:0.11,1,14(13).
Sat.I,10,42(50);85(111).Pollux:0.111,3,9.[29,64].*(Ep.
XVII,45).Epist.II,l,5(6).Polyhymnia:0.1,1,33(34).Pompeius:1)
Grosphus:v.Grosphus.2)Varus:0.11,7,5.Pompilius1)subst.=Numa
Pompilius:v.Numa.
A.P.292.Pomponius:Sat.1,4,52(69).Ponticapinus:0.1,14,11.Porcius:
Sat.II,8,23(34).Porphyrion:0.111,4,54(53).Porsena:Ep.XVI,4.Postumus:
0.11,14,1.Praeneste:0.111,4,23.Epist.1,2,des=Hector:Sat.I,7,12(15).
Priapus:Ep.II,21.Sat.I,*(2,31).
Proetus:0.111,7,13(15).
Prometheus:0.1,16,13.11,1337
Ep.XVII,2(3=Iadul)'.Sat
Epist.1,1,90.Publicola:v.Pedius.PubliusQuintus:Sat.11,5,32(52)
Pudor:0.1,24,6.C.S.57.Pullia:0.111,4,10(11).Punicus:1)=Carthaginiensis:
O.
Somnia:Epist.II,1,52.Pythias:A.P.238.Pythiusincola=Apollo:
0.1,16,6.
Pythia=jocuripitice:A.P.
Quinctius:v.Hirpinus.
Quinquatrus:Epist.II,2,197.
QuintilusVarus:0.1,24,5;[12].A.P.438.
Quintus:Sat.II,5,32(52).
QArrius:v.Arrius.
QratiusFlaccus:Sat.II,6,37(50).
V.Flaccus.
Quirinus:1)0.1,2,46.111,3,15(16).
Ep.XVI,13.Sat.1,10,32(37);
*(43).Epist.II,2,68.2)(=Ianus)
O.IV,15,9.Quiris=civisRomanus:O.fl.l,Epist.I,6,7(10).
Fiaeti:O.IV,4,17.14,15(16).
Ramnes=equitesRomani:A.P.342.
Regulus,M.Atilius:0.1,12,37.III,5,13(14).
Remus:Ep.VII,19.
Rex:v.Rupilius.
Rhenus:Sat.1,10,37(42).adj.A.P.18.
Rhodanus=0.11,20,20(=Galii).
Rhode:0.111,19,27(26).
Rhodope:0.111,25,12(10).
Rhodos:0.1,7,1.Epist.1,11,17;21(22).
Rhodius:v.Pitholeon.
Rhoetus:0.11,19,23(24).111,4,55(54).
Roma:O.*(I,l,10).III,3,38;44.5,12;*(39).29,12.IV,3,13.4,37.14,44.
Ep.XVI,2;*(3);*(7).C.S.11;37.Sat.I,5,1;*(41).6,*(46);76(103).11,1,
59(89).6,23(32);*(68).7,13(19);28(39);*(40).Epist.1,2,2(1).7,44(69).8,12;
*(13).11,11j2.14,17.16,18.20,10.11,1,61;103;256.2,41;65;87.Urbs(=
Roma):0.1,2,4.111,6,14(16).111,29,26.8,17(=Ora).Ep.VII,10.IX,9.XVII,
59(66).Sat.I,6,34(46).9,13(15).
Romanus(subst.iadj.):0.111,6,2(1).9,8.IV,3,23(22).4,46(45).Ep.
VII,[6];17.IX.ll.Sat.1,4,85
(112).[6,48].II[2,10].4,10(16).
[7,54].Epist.I[l,70].[18,49].
Sat.II,l,37(56).Sat.II,2,52
(71).Epist.1,3,9.12,25.A.P.
*(III,3,33).[IV,8,24].Epist.
Sat.II,6,35(48).adj.Roscia(lex):Epist.1,1,62.V.Otho.Rubi:Sat.I,
5,94(130).Rufa:[Sat.II,3,216].Rufillus:Sat.I,2,27(32).4,92(1241.Rufus:
Sat.11,8,58(85).V.Nasidienus.Rupilius,rex:Sat.1,7,1(4).Ruso,Octavius:
Sat.1,3,86(110).Rutuba:Sat.11,7,96(150).
Sabaea:0.1,29,3.Sa6eHt:(=sabini),1)subst.Sat.11,1,XVII,28(29).
Sat.1,9,29(37).
Sabellus:Epist.1,16,49.Sabinus:1)subst.iadj.0.1,9,7.
*(14,16).11,1,25.2)Epist.
Salaminius:0.1,15,23.
Salernum:Epist.1,15,1.
Slii:0.1,36,12(13).IV,1,28.
Saliaris:0.1,37,2(5).Epist.II,Sat.1,2,48(64).Samnites:Epist.II,2,98.
Samos:Epist.1,11,2;21(22).
Samius:Ep.XIV,9(10).Sappho:0.11,13,25(24).Epist.I,
(adj.):A.P.375.V.Tigellius.Sardes:Epist.1,11,2.Sarmentus:Sat.I,
5,52(75);55(80);
Sat.II,3,5(8).Satyri:0.1,1,31(32).11,19,4(3).
Epist.I,19,4(5).11,2,125.A.P.
Pist.1,17,1.Scamander:Ep.XIII,liScauri:0.1,12,37(38).Scetanus:Sat.
1,4,112(148).Scipiades=ScipioAfricanusMinor:Sat.II,l,17(24);72(104).
Scopas:O.IV,8,6(7).
Scorpius:0.11,17,17.
Scylla:A.P.145.
Scythes:0.1,19,10(11).35,9.11,11,IV,5,25(26).14,42.C.S.55(56).
Semele:[0.1,19,2.]SemeleiusIV,15,23.
Sericus:0.1,29,9
Ep.VIII,15.Servilius:v.Balatro.Servius:1)SulpiciusRufus:Sat.
Oppidius.Sestius,L.:0.1,4,14.Sextilis(=august):[Epist.1,7,2].
I,2,58.12,1.11,1,58.A.P.463
(464).Sidonius:Ep.XVI,59(161).[Epist.
Epist.11,1,143.Simo:A.P.238.Simois:Ep.XIII,14oinuessa:
Sat.1,5,40(56).
Sinuessanus:[Epist.1,5,5].V.Petrinus.Siren:Sat.II,3,14(24).
Epist.1,2,XVII,68(76).Sat.II,3,21(35).
Socraticadomus:0.1,29,14.
S.
Sermones:0.111,21,9.A.P.310.Sol:C.S.9.Epist.I,10,17(20).
Sophocles:Epist.11,1,163.Soracte:0.1,9,2.Sosii:Epist.1,20,2.A.P.345.
Spartacus:0.111,14,19.Ep.XVI,
(129);*(141).Stertinius:Sat.11,3,33(53);296
Adj.Epist.1,12,20.Stesichorus:O.IV,9,8(7).Sthenelus:0.1,15,24.IV,
9,20.Sloicus:Ep.VIII,15(16).Sat.II,3,O.IV,12,18Superbus:Sat.1,6,12(14).
