ERGOTERAPIE I ARTTERAPIE

SUPORT DE CURS

Conf. univ. dr. Florin Emil Verza

CURS 1
TERAPIA OCUPAIONA ! "I ER#OTERAPIA CONCEPTE$ DEFINIII$ SCOPURI%

&un'a e()e 'ea 'are *m+un,),-e.)e 'ali)a)ea vie-ii oamenilor. Ea or/anizeaz, 'om0or)amen)ul uman fiind o a')ivi)a)e 'on.)ien), *ndre0)a), (0re realizarea unui ('o0. Conform Di'-ionarului de E'onomie Poli)i',$ 0rin mun',$ omul *.i folo(e.)e for-a fizi', .i in)ele')ual, a'-ion1nd a(u0ra na)urii 'u 'or0ul (,u .i mi2loa'ele de mun',$ ('o0ul fiind a'ela de a )ran(forma anumi)e o+ie')e .i for-e ale na)urii *n 0rodu(e ne'e(are 0en)ru (a)i(fa'erea )re+uin-elor (ale. Pe 0ar'ur(ul on)o/enezei umane$ )i0ul fundamen)al de a')ivi)a)e uman, (e ('3im+, )re0)a) *n fun'-ie de v1r(),. A()fel$ a')ivi)a)ea ludi', e()e 0rima form, 0redominan), de o'u0are a )im0ului .i )o)oda), o e)a0, 0re/,)i)oare 0en)ru 'elelal)e forme de a')ivi),-i umane. O a doua manife()are fundamen)al, a a')ivi),-ii umane e()e *nv,-area. A0oi$ a')ivi)a)ea fundamen)al, 0ra')i'a), 'ea mai mare 0ar)e a vie-ii e()e mun'a. Im0or)an-a a'e()eia e()e refle')a), .i de )ran(form,rile la nivel 0(i3o%fizi' 'e a0ar 'a urmare a 0en(ion,rii .i a (i(),rii a'e()ei a')ivi),-i. De'i o'u0a-ia 4mun'a5 e()e 'ea 'are *l re0rezin), 0e om$ *l men-ine *n form, 4a)1) 0(i3i' '1) .i din 0un') de vedere fizi'5 .i *i a(i/ur, (a)i(fa'erea )re+uin-elor .i 0ro/re(ul.

7n anumi)e 'azuri 4*n afar, de 'el al 0en(ion,rii$ 'are (urvine *n mod normal 0e ('ara evolu-iei5 a'ea(), a')ivi)a)e fundamen)al, a omului 0oa)e fi *n)reru0), 0e o 0erioad, mai lun/, de )im0 4a''iden)e$ +oli5$ 0un1ndu%l 0e individ *n in'a0a'i)a)ea de a%.i 'on)inua me(eria 0en)ru 'are (%a 'alifi'a) .i de'i indu'1ndu%i un mo)iv de *n/ri2orare$ un fa')or ()re(an) 'e )re+uie elimina). 7n(,.i ()o0area a')ivi),-ii f,r, un mo)iv de +oal, (au a''iden)$ 0oa)e du'e la *m+oln,virea individului li0(indu%l de im0erioa(a (a nevoie de a avea o o'u0a-ie .i ul)erior la de/radarea 0(i3i', .i fizi', a a'e()uia. 7n (0ri2inul a'e()or nea2un(uri /enera)e de 8defi'ien-a o'u0a-ional,9$ (0e'iali.)ii re'omand, a0li'area uneia (au mai mul)or forme de )era0ia o'u0a-ional,. Prin )era0ia o'u0a-ional, 4T.O.5 *n-ele/em a'ele a')ivi),-i diri2a)e de *nde0linire a unor (ar'ini 'u ('o0ul de a re'u0era$ men-ine .i (0ori 'a0a'i)a)ea de mun', a +olnavului *n vederea amelior,rii (),rii 0(i3o%fizi'e a a'e()uia. T.O. (e adre(eaz, a'elor indivizi ale ',ror 0o(i+ili),-i de ada0)are la (ar'inile zilni'e au (',zu) (au au fo() e()om0a)e de diver(e )ul+ur,ri de dezvol)are$ infirmi),-i fizi'e$ +oli 0(i3i'e$ di(fun'-ii de na)ur, (o'ial,$ )raume .i de0re(ii nervoa(e /enera)e de ina')ivi)a)ea 'e urmeaz, 0en(ion,rii$ defi'ien-, min)al, e)'.. T.O. are ('o0ul de a de0i()a .i ()imula in)ere(ul (u+ie'-ilor 0en)ru diferi)e )i0uri de a')ivi),-i. Ea in'lude er/o)era0ia 4E5 .i ar))era0ia 4A5. E. are 'a ('o0 reada0)area 0(i3omo)ri',$ rein(er-ia 0rofe(ional, .i (o'ial, a +olnavului. Reluarea mun'ii du0, e:)ernare nu )re+uie (, 'on()i)uie 0en)ru +olnav un fa')or de ()re(( .i *n'ordare fizi', .i 0(i3i',. De a'eea nu e()e +ine 'a +olnavul$ 0e 0erioada (0i)aliz,rii$ (,%.i 0iard, an)renamen)ul la efor) .i a0)i)udinile 0(i3omo)ri'e. Pen)ru a'e()a$ E. 'a 0ro'e( medi'al 'u finali)a)e (o'ial, *.i 0ro0une o'u0area )im0ului li+er al +olnavilor 'u diver(e a')ivi),-i remunerate. Din)re a'e()e a')ivi),-i enumer,m; -e(u) .i )a0i(erie$ 'ro.e)are$ +rodare$ )1m0l,rie$ ('ul0)ur,$ ol,ri)$ ()run/,rie$ me'ani', fin,$ 'roi)orie$

<

'izm,rie$ le/,)orie$ 'ar)ona2$ a')ivi),-i a/rozoo)e3ni'e$ 'ul)ura 0lan)elor .i a florilor 4+olnavi 'u afe'-iuni de lun/, dura),5 e)'.. Prin'i0alul ('o0 al E.$ a.a 'um am 0re'iza) an)erior$ e()e unul medi'al 'u finali)a)e (o'ial,$ dar nu e()e de ne/li2a) ni'i a(0e')ul e'onomi' a re'u0er,rii for-ei de mun', 0rin E. de.i el o'u0, un lo' (e'undar 'a im0or)an-,. Da', avem *n vedere in)ere(ele (o'ie),-ii$ realiz,rile (un) minore$ dar )o)u.i demne de lua) *n (eam, *n 'ondi-iile a')uale ale e'onomiei 'on)em0orane. A()fel$ ne referim *n 'on(en( 'u al-i au)ori 4Al. Po0e('u$ 1==>5 la; % redu'erea 0erioadei de reada0)are la 0ro'e(ul mun'ii? % redu'erea 0erioadei de 'on'ediu medi'al 0en)ru in'a0a'i)a)e )em0orar, de mun',$ de'i o 're.)ere a volumului 0rodu'-iei *n zilele re'u0era)e din 'on'ediul medi'al? % valoarea o+ie')elor 0rodu(e 0e 0erioada (0i)aliz,rii 'are r,m1n *n 0o(e(ia uni),-ii re(0e')ive .i *m+un,),-e(' 'ondi-iile de (0i)alizare$ (au .'olarizare$ (au de )rai *n fun'-ie de )i0ul de in()i)u-ie 4(0i)al$ azil$ .'oal, e)'.5 Scopurile ergoterapiei Din mul)i)udinea de ('o0uri$ 0e 'are .i le 0ro0une er/o)era0ia$ noi 'on(ider,m ', urm,)oarele .a(e 4D.V. Po0ovi'i$ Ralu'a &a)ei$ 6@@A5 (un) 0rin'i0ale .i le in'lud .i 0e 'elelal)e; a5 ()imularea *n'rederii *n (ine .i *n 'eilal-i a +olnavilor .i 3andi'a0a-ilor 0en)ru o '1) mai normal, dezvol)are a 0er(onali),-ii lor .i 0en)ru evi)area de/rad,rii a'e()eia? +5 amena2area unor 'ondi-ii de mun', er/onomi'e .i realizarea unor 0ro/rame de mi.',ri diri2a)e? '5 +una 'oo0erare din)re medi'$ er/o)era0eu) .i 0a'ien) '1) .i o +un, 'orelare *n)re re'u0erarea medi'al, .i 'ea 0rofe(ional,?

>

d5 dia/noza .i 0ro/noza evolu-iei ul)erioare a 'a0a'i),-ilor (u+ie')ului? e5 rein)e/rarea '1) mai ra0id, .i efi'ien), a +olnavilor *n via-a (o'io%0rofe(ional,? f5 *nl,)urarea 0rin rea+ili)area ima/inii de (ine a (),rii de de0enden-, 'rea), de *n)1m0inarea unor difi'ul),-i de rela-ionare .i a'-iune. Av1nd *n vedere a'e()e ('o0uri e()e ne'e(ar (, 'larifi',m (en(ul (eman)i' al urm,)oarelor 'on'e0)e; re'u0erare$ rea+ili)are$ reedu'are. Re'u0erarea re0rezin), un 0ro'e( de a(i()en-, medi'o%0(i3o%(o'ial, 'e are 'a ('o0 final rein(er-ia *n (o'ie)a)e .i *n 0rodu'-ie a 0er(oanelor defi'ien)e. 7n 1=B>$ A'ademia Rom1n, definea re'u0erarea 'a fiind o a')ivi)a)e 'om0le:, medi'o%edu'a-ional, .i (o'io%0rofe(ional, 0rin 'are (e urm,re.)e re()a+ilirea '1) mai de0lin, a 'a0a'i),-ilor fun'-ionale (',zu)e (au 0ierdu)e de ',)re o 0er(oan, *n urma unei +oli 'on/eni)ale (au do+1ndi)e$ a unui 3andi'a0 (au a unor )rauma)i(me 0re'um .i dezvol)area me'ani(melor 'om0en(a)orii .i de ada0)are la via-a a')iv, 0rin a(i/urarea inde0enden-ei e'onomi'e .i (o'iale. 7n a''e0-iunea O.&.S.$ 'on'e0)ul de re'u0erare (e refer, la re'u0erare medi'al, .i la re'u0erare (o'io%0rofe(ional,$ iar *n a''e0-iunea 0(i3ia)riei e()e vor+a de re(o'ializare. Rea+ili)area are o 'ono)a-ie mai mul) 2uridi', *n(emn1nd o re()a+ilire a +unei re0u)a-ii$ o dezmin-ire a *nvinuirilor adu(e$ o rein)e/rare a unei 0er(oane *n dre0)urile 0e 'are le%a 0ierdu). 7n 'azul no()ru$ )ermenul e()e (inonim 'u 'el de reada0)are. Reada0)area e()e un 'on'e0) folo(i) de unele -,ri din Euro0a 0en)ru a de(emna o redare a unui mod de via-, u)il 0en)ru (o'ie)a)e .i 0en)ru 0ro0ria 0er(oan,. 7n 'azul no()ru fa'em referire la reada0)are (o'ial, 0(i3i',$ fizi', .i 0rofe(ional,.

Reedu'area$ 'a a')ivi)a)e 'ore')iv, .i or/aniza), (o'ial$ e()e un 0ro'e( de reada0)are la mediu .i la 'ondi-iile de mun',. Se a0li', 0rin in)ermediul influen-elor edu'a)ive de ',)re medi'i$ 0eda/o/i$ defe')olo/i 4Al. Po0e('u$ 1==>5. 7n a'e() 'on)e:)$ rezid, din 'ele (0u(e an)erior$ ', 0rin'i0iile de +az, ale er/o)era0iei (un); % fiin-a uman, are nevoie fundamen)al, de o'u0a-ie a)1) 0en)ru a (e 0u)ea dezvol)a .i men-ine *n)r%o +un, form, fizi', .i 0(i3i',$ '1) .i 0en)ru a%.i 0u)ea (a)i(fa'e mul)i)udinea de )re+uin-e .i e:0e')a-ii? % da)ori), unei +oli e()e 0o(i+il, *n)reru0erea o'u0a-iei .i de'i a0ari-ia 8defi'ien-ei o'u0a-ionale9? % o'u0a-ia 4mun'a5 e()e or/aniza)orul na)ural al 'om0or)amen)ului din fie'are zi .i )o) ea are .i rol de reor/anizare a 'ondui)elor umane 4D.V. Po0ovi'i$ Ralu'a &a)ei$ 6@@A5. . PerCuin 41=D@5 'on(ider, ', E. nu )re+uie (, (e limi)eze doar la 'rearea unor +unuri ma)eriale 0rin mun',$ 'i )re+uie (, 'u0rind, .i a')ivi),-i 'ul)ural% di()ra')ive$ ea fiind o me)od, de )ra)amen) 'e folo(e.)e ori'e form, de o'u0a-ie 0en)ru 'ore')area )ul+ur,rilor fun'-ionale. A . Po0e('u 41=BA5'on(ider, E. 'a 0e ori'e a')ivi)a)e fizi', *n 0ar)i'ular de mun', manual, 'u rol edu'a)iv .i re'rea)iv indi'a), .i diri2a), de medi'$ *n ('o0 )era0eu)i' .i de ada0)are. Ca me)od, de )ra)amen) 0rin mun',$ (e 0oa)e de(f,.ura a)1) *n uni),-ile de a(i()en-, (o'ial, .i (ani)are 0en)ru re'u0erarea 0ar-ial, (au )o)al, a unor +olnavi 'roni'i .iE(au defi'ien-i$ '1) .i 0en)ru 0revenirea .i *n)1rzierea 0ro'e(elor de/enera)ive la 0er(oanele v1r()ni'e. O deo(e+ire mar'an), *n)re T.O. .i E. e()e a'eea ', 'ea din urm, (e 0oa)e de(f,.ura 0e +aza unui (u0or) 0ro0riu de'i 0rin au)ofinan-are. u'rarea 0rofe(orului O+re2a % No)i-e a(u0ra lu'r,rilor manuale *n O(0i'iul &,r'u-a 0u+li'a), *n 1=@>$ dovede.)e fa0)ul ', mun'a a fo() folo(i), 'a

me)od, de )ra)amen) 0en)ru +olile 0(i3i'e *n', de la finalul (e'olului GIG la noi *n -ar,. Per(onalul medi'al de la S0i)alul So'ola Ia.i$ men-ioneaz, ', *n', din (e'olul al GIG%lea$ ', E. era folo(i), *n (0i)alele de +oli 0(i3i'e .i 'ele de )u+er'uloz,. U)ilizarea 0en)ru +olnavi a E. .i a T.O.$ e()e le/ifera), *n'e01nd din 1=D@ 'u a2u)orul re/lemen),rilor de fun'-ionare a in()i)u-iilor de 0(i3ia)rie. a (f1r.i)ul (e'olului GIG .i *n'e0u)ul (e'olului GG$ uni),-ile de 0(i3ia)rie aveau *n or/anizare 0e l1n/, (0a-iul de 'azare .i mari (u0rafe-e a/ri'ole 0en)ru a')ivi),-ile )era0eu)i'e 0rin mun',. 7n a'e() (en($ amin)im uni),-ile (ani)are de la Si+iu$ So'ola$ T*rn,veni$ Si/3e)$ Oradea$ u/o2$ Him+olia%Timi.oara$ Craiova .i S0i)alul #3eor/3e &arine('u I Ju'ure.)i. Prima a')ivi)a)e de er/o)era0ie remunera), a avu) lo' la S0i)alul So'ola Ia.i 4Se'-ia er/o)era0ie % "i0o)a5 iar a0oi a'ea()a (%a e:)in( .i la al)e (0i)ale. Re/lemen)area a0,ru), *n 1=B@ ()a)ueaz, 0en)ru 0rima da), diferi)ele forme ale er/o)era0iei *n uni),-ile medi'o I (ani)are .i de 0ro)e'-ie (o'ial,. Conform a'e()ui a') norma)iv$ a')ivi),-ile de(f,.ura)e *n 'adrul a)elierelor er/o)era0eu)i'e$ a(i/ur, un veni) +olnavilor in)erna-i .i *n am+ula)oriu$ e'3ival1nd 'u o 'o), 0ar)e din (uma o+-inu), 0rin valorifi'area 0rodu(elor realiza)e$ urm1nd 'a 'elelal)e 0ro'en)e o+-inu)e (, r,m1n, *n 0a)rimoniul uni),-ilor re(0e')ive.

CURS 2
ORGANIZAREA ATELIERELOR DE TERAPIE OCUPAIONAL I ERGOTERAPIE

Conform Ko),r1rii Con(iliului de &ini.)rii nr.161@E1=B@ or/anizarea a')ivi),-ilor de er/o)era0ie (e 0oa)e de(f,.ura *n uni),-ile (ani)are .i *n 'ele de a(i()en-, (o'ial,. De.i a')ul norma)iv nr.161@E1=B@ 'u0rinde referiri la am+ele 'on'e0)e 4T.O. .i E.5$ ele (e deo(e+e(' *n 'eea 'e 0rive.)e domeniul de referin-,$ re)ri+uirea (u+ie'-ilor (u0u.i )era0iei$ re(ur(ele de finan-are$ formele de de'one')are .i u)ilizare a ma)erialelor. Prin re'omandarea f,'u), de medi' unui 0a'ien) de a fa'e )era0ie o'u0a-ional, (e *n-ele/e ', 0a'ien)ul 0oa)e 0ar)i'i0a$ *n fun'-ie de 'az$ la a')ivi),-i 0rodu')ive (au re'rea)ive *n mod 0a(iv 4e:'ur(ii$ 0ie(e de )ea)ru$ muzi', e)'.5 (au *n mod a')iv I (u+ie')ul (uferind (e im0li', .i 0ar)i'i0, la a')ivi)a)ea )era0eu)i', 40laL)era0ie$ melo)era0ie$ dan( e)'.5. T.O. .i E. 'a a')ivi),-i de re'u0erare (e 0o) or/aniza 0en)ru +olnavii am+ula)ori *n ()a-ionare de zi *n la+ora)oare de (,n,)a)e min)al,$ 'en)re de re'u0erare e)'.. A')ivi),-ile )era0eu)i'e de a'e() /en (e 0o) de(f,.ura a)1) *n (aloanele de +olnavi din (0i)ale .i (ana)orii$ '1) .i *n a)elierele (0e'ializa)e 0e

anumi)e me(erii (au *n /o(0od,rii ane:e 4a/ro%zoo)e3ni'e5 (au a2u),)oare. Diferen-a din)re a'e()e a)eliere .i /o(0od,rii din 'adrul uni),-ilor medi'o% (ani)are .i 'ele din 'adrul uni),-ilor de a(i()en-, (o'ial, 'on(), *n a0ro+area formei de or/anizare I la 0rimele de ',)re &ini()erul S,n,),-ii$ iar la 'elelal)e de ',)re &ini()erul &un'ii. Prin /o(0od,rie ane:, (e *n-ele/e un an(am+lu de a')ivi),-i or/aniza)e .i au)ofinan-a)e 'u 0lan de 0rodu'-ie .i 0lan finan'iar 0ro0riu 'e au 'a finali)a)e 0rodu(e 'e (e valorifi', la 0re-ul 0ie-ei. Prin /o(0od,rii a2u),)oare (e *n-ele/e un 'om0ar)imen)$ (ervi'iu (au (e'-ie finan-a) din +u/e)ul 0ro0riu al uni),-ii (ani)are (au de a(i()en-, (o'ial, din ()ru')ura ',reia fa'e 0ar)e. A'e()e /o(0od,rii a2u),)oare in)r, mai mul) (u+ in'iden-a T.O.$ iar valorifi'area 0rodu(elor rezul)a)e (e realizeaz, la 0re-ul de 'o() real. 7n 0ro'e(ul de or/anizare a unui a)elier de E. )re+uie (, avem *n vedere o (erie de m,(uri. 7n 0rimul r1nd )re+uie f,'u), o diviziune a mun'ii4Al. Po0e('u$ 1==>5 a5 0e o0era-ii? +5 0e o+ie')e? '5 *n fun'-ie de 'alifi'are a5 7n 'azul diviziunii mun'ii 0e o0era-ii$ 0a'ien)ul are de efe')ua) doar o (in/ur, o0era-ie$ (au un num,r mi' de o0era-ii a(em,n,)oare$ la un (in/ur )i0 de ma.in, (au uneal),$ 'eea 'e *i fa'ili)eaz, *n(u.irea unor de0rinderi folo(i)oare *n momen)ul rein)r,rii *n 0rodu'-ie .i *i ('ur)eaz, 0erioada de re'u0erare. +5 Av1nd *n vedere 'el de%al doilea 'ri)eriu de diviziune a mun'ii% 0e o+ie')e$ 0u)em (0une ', a'e()a in'lude o re0ar)i-ie a lu'r,rilor e:e'u)a)e 0e 0a'ien-iEdefi'ien-i$ *n fun'-ie de 0o)en-ialul lor fizi' .i min)al$ fiind u)il, *n de0rinderea ra0id, a unei *ndele)ni'iri folo(i)oare (au *n reluarea *n +une 'ondi-ii a ve'3ii o'u0a-ii.

'5 7n diviziunea mun'ii 0e 'alifi',ri$ *n 0lu( fa-, de 'on(ideren)ele avu)e *n vedere la 'ea 0e o+ie')e$ (e -ine 'on) .i de /radul de 'alifi'are al (u+ie')ului an)erior in)ern,rii (ale. Re0ar)izarea 0e a)eliere .i /o(0od,rii (e fa'e .i *n fun'-ie de dorin-a .i a0)i)udinile +olnavilor. Pen)ru valorifi'area o0)imal, a 0o)en-ialului fizi' .i 0(i3i' re()an) (e *n)o'me.)e 8fi.a de re(o'ializare9 'are 'u0rinde da)e referi)oare la; % ()area familial,? % 0re/,)irea 0rofe(ional,? % ve'3imea *n mun',? % de+u)ul +olii? % a0re'ierea )i0ului de defi'ien-,? % o+(erva-ii 'u 0rivire la 0o(i+ili),-ile +olnavului *n a')ivi),-ile de a)elier I re'omand,ri .i re()ri'-ii? % modifi',rile de randamen)? % a0re'ieri a(u0ra rezul)a)ului fizio)era0iei .iE(au 0(i3o)era0iei. Jine*n-ele($ T.O. .i E. )re+uie (, (e de(f,.oare *n)r%un 'adru am+ien)al 0rimi)or$ ()imulan)$ 'u efe')e +inef,',)oare a(u0ra (u+ie'-ilor. A()fel$ (e -ine 'on) de iluminarea mediului de mun',$ de ale/erea mo+ilierului din a)eliere$ de ale/erea 'ulorilor din a)eliere$ de (ar'inile da)e (u+ie'-ilor$ de 0o(i+ili),-ile de 'ola+orare din)re a'e.)ia .i din)re ei .i er/o)era0eu) e)'.. E()e ne'e(ar, o iluminare ade'va), a a)elierelor 0en)ru a o0)imiza randamen)ul vizual al (u+ie'-ilor. De a(emenea 'ulorile (un) im0or)an)e 0en)ru 'onfor)ul afe')iv al (u+ie'-ilor 4e:i(), 'ulori 'alde$ re'i$ ve(ele$ )ri()e$ rela:an)e$ /rele5. Ale/erea (ar'inilor (e fa'e *n fun'-ie de 0er(oan,$ de +oala a'e()eia$ de 0rofilul .i 0o(i+ili),-ile uni),-ii *n 'are fun'-ioneaz, a)elierul$ de (0e'ializarea er/o)era0i.)ilor$ de )i0ul de 3andi'a0 .i de 0o(i+ili),-ile finan'iare di(0oni+ile. Toa)e a'e()ea influen-eaz, 'ali)a)ea .i 'an)i)a)ea mun'ii '1) .i 'a0a'i)a)ea fun'-ional, a individului$ 'onfor)ul (,u afe')iv.
1@

Din K.C.&. 161@E1=B@ reie( urm,)oarele avan)a2e 'e 0o) fi lua)e *n 'on(iderare de uni),-ile de a(i()en-, (o'ial, .i (ani)are *n vederea 're,rii a)elierelor de T.O. .i E.; % +enefi'iile realiza)e r,m1n *n folo(ul uni),-ii re(0e')ive? % nu (e 'al'uleaz, .i nu (e var(, amor)izare 0en)ru fondurile fi:e din do),rile a)elierelor (au a /o(0od,riilor ane:e? % 0rodu(ele o+-inu)e '1) .i )o)ali)a)ea (ervi'iilor 0re()a)e (un) ('u)i)e de im0ozi)ul 0e 'ir'ula-ia m,rfurilor? % nu (e *n)o'me(' 0lanuri de 0rodu'-ie 'are (, fie in)e/ra)e *n 0lanul de ()a) (au *n 0lanurile de0ar)amen)ale? % (oldurile *n numerar ()r1n(e *n diver(e 'on)uri la +,n'i la (f1r.i)ul anului +u/e)ar (e re0or)eaz, *n anul urm,)or 0en)ru do)are .i dezvol)are a a)elierelor .i a')ivi),-ilor er/o)era0eu)i'e '1) .i 0en)ru *m+un,),-irea 'ondi-iilor de (0i)alizare .i *n)re-inere a +olnavilor. De a(emenea$ K.C.&. 161@E1=B@ 'on-ine .i m,(uri de 'oo0)are a +olnavilor *n a')ivi),-ile de er/o)era0ie ()imul1ndu%i 0e a'e.)ia 'u un 0ro'en) de B@M 4+olnavii )ra)a-i am+ula)oriu5 .i <@M 4+olnavii in)erna-i5 din valoarea mun'ii 0re()a)e 'u 'ondi-ia 'a 0rodu(ul mun'ii lor (, fie valorifi'a). a )oa)e a'e()ea (e adau/, .i +enefi'iile e'onomi'e ale er/o)era0iei; % indivizii 3andi'a0a-i (un) rein)e/ra-i *n (fera 0rodu')iv,? % (e redu'e in'a0a'i)a)ea )em0orar, de mun', .i (e /r,+e.)e rein(er-ia *n 0ro'e(ul 0rodu')iv? % (e o+-in e'onomii la a2u)oarele medi'ale .i 0en(iile de invalidi)a)e? % (e o+-ine un a0or) ma)erial (u0limen)ar 0en)ru uni)a)ea (ani)ar, (au de a(i()en-, (o'ial, .i 0en)ru (u+ie'-ii )ra)a-i.

Rolul i atri!u"iile ergoterapeutului

11

Prin no-iunea de )era0eu) *n-ele/em medi'ul 'are 0re('rie .i (u0rave/3eaz, )ra)amen)ul. Prin 'ea de er/o)era0eu) *n-ele/em a'ela.i lu'ru dar 'u referire la domeniul )era0iei o'u0a-ionale .i er/o)era0iei. No-iunea de )era0i() o'u0a-ional (au de er/o)era0i() 4Al. Po0e('u$ 1==>5 (e refer, la 0er(oana 'are (u0rave/3eaz, realizarea )ra)amen)ului 0rin o'u0a-ie .i mun', .i a 0ro'e(ului edu'a-ional%re'rea)iv .i )e3ni' re'omanda)e de medi' .i *nde0lini)e de 0er(onalul (ani)ar .i au:iliar 'u re(0e'ializare 4(or, medi'al,$ edu'a)or$ in()ru')or$ moni)or$ (u0rave/3e)or$ )e3ni'ian$ *ndrum,)or e)'.5. A'e()e 0er(oane 0e l1n/, 'uno.)in-ele de *n/ri2ire a +olnavilor )re+uie (, 0o(ede 'uno.)in-e .i *ndele)ni'iri de T.O. .i E.. Al. Po0e('u are re'ur( la a'ea(), denumire 48er/o)era0i()95 0en)ru a elimina mul)i)udinea de )ermeni mai (u( men-iona-i din li)era)ura de (0e'iali)a)e 'e (e refer, la a'ela.i 'adru o'u0a-ional .i *n mare 0ar)e 0ar im0ro0rii a'e()ui /en de a')ivi)a)e. Per(onalul 'u 0re/,)ire medie$ re(0e'ializa) *n er/o)era0ie$ din 0un') de vedere al norm,rii e()e *n'adra)$ *n .)a)ul de fun'-iuni$ la 'a)e/oria 80er(onal mediu9. Cu )oa)e a'e()ea 0er(onalul de a'e() /en )re+uie (, 0o(ede 'uno.)in-e ana)omo%0a)olo/i'e$ o lar/, 'unoa.)ere a a(0e')elor medi'ale$ (, 'unoa(', normele de 0ro)e'-ie a mun'ii$ (, ai+, 'ali),-i .i a0)i)udini 0eda/o/i'e 40en)ru a 'unoa.)e .i *n-ele/e 0(i3olo/ia +olnavului$ /1ndirea (a a()fel *n'1) (, 0oa), ()a+ili o rela-ie de +un au/ur 'u 0a'ien)ul5. Ergoterapistul trebuie; % (, ai+, mul) )a') *n ()a+ilirea rela-iilor '1) .i o a)i)udine im0ar-ial, .i ()imulan), *n ra0or) 'u +olnavii? % (, evi)e a)i)udinea au)ori)ar, fa-, de +olnavi? % (, nu )olereze (u+minarea au)ori),-ii (ale? % (, /,(ea(', modali),-i de a evi)a a0ari-ia ('e0)i'i(mului .i 0e(imi(mului *n r1ndul 0a'ien-ilor? % (, 0o(ede +un /u()$ (im- e()e)i'?