V.Tarquinius:Surrentum:Epist.1,17,52.
Surrentinus:Sat.11,4,55(74).Sybaris:0.1,8,2.Sygambri:O.IV,2,36.
14,51(50).Syrius:0.11,7,8.Syrtes:0.1,22,5.11,6,3.20,15.Ep.
IX.31.Syrus:subst.1)Sat.II,6,44(60).
Taenarum:0.1,34,10(11).Tanas:1)=Don:0.111,10,1(2).
Tantalus:0.11,18,37.Ep.XVII,Sat.I,6,105(142).11,4,34(45).
Epist.I,7,45(70).16,11.
Tarentinumvenenum:Epist.II,Sat.I,6,13(14).TartarusiTartara:
0.1,28,10(9).
(5).Teanum:Epist.1,1,86.Tecmessa:0.11,4,6.Teius:0.1,17,18.[Ep.
XIV.10].Telamon:0.11,4,5.Telegonus:0.111,29,8.Telemachus:
Epist.1,7,40(63).Telephus:1)Ep.XVII,8.A.P.96;
(24).IV,11,21.Tellus:Epist.11,1,143.
Tellurisiuvenes=Titani:O.II,Epist.11,1,59.Terminalia<.Terminus:
Ep.11,59.Terra:0.111,4,73.Teucer:1)0.1,7,21(22);27.15,24
(23).IV,9,17.Sat.11,3,204
(278).2)adj.Teucrus=Troicus:O.IV,6,12(13).Thalia:O.IV,6,25(27).
Thaliarchus:0,1,9,8.
Thebae:0.1,7,3.IV,4,64(63).Sat.11,5,84(129).Epist.1,16,74.II,1,213.
A.P.118.
Thebanus:
Theoninus<Theon:Epist.1,18,82(83).
Theseus:O.IV,7,27.V.Pirithous.
Thespis:Epist.11,1,163.A.P.276(275).
Thessalus:0.1,7,4.10,15.27,21(22).11,4,10.[Ep.V,45].Epist.II,2,209.
Thetis:0.1,8,14.IV,6,6(7).Ep.XIII,12.
ThracaiThrace(=Thracia):O.11,16,5.111,25,11(10).Epist.I,3,3(2).
16,13.
Thracius:O.1,25,11(12).IV,12,2(1).Thrax(Thraex):0.1,27,2.II,
19,16.Ep.V,14.
Gladiatorcareluptacuarmetrace:Sat:11,6,44(59).Epist.1,18,36.
Threicius:0.1,24,13.36,14(15)Ep.XIII,3.Thressa=Thraca:[0.111,9,9].
Thurinus:[0.111,9,14].Sat.II,8,20(28).V.Viscus.
Thyestes:0.1,16,17.A.P.91(90).
Thyesteus:Ep.V,86(85).
Thyias:0.11,19,9.111,15,10.
Thynus:0.111,7,3(4=Bitinia).
Thyoneus=Bacchus:0.1,17,23.
Tiberis:0.1,2,13.8,8(7).29,12.11,3,18.Sat.1,9,18(21).11,1,8(12).
3,292(398).Epist.1,11.19.
Tiberinus:0.111,12,7.Sat.II,2,31(42).Epist.1,11,4.
Tiberius:1)v.Nerones.2)OppidiusSat.II,3,173(235).Tibullusv.Albius.
Tibur:0.1,7,21(20).18,2.H65111,4,23.29,6.IV,2,31.3,lVEpist.I,
7,45(70).8,12*(13).'n[2,3.adj.Tibursvia:Sat'1,6,108(145).11,4,70(96)
TiburnusTibur:0.1,7,13.V
Argeus.Tigellius1)Hermogenes:v.Hermogenes.2)M.TigelliusSardus:
Sat.I,2,3,(4).3,4(3).Tigris:O.IV,14,46.Tillius:Sat.1,6,24(31)107(143).
Timagenes:Epist.1,19,15(22).V.
Iarbita.
Timor:0.111,1,37.Tiresias:Sat.11,5,1.Tiridates:0.1,26,5.Tisiphone:
Sat.1,8,34(47).Titanes:0.111,4,43.V.Gigas.Tithonus:0.1,28,8.11,16,30.
Titius:Epist.1,3.9.Tityos:0.11,14,8.111,4,77.11,21.
IV,6,2(3).Torquatus:1)O.IV,7,23.Epist.I,Ep.XIII,6.Trausius:Sat.II,
2,99(134).Trebatius,C.Testa:Sat.II,l,4(7);[78].Trebonius:Sat.1,4,114(151).
Triquetratellus=Sicilia:Sat.II,IV,6,3(4).15,31.C.S.41.Sat.
Nus):0.1,8,14(15)Troianus:0.1,28,11(12).Epist.1,2,1
(2).A.P.147.
Troicasacerdos=ReaSilvia:0.111,3,32(33).
Troicus:0.1,6,14(18.)Tros(adj.):O.IV,6,15(16).
Troilos:0.11,9,16(15).
Tullius,Servius:Sat.1,6,9(10).
Tullus1)Hostilius:O.IV,7,15.2)L.Volcatius:0.111,8,12.
Turbo:Sat.11,3,310(423).
Turius:Sat.11,1,49(73).
Tusculum:Ep.1,29(35).
Tuscus=Etruscus:0.111,7,28(26).IV,4,54.
T.Amnis=Tiberis:Sat.II,2,33(44).Epist.11,1,202.VicusTuscus
Sat.II,3,228(310).
Tydides=Diomedes:0.1,6,16(19).15,28(27).
Tyndaris:0.1,17,10Tyndaridae=CastoriPollux:O.IV,8,31.=
KlytemnestraiHelena:Sat.1,1,100(117).
Typhoeus:0.111,4,53.V.Gigas.
Tyrius<Tyr:0.111,29,60.Ep.XII.21.Sat.II,4,84(117).Epist.1,6,18(26).
Tyrrhenus(adj.=Etruscus,Tuscus):0.1,11,6(5).111,10,12(11).29,1.IV,
15,3(4).Epist.11,2,180.
Tyrtaeus:A.P.402.
XSlixes:0.1,6,7(9).Ep.XVI,60(62).
XVII,16.Sat.II,3,197(271);
(154).Epist.1,2,18.6,63(99).
Ustica:0.1,17,11(12).Utica:Epist.I,20,13(12).
Vacuna:Epist.I,10,49(51).V.Sabinus.Vala,Numonius:Epist.1,15,1.
ValeriusP.,Poplicola:Sat.1,6,12
(13).Valgius,C.Rufus:0.11,9,5.10,82
(107).Varia:Epist.1,14,3.Varius,L.Rufus:0.1,6,1.Sat.
Ep.V,73.Vaticanus:0.1,20,7.Veia:Ep.V,29.Veianius:Epist.1,1,4(5).
Veiens:<Veii:Epist.11,2,167.
Veientanum(vinum):Sat.II,[Sat.II,5,80].Epist.I,6,38(54).V.Cytherea,
Erycina.
Venusinus<Venusia:0.1,28,26
(27).Sat.II,1,35(51).Vergilius:0.1,3,6(5).24,10.IV,
Epist.11,1,247(246).A.P.55.Vesper:0.11,9,10(=Luceafrul).[111,19,26].
Vesta:0.1,2,16;28(27).111,5,11.
Sat.I,9,35(45).Epist.11,2,114.Vibidius:Sat.II,8,22(31);33(48);
Viscorumuterque:Sat.1,10,
*(123).*(128).Voranus:Sat.1,8,39(52).Vortumnus:Sat.II,7,14(21).
Epist.1,20,1.Vulcanus:O.I,4,8.111,4,59(58).
Sat.1,5,74(106).Vultur:0.111,4,9(10).
Xanthias:0.11,4,2.Xanthus:O.IV,6,26(28).
Zephyrus=Favonius:0.111,1,24.
IV,7,9.Epist.1,7,13(18).Zethus:Epist.1,18,42(43).Zmyrna(=Smyrna):
Epist.1,11,3.
ALTETRADUCERI
DA1,4
TRESESTIUSatacumcuZefiriinsferelesenine,Penourialbi
purtnduse,Iarprimvaravine.
Iarnacrunt,lnced,Prefaceomtu'nunde,Ce,nsetat,OceanulIn
snulsuascunde.
DinmalacumalunecPeruvaseleuscate,Ce,luptndcufurtunele,Iar
mareavorrzbate.
Pstorii,niceturmeleInstaulnuaupace,ArtorulnliniteDeacuma
numaizace.
Larazalunii,VinereaDinPafos,ncntat,Ducedezine,graieSltnd
junceat,Ce'nsunetularmonieiCupsuriuurelePmntuating,cenveste
seDenoufloricele.
PecndCiclopii,fauriiSuflndcualelorfoaie,SuptlovirigemilileCe
ascutsgeiluiJoaie.
AcumafaanetedVparfumai,junele,i'ncingeinegrecoameleCu
noufloricele.
DeacumnzideArminden,PeaFaunuluialtareUniedsaumiel
cuvineseA'njunghia,defar.
Daraleu!moartearepede,ncrcatcumiisuflete
Aspr,fr'ncetare,Charonnluntretrece.Palateicolibele
Calccune'durare;Fericeacelpecarele
Ofavoritsoart
isprepieireaomului,'Lndeamncaprinfaptele
Peundaneagr,rece,S'nvingcrudamoarte.
Trad.Gh.AsachiPoesii,1854(Orpheus1928,pp.224226).
nmetruoriginal
Aprigaiarnsastinsiadiepecmpzefirul.rmul
Seacoperdenviceateaptzborul.Nusemaibucurturmadestaul,
pustieivatracasei
idinlivezisatersacumzpada.StrlucitoareleGraiiiNimfelealbe
cuVenera
SenlnuiedebraibatcadenaNeobositelordansuri.Vulcanus
aprindeiarifocul
igemadncgrozavelecuptoare.Incununeazicumirtparfumatele
pleteimpletete
Pefruntefloareaalbaprimverii.Mergiincrngulumbrosilui
Faunusjertfasfnt
Siduciomielueasauiedulfraged.
Palidamoarteizbetelovindfrmilicolibai>
Umiliregesculturndearam.Fugideamgirilegnduluilacom,cci
scurtiviaanoastr
inoapteadncnecuprindenmoarte.Nuveifiregeleveselalmeselor
ntreManiijalnici,CndPlutonivatragezarulmorii.
Trad.Const.V.PredeanuOrpheus,1928,p.107.
ODAI,9.TALIARHULUI
AlbcazpadaceamaresenalSocrate;kirna,privete,cumrupedin
ramuriuscate
iapleacpduriobositeitriste
iapelengheadeungercademoarte.
Vatraneateapt,tulemnepefocmaiarunc,Dulceiclduracnd
vatradeflcrieplin;
O,tuTaliarhe,nvineuitarea!
Maiadu,maiadu,ocupsabin.
Zeiisuntmariiputernici,amice,naiteam,Dniioprescntroclip
chiarmrizbuciumate
Devnturinebune,oliniteadnc
ifagiiviseazpestnciridicate.
Cntnainte,ceipasdeziuademine!
Eavine?fiivesel,cciesteundardelasoart;
Etitnr,iubeteamorulijocul
nlumetrectoateiinimaimoart.
Vino,pecmpulluiMarte,vedeavei,amiceTinerifecioare,sfioasen
farmecdelunnvremeceflorile,vntulinoaptea
Tresardeiubire,optindmpreun.
Trad.ALT.StamaliadVianou,1906,p.473.
nmetruoriginal
Privete!Greapeumeriimuntelui,Sentindeneauaalbacerului.
PovaragreaiastinssuflareaCodrului.Marmoragheiiaspre
Cuprinderul.GeruluifuriaUorionfruninveselulAtrium!Aternen
vatrfoculaprigO!Taliarhe!Rstoarnvinul
Btrn,ilasgrijilezeilorCeaternpemareasprelevnturii
Rzboiullorlsting,ialinSbuciumulvechilorarboriblndul
Zefir.DesoartazileloranuluiSnuntrebiicndUrsitoareleIi
mpletescnfirulvieiiVeseledansuri,iubireadulce,Culegedarulclipei
sburdalnice!Cndsearantindemreajaamurgului,Cumurmurlin,cublnde
oapteTineriamanideamorsenbat.
SascundencetnumbreletainiceFrumoasafatHohoteveseleTe
cheam,tainasodescoperi.Oare,puteaveisifuriinelul?
Trad.Const.V.PredeanuOrpheus,1926,p.162.
PrivetecumalbdezpadSocratesprecerurisenalSendoaie
pdureasubalbaninsoareiapelestoateoghea.
O,toarnmaidarnicdinvinulCelvechidinamforasabinifocul
fcnddinbelugTufrigu1alung.
Detrebingrijeascsezeii,CcieipotolirivnturiTalazuridemri
nvingndCndmareafierbeadefurtuni.
Nimicanumic.Nicitristulchiparos,Niciulmiibtrni,Attaidemare
Tcerea.
Ziuademineceaduce,O,nucercetaTahiarhe,Caoricarezisocoteteo
Dedardruitdedestin.
CttnrtesimiiprulnuiestecruntO,nuazvrlidelatine
Cntrile,dansul,iubirea.
EvremealuiMart,Tahiarhe,AoaptelordulcidinamurgLaceasu
ntlniriidivine.
AcumevremeazglobiuluirsAlfeteiascunsnboschet,Aceleiaceise
las.AcumaetimpulsiieiBrara,inelul,cevrei.
Trad.HiviuJurchescuSemenicul,nr.9,1928,p.31.
ODAI,11
CTRELEUCONOE
O,Leuconocu,nsclipiridesteleCauinelesulfireinenelese?Scris
nuiperazeclipamoriimeleLuna,cndpecodriprindelinsilese
Farmeculderaze,tiicamcegriete?Nuimnagndireanzileleneajunse:
fumaibineacumavinuripritocete;
Clipeledemneazisneptrunse
O,Leuconocu,eunutiucumeti:
SpusaBabilonulominciunmare
Oastrologieitucevoieti
Sistriciivedereadetotcilasoare?