16

% (, demon()reze unele 'ali),-i ar)i()i'e 40en)ru a in(ufla 0a'ien-ilor dorin-a de a 'rea .i ei o+ie')e 'e vor 0u)ea fi a0re'ia)e5? % (, ai+, o +un, 0re/,)ire )e3ni', 0en)ru a ()imula a0)i)udinile .i /1ndirea )e3ni',$ 0en)ru a dezvol)a de:)eri)a)ea manual,$ a+ili),-ile mo)ri'e$ (im-ul )a')il? % (, ai+, in)ere( 0en)ru (olu-ii .i idei noi? % (, ai+, r,+dare$ *ndem1nare$ in/eniozi)a)e? % (, .)ie (, dozeze dura)a .edin-elor de lu'ru *n fun'-ie de indi'a-iile medi'ului$ de (en(i+ili)a)ea (u+ie')ului la o+o(eal,$ de fa')orul mo)iva-ie .i de v1r()a 0a'ien)ului? % (, .)ie (, dozeze difi'ul)a)ea mun'ii *n fun'-ie de defi'ien-a de remedia)$ ()area 0(i3i', a 0a'ien)ului .i 0re/,)irea (a 0rofe(ional,? % (, (u0rave/3eze *n 0ermanen-, )o-i 0a'ien-ii din /ru0a 0e 'are o are 4ma:im A%F5$ urm,rind 0ozi-ia *n 'are a'e.)ia lu'reaz, .i 'ore')1nd%o da', e()e 'azul? % (, nu 'au)e (,%.i im0un, 0un')ul de vedere *n ale/erea unei a')ivi),-i .i ni'i )e3ni'a de lu'ru a)un'i '1nd e()e vor+a de afe'-iunile 0(i3i'e$ l,(1nd o0-iunea la ale/erea 0a'ien)ului *n m,(ura 0o(i+ili),-ilor? % (, 0ermi), 'orelarea a')ivi),-ilor er/o)era0eu)i'e 'u 'elelal)e forme de )era0ie 4Nine)o)era0ie$ 0(i3o)era0ie e)'.5? % (, nu ne/li2eze 0ro+lema .'olariz,rii la 'o0ii .i la defi'ien-ii mo)or 'u (0i)alizare 0e lun/, dura), de )im0? % (, 'au)e (, ani3ilize 'on(e'in-ele morale ale 3andi'a0ului /enera)e de /ri2ile finan'iare$ familiale$ de re'u0erarea in'om0le),$ (au de o even)ual, ('3im+are a o'u0a-iei. Ar)i'olul nr.A din K.C.&. <@BE1==1 in'lude 0e 'ei 'e lu'reaz, *n )era0ia o'u0a-ional, .i er/o)era0ie *n *n'adrarea 8in()ru')ori de er/o)era0ie9. A'e()a *m0reun, 'u K.C.&. 161@E1=B@ (un) (in/urele re/lemen),ri din -ara noa()r, 'u 0rivire la T.O. .i E..
1<

CURS #
TIPURI I $OR%E ALE ACTI&ITII ERGOTERAPEUTICE

De.i )oa)e formele a')ivi),-ii de er/o)era0ie ofer, (olu-ii *n an)renarea la efor) fizi' .i 0(i3i' al +olnavilor$ ele )re+uie (, difere *n fun'-ie de )i0ul defi'ien-ei$ de /radul a'e()eia .i de 0o(i+ili),-ile oferi)e de a)elierele in()i)u-iilor re(0e')ive. A'e()e forme ale a')ivi),-ilor er/o)era0eu)i'e 0o) fi *m0,r-i)e du0, 'ri)eriul 8)i0 de a')ivi)a)e9 *n diver(e /ru0uri de me(erii .i a')ivi),-i;

1. 7m0le)i)urile A'e()ea (e 0o) efe')ua din nuiele de r,'3i),$ (al'ie$ rafie$ 0a0ur,$ 0ai e)'. 0rodu(ele fini)e fiind ;)a+ure)e$ ('aune$ 'o.uri$ ()i'le *m+r,'a)e$ +alan(oare$ 0,l,rii de (oare$ /en-i .i 0o.e)e.

1>

#radul de difi'ul)a)e al a'e()ei a')ivi),-i e()e varia+il *n fun'-ie de 'ara')eri()i'ile ma)erialelor folo(i)e; % lun/imea nuielelor? % /ro(imea nuielelor? % duri)a)ea nuielelor? % l,-imea +enzilor de *m0le)i). 7m0le)i)urile de)ermin, mi.',ri de mi', .i mare am0li)udine ale ar)i'ula-iilor *n'3eie)urii m1inii$ 'o)ului .i um,rului. E()e ne'e(ar a (e evi)a 0ozi-iile .i mi.',rile vi'ioa(e. A'e()e )i0uri de a')ivi),-i (un) folo(i)e *n 0ara0le/ii$ )e)ra0le/ii$ +oli reuma)i(male$ la 'o0iii infirmi mo)or 'ere+rali$ la v1r()ni'i fiind a''e(i+ile a)1) +,r+a-ilor '1) .i femeilor. Ca dezavan)a2$ 0u)em adu'e *n di('u-ie mono)onia. 6. &odela2ul .i ol,ri)ul 'a a')ivi),-ii )era0eu)i'e 0ro/re(ive (e de(f,.oar, *n 0la()ilin,$ 'ear,$ lu) e)'. 4modela2ul5$ la ma(a ro)a)iv, (au di('ul ro)a)iv 4ol,ri)ul5$ 'on()i)uind o im0or)an), a')ivi)a)e 0en)ru e:)en(ia .i fle:ia de/e)elor .i 'on)ri+uind la ()a+ilizarea ar)i'ula-iilor mem+relor (u0erioare. Cele dou, a')ivi),-i au o deo(e+i), valoare fiind efi'ien)e *n )oa)e formele de reedu'are a mem+relor (u0erioare$ de la um,r 01n, la e:)en(ia 'oa)elor$ ar)i'ula-iilor m1inii .i a de/e)elor .i au *n vedere a)1) for-a mu('ular, '1) .i am0li)udinea ar)i'ular,. &odela2ul *n 'ear, e()e o a')ivi)a)e u.or de e:e'u)a) 'e ofer, 0o(i+ili)a)ea verifi',rii 0re'i(e a 0re(iunii e:er'i)a)e 0e (u0rafa-a de modela). Cerami'a e()e mai 'o()i(i)oare$ ne'e(i)1nd 'u0)oare (0e'iale .i av1nd o dura), de fa+ri'a-ie mai mare a 0rodu(ului. 7n unele 'azuri modela2ul .i ol,ri)ul (un) 'on(idera)e a fi re(0in/,)oare de ',)re +olnavi da)ori), 'on)a')ului ne0l,'u) 'u lu)ul umed 'are murd,re.)e$ iar *n al)e 'azuri +olnavii (un) a)ra.i de a'e()e a')ivi),-i da)ori), ra0idi),-ii 'u 'are (e o+-ine 0rodu(ul fini).
1A

Ol,ri)ul .i modela2ul (e folo(e(' *n re'u0erarea 0ara0le/iilor .i 3emi0le/iilor$ afe'-iunilor mo)orii$ defi'ien-elor min)ale. Nu e()e indi'a), reuma)i'ilor da)ori), folo(irii a0ei la modelare.

<. Piro/ravur,$ )1m0l,rie$ dul/3erie .i ('ul0)ur, *n lemn Sun) a')ivi),-i 0rin e(en-, +,r+,)e.)i$ 'are ne'e(i), adre(a+ili)a)e 'lar, .i for-, .i *n 'are unel)ele 0ermi) omului (, domine ma)erialul$ fiind folo(i)e a)1) *n er/o)era0ia mem+relor (u0erioare '1) .i *n 'ea a mem+relor inferioare. Prin)re avan)a2e amin)im 0o(i+ili),-ile de ada0)are a unel)elor la 0er(oanele 3andi'a0a)e .i varia+ili)a)ea o+ie')elor o+-inu)e. Sun) indi'a)e *n re'u0erarea +olnavilor 0ara0le/i'i 4*n 0ozi-ie .ez1nd la ma(a de lu'ru 0en)ru fi:area )run'3iului5$ +olnavilor )e)ra0le/i'i .i +olnavilor 3emi0le/i'i 4mem+rul (u0erior valid e:e'u), mi.'area *n )im0 'e mem+rul leza) a2u), la /3idare5. 7n 'eea 'e 0rive.)e ('ul0)ura *n lemn$ al,)uri de 'elelal)e a')ivi),-i amin)i)e mai (u($ 0oa)e fi folo(i), 'a me)od, er/o)era0eu)i', *n defi'ien-a 0(i3i',. 7n 'azul E. la 'o0ii$ )re+uie -inu) 'on) de im0or)an-a folo(irii o+ie')ului realiza) de ',)re a'e.)ia 'u ('o0ul de dezvol)are a ima/ina-iei 0rin m1ndria 'rea),$ av1nd .i o im0or)an-, in)e/ra)oare. A'e()e a')ivi),-i (e mai folo(e(' *n afe'-iunile o()eo%ar)i'ulare 4mai ale( ale 'o)ului5$ afe'-iunile )rauma)i'e ale mem+relor (u0erioare$ afe'-iunile 'ardio% va('ulare$ la 0er(oanele v1r()ni'e e)'.. >. e(u)ul$ )a0i-eria$ 'ro.e)a)ul$ )ri'o)a2ul$ +roda)ul$ ma'rameul

1F

R,z+oaiele mi'i .i mari$ orizon)ale (au ver)i'ale$ (im0le (au ada0)a)e? )a0i(eria 'u a'ul (au la r,z+oi$ 'ro.e)a)ul .i )ri'o)a2ul manual (au la ma.in,? +roda)ul (au ma'rameul 0o) fi e:e'u)a)e de ',)re +olnavii 0ara0le/i'i a)1) la 0a) '1) .i *n 0ozi-ie .ez1nd$ iar la 'ei )e)ra0le/i'i *n 0ozi-ie .ez1nd 0en)ru dezvol)area )run'3iului. e(u)ul .i 'elelal)e a')ivi),-i ane:a$ 0redominan) feminine (un) *m0reun, 'u )1m0l,ria$ a')ivi),-i de +az, *n re'u0erarea afe'-iunilor )rauma)i'e ale mem+relor (u0erioare. &ai (un) folo(i)e *n reuma)olo/ie 4r,z+oi de ma(,$ orizon)al (au ver)i'al5$ la +olnavii 'ardio%va('ulari$ la v1r()ni'i e)'.. Ta0i-eria .i ma'rameul (un) indi'a)e mai ale( *n 0ara0le/ii .i 3emi0le/ii 'e -in +olnavul la 0a)$ '1) .i *n +olile 'ardio%va('ulare. Tri'o)a2ul .i +roderia au o foar)e +un, 'a0a'i)a)e de re'u0era)iv, a m1inii .i de/e)elor '1) .i un im0a') 0(i3i' 0ozi)iv. Avan)a2ele a'e()or a')ivi),-i rezid, din *nfrumu(e-area in)eriorului uni),-ilor (ani)are din v1nzarea 'ovoarelor$ a fe-elor de ma(,$ +luze$ ','iuli-e$ fulare e)'.. A. Sudura .i l,',)u.eria$ me'ani'a .i feroneria De.i (un) me(erii 'u o )en), mai dur, nu (un) 'on)raindi'a)e 0en)ru defi'ien-ii fizi'i. Ele (e 0o) e:e'u)a *n 0i'ioare$ a.eza) (au 0e vine. F. S)run/,ria$ re')ifi'area$ alezarea$ ra+o)area I (un) manevre 'e nu ne'e(i), un efor) 0rea mare. Sun) 'on)raindi'a)e *n anumi)e defi'ien-e ale mem+relor (u0erioare .i ale 'oloanei ver)e+rale. Nu (un) indi'a)e ni'i la 0er(oanele 'u mem+re inferioare (en(i+ile da)ori), ()a)ului *n 0i'ioare 0e o lun/, dura),.

1B

B. Frezarea .i de+avurarea 0re(u0un mun'a *n 0i'ioare .i 'u u)ilizarea uneori a am+elor m1ini. Sun) 'on)raindi'a)e *n defi'ien-ele fun'-ionale /rave ale mem+relor (u0erioare. &e(eriile de 0relu'rare a me)alului enumera)e mai (u( 4A$F$B5 0re(u0un for-, mu('ular, .i de a'eea 0o) 'on)ri+ui$ 'u anumi)e rezerve$ la re'u0erarea mem+relor (u0erioare .i a 'elor inferioare 4mani0ularea de 0edale$ 01r/3ii 5. Pen)ru ale/erea uneia (au mai mul)or a')ivi),-i din)re a'e()ea )re+uie (, (e -in, 'on) de a0)i)udinile (u+ie'-ilor f,'1ndu%(e a0el la 'a0a'i)a)ea re()an), f,r, a (oli'i)a 0rea mul) (e/men)ul defi'i)ar fiziolo/i' (au ana)omi'. D. &un'ile de +irou 4de(ene )e3ni'e (au indu()riale$ 'al'ula)oare$ 'on)a+ili)a)e$ da')ilo/rafie e)'.5 A'e()ea (un) mun'i (eden)are 'e nu 'er efor)uri fizi'e .i nu (un) re'omanda)e doar *n defi'ien-ele /rave ale mem+relor (u0erioare *n (0e'ial ale m1inilor. Sun) indi'a)e *n 'ardiao0a)ii$ 3emofilie$ dia+e)$ )u+er'uloz,$ 0ara0le/ii$ )a)ra0le/ii 4la a'e.)ia din urm, amin)im ma.ina ele')ri', de ('ri( realiza), de en/lezul Po((um .i 'are e()e a'-iona), doar de (uflul individului5. =. &e'ani'a fin,$ ele')ri'i)a)ea .i ele')roni'a 4o0)i'ian$ 'ea(orni'ar$ mon)a2 .i de0ana2 al a0ara)elor ele')roni'e5 A'e()ea (un) a')ivi),-i manuale 'e ne'e(i), .i o 0re/,)ire )e3ni', (0e'ifi',$ mul), a)en-ie$ 0re'izie$ *ndem1nare .i o +un, rezi()en-, 0(i3i',$ +un, a'ui)a)e vizual,$ memorie$ inven)ivi)a)e$ (0iri) de inve()i/a-ie .i r,+dare. Nu (un) re'omanda)e 0er(oanelor *n v1r(),$ +olnavilor 0(i3i'i .i infirmilor mo)or 'ere+ral.

1D

1@. Fo)o/rafie

0re(u0une 0o(i+ili)a)ea folo(irii a)1) a mem+relor

inferioare4a'olo unde (e 0oa)e5 '1) .i a 'elor (u0erioare. Se 0oa)e u)iliza .i de ',)re +olnavii 0ara0le/i'i .i 3emi0le/i'i 'are 0o) fa'e fo)o/rafii .i develo0a ()1nd *n ',ru'ioare 0rin folo(irea unor ada0),ri. Se re'omand, la infirmii mo)or 'ere+ral .i la al-i 3andi'a0a-i 0u)1nd deveni un 3o++L .i o 0a(iune$ fiind o a')ivi)a)e de 0rim ordin 'a a)ra')ivi)a)e. Pen)ru 0er(oanele 'are au .i 0o(i+ili)a)ea develo0,rii a'ea()a 0oa)e deveni o me(erie. 11. Ti0o/rafia 0re(u0une 'ule/erea manual, a li)erelor du'1nd la o re'u0erare 'u un minim de efor). Dezavan)a2ele a'e()ei a')ivi),-i (un); z/omo)ul$ a)en-ia 'on'en)ra), .i ()a)ul *n 0i'ioare. 16. Im0rimeria .i /ravura *n linoleum Im0rimeria$ da)ori), ada0),rilor 'e (e 0or fa'e 0en)ru a deveni a''e(i+il, 3andi'a0a-ilor$ devine o mun', de /ru0 au)oma)iza), 'are o+li/, la ale/erea /e()urilor .i la un ri)m +ine de)ermina). ino/ravura .i im0rimeria 0e 01nz,$ 31r)ie$ 'ar)on .i ()of, 'on)ri+uie la 'ori2area .i dezvol)area mu('ula)urii mem+relor (u0erioare. Im0rimarea 'u )am0oane reedu', )ul+ur,rile de 'oordonare .i 'on)ri+uie la '1.)i/area au)onomiei. 1<. Croi)oria Folo(e.)e la reedu'area mem+relor (u0erioare .i a 'elor inferioare 4ma.ina de 'u(u) 'u 0edale5. &a.ina de 'u(u) ele')ri', 0oa)e fi folo(i), *n re'u0erarea +olnavilor 0ara0le/i'i. Cu(u)ul manual e()e indi'a) 0en)ru 'o0iii )rauma)iza-i
1=

'ranian 'on)ri+uind la '1.)i/area inde0enden-ei. Cu(u)ul e()e re'omanda) .i +olnavilor 'ardia'i .i reuma)i'i. a 3andi'a0a-ii mai /ravi (e folo(e.)e ma.ina de 'u(u) ele')ri', 'u mi'ro'on)a')or 'are 0orne.)e .i (e o0re.)e 0rin (im0la a)in/ere a a'e()uia 'u un (e/men) al 'or0ului 4frun)e$ +,r+ie$ de/e)5. Cu(u)ul 'ere mul), 'on'en)rare .i *ndem1nare$ amelior1nd )ul+ur,rile 0(i3i'e$ favoriz1nd in(er-ia (o'ial, .i iden)ifi'area feminin,.

1>. C,l',)oria Se re'omand, *n +olile reuma)i(male .i 3emi0le/ii$ ne'e(i)1nd *n 0lu( fa-, de 'roi)orie o+li/a-ia de a a.eza fierul de ',l'a) 0e (u0or)ul 0ro0riu 4mi.'are din *n'3eie)ura m1inii5 '1) .i ()a)ul *n 0i'ioare. 1A. Cizm,ria Ne'e(i), mi.',ri de 0re'izie dar .i for-, mu('ular,. E()e o a')ivi)a)e )i0i' +,r+,)ea(', 'e (e e:e'u), *n 0ozi-ie .ez1nd. E()e folo(i), *n (0e'ial la re'u0erarea +olnavilor 0ara0le/i'i. 1F. &aro'3in,ria$ le/,)oria .i 'ar)ona2ul Sun) u)ile *n 'azul )e)ra0le/i'ilor$ 'u a2u)orul unor di(0ozi)ive ada0)a)e (),rii fizi'e a 0er(oanei de re'u0era). A(i/ur, 0e de%o 0ar)e an)renamen)ul +olnavilor .i 0e de al), 0ar)e 0o(i+ili)a)ea de a (e 0rodu'e o+ie')e u)ile 'are ofer, +olnavilor (a)i(fa'-ia mun'ii lor.

6@

Car)ona2ul e()e re'omanda) *n 'azul v1r()ni'ilor$ )e)ra0le/i'ilor$ 'ardia'ilor$ reuma)i'ilor. E()e o a')ivi)a)e de /ru0 'are u)ilizeaz, o /am, lar/, de )e3ni'i$ de la (im0lu la 'om0le:. A'e()e a')ivi),-i (un) indi'a)e nev,z,)orilor$ ele 0ra')i'1ndu%(e .i *n a)eliere 0ro)e2a)e.

CURS '
ERGOTERAPIA LA COPILUL DE &(RST %IC

In 0rimul r1nd )re+uie men-iona) fa0)ul ', nu 0u)em vor+i de er/o)era0ie la 'o0ilul de v1r(), mi', *n adev,ra)ul (en( al 'on'e0)ului de er/o)era0ie. Ne referim *n a'e() 'az$ *n (0e'ial la a')ivi),-i de )era0ie o'u0a-ional,$ adi', vom folo(i a'ele )i0uri de a')ivi),-i u.oare$ di()ra')ive$ rela:an)e$ ludi'e 'are nu ne'e(i), o finan-are (0e'ial, .i nu au 'a ('o0 final ameliorarea 0(i3o%fizi', a 'o0ilului .i la o +un, (o'ializare a a'e()uia$ la '1.)i/area au)onomiei (ale *n)r%un 'uv1n) la o +un, ada0)are a (a la mediu. Un 0rin'i0iu fundamen)al al reu.i)ei )era0iei o'u0a-ionale la 'o0ilul mi' e()e in)erven-ia '1) mai )im0urie -in1nd 'on) de (e:$ v1r(),$ afe'-iunea de 'are (ufer, 'o0ilul e)'.. C1.)i/area inde0enden-ei 'o0ilului .i au)onomia (a$ 'a0a'i)a)ea (a de a (e au)o(ervi *n'e0e *n', din 0rimul an de via-, 'u du'erea o+ie')elor la /ur,$ mer(ul de%a +u.ilea$ *n)oar'erea 'a0ului .i a 0rivirii (0re (une)ele auzi)e$

61

*n)inderea m1inilor (0re adul) 0en)ru a fi lua) *n +ra-e '1nd nu mai vrea (, ()ea *n)r%un lo' e)'.. De a'eea *n 'azurile a0li',rii )era0iei o'u0a-ionale la 'o0ii vom in(i()a 0e 'on(olidarea 0rin e:er'i-ii a )u)uror /e()urilor .i 'ondui)elor 'e du' la ada0)are$ 0e formarea .i men-inerea unor de0rinderi alimen)are .i de au)o(ervire$ *n /eneral 0e '1.)i/area au)onomiei 'o0ilului *n)r%un 0ro'e( 'e (e de(f,.oar, 'ronolo/i'. Av1nd *n vedere v1r()a an)e0re.'olar, )re+uie -inu) 'on) de fa0)ul ', a'e.)i 'o0ii (un) ada0)a-i$ *n 0rin'i0iul$ la (0a-iul lor a0ro0ia)$ la mediul lor imedia) av1nd difi'ul),-i *n 'eea 'e 0rive.)e mediul (o'ial. Se 0oa)e (0e'ula de ',)re )era0eu)ul o'u0a-ional in)en(a ',u)are de a%.i (a)i(fa'e 'uriozi)a)ea (enzorial,. Deoare'e /1ndirea (e men-ine *n', *n limi)ele 0rimi)ivi(mului .i e/o'en)ri(mului a'e.)i 'o0ii nu 0o) fi (u0u.i )era0iei de /ru0 .i )re+uie a+orda-i individual. Nu )re+uie ui)a) fa0)ul ', la 61E6 ani 'o0ilul devine im0ul(iv$ in()a+il .i ne*n-ele/,)or 'u )endin-e o()ile fa-, de adul) 'a urmare a 're.)erii elemen)elor de fru()ra-ie 4ne/a)ivi(mul 0rimar5. "i *n a'e() 'az (0e'iali()ul *n)1m0in, difi'ul),-i *n a+ordarea 'o0iilor mai ale( da', avem *n vedere 'ara')eri()i'ile a)a.amen)ului .i a an:ie),-ii la v1r()a an)e0re.'olar,. 7n /enere$ a)a.amen)ul (e e:0rim, 'a o dorin-, de 'on(ervare a unei a0ro0ieri emo-ionale fa-, de o 0er(oan, da),. Condui)ele de a)a.amen) (e 'om0li', .i (e diferen-iaz,$ ele (e 0o) manife()a .i fa-, de o 2u',rie (au un o+ie'). 7n a'ela.i )im0 a)a.amen)ul devine (ele')iv fa-, de mem+rii familiei. Se 'on(ider, ', la +aza a'e()or forme de a)a.amen) (), fenomenul de 8im0rin)in/9 4im0rimare5 'e a fo() 0u( *n eviden-, de e)olo/i .i 'are 'on(), *n fa0)ul ', animalele )inere 8manife(),9 forme de a)a.amen) fa-, de ori'e fiin-, 'e devine 0ro)e')oare la *n'e0u)ul e:i()en-ei lor. A)a.amen)ul (e e:0rim, 0rin z1m+e)$ a'ordarea a)en-iei .i e()e influen-a) de e:0erien-a de 'omuni'are afe')iv, din familie. El e()e mai a')iv .i mai arz,)or la 'o0iii din familiile )inere *n 'are e:i(), *n', o a+ordare (e:ual,$ iar *n familiile mai 0u-in )inere a)a.amen)ul e()e mai (la+ .i a0are mai eviden),
66

no()al/ia )a),lui. Su+liniem$ *n a'ela.i )im0 rela-ia din)re a)a.amen) .i an:ie)a)e. 7n li)era)ura de (0e'iali)a)e (e vor+e.)e de e:i()en-a a )rei )i0uri de an:ie)a)e *n 'o0il,ria )im0urie. Prima e()e an:ie)a)ea fa-, de 0er(oane .i (i)ua-ii$ a doua$ an:ie)a)ea de (e0ara-ie$ iar a )reia$ an:ie)a)ea moral, 4P3. . Karriman$ 1=F=5. a 16%1> luni$ an:ie)a)ea fa-, de 0er(oane ()r,ine e()e in)en(, .i (e manife(), la unii 'o0ii 0rin 'onfundarea unor 0er(oane ()r,ine 'are au 'eva familiar$ ar,)1ndu%le (im0a)ie 'a du0, 'e 'on()a), ', (un) ne'uno('u)e (, (e *nde0,r)eze 'u o oare'are 2en,. To)u.i )eama de 0er(oane ()r,ine (e diminueaz, (0re < ani. 7n ('3im+$ an:ie)a)ea de a'e() )i0 (e 'on(erv, fa-, de 8ne'uno('u)9. S0re e:em0lu$ 'o0ilul 0oa)e manife()a )eam, de 8+au%+au9$ de 8+a+a 'loan-a9$ de 8mo.u9e)'.. An:ie)a)ea .i )eama fa-, de ne'uno('u) (e formeaz, .i (e *n)re-ine *n rela-ie 'u adul)ul 'are$ dire') (au indire')$ 'reeaz, un 'on)e:) emo-ional *n 2urul unor (i)ua-ii 0rezen)a)e 0en)ru a%l lini.)i 0e 'o0il (au 0en)ru a%i 0rezen)a o informa-ie +aza), 0e fan)ezie. C1nd 'o0ilul *n'e0e (, *n-elea/, mai +ine (emnifi'a-ia a'e()or elemen)e$ .i mai 'u (eam, '1nd realizeaz, 'ara')erul fi')iv al 'elor 0rezen)a)e$ )eama di(0are$ an:ie)a)ea (e redu'e .i 'o0ilul )r,ie.)e amuzamen)ul (i)ua-iilor de a'e() fel. An:ie)a)ea de (e0ara-ie 4mai ale( de mam,5 e()e mai a')iv, la 61%6> de luni .i *m+ra', forme drama)i'e '1nd 'o0ilul o+i.nui) 'u mama$ 'on()a), ', a'ea()a nu mai e()e 'u el )o) )im0ul$ (au da', 0er(oana 'are *l *n/ri2e.)e e()e mai 0u-in )andr,. De 'ele mai mul)e ori$ a.a numi)ul fenomen de 3o(0i)ali(m$ de a+andon$ de avia)minoz, afe')iv, de)ermin, am0lifi'area an:ie),-ii 'e va influen-a evolu-ia ul)erioar, a 'o0ilului. Prin urmare$ 'ondui)ele emo-ional%afe')ive ale 'o0ilului de 1%< ani (un) in()a+ile .i fra/ile$ in(ufi'ien) 'on)ura)e .i 'er ('3im+,ri ra0ide da la un 0ol la al)ul$ 'u manife(),ri violen)e .i 'u o lo'alizare (0a-io%)em0oral, de mare flu')ua-ie 'e (emnifi', 0e de%o 0ar)e$ un 0ronun-a) 'ara')er (i)ua-ional$ iar 0e de al), 0ar)e$ 0o(i+ili),-ile redu(e ale 'o0ilului de a%.i 'on)rola )r,irile afe')ive$ de a
6<

da fr1u li+er unora .i de a ()o0a al)ele. Dar$ o da), 'u 0ro/re(ele 'e (e realizeaz, la nivelul 'unoa.)erii .i a rela-iilor )o) mai 'om0le:e 'u 'ei din 2ur$ 'ondui)ele emo-ional%afe')ive )ind (, devin, )o) mai or/aniza)e .i mai ade'va)e 'on)e:)ului *n 'are (e de(f,.oar,. 7n a'ela.i )im0$ (u+ influen-a adul)ului$ e:0re(iile emo-ionale 'uno(' un 0ro'e( len) de (o'ializare .i (0re < ani (e 0o) de(0rinde$ 0ar-ial$ de (i)ua-ia da),$ ',0,)1nd unele 'ara')eri()i'i de /enerali)a)e. A()fel$ )r,irile afe')ive devin )o) mai im0or)an)e 0en)ru via-a 'o0ilului .i ele 0o) de'lan.a unele fun'-ii +iolo/i'e .i 0o) ()imula de(f,.urarea 0ro'e(elor 0(i3i'e im0li'a)e *n 'unoa.)ere$ a.a 'um 0o) fi un 'a)aliza)or al an)ren,rii 'o0ilului *n a')ivi),-ile o'u0a-ionale. Ho'ul 'o0iilor mi'i e()e *n)1i (in/ular$ (im0lu .i (0on)an. Tre0)a) (e de'en)reaz, de 0e o+ie') mu)1ndu%(e 0e (u+ie')ele a'-iunii umane. Condi-ia min)al, a 2o'ului (e am0lifi',. Prin a'e()e noi )i0uri de 2o' 4de%a familia$ de%a do')orul e)'.5 (e in()i)uie nemi2lo'i) rela-ii *n)re 'o0ii. A()fel$ 0u)em a0re'ia ', (e 0oa)e vor+i de un de+u) al 2o'urilor 'ole')ive 'u roluri$ (0re < ani. 7n a'e() 'on)e:)$ (im+oli()i'a ludi', e()e rela)iv 'oeren), .i a'-iunea )inde (, 'u0rind, (0oradi' mai mul)e 0er(ona2e. 7n 2o'ul 'u (u+ie') a0ar elemen)e de imi)a-ie$ 0rin a'ordarea anumi)or roluri al)or 'o0ii (au adul-ilor. To) mai fre'ven) (e 0oa)e 0une *n eviden-, in)ere(ul 0en)ru 2o' 'are e()e$ din 'e *n 'e mai mare$ 'eea 'e deno), or/anizarea 0rimar, a (en(urilor e:0erien-ei a'umula)e. Cu '1) 2o'ul e()e mai 'om0le:$ 'u a)1) )ran(0ar mai 0re/nan) 'ondui)e noi .i a)i)udini. Pe +aza lor (e or/anizeaz, forme de 'oo0erare (au de 0ro)e'-ie afe')iv, 4a)ra'-ie$ (im0a)ie$ a)en-ie afe')iv,5. Da)ori), lim+a2ului$ o+ie')ele *n'e0 (, ai+, fun'-ionali),-i diver(e .i (e manife(), (o'ializarea a')ivi),-ilor ludi'e. S)area de (,n,)a)e a 'o0iilor .i +una di(0ozi-ie im0rim, 'on)inui)a)e .i diver(i)a)e 2o'urilor. Se 0oa)e 'on()a)a ', a'ei 'o0ii 'are (un) vi/uro.i (e 2oa', o +un, 0ar)e a )im0ului .i au in)ere(e 'on)ura)e 0en)ru dire'-ia 2o'ului$ *n )im0 'e 'o0iii 'u o (,n,)a)e mai .u+red, (e 2oa', mai mul) (in/uri *n lini.)e.
6>

Co0iii 'u 3andi'a0 min)al dau (enzorial nu .)iu (, (e 2oa'e .i nu 0o) (, (e 'oreleze 'u 0ar)enerii. Ho'ul e()e mai (,ra' *n a'-iuni .i nu (e 0oa)e de(0rinde dire'-ia (0re 'are evolueaz,. 7n /enere$ nu (e ver+alizeaz, .i 2o'ul (e de(f,.oar, du0, o ('3em, (im0li(),$ r,m1n1nd ade(eori *n ()adiul de m1nuire a o+ie')elor. 7n 'ele mai mul)e 'azuri 3andi'a0a-ii ne'e(i), 0erioade lun/i .i re0e)a)e de in)ernare *n 'en)re de re'u0erare unele *n lo' de familie .i un mediu 'u 'are (u+ie')ul e()e familiariza)$ in)r, *n 'on)a') 'u 0er(onalul medi'o%(ani)ar de *n/ri2ire$ *n',0eri mai mari .i 'u 'eilal-i (u+ie'-i 'o0ii. De ai'i rezul), )o) felul de )ul+ur,ri afe')ive 'um ar fii an:ie)a)ea de 'are am vor+i) an)erior .i manife(),ri 'om0or)amen)ale de di()ru/ere a o+ie')elor din 2ur$ re)ra/ere *n (ine e)'.. Cum (0uneam$ e()e nevoie 'a 0ro'e(ul '1.)i/,rii inde0enden-ei .i au)onomiei 'o0ilului (, *n'ea0, )im0uriu. 7n 'eea 'e 0rive.)e alimen)a-ia$ imedia) 'e 'o0ilul *n'e0e (, du', o+ie')ele la /ur,$ el )re+uie a2u)a) 0rin e:er'i-ii 0en)ru a de0rinde /e()urile .i 'ondui)ele ne'e(are. Co0iii *n'e0 (, m,n1n'e 'u m1na$ a0oi )re0)a) vor folo(i lin/ura .i fur'uli-a .i mai )1rziu 'u-i)ul. Co0ilul )re+uie *nv,-a) 'um (, +ea a0,$ 'eai$ la0)e (au (u' .i fie'are nou, a'3izi-ie )re+uie *n),ri), .i 0,()ra),. De(i/ur$ )a'1murile 0o) fi ada0)a)e la nevoile .i 'erin-ele edu'a)ive (0e'iale ale 'o0ilului in)erna). Cara')eri()i' 0en)ru 'om0or)amen)ele alimen)are e()e 'ul)uralizarea lor in)en(,. Ca a)are$ alimen)a-ia nu (e redu'e la (a)i(fa'erea unei )re+uin-e vi)ale 'i e()e im0re/na), 'u o (erie de ri)ualuri 'u re(0e')area unor in)ere(e rela)iv 0re'i(e. Dar .i mai im0or)an) e()e modul 'um (e realizeaz, alimen)a-ia. Din a'e() 0un') de vedere$ in)ere(eaz, a.ezarea .i -inu)a la ma(,$ u)ilizarea )a'1murilor 4lin/uri-a$ fur'uli-a$ 'u-i)ul e)'.5$ 'orelarea 'u 'ei din 2ur .i re(0e')area re/ulilor de i/ien,. Pe a'ea(), dire'-ie (un) eviden)e a'umul,ri de de0rinderi mai a')ive (0re (f1r.i)ul 0erioadei 0re.'olare. &odul de a 'ere$ de a mul-umi$ de a re(0e')a 0e 'eilal-i are im0or)an-, 0en)ru 'ondui)ele 'iviliza)e de mai )1rziu.