Trad.ElenaOcridaTribuna,Sibiu,1899,nr.Lg
Nuniidatstim,Leucon,carteavieiicenescrie
Numaicercetadeasurdavrjiifarmeceprincri,Ciateapticu
rbdareclipelefataleisori:
Deorfimulteierni,oriastadeofiultimsfie,Carespumegtalazuri
bubuindnstncislbite,Tugndetetecumintei,trgnddinhrubvinul,
Potrivetesincapmarindejdimpodobite
npuineleclipiteceiahrzitdestinul.
Stndacumdevorb,iute,fugetimpulprintremini,Tufolosdinastzi
trage;nugndilaceofimini!
Trad.SlugerulMihneaConvorbiriLiterare,1911,p.685.
Nucutastiisfritulcenisadat,ccinuevoie,inicinu1iscodi
prinstelecavechiimagi,Leuconoe,Ssuferim,emultmaibine,oricevafi.
SaucvorcerneMaimulteiernipenoizpada,sauceadinurmdintreierne
nstnciopusepotoleteacumnfuriatamare.
Iaseamadeci:strecoarvinul,msoarclipatrectoare
Duplungimeanzuinei.Stndlataifas,timpulhain
Aifugit:petreceiziuainminecrezictmaipuin.
Trad.IoanMicaAnaleleDobrogei,1935,p.94.
ODA,I,13
LA,LYDIA(DUPHORAIU)
DecteoritulauziivreicasadmirMoibraealuiTelephusigtde
trandafir,IubitameaLydie,Cummiseumflpieptulfierbnddemnie
imiseschimbfaaigndulmiseschimbimilunecdingene
stropicalziifr'delimb,Cearatctdetristuiictdeadncuifocul,de
caregreummistui!
Ah,ard,gndindcumbeatulispargealbiiumeriCusfieriturbatece
nupoislenumeri,SaucumnebunuidinteIilasnbuzeodungde
aducereaminte!
Oh,demasculi,Lydie,pevecinosnduri,Profanatorulbarbaral
fermecateiguri,PeacreirozetineriNectarulcelmaidulcevrsatasfnta
Vineri.
DemiideorifericeperecheanamoratCelegturinerupteoinenveci
legat,inimeninodesparteinospimntnimeni,dectcumplitamoarte!
Trad.GeorgeTribuna,Sibiu,1892
ODAI,14
ODLAARSUBNUMEDECORABIE
Corabie,valuldinnouterpete
Pemare,o,cefaci?maistailapmnt!
Etifrderame,catartuilipsete
Zdrobitderuvnt!
Nauzitucumgemeanteneletale?Poifrdecoardecumareasstai?
Tunumaiai,drag,ntregilevele
NiciZei,srogi,nai!
CutoatecbraduldinPontteformeazietiocopildinnobilipduri,
Deartiefalacetensemneaz!
Crmaciitisuri
CuspaimaniniminuausigurareInaledesemnuricenfruntemai
pori.Denuvreituncspieri,fugimaitare,Fugincdepoi!
ietiobiectulduioaselorrugi
FugidelastrmptoareaCicladelorrele,Depoismaifugi!
Trad.D.BolintineanuReforma,1863,p.85.
ValurinoifrngnduispumaTevordeprtapemareNav,ceosfaci
acuma?Adpostnuicauioarentrunportmaicutrie?Coastadoarii
despoiatDelopei,nvijelieDinspreAfricaiscat.
Gemcatargurisubvntoas,ProrataabiamaipoatePieptsie,
inimoasMriitotmaimniate.
Naurmasntregivntreleinicizeicasajutenacestecumpenigrele
Rugciunilegemute.
Far'derostiitoatfalaDearfibraddinmunicufaimaPontului,cnd
zugrvealaPupelornalungspaima
Ceopoartcorbierul,Decarenatafirav.Fugi,snutelaseCerul
Joacpentruvnturi,nav!
ZbuciummultigreunecazulIerimiafostazigrijmicade.Fugi
departedetalazulStrlucindntreCiclade
Trad.PetreStai(1943)Poeiilatini,1973,Voi.I.P.216217.
ODAI,29CTREICCIUS
RvnindcomoribogatetestpnetegrabaDeapornicuoasteanrile
arbeti.CcivreisnvingiputereanenvinilordinSabainlanurigrele
Medulbarbars1umileti.
CetnrfecioartevaserviodatDeiveiucide,poate,logodnicul
iubit?icecopilcufrunteaparfumativantindecupalamese,umilit,El
metersinteasccuarculprintesc?O,cinearstasspuncnusepot
ntoarceAttearuricaredinmunisprevigonesc,Cnd,altoridealurifiind
sortitdeParce,Tehotrtiacumasmbraciarmuragreaisporneti
departe,grbinduipaiirepezi?InloculluiSocratetemulumeticozai
crileadunatedepestetotlelepezi.
Trad.Em.UngheruUniversulliterar,1927,nr.16,p.251.
ODAII,3.
LUIDELLIUS
Aduiaminte,Dellius,lafelInvremurigrelecugetulsifieis
pstreziofiredeoelInoriceinsolentveselie.
Ccioriaidusuntrainefericit,OriteaifcutchefliudesrbtoriPe
iarbaprimitoaretolnitCuvinulscosdinbecitotaismori.
DecemreulpinialbulplopimpletescumbririocrotitoareDin
ramuriverzii,apoi,cucescopPrinvadurisaltapelefugare?
Zisiaducvin,parfumifloriCuviascurtfloridetrandafir,Ct
vremea,vrsta,celetreisuroriIivormaitoarcenegrulvieiifir.
Veiprsigrdinacumprat.PecareapaTibruluioud,iveilsa
urmauluitutoatAvereastrnscuattatrud.
Nuipasmorii,dactuaifostBogaticdescinzidinvechidomnii,Ori
unsracineamulieprost:TotvictimaluiPlutoaisfii.
Petoiaceeaisoartnencearcivorieiacumsaumaitrziu
Dinurnsoriinotri,iarobarcNevapornispreveniculpustiu.
Trad.IoanMicuAnaleleDobrogei,1935,p.9495.
Gndiriicalmetesupunentimpulgrelelorurgiiifruspuintimpuri
buneNesocotiteibucurii.
Totaismori:sautristdeapururi,Saudetearfacefericit,Intro
poian,srbtoarea,SorbindFalernmbtrnit.
Decealtglasascultoareialbulplopipinulnalt,Ondesoumbr
primitoareDincrengiunitelaolalt'?
ipentruceseavntntrunanfugvalurideizvor,Simurmure
domoloptireaPepatullorerpuitor?
AicischemisiseaducMiresme,amforedeviniflorideroz
efemereCufarmecdealinareplin.
TuvinopnaialturiNorocul,aniiceiuoriifirenegremaidesfur
TustreleParcelesurori.
Totaispierzigrdinintinse,Palatulfalnic,vilata,Cndaltulpeste
bunuristrnseStpncurndvarmnea.
Nuipasmoriinendurate,Deetideneam,deetiavut,Urmaallui
Inachus,poate,Sauomsrman,necunoscut:
Unsorrostogolitnurn,Ieindacumorimaitrziu,Nevasuipetoin
luntreaEternuluiexilpustiu
Trad.PetreStai(1935)Poeilatini,1973,VoiIp.228229.
ODAII,6
CTRESEPTIMIUS
TucarepentrumineaimergepnlaGades,ipnntreCantabriirebeli
1alnostrujug,TucaremaipetreceinSirtelebarbare.Acoloundevalulse
spargeziinoapteDermurispumegnd,Septimiu,scumpprieten,dorescca
vechiulTibur,CetatentemeiatdecolonitiArgivi,Sfieceldinurmslaal
vieiimele,Sfieportdeodihntrudituluideoaste,Trudituluidedrum.
DenuvreansParcaduman,mvoiduceScautapadulcearului
Gale,LacareseadapmioarelelnoaseInfuratenpiei.
MoiducencutareantinselorogoareSupuseodinioardomniei
spartiateAregeluiFalant.
AcelaesteunghiulcesingurmizmbeteDintoatecelelalteparagini
pmnteti,AcoloundemiereaedulcecaHymettul,Acoloundebobul
mslinuluintrecePeceldepeVenafrutotanulnverzit.
AcoloundeJoetrimiteiernuriblnde,iprimvaraidulceiarbunul
munteAulon
SeluptfrpismcuBacchuldeFalern,Acolonara'aceeacudealuri
fericiteUntainicglastecheamcuminelaunloc,Acolotuodatculacrimi
datoriteStropiveispuzacald'apoetuluiamic.
Trad.H.FrolloFlacra,19121913,p.307.
ODAII,10
CTRELICINIUSnmetruoriginal
Fericitveifi,scumpulmeuLiciniu,Nuzorindmereutotadncspre
larguri,Nicipreamultinnd,deafurtuniiteam,Pelngrmuri.
Caleaceademijlocdeaureste:Drumuleibtndu1,nuicadepartea
Niciuntristbordeicasai,nicipismnScumpepalate.
Sgliidevntmaidegrab'suntpiniiFalniciinprvalmaigreuse
surp'unTurnnaltitrsnetecadmaidespeCulmedemunte.
Pregtitaibiminteadentorsulvremii:Teamsailabineinzilegrele
Cumptuliine:trimiteJoe
Iernimohorte
Dartotelleia.Dacazinuisoare,Altfelfivamine;nuntindentruna
Arcul,ciicntecdeliraduceZeulApollo
Curajositaresfii,cndcumpeniGreleistaunfa,daricuminte
Strngeipnza,cndcuputereoumflVntulprielnic.
Trad.I.AlmjanuAusonia,19391940,p.143.
ODAII,14CTREPOSTUMUS
Postume,treceanuluorcaonluc,icreelorcevrstnicpepielea
fruniipori,Nupoatentrziereevlaviasaduc,Nicilornicibtrneeinicine
ndurateimori.
S1mblnzetipePluton,cufireaiinfernal,Sidaipezitreisutede
taurinjunghiai,itotuiniciodatdeundaluifatal
ncarestGeryoniatianctuai,Nuvomscpaniciunuldincei
carepmntul
Curoadeledinsnuideapururinealptat,Niciregiiceinneamuricu
braulicuvntul,Nicimuncitorulcareidetrudendurerat.
ineferimzadarnicdeallupteichipdesnge,Devalulcesefrngecu
gemetenmri
ineascundemtoamnacndauzimcplnge
Austrulresfirnduigeroaseleisuflri.
Cocytulnegru,fluviucelenertcete
ineamulcelnemernicalluiDanau,apoi
SisiphusEolidulcenmuncisezvrcolete,Vortrebuicutoiiafigsii
denoi.Laitot,pmnticas,pedulceatasoie,Niciunuldincopaciice
singuriaicrescut,Doarnumaichiparosulpeurmaiosvie,Stpnceatt
descurtdomnieaiavut!Maipriceputurmauicatineossfreasc,Vinul
nchiscucheia,Cecubuldecristal,imozaiculmndrumaibineos1
stropeascCuolicoaredemndeunprnzpontifical.
Trad.IoanPetrociciNouarevistromn,1900supl.II,p.91.
Ei,Postume,cerepezisenirnurmaniiinicicredinancerurinu
vaputeaszmulgOclipdntrzierezbrciteibtrneeimoriine
ndurate.
Nuvaputeaamice,chiardacaiaduceCirezibogate,zilnic,cajertf
ctrePlutonnvecinenduioatul,nstpnireacruiDormumbredebalauri.
PziideapatristpecarenoicutoiiCeneculegemhranadinroadele
naturii,Vatrebuisotrecem,deamfiplugarnemernicSaudacamfirege.
NevomferizadarnicdesngerosulMarte,Demareacevuietecu
mnioasevaluri,itrupurilenoastrelevomferizadarnicDeasprulvntal
toamnei.
Zadarnic,ccielegeslvedempeCocyt,Rtcitorulnegrucuape
ostenite,ineamulluiDanausiSisyphosnditulLachinurifrseamn.
Vomprsipmntulicasaisoiaidintretoicopaciiceiamsdito
viaDoarchiparosuljalnicnevaurmalagroapPenoi,stpnivremelnici.
IarunurmamaivrednicvatisaflefundulBtrnelorbutoaie,cuzeci
decheipstrateicuunvinmaidulcedectlbeaupontifiiElvastropi
podeaua.
Trad.D.LacobescuNouarevistromn,19131914,p.90.
nmetruoriginal
Trecaniirepezi,Postume,Postume,ifrnoimneprosternmsmerii,
ccibtrneeanuntrzie,Moarteaneadulmecreairece.
O,nu!Chiardac,dinprisosinidmluiPlutonjertfe.zeuluicea
mpinsnlapeGeryongigantulipeTityosnmuncicumplite,eamarde
sigurcvomplecainoinefericiii,nspretenebrereci,spreunderegiistau,
dinveacuri,lngplugariilipsiidefaim.
Scpmzadarnicdevreunrzboicumplit,zadarnicsoartaneaprotejat
pemri,zadarnicneaferitAustrul,vntultiosicruntaltoamnei,ccitoi
vedeavomfluviultristigreu,Cocytos.Minevomfisupuilamunci,cafiul
luiEol,Sisifus,CaDanaideleucigae.
Rmn,nurm,ariniicasereci,soiifrumoase,arboricufructedulci
camine,numaichiparoiinevorvegheamohoriipanici.
Doarvreunurmamaipiosunvinivinddinpivniibinenchisecun
snopdecheincinsteanoastrvasversepicurideamurgdinpaharepline.
Trad.Al.AndrioiuDinliricalatin,1964,pp.121222
ODAIII4,v.120
ReginCalliope,lincoboarizidinflautlungamelodie,Saunsoete
voceatazglobieCuacordripestrunedechitar.