6A

7n 'ondui)ele alimen)are 0oa)e a0,rea o form, de neada0)are 'ul)ural, .i '3iar a.a numi)a mi', 0(i3o0a)olo/ie alimen)ar,. 7n a'e() 'on)e:) (e *n('rie m1nuirea neade'va), .i ()1n/a'e a )a'1murilor$ neu)ilizarea lor .i nefolo(irea .erve-elelor$ murd,rirea fe-ei de ma(,$ )endin-a de a nu -ine (eama de 'eilal-i *n )im0ul me(ei e)'. a a'ea()a (e adau/, unele elemen)e 'e 0o) fi *n'adra)e *n mi'a 0(i3o0a)olo/ie alimen)ar,. In)erven-ia )era0eu)ului o'u0a-ional nu )re+uie (, ()re(eze 'o0ilul$ *n a')ivi)a)ea de 3r,nire$ ea nu )re+uie )ran(forma), *n )im0 de reedu'are 4Al. Po0e('u$ 1==>5. In)erven-iile 0er(onalului (0e'ializa) )re+uie (, fie e0i(odi'e .i de ('ur), dura),. &odifi',ri 0ro/re(ive (e manife(), .i *n domeniul 'ul)uraliz,rii le/a)e de *m+r,'are$ i/ien, .i )oale),. C1.)i/area inde0enden-ei ve()imen)are e()e la fel de im0or)an), .i (e realizeaz, de a(emenea 'ronolo/i' *n'e01nd 'u v1r()a de 6 ani. A'e()e 'ondui)e im0li', de0rinderi$ dar .i 'om0e)en-e im0li'a)e *n de'izia de a ale/e *m+r,',min)ea *n fun'-ie de o (erie de fa')ori 4de a (e 0,()ra 'ura)$ de a (e (0,la .i folo(i )oale)a e)'.5. Co0ilul e()e ini-ial *nv,-a) (, (e de('al-e .i mai )1rziu (, (e dez+ra'e. 7n'e01nd 'u 0erioada 0re.'olar,$ a'e()a 0oa)e fi *nv,-a) (, (e .i *m+ra'e. a *n'e0u) (, (e *m+ra'e 'u lu'ruri mai le2ere 4ro'3ie$ 0i2ama$ )ri'ouri lar/i e)'.5$ du0, 'e a *nv,-a) (, *n'3eie .i (, de('3eie na()uri 0e 0lan., .i (e *m+ra'e .i (, dez+ra'e 0,0u.ile. Kainele )re+uie (, fie 'omode .i (, nu deran2eze 'o0ilul 0rin 0ur)area lor. Inde0enden-a ve()imen)ar, (e '1.)i/, (u+ forma 0re/,)irii la o .edin-, de Nine)o)era0ie (au *nain)e de +aie$ 'u a2u)orul unor 2u',rii 0lu)i)oare 'are (, *l a)ra/, 0e 'o0il. Tera0ia o'u0a-ional, (e va a0li'a a)1) *n (ala (0e'ial amena2a), 0en)ru a'ea()a 'u mo+ilier ada0)a) la nevoile (0e'ifi'e ale 'o0iilor '1) .i *n dormi)oare$ (,li de me(e$ )oale)e e)'. 'u a)en-ie deo(e+i), din 0ar)ea er/o)era0eu)ului 0en)ru a (e evi)a 0o(i+ilele a''iden)e 4*n/3i-irea de o+ie')e$ in/erarea de (u+()an-e .i li'3ide )o:i'e$ lovirea de o+ie')e de mo+ilier e)'.5. S,lile amena2a)e (0e'ial
6F

)re+uie (, fie lini.)i)e$ (0a-ioa(e .i are *n vedere 'a mediul e:)ern (,lii (, nu di()ra/, a)en-ia 'o0ilului. A'ea()a )re+uie (, ai+, la di(0ozi-ie 2u',rii de /reu),-i .i m,rimi diferi)e. Unele din)re a'e()e 2u',rii 0o) fi inven)a)e de er/o)era0eu) .i (un) de 0refera) 2u',riile 'omer'iale fiind ada0)a)e ne'e(i),-ii de momen) a )era0iei. Se 0o) folo(i de a(emenea diver(e o+ie')e 'um ar fi ()i'le de 0la()i'$ 31r)ii$ 0erii$ 'u)ii e)'.. a 'o0iii 'u 0ro+leme 0o()urale$ 0ozi-ia o0)im, (e o+-ine 0ro/re(iv$ in)e/r1nd *n 0rea')i'a de )era0ie o'u0a-ional, 0ozi-iile realiza)e 0rin Nine)o)era0ie. O da), 'u *n'e0erea 0erioadei 0re.'olare (e 0o) folo(i .i 2o'uri ele')roni'e (im0le$ 0,0u.i .i animale de 0lu. (au din 0la()i' 'olora)e diver(ifi'a) .i u)ile *n efe')uarea unor e:er'i-ii de 'la(ifi'are .i iden)ifi'are. Un rol im0or)an) *n dezvol)area mo)ri'i),-ii .i a *ndem1n,rii o are u)ilizarea )rafora2ului 4for-, .i 'oordonare5$ a 'u+urilor$ /3er/3efului$ 2o'urilor de 'on()ru'-ie$ 0uzzle%urile 4mo)ri'i)a)e fin,$ 'oordonare$ ordonare$ iden)ifi'are e)'.5. &ai )1rziu 'o0ilul va fi *ndruma) (, 'onfe'-ioneze o+ie')e din 31r)ie .i 'ar)on$ din lemn$ 0iele$ ma)eriale 0la()i'e$ (, 0iro/raveze$ )ri'o)eze e)'.. Din )oa)e a'e()ea rezul),$ ', folo(irea 2o'urilor *n )oa)e formele )era0iei o'u0a-ionale$ nu doar ', (e im0une$ dar e()e fundamen)al, 0en)ru reu.i)a a'e()or a')ivi),-i. Ho'ul e()e a')ivi)a)ea 'e 'on)ri+uie la dezvol)area (en(i+ili),-ii$ /1ndirii$ ima/ina-iei$ afe')ivi),-ii$ memoriei$ mo)ri'i),-ii$ *n)r%un 'uv1n)$ 2o'ul *l 0re/,)e.)e 0e 'o0il 0en)ru via-,$ av1nd un 'ara')er edu'a)iv%)ran(forma)or .i de (o'ializare. De0rinderea a')ivi),-ilor le/a)e de alimen)a-ie$ ve()imen)a-ie$ i/ien,$ 2o'$ la 'o0iii infirmi neuromo)or$ (e urm,re.)e a (e efe')ua$ *n m,(ura 0o(i+ili),-ilor$ 0rin renun-area la ('aune rulan)e$ +a()oane$ '1r2e$ a0ara)e or)o0edi'e .i *n'er'area de a%i fa'e 0e a'e.)ia (, (e de0la(eze (in/uri 0rin (0ri2inirea de 0ere-i$ de mo+il,$ 'u a2u)orul 'ole/ilor din /ru0ul )era0eu)i'. Toa)e a'e()ea (e 0o) realiza doar 'u mul), r,+dare .i +un,voin-, 4Al. Po0e('u$ 1==>5. O e)a0, deo(e+i) de im0or)an), *n )era0ia o'u0a-ional, e()e .i in)era'-iunea dire'), 'u mediul na)ural$ 'u 0lan)ele .i animalele mai ale( da',
6B

lu,m *n 'on(iderare edu'area 'o0iilor 3andi'a0a-i. A'e() 'on)a') 'u na)ura e()e +enefi' 0en)ru 'o0ilul 'u 3andi'a0$ *m+o/,-indu%i via-a afe')iv, .i dezvol)1ndu%i (fera 0(i3omo)ri',. Co0iii )re+uie (, fie orien)a-i (0re 'ul)ivarea$ (,0area$ udarea .i *n/ri2irea 0lan)elor. A()fel$ urm,)oarele 'ondi-ii (e im0un *n 'la(ele de 'o0ii 'u 3andi'a0; % 'o0ilul nu )re+uie (,%-i dea (eama ', lui i (e a0li', un )ra)amen) (0e'ial? % 'o0ilul nu )re+uie o+o(i) *n 'adrul a')ivi),-ilor de )era0ie o'u0a-ional,? % )re+uie (, i (e re(0e')e ri)mul dinami' 0en)ru a (e 0u)ea o+-ine rezul)a)e o0)ime 0rin a''e0)ul .i 'o0ar)i'i0area 'o0ilului la a')ivi)a)ea 0ro0u(,? % o+ie')ele 'onfe'-iona)e de 'o0il devin ale a'e()uia .i le 0oa)e lua? % )re+uie *n)re-inu) un dialo/ 'u 'o0ilul .i adre(area )re+uie f,'u), *n fun'-ie de 0ar)i'ulari),-ile de v1r(), .i *n-ele/ere a a'e()uia? % )re+uie a0re'ia)e 'ore') ()adiile de inde0enden-, .i au)onomie ale 'o0ilului 0en)ru a 0u)ea 3o),r* *n 'e m,(ur, 0oa)e fi an)rena) *n anumi)e a')ivi),-i (au nu? % a')ivi),-ile manuale nu )re+uie (, ai+, lo' du0, al)e a')ivi),-i in)ele')uale (au fizi'e deoare'e randamen)ul va fi (',zu)$ iar 0eri'olul a''iden),rii va 're.)e da)ori), o+o(elii a'umula)e? % )era0eu)ul )re+uie (, *n(o-ea(', 'o0ilul 0e()e )o) '3iar .i la )oale),$ 'ore')1nd de0rinderile /re.i)e ale a'e()uia? % e:i()en-a unor o+ie')e de 'on(um ada0)a)e la nevoile (0e'iale ale 'o0iilor *n fun'-ie de 3andi'a0ul (au +oala (uferi), 4lin/uri 'u m1ner (0e'ial 'u 0rindere de *n'3eie)ura m1inii$ farfurii 'u ven)uze 0en)ru a (e 0u)ea 0rinde de ma(,$ 0a3are in'a(a+ile 'u m1ner$ 'reioane ada0)a)e e)'.5.

6D

CURS '
ERGOTERAPI LA DE$ICIENII NEURO%OTORI
Tera0iile 0o) fi 0redominan) medi'ale (au 0(i3o0eda/o/i'e. Dar$ mai efi'ien), e()e *m+inarea 'elor dou, 'a)e/orii. Tera0iile medi'ale 0rive(' mi2loa'ele 'ul)urii fizi'e medi'ale$ .i (e a0li', (imul)an (au 'on(e'u)iv )ra)amen)ului medi'al. Ele 'u0rind e:er'i-ii fizi'e$ (0e'ial (ele'-iona)e .i (i()ema)iza)e$ *n )e3ni'i ada0)a)e fie',rui 3andi'a0 *n 0ar)e. 7n a'ela.i )im0 (e folo(e(' o mul)i)udine de mi2loa'e de )i0 ma(a2$ fizio)era0ie$ +alneo)era0ie$ 'lima)o)era0ie ..a. Indi'a-iile 'e )re+uie avu)e *n vedere (e 'ir'um('riu 0rin'i0iului 80rimo non no'ere9 4*n 0rimul r1nd (, nu fa'i r,u5$ .i re(0e'), demer(ul /rad,rii .i doz,rii efor)ului$ a (0iralei de la u.or la /reu$ de al 'uno('u) la ne'uno('u)$ a 'on(olid,rii rezul)a)elor o+-inu)e 0rin e:er(are. Dar *nain)e de )oa)e$ (u+liniem ', nu )re+uie i/nora), ideea folo(irii )u)uror mi2loa'elor$ 0en)ru a a(i/ura 0revenirea in()al,rii defi'ien-elor$ 0rin al',)uirea unui re/im i/ieni' de via-, .i mun',$ diri2area re/imului de alimen)a-ie$ 0revenirea (u0ra(oli'i),rilor .i in()al,rii o+o(elii$ folo(irea fa')orilor de mediu 4a0a$ aerul$ (oarele5 .i a e:er'i-iilor fizi'e$ *n)r%o *m+inare armonioa(, .i e'3ili+ra),$ 'are (, fa'ili)eze o dezvol)are de0lin,.

6=

7n 'azul +olnavilor a'u-i din (e'-iile de neurolo/ie (e 0une a''en) 0e (oli'i)area diver(elor fun'-ii nervoa(e .i a unor anumi)e /ru0e de mu.'3i. De e:em0lu$ 0en)ru 'ei 'u 0areze la mem+rele inferioare (e vor u)iliza di(0ozi)ive 'are (, (oli'i)e mu('ula)ura a'e()or mem+re 40edale5 iar 0en)ru 'ei 'u 0areze ale mem+relor (u0erioare (e vor folo(i mi.',ri /lo+ale 4ol,ri)5. &em+rele (u0erioare (un) re(0on(a+ile de efe')uarea 'elor mai im0or)an)e o0era-iuni mu('ulare % 0re3en(iune$ 0re(iune$ )ra'-iune$ re(0in/ere. a a'e()e mem+re (e remar', a)1) de:)eri)a)ea di/i)al, '1) .i 'oordonarea mo)ri', 'om0le),. Er/o)era0ia ofer, o /am, lar/, de a')ivi),-i fizi'e .i in)ele')uale$ ale(e *n ra0or) de 3andi'a0 .i de /u()urile +olnavului 4e:. 0relu'rarea lemnului5. Er/o)era0eu)ul 'analizeaz, a')ivi)a)ea +olnavului 0en)ru u)ilizarea ma:im, de /e()uri reedu'a)ive. De ai'i rezul), ', +olnavul devine mai a')iv '1nd vede ', efor)urile lui (e ma)erializeaz, (u+ forma unui o+ie') 4D.V. Po0ovi'i$ Ralu'a &a)ei$ 6@@A5. O da), 'e +olnavul e()e 'a0a+il (, efe')ueze mi.',ri fine .i diferen-ia)e (e 'on)inu, 'u 0ro'edee mai 'om0le:e 4mon)area unor di(0ozi)ive me'ani'e5. Er/o)era0ia 0en)ru +olnavii 'roni'i$ 'a me)od, 0rofila')i', .i 'ura)iv, *n )ul+ur,rile de 'om0or)amen) 0rovo'a)e de deze'3ili+rul 0(i3i' 'e (urvine de o+i'ei la a'e.)i infirmii mo)or$ urm,re.)e u)ilizarea ra-ional, a 'a0a'i),-ii de a'-iune a individului '1) .i re'alifi'area 0rofe(ional,. Se folo(e(' o (erie de a0ara)e ada0)a)e la nevoile (0e'ifi'e ale defi'ien)ului. Se -ine (eama de na)ura invalidi),-ii$ de 'auza a'e()uia$ de in)ere(ul .i a0)i)udinile defi'ien)ului 0en)ru a')ivi)a)ea (a de mun', .i d 'a0a'i)a)ea (a de rein(er-ie *n familie .i (o'ie)a)e. a a'ea(), mun', de re'u0erare e()e ne'e(ar, 0ar)i'i0area *n 'ola+orare a 0er(onalului medi'o%(ani)ar$ a 0er(onalului 0eda/o/i' de in()ruire$ a 0(i3olo/ului$ lo/o0edului$ )era0eu)ului o'u0a-ional .i er/o)era0eu)ului$ '1) .i a familiei .i 'ole')ivi),-ii *n 'are )r,ie.)e defi'ien)ul 4Al. Po0e('u$ 1==>5. Referi)or la a'e()e 'a)e/orii de +olnavi$ (e 0oa)e in)erveni 'u (u''e( folo(ind a)1) )era0ia o'u0a-ional, .i er/o)era0ia '1) .i au)oedu'area. A)elierele
<@

er/o)era0eu)i'e vor avea un 0rofil me)alur/i'$ de mon)a2$ lu'ru manual$ 0i')ur,$ ('ul0)ur,$ ol,ri)$ 'roi)orie$ )i0o/rafie e)'.. a a'e()ea (e adau/, 'a+ine)ul 0en)ru au)oedu'are$ 'a+ine)ul 0en)ru )e()area .i e:er'i)area 'a0a'i),-ilor min)ale 4vor+ire$ ('riere$ 'i)ire e)'.5 4Al. Po0e('u$ 1==>5. 7n re'u0erarea 'o0ilului neuromo)or$ (e vor folo(i 2u',rii .i ',r-i$ *no)ul$ a0ara)ele fi:e .i mo+ile de a/remen)$ +azine 'u min/i de 0la()i' e)'.. A.a 'um am men-iona) .i mai (u($ un rol im0or)an) .i *n 'azul a'e()or 'a)e/orii de +olnavi$ *l are )era0ia 0rin 2o'. Se 0orne.)e de la afirma-ia f,'u), de H. C3a)eau 41=A@5'onform ',reia 'o0ilul (e 2oa', 0en)ru a o+-ine 0l,'ere /ra)ui),$ f,r, un ('o0 'lar. Primele 2o'uri 'are 0rodu' 0l,'ere 'o0ilului (un) deriva)e din 'on)a')ele fizi'e (im0le 4/1dilare$ /3emuire$ m1n/1iere5? 2o'uri vizuale 4a('undere$ mi.'are a o'3ilor$ a 'a0ului5? 2o'uri 'ole')ive 4a ',u)a$ a vor+i$ a .o0)i$ (une)e 0rodu(e 0rin mi2lo'irea lim+ii .i a +uzelor5. Sun) de a(emenea im0or)an)e .i 2o'urile /,l,/ioa(e 'um ar fi; mo)o)olirea unei 'oli de 31r)ie$ me()e'area 'u o lin/ur, *n 'ea.',$ +,)u)ul *n ),vi 'u )a'1murile 0en)ru 'a 'eilal-i 'o0ii (, (e 0oa), in)ere(a de (une)e .i (, le 0oa), *n-ele/e$ ierar3iz1ndu%le 0e 'a)e/orii .i a(o'iindu%le 'u o+ie')ele 'e le emi)$ 0rodu'1nd a()fel o dezvol)are a (en(i+ili),-ii (enzoriale audi)ive$ a 'a0a'i),-ilor mnezi'e$ a fun'-iilor de ordonare men)al, e)'.. 7n re'u0erarea +olnavilor neuromo)ori un lo' im0or)an) *l de-ine 0(i3oNine)o)era0ia$ 'a modali)a)e 'om0le:, de re'u0erare a a'e()or +olnavi. Ini-ia)$ e:0erimen)a) .i valida) la di(0en(arul 0oli'lini' I +alnear Ni'olina *n 'ola+orare 'u S0i)alul de 0(i3ia)rie So'ola$ a'e() 0ro/ram urm,re.)e re'u0erarea fun'-ional, a defi'ien-ilor 0(i3omo)ori 'u im0li'a-ie (0e'ial, a(u0ra mem+relor (u0erioare. A'ea(), modali)a)e 0re(u0une inve()i/area 0o)en-ialului a0)i)udinal 0(i3omo)or re()an)$ a0el1ndu%(e la in()rumen)e de inve()i/are a 0er(onali),-ii din 0un') de vedere +io%0(i3o(o'ial$ la in()rumen)e er/onomi'e a (ervi'iului de (0e'iali)a)e 'u0rin(e *n 8)ru(a er/onomi', de Nine)o)era0ie9 40rin 'are 0o) fi *nre/i()ra)e mi.',ri .i mi'romi.',ri5.
<1

&e)oda urm,re.)e edu'area .i reedu'area me'ani(melor 0(i3olo/i'e im0li'a)e *n e:e'u)area mi.',rilor .i o0era-iilor 'u0rin(e *n)r%o a')ivi)a)e 'on're),. S'o0ul a'e()ei modali),-i *l re0rezin), iden)ifi'area .i 'ore')area 0ro'e(elor ne'e(are in)e/r,rii (o'io%0rofe(ionale .i are *n vedere o 0relun/ire a re'u0er,rii .i la lo'ul de mun',$ -in1ndu%(e (eama de m,(ura *n 'are o0era-iile im0li'a)e *n)r%o a')ivi)a)e 0rofe(ional, 0ermi) e:e'u)area unor e:er'i-ii re'u0era)iv % ada0)a)ive. Com+inarea a'e()ui 0ro/ram 'u )era0ia o'u0a-ional, .i 'u er/o)era0ia$ du'e la o efi'ien-, e'onomi', la lo'ul de mun', a 0er(oanei defi'ien)e$ 'eea 'e 'ondu'e la r1ndul (,u la un mai +un e'3ili+ru la nivelul 0er(onali),-ii (ale.

<6

CURS ) ERGOTERAPIA *N DE$ICIENA %INTAL

S'o0ul e()e al in)e/r,rii .i (o'ializ,rii 3andi'a0a-ilor de in)ele'). Pen)ru a *nde0lini a()fel de ('o0uri$ *n', din /r,dini-,$ a')ivi),-ile (e vor +aza 0e 0rimele e:0erien-e ale 'o0iilor 'a$ ul)erior$ *n .'oala a2u),)oare (, (e )ran(mi), .i (, (e urm,rea(', a+(or+-ia de noi 'uno.)in-e 'u un /rad de difi'ul)a)e mai avan(a)$ dar 'are (, nu de0,.ea(', 0o(i+ili),-ile 'om0re3en(ive ale 'o0ilului. 7n .'oala 0rofe(ional, (e vor 'on)inua a')ivi),-ile 'e au 'a ('o0 dezvol)are de an(am+lu a *n(u.irilor 0(i3ofizi'e ale )1n,rului 3andi'a0a)$ 0en)ru a *nle(ni ma)urizarea 0er(onali),-ii .i *nv,-area unei me(erii. Ai'i e()e momen)ul 'a edu'a-ia )era0eu)i', (, 9a''e0)e9$ 0e de%o 0ar)e 3andi'a0urile$ limi)ele$ )endin-ele 0a)olo/i'e ale )1n,rului 3andi'a0a)$ iar 0e de al), 0ar)e (,%l a2u)e 0e a'e()a *n vederea dezvol),rii 'om0en(a)orii a unor *n(u.iri 0ozi)ive 'are (, fa'ili)eze o in)e/rare de0lin,. Av1nd *n vedere a'e()ea$ la noi$ 'a .i *n mul)e al)e -,ri$ 3andi'a0a-ii de in)ele') (un) 0re/,)i-i 0en)ru me(erii 'a; zu/ravi$ 'roi)ori$ vo0(i)ori$ -e(,)ori 'ovoare$ 'izmari$ 're(',)ori d animale mi'i$ vi)i'ul)ori$ a/ri'ul)ori$ /r,dinari$ ar)izani$ )1m0lari$ 'erami.)i$ )a0i-eri$ ..a.

<<

Prin 'on'e0erea u)iliz,rii a')ivi),-ilor de(f,.ura)e .i 0rin (a)i(fa'-ia o+-inu), *n urma a(i/ur,rii 'ondi-iilor de e:i()en-,$ '3iar .i 0ar-iale$ 3andi'a0a)ul (e 0la(eaz, *n)r%o ()are de e'3ili+ru *n 'are ada0)area la 'ondi-iile de mediu devine )o) mai +un,. De(i/ur 0er(onali)a)ea 3andi'a0a-ilor de in)ele') 0re(u0une$ 'a .i me)odolo/ia in()ru')iv I edu'a-ional,$ forme de or/anizare re'u0era)ive (0e'ifi'e *n 'are (, fie *n/lo+a)e 0rin'i0ii .i ()ra)e/ii in)e/ra)ive$ ada0)a)e la 'ara')eri()i'ile (u+ie'-ilor 'are (un) im0li'a-i *n a')ivi),-ile re(0e')ive. A()fel de 0rin'i0ii .i ()ra)e/ii )re+uie (, -in, (eama de 0o)en-ialul 0(i3oIfizi' al 3andi'a0a)ului$ dar (, 'u0rind,$ *n a'ela.i )im0$ o a+ordare mul)idi('i0linar, 'u im0li'a-ii *n; 0(i3olo/ie$ 0eda/o/ie$ (o'iolo/ie$ medi'in, .i 0rofe(ionalizare 4E. Verza$ 1==F5. Ideea de +az, a )era0iei o'u0a-ionale .i er/o)era0iei e()e .i *n 'azul *na0oia-ilor min)al$ normalizarea. Termenul are a0li'a+ili)a)e nu doar a(u0ra indivizilor 'i .i a(u0ra in()i)u-iilor$ a(u0ra *n)re/ului (i()em de *n/ri2ire. De'i$ ('o0ul e()e de a 'rea o 0er(oan, ada0)a), I 'a 0rin'i0iu fundamen)al al er/o)era0iei. Ada0)area (e ra0or)eaz, la normalizare. Rela-ia din)re er/o)era0ie .i normalizare rezid, din (0e'ifi'i)a)ea o+ie')ivelor normaliz,rii A'e()ea 0o) fi (in)e)iza)e *n urm,)oarele; % a(i/urarea 3andi'a0a)ului a unor 'ondi-ii '1) mai a0roa0e de normal 4(, ai+, 0ro0ria 'amer, (au 'u un /ru0 mai mi'5? % 3andi'a0a)ul (, )r,ia(', *n)r%o lume +i(e:,? % ri)mul zilni' al 3andi'a0a-ilor (, fie la fel 'u al 0er(oanelor normale? % a(i/urarea unei am+ian-e de lu'ru diferi), de 'ea *n 'are )r,ie.)e? % (, ia ma(a *n)r%un mediu familial .i (,%.i 0e)rea', )im0ul li+er du0, 0ro0riile 0referin-e? % (, ai+, 0ar)e de un mediu ()imula)iv$ 'ore(0unz,)or v1r()ei (ale? % )inerii 3andi'a0a-i (, *n'er'e unele a')ivi),-i .i forme de via-, ale adul)ului$ urm,rindu%(e de)a.area a'e()ora de 0,rin-ii lor.

<>

7n a'e() (en($ in()i)u-ia )re+uie (, *nde0linea(', unele 'erin-e ale normaliz,rii$ du0, 'um urmeaz,; % (, fie or/aniza)e 0e 0rin'i0iul /ru0elor mi'i? % norma)ivele fizi'e (, redu', la ma:imum fa'ili),-ile 'ole')ive$ de e:em0lu )oale)a$ '3iuve)e$ du.uri$ dormi)oare e)'.? % in()i)u-ia (, fie (i)ua), *n mi2lo'ul unei 'ole')ivi),-i? % in()i)u-ia (, nu de0,.ea(', 0arame)rii 0rivi)ori la a(imilarea de noi mem+rii al,)uri de 'ei 'are )r,ie(' a'olo? % 'on)a')ele (o'iale ale in()i)u-iei (, fie li+er dezvol)a)e *n am+ele (en(uri? % 'ei in)erna-i *n a'e()e in()i)u-ii (,%.i 0e)rea', )im0ul li+er de la (f1r.i)ul (,0),m1nii *n al)e domi'ilii? % (, (e 0,()reze o le/,)ur, 0ermanen), *n)re in()i)u-ie .i 0,rin-ii (au al)e rude ale 3andi'a0a-ilor min)al? % (, re(0e')e le/ile A< .i AB 0rivi)oare la 0ro)e'-ia 3andi'a0a-ilor? % a0or)ul ON#%urilor. Prin'i0iul 'are (), la +aza 0ro'e(ului de re'u0erare a a'e()or 'o0ii e()e ', )o-i 'o0ii 'u de+ili)a)e min)al, (un) edu'a+ili. inia de demar'a-ie *n)re .'olile a2u),)oare .i ',minele (0i)al e()e re0rezen)a), de /radul de edu'a+ili)a)e (au needu'a+ili)a)e. Suedia di(0une de o re-ea 0en)ru re'u0erare +ine or/aniza), .i re0rezin), o 0ar)e +ine defini), a (i()emului de()ina) (, ofere o in()ruire 'om0le),. e/ea (uedez, 0revede; % *ndrumarea *n 'arier,$ (i()emul oferind a(i()en-, 0en)ru orien)area 0ra')i',$ (0re o'u0a-ii? % *n/ri2irea la domi'iliu$ a'olo unde e()e 'azul$ *n fun'-ie de /radul de 3andi'a0? % vizi)area de ',)re de+ilul min)al al 'en)relor de re'u0erare? % a)eliere 0ro)e2a)e 'are 'u0rind a)eliere 0ro)e2a)e$ mun'i de +irou .i 0roie')e *n aer li+er?
<A

% (e urm,re.)e 'a )oa)e 'omuni),-ile ur+ane (, di(0un, de un 'en)ru de er/o)era0ie .i de o (e'-ie de de+ili min)al la un a)elier 0ro)e2a). Danemar'a e()e o al), -ar, euro0ean, foar)e dezvol)a), din 0un') de vedere al (i()emului de in()ruire a 0er(oanelor afla)e *n difi'ul)a)e. "i a'ea(), -ar, di(0une de a)eliere 0ro)e2a)e$ 'are 0rime(' )oa)e 'a)e/oriile de 3andi'a0a-i$ deoare'e au 0rodu'-ie 0e )oa)e domeniile; )1m0l,rie$ l,',)u.,rie$ le/,)orie de ',r-i$ 'ar)ona2$ in()ala-ii$ -e(,)orie .i ar), a0li'a), iar remunerarea (e fa'e 0en)ru fie'are 0rodu( fa+ri'a) *n 0ar)e. Pe l1n/, a'e()e a)eliere 0ro)e2a)e$ (i()emul ofer, .i lo'uri de mun', individuale$ *n 'adrul unor in()i)u-ii 0u+li'e; muzee$ ar3ive$ +i+lio)e'i. De+ilul min)al$ 0en)ru a da (en( vie-ii lui$ indiferen) da', 0oa)e mun'ii (au nu$ )re+uie (, in)re *n 'on)a') 'u re()ul oamenilor. 7n 1=B@$ o 0ar)e din)re de+ilii min)al erau in()i)u-ionaliza-i iar re()ul )r,iau al,)uri de familii (au *n al)e forme de 3a+i)a) 4a0ar)amen)e 'u amena2,ri (0e'iale$ 0en(iuni 0en)ru D%1@ 0er(oane .i 0en(iuni 'are devin 0ermanen)e$ 0en)ru 0re/,)irea )inerilor 0rin er/o)era0ie5.