Oauzii?Saunumaimisepare,Cuprinsdevisuri,cumascultalenei
rtcescprinsacrelepoieneCuvnturiicuapedeizvoare?
Copilfiind,amadormitodatTruditdejocpemunteleVoltur,Iar
niteporumbiedimprejurMaunvelitcufrunzascuturat
imultsauminunatsteniimeiCumapututsdoarm,frfricDe
vipereiuri,fiinamicProteguitdoardemirtizei.
Trad.IoanMicitAnaleleDobrogei,1935,p.92
ODAIII,13
FNTNIIBANDUSIA
FntnBlanduzie!veidevenituncCelebrntreizvoare,cndvoi
cntastejarulenfigerdcinaiadncnalbastncDincareieivioaiei
dulcecanectarul!Fntnameaiubit
VasileAlecsandriFntnaBlanduziei,1884
OfntnaBlandusiei,maicuratcacletarulNumaiviniflori
plpndedeacumsifiedarul.Mineamsidaucajertfuniedtnrde
lamunteCruiad'abiasipipicoarne,umflturipefrunte.
nzadargndetilalupte,saudejoctepregtetiCciviaatantreag,
nebunateciedceeti,Cumsoluminadeziu,minearesapunidesnge
osfieplinapadinfntn.
Apratdeariasoareluidintimpulverei,Delatineseadappe
rcoarentimpulserei,icireziledevite,cesadunduplunc
ijuncaniidelapluguri,obosiid'ozidemunc.
Cntndumbraircoroasidinfaatastejaruliataapcenete
maicuratcacletarulDintrepietrelecurate,clocotindnalbespume;Despre
farmeceletaleosalergefaimanlume!
Trad.AlexandruOdobescuEpoca,1899,nr.95.
ie,izvoralBandusiei,JVIailuminosdectcristalul,Vrednicdeflorii
devindulce,Mneivoidruiunied;Zadarnicfrunteaicucornie1mpinge
spreiubiriilupte;VlstarulturmelorlasciveA'talemalurireci,jilave,Cu
sngeleivanroi.PetineceasurileveriiNbuitoarecaovatrNuteating,tu
daircoareitaurilorfrnidepluguriiturmelorrtcitoare.Ajungeveiizvor
celebruCndvoicntagorunuicareSenalprofeindnvntilocul
scorburosdeundeIesgngurinda'taleunde.
Trad.B.CreangFloareaDarurilor,1907,voi.II,p.292
O,izvoralBanduzieimaisplendiddectcletarulDemnstencunune
floriisteumedenectarul,Uniedmineosijertfesc
PealuifrunteabiamijescCoarnemici,carezadarnic,laiubiriibtlie
IIndeamn;cci,vlstarulzmulsdinturmaceazglobie,Mine,pnnzoride
zi
rmuirecevanroi.AciflacracumplitaluiCuptornupoateajunge
inrcoareaumbriitalevinflciisdejunge,Iarcolea,dusdinurm
irtcitoareaturm.Euprevdizvoare,faimacedestinuipregtete,
Cumdeoipuneovorbnversuri,destejarulceumbrete,.
Stncadesubcareabund
Dulcevorbitoareaiund.
Trad.SlugerulMihneaConvorbiriLiterare,1908,voi.II,p.150
O!fntnaBanduziei,limpedecumecletarulVrednicdevinuldulce
ideflorimirositoare,Mineivoiaducejertfssebucurealtarul,Uniedu,
cecoarnenfruntedeabiaiviteareilazburdlndeamniladragostel
mbie.Dardegeaba,cciodraslaturmeisprintene,zglobie,Vastropicuroui
snge,nrisipderubine,Aletalercoroaseundelimpezi,cristaline.
LunaluiCuptorpetine,cuaeiaprigdogoare,Nuteatingeniciodat;tu
aducidulcercoare
Boilortrudiidepluguriideajuguluipovar,Turmeicarepribegete
cteziuaceadevar.
Tudeasemeniveiajungentremarifntnivestite,Dacicntstejarul
verdecarearuncumbrmare
Pestestncileboltite,desubcareaazorite
Izvorscundeletalecuodulcemurmurare.
Trad.VirgiliuTheodosiuGazetacrilor,1936,nr.1314.
FntnaBanduziei,cuvaluldecristal
(Vindulceisecadeincununrideflori).
Eumineamsidruiunieddinceipriori,Cujucuecoarneabia
mijindsubfrunte,Deimenitiubiriiiluptelesnfrunte,Elvanroicusnge,
recilimpezimideval.
Latinenuptrundeslbaticadogoare!
Imbiicuumbraidulceperechiledetauri
Cetragdingreunjuguripebrazdadincoclauri,iturmetoropitela
maluridercoare.
Tuveiajungeasemenifntnilorvestite
OdatceHoraiuculiraiacntat
Stejarulpestescorburidelespezisuspendat,Deundesarcuopot
izvoareleigrbite.
Trad.PetreStai(1943)Poeilatini,1973,voi.I,p.249.
nmetruoriginal
Banduzianizvor,nemaivzutcristal,demndeunvindivin,demnde
cununidefloriiaternpejertfelniciedulblnd,cucornielemoi.
Iedulcarenvansandrgostitdelumini,azi,deturmdesprins,va
mpurpura,njunghiat,apataluminoas,undeletale,cusngelelui.
Nemilosulzudufnuteatingenicicnd,tuispiteticurcoribouriiprini
lajugturmevinosteniteitesrutiidormmprejur.
Veiajungefaimosprintreizvoare,cndva,ccinversiamcntat
adumbritorulstejar,grotacaretenate,piatrapecaretresariitemiri.
Trad.Al.AndrioiuDinliricalatin,1964,p.p.139140
ODAIII,18CTREFAUN
ZeueFaun,tuamantulmultornimfeuoare,Dacnoriceanncinste
iocaprtiavoiivoirisipipealtarultutmieivincuaVenereicup,
Vin'terog,tu,panicZeu,peogoarelemeleipentinselecmpiicesunt
scldatenlumin,Iarnaintedeapleca,priveteturmadingrajdiBine
cuvnto.
CndDecembreaduceziuacareiemeniti,Zburdturmeleifugpe
ntinsapune,SatultotserbeazstndncmpdevorbpelngBoiilor
lenei.
Lupulrtceteprintremielueizburdalnici,Codrunfreamtcernen
caleataslbatecfrunz,IarplugarulbatedetreioriogorulpecareDesl
blestem.
Trad.MihailPricopieAnaleleDobrogei192425,p.49.
ODAIII,30.
Unmonumentziditammaitrainicdectbronzul
imaitrufacavrfuldepiramiziregale,Niciviforulslbatecia
vremurilorgoan
Niciploaiandrjitilanullungdeani
Nuvorputeanrnvreodats1drme.
Nuvoipiericutotul;dinmineobunparte
ScpavadeUrsitacuvlurinegreaMorii
iodatnflorivoicuslavlaurmai.
Sevaopti,peundeAufidulropotete,PrinlocurilesterpedeDaunus
domnite,Cttimpfatasfioas,cruntulPontifice
SpreCapitolpivor,cprimuldruitam,Deideneamdejos,eolica
msurLatineipoezii.ImbractentrufiaPrinmeritctigatincingeamele
pleteO,blndMalpomen,cufoidelaurdelfic.
Trad.B.CreangFloareaDarurilor,1907,voi.II,p.262.
Amridicatunmonumentaparte,Mainaltcapiramideleregale,Nici
IupitercutunetelesaleNuvaputeacasiaducmoarte.
EutiucvoimuridarnumiijaleDinmineceamaipreioasparteIn
urmameatriva,maideparte,LaCapitolctvorsuivestale.
CcibinetiicritmulceleolicDemineeaduspeacestesceneDeci
vino,Muz!sufletmelancolic,Teateptsmiteapropii,drag,alene,Iarlaurul
tumndruisimbolicSmincununefruntea,Melpomene!
L.AlbuNegoi'anUniversulliterar,1927,nr.33,p.520,ODAIV,7
CTRETORQUATUS
Albazpadsadus;sebucurcmpuldepajiti,Crngulvoiosa
nverzit;
Ctdefrumosepmntul!SubmalurideflorinsmlateApelecurg
linitit.
MndreleGraiiiNimfe,cusnurigingadesgolite,Saltpearipide
vnt.Clipaiziuacezboariaratcnueti,copile,Nemuritorpepmnt.
CntzefiriiEsoareDarMaiulcurndsevastinge
Varasoduceiea,Toamnabogatndulciroadevenivainurmi
vaese
Iarnahlamidaidenea
Luna,descadepeceruri,curndrsrivatotplin.
O!InsnoideomporniUndepeveciodihneteAeneasiTullusiAncus
Pulbere,umbrvomfi!
Tainivoinacereasc.L'aanilortiprimvar
Zeiimaipunevorflori?Scumpuluisufletcufarmec,ditoate!Laces
leprade
Lacomiiimotenitori?
Ochiiiseninicndvafisinchizi,cnddinumbrrostiva
Minossupremuicuvnt,Fiveideapururiplecat!O!Nimicnopiteas
tentoarc
Iaripemndrulpmnt!
GeabactataDianapealeiHipolyts1rpeasc
Negrului,jalnicinfern,ScumpuluisuPirithopututaTheseusi
zdrobeasc
Lanulleteic,etern?
Trad.NicolaeArboreCminulnostru,1911,nr.14,p.216217.
Sadusdeacumzpada,cmpianverzete
icodruntinerete.Pmntuischimbfaairurilenvaluri
Curgiariprintremaluri;Tustrelegraiigoale,cuNimfelaolalt,
Voioasenhorsalt.Tenvaanul,ziuaioratrectoare
Cviaaimuritoare.Zefiriinmoaiefrigulidupprimvar
Evaraceosmoar.Cndtoamnavasdeebelugderoadepline
Curndiiarnavine.Pecerilunangrabreparceapierdut;
DarnoicndamczutAcoloundesAncus,AeneasicuTullusPulvis
etumbrasumus!Poitideidruieteiziuaceademne
Acelcencerstpne?MotenitorullacomvafilipsitdetoatePlcerii
taledate.OdatcemuriveiiMinosmpotriva
Sentinasarostiva,Torquate,nicicredina,nicineamul,oriceaifaceLa
vianutentoarce!
NupoateniciDianapeIpolits1scape
Deiadidealuiape
iniciTheseunupoateluiPirithousifrngCtua,snu1strng!
Trad.VirgiliuTheodosiu
EPODAXIII
Slbatecaiarnciuntitadinzi,Iarcerulazvrlezpad.
Pentinselemriiprincodrimugi
Dintracicepeterizvrlinduseaci
NprazniculCrivdesfad.
Acumaiprilejul,amici,snchinm
Attctnengduieanii,Cttimpcupicioruldinplinmaiclcm
Zbrcirilefeiiigrijisalungm
Tcuiiseninicaplvanii.
Desfunddinpivnivinulpecare
Vrtoslaismolitdepecnd
Abiamnscusem;iarastzinicicare
Destatsmistrigecprintroschimbare
Trebileluavoraltrnd.
Prieteni,evremeacanardulpersan
Sitoarnebeluginlir
Smistuiestrunadorinenoian,CumsfaturiCentaurulandupan
Ciraculuisutotnir:O,fiualluiThetis,copilnenvins
Pmntultroianteateapt,PmntpestecareScamandruentins
PeundeturbaulSimoisprelins
iaruncundireanedreapt.
UrsitapefiruleilungiplpndHidoasteopretelantorsingheare
tefrngedurereamucnd,DarvarsibeluguldevinspumegndCan
chiotulvieilastors.
Trad.TraianMaleescuIonMaiorescu,1931,nr.G7.
Avanulviscolcerulvas1scad,Ninsoriiploaieseabatpezri,Prin
codriCrivuier,pemri,Prilej,amici,sicereizileiprad.
Cttimpgenunchiivotriautrieidepoverideanisunteicruai,Cu
vinbtrn,camine,vadpai!Decelelalteteamnuvfie.
Minipoatezeiiordaozicusoare.Tuadnsnardulmiresmati
sunetuldelirminunatSlbaticenelinitisdoboare.
PrecumcentaurulprindeaaspuneCopiluluiviteaz,deelcrescut:
Nenvinsbiat,dinThetisetinscut.DararaluiDardantevarpune.
ScamandrulmiccuaperecioudiSimois,pruntortocheat,Ci
Parcelecufirnenduplecat,Dentoarcereainuvordelocsaud,Lamamatan
palatelemree!Uitareadeciicupelecuvin,Ecoullirei,deluminplin,S
ideprtezenoruldetristee
Trad.PetreStaiPoeilatini,1973,Voi.I.P.270271.
SATIRAI,1,v.6185.
nmetruoriginal
DaromulimedeoamenicuprinideopatimoarbSpununeoric
nimicanuipoateajunge,ccipreulLumeai1ddupbani.iacestorace
lepoiface?Lasissteandurereacesinguridevoieocaut.Soartalii
tocmaicuaceluibrbatdincetateaAtenei,Plindeavere,zgrcitideprinsa
rspundemulimei:Lumeamfluier!InsacaseuveselmaplaudCndmi
privescnldibnetul.TantalusdeseteMort,maidoretesprindcugura
dinapaceifuge.Rzi?Darnumeleschimb1iatunceaevorbadetine!
Dormi,avndguradeschis,pesaciicubanidintotloculNuteatingi,o,de
dniicumnatingiodoarelesfinteNumaicuochiiipriveti,caicumaiprivi
opictur.Nutiicepoatedabanulinutiilacefolosete?Pinesi
cumperi,legume,garafcuviniaceleCevormaifidenevoiecafireasnuse
rzbune.Oaresimimareplcereavegheatremurndidespaim?Ziuai
noapteantrun'atetemedehoiidefocuri,Chiaridesclavisnufug
lunduiavutulcudnii?Vreausnufiuniciodatprtalaasemenea
bunuri.DarcndtrupulcuprinsedefrigurioricndvreoaltNenorocirete
ineculcatntrunpat,aipecineSteajute,sifacoblojeliiundoctorsi
chemeCasntossteaibcopiiiiscumplerude?