<F

CURS + ERGOTERAPIA *N DE$ICIENELE SENZORIALE

7n defi'ien-a de auz in)e/rarea (o'io%0rofe(ional, de0inde de o (erie de fa')ori (u+ie')ivi ' e 0rive(' dezvol)area 0(i3i', a (u+ie')ului$ 'ali)a)ea .i 'an)i)a)ea dezvol),rii 0(i3i'e$ mo)iva-ia$ voin-a$ a)i)udinea .i 0ar)i'i0area a')iv, .i afe')iv, la 0ro'e(ul *n 'are e()e im0li'a)$ '1) .i de fa')ori o+ie')ivi$ le/a-i de 'ererea .i ofer)a lo'urilor de mun',$ de 'ali)a)ea 0ro'e(ului edu'a-ional% re'u0era)iv e)'. Edu'a)orul 4er/o)era0eu)ul5 )re+uie (, formeze un 'lima) afe')iv )onifian)$ (, *nl,)ure )endin-ele fru()ran)e .i an:ioa(e$ (, de)ermine valorifi'area 0o)en-ialului 0(i3i'$ *n ('o0ul a'3izi-ion,rii de a+ili),-i (o'iale .i 0rofe(ionale .i al in)e/r,rii o0)ime *n lumea normalilor. 7n 'ondi-iile unei edu'a-ii defi'i)are$ 3andi'a0a)ul de auz devine un (in/ura)i'$ (e izoleaz, de lumea auzi)orilor. Demer(ul in)e/r,rii (o'iale .i 0rofe(ionale (e realizeaz, *n e)a0e .i )re+uie (, *n'ea0, *n', din 0erioadele 'o0il,riei mi'i$ *n familie$ 0en)ru 'a mai a0oi (, 'on)inue 0rin forme (0e'ifi'e .i *n in()i)u-ii (0e'iale .i$ unde e()e 0o(i+il$ *n in()i)u-ii o+i.nui)e 4ale normalilor5.

<B

i)era)ura de (0e'iali)a)e men-ioneaz, anumi)e 'ara')eri()i'i 'e )re+uie avu)e *n vedere *n', din 0erioadele 'o0il,riei mi'i$ *n a0li'area )era0iei o'u0a-ionale .i er/o)era0iei la defi'ien)ul de auz; % (imularea .i formarea 'a0a'i),-ii de 'omuni'are a 'o0iilor a)1) 0rin mi2loa'e ver+ale$ '1) .i au:iliare? % dezvol)area unor 'ara')eri()i'i ale 0er'e0-iei Nine()ezi'e$ 'are 'on)ri+uie la formarea ()ru')urilor fone)i'e ale lim+ii .i ale ('ri( I 'i)i)ului 0rin *nv,-area 'o0ilului (, 'oreleze (onorul 'u 0i0,i)ul$ 'u vi+ra-iile a0ara)ului fono I ar)i'ula)or$ 'u 0ar)i'ulari),-ile (uflului de aer *n emi(ia vo'al,$ 0er'e0erea mi.',rilor +u'o%ma:ilo%fa'iale? % dezvol)area 0er'e0-iei vizuale .i formarea 'a0a'i),-ilor de imi)are a mi.',rilor 'or0ului$ a fe-ei$ ale /urii$ ale +uzelor 'e (e 0rodu' *n emi(ia ver+al,? % dezvol)area 0er'e0-iilor audi)ive$ 0rin an)renamen)e .i e:er'i-ii (au 0rin am0lifi'area 'u a2u)orul 0ro)ezelor? % dezvol)area a)en-iei$ a 'a0a'i),-ilor de memorare$ de re0rodu'ere$ de mo)iva-ie 0en)ru a')ivi(m 0rin 2o'$ ('ene mima)e$ de(ene$ 0lim+,ri? % dezvol)area 0(i3i', /eneral,? % formarea *n'rederii *n (ine e)'. a defi'ien-ii de vedere o+(erv,m *n li)era)ura de (0e'iali)a)e dou, orien),ri *n 'eea 'e 0rive.)e edu'area lor. Prima$ mai ve'3e$ emi)e ideea ', 3andi'a0a-ii de vedere )re+uie edu'a-i .i in()rui-i *n 'la(e (0e'iale 'u o me)odolo/ie (0e'ifi',$ iar in)e/rarea *n via-a (o'ial, (e va realiza )re0)a). A doua dire'-ie (u(-ine ideea de 8normalizare9$ din 'are rezul), 'ara')erul 8in)e/ra-ioni()9 0e 0rin'i0iul ', 0re/,)irea )re+uie (, (e efe')ueze 0aralel .i *n 'ole')ive 'u (u+ie'-i normali$ in)e/rarea f,'1ndu%(e *n', de la *n'e0u)$ din 0erioadele )im0urii de v1r(),. Cu )oa)e a'e()ea$ (e men-in$ *n +un, m,(ur,$ forme de 0re/,)ire .'olar, *n in()i)u-ii (0e'iale. "i la noi (un) .'oli (0e'iale 0rimare .i /imnaziale 0en)ru elevii am+lio0i .i nev,z,)ori$ 'a .i unele .'oli 0rofe(ionale .i
<D

medii%)e3ni'e 'e a(i/ur, o 0re/,)ire ade'va),$ ado0)1nd o me)odolo/ie (0e'ial, *n 0ro'e(ul in()ru')iv edu'a)iv. 7n .'olile 0rofe(ionale .i medii%)e3ni'e$ 3andi'a0a-ii de vedere 4*n mod (0e'ial nev,z,)orii5 (un) 0re/,)i-i 0en)ru e:er'i)area unor 0rofe(ii *n 'are reu.e(' (, dea un randamen) ma:im .i *n 'are *.i /,(e(' o de0lin, (a)i(fa'-ie. Din)re a'e()e me(erii$ men-ion,m urm,)oarele; ma(ori$ a(i()en-i medi'ali$ 0relu'r,)ori mo+il,$ )elefoni.)i$ radio)elefoni.)i$ a'ordori de in()rumen)e muzi'ale$ 'onfe'-ioneri de 0erii .i m,)uri$ o+ie')e din nuiele$ na()uri$ am+ala2e din 'ar)on$ )a0i-eri$ 0l,0umari .i al)ele. 7n a'ela.i )im0$ (un) mul-i nev,z,)ori 'are a+(olv, o form, (au al)a de *nv,-,m1n) (u0erior 4al,)uri de 'ole/ii lor normali5 .i 'are realizeaz, '3iar 0erforman-e (u0erioare *n domeniul re(0e')iv. Pen)ru a o+-ine rezul)a)e +une *n in()ru'-ia .i edu'a-ia 'o0ilului defi'ien) de vedere$ e()e ne'e(ar$ a.a 'um am mai 0re'iza)$ (, (e fa', o inve()i/a-ie 0(i3olo/i', 'om0le:, la *n'e0u)$ iar a0oi$ 0e +aza da)elor o+-inu)e$ 0u)em a0li'a$ 0e l1n/, o in()ru'-ie .i edu'a-ie$ ada0)a)e 3andi'a0ului .i 0rofunzimi a'e()uia$ o (erie de 0(i3o)era0ii 'are (, a''elereze 0ro'e(ul re'u0era)iv. 7n (urdo'e'i)a)e 'a 3andi'a0 a(o'ia) da)ori), a(o'ierii (urdomu)i),-ii 'u 'e'i)a)ea (e 0rodu' /rave 0er)ur+,ri *n e:i()en-a individului deoare'e 0er'e0erea lumii *n'on2ur,)oare .i 'omuni'area 'u a'ea()a (e re()r1n/e la un num,r minim de 'anale. a or+ul (urdomu) (un) afe')a-i 0rin'i0alii analiza)ori; v,zul$ auzul .i 'el ver+o%mo)or. De a'eea$ (o'ializarea .i dezvol)area 0(i3i', 0re(u0une ado0)area unor 0ro/rame edu'a-ionale 'are (, valorifi'e$ ma:imal$ analiza)orii valizi .i (, de)ermine 'om0en(area a'elor fun'-ii (0e'ifi'e analiza)orilor afe')a-i. 7n edu'area unui 'o0il 'u du+lu (au )ri0lu 3andi'a0$ e()e foar)e im0or)an), 0erioada *n 'are (e 0rodu'e afe'-iunea$ deoare'e un 'o0il 0oli3andi'a0a) din na.)ere (au la ('ur) )im0 du0,$ nu are re0rezen),ri vizuale .i audi)ive .i ni'i de0rinderi de vor+ire 'are (, (e 'on(olideze *n mod o+i.nui). Pro'e(ul edu'a-ional%re'u0era)iv '1) .i a')ivi),-ile de )era0ie o'u0a-ional, .i er/o)era0ie (e +azeaz, 0e 0o(i+ili),-ile de 0reluare a fun'-iilor afe')a)e de
<=

',)re analiza)orii valizi .i dezvol)area unor 'a0a'i),-i 0rin in)ermediul a'e()ora 'are (, fa', 0o(i+il, umanizarea .i 'omuni'area 'u lumea *n'on2ur,)oare. Se formeaz, mai *n)1i o+i.nuin-e 0en)ru (a)i(fa'erea normal, a )re+uin-elor +iolo/i'e .i i/ieni'e$ a0oi de0rinderi de re'e0-ionare a (emnalelor din mediu$ *n vederea ra0or),rii la 'ei din 2ur. &ai )1rziu$ ()imularea refle:ului de orien)are .i ela+orarea in)ere(elor de 'unoa.)ere (e fa'e 0rin formarea .i men-inerea unor refle:e 'ondi-iona)e. Du0, 0ar'ur/erea 'unoa.)erii nemi2lo'i)e a o+ie')elor$ (e )re'e la ela+orarea ima/inilor .i la realizarea unor re0rezen),ri 0e +aza 0er'e0-iilor. A')ivi)a)ea 0ra')i', r,m1ne dominan), 0en)ru (emnifi'a-ia rela-iei or/ani(m%mediu. 7n dezvol)area 'a0a'i),-ilor (enzorial%0er'e0)ive .i *n or/anizarea 'unoa.)erii (e re(0e'), le/i),-ile (e'ven-iale de de)e')are$ di('riminare$ in)en(ifi'are .i in)er0re)are. a 'o0ii or+i%(urdo%mu-i$ e:0lorarea mediului *n'on2ur,)or$ 0rin 0lim+,ri .i e:'ur(ii$ 0ermi)e 'unoa.)erea real, a o+ie')elor$ 'on'omi)en) 'u *nv,-area numelui a'e()uia 4edu'a)orul ('rie 'uvin)ele *n 0alma 'o0ilului5. Folo(irea /e()urilor e()e im0or)an),. 7n (udo'e'i)a)e$ me)odolo/ia edu'a-ional, im0li', urm,)oarele e)a0e; % 'unoa.)erea nemi2lo'i), a lumii *n'on2ur,)oare? % *n(u.irea /e()i'ula-iei? % formarea 'a0a'i),-ii de folo(ire a (emnului da')il? % formarea de0rinderii de 'i)ire .i ('riere? % formarea 'a0a'i),-ii de 'omuni'are ver+al,? E()e im0or)an)$ de a(emenea$ 'lima)ul afe')iv$ a)mo(fera )onifian),$ ()imularea a)i)udinilor 0ozi)ive .i efor)ul 'on()an). 7n /eneral$ *n 3andi'a0urile (enzoriale$ 0o) fi a0li'a)e o mare 0ar)e din a')ivi),-ile de )era0ie o'u0a-ional, .i er/o)era0ie 40iro/ravur,$ 'roi)orie$ )1m0l,rie$ 'onfe'-ion,ri din 'o.uri din nuiele$ a')ivi),-i a/ro%zoo)e3ni'e$ ol,ri) e)'.5. E()e im0or)an) (, (e -in, 'on) de )i0ul 3andi'a0ului .i de 0o(i+ili),-ile de ra0or)are la diver(e mun'i ale defi'ien)ului. Foar)e im0or)an)e (un) .i 0lim+,rile
>@

.i 'on)a')ele nemi2lo'i)e 'u diver(e o+ie')e$ *n '1.)i/area inde0enden-ei .i au)onomiei. Se 0o)$ de a(emenea$ a0li'a *n /ru0ul )era0eu)i' 'u defi'ien-i (enzoriali .i )e3ni'i never+ale .i (emi%ver+ale de /ru0 0en)ru e:er(area (emnifi'a-iei /e()uale$ mimi'e$ ver+ale$ e:0re(ive 'e du' la o +un, .i +enefi', e:)eriorizare a emo-iilor 4An'a Rozorea$ 1==D5. &imodrama are ('o0ul *nv,-,rii unor e:0re(ii mimi'e .i /e()uale 'ore(0unz,)oare anumi)or a'-iuni .i (i)ua-ii. Ea ()imuleaz, memoria .i a)en-ia .i (u(-ine in)ui)iv re0rezen),rile la 3andi'a0a)ul de vedere. Ar))era0ia$ mai ale( 0rin 'rea)ivi)a)ea ar)i()i',$ dezvol), vo'a+ularul .i vor+irea .i ()imuleaz, ima/ina-ia. &uzi'a 4melo)era0ia5$ mai ale( *n 3andi'a0ul de vedere$ dezvol), 'a0a'i),-ile de a0re'iere a )im0ului 4ri)mul5$ a di()an-elor *n orien)area (0a-ial, 4du0, lo'ul de unde (e aude .i in)en(i)a)ea (une)ului5$ are rol de rela:are. P(i3odrama are rol de e:er(are a ra0or),rii .i rela-ion,rii 'u 'eilal-i$ de or/anizare .i 'on)rol a)i)udinal.

>1

CURS , ERGOTERAPIA LA PERSOANELE &(RSTNICE

Av1nd *n vedere fa0)ul ', 0er(oanele v1r()ni'e e()e$ 0e 0lan mondial )o) mai mare da)ori), 're.)erii nivelului de )rai .i a (',derii mor)ali),-ii$ (e 0une 0ro+lema 'a0a'i),-ii la nivelul fie',rei (o'ie),-i de a a(i/ura mi2loa'ele .i fondurile (ufi'ien)e unei *n/ri2iri o0)ime a a'e()or 0er(oane 'e (e 'onfrun), 'u o (erie de 0ro+leme de (,n,)a)e fizi', .i o 0ierdere 0ar-ial, a unor 'a0a'i),-i 0(i3ofizi'e. 7n )era0ia o'u0a-ional, a 0er(oanelor v1r()ni'e avem *n vedere o re'u0erare 'om0le:, din 0un') de vedere mo)ri'$ 0(i3i'$ fizi' .i (o'ial$ '1) .i o reada0)are la 'ondi-iile de mediu de via-, normal 'u 'en)rare 0e al)e )i0uri de a')ivi),-i mai 0u-in difi'ile .i 'om0le:e. Or/anizarea .i a0li'area a')ivi),-ilor de )era0ie o'u0a-ional, .i er/o)era0ie la 0er(oanele de v1r()a a )reia e()e ne'e(ar (, ai+, la +az, o +un, 'unoa.)ere a 'ara')eri()i'ilor +io%0(i3o%fizi'e a a'e()ora 0en)ru o ada0)are o0)im, a me)odelor .i 0ro'edeelor er/onomi'e 'e (e vor ale/e .i 'are )re+uie (, du', la rein)e/rarea (o'ial, .i nu (, afe')eze ne/a)iv 0er(onali)a)ea v1r()ni'ului.

>6

A()fel$ la v1r()a a )reia fenomenul 'el mai (emnifi'a)iv$ din 0un') de vedere +iolo/i'$ e()e 'el al (',derii ener/iei in()in')elor 4(',derea li+idoului5 du0, 'e *n finalul fazelor adul)e a avu) lo' anularea 'a0a'i),-ii de 0ro'reare. 7n /enere (e 0rodu' o (erie de modifi',ri +io'3imi'e 43ormonale5$ )rofi'e .i fun'-ionale la nivelul diferi)elor or/ane. 7n a'e() 'on)e:) *m+,)r1nirea 'elulelor .i -e(u)urilor 2oa', un rol dominan). 7m+,)r1nirea fiziolo/i',$ (0re deo(e+ire de *m+,)r1nirea 0a)olo/i',$ (e realizeaz, f,r, (ei(me deo(e+i)e da) fiind fa0)ul ', or/ani(mul di(0une de 'a0a'i),-i 'om0en(a)orii 'are 'on)ri+uie la e'3ili+ru .i ada0)are. Prin *m+,)r1nirea 'elulelor .i -e(u)urilor$ a0ar o (erie de 'ara')eri()i'i *n 0lan e:)erior$ din)re 'are mai eviden)e (un) 'ele ale a(0e')ului /eneral al 0ielii. A()fel$ 0ielea *.i 0ierde ela()i'i)a)ea$ devine mai (u+-ire$ mai u.oar, .i mai 0alid,. Cara')eri()i'ile re(0e')ive au la +az, (',derea )rofi'i),-ii .i iri/,rii 0ielii$ (e're-ia /landular, .i umidi)a)ea 0ielii ('ad. Ade(eori$ 0i/men)a-ia e()e eviden),$ iar (0ar/erile de va(e 'a0ilare (u+'u)ana)e formeaz, mi'i 0e)e (au firi.oare viola'ee. Fenomenele de ridare .i 0i/men)are a 0ielii (un) mai 0ronun-a)e la nivelul fe-ei .i al m1inilor. &imi'a 'a0,), 'ara')eri()i'i (0e'ifi'e 'e (e (u0ra0un 0e()e am0ren)ele 0liurilor 0e'e)lui)e de 0rofe(ia e:er'i)a), de om. A(emenea 'ara')eri()i'i ale 0ielii .i -e(u)urilor influen-eaz, a(0e')ul 0liurilor de (u+ +ra- .i de (u+ 01n)e'. Prin (',derea *n /reu)a)e$ 0liurile .i ridurile devin mai eviden)e deoare'e di(0are (u0or)ul de /r,(ime 'are *n)inde 0ielea. Un al) fenomen (0e'ifi' e()e .i 0ro'e(ul de *n',run-ire 4a'romo)ri3ie5. El 0oa)e *n'e0e '3iar de la <A ani$ dar e()e mai eviden) (0re A@%AA ani. "i ',derea 0,rului 4alo0e'ia5 (e 0oa)e manife()a. 7n 'azurile de +oal,$ de mare )en(ionare 0(i3i', fenomenul (e 0rodu'e mai de )im0uriu. a a'e()ea$ (e adau/, e:i()en-a unei anumi)e 0ro/ram,ri eredi)are. 7n 0lan mo)ri'$ (e remar', 'a)e/oria mi.',rilor 'are devin mai /reoaie$ li0(i)e de (u0le-e .i for-,. Difi'ul),-ile a0,ru)e la nivelul mi.',rilor .i a 'a0a'i),-ii de efor) fizi' (un) de)ermina)e$ 0e de%o 0ar)e de diminuarea
><

mo+ili),-ii ar)i'ula-iilor .i de a)rofierea lor$ iar 0e de al), 0ar)e$ de ('ur)area mu.'3iului ('3ele)ului$ 'a urmare a unor modifi',ri 'om0le:e +io'3imi'e. De 0e la A@ ani$ ('ade .i num,rul fi+relor mu('ulare a')ive. 7n a'ela.i )im0 're.)e fra/ili)a)ea oa(elor 0rin rarefierea -e(u)urilor o(oa(e$ au lo' de'al'ifieri$ 'eea 'e 0rovoa', dureri u.oare 4de 'oloan,$ di('o0a)ii$ ('ia)i',$ reuma)i(m5 'are modifi', a(0e')ul 0o()ural. a nivelul or/anelor in)erne .i al dan)urii$ au lo' fenomene de de/radare. Ade(ea a0ar +oli ale 'ordului .i 0l,m1nilor. Se *nre/i()reaz, du0, AA ani o mai mare in'iden-, a infar')ului mio'ardi' .i lezarea ar)erelor 'oronariene$ efe') al a)ero('elozei .i a)eromaziei. Prin lezarea va(elor (an/uine (e 0rodu' 3emora/ii *n zona inimii (au *n zona 'reierului. De la a0ro:ima)iv B6 +,),i 0e minu) ale inimii$ din 0erioada adul),$ (e a2un/e la redu'erea lor. a r1ndul ei re(0ira-ia 4normal, I 1A%1D re(0ira-ii 0e minu) la adul-i5 devine du0, >A ani mai (u0erfi'ial,$ 'eea 'e fa'e (, r,m1n, aer rezidual *n 0l,m1ni .i (, (e redu', /radul de o:i/enare al (1n/elui$ al -e(u)urilor$ al or/anelor. Ca urmare$ au lo' efe')e 'e 0rive(' 'oordonarea (enzioImo)ri', .i a')ivi)a)ea in)ele')ual,. "i di/e()ia .i eva'uarea (e realizeaz, 'u difi'ul),-i. Re/l,rile (e 0rodu' 0rin re(0e')area unui re/im alimen)ar ade'va). 7n /enere$ (e manife(), o (',dere a 0of)ei de m1n'are la 0er(oanele *n v1r(),$ 'eea 'e influen-eaz, rea'-ii di/e()ive. Ele (un) a''en)ua)e de difi'ul),-ile de ma()i'a-ie .i de (eden)ari(m. 7m+,)r1nirea e()e am0lifi'a), de modifi',rile 3ormonale 'e (urvin$ m(i ale($ du0, FA ani. E:i(), )endin-a de 're.)ere a 0rodu(elor 'or)i'o(u0rarenale 0e fondul diminu,rii (e're-iilor /landei )iroide$ a /onadelor. Cre.)erea 'or)i'o(u0rarenalelor du'e la alimen)area ('lerozei va('ulare .i a 3i0er)en(iunii ar)eriale. Efe')ele (e fa' (im-i)e *n me)a+oli(m .i *n realimen)area ener/e)i', a or/ani(mului. Un lo' a0ar)e *l o'u0, de/radarea .i *m+,)r1nirea (i()emului nervo(. Iri/area .i o:i/enarea 'reierului (e fa'e 'u difi'ul)a)e$ iar neuronii in)r, *n)r%un
>>

0ro'e( irever(i+il de a)rofiere. Se remar', o u.oar, (',dere *n volum a 'reierului. Da)ori), de/rad,rii fun'-ionale a 'reierului$ (e redu'e 'a0a'i)a)ea de ada0)are. Ada0)area e()e influen-a), ne/a)iv .i de )ul+ur,rile de la nivelul or/anelor de (im-. Se 0oa)e remar'a o u.oar, a)rofiere 'ere+ral, '3iar *n +,)r1ne-ea fiziolo/i',$ 'e (e e:0rim, .i 0rin a0la)izarea rela)iv, a unor ('izuri .i 'ir'umvolu-iuni 'u efe')e ne/a)ive a(u0ra a')ivi),-ii men)ale. Ca a)are$ omul *n v1r(), devine mai len) *n /1ndire$ *n ri)mi'a ver+al,$ (e diminueaz, rea')ivi)a)ea .i im0re(iona+ili)a)ea$ a0ar di('on)inui),-i *n 'ele rela)a)e$ 'a urmare a .)er/erii unor da)e din memorie e)'. 7n /enere$ evolu-ia a')ivi),-ii 0(i3i'e e()e domina), de am0ren)a e:0erien-ei de via-, 0ar'ur(,$ de nivelul 0ro'e(elor 'om0le:e 'on()i)ui)e .i de 'a0a'i),-ile de e'3ili+rare .i 'om0en(a)orii de 'are di(0une 0er(oana. O a(emenea (i)ua-ie e()e eviden), de la 'ele mai (im0le fun'-ii 0(i3i'e .i )ermin1nd 'u 0ro'e(ele 'om0le:e 'e%l define(' 0e om. A()fel$ 0lanul (enzorial e()e influen-a) de modifi',rile or/ani'e .i fun'-ionale$ dar are )endin-a (, (e e'3ili+reze 0e +aza e:0erien-ei (enzoriale a'umula)e. a *n'e0u)ul 0erioadei$ modifi',rile (e da)oreaz, (e/men)ului 0eriferi' '1nd a0are 'a o ('lerozare u.oar, a 'elulelor din re'e0)orii (enzoriali$ iar ul)erior domin, ('3im+,ri de ordin fun'-ional 'en)ral *n 'are e()e im0li'a), *n)rea/a a')ivi)a)e nervoa(, (u0erioar,. A'e() 0ro'e( e()e mai len) *n)re FA%B@ani .i (e in)en(ifi', *n)re B@%BA ani 'a a0oi (, 'a0e)e o rela)iv, ()a+ilizare. S0re e:em0lu$ v,zul (e de/radeaz, 0rin redu'erea 'a0a'i),-ii de ada0)are a 'ri()alinului 40re(+i-ie5. Pro'e(ul e()e mai in)en( la 0er(oanele 'are (u0ra(oli'i), vederea (au la 'ele a're lu'reaz, *n mediu )o:i'. E:0erimen)al$ (%a demon()ra) ', o 0er(oan, *n v1r(), de F@ ani are nevoie de o 'an)i)a)e de lumin, du+lu fa-, de una de 6@ ani 0en)ru a 0u)ea vizualiza 'ore')$ iar la o 0er(oan, de BA ani$ 'an)i)a)ea de lumin, )re+uie (, (e )ri0leze. Con'omi)en) are lo' .i o redu'e a '1m0ului vizual .i a vederii ()ereo('o0i'e 4*n relief5. De a(emenea$ ('ade 'a0a'i)a)ea di('rimina)orie$ *n
>A