Fiiiceiaiisoianuvorcasscapidelamoarte;Toiteursc:megieii,
prieteni,copiiicopile!
Trad.TituDinuSatireleluiHoraiu,Bucureti,1911,p.P.910.
SATIRAI,6,v.4571
idacdespreminemntorccasvorbesc
Debunulmeuprinte,fostsclav,miamintesc.
Toimigsescovin,csuntdinsclavnscut
icodinioarpurtamromanulscut
nfruntealegiunii,iarazi,cisuntie
Prietenimbucurdecaldaiospeie.
Mndriavieiimelermi,Mecena,tu
Ccigloriadeatunceadoarsoartamioddu,Darprietenii,iubite,tu
singuriialegi.
Peceicevormrirea,peambiioiitergi
Dinallornumr.Iat,cianisauscursncet
Decndiaspusdemine,el,marelepoet
VergiliusiVariusicndmapropiai
Mnpdiruinea;sfios,eungimai
Doarctevacuvinte,inuiamspusceu
Nscutdinnobiltat,mre,pecalulmeuminconjurmoia,cispus
amcumera.
Anoualuniat,latinemaduse
Dinnouchemareata.Cttimpdeatuncisescurse,Noiprieteniam
rmas.ictdebinemipare
Ciamplcuteuie,cetiispreuieti
Doarsufletuliviaa,nuistrbuniregeti
Cndtiucdupsufletalegipefiecare.
idacfireamidreaptpuinepeteare,Denuszgrcit,nicilacom,nici
reauadesfrnare
Notiu,iubitdeprieteni,curatintreglaminte,Sedatoreteie,iubitul
meuprinte!
Trad.MriaGabreaAusonia,1942,p.3940.
EPISTOLAI,19v.2134CTREMECENA
Eusuntprimulcare,liber,ampitpecivirgine,Nebtutencde
altul.efiacclcecredensine.Archilochosdnduminumairitmispirit,nu
ideeainiciformacaremucpeLycambe,eu,Horaiu,Amadusntiaoar
parianuliambnLaiu.isnumidaivreocununmaisracpentruaceea
Cmsuraintocmireaslenlocuimiafostteam.ChiarbrbataSafo
metrulalchilochicinenseam,ChiarAlceu,deidifernideiinnclinri:
Nicipesocrulsunucats1mnjeascnversurt,Nicilogodniciinui
pune,prinpamflete,treanglagt.EupeAlceu,necunoscutul,lamobtitn
grailatin.imbucureu,poetuldttordelucrurinou,Cscititdeochide
treabicatteaminimin.
Trad.VictorBuescuAusonia,1942,p.166
ARTAPOETIC,v.6072
Cumcodriiischimbfrunza1alanilordeclin,Pierzndpeceadintia:
piervorbelebtrneIarcarenasc,cajuniinfloristrlucesc.inoiitoatea
noastresupusesuntlamoarte.Unportadnclamare,ctnilensnuiDe
vnturistauscutite,capdoperregal;Unlaccemultsttusetotsterpi
plutitorAcumlscurmplugulioraenjurnutrete;Unrumutatdin
cursuidearinistrictorInalbiamaibun:totfaptemuritoare!Alimbei
strlucireifarmecnospiar?Renateormultevorbeceacurnanumai
suntivorpieridecareacumasuntnvaz,Cumvadispuneuzulcesingur
aredreptulAjudecadelimbiaipunelegiireguli.
Trad.AronDesuianuIai,1882.
V.5972
Termenicuazileimarcsaduciengduit.
Cciprecumncodru,toamna,frunzeleceauruginit
Cadntiile,pierastfelvorbele,debtrnee,inscutelenurm
nflorescdetineree.
Toatesuntsortitemorii,alenoastre,cainoi:
Portul,cepringrijiregaleocrotivafloteapoi,Baltastearpieri,ceastzi
greudepluguriapsat
Vanutricetivecine,rulcarealtdat
Rufcea,daraltcalevaluanviitor,Toatevorpieriodat,totceeste
muritor
iacuvintelorcinstireihatrsuntpieritoare.
Vorrenatensmulteceaupieritivordispare
Altelenmarecinste,dacuzulvreaastfel,El,ceealimbiilegeicheza
ietotel.
Trad.LeliaTeodosiuv.309322.
Temeiularteideaseridincugetrirsare.IncrileSocraticeluaiv
ndreptareivorbelevvorsosiuoravndidei.
Cndtiicereidatorezi,cesemenilorti,Cedragostedeuntatai,de
unoaspe,deunfrate,Cetrebisunt,senatoruluiijudeluilsateirolulunui
generalnlupt;negreitCfiecruiaiveidacaracterulmenit.Decialevieii
studiainravuriimodele,ipictorimeteridaineicoaneviidinele.Opies
cucevaideiibunepildednd,Darsuflet,gingienstiliartneavnd,Ades
nentpepoporiimaiatrgtoareDectlungiversuriserbedeifleacuri
suntoare.
Trad.D.C.Ollnescu.Bucureti,1891.
CUPRINSUL
SERMONUMliberpriorSATIRE.Carteanti
I.6
I.7
II.15
III.25
IV.34
IV.35
V.46
V.47
Liberalter
Carteaadoua
I.89
II.97
III.106
III.107
IV.130
IV.131
VI.54
VI.55
VII.64
VII.65
VIII.68
VIII.69
IX.72
IX.73
X.78
X.79
V.138
V.139
VI.148
VI.149
VII.158
VII.159
VIII.168
VIII.169
EPISTULARUMliberpriorEPISTOLE.Carteanti.
Vi
I(LuiMecena).179
II.186
II(LuiLollius).187
III(LuiFlorus).193
IV.
IV(LuiAlbiusTibullus).
V.
V(LuiTorquatus).VI.
VI(LuiNumicius)
VII.
VII(LuiMecena).VIU.'
VIII(LuiCelsusAlbinovanus).
IX.
IX(CtreTiberiusClaudiusNero).221
X
LiberalterCarteaadoua/.
I(LuiAugustus)
X(LuiAristiusFuscus)
XI.
XI(CtreBullatius).XII.
XII(CtreIccius).
XIII.
XIII(CtreVinius).XIV.
XIV(Ctrefermier)
XV
XV(CtreVala).XVI.
XVI(LuiQuinctiusHirpinus).245
XVII(CtreScaeva)XVIII.
XVIII(LuiLollius).XIX.
XIX(LuiMecena)
XX.
XX(Criimele).
Il.fCfreFlorus)EPISTULAADPISONES.DEARTEPOETICAEPISTOLA
CTREPISOJYI.ARTAPOETIC.
Note.
Satire.
Epistole.
Indicedenume.

SFRIT

S-ar putea să vă placă și