'azul 'ulorilor (e redu'e 'lari)a)ea .i a'omodarea vizual,. Fenomenele de('ri(e (un) mai a''en)ua)e *n 'ondi-iile a0ari-iei unei +oli de/enera)ive ale o'3iului$ 'um ar fi /lau'omul$ o0a'i)a)ea 'ri()alinului .i 'a)ara')a$ dezli0irea de re)in, e)'. O anumi), ree'3ili+rare vizual, 'e 0oa)e in)erveni la(, im0re(ia ', vederea are )endin-a de a reveni u.or la normali)a)e. "i auzul 'unoa.)e unele modifi',ri a(em,n,)oare. 7n /enere ('ade (en(i+ili)a)ea audi)iv, a+(olu),$ dar mai eviden), e()e redu'erea (en(i+ili),-ii *n 0lanul auzului fonema)i'. Pu)em vor+i de o (urdi)a)e fizi',$ 'a urmare a ('leroz,rii ure'3ii in)erne .i de una 0(i3i',$ '1nd (u+ie')ul aude$ dar nu *n-ele/e da)ori), afe'),rii 'elulelor 'en)rilor 'or)i'ali ai analiza)orului audi)iv. Da)ori), fra/ili),-ii audi)ive 'ara')eri()i', v1r()elor *nain)a)e$ mediul inade'va) .i 0olua) (onor e()e /r,+i), de)eriorarea audi)iv, 4E. Verza? E.F. Verza$ 6@@@5. 7n unele 'er'e),ri$ (e relev, ', (en(i+ili)a)ea )a')il, (e de/radeaz, du0, A@%AA ani. A()fel$ ('ade (en(i+ili)a)ea la 'ald$ re'e$ la durere$ dar (e 'on(erv, mai +ine (en(i+ili)a)ea vi+ra)il, .i 'ea +aza), 0e e:0erien-, (enzorial,. C1nd a'-ioneaz, a(u0ra 0er(oanei *n v1r(), ()imuli 'om0le'.i$ difi'ul),-ile de evaluare 're(' .i (e redu'e a+ili)a)ea anali)i',. Din a'e() 0un') de vedere$ evaluarea /reu),-ilor 0rezin), mul)e erori '3iar '1nd (e realizeaz, 0rin in)ermediul mai mul)or analiza)ori. S'ade$ de a(emenea$ .i vi)eza .i )im0ul de rea'-ie. Cer'e),rile efe')ua)e de O. Pa/a .i #.&. &oran) 0rivind )im0ul de rea'-ie audi)iv, .i vizual,$ 'ele ale lui Jo)Qini'3 .i 'ola+ora)orii$ 0rivind vi)eza ('rierii eviden-iaz, o *n'e)inire a rea'-iilor f,r, a fi afe')a), ()ru')ura de:)eri),-ilor mo)ri'e. D. evin(in 41=BD5 a 0ro0u( o ('3em, a 0erioadelor de ma)uri)a)e *n 'are e)a0a final, *n'e0e du0, AA ani. Au)orul re(0e')iv remar',$ 0en)ru a'ea(), e)a0, ', *n )im0 'e anumi)e 'a0a'i),-i ('ad o da), 'u v1r()a$ mai ale( 'ele 'are ne'e(i), ra0idi)a)e .i memorare$ al)ele (e 0,()reaz,$ *n (0e'ial 'ele 'are im0li', refle'-ia$ 2ude'a)a .i 'uno.)in-ele /enerale. 7n analiza 0ro'e(elor .i *n(u.irilor 0(i3i'e (u0erioare )re+uie (, lu,m *n 'on(idera-ie ()ru')ura 'a0a'i),-ilor fun'-ionale 'on()i)ui)e .i e:0erien-a 'ul)ural%
>F

in)ele')ual, a'umula), 0e 0ar'ur(ul )im0ului. Din a'ea(), 0er(0e')iv,$ 0en)ru memorie e()e (emnifi'a)iv, de/radarea ei *n 'om0onen)a de ('ur), dura), 4&SD5 .i (e men-ine mai +ine memoria de lun/, dura), 4& D5. De.i mai rezi()en),$ *n memoria de lun/, dura), 0o) a0,rea 'onfuzii *n ()a+ili)a)ea a(o'ia-iilor ne'e(are *n evo'area evenimen)elor 0e)re'u)e 'u mul) )im0 *n urm,. 7n e:0erimen)ele (ale$ Jal)e( 41=BB5a demon()ra) a0ari-ia unei 're.)eri (emnifi'a)ive a 0erforman-ei memor,rii la v1r()ni'i a)un'i '1nd (un) folo(i-i ()imuli de )i0 ver+al (au vizuali .i$ mai ale($ ()ra)e/ii de 'om+inare .i a(o'iere a a'e()ora. &o)iva-ia$ 'e (), la +aza 0ro'e(ului de memorare (au de *nv,-are$ are un rol (emnifi'a)iv .i 0en)ru v1r()a (ene')u-ii. 7n /1ndire a)en-ie .i vor+ire (e manife(), o anumi), len)oare 'e (e 0une *n eviden-, 0rin difi'ul),-i de *n-ele/ere a unui 'on)e:) mai 'om0li'a)$ o (',dere a 'a0a'i),-ii de 'on'en)rare$ 0auze rela)iv mari *n vor+ire$ )remurul vo'ii e)'. O (erie de modifi',ri (un) .i mai eviden)e *n 0lanul afe')ivi),-ii .i al 0er(onali),-ii. Sun) rela)iv fre'ven)e (),rile de e:a'er+are a emo-ionali),-ii$ nervozi),-ii$ ira('i+ili),-ii$ fru()r,rii .i an:ie),-ii 'e (un) *n(o-i)e de 'a0ri'ii$ li0(, de 'oo0erare$ *n',0,-1nare$ ne/a)ivi(m e)'. Dar (un) .i 0er(oane 'are *.i men-in e'3ili+rul 0(i3i'$ (un) lu'ide$ (un) u.or ada0)a+ile .i du0, o formul, mai ve'3e$ .)iu (, *m+,)r1nea(', frumo(. De'linul 0(i3i'$ *n +,)r1ne-e$ e()e de0enden) de o (erie de fa')ori 'e 0rive(' ()ru')ura ana)omo%fiziolo/i', a individului$ rezi()en-a (a /ene)i',$ '1) .i 'ondi-iile de mediu$ modul de via-, du( 4ordona)$ e'3ili+ra)$ ()re(an)5$ felul 'are (%a realiza) 0rofe(ional .i 'ali)a)ea (a)i(fa'-iilor )r,i)e e)'. 7n 'ondi-ii favora+il$ in)eli/en-a (e men-ine a')iv,$ dar '1nd (e manife(), de'linul au lo' momen)e de vid in)ele')ual$ ('ade for-a de ar/umen)are$ (e 0rodu' 'onfuzii *n 'ele e:0rima)e 'u )eam, .i re)i'en-e ver+ale. Fenomenele de('ri(e (un) mai fre'ven)e du0, B@% BA ani. Fenomenele de diminuare a a'3izi-iilor din 0lanul 0(i3olo/i' (un) 0u(e 0e (eama a )rei fa')ori; ai ezi),rii$ an:ie),-ii .i in)erferen-ei. Diferi-i au)ori$ invo'1nd im0or)an-a mo)iva-iei *n a'e() 0ro'e($ (u+linieaz, ', )i0urile mo)iva-ionale$ 'um (un) 'ele /enera)e de in()in')ele de (u0ravie-uire .i
>B

0er0e)uare$ ori 'ele le/a)e de moral, .i de realizarea unui ideal 0er(onal (au (o'ial 0o) deveni for-e ale mo+iliz,rii individului *n vederea valorifi',rii ma:imale a 0o(i+ili),-ilor 'e le are. Per(oanele e'3ili+ra)e devin 'on)em0la)ive$ 'u 'ondui)e de o+(erva)or a 'elor din 2ur din 'are ()r,+a) medi)a-ii 'u 0rivire la )re'u)ul .i 0rezen)ul vie-ii 'o)idiene. 7n /enere$ de'linul in)ele')ual$ la a'e()e v1r()e a fo() ()udia) 'u a2u)orul 0ro+elor Re'3(ler$ a ma)ri'ilor 0ro/re(ive raven .i 0rin felul de *n-ele/ere a unor 0rover+e a+()ra')e. Pen)ru anumi)e forme ale in)eli/en-ei$ 'um e()e in)eli/en-a ver+al,$ la v1r()a de A@%F@ ani$ (e 0o) 0une *n eviden-, 0erforman-e ma:ime 'are (e men-in$ *n +un, m,(ur,$ .i du0, a'ea(), 0erioad,. Korn .i Ca))ell au denumi) a'ea(), form,$ 'a fiind in)eli/en-, 'ri()aliza), 'e are la +az, in)era'-iunea a0)i)udinilor rezul)a)e din (o'ializare .i edu'a-ie. Du0, a'eia.i au)ori$ in)eli/en-a fluid, d, uni)a)e (i()emului in)ele')ual 0rin valorifi'area a(0e')elor 0er'e0)ual%in)e/ra)ive ale 'unoa.)erii. EriN(on vor+e.)e de ma)urizarea .i (emnifi'a-ia me'ani(melor de a0,rare (u0erioar, a 0er(onali),-ii (ene('en)e$ de in)ele')ualizare .i (u+limare. Pe ver(an)ul 0(i3o0a)olo/i'$ )ul+ur,rile afe')ivi),-ii (un) dominan)e .i *.i 0un 0e'e)ea a(u0ra *n)re/ului 'om0or)amen). 7n a'e() 'on)e:)$ (un) fre'ven)e (),rile de0re(ive 'e du' la neada0)are 0rin deze'3ili+rul 'e a0are *n 0lan in)ern .i 0rin 0er)ur+a-ia rela-iilor individului 'u 'ei din 2ur. S%a a'redi)a) i0o)eza ', la ma2ori)a)ea 0er(oanelor *n v1r(), de0re(ia e()e *n(o-i), de o ()are an:ioa(, fa-, de ideea mor-ii .i re/re)ul 0en)ru 0erioadele feri'i)e )r,i)e *n de'ur(ul vie-ii. A(emenea )r,iri (e a''en)ueaz, du0, 0ierderea 0ar)enerului (au a unor 0er(oane a0ro0ia)e. Sun) .i (i)ua-ii '1nd 0er(oana *n v1r(), (e (im)e inu)il, (au '1nd nu i (e a'ord, a)en-ie de ',)re 'ei din 2ur$ 'eea 'e im0rim, un 'ara')er )ra/i' )ri()e-ii .i (en)imen)ului de fru()rare. 7n 'azurile re(0e')ive$ +,)r1nii devin 0e(imi.)i .i in3i+a-i ori neferi'i-i .i a/i)a-i$ dar .i *n)r%o (i)ua-ie .i *n al)a ne/a)ivi(mul (e a''en)ueaz,$ iar 'om0or)amen)ul e()e mar'a) de inada0)a+ili)a)e. Pe a'e()e 'on(ideren)e (e 0o) de('rie dou, 'a)e/orii de de0re(ivi; a/i)a-ii .i re)arda-ii. Primii (un) nervo.i$ iri)a+ili$ a'uz, fre'ven) 'efalee$ in(omnie$ nemul-umire iar
>D

'eilal-i (un) len-i$ in3i+a-i$ vor+e(' *n'e) .i rar$ au mi.',ri ()1n/a'e .i )r,ie(' (en)imen)ul de a+andon. To) 0e linia )ul+ur,rilor afe')ive e()e .i fenomenul de 3i0er)rofiere a (inelui 'e a0are 0e +aza ra0or),rii fa0)elor din 2ur la 0ro0ria 0er(oan, .i de a%.i mo)iva 'om0or)amen)ul (,u 0rin dila)area dre0)urilor 0er(onale. C1nd (e a''en)ueaz, a'e()e fenomene$ 0oa)e a0,rea (indromul de de0er(onalizare 'e (e e:0rim, 0rin 0ierderea iden)i),-ii 0er(onale. a a'e.)ia$ (e de(f,.oar,$ 8'a *n vi(9$ .i 'om0or)amen)ul 0ueril. Un a(emenea 'om0or)amen) devine mai eviden) '1nd (indromul de0er(onaliz,rii (e a(o'iaz, 'u i()eria$ i0o3ondria$ mi)omania$ amnezia ori 3i0omnezia$ delirul e)'. 7n)r%o anumi), m,(ur,$ *n 'azurile re(0e')ive$ (e manife(), de)erior,ri 0en)ru )oa)e fun'-iile 0(i3i'e. Cele mai (emnifi'a)ive (e in()aleaz, la nivelul la nivelul /1ndirii .i lim+a2ului deoare'e 0er(ever,rile$ li0(a de fluen-, a ideilor$ difi'ul),-ile *n e:0rimare ..a.$ im0rim, un ()il (0e'ifi' 'om0or)amen)ului rela-ional 'are *n/reuneaz, ada0)area .i 0er)ur+, e'3ili+rul. Ade(eori$ de0re(iunea 0(i3i', (), la +aza a'e()or fenomene 0rin mul)i0le modifi',ri 'e le 0rovoa', la nivel +iolo/i'$ 0(i3olo/i' .i (o'ial. Po0ula-ia v1r()ni', e()e mai de( afe')a), de a'ea(), ()are$ dar i (e a'ord, o im0or)an-, mai mi', *n ra0or) de 0erioadele an)erioare. Pro/re(ele *n 0(i3olo/ie .i medi'in, au 'rea) un '1m0 lar/ de a'-iune *n )era0ia 'om0or)amen)al, a individului$ iar 0(i3o)era0ia$ *n 'om+ina-ie 'u farma'o0(i3olo/ia$ au demon()ra) valen-ele re'u0era)ive *n 'azul v1r()elor *nain)a)e. 7n unele 'azuri 'om0or)amen)ul a+eran) (e manife(), 0rin 0,r,(irea domi'iliului$ va/a+onda2$ 'on(um de al'ool .i )en)a)ive de viol a ',rui o+ie') devin 0er(oanele mai )inere$ de 0referin-, minore$ fa0) 0u( 0e (eama (',derii fun'-iilor (e:uale .i e:al),rii li+idoului .i a admir,rii 0o(i+ili),-ilor (e:uale ale )inerilor. A'ea(), 'auz, 0oa)e ()a la +aza a0ari-iei unor 0erver(iuni (e:uale. i)era)ura de (0e'iali)a)e 'on-ine de('rieri .i a al)or a+era-ii

>=

'om0or)amen)ale 'e (e 0o) manife()a la +,)r1ni$ dar (e 'on()a), ', *n)r%un mediu o0)im de via-, e'3ili+rul .i ada0)area *nvin/ difi'ul),-ile v1r()ei. E. EriN(on 41=FD5de('rie ul)ima e)a0, a vie-ii dre0) o in)e/ri)a)e *n lu0), 'u di(0erarea. In)e/ri)a)ea (e refer, la 8a''e0)area 'i'lului 0ro0riu de via-, 'a 0e 'eva 'e )re+uie (, fie .i nu 0ermi)e ni'i o 8(u+()i)uire9$ a''e0)are 'are%l fa'e 0e individ9 /a)a (, a0ere demni)a)ea 0ro0riului (,u ()il de via-, *$0o)riva )u)uror amenin-,rilor fizi'e .i e'onomi'e99. Di(0erarea$ 'are 0oa)e (, a0ar, fre'ven)$ e()e o emo-ie 0u)erni', .i (e da)oreaz,$ *n 0rin'i0al$ fri'ii de moar)e. EriN(on 41=FD5 afirm, ', 8Di(0erarea e:0rim, (en)imen)ul ', )im0ul e()e 0rea ('ur) 0en)ru a *n'er'a (, *n'ea0, al), via-, .i a ',u)a al)erna)ive 0en)ru in)e/ri)a)e9. &ul-i au)ori 0rin)re 'are .i P.S.Jer/er$ remar', fa0)ul ', (,n,)a)ea .i veni)ul (ufi'ien) (un) 0rin'i0alii fa')ori 'are men-in e'3ili+rul omului de a'ea(), v1r(), .i fa' 0o(i+il, o rela-ionare ade'va), 'u 'ei din 2ur. fa')ori e:0li', .i num,rul ridi'a) de (inu'ideri. Ca urmare a re/re(iilor de la nivelul diferi)elor fun'-ii .i 0ro'e(e 0(i3i'e$ (e 0rodu' im0or)an)e modifi',ri .i la nivelul 0er(onali),-ii +1)r1nului. De )oa)e a'e()ea )re+uie -inu) 'on) *n a0li'area er/o)era0iei *n /eria)rie$ de'i (un) )rei a(0e')e e(en-iale 'e )re+uie lua)e *n 'on(iderare 4Al. Po0e('u$ 1==>5; % (',derea *n an(am+lu a 'a0a'i),-ilor .i a /radului de u)ilizare al lor$ da)ori), fenomenelor (oma)o%0(i3o%(o'iale ale *nain),rii *n v1r(),? % (0orirea /radului de in)erferen-, a fenomenelor mor+ide 0(i3i'e .i (oma)i'e$ 0e fondul de/rad,rii fiziolo/i'e fire.)i a a')ivi(mului a'e()or 0er(oane? % 0re/nan-a afe'-iunilor 0(i3i'e (au (oma)i'e$ *n 'on'ordan-, 'u e:0erien-a mor+id, a 0er(oanei. A')ivi),-ile din a)elierul de )era0ie o'u0a-ional, .i er/o)era0ie )re+uie (, *n'ea0, '1) mai 'ur1nd 0o(i+il .i (, fie *n(o-i)e de reluarea a')ivi),-ilor zilni'e. E()e 0o(i+il 'a er/o)era0eu)ul (, *n)1m0ine anumi)e difi'ul),-i da)ora)e re)i'en-ei .i re-inerii 0e 'are le manife(), +olnavii. Unii din)re a'e.)ia 'on(ider, ', la
A@

i0(a a'e()or doi

v1r()a .i la ()area lor fizi', nu mai )re+uie (, mun'ea(',$ al)ora le e()e 2en, (, o fa', *n fa.a 'elorlal-i$ al-ii au (),ri de0re(ive la vederea infirmi),-ii 'elorlal-i .i unii din)re ei 'on(ider, a')ivi),-ile 0ro0u(e de er/o)era0eu) 'a fiind 'o0il,re.)i .i ne0l,'u)e. A)elierul de mun', 'on()i)uie un nou mediu de via-, unde +olnavul )r,ie.)e .i (e rela-ioneaz, 'u mediul nou$ *.i 'on()ruie.)e noi rela-ion,ri a)1) 'u oamenii '1) .i 'u ma)erialele$ de'i e()e un nou mediu (o'ial. A')ivi),-ile )re+uie (, fie a)r,/,)oare$ u)ile .i inedi)e$ (, nu fie 0rea /rele .i ni'i 0rea 0uerile$ (, (e -in, 'on) *n ale/erea lor de 0ar)i'ulari),-ile +olnavului. Se fa'e la *n'e0u) o in()ruire /eneral, .i a0oi o indi'are (u''e(iv, a (ar'inilor. 7n 'azul mun'ilor mai 'om0li'a)e 4)1m0l,rie$ 'o.uri din nuiele5 (e a0eleaz, la mun'a *n e'3i0, de dou, (au mai mul)e 0er(oane. Prin)re a'e()ea 0oa)e fi .i )era0eu)ul$ f,r, a l,(a im0re(ia unui a2u)or$ 'i a unei 'ola+or,ri$ a unei mun'i *n 'omun. Se evi), au)oma)i(mul .i nu (e )re'e +ru(' de la o a')ivi)a)e la al)a. Pozi-ia de lu'ru e()e foar)e im0or)an),$ dar modifi',rile adu(e ('aunelor$ me(elor$ unel)elor$ )re+uie efe')ua), *n 0rezen-a .i 'u a2u)orul +olnavului 0en)ru a fi ul)erior mai u.or a''e0)a)e. Iluminarea (,lilor )re+uie (, fie +un,$ 0e '1) 0o(i+il na)ural,$ iar am+ian-a 0(i3ofizi', .i (o'ial, de +un au/ur vor men-ine 'a0a'i)a)ea de mun', a 0a'ien)ului la un nivel ridi'a). "i am+ian-a 're), de 'olori)ul (,lilor$ al mo+ilierului .i al unel)elor e()e foar)e im0or)an), 0en)ru 'onfor)ul 0(i3i' .i 0en)ru 'rearea unei di(0ozi-ii afe')ive de 'alm .i 0l,'ere a a')ivi),-ii. Urm,)oarele a')ivi),-i de )era0ie o'u0a-ional, .i er/o)era0ie (un) re'omanda)e 0en)ru 0er(oanele v1r()ni'e *n fun'-ie de 0ar)i'ulari),-ile individuale ale a'e()ora; 0iro/ravur, .i )rafora2? -e(u)$ 'roi)orie$ )1m0l,rie? *m0le)i)uri de nuiele$ 0a0ur,$ rafie? feronerie$ )ri'o)a2 .i +roderie? melo)era0ie? +i+lio)era0ie? dan(? 2o'uri de .a3$ domino$ )a+le$ ',r-i? a')ivi),-i 'ulinare? de0la(,ri .i vizi)e$ 0lim+,ri .i e:'ur(ii? a')ivi),-i a/ro%zoo)e3ni'e e)'.

A1

CURS ERGOTERAPIA LA .OLNA&II PSI/IC

S'o0ul e()e de a (u()ra/e +olnavul 0(i3i' de la 0reo'u0,rile (ale mor+ide .i de a%i (0ori in)ere(ul 0en)ru mediul *n'on2ur,)or$ de'i o reevaluare .i 'on(olidare a re(ur(elor 0o)en-iale ale +olnavului 'e )re+uie re'u0era)e .i reorien)a)e fun'-ional. Fie'are +oal, 0(i3i', are o )i0olo/ie 0ro0rie a manife(),rilor .i de a'eea a')ivi),-ile )re+uie ale(e 'u mare /ri2, 0en)ru a nu veni *n deza'ord 'u afe'-iunea 0(i3i', .i a a/rava 'om0le:i)a)ea a'e()eia. Se -ine 'on) de a(emenea de v1r()a$ (e:ul$ 0rofe(ia$ 0referin-ele 'ul)urale ale +olnavului 0en)ru 'a a'e()a (, (e (im), +ine *n a)elierul de er/o)era0ie$ iar 0rodu')ivi)a)ea .i re'u0erarea (a (, fie o0)ime. Veni)urile realiza)e din v1nzarea 0rodu(elor a'e()or a')ivi),-i (un) folo(i)oare uni),-ii (ani)are din 'are fa'e 0ar)e a)elierul .i ()imulan)e 0en)ru +olnavi. E()e foar)e im0or)an) 'a +olnavul (, o+(erve ', i (e a'ord, *n'redere *n folo(irea ma)erialelor .i a unel)elor$ iar ima/ina-ia (a nu )re+uie (, fie 0rea mul) *n/r,di),. A'e()e 'erin-e ale er/o)era0iei la +olnavul 0(i3i' du' la '1.)i/area au)onomiei a'e()uia$ la '1.)i/area *n'rederii *n 0o(i+ili),-ile .i for-ele 0ro0rii$ devenind (u+ie') a')iv al a'-iunii.

A6

Jolnavul 'a0,), 0o(i+ili),-i ma2ore de e:0rimare 0rin 'uloare$ de(en$ 0i')ur, *n ulei$ a'uarel,$ 0i')ur, 'u de/e)ul$ 0i')ur, 'u +ure)ele e)'. A'e() /en de )era0ie e()e foar)e efi'ien), mai ale( la )ineri .i la 'ei 'are au avu) 'eva *n 'omun$ '1ndva 'u a'e() )i0 de a')ivi)a)e. Pi')urile .i de(enele deno), e:0re(ivi)a)ea +olnavului 0rin )r,(,)urile u.oare (au a+ia ('3i-a)e$ de(ene ve(ele .i 01n, la 0i')uri a/re(ive .i violen)e din 0un') de vedere 'roma)i' .i al liniilor. Pornind de la ideea ', la +aza +olilor men)ale (e afl, )ul+ur,rile rela-ionale 'are du' la inada0)are Al. Po0e('u 41==>5 'on(ider, ', (0re deo(e+ire de (o'ie)a)e unde (u+ie')ul e()e a''e0)a) da', are 'ondui)e 'e nu (fideaz, normali)a)ea 4la r1ndul (,u rela)iv,5$ *n rela-iile din)re er/o)era0eu) .i 0a'ien)ul +olnav 0(i3i' (e mer/e 0e ideea a''e0),rii a'e()uia a.a 'um e()e el. A')ivi)a)ea er/o)era0eu)i', la +olnavii 0(i3i'i a'u-i (e de(f,.oar, (u+ in'iden-a unor 0ar)i'ulari),-i (0e'ifi'e. A()fel$ la 0(i3o0a-i )era0ia o'u0a-ional, .i er/o)era0ia normalizeaz, rela-iile din)re +olnavi .i ()imuleaz, 0e 'ei mai 0u-in a')ivi$ du'e la o mai +un, 'oordonare a refle:elor$ /e()urilor$ lim+a2ului$ *m0iedi', 0rin o'u0area )im0ului .i 'on(um fizi' dezvol)area a/re(ivi),-ii$ ()imuleaz, memoria .i voin-a .i e'3ili+reaz, 0ro'e(ele afe')ive. 7n uni),-ile 'u 0a)uri 0en)ru +olnavii 0(i3i'i a'u-i )era0ia o'u0a-ional, (e va de(f,.ura *n (alonul unde +olnavul are 0a)ul 4a')ivi),-i de )i0ul; 0,()rarea ordinii .i 'ur,-eniei$ f,'u)ul 0a)ului$ aeri(irea$ uda)ul .i mu)a)ul /3ive'elor de flori$ aran2area -inu)ei ve()imen)are$ 0lim+area$ de(en$ 0i')ur,$ *m0le)i)ul de l1n, (au +um+a'$ 'ro.e)a)$ 'roi)orie de m1n,$ +roderie I Al. Po0e('u$ 1==>5. a 'ei de0la(a+ili$ a')ivi),-ile vor -ine 'on) de ()area lor fizi', .i de )ra)amen)ul medi'amen)o( 0e 'are%l fa'. 7n /eneral la a'ea(), 'a)e/orie de +olnavi$ (un) ne'e(are 0auze mai lun/i$ iar re/imul de lu'ru .i 0ro/ramul vor .i fle:i+ile. Tera0eu)ul (e va limi)a la di('u-ii .i *ndrum,ri 0rivind lu'r,rile e:e'u)a)e .i nu va avea un num,r mai mare de 6A%<@ +olnavi *n /ri2,. 7n 'eea 'e%i 0rive.)e 0e +olnavii 0(i3i'i 'roni'i$ )era0ia o'u0a-ional, .i er/o)era0ia (e 0o) de(f,.ura *n a)elierele (0i)alului$ *n (aloane$ 0e )eren a/ri'ol$
A<

0omi'ol$ 'a a')ivi),-i admini()ra)ive *n ()a-ionare de zi 40en)ru 'ei in)erna-i am+ula)oriu5$ *n ferme a/ro%zoo)e3ni'e unde a')ivi),-ile vor fi (u0rave/3ea)e de er/o)era0eu) .i 'oordona)e de )e3ni'ianul a/ri'ol. E()e im0or)an) (, (e ai+, *n vedere (ele'-ionarea 'u /ri2, a +olnavilor 0e )i0uri de a')ivi),-i$ dozarea efor)ului f,r, de0,.irea limi)elor +olnavului$ u)ilizarea unor u)ila2e .i unel)e f,r, defe'-iuni 0en)ru a nu (e 0une *n 0eri'ol via-a +olnavilor. Du0, 0ar'ur/erea unei 0erioade mai ('ur)e (au mai lun/i de )ra)amen) 4*n fun'-ie de +oal, .i de 0ar)i'ulari),-ile 0a'ien)ului5 unii +olnavi 0o) fi rein)e/ra-i *n familie .i 0o) 0ar)i'i0a *n 'on)inuare la )era0ie *n ()a-ionarul de zi. 8S)a-ionarul de zi 0en)ru +olnavii 0(i3i'i 'on()i)uie o forma-iune or/aniza)ori', .i (0e'ializa),$ 'u rol de veri/, in)ermediar, *n)re a(i()en-a (0i)ali'ea(', .i 'ea am+ula)orie9 4Al. Po0e('u$ 1==>$ 0a/.AB5. ai'i$ +olnavii inada0)a+ili$ 'ei 'are (e a0ro0ie de 0erioada de re'u0erare (o'io%0rofe(ional,$ 'ei 'are nu 0o) efe')ua anumi)e mun'i *n 'ondi-ii o+i.nui)e de lu'ru da) 0o) reu.i *n)r%un mediu 'on)rola) .i diri2a)$ 'ei 'e nu (un) 0eri'ulo.i 0en)ru 'eilal-i oameni .i 0en)ru ei *n.i.i$ 'ei 'e (e afl, *n /ri2a familiei dar 'are nu 0o) fi (u0rave/3ea-i de a'e.)ia *n )im0ul zilei$ vor lu'ra *n a)elierele de 'roi)orie$ )ri'o)a2e$ ar)izana)$ 'ovoare$ ma(e 0la()i'e$ l,',)u.,rie 0e )o) 0ar'ur(ul dimine-ii. Du0, amiaza vor 0ar)i'i0a la ar))era0ie$ melo)era0ie$ dan()era0ie .i /imna()i', aero+i',. Orarul din (0i)alele de 0rofil al ()a-ionarului de zi e()e de o+i'ei B.<@% 1F.@@ 'u 0auz, mai mare de (ervire a me(ei de 0r1nz .i 0auze mai mi'i 0en)ru odi3n,. S)a-ionarul de zi are mai mul)e a)eliere fie'are 'u '1)e 1@%6@ +olnavi ',rora li (e *n)o'me.)e o foaie de o+(erva-ie 'e 'u0rinde da)e referi)oare la evolu-ia +olii .i evolu-ia *n )era0ie o'u0a-ional, .i er/o)era0ie. a+ora)orul de (,n,)a)e min)al, 4 .S.&.5 are a'ela.i ('o0$ dar e()e or/aniza) 0en)ru +olnavii )ra)a-i am+ula)oriu. A'e()a fun'-ioneaz, la nivel de 2ude- .i 'u0rinde .i 'a+ine)ele de 0(i3ia)rie din di(0en(arul 0oli'lini' 2ude-ean$
A>

la+ora)oare de (0e'iali)a)e 40(i3o)era0ie$ (o'io)era0ie$ lo/o0edie$ 'on(ul)a-ii 2uridi'e .i e'onomi'e$ a)eliere de )era0ie o'u0a-ional,$ melo)era0ie$ dan()era0ie$ ludo)era0ie$ 3o++L)era0ie e)'.5.

CURS 01
ARTTERAPIA
Prin ar))era0ie *n-ele/em )era0ie vizual 0la()i',$ )era0ie muzi'al,$ )era0ie 0rin dan($ )era0ie 0rin )ea)ru$ )era0ie 0rin 0oezie$ )era0ie 0rin 0roz, I +a(me$ 0ove.)i. Fun'-iile ar))era0iei Ar))era0ia e()e o modali)a)e 0(i3o)era0eu)i', (0e'ifi', 80u(, la di(0ozi-ia 0er(oanei 0en)ru a (e 'unoa.)e$ 0en)ru a (e fa'e fa., difi'ul),-ilor vie-ii 'o)idiene .i 0en)ru a (urmon)a a'e()e difi'ul),-i9 4V.Preda$ 6@@<$ 0a/.665 Ar))era0ia (e +azeaz, 0e fun'-iile (ale 'rea)ive 4fun'-ia fizionomi',$ fun'-ia de manevrare .i de /eneralizare a formelor$ fun'-ia (im+oli()i',5 4Rodri/uez$ Troll$ 6@@1$ 0a/.1<B5. Fun'-ia fizionomi', (e refer, la )o) 'eea 'e d, e:0re(ie .i valoare emo-ional, unei forme. E()e a(em,n,)oare 0er(onaliz,rii anumi)or o+ie')e de ',)re 'o0ilul mi'. 7n e:0rimarea ar)i()i', a 0er(oanelor defi'ien)e (au +olnave 0(i3i' o+(erv,m o deformare a ('3emelor 'onven-ionale 0rin dizlo'area .i di(0ro0or-ionali)a)ea liniilor$ ()ru')urii$ o+ie')ului de +az, de la 'are (%a 0orni) .i im0rimarea unor 'ara')eri()i'i 0(i3oemo-ionale *n 0rodu(ul ar)i()i' realiza).

AA

Fun'-ia de manevrare .i /eneralizare a formelor (e realizeaz, 0rin di(2un'-ii$ a/lu)inare$ /eome)rizare .i re*n),rire. A'ea(), fun'-ie (e 'om+in, 'u 0rima$ 'om0le)1ndu%(e re'i0ro' 4forma or/anizeaz, e:0re(ivi)a)ea emo-iei iar emo-ia furnizeaz, forme5. Fun'-ia (im+oli()i', 'a 0ro'e( 0rimar al form,rii (im+olurilor$ 'on(), *n for-a emo-ional, da), de 'onden(area .i fuziunea ima/inilor. 7n 'adrul ar)%)era0iei$ a)en-ia nu (e *ndrea0), a(u0ra valorii e()e)i'e a a')ivi),-ii ar)i()i'e 'i a(u0ra 0ro'e(ului 0(i3o)era0eu)i'$ adi', a(u0ra e:0rim,rii (0e'ifi'e .i a im0li',rii +olnavului *n a')ivi)a)ea ima/ina)iv%'rea)iv,$ *n in)er0re)area 0rodu(ului ar)i()i' .i a )r,irilor afe')ive .i *n 0o(i+ili)a)ea de a *m0,r),.i 0ro0ria e:0erien-, 'u ar)%)era0eu)ul. Ar)%)era0ia (e +azeaz, 0e 0u)erea 'a)ar)i',$ e:0re(iv, .i rela-ional, a ar)ei. 7n 'adrul a'e()eia$ emo-iile e()e)i'e$ *m0reun, 'u 'ele 'o/ni)ive .i morale$ 'on)ri+uie la re()aurarea e'3ili+rului 0(i3i' al 0er(oanei. 4V. Preda$ 6@@<5 Valorile ar)%)era0iei Valoarea e:0re(iv, e()e *n fun'-ie de )em0eramen)ul$ ()ru')ura afe')iv, .i rea'-iile emo-ionale$ 'are (e )ran(0un *n /e()ul /rafi' (au 0i')ura (u+ie')ului. Valoarea 0roie')iv, 'on(), *n eliminarea 'enzurii a(u0ra 'on.)iin-ei .i e:0rimarea ar)i()i', a 'on-inu)ului in)ra0(i3i'$ a 'onfli')elor ideo%afe')ive$ a emo-iilor$ (en)imen)elor .i e(0e')an-elor. Valoarea nara)iv, 'on(), *n a(0e')ul lu'r,rii ar)i()i'e 'are 'reeaz, 0rima im0re(ie. Ale/erea )emei$ 0ar)i'ulari),-ile de re0rezen)are a a'e()eia (un) ()r1n( le/a)e de e:0erien-a 0er(onal, a e:e'u)an)ului .i 'reeaz, la 'ei 'are a0re'iaz, lu'rarea ar)i()i', diver(e )r,iri afe')ive le/a)e de amin)iri fi:a)e *n memoria e0i(odi',. Valoarea a(o'ia)iv, 0rovine din o+ie')ivarea unor 'onden(,ri de (emnifi'a-ii$ a unor a(o'ia-ii de idei .i are efe') 'a)ar)i' 0rin a0ro0ierea de ima/ina-ia oniri', 4V. Preda$ 6@@<5.

AF

Ar))era0ia e()e numi), de unii au)ori 4V. Preda5 80(i3o)era0ie 0rin mediere ar)i()i',9$ deoare'e ea e()e o modali)a)e )era0eu)i', media), 0rin e:0re(ie ar)i()i', 40oezie$ )ea)ru$ dan($ muzi',5 .i 0rin 0rodu'-ii vizual%0la()i'e 40i')ur,$ /rafi',$ modela2$ ('ul0)ur,$ 'ola2e5. S'ur) i()ori' Prima lu'rare 0e 'are o 0u)em 'on(idera 'a a0ar-in1nd domeniului ar))era0iei e()e 'ea a lui A. Tardieu 41DB65 8E)ude medi'o%le/ale (ur la folie9 4S)udiul medi'o%le/al a(u0ra ne+uniei5 *n 'are au)orul analizeaz, 0i')urile +olnavilor 0(i3i'i$ iar 0rimul muzeu *n 'are au fo() e:0u(e o0erele 0la()i'e ale +olnavilor 0(i3i'i a fo() de('3i( *n 1=@A de A. &arie de la (0i)alul din Vile2uif l1n/, Pari(. Al)e lu'r,ri (emnifi'a)ive 0en)ru *n'e0u)ul a'e()ui domeniu$ au fo() 'ele ale lui R. Rorrin/er$ R. Pandin(NL$ F. &arN 41=@6%1=165 referi)oare la ar)a 0rimi)iv, din (e'olul GG$ la ar)a 0o0ular,$ la 0i')ura naiv, .i la ar)a 'o0iilor? Paul &eunier 41=@B5 8 Sar) '3er le( fou( 9 4Ar)a la ne+uni5 *n 'are au)orul 'on(ider, ', maladia min)al, in)er0une o +arier, *n)re 0er(oana afe')a), .i reali)a)e a()fel *n'1) a0are 8ino'en-a 'rea)iv,9 4'a a'eea a 'o0iilor (au oamenilor 0rimi)ivi5? Kan( Prinz3orn 41=665 I 8Jildnerei der #ei()e(NranNen9 4E:0re(ia ne+unie5 'u influen-e deo(e+i)e a(u0ra 'er'e),rilor 0(i3o0a)olo/iei e:0re(iei. Prima lu'rare a(u0ra ar)ei v,zu)e 'a )era0ie e()e 0u+li'a), de Adrian Kill *n 1=>A 8Ar) ver(u( Illne((9 4Ar)a ver(u( +oal,5. Kill (u-ine ', a 'rea) )ermenul de 8ar)%)era0ie9 0en)ru a de('rie a')ivi)a)ea (a ar)i()i', din 0erioada *n 'are a fo() +olnav de )u+er'uloz,$ a')ivi)a)e 'e l%a a2u)a) *n 0ro0ria re'u0erare .i 0e 'are o 0ro0une .i 0en)ru al)e (0i)ale 'u diver(e 'a)e/orii de +olnavi 4du0, V. Preda$ 6@@<5. P(i3ia)rul +razilian O. Cezar a 0u+li'a) *n 1=A1 *n S.U.A. o 'ar)e *n 'are 'la(ifi'a 0i')urile 0(i3o0a-ilor *n 0a)ru 'a)e/orii 4du0, V. Preda$ 6@@<5;
AB

% de(ene rudimen)are .i au)oma)i'e? % ar), (im+oli', .i de'ora)iv,? % neo0rimi)ivi(m? % 0rodu'-ii 'u 'ara')er 8a'ademi'9. Fonda)oarea ar)%)era0iei din S.U.A.$ &ar/are) Naum+ur/ 0u+li', *n 1=>F *m0reun, 'u Edi)3 Pramer .i 'u &arie Pe)rie$ lu'rarea 8Nervou( and min)al di(ea( mono/ra03e(9 4&ono/rafii de +oli nervoa(e .i min)ale5 iar a0oi *n 1=>B ()udiul 8Free ar) e:0re((ion of +e3aviour( di()ur+e) '3ildren a( mean( of dia'no(i( and )3era0L9 4E:0rimarea ar)i()i', li+er, a 'o0iilor 'u )ul+ur,ri 'om0or)amen)ale 'a mi2loa'e de dia/no()i' .i )era0ie5. 7n a'e()e dou, 0u+li'a-ii$ e:0re(ia ar)i()i', li+er,$ 'a o 'on're)izare a vi(elor$ e()e ridi'a), la ran/ de ar))era0ie. To)ul (e +azeaz, 0e )eoria 0(i3anali)i', *n'ura21nd de(enul (0on)an .i a(o'ia-iile li+ere. Primele a)eliere de e:0re(ie 0la()i', 'oordona)e ini-ial de H. DelaL .i a0oi de C. Riar) au lua) fiin-, la Pari( *n 8Cen)rul de ()udiu al E:0re(iei9$ 'rea) de R. Volma) *n 1=A>. 7n 1=A= (%a de(f,.ura) la Verona 0rimul Sim0ozion In)erna-ional a(u0ra Ar)ei P(i3o0a)olo/i'e .i (%a *nfiin-a) So'ie)a)ea In)erna-ional, de P(i3o0a)olo/ie a E:0re(iei$ av1nd 'a 0re.edin)e de onoare 0e Hean DelaL .i mem+rii fonda)ori 0e Volma) .i Ro(ola)o 4Fran-a5$ HaNa+ .i Jader 4Elve-ia5$ Pero 4I)alia5$ Car()air( 4&area Jri)anie5 4V.Preda$ 6@@<5. 7n 1=A@ a0ar *n S.U.A. 0rimele 0ro/rame de formare a ar)%)era0eu-ilor iar *n 1=F1 a0are 0u+li'a-ia 8Ameri'an Hurnal of Ar)%)3era0L9. A'e()ea au du( la 'on()i)uirea *n 1=F= a A(o'ia-iei Ameri'ane de Ar)%)era0ie$ 'are *n 0rezen) are 0e()e >@@@ de mem+rii. 7n 1=F> a0are So'ie)a)ea Fran'ez, de P(i3o0a)olo/ia E:0re(iei iar *n marea Jri)anie A(o'ia-ia Jri)ani', a Ar)%)era0eu-ilor. 7n 1=BF$ *n Jel/ia$ (e *nfiin-eaz, 8Funda-ia Cre3am 9de 0romovare a a')ivi),-ilor 'ul)ural%ar)i()i'e ale 0er(oanelor 'u 3andi'a0 iar *n Fran-a$ A(o'ia-ia
AD

Afra)a0em de 'er'e),ri .i 0ro/rame de *nv,-,m1n) *n domeniul ar)%)era0iei. 7n'e01nd din 1=D1 (e or/anizeaz, (im0ozioane in)erna-ionale. 7n 1=D1 a fo() 'rea), A(o'ia-ia Ar)%)era0ue-ilor din Tue+e' 4Canada5 'are a ela+ora) un 'od e)i' 0rofe(ional 0en)ru ar)%)era0eu-i. 7n 1=D6 (e *nfiin-eaz, Funda-ia A(o'ia-iei I)aliene$ 'oordona), de &aria Jelfiore$ &imma Della Ca/nole))a .i &arLlLin amoni'a. A)ri+u-iile$ 'ali),-ile .i rolul ar)%)era0eu)ului De0ar)amen)ul de S,n,)a)e Jri)ani' define.)e ar)%)era0eu)ul 'a fiind o 0er(oan, 'e (e o'u0, de or/anizarea de 0ro/rame de a')ivi),-i )era0eu)i'e ar)i()i'e 'u 0a'ien-ii$ de(f,.ura)e individual (au *n /ru0. Ar)%)era0eu)ul )re+uie (, 0o(ede o li'en-, *n urma unui 'ur( de formare$ (au *n urma unei 'alifi',ri *n ar)% )era0ie$ a(i/ura), de o in()i)u-ie a+ili)a), 4du0, V. Preda$ 6@@<5. Ar)%)era0eu)ul )re+uie (, fa', 0ar)e din)r%o e'3i0, mul)idi('i0linar,$ iar reu.i)a .edin-elor de ar))era0ie e()e *n fun'-ie de mai mul-i fa')ori 'are )re+uie /e()iona-i 'u 0ri'e0ere .i im0li'are ma:im, da ',)re ori'e ar)%)era0eu). 7n 'adrul .edin-elor ar)%)era0eu)i'e diver(ele 'uno.)in-e )eore)i'e de )i0 medi'al$ 0aramedi'al .i 0(i3olo/i'e ale ar)%)era0eu)ului )re+uie valorifi'a)e ma:imal .i )ran(forma)e *n 'om0e)en-e. A)en-ie ar)%)era0eu)ului e()e ne'e(ar a fi *ndre0)a), ',)re un 0ro'e( )era0eu)i'$ (0re im0li'area 0a'ien)ului *n mun'a ar)i()i',$ (0re orien)area 0er'e0-iei 0a'ien)ului a(u0ra 0ro0riei mun'i .i nu (0re valoarea ar)i()i', e()e)i', a 0rodu(ului )era0iei. Deoare'e 0ro'e(ul 'rea)iv are la +az, o a')ivi)a)e ludi', de )i0 ima/ina)iv$ anima), de dorin-a de a 'rea 'eva nou$ ar)%)era0eu)ul 0rin a'-iunea (a de (0ri2inire .i *ndrumare%*n'ura2are a 0a'ien)ului de a%.i e:0rima emo-iile$ (en)imen)ele$ )re+uin-ele$ )emerile$ amin)irile .i vi(ele devine un /3id al a')ivi),-ii )era0eu)i'e 'are (e va finaliza 0rin ()imularea 0o)en-ialului ima/ina)iv .i 'rea)iv$ nu doar al 0a'ien)ului 'i .i al (,u.

A=

Ar)%)era0eu)ul )re+uie (, efe')ueze un 80ro)o'ol )era0eu)i'9 *n urma dia/no()i'elor 0u(e de medi' .i 0(i3olo/. 7n 'adrul a'e()ui 0ro)o'ol (un) 'u0rin(e e)a0ele .i o+ie')ivele )era0iei. Tera0ia (e va *m0,r-i 0e (e'ven-e de a'-iune .i nivele de or/anizare -in1ndu%(e 'on) de o+ie')ivele /enerale .i in)ermediare. 7n evaluare (un) foar)e im0or)an-i i)emii. I)emul e()e 'ea mai mi', uni)a)e evalua+il, de la nivelul or/aniz,rii .edin-ei de ar)%)era0ie. I)emul (e ra0or)eaz, la fa0)e 0re'i(e$ 'ali)a)ive$ 'an)i)a)ive .i fun'-ionale 'e 0o) fi m,(ura+ile. I)emii ra0or)a-i la o+ie')ivele /enerale (un) i)emi /enerali$ iar 'ei ra0or)a-i la o+ie')ivele in)ermediare (un) i)emi (0e'ifi'i. V. Preda 46@@<$ 0a/.>>5 'on(ider, ', i)emii au o fun'-ie du+l,; % )eore)i',$ *n 'are i)emul vizeaz, elemen)e 'e de)ermin, *n mod lo/i' ar)% )era0ia fiind un (u0or) 0en)ru or/anizarea .i de(f,.urarea .edin-elor? % 0ra')i',$ *n 'are i)emul vizeaz, a')ivi)a)ea *n 'adrul .edin-elor de )era0ie. A'e.)i i)emi 0o) a0,rea 0e nea.)e0)a)e *n 'adrul .edin-elor de )era0ie .i 0o) (fida lo/i'a )eore)i', a o+ie')ivelor )era0eu)i'e$ ar)%)era0eu)ul$ fiind ne'e(ar (,%i 'on(emneze *n fi.a de o+(erva-ie 4e:em0lu 8Rafael al 0i(i'ilor95. #ru0ele de ar)%)era0ie (un) mi'i 4F%1@ 0er(oane5 (au mari 41@%1D 0er(oane5. Cu '1) /ru0a e()e mai mare 'u a)1) o+ie')ivul e()e mai /reu de realiza) fiind ne'e(ar, o de('om0unere (e'ven-ial, a momen)elor a')ivi),-ii .i o 'on(emnare minu-ioa(, a a'e()ora *n fi.a de o+(erva-ie. Fore()ier 46@@@$ 0a/.B<%BB5 0ro0une urm,)oarea fi.e de o+(erva-ie a derul,rii .edin-ei de ar)%)era0ie; I.#enerali),-i; % iden)ifi'area (u+ie')uluiE0a'ien)ului? % re0era2ul .edin-elor 4fre'ven-,$ lo' de de(f,.urare e)'.5? % ra-iunile 0ar)i'i0,rii la ar)%)era0ie 4'ine a lua) de'izia .i 'are (un) mo)ivele5?

F@

% 0rezen)area (u+ie')uluiE0a'ien)ului 4anamneza$ 'a0a'i),-i .i )r,(,)uri fizi'e$ in)ele')uale$ afe')ive$ 'ul)ural%ar)i()i'e$ /u()ul 0en)ru ar),$ 'om0or)amen)ul /eneral$ 'ali),-i ale a)en-iei I mai ale( /radul de 'on'en)rare .i ()a+ili)a)ea a)en-iei$ a0ara)a2 ne'e(ar e)'.5? % in)en-iile (ani)areEmedi'ale ale 0a'ien)ului? % in)en-iile ar)i()i'e ale 0a'ien)ului? % na)ura .i elemen)ele au)o%evalu,rii (u+ie')ului%0a'ien)ului 4medi'aleE(ani)are$ e()e)i'e5? % 0rezen)area ar)%)era0eu)i', 4o+ie')ive /enerale$ in)ermediare I da', e()e 0o(i+il +ilan-ul medi'al e)'.5? % 0rezen)area ar)i()i', 4)e3ni'a dominan),$ fenomene a(o'ia)e$ a')ivi)a)ea ar)i()i', de nivel I$ de e:0re(ie4faz, de )re'ere de la (0on)an la a')ivi)a)e volun)ar, orien)a), (0re e()e)i'5 (au a')ivi)a)e ar)i()i', de nivel II 4faza )re'erii rela)ive la )e3ni'i ale ar)ei univer(ale5$ me)ode viza)e$ a'-ional% e:0re(ive (au 'on)em0la)iv$ 'a0a'i)a)ea e()e)i',5? % m,(urareaEevaluarea i)emilor de +az, .i 2u()ifi'area ale/erii i)emilor .i a uni),-ilor de m,(ur,Eevaluare 0en)ru i)emii analiza-i$ in)er0re)a-i (au re(im-i-i. II. Fenomenul ar)i()i'; % im0re(ia 4'a0a'i),-ile .i 0o(i+ili),-ile (enzoriale ale 'lien)uluiE0a'ien)ului5? % in)en-ia; a5 orien)area$ dorin-a .i voin-a unei 'er'e),ri e()e)i'e? +5 na)ura e:0re(iei 4ver+al, (au nonver+al,? dire'), (au indire'),? 'onfuz,? e:i()en-a in)en-iei$ dar a'ea()a e()e ne'om0re3en(i+il,5? % a'-iunea 40unerea *n lu'ru a mi2loa'elor$ me)odelor .i a )e3ni'ilor unei a')ivi),-i 'are )inde (0re un ('o0 e()e)i'5? 'a0a'i)a)e de ada0)are$ de 'er'e)are .i de inven-ie a mi2loa'elor? % 0rodu'-ia; a5 /enerali),-i; *n 'e 'on(), an(am+lul 0rodu'-iilor ar)i()i'e? +5 na)ura a'e()ora; vizual, 4de e:em0lu; ar)e 0la()i'e$ ('riere$ ar3i)e')ur,$
F1

ar)e florale .i na)urale5$ audi)ive 4de e:em0lu; muzi', in()rumen)al,$ muzi', vo'al,5$ '3ine()ezi' .i Nine)i'e 4de e:em0lu; )ea)ru$ dan($ ar)e ada0)a)e 'ir'ului e)'.5? % 'a0a'i),-i e()e)i'e 4e:0re(ia /u()ului ar)i()i'$ 0l,'erea .i emo-ia e()e)i',$ 'a0a'i)a)ea de evaluare 'ri)i',$ 'oeren-a +inelui .i frumo(ului5? % dinami'a *n)re a')ivi)a)ea ar)i()i', de nivel I .i a')ivi)a)ea ar)i()i', de nivel II 4'a0a'i)a)ea de a u)iliza ener/ia .i 0l,'erea '1) mai 0rofund$ 0en)ru a realiza o 0rodu'-ie (),01ni), din )oa)e 0un')ele de vedere5. III. Ca0a'i),-i rela-ionale; % e:0re(ia 4)re'erea de la a')ivi)a)ea in()in')iv, la a')ivi)a)ea volun)ar, diri2a),5? % 'omuni'area 4ra0or)urile 'u al)ul 0en)ru )ran(mi)erea unei informa-ii5? % rela-ia 40rin'i0iul unifi',rii 'u al)ul *n 'adrul a')ivi),-ii ar)%)era0eu)i'e5? % im0li'a-iile rela-ionale; 'om0or)amen)ul /eneral *n 'adrul rela-iei$ me)oda 4(au im0li'area ar)%)era0eu)ului5$ dinami'a 4(au im0li'area 'lien)uluiE0a'ien)ului5? % 'oeren-a *n)re elemen)ele rela-iei. IV. Jilan-ul .edin-ei de ar)%)era0ie; % de('rierea .i *nl,n-uirea (e'ven-elor$ a momen)elor .edin-ei de ar)%)era0ie? % a0re'ierea de an(am+lu a .edin-ei de ar)%)era0ie? % limi)ele .edin-ei de ar)%)era0ie? % modifi',ri (au fa0)e (ur0rinz,)oare 'are au a0,ru) *n )im0ul .edin-ei de ar)%)era0ie? % a0ari-ia unor i)emi 0ra')i'i; na)ura$ 'ondi-iile .i ra-iunile in)ere(ului 0en)ru a'e.)i i)emi? % in)ere(ul 'lien)uluiE0a'ien)ului 0en)ru a')ivi)a)ea de ar)%)era0ie? % im0or)an-a ver+aliz,rilor 4'om0or)amen)ului ver+al5? % diver(e a(0e')e 'are 0u)eau (, influen-eze 'lien)ulE0a'ien)ul. V. Analiza .edin-ei de ar)%)era0ie;
F6

% o+ie')ive in)ermediare 4a)in/erea a'e()ora fiind o+li/a)orie 0en)ru a (e a)in/e o+ie')ivul /eneral5? % 0i()e de a'-iune 4na)ura$ ()area$ lo'alizarea .i de('rierea (i)ua-iilor difi'ile5? % nivelul de or/anizare 4nivelurile a)in(e$ na)ura a'e()ora5? % -in)e 4de)erminarea mi2loa'elor 0u(e *n a'-iune 0en)ru a)in/erea a'e()or -in)e5? % i)emi )eore)i'i .i 0ra')i'i; urma-i de m,(uri 4/rila i)emilor5? % 'ali)a)ea mi2loa'elor 0u(e *n lu'ru? % analiza men-inerii (au ('3im+,rii dominan)ei referi)oare la o+ie')ivul ma2or .i analiza ra0or)urilor 'u fenomenele a(o'ia)e? % erori 4na)ura$ 'auza$ im0or)an-a$ efe')e 0rodu(e5. Fi.a de o+(erva-ie (e *n'3eie 'u o (in)ez, .i un +ilan- 'e 'u0rind 'on'luziile referi)oare la a')ivi),-ile de(f,.ura)e *n .edin-a de ar)%)era0ie. A'e()ea )re+uie (, fie 'lare$ 0re'i(e .i 'on'i(e 0en)ru a 0u)ea fi +ine *n-ele(e de ',)re )o-i mem+rii e'3i0ei 0luridi('i0linare )era0eu)i'e. Formele ar)%)era0iei Modelajul (e 0oa)e realiza 'u 0la()ilin, (au 'u lu) .i re0rezin), nivelul de +az, al e:0rim,rii ar)i()i'e. Se 0orne.)e de la ideea ', rela-ia .i 'on)a')ul din)re 0a'ien) .i ma)erial 0rodu' (),ri afe')ive 0ozi)ive de (a)i(fa'-ie .i 'onfor). Redu'e )en(iunile 0(i3i'e in)erne$ 'analiz1ndu%le (0re e:)erior. E()e ne'e(ar a (e no)a *n fi.a de o+(erva-ie e:0re(iile mimi'o%ver+ale din )im0ul modela2ului .i mai ale( di('u-iile din)re 0ar)eneri. Produ(ul fini) al modela2ului 'a me)od, ar)%)era0eu)i', /ener1nd ()are de (a)i(fa'-ie *n),re.)e mo)iva-ia e:i()en-ial, .i are rol 0ozi)iv a(u0ra ('3im+,rii ima/inii de (ine. Un rol im0or)an) *l are .i fa0)ul ', modela2ul (e de(f,.oar, *n /ru0uri mi'i$ unde e()e ()imula) (0iri)ul de 'om0e)i-ie$ 'e du'e la o +un, refa'ere a e'3ili+rului 0er(onali),-ii.
F<

Sculptura e()e una din a')ivi),-ile efi'ien)e 'are 0ar)i'i0, la 0ro'e(ul 0(i3o)era0iei. Ea are un rol de de'on/e()ionare mo)ri', .i 0re(u0une a')ivi),-i 0(i3omo)ri'e mai *n'orda)e .i (u(-inu)e. Desenul$ 'a form, a re0rezen),rii$ fa'e 0ar)e din 0ro'e(ul de dezvol)are a /1ndirii 'u 0o(i+ili),-i de a0li'a-ie mul) mai lar/i de'1) 'ele oferi)e de a')ivi)a)ea (enzio%mo)orie. A'ea(), 'on)ri+u-ie a fun'-iei (emio)i'e a(u0ra dezvol),rii /1ndirii devine 0o(i+il, doar *n 'adrul rela-iei individ%mediu. Dansul are un rol +enefi' *n eli+erarea de (u+ )en(iunea im0ul(urilor$ 'on)ri+uind la formarea 'om0or)amen)ului (o'ial .i av1nd un a0or) +enefi' a(u0ra (),rii de e'3ili+ru a 0er(oanei. Decoraiunile (un) indi'a)e *n )era0ia 0oli3andi'a0a-ilor .i a 3andi'a0a-ilor fizi'i. Se 0o) realiza 0e diferi)e ma)eriale; ()of,$ ()i'l,$ 0ie)ri'ele (au ('oi'i$ o($ marmur,$ 0e 0ere-i *n)re/i$ mo'3e)e e)'.. A'e() /en de ar)%)era0ie e()e u)iliza) *n 'ore')area )ul+ur,rilor de 0er'e0-ie a 'ulorilor. Confecionarea de jocuri i jucrii, marionete e()e o a')ivi)a)e 'e 0ermi)e li+er)a)ea de e:0rimare$ 0rin 0roie')area )r,irilor 0ro0rii$ (oli'i)1nd ima/ina-ia$ )alen)ul$ (im-ul e()e)i' .i 0ermi-1nd de('o0erirea 0referin-elor .i a *n'lina-iilor 0er(onale. D.V. Po0ovi'i 46@@A5 'on(ider, ', 2u',riile .i 2o'urile )re+uie ada0)a)e 0en)ru a 0ermi)e o mai +un, 0re3en(iune .i 0en)ru a 'on)ri+ui la reedu'area fun'-ional, a anumi)or ar)i'ula-ii$ la reedu'area 'oordon,rii vizual%mo)ri'e .i la )onifierea mu.'3ilor .i ar)i'ula-iilor mem+relor. Artizanatul (e folo(e.)e de in(0ira-ia fol'lori',$ de 'ul)ura .i o+i'eiurile rurale. E()e o )e3ni', de()ul de 'om0le:,$ 'e 0ermi)e reedu'area /e()urilor$ a /u()urilor$ a mo+ili),-ii ar)i'ula-iilor '1) .i edu'area (im-ului e()e)i' 4'ovoare$ +luze$ ',ni$ lin/uri 0iro/rava)e$ o+ie')e 'onfe'-iona)e din ('oi'i$ *m+r,',min)e 0en)ru ()i'le e)'.5. Al)e forme ale ar)%)era0iei (un); melo)era0ia$ ludo)era0ia$ drama)era0ia.
F>

CURS 00
LUDOTERAPIA
Ho'ul$ 'on(idera) de diver.i au)ori 'a fiind fie a')ivi)a)e in)ele')ual,$ fie a')ivi)a)e fizi', (au o a')ivi)a)e a/rea+il,$ fie 'a 0l,'ere /ra)ui),$ e()e o modali)a)e de rela-ie *n)re (u+ie') .i mediu 4lumea o+ie')elor .i a rela-iilor5 'e 'on()i)uie o form, 0rimar, a a'-iunii umane. El a0are 'a o form, de or/anizare a 'o/ni-iei$ o 'ale (0re 'unoa.)ere. Ho'ul 'on)ri+uie la dezvol)area 0er(onali),-ii 'o0ilului$ *nde0linind 'erin-ele *nv,-,rii 4)ran(formarea$ modifi'area ()ru')urilor .i fun'-iilor min)ale .i or/anizarea lor du0, modelul a')ivi),-ilor in)ele')uale5. Folo(ind (ur0lu(ul de ener/ie al 'o0ilului$ 2o'ul e()e o a')ivi)a)e o0u(, mun', dar 'are *l 0re/,)e.)e 0e a'e()a 0en)ru mun', .i 0en)ru via-a (o'ial,. 7n li)era)ura de (0e'iali)a)e 0(i3o0eda/o/i', (%a 0u( a''en) 0e rolul 2o'ului *n 0ro'e(ul edu'a-ional%)era0eu)i'$ 0re'iz1ndu%(e valoarea (a dia/no()i',. A()fel$ 2o'ul edu'a)iv are o for-, 0redi')iv, .i una 0ro0ul(a)oare *n 0lanul dezvol),rii 0(i3i'e 4mai ale( la defi'ien)ul min)al5. 7n 0erioada 1=6@%1=<@$ av1nd la +az, )ezele 0(i3anali()e$ au fo() (i()ema)iza)e )e3ni'ile )era0iei 0rin 2o' 4C%)in. P,une('u$ 1==B5. 7n a'e() (en(
FA

amin)im de te nica orientat$ *n 'are 0rofe(orul%)era0eu) or/anizeaz, .i in)ervine )era0eu)i' *n de(f,.urarea 2o'ului. O al), te nic e()e 'ea neorientat 'are 0orne.)e de la ideea ', 2o'ul e()e un mi2lo' na)ural de au)o% e:0rimare$ 0rofe(orul%)era0eu) neoferind indi'a-ii dire')e. H. Pia/e) 'on(ider, 2o'ul o a')ivi)a)e de a(imilare 0rin 'are 'o0ilul *.i *n(u.e.)e o mul)i)udine de informa-ii$ *.i formeaz, re0rezen),rile 0e +aza 0er'e0-iilor$ 0rin )ran(formarea reali),-ii 0e +aza unor a'-iuni (0e'ifi'e .i 'om0le:e. Dine( eviden-iaz, )rei 'a)e/orii de forme ale 2o'ului%*nv,-are; 152o'ul e:0lora)or % mani0ula)iv O+ie')ele din mediul *n'on2ur,)or 'on()i)uie o (ur(, im0or)an), de ()imulare .i 'unoa.)ere 0rin in)ermediul e:0erien-elor de mani0ulare$ de lovire$ de z/uduire$ de di()ri+uire$ de or/anizare a o+ie')elor 4C%)in. P,une('u$ 1==B5. 652o'ul re0rezen)a)iv A0are *n momen)ul *n 'are 'o0ilul a)ri+uie (im+oluri o+ie')elor 'a 'are (e 2oa',$ 'eea 'e deno), .i o@ mai +un, or/anizare men)al,. Da)ori), lim+a2ului$ o+ie')ele 0o) avea fun'-ionali),-i diver(e du'1nd la (o'ializarea a')ivi),-ilor ludi'e 4C%)in. P,une('u$ 1==B5. <5 2o'ul 'u re/uli A'e() 2o' fa'e 0ar)e din 'a)e/oria 2o'urilor 'u rol .i (u+ie') .i e()e *n)1lni) *n'e01nd 'u 0erioada 0re.'olar, .i 'on)inu1nd 01n, la v1r()a a )reia. A'e()e 2o'uri 'on-in numeroa(e (u+ie')e .i ()ru')uri 'e (un) )ran(mi(e de la un 'o0il la al)ul. Re/ulile (e refer, la 'ondui)ele de rol .i la o+li/a-ia de a r,m1ne *n rol 0en)ru a 0ermi)e re0li'a 0ar)enerului. Pre(u0une o oare'are di('i0lin, 'om0or)amen)al, im0u(, de re/uli .i o
FF

an)renare a fun'-iilor mnezi'e. Conform1ndu%(e a'-ional re/ulilor 2o'ului$ re(0e')1ndu%le$ ei (e dezvol), (u+ ra0or)ul a')ivi),-ii volun)are$ *.i formeaz, *n(u.irile voin-ei; r,+darea$ 0er(everen-a$ (),01nirea de (ine. To) *n a'e() )i0 de 2o' (un) modela)e *n(u.irile .i )r,(,)urile de 0er(onali)a)e; re(0e')ul fa-, de al-ii$ re(0on(a+ili)a)ea$ 'in()ea$ 'ore')i)udinea e)'. Ho'ul 'a0,), roluri 0(i3olo/i'e )o) mai 'om0le:e$ av1nd fun'-ii forma)ive$ de rela:are 4e:'lu(iv e:0an(iv%0roie')ive5$ fun'-ia 4Ur(ula "'3io0u$ E. Verza$ 1==A5. Ho'ul an)reneaz, di(0ozi-ia$ a)en-ia$ 0er(0i'a'i)a)ea$ 0ermi)e *n'or0orarea de 'ondui)e$ e:0erien-e$ informa-ii$ dezvol), 'a0a'i)a)ea de rela-ionare (o'ial,. Ho'ul I *nv,-are (e diferen-iaz, 'lar de 2o'ul dida')i'. A'e()a din urm, limi)eaz, a')ivi),-ile ludi'e la 'on(olidarea .i verifi'area 'uno.)in-elor 0reda)e. Ho'ul 0oa)e fi 'on'e0u) 'a o me)od, de *nv,-are$ de )era0ie (au 'a me)od, de inve()i/are 0(i3o(o'ial,. El dezvol), 'a0a'i)a)ea de o+(ervare .i de analiz,$ .i de a(emenea dezvol), .i a0)i)udinile de *nv,-are. Din )oa)e a'e()ea )ran(0are 0o(i+ili)a)ea u)iliz,rii 2o'ului 'a form, )era0eu)i',$ a0li'a+il, )u)uror 'a)e/oriilor de v1r(),. S'o0ul e()e a'ela de a%l ('oa)e 0e individ din ()area de a0a)ie .i indiferen-, fa-, de mediul .i a%l orien)a ',)re a')ivi),-ile de loi(ir diri2a)e$ 0en)ru a%l 0u)ea rein)e/ra din 0un') de vedere (o'ial. Un model de )era0ie edu'a-ional, 'om0le:, in)e/ra),$ *n 'eea 'e 0rive.)e a')ivi)a)ea ludi',$ )re+uie (, 0ornea(', de la 'on)e:)ul de modelare (o'ial, 4.'oala5 0en)ru a 0u)ea a2un/e la in)e/rare (o'ial,. Un a(emenea model e()e ne'e(ar (, 'u0rind, < e)a0e; % 0rima e)a0, a 0(i3o)era0iei 0rin 2o'$ (e refer, la 'om0le:ul )era0iilor 'on'e0u)e 'a a')e edu'a-ionale? % a doua e)a0, (e refer, la 0ro/ramele de *nv,-are 0rin 2o'$ 'e (un) 'ore(0unz,)oare fie',rei 'a)e/orii de )era0ie?
FB

de fa'ili)are a ada0),rii

'o0ilului la a(0e')ele 'om0le:e ale mediului *n'on2ur,)or$ fun'-ia de umanizare

% a )reia e)a0, (e refer, la domeniul de a0li'are. E()e ne'e(ar 'a ar) % )era0eu)ul (, al,)ure 0ro/ramului de *nv,-are ma)erialul edu'a)iv *n fun'-ie de )i0ul de2o' .i (, a'orde o im0or)an-, deo(e+i), ima/inilor 'olora)e .i 'ulorilor '1) .i amena2,rii unor (,li (0e'iale de 2o' .i a unor (,li de 'la(, *n (i()emul modular 'u ('o0uri mul)ifun'-ionale 4(, 'u0rind, 0e l1n/, (0a-iul de ()udiu .i 0e 'el de 2oa',$ 0en)ru a+ili)a)ea manual,$ 0en)ru +i+lio)e',5. Ho'ul dida')i' Ho'ul dida')i'$ *n a''e0-iunea (a 0eda/o/i',$ 4S. Cri()ea$ 1==D$ 0.6AF5 8'a me)od, de *nv,-,m1n) *n 'are 0redomin, a'-iunea dida')i', (imula),$ valorifi', la nivelul in()ru'-iei finali),-ile ada0)a)ive de )i0 re'rea)iv 0ro0rii a')ivi),-ii umane$ *n /eneral$ *n anumi)e momen)e ale evolu-iei on)o/ene)i'e$ *n mod (0e'ial9. P(i3olo/ia 2o'ului eviden-iaz, im0or)an-a a')iv,rii a'e()ei me)ode mai ale( *n *nv,-,m1n)ul 0re.'olar .i 0rimar$ *n 'azul 'o0iilor normali$ (au in)e/rarea 2o'ului *n a')ivi),-ile re'u0era)iv % edu'a)ive $ la ori'e v1r(), .i *n 'adrul ori',rei 'a)e/orii de defi'ien-e *n *nv,-,m1n)ul (0e'ial. Ho'ul dida')i' e()e o a')ivi)a)e a''e(i+il,$ 'are rezolv, una (au mai mul)e (ar'ini dida')i'e$ *m+in1nd elemen)ul 2o' 'u )e3ni'ile de realizare a a'e()or (ar'ini. E()e u)il, folo(irea 2o'ului dida')i'$ deoare'e *n 'adrul a'e()uia rezolvarea unei (ar'ini dida')i'e (e realizeaz, 0rin)r%o modali)a)e nou, .i a)ra')iv,$ av1nd o valoare deo(e+i), *n 0ro'e(ul *nv,-,rii 0rin mo)iva-ia in)rin(e', 'e o 'reeaz,. 7n a')ivi),-ile ludi'e$ 'o0iii de('o0er, diver(e reali),-i .i adev,ruri$ an)ren1ndu%.i 'a0a'i),-ile 'rea)ive. Folo(ind diver(e ()ra)e/ii euri()i'e$ ei fa' a0el la i()e-ime$ (0on)anei)a)e$ inven)ivi)a)e$ r,+dare$ *ndr,zneal, e)'.. Juna *m+inare din)re elemen)ul in()ru')iv al 2o'ului dida')i' 'u 'el de diver)i(men)$ 'ondu'e la a0ari-ia unor (),ri emo-ionale 'om0le:e$ in)en(ifi'1nd 0ro'e(ele de
FD

refle')are .i a(imilare nemi2lo'i), a reali),-ii *n'on2ur,)oare. Una din 'ondi-iile$ 0en)ru 'are 2o'ul dida')i' (, r,m1n, la nivelul de 2o'$ e()e a'eea$ ', el )re+uie (, 'on-in, elemen)e de a.)e0)are$ de (ur0riz,$ de 'om0e)i-ie$ de 'omuni'are re'i0ro', .i in)errela-ionare *n)re 'o0ii. To)oda), *n de(f,.urarea 2o'ului$ 'o0ilul 0oa)e (,%.i verifi'e 'uno.)in-ele$ (,%.i e:er(eze diver(ele a0)i)udini .i de0rinderi$ (, (e afirme$ a'e()ea re0rezen)1nd valoarea 0ra')i', a 2o'ului. Fie'are 2o' dida')i' 'u0rinde urm,)oarele la)uri 'on()i)u)ive; 'on-inu)ul$ (ar'ina dida')i',$ re/ula 2o'ului .i a'-iunea de 2o' 4C%)in. P,une('u$ 1==B5. % coninutul 'u0rinde 'uno.)in-ele /enerale do+1ndi)e an)erior de elevi$ a)1) din 0ro'e(ul edu'a)iv '1) .i *n afara 'la(ei. % sarcina didactic a0are da o+i'ei (u+ forma unei 0ro+leme de /1ndire$ de re'unoa.)ere$ de denumire$ de re'on()i)uire$ 'om0ara-ie$ /3i'ire$ )o'mai a'e() fa0) diferen-iind 2o'urile dida')i'e *n)re ele$ '3iar .i a)un'i '1nd au a'ela.i 'on-inu) .i f,'1nd 0o(i+il 'a 2o'ul (,%i a0ar, 'o0ilului *n forme noi$ in)ere(an)e .i a)ra')ive. % regulile jocului *nde0line(' o fun'-ie re/la)oare a rela-iilor din)re 'o0ii$ ar,)1nd a'e()ora 'um (, (e 2oa'e$ 'um (, rezolve 0ro+lema re(0e')iv,. % aciunea de joc 'u0rinde momen)e (ur0riz,$ momen)e de a.)e0)are$ de *n)re'ere 'e (un) 0l,'u)e .i a)ra')ive 0en)ru 'o0ii Ho'ul dida')i' 0oa)e fi /ru0a) du0, o+ie')ele de *nv,-,m1n) .i )i0ul de le'-ie. 7n 0rimul 'az ne referim la 2o'uri folo(i)e la ma)ema)i',$ 'i)ire$ ('riere$ dezvol)area vor+irii$ 'unoa.)erea mediului *n'on2ur,)or$ de(en. 7n al doilea 'az$ ne referim la 2o'uri folo(i)e 'a mi2lo' de 0redare$ de a(imilare$ de (i()ema)izare .i re'a0i)ulare a 'uno.)in-elor. a 'o0iii 'u nevoi (0e'iale$ 2o'ul dida')i' e()e forma 0ermanen), a 0ro'e(ului de *nv,-are. Tranzi-ia de la 2o' la ar), *.i are *n'e0u)urile o da), 'u 0erioada 2o'ului (im+oli'$ 'u e:er(area fun'-iilor de (im+olizare$ de re0rezena)re$ 'u 0ove()irile *n'3i0ui)e$ fiind vor+a de un ame()e' *n)re a'-iune .i vi(.
F=

Din 0un') de vedere 0(i3olo/i' e:i(), numeroa(e a(em,n,ri .i deo(e+iri *n)re 2o' .i ar),; Ua(em,n,rile I 2o'ul e()e v,zu) a(emenea ar)ei$ 'a o eli+erare din reali)a)e? .i 2o'ul .i ar)a izvor,(' 0e +aza unor )endin-e 0rofunde? Udeo(e+irile I *n ar), ima/inile .i (en)imen)ele e:0re(ive (un) ale(e .i or/aniza)e. Ho'ul 'on)ri+uie la 0re/,)irea ar)ei dar nu devine ar), de'1) la 0er(oanele *nze()ra)e 'u anumi)e a0)i)udini .i )alen) ar)i()i'. Tera0ia 0rin ar), e()e le/a), de 0l,'erea 'are o o+-ine (u+ie')ul 0rin (u+limare$ de'i 0rin *nlo'uirea im0ul(ului de a%.i e:)erioriza fan)eziile 'u a')e de 0rodu'ere a unor e'3ivalen-i 0en)ru a'e()e fan)ezii$ 'on()1nd *n ima/ini vizuale. 7n m,(ura *n a're a'e.)i e'3ivalen-i 0o) fi *n-ele.i de ',)re 'elelal)e 0er(oane$ fa'ili)1nd 'omuni'area$ e:0rimarea (en)imen)elor$ re/,(irea de (ine 0u)em vor+i de(0re 'rea-ii ar)i()i'e. Freud 'on(idera$ ', *n ar), ima/inea e()e un (u+()i)u)$ un mod de a e:)erioriza e:0erien-a de via-,$ 0ul(iunile ero)i'e$ fan)eziile (e:uale e)'..

B@

CURS 02
%ELOTERAPIA
7n)r%un (en( re()r1n($ 0rin melo)era0ie *n-ele/em 0ro'e(ul de re'e0-ie 0a(iv, .i 0rodu'erea (onori),-ilor de rezonan-, *n ('o0 )era0eu)i' de 'almare$ redu'ere a im0ul(ivi),-ii .i a )endin-elor 'onfli')uale$ 'on)ri+uind la e'3ili+rul 0(i3o % (o'ial al 0a'ien-ilor. De a(emenea muzi'a a2u), la (',derea )en(iunii ar)eriale$ a2u), me)a+oli(mul +azal$ ri)mul re(0ira-iei$ diminueaz, rea'-iile la ()re(($ (0ore.)e 0rodu'-ia de endomorfine 4'alman)e na)urale5 .i de imuno/lo+in, (alivar,$ de'i *n)r%un 'uv1n) a''elereaz, 0ro'e(ul de vinde'are al 0a'ien-ilor 4Al. Po0e('u$ 1==>5. 7n 1=F1$ meri *n)re0rinderi 'omer'iale .i indu()riale au in)rodu( muzi'a *n )im0ul 0ro/ramului de lu'ru$ *n vederea o0)imiz,rii 'ondi-iilor de mun', 4Ur(ula "'3io0u I 'oord.% 1==B5. Prin)re 0rimele 'er'e),ri$ 'are au *n'er'a) (, (ur0rind, im0a')ul 0ozi)iv al muzi'ii a(u0ra 're.)erii 0rodu')ivi),-ii mun'ii *n diver(e domenii$ men-ion,m e:0erimen)ul efe')ua) *n 1=>B 0e >6 de femei 'e de(f,.urau o a')ivi)a)e re0e)i)iv, .i 'on)inu, .i lu'rau *n dou, ('3im+uri. S%a difuza) muzi', )im0 de 1< (,0),m1ni .i a0oi (%a 'om0ara) 0rodu')ivi)a)ea mun'ii *n zilele 'u muzi', fa-, de 'ele f,r, muzi',. S%au o+(erva) 're.)eri ale 0rodu')ivi),-ii *n zilele 'u muzi',$ da la > M la 6AM 'u media de BM ziua .i 1BM noa0)ea.

B1

Un al) )e() a fo() efe')ua) 0e 1>6 de femei$ *n)r%o fa+ri', de 'ovoare$ unde a'e()ea de(f,.urau a')ivi),-i 'e 0re(u0uneau de0rinderi manuale 'om0le:e$ memorie vizual, .i di('riminare 'roma)i',. S%au difuza) D@ minu)e 0e zi$ )im0 de > zile 0e (,0),m1n,$ dura)a )o)al, fiind de A (,0),m1ni. 7n a'e() 'az$$ nu (%au *nre/i()ra) modifi',ri de 0rodu')ivi)a)e$ dar la un (onda2 de o0inie efe')ua) ul)erior$ mun'i)oarele .i%au e:0rima) dorin-a de a a('ul)a *n 'on)inuare muzi', *n )im0ul 0ro/ramului de lu'ru. Ca un 'orolar$ (e eviden-iaz, fa0)ul ', muzi'a are un rol mai ()imula)iv .i mai ener/izan) 0en)ru mun'a de0u(, *n 'ondi-ii re0e)i)ive .i mono)one *n 'om0ara-ie 'u a')ivi),-ile 'e 0re(u0un anumi)e a+ili),-i vizo%mo)ri'e$ o a)en-ie (0ori),$ o fin, di('riminare 'roma)i',. &uzi'a ()imuleaz,$ 0rodu'e ener/ie$ alin, durerile$ 'on)ri+uie la dezin)o:i'area )a+a'i', .i al'ooli',$ ne influen-eaz, /1ndurile .i (en)imen)ele$ ra-iunea .i a')ivi)a)ea. Prin muzi', (e 0oa)e realiza 'oeziunea de /ru0 .i de'i an)rena +olnavii la )ra)amen). 7n 'eea 'e%i 0rive.)e 0e +olnavii min)al$ 'are (e .)ie ', au )endin-a de izolare$ muzi'a e()e un 0un') de 0le'are 0en)ru re()a+ilirea rela-iilor in)erumane$ 0rin re()ru')urarea unei forme nonver+ale de 'omuni'are. 7n fun'-ie de (0e'ifi'ul 0a'ien-ilor$ (e (ele')eaz, diver(e )i0uri de muzi',. An)renarea *n muzi', de 'or (au *n muzi', in()rumen)al, are un rol im0or)an) 0(i3o)era0eu)i'. 7n a'e() 'az (e folo(e(' unul (au doi ar)%)era0eu-i 40rofe(ori% mai.)ri5 ',rora le (un) re0ar)iza)e /ru0uri mi'i de 0er(oane afla)e *n )ra)amen). 7n 1=BB muzi'a a fo() folo(i), 0en)ru 0rima da), *n (ala de o0era-ie$ 0a'ien)ul a('ul)1nd%o la ',.)i. A0oi (%a 'on(idera) ', muzi'a 0oa)e redu'e la 2um,)a)e 'an)i)a)ea de ane()ezi' *n (0e'ial 'u efe')e +enefi'e la 0a'ien-ii fri'o.i. Ur(ula "'3io0u 41=BB5 'on(ider, ', (e 0o) diferen-ia a 'a)e/orii de 0er(oane *n ra0or) 'u muzi'a; % 'ei 'are a/reeaz, (ele')iv anumi)e feluri de muzi',$ *n ('o0 de rela:are .i la 0e)re'eri familiale$ (0e')a'ole e)'.? % 'ei 'are au o 'ul)ur, muzi'al, .i 'ole'-ioneaz, di('uri$ (e du' la 'on'er)e?
B6

% 'ei 'are au o 'ul)ur, muzi'al, .i '1n), la unul (au mai mul)e in()rumen)e (au din vo'e? % 'ei 'are 'reeaz, muzi'a 4'om0ozi)orii5. &uzi'a e()e o ar),$ +az1ndu%(e 0e elemen)ele (ale (0e'ifi'e 4ri)mul$ armonia .i melodia5 e:0rim, (en)imen)e .i idei 'u a2u)orul (une)elor$ 'om+ina)e *n)r%o manier, a0ar)e. !itmul 'reeaz, o rezonan-, diferi), *n fun'-ie de 0er(oan,$ de v1r()a a'e()eia$ de ()area de (,n,)a)e$ de di(0ozi-ia (ufle)ea(',$ de momen) (au de nivelul 'ul)ural$ rezum1ndu%(e la 'ara')eri()i'ile mi.',rii .i la (u''e(iunea a''en)elor )oni'e din 'adrul unei +u',-i muzi'ale. Armonia (e refer, la *m+inarea melodioa(, a (une)elor .i (e +azeaz, 0e )e3ni'a a'ordurilor$ (0e'ifi', 'om0ozi-iei. Melodia e()e rezul)a)ul final al unei 'rea-ii muzi'ale$ 'e re0rezin), o (u''e(iune de (une)e$ *m+ina)e du0, o anumi)e re/uli de ri)m .i modula-ie. Didona Ni'ul'ea .i D.V.Po0ovi'i 41=BB5 'on(ider, ', la individul normal$ muzi'a e:er'i), o mul)i)udine de efe')e +enefi'e; % de)ermin, (),ri afe')ive )oni'e? % indu'e o ()are de lini.)e redu'1nd (),rile de )en(iune .i an:ie)a)e? % indu'e o ()are de (e'uri)a)e? % am0lifi', )onu(ul .i rezi()en-a la efor)? % fa'ili)eaz, 'omuni'area *n)re 0er(oane? % 'on)ri+uie la dezvol)area unor fun'-ii .i 0ro'e(e 0(i3i'e? % 'on)ri+uie la *nvin/erea (),rilor de +oal,? % amelioreaz, 'om0or)amen)ul .i (o'ializeaz, individul. a 3andi'a0a-ii min)al 'on)eaz, mai 0u-in nivelul de dezvol)are al

B<

a0)i)udinilor muzi'ale$ deoare'e *n )era0ia 'u a'e()e 0er(oane nu (e 0une a''en) 0e 'ali),-ile e()e)i'e ale muzi'ii$ ('o0ul 0rin'i0al fiind a'ela de a ()a+ili un al) )i0 de 'omuni'are$ diferi) de 'el ver+al. a 'o0iii 'u 3andi'a0 min)al (ever$ '1) .i la 'ei )imizi .i an:io.i$ 'er'e),rile au demon()ra) ', in()rumen)ele de 0er'u-ie 4-am+al$ :ilofon$ )am+uri$ 'a()anie),5 fa'ili)eaz, 'omuni'area. a 'o0iii defi'ien-i min)al 3i0era')ivi (e u)ilizeaz, melo)era0ia 0en)ru ameliorarea in3i+i-iei volun)are a a')elor mo)orii. Formele melo)era0iei 4Al.Po0e('u$ 1==>5; 15 "orma acti# 0oa)e deveni .i e:er'i-iu fizi' 40ian 0en)ru mi.'area de/e)elor$ vioara 0en)ru m1ini$ de/e)e .i um,r e)'.5. 7n 0rin'i0al$ 'on(), *n a')ivi),-i muzi'ale de(f,.ura)e '3iar de ',)re 0a'ien-i$ individual (au *n /ru0. 65 "orma pasi# 'on(), *n audierea muzi'ii$ fie 'a fond muzi'al 0en)ru mun'a de0u(,$ fie *n )im0ul a')ivi),-ilor ludi'e (au a reveriei. <5 "orma ajuttoare 0oa)e fi folo(i), *n (,lile de o0era-ie$ 'a+ine)e ()oma)olo/i'e$ (aloane de TJC$ (,li de me(e$ *nain)ea ele')ro.o'urilor (au admini()r,rii de in(ulin,. 7n)r%o 0rim, faz, a melo)era0iei e()e im0or)an) (, (e efe')ueze o iden)ifi'are a )i0ului de muzi', 0refera), de (u+ie'). 7n fun'-ie .i de a'ea(), iden)ifi'are (e 0oa)e a0ela la 0(i3o)era0ie individual, (au 'ole')iv, 4C%)in. P,une('u .i I. &u.u$ 1==@5. P(i3o)era0ia individual, (e de(f,.oar, 0e dura)a a 6@%<@ minu)e de a('ul)are a muzi'ii 0refera)e *m0reun, 'u )era0eu)ul$ *n urma ',reia av1nd la +az, un fond muzi'al (e )re'e la efe')uarea unor a(o'ia-ii li+ere de )i0 0(i3anali)i'. Audi-ia 0oa)e avea lo' *nain)e .i *n )im0ul a')ivi),-ilor de modela2$ de *nv,-are$ *nain)e .i du0, *n)oar'erea din 0lim+are .i mai ale( *n 0erioada de a'omodare la 'ole')iv.
B>

P(i3o)era0ia 'ole')iv, (e realizeaz, 0rin difuzarea la me/afoane a diferi)elor )i0uri de muzi', *n fun'-ie de 0erioadele zilei a()fel; diminea-a$ muzi', 'u ri)m aler)? *n 0auze$ muzi', de dan(? (eara$ muzi', len),$ *n (urdin,. Ca forma ale 0(i3o)era0iei 'ole')ive$ amin)im; % muzi'a in()rumen)al, 4/ru0 de <%> in()rumen)e (au or'3e()re5 e()e o form, im0or)an), de muzi'o)era0ie$ 'are are 'a ('o0 ()a+ilirea ri)murilor$ ri)muri 'e ()au la +aza fenomenului de em0a)ie .i de rela-ionare (o'ial,. Pa(iunea de a '1n)a la un in()rumen) m,re.)e .an(ele de e'3ili+rare (o'io%moral, .i (e'uri)a)e afe')iv,. % forma-ia 'oral, 0re(u0une o 'omuni'are 0rin vo'e a (u+ie')ului .i nu 0rin in)ermediul unui in()rumen). A'ea(), form, dezin3i+, 0er(oana .i *i de('3ide 'anale im0or)an)e de in)er'omuni'are. % 0ar)i'i0area la di('o)e'i 0u+li'e$ (0e')a'ole$ (eri de dan( dezvol), anumi)e 'om0or)amen)e (o'iale . % 'om0e)i-iile ar)i()i'e re0rezin), )e3ni'i de re()ru')urare a rela-iilor in)erumane .i de in)e/rare (o'io I afe')iv,. &elo)era0ia .i )era0ia 'o/ni)iv, Cul)ivarea a)ra'-iei 'o0iilor$ ',)re )o) 'eea 'e e()e frumo($ (e im0une a fi *n'e0u), de la 'ele mai fra/ede v1r()e$ '1nd 0rezen)area unor 'rea-ii muzi'ale )re+uie (, fie 0e m,(ura 'a0a'i),-ilor lui de a *n-ele/e 4muzi'a (0e'ial 'rea), 0en)ru 'o0ii5. Pornind de la ()imularea 'ore'), a analiza)orului audi)iv vor 're.)e 'ali),-ile re0rezen),rilor .i 0er'e0-iilor 'are la r1ndul lor vor influen-a 0ozi)iv )oa)e 0ro'e(ele 0(i3i'e de 'unoa.)ere .i im0li'i) (u0le-e$ inde0enden-a .i 'rea)ivi)a)ea /1ndirii 'o0iilor 4Didona Ni'ul'ea$ D.V.Po0ovi'i$ 1==B5. &uzi'a dezvol), la 'o0ii a)en-ia 'on'en)ra), .i di()ri+u)iv, 4)era0eu)ul (oli'i), e:e'u)area unor mi.',ri (u/era)e *n )e:)ul melodiei5$ memoria 40rin refle')area e:0erien-elor an)erioare$
BA

fi:are$

0,()rare$

re'unoa.)ere

.i

re0rodu'ere5$ /1ndirea lo/i', 40rin (0orirea 'ali),-ii (enza-iilor$ 0er'e0-iilor$ re0rezen),rilor .i a memoriei5 .i ima/ina-ia 40rin ve3i'ularea unor ima/ini men)ale le/a)e de 'on)e:)ul )e:)ului muzi'al5. &elo)era0ia .i lim+a2ul O influen-, deo(e+i), a are melo)era0ia .i *n dezvol)area lim+a2ului. &elo)era0ia re/leaz, e'3ili+rul din)re in(0ir .i e:0ir$ dezvol), auzul fonema)i'$ auzul muzi'al$ 0ronun-ia 'ore'),$ fa'ili)eaz, de(0,r-irea 'uvin)elor *n (ila+e e)'.. Unele 'er'e),ri au eviden-ia) fa0)ul ', la 'o0iii 'are (un) im0li'a-i *n diver(e a')ivi),-i muzi'ale (e o+(erv, o di'-ie mai 'lar, 4'o0iii (oli.)i vo'ali5$ o vor+ire mai 'lar,$ o frazeolo/ie mai 'ore'),$ o ('riere mai or)o/rafi',$ a'e.)ia av1nd '3iar o fi/ur, mai e:0re(iv,. D.V. Po0ovi'i .i Didona Ni'ul'ea 41==B$ 0.1<F5 0ro0un )rei e)a0e 'e 'u0rind mai mul)e (e)uri de e:er'i-ii 'e (un) ne'e(ar a fi urma)e *nain)e de e)a0a 0ro0riu%zi(, de *nv,-area '1n)e'elor; 15 re/larea e'3ili+rului din)re in(0ir .i e:0ir 4'o0iii$ mai ale( 0re.'olarii$ vor+e(' *n )im0ul in(0ir%ului5. 65 Dezvol)area auzului fonema)i' .i muzi'al$ 0rin emi(ii de vo'ale .i (ila+e 0rezen)a)e *n diferi)e 'om+ina-ii (u+ form, de 2o' .i 0ronun-a)e *n )im0ul e:0ir%ului. <5 Realizarea unei +une 'oordon,ri *n)re re(0ira-ie$ 0ronun-ie .i mi.'are. &elo)era0ia .i rolul (,u *n in)e/rarea (o'io%afe')iv, &elo)era0ia$ 'a edu'a-ie muzi'al,$ 0ermi)e o mai +un, in)e/rare *n 'ole')ivi)a)e 0rin de)erminarea 'o0iilor de a a('ul)a in)er0re),ri 0er(onale .i ale 'o0iilor de /ru0$ 0rin efe')uarea anumi)or mi.',ri (in'roniza)e 'u ri)mul
BF

melodiei$ de'i (e *m+un,),-e.)e au)o'on)rolul$ ordinea .i di('i0lina 'o0iilor. De a(emenea$ )r,irile 0ozi)ive de'lan.a)e de muzi', 'on)ri+uie la formarea .i modelarea 0er(onali),-ii$ iar 'on-inu)ul edu'a)iv al )e:)elor '1n)e'elor l,r/e.)e orizon)ul de 'unoa.)ere 0rin fi:area .i ierar3izarea men)al, a 'uno.)in-elor de(0re na)ur,$ fenomene$ me(erii$ (o'ie)a)e$ re/uli e)'.. Prin 0ra')i'area 2o'urilor muzi'ale ri)mi'e .i a dan(urilor (e dezvol), mimi'a$ /e()i'a *n /eneral mo)ri'i)a)ea 'o0ilului. &uzi'a va 'ore(0unde *n)o)deauna nevoii (0on)ane de 2o'$ mi.'are .i rela:are a 'o0iilor$ 'are 0rin ea$ *.i vor dezvol)a (en)imen)e e()e)i'e$ vor fi mai (o'ia+ili .i mai /enera.i$ mai afe')uo.i .i mai dinami'i$ 'on)ri+uind la o 8frumoa(,9 dezvol)are a (o'ie),-ii *n an(am+lu. D.V. Po0ovi'i .i Didona Ni'ul'ea 41==B$ 0.1<B%1<=5 (in)e)izeaz, o+ie')ivele (0e'ifi'e .i 0ar)i'ulare ale melo)era0iei. Tera0ia edu'a-ional, 0une a''en) 0e re(0e')area a'e()or o+ie')ive ale edu'a-iei e()e)i'e la 0re.'olari .i la .'olarii mi'i$ .i anume; % 'o0ilul (, *n-elea/, .i (, re'e0)eze frumo(ul din mediul *n'on2ur,)or$ a)1) *n armonia din na)ur, .i via-a (o'ial,$ '1) .i *n ar)e? % (, fie 'a0a+il (, valorifi'e frumo(ul din na)ur, .i via-a (o'ial, *n 'rea-iile 0ro0rii. $biecti#ele particulare ale muzi'o)era0iei im0un; % dezvol)area 'a0a'i),-ii de diferen-iere a )im+rului (une)elor? % iden)ifi'area .i diferen-ierea unor (ur(e (onore din mediul *n'on2ur,)or? % diferen-ierea z/omo)elor 0rodu(e *n na)ur, de 'ele 0rodu(e de om? % diferen-ierea z/omo)elor de (une)ele vo'ale (au in()rumen)ale? % diferen-ierea .i re'unoa.)erea /la(ului%'1n)a) (au vor+i)% al 'ole/ilor (au edu'a)orului? % iden)ifi'area unor in()rumen)e muzi'ale.

BB

Dez#oltarea auzului muzical i culturii #ocale 0re(u0une; % a('ul)area .i re0rodu'erea unor ('ur)e fra/men)e ri)mi'o%melodi'e din '1n)e'ele *nv,-a)e? % in)uirea in)en(i),-ii 'on)ra()an)e 4)are%*n'e)5 .i a )em0ourilor 'on)ra()an)e 4re0ede%rar5$ 0rin 2o'uri muzi'ale? % in)onarea unor '1n)e'e 'u re(0e')area 'erin-elor unei re(0ira-ii 'ore')e$ a emi(iei vo'ale .i di'-iei 'ore')e a )e:)elor a'e()ora? % diferen-ierea in)en(i),-ii (une)elor? % re'unoa.)erea .i re0rodu'erea (une)elor *nal)e%2oa(e? % diferen-ierea dura)ei (une)elor lun/i%('ur)e .i re0rodu'erea lor? % audierea .i re0rodu'erea (ele')iv, a unor fra/men)e muzi'ale? % a0re'ierea unei melodii$ in)er0re)area 0ro0rie .i a 'elorlal-i? % re'e0)area muzi'ii *n mod afe')iv .i redarea )r,irilor ade'va)e? % 'orelarea (une)elor (im0leE'om0le:e 'u anumi)e ima/ini din na)ur,$ (au 'rea)e ima/ina)iv? % ale/ereaEima/inarea unor (e'ven-e muzi'ale 'e ar 'ore(0unde diferi)elor (),ri afe')ive (au (i)ua-ii. "ormarea i dez#oltarea abilitilor ritmice (e realizeaz, 0rin; % re0rodu'erea unui ri)m (au a(o'ierea la un ri)m da) 'u +,),i din 0alme$ +ra-e$ 0i'ioare$ diferi)e o+ie')e (au in()rumen)e muzi'ale? % in)uirea diferen-elor de dura), din)re (une)ele muzi'ale 4(une)e lun/i I (une)e ('ur)e5? % in)uirea$ 'unoa.)erea$ re0rodu'erea (u''e(iunii )im0ilor a''en)ua-i? % (e(izarea$ 'unoa.)erea$ re0rodu'erea nuan-elor .i a )em0ourilor? % 'on(olidarea de0rinderilor de a a'om0ania '1n)e'ele 0rin mi.',ri (u/era)e de )e:) ori de linia melodi',? % e:0rimarea 0rin mi.',ri ri)mi'e$ de dan($ a unor (),ri (ufle)e.)i$ ori (i)ua-i? % (e(izarea$ re'unoa.)erea$ re0rodu'erea (imul)an, .i al)erna)iv, a )im0ilor a''en)ua-iEnea''en)ua-i.
BD

"ormarea i dez#oltarea abilitilor melodice 0re(u0une; % diferen-ierea in)en(i),-ii (une)elor? % re'unoa.)erea .i re0rodu'erea (une)elor *nal)e .i 2oa(e? % diferen-ierea .i re0rodu'erea dura)ei (une)elor lun/i .i ('ur)e? % (e(izarea$ re'unoa.)erea .i re0rodu'erea nuan-ei .i )em0oului unei melodii? % di('riminarea )im+rului fie',rui in()rumen) muzi'al? % in)onarea e:0re(iv, individual .i (in'roni' *n 'ole')iv? % e:er(area de0rinderilor de +az, ale audi-iei$ *n-ele/erii .i in)er0re),rii '1n)e'elor. "ormarea i dez#oltarea deprinderilor de nuane i tempo 'u0rinde; % 0er'e0erea .i re0rodu'erea *n in)er0re)are a varia-iilor de in)en(i)a)e 4)are$ *n'e)$ 0o)rivi)5 .i *n )em0o 4rar$ re0ede5? % *n-ele/erea .i re'unoa.)erea 'ara')erului (0e'ifi' al diferi)elor '1n)e'e .i melodii I ve(el$ )ri()$ duio( I .i in)e/rarea in)er0re),rii *n 'ara')erul (0e'ifi' al '1n)e'ului? % 'on.)ien)izarea 'on-inu)ului '1n)e'elor .i in)er0re)area lor e:0re(iv,. "ormarea i dez#oltarea deprinderilor ritmice%melodice; % a(o'ierea unor mi.',ri (u/era)e de )e:)ul '1n)e'ului$ al unui 2o' muzi'al ori melodie in()rumen)al,? % re0rodu'erea unor mi.',ri ri)mi'e$ de dan($ 'are e:0rim, (i)ua-ii .i emo-ii? % re'unoa.)erea .i re0rodu'erea unor '1n)e'e 0en)ru 'o0ii$ din 'rea-ia de muzi', 0o0ular, .i 'ul),? % e:e'u)area du0, model (au 'rea)iv a unor fra/men)e (au melodii$ vo'al (au la un in()rumen) muzi'al? Pen)ru a(i/urarea efi'ien-ei edu'a-iei muzi'ale a'e()e o+ie')ive )re+uie ada0)a)e .i 'on're)iza)e 0e /ru0e de v1r(), .i 0e nivel in)ele')ual. O+ie')ivele 0ar)i'ulare 0o) fi /ru0a)e 0e precolari (e va urm,ri;
B=

/ru0e de v1r(),$ a()fel la

% 'on(olidarea de0rinderilor elemen)are de '1n)a)$ de a *n'e0e '1n)e'ul la (emnal .i de a '1n)a (in'roniza)$ de a r,(0unde 'omenzilor da)e de edu'a)or? % formarea de0rinderilor de a '1n)a *n /ru0 '1n)e'e 'u am+i)u( mai mare$ a2un/1nd 01n, la (e:),$ urm,rindu%(e omo/enizarea .i a'ordarea vo'ilor? % formarea .i dezvol)area de0rinderilor de a deo(e+i .i reda in)en(i),-i 'on)ra()an)e ale (une)elor 4)are%*n'e)5 *n 'adrul 2o'urilor .i '1n)e'elor? % 'on(olidarea de0rinderii de a 0er'e0e$ re'unoa.)e .i deo(e+i )im+rul (une)elor du0, (ur(a (onor, 'are le 0rodu'e 4(une)ul 'lo0o-elului$ al )o+ei$ al fluierului$ )rom0e)ei? rezonan-a unui 0a3ar 'u a0, e)'.5? % formarea de0rinderii de a 0er'e0e$ re'unoa.)e .i re0rodu'e dura)a .i in)en(i)a)ea (une)elor muzi'ale$ de a re'unoa.)e unele '1n)e'e doar du0, ri)mizarea unor fra/men)e ale a'e()ora? % formarea de0rinderii de a e:e'u)a mi.',ri (u/era)e de )e:)ul (au melodia unor '1n)e'e$ urm,rindu%(e 'on'ordarea mi.'are I ri)m % )e:)? % 'ul)ivarea in)ere(ului 'o0iilor *n 0re/,S)irea unor 0ro/rame muzi'ale 0en)ru (,r+,)orirea unor evenimen)e$ 'um ar fi Cr,'iunul$ aniver(area Vilei de D &ar)ie e)'.? % familiarizarea 'o0iilor$ 0rin in)ermediul audi-iei$ 'u 'rea-iile muzi'ale rom1ne.)i$ 'ul)e (au 0o0ulare$ edu'area in)ere(ului .i a (en)imen)ului de dra/o()e 0en)ru a'e()e valori. O+ie')ivele urm,ri)e la colari (e vor diver(ifi'a$ -in1nd (eama de evolu-ia 0ro'e(elor 0(i3i'e$ .i (e va urm,rii; % dezvol)area a)en-iei .i a memoriei audi)ive$ a re'e0)ivi),-ii .i (en(i+ili),-ii muzi'ale? % formarea .i dezvol)area de0rinderii de a a('ul)a '1n)e'e 'u un 'on-inu) mai 'om0le: .i mai varia)$ de a a('ul)a 0ie(e muzi'ale vo'ale .i in()rumen)ale$ *nre/i()r,ri ma/ne)i'e 0e di('uri$ 'a(e)e$ radio .i )v?

D@

% formarea de0rinderii de a in)er0re)a 'ore')$ e:0re(iv$ *n 'ole')iv (au individual '1n)e'e 'u am+i)u( 'e 0oa)e a2un/e 01n, la o')av,? % dezvol)area de0rinderii de a 0ronun-a 'lar$ 'ore') .i e:0re(iv )e:)ul '1n)e'elor? % 'on(olidarea de0rinderilor de re'unoa.)ere .i redare a unor '1n)e'e la 'erere? % 'on(olidarea de0rinderilor ri)mi'e .i melodi'e? % 'on(olidarea de0rinderii de a e:e'u)a 'ore') mi.',ri (u/era)e de )e:)ele '1n)e'elor .i 2o'urilor muzi'ale$ urm,rind (in'ronizarea 'u al-i 'o0ii? % ()imularea 'rea)ivi),-ii .i 'ul)ivarea in)ere(ului 0en)ru manife(),rile ar)i()i'o%muzi'ale? % ()imularea 'o0iilor 'u a0)i)udini deo(e+i)e$ 0rin orien)area a'e()ora ',)re in()i)u-iile de 0rofil. 7n realizarea a'e()or o+ie')ive$ foar)e im0or)an)e (un) 0er(onali)a)ea edu'a)orului .i 0ar)i'ulari),-ile /ru0ului de 'o0ii. Rolul edu'a)orului e()e de a (ele'-iona 'on-inu)ul 'e va fi 0reda)$ 0en)ru a 0u)ea a)in/e o+ie')ivele '1) .i a0li'area ade'va), a ()ra)e/iilor 'are (, 'ondu', la *n-ele/erea .i a(imilarea a'e()or 'on-inu)uri. 7n final 0rezen),m (ele'-ia unor 'rea-ii muzi'ale *n fun'-ie de )ul+ur,rile 0(i3i'e 4du0, V. Preda$ 6@@<$ 0.1>15; 1.7n 'azurile de tensiune ner#oas; % 8No')urna a V%a 9 de C3o0in % 8Uver)ura la Par(ifal9 de Ra/ner. 6.&entru rela'are; (un) indi'a)e 0ie(ele muzi'ale 'u ri)m len)$ 'on()an)$ 'u o ()ru')ur, melodi', rela)iv mono)on, 4dar nu de /enul zumze)ului5$ 0re'um .i ri)murile a(ia)i'e (0e'ifi'e E:)remului Orien)$ Orien)ului A0ro0ia) .i Indiei. Pen)ru rela:are .i de()inde (un) indi'a)e .i urm,)oarele 0i(e;
D1

% 8ReCuiem9 de Faure % A0o'ali0(ul animalelor9 C1n)e'ele na)urii9 4Ciri0i)ul 0,(,rilor$ murmurul izvoarelor$ valurile m,rii5 de Pa0a)ana(iu % 8Sona)a 0en)ru flau)$ al)o .i 3arf,9 de De+u((L % Prolo/ la 8Frumoa(a din 0,durea adormi),9 de CeaiNov(Ni % 8Con'er)ul nr.> 0en)ru vioar, .i or'3e()r, *n re minor9 de Pa/anini % 8Simfonia 'u or/, nr.< *n do minor9 de Sain)%Saen( (.&entru calmare) % 8Con'er)ul nr.A 0en)ru 0ian .i or'3e()r, 4Im0erialul59? Ada/io din 8Sona)a 0en)ru violon'el .i or'3e()r, *n (ol minor9 de Jee)3oven % Ada//io din (imfonia 8 umea nou,9 de DvoraN % 8Simfonia nr.<9 de &a3ler % P(almul din 8 audi)o Dominu(9 de &on)everdi % 8Ro(amunda9 de S'3u+er) >. *n surmenaj; % Poemul 8Vl)ava9 de Sme)ana A. *n cazurile de insomnie; % 8Reverie9 de S'3uman % 8Ave &aria9 de S'3u+er) % 8Primul .i al doilea 0reludiu9 din 8Clave'inul +ine )em0era)9$ volumul I$ de Ja'3 % 8Con'er)ul 0en)ru 0ian .i or'3e()r, nr.619 de &ozar) F. &entru atenuarea sau eliminarea tristeii profunde; % 8Con'er)ul 0en)ru 0ian *n re minor9 de &ozar) % 8Re'viemul9 de &ozar)
D6

% Prima 0ar)e din ora)oriul 8Crea-iunea9$ (ona)ele 0en)ru 0ian .i ul)imele (imfonii de KaLdn % Prima 0ar)e din Simfonia a VIII%a 8Veni Crea)or S0iri)u(9 de &a3ler B. *n terapia strilor conflictuale i depre(ive; % 8Clar de lun,9 de De+u((L D. *n combaterea migrenelor; % Uver)ura 8Fidelio9 de Jee)3oven % 8Un ameri'an la Pari(9 de #er(3Qin % O0era 8Don Huan9 de &ozar) =. &entru stimularea ateniei i memoriei i +n caz de surmenaj intelectual; % 8Fu/ile de9 de Ja'3 1@. &entru sporirea eficienei +n#rii$ (un) re'omanda)e 'on'er)ele *n ()il +aro'$ 'u ri)muri de )i0 Ada//io$ lar/e))o$ lar/o$ 0ie(e muzi'ale al ',ror ri)m (e 'oreleaz, 'u ri)mul re(0ira-iei .i 'i)irii ri)mi'e a )e:)ului de memora). 7n a'e() (en($ (0e'iali.)ii 0ro0un$ 0rin)re al)ele$ urm,)oarele 'rea-ii muzi'ale; % 8Con'er)ul *n (ol minor 0en)ru flau) .i 'oarde9 de Ja'3 % 8Sara+anda9 din Con'er)ul nr.B *n re minor % 8Preludiu9 din Con'er)ul nr.D *n mi minor % 8Preludiu9 din Con'er)ul nr.= *n la ma2or % 8Sara+anda9 din Con'er)ul nr.1@ *n fa minor de Corelli % 8Con'er)ul nr.1 *n (i ma2or9 48Fream,)ul 0,durii .i al izvoarelor95 de Kandel % 8 ar/o9 din 8Fan)ezia du+l, *n (ol ma2or 0en)ru 3ar0,9$ 8 ar/o9 din 8Con'er)ul *n (ol ma2or 0en)ru viol, .i 'oarde9 de Telemann
D<

% 8 ar/o9 din 8Iarna I Cele 0a)ru ano)im0uri9 de Vivaldi 11. &entru stimularea general i creterea stenicitii (un) re'omanda)e; % Uver)ura de la o0era 8&ae.)ri '1n),re-i9 .i 8&arele mar.9 din o0era 8Tan3au(er9 de Ra/ner % 8&ar.ul )riumfal9 din o0era 9Aida9 de Verdi % A')ul V din o0era 8Fau()9 de #ounoud.

D>

CURS 0#
PSI/OTERAPIA DE E2PRESIE

O+ie')ivele 0(i3o)era0iei de e:0re(ie >5 0er'e0erea e:0re(iilor .i fa0)elor 'ul)urale? A5 re'e0)area afe')iv%'o/ni)iv, a a'e()ora? F5 imi)area .i e:e'u)area lor? B5 )ran(formarea lor *n a')ivi)a)e 0ro0rie? D5 dezvol)area unor forme de in)ere($ re'om0en(,$ mo)iva-ie? =5 (ele')area valorilor .i a')ivi),-ilor de 'unoa.)ere? 1@5 a(i/urarea unui (en)imen) de 'onfor) 0rin a'e()e a')ivi),-i. A')ivi),-ile de e:0re(ie 4de la 0an)omim, 01n, la 0i')ur,5 0o) fi 0rivi)e .i 'a modali),-i de inve()i/are a 0er(onali),-ii. 7n a'e() (en($ 0en)ru e:em0lifi'are$ amin)im de )e()ul 0e)elor de 'erneal, 4Ror('3a'35. O (emnifi'a-ie (0e'ial, o are 'uloarea dominan), .i modul de 'om+inare al 'ulorilor. Dan()era0ia

DA

Dan(ul fa'e 0ar)e din 0(i3o)era0ia de e:0re(ie 'or0oral, .i 'a form, de afirmare$ 'on()i)uie 82o'ul9 de +az, al adole('en-ilor .i )inerilor$ fiind 'ea mai 'om0le:, form, de 'omuni'are 0rin mi.'are 4C%)in. P,une('u$ I. &u.u$ 1==@5. 7n a'ela.i )im0$ dan(ul 'on()i)uie .i o form, de afirmare .i a')ualizare a eu%lui +iolo/i' .i 0(i3olo/i'$ redu'e in3i+i-ia .i /enereaz, (en)imen)ul de li+er)a)e an)ren1nd *n)re/ul or/ani(m din 0un') de vedere fizi' .i 0(i3i'. Dan(ul reedu', 'om0or)amen)ul /eneral 40rin ri)mi'i)a)e .i 'oordonare5$ u.ureaz, 'omuni'area 4mai ale( dan(ul *n 'u0lu5. Ca a')ivi)a)e (o'io%0(i3o)era0eu)i', folo(e.)e )an/ourile .i val(urile$ muzi'a de dan( modern, .i '3iar .i 'ea 0o0ular, *n fun'-ie de (oli'i),ri. Cer'e),rile au ar,)a) ', *n 'arul (0i)alelor (e *n)1m0l, adev,ra)e minuni de re'u0erare lo'omo)orie .i 'omuni'are a)un'i '1nd a)ra'-ia fa-, de (e:ul o0u( (e 'om+in, 'u 0l,'erea muzi'ii .i a ri)mului 4Al. Po0e('u$ 1==>5. Dan(ul *n 'u0lu /enereaz, .i dezvol), o /am, lar/, de (en)imen)e 40rie)enia amoroa(,$ dra/o()ea$ re(0e')ul$ au)ovalorizarea$ ('3im+area ima/inii de (ine$ 0er'e0erea 'eluilal) e)'.5 'are umanizeaz, .i (o'ializeaz, individul. Prin dan( (e indu'e .i o ()are de e'3ili+ru a 0er(onali),-ii individului 0rin de(',r'area reful,rilor 0roveni)e din in3i+i-iile (o'ial%morale$ dar or/anizarea dan()era0iei im0une o a)en), ale/ere a e.an)ioanelor 4/ru0urilor5 de (u+ie'-i 40a'ien-i5 0u.i *n rela-ie 4C%)in. P,une('u$ I. &u.u$ 1==@5 Tera0ia 0rin de(en .i 0i')ur, 7n 'adrul rela-iei din)re individ .i mediu$ de(enul .i 0i')ura$ 'a forme ale re0rezen),rii$ 'on)ri+uie la 0ro'e(ul de dezvol)are al /1ndirii. Prin de(en .i 0i')ur, (e 'omuni', (),rile in)erioriza)e$ ideile$ dorin-ele$ fan)ezia (u+ie')ului. H.Pia/e) 'i)a) de P,une('u .i &u.u 41==@$ 0.6>65 'on(idera ', 8fun'-ia (emio)i', 0ermi)e evo'area re0rezen)a)iv, a o+ie')elor (au evenimen)elor 'are nu (un) 0er'e0u)e a')ual. Re'i0ro'$ ea fa'e a()fel 0o(i+il, /1ndirea$ oferindu%i un '1m0 de a0li'a-ie ne+,nui) *n o0ozi-ie 'u limi)ele re()r1n(e ale a'-iunii (enzorio%
DF

mo)orii .i ale 0er'e0-iei 'are nu 0ro/re(eaz, de'1) (u+ *ndrumarea .i da)ori), ra0or)ului a'e()ei /1ndiri (au al in)eli/en-ei re0rezen)a)ive9. 7n (0i)ale 0i')ura .i de(enul (un) me)ode re'u0era)orii foar)e a/rea)e de +olnavi$ 0u)1nd fi 0ra')i'a)e *n ori'e 0ozi-ie fiind nevoie doar de o 0en(ul,$ 01nz, .i 'ulori (au 'reion .i 31r)ie. Avan)a2ul e()e a'ela ', 0o) fi a+orda)e de a0roa0e )o-i 3andi'a0a-ii (au +olnavii 'are au '1) de '1) un (im- ar)i()i'. Ada0),rile f,'u)e 'reionului (au 0en(ulei u.ureaz, foar)e mul) a0li'area a'e()or )e3ni'i. Se 0oa)e folo(i 0i'iorul *n 0i')ura .i de(enul +olnavilor 3emi0le/i'i$ /ura la +olnavii )e)ra0le/i'i$ iar +olnavii 'ardiova('ulari (e )ran(0un a)1) de +ine *n a')ivi)a)ea e:0re(iv, *n'1) ui), de 0ro+lema 0er(onal, 4Al. Po0e('u$ 1==>5. Pi')ura (e 0oa)e efe')ua *n fun'-ie de (uferin-a 0a'ien)ului .i 'u de/e)ul$ 0rin arun'are$ 0ulverizare$ )am0onare e)'.. Pi')urile in(0ir, 'alm (au violen-,$ *n /eneral ()area (ufle)ea(', *n 'are (e afl, (u+ie')ul la momen)ul re(0e')iv. De.i de(enul e()e 0refera) de (u+ie'-ii de )oa)e v1r()ele$ el e()e indi'a) *n (0e'ial la 'la(ele mi'i. a a'ea(), 'a)e/orie de v1r(), e()e ne'e(ar 'a de(enul (, urmeze '1)eva e)a0e. 7n 0rima faz, de u)ilizare a de(enului$ 'a form, )era0eu)i',$ (u+ie')ul e()e in)rodu( *n)r%o (al, (0e'ial amena2a), .i l,(a) (, de(eneze f,r, ni'i un fel de indi'a-ie. Nu i (e 0re'izeaz, ni'i m,'ar fa0)ul ', 0oa)e (, de(eneze 'e vrea el. De'i$ (e mer/e 0e ideea de(enului li+er. A0oi (e va )re'e *n faza urm,)oare$ la de(ene 'u )em,. Tema va fi alea(, *n fun'-ie de 0ro/rama .'olar, .i de (0e'ifi'ul 'ole')ivului de elevi 4de e:em0lu; .'oala$ 'a(a$ lo'ul de 2oa', e)'.5. De(enul )ema)i' urm,re.)e modul de 0roie')are al 'o0ilului$ e:i()en-a unor 'onfli')e in)ra0(i3i'e ale a'e()uia .i dire'-ia de 'om0en(are%rea+ili)are 4C%)in. P,une('u$ I. &u.u$ 1==@5. 7n ul)ima faz, a de(enului )ema)i' (e in)rodu' )eme 'e im0li', 0o(i+ili),-i de re0rezen)are /rafi', a unui /ru0 de a')ivi)a)e$ la *n'e0u) 4a')ivi)a)ea *n 'la(,$ a)elier$ 'ule( e)'.5 .i a0oi a unui /ru0 *n 'are (un) imli'a)e rela-ii (o'iale afe')ive 40,rin-i$ 0rie)eni$ 0rofe(ori e)'.5.

DB

C%)in. P,une('u .i I. &u.u 41==@$ 0.6>B5 'on(ider, ', 8da)ori), fa0)ului ', )era0eu)ul nu fa'e a0re'ieri e()e)i'e de reu.i), a de(enului (e 0rodu'e mai u.or fenomenul de )ran(fer$ (i)u1nd )era0eu)ul 0e lo'ul unui 0,rin)e *n/,dui)or$ al unui 0rofe(or *n/,dui)or$ 'are nu 0ede0(e.)e$ 'i *n-ele/e .i a'ord, li+er)a)e9. Av1nd *n vedere ', *n de(enele 'o0iilor 0redomin, mi.'area .i 'uloarea$ Fran'oi(e &inNoQ(Na 4du0, D.V. Po0ovi'i$ Ralu'a &a)ei$ 6@@A5 di()in/e )rei )i0uri de )em0eramen); % ra-ionalul 'are (e 'om0la'e *n a+()ra')$ *n imo+il$ (olid .i ri/id$ ',ruia *i ('a0, mi.'area? % in)ui)ivul$ 'are mai mul) /1nde.)e de'1) (im)e$ 'are (e0ar, o+ie')ele 0rin 'on)ururi 0re'i(e? % (enzorialul$ a0le'a) (0re 'on're)$ mai mul) (im)e de'1) /1nde.)e$ vede lumea *n mi.'are$ *n ima/ini )o)deauna vii$ (e in)ere(eaz, de o+ie')e familiare 'eea 'e d, im0re(ia de(enului de +o/,-ie. 7n viziunea lui D.V. Po0ovi'i 4No)e de 'ur($ 6@@<5 8de(enul 'o0ilului .i dialo/ul adul)ului 'u a'e()a dezv,luie ()ru')ura .i dinami'a 0er(onali),-ii 'o0ilului$ rela-iile lui afe')ive 'u lumea$ mi.',rile de a0ro0iere (au de re)ra/ere$ 'are mar'3eaz, ra0or)urile 'u fiin-ele (au lu'rurile. De(enul .i 0i')ura dau 0o(i+ili)a)ea 'o0iilor de e:0rimare$ de ()ru')urare .i de dezvol)are a 0ro0riei 0er(onali),-i.9 7n a)elierul de de(en nu e:i(), 'onfli')uali)a)e *n)re 0ar)eneri$ e:i(), o +un, 'omuni'are$ iar a)mo(fera e()e 'alm, .i li0(i), de )en(iuni. De(enul .i 0i')ura$ 'ulorile *n mod (0e'ial au .i o valoare dia/no()i', I )e()e 0roie')ive 4Ror('3a'3 .i Ro(en(Qei/5. u('3er *m0ar)e 'ulorile *n 0rimare .i (e'undare a'ord1ndu%le mul)i0le (emnifi'a-ii. A()fel$ 'ulorile 0rimare 4al+a()ru$ verde$ ro.u .i /al+en5 (emnifi', *n viziunea lui &a: u('3er;

DD

%al+a()ru re0rezin), 0rofunzimea (en)imen)elor$ e/o'e)ri(m$ 0a(ivi)a)e$ (en(i+ili)a)e$ re'e0)ivi)a)e rela-ional,$ lini.)e$ (a)i(fa'-ie$ )andre-e$ dra/o()e$ afe'-iune? % verde re0rezin), (u0le-ea voin-ei$ 0er(everen-, .i )ena'i)a)e$ fermi)a)e$ 'on()an-, .i rezi()en-, la ('3im+,ri$ 0a(ivi)a)e$ 0o(e(ivi)a)e$ afirmare .i ()im, de (ine? % ro.u re0rezin), for-a voin-ei$ a')ivi)a)e nervoa(, .i /landular,$ invidie$ e:'i)a+ili)a)e$ dorin-,$ dominare$ dorin-a de a )r,i din 0lin$ (u+ie')ul e()e e:)raver)i)$ a')iv$ ofen(iv$ 'om0e)i)iv$ efi'a'e$ au)onom? % /al+en re0rezin), (0on)anei)a)e$ e:)raver(ie$ inven)ivi)a)e$ le2eri)a)e$ nevoie de de()indere$ 0er(onali)a)e de('3i(,$ am+i-ie$ ori/inali)a)e$ +u'uria de a )r,i din 0lin? Culorile (e'undare (un) deriva)e din 'ele 0rimare 4ne/ru$ /ri$ maron$ viole)5 fiind le/a)e de an:ie)a)ea (u+ie')ului$ de a)i)udinile de re(0in/ere$ de (emnifi'a-ia de ne/are. De(enul defi'ien)ului min)al e()e rudimen)ar .i ine()e)i'$ iar 0ale)a 'roma)i', folo(i), e()e foar)e redu(,. S0re diferen-, de 'o0ilul normal$ 'are folo(e.)e )oa)e 'ulorile 0u(e la di(0ozi-ie$ defi'ien)ul min)al u)ilizeaz, mereu a'elea.i 'ulori. A)un'i '1nd (e de(eneaz, 0e (ine o fa'e de o+i'ei 'u o (in/ur, 'uloare ma:im dou,$ *n 'on)radi'-ie 'u 'o0ilul normal 'are nu folo(e.)e ni'ioda), mai 0u-in de dou, I)rei 'ulori. Una din im0li'a-iile ma2ore ale 'ulorii o re/,(im *n 0ro'e(ul de or/anizare a *nv,-,rii .i *n ela+orarea ma)erialului dida')i'. E()e ne'e(ar, o re(0e')are dra()i', a 'ondi-iilor de form, .i fond$ de 'on)ra() *n )oa)e e)a0ele .'olariz,rii mai ale( *n 'la(ele mi'i. Pen)ru o+-inerea unui 'on)ra() o0)im (e folo(e.)e al+ul 40en)ru fond5 .i ne/rul 40en)ru 'on)ur5 .)iindu%(e fa0)ul ', o+ie')ele de 'uloare *n'3i(, (un) mai u.or 0er'e0u)e .i diferen-ia)e de o'3iul uman. 7n a'ela.i )im0 a(o'ia-ia 'roma)i', al+%ne/ru *nde0line.)e 'erin-a neu)rali),-ii 4am+ele 'ulori

D=

(un) a'roma)i'e .i nu 'analizeaz, e'3ili+rul emo-ional *n ni'i o dire'-ie5 '1) .i a )oleran-ei 4*n 'azul (oli'i),rilor *ndelun/a)e ale o'3ilor5. Al. Po0e('u 41==>5 'on(ider, ', efe')ele 0(i3olo/i'e ale 'ulorilor (e 0o) folo(i .i *n 'rearea a)mo(ferei 'roma)i'e a (,lilor de 'la(,$ a a)elierelor$ a (0a-iului individual de mun', av1nd 'a rezul)a) redu'erea o+o(elii$ ()imularea in)ele')ual,$ vizual,$ 'rearea +unei di(0ozi-ii$ favorizarea a')ivi),-ii 'ere+rale e)'.. Un rol fundamen)al *l 2oa', 'uloarea .i *n ela+orarea ma)erialului dida')i' .i a manualelor .'olare. 7n a'e() (en($ C%)in P,une('u .i I. &u.u 41==@$ 0.6A<5 'on(ider, 'a fiind ne'e(ar (, (e re(0e')e urm,)oarele e)a0e; % (, (e evi)e 'ulorile violen)e *n luminozi)a)e 0en)ru a nu o+o(i 0rivirea? % (, *nl,)ure 'ulorile e:'i)an)e 4ro.u$ 0or)o'aliu$ /al+en5 0e (u0rafe-e *n)in(e? % fondul ma)erialului dida')i' )re+uie (, fie realiza) *n)r%o (in/ur, 'uloare iar 0en)ru elemen)ele de de)aliu (, fie folo(i)e 'ulorile e:'i)an)e? % (, e:i()e 'on'ordan-, *n)re 'uloare .i o+ie') 4'uloarea re0rezin), o *n(u.ire in)rin(e', a o+ie')ului 0en)ru 'o0il5? % (u+linierile *n )e:)$ 'on'e0)ele$ re/ulile$ defini-iile (, (e fa', 'u 'ulori ()imula)oare 4/al+en 0al$ roz$ 0or)o'aliu5? % relevarea unor a(0e')e *n ma)erialul dida')i' (e va fa'e 'u 'ulori vii .i 'on)ra()e 0u)erni'e? % num,rul 'ulorilor folo(i)e *n)r%o (e'ven-, )ema)i', 40lan.e5 nu )re+uie (, fie mai mare de B%D iar de)aliile )re+uie a''en)ua)e? % *n ela+orarea ma)erialului dida')i' 'ea mai ade'va), e()e ('ala 'ulorilor (0e')rale de +az, 4ro.u$ 0or)o'aliu$ /al+en$ verde$ al+a()ru$ viole)$ indi/o5 'om+ina), 'u ('ala neu)r, al+%ne/ru. De(enul .i 0i')ura nu (un) re'omanda)e 'a modali),-i )era0eu)i'e la 0er(oanele li0(i)e de )alen) ar)i()i'$ la v1r()ni'i .i la 'ei 'u o a'ui)a)e vizual, 0re'ar,.
=@

=1